R91 Fka

RAPOR RAPOR
FIRAT KALKANI HAREKATI: HAREKATIN CRASI, STKRARIN TESS VE ALINAN DERSLER

FIRAT KALKANI HAREKATI:
HAREKATIN CRASI, STKRARIN FIRAT KALKANI
TESS VE ALINAN DERSLER
HAREKATI
HAREKATIN CRASI,
MURAT YEILTA, MERVE SEREN, NECDET ZELIK
Elinizdeki rapor 24 Austos 2016 tarihinde balayan Frat Kalkan

Harekatnn (FKH) bir yllk deerlendirmesini yaparak bundan son-
ras iin Trkiyenin Suriyedeki gelimeler balamnda nasl bir yol
haritasna sahip olduunu incelemektedir. Rapor ncelikli olarak
STKRARIN TESS VE
FKHye zemin hazrlayan gvenlik ortamnn bir tahlilini yaptktan
sonra harekatn askeri ve taktiksel boyutunu ve nasl bir seyir takip
ettiini detayl bir ekilde analiz etmektedir. nc blmde ise
ALINAN DERSLER
FKH sresince ve sonrasnda DEAtan temizlenen blgelerde istik-
rarn tesisi iin Trkiyenin neler yaptna odaklanmakta ve drdn-
c blmde de FKHden askeri ve siyasi dzeyde renilmesi gere- MURAT YEILTA, MERVE SEREN, NECDET ZELIK
ken derslerin neler olmas gerektii incelenmektedir. Son blmde
ise FKH sonras yaanan sreci dikkate alarak Trkiyenin zellikle
Kuzey Suriye balamnda stratejik tercihlerine ynelik snamalar ve
alternatif seenekleri dikkatlere sunulmaktadr.
9 789752 459281
ANKARA STANBUL WASHINGTON D.C. KAHRE
FIRAT KALKANI HAREKATI
HAREKATIN CRASI, STKRARIN TESS
VE ALINAN DERSLER
COPYRIGHT 2017
Bu yaynn tm haklar SETA Siyaset, Ekonomi ve Toplum
Aratrmalar Vakfna aittir. SETAnn izni olmakszn yaynn
tmnn veya bir ksmnn elektronik veya mekanik (fotokopi,
kayt ve bilgi depolama, vd.) yollarla basm, yayn, oaltlmas
veya datm yaplamaz. Kaynak gstermek suretiyle alnt
yaplabilir.
SETA Yaynlar 91
I. Bask: 2017
ISBN: 978-975-2459-28-1
Uygulama: Erkan St
Bask: Turkuvaz Haberleme ve Yaynclk A.., stanbul
SETA | SYASET, EKONOM VE TOPLUM ARATIRMALARI VAKFI

Nenehatun Cd. No: 66 GOP ankaya 06700 Ankara TRKYE
Tel: +90 312 551 21 00 | Faks: +90 312 551 21 90
www.setav.org | info@setav.org | @setavakfi
SETA | stanbul
Defterdar Mh. Savaklar Cd. Ayvansaray Kava No: 41-43
Eyp stanbul TRKYE
Tel: +90 212 395 11 00 | Faks: +90 212 395 11 11
SETA | Washington D.C.
1025 Connecticut Avenue, N.W., Suite 1106
Washington D.C., 20036 USA
Tel: 202-223-9885 | Faks: 202-223-6099
www.setadc.org | info@setadc.org | @setadc
SETA | Kahire
21 Fahmi Street Bab al Luq Abdeen Flat No: 19 Cairo EGYPT
Tel: 00202 279 56866 | 00202 279 56985 | @setakahire
FIRAT KALKANI HAREKATI
HAREKATIN CRASI, STKRARIN TESS
VE ALINAN DERSLER
Murat Yeilta, Merve Seren, Necdet zelik
Katkda Bulunanlar
mit Tetik, Sibel Dz, Rfat ncel, Bilgehan ztrk, Nedim zgeldi,
rem Oluzlu, Elif Merve Dumankaya, Fadime Emi, Furkan Ergl
NDEKLER
ZET | 7
GR | 9
HAREKATA ZEMN HAZIRLAYAN GVEN(SZ)LK ORTAMI | 13
HAREKATIN ASKER VE TAKTKSEL BOYUTU | 19
HAREKAT SONRASI DNEM: STKRARIN TESS | 33
HAREKATTAN ALINMASI GEREKEN DERSLER:

FIRSATLAR VE RSKLER | 43
TRKYENN GELECEK YOL HARTASI | 49

Ksaltmalar
ABD Amerika Birleik Devletleri

ADESTM Ate Destek Timleri
AFAD Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanl
COMINT Muharebe stihbarat
NRA ok Namlulu Roketatar
DEA Irak ve am Devleti
ELINT Elektronik stihbarat
EYP El Yapm Patlayc
FET Fetullah Terr rgt
FISINT Yabanc Cihaz Sinyal stihbarat
FKH Frat Kalkan Harekat
GEOINT Jeo-Uzaysal stihbarat
HDP Halklarn Demokratik Partisi
HUMINT nsan stihbarat
IMINT Grnt stihbarat
HA nsansz Hava Arac
HH nsani Yardm Vakf
KK stihbarata Kar Koyma
KKK Kara Kuvvetleri Komutanl
MEB Milli Eitim Bakanl
MGK Milli Gvenlik Kurulu
MT Milli stihbarat Tekilat
OSINT Ak Kaynak stihbarat
SO zgr Suriye Ordusu
z. Kuv. zel Kuvvetler
z. Kuv. K.l zel Kuvvetler Komutanl
SIGINT Sinyal stihbarat
STK Sivil Toplum Kuruluu
TGK Tabur Grev Kuvvetleri
TSK Trk Silahl Kuvvetleri
TDV Trkiye Diyanet Vakf
UMKE stanbul Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri
YPG/PKK Krdistan i Partisi
ZMA Zrhl Muharebe Arac
ZET
Elinizdeki rapor 24 Austos 2016 tarihinde balayan Frat Kalkan Harekatnn

(FKH) bir yllk deerlendirmesini yaparak bundan sonras iin Trkiyenin
Suriyedeki gelimeler balamnda nasl bir yol haritasna sahip olduunu ince-
lemektedir. Rapor ncelikli olarak FKHye zemin hazrlayan gvenlik ortam-
nn bir tahlilini yaptktan sonra harekatn askeri ve taktiksel boyutunu ve nasl
bir seyir takip ettiini detayl bir ekilde analiz etmektedir. nc blmde
ise FKH sresince ve sonrasnda DEAtan temizlenen blgelerde istikrarn te-
sisi iin Trkiyenin neler yaptna odaklanmakta ve drdnc blmde de
FKHden askeri ve siyasi dzeyde renilmesi gereken derslerin neler olmas
gerektii incelenmektedir. Son blmde ise FKH sonras yaanan sreci dikka-
te alarak Trkiyenin zellikle Suriyenin kuzeyi balamnda stratejik tercihleri-
ne ynelik snamalar ve alternatif seenekleri dikkatlere sunulmaktadr.
7
GR
Trkiye 24 Austos 2016 tarihinde Birlemi Milletler Szlemesinin 51. mad-

desinin tand meru mdafaa hakkndan yararlanmak suretiyle uluslararas
kamuoyuna Frat Kalkan Harekatn (FKH) balattn deklare etmitir.1 51.
madde BM yelerinden birisinin silahl saldrya hedef olmas halinde Gvenlik
Konseyinin bar ve gvenliin korunmas iin gerekli nlemler alncaya dek ye
devletlerin bireysel yahut ortak meru savunma haklarn kullanabileceklerine
hkmetmektedir. Bu hkmden referansla Ankara, bata DEA olmak zere Su-
riyede mevcut bulunan terr rgtleri tarafndan Trkiyeye yneltilen tehditleri,
uluslararas hukuktan kaynaklanan meru mdafaa hakk kapsamnda hatta ge-
rektiinde mtecaviz biimde baka bir lkenin topraklarnda kendisine sunulan
icra etme yetkisine dayanarak tehdidi bertaraf etmeye ynelmitir.
Ne var ki Trkiyenin FKHye ilikin ne srd askeri, siyasi ve stratejik
dzeydeki gerekeler, hukuki boyutta deerlendirilen gerekelerden daha byk
bir nemi haizdir. Zira harekata zemin hazrlayan sre, gvenlik ortam ve ha-
sm taraflarn kulland taktik-operatif yntemlerin genel bir tahlili yapldnda
1. Trkiye Frat Kalkan Harekatnn BM 51. maddesinde yer alan Meru Mdafaa Hakk ile BMGKnn DEA
ile mcadeleye ynelik alm olduu kararlar erevesinde srdrldne dikkat ekmitir. Bkz. Babakanlk
Koordinasyon Merkezinden Frat Kalkan Operasyonu Hakknda Yaplan Basn Aklamas, T.C. Babakanlk,
https://www.basbakanlik.gov.tr/Forms/_Article/pg_Article.aspx?Id=2a0e4e31-1a6d-4d65-9074-cc8b7097d0f6,
(Eriim tarihi: 11 Austos 2017); BM Madde51 iin bkz. Birlemi Milletler Antlamas ve Uluslararas Adalet
Divan Stats, Ombudsman, https://www.ombudsman.gov.tr/contents/files/6535501-Birlesmis-Milletler-Ant-
lasmasi.pdf, (Eriim tarihi: 11 Austos 2017).
9
Ankarann ncelikli hedefleri arasnda; snr gvenliinin tesisi, DEAn snr

hattndan temizlenerek geriye pskrtlmesi, bylece rgtn operasyonel ar-
lk merkezinin datlarak bilhassa snr illerine ynelik saldrlarnn nlenmesi
ve PKKnn Suriyedeki kolu YPG/PKKnn Suriyenin kuzeyinde dou-bat hattn
kontrol altna almasn engelleyerek koridor oluturmasna mani olmak vardr.
Bu noktada sz konusu hedeflerin FKHnin balamasndan ay sonra ger-
ekleen Milli Gvenlik Kurulu (MGK) toplantsnn ardndan yaplan basn ak-
lamasnda aka dile getirildii not dlmelidir.2 Ayrca unutulmamaldr ki
FKH, Ankarann Suriye krizinin patlak vermesini mteakiben alt yln sonunda
verdii bir kararla dorudan askeri mdahaleye bavurmasnn Trkiyenin Suri-
ye politikasnda bir krlmaya yol at gibi, bilahare Cumhuriyet tarihi boyunca
TSKnn icra ettii en kapsaml snr tesi operasyonlarndan biri olmas hasebiyle
son derece nemli etkiler dourmutur. Bu ynyle FKH gerek karakteri, nitelii ve
kapsam asndan ve gerekse zamanlamas ile Suriyedeki gvenlik ortamn baka
bir ehreye brndrmesi bakmndan ziyadesiyle ehemmiyet arz etmektedir.
Harekatn temel vazifesine ve saysz alt grevlere bakldnda harekatn
kapsam, sresi ve safhalarnn hzla deien siyasi ve askeri durumlara gre geli-
ecei beklentisi harekat ncesinde hakim gr olarak ortaya kmtr. Nitekim
beklendii gibi harekatn seyri sre ierisinde farkl biimler almtr. FKH sa-
dece iki ayr terr rgtne kar yrtlen askeri bir harekat deil ayn zamanda
mttefik ve muarzlk doasn karmaklatran devletler seviyesindeki aktrlere
kar yaplm bir politik harekattr. Harekatn vazifesi ulusal ve uluslararas askeri
boyut ile insani yardm perspektifini de kapsayacak ekilde uluslararas ve yerel
ittifaklarla koordinasyonu ieren milli bir askeri harekatn yan sra istikrar hare-
katnn prensiplerini de ihtiva etmektedir.
Trkiye hem devlet kurumlar ve hem de devlet d birok kurum ve sivil top-
lum rgtleriyle birlikte koordineli alarak DEAtan temizlenen blgelerde ok
ynl bir ina sreci balatmtr. Bu anlamda harekat sonras dnemde gerek
blgenin kendine has zellikleri gerekse dier aktrlerin stratejik ncelikleri, istik-
rar salama sre ve ynetimini farkl biimlerde ekillendirmitir. Trkiye asn-
dan harekat sonras istikrar salama abalar en nihayetinde mterek istikrar
ilevlerinden olumaktadr. Bunlar en temelde gvenlik, insani yardm destei,
ekonomik istikrar, altyap ve styap hizmetleri, adli durum ve adaletin tesi-
2. 30 Kasm 2016 tarihli MGK toplantsna ilikin tutanak iin bkz. 30 Kasm 2016 Tarihli Toplant, T.C. Milli
Gvenlik Kurulu Genel Sekreterlii, https://www.mgk.gov.tr/index.php/30-kasim-2016-tarihli-toplanti, (Eriim
tarihi: 11 Austos 2017).
10
GR
si, gda temini, barnma hizmetleri, salk yardmlar ve eitim hizmetleri

gibi unsurlardan olumaktadr. Tm bu yardmlar Trkiyenin insani yardm ko-
nusunda profesyonel bir konuma evrildiini gstermektedir. Bu balamda Trkiye
asndan bakldnda FKH nemli bir dneme ve rnek olarak gsterilebilir.
Halihazrda yaplm olan askeri operasyonlar neticesinde DEAtan temizlenen
blgelerin tekrar inas ve yenilenmesi blge halknn gelecei ve Trkiyenin terr
rgtleri ile mcadele stratejisinde kilit rol stlenmektedir.
TSK, FKH ile harbe hazrlk kapasitesini test etmi ve harekatn sre ve sonu-
larndan kartt derslerle harekat kabiliyetini taktik, operatif ve stratejik seviyede
gelitirmeye ihtiya duymutur. Her eyden nce FKH, TSKnn mterek konseptli
taarruz harekat icra edebileceini gstermitir. Harekat sresince dzensiz yerel
ortaklarla harekat gerekletirme kapasitesi de test edilmi ve birtakm olumsuz-
luklar grlmtr. Hedef tespiti ve ate destei arasndaki uygulama uyumazlk-
lar tespit edilerek kabiliyetler gelitirilmi ancak dzensiz ve aniden ortaya kan
hedefler iin yakn hava destei ihtiyac tm gerekliiyle kendini gstermitir. te
yandan zrhl aralar ile hafif piyade ve komando birlikleri arasndaki i birliinin
gelitirilmesine ihtiya duyulduu da grlmtr. Hedefte tertiplenme aamasn-
daki hassasiyetin giderilmesi iin yeni taktiklerin gelitirilmesi nemli bir askeri
harekat ihtiyac olarak deerlendirilmelidir. Yakn mesafede ortaya kan dzensiz
terrist hedeflerinin konvansiyonel tank topuluu ve zrhl muharebe arac (ZMA)
nianclnn dnda ayr bir nianclk konusu olarak doktrinize edilmesi ve at
eitimi konusu haline getirilmesi gerekmektedir. Ayrca tanksavar birliklerinin ye-
terli sayda ve etkinlikte tehiz edilerek meskun mahal muharebelerinde etkin ola-
rak kullanlabilmesi ihtiyacnn farkna varlmtr. Hava savunma ve insansz hava
arac (HA) platformlarnn yan sra tanksavar silahlarnn da milli imkanlarla
gelitirilmesi gerekmektedir. Btn bunlarn rehberliinde genelde Trkiye zelde
TSK u hususlarda kapasite inasna gitmelidir:
rgte gre tehdit deerlendirmesi
Kamu diplomasisi
Gvenlik sektrnn yeni tehditlere adaptasyonu
Diplomaside stratejik esneklik
Askeri harekatta zamanlama
Yerel nfus merkezli terrle mcadele
Zrhl birliklerin taktiksel kullanm ve modernizasyonu
HA kullanm alan ve ilevsellii
Yerel silahl aktrler
11
nsani yardmn etkin ulatrlmas

stihbarat kurumlar arasnda aktif i birlii ve koordinasyon
Trkiyenin yedi ay iinde FKHnin balangta belirlenen hedeflere ulalma-
syla birlikte sona erdiini ilan etmesinin ardndan kar karya kald snama-
larn ortadan kalktn sylemek tam olarak mmkn deildir. Harekata zemin
hazrlayan snrdaki DEA tehdidi ortadan kaldrlm ve PKKnn Frat Nehrinin
batsna sarkarak Afrine uzanmak suretiyle bir koridor oluturmas engellenmi
olsa da Suriyenin kuzeyindeki hattn genilii dikkate alnd takdirde Anka-
rann gelecek yol haritasn ekillendirecek birok faktrn mevcut olduundan
bahsetmek mmkndr.
Bu aamada Trkiyenin Suriye politikasnn askeri yn ve Ankarann stra-
tejik hesaplamalar ok boyutlu kar stratejik hamleler ile snanmaktadr. Suri-
yenin kuzeyinde hala PKKya kar farkl seenekler bulunmasna ramen Tr-
kiyenin yakn gelecekte terr rgtnn tetikledii glklerin stesinden nasl
gelebilecei sorusu bundan sonraki sre iin en nemli hususlardan birisini tekil
etmektedir. Bu aamadan sonra Trkiyenin FKH sonras dnemde ana hedefleri
arasnda dorudan veya dolayl mdahaleler yoluyla PKKy hedef alarak DEA
sonras Suriyenin kuzeyinde bir oldubittiye izin vermemek yer almaktadr.
Elinizdeki rapor 24 Austos 2016 tarihinde balayan FKHnin bir yllk de-
erlendirmesini yaparak bundan sonras iin Trkiyenin Suriyedeki gelimeler
balamnda nasl bir yol haritasna sahip olduunu incelemektedir. Rapor nce-
likli olarak FKHye zemin hazrlayan gvenlik ortamnn bir tahlilini yaptktan
sonra harekatn askeri ve taktiksel boyutunu ve srecini detayl bir ekilde analiz
etmektedir. nc blmde ise FKH sresince ve sonrasnda DEAtan temiz-
lenen blgelerde istikrarn tesisi iin Trkiyenin neler yaptna odaklanlmak-
tadr. Drdnc blmde FKHden askeri ve siyasi dzeyde renilmesi gereken
derslerin neler olmas gerektii incelenmektedir. Son blmde ise FKH sonras
yaanan sreci dikkate alarak Trkiyenin zellikle Suriyenin kuzeyi balamn-
da stratejik tercihlerine ynelik snamalar ve alternatif seenekleri dikkatlere
sunulmaktadr.
12
HAREKATA
ZEMN HAZIRLAYAN
GVEN(SZ)LK ORTAMI
FKHye giden sre ierisinde tekaml eden bir dizi gvenlik riski Trkiyenin
Suriyeye ynelik askeri mdahalesini bir zorunluluk olarak aa karmtr: Bi-
rincisi ulusal gvenlik risklerinin en banda DEAn Trkiyenin zellikle b-
ykehirlerini canl bomba eylemleri dzenlemek suretiyle hedef almas gelmitir.
kincisi DEAn Suriyenin kuzeyindeki Azez-Cerablus blgesinde yaklak 100
kilometrelik bir snr hattn kontrolnde tutmasdr. Zira bu snr hatt zerinde
kurduu hakimiyet sayesinde DEAn, Kilis bata olmak zere Trkiyenin hu-
dut hattnda bulunan dier snr illerini ve askeri noktalarn hedef almas daha
olanakl bir hal almtr. Bu nedenledir ki Trkiye uzun zamandan beri Azez-Ce-
rablus arasndaki 100 kilometrelik hudut hattndaki DEA unsurlarn elimine
ederek kendi gney snrn gvence altna alma abas ierisine girmitir. Dola-
ysyla bu aba dorultusunda Trkiye Azez ve Rai (obanbey) arasndaki hattn
gvenliini DEA unsurlarn bertaraf ederek salamtr.
Trkiye iin FKH ulusal snr hattnn gvencesinin teminini hedefleyen saf-
halar temsil ederken, DEAn Trkiye hedefinde ise iki ayakl bir stratejiye daya-
nan terr eylemlerini hayata geirmek yer almtr.3 lk stratejisi PKKy ncelikli
dman ilan edip hedef tahtasna yerletirmek olmutur. DEAn Suru, Ankara
ve Gaziantepte dzenledii saldrlar dikkate alndnda bu strateji PKKy gerek
3. Murat Yeilta, mer Behram zdemir, Rfat ncel, Sibel Dz ve Bilgehan ztrk, Snrdaki Dman: Trki-
yenin DAle Mcadelesi, (SETA Rapor, stanbul: 2016); Murat Yeilta, Rfat ncel ve Bilgehan ztrk, Tur-
keys Fight Against DEASH, SETA Policy Analysis, Say: 23, (Kasm 2016).
13
Trkiye zerinden ve gerekse Trkiye snrlar ierisinde cezalandrma deneme-

si eklinde tezahr etmitir. Uygulanan bu stratejinin ana nedenlerinden birisi
DEAn Trkiyedeki etnik atmay krkleyip derinletirerek terr eylemle-
rini PKKya kar stnlk kazandracak bir frsat olarak kullanmasdr. kinci
strateji ise Trkiyenin uluslararas koalisyona destek vermesi gibi DEA kart
politikasnn oluturduu askeri basknn dengelenmesi ve Ankaray rgte kar
taknd sert pozisyondan caydrlmas zerine kurulmutur. Bu amac gerekle-
tirmek zere DEA, Trkiye snrlar ierisinde dzenledii intihar saldrlarnn
hedeflerini eitlendirmi; Sultanahmet, Taksim, Atatrk Havaliman saldrlar
bu duruma birer misal tekil etmitir.
Bir btn olarak deerlendirildiinde ise DEAn ncelikli hedefini; Trkiye
ile PKKy gittike derinleen ve farkllaan bir atmann ierisine srklemek,
bylelikle Suriyedeki kendi operasyonel sklet merkezini salamlatrmak ve d
saldrdan uzak tutmak oluturmutur.
FKH ncesi DEAn Trkiye snrnda kontrol ettii blgenin, Dabk bata
olmak zere rgtn Mesiyanik ve hilafet siyasetini canl tutan, ayrca silahl g-
cne manevra ve koruma kabiliyeti salayan stratejik nemi haiz yerleri barndr-
mas rgte ayn zamanda corafi bir derinlik de kazandrmtr. Bylece DEA,
Trkiye ierisinde atmalarn kontrolden kt bir cephe amay, bilahare ken-
disi de hem yeni eleman kazanarak Trkiyede yerellemeyi hem de zerindeki ift
tarafl askeri basky ortadan kaldrmay amalamtr.
2016 ylnn ilk aylarndan itibaren DEAn Kilise youn saldrlarda bu-
lunmas rgtn Trkiye stratejisinde ciddi bir deiiklie gittiinin somut bir
kantdr. Zira nceki saldrlar incelendiinde DEA, Trkiyede belirli hedef-
ler dorultusunda eylemler gerekletirmitir. rnein 5 Haziran 2015 Diyar-
bakr, 20 Temmuz 2015 Suru ve 10 Ekim 2015 Ulus saldrlarnda grld
zere DEAn sz konusu eylemlerinin temel amac; YPG/PKK ile Suriye ve
Irakta olan atmasn Trkiye topraklarna tamak, PKK yahut HDP izgi-
sindeki ahslar bombal saldrlarla hedef almak tekil etmitir. Lakin bu yak-
lamn ayn zamanda Trkiyeden adam devirme stratejisinin kritik bir unsu-
ru olarak da ilevselletirmitir. Daha ak ve yaln bir izahla DEA iddetli bir
PKK kartlna oynayarak hem Trkiye nfusunun sempatisini kazanmay
amalam hem de Trkiyede hassasiyet arz eden etnik ve mezhepsel hususlar
kayarak lkeyi istikrarszlatrmay denemitir. 12 Ocak 2016 Sultanahmet
saldrsyla DEAn Trkiye topraklarnda ilk kez yabanc lke vatandalarn
hedef aldna ahit olunmutur. Yine 19 Mart 2016 stiklal Caddesi patlamas
14
HAREKATA ZEMN HAZIRLAYAN GVEN(SZ)LK ORTAMI
da benzer minvalde yabanclara kar yaplm bir eylem niteliindedir. DEA

bu ekilde koalisyona mensup lke vatandalarn cezalandrarak mevzubahis
lkelerden intikam aldn dnrken Trkiyeden adam devirme stratejisinin
iine yabanc dmanln da eklemlemitir.
DEAn Trkiyeye ynelik tehdidi sadece lke iindeki terr saldrlaryla
snrl kalmamtr. Kilisin ilk kez fzelerle hedef alnd tarih olan 18 Ocak 2016
DEAn Trkiyeye ynelik terr stratejisi bakmndan ilkleri ihtiva etmitir: Bi-
rincisi nceki saldrlarnda spesifik hedefler belirleyen rgt, bu saldrsyla rast-
gele bir biimde sivilleri hedef almtr. kincisi DEA, Trkiye topraklarna ilk kez
fze saldrsnda bulunmaya balamtr. Kald ki 16 Aralk 2015 tarihinde DEA
tarafndan Trkiyenin Irak Baikada konulanm TSK unsurlarna yaplan fze
saldrs rgtn Trkiyeyi somut bir dman olarak hedef aldnn bir kant
niteliindedir.4 ncs ise rgt ilk kez Suriyedeki mevzilerinden Trkiyeye
ynelik saldrlar gerekletirmeye balamtr. Daha nce yurt iinde veya snr
karakol alanlarna aralarla yaklaarak saldran rgt artk Suriyenin kuzeyinde
kontrol ettii blgelerde 15-25 kilometre derinlikten fzelerle saldrmaya ynel-
mitir. te yandan DEAn 1 Mays 2015 tarihinde Gaziantep Emniyet Mdrl-
ne dzenledii bombal ara saldrs rgtn Trkiyeye ynelik stratejisindeki
deiimi pekitirmitir. Bylece DEAn daha ncesinde snr karakollarna Su-
riye topraklarndan ynelttii saldrlar hari tutulduunda bu saldryla birlikte
ilk kez gvenlik glerini hedef konumuna sokmutur. Dolaysyla Kilis saldrlar
ve Gaziantep patlamasyla birlikte deerlendirildiinde rgtn Trkiyeye y-
nelik yrtt mulak sava artk somut bir dzleme tad alenen peyda
olmutur. Bu deiim ok boyutlu sebeplerden kaynakland lde Trkiyenin
mevzubahis dnemde Halepin kuzeyinde lml muhalif unsurlara DEAla m-
cadelelerinde verdii destek yznden rgtn de Trkiyeyi daha youn hedef
almasna yol amtr. zellikle 2016 Martndan itibaren Azez, Dudyan ve Rai
hattnda DEAa kar Muhaliflerin nemli kazanmlar elde etmi olmas, rg-
tn misilleme amacyla saldrlarn younlatrmasnn arkasnda yatan nedenler
arasnda yer almtr.
DEA fze saldrlarn neredeyse her gn youn olarak gerekletirdii Ni-
san-Mays 2016 dneminde Kilisi 54 adet Katyua roketiyle hedef almak suretiyle
saldrlarn younlatrmtr. Bu saldrlarn neticesinde 12si Trk, 7si Suriyeli ol-
mak zere 19 kii hayatn kaybederken, 67 kii de yaralanmtr. Katyua roketinin
4. Terr rgt DEA, Musulda Saldrd, Trk Topusu Karlk Verdi, Milliyet, 16 Aralk 2015.
15
menzili 20 kilometre civarnda olmasna ramen rgtn sz konusu fzeleri modi-

fiye etmek kaydyla menzilini artrmas, Trkiyenin gney snrna ynelik tehdidi
daha st bir seviyeye tamtr. Bu fzelerin retimleri ve kullanmlar son derece
ucuz ve basit olup hedefe ok hzl bir ekilde ulap geni alanlar vurabilme ve hatta
farkl aralara monte edildiklerinde kullanclarna yksek manevra kabiliyeti sunma
kapasitesine haizdirler. Bu nedenledir ki Katyua roketleri zamanla Trkiyeyi Suriye
sahasnda nlem almaya mecbur klm, rgtn ynelttii roket tehdidini ntralize
etmek zere askeri operasyon icra etmeyi bir mecburiyete dntrmtr. En niha-
yetinde Katyualarn haiz olduu yksek hz performans, roket boyutunun kk ve
hafif olmas, atelendii yer ile hedef arasndaki mesafenin grece yaknl Trkiye
asndan Katyualara kar tahsis edilecek korumay ayrca gletirmitir.5
GRAFK 1: KLSE ATILAN FZE SAYISI (NISAN-MAYIS 2016)
Kilise Atlan Fze Says (Nisan-Mays 2016)
30
27
25
20
15
Fze Says
10
8 8
5
4 4
3
0 0 0
1-7 Nis. 8-15 Nis. 16-23 Nis. 24-30 Nis. 1-7 May. 8-15 May. 16-23 24-31
16 16 16 16 16 16 May. 16 May. 16
Fze tehdidine ilaveten DEAn FKHden hemen nce Gaziantepte bir

dne intihar saldrs gerekletirerek 54 sivilin lmne neden olmas ve
ayrca sivil alanlar daha youn bir ekilde fzelerle hedef almasna istina-
den zuhur eden yeni riskler; Trkiyenin DEA ile askeri dzeyde mcadele
etmesini zaruri klm, askeri harekatn hazrlklarn hzlandrmtr. Dier
taraftan Trkiyenin 24 Kasm 2015 tarihinde drd Rus sava uann
ardndan patlak veren Ankara-Moskova hattndaki krizin suhuletle sona er-
mesi, FKHnin nndeki kritik engellerden birisini ortadan kaldrmtr. Ana
hatlaryla bakldnda DEA kaynakl terrist unsurlar ve muhtelif saldrlar
5. Arda Mevltolu, Katyualar, HIMARlar ve tesi, Siyah Gri Beyaz, 29 Nisan 2016, http://www.siyahgribe-
yaz.com/2016/04/katyusalar-himarslar-ve-otesi.html?spref=tw, (Eriim tarihi: 10 Austos 2017).
16
HAREKATA ZEMN HAZIRLAYAN GVEN(SZ)LK ORTAMI
Trkiyenin i ve d gvenlik ortamnn FKH ncesinde ne kadar krlgan bir

yap sergilediini gz nne sermitir.
FKHye zemin hazrlayan bir dier sorunsal ise PKKnn Suriye i savay-
la birlikte stratejisinde deiiklie giderek terr eylemlerini younlatrmas ve
Suriyenin kuzeyinde YPG/PKK araclyla zerk bir corafi blge kurma teeb-
bsdr. Bu dorultuda DEA kart uluslararas koalisyonun desteini kazanan
PKKnn, Trkiyeye ynelik bir ypratma savan snrlar dahilinde devreye sok-
tuu, bu sayede Ankarann odak noktasn ieriye ekmeye alt ve bylece
Suriyenin kuzeyinde kontrol ettii corafi alan genileterek askeri gcn per-
inledii hatrda tutulmaldr.6
Bu aamada mevzubahis stratejik deiimin arkasnda yatan iki temel unsura
deinmek gerekmektedir: Birincisi PKKnn atmalar ehir merkezlerine ta-
yarak Trkiyeye ynelik bir gvenlik basks oluturmay denemesidir. Buradaki
stratejinin temel gayesi Trkiyenin enerjisini ieride tketmek suretiyle kendi as-
keri ve siyasi gcn Suriyede salamlatrmak, bu vesileyle blgesel siyasi arena-
da fonksiyonel ve kullanl bir aktr haline evrilmektir. kincisi de Trkiyenin
yakn corafi kuanda vuku bulan savata yeni bir cephe amak, bylece
Trkiyenin blgesel gvenlik siyasetinin arlk merkezinin kaymasn ve lkenin
gvenlik politikalarnn ulusal snrlara hapsedilmesini salamaktr. Bu minvalde
PKK, DEAn varln kendi gcn konsolide etmek ve meru bir aktre
dnmek iin stratejik bir frsata evirmi, Trkiyeye kar bir ypratma sava
dneminin balamasn hedefleyerek Suriyede alan geniletmeye balamtr.
PKK, Suriye i sava ve oradaki DEA atmasn lke snrlar dahiliyle,
ierideki atmay da Suriye ve Irakla balantl hale getirmi; bu anlamda
stratejisini Trkiyenin snr ve blgesel gvenliinin ayrlmaz bir parasn
tekil eden Suriye ve Irakn kuzeyindeki hatt Trkiyeye kar yrtt sa-
va iin bir srama tahtasna evirmek zere kullanmtr. Dolaysyla birinci
hamleyle i siyasi istikrar, ikinci hamlesiyle de Trkiyenin d politikasn
hedef almtr. Baka bir izahla FKHye zemin hazrlayan gvenlik ortamnda
Trkiye iin DEAn terr saldrlarna ilave bir dier gvenlik riski eklenmi-
tir. Bu gvenlik riskini ortadan kaldrmay hedefleyen Trkiye, PKKnn Frat
Nehrinin batsna gemesini ve rgtn Afrine ulaarak Suriyede bir kori-
dor oluturmasn engellemek maksadyla eyleme gemitir. Bilhassa PKKnn
Suriye kolu YPGnin Mnbii DEAtan alarak Frat Nehrinin bat kanadna
6. Murat Yeilta ve Necdet zelik, PKK Terrnn Yeni Dinamikleri: Radikalleme ve ehir atmas, SETA
Analiz, Say: 157, (Nisan 2016).
17
gemesi, Trkiye asndan daha fazla risk barndrd iin FKHnin hedef ve
taktik yntemleri daha fazla detaylandrlp netletirilmitir.
Hatrlanaca zere 15 Temmuz 2016 tarihinde FET unsurlarnn darbe gi-
riimi pskrtlm, lakin bu teebbs DEA ve PKKya ek olarak Trkiyenin
ulusal ve uluslararas lekteki gvenlik mimarisinin daha fazla krlganlat ha-
kikatini aa karmtr. Nitekim bir taraftan FET ve PKK terr Trkiyenin
enerjisini daha fazla ie yneltmesine neden olurken dier taraftan da Suriye i
sava boyunca giderek artan DEA-PKK atmas Trkiyenin ulusal gvenlii-
ne ynelik risk ve tehditlerin azami dzeyde artmasna yol amtr. Sz konusu
hayatiyet arz eden gvenlik sorununun birlemesinden oluan risklerin ber-
taraf ise ncelikle FETnn stratejik dzey karar alma mekanizmas ierisinde
yer alan gvenlik brokrasisindeki unsurlarnn tasfiyesi ve bilahare DEA kart
koalisyonun sunduu uluslararas konjonktrn imkan ve frsatlarndan istifade
etmek suretiyle FKH eliyle mmkn olmutur. Trkiyenin mevzubahis baat
gvenlik sorunuyla e zamanl mcadelesinde izledii kademeli strateji ksaca u
ekilde planlanmtr:
(i) PKKnn silahl gcn askeri ara ve yntemlerle ieride elimine etmek
(ii) DEAn Trkiyeye ynelik tehdit kapasitesini ortadan kaldrmak
(iii) Devleti FET unsurlarndan arndrarak stratejik esnekliini yeniden
kazandrmak
Bu balamda FKH tam da bylesi kaotik ve girift bir gven(siz)lik ortamn-
da icra edilmek suretiyle Trkiyenin snrlar dahilinde ve haricinde mevcut ve
muhtelif gvenlik zafiyetlerine neden olabilecek tm aktr ve faktrleri kendisine
hedef edinmitir.
18
HAREKATIN ASKER VE
TAKTKSEL BOYUTU
FKH birden fazla unsurun katlmyla, mterek harekat konseptiyle icra edil-
mitir. Mterek harekat, harekatn komutan iin inisiyatif, harekat koullarn
kart kuvvete kabul ettirme ve kart kuvvetin reaksiyon gsterme imkanlar-
n ortadan kaldrma frsat verecek zelliklere sahiptir. Harekata katlan TSK
unsurlar inisiyatifin ele geirilmesi, devam ettirilmesi ve maniple etmek su-
retiyle duruma adapte olabilme imkanlarndan faydalanmtr. Bu anlamda
FKHnin genel olarak operasyonel ve taktik boyuttaki inisiyatif zerinde yr-
tldn ifade etmek abart olmaz. E zamanl angajman, derinlikte harekat
icras ve harekatnn srdrlebilirlii DEA ve YPG/PKK unsurlar zerinde
fiziki ve psikolojik stnlk salamakla sonulanmtr.
FKH geni bir corafi alan ele geirilerek kontrol altna alnmas ve bu
alann terr rgtlerinin hibrit unsurlar tarafndan yeniden kullanmnn
nne geilmesi iin alan kontrolnn idame ettirilmesini hedeflemitir.
te yandan FKHnin mterek harekat konsepti kart kuvveti yenebilmek
iin mobilite, ate gc ve beka kabiliyetlerinin yan sra harekat alannn
kendisinin, yerel halkn ve kaynaklarn kontroln ve korunmasn sala-
mak zerine icra edilmeliydi. FKH bu hususlardaki gayret birliinin te-
sinde harekat alanndaki kamu algs, siyasi kar k ve sula mcadele
konularna da odaklanmalyd.
19
FKH, DEA SALDIRILARININ ETKILERINI VE YPG/PKK

SINAMALARINI NASIL AZALTTI?
Trk askeri karar alclarnn, harekatn btn srecinin vazife tanmn gelitir-
meden nce durumu ok iyi ett ettiklerini sylemek gerekir. Harekat alann d-
zensiz eylemleriyle ekillendiren DEA ve YPG/PKK unsurlar dorudan tehdit
olarak grlrken, Amerika Birleik Devletleri (ABD) ve Rusyann Trk ulusal
gvenliini tehdit eden kolaylatrc rol oynad kesin ifadelerle kabul edilmitir.
Dolaysyla FKH terr rgtlerine dorudan angajman olmakla birlikte, DEA
kart askeri koalisyon ortaklnn da gereini yerine getirmek suretiyle ABD
ve Rusyaya kar siyasi yaklaml koullar altnda planlanm ve icra edilmitir.
DEA ve YPG/PKKnn askeri imkan ve kabiliyetleri, bu rgtlerin birbiriyle
yapt atmalar analiz edilerek gl ve zayf ynleri tespit edilmitir. Ayrca
DEAn savunma mevziisindeyken kendisine kar taarruz eden ve iyi tekilat-
lanm tabur ve tugay seviyesindeki birliklere etkili ve byk lekli kar taarruz
gerekletirme kapasitesinin olmad, savunmasn yerleim yerlerinde arazi ar-
zalarn ve yerel halk kullanmak suretiyle birbirini kademeleyen derinlikte savun-
ma hatlarnda oynak taktiklerle yrtt grlmtr. 2015 ylnda Ramadide
olduu gibi DEAn Dabk, Mare, el-Bab gibi ksmen byk yerleim yerlerinin
uzandaki kylerden balamak suretiyle geriye doru savunma derinlii olu-
turmas beklenmitir. DEA savunmasnn taktik savunma alanlarnda el yapm
patlayclar, tanksavar fzeleri, bombal ara ile intihar saldrlar, taktik baskn
ve HA saldrlarna bavuraca beklenmitir.7 Savunma hatlarnn stratejik yer-
leim yerlerine yaklamasyla birlikte savunma taktikleri belirli ekilde tasarlan-
mtr. Buna gre blk seviyesindeki birliklere kadar oklu intihar saldrlar ile
takviye edilmi 30-50 kiilik gruplar halinde ar silah destei altnda kar taarruz
veya baskn eklinde savunma hattndan 2 bin-3 bin metre uzaklktaki alan iinde
gerekleecei de ngrlmtr. DEAn taktik savunma faaliyetlerini destek-
lemek iin yaklama istikametlerinde youn EYP uygulamalarnn olaca ve t-
kama mevziilerindeki keskin nianc imkanlarna da bavuraca ngrlmtr.
FKH Karargah, YPG/PKKnn yerleim yerlerini ABD Merkez Kuvvetler
Komutanlnn salayaca stratejik ate destei olmadan savunamayacan bil-
mekteydi. Ekim 2014te DEA Ayn el-Araba (Kobani) taarruza getiinde YPG/
PKK bir varlk gsterememi, kasaba ve evre kyler ksa srede DEA kontrol-
7. DEAn HA kullanm strateji ve taktiklerini gsteren ayrntl bir rapor iin bkz. Serkan Balkan, DEAn HA
Stratejisi: Yeniliki Terrn Ykselii, (SETA Rapor, stanbul: 2017).
20
HAREKATIN ASKER VE TAKTKSEL BOYUTU
ne gemitir. YPG/PKK kendisini iyi bir savunmac olarak deil etkin bir manevra
unsuru olarak 2015-2016 srecinde DEAa kar yrtlen taarruz harekatlarn-
da gstermitir. te yandan Suriyede deneyimledii ehir atmas tecrbesinden
yola karak PKKnn Silvan, Sur, Nusaybin, Cizre, rnak ve Yksekova gibi
Trk ehirlerinde 2015 sonlarndan 2016 ortasna kadar gerekletirdii ehir
kalkmas da savunma formasyonunda gelimi ve PKK iin byk bir yenilgiyle
sonulanarak YPG/PKKnn ehir savunmas yapamayacann ayr bir kant
olmutur.8 Yine de PKKnn da DEAtan rendii savunma rntsne bavu-
raca ve tanksavar fzesi, bombal ara saldrlar ve EYP ile desteklenmi di-
namik savunma taktikleri uygulayaca ve yaklama istikametlerine hendek ve
bariyer ina edecei deerlendirilmitir. Daha da nemlisi YPG/PKKl terristle-
rin savunma stratejisini YPG/PKK unsurlar iine yerletirilen ABD zel Kuvvet
unsurlar, Washingtonn Ankaraya kar hasmane siyaseti ve FKH unsurlarna
kar ABD askeri g gsterisinin beklentisi zerine ina edecei de beklenmitir.
Harekat alannda DEA ve YPG/PKK unsurlarna kar karadan dzenli ordu
birlikleriyle harekat dzenlemenin harekatn baarsn olumsuz anlamda engelleme-
yecei bilinmekle birlikte ABD ve Rusyann hava kuvvetleri ve hava savunma sistem-
leri tehdidinin harekatnn temposu ve inisiyatifine birtakm snrlamalar getirecei
de beklenmekteydi. Dolaysyla Rusya ve ABD ile olan anlamazlklar fiili askeri srar
yerine politik yntemlerle azaltlabilir ve bylelikle ABD ve Rus tehditleri de gz
nne alnarak FKH uygun bir harekat gcyle dengeli bir tempoda icra edilebilirdi.9
Suriyede dzenlenecek Trk askeri harekat iin en nemli tehdit DEA ve
YPG/PKKnn operasyonel ve taktik kapasitelerinden ok belirsizlik ve oklu s-
nama potansiyeliydi. Dolaysyla FKH gleri10 hzla deimesi beklenen harekat
ortamnda dzensiz ve dzenli taktik ve operasyonel tehditlere angaje olabilecek
imkan ve kabiliyeti iin farkl silah sistemlerini ve platformlarn bir araya geti-
ren mterek harekat konseptine gre tekil edilmeliydi. Devletleraras boyuttaki
stratejik mulaklk harekatn ana muharebe alannn kapsamnda da bir belirsiz-
liin olacan iaret etmekteydi.
Tehdit risklerinin snrlarn belirleyen kar koyma glerinin imkan, kapa-
site ve snrlamalarnn dnda vazifenin ve harekatn ynteminin belirlenmesini
8. PKKnn zellikle Arap Bahar sonras deien strateji zerine ereve bir analiz iin bkz. Murat Yeilta ve Necdet
zelik, PKK Terrnn Yeni Dinamikleri: Radikalleme ve ehir atmas, SETA Analiz, Say: 157, (Mays 2016).
9. st dzey bir askeri yetkili ile mlakat, Ankara, 19 Austos 2017.
10. Harekata katlan SO unsurlar iin bkz. Can Acun, Bnyamin Keskin ve Bilal Salaymeh, 5 Soru: Frat Kal-
kan Harekat, SETA 5 Soru, 25 Austos 2016, https://www.setav.org/5-soru-firat-kalkani-operasyonu, (Eriim
tarihi: Austos 2017).
21
etkileyen dier iki nemli faktr de arazi ve hava artlaryd. Harekat alanndaki
hafif dalgal arazi indirilmi piyade ve yerel glerle desteklenmi zrhl ve me-
kanize taarruza olanak salayabilmekteydi. Buna karn arazi rtsnn taktik
toplanma slerindeki FKH gleri iin havadan gzetleme ve grmeyerek atlara
kar yeteri seviyede rt ve gizleme salayamayaca da deerlendirilmiti. Buna
mukabil ak arazideki en belirgin kritik arazi arzalar olarak ky ve kasabalar
gibi yerleim yerleri belirlenmi zira bu alanlarn kontrol eden iin operasyonel
avantaj salayaca ngrlmt. Kk ykseltiler de kritik arazi arzalar ola-
rak belirlenmi olsa da bu alanlardaki ak belirginlik ve korumaszln havadan
yaplacak gzetleme ve saldrlarla, karadan yaplacak grmeyerek ateler iin k-
rlganlklarnn ne ekilde deerlendirildii bilinmemektedir. Harekat alanndaki
iki nemli doal engelin Frat Nehri ile Sacur Nehri olduu grlrken, kk
dere yataklarnn bir engel nitelii tamad ancak ileri hareket esnasnda ks-
mi rt ve gizleme saladnn deerlendirildii grlmtr.11 Suni engelleri ise
FKH glerinin yaklama istikametindeki uygun arazi zerine yerletirilen EYP
ve kara maynlaryla, yerleim yerleri etrafna kazlm hendek, su kanal ve bari-
katlardan olumaktayd. Btn bu hususlar gz nne alndnda harekat alann-
daki arazinin FKH unsurlarnn ilerlemesi zerinde olumsuz byk etkilerinin
olmayaca beklenmi ve belirlenen hedefleri ele geirmek iin farkl yaklama
istikametlerinden istifade edebilme frsat grlmtr.
HAREKAT GCNN BELIRLENMESI VE HAZIRLANMASI

Harekatn gc farkl askeri kabiliyetlerle yerel mttefiklerin etkin entegrasyonu
ihtiyac zerine ina edilmitir. Harekat Trk Silahl Kuvvetleri (TSK) ve zgr
Suriye Ordusu (SO) bileenlerinden tekil edilmitir. TSK unsurlar Kara Kuv-
vetleri Komutanlnn (KKK) nizami birlikleriyle zel Kuvvetler Komutanl-
nn (z. Kuv. K.l) tabur seviyesindeki birliklerinden meydana gelmitir. SO
unsurlarn ise Ahrar el-am, Sultan Murad Tmeni, Cey el-Tahrir, el-Mtasim
Tugay, Nur el-Din el-Zenki Hareketi, Selahaddin Tugay ve Hamza Tmeni te-
kil etmitir. Harekat boyunca yaklak 4 bin TSK ve 7 bin SO askeri harekata
dorudan katlmtr.
Harekat Komutanlna z. Kuv. K. getirilmi ve harekat kontroln komuta,
kontrol ve koordinasyon boyutunda yrtmtr. Harekatn karargah grevlen-
dirilen birlikleri Suriyedeki harekat alanna entegre etmi, hedef gstermi, kara
11. Bir askeri yetkili ile mlakat, Ankara, 18 Austos 2017.
22
ve hava kuvvetlerinin ate desteklerini planlam ve salam ve ayrca harekat

ve lojistik faaliyetlilerini devletin dier kurumlar ve yerel paydalarla koordine
ederek arzu edilen tempoda yrtmtr. FKHnin muharip komuta yetkisi de
z. Kuv. K.lndan bir tugenerale verilmi ve harekat genel olarak bir Tugay
Muharebe Timi seviyesinde tekil edilmitir.
Bylelikle taarruz harekatnn ihtiyalarna uygun olarak modler bir grev
tekilat hazrlanm grnmektedir. Taktik, operasyon ve stratejik gereklilikleri,
FKHnin organik birlikleri ve emre destee verilenlerle birlikte Tabur Grev Kuv-
veti (TGK) tekilatnda manevra yapmasn zorunlu klmtr. Harekatn Cerab-
lusun zgrletirilmesi aamasndaki ilk safhas yksek manevra kabiliyeti, stn
ate gc ve yeterli mevcut kuvvete sahip bir TGK ile gerekletirilmitir. Harekat
daha sonra bat ve gneye derinletiinde daha fazla TGKye ihtiya duyulmutur.
FKHdeki TGK (mekanize ve zrhl) muharip blkten (iki mekanize, bir
tank veya iki tank bir mekanize bl), bir keif takm, bir havan takm, bir
ikmal takm, bir bakm takm ve bir shhiye takmndan tekil edilmitir. Ayrca
TGK emrine hava savunma, topu, istihkam ve tanksavar takmlar verilirken ate
destek timleri (ADESTM) de destek salamtr.
FKHdeki TGKler manevra, ate destek, muharebe destei ve muharebe hizmet
destei imkanlaryla taarruz grevi icra edecek imkana kavuturuldular. Mekanize
ve zrhl TGKleri mobilite, hayatta kalabilme faaliyetlerin desteklemek ve lm-
cllk yaratarak durum zerinde psikolojik etki oluturmak iin zrhlandrlm
hareketli ate destek vastalarna sklkla bavurmutur. TGKler ayn zamanda o-
unlukla DEAn taktik ve koruyucu savunma mevziilerini yarmak iin manevra
dzenlemitir. Yarma manevralar baarya ulatnda terristlerle yakn mesafeli
atmalar iin komando kollar, z. Kuv. timleri ve SO unsurlar devreye girmi-
tir. Emre verilen ve kk taktik tekerlekli aralara bindirilmi halde harekat icra
eden SO gleri taarruz harekatnn temposunun artrlmasnda taktik durumu
maniple etmenin en etkili aktrlerinden biri olmu, ana savunma hattnn gerisin-
deki savunma mevziileri ile ihtiyattaki terristlerle savamay baarabilmitir.
HAREKATIN CRASI
Cerablus-Sajur Safhas (24-28 Austos 2016)
Harekatn Cerablustaki ilk aamas beklendii ve planland gibi FKHnin tam
anlamyla mterek harekat konsepti erevesinde devam edeceini gstermitir.
Orta menzilli topu ve ok namlulu roketatar sistemlerinin (NRA) ate destei
altnda balatlan harekat zel kuvvet timlerinin hava unsurlarna salad he-
23
def tespiti ve angajmanlaryla devam ederken zrhl ve mekanize birliklerin abuk

taktik kazanmlaryla neticelenmitir.
FKH gleri harekat Cerablus ve Keklice ky evrelerindeki DEA
mevzilerini youn topu ateiyle 24 Austos 2016 saat 04.00da balatm ve m-
teakiben F-16 sava uaklarnn stratejik noktalara hassas mhimmatl hava akn-
laryla devam etmitir. Kara unsurlarnn ileri harekat ise saat 10.30dan itibaren
taarruz k hattndan hareketle snr geen iki blk timi seviyesindeki birlik ile
gerekletirilmitir. Harekatn ilk aamasnda FKH unsurlar taktik kazanmlarn
topu ve dier yer ate destek vastalaryla iki blk timinin birbirini himayesin-
deki zrhl manevra kabiliyetlerinden istifade etmeyi hedeflemitir. Blk timleri
M60 A3 tanklar, ZMA-15 ve taktik tekerlekli aralarnn manevrasyla Frtna
T-155 topu atei desteinde Cerablus ve evre kyleri birinci gn ele geirmitir.
DEA harekatn ilk gnnde ok az diren gstermi ve geride 46 kayp brakarak
el-Bab istikametine ekilmitir. FKH gleri mteakibinde gney istikametinde
ilerleyerek blgedeki YPG/PKK mevziilerini hedeflemi ve nemli bir YPG/PKK
direniiyle de karlamadan taktik nemdeki Amerne kyne kadar ilerlemitir.
Amerne kynde FKH unsurlarndan iki adet M60 A3 tank YPG/PKK unsurlar
tarafndan kendilerine daha nceden ABD z. Kuv. timlerince tedarik edilen
MILAN ve 9M133 Kornet tanksavar fzeleriyle vurulmutur. Ayn blgede FKH
unsurlar YPG/PKK mevziilerine harekat genileterek devam etmi ve ayn gn
25 YPG/PKKly silah mevziilerinde ldrp 7 terristi de canl olarak ele ge-
irmitir.12 28 Austosta FKH gleri Sacur Nehrinin kuzey kylarna ulaacak
ekilde Ayne Beyda, Dabis, Balaban, Hrbet, Krk Maar, Balveren ve Cubel Kus
kylerini YPG/PKKl terristlerden ele geirmi ve bu hamle ile harekatn dou
snrn kuzeyde Karkamtan gneyde Sacur Nehrine kadar Frat Nehri boyunca
emniyete almtr.
FKHnin gney istikametindeki ilerlemesi 28 Austosta ABDnin YPG/
PKKnn Frat Nehrinin dousuna ekilmesi garantisini vermesi zerinde dur-
mu, TSK ve SO unsurlar harekat alanndaki kazanmlarn btnletirip
Sacur Nehrini harekatn dou sektrnn gney snr hatt olarak belirlemi-
tir. Mteakibinde harekat bat, obanbey (Rai) istikametine yn deitirmi ve
ileri harekata bat istikametinde devam edilmitir. Harekatn gney snr hatt
operasyonun stratejik hedeflerinden Mnbi meskun mahalline 12 kilometre
mesafede kalmakla birlikte FKH gleri be gnlk sre iinde 400 kilometre
12. Frat Kalkan Operasyonunda 25 YPGli ldrld, Euronews, 28 Austos 2016, http://tr.euronews.
com/2016/08/28/firat-kalkani-operasyonu-nda-25-ypg-li-olduruldu, (Eriim tarihi: 11 Austos 2017).
24
karelik bir alan DEA ve YPG/PKK unsurlarndan temizlemi ve DEA unsur-

larn Trk snrlarndan uzaklatrrken YPG/PKKl terristlere de nemli bir
gzda vermitir. Harekatn ikinci gnnden sonraki aamasnda operasyon-
larn Mnbi istikametinde ileri harekat eklinde gelieceini ve YPG/PKKl
terristlerin Trkiye asndan Suriyede DEAtan daha az ncelikli olmad
grlmtr. Ancak harekat bu aamasnda Suriye ekseninde gelien sorunlu
Amerikan-Trk ittifaknn getirdii snrlamalara maruz kalarak Mnbi hede-
fine o zamandan beri ulaamamtr. Taktik kazanmlarn ardndan harekat ala-
nndaki yerel halk iin istikrar harekat kapsamnda yerleim yerlerine sosyal
hizmetler getirilmeye balanm ve harekat unsurlarnn fazla birlikle takviye
edilmesine devam edilmitir.
Harekatn ilk aamas DEA ve YPG/PKKnn askeri kapasitesinin ve ABD
ve dier uluslararas aktrlerin reaksiyonlarnn test edilmesi iin manevra ile test
nitelii tamas bakmndan olduka nemlidir. Taktik perspektifte ise harekat
terr unsurlarnn savunma kapasitelerini ncelikli olarak tanksavar fzeleri ve
dinamik kk birlik taktikleri zerine ina ettiklerini gstermitir.13
HARITA 1: 30 AUSTOS 2016 TARIHI TIBARIYLA

FIRAT KALKANI HAREKATININ KONTROL ETTII ALAN13
13. http://www.suriyegundemi.com/wp-content/uploads/2016/08/cerablus5.png, (Eriim tarihi: 11 Austos 2017).
25
HARITA 2: 7 EYLL 2016 TARIHI TIBARIYLA

14
obanbey (Rai) ve Dabk Safhas (3 Eyll-16 Ekim 2016)

ABDnin Mnbiin kuzeyindeki durum maniplasyonunun harekatn tempo-
sunu yavalatmasna ramen, Trk askeri yetkililer 3 Eyllde obanbey kasa-
bas ve evre kylerine ayr bir taarruz dzenlemilerdir. Cerablusta olduu
gibi bu harekat da DEA mevziilerine gerekletirilen topu atlar ve hava
aknlaryla balam ve iki zrhl blk timi ve emre giren SO gleri oban-
bey ve Dabk blgelerini DEA unsurlarndan temizlemek ve dou sektrn-
deki FKH unsurlaryla buluarak harekatn ileri safhalarna hazrlanmak mak-
sadyla snr gemitir. obanbey blgesindeki blk timleri 120 milimetre
apnda tank topu ve reaktif zrh korumasna sahip M60T Sabra tanklaryla
tekil edilmi ve blgedeki DEA mevziilerine yrmtr. Bu hamleden DE-
An obanbey-Dabk blgesindeki savunma imkan ve kabiliyetlerinin Ce-
rablus blgesindeki DEA ve YPG/PKK unsurlarndan daha fazla beklendii
anlalmaktadr. DEA beklentiler dorultusunda obanbeyin gneyindeki
Vukuf ky blgesinde iki M60T tankn vurmak suretiyle tanksavar silahl
savunma kapasitesini gstermitir. Ancak stn ate gc ve manevra kabi-
liyetine sahip FKH glerine kar DEAn mevziilerini daha fazla savunma
imkan ortadan kalkm, Vukuf ve evre kyler DEAtan kurtarlmtr. Vukuf
blgesindeki atmalarda DEAn nemli kyleri her bir kyde yaklak bir
14. SO 6 Ky Daha Ald, Aljazeera Turk, 7 Eyll 2016.
26
takm seviyesinde (20-25 terrist) unsurla, kyler arasnda savunma derinli-

i yaratmak suretiyle ve gerideki unsurun ndeki savunma unsurunu takviye
etmedii ancak zorunlu durumda geri ekilmesini himaye etme konseptinde
savunma yapt deerlendirilmitir.
FKH glerinin DEAn savunma mevziilerine farkl istikametlerden yak-
laarak evreleme taktii rgt unsurlarnn FKH glerinin yaklama istika-
metinde etkili tkama noktalar oluturamamalaryla sonulanmtr. Bylelikle
DEA unsurlar savunmalarn genel olarak gndz artlarnda kullanabildii
tanksavar silahlaryla FKH glerinin ilerlemesine engel olmaya alm, bu da
FKH unsurlarn gece taktik intikal ve taarruz imkanlarndan istifade etmesi-
ni mmkn hale getirmitir. Ancak gece boyu intikal eden veya taarruz yapan
FKH glerinin en krlgan anlarnn gece hedefi ele geirdikten sonra sabahn
ilk saatlerinde hedefte tertiplenme aamasnda olduu DEAl terristlerce fark
edilmitir. Vukuf blgesinde tanksavar silahlaryla vurulan iki tank da bu esnada
hedef olmutur. DEA Tall el-Hava kynn alnmas esnasnda da bir M60T
tankn yine benzer bir durumda vurmutur.15 DEAn elindeki tanksavar varl-
nn bir tehdit olduu harekat ncesinde kabul edilmekle birlikte bu silahlarn
taktik kullanma yksek seviyede entegre edilmiliinin genel olarak ngrle-
medii deerlendirilebilir. Zira iki gnde reaktif zrh korumal tankn vurul-
mu olmas, tanklarn dzensiz terrist unsurlara kar taktik kullanmnda so-
runlar olduunu akla getirmi ve zrhl aralarn ilerleme esnasnda nlerinden
giderek muharebe sahasnn ekillenmesini salayacak daha fazla yaya unsura
ihtiya duyulduu grlmtr. Ne var ki birlik intikallerindeki duraklama veya
ileri harekatlarn s blgesi aamalarndaki hareketsizlik birliklerin DEAn
tanksavar tehdidine kar krlganln ayn seviyede tutmutur.
FKH glerinin harekat alannda karlat en nemli sorunlardan biri de
EYP maddelerinin tespiti, imhas ve EYP dendii deerlendirilen alanlardan
geit ama faaliyetleri olmutur. Bu faaliyetler kapsamnda Akakoyunlu ky
yaknlarnda iki Trk askeri EYP mdahalesi esnasnda ehit olmutur.16 FKHde
verilen personel ve ara zayiatna bakldnda DEAn hibrit taktiklerinin bo-
yutu daha ak bir ekilde grlebilmektedir. te yandan DEAn kaybettii
topraklarn artmasyla birlikte rgt unsurlarnn daha kk alanlarda birbi-
riyle koordineli halde konsolide taktiklerle daha etkili savunma yapaca da g-
15.Uur Ergan, Frat Kalkan Harekatnda Ac Kayplar, Hrriyet, 10 Eyll 2016.

16.Frat Kalkan Operasyonunda 2 ehit, 2 Asker Yaral, Milliyet, 20 Eyll 2016.
27
rlmtr. Bylelikle Eyll aynda Dabkn alnmas iin daha fazla TSK ve SO
birlii obanbey blgesine grevlendirilmitir.
Dabk yabanc savalarn Trkiye zerinden geirebilmek iin stratejik dere-
cede nemdeyken, Kilise yapt roket saldrlar iin de rgt iin taktik seviyede
nemli bir blge olmutur. Dabk, FKH gleri iinse sadece Kilise yaplan roket
saldrn nlemek iin deil ayn zamanda Azez, Mare ve obanbey yerleim yer-
lerindeki kazanmlar birbirine birletirmek ve dou sektrndeki Cerablus ile
batda Azez arasndaki 90 kilometre uzunluunda ve snrdan 15 kilometre ieri-
de bir hatt birletirmesi bakmndan ayrca nemlidir. Dabk kynn kuzeyden
evrelenmesini mteakip FKHnin ileri harekat Mare ve Aktarin yerleim yerleri
arasndaki hat etrafnda gelimitir. Bu eksende DEA unsurlar taktik unsurlarn
birletirmek suretiyle sert savunma kapasitesini ve takviye olanaklarn da gstere-
rek youn ekilde tanksavar, havan, HA, bombal ara, intihar saldrlaryla glen-
dirilmi baskn tarz eylemler gerekletirmitir. Yine de FKH unsurlar mterek
silah platformlarnn avantajlaryla DEA unsurlarn bu hat zerinde de yenmeyi
baarmtr. Bu sektrde grevlendirilmeye balanan Leopard A24 tanklarnn stn
manevra kabiliyetleri ve T-122 Sakarya NRA sisteminin yksek ate gc de hare-
katn baarsnda nemli katk salamtr. Ne var ki yine bu sektrde TSK unsurla-
r baz SO gruplarnn yetersizliinden etkilenmi ve Trk komando birliklerinin
FKHye katlmaya balamas da bu safhada gereklemitir. Mare-Aktarin hattnn
ele geirilmesinin ardndan DEAn romantikletirdii Dabk ky on dakika iin-
de 16 Ekim 2016 tarihinde ele geirilmitir.17 DEA kart koalisyon hava glerinin,
harekatn ilk safhasndaki Cerablus sektrndeki tavrnn aksine Trkiye snrndan
20 kilometre ierideki Mare-Aktarin temas hattndaki FKH unsurlarna gzle gr-
lr younlukta hava destei verdii de gzlemlenmitir. Bu hattn ele geilmesinin
ardndan koalisyon hava desteinin azalmas ve sonrasnda da tamamen kesilmesi,
ABD ve Rusya tarafndan Trkiyeye harekatn daha teye gtrmemesi ynnde
dikte etmeye alt hat olarak deerlendirilmesine yol amtr.
Dabkn ele geirilmesiyle FKH gleri Cerablus, obanbey ve Maredeki kaza-
nmlarnn tamamn birletirmi ve 1.300 kilometre karelik bir alan kontrol etme-
ye balamtr. 20 Austos-16 Ekim 2016 tarihleri arasndaki bu safhada FKH daha
karmak ve youn terr taktiklerine maruz kalm ve ok sayda zayiat vermitir.
17. DEA Rumiye dergisinin Kasm 2016 tarihli nc saysnda Dabkn kaybedilmesini konu edinmitir.
rgt 16 Ekimde FKH gleri tarafndan ele geirilen Dabk kasabasnn kendisi iin bir dnem muazzam olan
nemini azaltma gayreti ierisine girmitir. Dmanlarnn bunu kendisi zerinde psikolojik bir zafer olarak
grdn ancak onlarn gerekleen bu kk sava ile byk maher savan DEAn ayrt edemeyeceini
dnerek hata ettiklerini vurgulamaktadr.
28
HARITA 3: 31 EKIM 2016 TARIHI TIBARIYLA

18
Dabk-el Bab Safhas (17 Ekim-20 Aralk 2016)

Harekat alanndaki durum Suriye Rejim Glerinin dahil olmas ve YPG/PKK
saldrlarnn Mare blgesinde saldrlara balamasyla daha karmak hale gel-
mitir. Dolaysyla FKH unsurlar harekat alannda karada DEA ve YPG/PKK
unsurlar, havada da rejim unsurlarna kar tedbirler almak zorunda kalmtr.
Dabk-Mare-Aktarinin DEAtan kurtarlmasnn ardndan FKH gleri el-Baba
ilerleme niyetiyle hazrlklara balamtr. Bu kapsamda Mare blgesindeki YPG/
PKK unsurlarnn ilerleyiini durdurmak ve yaratt tehdidi bertaraf etmek iin
20 Ekim 2016 tarihinde Maarat Umm Hawsh blgesinde YPG/PKK unsurlarna
bir hava akn dzenleyerek iki yze yakn terristi etkisiz hale getirmitir. Bu
hava akn YPG/PKK unsurlarnn batdan el-Baba ilerlemelerinin nn kesmi
ve Afrin-Mnbi hattnn el-Bab zerinden muhtemel birlemesinin nn de
almtr. FKH bu safhada da bir TGK kuvvetinde tekil olmu ve hazrlklarn
tamamlayarak Hazwan ve el-Dana kyleri zerinden el-Baba kuzeybat istika-
metinden yaklamay planlamtr. FKHnin kuzey sektrndeki unsurlar ise e
zamanl olarak gneye, el-Baba Kabasin istikametinden yaklamaya balayarak
hem kk DEA unsurlarn ortadan kaldrmay hem de Mnbiteki YPG/PKK
unsurlarnn batya ilerlemelerinin nn almay hedeflemitir.
18. http://www.suriyegundemi.com/wp-content/uploads/2016/10/elbabson31ekim.jpg, (Eriim tarihi: 11

Austos 2017).
29
Kuzeybat istikametinden yaklaan TGK el-Baba yaklamasna balamadan

nce taktik tekerlekli zrhl Kirpi personel tayclar ve taktik tekerlekli Kobra
muharebe aralarna bindirilmi elit TSK unsurlaryla takviye edilmitir. Dier
yandan harekatn temposu da Leopard 2A4 ve M60T tanklarnn manevra ve
ate gc zerine ina edilmi, M60 A3 tanklar bu safhada da grevlendirilme-
mitir. El-Baba yaklama safhasnda kazanlan alanlarda FKH unsurlar birbir-
lerini himaye eden harekat sleri tesis etmitir. epeevre emniyet esasna gre
tesis edilen bu harekat sleri DEA ve Suriye rejim unsurlarnn eitli saldr-
larna maruz kalmtr. DEA 120 milimetre havan, tanksavar fzesi, bombal
ara ve intihar bombaclaryla glendirdii 40-60 kiilik saldr gruplaryla bu
harekat slerine baskn tarz eylemler gerekletirmitir. Bu basknlar esnasnda
FKH unsurlar DEAn kulland 23 milimetrelik SZU-23 silahnn etkinliini
tecrbe etmitir. DEAl terristler ZSU-23 silahyla s blgelerindeki yaya un-
surlarn mevziilerinde bask altnda tutmak suretiyle baskn eyleminin hcum
unsurunun hedefe yaklamasn kolaylatrmay hedeflemitir. SZU-23 silahn
ayrca tank mevzilerine kar da kullanarak tank mevzii deitirmeye zorlayp
bu esnada gdml tanksavar fzesiyle vurmak iin de kolaylatrc bir taktik
silah olarak kullanmtr.
24 Kasm 2016 tarihinde Suriye rejimi, FKHye kar tehdit kapasitesi-
ni gece uu ve at kabiliyeti kazandrlm tek motorlu L-39 ua ile TSK
unsurlarn Wakah blgesinde vurarak gstermitir. Saldrda TSK zrhl
arac (taktik tekerlekli zrhl Kirpi ve Kobra) vurulmutur. Saldr Trk ta-
rafnca iki gerekeye dayandrlmtr; Trkiye ve Rusya arasndaki gerilimi
2015 ylnda drlen Rus sava uann yldnm mnasebetiyle artr-
mak ve FKH unsurlarn 20 kilometre derinlik hattnn gerisine ekilmeye
zorlamak. Ancak FKH birlikleri ncelikli grevleri olan el-Baba yaklamak-
tan vazgemeyerek ileri harekatn devam ettirmitir. Bu ileri harekat esnasn-
da FKH birlikleri DEA kart koalisyon glerinin hava desteinden mah-
rum kalmasn milli imkanlaryla telafi edip Trk Hava Kuvvetlerini el-Bab,
Suflaniye, Bzaa ve Tadif teki DEA hedeflerine ynlendirmek suretiyle hava
desteinden istifade etmeye balamtr. Snrl hava destei ve oklu tehdit
altnda FKH unsurlar DEAn oynak savunma taktii hazrlklar yapt el-
Babn bat yzndeki d mahallerinin 2-3 kilometre yaknna kadar yakla-
mtr. nc FKH unsurlar topu, NRA ve havan desteine sahip olmasna
ramen ileri harekatta ortaya kan ani hedeflere angaje olacak yakn hava
destei imkanna sahip deildir.
30
GRAFK 2: ABDNN SALADII HAVA DESTEI (AUSTOS 2016-MART 2017)

ABDnin Salad Hava Destei (Austos 2016-Mart 2017)
70
61
60
56
50
40
34
30
Hava Saldrs
20 20 21
10
0 0 0 0
Aug-16 Sep-16 Oct-16 Nov-16 Dec-16 Jan-17 Feb-17 Mar-17
Kaynak: ABD Savunma Bakanl
El-Bab Safhas (21 Aralk 2016-30 Mart 2017)

FKH gleri el-Bab ehrine girme giriimini ilk olarak 21 Aralk 2016 tarihin-
de ehrin batsnda yer alan Akil Tepesindeki hastane blgesine uzun ve dikkatli
bir gece szma harekatyla denemitir. Leopard 2A4 tanklar ve ZMA-15lerden
tekil edilen ve yaklak 150 TSK askerinden oluan bir blk timi kadar kuv-
vet gece artlarndan istifade ederek youn DEA atei altnda hastane blgesini
ele geirmeyi baarmtr. Daha nceki safhalarda da tecrbe edildii gibi hedef-
te tertiplenme esnasndaki krlganlk annda belirgin ve kk bir alan iinde
bulunan blk timi youn havan, SZU-23 ve tanksavar atlarna maruz kalm-
tr. Szma esnasnda DEA unsurlarn tepeden uzaklatrmay baaran FKH un-
surlar ayn tepede kendileri duraan bir hedef haline gelmilerdir. Youn sisten
kaynakl dk gr mesafesi ve DEAn youn bask atei FKH unsurlarna
rgtn hcum unsurlarn yeteri seviyede tespit ve imha ans tanmamtr. Bu-
nunla birlikte DEAn BMP-1 zrhl aracyla gerekletirdii bomba ykl ara
saldrs FKH unsurlarnda ar zayiata neden olmutur. FKH unsurlar ehri ele
geirme denemesinin ilkinde 15 zrhl aracn kaybederek youn DEA atei al-
tnda geri ekilmek durumunda kalmtr. DEA da ayn muharebede ok say-
da zayiat vermi ve ehri koruyabilmek iin Rakkadan ok sayda terrist, ara,
silah ve mhimmat takviyesi yapmtr. FKH unsurlar geri ekildikleri harekat
s blgelerinde yaklak bir aylk yeniden tekilatlanma ve hazrlk srecinden
sonra kuzeyden Suflaniye kasabasn ele geirmek iin yeni bir hamle yapm, bu
giriim de olumlu sonu vermemi ancak DEAn direnme azmini azaltmtr.
El-Bab 26 ubat 2016 tarihinde kuzey, dou ve bat istikametlerinden yaplan e
31
zamanl giriimlerle iki haftalk bir abadan sonra ele geirilmitir. FKH 30 Mart
2017 tarihinde DEA unsurlarn Trk snrlarndan 40 kilometre gneye uzak-
latrp yaratlmak istenen YPG/PKK koridoru arasna bir tampon blge olutu-
rarak resmi olarak tamamlanmtr. Harekat Suriyenin kuzeyinde 90 kilometre
uzunluunda ve 40 kilometre derinliinde emniyetli blge oluturma hedefine
de ulam ancak YPG/PKK unsurlarnn ABD ile mnasebetleri nedeniyle Frat
Nehrinin dousuna gnderme hedefini tam olarak gerekletirememitir.
32
HAREKAT
SONRASI DNEM:
STKRARIN TESS
stikrar salama (stabilisation) iddetin yeniden ba gstermesine, hukuk ve

mevcut dzenin zaafa uramasna sebep olabilecek temel gerilim noktalar-
nn ynetilerek bu durumlarn en aza indirilmesi sreci olarak tanmlanabilir.
Ayrca bu srete baarl ve uzun vadeli kalknma iin gerekli n koullarn
oluum aamasna da katkda bulunulur.19 stikrar harekat tanm lke d-
nda gvenli bir ortam tesis etmek veya devam ettirmek, temel idari hizmet
salamak, altyap ina etmek ve insani yardmda bulunmak zere milli g
aralaryla koordinasyon iindeki eitli askeri grev ve faaliyetler btn-
dr.20 stikrar salama abalar ok boyutlu olarak ele alnmakta olup FKH
balamnda TSK tarafndan da uygulamaya konduu grlmektedir. TSK hem
devlet ii hem de devlet d birok aktrle birlikte koordineli alarak ok
ynl ina sreci balatmtr.21 stikrar salama abalar mterek istikrar
ilevlerinden olumaktadr. Bunlar temel olarak gvenlik, insani yardm
destei, ekonomik istikrar gibi unsurlardan olumaktadr.22
19. The UK Approach to Stabilisation: Stabilisation Unit Guidance Notes, UK Stabilisation Unit, http://www.
gsdrc.org/document-library/the-uk-approach-to-stabilisation-stabilisation-unit-guidance-notes, (Eriim tari-
hi: 10 Austos 2017).
20. USDOA, Field Manual 3-07, Glossary-9, (2008).
21. Joint Chief of Staff, Joint Publication 3-07, Stability, 3 Austos 2016, s. 1, http://www.dtic.mil/doctrine/
new_pubs/jp3_07.pdf, (Eriim tarihi: 11 Austos 2017).
22. Joint Chief of Staff, Joint Publication 3-07, III-1.
33
GVENLIK
Gvenlik faaliyetleri genel anlamda sivil nfus, corafi alan, altyap veya doal
kaynaklar gibi ulusal varlklar koruma ve kontrol etme abasndan oluur. Bura-
da nihai hedef fayda odakl olmaldr. Bir dier tabirle buradaki iddetin tamamen
ortadan kaldrlmasndan ziyade yerel gler tarafndan bu iddet dzeyinin tole-
re edilebilecek ekilde azaltlmas ve normal yaam standartlarna geri dnlmeye
allmas esastr. Bu abalar ev sahibi olan yerel unsurlarn topran gven alt-
na almak ve sivil gvenliini salamak adna verilmektedir.23
Cerablusun terr rgtlerinden temizlenmesinin ardndan o blgede g-
venlii salamak iin Trkiyede eitilmi 450 polis blgeye intikal ettirilmitir.24
Harekatn ilerleyen safhalarnda ele geirilen blgelerde yrtlen mayn/EYP
temizleme faaliyetlerine SO unsurlar da eitilerek dahil edilmi, ehrin terr
unsurlarndan temizlenmesi sonrasnda da bu faaliyetler yrtlmeye devam
edilmektedir.25 cra edilen bu arama tarama faaliyetleri ile ieride olas tehlike-
lerin ortadan kaldrlmas ve yerel glerin daha profesyonel biimde hareket et-
mesi salanmaya allmtr. rnein harekatn 30 Mart 2017de tamamlanan
ilk safhasnn ardndan Trkiye snrna yakn blgedeki askeri kamplarda SO
mensuplarna eitimler verilmitir. te yandan 150 bin nfusu bulunan Azezin
FKH gleri tarafndan terrist unsurlardan arndrlmasyla birlikte i blgeler-
den Azeze intikal eden Suriyelilerle birlikte toplam nfus 300 bini am ve blge-
deki gvenlii salamak adna yine Trkiyede ilgili eitimlerden geen 500 kiilik
polis birlii grevlendirilmitir.26 Taktik seviyede eitim almalar hem blgede-
ki TSKnn hedeflerini hem de blge halknn kendi geleceini tayin etmesinde
nem arz etmektedir. Dolaysyla harekat sona erdikten sonra Azezde yerel g-
venlik glerine TSK birlikleri destek olmaya devam etmitir.27
TSK gerekli grd blgelere ek takviye birlikler gndermitir. Bu birlik-
ler yerel glere Azez-Tel Rfat hattnda destek verdii gibi Trkiyenin YPG/
PKK ile giritii terrle mcadele stratejisine de katk salamtr.28 Trkiye hem
YPG/PKK hem de DEAa kar nlem almaya devam etmitir. YPG/PKK ile
23. Joint Chief of Staff, Joint Publication 3-07, III -4.

24. Kerem Kocalar, Cerablus Polislere Emanet, Anadolu Ajans, 30 Ocak 2017.
25. Kemal Karagz ve Halit Sleyman, Bab Maynlardan Temizleniyor, Anadolu Ajans, 24 ubat 2017.
26. Rauf Malta, Gven Ortam Azezde Nfusu Artrd, Anadolu Ajans, 29 Mays 2017.
27. Ali zkk, Twitter, 14 Haziran 2017, saat 14.40, https://twitter.com/A_Ozkok/status/874954633537609728,
(Eriim tarihi: 15 Austos 2017).
28. Trkiye Tel Rfata Askeri Birlik Gnderdi, Yeni Akit, 21 Haziran 2017.
34
HAREKAT SONRASI DNEM: STKRARIN TESS
snrda olan Mare blgesinin gvenliini tesis edebilmek adna 4 Haziran 2017
gn zgr Suriye Polisi modeli uygulamaya konularak kasabada sivil kontro-
l glendirmek hedeflenmitir.29 gvenliin salanmas gayesiyle Trkiyede
eitim gren zgr Suriye Polisinin gvenliinden mesul olduu el-Babda
gvenliin tahkim edilebilmesi iin 25 motosikletten tekil motorize birlikler
oluturulmutur. Bylelikle bu giriim ile ilenin zgrletirilmesinin ardndan
terrn etkisi gnbegn ortadan kalkmaya balamtr.30 Tm bu giriimlerin
yerel unsurlar ierisinden kabilecek ayaklanma gibi birok sorunu ortadan
kaldrmasnn yan sra uzun vadede illegal ekonomik faaliyetlerin nlenmesin-
de rol oynayaca beklenmektedir. 31
ADLI DURUM VE ADALETIN TESISI32

zgr Halep Valilii Konseyi nclnde hizmet yrten stikrar Komitesi
blgenin kurtarlmasndan sonra civarda ilenen sular trlerine gre u
ekilde tasnif etmitir:
TABLO 1: SULARIN TRLERI VE SAYILARI

ahsa Ynelik Saldr Sular 124
Mala Ynelik Sular 177
Ahlaki Sular 32
eitli Sular 85
Genel Toplam 418
En ok ilenen su trlerinin ban mala ynelik sular ekmektedir. zellik-

le motosiklet ve ara hrszl ok fazla yaanmaktadr. kinci srada ahsa ynelik
sular gelmektedir. Bunlar iinde en dikkat eken su tipi fiziki saldrdr. te
yandan dier sular kendi iinde dolandrclk, sahtecilik ve uyuturucu gibi fark-
l kategorilere ayrlmaktadr. Blgenin kurtarlmasndan sonra en az ilenen su
kategorisi ahlaki sulardr. Bu kategoride karma ve taciz sular yer almaktadr.
Cerablus mahkemesi ve savclk ofisinden edinilen bilgiler blgenin kurtarlma-
sndan itibaren Temmuz 2017ye kadar olan sreci kapsamaktadr.
Adaletin tesisi adna mahkemeler etkin rol oynamaktadr. Halihazr Suriye
Anayasasndaki ilgili Kanunlar 1949 ylnda hazrlanm ve slami Hukuk ile
29. Wyvern Reports, Twitter, 4 Haziran 2017, saat 14.24, https://twitter.com/WyvernReports/status/87-

1326667955990529, (Eriim tarihi: 15 Austos 2017).
30. Halit Sleyman, Babn Gvenlii Motorize Ekiplere Emanet, Anadolu Ajans, 4 Austos 2017.
31. Joint Chief of Staff, Joint Publication 3-07, s. 4.
32. zgr Suriye Valilii Konseyi stikrar Komitesi, Cerablus Mahkemesi Raporu, s. 1.
35
ilikili olacak ekilde tasarlanmtr. Ayrca FKH ile birlikte Trk Adalet Ba-
kanlnn giriimleri ile mahkemelerin ilevsellii gelitirilmitir. 5 Mart 2017
itibaryla eriat mahkemeleri ve askeri mahkemeler ortadan kaldrlarak yerine
asli ve ceza mahkemeleri gelitirilmitir. Bylece ilk bamsz ve dzenli mah-
keme kurulmutur.33
EKONOMIK STIKRAR
Ekonomik istikrar balamnda makroekonomik istikrar srdrlebilir bir ekono-
minin temel yap talarn oluturmaktadr. Her ne kadar gvenlik ve ynetiim
reformlar ncelikli alanlar olarak kalsa da ekonomik byme harekatn baars-
nn srdrlmesi asndan ehemmiyet arz etmektedir.34 Cerablusun Trkiyenin
yardmlar ile terr rgtnden arndrlmasnn ardndan blge halkna nce-
likle elektrik ve su, akabinde dier temel ihtiyalar salanmtr. Be kampta 150
adetlik aydnlatma direi projesinin uygulanmas ve el-man Kampna kumta
demesi almalar tamamlanmtr. Ahl el-am Kampna da benzer bir alma
yaplmaktadr. Ek olarak sokaklarda daha gvenli gezilebilmesi ve temel gdala-
rn giri knn gvenle salanmas blgede ticaretin yeniden canlanmasnn
da nn amtr.35 Ayrca yerel kolluk kuvvetlerinin Trkiye tarafndan glen-
dirilmesi ile birlikte sokaklarda sadece polisler grev yapmaya balamtr. By-
lece illegal aktivitelerin veya gruplarn faaliyetlerinin nne geilmitir.36 retim
asndan DEA unsurlarndan kurtarlan blgelerin mayn ve patlayclardan
arndrlmasyla blgede gda retimine ynelik giriimlere tarm faaliyetlerinin
de dahil olduu grlmtr. Arndrlan blgelerde iftiler buday, arpa, merci-
mek ve nohut gibi rnler ekmilerdir.
ALTYAPI VE STYAPI HIZMETLERI

Trkiyenin en hassas davrand konulardan birisi de ekonomik ve sosyal haya-
tn salkl bir ekilde srdrlebilmesi adna gerekletirdii altyap ve styap
hizmetleridir. Operasyon sonrasnda su ebekelerinin iyiletirilmesi, asfaltlama
almalarnn yrtlmesi37 ve sokak lambalarnn onarlarak yenilenmesi a-
33. zgr Suriye Valilii Konseyi stikrar Komitesi, Cerablus Mahkemesi Raporu, s. 2.
35. zgr Suriye Valilii Konseyi stikrar Komitesi, Kamu Hizmetler Durumu, s. 2.
36. Cerablus Kt Gnleri Geride Brakt, Youtube, 15 ubat 2017, https://www.youtube.com/watch?v=qf4K-
BAc4yTU&feature=youtu, (Eriim tarihi: 15 Austos 2017).
37. Wyvern Reports, Twitter, 31 Mays 2017, saat 05.44, https://twitter.com/WyvernReports/status/869746257
136422913, (Eriim tarihi: 20 Austos 2017).
36
lmalar hz kazanmtr.38 DEA dnemindeki zulmden dolay nfusu 3 bin

500e kadar den Cerablusun kurtarlnn ardndan elektrik ve su gibi temel
ihtiyalarn Gaziantep Bykehir Belediyesinin abalar ile karlanmas, bl-
gede hastane ve okullarn faaliyet vermeye balamas ve son gler de hesaba ka-
tldnda mevcut nfusun 50 bine kadar dayand grlmtr.39 Ayrca evre
temizlii adna 13 blgeye p temizleme traktr, 8 blgede p toplama arac,
600 adet p toplama konteyneri, enkazlarn ortadan kaldrlmas iin leopar ve
dozer gibi i makinalarnn tahsisi ve kamp alanlarnda 138 adet lavabonun in-
as, temizlik paketi yardm40 ve olas afet durumlarna karn farkl tipte ara
yardmlar ile harekatn istikrar boyutu desteklenmitir. obanbey ve Cerablusa
damperli kamyonlar, itfaiye aralar, buldozerler ve p kamyonlar Trkiye ta-
rafndan verilmitir.41 Azez, Cerablus, el-Bab ve obanbey gibi blgelerde 25 su
pompa merkezine jeneratr temin edilmitir.42
Trkiye sadece blgedeki fiziksel dzeni tahsis etmeye almakla kalmam
ayn zamanda sosyal dokuyu iyiletirmek ve manevi dzeni tesis etmek adna ok
sayda camiyi onarmtr. Trkiye Diyanet Vakf (TDV) Genel Mdr Mustafa
Tutkunun aklamalarna gre Trkiye, Suriyede yaklak 110 caminin bakm
ve onarm faaliyetlerini yrtmekte olup sz konusu camilerin ou tamamlan-
m ve ibadete almtr.43 Ayrca yine FKH glerinin terristlerden arndrd
Azezde TDVnin onard camilerden birinde Ramazan aynda mukabele gele-
nei de icra edilmitir.44 Bu adan bakldnda terr unsurlarndan arndrlan
blgelerdeki normalletirme olaan dnemde var olan sosyal dzeni blgede
tekrar hayata geirmitir.
NSANI YARDIM DESTEI

Su, yiyecek, barnma ve salk ihtiyalarnn karlanmas insani yardm ilev-
lerinde ba eken unsurlardr. Bu balamda STKlar ve dier sivil kurumlarn
blgede ncelii haiz olan hususlar saptamas ve ivedilikle zmesi gerekli-
dir. Sonrasnda blge halknn yaam koullar ve kurumlarnn iyiletirilmesi
38. Wyvern Reports, Twitter, 1 Haziran 2017, saat 00.20, https://twitter.com/WyvernReports/status/870027157371801600,

39. Kerem Kocalar, Cerablus Hayatlarna Kalkan Oldu, Anadolu Ajans, 6 Temmuz 2017.
41. Wyvern Reports, Twitter, 19 Temmuz 2017, saat 16.00, https://twitter.com/WyvernReports/sta-
tus/887658426163179520, (Eriim tarihi: 20 Austos 2017).
43. TDV Suriyedeki Camileri Onaryor, Anadolu Ajans, 26 Mays 2017.
44. Rauf Malta, Trkiyenin Azezde Onard Camide Mukabele Gelenei, Anadolu Ajans, 30 Mays 2017.
37
nem arz etmektedir. Sivillerin gvenliinin salanmas temel birtakm ge-

reksinimlerin tesis edilmesine baldr. Yiyecek, kiisel gvenlik ve salk gibi
unsurlar elzem olan temel ihtiyatr.45 Bu balamda gda, barnma, salk ve
eitim hizmetlerinin eksikliklerinin tamamlanmas insani yardm asndan en
ncelikli balklar olarak karmza kmaktadr. Ek olarak blgedeki STKlar
istihdam yaratmtr. STK projelerinde toplam 1.144 kii almaktadr; ayrca
43 aileye aylk 175 dolar yardmda bulunulmutur.46 2017 Mays aynn ban-
da Kzlay Genel Bakan Kerem Knkn aktardna gre 6,5 milyon insann
yerlerinden baka alanlara g ettii belirtilmi, Trkiyenin bu tr lke ii g
kapsamnda 4,5 milyon kiiye yardm ettii ifade edilmitir (Bu rakama FKH
blgesine g eden kiiler de dahildir).47
GIDA TEMINI
Blge halknn gda rnlerinden yoksun olmas direkt olarak bireylerin shhatleri
ve shhat seviyeleri zerinde de etki yaratmaktadr. Bu balamda harekatn ilk gn-
lerinden itibaren ok sayda gda malzemesi blgeye iletilmitir. Harekatn sonlar-
na doru Cerablusta farkl STKlar ekmek frnlar amaya devam etmitir.48
TABLO 2: STIKRAR SALAMA KOMITESININ SAYILARINA GRE GIDA YARDIMI

Un Ekmek Yemek Gda Paketi
134 Ton 4.450 Poet/Gnlk 4.500 Porsiyon/Gnlk 100 Aile/1.200/Yllk
BARINMA HIZMETLERI
atmalarn getirdii ykmla beraber blgede birok kii evlerinden olmutur. Bir
ksm madur ierideki dier gvenli alanlara giderken bir ksm da Trkiyeye g
etmek zorunda kalmtr. Bu balamda blgedeki halkn geleceini yeniden kurma-
s ve tekrar sosyal balarn glenmesi adna yerleim yerlerinin dzene kavuturul-
mas iin zellikle 30 Mart sonrasnda ok sayda yardmda bulunulmutur.
TABLO 3: STIKRAR SALAMA KOMITESI VERILERINE GRE BARINMA HIZMETLERI

Ev Barnma Merkezi adr
na 50
Onarm 125 (Azez) 3 (Azez)

46. zgr Suriye Valilii Konseyi stikrar Komitesi, Kamu Hizmetler Durumu, s. 5-6.
47. Bayram Altu, Trkiye Snmaclar Konusunda nsancl Bir Duru Gsterdi, Anadolu Ajans, 6 Mays 2017.
48. Trkiyeden Cerablusa Ekmek Frn, Anadolu Ajans, 25 Aralk 2016.
38
12 Haziran 2017 gn Cerablusun batsndaki Zoara Kampnda son geniletme

yaplmtr. Kamp Vairden gelenlerin kalmas iin bin kiiyi barndracak ekilde iki ay
ierisinde ina edilmitir.49 Yine ayn gn Elbeylinin karsnda Bab Leymunun gne-
yinde Trkiye ve Katarn mlteciler iin bir konteyner kent ina ettii bildirilmitir. 50
SALIK YARDIMLARI
Cerablusta nfusun byk ounluuna operasyonun ilk safhalarndan itibaren
salk hizmeti verilmeye balanmtr.51 Ayrca 50 bine yakn kiiye hizmet verecek
kapasitede hastane yaplmtr. Bu hastanede ameliyat yapma olana da mevcuttur.52
Teknolojik olarak donanml hastanelerin olmas ve tomografi cihaz gibi aletlerin
bulunmas yine blge hastanelerinin bazlarnn zellikleri arasndadr.53 Cerablus
salk hizmetleri asndan odak noktas haline gelmitir. yle ki PYD kontrolnde
olan Mnbiten souk k artlarndan etkilenenler buraya gelmitir.54 Cerablusta
doum iin kadnlar salk bakanlnca kurulan hastaneleri tercih etmektedir.55 s-
tanbul Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (UMKE) hastanelerde Cerablusta bir sre
hizmet vermitir.56 Ayrca blgede AFADn etkinlii sreklilik arz etmektedir. Bu
balamda Mavi Ay Hastanesinde almak zere adet farkl brantaki doktorun
Suriye topraklarnda hizmet vermesi iin AFADdan yardm talep edilmitir.5758
TABLO 4: STIKRAR KOMITESI VERILERINE GRE SALIK ALANINDA YAPILAN HIZMETLER58
Genel
el-Bab Cerablus Bizaa Azez Zogara
almalar
Ambulans 1
Tbbi Malzeme 1 Konteyner
Salk Oca
1 s
Rehabilitasyonu
Hastane
1 1
Restorasyonu
Mobil Klinik 1
Diyaliz Merkezi
1 1
Restorasyonu
49. Qalaat al Mudiq, Twitter, 12 Haziran 2017, saat 15.22, https://twitter.com/QalaatAlMudiq/sta-

tus/874240474952990720, (Eriim tarihi: 20 Austos 2017).
50. Cemal, Twitter, 12 Haziran 2017, saat 14.53, https://twitter.com/Acemal71/status/874233088691367936,
51. Kerem Kocalar, Cerablusta Nfusun Yars Kadar Poliklinik Hizmeti Verildi, Anadolu Ajans, 16 Kasm 2016.
52. Kerem Kocalar, Cerablustaki Hastanede Ameliyatlar da Yaplabilecek, Anadolu Ajans, 17 Kasm 2016.
54. Kerem Kocalar, ocuklarna ifay Cerablustaki Hastanede Buldu, Anadolu Ajans, 29 Aralk 2016.
55. Kerem Kocalar, Gzlerini Gvenli Liman Cerablusta Dnyaya Atlar, Anadolu Ajans, 6 Ocak 2017.
56. Hatice enses Kurukz, Frat Kalkan Harekatna Katlan UMKE Ekibi Yurda Dnd, Anadolu Ajans, 19 Ocak 2017.
58. zgr Suriye Valilii Konseyi stikrar Komitesi, Kamu Hizmetler Durumu.
39
RESM 1: EL BABA GNDERILEN MOBIL SALIK TIRLARI59
Trk Kzlay, FKHnin terrist unsurlardan arndrd blgelerde icra ettii

59
gda ve ayni yardmlarn yannda eitim ve salk alannda da birok hizmet sun-
maya devam etmektedir. Trk Kzlay Genel Mdr Mehmet Gllolu yaplan
bu yardmlarn yannda Suriyedeki hastanelerin de ayrca desteklenmesi gerek-
tiini, devam eden kriz sebebiyle saysz insann ihtiya duyduu salk hizme-
tine ulaamadn belirterek yaplan yardmlarn gelecekteki niteliklerine yne-
lik yol gsterdiini bildirmitir.60 Trkiyenin blgeye ynelik tahsis ettii salk
yardmlarna bir baka rnek olarak harekatn ardndan gnlk hayatn normal
standartlara dnmeye balad el-Bab ehrinde Anda Kardee Vefa Derneinin
giriimleriyle hizmet veren mobil salk trlar gsterilebilir.61
EITIM HIZMETLERI
Toplumu birbirine kenetleyen kurumlarn araclyla eski sorunlarn zmn
salayacak mekanizmalarn gelitirilmesi gereklidir. Trkiye blgedeki toplumsal
bar ve balar glendirmek iin eitim hizmetlerine byk nem vermitir.
Bunun en gzel rneklerinden biri Cerablusta cezaevi ve ikence odalarnn Tr-
kiyenin giriimleriyle okullara dntrlmesidir. Uzun sredir eitim alamayan
blge genlerine bylece eitim hizmeti sunulmaya balanmtr.62 Harekatn bl-
59. Erdal Trkolu, Trkiyeden Baba Salk Hizmeti, Anadolu Ajans, 11 Mays 2017.
60. zzet Maz, Suriyedeki Hastanelere Destek ars, Anadolu Ajans, 5 Mays 2017.
61. Trkiyeden Baba Salk Hizmeti.
62. Mehmet Akif Parlak, Cerablusun En Byk Okulu Tekrar Eitime Balad, Anadolu Ajans, 20 Kasm 2016.
40
RESM 2: SALIK HIZMETLERI
ge halkna katklarndan bir dieri olarak DEAn kapatt okullarn ehrin kur-
tarlmasyla yeniden eitime balamasdr. DEA zamannda zarar gren okullar
Trkiyenin de desteiyle onarlarak eitime hazr hale getirilmitir. El-Bab Yerel
Meclisi bnyesindeki eitim sorumlusu Ahmed Kirz, Trkiyenin dokuz okulun
restorasyonunu stlendiini dile getirmitir.63 Cerablusta bulunan retmenler
de bylece eitim vermeyi srdrmektedir.64 Bu balamda Sawran blgesinde 25
okul, Aktarin ve civarnda da 52 okulda retmenlerin maa denmitir.65 Ce-
rablus ve evresindeki hasarl okul binalarnn Trkiye tarafndan onarlmasyla
birlikte ocuklar tekrar okullara gitmeye balamtr.66 Ayrca Sawranda 25 oku-
lun s probleminin zlmesi iin soba ve mazot temin edilmitir. Ek olarak yine
ayn blgedeki okullarn eya ihtiyac karlanmtr.
Dini eitim hizmetlerinin de aksamamas adna Diyanet leri Bakanl ve
AFAD ortak protokol imzalamlardr.67 Cerablusta hayat yava yava normale
dnerken Trkiye Maarif Vakfnn at okullarda Cerabluslu ocuklar eitim al-
maya balamlardr. Bu okullarda eitim Arapa dilinde verilirken ayrca Trke
ve ikinci yabanc dil olarak ngilizce eitim de verilmektedir.68 Terrden arnd-
rlan her blgede MEB, okullarn iyiletirilmesine destek vermeye devam etmek-
63. Halit Sleyman ve Selen Temizer, Babda Eitim Seferberlii, Anadolu Ajans, 22 Mays 2017.
64. Mehmet Akif Parlak, Cerabluslu retmenler Artk Mutlu, Anadolu Ajans, 8 Aralk 2017.
66. Sinan Uslu, Cerablusta Hayat Normale Dnyor, Anadolu Ajans, 23 ubat 2017.
67. Aynur Ekiz, Diyanet leri Bakanl ile AFAD birliine Gitti, Anadolu Ajans, 23 Aralk 2016.
68. Abdullah Doan, Cerabluslu ocuklar Trke de renecek, Anadolu Ajans, 4 Ocak 2017.
41
tedir.69 Ayrca acil yardm ve tbbi eitim balamnda 20 Temmuz 2017 gn Ga-
ziantepte Hama ve dlibden gelen doktorlar Dnya Salk rgtnn kimyasal
saldrlarla mcadele etme yntemleri zerine eitim almlardr.70
RESM 3: YARDIM HIZMETLERI
cra edilen FKH ile zgrletirilen blgelere Trkiyeden dnen Suriyeli

snmac says 26 Temmuz 2017 verilerine gre 46 bin 750ye ulamtr.71 Hare-
kat blgesinde oluturulan istikrar modelinin Trkiyede bulunan daha fazla Suri-
yeli mltecinin lkelerine dnmesi iin bir etki yaratmas beklenmektedir.
Halihazrda blgede siyasi ve hukuksal altyap tam manasyla kurulmu de-
ildir. Trkiye btncl olarak adalet saray, cezaevleri, karakollar ve kontrol nok-
talar iin destek vermektedir. Blgede yerel glerin baka atma blgelerine
kaydrlmas, temizlenen blgelerin sosyal ve siyasal altyaplarnn eksik olmas
gibi durumlar blgenin adalet dzenini de zora sokmaktadr.72 Trkiye ileride
istikrarn tam manasyla salanmas adna blgeye siyasi ynetiim alannda da
katk sunmaya devam etmelidir.
69. zkan Beyer, Trkiye Suriyenin Geleceine de Destek Veriyor, Anadolu Ajans, 10 Nisan 2017.
70. Henry Leconte, Twitter, 20 Temmuz 2017, saat 13.04, https://twitter.com/henrylec1/status/887976536585912320,
71. Suriyeye Dnler Sryor, Anadolu Ajans, 26 Temmuz 2017.
72. Cerablusta Yeni Dnem Balyor, Vatan, 21 Ocak 2017.
42
HAREKATTAN ALINMASI
GEREKEN DERSLER:
FIRSATLAR VE RSKLER
TSK, FKHnin sreleri ve sonularndan birok ders karmal ve harekat kabi-

liyetlerini gelitirmek iin bu hususlarda youn aba gstermelidir. Her eyden
nce FKH, TSKnn mterek konseptli taarruz harekat icra edebilecei gster-
mitir. Harekat sresince dzensiz yerel ortaklarla harekat gerekletirme kapasi-
tesi test edilmi ve birtakm yetersizlikler grlmtr. Hedef tespiti ve ate des-
tei arasndaki uygulama uyumazlklar tespit edilerek kabiliyetler gelitirilmi
ancak dzensiz ve aniden ortaya kan hedefler iin yakn hava destei ihtiyac
tm gerekliiyle kendini gstermitir. te yandan zrhl aralar ile hafif piyade
ve komando birlikleri arasndaki i birliinin gelitirilmeye ihtiyac olduu an-
lalmtr. Hedefte tertiplenme aamasndaki hassasiyetin giderilmesi iin yeni
taktiklerin gelitirilmesine ihtiya duyulduu ayrca grlmtr. Yakn mesafe-
de ortaya kan dzensiz terrist hedeflerinin, konvansiyonel tank topuluu ve
ZMA nianclnn dnda ayr bir nianclk konusu olarak doktrinize edilmesi
ve at eitimi konusu haline getirilmesi gerekmektedir. Ayrca tanksavar birlik-
lerinin yeterli say ve etkinlikte tehiz edilerek meskun mahal muharebelerinde
daha etkin olarak kullanlabilmesi ihtiyac da sz konusudur. Hava savunma ve
HA platformlar ile tanksavar silahlarnn milli imkanlarla gelitirilmesine de
ihtiya vardr. FKH sadece iki ayr terr rgtne kar yrtlen askeri bir hare-
kat deil ayn zamanda mttefik ve muarzlk doasn karmaklatran devlet-
ler seviyesindeki aktrlere kar yaplm bir politik harekattr. Bunlara ek olarak
FKHden bir btn olarak alnmas gereken dersler u ekilde sralanabilir:
43
rgte Gre Tehdit Deerlendirmesi: atma sonras gvenlik ve istikrarn

salanmasnn yan sra gelecekteki benzer asimetrik tehditlere kar
mcadele yntemleri gelitirebilmek iin terr rgtlerinin stratejik, taktiksel
ve yntemsel yaklam ve harekat tarzlarn derinlemesine analiz etmenin
mecburiyeti ortaya kmtr. YPG/PKKnn zellikle ABD desteiyle hem
donatlmas hem de eitilmesi Trkiyenin yakn corafyasnda terr rgt-
leri dinamiklerinde nemli bir dnme neden olmaktadr. Bu balamda
sadece taktiksel deil stratejik dzeyde de Trkiyenin blgede kalc olmaya
alan devlet d silahl gruplarn sava pratiklerini ayrntlaryla incelemesi
ve giriilecek savata dman aktrn neyi, nerede, nasl yapaca hususunda
ayrntl olarak almas gerekmektedir.
Kamu Diplomasisi: DEAn enformasyon operasyonlar ile mcadelenin ha-

yati nem tad anlalmtr. stikrarl olarak Trkiye aleyhine propaganda
faaliyeti yrten rgte ynelik kamu diplomasisi yntemlerinin gereklilii
ortaya kmtr. Dolaysyla Trkiye Cumhuriyeti yetkili kurumlar sava sa-
hasndaki gelimeler zerindeki gvenilir bilgi hegemonyasn ele geirme ve
elde tutma kapasitesini ina etmelidir. Bu ekilde halka ve uluslararas toplu-
ma terr rgtlerinin propaganda faaliyetlerine kar gvenilir veriler sala-
ma imkanna kavumu olacaktr.
Gvenlik Sektrnn Yeni Tehditlere Adaptasyonu: TSK reformunun blge-

mizde etkinlii giderek artan hibrit tehditler dikkate alnarak gerekletiril-
mesi gerektii bir kez daha anlalmtr. Bu kuvvet glerinin yeniden ya-
plandrlmasn gerektirecei gibi askeri zihniyetin de yapsal bir deiime
uramasn art klmaktadr. FKHde zellikle tank askerlerin asimetrik
veya hibrit tehditlerden ziyade konvansiyonel dmanlara kar eitildikleri
deerlendirilebilir. Harekat srasnda verilen zrhl kaybnn nemli nedenle-
rinden biri bu olabilir. Bununla birlikte gvenlik sektrnn dier hayati ku-
rumlarnn da benzer bir ekilde reformasyona tabi tutulmas gerekmektedir.
Diplomaside Stratejik Esneklik: Diplomatik uzla veya anlamalarn FKH

gibi ciddi askeri harekatlar gerekletirmek ve yrtmekte baat art olduu
grlmtr. zellikle ierisine harekat yaplan lkenin hamisi durumuna
gelmi lkelerle varlan uzlalarn etkinlii FKH srasnda grlmtr. Bu
dorultuda Trkiyenin hem FKHnin icra edildii corafi alann gelecei
iin hem de YPG/PKK koridorunu engelleme hususunda karlar birbiriyle
atan farkl aktrlerle ayn anda alabilme kabiliyeti ve esnekliine sahip
44
HAREKAT TAN ALINMASI GEREKEN DERSLER: FIRSATLAR VE RSKLER
olmas gerektii deerlendirilebilir. Diplomaside stratejik esneklik kabiliyeti

kazanmak iin pragmatik davranlmas gerektii dnlmektedir.
Askeri Harekatta Zamanlama: Askeri harekat tehdidin bertaraf edilmesi iin

uygun zaman ve koullarda yaplmaldr. Zamanlamas uygun olmayan veya
geciken askeri operasyonlar hem tehdidi bertaraf etmek iin daha fazla mali-
yete katlanmaya mecbur brakmakta hem de tehdidin ortadan kaldrlmasn
geciktirmektedir. Bu balamda FKHnin gecikmi bir operasyon olduu de-
erlendirilmektedir.
Yerel Nfus Merkezli Terrle Mcadele: Yerel nfus merkezli ayaklanmaya

kar koyma stratejisi gelitirmenin nemi anlalmtr. Bu balamda hedef
harekat sahasnda harekat icra edecek aktrn hsmlar tarafndan kabul
son derece nemlidir. Bylece harekat srasnda Trkiyenin yerel nfustan
gerekli istihbarat ve lojistik destek kapasitesini etkin bir ekilde salamak ko-
nusunda skntlar yaad grlmtr. Yerel dzeydeki halk arasnda ba-
lant ve alar ina etmek, harp srasnda keif, gzetleme, istihbarat faaliyet-
lerini salayaca gibi harp sonrasnda da kapasite inas balamnda nemli
katklar sunacaktr.
Zrhl Birliklerin Taktiksel Kullanm ve Modernizasyonu: Harekat alannda

ilk aamada istihdam edilen tanklarn envanterdeki eski model tanklarn ol-
mas ve aplike zrhlarnn yetersizlii, bununla birlikte ATGM, RPG ve EYP
tehdidinden doacak muhtemel riskleri azaltan reaktif zrhlarnn bulunma-
d tespit edilmitir. Bu balamda her ne kadar mevcut eksikliklerin zrhl
kaybnda etkisi olduu dnlse de gelimi, modern ekipman kullanm
stratejik hedeflere ulamak iin elzem deildir. FKH boyunca teknolojik ya-
psal sorunlardan ziyade atma alannda tanklarn taktiksel olarak istihdam
edilememesinin dezavantajlar yaanmtr. Ancak gelecekteki muhtemel asi-
metrik tehditlere ynelik ordunun modernizasyonu mecburiyet tekil etmek-
tedir. Harekat hz, temas mesafesi ve tehdit tipinin gereki bir ekilde yan-
stlaca simlasyon sistemlerinin gelitirilmesi muharebe alannda gereki
reaksiyon standartlarnn oluturulmasnda faydal olacaktr.
HA Kullanm Alan ve levsellii: FKHde en nemli destek unsurlarnn ba-

nda TSK envanterine giren milli silahl HAlar yer almtr. Sz konusu sis-
temler zellikle Trkiyenin terrle mcadelesinde bugne kadar gstermi
olduu performans balamnda TSKnn ara-bul-yok et stratejisinin bir
paras olarak devreye sokulmutur ve snr hatt boyunca szma giriimlerini
45
engellemekle birlikte grntl istihbarat toplamaya da katk salamaktadr.

Suriye hava sahasnda yaygn olarak kullanlan HA sistemleri gz nnde
bulundurulduunda milli HA sistemlerinin gelecekte keif, gzlem ve ope-
rasyonel esneklik salamada TSK unsurlarna ileri kabiliyetler kazandraca-
dnlmektedir. Bu balamda harp esnasnda yerli ve milli teknolojinin
kullanmnn stratejik bir vasf olduu deerlendirilmektedir.
Yerel Silahl Aktrler: Trkiye FKH ile birlikte yerel muhalif gruplarla mtte-
fiklik kurarak alternatif bir birleik mterek harekat planlamas modeli olu-
turmutur. Birden fazla i birlikinin abalarn destekleyerek kazanmlarn
pekitirilmesi hedeflenmitir. Bylelikle askeri olmayan faaliyetlerde dahi
askeri destein rol n plana kmtr. Ancak gvenilir yerel keif unsurla-
rnda yetersizlik ve SO kuvvetleriyle yrtlen operasyonlarda koordinas-
yon eksiklii gelitirilen bu modelin zayf ynleri hususunda nemli ipular
vermektedir. ncelikle SO kuvvetlerinin bileenleri gz nnde bulundu-
rulduunda geleneksel harp kltrnn TSKnnkinden farkl olduunun
alt izilmelidir. Harekat merkezinin Trkiye sahasndan farkl bir coraf-
yada ifa edilmesi, hakim blge dilinin farkllklar gstermesi ve blgenin
sosyokltrel dinamiklerindeki deikenlikler harekat boyunca SO kuvvet-
lerine bamll artrmaktadr. Bu balamda hibrit tehditlere ynelik m-
cadelede istihdam edilen vekil kuvvetlerin motivasyonu ve performansnn
gelitirilmesi iin gerekli admlar atlmaldr.
nsani Yardmn Etkin Ulatrlmas: Yaplan insani yardmlarn etkin bir

ekilde ihtiya sahiplerine ulatrlmas hususunda sk bir denetim meka-
nizmasnn kurulmasnn gerei anlalmtr. Trkiyenin gnderdii temel
gda malzemelerinin belirli kii veya gruplarn elinde topland, bu kiilerce
halka arz edilmedii ve hatta kiisel kazan amacyla darya satnn yapl-
d deerlendirilmektedir. Sava ortamnn kaosu iinde insani yardmlarn
ellerinde yetki bulunduran insanlar tarafndan suistimalinin nne geilmesi
iin kontrol srelerinin dizayn edilmesi gerei anlalmaktadr. Bunun ya-
nnda Trk insani yardm yetkilileri yerel halka ulamada aradaki araclar
mmkn olduu lde kaldrp direkt temas olanaklarn artrabilirler.
stihbarat Kurumlarnn Uyumu ve stihbaratn Etkinlii: Cari istihbara-

ta eriim bulunmad iin tam manasyla derinlemesine bir analiz yap-
mak gereki bir yaklam olmamakla birlikte harekatn seyri zerinden
birtakm karsamalara varmak mmkndr. Bu balamda ilk ve ncelikli
46
HAREKAT TAN ALINMASI GEREKEN DERSLER: FIRSATLAR VE RSKLER
karsamann MT ve Genelkurmay zerinden okunmas icap etmektedir.

Zira sanlann yahut iddia edilenin aksine MT harekatn planlamas ve icra-
sndan deil asli grev alan itibaryla istihbarat toplamak, analiz retmek ve
ilgili yerlere datmn yapmakla mkelleftir. Dolaysyla MTin d operas-
yon yetkisinin uzanda FKHnin en bandan sonuna kadar her bir safhas
Genelkurmay Bakanlnn emir kontrol mekanizmas nezdinde ileyerek
yrtlmektedir. Buradaki kilit nokta kurumlarn birbirlerinin grev alanla-
rna mdahil olmalar deil bunun aksine aralarndaki gl i birlii ve son
derece uyumlu bir koordinasyonu yakalamalardr. Harekat sresi boyunca
kurumlar aras istihbarat paylam ve i birlii faaliyetlerinin gerek zamanl
ve eyleme geirilebilir bir nitelik sergilediine ahit olunmutur.
stihbarat, alan gerei Sinyal stihbarat (SIGINT), Muhabere stihbarat

(COMINT), Elektronik stihbarat (ELINT), Yabanc Cihaz Sinyal stihbarat
(FISINT), Grnt stihbarat (IMINT), lm ve z stihbarat (MASINT),
nsan stihbarat (HUMINT), Ak Kaynak stihbarat (OSINT) ve Jeo-uzay-
sal stihbarat (GEOINT) gibi kendi ierisinde birok farkl istihbarat disiplini
barndrmaktadr. Terrizmle mcadelede baar lmlemesi sz konusu ol-
duunda ise bu disiplinlerin her birinin ayr ayr ele alnmas icap etmektedir.
Bu noktadan hareketle Trkiyenin Suriyeye ynelik istihbarat faaliyetleri baz
alanlarda baarlyken baz alanlarda da baars kstldr. rnein halk destei
sayesinde HUMINT, teknik altyap sayesinde de SIGINT ve IMINT faaliyet-
lerinde baar salanmaktadr. Bu balamda bilhassa TSK nezdinde yrtlen
askeri istihbaratn ziyadesiyle baarl bir grafik izdii dile getirilmelidir.
Her ne kadar FET merkezli darbe giriimi hasebiyle TSKnn 15 Temmuzda b-

yk bir istihbarat zafiyetine yenik dt itham bulunsa da hakikatte FETc
szntsnn muharebe harekat ksmnda az olduu, buna mukabil personel alm
ve KK (stihbarata Kar Koyma) almalarnda younlat grlmtr. Bu
ynyle FETnn, istihbarat personelinden ziyade ekseriyetle kurmaylar aracl-
yla (subaylarda oran yzde 2dir) plan ve projelerini hayata geirmeye altna
ahit olunmutur. Gvenlik glerinin biriktirdii tecrbe ve kazand uzmanlk
gz nnde bulundurulmak kaydyla istihbaratn teknolojik altyapsnn halen
ok daha gl bir hale getirilmesi gerekmektedir. Orta dnemde teknik istih-
barat faaliyetlerinin kapsama alan ok daha fazla geniletilmelidir. Bu anlamda
Trkiyenin teknoloji tabanl, istihbarat tekniklerini n plana kartacak bir dokt-
rine ve bilahare bunu hayata geirebilecei kabiliyetleri kazanmaya ihtiyac vardr.
47
TRKYENN
GELECEK YOL HARTASI
FKH sonras dnemde Trkiyenin tehdit algsn, iinde bulunduu gvenlik

ortamn ve stratejik yol haritasn belirleme kapasitesine haiz birok farkl
dinamik sz konusudur. Bu aamada Trkiyenin mevcut Suriye politikasnda
sahip olduu askeri seenekler ve stratejik ngrleri ok boyutlu kar stratejik
hamleler ile snanmaktadr. Suriyenin kuzeyinde PKKya kar farkl askeri se-
enekleri bulunmasna ramen yakn gelecekte rgtn tetikledii glklerin
hangi yntemlerle stesinden gelebilecei sorusu bundan sonra yaanacak sre
iin yksek nemi haiz olduu deerlendirilmektedir. Trkiye, FKH kapsamnda
birincil hedeflerini gerekletirmitir. Bu minvalde DEA tehdidini snrlarn-
dan uzaklatrm ve PKKnn toprak genilemesini engelleyerek Kobani ve Afrin
arasndaki mesafenin terr unsurlar tarafndan doldurmasna mani olmutur.
Bu aamadan sonra Trkiyenin ana hedefi dorudan veya dolayl mdahaleler
yoluyla PKKy hedef alarak DEA sonras Suriyenin kuzeyinde bir oldubittiye
izin vermemek olmaldr. Ancak Ankarann bu hedefine ynelik amalar-
n gerekletirmek maksadyla giriecei askeri ve siyasi angajmanlar birtakm
kstlamalarla kar karyadr.
Bu aamada Trkiyenin ksa vadeli stratejisi YPG glerini Mnbiten Frat
Nehrinin dou kesimine itmeye ve kazanlarn salamlatrmaya odaklanmak
ve daha sonra bu alanlarda SOnun siyasi ve askeri ynetimi altnda bir yne-
tiim yaps kurmaktr. Bu hedeflerin arasnda ayn zamanda Frat Nehrinin ba-
tsnda kalan Afrin ve Tel Rfat blgeleri de yer almaktadr. Eer PKK, Suriyenin
49
kuzeyinde szde PKK kemeri kurmay amalayan jeopolitik projesini srdrme

konusunda srarc olursa Trkiye, PKK kontrolndeki blgeleri dorudan askeri
hedef olarak seebilir. Bu durumun FKH sresince elde edilen askeri ve siyasi ka-
zanmlar dnldnde mmkn olduu deerlendirilmekle birlikte Trkiye
ile ABD arasnda sren anlamazlklar devam ettii takdirde Ankarann birtakm
zorluklarla baa kacak yeni bir stratejik plan devreye koymas gerekebilir. Daha
da nemlisi byle bir hareket muhtemelen Trkiye ile PKK arasnda iddetli bir
savaa neden olabilir, Washington ve Moskova ile Ankara arasnda yeni srtme-
lerin yaanmasna neden olabilir.
Trkiyenin tek tarafl askeri mdahalesi DEAn Suriye topraklarndan s-
klmesi iin yrtlen operasyona zarar verecei gerekesiyle ayrca Trkiyeye
ynelik basklar artrabilir. Bu aamada Trkiye, PKKnn glerini geri ekmesi
ve Mnbii Trkiyenin destekledii SO unsurlarna vermesi durumunda do-
rudan bir askeri mdahale seeneini devreye sokmayabilir. Bu ihtimalin gerek-
lemesinin, Washington ynetiminin DEA sonras Suriyede PKK ile nasl bir
iliki kuracana bal olduunu unutmamak gerekir.
Ankara ve Washingtonn PKK konusundaki anlamazlklar devam ederse
Trkiyenin blgedeki PKK tehdidini caydrmak iin baka stratejileri de haya-
ta geirmesi mmkn olabilir. Bu, Trkiyenin PKK kart alternatif kuvvetleri
kontrolnde tuttuu blgelere doru harekete geirebilecei dolayl mdahale
eklinde tezahr edebilir. Burada ilk seenek PKK kart muhalif Krt gleri
harekete geirmektir. PKKnn Kuzey Irak blgesinde de kendisine alan kazan-
maya alt dnlrse rgtn Kuzey Irak Krt Blgesel Ynetimi (IKBY)
ile PKK konusunda ortak bir ajandaya sahip olma halini devam ettirmesi byk
nemi haizdir. Trkiye iin dolayl askeri alternatif asndan ikinci seenek PKK
tarafndan kontrol edilen blgelerdeki PKK kart Arap glerin siyasi ve askeri
olarak organize edilmesidir. Uluslararas insan haklar kurumlar tarafndan
yaymlanan raporlara gre PYD ynetimi Suriyenin kuzeyinde Krt olmayan
ya da muhalif olan Krt nfusu evlerinden uzaklatrarak blgedeki hegemonik
ynetimini salamlatrmaya almaktadr.73 Bu gelimeler ABDnin PKK ile olan
ilikisini de yeniden gzden geirmesine neden olabilir.
Trkiyenin bundan sonraki yol haritasndaki tehdit okumasn ekillen-
diren temel etkenlerin banda ABD ile arasnda yaanan gven bunalm ve
stratejik ayrma vardr. FKH kapsamnda planlanp planlanmad tartlabilir
73. Under Kurdish Rule: Abuses in PYD-run Enclaves of Syria, Human Rights Watch, (2014), https://www.hrw.
org/sites/default/files/reports/syria0614_kurds_ForUpload.pdf, (Eriim tarihi: 11 Austos 2017).
50
TRKYENN GELECEK YOL HARTASI
olsa da Trkiyenin ksa, orta ve uzun vadeli getirileri bakmndan hedeflerinden

biri Rakka operasyonunu ABD ile birlikte gerekletirmeye ynelik iki ynetim
arasnda herhangi bir uzlann ortaya kmam olmas, Trkiyenin bu ope-
rasyon kapsamnda PKKy oyun dna itme hedefini tam manasyla gerekle-
tiremediini gstermektedir.74 ABDnin PKK ile ilgili politikalarnn geici bir
partnerlik ekseninde ekillenmedii dikkate alnrsa, Trkiyenin blgeyle ilgili
askeri angajman alternatiflerinin ABD ile arasndaki uzlaya bal olduunu
sylemek yanl olmaz.
FKH sonras dnemin zorluklaryla ilgili dier faktr ise sahadaki mttefik-
lik ilikileriyle ilgilidir. TSK destekli SOnun halihazrda kontrol ettii blgenin
bat ve dousunda PKK, gneyinde ise rejim gleri bulunmaktadr. PKK batda
Rusya, douda ise ABD tarafndan korunmaktadr. Bu durum Trkiyenin bun-
dan sonraki Suriye siyasetindeki sahip olduu ncelikleri belirleyecek bir dzeye
ulamtr. Trkiyenin FKH ile kurtarlan blgeler haricinde yeni bir kampanya
balatabilmesi iin Rusya veya ABDden en az biri ile anlamas gerektii deer-
lendirilebilir. Bu iki byk aktrden birinin PKK zerindeki korumasn bitirmesi
veya belli alanlarda azaltmas durumunda Trkiyenin terr rgtne kar yeni
bir askeri harekata balayabilecei uygun bir ortam oluabilir.75 Ancak bu durum
Trkiyenin Suriye i savann genel seyrindeki pozisyonunun nasl ve hangi bo-
yutlarda ekillenecei ile dorudan ilgilidir. Hatta bu ncelik Trkiyenin Suriye
politikasndaki btncl resmi yeniden tanmlamas anlamna da gelebilir. Esed
kart dier blgesel aktrlerin muhalefetin arkasndaki desteini ekmeye ba-
lamas ve Trkiyenin Suriyenin toprak btnlnn korunmasn tehdit altn-
da grmesi Ankarann Suriye politikasnda kkl bir deiiklie neden olabilir.
zellikle FKH sonras Astana sreci ile balayan diplomatik zemini, Suriyede
atekesin salanmas ve atmaszlk blgelerinin ilan edilmesi maksadyla baa-
rl bir ekilde yrten Trkiye76 yukarda ifade edilen Suriyenin toprak btnl-
hedefini gerekletirmek iin Rusya ve ran ile daha fazla ve yakn alabilir.
Bu aamada Trkiye ksa ve orta vadede FKH blgesindeki askeri varln
korumaya devam edecektir. Bu balamda Trkiye iin u anda tercih edilebilir
en etkin politika FKH ile kurtarlan topraklarda rnek alnabilecek bir ynetim
modeli ve toplumsal dzen oluturarak bu tecrbeyi bir ekim noktasna dn-
74. Beyaz Sarayda TarihiTrump-Erdoan Grmesi Gerekleti, Sabah, 16 Mays 2017.

75. Erdoandan Suriye Mesaj: Haneri Genileteceiz, nternethaber, 5 Austos 2017, http://www.internet-
haber.com/erdogandan-suriye-mesaji-hanceri-genisletecegiz-1798236h.htm, (Eriim tarihi: 11 Austos 2017).
76. Astana Sreci Zarar Grmemeli, Milliyet, 9 Nisan 2017.
51
trmektir. Bu ekilde hem Trkiye gelecekte gerekletirecei muhtemel askeri

operasyonlar iin gvenilirliini artracaktr hem de PKKnn propagandasn
yapt ve kendisine meruiyet devirdii alanlar giderek zayflatabilecektir.
FKH bugn itibaryla doal snrlarna ulam olsa da bu u andaki sava
sahasnn bir sonucudur. Yani kalc bir durum olmayabilir. Suriyedeki i sava-
n gidiatna bakldnda toprak kontrolnn savaan aktrler arasnda olduka
kaygan olduu grlmtr. Dolaysyla Trkiye FKH tamamland iin Suri-
yeden ekilmeyecektir. Dahas Trkiye blgede PKK zerinde elindeki her trl
arac kullanarak bir bask unsuru oluturmay srdrecektir. zellikle PKKnn
avantajlarndan biri gibi grnen geni topraklarn kontrolnn ayn zamanda
rgtn zayf noktas haline geldii deerlendirilirse, Trkiyenin rgte kar e-
itli cezalandrc stratejiler gelitirme olasl yksektir.
Trkiyenin Suriyede Rusya ve zellikle ran ile ilikilerinin seyri Irakn
Tel Afer, Sincar ve Musul blgelerindeki terrle mcadelesini de yakndan etki-
lemektedir ve etkilemesi beklenmelidir. Trkiye gney snrndaki terrist teh-
ditlere kar btncl bir savunma kurmak iin Suriye ve Irak politikasn bir
btn olarak okumak durumundadr. Zira bu iki lkede sahada savaan aktrler
birbirleriyle ya ayndr ya da ok benzerdir. Trkiyenin FKH ile kontrol ettii
alan uzun vadede banda her kim olursa olsun Suriye rejimi iin bir tehdit
tekil edecektir. FKH blgesi Trkiyenin Suriyedeki ve hatta blgesel lekteki
stratejik angajmanlar ve dier politik tercihleri iin bir basamak tekil edebilme
potansiyeline sahiptir.
DEA SONRASI SURIYEDEKI BELIRSIZLIKLER VE

YENI MCADELE ALANLARI
Trkiyenin yol haritasn ekillendirecek temel unsurlardan bir dieri ise DEA
sonras Suriye krizinin nereye doru evrileceinin belirsizliklerle dolu olmasdr.
Suriye krizinin Rakka sonras daha da derinleme ihtimalinin arkasnda temel
dinamik olduunu sylemek mmkndr. Bu dinamik yerel, blgesel ve k-
resel lekte yaanan rekabet tarafndan e zamanl bir biimde ekillenirken, her
biri dierinin iine girmi durumdadr.
Bu dinamiklerden birincisi Suriyenin jeopolitik lekte ar paralanm bir
grnt arz etmesidir. Bu durumun neden olduu atma ortam ister istemez
yerel, blgesel ve kresel dzeyde birbiriyle kar atmas ve rekabet iinde olan
birok aktrn farkl cephelerde ortaya kmasna neden olmaktadr. Devlet ve
devlet d silahl aktrlerin saylar kar atmas, ideoloji ve dahil olunan itti-
52
fak eitleri asndan ynetmesi son derece zor bir denklemin domasna neden
olmaktadr. Trkiyenin DEAtan temizleyerek kontrol altnda tuttuu, gre-
ce olarak Suriye haritasnda son derece kk ancak askeri ve stratejik dzey-
de komplikasyonlar ok boyutlu bir nitelik arz eden FKH blgesi yukarda ifade
edilen olgunun kristalize olmu halini gsteren arpc bir misal niteliindedir.
DEAn temizlenmesinden sonra snr gvenliini garanti altna alan Trkiye
hedefini ak bir ekilde PKK koridorunun kendi snr boyunca Suriyenin en
kuzeydou ucundan batya kadar birlemesini engellemek olduunu ilan eder
etmez temayz eden askeri, stratejik ve taktiksel mcadelenin taraflar son de-
rece eitlidir. Mnbi, Tel Rfat ve Afrin zerinde yaanan; iinde Esed rejimi,
Rusya, Muhalifler, Trkiye, ABD ve PKKnn yer ald, alan kontrol srasnda
temayz eden mcadele buna gzel bir rnek tekil etmektedir. Grnte NATO
mttefiki olan Trkiye ve ABD, Suriye sorununun genelinde (DEA ile mcadele,
eit-donat program ve Suriye grmeleri gibi konularda) ortak alyor olsa da
Washington ynetiminin Dou Suriyedeki PKK konusundaki srarc tavrnn, iki
aktrn Suriye krizine dair oluturduu btnsel resmi nasl paralad ve bu iki
mttefiki iki kart keye nasl ittii bu rnekte grlebilir.
Corafi blnmlk DEA sonras lkeyi istikrara tamak iin neredeyse
ynetilmesi imkansz, ar paralanm bir haritann olumasna da neden olmu
durumdadr. Mevcut durum ve DEA sonras dnem dnldnde hibir ak-
tr elinde tuttuu alandan vazgemek istemeyecektir. PKK, ABDnin desteiyle
hem dou-bat hattnda genilemesini salamlatrmaya alacak hem de Rakka
zerinden kendisine sosyopolitik ve ekonomik bir derinlik oluturmak isteyecek-
tir. Frat Nehrinin dousunda kendisine PKK araclyla bir nfuz blgesi olu-
turmaya alan ABD bu alan rgt araclyla istedii ekilde kontrol edecek
bir dzeye tamay hedefledii dnlmektedir. Nitekim ABD zel Kuvvetler
Komutan Raymond Thomasn YPGye isim deitirme tavsiyesinde bulunduk-
larn, bunun zerine rgtn adn Suriye Demokratik Gleri olarak dei-
tirdiini ak bir ekilde telaffuz etmesi77 Washingtonn PKKy sadece DEA ile
mcadele balamnda taktiksel bir partner olarak semediini gstermektedir.
Yakn bir gelecekte PKK-ABD birlikteliine kar Trkiye, PKK kart
Krtler, PKKdan nefret eden Araplar, Esed rejimi ve daha birok aktrn her
birinin alaca siyasi ve askeri pozisyonlarn eitli varyasyonlarndan bahset-
mek de mmkndr. Washington ynetiminin Suriyedeki ikincil nceliklerin-
77. U.S. General Told Syrias YPG: You Have Got to Change Your Brand, Reuters, 22 Temmuz 2017.
53
den biri olan, rann ve ona bal milislerin dizginlenmesi meselesiyle ba ede-
bilmesinin bylesi bir denklemde nasl mmkn olaca da ayr bir soru olarak
bir kenara not edilmelidir.
Bu konunun belki de daha hassas olan ksm ise lkenin kuzeybatsna sk-
m ve doas gerei giderek daha da karmak bir durumun olumasna neden
olan Muhalefetin kontrol ettii alann giderek paralanma ihtimalidir. Muhalefe-
tin hem kendi iinde paralanm hem de btnsel bir stratejiden yoksun olmas,
blgesel aktrlerinin ise ortak bir strateji ortaya koyamamas gibi sorunlar mev-
zubahis blnml hayati bir soruna dntrmektedir.
te yandan yerel, blgesel ve kresel lekte kendi etkinlik mcadelesini
yrten Rusyann Suriyede nce kendine ait alan ve askeri varln koruyaca,
Suriyenin sklet merkezini oluturacak bir corafi blgeden vazgemeyecei, Esed
rejimini de bunu korumak iin destekleyecei, Esed rejiminin ise bunu srdr-
lebilir klmak iin bata ran olmak zere rejim yanls milislere alan aacan da
hesaba katmak gerekmektedir. Bu durumun Rusya-ABD gerginliini Suriye saha-
snda daha da artrabilecei deerlendirilmektedir. Esed rejiminin askeri etkin-
liinin Rusya ve ran olmakszn mmkn olmayaca dnldnde, PKKy
hedef alarak ABDye yaklaan her rejim ve ran giriimi, Moskova-Washington
hattnda krizin boyutunu deitirebilir. Dolaysyla DEA sonras dnemde temel
olarak daha kesin bir ekilde drt paraya blnm ve her bir para iinde at-
ma riskinin daha yksek olduu bir Suriye corafyasyla kar karya kalnaca
dnlebilir. Bu balamda kuzeyde Trkiye ve Muhalifler, batda Esed rejimi,
Rusya ve ran, gneyde dier muhalifler, kuzeydou hattna doru yaylm ABD
ve PKK bundan sonra Suriyenin ekillenmesinin ana itici glerini oluturabilir.
DEA sonras Suriye krizinin derinlemesine neden olacak bir dier dina-
mik ise en az birincisi kadar nemlidir ve yukarda ifade edilen boyutlu at-
ma denklemini dorudan etkileme potansiyeline sahiptir. Corafi olarak lkenin
blnm halini DEA sonras yeni bir atma sarmal iine srkleyecek olan
temel dinamik ise sz konusu paralanmann, yeniden bir btnlemeye imkan
tanmayacak lde farkl aktrler arasnda sryor olmasdr. Bu paralanma
DEA sonras daha kt bir Suriye tablosunun ortaya kmasna neden olabilir.
Buradaki kritik husus oluan drt ana nfuz ve kontrol alanlarnn hem birbiriyle
hem de kendi iinde yerel, blgesel ve kresel mcadelenin paras haline gelecek
bir aktr yelpazesi sunmasdr. ayet Frat Nehrini Suriye krizinde stratejik bir
ayrma hatt olarak ele alrsak corafi alan kontrol salayarak hayatta kalmaya
alan aktrlerin says nehrin iki yakasnda da azmsanmayacak kadar fazladr.
54
Filhakika ideolojik ve politik dzenin geleceine dair bu aktrler arasndaki ayr-

malar atma riskini ve DEA sonras dzen ihtimalini belirleyecektir.
DEA sonras Suriye krizinin Rakkada derinlemesi ihtimalinin arkasnda
yatan nc dinamik ise bata DEAtan temizlenen blgeler olmak zere PKK
blgesinin geleceine dair siyasi bir plann eksikliidir. Rakkay kimlerin nasl
ynetecei belirsizliini halen korumaktadr. Benzer bir durum Suriyenin btn
iin de geerlidir. Trkiye, Rusya ve ran arasnda srdrlmesine karar verilen
atekes durumu ve atmaszlk blgeleri zerinden ortaya kan uzla devam
ederken dier yandan bu blgelerin bazlarn kontrol eden gruplarn varl ne-
deniyle atmann da devam edeceinin olaslk olduunu deerlendirilebilir.
Sonu olarak bu unsur sadece Suriye ii yerel dinamikler tarafndan be-
lirlenemeyecek, hem blgesel hem de uluslararas rekabetin yansd sistemik
bir kriz ve atma ihtimalini de beraberinde getirebilir. Bylesi bir tabloda Tr-
kiyenin stratejik hesabn ok dikkatli yapmas gerektii her zamankinden daha
ak bir ekilde anlalmtr. Gvenlik krizleri konjonktrel olmaktan kp yap-
sal bir hal alrsa yakn bir gelecekte Trkiye daha fazla enerji sarf etmek zorunda
kalabilir. Suriye krizinin DEA sonrasnda derinleerek devam edecek olmas da
Trkiyeye ekstra maliyetler ykleyebilir.
55
MURAT YEILTA
Dr. Murat Yeilta lisans ve yksek lisans eitimini srasyla 2003 ve 2009 yllarnda Sakarya ni-
versitesi Uluslararas likiler Blmnde tamamlamtr. 2012 ylnda ise Trkiyeyi Konumlan-
drmak: Jeopolitik Zihniyet ve Trkiyede Ordu adl doktora teziyle Marmara niversitesi Siyaset
Bilimi ve Uluslararas likiler Blmnden doktora derecesini almtr. Murat Yeilta 2008-2009
yllar arasnda Lancaster niversitesi Avrupa almalar ve Uluslararas Politika blmlerinde
misafir aratrmac, 2010-2011 yllar arasnda ise Virginia Teknik Eyalet niversitesi Hkmet ve
Uluslararas likiler Enstitsnde misafir retim yesi olarak grev almtr. Halen Sakarya ni-
versitesi Uluslararas likiler Blmnde doent olarak almakta olan Yeiltan son eserleri ara-
snda Trkiyede Ordu ve Jeopolitik Zihniyet (Kadim, 2016) ve Non-state Military Actors in the Middle
East: Geopolitics, Ideology and Strategy (Palgrave, 2017) yer almaktadr.
MERVE SEREN
Dr. Merve Seren Bilkent niversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Ynetimi Blmnden mezun oldu.
Yksek lisans eitimini Bakent niversitesinde ve Erasmus bursuyla gittii Rheinische Fried-
rich-Wilhelms Universitt Bonnda Avrupa Birlii alannda ald. Kara Harp Okulu Uluslararas
Gvenlik ve Terrizm Blmnde balad doktora almalarnn ders aamasn burada ta-
mamladktan sonra tez aamasnda Polis Akademisi Uluslararas Gvenlik Blmne gei yapt.
Stratejik stihbaratn Gvenlik Stratejileri ve Politikalar Asndan Yeri ve nemi balkl teziyle
doktora almalarn tamamlad. 2011de National Democratic Institute ve Freedom House tarafn-
dan yrtlen Legislative Fellows programna kabul edildi. 2012de Atlantic Council tarafndan
Young Atlanticist seilerek GLOBSEC Forum ve NATO Chicago Zirvesine katld. 2013te Richar-
dson Centern dzenledii First Middle East Generational Ambassadors Summit programna se-
ildi. 2015te Atlantic Treaty Association ve NATO Public Diplomacy Division tarafndan ortaklaa
dzenlenen Youth Ministerial Meeting programna katld. Ayrca 2017de Mnih Gvenlik Kon-
ferans ile Kber Vakf tarafndan Munich Young Leaders 2017 seildi. 2005-2015 yllar arasnda
TBMMde Parlamenter Danman olarak grev yapt. ubat 2015 itibaryla SETA ekibine dahil olan
Seren gvenlik, savunma ve istihbarat konularnda almalarna devam etmektedir.
NECDET ZELIK
Yksek lisans eitimini Atlm niversitesi Uluslararas likiler Blmnde tamamlayan Necdet
zelik terrizm ve ayaklanma konularnda saha ve akademik almalar yapmaktadr. Uzun yllar
zel Kuvvetler Komutanlnda alan zelik 2014 ylnda Trk Silahl Kuvvetlerinden emekli
olmutur. zelik, Trk zel Kuvvetler Komutanl kurs ve eitimlerine ilave olarak ABD zel
Kuvvetler Kursunu bitirmi ve NATO Uzun Mesafeli Keif Okulunda da eitim grmtr. Tr-
kiyedeki terrle mcadeledeki grevlerle birlikte Irak, Afganistan ve Krgzistan gibi devlet d
silahl aktrlerin ekillendirdii dk younluklu atma ortamlarnda da harekat, eitim ve da-
nmanlk faaliyetlerinde bulunmutur. SETA Vakfnda gvenlik ve savunma aratrmacs olarak
almalarna devam eden zelik halen Ankara Sosyal Bilimler niversitesi Ortadou almalar
alannda doktora almalarn srdrmektedir. zelikin uzmanlk alanlar arasnda terrizm, te-
rrle mcadele, ayaklanma, ayaklanmaya kar koyma ve devlet d silahl aktrler yer almaktadr.
RAPOR RAPOR

FIRAT KALKANI HAREKATI:
HAREKATIN CRASI, STKRARIN FIRAT KALKANI
TESS VE ALINAN DERSLER
HAREKATI
HAREKATIN CRASI,
MURAT YEILTA, MERVE SEREN, NECDET ZELIK
Elinizdeki rapor 24 Austos 2016 tarihinde balayan Frat Kalkan

Harekatnn (FKH) bir yllk deerlendirmesini yaparak bundan son-
ras iin Trkiyenin Suriyedeki gelimeler balamnda nasl bir yol
haritasna sahip olduunu incelemektedir. Rapor ncelikli olarak
STKRARIN TESS VE
FKHye zemin hazrlayan gvenlik ortamnn bir tahlilini yaptktan
sonra harekatn askeri ve taktiksel boyutunu ve nasl bir seyir takip
ettiini detayl bir ekilde analiz etmektedir. nc blmde ise
ALINAN DERSLER
FKH sresince ve sonrasnda DEAtan temizlenen blgelerde istik-
rarn tesisi iin Trkiyenin neler yaptna odaklanmakta ve drdn-
c blmde de FKHden askeri ve siyasi dzeyde renilmesi gere- MURAT YEILTA, MERVE SEREN, NECDET ZELIK
ken derslerin neler olmas gerektii incelenmektedir. Son blmde
ise FKH sonras yaanan sreci dikkate alarak Trkiyenin zellikle
Kuzey Suriye balamnda stratejik tercihlerine ynelik snamalar ve
alternatif seenekleri dikkatlere sunulmaktadr.
9 789752 459281
ANKARA STANBUL WASHINGTON D.C. KAHRE

R91 Fka

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

R91 Fka

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

R91 Fka

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

RAPOR RAPOR

FIRAT KALKANI HAREKATI: HAREKATIN CRASI, STKRARIN TESS VE ALINAN DERSLER

Elinizdeki rapor 24 Austos 2016 tarihinde balayan Frat Kalkan

SETA | SYASET, EKONOM VE TOPLUM ARATIRMALARI VAKFI

Murat Yeilta, Merve Seren, Necdet zelik

HAREKATA ZEMN HAZIRLAYAN GVEN(SZ)LK ORTAMI | 13

HAREKATIN ASKER VE TAKTKSEL BOYUTU | 19

HAREKAT SONRASI DNEM: STKRARIN TESS | 33

HAREKATTAN ALINMASI GEREKEN DERSLER:

TRKYENN GELECEK YOL HARTASI | 49

ABD Amerika Birleik Devletleri

Elinizdeki rapor 24 Austos 2016 tarihinde balayan Frat Kalkan Harekatnn

Trkiye 24 Austos 2016 tarihinde Birlemi Milletler Szlemesinin 51. mad-

Ankarann ncelikli hedefleri arasnda; snr gvenliinin tesisi, DEAn snr

si, gda temini, barnma hizmetleri, salk yardmlar ve eitim hizmetleri

nsani yardmn etkin ulatrlmas

Trkiye zerinden ve gerekse Trkiye snrlar ierisinde cezalandrma deneme-

da benzer minvalde yabanclara kar yaplm bir eylem niteliindedir. DEA

menzili 20 kilometre civarnda olmasna ramen rgtn sz konusu fzeleri modi-

Fze tehdidine ilaveten DEAn FKHden hemen nce Gaziantepte bir

Trkiyenin i ve d gvenlik ortamnn FKH ncesinde ne kadar krlgan bir

FKH, DEA SALDIRILARININ ETKILERINI VE YPG/PKK

HAREKAT GCNN BELIRLENMESI VE HAZIRLANMASI

11. Bir askeri yetkili ile mlakat, Ankara, 18 Austos 2017.

ve hava kuvvetlerinin ate desteklerini planlam ve salam ve ayrca harekat

def tespiti ve angajmanlaryla devam ederken zrhl ve mekanize birliklerin abuk

karelik bir alan DEA ve YPG/PKK unsurlarndan temizlemi ve DEA unsur-

HARITA 1: 30 AUSTOS 2016 TARIHI TIBARIYLA

13. http://www.suriyegundemi.com/wp-content/uploads/2016/08/cerablus5.png, (Eriim tarihi: 11 Austos 2017).

HARITA 2: 7 EYLL 2016 TARIHI TIBARIYLA

obanbey (Rai) ve Dabk Safhas (3 Eyll-16 Ekim 2016)

14. SO 6 Ky Daha Ald, Aljazeera Turk, 7 Eyll 2016.

takm seviyesinde (20-25 terrist) unsurla, kyler arasnda savunma derinli-

15.Uur Ergan, Frat Kalkan Harekatnda Ac Kayplar, Hrriyet, 10 Eyll 2016.

HARITA 3: 31 EKIM 2016 TARIHI TIBARIYLA

Dabk-el Bab Safhas (17 Ekim-20 Aralk 2016)

18. http://www.suriyegundemi.com/wp-content/uploads/2016/10/elbabson31ekim.jpg, (Eriim tarihi: 11

Kuzeybat istikametinden yaklaan TGK el-Baba yaklamasna balamadan

GRAFK 2: ABDNN SALADII HAVA DESTEI (AUSTOS 2016-MART 2017)

Kaynak: ABD Savunma Bakanl

El-Bab Safhas (21 Aralk 2016-30 Mart 2017)

stikrar salama (stabilisation) iddetin yeniden ba gstermesine, hukuk ve

23. Joint Chief of Staff, Joint Publication 3-07, III -4.

ADLI DURUM VE ADALETIN TESISI32

TABLO 1: SULARIN TRLERI VE SAYILARI

En ok ilenen su trlerinin ban mala ynelik sular ekmektedir. zellik-

29. Wyvern Reports, Twitter, 4 Haziran 2017, saat 14.24, https://twitter.com/WyvernReports/status/87-

ALTYAPI VE STYAPI HIZMETLERI

lmalar hz kazanmtr.38 DEA dnemindeki zulmden dolay nfusu 3 bin

NSANI YARDIM DESTEI

38. Wyvern Reports, Twitter, 1 Haziran 2017, saat 00.20, https://twitter.com/WyvernReports/status/870027157371801600,

nem arz etmektedir. Sivillerin gvenliinin salanmas temel birtakm ge-

TABLO 2: STIKRAR SALAMA KOMITESININ SAYILARINA GRE GIDA YARDIMI

TABLO 3: STIKRAR SALAMA KOMITESI VERILERINE GRE BARINMA HIZMETLERI

45. Joint Chief of Staff, Joint Publication 3-07, III-22.

12 Haziran 2017 gn Cerablusun batsndaki Zoara Kampnda son geniletme

49. Qalaat al Mudiq, Twitter, 12 Haziran 2017, saat 15.22, https://twitter.com/QalaatAlMudiq/sta-

RESM 1: EL BABA GNDERILEN MOBIL SALIK TIRLARI59