Professional Documents
Culture Documents
Analiz 209
Analiz 209
15 TEMMUZDAN
BR YIL SONRA
TRKYENN TERRLE MCADELES
NECDET ZELIK, RIFAT NCEL, SIBEL DZ
ANALZ TEMMUZ 2017 SAYI: 209
15 TEMMUZDAN
BR YIL SONRA
TRKYENN TERRLE MCADELES
Uygulama: Erkan St
Kapak Fotoraf: shutterstock.com
Bask: Turkuvaz Haberleme ve Yaynclk A.., stanbul
IINDEKILER
ZET 7
KISALTMALAR 8
GR 9
DARBE GRM VE SONRASINDA PKK LE MCADELE 10
DARBE GRM VE SONRASINDA DEA LE MCADELE 15
SONU 20
setav.org 5
ANALZ
YAZARLAR HAKKINDA
Necdet ZELIK
Yksek lisans eitimini Atlm niversitesi Uluslararas likiler Blmnde tamamlayan
Necdet zelik, terrizm ve ayaklanma konularnda saha ve akademik almalar yapmakta-
dr. Uzun yllar zel Kuvvetler Komutanlnda alan zelik 2014 ylnda Trk Silahl Kuv-
vetlerinden emekli olmutur. zelik, Trk zel Kuvvetler Komutanl kurs ve eitimlerine
ilave olarak ABD zel Kuvvetler kursunu bitirmi ve NATO Uzun Mesafeli Keif Okulunda
da eitim grmtr. Trkiyedeki terrle mcadeledeki grevlerIe birlikte Irak, Afganistan
ve Krgzistan gibi devlet d silahl aktrlerin ekillendirdii dk younluklu atma or-
tamlarnda da harekat, eitim ve danmanlk faaliyetlerinde bulunmutur. SETA Vakfnda
gvenlik ve savunma aratrmacs olarak almalarna devam eden zelikin uzmanlk
alanlar arasnda terrizm, terrle mcadele, ayaklanma, ayaklanmaya kar koyma ve dev-
let d silahl aktrler yer almaktadr.
Rfat NCEL
Dokuz Eyll niversitesi Uluslararas likiler Blmnden 2014 ylnda mezun olmutur.
Yksek lisans eitimini Orta Dou Teknik niversitesi Uluslararas likiler Blmnde sr-
drmektedir. Aratrma alanlar arasnda gayrinizami harp, terrizm ve ayaklanma, iddet
yanls devlet d aktrler ve radikalleme sosyolojsi bulunmaktadr. SETA Ankara Gvenlik
Aratrmalar Direktrlnde aratrma asistan olarak almaktadr.
Sibel DZ
2013 ylnda Ortadou Teknik niversitesi Uluslararas likiler Blmnden mezun olan Si-
bel Dz, ODT Sosyal Bilimler Enstits Ortadou Aratrmalar Yksek Lisans programnda
yksek lisansna devam etmektedir. Terrizm almalar, dzensiz savalar, iddete varan
arcla kar mcadele (CVE) ve ayaklanmalar alanlarnda aratrmalarn srdrmektedir.
SETA Ankara Gvenlik Aratrmalar Direktrlnde aratrma asistan olarak almaktadr.
6 setav.org
15 TEMMUZDAN BR YIL SONRA TRKYENN TERRLE MCADELES
ZET
15 Temmuz 2016 darbe giriimi sonrasnda Trk gvenlik kurumlar bir dizi g-
venlik zorluklaryla karlamtr. Bu zorluklarn ierisinde Trk gvenlik gleri-
nin mcadele hazrlln test eden terr rgtleri bulunmaktadr. Trkiye iinde
ve dnda terrizm ile mcadele eden ana gvenlik kurumu Trk Silahl Kuvvet-
leridir (TSK). Bu nedenle TSKnn mcadeleye hazrl darbe giriimi ierisinde
yer alan general ve amirallerin yzde 44nn giriimin hemen ertesinde ordudan
ihra edilmeleri nedeniyle sorgulanmtr. Ordudan ok sayda FET yesinin
ihra edilmesinin, TSKnn sava gcne olumsuz ynde yansyaca sklkla dile
getirilen bir iddiadr. Ne varki beklentilerin aksine Trk gvenlik gleri PKK ve Bu analiz
DEA unsurlarna kar Austos 2016dan beri daha etkin bir mcadele verirken 15 Temmuz
Suriyenin kuzeyine geni apl bir snr tesi operasyon dahi dzenleyebilmi- darbe giriimi
tir. Operasyonlarn verimlilii iki faktre balanabilir: FET yelerinin gven- sonrasnda
lik glerinden tasfiyesinin ardndan engelleyici faaliyetlerinin ortadan kalkmas Trk gvenlik
ve hkmetin gvenlik kurulularn sratli bir ekilde yeniden organize etmesi. glerinin terrle
hralar sebebiyle terrle aktif olarak mcadele veren birimlerde sk sk rotasyon mcadeleye
yaansa da operasyonel srekliliin korunduu ifade edilebilir. Bu analiz Temmuz hazrllk
2016 darbe giriimi sonras son bir yl ierisinde PKK ve DEA terr rgtleri durumunu
ile mcadele stratejisine ilikin Trk gvenlik glerinin mcadeleye hazrllk aydnlatmay
durumunu aydnlatmay amalamaktadr. amalamaktadr.
setav.org 7
ANALZ
KISALTMALAR
8 setav.org
15 TEMMUZDAN BR YIL SONRA TRKYENN TERRLE MCADELES
setav.org 9
ANALZ
10 setav.org
15 TEMMUZDAN BR YIL SONRA TRKYENN TERRLE MCADELES
350
300
250
200
150
100
50
yolunu at. Bylelikle PKK dalk blgelerde ltte azaltt gzlemlenmitir. Haziran ve
srdrd krsal terr kimliine geri dnmek Austos aylarnda yrtlen operasyonlar kar-
zorunda kald. Nisan 2016dan itibaren Trk latrldnda darbe giriiminden nce gvenlik
Silahl Kuvvetleri (TSK) Gneydouda alan ha- gleri PKKya ynelik 169 operasyon gerekle-
kimiyetini btnyle yeniden salarken, PKK tirirken darbe giriimi meydana geldikten sonra
ehirlerde yrtt taktiklerin aksine geleneksel yrtlen operasyon saysnn 108e dt tes-
krsal taktikleri yeniden benimsedi. Kantland pit edilmitir. Buna karlk PKK saldr tempo-
zere askeri slere ve tesislere saldrarak ve kendi- sunu srasyla Haziranda 57, Temmuzda 47 ve
sini radikal sol gruplarla ayn at altnda birle- Austosta 61 saldr gerekletirerek korumu-
tirerek PKK, sava farkl corafi blgelerde yeni tur. yle ki darbe giriiminin akabinde 29 Tem-
alanlar aarak konsolide etmeye alt. Bununla muzda Hakkari ukurcaya bal Taba kyn-
birlikte PKK, TAK kra ekilme srecinde yu- de yol kontrol gerekletiren 5 asker PKKnn
muak hedeflere kar kitlesel saldrlar srdr- uzun menzilli silahlarla gerekletirdii saldrda
mek ile grevlendirdi. nceki aylarda meydana ehit olmu, 8 asker ise yaralanmtr.3 Bunu m-
gelen saldrlarn says gvenlik operasyonlar ile teakip Cemil Bayk PKKnn medya kanal F-
kyaslandnda PKKnn rutin saldr ivmesini rat Haber Ajansna verdii bir demete sava
artan bir eilimle koruduu, gvenlik glerinin ehirlere yaymak ile Trkiyeyi tehdit etmitir.4
ise Temmuz ayna kadar operasyon skln azalt- Bu durum PKKnn darbe giriimi ile birlikte
t aka grlmektedir. Bu durum PKKnn TSKda yaanan FET mensubu subaylarn g-
gvenlik kurumlarndaki FET yeleri ile iliki- revden alnmasn, TSKda yaanan bir kan kayb
lerine de phe ekmektedir. ve operasyonel zayflk olarak atfetmesi ve niha-
Nisan 2016dan itibaren krsal alanda HPG ve yetinde Suriyede olduu gibi kaostan frsat yarat-
TSK arasnda younlaan atmalar nedeniyle e- maya alma abas olarak grlebilir.
hirlerde sivil kayplarn azald, PKKnn kentler- te yandan PKK el yapm patlayc ve
de arasallatrd gen milis gruplarndan oluan bomba ykl ara kullanarak, kamuoyuna mal
YPSnin proaktif rolnn zayflad sylenebilir.
15 Temmuz darbe giriimini takip eden d- 3. Hakkariden atma Sesleri: 5 ehit, 8 Yaral, Milliyet, 29
nemde gvenlik glerinin operasyon skln Temmuz 2016.
4. PKKs Bayk Threatens Turkey, Hurriyet Daily News, 8
atma srecinde askeri dengeleri etkileyecek Austos 2016.
setav.org 11
ANALZ
olmu kiilere ynelik eylemler gerekletirerek silahl saldr ve EYP saldrlar hakim olsa da en
iddeti trmandraca mesajn verirken, hk- fazla zayiat ile sonulanan bomba ykl aralarla
met operasyon alann ehir merkezleri ve krsal gerekletirilen saldrlardr. 18 Austos 2016da
alana e zamanl yayarak PKKnn toplumsal, Elazda meydana gelen saldrda olduu gibi bu
siyasi ve askeri kollarn ortadan kaldrmaya y- saldrlarda sivillerin yan sra gvenlik gleri de
nelik operasyonlar gerekletirmi; toplumsal, olduka fazla kayp vermitir. Birden fazla hedefe
siyasi, entellektel ve medya faaliyet sahasndaki ynelik bu saldrlar Aralk 2016ya kadar devam
destekilerine kar birtakm nlemler almtr. etmitir. Gvenlik gleri yeniden rgtlenirken
istihbarat ve operasyonel stnln kazanlmas
Darbe Giriiminden Sonra PKKnn ile birlikte PKK saldrlar da azalmtr.
Harekat Tarz ve Tehdidin Boyutu Yaklaan k koullarnn yan sra Eyll,
ekil 2, 15 Temmuz 2016dan itibaren PKK tara- Ekim ve Kasm aylarnda Hakkari ukurcada-
fndan gerekletirilen saldrlar gstermektedir. ki PKK unsurlarna ynelik yrtlen gvenlik
Temmuz aynn ilk yarsnda 22, ikinci yarsnda operasyonlarnda terr rgt ar kayplar ve-
ise 25 saldrnn gereklemesi PKKnn saldr rerek eylem skln azaltmak zorunda kalmtr
ivmesinde nemli lde bir deiim olmadn (Bkz. ekil 1 ve 8). Kasm ve Aralk aylarnda
gstermektedir. PKKnn saldr ivmesindeki esas PKK bomba ykl ara saldrlar ile gvenlik
deiim Austos aynda saldr saysnda keskin ortamna tesir etmek ve bir hakimiyet alan olu-
bir ykseli yaanmas ile kendini gstermitir. turmak istese de gvenlik operasyonlar rgt
Darbe giriimi sonrasnda PKKnn gerekle- Mart 2017ye kadar bask altnda tutarak ey-
tirdii ilk saldrlar silahl saldrlar EYP, bomba lem kapasitesini snrlandrmtr. Suriyedeki
ykl ara, rehin alma, yol kesme ve kundakla- tecrbelerine de dayanarak yereldeki gvenlik
ma eylemleridir. Eylem trlerindeki bu eitlilik unsurlarna ynelik ATGM (Gdml Tanksa-
PKKnn gvenlik glerinin saldrya ak olma var Fzesi) ile gerekletirilen saldrlar gibi yeni
durumundan pragmatik bir ekilde istifade ettii- tr saldrlar hava koullarnn da hafiflemesi ile
ne iaret etmektedir. Ayn zamanda PKKnn dar- birlikte kullanmaya balamtr. Silahl saldrlar
be giriimi sonrasndaki hassas gvenlik ortamna (snr gvenliinden sorumlu birimlere ynelik
son derece iyi hazrland eklinde yorumlanabi- basknlar ve operasyon glerine yaplan pusu-
lir. Darbe giriiminden sonra PKK saldrlarna lar) ve EYP saldrlar PKKnn gvenlik gle-
35
30
Silahl Saldr
25 EYP Saldrs
Karma
20
Karma ve nfaz
15 Suikast
Bombal Ara (ntiharl)
10 Havan Saldrs
Tanksavar Fze Saldrs
5
Bombal Ara (Uzaktan Kumandal)
0 Gzda/Korkutma
12 setav.org
15 TEMMUZDAN BR YIL SONRA TRKYENN TERRLE MCADELES
Bombal Ara (Uzaktan Suikast Bombal Ara Karma ve nfaz Tanksavar Fze Saldrs
Kumandal) %3 (ntiharl) %1 %1
%4 Havan Saldrs %2
%4
Karma
%4
Gzda/Korkutma
%5
Silahl Saldr
%49
EYP Saldrs
%27
300
250
200
150
100
50
0
Temmuz 16 Austos 16 Eyll 16 Ekim 16 Kasm 16 Aralk 16 Ocak 17 ubat 17 Mart 17 Nisan 17 Mays 17 Haziran 17
250
200
150
100
50
0
Temmuz 16 Austos 16 Eyll 16 Ekim 16 Kasm 16 Aralk 16 Ocak 17 ubat 17 Mart 17 Nisan 17 Mays 17 Haziran 17
rine ynelik silahl mcadeleyi srdrmek iin cular, devlet grevlileri (retmenler) ve sivilleri
kulland birincil yntem haline gelmitir. te karmaya da devam etmitir. Tm bu eylemlerin
yandan rgt Nisan 2017den itibaren yerel po- arasnda en son ve en yeni saldr tr ise devlet
litikaclara kar suikastler dzenlemi; ky koru- grevlileri ve sivillerin karlmasdr.
setav.org 13
ANALZ
15 Temmuz darbe giriiminden sonra PKK gleri, PKKnn taktik ve operasyonel unsurla-
saldrlarnda 425 kii (346 gvenlik personeli ve rn, ibirliki kadrolarn ve mali kaynaklar ile
79 sivil) hayatn kaybetti ve 1.522 kii (903 g- lojistik sistemlerini hedef ald. Daha da nemli-
venlik personeli ve 619 sivil) de yaraland.5 si tm bu operasyonlar bir sreklilik arz ederek
gerekletirildi. ekil 6 operasyonlar sonucunda
Darbe Giriiminden Sonra Trkiyenin l ya da yaral etkisiz hale getirilen terrist say-
PKK ile Mcadele Stratejisi larn, teslim olan terrist saylarn, ele geirilen
FET yelerinin ihra edilmesiyle istihbarat, silahlar, etkisiz hale getirilen bomba ykl ara
kolluk kuvvetleri ve askeri kurumlar arasnda yurt ve EYP ile dzenlenen hava harekat bilgilerini
ii ve snr tesinde ortak operasyon alanlar al- paylamaktadr. Operasyonlarda ounlukla tek-
masn salayan koordinasyon zemini olumu nik ve insan istihbaratyla desteklenen mterek
oldu. Gvenlik gleri mterek operasyonlarda hava ve kara harekatlarnn gerekletirilmesiyle
yakaladklar dinamizmi stratejik, operasyonel birlikte optimum baar yakalanmakla birlikte
ve taktiksel seviyede faaliyet, corafya ve hedef HA kullanmnn terrle mcadele operasyon-
odakl operasyonlar ile hayata geirdi. Bylelikle larndaki rol gz ard edilmemelidir.
operasyonel ncelikler bu oryantasyonlara uygun Darbe griiminden itibaren gerekletiri-
olarak tasarland. yle ki PKKnn szma giri- len operasyonlarda 1.979 terrist l, 41 ter-
imleri terr eylemlerinin nlenmesinde bir n- rist yaral ele geirildi ve 414 terrist yakala-
celik olarak kabul edildi ve szmann kaynaklan- nrken 328 terrist de teslim olmaya zorland.
d blgelere askeri mdahale edilmesine karar ok sayda silah, mhimmat, patlayc madde,
verildi. Bylelikle gvenlik gleri szma giriim- yaam malzemesi, uyuturucu madde ve kaak
lerinin yaand Irak snr hattnda operasyon- maln yan sra 3 bin 578 PKK ibirlikisi de ele
lar dzenlerken ayn zamanda Gneydouda geirildi. Ele geirilen silahlar arasnda Ameri-
PKKnn krsal alandaki operasyonel ve taktiksel
kan zel kuvvetleri tarafndan Suriyedeki YPG
barnma alanlarn de hedef ald. Birbirinden ba-
unsurlarna tedarik edilen gdml tanksavar
msz fakat koordineli operasyonlar ile gvenlik
fzesi (AT-4, 9M113 Konkurs) ve MANPADS
5. SETA/STM Terr Veri Taban (SA-18) da yer almaktadr.
120
100
14 setav.org
15 TEMMUZDAN BR YIL SONRA TRKYENN TERRLE MCADELES
Terrist mhas
%12
EYP/Bombal Ara
Tespit ve mha
Yakalama (birliki) %17
%14
setav.org 15
ANALZ
mdaheleyi de ieren kritik bir savaa dn- kurmaya ve bunu srdrmeye hassas bir rgt
mtr. 15 Temmuz 2016daki baarsz darbe olmas sebebiyle bu amalar dorultusunda bir
giriiminin sonrasnda ortaya kan baz nemli gzda stratejisi yrrle koymutu.6 DEA
gelimeler DEA ile mcadelenin dinamikleri Trkiyede Arapa yayn yapan muhalif Suriyeli
zerinde oyun deitirici etkilerde bulunmutur. bireylerin bu lke iindeki mlteciler, muhtemel
Trkiye bu dnemde istihbarat stnln ele rgt sempatizanlar ve uyuyan hcreleri zerin-
geirerek gvenlik glerinin hazrllk, farkn- de olumsuz etki yapacandan endielenerek bu
dalk ve operasyonellik seviyelerini artrarak ve yaynclar zerine korku salmaya alt. Buna
yurt dna ynelik askeri etkinliini yaratarak karlk Trkiye propaganda ve enformasyon sa-
dnen DEA tehdidine kar imkan ve kabili- van kazanmak iin hem siyasi hem de dini bo-
yetlerini gelitirmitir. Bu iyilemelerin sayesinde yutlar olan bir DEA kart sylem oluturdu.7
DEAn hem yurt iinde hem de Irak ve Su- Haziran 2015te Diyarbakr patlamas, Tem-
riyede birok nemli mensubu etkisiz hale ge- muzda Suruta ve Ekimde de Ulusda gerek-
tirilmitir. Mterek dzenlenen zel basknlarla letirilen intihar saldrlar DEAn Adyaman
lkedeki birok terrist hcrenin kmesi sa- hcresi tarafndan planland ve gerekletirildi.
lanmtr. te yandan DEAn Trkiyeye kom- Bu saldrlarn Trkiyenin rgte kar gvenlik
u topraklarn elinden almak suretiyle sansasyo- stratejisini caydrclktan ak bir mcadeleye d-
nel eylem gerekletirebilmesi iin hayati nemi ntrmesi sonrasnda yaplmas tesadf deildi.
haiz snr hattndaki lojistik faaliyetleri etkili DEA bu saldrlaryla bir ypratma stratejisini
bir ekilde sona erdirilmitir. Ayn zamanda bu uygulamaya koyarak Trkiyenin sosyal uyumu-
kayp DEA mensuplarnn Trk topraklarna nu hedef almak suretiyle lkenin sertleen tutu-
geilerini de ortadan kaldrmtr. Frat Kalka- muna maliyet retmeye alt.8 2016nn banda
n Harekatnn balad 24 Austos 2016dan Sultan Ahmet Meydannda, onu mteakip stik-
bu yana DEAn Trkiyede, Suriye toprakla- lal Caddesinde DEA militanlarnn icra ettii
rndan lojistik olarak desteklenen tek bir saldr intihar saldrlar bu ypratma savann devamy-
dahi gerekletirememi olmas, getiimiz ylda d. Ancak bu saldrlarla DEAn hedef seimi
Ankarann yrrle koyduu gvenlik tedbir- balamnda nemli kaylar gerekletirdii de
lerinin etkinliini kantlar niteliktedir. not edilmelidir. yle ki rgt bu saldrlarla ilk
DEA en bata Trkiyeye kar bir pazarlk kez yabanc turistleri hedef almak suretiyle Trki-
kozu elde etme gayesiyle gzda stratejisi izle- yenin uluslararas alandaki prestijini ve gvenilir
miti. rgt bu dorultuda Musuldaki Trk bir lke durumunu zedelemeye alt, lkenin
Bakonsolosluunu ele geirmi ve buradaki turizm potansiyeline zarar vermeyi ve onu zel-
Trk misyonunda alan grevlileri rehin al- likle Batdan izole etmeyi amalad.
mt. DEAn snr hattnda baz Trk asker- Bu be saldrnn genel amac Trkiyeyi
lerini karmas da bu gdyle gerekletirilmi etrafndaki DEA faaliyetlerine kar bir hare-
saldrlard. Bu tr saldrlarn tekrar olmasnn ketsizlik politikas izlemeye ve uluslararas koa-
nne gemek iin Trkiye en bandan itiba- lisyondan desteini ekmeye zorlamakt. Ancak
ren terr rgtne kar bir caydrclk kurmaya bu isteklerle uzlamak yerine Trkiye DEA top-
dnk bir gvenlik stratejisi oluturdu. 2015 ve
2016 yllarnda Trkiye topraklarnda yaayan 6. Andrew H. Kydd ve Barbara Walter, The Strategies of Terro-
Suriyeli gazetecilere ynelik suikast saldrlaryla rism, International Security, Cilt: 31, Say: 1, (Yaz 2006), s. 51.
7. Mesela Diyanet leri Bakanl Austos 2015 ve Ekim 2016da
kar karya kald. DEA geleneksel olarak pro- DEA propagandasna kar koymaya ynelik iki rapor yaynlad.
paganda ve enformasyon zerinde hegemonya 8. Kydd ve Walter, The Strategies of Terrorism, s. 59-63.
16 setav.org
15 TEMMUZDAN BR YIL SONRA TRKYENN TERRLE MCADELES
raklarn ve rgt lider kadrosunu askeri olarak kar gerekletirdii bir dizi saldrdan sonra 21
hedef ald, finansal kaynaklarn kesti, yurt iinde Austosta Gaziantepteki bir kna gecesinde d-
nleyici polis basknlarn younlatrd ve snr zenledii intihar saldrsyla belirli sivil gruplar
gvenliini salamlatrd. Dahas gvenlik kuv- hedef almaya geri dnmtr. Yine de Gaziantep
vetlerini say ve yetenek balamnda gelitirerek, saldrs tek bana bir strateji deiimi olarak ni-
gerekli yasal dzenlemeleri yaparak ve halk ara- telenemez zira Trkiyedeki nemli DEA men-
snda sosyal farkndal artrarak muhtemel he- suplar PKK yanls olarak algladklar gruplara
deflerin gelecekteki DEA saldrlarna kar ma- kar byk terr eylemleri yapmak iin her daim
ruz konumunu azaltt. Trkiye tarafndan alnan uygun frsatlar kollamlardr.10 Dolaysyla 15
dier nemli bir tedbir intihar saldrs yelekleri Temmuzdan sonra DEA saldr rntsnde
yapmnda kullanlan temel maddelerin tespiti ve keskin bir deiimden sz etmektense somut ka-
DEA militanlarnn bunlara eriiminin engel- ntlar rgtn Trkiye stratejisinin kademeli bir
lenmesi ynnde yaplan almalardr. dnm geirdiini iaret etmektedir.
2016 Ocakta balayan ve Maysta zirveye
ulaan Kilise ynelik roket saldrlar DEAn
provokasyon stratejisiydi.9 rgt Trkiyeyi
DEA, ABD desteinin olmad ve Rusya
orantsz bir ekilde cevap vermeye zorlamak
suretiyle ABD desteinin olmad ve Rusya ile ile yaanan krizin halen taze olduu bir
yaanan krizin halen taze olduu bir dnemde dnemde Trkiyenin Suriyeye erken bir
Trkiyenin Suriyeye erken bir askeri mdahale askeri mdahale yapmasn istedi.
yapmasn istedi. Dahas Trkiyenin irrasyonel
askeri saldrlar yaparak Suriyede DEA kontro-
lnde bulunan masum sivillere zarar vermesini DEAn nihai Trkiye stratejisinin Ha-
umdu. Buna karn Trkiye askeri, diplomatik ve ziran 2016da gerekletirdii Atatrk Havali-
sosyal tedbirlerden harmanlanm bir politikay- man saldrsnda vcut bulduu ifade edilebi-
la Suriye snrndan DEA makul bir derinlie lir.11 DEA tehdidinin bu dnm anahtar
kadar temizleyecek bir askeri harekatn zeminini nemdeki iki temaylden kaynaklanmaktadr:
hazrlarken, ksa vadede esas olarak vatandalar- Birincisi dikkat ekici bir ekilde, artan oranda
n korumay amalad. Dahas Kilise bir erken
tecrbeli yabanc savalarn ve zellikle Kaf-
hava uyar sistemi kuruldu, Suriyede fze at
kas kkenli militanlarn Trkiye saldrlarnda
yaplan DEA mevzileri vuruldu ve ABDye koa-
kullanlmaya balamasdr. Havalimanndaki
lisyona ait silahl insansz hava aralarn kullana-
saldry planlayan ve icra eden Kafkas hcresi
rak DEA unsurlarna kar direkt operasyonlar
DEAn zel operasyon birimlerinden biridir
yapmas iin bask yapld.
ve veteran yabanc sava Ahmet atayev tara-
setav.org 17
ANALZ
Antalya zmir
%6
Konya anlurfa
%6 %12
Sakarya Kayseri
%6
Ankara Kilis
%10
%7
%7 %7 Mersin Kocaeli
EKIL 10: GZALTINA ALINAN DEA MENSUPLARININ UYRUKLARI (HAZIRAN 2016-HAZIRAN 2017)
Deten%on of Daesh Militants by Na%onality (June 2016 - June 2017)
500
450
400
350
300
250
200 Yabanc
150 T.C. Vatanda
100
50
0
HaJ ys-1177
Jmu 66
KNa 1166
uF 1177
NAisp 177
MMa 1177
zuinra
7
EOki 1166
ADra 1166
MM 177
ESyel 1166
OJca 166
uAst 6
117
A luyz 116
Tem nraen 11
t 1
-t1
1
uogs
pl
elck
ank
arn
en
cmt
somv
beba
aarr
ay
Jzui
Ha
Ak kaynaklarda uyruk bilgisi yer almayan pheliler Trk vatanda olarak hesaplanmtr.
fndan ynetilmektedir.12 Yabanc sava prob- blgelerini terk etme motivasyonlarn artrm
leminin bu ekilde ykseliinin temel nedeni ve bunlarn Trkiyeye gemelerine sebep ol-
sonu alc gvenlik operasyonlaryla, Trk muken, Frat Kalkan Harekatndan sonra kay-
vatandalar tarafndan ynetilen Adyaman ve bettii snr hattndan dolay zayflayan terrist
Gaziantep hcre yaplanmalarnn zlmesi lojistik hatlarn telafi etmek iin DEA, Trkiye
ve bu basknlarda Yunus Durmaz ve Mehmed iindeki uyuyan hcrelerini hzl bir ekilde faal
Kadir Cabael gibi Trkiyedeki nemli rgt li- hale hale getirmitir.13 2016 bandan bu yana
derlerinin tasfiye edilmesidir. polis operasyonlarnda gzaltna alnan yaban-
kincisi Irak ve Suriyedeki byk toprak ka- clarn Trk vatandalarna orannn devaml
yplar DEAn tecrbeli militanlarnn atma artmas dikkate deer bir eilimdir. Reina sald-
rs bu yabanc sava mobilizasyonu ile uyuyan
12. Hilal ztrk, Atatrk Havaliman Saldrsn een Ahmet
atayev Organize Etti zel Kafkas Hcresi Gerekletirdi, Karar, 13. Rfat ncel, The Threat of Daesh Sleeper Cells and How to
30Temmuz 2016. Restrain It, The New Turkey, 15 Mays 2017.
18 setav.org
15 TEMMUZDAN BR YIL SONRA TRKYENN TERRLE MCADELES
setav.org 19
ANALZ
gelmitir. Harekat baladktan sonra Reina sal- taya karan bir dnm geirdi. Trkiye baz
drsna kadar DEA tek bir eylem gerekletire- nemli gelimelerden dolay halihazrda terr
memi, toplam on aylk srete ise bir tek sald- rgtlerine kar sahip olduu stnl sa-
r dzenleyebilmitir ki bu saldr fiziksel olarak lamlatrd. Bu gelimeler gvenlik brokrasi-
Suriyeden desteklenmemitir. Frat Kalkan si tarafndan elde edilen istihbarat stnl,
Harekat balamadan nce DEAn Mays, gvenlik gleri arasnda artan farkndalk, ha-
Haziran, Temmuz ve Austosta st ste byk zrllk ve operasyonellik ile yurt dnda yeni
terr saldrlar yapabilmesi dnldnde s- ortaya kan askeri etkinlik olmak zere ana
nr hatlarndan terr rgtlerinin temizlenme- tema evresinde snflandrlabilir.
sinin terrle mcadeledeki devasa olumlu etkisi Binlerce FET yesinin Trk gvenlik
ok daha anlaml hale gelmektedir. gleri, istihbarat kurumu ve yarg birimlerin-
Suriyenin kuzeyinin DEAtan zgrleti- den ihrac Trkiyenin ulusal gvenlik tehdit-
rilmesi ve belirli bir derinlie kadar kontroln leriyle mcadele etkinliini artrd. Devletin
kazanlmas rgt unsurlarnn bu alandaki faa- gvenlik aygtlarnda yuvalanm FET ye-
liyetlerini etkin bir ekilde bitirmitir. DEAn lerinin yakn gemite devlet gcn suistimal
d zel operasyonlar birimi Trkiyede yaayan ederek meydana gelen hadiselerde gerekli n-
Suriyeli gazeteciler gibi belirli gruplara suikast lemleri almad, gelen istihbaratlar gz ard
vb. saldrlar yapma imkan ve kabiliyetlerini ettii ve belirli birimlerin hareketlerini engel-
kaybetmilerdir. Halbuki 2015 sonlarnda bu lediine ilikin gl iaretler bulunmaktayd.
suikastleri gerekletirdikten sonra DEAn ileri Bakan Sleyman Soylu Ocak 2017de
d istihbarat birimi mensuplar, Trkiyeden FETnn PKK ve DEAa istihbarat ve ey-
Rakkaya kamay baarmlard.17 Ancak bu lem destei saladn vurgulamt. te yan-
tarz d operasyonlar bugn itibaryla fiziksel dan anlurfa Emniyet Mdr Eyp Pnarba
olarak durdurulmutur. te yandan Frat Kal- da snr blgelerinde grevli FET yesi asker-
kan Harekat dnen yabanc savalar iin lerin DEA mensuplarnn Trkiye snrndan
de nemli bir bariyer olmutur. Bu savalar gemelerine ve rgt militanlarnn zellik-
saha tecrbeleri sayesinde yeni militan yetitir- le Akakale snr kaps vastasyla Trkiyeye
me ve ynlendirme, taze radikal altyaplar ve nemli silah ve malzeme aktarmalarna gz
hcre yaplanmalar tekilatlandrma gibi faa- yumduklarn belirtmiti.18 PKK hususunda ise
liyetlerde bulunabileceklerdir. Ancak TSKnn gvenlik operasyonlarnn sonularnn, FE-
destekledii zgr Suriye Ordusu tarafndan Tnn gvenlik kurumlarndan tasfiyesinin
bu militanlarn Trkiyeye gei gzergahlar etkili bir ekilde PKK unsurlarna kar mca-
ve lojistik hatlar nemli lde kesilerek bu dele etmenin yolunu atn ortaya koyuyor.
kritik tehdit bertaraf edilmitir. Darbe giriimi sonrasnda Trkiyenin ter-
re kar mcadele verimlilii hem FET ihra-
larnn olumlu etkisini hem de mcadele hazr-
SONU llk durumunu gstermektedir. Trk gvenlik
Trkiyenin terrle mcadele stratejisi 15 Tem- brokrasisi terr rgtleri ile mcadelede FET
muz 2016 darbe giriimi sonrasnda stratejik yelerinin tasfiye edilmesinin avantajlarn tec-
dzeyde ulusal gvenlii etkileyen sonular or- rbe etmitir. te yandan darbe giriimi Trk
gvenlik mimarisi iin iki nemli gereklilii or-
17. Urfada Suriyeli Gazetecileri IDin d stihbarat ldrd,
Gazete Vatan, 31 Ekim 2015; anlurfada Suriyeli Gazetecileri l- 18. PKK ve DAEe Snr FET At, Sabah, 15 Austos 2016;
dren Iidliler Gvenlik Kamerasnda, Haberler, 16 ubat 2016. FET DEAa Gz Yummu, Haber Vaktim, 22 Aralk 2016.
20 setav.org
15 TEMMUZDAN BR YIL SONRA TRKYENN TERRLE MCADELES
taya koymutur; oklu tehditlerle baa kma ka- terrle mcadele konsepti etrafnda entegras-
pasitesini salamak ve kendi iinden kabilecek yonunu ncelikli klm grnmektedir. Kendi
tehditlerin bertaraf. Birinci gereklilik blgesel iinden ortaya kabilecek tehditlerle mcadele-
gvenlik ortamlarnda konvansiyonel ve hibrid deki baar ise hizmete almlarda effaflk ve ter-
tehditlere kar kapasitenin gelitirilmesi ile istih- filerde liyakat ilkeleri temelinde gerekletirilecek
barat, hukuki yaptrmlar ve askeri aktivitelerin bir dizi reform admlar ile salanabilecektir.
setav.org 21
15
Temmuz 2016 darbe giriimi sonrasnda Trk gvenlik kurumlar bir
dizi gvenlik zorluklaryla karlamtr. Bu zorluklarn ierisinde Trk
gvenlik glerinin mcadele hazrlln test eden terr rgtleri bu-
lunmaktadr. Trkiye iinde ve dnda terrizm ile mcadele eden ana gvenlik
kurumu Trk Silahl Kuvvetleridir (TSK). Bu nedenle TSKnn mcadeleye hazrl
darbe giriimi ierisinde yer alan general ve amirallerin yzde 44nn giriimin
hemen ertesinde ordudan ihra edilmeleri nedeniyle sorgulanmtr. Ordudan
ok sayda FET yesinin ihra edilmesinin, TSKnn sava gcne olumsuz yn-
de yansyaca sklkla dile getirilen bir iddiadr. Ne varki beklentilerin aksine Trk
gvenlik gleri PKK ve DEA unsurlarna kar Austos 2016dan beri daha etkin
bir mcadele verirken Suriyenin kuzeyine geni apl bir snr tesi operasyon dahi
dzenleyebilmitir. Operasyonlarn verimlilii iki faktre balanabilir: FET yele-
rinin gvenlik glerinden tasfiyesinin ardndan engelleyici faaliyetlerinin ortadan
kalkmas ve hkmetin gvenlik kurulularn sratli bir ekilde yeniden organize
etmesi. hralar sebebiyle terrle aktif olarak mcadele veren birimlerde sk sk ro-
tasyon yaansa da operasyonel srekliliin korunduu ifade edilebilir. Bu analiz
Temmuz 2016 darbe giriimi sonras son bir yl ierisinde PKK ve DEA terr rgt-
leri ile mcadele stratejisine ilikin Trk gvenlik glerinin mcadeleye hazrllk
durumunu aydnlatmay amalamaktadr.
www.setav.org