CARPE

AN'I YAA, ESR OLMA

AKIM KAPIMAK
............. i
'I' NKILAP i ^ ^
 yi&yvv

ESR O

nsan kaybolur ncesiyle sonras arasnda. B ir tarafa anlar b ir tarafa hayalleri

doldurur , oalnca her ikisi mutlu olacakm gibi.
Ama sadece kaybolur.
nsan yer arar kendine. D nn de bugnn de satn almak ister
zamanlardan. Gider gelir srekli gemiten gelecee.
Ama sadece yer kiralar. Sahibi deildir dndklerinin.
Ya bitm itir ya da olmamtr daha.

nsan en ok andadtr, onu da anlam az.

Brakn gemii ve gelecei, Carpe Dien ile gerein im dide, anda olduunu
kefedin... An dan uzaklap gemie ve gelecee esir olm aktan ku rtu lu n ...

Akm Kapm ak danm anlk seanslarnda kulland etkili

szlerle paylamakla kalmyor, zaman etkin kullanr
yollarn da anlatyor.

ISBN 978-975-10-3384-0
9789751033840

9 *789751 033840
Akm Kapmak
Akm Kapmak, 1979 ylnda stanbul'da dodu. On iki yanday
ken Arif Sa Mzik Evi'nde konservatuvar eitimi ald. Liseden sonra
Marmara niversitesi Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu'na girdi.
Marmara niversitesi'ndeki eitiminden sonra Amerikan niver
sitesi Nevvport'ta Davran Bilimleri-Psikoloji lisansn tamamlad.
Trkmax'ta 2011-2012 sezonunda 'Buyrun Paylaalm' adl program
hafta ii her gn canl olarak hazrlad ve sundu.

2012 yaz sezonunda Star TV'de 'Aye ile Alian' programnda her
cuma 'letiim ve likiler' blm hazrlad.
imdilerde her aramba sabah Show TV'de 'Simge Fstkolu ile Yeni
1 Gn' programnda iletiim blmn sunan Kapmak ayn zaman
da Sadri Alk Kltr Merkezi'nde iletiim hocalna devam ediyor.
Trkiye genelinde eitli kurum ve kurululara iletiim seminerleri
vermektedir.

nklp Kitabevi'nden kan dier kitaplar:

Kadnlar Sadan Erkekler Soldan
Kk Mutluluklar Kitab
Terzi
 indekiler

s*

Teekkr 9

nsz 11

Giri 13

Hayatn ine Akmak 17

Gemi Sahte Kimlikte Depolanr 21
An Yaamak 29
Gemi Zamandan Gelen Sabotajclar 31
imdi, Burada, Hemen 37
Anda Kalabilmek iin Pratik neriler il
Herkes Zengindir Ama og nsan Fakir Yaar
 Anda MJuluk 55
1 Dkda Mroluk Var 63
Hep Bakasn Sk 69
zc Olaylarn Alndan Ne Gelir? 73
Bilerek Seuek Gerek 77
Bo Zamann Vaa Kurtul Ondan 81
jz - ar- Olay 85
Nasl Yetitirildik: Bugn Naslz? 93
Bugn Ne Yacaksn? 99
Dilin Zamaa likisi 103
Onlar Baarabilmi Muu Olmay, Sra Sende 107
Sabreden Dere Ne Olur? 121
Sadece ugn 125
Gerek Sesleri, Seslikte Duyarsnz 131
Seni Kskanarak^ Kaybettim 135
Yaam ZamandAnlam Bulur M
Yaam nac M3
Beslenme Stratejisle An da Kalmak 151
21 Gnde /da Kal 157
Niyetini rgula 161
Yaamnn Aamn Bul 167
Zamandaki Gzelle Niyetlenmek 179
Kalp ile An Kalmak 183
 Teekkr

Bu eseri yazabildiysem gemite ve imdi sen okuyabiliyor-

san, buna izin veren Allaha sonsuz teekkr ederim.
Kk salam sa insann, mevsimlere dayanr. Benim de k
km ailem. Aileme teekkrler.
Yannzda doru insanlar varsa, zamannz doru ilere
ayrma olaslnz artar. arkadalarm Serkan Kapmak,
Onur Aydnolu Durmaz ve kitabn asiste edilmesinde bizim
le olan Mine Seda Ufakele, fotoraf dostum M usa K ayaya
teekkrler.
Dost duymak istediklerini deil, dorular syleyendir. Be
nim de bu hazrlkta yanmda dostlarm ve arkadalarm vard;
Ceren Akda ahin - Sky 360 - TV Programcs - Sunucu
Tansel Atak - adam
Asl Hnel - Sanat
Betl Demir - Sanat
Deniz Akkaya - kadn - Sanat/
Ebru Tatan - Konuk M afyas !
Arzum Uzun - Yazar - Gazeteci
Remzi Erdem ve Ailesi - adam
Esin vet - Gazeteci

9
 Fulya Kalfa - Ynetmen
Hner imek - Sosyal Medya Uzman
Pnar Atak - M odac
Semih Bahaki - Plastik Cerrah
Metin Sancak ve Ailesi - adam
Serhun ve Sevil Eypolu - adam
zgr Aras - M agazin Yorumcusu - letmeci - Yazar
Akif Sar - Eitimci
Serta Yaman - Hayalperest
Harun Yergk - adam
Funda zkalyoncu - Yazar - Radyo Programcs
Jale Balc - ef - Yazar
M urat Bozok - ef - Yazar
Mehmet Yldrm - Make-Up
Pnar Aylin - Sanat
Cansu Kurtu - Sanat - Sz Yazar
Engin Deirmenci - Yolda
yi ki yanmdasnz, sizleri seviyorum.

Bana inanan, yanmda olan nklp Ailesine,

Aren enorkyan, Ahmet Bozkurt ve Senem Davise,
Menajer ve PR hizmetlerimi yrten ZG R ARAS PRa ,
Doukan ve Berkan Conger kardelere,
Akm Kapmak Fan Grubuna,
Twitter ve Facebooktaki sevenlerime,
Teekkrler...

10
 nsz

nsan kaybolur ncesiyle sonras arasnda. Bir tarafa anlar

bir tarafa hayalleri doldurur, oalnca her ikisi mutlu olacak
m gibi.
Ama sadece kaybolur.
nsan yer arar kendine. Dnn de bugnn de satn al
mak ister zamanlardan. Gider gelir srekli gemiten gelecee.
Ama sadece yer kiralar. Sahibi deildir dndklerinin. Ya
bitmitir ya da olmamtr daha.
nsan en ok andadr, onu da fark etmez. Almaz kokusu
nu elindeki ieklerin, nk o zihninde, eline batan dikenlere
zlr.
Sarlmaz yannda duran sevdiine, nk o hayal ettii ki
iyle seviir.
Sabah uyanabildii iin teekkr edemez, nk gn boyu
yaayacan zannettii skntlara isyan ediyordur.
nsan gemiten gelecee seyahat eder, ama anda konakla
may beceremez.

11
Bazen bir bebek doar anda,
Bazen bir kedi st ister.
Bazen bir kaza geirir anda,
Bazen de annesi bir telefon bekler.
Bazen gne ve martlar poz verirler anda,
Bazen de bir bardak ay yanna st ister.
O kadar acelecidir ki insan, zor gelir anda kalmak.
nk kolay olan sorumluluk almamaktr
Gemiten gelecee...
 Giri

Ne hale geldik, ne hale getirildik biz byle? Grnen her

eye ulaabilmek iin altk, didindik. Ya istediimize ya da
benzerlerine sahip olduk ya da yle sandk.
Sonra baktk ki hi dnmediimiz, aklmza getirmedi
imiz eyler de varm hayatta. Gemiin getirdii mutsuzluk
larla boluklar olutu zihnimizde. Artk bedenimiz, ailemiz,
kyafetlerimiz yetmedi boluklar doldurmaya. Yetmedike
meslekler, gereklemedike dualar, karlk grmedike iyi
likler, daha da byd boluklarmz. Yediklerimize kr
azald, daha iyileri varm diye. Yanmzdakilere teekkr
azald, daha farkllar varm diye. Bu kadar boluktan mut
suzluklar oluturduka daha da yalnzlatk. Evimizin iinde
baka odalarda, yerimizde kalabalkta yalnzlatk. Yr
dmz sokaklarda insanlar tabela gibi grmeye baladk.
Bakp grmemeye baladk. lk nce selamlar azalttk, ilkel
dnemlerdeki gibi gnei selam lamaya baladk. Kork d
dnyadan, insanlar zalim diye balad herkes. e dn dediler,

13
meditasyonlara baladk. Kendinle btnlemeyi yanl anla
yp kendimize yabanclatk.
G sende, iinde dediklerini iittik. yle sevindik ki, me
er bendeymi her ey dedik. yle byttk ki kendimizi g
zmzde, iimizde. Tanrlar yarattk ve o tanrlara emir verdik.
Sonra yolu var dediler, kuantum geldi nmze.
arnca gelir zannettik. yle derinden, yle yksek moti
vasyonla ardk ki, gelecek zannedip umut satn aldk.
Beklerken oyalan diye dndler, ne yapalm? Bizler de
sorduk, Bekliyoruz ama olmad, neden? diye.
Astrolojiyi kardlar, dediler ki 12 ay hikmeti var. Ocak
ta iste, yeni yldr. ubatta bekle tatildir. M art gelir hrsn tut.
Nisanda bahar sev. M aysta dostluk kur. Haziranda sevi.
Temmuzda para biriktir. Austosta gelmemise, kret nedeni
vardr. Eyll hzndr, karar alma. Ekim hastalk ay, dikkatli
ol. Kasm yanardnerdir, gelir ama ok kalmaz. Aralkta arn
isteklerinden, iine dn. Ocaa Allah Kerim.
yle byttk ki beklentileri, gelenler bile tatmin etmedi.
Vensn, M erkrn keyfini bekledik. Sonra keyfimiz ka
t, Bu ne ya, yeter! dedik. Tam kafamz kaldrmtk ki, de
diler: ok kilolusun, zayfla. Baladk az yemeye. Aynada
baktmz kiiyi sevmez olduk. 3-5 kiinin bugn ne giymen
gerektiine dikkat kesilip, dmza odaklanmaya baladk.
O kadar mutsuz olduk ki, duyduumuz, grdmz her
eye inandk. Bitkisel otlardan mutluluk haplar rettik. Bra
kn istemeyi, KANSER var dediler. Gzmze kanserlileri o-
kup, korkuyu saldlar. Her gn kanser olmamak iin yaamaya
balarken, son nefeste gitmeden evlenin, seviin dediler. Zevk-i

14
izdiva izleyip sanal orgazmlar yaadk. Secref 1er, kuantumlar,
astrolojiler, fallar denedik olmad.
Allahn adn evren,
Duann adn enerji yaptlar.
Saati 1000 Euroya evrene enerji gnderdiler.
Paran yoksa taksit var dediler.
Sahip olamayacamz mutluluklarn sadece umudunu satn
aldk. Onu da 12 ayda ac ile demek artyla.
imdi oturup bizi seyrediyorlar, baka ne yapalm diye.
imdi gemie gidemiyoruz, ocukluktan rkyoruz. Gele
cee gidemiyoruz, satn alacak gcmz yok.
Ne mi yapacaz?
Brakn gemii, gelecei
Gerek imdide, anda
Hazr msn anda olanlara,
Farkndala?

15
 Hayatn [cine Akmak

Hayatn iine akacaksn ki, seni tansn her ey.

Dalgalara seyirci olacaksn, uzun uzun seyredeceksin ki,
gzlerin kaydetsin.
Yerdeki, gkteki, aataki, penceredeki kular duyacaksn.
Sessizce dinleyeceksin ki, kaydetsin kulaklarn.
Hayatn iine akacaksn ki, tanasn dndakilerle.
alan her mzii dinleyeceksin. Her grlty duyacaksn.
Koklayacaksn yamurla buluan topra, her yerde baka
gelecek toprak kokusu, reneceksin.
Baka kokular merak edeceksin.
Hayatn iine akacaksn, eit eit insan tanyacaksn, her
biri farkl kokan.
Kimi sevgi kokacak, kimi nefret
Kimi ak kokacak, kimi ehvet
Kimi ac kokacak, kimi baar
Kimi hzn kokacak, kimi merhamet
aracaksn ama reneceksin.

17
 alacaksn gneten aya
Uyuyacaksn kalan zamanlarda
Annene babana sarlacaksn
Tanacaksn douranla, doanla
Hayatn iine akacaksn
Kaybedecek, kazanacaksn
Alayacak, alatacaksn
Byyeceksin ya ala ala
Bazen de kleceksin utancndan
Aktka hayatn iine aydnlanacaksn
Bazlarn reddedecek, bazlarn kabul edeceksin
Her ey anda olup bitecek
Bir kere dokunacak, bir kere mutlu olacaksn
Sonra gemie hapsedip hayaller kuracaksn
Gzn her kapadnda, dokunduunu zannedip mutlu
olacaksn
Bir kere aldanacaksn, zleceksin
Kopacaksn andan
Ya gelecee gidecek kurtulu planlar yapacaksn
Ya da gemie gidip pimanlklar yakalayacaksn
Dncelerini gemiten, gelecekten getireceksin
Ama sadece anda zlecek, anda sevineceksin
Arlar girecek bana
Hrszn olacak gemi, gelecek, an alacaklar
Sen ise biraz an yakalayp uyuyacaksn
Gzlerini imdiye aacaksn
Sadece bedenin uyanmsa, kamsa zihnin andan
Duymayacak kulaklarn sevdiinden gelen gnaydnlar.

18
Grmeyecek gzlerin ay demleyen eini, dostunu, anan
Koklayamayacaksn kenarlardaki otu, iei
Yaadn zannedeceksin
Hayatn iine akacaksn ki
reneceksin hayat
rendiin her eyin senin iinde karl olacak
Karlklarndan bir hayat da sende doacak
Anlayacaksn ki dardaki her eyden iinde de var
Dndaki hayat renebilmen iin,
Anda kalmaya ihtiyacn var,
indeki hayat bulabilmen iinse, zamanda yolculua.
Anda kaydeder,
Zam anda ararz.
Ne bulduunla ilgilenmez beyin
Bulduunu gerek zanneder, ... ....... ^
Onunla yaamak iin. ,y \
 Gemi Sahte Kimlikte Depolanr

M ustafa 28 yanda, ilkokul mezunu bir anne ile ortaokul

mezunu babann iki ocuundan biri. Okutmaya gc olan
anne ve babas, M ustafann okumasna destek olmular. Anne
babas hibir zaman karkoca olmay baaramamlar. Annesi,
ailesinden bir ka olarak grm evlilii. Babas ise evlenmesi
gerektiini dnd iin evlenmi. ocuklar dounca da ya
am mcadelesi demiler. Babas kretmeyi bilmeyen, hayat
ta her eyin olumsuz yann gren, takntlar olan mutsuz bir
adam. Annesi ise gsz, boyun een, einden gremedii ilgiyi,
sevgiyi M ustafadan grmeye alan, bu nedenle M ustafaya
bamllk gelitirmi yalnz bir kadn.
M ustafa bu iki farkl karakterle byrken ciddi problem
ler gelitirmi. 28 yanda kayg bozukluu yaayan, endiele
rini kontrol edemeyen mutsuz bir gen. Okuyup i g sahibi
olmasna ramen, mutlu olmay baaramam, nk anne ve
babasndan aresizce rendii olumsuz kodlamalar yznden
gemii unutamyor. Gemie o kadar takl kalm ki srekli,

21
acaba yle mi yapsaydm, keke byle olsaydy gibi zararl d
ncelerle dolup tam.
Babadan kalma ktye odaklanma yznden, her tand
insanda olumsuz taraflar aramaktan salkl ilikiler kuram a
m. Ona gre, herkesin ondan kar var. ok samimi olursa
kazk yer. Eninde sonunda yar yolda braklr. Bu nedenle her
tand insanla birlikteyken bu kt dnceler de oalmaya
balar.
Olumsuz kodlanm bilinalt, M ustafann haberi yokken
almaya devam ediyor. Bu yzden nedensiz huzursuzluk, se
bepsiz gerginlikler yayor. Gemiin youn etkisi M ustafay
imdiki zamandan alkoyuyor, nk etrafndaki herkes o anm
iindeyken Mustafa gemiin yaratt huzursuzlukla darmada
n oluyor. Bununla ilgili M ustafann ok ilgin analizleri var:
Mesela arkadalaryla birlikte kafede oturup keyifle sohbet eder
lerken, ok ksa sreli o anda kalabiliyor. Bir anda bir g onu
gemie ekiyor, huzursuzlayor. M ustafann byle durumlarda
refleksi ise, bulunduu ortamdan uzaklama istei eklinde olu
yor. Bir nedenle nerde olursa olsun uzaklamaya alyor. Artk
o andan kp, gemiin esiri olmaya balyor. Aslnda M ustafa
biroklar gibi bilindmda bir ac beden yaratm. Ac beden
kendisine yle yapk ki, her an her yerde ortaya kp, kiiyi o
ann yaratt duygudan alp gemiin plne atyor.
Ac beden, bilindmda rettiimiz ikinci bir kiilik gibi.
Gemite kalm, olgunlamam ve gemite yaanan tm ac
lar toplam bir kiilik gibi. Bu yolla kii, olmas gereken kiili
i ile sosyalleirken, ac bedenle de sk sk yalnzlar. Bu duygu
durumu yznden de an yaayamaz.

22
 Ac bedene sahip olanlar bir trl u an ben varm, bugn
unu yapacam, u an kendimleyim, diyemezler.
Dile getirseler de, gerekten yapamazlar. Dn ve yarn ya
amaktan bir trl sra imdiye gelmez. Ac beden ku gibi
hafifim demenize izin vermez.
Aslnda zamandan kopabilse, ann getirdiklerini kabullene-
bilse, ak seyredebilse gerekten ku gibi olacak. Endielerin
den kurtulursa, hem zamann hem de meknn dna kabile
cek.
Ac bedeninizi tanmak zorundasnz. O bedende hangi ac
lar, hangi duygular ve bamllklar depoladnz?
M u stafann ac bedeninde ayn zam anda anneden ayrlma
korkusu da vard. M utsuz anne, M u stafaya bamllk geli
tirdii iin onunla ar ilgilenmeye balamtr. Varsa yoksa
M ustafa der. M ustafa olmadnda kayglanr, zlr, hatta
uzun ayrlklarda hastalanr. Bunlarn hepsinin altnda beni
yalnz brakma, hep yanmda ol. Senin ilgine ihtiyacm var
yatar.
M ustafa annesine yle bamllk gelitirir ki, hem fkelidir
hem de baml. Yani annesine sk sk fkelenir, kzar. Uzakla
nca ar merhamet, vicdan yapp zrle geri gelir. Bu itense
annesinin houna gider ama M ustafay mutsuz eder, nk an
nesine kar hissettikleri M ustafa iin byk bir ikilemdir. ok
sevip yaknlaamaz. fkesi varken de uzaklaamaz. Gelgitler
yznden evden her uzaklatnda akl evde kalr. Ac bedeni
devreye girer ve srekli anneye gitme, onu arama ihtiyac du
yar. Duyduu kelime veya grd objeler vs. onda annesini
artryor ve ac beden devreye giriyor.

23
 ok ilgintir ki, annesinin yanna gittiindeyse ona sami
mi davranmyor. Ufack bir harekette bile annesiyle tartmaya
balyor. Aslnda annesine bu kadar baml olduu iin anne
sine kzyor.
Bunun nedenini biliyor ama gerei annesinin yzne vura
mad iin ac bedeninde younlama artp iyice snyor.
M ustafa artk ite, sokakta, otobste, arkadalar ve hatta
sevgilisiyleyken bile o anlar yaayamyor.
Geriye endie kp, nrotik bir insan kalyor.
Belki birounuzda da bu problem vardr. O zaman bilirsi
niz, nerde ve kimleyseniz bir trl teslim olamazsnz.
nsan beyni srekli dnce halindedir. yi kt, gemi ge
lecek, negatif pozitif durmadan dnr.
Bebeklikten lene dek devam eden bir sretir bu.
Bizler byrken kendimizle ilgili bir imaj yaratrz. Hem
ailemiz hem kltrmz, kendimizle ilgili bir alg retmemi
zi salar. Buna hayalet benlik denir. Hayalet benlik durmadan
dnr ve ou zaman dndklerini gerek zanneder. Bu
hayalet benlik ayn zamanda egodur da.
Ego iin imdiki zaman yoktur, nemli de deildir. Gemi
ten, gelecekten beslenir. nsan kendi egosunun imdiki zamanla
ilgilendiini dnr ama ego gemite rettii ve kemikletir
dii hayalet benlik algsyla bakar.
Yani imdiki zamandaki olaylar gemi zaman pencere
sinden seyreder. Bu durum bizi srekli acda tutar. Bu durumu
istemeyerek yaparz. Sk sk kararlar alrz ama her defasnda
ac beden kazanr. Yapmamz gereken zihnimizi kendi kontro
lmze alp ac bedenle olan ban kesmektir. Bunun iin ilk

24
bata zor bir srecin bizi beklediini kabul etmeliyiz. Kendimi
zi kandrmadan deyeceimiz bedeli bilmeliyiz. lk nce zih
nimizin gl olmas, sava olmas art, nk zihin imdiki
zaman reddeder. imdiki zaman salam bir zihinle ne kadar
youn ve ne kadar istikrarl yaarsak, ancak o zaman ac be
denden uzaklarz.
Ac bedeni gl klan iki ey vardr: Gemi ve gelecek za
man. Ama imdiki zamann gcn, younluunu oraya koy
duunuzda ac bedenle olan banz zayflayacak.
Ac bedeni olan insanlar gemii ve gelecei kendilerine sev
gili yapmlardr, hatta evlilerdir. imdiki zamanla sk bir dost
lua ihtiyacmz var. te bu dostluk kurulduu zaman, dman
zayflayp yok olacak. Yok olmasndan kast, tamamen bitmesi
deil. Sadece gemiin ve gelecein kt duygularla imdiki za
man hrsz olmasna artk izin verilmeyecek.

25
 u Anda Dnelim

nsan ac ekmemek iin alkanlk gelitiriyor bazen.

Unutmayalm, bir insana vaatlerde bulunup konuyu takip
etmezseniz, dost yerine dman kazanrsnz.
Asla fkenizi, sinirinizi ve beslediiniz intikam duygusunu
karnzdakine gstermeyin. Bu ykc duygular, onlar sa
vunmaya geirir.
nsanlar sizin bir plannz olduuna, nereye gittiinizi bil
diinize inanrlarsa, igdsel olarak sizi takip ederler. te,
liderliin gizli silah.
Batan kanlarn taktii: nce sizdeki boluklar fark etti
rip, onlar doldurabileceklerini hissettirirler.
Her insan btnlk duygusundan yoksun olduu, benlii
nin derinliklerinde kayp hissi tad iin, batan karl
maya yatkndr.
irketler ve politikaclar nceden gereksinim ve huzursuzluk
duygusu uyandrmadan halk istedikleri gibi davranmaya
itemeyeceklerini bilirler.

27
 En ok istediiniz ey ne ise, en byk problemleriniz de
oradadr.
Doruyu deil de, kar tarafn duymak istediini syleyen
lere dikkat edin. nanrsanz, kullanlrsnz.
nsanda iki beyin vardr: biri dnen beyin dieri hisseden.
Siz hangisini daha ok kullanyorsunuz?
Dostken zelinizi ne kadar sakladysanz, dman olunca da
dilinizi tutmay bileceksiniz.
endeki benle bendeki ben ayn olmad srece dost olam a
yz. Aynlamak derdim, bakalam ak deil.
Elinde kalanlarla elinden gidenlere bir bak hangisi fazla?
Herkese hak ettii snr izmezsen, herkes senin stn i
zer.
Sadakat ile ihanet arasndaki tek ortak nokta, ayn kiiye
yaplmasdr.
Kimseyi mutlu edemezsiniz. Siz sadece elinizden geleni ya
pabilirsiniz, karnzdaki mutlu olmak istiyorsa olur. Bek
lentiye girmeyin.
nsan en ok zen ey, kontrolnde olmayan eylerin akbe
tidir.
Yalnzlk ile tek banalk ayn ey deildir. Birinde gerekten
kimse yoktur, dierindeyse kendinle kalmak istediin iin
kimseyi istemezsin.
Neye sahip olduun nemli deil, onlarla neler yaptn
nemli. Hayat ilevselliine bakar.

28
 An Yaamak

Anda olmak demek, gemiten ve gelecekten syrlmak de

mektir. yi veya kt hi fark etmez. An saniyelik bir eydir.
u a n dediimiz an bile gemie gidiyor. Her eyi hzl bir
ekilde geriye atyoruz ve o saniyeleri bir daha geriye alam
yoruz. 2 dk nce yaplan bir hareket veya sylenen bir sz
gemite kalr. u an, yaadmz andr. Kitabm okurken
u anda msnz? Yoksa kafanz baka bir yerde mi? Belki de
ie ge kaldnz ve patronunuzdan yiyeceiniz azar dn
yorsunuz veya dn akam einizle olan tartmanz dniip,
neden bana o szleri syledi? diye einize kzyorsunuz ii- *.
nizden. Gemii mi gelecei mi dnyorsunuz? anda ya
arken ne gemi ne de gelecek vardr. Gelecee gitmek hayal
etmek, gemie gitmek dnmek ve hatrlamaktr. Eer u an
an da deilseniz, okuduklarnz tekrar baa dnp dnp
okuyacaksnz, nk anda olmadnzdan anlam ayacaks
nz. yleyse, kitab brakp gemie ve gelecee gidin. Ana
dnnce tekrardan okumaya balayn.

29
 nsanlarn odaklanma sorunu var, ana odaklanamama
gibi. Mutsuz olma sebebiyse, ya gemite ya da gelecekte ya
ayarak an yaayamamak, karmaktr. Bu da hastalanmaya
sebep olur. Anda kalmak, anda olmak, an yaamak yaam
kalitesini artrr. Anda kalmann tedavi edici zellii vardr. n
san an iyiletirir. Sorunlar anda zlr. Gemie gidip neyi
zebilirsiniz? Ya da gelecei dnerek? Gelecee gitmek ha
yal etmek, gemie gitmek ise sadece anmsamaktr.
anda kalmak hazz yaamak olarak alglanr. inde bu
lunduumuz anda dertlerimizi unutarak, hazz ve tketimi
oaltarak sorunlarmzdan kurtulacamz sanyoruz. Oysa
hazz tketirken, sorunu zm olmuyoruz. Sadece o anlk
hazlarmz, sorunlarmz ve dertlerimizi unutmamza, birikti
rerek telememize neden olur. Amacmz dertleri biriktirmek
veya unutmak deil, sorunlar anda zebilmek.
Bunun iin de bir bili gerekli.
Peki, ama nasl?

30
 Gemi Zamandan Gelen Sabotajclar

En uzak gemiten, en yakn gemie kadar yaadmz ne

varsa hepsi kayt altnda. Kontrolmz dnda olan bir sistemle
an an her ey kaydediliyor. Bir yanmz hayatn imdiki zaman
da getirdiklerine odaklanrken, bir yanmz ise gemi deneyim
lerimizden sabotajc bir kimlik yaratyor. Sabotajc kimlik her
eyin kt, ac veren, olumsuz tarafn hissettirip gerek benin
gerek yaamla btnlemesini engelliyor.
yle dnelim, doduumuz andan itibaren hayat alg
lay, bamza gelen olaylar deerlendirme eklimiz iki fark
l kimliimizle deerlendirmeye almyor. Sabotajc kimliimiz
yaamn aclarn, olumsuzluklarn olaylarn iinden alr ve
depolar. rnein ie gitmek iin her sabah 08.30da otobs du
randa olmanz gerekiyor ki, ie ge kalmayn.
Haftada bir iki gn ayn saatte durakta olduunuzda, ya
otobsn erken kalktn ya da ge kalacan reniyorsunuz.
st ste ayn ya da baka yerlerde bu olay deneyimledike ki
bu ok normal. Sabotajc kimlik bu olaylardan unlar ka

31
rp sizin gereinizmi gibi depolar: ansszm ite. Hep ayn
aksaklklar beni bulur. Benim dnda herkes iine yetiiyor,
problem bende! Hatta abartp, ailem zengin olsayd bu derdi
ekmezdim. Babam zamannda batrmasayd ilerini, imdi
arabam olurdu. Bu kan sonular oaltlabilir. Fark ediyor
musunuz sabotajc kimliimizin nasl altn? Bu gerekleri
oluturduktan sonra, rettii dncelerin duygularn da olu
turacak. Yukardaki gereklerinden u duygular retir:

ansm yok. (mitsizlik)

Benden baka herkes ansl. (deersizlik)
Babam paralarm batrmasayd. (fke)

Ac beden olumsuz duygular toplar ve biriktirir. Gerek

kimliimiz ise bu deneyimlerden salkl karmlar yapar. Yap
mas gerekir ki, bulunduu ana odaklanabilsin. Yaamda m
cadele edebilsin. ine gidebilsin. Bu deneyimlerin normal, her
kesin bana gelebileceini, aksiliklerin kontrol d olduunu,
mcadeleye devam etmemiz gerektiini syler.
Yani her olaydan sabotajc kimlik ve gerek kimlik farkl
karmlar ve duygular retip biriktirerek, bize bir dinamik
olutururlar.
Hangi kimlie yatknlmz varsa, hangisine sk bavuru
yorsak onu gerek zannederiz.
Peki, hangi kimlii kullanacamz neye bal diye bir soru
sorarsak?
Nasl bir ortamda yetitik, kimlerin telkinleriyle dolduk,
kimleri model aldk ok iyi analiz etmemiz gerekir.

32
 Biroumuz anne ve babamzn sabotajc kimliini denetle
meden kopyalamz. Biroumuz ise yok sayp gerek kimlie
odaklanmz.
unu bilmek gerekir ki, hepimiz bu iki kimlie sahibiz. Sade
ce ne kadar younlukta kullanyoruz? Kimliklerin dinamiinde
neler var, bunlar bilmemiz art.
Baz insanlar srekli skntlarndan bahsederler, siyahn en
siyahnda yzerler. Azlarndan kan her cmlede gemi kor
kularn, gelecekteki ktlkleri duyarsnz. Sabotajc kimlik,
gerek kimliinin katili olmutur. Grn, mimikleri, ses
lonu hep acy syler.
yle anne adaylar gelir ki danmanla, daha domam
ocuuyla ilgili gelecek facialardan bahsederler. Bebeinin do
arken problem yaayaca, engelli olabilecei, olmazsa alar
dan zarar grecei veya yanl biriyle evlenirse diye diye imdi
ki an mahvetmi anne adaylar.
Bir kimlikle yaanmaz ama sabotajc kimliimizi kontrol edi
lebilir hale getirmemiz gerekir. Bizler bilincimizle gerekleri grr,
bilinsizliimizle korkular retiriz. O nedenle sabotajc halimiz
bilinli kimliimizi sevmez. O srekli bilinsiz hallerimizle beslenir.
Bilinli halimizde gven, bilinsiz halimizde korku vardr.
( iiivenin artt yerde korku azalr. imdi bir dnelim, iki kim
lik de bizim ve hem uykuda hem uyank durmadan alyor.
Sabotajc kimlik ryalar da kontrol eder, srekli yorgun ve
sinirli uyanmanz iin siz uyurken almaya devam eder.
ou zaman nedeni yokken bile kt uyanrsnz. Sklanca
doktora gider ila alrsnz. O ilalar sadece hormonlar dzen
ler, bilisel destee de ihtiya vardr.

33
 Arlkl olarak sabote edildiiniz kimlik yznden stres
hormonlarnz salglanr. lk nce, her iki kimliimizi de fark
edip kabullenmemiz gerekir. Bu nedenle aadaki almay
kendinize uygulayn. ncelikle bu kimliklere birer isim bula
lm.

SABOTAJCI KlM LK GEREK KMLK

Ad: Ad:
Sabotajcnza bir isim bulun. Gerek kimlik adnza gerek
adnz yazn.

rn. slk, eytan, yapk vb. rn. Akm Kapmak

Neler Sylyor? Neler Sylyor?

En ok hangi kt ve olumsuz En ok hangi salkl, iyi

dnceleri getiriyor aklna? cmleleri getiriyor aklna?

rn. Baaramam, ansszm, rn. Elimden geleni yaptm.

batacam, bana ktlk Herkes benim gibi dnmek
yapacak. zorunda deil. alrsam
olma ihtimali yksek

Neye Benziyor? Neye Benziyor?

Adn koyduunuz sizi Kendi fotorafnz yaptrn.

rahatsz eden Sabotajcnn
zihnindeki resmini oluturup
buraya izin.

ncelikle sabotajc kimliinizi kabul etmeniz gerekir, nk

ac ekmemizi salayan ey kabul etmediimiz yanlarmzdr.
Kabul edeceiz.

34
 Bazen kt dndmz; bazen fkeden ldrp yanl
eyler yaptmz; kimi zaman kskanp i geirdiimizi; inti
kam almak istediimiz zamanlar; yalnz kalmak istemedii
mizde, yalnz kalmak houma gidiyor yalanlarn; sevmediini
bildiiniz halde seviliyoruma inanmalar; cesur gibi gzkse de
ou zaman korkak olduumuzu; ok mutluyum maskesi tak
tmz anlarn ok olduunu; huzuru bulmak iin rpnd
mz...
O kadar ok kabul etmemiz gereken ey var ki, neyi redde
diyorsak onunla srekli yzleeceiz. Hayat o konularda kabul
salam as bekliyor. Sana yaplan her eyi, bana gelen olaylar
karlamay bileceksin ki, kontrol altna alabilesin.
Kd ortadan ikiye keselim. Gerek kimlik blmn sak
layalm. Sabotajc kimlik sayfasn avucumuzun iine alp iyice
skalm. Bu egzersizi yaparken ie younlamak zorundayz.
Sessiz sakin bir an yaratp avucumuzun iinde o kimlii iyice
skp tamamen kontrol altna aldmz hissedelim. Tm v
cudunuzdan, beyninizden sabotajc kimlie dair ne kadar an
varsa, grntler, sesler, tatlar, kokular hepsini avucunuzun
iinde tuttuunuzu hissedin. Yzlein. Bir yannzda o. Gerek
olmayan ama sizin rettiiniz ve gerek sandnz kimlik o.
Reddederek deil kabullenerek kontrol edebileceinize inann.
Younlama bittikten sonra kd yakarak yok edin. Kendi el
lerinizle yakp ondan kurtulduunuza inann. Bu egzersizi bir
ayda drt kez tekrarlamanz gerekir. Sahte kimlikten kurtulma
nz drdnc haftadan sonra balayacaktr. Etkisini zamanla
srecin iinde hissedeceksiniz. Daha huzurlu, daha gvenli ve
ilaha mutlu olduunuz anlar artacak. fkeler azalp sakinlik

35
artacak. Drdnc haftadan sonra sessiz kalmak hallerimiz ar
tacak. Daha az konuan birine dneceksiniz. Gerek kimlii
nizle btnlemenin verdii aitlik duygusu sizi hayatla youn
latrp mutlulukla dllendirecek.
imdi karar verin, siz hangisisiniz? Sabotajc m? Gerek
kimlik mi?

36
 imdi, Burada, Hemen

Bu kelimeleri kiinin kendini ana odaklam as iin st ste

sylemesi gerekiyor. Ana odaklanmak iin tekrar edin: M
D, BURADA, H E M E N .
Bu 3 ly her yerde kullanabiliriz. Evde, ofiste, kafede, si
nemada, gzel bir akam yemeinde vs. bulunduunuz ortam
gzel veya irkin, iyi veya kt, olumlu veya olumsuz. Belki
youn bir trafikte kaldnz, sizin iin nemli bir randevuya veya
okula, nemli bir toplantya veya bir daha elinize gemeyecek,
sizin ii nemli, kariyer plannz etkileyecek bir i grme
sine gecikiyorsunuz. Yetieceiniz yer her neresi olursa olsun.
O an MD, BURDA, H E M E N lsn hatrlayn ve an
yaamann keyfini karn. Camnz an. Rzgrn sesini din
leyin. Ku seslerine odaklann. Denizin kokusunu iinize ekin.
Yapraklarn dken aalar inceleyin. Kaldrmda annesinin
elini brakp koan ocuun ayak seslerini duyun. Gkyznde
bulutlara bakarak bu ne? oyunu oynayn. Bulutlar nesnele
re benzetin. Radyoda en sevdiiniz para alyor, arkya elik

37
edin. antanzda en ok sevdiiniz ikolata var, karp byk
bir keyifle ikolatanz yiyin ve glmseyin. Hayat anda gzel,
unutmayn.
Anda olmayan insanlarn duyu organlar almaz. Duyu
organlar i algdadr. Andan uzaklatka tm o gzel sesleri,
kokular, tatlar hissedemeyiz. Duyu organlar pasifleir. Oysa
ki bizler iletiimi duyu organlarmzla yaparz.
imdi, tm bunlarn tam tersini dnelim. Youn tra
fiktesiniz ve ie ge kaldnz. Gemie giderek yaadnz
sorunlar dnyorsunuz. Dn patronunuz ie gelme saat
lerinize dikkat etmeniz gerektii konusunda sizi uyarmt.
Onu hatrladnz. Bu sinirle ndeki arabaya durmadan korna
alyorsunuz. Yaan yamura kzp, Bir sen eksiktin! diye
syleniyorsunuz. Telefonunuz alyor, arayan anneniz, sizi z
lemi ve sesinizi duymak istemi: Akam en sevdiin yemei
yapacam, akam bana gel, diyor ve siz o sinirle, anne ne
var, youn bir trafikteyim imdi, akam a bakarz, diyerek
telefonu kapatyorsunuz.
Veya gelecee gittiniz. Cumartesi gn arkadalarnzla ya
pacanz sabah kahvaltsn, sonra gideceiniz sinemay d
nyorsunuz. Hayal ediyorsunuz.
Darda neler oluyor? Siz gemite mi gelecekte misiniz?
Denizin kokusunu duymuyorsunuz, simit arabasndan gelen
taze simit kokusunu, kularn sesini, yamurun cama vurduu
damlacklar, yannzdan geen arabadan gelen mziin sesini,
darda akalaan rencileri vs. Tm bu rnekleri kendinize
gre oaltabilirsiniz.
Ana dnmek iin MD, BURADA, H E M E N .

38
 % 100 anda olunmaz ama ona yakn olmak gerekir. Anda
olunca bilin alr. Anda olmadnzdaysa bilind alr.
Baz meslekler her an an da olmal. Koruma grevlileri, dev
riye gezen polisler, gvenlik grevlileri, gece bekileri vs.
Gvenlik grevlisinin veya bir korumann iini yaparken
tm duyu organlarn kullanmas gerekir, bu nedenle % 100
anda kalmas esastr. Bu grevde alan kiilerin d alglar ve
zihinsel kapasiteleri yksektir, zihinsel yorgunluk yaarlar. S
rekli anda olma hali vardr. Kendi sorunlarna odaklanmazlar.
Bir babakann korumasn dnn, yanna yaklaan adam
kim ? O ses nereden geldi? Bu koku ne? diye dnerek herhan
gi bir ey olmasn diye hep an da kalrlar.
Tehlikedeyken, korktuumuzda anda olma hali artar, sa
dece o an yaarz, farkmdalmz maksimum boyuta kar.
Mesela gece ge saatte eve tek banza yryerek gidiyorsunuz.
O an da duruunuz dikleir, admlarnz hzlanr, en kk
sesi bile duyarsnz.
Anda olan insanlarn kendilerinden beklentisi daha yksek
olur. Yaamaya deer tek ey an dadr. Yaadmz fark et
tirir. Hayat gerekleri grmemize izin vermiyor, gerekler ka
p gidiyor. Baktn deil grdn gerekleri karmamalsn.
Bakmak, bir fotorafa bakmak gibi gznn nndeki somut
bir eydir. Grmek hissetmek demektir. Yanndaym, yanm-
dasn, demekle yannda/yanmda olduunu hissettirmek/
hissetmek farkldr. Einin yannda olduunu bilmek ile eini
yannda hissetmek ayn ey deildir.
Einle akam evde oturup sohbet ediyorsun, eini dinlemi
yor, yarn yapacan alverii veya i k mesai arkadann

39
sana syledii sz dnyorsun. Einin mimiklerini grm
yorsun.
Ein zgn, (bakyorsun)
Ein (u nedenden) zgn, (gryorsun)
MD, BURADA, H E M E N ana dn. O an kat m
artk bitmitir, gemitir, yakalayamazsn. Hayatta duraanlk
yoktur. Geriye gidi yoktur. Zamann durduunu dnrler,
aslnda tek ey an karmamaktr. Bak bitti az nceki an .
nsanlar iyi analiz edenler anda olanlardr. Anda kalmann
getirisi de var gtr de. Srekli anda kalmak her eye ok
fazla dikkat edip kafana takmana neden oluyor. Srekli dikkat
li olmak durumunda kalyorsun. Anda kalmann karmlar
ok nemli. ok fazla anda kalarak srekli her eyi kafaya
takmak, bunu negatif hale getirmek iyi deil. Bunun olmasn
engellemek iin, pozitif dncede olmak, kiiye mutluluk geti
rebilmesi iinse, bilinli olmak gerekir.
D oada en ok avlananlar anda olurlar, avlanan tetiktedir,
her an gelebilecek tehlikeye kar kendini korumak ister. Avla
yanlar daha rahattr, sadece avlanacaklar, yani istedikleri za
man anda kalrlar.
ncelikle o an yaamay istemek lazm.
u an neyi dnmek istiyorum?
u an eimin benimle neden o ekilde konutuunu dn
mek istiyorum.
u an, akam ne yemek yapacam onu dnmek istiyo
rum .
imdi burada ne yapyorum? diyerek ana geri dn.
Evimde, salonda, camn nndeki koltukta oturuyorum.

40
M avi gkyz, uan kular, geen arabalar, elinde bir Trk
kahvesi ve radyodan gelen ho bir mzik sesi.
Bunlar aslnda o anda yaadn, ancak aklndan geenlerse
ein, iin, patronun veya ocuun.
Krmz oraplar, yeil pantolonu, mavi salar var diye
12 yandan 18 yama kadar bann etini yediin ocuunun
bydn, ergen olduunu, yetikin bir birey olduunu ka
ryorsun. Onu srekli engelliyor, yapmamas gereken eyleri
sylyorsun, sonra da o ocukla samimi olmay bekliyorsun.
Samimiyet bekleme. Neler kardnn farknda msn bu geen
6 senede? Keke bir ocuum daha olabilse, ne yaparsa yapsn,
ne giyerse giysin yeter ki benimle anlasn, samimi olsun, diye
dnr durursun. Evladn byd, bymesini kardn, ne
yapacaksn? An torununla kapatacaksn. Torununun her
istediini yapacak, onu engelleyen anne babasna, Karma
ocuk yapsn, diyeceksin. Ve bu sefer torun yznden evladn
la atacak iletiim kuramayacaksn.
nsanlar karmlarn anda yaparlar, ok ar (gelecekte
yaayanlar) hayalperestler deyecei bedelleri, ok ar gemi
e gmlenler ise gerei gremezler. Gemi ve gelecekte duy
gusal younluk vardr. M antk anda devreye girer ve der ki
sana: Hey, sen u andasn!
50 sene nce yaayan insanlar daha ok anda yaard. a
mar makinesinin merdaneli olduu dnemi bir dnn. a
mar makineye atp bekliyorsun, nce bir gzel ykasn, iine
suyu sen boaltyorsun. Sonra ykanan amarlar sklacak vs.
makinenin banda beklemek zorundasn, yani andasn. Oysa
imdi amar makineye at, dmesine basp gel otur, banda

41
beklemeye gerek yok, makine amar ykayacak, hatta deter
jan bile karaca lekeyi kendi bulacak, sana ne mi kalacak?
Tabii ki de amarlar asmak. Eskiden aklar da anda yaa
nrd. Neden mi? Telefon yok, bilgisayar yok, sosyal medya
yok (twitter, msn, facebook). Sevdiin cama ne zaman kacak,
bakkala ne zaman gidecek? k saatinde p kapya ka
rp sevdii adamn yolunu gzler, ona bir bak atsn diye ken
dini gstermeye alrd. Belki o an, onu gremedii her saat/
gn aklna gelir, sevdiini grene dek hayallerini ve ryalarn
sslerdi. Gnmzdeyse, aklarda da an kalmad. Her istei
mizde sevgilimizin sesini duyup onu grebilme ansmz var.
ehrin iinde an yakalayamyoruz. Srekli bir koutur
maca, tela, yetiebilme, ge kalmama kaygs tarz. Sonu
ca odaklanrz. Oysa tatilde hep andayz. Buradaysa sre
odakl yayoruz. Farkndalk artyor.
Tatilde grdmz bir aac incelemeye balarz. Yeilinin
rengine, aan iein yapraklarna, duruuna, kokusuna hay
ranlkla bakarz, oysa ehirdeki evimizin bahesinde de ayn
aa vardr. Her sabah ie giderken ve eve dnerken o aacn
yanndan geer ve bakarz. Ama tatilde grrz, inceleriz, aa
cn, iein iine gireriz, bazen konuuruz. O an yakalarz.
iein byme anm, gzel kokusunu, rengini...
ocuklarn duygusal zek eitimlerinde bir iek ekmesi,
yavru bir kpee bakmas istenir. iein veya kpein by
dne ahit olmas istenir. Onu seyretmek duygusal zeky ar
trmaktr, an yakalamaktr.
alan anneler ocuklarnn bydn karrlar. lk
anlarm gremezler. Bamllklarda da bu vardr, bydke

42
her eyine tank olma dncesi. Baml anneler her an ya
kalayabilmek adna ocuklarnn dibinden ayrlmazlar, nemli
anlarm karmamak adna. lk gl, ilk kelimesi, ilk yr
y gibi...
Dostlar ve/veya dmanlar ilki yaadmz anlarda ortaya
kar.
niversiteyi kazandnzda
Yaknnz kaybettiinizde
yi veya kt yaanlan her ne ise, ilkleri karmak kekele-
rimizin domasna neden olur. lk an yaadmz her zaman
sevdiimiz insanlarn yanmzda olmasn isteriz, bekleriz. Eer
bu anlarda sevdiimiz insanlar yanmzda deilse, yalnzlk
duygusu yaanr.
\
\

43
 u Anda Dnelim

ki tip izleyici kitle var: Uyumay seven ve uyanmay seven.

Uyanmak; balamak, fark etmek ve sorumluluk almaktr.
Uyumak ise kamaktr.
Elinden gelenin en iyisini yapsan da, bazen yanndakiler y
znden olmuyordur ya da doru zaman deildir. Fark etmen
lazm.
Benim iin kt dediiniz her son, aslnda zamanla iyiliini
ze hizmet ediyor. Ksa vadeli dnmeyin.
Sylediklerinin says, dndklerine yakn olmal, yoksa
kafa karkl olur.
Sahip olduklarnn bedelini dememi birini hayatnza alr
sanz, sizinle az konuur, nk zamann kendisini anlat
makla geirir.
Beni engel olarak grrsen, sana engel olacam der imdiki
zaman.
Sizi yetitirenlerle aranzdaki gemi bozuksa, imdiki za
manda da aranzda problemleriniz olur. Yanlarna gidip ara
nz dzeltin ki, her ey dzelsin.

45
 Baz insanlar vardr, sorunlar konuarak zersin; baz in
sanlar vardr, krarak zersin.
Bir sr maskem var. stediimi takp herkeste baka bir ben
brakrm. Ama herkes ayn kiiyi grdn sanr. Bu da
benim oyunum (NSAN).
nsan en doru kararlarn, uzaklanca alr.
Bazlar kendi yalnzlklar bitene kadar yannzda dost gibi
davranr.
Birine olan ar dknlnz ona ok deer verdiiniz
anlamna gelmez. Kii bu durumda, kendi beklentilerine
daha ok deer veriyordun
lk nce kazanrz sonra korumaya balarz. Babadan kalan
larla, lotodan kanlarla uzun srmez. nemli olan, olan
koruyabilmektir.
Bilgi kimsenin tekelinde deildir. nsanlar cahil ya da oku
mu olarak ayracanza, anlam anlamam olarak ayrn
ki, okumu cahilleri grn.
Ltfen, kimsenin hayatnda ok yer kaplamayn veya kimse
hayatnzda ok yer kaplamasn. Kimsenin hayatnda hi de
olmayn.
nsann gvencesi azalnca, tedirginlii de azalacak ve daha
cesur olacaktr.
yimserlik suiistimale ak olduundan, sigortasyla gezmeyi
unutmayn. yimserliin sigortas TED BRdir.
Hayatn iinde mutlu olmak iin bir ey yapmaya gerek yok,
yaamn kendisidir mutluluk. Sadece sizi mutsuz eden ey
lerden arnn yeter.

46


Anda Kalabilmek iin Pratik Qneriler

1) Farkndalk

Sabah kalktnzda, sadece sahip olduklarnz dnn.

Sahip olduunuz gzellikleri, pozitif eyleri dnn. Sa
lklym, elim ayam tutuyor, gzlerimi bu sabah yine scack
yatamda gzel bir gne atm (pozitif dnceleri kendinize
gre oaltn).
Hayatta hibir canl/cansz ey kt deildir. Her eyi kt
yapan da iyi yapan da insann iinde tad niyettir. Birine
bak verirsin ekmek keser, teki gider adam ldrr.
Baz kt yetimi dediimiz genlerin ounun nedeni anne
ve babasdr. Ebeveyn gemite yapamadklarn, isyanlarn,
kskanlklarn, fkelerini, kmazlarn, eksikliklerini ocuk
larna yanstarak onlar bytrler. ocukluunda ok ac ek
mi, ezilmi bir ebeveyn ocuuna, Hakkn sakn yedirme,
sakn hakkn almadan gelme, sana vurana sen de vur, der. Bu
cmle ocukta saldrganla ve fkeye neden olurken, baka

47
bir ocukla ocuunu kyaslayarak, Bak Ayeye ne gzel yaz
m, senin yazn kargack burgack, der. Bu cmle ise ocukta
kskanlk duygusunun domasna neden olur. ocua bu e
kilde yaklamak, yanl bir davrantr. ocuun kt huylar
edinmesine neden olur. Anne ve babann ocuuna syledii
her kt ve nefret dolu cmle kendisine syledii cmledir. Te
melinde isyan ve kskanlk vardr. ocuk ile konuurken kul
lanlan kelime ve cmlelere dikkat etmeliyiz.
Yaanlan her olayn farkna varlmal. Kt eyleri kabul
lenmek, etkisinden daha abuk kurtulmaya ve o olay zme
ye yarar. Reddetmek, olayn iinde kalmak demektir. Olaydan
arnmak gerek. Bu da farkndalk salayarak kabullenmekten
geer. Farknda olmak, bir alkanlk deildir. Alkanlk ezbere
yaplan bir ey, oysa farkndalk bilerek yaplr.

2) kretmek

Hayat da insan gibi canldr. Her ikisinin de neyine teekkr

edersen, daha fazlasn vermek ister.
Sabah uyannca, sahip olduun gzelliklerin farknda ola
rak a gzlerini. Gne bir teekkrle bala. kret hayata. Ve
sihirli szleri unutma. Uyanr uyanmaz syle: MD, BURA
DA, H E M E N .
kretmek iinde byk, kocaman bir teekkr barndrr.
nsanlar gibi hayat da neyine teekkr ederseniz, onu daha ok
vermek ister size. syan etmek uzaklatrr, kretmek yaknla
trr her eyi bize. Teekkr, her eyden nce beynin en nemli
ilacdr. Yalnz bilmek ister beynimiz. Dillendirmeniz gerekir te

48
ker teker. Hatta sesli sesli syleyin ki, iyice yaylsn. inizden
sessizce sylediklerinizin gc o kadar zayftr ki, barmanz
bile faydanzadr. Hani ok kzdmzda karmzdakine bara
bara rahatsz olduumuz eyleri syleriz ya, ite o kadar gl
barmalyz ki, kaznsn zihnin derinliklerine krettiklerimiz.
Uyan, burada ne var?
Yanmda eim, dier odada uyuyan kzm/olum, mutfaktan
gelense annenin yapt mis gibi kzarm ekmek kokusu. u an
var olan eyler iyi ki varlar de. Beyin ayn zamanda teekkr et
tii her eye odaklanr. Onu daha iyi tanr, onun varlna inanr.
Aslnda teekkr ettiimiz her ey, zgrletiimiz eylerdir.
Yani o eyle ilgili kabullenitir. Bu kabulleni zihni glendirir.
Artk o konuyla ilgili ac duymayz. yle insanlar vardr ki,
balarna gelen aclara, hastalklara ve olaylara bile teekkr
ederler. Bylece kabulleni balar ve o olayla Ba etmek daha
da kolaylar.
syanlarmz, dertlenmelerimiz altnda kabullenmeyilik ba
rndrr. Bu sadece, aclar taze tutar. Ben burada size, her eyi
kabullenip oturun demiyorum. Ben bamza gelenlere ilk nce
teekkr edip onlarla ba edebileceimizi hissedelim diyorum.
Yani mcadele devam edecek. Bamza gelen iyi eylere kretti
imizde artacak, kt eyler iin de teekkr edersek, savamak
kolaylaacak, nk her iyinin de her ktnn de hayatmza
girme nedeni var. Reddedi, nedenleri bulmamza engel olur, ka
bulleni nedenlerini buldurur.
imdi sizlerle bir egzersizi paylaacam.
Her sabah uyandnzda ve her akam yatarken, teekkr
edeceiniz en az 7 ey dnn. Bunlara odaklanabildiiniz za

49
man, pozitif dnce hem bedeninize hem de ruhunuza hkim
olacak, nk beyin neyle uyursa onu grr, neyle uyanrsa
onu yaar.

3) Bam da u An Ne Var?

Bana geleni deil, banda olan fark et.

Bama gelen ne? Aldatlma, iflas, iten karlma vs.
Bamda olan ne? Ruh dnyam. Bana gelenleri nasl kar
lyorsun? Olumlu mu, olumsuz mu?
Bana gelen ey kontrol dndadr. Ruh dnyan ise senin
kontrolndedir. Darda lapa lapa kar yamas bana gelen
bir olaydr. Oysa ona bakn banda olandr.
Lapa lapa kar yamas bamza gelen bir olay. O anda bir
anne ve ocuun banda olanlar nedir sence?
Anne balkondaki amarn dnr, zlr, nk tekrar
ykamas gerekmektedir. ocuk ise kar nedeni ile okullarn tatil
edileceini dnr ve mutlu olur.
Bana gelenleri deil, banda olanlar dn. Olumsuz ba
k asndan kurtul ve onu olumluya evir. Bu da ancak an
yaayarak olur.. An yaa. Davransal terapide; davranla
rnn olumlu olabilmesi iin dncelerinin de olumlu olmas
veya bunun tam tersi olarak dncelerinin olumlu olabilmesi
iin davranlarnn da olumlu olmas gerekir.
Her sabah, Bugn bamda ne var? diye sor kendine. O
gn olumlu mu, olumsuz mu gzln takacaksn buna karar
ver. Neden-sonu ilikisi kurmalyz. Akam gergin uyuduysan
sabah da gergin kalkarsn. Ancak uyandnda akamdan do

50
lay byleyim diyebilmelisin. Akam ne yaadysam yaayaym,
bugn olumlu gzlm takacam demelisin. Her ne olduy
sa olumlu davranp olumlu dneceim bugn, diye telkinde
bulunmalsn kendine. Bu ekilde uyannca, bir gn nce her ne
yaarsan yaam ol, olumlu dnce ve davranlarn yaylarak
seni gn iinde daha sakin yapar.

4) Alg-D Alg

A N da kalabilmek iin, i algdan d algya gemek ge

rekir.
Dndaki somut bir eye odaklan. Canl cansz fark etmez.
Odandaki bir fotorafa, dolabna ya da kapya, bir canlya,
evindeki bir iee odaklan. O zaman i algdan d algya gei
yaparsn. Hayatta ilgi gsterilen her ey canlanr. lgi gsteril
meyenlerse lr. Neyle ar ilgiliysen ve neyle gereinden az il-
giliysen, bana geleceklerle karlaacan sorunlar bunlardan
kaynakldr.
Araban hi kullanmayp otoparkta aylarca beklettiinde
de, kapasitesinin stne karak onu ok kullandnda da, da
bayr gittiinde de sorun yaarsn.
Evinle ilgilenmezsen (pislikten) de ok temizlersen (yorgun
luktan) de hasta olursun, sorun yaarsn.
Az ilgilendiin kiiye kar sululuk hissedersin, ok ilgilen
diin kiiye ise bamllk gelitirirsin. Bamllk, baml ol
duun kiinin karsnda eziklik yaratr. Bu da gsz olmak
demektir. Hayatta hibir eyi ok lamaym, ok ilgili veya ok
ilgisiz olmayn. Bir ey ile ok ilgilenmek veya ilgisiz olmak hata

51
getirir. Kimsenin hayatnda ok bir ey olmayn, bir hi de ol
mayn. Kimsenin hayatnda ok yer kaplama ya da kimse senin
hayatnda ok yer kaplamasn. Kii annesinin yannda evlat,
karsnn/kocasnn yannda e olmaldr. Sen evladnn dokto
ru, psikolou, arkada olamazsn. Evladnn her eyi OLM A.
ocuunun her eyi olmaya almak, ocuun zgvenini ge
litirememesine, kaybetmesine neden olur. Einin sadece eisin,
onun dostu OLM A. Einle % 100 her eyi paylaacaksn diye
bir ey yok. Dostlarmza anlattmz eyler olmal. Patronu
nun da ok eyi OLM A, sadece iisisin, onun ofr olmama
lsn. Bilindn beklentiye girer, kar tarafn olumsuz bir dav
rannda sinirlenen, zlen, mutsuz olan sen olursun. Annenin
yannda ocuk, bakkaln yannda mteri, iyerinde bir alan,
retmeninin karsnda renci, einin yannda e, ocuunun
yannda anne/baba olmalsn. Rollerine iyi brn.
nsan kendi hayatn, kendi yaadka glenir.

52
 Herkes Zengindir Ama
ou ]nsan Fakir Yaar

Zenginlik sofranda olanla llr. Bankadaki paranla deil.

Sofradan kalknca, eer masandaki yemekler bittiyse orta halli,
bir eyler arttysa zengin, yemein yetmediyse fakirsin.
Sofrandan artan evrendeki canllara verebiliyorsan, mese
la bayat ekmekleri kulara, kalan yemeklerini kedi ve kpek
lere veriyorsan zenginsin. Kua, kediye, kpee dier canllara
verdiin ekmek su sana geri dner. Doa sana onu aynen geri
verir. pe atlan hibir ey geri gelmez. En byk fakirlik pe
yemek atmaktr. Artan verdike alrsn. Fazla olan her eyi di
er canllara brak. Eer iyi bir insansan, batsan da bir gn tek
rar karsn. Canl her ey, araya seni koyduktan sonra teekkr
eder Tanrya, ......... bana bugn su verdi, ekmek verdi. Ve
bir gn o su, o ekmek bir ekilde geri dner kapma. Hem de hi
beklemediin anda.
Kurnazlnn karl hemen, iyiliin karl ise krlma
noktalarnda grlr.
Unutma, azaldka oalrsn. Hadi A Z A L...

53
 Anda Mutluluk

nsan bir olay deneyimler ve gemie atar. Fakat srekli zih

ninde tekrarlayarak taze tutar. Beyin neyi tuttuu ile ilgilenmez.
Ac ya da haz fark etmiyor. Beyin ne kadar tekrarlad ile ilgi
leniyor.
Yani gemiteki sizi mutlu eden ya da mutsuz eden eylerin
kullanma tarihi gemitir. Eer siz gemiteki mutlu anlarn
aynsn yaamay beklerseniz, yenilenemezsiniz. nk insan
mutlu eden ey, banza gelen eylerin yenilenmesi ile olur.
Ayn olan eyler tekrarlamaz ve tekrarlanmayan eyleri bek
lemek hem tembellik hem de mutsuzluk getirir.
Yaratlmzda yenilii arama ve merak duygusu vardr.
Yapmamz gerekense, zmzde olanla btnlemektir.
O zaman mutluluk nerede diye sorarsak, gemite deil im
diki zamanda, andadr. Gemi korkular, gelecek endieleri
getirir. Korku ile endie bulutuu zaman insan imdiki zaman
dan uzaklar. Sonrasndaysa yaadklarn gerek zanneder. Bu
zanlardr insan hapseden.

55
 Hapiste kulamza ayn sesleri verirler. Bu bir ikence m o
delidir.
Baaramayacaksn, olmayacak, yine mutsuz olacaksn.
Eskiden uygulanan bir ikence tekniini size anlatmak is
tiyorum. Yakalanan esirler zerinde dnemin biliminsanlar
deneyler yaparlar. Sava dnemlerinde gl olanlar zayf olan
lar sadece yok etmezmi. Bazlarn ldrmeyip esir alrlarm,
nk insanlar bilim iin kobay olarak kullanlrm.
Deney yle:
Bombo, sessiz ve herhangi bir uyarcnn olmad bir
odaya bir sandalye koyarlar. Gzleri kapal bir ekilde san
dalyeye esiri oturturlar. Eski su bidonlarn hatrlarsnz. Bu
bidonu sandalyede oturan kiinin bann zerine koyarlar.
Tamamen bo olan bidon bir dzenekle esirin bann zerine
yerletirilir.
Bidonun azndan damla ile su braklr. Her bir damla bi
dona dtnde esirin beyninde, hafif gdklayan ho bir ses
yanklanr. Zam an getike su artar ve damlann sesi de esiri
rahatsz etmeye balar, nk damlalar byk yanklar olutu
ruyordun Ses ve younluk o kadar artar ki dayanlmaz bir hale
gelir. Bir dnsenize beyninizin iinde devaml ve yankl bir
ekilde tnnnnnn tnnnnnn sesi var.
Saatler sonra esirin kafatas bu basnc kaldramaz ve atlar,
bylece lm gerekleir.
imdi bunu neden anlattm soracaksnz. Biz o damlalar
her an, srekli kendimize damlatyoruz. Ayn dnce damlas
ierden srekli bize yanklanr. rnein, Olmayacak, baa
ramayacaksn, daha da kt olacak. Bu ve benzeri olumsuz

56
dnce damlalarnn milyonlarca kez tekrarlandn d
nrsek, kendimize yaptmz ikencenin farkna varabiliriz.
Kafatasmz atlamaz ama psikolojik hastalklar geliebilir, en
kts de mutsuz olabiliriz.
Kendimize yaptmz bu ikenceler bizi andan uzaklatrr,
nk bu olumsuz dnce damlalar ya gemite yaadmz
aclarn ya da gelecekte yaayacamz sandmz aclarn so
nucudur.

1 dk Dur

Beden ile zihin arasnda bir uzant vardr. Zihinde bir eyi
ok tekrarlarsan davrana dnr. Beyin bir eyi ok istemene
bakar. Beyin iin nemli olan srardr. nsanlarn anda kalmas
n engelleyen eyse srardr.
ocuklarda denetim olmadndan aklna geleni yapar. By
dke o mekanizmann genilemesi lazm, nk her istediinde
yapamaz. Kiiye davran ile ilgili dev verildiinde, 10 gn son
ra inan gelitirdiinden bunu inand iin yapacak, dev olarak
deil. stenmeden tekrarlanan davranlarda da inan geliir.
Israr nemli bir istek deildir. Israr iin gl bir konsant
rasyon gerekiyor. yle iste ki her sabah seni saat 06.00da dik
sin ayaa. O kadar gl iste ki, isteinin iyi niyeti varsa hi
durma. Aralkl beklersen hi durma. Azim engelleri, hrs ise
hem seni hem karndakini yok edecek.
Kiminin hedefi 1 yl, kiminin 10 gn snanr. Herkesin srar
derecesi ayn deildir, olmayacaktr da. Senin srarn ile onun s
rar ayn deildir. Rekabetini kendinle kyasla. Bakasyla deil.

57
 ocuklarn srar ok ksa, yetikinlerinse uzun. Ebeveyn 3
gn ocuu alatsa, 4. gn istediini yapyor. Bktrana kadar
iste, azimle iste.
Beden ile zihnini ayn altracaksn. Bedeninle zihnini bir
tutacaksn. Bedenin ile zihnini bir tutabilmek iin 1 dk dur.
nce bir hedef canlandracaksn. Sonra bir beden pozisyo
nu alacaksn (davran bozukluu, oto kontrol, duygu kontrol
olan ocuklarda da uygulanr). Ayn pozisyonda kal. Sadece ne
fes alp vereceksin. Bedenini de zihnini de durduracaksn.
O srada aklna baka bir ey gelirse pozisyonunu deitir.
Ve yeniden dene. En etkili boyutu ise, gzlerinden yalar akn
ca, her yann armaya balaynca bilindma aktarlyor de
mektir.
Travma annda donmayla bilin (anlk) gider. Bilind
alr. Ac zihninde yaadn bilin gittiinde, ac bilind-
nda yaanr. Zihinde oluur. Her yann aryana dek bunu
yapacaksn.
rnein ocuklar ilk hafta koturup durdurun ve 30a ka
dar sayn. Bir hafta sonra bunu 60a karn. ocuk kendini
kontrol etmeyi renecektir.
Beyin bir eyi ne kadar istediine bakyor. yi insanlar, iyi
hedefler bazen ok srar edersen olmaz. O zamanlarda hayat
imdi deil der, zaman bekletir. Bir sre sonra yapar. Bekleme
srasnda kt niyet geirmeyeceksin aklndan.
Eninde sonunda her baarl insann hayatnda srar vardr.
Ktlnze srar eden de kacaktr, dncesinde srar eden
insanlar da.

58
 Niyet

Tm insanlar iyi doarlar ama sonrasnda kt olurlar

(bunu seerler). En patolojik insanlar dahi iyi doarlar. Hayat
diyor ki, doumda iyi dodun. lnce de iyi ol. Temiz dodun
temiz gel. Bebek de ykanr, l de ykanr. Toprak pis istemi
yor, ama hayatta gleneceksin fiziken ve ruhen.

Asl olan ruhun temizlii. yi niyetli olmay renmen gerek.

ki niyet var: Ya iyisindir ya da kt.
* Yaptklarnn karln deil, niyetinin karln alrsn.
* * Yaptnn karln hemen, niyetinin karln ise daha
sonra alrsn.
Bir anda canm, bebeim, dostum diyene inanma. yiliin
altndaki niyet nemli.
Neden hayatma srekli insanlar girip kyor?
Birine iyilik yaparsn, bakasndan iyilik grrsn eninde
sonunda.
Sadaka mr uzatrn karl, iyilik mr uzatr, dzelme
sine kalite katar.
Nasl doduun deil, nasl ldn nemli. Doumunu ha
trlamazsn ama nasl leceini hissedersin.
Yaamdaki niyetin ne?
Evlenmedeki niyetin ne?
Di fralamadaki niyetin ne?
Ona iyilik yapmak houma gidiyor. Veya gvendiinden,
inanmadndan bir teekkr eder dieri?
Niyet nemli, peki ne niyetle yapyoruz?

59
 Bir ey yaparken, kendinize niyetlenirken yanna (+) koyun
ki bakalarna da yararl olun.
Ben bunu yaparken bu benim iin iyi olacak, ama bunun ya
nnda eime, ocuuma, aileme ve lkeme de faydal olacam.
PCde, TV de anda kalma yok. Anda kalma alveritir.
Bitki yetitirme, kedi besleme, yavrunu sevme vs.
Az yalan sylemek iin gelen bir uzuv, az dnda hibir
uzuv yalan sylemez.
Yava ye (anda kal).
*E n nemli tekniklerden birisi.
Nasl yemek yediine dikkat et. 21 gn srecek. Yemek yer
ken azn yava ap kapa. Yemek yerken beynindeki nronlar
ok hzl hareket eder. Azn yava ap kapadka nronlar
yavalar. 1 hafta yeterli bir n se ve t.
Tenceredeki yemek (pilav), altn ok atnda yanar. Ksk
ateteyse snr. Hastalk bize yavalamamz iin verilir. Grip
olursan yatman gerekir.
Beden ve ruh beyinle uyumlu olmal, bu egzersiz ikisinin bir
arada olmasn salar.
Azn yava ap kapatnca (yemek yerken) zihin de yava
lar.

Bedeninde tekrarla ki zihnine gelsin.

Etil hayvanlar agresif, otul hayvanlar mutludur (sebze ve
et arlkl beslenenlerin ruh halleri farkldr).
Bir kiinin kiiliini ve de neler yapabileceini anlamanzn
bir yolu da, srar ettii eylere bakmaktr.
Sorunu z, zemiyorsan haddine deni kabullen. Orda ok

60
beklentiye girme, her sorun bana ait deil, bakalarna da ait.
Bir ey iin ura, sonu alamadn, bir daha ans ver, birka
defa. Israr ok nemli.
Az konu (sessizlik yasas).
letiimde ve konumada aktif olan, dinlemede ve anlamada
pasif olur.
Bir eyde ok aktif olmaya alma. ok aktif olunca anda
kalma pasifleiyor.
ocuk bir ebeveyni anda tutan bireydir. En iyi ilatr evlat.
Yalya baknca anda olamazsn. Yallarn anlar vardr.
ocuk ok ey retir. Yal ile terbiye olursun, onun yann
da kabullenirsin, ders karrsn. ocuk ise retir.
Dnyann en kt, en yaramaz ocuu da olsa, kin besle
mezsin ama kt yalya kin beslersin. ocuk seni iyiletirir.
Az konuan insan az mesaj verir. Bir dnceyi retmek
deil. eride retirsin.
Nefreti var ve gidip (ok fazla) konuuyor, bu rahatlamak
deil, yeniden yaamaktr.
Her pis duyguyu, temizini kullanarak bitirirsin.
Nefret=Sevgi
ok konuanlarn dncelerinde samimiyetsizlik vardr.
ok konuan ya saklar ya abartr. M utlaka bir ey vardr. Pa
zarlamac, siyaseti vs.
ok konuunca hayatnla ilgili bilgi verirsin. nsanolu bu
ralarda kazk atar.
Susma ama az konu. Yapacaklarn, dndklerini ok
anlatma, her insann iyi enerjisi yoktur.
Ar kahkaha ve ar alama iyi deildir, stresten kaynaklanr.

61
 Beden de zihin de ary sevmez, hibir eyin fazlasn yapma.
Oyunla balar, sonra kimlikle davrana dnr.
Bedende yava yaplan, zihindeki sreci yavalatr.
Hzl dnen, bir ey yapmayanlarda patlamalar olur.

62
 1 Dkda Mutluluk Var

yi ya da kt, olumlu olumsuz her eyin farkndalna bir

dakika deyip ularz. Ne yaparsak yapalm, ne yaarsak yaa
yalm yle anlar gelir ki bir dnce, bir resim, bir ses, bir koku
bize o anda bir dakika der, o anda brakr ve fark ettirir ger
ekleri. Belki o bir dakikada ulatmz farkndalk ac verir,
belki mutluluk, belki pimanlk ya da utan. Ne olursa olsun
bir farkndala gtrr hepimizi.
Olaylarn, ilikilerin, yolculuun iindeyken kiisel beklen
tilerimiz yznden gerei % 100 gremeyiz, nk hayalleri
miz, mitlerimiz, egolarmz buna engeldir.
nsan hep kendi hazzndan yana olduu iin, gerek sesi
duymas imknszlar.
Dikkat ederseniz bu tip durumlarda baz insanlar, bize yap
tmz ya da yapacaklarmzla ilgili uyarlarda bulunurlar. H a
yallerin bys yznden onlarn bir dakikalk uyarlar bize
engel gibi grnr ve canmz skar.
Biz daha ie, ilikiye balamadan nce olumsuzluun hayali
ni bile reddederiz. Bu hal bizi iyice savunmasz yapar.

63
 Sadece hayallerini kendine zrh yapan kii, ileride ufak bir
engelde bile byk bir savata yenilmi gibi yorgun der. n
k aklnla kmadn yolculukta ayaklarn yere basmaz. nsan
havadayken gidecei yn rzgr belirler. Direksiyon ise ego-
sundandr. Ego durmaz, durdurmaz, nne kan her eyi krar
dker, bylece sadece kendi kazanmak ister. Bir baarda sade
ce bir kii varsa, o kii zalimdir. Her baarda bir ekip vardr,
nk her insan bir dierinin baar yolculuunda grevlidir.
Baz insanlar bakalarnn desteini, onlarn yapmas gere
ken zorunlu bir grev gibi grr. Bu bencilce bir dncedir.
Bu kadar uzun bir yaam yolculuunda insan kendine bir
dakika dur diyebilmeli. Durmak dnmeyi getirir. Srekli dur
mak ise tembelletirir. Bu nedenle ara ara birer dakikalk mola
larla yolculua devam etmeliyiz. Belki de bunu yapabileceimiz
en zor yzyldayz. Zamann hzl aktna, mrn ksack ol
duuna, her eyin zorlatna o kadar inandrldk ve inandk
ki, hzl hareket etmekten baka yol yok gibi geliyor. Bu kadar
hzn iinde kendimize yaptmz ikinci yanlsa, bakalaryla
kyas ve rekabet iinde olmak.
Hibir baar ve mutluluk, kendimizi bakalaryla kyaslaya
rak olumaz. Byle bir durumda oluan sadece geici hazlardr.
Peki, haz m, mutluluk mu? Haz ksa sreli ve bir nedene
bal olan zevk durumudur. Mutluluk ise bir nedene bal ol
madan kiinin kendisini gvende, huzurlu ve emin hissetmesi
dir. nsanlar mutluluu piyangodan byk bir ikramiye kazan
m bir kimsenin lk la zplayp hoplamas gibi bir ey
sanyorlar. Bu mutluluk deil, hazdr. Zplamann nedeni para
dr. Bir eye sahip olmamak, yani bir eyin yokluu size srekli

64
ac veriyorsa, siz mrnzde mutlu olmak iin deil haz sahibi
olmak iin yayorsunuzdur. Alkol imek haz verir ama mutlu
etmez. Srekli alkol ien kii zndeki mutluluu tkettii iin,
znde olana sahip olmak iin daha sk imeye balar. Hazla-
r depolar ama bu hazlar mutluluun bulunduu ze inmez.
Yzeyde kalr, anlk yaanr ve gider. Kii iyice eksilere iner ve
yaam kalitesi der.
Karsndakinin d grntsn, parasn, konumunu, sa
hip olduklarn sevmek demek, haz duymak demektir. O za
manlar iinde kii srekli haz duyduu iin kendisini mutlu
zanneder. Zamanla birikmi, engellenmi olumsuz duygular
ortaya kar. Kii mutlu olamad iin ac ekmeye balar, n
k karsndakinin zn sevemedii iin dnda grdkleri
anlamn yitirir. Zam anla yanl yaptn anlar ve mutsuzla
r. Bir sre reddeder. Daha ok gzel grnme, daha ok para
harcama, gezme gibi davranlar sergiler. Zam anla bir maske
yaratr. Gven ve mutluluk maskesi. i negatifletike dn
daha renkli ve pozitif gstermeye balar. Dtaki arlklar ite
ki uyumazlklar kapatma abasmdandr.
ou kii byle durumlarda sahip olduu hazlardan da vaz
geip zyle yzleecek gc kendinde gremez. Bu sebeple
onu mutlu edeceini sand her eye sarlr. Sorgulamadan sa
rlr. Bu ei aldatma, alkol, uyuturucu, tketim lgnl, ar
estetik, herhangi bir eye ar ynelme olarak da gzlemlenir.
Daha da gszleir ama farknda deildir. Sorunlar ufak
d. olsa, artk ykmlar byk olmaya balar. Sra bekleyemez,
ulak gecikmelerde fke nbetleri geirir. stekleri olmadn
da ldrr. An gelir fazla merhametli, an gelir fazla acmasz

65
olur. Kk eyleri bytp byk eyleri basit grmeye ba
lar. Zam anla mutsuzluunun nedenlerini arar. lk nce nazara
balar, batl inanlar gelitirebilir, bakalarn sulama eilimi
artar. Gemie gider ve kendisini yetitirenleri eletirecek yanlar
bulur. Ama hl kendisiyle yzleememitir, nk kendisinin
dnda bir sorumlu arar. Bakalarna kar gelitirdii bu kadar
enerjiyi tayamaz hale gelir. Ruhsal anlamda ker. Depres
yon ve depresiflik artar. Dnya artk onun iin dardr, snrldr,
mutsuzluk yeridir. Kendisine sunulan gzellikleri gremez ve
herkes mutlu sadece kendisi mutsuzmu gibi alglar. Kitaplar
okumaya balar. Kiisel geliim, psikoloji, baar hikyeleri
gibi. Uzmanlar dinler, seminerlere katlr. Biroundan ren
dii ey udur: Mutluluk ve huzur kendi iinde, kendini kefet,
zne sn, doru yolu bulursun. Dener, dener, dener ama ol
maz, nk insan kendine snarak zm bulamaz. Kendine
snmak demek, sndn eyin gl olmas demektir. Bu
kadar glyse, neden bu kadar aciz ya da zmszdr. Ba
ndan sonuna kadar dayand, snd ey, haz veren somut
eylerdir. Eksilttii mutluluk yznden kendi iinde de gl
bir taraf kalmamtr. inde gittii her yer daracktr. Tuttuu
her ey elinde kalr. Ve onlar ki, zm % 100 kendisinde de
ildir.

66
 u Anda Dnelim

Beynimizin sa n blgesi haz, zevk ve lezzetle ilgiliyken,

sol n blgesinde ise ac, elem ve kederden kama alanlar
vardr. Her insan ayn yeri kullanmaz.
Bazlar ulaamayaca eyleri sever, karlk gremedikleri
zamansa fke ve nefret kusarlar. Neyi ve kimi sevdiin de
nemli.
Sadece yer kiralayabiliriz bakalarnn gnlnde, AMA yer
sahibi olamayz.
Belki bulacaklarnzdan korktuunuz iin kendinizi tanmak
istemiyorsunuz.
u anla aranz nasl? Onu dost mu dman m zannediyor
sunuz?
Yanl insanlar hayatnza girmise sevinin, nk doru in
san bulmanz iin gelmilerdir.
renmeye kapal insanlar elendirmek, ak insanlar ise
bilgilendirmek ok kolaydr.
Eskiden oyunlar daha ok oynanrm. letiim arlkly-

67
 m her ey. imdilerde ise oyunlu deil oyuncakl olmuuz.
Oyuncamz ok, iletiim yok.
Bereket, hareket halinde olursan olur.
Huzuru azalan toplumlar belirli gnlerde mutlu olmann
peinde komaya balarlar. Hibir zel gn atlamayz ama
her gnmz ac dolu.
Her eyin dyla ilgilendik hep. En gzeli olsun diye en iyi
sinden uzaklatk. Bir insann her yerine estetik yapabilirsin
ama beynine asla.
rakln yaamadn bir eyin, ustaln da yaamaya
hakkn yok. Tepeden inme gelenler iin durum ayr. Onlar
da zamanla kaybolurlar.
Hepimiz dorular istiyoruz, ama gzellerin peinde kou
yoruz.
imde yaadklarm dmda gremezsiniz.
Uykusuzluk yoktur, uyank kalmak vardr. Her beyin uyu
mak ister ama baz ruhlar uyumayp srekli dnmeye al
mtr. Uyank kalarak...
Her ey zddn var eder. Yani anlk tketime dayal hazlar
arttka, srekli haz ve mutluluk azalr.

68
 Hep Bakasnn Sk

Hep bakasnn skn gryoruz nce. Kimimiz aypl

yor ama skn var demiyoruz. Kimimiz yanma gidip sessizce
syleyip dikmesine yardm ediyoruz. Kimimiz gryoruz ama
grmemezlikten geliyoruz. Kimimiz herkesin iinde bara ba
ra sylyor, sonra da yardma kouyoruz.
Aslnda kendimizi dzeltiyoruz bir bakasnda.
Bu bazen ocuumuz olabiliyor. Kendi gemiimizden yola
kyoruz ou zaman.
Neye hasret kaldysak, ocuumuza fazlasyla verip bkma
sn istiyoruz.
Neleri baaramadysak, o baarsn diye didinip duruyoruz.
Nerde kstlandysak, orada zgrletiriyoruz ocuklarmz.
Ne kadar aladysak, o kadar glsn istiyoruz, nk ala
dnda bizi alatanlar hatrlyoruz.
Baaramadnda baarszlklarmz geliyor aklmza, z
lyoruz.

69
 Galiba hepimiz, kendimizi ocuklarmzda tamamlyoruz.
Bazen kzp ksyoruz, o dnp akllansn diye deil, din
lenip tekrar g toplamak iin zaman yaratyoruz.
Yesin istiyoruz yemediimiz kadar, giysin istiyoruz giyeme-
diimiz kadar.
Aslnda o yedike biz doyuyoruz, o giydike biz mutlu olu
yoruz.
Galiba hepimiz, kendimizi ocuklarmzda tamamlyoruz.
Gemiten geldiimiz iin biliyoruz neler yaanacan, kor
kuyoruz. Onlarn bana gelmeden neler olacan anlatyoruz,
ben zamannda nlem almadm, onlar alsn istiyoruz.
Saklyoruz hatalarn, eksiklerini, bilenlere mahcup olma
mak iin.
Arada kzyoruz ald notlara.
100 puanlk yetitirirken 70 puanla karlk vermesine da
yanamyoruz.
Bir taraftan onlar dzeltmeye alrken, bir taraftan biz
ayn kalyoruz.
nk bizler onlar kendimiz zannediyoruz. Daha kolay ge
liyor insana ocuunu yenilemek.
Kendimize hak grmyoruz deiimi, ocuklar varken ne
gerek var diyerek.
Aslnda her anne baba, kendilerini tamamlamak iin kendi
lerinden bir para getirirler dnyaya.
Kendilerine adayamadklar hayat onlara adamak iin.
ok verdike kle, az verdike zalim oluyorlar ocuklarna.
Sonra yalvaryoruz Allaha, Allahm ocuumdan nce be
nim canm al, onun acsn bana gsterme, diye.

70
 nk ben gidersem, o zaten ben olarak yaayacak, ama o
giderse ben diye bir ey olmayacak.
nk her evlat annenin, babann bir parasdr diyoruz.
Evlendiriyoruz mutlu olsunlar diye, yine de tam inanamyo
ruz emanet ettiklerimize, nk kendimizi emanet ediyoruz ele.
Bakyoruz ki kopmak istiyorlar bizden, inanmyoruz.
Bakasyla btnlemek istiyorlar, hevestir diyoruz.
Sonra srar ediyorlar...
Bir gerek gmbr gmbr geliyor dncelerimize.
Ne evlat ne de bir bakas sana ait deil, sen deil.
Senden bir tane var.
Bir tane dodun,
Bir tane yayorsun.
Evlat dediin her ocuk,
Geici misafirlerin.

71
 zc Olaylarn Ardndan JJe Gelir?

Cemalnur Sorgutu dinlediim yllarda bu kitap zerine a

lmalar yapyordum. TV programlarnda izlerken bana gelen
skntlara krettiini anlatyordu. Aclara, felaketlere kret
mek ne demekti? Biz toplum olarak gelen huzura, mutlulua,
salmza kretmeyi renmitik. lerimiz yolunda gittiin
de, felaketin eiinden dndmzde kretmek gerektiini
bilirdik. Peki, ne anlatmaya alyordu Cemalnur Hanm? n
san neden felakete der ki? Hayattan size gelen sinyalleri doru
okuyabilmenin nemi ortaya kmaya balyor. Bizler genelde
bamza gelecek iyi ya da kt eylerin n sinyallerini alamyo
ruz. Alamadmz iin de bir anda karlanca oka urayp
isyan edebiliyoruz. Ya da iyi bir eyde hakkmd diyebiliyoruz.
Asl olan, neyin arkasnda, ne gizli? Yani gelenin ardnda ne
var? Eer sadece gelene odaklanrsak, gerekten uzaklamaya
ve ardndan gelene hazrlksz yakalanmaya balyoruz. Bizi ya
ratan ilahi g bizim gibi zalim deil. Asl zalim olan insandr,
/alim lii de birbirine yapar. Ama ou, kendisiyle bakasn

73
kyaslayp Allahn adaletini sorgular. Bakasndakini kendin-
dekinden eksik ya da fazla gren biz deil miyiz? Kendimizden
uzaklap bakasyla kyaslayan biz deil miyiz? Allah m sy
lyor sizce bakasna ktlk yap, onun hakkn ye, onun hak
knda yalanlar syle diye. Mutlak g iyilii, doruluu istiyor
ama bize doruda gitmek zor geliyor. Karmdakini kendimle
kyasladm an balyor cehennem hayat. O gzel Yaradan,
insanlar dili, dini, rengi, dnceleri ve inanlarna gre ayr
mazken bizim haddimize ne?
Adalet bu dnyada olmaz, nk ego sahibi insanlar ol
duka, adalet Allahn yanndaki yaamda ortaya kacaktr.
Adaletsizliimizin iinde gerei bulmaktan baka yolumuz
yok. Senin dert dediini erbet diye iecek olanlar, senin erbet
dediini zehir gibi grenler var. Kyaslama bakasyla kendini.
Senin tek rakibin, tek dmann, dostun yine sensin. Kendini
kendinle kyasla. Dnk enle imdiki seni kyasla. Bunun iin
de yaamn sana gnderdii mesajlara bak, ne sylyor ve ger
ekte ne anlatmak istiyor?
Bana gelen hibir ey grdn gibi deil, nk sen ona
zamanla anlam ykleyip baka bir boyuta tayacaksn. yileri
karlamay bildiin gibi, kt gibi gzkenleri de karlayabil
meksin. te o zaman pazarlksz bir kul olabilirsin. yi isterim,
kt gitsin demek, Yaradann adaletini onaylamyorum de
mektir. Yaamn dinamiini kabul edemiyorum demek, egomu
krmam demek. yi olan her ey kt gibi gzkenlerin ardnda
gizlidir.
Felaketler kanlmazdr. lene dek bamza kk byk
felaketler gelmitir, geliyor ve gelecektir de.

74
 Kt eyler bamza geldiinde aklmza u gelsin; her fela
ket ardnda bir iyilik ve gzellikle gelir. Sadece aradaki zaman
biz bilemeyiz. te o zamana dek sabr gstermeliyiz. Ardndan
gelecek iyilie kavuabilmek iin nden gelen felakete ho gel
din demek gerekir. Seni kabul ediyorum, sen Allahtan geldin.
Mesajnla geldin, retmek istediklerini anlamaya alacam.
Anlayacam ve beraberinde getirecein tm gzellikler de
imdiden kabulmdr. Tam teslimiyet budur. yi kt her eyi
kabullenmektir. Burada Cemalnur Hanm n da anlatmak iste
dii, felakete kretmek insan mutlu etmez. nsann tam teslim
olmasn salar. Eer ki teslim olmaz, kabullenmezsek, kart
dnceler retip reddederiz. Sonunda gelecek olan mjdeyi de
istemiyorum demi olur ve kaybederiz.
Kabullenirken de dikkat etmemiz gereken en nemli ey,
hangi yanmzn terbiye edilmek istenildiini bulmaktr. Belki
sabrmzn, belki fkemizin, belki kskanlklarmzn, belki de
krszlk yanmzn iyiletirilmesi gerekiyor. Bir kere ile ol
mayacak bu snav. lene dek devam edecek, nk insanolu
her defasnda mjdesini anca tekrar amaya meyillidir. Bunu
en iyi bilen de bizi yaratan ilahi gtr. O snav yapmaktan
bkmaz, bizim de renci olmaktan bkmamamz gerekir.
Bamz sktnda, iler ktye gittiinde hastalandmz
da, kaybettiimizde vb. durumlarda ilk nce kabullenelim, ne
retilmek isteniyor renelim, sonra da sabrla mcadelemizi
verip bekleyelim.
Ben ktlklerin ardna konmam iyilik grmedim.
Dnyann en kt insannn bana bile bir felaket geldiinde,
ardnda iyi bir ey vardr. Sadece retmesi gerekeni bulmal.

75
 Dur demiyor ona, brak artk bu ktlkleri. Bak kaza yap
tn, birilerini kaybettin, iflas ettin. Dur artk.
Dur ki iyiliin gelsin. Kimi anlar, renir ve zamanla bu
mjdelenir. Kimi egosuna yenilip devam eder ktle. Ardn
dan gelecek olan iyilikten olur ve srekli zayf olan renci gibi
baarsz olur.
Gzel Allah en iyi, en kt insana insan olarak bakp devam
eder vermeye, nk dzelmeleri iin frsatlar hzinesi vardr.
Zalim olan biz insanlar, biri bir hata yapnca lene kadar
etiketlemeye meyilliyiz. Baz eyleri affedebilmeli, baz eyleri
ise affetmemeliyiz. Affetmediklerimiz ise bize retilen eylerle
gelir. Onu da fark edebilmeliyiz.

76
 Bilerek Sevmek Gerek

Kalbe olumsuz duygular girince dilini,

Kalbe olumlu duygular gelince dilini brak,
Kalple dil bir alr.
nsan hayat duygularla, yani kalbi ile sever ama hayat akly
la renir. Dilinden dklenler ise akl ile kalbini ne kadar kul
landn gsterir. nsan vardr her eye kalbi ile yaklar, kalbi iyi
ise saf gelir, samimi gelir ama krlgandr, bakalar zer.
nsan vardr her eye akl ile yaklar, kalbi ta kesilir konu
urken, souktur, abuk krar, zorlatrr hayat.
Gerek u ki, kalbimizle karlamalyz bamza gelenleri,
sonra aklmzdan geirip deerlendirmeliyiz. Akl da onay veri
yorsa, kalple sarlmalyz gelenlere. kisini de kullanacaksn ki,
yorulmayacaklar. Biri dierini destekleyecek ki yalnz kalm a
yacaklar. Her eyi aklszca, sadece sevmek saflktr. Her eyi
kalpsizce, sadece aklla yorumlamak da katlktr.
Ne saf ne de kat olacaksn. Rengrenk, mis kokulu bir ie
e baknca iinden akan sevginin honutluu, onu koparmadan

77
kabullenen kalbindir. Sonrasnda o iein nasl olutuunu,
nasl evrelerden getiini renmek isteyen aklndr. Akln, il
mini, mantn ne kadar ok kullanrsan iein sevilecek yan
larn da artrrsn. Hani bir sz vardr insanlar sevmek ile ilgili:
Yaradlan severim, Yaradandan tr.
Ne kadar gzel ama ne kadar da nemli ve derindir.
yiyi de kty de Allah yaratr. nsann iyisi de kts de
ayn ekilde saf ve temiz gelir dnyaya. Bu Yaradanm mucize
sidir. Yalnz bazlar iyi kalmay, bazlar ise kt davranlar
sergilemeyi seer. Seveceksin temiz doan, ama kalbinle baka
caksn iyi mi kt m diye. Davranlar iyi ise sevgin artacak,
kt ise azalacak. Sevgi insann dnyasnda yer aar. Bilgi ise
alan yerlere gelecek olanlar belirler. Yani sevilecekleri getirir
insann gnlne.
Mis gibi temiz, scak ve gneli bir sabaha uyandnz. Gz
lerinizi atnzda odanza giren gne dnyanz aydnlat
maya balar. Atnz perdeleri, gnein lamba oldu odan
za, neeniz artt. Cam anca gnein sca dokundu teninize,
derin bir nefes alp verdiniz. Bu muhteem olaya kalple bakp
krettiniz gnnze, sonra bir sevdiiniz girdi ieriye ve geldi
yannza istediniz ki, o da sevsin bu gzel gn.
yle bakakalmken kalple gnee, yanndakinin dilinden
akl ile bir bilgi dt:
Gne, .......................................................... , dedi.
Aklnzla anca bu bilgiyi, sevginiz daha da artt gnee,
nk artk gnei bilerek sevmeye baladnz.
nsan, insan da bilerek sevebilmeyi renmeli. yle kr
krne sevmek diye bir ey var ise, bu cahilce sevmektir. Duy

78
gularmz kreltir, bizi baml hale getirir bilinsizce sevmek.
nsanlar tanyarak sevmeyi renmek zorundayz. nsanlar
Allah tarafndan yaratld iin sevilir ama yaam ekillerine
gre sevgi ayarn yapmak gerekir. Gzel lkemde ne kadar
ok yanl insanlar sevip de aclar ekenler var. Tek suum sev
mekti demek bir katr aslnda. Bilinli sevmedike hep sulu
oluruz. Gerekten tanyor musunuz sevdiklerinizi? Sadece d
nelim bir an da olsa. Birlikte bir egzersiz yapalm, bunun iin
kt kaleme ihtiyacmz var.
En ok sevdiiniz kiinin ismini yazn.
Her biri ile ilgili yedi zellik yazn.
rnein; Eim Aye:
1. yi niyetli
2. Fedakr
3. Sinirli
4. Kontrolc... gibi sralayp, acaba onu ne kadar tanyor ve
hangi zelliklerini seviyorsunuz.
Ve hangi zelliklerinden dolay bazen sevginiz azalyor. Bu
almay yaptktan sonra kd karnzdakine verin, ayn a
lmay onun da yapmasn isteyin. Sonra ktlarnz karla
trp tartn.
Birbirinizi tanyor musunuz?
Hangi zellikler sevginizi artryor ya da azaltyor diye kar
lkl sohbet edin.
Bazen dnyann getirdii skntlardan uzaklap an ierisin
de bu tip almalar yaparak imdiki zamann tadn karabi
liriz.

79
 Bo Zamann Varsa Kurtul Ondan

nsan ruhunun, zihin ileyiinin garip bir dinamii vardr.

Uruna mrnz adayacanz amalarnz olmal. Hayatta
ne ile urayorsak, dnyann en nemli iiymi gibi davran
malyz. Yaptmz iten tutalm, dostlarla ho sohbet ederken
bile, ocuunuzla ilgilenmekten, bir hayvan severken bile o
an iin en nemli eymi gibi yapmalyz bunu. Yaptklarmza
bu kadar youn motivasyon ve iyi niyet kattmzda, zihnimiz
iyilemeye, gzel dnmeye balar. nsan ruhu dncesizlik
le, bo kalmayla dinlenmez, en gzel eyleri en samimi ekilde
yaptka dinlenir. nk zihnimizin hibir ey dnmedii an
yoktur. Biz dnmediimizi sandmz an bile o dnmeye,
retmeye devam ediyordur.
Boluklarmz arttka dertler, kederler bizi bulmaya balar.
Aslnda biz daha da ak olmaya balarz, nk uralarmz
azaldka, hedeflerimiz olmadka zihnimiz fitne, dedikodu,
olumsuz inanlar retmeye balar. Artk zihnimiz gemi ve ge
lecekten veriler retip, kafa karkl yaratr. Getirdii veriler

81
ise bizleri uuruma srkleyecek kadar ktleebilir. Zihnin en
tehlikede olduu an, sahibinin bo kald andr.
Eskiden inde esirlere yaplan ikencelerde inanlmaz tek
nikler kullanlrd. Bunlardan biri de daha nce bahsettiim
gibi bo su bidonu ile yaplrd. Bu, insan zihnine dardan
yaplan bir ikence; peki, biz kendimize bu ikenceyi ieriden
yapmyor muyuz?
Yaamsal amalarmzdan uzaklap bota kaldka her an
zihnimizde zan damlalar retmiyor muyuz?
Srekli olarak, olmayacakkkk , kaybedeceimmmm ,
gelmeyecekkkk , bu da ie yaram ayacakkkk , deyemeye-
ceimmmm , baaramayacammmm vb. szckleri tekrar
lamyor muyuz?
Belki bu damlalar binlerce kez sk sk zihnimize depoluyo
ruz. nsann kendisine yapt ikence modelidir bu. Boluk,
profesyonel bir hrszdr. Neyin varsa alar. e yarayan yara
mayan her eyi senden gtrr. Yeteneklerini kreltir, umutlar
n bitirir, inancn zayflatr, kretmeni azaltr, gvenliini teh
likeye sokar, heyecann yok eder, bedenini yorgun hissettirir.
nsanlar farkl gsterir, kskanl arttrr ve dmanlk getirir.
Gemiini ve geleceini karanlk perdeye evirir ve oralarda
kaybettirir seni. imdiki zamanda elinden fenerini alr, nn
gremez hale gelirsin. Artk yaam karanlktr. Bu dnya ka
ranlk, toprak alt karanlk dedirtir. eytanla ibirlii kurar ve
insan lme gtrr. ntiharlarn temelinde de bu yatar.
Byle zamanlarda yksek motivasyonla, hzl bir ekilde
ayaa kalkmak, yksek sesle kendini harekete geirecek cmle
ler kurmak gerekir. Derhal kalkp bir eylerle ilgilenmek gerek.

82
Kitap oku, danksa etraf topla, dua et, spor yap, dar kp
yry yap, sevdiklerini ara, du al vs. Kesinlikle eyleme ge
ve bir eyler yap. O an bolua kar sava atn dn. Seni
diplere indiren boluu ve tembellii def et. Bu ani hareketleri
sk sk yaptka beyin renmeye, alkanlk haline getirmeye
balayacak. Byk eyler yapmana gerek yok, sen en basitin
den bala. M uhakkak srarl ol, nk baar bir kere deil,
defalarca yapldnda gelir.

83


Iz-iaret " 0 %

Hayat bazen sorunlar kadar gzellikleri de birden verir. st

ste geldike younlar ve kendini bir rzgra brakm halde
savrulursun.
Yllar nce, ailemden ayr Baheehirde yayordum. Home
office kullandm bir daire vard. Hafta ileri psikoterapi yap
yor, hafta sonlar ise eitimler veriyordum. Herkesin kulana
fsldanp kalm dnceler bende de vard. Aman iler okken
hi durmadan al, ileride i g olmaz, nlem al imdiden.
Buna o kadar inanmtm ki, iler younlatka sevdiklerimi
ihmal etmeye balamtm. Ailem aradnda telefonu abucak
kapatp ie younlayordum. Annemin her aradnda, O
lum geleyim yardm edilecek bir eyler vardr, talebini, gerek
yok yardmc geliyor, diyerek reddediyordum.
nk ok alyordum ve herkes sayg gstermeliydi gibi
bir kodlamam vard. Dananlara o kadar fazla zaman ayryor
dum ki, zel telefonum bile onlarda vard. Gece gndz istedik
leri saatte aryorlard. Ben o saatlerde ne ile megulsem nemli

85
deildi, bir elimde telefon onlar dinlerken dier taraftan u
ratm eyleri yapmaya alyordum. Gece yarlar D VDde
filmleri dondurup kulamda telefon seans yapp bittiinde sa
bah ge kalmamak iin filmi yarda brakp uyuduum geceler
alkanlm olmutu.
Yarm braklm kitaplarla dolu raflar gibi, yarm kalm
filmlerim oalmaya balamt.
Nerden geliyordu bu yerleik korkular ki, hrsla sarlmtm
iime. Arada bir, kendine ve sevdiklerine zaman ayr, sesleri ku
lama geliyordu iimden. Ama o ses o kadar kskt ki, nem
semiyordum bile. Tuhaf bir ekilde verdiim seans ve eitim
lerde yksek sesle inanarak ayn cmleyi karmdaki insanlara
sylyordum. Kendinize ve sevdiklerinize zaman ayrn.
Artk yemek yemek bile zaman kayb gibi geliyordu bana.
Hepimiz hzl yaamn kouturmacasna ou zaman kap
lp gideriz. Aslnda bir hipnoz gibidir. Bamlla dnmeye
balar. Yavaladnda kendimizle ba baa kalmaktan kor
karz. Belki ka belki de vartr. Ama sadece tek bir yerde
var olmaya altka, baka yerlerde azalmaya balarz. Bizi
zleyen kollarn znts yaylr etrafa, yarm braktmz
konumalarn sahiplerinde endieler oluur. hmal ettiimiz in
sanlarn krlmalar derinde kzgnlklar dourur. Biz ise hakly
mz gibi devam ederiz, hzlanmaya tek bir yerde. Sanki brak
tklarmz braktmz gibi kalyormu gibi zannederiz. Bazen
kendine zaman ayrma isteim oalyordu ama temeli samimi
olmad iin eylemlerim eksik kalyordu. Srf huzur ve mutlu
luk satn almak iin spora yazldm. Yazlrken bir huzur satn
aldm biliyordum ama engel olamyordum. 1 senelik yelii

86
yaptrdm. Birounuz gibi 1 sene boyunca artk kendimi mutlu
etmeyi 12 taksitle satn aldm.
Spora baladm ilk hafta yksek motivasyonla yapyordum.
Ama birka eylemden sonra bedenimin spor yaptn, zihnimin
ise ite olduunu fark edince spora da gitmemeye baladm.
Artk daha ok almam gerekiyordu, nk 12 aylk bir
bor sknts yaratmtm kendime. Kendimi hakl karrcas
na, Bak ite kendin iin bir ey yaparsan, daha ok para ka
zanman gerekir, gibi yanl bir inan gelitirip, sporu braktm
ve ileri younlatrdm.
Okuldaki retmen arkadalarm srekli birlikte bir eyler
yapmak iin davetlerde bulunuyorlard. Onlar da ilerim gibi
planlayp, akam yemeine bir arkadaa, yemekten sonra ay
imeye baka bir arkadaa gidiyordum. Bu sebeple gittiim
yerde o anm yaratt enerjiye katlamyor, srekli bir sonra
ki gideceim yere odaklanyordum. Bu durum beni oturduum
yerde hareketli ve huzursuz yapyordu. Yannda olduklarm ise
srekli bu hallerime bakp, Cann m skkn? Akln baka yer
lerde, diyorlard. Aslnda canmn genel bir skknl yok, sa
dece o ana odaklanamamamn verdii rahatszl yayordum.
Sanki ok altka kayglarm da artyordu. Bu durum uzun
bir sre devam etti ve telefonumun mesaj kutusunda unuttun
bizi cmleleri dolmaya balad. Bir gn Silivride i yaptm
bir ailenin zel yaza m erhaba partisine katlmak iin gn
m planladm. O gn iin annem de grmek istemiti. An
neme bir sonraki gn iin sz verdim. Akam partiye katldm.
Yazlk evlerinin bahesinde insanlar toplanmlard. Denize
fr olduundan kumsalla dipdibeydik. Gece 00:00dan sonra

87
ayakkablarmz karp kumsalda yrmeye baladk. Yanln
dakilerle sohbet ederken bir yandan da, Oh be, arada bir by
le zamanlar yaratalm , diyerek hem yryor hem de konuu
yorduk. Ciddi ciddi konuurken birden sa ayamn altndan
ince bir sz ve at diye bir ses geldi. ok bir ey anlamadm,
ama bir eyler ters gidiyordu. Zihnim tamamen boald, aklm
da hibir ey kalmad, sadece o ana odaklanp acya youn
latm. Hzlca ayam kaldrdm ve grdm manzara ok
etkisi yaratt. Bir ay bardana basmtm, ayak parmaklarm
sallanyordu, kum kandan amurlat ve arkadalar kucaklar
na aldklar gibi hastaneye gtrdler. 2 0 ye yakn diki atldk
tan sonra tek bama yaayamam dncesi ile doru annemin
evine gtrdler beni. Bir anda ne sylenirse her eyi kabul et
meye ve evet demeye baladm.
Akm bu halde tek kalam azsn.
Evet.
Akm bir sre ie gitmemelisin, gider misin?
Evet.
Bir sre ailenle kalsan iyi olur.
Evet.
Rapor alrz.
Evet.
Sana en iyi annen bakar.
Evet.
Sorgulamadan her eye evet demeye baladm. Tm planlar
acmla i ie geti.
Verilen ilalardan hemen uyudum.
lene doru gzlerimi annemin evindeki odamda atm.
 Annem aylar fi sorduu soruyu tekrarlad:
Yapabilecein:^ ey var m ?
Sa ol annecii-
Kahvalt h a z r m tm , seni bekledim. Ben de yapmadm,
hadi beraber yapal1-
Babam nerede
e gitti.
Bir anda zihnindiler ncesine gitti. Sabahlar ailemle yap
tm kahvaltlarn eyfi iime tekrar ho geldi.
Durumu kabulleip an yaamaya baladm. unu fark et
tim ki, iinde iyi niytli olup, eylemde yanllar da yapsan, sev
diklerini ihmal etmne hayat ok izin vermiyor. Gzn tam a
men kapalysa da, bna bir olay getirip fark etmeni salyor.
ki karm y ap aktm : Birincisi, Allah kahretsin, bu ka
dar iin gcn iin nerden buldu bu beni? kincisi: Evet
ac ekiyorum amadleme ve sevdiklerime zaman ayrabilece
im. lerim bekleypilir. Rapor alp uzaktan takip edebilirim.
Bu arada aylardr ifr^l ettiim insanlarn yannda olabilirim.
Bunun iin yrme1 gerekmiyor. Onlar hep yanmda zaten.
Dilimi, mimiklerimi ellerimi kullanarak da keyifli zaman gei
rebilirim, nk sevji her yerden yol bulur.
ki hafta ailemle !em de eve urayan arkadalarmla zaman
geirdim. Ayamla >irlikte zihnim de iyilemeye balad. ok
dnme frsatm ollu- Kazann olduu gece yanmda olan 3
arkadam da haya:mdan kardm. Akan kanmla birlikte
onlar da zamanla kmalyd.
Size yanl gelen yanlta srarc olan insanlar yannzda
tuttuunuzda, Allah anlarla olan ilikinizi tekrar gzden geir

89
meniz iin size baz iaretler yollar. Bu iaretleri grmezseniz,
banza bir olay getirir ve sizin adnza sizi onlardan uzakla
trr. Onlarn yaratt bolua zlmeyi, doruyu grdnz
zaman yanllarn boluu zamanla dolacaktr. O arkadalarn
yanllar bana kalsn. Ama eminim sizin de bir olayla hayat
nzdan yanl insanlar kmtr, kyordur, kacaktr. te her
konuda nce irade bize verilir. Karar biz veririz. Bazen de Al
lah veremediimiz kararlar ve gremediimiz gerekler iin de
devreye girer. Canmz almyorsa, byle byk kk olaylar
la farkndalk salar. nsanolu mutluyken dostlarn tanmaz.
nk pozitiflikten herkes size iyi grnr. nsanolu aclar
yaadnda anlar gerekleri, nk ac iinde kiinin kendi ha
talarn ve evresindekilerinin hatalarn barndrr.
nsan en ok ac ekerken sorar kendine neden? sorusu
nu. Mutlu olduu zaman, Neden bu gzellik bana verildi?
diye pek sormaz. nk hak ettiini dnr.
Bamza gelen her olay grip olmak gibidir. Yani gelmeden
nce iz ve iaret gsterir. nce izler gelir. Bir halsizlik, boaz
kants gibi. Hastalk der ki: nlem al, geliyorum. Kii yo
un hayatn iinde nemsemez ya da tembellik eder. Sonra izler,
iarete dnr. Yani izler byr, ksrme, ses kskl balar.
Yine der ki: Dikkat et, artk nlem a l. Yine srar edersin bir
ey olmaz diye. Bu sefer, sabah bir uyanrsn, atein ykselmi,
vcudun arlar iinde, ksrklerin dier odalardan duyulur
halde. te bu da bir olaydr. Artk nlem alrsn ama ok getir,
nk izi grmeyene iaret, iareti grmeyene olay gelir.
Bu da Yaratcnn bizimle haberleme eklidir.

90
 u Anda Dnelim

Bir iin banda m, yoksa sonunda m kadere inanyorsun?

Pasif kader, kaderde ne varsa olur deyip beklemektir. Aktif
kader ise, sonucundan korkmadan almak ve kt sonu
olsa bile sabrla kabullenmektir.
Toplu halde ayn arayta herkes, nk hepimiz illzyon ol
duunu biliyoruz en derinde. Hibirimiz anda kalamyoruz,
hemen bitiyor imdiler.
Yeteneklerin doutan geliyor, ama deerler sonradan kaza
nlyor. Deerleri gelimemi yetenekli insanlar gryoruz
ortalarda. Kbus.
Yaknda einize vereceiniz en zel hediye, ona ayracanz
zel ZA M A N olacak.
imdi sevdiklerinizi dnn ve hangilerinin yannda daha
canl ve heyecanl, hatta hareketli olduunuzu syleyin.
Yaam ritminizi birazck yavalatarak an dan keyif alm a
ya bakn, nk hibir eyin tekrar yok.
Herkese hak ettikleri snr iz, yoksa onlar senin stne bir

91
 izik atarlar.
nsan kendisini aclardan sonra kefeder, mutluluktan sonra
yaplan, hayat kefetmektir.
Hayatta her eyi abuk elde etmi ve bedelini dememi in
sanlar, mutsuzlua da abuk alrlar. Geici olan bir konum
iin el ayak pmemektir HAYAT.
Aklmdan srekli geenlerin duaya dntn fark etti
imde, bazlarn affetmeyi rendim.
Bandakileri deitirmek isteyen kii kendini eitiyor ama
bana gelecekleri deitirmek isteyen ise falcya gidiyor.
Affetmek yaptklarn kabullenmek deil, sadece onunla
kurduun olumsuz badan kurtulmak demektir. Sonrasnda
ister gr ister grme.
stekle hedefi birbirine kartrmayn. Her eyi isteyebilirsi
niz ama her eyi hedefleyemezsiniz.
Kimsenin mr boa gemez, bazlar deerlendirmedii iin
boa harcarlar sadece.
Banza gelebilecek en gzel ey belki de oktan gelmitir,
iyi dnn.
Bu sabah iinizde hangi duyguyla uyandnz? Gn ne getirir
bilinmez, ama gn nasl karlanr bilinir. Ben gne teek
krle uyandm.
Genken yanllarmza doru diyeni, yetikinlikte yanlla
rmza yanl diyeni, yalannca da yanllarmz grmeyeni
ararz.
Ktln de, iyiliin de ustalar vardr. kisi de iini gizlice
yapar.

92
 Nasl Yetitirildik ve Bugn Naslz?

Bu balamda insan, yetitirilme ekli olarak iki farkl sre

yaar.
Daha baskn, geleneksel ve tutucu toplumlarda daha mikro
dnrsek, baz ailelerde yetien insanlar, genelde bakalar
nn duygularn anlamaya fazlaca itilirler. Bakalarnn yannda
nasl davranlmas gerektii o kadar sk ilenir ki, kii bir sre
sonra dndakiler tarafndan ynetilmeye balar. Byle aileler
de yetien ocuklar, genleri gzlemlediimde ne kadar d re-
feransl olduklarn gryorum. Dierlerine sayg duymak ad
altnda kiiler benlik sayglarn ikinci, hatta nc sraya iter
ler. Kendi mutluluk ve huzurlar ertelendii iin, kiiler yaamn
kalitesinden uzaklap hayatta her eyi yk edinmeye balarlar.
Sosyal yaamda, ilikilerimizde bakalarn anlamak nemlidir,
fakat abartmaya baladmzda kendimizi anlamaktan uzak
larz.
Kendimizi anlamay bu kadar erteler ve yok sayarsak, tr
l trl bahaneler, yani savunma mekanizmalar gelitirmeye

93
balarz. Byle yaayan insanlar ileriki yalarnda pimanlklar
yaayp isel hesaplamalara girebilir, sonrasnda dndakileri
sulamaya balayabilirler. Bu ekilde bir yaam, insan imdiki
zamandan uzaklatrr. Kii srekli o an iinde yanndakilerin
ne hissettiiyle ilgilendiinden yorgun der.
Byle yaayanlar kendi aileleri iindeki bireyleri de ihmal
eder ve savunma mekanizmalar yznden yaptklarn gr
mezler.
Trk kltrndeki misafir algs ok gzel ve iyi niyetlidir.
Fakat misafiri ba tac yaparken eimizi, ocuklarmz, karde
lerimizi de ayaklar altna almamak gerekir. Byle ailelerde ciddi
iletiim problemleri vardr. Gc elinde tutan kararlar verir,
ynetir.
Ksacas, byle geleneki aileler evlatlarnn bireyselleme-
sine izin vermez. Bireysellemek tehdit olarak alglanr. Byle
gergin bir ortam da yetiirken, sevgiyi nasl iselletirir insan
size sorarm? Sevgiyi iselletirmemi ocuklar, yani sevildi
ini tam anlamyla alglayamayan ocuklar, ileriki yalarda
ann tadn karamazlar. Genelde mrleri gelecek zam anda,
sevgiyi bulma midiyle imdiki zam anda yaptklar hatalarla
geer.
Srekli ayn sonular yaadklar iin, hep byle olacana
inanrlar. Byle bir ailede yetimi bir bireye anda kalmay
renmelisin dediimizde kii bu durumu tehdit olarak alglayp
reddeder, yabanclar, nk ocukluk hayatnda hep bakala
rnn anda kalmas iin uramtr. Bir anda kendine dnmesi
zorlar. Bu durumda kii ilk nce kendisiyle yzlemeye, benlik
saygsn kazanmaya balamaldr.

94
 Hadi bir alma yapalm. Kendi i dnyamzla bir kefe
kalm. Sizler iin bir test hazrladm. Sorulara vereceiniz ce
vaplar iyi dnn. Tm sorular yantladktan sonra tekrar
gzden geirin ve saklayn.
ocukluunuzla ilgili yapacanz bu alma aslnda, im
diki zamanda da hazla ayn, benzer davranlar sergilediimizi
fark ettirecek. Hayatmz ne kadar bakalarna ve kendimize
adadmz gsterecek.

Bilindnda stenilen Beni Yaratma almas

1. Aklnza ilk gelen ocukluk annz yazn.

2. Bu any hatrlamak size hangi duygu ya da duygular hisset
tirdi?
3. ocukken sizi en ok zen eyler nelerdi? zlnce ne ya
pardnz?
4. ocukken sizi en ok mutlu eden eyler nelerdi? Mutlu
olunca ne yapardnz?
5. Evinize misafir gelince anne babanz sizden ne beklerdi?
6. ocukken oynadnz oyunlar hatrlayn. Hangi oyunlar,
kimlerle oynardnz?
7. ocukluk yllarna dnme ansnz olsa hangi yaa, hangi
ana dnmek isterdiniz? Neden?

Bu sorular yantlarken iyice odaklann. Her bir soruya ce

vap verirken, gzlerinizi kapatp o ana gidin. Sanki bir sinema
perdesi var ve film izliyormu gibi. Her bir soru bir film tadn
da olsun. zlerken kendinizi seyirci olarak dnn ve imdiki

95
kimliinizden kn. Her soruyu film olarak dndkten sonra
her filme bir isim bulun. Filmleri bir seyirci gibi izlemeye bala
ynca, anlarnza mantksal beyninizle yaklayorsunuz demek
tir. O filmin, yani annzn sizde brakt ac ya da haz duygusu
ntrlemeye balayacak.
Daha sonra bu filmlerden hangisi mutlu hangisi mutsuz diye
ayrn. Bir hafta boyunca mutsuz olanlar tamamen seyirci kol
tuunda izleyin. yice uzaklaarak, yaratt acya ntrleerek
izlemeye devam edin.
Her filmin adn, konusunu, trn bir kda yazn. Eer
filmler bilindnzda ciddi problemler yaratmsa, teker teker
aln. En ar, en ac olanndan balayn. Ayn film zerinde
birka kez aln. Tamamen seyirci olup uzaklaana dek zihni
nizde izleyin. mgeleme almas ok nemli. Gzlerinizi kapa
tp kendinizi seyirci olarak bir koltukta canlandrn. nnze
bir sinema perdesi koyup izlediinizi imgeleyin.
Film bitince gzlerinizi ap kritik edin. Barol oyuncusunu
analiz edin, bu analizi yaparken barol oyuncusundan (kendi
nizden) 3. tekil ahs gibi bahsedin.
Daha sonraki gn ayn filmi dnp, bu ac hikyenin mut
lu sonla bitmesi iin barol oyuncusunun neler yapmas gerek
tiini, nasl bir insana dnmesi gerektiini dnn ve yeni
bir canlandrma yapp, filmi mutlu sonla bitirin. Yapacanz
filmin devam iin yeni bir isim ve hikye bulun. Grsel, iitsel
ve dokunsal anlamda canlandrmanzn gl ve etkili olmas
na zen gsterin.
Birinci film imdiki ben, ikinci yarattnz film ise hedefteki
ben olacaktr. Amacmz bilindmzda daha salkl, pozitif,

96
kendiyle bark ve benlik saygs gelimi bir ben yaratmak. Bu
dnm olmadan istediimiz gelecei ina edemeyiz. stedii
miz beni imdiki zamanda tasarlamalyz ki, ileriki zamanda bi-
lindmz hedefimize gre alsn. Bilindm yeniden dizayn
etmediimiz srece, seici algs hep eski hikyemize odaklana
cak ve bize benzer olaylar yaratacak. Aslnda olaylar hep ayn,
sadece bizim olaylara verdiimiz reaksiyonlar deiecek.
Dnce ve davranlar deiirse, hayattaki etkilerimiz de
deiir. Bu sebeple hayatn tepkisi de bize kar deimeye ba
lar.
Yeni bir hayat yaamak istiyorsak, ilk nce yeni bir bilind-
dizayn etmeliyiz.
kinci yetitirilme tarzmz modern yetitirilmedir. Bu tip
ailelerin ou ise, ocuklarna kendi merkezli, yani nce sen
sonra dierleri nemli duygusunu alar. Byle yetien ocuk
lar kendilerini nemsedikleri, sevdikleri iin kendi geliimlerini
nemserler.
Anda kalmak, zamann tadna varmak ile ilgili almalar
da etkindirler.

97
 Bug Ne Yapacaksn?

Bu konunun balbo bir kda byk harflerle yazn

ve odanza asn. Her ah kalktnzda karnzda bu soru
dursun. En az 21 gn nzda asl dursun. Bugn ne yapa
caksn?
Hepimiz iyi insan ak isteriz, baarl ve mutlu olmak
isteriz. Amalarla ara kartrdmz iin, gnmz kar
mak hale geliyor, hklarmz, yapacaklarmz unutup
rahatlayoruz. Okuma, ie gitmemiz, yemek ve imek, bir
eyleri satn almak bun hepsi ara. Bu aralar toplamn
da amacmza ulayor Neyi amalyoruz? yi insan olmay
m? O zaman her gn iyilik yapmaya gnll olacaksnz.
Amerikada kk ocra iyilik kulpleri kuruldu. Onlar da
anlad mutluluun, i hrun iyilik yapmaktan getiini.
Huzur ve mutluluk istiyorsunuz? O ok sevdiiniz ev
ya da araba ya da elbisd mutlu etmez, sadece o an iin haz
verir. Ama hepsi sizi bire gtrr. O elbiseyi giyince, o evde
oturunca hayat sizi nergtrecek?

99
 Bugn [Je Yapacaksn?

Bu konunun baln bo bir kda byk harflerle yazn

ve odanza asn. Her sabah kalktnzda karnzda bu soru
dursun. En az 21 gn odanzda asl dursun. Bugn ne yapa
caksn?
Hepimiz iyi insan olmak isteriz, baarl ve mutlu olmak
isteriz. Amalarla aralar kartrdmz iin, gnmz kar
mak hale geliyor. Yaptklarmz, yapacaklarmz unutup
rahatlayoruz. Okumamz, ie gitmemiz, yemek ve imek, bir
eyleri satn almak bunlarn hepsi ara. Bu aralar toplamn
da amacmza ulayoruz. Neyi amalyoruz? yi insan olmay
m? O zaman her gn bir iyilik yapmaya gnll olacaksnz.
Amerikada kk ocuklara iyilik kulpleri kuruldu. Onlar da
anlad mutluluun, i huzurun iyilik yapmaktan getiini.
Huzur ve mutluluk mu istiyorsunuz? O ok sevdiiniz ev
ya da araba ya da elbise sizi mutlu etmez, sadece o an iin haz
verir. Ama hepsi sizi bir yere gtrr. O elbiseyi giyince, o evde
oturunca hayat sizi nereye gtrecek?

99
 Bakalarnn gznde deer kazanmaya m? Bakalarndan
kskandrmaya m? Yaknlarnzdan uzaklatrmaya m? Akra
balarnza daha ok yardm etmeye mi? Sevdiklerinize daha sk
gidip gelmeye mi? Neye?
imdi dnelim sahip olduumuzu zannettiimiz eyalar,
kariyer, lisan, yeteneklerimiz neye hizmet ediyor?
Kiminin az laf yapyor ve bunu insanlar kandrmak iin
kullanyor. Kimi zenginleip bakalarna hava atyor, kskand
ryor. Kiminin zalimlie, kiminin de paylama arzusuna gidiyor.
Allah iyilere de ktlere de nasip ediyor ve izliyor. Bize verdik
leriyle bizler neler yapyoruz diye. Ktler ne de olsa hep geli
yor, demek ki kt deilim. yle olsayd Allah vermezdi diye
dnmesinler. yiler de iyi olduum halde olmuyor, demek ki
iyi olmak gerekmiyor diye dnmesinler. Eer ki kendimizde
olana ya da olmayana gre kurgularsak bu dzeni, karanla
gmlrz.
Danmanln yaptm niversite rencisi gen bana s
rekli: Ailemle konuun, bana o arabay alsnlar, diyordu.
Ben de, Neden istiyorsun o arabay, diye sordum.
Gen, Btn arkadalarmda var, utanyorum. Kz arkadam
gezdiremiyorum, benden ayrlmasndan korkuyorum, diyordu.
Olmak istedii konumu bir dnsn. Bu anlay kiiyi z-
gvensizlie, hrsa ve tembellie gtrr. stedii eyler zerin
den kabul grmek, deerli hissetmek istiyor. nsan deerini fr
sat olduka, abaladka arttrr.
Bugn ne yapacaksn?
Mutlu olmak, baarl olmak, iyi bir insan olmak iin bugn
ne yapacaksn?

100
 Yapacan eyin kk ya da byk olmas nemli deil.
nemli olan istekli olup, bir davranta bulunmak.
Aslnda her davran bir duaya dnr. Samimiyet snavn
geeriz. Belki bir iek sularsn bugn, belki bir kedi beslersin,
belki uzaktaki aileni arar, hal hatr sorarsn, belki bir sadaka
verirsin. Ama bugn bir ey yap, kr tembelliin zincirini, sam i
miyet ina et gnlnde.
Zihnindeki sabotajclar yok et. nadna her eye ramen iyi
olmaya ada kendini. Sen adadka kendini, imdiki zamann
gc gemi ve gelecek esaretinden kurtaracak seni. Tm acla
rna, dertlerine batlarna ramen inadna dertlenmedin, isya
na dmedin ve iyilik yaptn, altn, mcadele ettin. Hem de
bir seferlik deil, frsat bulduka, istikrarl bir ekilde.
Duvarna asacan o yaz senin her gn o gnn anlar
iinde kalman salayacak. Ne zaman artlar oluursa zihnin
imdiye saplanp sana bir eylem yaptracak. Sonra byk bir
zgvenle, huzurla gne devam edeceksin.
Samimiyetsizlerin, zamanm yok, param yok gibi gereksiz
bahanelerine kulak asma.
Bo zaman yaratmaya verdikleri urala iki mrlk iyilik,
mutluluk ina ederlerdi. En azndan TV seyretmeye ayrdklar
zamann eyrei bile yeterdi. Ama istemiyorlar. Sen iste, sen engel
ol anlardan iine akacak sabotajclara. ldr hem kendi iindeki
hem de dardan gelen sabotajclar, ldr ki samimiyet, mcade
le, sabr tohumlar yeersin. Yaamn anlam bulsun. Yoksa baka
larnn kurgulad anlamlar kendi yaamn zannedersin.
Tekrar soruyorum, hatta sen de kendine her gn tekrar tek
rar sor. Bugn ne yapacaksn yaam idealin iin gzel insan?

101
 Evet, sensin gzel olan. Belki ok defa duydun, ben de sy
lyorum gzel olduunu. Seni grmeden nerden mi bileceim?
Yaratlm her canl gzeldir.
Senin gibi.

102
 Dilin /amanla likisi

Grnte bir et parasdr, am a gerek olan olmayan, ^

miz ve dmzdaki her ey dilim ize baldr. Gemi, imdi^
ve gelecekteki her ey dille nm ze gelir. Beyin dnr di|e
iletir, dil sylemeye baladnda kalbe tanr her ey. n^
dil, hem yokluktan hem de varlktan konuur.
Aklmza ve hayalimize den her eyi dil konuur. Dil, kaj
bin karsndadr. Kalpteki suretleri kalpten alp syledii gj^
kalbin dndaki suretleri de k a lb e ulatrr. Syledii her s^
den kalpte bir sfat meydana getirir. Gemi zamann aclar^
gelecein acabalarm dil konuur ve kalbe iletip acyla doldur^
Mesela dil ile yalvarr, alar, szlar ve byle szler sylerse
kalp bundan zlme sfat edinir. Bylece kalbin atei beyne
gider, gzlierden ya aktr. K t s z le r sylerse kalp kararr,
eyler syllerse kalp aydnlanr. K t szlerde zaman kaybeder
iyi szlerde ise an yaarz. O h a ld e ok konumaktan, iste
inekten ve: dilin zararlarndan sa k n m a k gerekir.

103
 Allah (C.C.) ne gzel buyurmu: Doru sylemek, hayrla
buyurmak ve insanlarn arasn bulmak hari, konumada ha
yr yoktur.
Hatalarmzn ou dilimizdendir. Bir ey bir kelime ile sy-
lenebiliyorsa, uzatlrsa ve iki kelime daha ilave edilirse, o iki
kelime fuzuli olur ve zarar syleyene gelir. Fazladan konutuk
a zamandan alarz ve imdiki zamandan uzaklap gemi ve
gelecekten olaylar yaratrz, nk imdiki zaman sz azdr,
sadece yaarsn, hissedersin. Ama gemi zaman ve gelecekle
ilgili konuacak ok ey vardr.
Baz insanlarda det haline gelmitir ki, kim ne sylerse
sylesin kabul etmez, hayr der. Bu, sen bir ahmaksn, bir
ey bilmezsin, yalan konuursun, ben ise akllym, zekiyim,
bilgiliyim, doru konuurum demektir. Bu yapt ile kendi
hayatn mahvedecek iki eyi yapm olur: Birincisi kendini
byk grmek, br ise bakalarna saldrmaktr. Byle biri
kalbinde oluturduu karanlk nedeniyle hibir zaman huzur
lu olamaz.
nsanda huzur azaldka, gemi zaman devreye girer. S
rekli kt anlar canlanr ve daha ok diline vurur. Kibiri artar
ve kibir arttka imdiki zamandaki gzel szler, grntler ve
fotoraflar alglayamaz. yle ki, yannda ok kalrsanz, sizi
de etkisi altna alp andaki mutluluunuzu alar.
Bu sebeplerden dolay, susabilmenin nemini iyice kavraya
biliriz. Sz drt ksmdr: Birincisi tamamen zararldr. kinci
sinde hem zarar hem de fayda vardr. ncsnde ne fayda ne
zarar vardr. Bu ise fuzuli konumaktr. Zarar, zamann boa
geirmek bakmndan yeter derecededir. Drdncs yalnz

104
faydal szdr. O halde szlerin drtte sylenmemelidir.
Drtte biri sylenmelidir.
Gkyzne, iee, hayvanlara, sevdiklerinize bile bakar
ken, susarak bakn. Siz sessizce bakabilirseniz, o an baktnz
eyi hissedersiniz. Ama onlara bakarken konumaya balarsa
nz duygular kartrr, algnza engel koyarsnz. En samimi
sylenen seni seviyorum cmlesi, sessiz sylenendir, nk sev
mek hissetmektir.

105
 Onlar Baarabilmi Mutlu Olmay,
Sra Sende

Onlar hikmet sahibi olarak biliriz. Yaradln ana kuralla

rna uymu ve yaam emanet olarak grerek gp gitmiler.
tikleri sudan yrdkleri yola, gnlk konuma srelerinden
uyku saatlerine kadar her ey nesilden nesile aktarlm. nsann
en iyi renme ekli ise, aktarlan bu retilerle olur.
Bizler iimizden geldii gibi yaam ak isteyen, drtlerimizi
dizginleyemeyen varlklarz. Birok eyi yaadktan sonra ger
ek mutluluu tadamadmz anladmzda araya gireriz.
Her yolu dener, o gerek huzuru bulmak isteriz. Bazlarmz
ise, o gelsin bizi bulsun ister. Psikolojiye birok katks olan
Freud, baz yaklamlar ile insanla ciddi zararlar da vermi
tir. Freudun drtlerimizi kontrol etme, tket ilkesi insanla
r tamamen karanla itmitir. Asl olan mutluluk, drtlerle
gelen enerjiyi kontrol altna alp baka alanlarda kullanarak
gelir.
Aklmza her geldiinde, her istediimizle cinsellik yaaya
mayz. Her istediimizde kavga edemez, yalan syleyemeyiz.

107
Her istediimizde kendi karlarmz gzetemeyiz. Bunlarn
sonu bencillik, yalnzlk ve mutsuzluktur.
Danmanln yaptm insanlarn bazlarnda drt kont
rol zerine alrz, nk ou, her istediini yaparak mutlu
olacana inanm. mkn lsnde kendini arama yolculu
una kmlardr.
Kimi Hindistanda, kimi her akam baka bir yatakta, kimi
gece kulplerinde, kimi kitaplarda, kimi gemite, kimi astro
lojide vs.
Her yolculuun amac kendini bulmaktr. Nerede, kiminle,
ne yaparak tatmin olabileceini arayanlar ordusuyuz. Bu yol
culukta hassasiyetimizi gren karclar bizi kullanmaktadrlar.
Bunlarn kim olduklarn hepimiz iyi biliyoruz. Bir zamanlar
kuantumcular vard, bir seansta sonsuz mutluluk vaat ettiler.
Sonra falclar, medyumlar ve daha birou.
imdi greceksiniz ki, be kuru para demeden nasl ken
dimizi bulabileceiz. M adde madde hikmet sahiplerinin reti
lerine bakalm:

1. Kendini kontrol edemeyene, dardan mdahale fayda

vermez. stediin kadar ura, karndakinin mekanizmas ge
limemise, seni dman gibi grr. Skntnz, isteklerinizi,
mutluluklarnz paylarken dikkat edin. Eer hazr deilseniz,
herkesin syledii ve yapt size zarar verecektir.

2. Kendi kusurunu gren bakasn ayplamaz, kendi kusu

runa kr olan iletilmez. Allah akl bouna vermedi. Duygula
rnz younlatnda gerei gremezsiniz. lk nce mantkla

108
kendi hatanz fark edeceksiniz. Bamza gelen her kt olayda
bizim de paymz vardr. te o pay bulmak zorundayz. Kendi
mize, benim hatam nerde diye soralm. Srekli bakasn ayp
layan, kendi kusurlarn rtmeye alandr.

3. yilik ileyen kendine iyilik yapmtr, ktlk ileyen ken

dine ktlk yapmtr. Yaptmz her ey karlk bulur. Baz
yaplan iyilik ve ktlkler hemen, bazlar ise daha ge karlk
bulur. Eer yaplan ktlk hemen karlk bulmuyorsa, vazge
memiz iin ans veriliyordun Ama devam edersek, byk bir be
layla sonlanacaktr. Kimse bana bir ey olmaz diye dnmesin.
Sen onu dnrken bana gelecekler hazrlanyordur.
lkemizde yeni inanlar tredi: yi olma, gvenme, kimseye
iyilik yapma kazk yersin gibi. Gerekten samimiyetle, karlk
sz iyilik yapan ktlk bulmaz. Yaptnz iyiliin kymeti o
an bilinmiyor olabilir, zamana inann. Ve iyilik yapabildiiniz
her an, bu gcnz olduu iin kredin. Bazlarna bu frsatlar
verilmiyor.

4. Sabreden beklediklerine kavuur, kreden mutluluunu

salamlatrr. Sabrn iki yn vardr: aktif ve pasif sabr. Aktif
sabr elinden geleni yapp, sonular beklemeye sabr gster
mektir. Pasif sabr ise hibir ey yapmadan sonular beklemeye
sabr gstermektir. Sen elinden geleni yap ve sonular dn
me, nk sreler bizim elimizde, sonular deil. Sabrnz ge
litirmek iin abalayn.
Mesela egzersizler yapn, her bir lokmay maksimum yava
lkta yemeye aln. Her gn belli bir sre koyup, hi konu

109
mamay deneyin. Her gn TV ve sosyal medya yasaklar koyun
kendinize, zamanla yasak srelerini uzatn. Evde kk adm
larla, yava yava yryerek odalar gezin. Skldka sabrnz
artacak.
Her gn kimlere teekkr ettiimizi dnelim. Marketteki
kasiyere, kafedeki garsona, iimizi gren herkese. Devam edelim.
Bir de teekkr etmemizi salayan Yaratcya kretmemiz
gerekmez mi?
Aslnda kretmek, verdiklerine de teekkr etmektir. Sen
esnedike, yaam da sana esnemeye balar. krsz, teekkr-
sz hayat katlar. Katlatka, krlma ihtimalimiz artar.
O gl topraktan karan Yaradana kr edip, onu by
tp budayan bahvana, koruyup maazasnda satan iekiye,
kazand para ile bize olan sevgisini dile getiren sevenimize
teekkr etmeliyiz. Aslnda sana sevdiinden gelen bir iek
te sadece verenin sevgisini deil, onu topraktan yaama salan
Yaratcnn sevgisini de grebilmek gerekir. Sadece sevdiinizin
verdii iei grrseniz, bir kere mutlu olusunuz. Ama onu
Yaratan da grrsen bin kere mutlu olursun. Gerek teekkr,
mutluluu salamlatrr.

5. Espride arya kaann saygnl kalm az, m uhalefet

te ar gideni kimse istemez. Kom ik olm ak ile itici olm ak
arasndaki snr iyi belirlemek lazm. Yaptnz espri ve a
kalarda arya katka, kar taraf iin itici olm aya b a
larsnz. Bulunduunuz ortam da ar kahkaha atldnda
ise, siz yaptnzn ok komik olduuna inanrsnz. Aslnda
kahkaha atan arlkl olarak aka yaplann dt kk

110
durumdan keyif alyordur. Devam ederseniz, zam anla d
man kazanrsnz.
Yllarca belden aa dediimiz tabirle espri yapan insanlara
yalandan gldk. lke olarak zek ile yaplan esprilere ihtiya
cmz var. Bakasna aka ya da espri yaparken, onun bundan
rahatsz olup olmayacan dnmemiz lazm. Herhangi bir
konuda kart dnceye sahipsek, bunu kiiselletirmemiz ge
rekir. Dnceler mi tartacak, kiiler mi?
Kiiler belli dnceleri tayan varlklardr. Eer ki gerek
lerimizi anlatamaz hale gelirsek, bedenimizi devreye sokar, fi
ziksel kavgalara zemin hazrlarz. Baz insanlar gerekten de
doru dncelere sahip olacaklar halde, ar muhalefetten
saygnlklarn kaybederler. likilerdeki gereklerimiz deil,
onlar sunu tarzmz nemlidir. Tarzn beenmediimiz insan
larn dncelerine de yabanclarz.
Tam tersini dnelim, yanl veya kt dncelere sahip
insanlar ve toplumlar, etkili tarzlar nedeni ile binlerce sempati
zan kazanrlar. Dorular sylediim halde, yalnzm diyorsanz
muhakkak ki tarznz iticidir. Yapmamz gereken, sahip oldu
umuz dnce, inan ve gerekleri nasl aktarmamz gerekti
ini renmektir.
Ayn rnn, ayn arknn, ayn ideolojinin onlarca kii,
yzlerce firma tarafndan farkl yorumlanmas bu sebeptendir.
Siyasetle uraanlarn zellikle renmesi gerekense, tartmay
renmek, zm retme becerisi kazanmak ve dnce yne
timidir.
Danmanln yaptm birok iadam, ikadm, milletve
kili ve belediye bakanlarnda zellikle altmz alan, etkili

111
iletiim becerisidir. Dnd her eyin % 100 gerek olduu
na inanan kii ile iletiim kurulamaz. O sadece kendini dinler
ve kendi syler.

6. Malndan cmertlik eden aziz, onurundan cmertlik eder.

Zelil olur. Yaradlmzdaki en byk amacmz somut ve so
yut her eyi paylamaktr. Duygularmz paylatmz kadar
sahip olduumuz maddesel eyleri de paylanca, yaam anlam
kazanr. Kimse paylaacak bir eyim yok demesin. pe attk
larmz bile doada ihtiya karlyor. En azndan binlerce b
cek, hayvan plerimizden faydalanyor.
Eer hayatmzda boluklar yaratmazsak, yenileri gelmez.
6 ayda bir evimizde uzun zamandr kullanmadmz eyalar
ihtiya sahiplerine verebiliriz. Bizde azaldn zannederiz ama
evrende hibir ey boa gitmez. Belli bir zaman sonra yerine
yenileri dolacaktr. Ama bunu yaparken vereyim de yenisi gel
sin dncesiyle deil. Paylanca mutlu oluyorum, nk hepsi
emanet diyebilmeliyiz.
Eylemlerimizde karc deil, samimi olmalyz.
Bir gn T V de Acun Ilcal ile sohbet ediliyordu. M oderatr
sordu: Nasl bu kadar bydn, baarl oldun? diye.
Acun Ilcal ok etkileyici bir yant verdi: Yaptm her pro
jeden ihtiya sahipleri iin bir gelir saladm. Allah mr, imkn
verdike de devam edeceim. Acun Ilcaly az ok tanrm. Sa
mimiyetini de bilirim. Ortak tandklarmzdan onun ne kadar
cmert olduunu sk sk duyarm. nsan verdike byr.
Evinde, iinde, arabasnda, eya ve para biriktirip payla
mayan insann duygular yer bulamaz. Somutun artt, payla-

112
lmad yerde soyut olan her ey azalr. Paylamad mallara
anlam ykleyen insan, sevgi, ak, honutluk, mutluluk, huzur
gibi duygularn eya ve para ile ilikilendirir. Azalrsa mutsuz
olacana inanr ve paylamaz.
Her gn evinizde bir ey sein (ekmek, ss eyas, elbise vb.).
Sabah kmadan yle syleyin: Buna ihtiyac olan birini bula
cam ve paylaacam .
Siz niyetlendiinizde evrende her ey konumlanmaya bal
yor. Ayn anda bir ihtiya sahibi de dua ediyor: Allahm una
ihtiyacm var, yardm et, diye. ki niyet de samimi olduunda
geriye tek ey kalyor, karlamak.
Siz elinizdekini antaya koyup yola kyorsunuz. e git
mek iin metroya, otobse giderken, gecikip otobs ka
ryorsunuz. Ayn anda ihtiya sahibi i aram ak iin yola
kyor. Saatlerdir yrdkten sonra dinlenmek iin duraktaki
banka oturm ak iin geliyor. Sizin gecikmeniz onunsa yorul
mas nedeni ile ayn yerde buluuyorsunuz. dn gr
dnz an, iinizde bir eyler oluyor ve karp antadan
montu ona uzatyorsunuz. Sonra diyorsunuz ki: Her eyde
bir hayr var. O tobs karm asam o adam gremeyecek
tim . Sonra o da diyor ki: krler olsun Allahm, duam
kabul ettiin iin.
te bunlar tesadf deil, bunlar samimiyetle istenildiinde
evrenin bizim admza konumlanmas. artlar salanyor ve
geriye bize eylemde bulunmak dyor. Sahip olduumuz her
eyde birilerinin pay var. Bunu unuttuumuz iin Allah bize
sadaka, zekt ver diyor. Bunu bile bizim iin istiyor, nk ya
ratc bize daha ok imkn vermek istiyor.

113
 Onurumuz, gururumuz doutan gelir, aile ile salam la
r ve bydke yaamda yer edinir. nsann onuru, zamana,
mekna ve artlara gre deimez. Her yerde, her ekilde ayn
kalmaldr. Eer karlarmz iin onurumuzu da veriyorsak,
benlik saygmz yitirmeye balarz.
rnein, hayatta rvet almam diyen bir memurun nne
yllarca 3-5 kuru rvet atmlar, ama devaml elinin tersiyle
itmi. leriki yllarda konumu gerei ykselen memur, idari
ilerde mdr olur ve daha farkl bir kitleyle alm aya ba
lar. Gn olur nne 100.000 T L rvet gelir. te en byk
snav buradadr. artlar deimi, konumlar deimi ve r
vet miktar da artmtr. 1 T L rvete de 100.000 T L rvete
de ayn tepkiyi vermeli insan. Onurundan cmertlik yapan
zelil olur.

7. Tembellik edip oturan belalar ayaa kaldrr. Skntlar ve

belalar frsat kollar. Beynimiz bile tembellik anmzda binlerce
olumsuz dnce ve fitne retir. Bouna dememiler insan tek
ve tembelken ikinci arkada eytan olur diye. Kimseyi ve ken
dinizi bo brakmayn. Bakn dinlenmek ayr bir ey, ama sre
uzadnda tembellik gelir. nsan en kolay rahatla, en zorsa
abalamaya alr.
Ruhumuz, bedenimiz tembelletiinde, yani mcadeleyi
braktnda beyin muhakeme etmeyi, akl yrtmeyi brakr.
Kendi ile ilgilenmeyi brakt iin bakalarna odaklanmaya
balar. Srekli konuur ve memnuniyetsizlik salglar. Bir taraf
tan da egosu dmesin diye kendini hakl bulma eilimine girer.
Zam anla dorulardan uzaklar ama farknda olmaz. Doru

114
lardan uzaklatka yanllara yaklar. Frsat kollayan belala
rn ortasna der.
evresini deitirir, yanl ilikiler kurar. Hayatta mcadele
eden insanlar ona dman gibi gzkr, bunlar ailesi de olsa.
Gerekleri basitletirir, yanllar bytr. Hepimizin etrafnda
okturlar. Hem asabi hem de kendini beenmi olurlar.
Mesela ura, hedefi olmayan ya da sorunlarn hep ailesi
zm ocuklar, ar agresif olurlar. Bir iletme en byk za
rarn almayan departmandan grr. Kim almyorsa, fitne
karr. Srekli dedikodu yapanlar, hayatla mcadelesi olmayan
tembel insanlardr. Bir insan hayatnza alacaksanz, yaamla
mcadelesine bakn. ans oyunlar, kumar, uyuturucu, alkol,
yanl arkadalk, yalan gibi belalar tembellere cazip gelir. Az
bedelle ok ey kazanma derdine derler. Kimseyi bo brak
mayn, orada kazk yersiniz.
Baz karde dmanlklar bu nedenle meydana gelir.
ki gen evlad olan anne, ocuklar bymesine ramen
onlara ayn ilgi ve sevgiyi gstermeye devam ediyor. ocuk
lardan biri alp eve destek olurken, dieri i beenmedii
iin srekli iten kp evde oturuyor. alan ocuk, her gn
erken kalkp sorumluluklarn yerine getiriyor ve evin ihti
yalarna destek oluyor. H afta sonlar ise kendine zel za
manlar yaratp hakk olarak arkadalar ile gezip program lar
yapyor.
Tembel olan ise akam a kadar uyuyup sabaha kadar oturu
yor. Sorumluluk almyor, odas, hayat darmadank. Srekli
kardeini eletirip, ok gezdiinden ikyet ediyor. kar oldu
u zaman annesine yalakalk yapp onu kandryor.

115
 Anne ise gizliden gizliye tembel gencin cebine harlk koyup
onun sorumluluk almasna izin vermiyor. Anne srekli alan
ocuuna: Kardeine yardm et, ona i bul, diyor.
Bu baskdan bunalan gen ile annesinin aras alyor. Tem
bel olan ocuuna ok zlen anne, srekli ansnn olmad
n, aslnda ok zeki olduunu sylyor. Bu bolukta ve tembel
likte yanl kararlar veren gence belalar yaklayor ve olmamas
gereken birine k oluyor (tembel insanlarn ilikide aldklar
kararlara onay vermeyin, hepsi yanl olacaktr).
Anne borla harla bu ocuunu evlendiriyor. Evlenince
dzelir zannediyor. Dier gen annesine: Yapma, evlendirme,
bak be kuru para yardm etmem diyor. Bu sebepten iki karde
in aras alyor, ksyorlar.
Dnde bile bir araya gelmiyorlar. Sonunda ne mi oluyor?
Evlenen gencin ocuu oluyor ve birka ay sonra boan
yor. Annesi u an torununa bakyor. alan gen ayr bir ev
den annesine gereken ekilde destek oluyor. Tembel olan gen
hl almyor ama annesinin vicdann kazanacak bebei ile
kazan salyor. Her iki karde de yaadklarna kader diyor.
Biri ansa brakm hayatn, dieri ise ansn yaratm aya a
lyor.

8. Tecrbesi az olan aldanr, kaygs olan az yenilir.

Hayatta her konuda baarl olabilmek iin 3 ey bir araya
gelmelidir. Motivasyon, yetenek ve tecrbe. olmadan ol
maz. Bir konuda yetenekli olmanz, o konuyu baaracanz
gstermez. ou insan ben yetenekliyim diyerek mcadeleyi
brakr.

116
 Dnyada birok yetenek sahibi, tecrbe kazanamad iin
yok olmutur. irketlere danmanlk yaparken en ok stn
de durduum konulardan biridir. e almlarda yetenek yeterli
deildir, yetenekli kiiye sabrla tecrbe kazandrlmas gerekir.
ou yetenekli egosuna yenilip kaybeder. En byk dmanlar
ise yanndakilerdir, nk srekli: Sen yeteneklisin, her yerde
i bulursun, derler.
Yaratlan her insann bir ya da birka konuda yetenei var
dr. Yetenek geliimi iin sk tekrarlanp tecrbe edilmesi arttr.
Baarl insanlarn hikyelerine baktnzda, tekrar tekrar
eylemlerinin sonular olduunu grrsnz. Psikolojide dura
anlk yoktur. Ya eylemde olur ileri gidersin ya da hibir ey
yapmadan krelirsin.
Frsatlar yetenekli olduunuz iin deil, mcadele ettiiniz
iin ayanza gelir.
unu da unutmamak gerekir ki, yetenekli olduunuz konu
da binlerce insan var ve siz vazgeilmez deilsiniz. Hayatta her
insann yeri dolar.
Gelelim kaygya. Yemek yapmaktan lke ynetmeye ka
dar byk kk her iin banda kayg olmal. Hibir ey
yzde yz emin olarak yaplmaz. Mahreminiz, zamannz,
imknlarnz drt drtlk olsa da, ilerleyen srete banza
neler geleceini bilemezsiniz. Yaparm, hibir ey olmaz, bana
kim ne yapabilir ki diyenlerin sonlarn gryoruz. Kaygnz
kontrol edilebilecek dzeyde olmal. i yapmaya koyulduu
nuzda elinizden geleni yapp, sonular ilahi g olan Allaha
brakn. Ben elimden geleni yaptm, sonular sen bilirsin di
yebilmeliyiz. Eer ki yolculukta sknt ve engeller karsa,

117
unu hatrlayalm: Bamza gelen her skntnn bize retmek
istedii bir eyler vardr. M uhakkak bu engellerin bizde eksik
olan tarafmza hizmet ettiini unutmayalm. Yani sknt gel
diinde gelitirmemiz gereken zayf yanlarmz uyarlr. te o
yanmz bulmalyz.
Belki sabrsz, belki memnuniyetsiz, belki fkeli, belki bencil,
belki korkak, belki de samimiyetsiziz. Hangi yanmz zayf ise, o
yanmz iin engellerin, skntlarn geldiini hatrlayalm. Allah,
yolda olup alan sever, sknt gndermesi bizi sevmedii an
lamna gelmez. Daha ok glenip, daha byk baarlar ister.
nsan glendiren skntlar zme becerisidir. Bamza gelene
deil, gelene kar gelitireceimiz yntemlere odaklanalm.
nk olaylar ntrdr. Onlar pozitif ya da negatif yapan
bizim onlara verdiimiz reaksiyonlardr.

118
 u Anda Dnelim

Karlk beklemeden verirsen, verdiinden fazlasn, karlk

bekleyerek verirsen, verdiin kadarn alrsn HAYATTAN.
Azndan kan ciddiye almayan, zamanla bakalarndaki
ciddiyetini de kaybeder.
O na snnca kalmyor, ne dert ne keder. yle bir gven
ki korkmuyorsun kimseden. Yolu da her eyin en kolay:
Kalbinin ellerini a duaya.
En korktuun ey bana gelse de, yapacak bir eylerin var
dr. Daha gelmeden bana, yaama ksmek niye?
Hak ettiin ktlkten ZARAR, hak etmediin ktlkten
FAYDA grrsn.
Tohumu imdi dikip, meyvesini yarn isteyenle yola klmaz
(zamana kar sabr).
Ktlerin uyumadan gezdii bu dnyada, iyilerin erkenden
kalkmas art.
imdinin iki hrsz dolanr etrafmzda. Biri gemi biri gele
cek zaman. aldklar tek ey, A N dr.

119
 Sizi gemiten tanyan dostlarnzla olun arada srada. Ba
zen nerden geldiimizi hatrlamamz gerekir.
Bardak krld, otobs kat, elbise yrtld diye gnlerini ke
dere boan insanlar tanyorum, a, susuz, elbisesiz insanlar
varken.
Baz skntlar, insanda kibir, kendini beenme, zorbalk ve
kalp katl gibi eyleri giderdii iin verilir.
Sevmeden kolaylamyor.
stediimiz eyin hayaline dalmaktan, onun iin verilecek
mcadeleden kaar olduk.
Baz eylerin adn zaman koyar, acele etme.
Dualarnz kabul olsun bu mthi saatlerde. Dua etmek iyi
letirir, egoyu dizginler, gven duygusu salar. yi sabahlar...
ok konumak akl ve ruh dengesizliine neden olur. M ak
bul sz, karmzdakinin kafasn kartrmadan tatmin eden
ksa cmlelerdir.
Akll insan ok konumak yerine, hem kendisi hem de ba
kalar iin fayda salayacak insanlar konuturandr.
Her ey ok iyi giderse, kork. En iyi eylerde bile, kk teh
likeler olacak ki, yzde yz emin olma. Yoksa ban dner,
kaybolursun.

120
 Sabreden Dervie Ne Qlur?

Hemen ister insan, imdi olsun der. En kolay eydir istemek,

hayal etmek. Zihninde kendi zannyla yaad hazza elleriyle do
kunabilmek iin hemen ister. Sanki hemen olursa mutlu olacak
gibi. Siz bakalarnn taleplerine hemen cevap verebildiniz mi?
Aldnz borlar hemen deyebildiniz mi?
Sevginizi, o her istediinde gsterebildiniz mi?
Her arayana dert orta hemen olabildiniz mi?
Daha binlercesini sayabiliriz, ksacas bunlar hemen yapa
bildiniz mi?
Hayatn bir bekleme yasas var. Bu yasay uygularken siz
den zaman ister. Zam ana bal da sabr ister. Ama insana sabr
denince ylece beklemek zann der. Kim demise yalan de
mi. Sabr sreci beklemekle geirmek deildir. O, tembellerin,
hayalperestlerin iidir. Sabr yle bir ilatr ki, bedeninizin ve
zihninizin tedavisinde bile etkilidir.
imdiki zamanda sabretmeyi, enayilik, aptallk ve gszlk
olarak anlatan kimseler ksa zamanda insan dolandrmaktan
teye gidemediler, nk bir insana istediinizi yaptrabilmek

121
iin onu telaa sokup acele ettirmeniz yeterlidir. nsan zihni ve
bedeni hzlandnda, dnce yetisini kaybeder ve ilk sylene
ni yapar. O da yanl olandr. Ksa vadede kazanr gibi gsterip,
uzun vadede kaybettirir.
Kaybetmekle ac gelir ve tekrar hata yaptrr. Bu byle srer
gider. Zam an ilerledike yorulur insan, eylem azalr, kararlar
azalr ve gelen sakinlie de olgunlama derler.
Ne byk yalandr. Bu byk yalanlara aldanan ne de ok
insan vardr.
ki trldr SABIR. Biri aktif dieri pasif.
Aktif Sabr: Karar vermi, hedef belirlemi, ne yapacan
bilen insann elinden geleni yapp sonular beklemesidir. Bu
radaki insan sadece srecin, yani yolculuun kendi elinde ol
duunu bilir. Ama sonular yaratann kendisi olmadn bilir.
Sonular Yaratcya aittir. Olmas iin elinden geleni yapp,
olursa teekkr etmek. Olmazsa, nedenlerini sorgulamak gere
kir. Gnelenmek iin bir souk k atlattn gibi, bir eftaliyi
yemek iin iki mevsim beklediin gibi, kartopu oynamak iin
kn gelmesini beklediin gibi bekleyeceksin sonular.
Hani imdilerde kn gnei, yazn kar grnce ok oldu
un gibi, belki de ok olacaksn sonulardan. Ama bileceksin
elinde olmadn.
nsan tketime, dnmemeye, retmemeye iten politik
retiler yayld her yannza. Ortalk meleklerden koca bekleyen,
secret yapp zengin olacan zanneden, gezegenlerden yaam
bekleyen tembel insanlarla doldu.
Size mutluluk vadeden bu kimseler, sadece sizden aldklar
maddelerle kendilerini mutlu ettiler. Siz onlara bedel dedike,

122
onlara daha da baml oldunuz. Kurtulun zgrlnz k
stlayanlardan. Kendinizin ve hayatn anlamn zn. zn
ki, anlayn gerekleri. Sabredin. Dnyann dnmesi ya da dn
memesi bizim isteimize bal deil. Her ey, herkes uyanmaya
ve uyumaya devam ederken, bizim yaam durdurmaya hakk
mz yok. Zaten yapamayacamz bir eyi istemeye de hakkmz
yok. Sabredin.
En etkili areler, en byk ifalar, en gzel yaamlar, en lez
zetli sofralar sabrn ortasnda gizliyken, acele edip sonlandr-
mayn her eyi.
nsanlardan alk, teekkr ve karlk beklemeyin. Bu sade
ce egonuzu ykseltir ve bu ykselme ile daha da yalnzlars-
mz. Yalnz kaldka kendinizi hep hakl, bakalarn hep sulu
sanrsnz. Ve size d dnyann hep tehlikeli olduuna, sadece
sen varsn diyen retilere inanmaya balarsnz.
Siz sadece elinizden geleni yapn, brakn onlar isterse, iste
dikleri zaman teekkr etsinler, alklasnlar. Eer yaparlarsa,
siz de onlara teekkr edin. Ama yapmalar iin beklentiye gir
meyin, nk zlrsnz.
Sizi doru yaptklarnz iin gnller alklasn, eller deil. Her
alk tutan ele de inanmayn, nk ounda gizli kar vardr.
Sizi srekli alklayan, size srekli teekkr edenlerden
uzaklan, nk ileride sizden koparacaklarn dndn
den alklarlar. Gnlleri kazann, bedenleri deil. Gnller
yalanmaz ama bedenler yalanr. Duygular yorulmaz ama el
ler yorulur. Herkes kendi apnda, gcnde gnl kazanabilir.
Kimi bir tebessmle, kimi bir ekmekle, kimi bir ekle kimi de
bir duayla gnl kazanabilir. En basiti, eskilerini verdiin eya

123
larn bile sabrla beklenirse, yenilerine yol aar. nk samimi
yetle verdiklerin, en samimi hali ile yenilenip gelir. Sen yine de
beklentiye girme gelecek diye, ama bil. Sabredin.
Ne konumada acele et
Ne de yemede imede,
Ne olmakta acele et
Ne de sevilmede, saylmada.
Sen gzelsin, sen en muhteem varlksn.
Sen dinledike gzel konuan.
Sen az yedike gzel grnen.
Sen sevdike sevilensin.
Sen insansn. Sabredin.
Belki de binlerce yl bekletildin domak iin.
Aylarca bekledin konuabilmek iin.
Gnler ald dilerinin kmas yemek iin.
Uzun abalar sarf ettin yrmek iin, sonra koabildin.
Doymak iin aladn.
Grmek iin baktn.
Mutlu olmak iin yaadn, yayorsun.
Sabret hak ettiklerine,
Eninde sonunda avularna konacak
En gzelinden bir para.
Seviliyorsun Yaradann gnlnde.
Sen de sev insanlar kendi bahende.
Tohum da sende, su da, gne de.
Aacak gzellikleri
Sabrla bekle...

124
 Sadece Bugn

Sadece bugn, sadece bu sabah diye balayabilmeliyiz her

gne. Bu gne sadece bugne zel dodu diyerek dn gece ba
tan gnele yarn doacak gnei dnmekten kurtulmalyz
artk.
Gzn atn an ilk syleyecein ey, mrm sadece bu
gn demek olmaldr. Aklna u an doduunu, belki bir gn
bitmeden lebileceini getirebilmeli insan.
Dnn yorgunluu ve aclar yznden bugnn yaama se
vincini, akn yok etmeye hakkmz yok.
lk defa yatan topluyor gibi,
lk defa yzn ykyor gibi,
lk defa kahvalt yapp giyiniyor gibi davranmaya alma
lyz.
Beynimiz bu motivasyonla daha ok imdide kalmaya ba
layacak.
Bu konuda ocuklar ok yetenekli. Her sabah ilk defa uya-
nyormu gibi yaarlar. Ayn oyuncakla her sabah ilk defa ta-

125
nyormu gibi davranrlar. O nedenle etraflarndaki her ey
eskise de, onlar hep diri ve heyecanl kalrlar.
Deprem ocuklarn hatrlayn. Evleri ykldktan birka gn
sonra enkazlarn kenarlarnda oyun oynamaya, acktm diye
barmaya, uykular gelince uyumaya devam ettiler, ediyorlar.
ocuklar bouna yaramazlk yapp sorun karmazlar.
Gemile gelecek arasna skm, bor alacak telana d
m, kin, ac ve nefretle dolmu ebeveynlerinin yannda sorun
karp, onlar imdiki zamanda tutarlar. Aslnda verdikleri me
saj ise, hadi anne, baba, brakn her eyi u an bana ve yaptk
larma odaklanm dr.
Bylece gemi ve gelecekten uzaklaan ebeveyn, imdiki
zamanda ocukla ilgilenmeye balar. Daha bebekken balarlar
bunlar yapmaya. Gecenin bir vakti alayp uykudan uyandrr
lar ebeveyni. Aslnda az uykuyla bile yaanabileceini hatrla
trlar. Zamansz ve sebepsiz glerek tebessm etmenin kolay bir
ey olduunu ve mutluluk getirdiini retirler.
Youn ehir yaamnda kotururken, dalgn dalgn parm ak
laryla park gsterip salncaa binmek isterler. Aslnda derler
ki: Her an, her artta kendine elenmek iin zaman ayrabi
lirsin.
Hayvanlar da yle deil mi? Hangi aslan, kedi, kpek dn
yiyemedii yemein acsn eker ya da hangisi yarn nerde
uyuyacam diye dnp kayglanr. Hepsi imdiki zam an
dadr. Hepsi iin sadece bugn vardr. Tm hayvanlar her sa
bah uyanrlar. O gn karnlarnn nerede doyacan bilmeden
hayata katlrlar. Depresyona girmeden gn yaayp uykuya
dalarlar. )

126
 Biz insanlar ise, her sabah uyanp, ne yiyip, nereye gidecei
mizi, ne yapacamz bildiimiz halde umutsuzuz. Galiba ok
ey biliyoruz ama ok azn anlamlandryoruz.
Gemii kahve fallarna, arabesk arklara, masa ba soh
betlerine malzeme yapp, gelecei fala, tarota, kayglara, bo
konumalara, yeminlere balayp mrmz tketmemeliyiz.
Gemiimizi biz biliriz, imdiki zaman biz biliriz ama gele
cei bilemeyiz. Hepsini tek bilen Allahtr. nsana den imdiye
odaklanmaktr. Tabii ki % 100 imdiki zamanda olamayz ama
ruh saln bozacak kadar da uzaklamamalyz. Sabaha zihin
egzersizleriyle balayabiliriz.
Her sabah uyanp etrafna bak. Dolaba, yasta, halya, pen
cereye ne var ne yok gr. Sadece onlara odaklan. Sayabildiin
kadar sayp Allaha her biri iin kret. lk bata abart gelebilir
ama zamanla ruhun iyilemeye balar. Ne kadar ok sayarsan,
o kadar pozitif olmaya balarsn. Ayrca her gn iraden elikten
olur ve kimse seni ykamaz hale gelir, nk en byk gveni ve
gc yanma alm olursun: lahi gc.
rnein odam, ocuum, okulum, kyafetim, eim, annem,
masam, param, gneim, pencerem vb. iin sana krler ol
sun Allahm. Sonra aklna gelen sevdiklerini isimleriyle tek tek
sayp kret. Hepsini hatrlamaya alma. Gn getike, hak
eden herkes iin teekkr edeceksin.
ok sevdiim bir bym, anlarn anlatp yle derdi:
Olumla kzm ergenlie girdiinde her sabah evde bir tela,
bir patrt grlt olurdu. Eim srekli onlarla sabahlar tart
r, kahvaltnz yapn, okula gecikmeyin diye sylenirdi. o
cuklar da genliin verdii ruh haliyle kalkamazlar, kahvalt

127
da yapmak istemezlerdi. Daha sonra hanm sylenir sylenir,
bakt ki olmuyor bana barrd: Kalk Mahmut Bey. u ocuk
larn haline bak, diye.
Yataktan kalkar kalkmaz ilk unu sylerdim: Allahm sana
krler olsun. Tartacak, sorun yaayp zm arayacak bir
ailem var.
Sonra yanlarna gidip ben de girerdim tartmann arasna.
yle byle bir yol bulurduk. krler olsun.
Aklmdan hi kmaz. Hepimizin ailesi ile sorunlar olur.
ou zaman sorun yaayacak bir ailemiz olduu iin de sevin
mek gerekir. Bu demek deil ki, kredip brakalm. kredip
zm arayalm. Eninde sonunda zld iin de krede
ceiz.
Unutmayalm, bamza gelen sorunlar kredip kabulle
nirsek beynimiz onu kendi iinde daha da basitletirir, nk
sorunlara fkelenmek, kar kmak, onlar kabullenmemek
demektir. Biz kabullenmeyip, ittiimiz zaman beynimiz onlar
byk ve zlmeyecek gibi alglyor. Bu byk sorunlar kar
snda biz kendimizi kltyoruz. Sonunda isyan balyor.
Artk imdiki zamana odaklanamadmz iin beyin ya ge
miteki aclara gidip dertleniyor ya da gelecekte sanal mutluluk
yaratp onunla avunuyor. Kabullenmediin hibir ey iin
zm retemezsin.
Sorunlara kretmek demek, onlarn bizi seven ilahi g
ten geldiine ve oriun bizi koruyacana inanmak demektir.
Var m daha tesi. Eer ki bunu baaram azsak, zm baka
insanlarda aramaya balarz. Bakalarna braktka da onlara
baml hale geliriz. Herkes kendi sorununu bilecek ve herkes

128
kendi sorunu iin ilk nce kredecek. Gvenle karladktan
sonra, Peki, imdi ne yapmam gerek? diye sormalyz. Beyin,
soru cevapla alr.
Bana ne geldiinin nemi yok, nemli olan bana geleni na
sl karladndr.
Her sabah fark ettiin her ey iin krettikten sonra, sadece
bugn yapacaklarn dn.
Sadece bugn giyineceim.
Sadece bugn kahvalt yapacam.
Sadece bugn ie, okula gideceim.
Sadece bugn evimi, odam toplayacam.
Sadece bugn birilerine yardm edeceim.
Sadece bugn hayvanlar besleyeceim.
Sadece bugn ibadet edeceim.
Sadece bugn bulmaca zeceim.
Bu liste uzar gider.
Ey gemi, bugn seni terk ediyorum.
Ey gemi, seni Allaha havale ediyorum.
Ey imdiki zaman, sen benimsin.
Benim ellerimdesin. Ben bugn sadece seni yayorum. u an
olduu gibi, ellerimdeki kitab okuyorum.

129
 Gerek Sesleri, Sessizlikte Duyarsnz

D dnyamz, grntler kadar seslerle de bize sava am

durumda. imize yarayan yaramayan o kadar ok ses duyuyo
ruz ki, bunlarn birou grlt olarak alglanyor.
Evde otururken bile buzdolab, klima, televizyon, frn, s
prge, yan komu, zil vs.
Dar ktmzda korna, seyyar satc, AVM, inaat, sokak
kavgalar, mzik, uultular vs.
Arabaya binince klima, motor ve yoldaki dier arabalar vs.
Milyonlarca ses var ve biraz dnrsek, iki farkl dnyann
sesleri arasnda skm durumdayz. Biroumuz bu durum
dan kopmak, uzaklamak iin kulaklk takp geziyoruz. Biro
umuz kendi kendimize konuup duruyoruz. Biroumuz da
d dnyadan gelen seslere kulak kabartyor ve yoruluyoruz.
Arada dolup tamalar yaayp susmak, sessiz kalmak isti
yoruz. itsel hafzamz alglamak istemiyor ve bu sebeple dik
kat dankl ekiyoruz. Kylerden kentlere gen insanlarn
uzun sre duyduklar seslerden tedirgin olduklarn biliriz. Al-

131
k olmadklar o kadar ok farkl ses duyuyorlar ki, renme
sreleri baya zorlu oluyor. te bu kadar mesaj bombardma
n iinde gerek sesleri duymadan yayoruz. Gerek sesler bize
yaadmz hissettirecek seslerdir. Onlar sadece sessizlikte du
yabilirsiniz. Doann, hayvanlarn, evlerin kendine has sesleri
var. nsan da doada yaayan bir varlk. Beton ve demir ynla
r insan gereklikten uzaklatrp iine yaramayacak mesajlarla
ba baa brakyor.
Sessizlik anlar yaratp sessizlikte sesi yakalamalyz.
Zihnimiz, mantmz en doru ekilde byle anlarda geli
ir. H aftada en az iki kere, minimum be dakika yalnz banza
sessiz kaln. D dnyann cansz maddelerinin grltlerinden
uzaklan. Rzgrn, aalarn, denizin, kularn, kedilerin ses
lerini duymaya aln.
Farknda msnz bilmiyorum ama insan en iyi dinlendiren
enstrmantal mzik albmlerinde ku, su ve doa sesleri vardr.
nsan o sesleri yakaladka yaamla btnleir, var olduunu
hisseder ve bunun hazzn yaar.
Yan sokaktan havlayan kpekle komunuzun kedisinin sesi
ni dinleyin. Onlar ben buradaym, yayorum diyorlar.
Rzgrn sesine kulak verin, senin iin esiyorum diyor. Siz-
ler darda sessizlik yarattka i dnyanz da sessizleecek ve
ann tadna varacaksnz.
dnyanzda rettiiniz sesler ya gemiin pimanlklar
ya da gelecein endieleridinJDurdurun hepsini, artk seni din
lemiyorum, u an sessizlikteyim deyin. Karar verdiiniz anda
sessizlie odaklann. Zihninizi aktif kullanp grlt yaratan
seslerden syrlp arada kalm sessizlie odaklann. Eer ki kor

132
na seslerinin yannda kpek havlamasn duyarsanz, yani her
ikisini de ayn anda duyarsanz rahatsz olmaya balayacaks
nz. Beyniniz korna sesini skc bulurken, onun yannda gelen
kpek havlamasyla ku sesini de skc bulacaktr. Halbuki ses
sizlik yaratarak sessizlie odaklanp ku sesini misafir ederse
niz, sistemle btnleip ona odaklanacaksnz. nk basit bir
korna sesini duyduumuzda beynimiz armlarda bulunup
baka skc uyarlar retecektir. Mesela kornay duyduumuz
ann beraberinde youn, skk bir trafik, kaza mesajlar da
zihnimize gelmeye balyor. Onunla birlikte gelen kpek havla
mas da olumsuz armlar retip sran, kovalayan kpekler
yaratyorlar. Sessizliin iinden gelen bir kpek sesiyse oynayan,
doada koturan, scak, samimi, sevecen armlar getiriyor.
Bizler iein, bcein, hayvanlarn, denizin tadn ehirden
uzaklanca karabiliyoruz. Ayn eyler ehir iinde de varken,
baka eyler yznden onlar olmas gerektii gibi alglayam-
yoruz.
Nerde olursak olalm, evde, iyerinde, sokakta, parkta,
AVMde sessizlik yaratalm. Bir an iin duralm. Tm gereksiz
sesleri durduralm. Sadece kendimiz varz o an. Eer bir ses
kacaksa bizim sesimiz olacak diyelim. Stresten uzaklamak,
motivasyon salam ak, imdiki zamann tadn karmak isti
yorsak.
Yapabilirseniz haftada bir gn su kenarna gidip biraz suyun
sesini dinleyin, gzlerimizin gerek yeili grmesi art. Topra,
kr ve aalar seyredin.
Haftada bir gn gerekten ku sesleri duyabileceiniz anlar
yaratn. Bazen her eyi kapatp (telefon dahil) sessizlik olumla

133
malar yapn. Bunlar yaparken, dier tm sesleri istemediinizi
haykrmanz gerekir. O zaman, topraktan geldik deyiinin ne
anlatmak istediini fark edeceiz. Sessizlik yasas, mutluluk ya
sasdr. Bunlar yaparken bizim de savunmamz gerekmektedir.
Anm gc ve etkisi ite imdi sizi saracak ve sizinle b
tnleecek. Gemi ve gelecein grltleri bloke olacak. Esir
olmaktan kurtulacak ve zgrce evrenin bir paras olmann
tadna varacaksnz.
te imdi, tam u anda dua edebilir ve her eyi isteyebilirsi
niz, nk dualarnzn ilahi gce ulamasn engelleyen, dikkat
datan seslerden kurtulmu olacaksnz. imdi u anda hazr
msnz sessizlie?
Hazrm diyorsanz, bu kitab okuduktan sonra balayn.
Sessizlik sizi bekliyor, nk size sylemek istedikleri var.

134
 Seni Kskanarak An Kaybettim

Herkesi kucaklayarak istemek, hedeflemek gerekir. Sadece

kendini kucaklayarak, her eyin sahibi kendin olmak istediin
anda bencillemeye balarsn. Unutma ki senin istediklerini
ayn anda, ayn zaman diliminde dnyann farkl yerlerin
den yzlerce insan da istiyor. Sen ise kendini onlardan ayrp
kendine zel olarak istiyorsun, kendi bama olaym diyorsun.
Bazlar bencillikleriyle istedii birok eye ulayor ama kendi
bama olaym niyetleri onlar yolun sonunda yalnzlatryor,
nk byle istediler. ok insan var mal mlk ok ama yal
nz.
Bencil insanlar ayn zamanda kskantrlar. Bir insann sahip
olduklarn kskandnzda neden bende yok diye hrsland
nzda neler oluyor bir bilseniz?
Bu kskanlk duygusuyla ba edemediimizde artk kont
rol elden gitmitir, nk biz artk ilahi gcn bakalarna ver
diklerinden rahatsz olmaya balamzdr. Bir nevi ilahi gce
kar gelmiizdir. Kskanmak, hastalkl kskanmak; neden ona

135
verdin bana vermedin demektir. nsanln renmesi gereken,
herkesin sahip olduuna sevinmektir, nk bakalarnn baa
rlarndan memnun olmak ayn zamanda onlara da yakn ol
maktr. Yeryzndekilere verilen, hediye edilen her eyi kabul
ediyorum demektir.
Kskanlk ayn zamanda yarmaktr. Kskandklarnzla
yarr ama hep ikinci olursunuz. Kimse bakalaryla olan ya
rnda birinci olamaz, nk kskanlk yle bir duygudur ki,
kiinin kendisinin eksik olduunu hissettirir. Hibir zaman size
tamlk hissi vermez. Bu hissi yaayamadnz iin de hep arka
da olursunuz.
Yar kendinle, kendi gemiinle yapabilmen en dorusu
dur, nk insan kendiyle yarnca sadece kendi geliimini ta
kip eder, kendi sonularn deerlendirir. Daha sakin daha hu
zurlu ve daha emindir. Bu sebeple evrenin hzna ayak uydurur
ve anda kalmaya balar. Bir yerde ara verip dinlendii zaman
akl baka yerlerde kalmaz. Ama hrsl ve kskan insanlar, ger
ek dinlenmeye bile dayanamazlar. Tatil gnlerinde bile her eyi
kaybettiklerini zannedip paniklerler. Bu panik onlar hzland
rr ve acele ettirir. Duygular negatif olduu iin kelimeleri de
olumsuzlar, etrafndakileri krmaya, zmeye balarlar. Egolar
hep sen haklsn dedii iin duygusal krle girerler, nk
zirvede tek olmak iin kr olmak gerekir diye dnrler. Kr
olduka bakalarnn aclar, ihtiyalar, zntleri fark edil
mez. Annesini, eini, alanlarn, i arkadalarn, sevenleri
ni, dostlarn krmaya balarlar. Kimse dierinden zel olamaz.
Herkes kendi i dnyasnda zeldir. Kendini dierlerinden zel
ve farkl grenler tuzaa dmlerdir. nsann kyameti ego

136
/
dur. Ben ondan zekiyim, o benden farkl, benim ocuum en
gzeli, bizim irketimiz zirvede tek, en pahal ve deerli eya
lar benim vb. bencil ve egoist cmleler insanlar eyalara boar
ama insansz yaatr. Belki de yaamsal amalarmzn gzden
geirilmesi gerekir. Hangi duygularn zerine hangi niyetleri
yerletireceiz? Ve bu niyetleri hangi eylemlerle balatacaz?
Bunlar kendimize sormalyz.
Hepimizin baarlarn takdir ettiimiz, beendiimiz, rnek
aldmz birileri vardr, olmal da. Aslnda hepimizde kskan
lk vardr. Yeterli kskanlk, yani kontrol edebildiimiz duygu
kendi geliimimize hizmet eder. Ama abarttmzda bu durum
artk bize ruhen ve bedenen zarar verir. Kskandmz kiilere
de negatif iletiim olarak gider, nk onun mutsuz olmasn
dilemeye balyoruz. Bunu bilinli sylemesek de bilindmz-
da bu ekilde oluuyor.
Duygularmz tanmamz, onlar fark etmemiz ve nasl kul
landmz bilmemiz gerekir.
imdi bu kskanlktan kurtulmak, ann tadn karmak,
bakalaryla btnlemek ve samimiyet kazanmak iin neler
yapabiliriz onlara bakalm:
lk nce kimlerin hangi zelliklerini ve sahip oldukla
r neleri kskandm, kskanyorum? Bunlar bir yere not edin.
Daha sonra her biri iin onlar takdir edelim. Yani X Beyin
sahip olduu x zellii iin onu takdir ediyorum diyelim.
Kskan insanlar takdir etmez, takdir edilmek ister.
Siz insanlar takdir etmeye baladnzda bu olumsuz duy
gudan kurtulmaya, zgrlemeye, daha sakin olmaya ve daha
ok anda kalmaya balarsnz.

137
 Yani Ahmete Alinin baarlarn, Ayeye Meltemin sahip
olduklarn takdir ettiinizi syleyin. Bu da kabulleniini hz
landrp kendi iinizde daha da glenmenize yardmc olacak
tr.
kinci olarak bir ey isterken, dua ederken bakalarn
da katn. Kendi baarnz isterken bir bakas iin de isteyin.
Kendi aknzn daim olmasn isterken, arkadalarnzn da
ak iin isteyin.
Kendi lkemizin refah iin dua ederken, baka lkeleri de
katn.
Ltfen fark edelim artk, medyann bize anlatt ya da zen
diimiz hayatlara sahip insanlarn bize verdikleri mesajlarn
bazlar yanl, nk insan rol model alyor ve kimi rol model
alyorsak farknda olmadan tarzlarn, beden dillerini, yaam
tarzlarn da model alyoruz ve artk kendilik durumumuzdan
uzaklap krlemeye balyoruz.
Biroumuzun dilinde kltrmze ait olmayan alnt cm
le kalplar var. Atarl, giderli konumalar. Ben zirvedeyim, ben
divaym, ben yleyim, ben byleyimle balayan cmleler...
Herkesin bir bakasn yenip birinci olma abalar.
Birounun bakasnn mutsuzluundan mutlu olma halleri.
Hey, ne oluyoruz? Nereye gidiyoruz? Biraz durmak lazm, ben
ne dnyorum, ne istiyorum, ne yapyorum diye sormak la
zm. lgnlar gibi somut eylerle doldurduumuz dnyamzda
soyut duygular koyacak yer kalmad.
Seversem, iyilik yaparsam malm alarlar, kazk atarlar,
koltuumda gzleri olur diyerek, zalimleiyoruz. Yalnz geldim,
yalnz gitmeliyim diyoruz. te bu sebeple kskanlklarmz ar

138
tyor ve zamann kalitesini karyoruz. Ya gemiteki aclarla
ya da gelecekteki ulaamayacamz hayallerle ba baa kalp,
imdiki zamanda ne gnein n, ne ailemizin duygularn,
ne hayvanlarn ihtiyalarn, ne doann akn ne de sevdikle
rimizin baklarn yakalyoruz.
Eer yakalam ak istiyorsak, ana odaklanmamz gerekiyor,
nk gelecekteki mutluluklarmz ve barl bir dnya imdi
ki zamandaki niyetlerimizle oluacak.

139
 Yaam /amanda Anlam Bulur

Zam an...
nsann ba edemeyecei tek ey zamandr. nsan sahip ol
duu ou eyi, zellikle somutlar riasl kullanmas gerektiini
ou zaman bilebilirken, sz konusu zaman olduunda durum
farkllaabilir. nk zamana kar her olayda farkl bir alg
yaratrz, oysaki zaman hep ayndr. Kiiye gre ya da olaylara
gre deimez, zaman deitiren e;y insan zihnidir, onun d
nceleri, hayalleridir. Zam an iyi veya ktye kullanmamza
neden olan da alglay eklimizdir.
Zam an kavram psikolojik durutnlarmza gre de farkllk
gsterir. Bazen hzl akyor bazen de hi gemiyor gibi gelir.
Oysaki akta bir deiiklik yoktur; burada da odak noktas
yine insandr, nk insan beyni inanlmaz bir potansiyele ve
yaratm gcne sahiptir. Beyin duyduu, grd her eyden
bir duygu yaratr. Bu nedenle, insanllar gerek dnyay zihinle
rinde yarattklar gibi zannederler, oysaki her ey bir illzyon
dan ibarettir.

141
 nemli olan o anda kalabilmektir , imdiye odakla-
nabilmektir . imdi ne yapyorum , ne dnyorum, ne
hissediyorum a odaklanabilmektir. Zam an doru kullanma
nn en nemli kural imdiyi kullanabilmektir.
imdiyi kullanamayan insan ya gemite ya da gelecektedir.
zellikle gemile ok yaamak zamann en verimsiz kullanl
eklidir, nk doru kullanlmayan zaman tela getirip stres
ve fke yaratr. Burada tek yaptmz gemiin pimanlklarn
gelecein endielerine yem yapp, imdiki zaman ldrmektir.
Bu nedenle zamanda yolculuk gerekmedii zaman kullanlma
maldr.
u anda kalamaymzn nedeni ise her eyi srekli art
lara balamamzdr. Param olsayd, salm yle olsayd vs.
Ben de zamanda kalabilirdim diye bahaneler retiyoruz. yle
olsayd, byle yapardm eklinde yapabileceimiz ama yapa
madmz gzel eyleri artlara balyoruz. Anda kalmak iin
bir eylere hep art kouyoruz. Sonunda da baarszlk, tatmin
sizlik gibi olumsuz duygularla boumak zorunda kalyoruz.
Oysaki gl olmak, elinde hibir ey olmadan bir eyleri ba
arabilmektir. Gl insan, hibir ey yokken yle olabilendir.

142
 Yaam Amac

Doumla
(Bebeklik-ocukluk)
Sevgi-Korku

Ergenlik-Yetikinlik
Paylamak

Doduu andan itibaren insann yaama amac sevgidir.

zellikle bebeklik ve ocukluk dnemlerinde hibir ey yapma
dan insanlara verdiimiz ey sevgidir, nk her birimiz sevgi
verme konusunda byk potansiyelle dnyaya geliriz. Bebeklik
ve ocukluk dnemlerinde kar taraftan ayn ekilde sevgi ile
karlanrz. Burada karlksz bir sevgi ak vardr, nk biz
yetikinler, bebekleri ve ocuklar zarar olarak grp onlara
koulsuz sevgi veririz.
Bu dnemde onlarn asl ihtiyalar karnm doysun, altm
temizlensin gibi daha ok fiziksel ihtiyalardr, yaam amalar
lmemektir.
Bebekler ve ocuklarn hayatlarn srdrebilmeleri iin sev
giye ve bakma ihtiyalar vardr. Burada temel duygu sevgidir.
Sevginin yannda her zaman var olan bir duygu vardr ki, o
da korkudur. Korku, insanlar birbirinden uzaklatran bir duy

143
gudur. O sebeple korkuyla kaanlar, sevgiyle birbirlerine yakla
rlar. Bu nedenledir ki en mutsuz insanlar, korkuyla kaarken
sevgiyle yaklaaca kimseleri olmayanlardr.
ocukluktan ergenlie geite hem ben hem dierleri anlay
gelimeye balar. Hayat paylam ak duygusunu fsldama
ya balar. Artk yannza biri geldii anda ilk unu duyarsnz
payla ve bydke duygu payla demeye balar hayat.
Kardeinle payla, arkadanla payla...
ocukken paylalan somutlar, bymeye baladka yerini
duygular paylamaya brakr. Empati kur, onu anla der hayat.
O yzdendir ki hepimizin yaam amacnn temelinde payla
vardr.
Hayat amac, senin dndakilere karlk beklemeden pay
laacan eydir. Peki, ne olmal paylaacam ey? Zamann
payla rnein! nk zaman, paylaldka kaliteli olmaya
balar. Dertler paylanca azalrken, mutluluklar paylaldka
artar. Her ey o zaman anlam bulur. Yaamak demek, somut
larn kontrolnde srlen sahte mutluluklar demek deildir.
Hayat paylaldnda anlam bulur. Eer sen zenginliini pay-
laabiliyorsan, gerekten zenginsindir; sahip olduklarnn esiri
olarak yayorsan deil.
Sistem ylesine gzel bir ekilde kurulmutur ki, aslnda her
ey amacna uygun akp gider. Mutsuzluklar, problemler insa
nolunun bu akn ritmine ayak uyduramamasndan kaynak
lanr.
Zam anda duraanlk diye bir ey yoktur, her ey aktadr.
Bu nedenle doann dzenine ayak uyduramayp depresyona
girebilen tek canl insandr. Ne hayvanlar ne de bitkiler dep-

144
resyona girmezler, hepsi grevini yapar. Ksp bal y a p m ^
brakan ar yoktur rnein ya da bugn ok skldm st ver
meyeceim diyen inek. nsandr, ac olaylardan dolay k$en
sevmeyi brakan, retmeyen, almayan. Hayata ksen, haya
tn snrlayan gelecekten bir ey bekleyemez.
yleyse adm atm ak gerekir. Hayata ksmeden yola
maktr nemli olan. Ylmadan mcadele etmek gerekir. Mut
luluk, mcadele ruhunu arttrrken korkular azaltarak gejjr
Hedefe giden yolda bazen dinlenmek gerekir, ama asl olan
vazgememektir, nk insan engellerle byr.
Dnya engellerle doludur ama nemli olan gerektiinde es
neyerek baka bir yoldan amaca ulamaya almaktr, i^

gzel olan her eyiin arkasnda zorluklar olduu gibi, tm bu

zorluk ve olumsuzl uklar aslnda yetenek ve becerilerimizi orta
ya karmak iin de birer frsattr.
Zam an mcadelle ister.
rnein yksek: bir bina dnelim, asansr olan bu bina
da en st kata kan merdivenler ve bir de giri kaps var. f}er_
kes hayata bu kapdan girer. Baz insanlar hzla asansre binip
binann en st katm a karlar ve bir anda buraya gelen insan
lar, yoldaki tehlikeleri hi grmemilerdir, onlar hayatlarn^
her eyi hazr bulan kiilerdir; tehlike grmedikleri, mcadele
etmedikleri iin de tehlikelerle ba etme becerileri gelimemitir
Skntlarla, tehlikelerle ba etme becerileri olmad iin de
korkaktrlar. zelllikle karanlktan ve cin, peri gibi eylerden
korkarlar, nk Ibunlarda belirsizlik vardr. Normal hayata
dnp, mcadele (etmeyi bilmezler; mcadeleyle basamaklar
tek tek kanlar ise;, dierleri gibi endie tamazlar.

145
 Mcadeleyle yukar kanlar, ilahi gce snarak kaplar
ak bile yatabilirken, dierleri kaplarn kilitleyip, gvenlikli
evlerde kalrlar ama yine de korkarlar.
Asansrle kanlar hayata kar korkak, kendine kar ce
sur; merdivenle yava yava kanlarsa hayata kar cesur olur.
Bu nedenle merdivenleri karken karlatmz zorluklar
karsnda kararl bir duru sergilememiz gerekir. Hayat mca
dele ister ve her bir saat iin bile yaplabilecek ok ey vardr.
Yaam amac ve hedeflerimize ilerlediimiz bu yolda en belirle
yici faktrler mcadele ruhumuz ve zaman kullan eklimiz-
dir, nk yaam zamanda anlam bulur.

146
 u Anda Dnelim

Kalc olm ayan bir ey elinden gitti diye alam ak olur

mu?
Zihnin en tehlikeli olduu an, sahibinin bo kald andr.
Kendini teslim edemediin an da olan ne varsa, yaam a
m say. Bir eyi yaam ak, ona teslim olm ak demektir.
Allah mkemmeldir ama mkemmeliyeti deildir. Kimse
drt drtlk insan ve hayat aram asn, kimse de kendini
mkemmel sanm asn. Gzel iftarlar...
Aslnda hibir eyin sahibi deiliz, sadece elden ele giden
bir eyler var. Sen de eskiyip bakasnda yenilenen. Ad
ise HAYAT.
Kimsenin hayat acdan ve zntden arnm deildir.
O nlardan kam ak yerine onlarla yaam ay renmek zo
rundayz.
Biliyorum sen de bir illzyonsun, zaman getike sadece
zihnimde yaayacaksn.
u an, imdi, gerekten ann iinde hangi sorular soru-

147
 yor beyniniz? Sorular m? Cevaplar m mutlu ya da mutsuz
eden?
Hakknda dedikodu yapana teekkr et. Her konum asn
da Allah sana hediye gnderir. Teekkr ederim fitnecilere
bana hizmet ettikleri iin.
Herkes gerei kendi karna gre yorumlamken, ara
nan kan nasl bulunsun?
imiz boald, dmz sslemekten. Dmz zenginleti, i
fakirliimizden.
stediimiz her eyin bana en leri koyduk. Artk ne k
sa karmza yetmeyecekmi gibi alglyoruz.
Sen iyi ve doruyken ilerin ters gitmeye baladysa sevin.
Daha iyisi iin hazrlanman istiyor Allah.
Her gece biten, her sabah yeniden balayan bir mrn var.
Bu kadar abartm a kendini, sen de o mrle bitip balyor
sun be dostum.
Brakn herkes hak ettii yerde kalsn. Fazla verince zarar,
az verince gaddar oluyorsun. Herkese kar dengede kal,
nk ederi o kadar.
Kalbin zenginlii kalp kazanm akla olur. Kalp kran fakir
dir, gn gelir sevgi istiyorum diye dilenir.
Ailen de olsa bakalarnn hayatn kolaylatrma. Rahat
tuzana denden kymet bekleme. nsana destek olmak
farkl, hayat sunmak fakl.
H ayat kimseyi ayrmadan hizmet ediyorken herkese, senin
ne hakkn var, farkl olan dlamaya. Kimsin ve nesin bu
dnyada? Haddini bil!
Gne bile dili, dini, rk, cinsiyeti, tercihi baka olan her-

148
kese doarken, senin hakkn yok o gnei sndrmeye.
Ik olam yorsan, engelleme.

149
 Beslenme Stratejisi ile Anda Kalmak

Az ye Anda Kal

nsann kontrol etmekte zorland eylerin banda fiziksel

alklar gelir. Yeme imeye ve cinsel ala sabr gstermekte
zorlanrz.
Dananlarmn ounda bu alklardan oluan ve yne
temedikleri iin meydana gelen fke ve stres sorunlar vardr,
nk ou insan duygusal aln doyuramad iin, fiziksel
tokluktan abartya gidiyor. rnein sevilme ihtiyac karlan
mam olduu iin ok fazla yemek yiyip kilo alan ya da aitlik
duygusu gelimemi olduu iin, cinsellikle baka bedenlerde
aitlik bulmaya alanlar gibi.
Beden ile ruh arasnda nemli bir iliki vardr.
Bedendeki ar doyum, duygularmzn olumsuzluklarnda
arlklar ortaya karr.
Deniz 30 yanda ok gen, kilolu, i g sahibi bir kadn.
Danmanlk iin bana geldiinde en byk sorununun sa
lkl, uzun soluklu ve evlilie giden bir iliki kuramadyla il
giliydi.

151
 Beyni srekli gemiteki olumsuz deneyimlerine odakland
iin korkular ykselmi. Evlilie olan inanc azalm ve erkek
ler hakknda nyarglar artmt.
30 yama kadar saysz iliki yaam ve hepsi en fazla 1 ay
srm. Her ilikisinde defalarca cinsel iliki yaam. Her ili
kiden sonra terk edildiini fark etmeye balam.
Deniz, Akm Bey, erkekler iin cinsellik nemli deil m i?
Ben, Evet, hem erkekler hem de kadnlar iin nemli.
Deniz, Peki, neden her iliki sabah terk ediliyorum?
Ben, Ruhlar sevimeden bedenler seviir m i?
Deniz, Nasl yani?
Ben, Her trl ilikide duygularn bulumas nemli. En
basit bir arkadalktan bile sevgi, gven, umut, sayg gibi duy
gularn karlk bulmasn isteriz. yle kolay harcanacak ey
ler deil ki bunlar. Zam anla, inandka arkada, dost edinir
ve sarlmaya, dokunmaya balarz. Evlilie giden yolda, ruhu
doyurmada, bedeni doyurmaya alrz. Cinsellik sonutur.
Duygularn tatmini salandktan sonra insanlar ilikilerini bir
st aamaya gtrrler, kltrmzdeki kz isteme, sz, nian
ve sonra dn ritelleri bunun iindir. Dne kadar her aa
mada kadn ve erkek birbirlerini tanmak iin zaman yaratr,
bedel derler.
Deniz, Bu anlattklarnz eskide kald am a!
Ben, Yoo, sadece ismini deitirdik. Kz istemenin ad, ta
nma oldu. Niann ad, sevgili olma oldu. Kna gecesinin ad,
bekrla veda partisi oldu. Sonra ise dn. smi deitike
ierii de deiti.
Deniz, Ne fark eder?

152
 Ben, Tabii ki fark etmez. Sadece ne algladmzla ilgili.
Deniz, Bana dnelim, neden byle oluyor?
Deniz bu soruyu sorduktan sonra, birka seans yapp kendi
ni tanma yolculuuna ktk.
Deniz unu fark etti, erkeklerden sevgi bulabilmek iin sk
sk cinsel ilikiye giriyor. Dokunsal temaslarda kendince tatmin
salyor ve anlk aitlik duyguyu gelitiriyordu.
Ksa srede erkekler, bedel demeden bedenine sahip olduk
lar iin Denizi tanmak ve sevmek iin aba sarf etmiyorlard.
Ayrca tm sevgi ve aitlik beklentisini bir erkek zerine o
kadar younlatrm ki, baka alanlarda doyumlar yaamaz
hale gelmi.
inde, arkadalklarnda, ailesinde, maneviyatnda yaadk
lar onun iin ntrlemeye balam. Kendi deerini srekli er
kekler zerinden belirlemeye balam.
Her olumsuz deneyimden sonra kendini daha da deersiz
hissedip yklm.
Artk gemiten kurtulamayan, ana odaklanamayan, gele
cekle ilgili kayglan da yksek olan birine dnm. Gemi
deneyimlerle altktan sonra, anla ilgili davransal terapi a
lmas yaparak, yeni bir dnm salamay baard.
nsan mutsuz eden eylerin banda ar fiziksel doyum ge
lir. Ar yiyerek, ierek ve ar cinsellik ile ruhumuzu kreltiriz.
nsan tok olduu zaman kendi keyfiyetine o kadar odakla
nr ki, algs kapanm aya balar. nsan daha az snrl dnme
ye balar. Beynimize buhar dolar ve gereklerden uzaklarz.
Genelde arlk ker ve uykumuz gelir. Daha sonra dikkat da
nkl balar.

153
 Az glmekle kalplerinizi ihya ediniz. Alkla temizleyiniz.
Saf ve hafif olsun.
Hz. Muhammed (S.A.V.)

nsan ar yedikten sonra an kaybeder.

Bakalm ar yemek hangi duygular arttrp bizi ondan
uzaklatryor?
1. nsan kasvete drr, dnceleri sertletirir. Bu nedenle
dilimizle sylediimiz gzel szler kalbimize inmez.
2. Sabr duygusunu azaltr, hzl ve ok yedii iin kalbine
acelecilik gelir. Etrafndaki her ey ve herkes ona ar, tembel
gzkr. Aceleci olup herkese kzar, eletirir. Srekli, abuk
olun, hzlann, der. Andan uzaklap srekli gelecek kaygs
yaratr. Bulunduu ortamdaki enerjiyi negatife dntrr.
3. Ar yerken gzmz ok aktif kullanrz. Gz her eye
odaklanmaya balar. Ar hassasiyetten dolay konuma artar.
Srekli eletiren, ok konuan insanlara dntrr. Gzmz
le kalbimiz birlikte alr. Gz ayrntdaki olumsuzlua odak
landka, kalbe negatif duygular gelir. Kalp dile verir ve negatif
konumalar balar.
4. ok yemek iin, ok alveri yapm ak ve m utfakta ok
zaman geirmek gerekir. Gz doymad iin ok fazla yemek
yaplr ya da sipari edilir. Tka basa yenir ve kalr bir ksm.
Hem israf hem de arlk ker. Tketimi artrmadan reti
me geilemez. Birey, aile ve toplum rettike mutlu olur. Yeni
dnya dzeninin en byk amac, tketime yneltmektir. n
sanlar birbirinden ayrrsanz, yalnz brakrsanz birlikteliin
verdii mutluluu yaayam adklar iin eyalarla ve yiyecek

154
lerle olan ilikilerini abartrlar. 5 kiilik bir aile ekmek ile
gn iinde doyabilirken, bu 5 kiilik aile paralanrsa, her biri
bir ekmek alr ve genelde yar: pe gider. Yalnzlk kitlesel
tketimi artrr. Yalnz olan he insan kendi gibi yalnz olan
bir bakasnn tketimini grp kyaslam aya gider. Onun gibi
tketince, mutlu olacan zannedip arya kaar. Eskiden
kom ular birbirlerinin plerini bile grmezdi. Ne tkettik
lerini bilmezdi. Herkes bakasnda yoktur diye dikkatliydi.
imdi herkes sokakta, T V de bakalarnn ne yediini, ne giy
diini grerek daha fazla ackyor, aslnda beden deil, ruhlar
ackyor.
5. Az yemekle vcut daha salkl olur. Bunu Dr. Mehmet
z dahil, tm tp dnyas syler. lalardan kurtulur insan.
Daha zinde ve gl hisseder. Kii bu zindelikle ann farkn-
dalna ular. Bedensel hastalklarla ilgili kayglar azalr ve
salkl yaamn tatminine ular. Karnmz itike vcut arl
mz artar. Yere daha fazla basn uygular, yerimizden hareket
etmekte zorlanrz. Bu sebeple birok eyi erteler ya da iptal
ederiz. Zam anla kazanacamz birok eyden, arlk sebebi
ile uzaklarz.
Hatrlatma:
ok yemek gze perde indirir ve insan kendini yalanc bir
rahatln iinde bulur. Oysa gerekler o an iinde akarken, kii
kendi yaratt sahte gerek zanmnda uyur.
Peki, yeme alkanlklarn biranda nasl deitirir insan?
Tabii ki hzl deiimler teflikelidir, yapmamz gereken
lokmalar yava yava azaltm akr. nlerimizi azaltm adan,
yani saysn deitirmeden hareket edin. Her n kendinize

155
ekmek snr koyun. M esela her nde dilim ekmek tke
tiyorsanz, bu ilk hafta ikiye, ikinci hafta bire drn. Bunu
yapabilmenin en basit yolu, bir dilim ekmei koparp yerken
paray kk tutmaktr. Beynimizin alt lokma says var
dr. Her yemek annda o sayya ulamak ister. Diyelim ki her
bir dilim ekmei be harekette koparp bitiriyorsak, ilk hafta
daha kk koparlarla sekiz dokuz lokma haline getirelim.
Zam anla dilimde on be lokma ile yarattnz alkanla
bir buuk dilimle ulaacaksnz. Yani ileride bir dilim ekmei
belki on be hareketle tketeceksiniz. Beyin ayn sayya ula
tka, kendini rahat hissedecek. Aslnda hareket says ayn
kalacak, sadece ierik deiecek. Beyin ierikle pek ilgilenmez.
Zam anla hafifleyeceksiniz.
imdi sra yemekleri yeme eklimizde:
Yaplan aratrm alar ounluk olarak kilolu insanlarn ye
mek yerken tabaklarna dikkatlice baktklarn, zayf insanla
rn ise pek dikkat etmediklerini gsteriyor. Yine yaplan ara
trmalarda bizler ilk olarak ekmei azmza atar, ardndan
kakla yemei azmzda bulutururuz. Beyin hem ekmei
hem de yemei tam olarak alglayamad iin daha ok t
ketmek ister.
O zaman yle yapacaz:
Ekmei azmza atacak ve ineyip yutacaz. Daha sonra
yemei kakla yiyecek, ineyip yutacaz. Beyin ksa srede
toklua ulaaca iin arsn istemeyecek.
Birok diyet bu sebeple tutmaz. nsanlarn renmesi gere
ken yediklerinin ne olduundan ziyade, nasl yedikleridir. Yani
beslenme stratejisi farkl bir eydir.

156
 21 Gnde Anda Kal

Anda kalamazsak, ya gemie ya da gelecee yakalanrz.

Bizi yakalayan gemi ve gelecek her zaman olumlu halleriyle
zihnimize saplanmaz. Genelde ou insanda acya odakl bir
ruh hali olduu iin, aclar bulup nmze getirmesi daha ko
lay olur. nsan ya hazza yaklamak ister ya da acdan kamak.
kisinin arasnda gider gelir hayat.
Kurtulamadmz her olumsuz dnce ve davran daha
nceden yava yava ama istikrarl bir ekilde tekrarladkla-
rmzdr. Beynimiz dncelerimizin olumlu ya da olumsuz
olmas ile pek ilgilenmez. O daha ok hangisini ya da hangi
lerini sk tekrarlyorsak onu istediimizi dnd iin bize
yaatr.
lke olarak geliimsel srelerimize bakldnda, bundan 20
yl ncesine kadar iilik dnemi hkimdi. Teknolojinin pek ge
limemi olmas, tketimin az olmas ve biz dilinin hkimiyeti
sayesinde insanlar daha ok anda yayorlard. ilik dne
minden dolay insanlar sadece alp, retip bir at altnda

157
yaamaya alyorlard. imdilerde ise iilik dnemi yerini
rahatlk dnemine brakt. Gemiin ii, yani srekli alan,
reten anne babalar, hayattan pek haz alamadklarn dn
dkleri iin, kendi ocuklarna zgr ve rahat bir yaam sa
lamaya altlar. Yani kendi gemilerini ocuklarnda dzelt
meye baladlar. Bu aba bir taraftan iyiyken, bir taraftan da
olumsuz etkileri getirdi, nk teknoloji ile rahata kan hayat,
anne babann dl, rahata karma, sorunlar yok etme abala
r yznden ocuklarda sorumluluk bilincini azaltt. Bu bilin
azald iin, yetien bireyin kendi bana kald anlar oald.
Yani daha zgr ama daha sorumsuz hale gelmeye baladk.
ok ey isteyebilen ama hepsini hedefleyemeyen insanlar ola
rak stresimiz artt. Dnyaya hkim olan tek bana ol, mutlu
ol ilkesi Trkiyede de ba gstermeye balad. Biroklar bu
tek banalk yznden anlk kararlarla yaama katlyorlar.
Bir anlk kararla evlenip, bir anlk kararla boanr olduk. Bir
anlk kararla dost edinip, bir anlk kararlarla dman oluyo
ruz. Hzl yaam, hzl geliim insanda olduu gibi doada da
kendini gsterdi. Yani hzl bir ada yer arar olduk kendimize.
abuk sklan, sorumluluktan rahatsz olan, bakasna ya da
bakalarna ilgi gstermeye istei olmayan, ksa sreli hazlarla
yetinmeye alan bizler, kendi egomuzun klesi olma yolunda
ilerliyoruz. Oysaki yaama ayak uydurmak gerekirken, yaa
mn bize ayak uydurmas gerektiine inanyoruz.
Yani dengeyi kaybetmek zereyiz. Paramzn ok olmas,
ok gzel ya da yakkl olmamz, evremizin genilii mut
luluk lleri olmadklarn bize gsterince, ok olmaya bala
dk. nk biz bunlarn bizi huzura, mutlulua gtreceine

158
inandrldk. Asl mutluluk nelere saUP olduumuzdan ziyade,
nasl dndmz ve nasl yaadnu* ile alakal. Yani sahp
olduklarna zihninden ne anlam verijotsun ve onlarla nasl ya-

yorsun?
Ders alan abuk sklyor, i5 hayatmdakler ok fazla stre
se giriyor, hayallerine ulaam ayanlar hayata kusuyorlar nk
yaadklar an'a deil, zihinlerinde ohnak istediklerine ya da ya
amak istemediklerine odaklanyorlar. Bu sre insanda neden
yayorum, her ey hep ayn, olacak, ansm yok gibi olumsuz
inanlar yaratyor. Kendi isel srecimizdeki bu inanlar, d
dnyadan gelen olumsuz mesajlarda pekitiriyoruz. Dnyada
olan hastalklar, savalar, lkemizdeki terr olaylar, ehit ha
berleri, trafik kazalar, aldatm a habeflen ve cinayetle, o kadar
ok gzmze, kulamza sokuluyor k, mzdek, olumsuz
inanlar kemikleiyor, yani um udum u* azalyor. Umudun azal
d yerde heyecan olmaz, motivasyon olmaz, insanlar robotla
r duygularn, ac ekmemek iin kullanmak istemezler, yani
ac ekeceine, aldatlacana inand', W sevmek istemez.
Zengin olamayacam dnd iin almak istemez, do-
landrlacana inand iin ibirliinden kaar ve yava yava
yalnzlar. Bir sre kendi dnyasnda, zum arar. Paras olan
Hindistan'a giden olmayan evinde - yaka*. dnyasnda
gezer. Kimi kumara verir kendisini, ki m. alkole. Herkes bir yol
bulur kendine. ok azmz mutluluun an'da olduunu gr
rz, nk dierleri bir zan yaratp o n inanmann daha kolay
olduunu dnrler.
21 Gnde A N da kalmak blmmde, danmanlk seans
larmda kullandm etkili yntemleri szlere sunacam. Bu

159
tekniklerle hem konsantrasyon becerimiz artacak, hem anda
kalma srelerimiz etkili olacak, hayatn daha ok olumlu ta
raflarna odaklanabileceiz, daha pozitif bakp sorumluluk
alma ksmnda motivasyonumuz artacak.
Beyin nron denilen kk sinir hcrelerinden oluur.
Bu nronlar dier nronlarla bir sinir a kurmak iin k
k dallara sahiptir.
Bu sinir anda fikirler, dnceler ve duygular oluturulur
ve birbirine balanr.
Hepsinin birbiriyle olas bir ilikisi vardr.
Bir nronun yeni bir balant kurma sresi 21 gndr. 21
gnde hcre blnmesi gerekleir. Bu ne demektir?
Bir davran, bir duyguyu, dnceyi, davran modelini
21 gn boyunca devam ettirmek, kurulan yeni nron balants
sayesinde o davrann alkanlk haline gelmesini, o duygu ve
dnce iinde olmamz salar.

160
 Niyetini Sorgula

Yaptklarmzn deil, davranlarmzn altndaki niyete

gre karlk alrz. Birine su ver;nek, iyerinizde ok almak,
bakasnn hakkn savunmak, annemize iyi davranmak, eimi
ze iek almak gibi binlerce eylemlerimiz vardr. D dnyaya
iitsel ve grsel olarak verdiimin davranlarmz o an iin bir
karlk bulur belki ama gerek karln daha sonra niyetimi
ze gre alrz. Diyelim ki bir olay karsnda hakszla ura
dn dndnz bir arkadanz var. O an hakszl fark
etmeniz deil de, onu savunmalym, nk onun bana faydas
var, beni daha ok sever gibi baka niyetlerle eyleme geerse
niz, arkadanz o an mutlu olacak ve kendisi iin sizi dost gibi
grecektir. Yani ksa vadede kazanl gibi grnrsnz. Ama
uzun vadede niyetler yava yava ortaya kacandan arkada
nz eninde sonunda sizin gerek niyetinizi anlayacak ve sizden
uzaklaacaktr. Bu kanlmaz bir sondur.
Ben bu eylemi neden yapyorum? En alttaki gerek niyetim
ne diye sorgulamalyz. Gerek niyetlerimizi bulduumuzda,
gerekte yaayacaklarmz da belirginlemeye balayacaktr.

161
 Yzeyde yaptklarnzdan dolay kendinizi deerli hisse
debilirsiniz ama en alt nedenlerde bir yanl kodlam a varsa
ileriniz de istenilen ekilde gitmeyecektir. Birilerinin gzne
girmek iin doa dostu, hayvansever gibi gzken insanlarn
o an iin kazandklarn biliriz ama gzlerine girmeye altk
lar insann uzun vadede onlar yanlarnda barndrmadklar
n da grrz. Bazen de sizin tamamen iyi niyetle samimi yap
tnz eyler, o an iin yanl anlalabilir, kimse sizi anlam asa
da yine biliriz ki zamanla herkes gerei grecektir. En temel
niyete bakarsanz insan genelde kendi hazlarna hizmet etmek
ister. Yaam ierisinde sadece kendisinin deil, dierlerinin de
kar ve mutluluklarn niyetlemesi gerektiini renir. Ken
dine ok fazla odaklandnda bencillemeye, kendisi ile ba
kalarn eit dnmeye baladnda salkl sosyallemeye,
bakalarn kendisinden fazla nemsemeye baladnda ise
fazla tavizden kullanlmaya balayacaktr. Yani her eyin a
rs zarardr.
Niyetlerimizde samimiyet en nemli unsurdur. Bunu kendi
mize itiraf edebilmeliyiz. Bunun farkna varmak, bir insan iin
en nemli terapidir. nsann iyilemesi kendi gerek niyetlerini
fark etmesi ile olur, nk bu farkndalk kiinin ruh dnyasna
iyi gelecektir. Hayatn insanla oyunu vardr. Bizler bir ey iin
niyetlendiysek, hayat bizim samimiyetimizi snamadan akmaz.
Birini gerekten iyi niyetle seviyorsak, bunu ispatlamamz iin
sevdiimizle snanrz. Bir yere gerekten bir okul yaptrmak
istiyorsak ve bundaki niyetimiz gerekten fayda ise, hayat oku
lu yaptrana kadar karmza bir sr engel karr. yle anne
babalar var ki evlatlarn temelde salksz niyetlerle yetitir

162
milerdir. Asl niyetleri, ileriki yllarda, yani yalandklarnda
kendilerine bakmalardr. Hayata bir insan hazrlamak yerine,
kendilerine bakc niyetiyle ocuk yetitiren bu ebeveynin evlat
larnn bydklerinde ciddi iliki problemleri yaadn gr
rz. yi niyet de kt niyet de eninde sonunda insann kendisiy
le buluur. Yani niyetiniz bu hayatta sizi bulmadan kaybolmaz.
Bu durumu size bir hikye ile anlatmak istiyorum:
lkenin birinde, her sene dzenlenen bir yarma zaman
yaklar. Bu yarmada sadece down sendromlu ocuklar koar
lar. Bir sene boyunca eitmenleri tarafndan yara hazrlanrlar.
Hepsi ok heyecanldr. Aileleri ve izlemeye gelen yzlerce insan
onlarn nasl yaracan merak eder. Yar gn gelir ve kou
kyafetlerini giymi 20 down sendromlu ocuk start dd a
lnca komaya balar. Yzlerinde tebessm, nefes nefese koar
larken ilerinden birisinin aya taklr ve der. Dt gibi
can yand iin alamaya balar. Dier 19 yar, arkadala
rnn dtn ve aladn grnce teker teker yar brakp
arkadalarnn yanma giderler. Hepsi onun banda bekler ve
aralarndan bazlar arkadalarn pmeye, susturmaya alr.
Bir anda seyircilerde sessizlik olur. O anda dier 19 yarmac
da alamaya balar. Yarma biter ve hepsine birden birincilik
dl verilir. te 19 ocuun gerek niyetleri kazanmak ve hrs
deil, tamamen arkadalarnn zntlerine ortak olmaktr. BU
toplu ve samimi gerek niyet seyirciler tarafndan hissedildii
iin ortam buruk bir sevin kaplar, nk insanlar samimiye
tin gereklii ile duygulanrlar. Genelde pek rastlamadmz bu
niyetlere belki eskiden daha da alktk ama imdiki yzylda
birok insan gerek niyetlerini saklamay iyi biliyor.

163
 Bir retmenin gerek niyeti retmek olmal ama ilerinde
zel ders vermeye niyetliler de var. Bir belediye bakannn ger
ek niyeti halkna hizmet olmal ama ilerinde usulszce zen
gin olma niyeti olanlar da var. Bir iverenin gerek niyeti hem
kazanmak hem de kazandrmak olmal ama ilerinde sadece
kendi kazanma niyetinde olanlar da var. Bir kadnn evlenirken
gerek niyeti mutlu bir aile olmak olmal ama ilerinde sadece
kocasnn parasna sahip olma niyetinde olanlar da var. Bir er
kein evlenirken gerek niyeti sadk olup, sahiplenmek ve aile
sini korumak olmal ama ilerinde gizlice sadakatsizlik yapma
niyetinde olanlar da var.
Gerek niyetler kendisini sahte niyetlere braktnda dzende
ciddi ykmlar olmaya balar. Hayat samimiyetsiz insanlar y
znden artk ekilmez bir hale gelmeye balad. Yaadmz do
ann mahvolmas, hayvanlarn nesillerinin tkenmesi tamamen
niyeti bozuk insanolunun eseridir. Sorduunuzda her insan hay-
vansever ve doasever ama ok azmz hayvanlarn ve doann
sal iin bir eyler yapyoruz. Yani dilde samimi, davranta
belkici ama niyette yalanc olabilenlerimiz de var bu hayatta.
imdi sizlerle niyetlerimiz zerine bir farkndalk almas
yapalm, aadaki sorular yantlamanz istiyorum. Yantlar
ken yalnz olduunuzu unutmayn.
1. Einizle neden evlendiniz? Gerek niyetlerinizi sralayn.
2. Anneniz ve babanza neden yardmc oluyor ya da olmuyor
sunuz? Gerek niyetleriniz neler?
3. u an yaptnz iin gerek nedenleri neler?
4. Bir ilikiniz varsa eer, onunla neden birlikte olduunuzu
syler misiniz?

164
5. En son yardm ettiiniz kiiye hangi nedenlerle yardm etti
niz? Gerek niyetleriniz neydi?
6. Dilerinizi fralamanzn gerek nedenleri neler?
7. Bu kitab almanzn gerek nedenlerini sralar msnz?

Bir de bakalarnn niyetlerini kendimizce deerlendiririz,

rnein:

1. Annenizin size kzdndaki gerek niyeti sizce neydi?

2. u an ivereninizin sizinle ilgili gerek niyeti ne?
3. Hitlerin o katliamlar yapmasndaki gerek niyeti neydi?
4. En sevdiiniz ke yazarnn o ii yapmasndaki gerek niyeti
sizce ne?
5. Einizin size krld anlarda sylediklerinin altnda yatan
gerek niyet nedir sizce?

Bu sorular ve yantlar oaltabilirsiniz. Unutmayn, gerek

nedenler ileride yaayacanz sonular da nnze koyacak.
Ben kt niyetli insanlarn mrleri boyunca mutlu mesut
olduklarn duymadm, grmedim. Eer ki siz etrafnzda, te
levizyonda veya gazetelerde kt niyetli, ahlaksz ya da oray
buray hortumlayan insanlarn mutlu olduklarn dnyorsa
nz, hele ki onlarn mutlu olduklarn yaam ekillerinden, alt
larndaki araba ya da verdikleri fotoraflardan karyorsanz,
yanlyorsunuz. Gerekten yanlyorsunuz. Kt niyetle edini
len rahat yaam grntsnn arkasndakini size gstermez
ler. Size gsterilen ksm sadece grmenizi istedikleri ksmdr.
Aslnda, ayn sizin gibi. Sizler de ne yaarsanz yaayn baka

165
larnn yannda maskelerinizle gezersiniz. ok az insann sizin
gerek yanlarnz grmesine izin verirsiniz.
Niyeti iyi, samimi ve drst olan insanlar anda daha ok
kalabilen insanlardr, nk iyi niyetle yaptklar her eyin
yaratt duyguyu o an yaarlar. Ve bu iyi niyetle yaptklarn
gemilerinden depolamazlar, yani ben dn, iki sene ya da bir
hafta nce iyilik yaptm demezler, direk unuturlar. Eer unut
mamsa, zaten samimi deildir.
Ama kt niyetle, samimiyetsizce bir eylem yapmsak,
bunu direk gemie depolarz ve ara ara hatrlarz. Bu da zihni
mizi yorduundan bizi andan uzaklatrr.
Size nerim, gemite yaptnz nemli eylerin, u an yapt
nz nemli eylerin ve gelecekte yapmay planladnz kararla
rn gerek niyetlerini yazarak aln. Farkndalk gelitirin, n
k batan bunu yaparsanz, yanl olanlarndan arnabilirsiniz.
Kendinize bir frsat verin, daha uzun anda kalabilmek adna.
Yaamdaki en samimi ve en iyi niyetli davranlar gerek
annelerin yaptn biliriz. En samimi ve en iten sevginin de
ocuklara ait olduunu biliriz. ocuklar iin gelecek yoktur,
onlar her yerde ve her artta anda yaarlar. Oturduklar yerden
3 yl sonrasnn planlarn ya da geen sene yaadklarnn ac
sn ekmezler. Depremlerin, savalarn, kazalarn ocuklarna
baktmzda, hepsi bir sre sonra oyun oynamaya devam eder.
Biz yetikinler ise, bu ve buna benzer aclar yaar ve gelecee
de tarz.

166
 Yaamnn Anlamn Bul

Sadele

Yaratc her canly dozunda, sade ve abartsz yaratmtr.

Doadaki canl cansz her eyi gzlemlediinizde fark edece
iniz en nemli ey uyumdur. Bu uyumun olumas iin her
canlnn sade olmas gerekir. Aalar bir baka aaca zarar
vermeyecek sayda yapraa, etiller yeilliin azalmayaca ka
dar otullar avlamaya, gne farkl tonda renklerle domaya
hedeflidir. lerinden bazlar hedeflerini abarttnda uyum
problemi olur ve dzende bir deiiklik olur. yle ki insann
da yaamn iinde giyinii, yemesi imesi, konumas, duygu
ve dnceleri dengede olmaldr. Giyiniinde abartl olursan
gze, yemende abartl olursan kendine, konumanda abartl
olursan bakalarna batarsn. Neyi abartrsan bil ki, ilk zarar
kendine vereceksin. Fazlalatka insan znden uzaklar, ken
dine koyduu bu mesafe mutsuzlua itmeye balar.
nsan somut ve soyut duygular arasndadr. Somut yaam
arttrdka soyut yaam azalr, soyut yaam arttrdka so
mut yaam azalr. Bu ters orant insann ok farknda olduu

167
bir sre deildir, nk oumuz somut yaam arttrrsak,
mutlu olacamz zannederiz. Hayatmza fazlaca soktuu
muz her somut ey, ilk nce dikkat dankl yaratr. Bilin
dmzn bu kadar somut eyin var olduunu bilmesi, insan
daha tedirgin yapyor. ok fazla eyas olanla yeterli eyas
olan arasndaki en byk fark, sade olann daha emin olmas,
fazla olann ise hayata kar daha tedirgin olmasdr. Byk
ehirlerde, rezidanslarda, lks byk apartm anlarda yaayan
insanlara bakn, dikkat ederseniz bahelerinde gvenlik, ka
plarnda grevli, en salam kilitler, panjurlar vb. nlemler
vardr ama bu nlemleri arttrdka korkular da artar. Bunun
tersine mahalle, ky ve kasaba gibi kk yerlerde yaayan
insanlar camlar, kaplar ak olduu halde hayata kar daha
gvendedirler. Ben ne abartn ne de azaltn diyorum, sadece
hayatnza denge getirin diyorum.
Meslek hayatmda yzlerce insanla altm, alyorum ve
bu konuda gzlemlediim en nemli sre udur; baz insanlar
var, somut yaamda o kadar abartmlar ki, arabaya binerken
kaplarn bakas ayor, evde bir bardak sularn bile bakalar
getiriyor, kk byk btn ilerini bakalar yapyor ama bir
o kadar da mutsuzlar ki. Hayatlarnda hibir ey iin ura
myorlar. Somut yaamdaki abart insanlarda retimi azaltt
iin, mutsuzluk da ba gstermeye balyor.
ocuklar iyi gzlemleyen herkes bilir, bir ocuun haya
tnda ok fazla oyuncak, kyafet ve eya olduunda, o ocukta
fke ve sinir patlamas olur. Artk soyut duygularn ynetemez
hale gelir, nk bu kadar uyarc, ocuktaki yaratclk yete
neini yok edecek kadar azaltr. Bu kayp, ocukta gerginlik

168
yaratr. Artk ona alacanz her eyin mr gn getike azal
maya balar.
Soyut duygularmz, yani sevgi, sayg, merhamet, vicdan,
hogr vb. kullanldka artar.
Somut duygularmz ise, ev, araba, kyafet, para, oyuncak,
eya vb. kullanldka azalr.
Her iki duygunun da ortak bir zellii vardr, o da payla
ldka artar. Yaadmz yzylda hem soyut hem de somut
duygularda cimri olmaya baladk. Kendimize bu kadar eyi
neden saklyoruz diye sormalyz, nereye gtrp ne yapacaz
onlarla. Bizde var olan her ey bakasnda anlam buluyorsa,
paylamak en byk ilacmz olsa gerek. Her zaman veren el
olmalyz sz buradan geliyor, en zengin insan, cesurca verebi
len insandr. Ama korkuyoruz bizde kalmayacak diye, belki de
byle retildi bizlere: Aman ha, sakn verme, dendi. Bilin
kodlarmzda o kadar ok endieli, kaygl inanlarmz var ki,
bunlarla almaktan baka yolumuz yok.
Soyut duygularmza sahibiz, onlarn kontrol elimizde ama
somut duygularmza, yani daha maddesel eylere sahip deiliz,
onlar bize sadece emanet. Bu emanetlerin bazen el deitirme
sine izin vermeliyiz.
imdi 21 gnde sadeleebilmek iin baz yntemleri sizinle
paylamak istiyorum. Bu yolla anda kalabilme ihtimaliniz de
artacak. Kitabn bu blmn okuduktan sonra, evinizde, oda
nzda kullanmadnz, fazladan duran, abartl olan maddesel
eyleri teker teker bir yerde toparlayn (elbise, kutu, kalem, ayak
kab, kitap vb.). Bunlar gerekten dnerek, iselleerek yapn
ki, samimiyetiniz artsn, nk ne yapyorsak samimiyetle yap

169
malyz ki, mutlu olabilelim. Yava yava, sindire sindire topar
layalm hepsini. Onlar iin odamzda bir yer aalm. Sonra teker
teker sralayalm onlar. Her gn birini bir bakasna verecek gibi
programlayalm kendimizi. Yani 21 gn boyunca her gn bir e
yamz birine vereceiz. Bu verme eylemi iin tanmadmz in
sanlar tercih etmemiz gerekiyor. Tandklarmz sadece teekkr
eder ve mutlu olurlar. Ama tanmadklarmz daha ok teekkr
eder ve daha ok mutlu olurlar. Tanmadklarmza yaptmz
bu iyiliin enerjisi her zaman daha yksektir. nsanz, bazen ta
ndklarmza yaptmzda bilindmz karlk bekleyebiliyor.
Her gn birini verdikten sonra teekkr edin iinizden, yani
kredin bakasyla paylaabilecek bir eyleriniz olduu iin.
Bu teekkr hayatnzn daha da bollamasna ve bereketlen
mesine yol aacak. Ama bu bollanma ve bereketlenmeyi bekle
meyin. Sadece sadelemek adna, emanetlerinizi iade ettiinizi
dnn. Sadelein.
Ne mi olacak? Bir kere bakalarnn gnlnde yer bulacak
snz. Arlklardan kurtulacaksnz, sisteme uygun bir davran
sergilediiniz iin varsa nnzde byk engeller, yava yava
yok olacaklar. Soyut duygularnz daha ok ortaya kmaya ba
layacak. Farkndalnz artacak, olumlu duygularnz yeerecek.
Gelelim sadeleebilmek iin soyut duygularla almaya.
Sevgi, sayg, merhamet, vicdan, hogr vb. duygular bakala
rndan beklediimizde gelmezler. Bizler olumlu olumsuz duygu
larla dnyaya geliriz. Bunlarn hepsi gidecek yer arar. Yani ilk
nce olumlu duygularmz kullanabileceimiz birilerini bulma
lyz. En kt artlara bile sahip olsak, sevgiyi hak eden birileri
bulunur elbet.

170
 Annesi babas tarafndan terk edilmi, bakmevine braklm
bir ocukla alyordum. Kald ocuk esirgemeyi arada srada
ziyaret edip oradaki ocuklarla oyunlar oynuyorduk. Fakir, an
nesiz babasz bir ocuktu. 4 yama kadar hi sevgiyi tatmam,
nk babas alkolikmi ve her akam annesini dvyormu.
Annesi sevgisini gsterebilen bir kadn deilmi. Hayata ks, ac
odakl ve zihinsel olarak da yeterli olmayan anne, ocuunu her
bakmdan ihmal ediyormu. Bir gn evde byk bir kavga k
m ve babas annesini gznn nnde baklayarak ldrm.
Baba cezaevine, ocuk ise devlet korumasna alnm. 4 yanda
ocuk esirgemeye gelmi. Ben onunla tantmda 7 yanday
d. Oraya gittiim baz gnler skntl oluyordum. ler yolunda
olmuyordu bazen, aldm arabann sorunlar canm skyordu.
leride ne olacak kayglarm beynimde o kadar yer kaplyordu ki
size anlatamam. Bir gn ocuklarn yanndaym, bu kk adam
geldi yanma ve bana dedi ki: Seni seviyorum, biliyor musun?
Ben de, Biliyorum, bende seni ok seviyorum, dedim. Onun
cevabysa bana tam bir hayat dersi oldu: Bende daha ok sevgi
var, sen her gn gelsen bitmez.

Daha 7 yandaym.
Ben, sizden daha anslym, 4 yamda onlarca arkadala ta
ntm.
Benim 10 annem var. retmenim, ablam, yan binadaki b
yklerim, arada bir beni sevmeye gelen teyzelerim var.
Onlara A N N E diyorum, ok zevkli, sizin ka anneniz var?
Ben onlara, Seni ok seviyorum, diyorum...
nsann ne kadar ok sevgisi var. 100 annem olsa yetmez.

171
 Daha 7 yandaym.
4 yanda rendim tuvaletimi yapmay, elimi ykamay.
Hepsini 8 yandaki ablam retti. Bazen aryorum, ona
da anne diyorum.
Bana, tanmadklarnla konuma diyorlar, gvenme diyorlar.
Biliyor musunuz, gizlice hepsine, Seni ok seviyorum, di
yorum.
Sizin de var m tanmadklarnz, gvenmedikleriniz?
Bir sr: Onlara, onlar sevdiinizi syleyin, sonra gveniyor
insan, seviyor...

Bazen alyorum, bazen kavga ediyorum arkadalarmla.

Oyuncaklarm alyorlar, dlyorlar beni.
Hani sizi de alatyor ya sevdikleriniz,
Alyorlar ya mutluluunuzu elinizden, kryorlar sizi,
Ben de aynsn yayorum.

Sizi televizyonda seyrediyorum, hep glyorsunuz, hep a

lyorsunuz...
Ben hep glemiyorum, hep alayamyorum,
nk bazen duruyorum, iyi geliyor bazen durmak, d
nyorum...
Syleyeceklerimi dnyorum durunca, aklma bir cmle
geliyor:
Seni seviyorummmmmmmmmmmm...

172
 Gerek annemi, babam bilmeden, kzmadan seviyorum.
Beni Yaratana hi sormadm neden diye!
Size de kzmyorum gelmediiniz iin.
Ama zldnzde, korktuunuzda, aladnzda buraya
gelin.
Birileriniz varken, onlarla yalnzken gelin.
Borlarnz, alacaklarnz varken, dostunuz, dmannz
varken gelin.
Bende istediiniz bir ey var, ad sevgi.............
Sizi seviyorum biliyor musunuz?
te anlatmak istediim sadelik bu. ok fazla bir eyi yok
ama ok eyi varm gibi yaamak. Bazlarmzdan fark, duy
gularn kullanmasn iyi biliyor. nallah ileriki yalarnda da
bu gzel duygularn verebilecei ve karln alabilecei in
sanlarla tanr.

KRET, KAZAN
AFFET, KURTUL
DUYGULARINI TANI
STE
ELN D EN GELEN YAP

173
 Yavala

Kimse sihirbaz deildir ve sihirbazlk gerek deildir. Yani

bir anda hibir eyi var edemeyiz. Bugn ektiimiz tohumun
yarn filizlenip yeermesini ya da u an sevgi gsterdiimiz biri
nin hemen bizim sevgimize inanmasn beklememeliyiz.
nsanda sabrn pek almad yer kendi isteklerinin oldu
u yerdir. Kendi hazlarmz, karlarmz ve mutluluumuz iin
sabretmek, bize zor gelen bir sretir. Ama bu durum baka
larnn karlar, mutluluu ve hazlar iinse, onlardan sabrl
olmalarn bekleriz. yle bir dndmzde gerekten neler
yaptmz da anlam olacaz. rnein bakas ac ekerken
ya da umutla beklerken, zntlyken ona verdiimiz akllar
dnelim. O akl verirken ne kadar da mantkl konuup, des
tek oluyoruz yle deil mi? Peki, ayn sorun bizim bamzday-
ken, kendimize ayn akl verebiliyor muyuz? Zannetmiyorum
ya da ok azn verebildiimizi dnyorum. Her eyden nce
insann kendi kendisine yapaca en iyi terapi, sorun yaad
nda kendini sakinletirebilmesidir. Dnceler hzlandnda
duygularmz da hzlanr ve karmaya balar. Beynimiz bu den
li hzl bir yaam sevmez. Dayanabilir ama sevmez.
u an yaadmz yzyl tam anlamyla hzl bir yzyl. Her
eyin yava canmz skyor. Bir sene sabrla tohumunu ekip
olgunlamasn bekleyen iftiden manavlarmza gelen dom a
tesleri satn alrken bile sabrszz. Hemen benim iimi halletsin,
beni hemen eve gndersin istiyoruz. Tencereye koyduumuz
malzemelerin hemen pimesi ve hemen yenip kaldrlmasn is
tiyoruz, nk gn iinde o kadar youn ve hzl altk ki eve

174
hzl hzl gelirken, en byk hayalimiz bir an nce karnmz
doyurmak, koltua kendimizi atp televizyon seyretmek ya da
mzik dinlemek. Sabah iyerine, okula gider gitmez gzmz
saatteydi ve bir trl gemek bilmiyordu, oysaki o kadar hzl
alyorduk ki. Kararlarmz, vazgeilerimiz, davranlarmz,
nefes alveriimiz, alverilerimiz, yememiz imememiz, sevgi
lerimiz o kadar hzl ki... Bir anlk kararla evlenip, bir anlk
kararla boanyoruz. Bir anda birilerine gvenip bir anda ayn
kiiyi kendimize dman ediyoruz. Etrafmda gzlemlediim
birok insan tanr tanmaz birbirlerine dostum, kankam,
hayatm, canm, bir tanem demeye balad. En abuk canm
dediklerimiz, en abuk canmz yakanlar oldu.
Birileri bir anda hayatnza giriyorsa korkun derim, nk
hayatnza hzla girenler, muhakkak kendi karlar iin yana
rlar, nk insanlarn yaknlamas iin zaman yava yava
ilerlemeli ki, kimle dans edeceimizi bilelim. Bu ehir yaam
bizi ylda bir kere tatil yapmaya ve tm skntlarmzn are
sini yaptmz bu sade tatillerde bulmaya yneltti. Hepimiz
kk bir kasaba ya da ky yerindeki yal teyze ve am cala
r grdmzde imrenir ve u cmleyi kurarz: nan, bura
dakiler bizden daha m utlu... Hepinizin evet dediini duyar
gibiyim, nk grdmz o kiiler ok yavalar, yani bize
gre. Aslnda olmas gereken bir yavalk sz konusu. Hayat
hz sevmez, nk yaamn ileyiinde sralama vardr. Bu s
ralamann amac ise farkndalktr. Gnele ayn bir anda yer
deitirdiini dnsenize!
nsan yaamnn hzlanmas demek, yaptklarndan eminlik
boyutunda faydalanam amak demek. Yaadklarna tam anla

175
myla doyamamak demek. Her eyi hzla yaayp gemie at
mak demek. Eskiden bir evde bir problem olduunda, ev sa
kinleri byklerin toplanmas iin akam beklerlermi. Sorun
ortaya konur ve zm aranrm. imdilerde bir sorun olunca
genelde zmyoruz. Bununla uraacak vaktimiz yok deyip
geiyoruz.
Sabrn ne olduunu konuurken, iki boyutlu olduunu da
konumak lazm.
Birincisi AKTF SABIRdr. Yani istediiniz ve hedeflediiniz
ey ile ilgili elinizden geleni yapmak ve bu eylemsellik devam
ederken sonular beklemek.
kincisi PASF SABIRdr. Yani istediiniz ve hedeflediiniz
ey ile ilgili hibir ey yapmadan sonular beklemek.

176
 u Anda Dnelim

Her eye ramen, SEV.

Her eye ramen REN , bilgi mutsuzluu yok eder.
Her eye ramen GZEL KO NU, azndan kanlar ileride
kendinle ilgili duyacaklarn olacaklar.
Her eye ramen SAYGILI ol, ileride sevgi bitse bile huzurla
uyursun.
rendike dost kaybedilmez, bildiklerinizi bakalarnn
kskanlklarn artracak ekilde paylamayn. steyen
rensin sizden.
Sahip olduunu, bakasn kskandrr ekilde yaama. Her
insanda eksiklik vardr.
Ne yaam olursan ol, ders kar, bakalar ile payla. Sende
bitenler, bakalarnda balamak zeredir. nsan insana byle
dokunur.
Her yer karanlk gibi gzkyor ama imdilik. Her aba,
grmek iindir.
Herkes % 100 benim dncem dedii srece iletiim geci
kir. Diyalog deil monolog kurarsn.

177
 nsan bedenindeki kanser hcresi gibidir bu provokatrler.
Sinsidirler, akl kartrr, yok olur ve ummadn bir anda
karlar. DKKAT!
Sevginin azald yerde korku artar. Korku ykselirse, gven
azalr. Gven azaldka fke artar. fke, vicdann sesini k
sar.
Gerek, gnlmzn diledii deildir.
Ac ve strap ekerek kazanlan deneyimler, zamanla mutlu
luumuzun sebebi olurlar.
Ykn bu hapishanenin duvarlarn, vazgein bu yapay dn
ya senaryolarndan, ze dnp varoluun hazzn yaamak
varken.
Her insann kendinde dzeltmesi ve gelitirmesi gerekenler
farkldr. Hepimiz ayr ligdeyiz dostum. Akl verirken dik
kat!
Biraz tavize ara verirsin, bak ka kii kalr yannda! Say say,
kalanlar azdr ama gereklerdir.
Her insandan kapasitesi kadar sorumluluk bekle. Beklentin
den fazlas seni zer.
Bilgi eksii olan kimse, bilmedii konularda korkak olur ya
da zarar verici cahil cesareti gsterir.
Bilgisiz kimse: Aratrarak bilgiye ulamaz, kulaktan dolma
ve bakalarnn inandklarna gre inancn planlar.
Bilgisiz kimse: Birileri nasl istiyorsa o da yle dnr. Sy
lenenleri kabul eder, sorgulamaz, nk sorgularsa, cahillii
ortaya kar.

178
 Zamandaki gzellie Niyetlenmek

nce bir eyleme niyetlenmeyi renmeliyiz, sonra da davra

na geirmeliyiz. Her insan iyi olmaya, ann mutluluunu ya
amaya, insanla faydal olmaya niyetlenmeyi renebilmeli,
nk youn isteme hali eninde sonunda bizi eyleme geirecek
tir. Kitapta anlatlan her eyi hayatmza yerletirebilmek iin,
buna niyetli olmamz gerekir.
nsanda bir hareketin meydana gelebilmesi iin 3 eye ihti
ya vardr:
1. lim
2. stek
3. G
Mesela yemei grmeyince yemez, grse de, istemezse ye
mez. stese, fakat eli i yapamayacak ekilde felli olsa, yine
yiyemez.
Baka bir rnekle: Gelecek hedeflerimize ulaabilmek iin
yntemleri bilmeliyiz, yani ilim art. Bal bana yetmez, o ilmi
uygulama isteinin olmas, ayn zamanda uygulayacak gte

179
olmamz gerekir. Hepimiz kendimize soralm, yapmak istedik
lerimizle ilgili ne de sahip miyiz?
Fakat eylem iin g arttr. G ise istek ve iradeye tabidir.
Gc harekete geiren istektir, ilim deildir. Niyet ise bu n
den sadece istemektir. stek insan ayaa kaldran ve ahland-
randr.
Tm psikoloji, geliim kitaplar bilgi ve yntemlerle dolu
dur. Eer ki insan gereken 3 arta sahip olmazsa, kitap sade
ce okunur. lim ksm tamamlanr ama eylem olmaz. Tm TV
programlarmda, seminerlerimde sorulan sorularn ortak nok
tas: Akm Bey, biliyoruz ama yapamyoruz. Ben de diyorum
ki bu 3 arttan hangileri sizde eksik. lk nce onu bulalm. Size
her sayfada, zaman etkin yaamann nem ve yntemlerini an
latmaya altm.
Bunlarn hayatnza geebilmesi iin, kendinize ihtiyacnz
var. Kendi istek ve iradenizi kendinizden mahrum brakmayn.
Kendinize iyilik yapmak zorundasnz. Herkes insann kendi
sini sevmesinden bahseder. nsann dilde sevmesi deil, niyette
sevmesi gerekir. Gerekten niyetiniz ne?
Niyetiniz hayattan memnun olmak ve hayatta faydal ol
maksa, hayat sizi kucaklayacaktr. Bunun iin ok istekli ve
azimli olmanz art. Sizin gibi byyen isteiniz olduktan
sonra, Allahtan baka kim engel olabilir size? Eer ki O da izin
veriyorsa, eninde sonunda olacaktr.
Kendimize soralm, neden uyandm bu sabah? Neden kah
valt yaptm? Neden ie ya da okula gittim? Neden bu kitab
okuyorum? Her sorunun yzlerce cevab olmal ki, yaptnz
ey ile ilgili beyninizde youn bir kvrm olusun. Beyniniz her

180
zaman diliminde hedefinize uygun motivasyonu size salasn.
Ackm bir aslan hangi g durdurabilir avlanmak iin? Her
canl en ok ihtiya duyduu ey iin savar. Siz de yaamnz
da, her alanda bir savatasnz. Savarken bakalarnn sava
larndan etkilenmeyin, hepimize yeter zaman ve hepimize yeter
var olan her ey. Sen mcadelenden olma yeter.
Eer ki yaam hedefi youn deilse, beynimiz bo kalr ve
bize srekli gemi ve gelecek kurgulatr. Bu da boa geen
bir aksiyon olur. Yapabildiimiz sadece hayallerde ve anlarda
yaam ak olur. Baz insanlar vardr, ok zlrm onlar iin.
Bir dakika bo kalmak istemezler. Srekli bir eyler yapma
istekleri vardr. Kendi kendilerine kalnca dncelerinden ra
hatsz olacaklarn bildikleri iin kaarlar. Kaarken de hep
siyah davranlar sergilerler. Kendilerine srekli zarar verirler.
Her eyin arsna kaarlar. Alkol, uyuturucu, seks, yalan,
dedikodu zerine bir hayat kurarlar. Kaybolmulardr. Ken
dilerini bulmak istemezler, nk bulduklarndan memnun
olam ayacaklarn bilirler. Gemileri hatalarla, aclarla dolu
dur. Bu sebeple imdiki zam anda drtlerini kontrol etmeden
yaarlar. Aslnda bir durup, kendileri ile ilgili gerekleri fark
etmeleri, utanmak yerine kabul etmeleri gerekir. Sonra kendi
lerini deerli grebilmeyi renmelidirler. Zam anlarn fayda
odakl geirip, kendilerine zarar verecek ortam lardan uzak
kalmalar gerekmektedir. Zam an kimi iin kendine var, kimi
iinse kendinden katr.
An gzeldi, kular anda ter, anneniz anda konuur, gne
anda doar, dost anda gzel syler, arklar anda dinlenir, dua
anda edilir, anda yzlr, anda spor yaplr. Zam an gzeldir.

181
Bu saydklarm gemiten ya da gelecekten var edemezsiniz.
Sadece andadr hepsi.
Bunlar olurken onlara odaklanmak gerekir. Yoksa anne
nizin konutuu, kularn sesi, duann samimiyeti uar gider,
nk siz bunlar yaparken zihniniz baka eylerle meguldr.
Niyet az, motivasyon eksik, irade zayftr.
Kendinize bir sorun, en yksek irade ve en yksek motivas
yonu nereye ve neye aktarrsnz? Bu aktardnz eyler mutlu
luunuza hizmet eden eyler mi, yoksa zamannz alan eyler
mi?

182
 Kalp ile Anda Kalmak

Koklama Grrr

Dokunma Duyma

Tatma

Aklmz kullanrken bilincimiz ve bilindmz vardr. Keli

melerle oynayabilir, onlar azaltabilir veya oaltabiliriz. En de
rin ve en yzeysel dnceleri retebiliriz. Ama kalpten gelenler
srekli derinden kar, nk kalp derinliktir. Saklamaz, sak-
layamaz niyetini. nsann bana aklndan geenler yznden
deil, kalbinden geenler yznden iyilik ya da ktlk gelir.
Kalp ne ile dolu ise onu geri vermek zorundadr.
Vcuttaki tm kan pompalyor ve tekrar gerekli yerlere
gnderiyorsa, duygularla ilgili blm de ayndr. Kendisine ne
gelirse toparlar ve sonra gerektii zamanlarda pompalayarak
iletiim kanallaryla geri gnderir. Kalbimiz bir havuz gibidir,
srekli temizlenmesi, dikkat edilmesi gerekir. Havuzlarn dibin-

183
de oluan yeil, siyah renkteki kalntlar ve amur temiz suyun
zamanla urad dnmdr.
Kalp bir havuzdur ve be duyu organmz ise, bu havuza su
getiren derelerdir. Dardan su, dere yollar ile kalbimize gelir.
Grme, duyma, dokunma, tatma ve koku alma duyularmz d
dnyadaki derelerimizdir. Her biri bir iletiim kanaldr. Bu ka
nallar bir alglama yaparak topladklar her eyi ou zaman
denetlemeden kalp havuzuna doldurur.
Siz havuzun dibinden temiz su karmak istiyorsanz, nce
yapmanz gereken ey havuzun btn suyunu boaltmak, sonra
bu derelerden gelen sularn dipte brakt amuru temizlemek.
ou insann dardan gelen suyu kalbe ulamadan arta
cak bir filtre sistemi vardr. Buna bak as denir. Bak as
yorumlama eklimizi belirler. Gelen mesaj ne olursa olsun ha
vuzun suyunu siyahlatracak ise, filtre devreye girmelidir.
Baz insanlarn salkl bir filtreleme sistemi yoktur. Bu ne
denle tek bir kanaldan havuza olduu gibi alr tm mesajlar.
Bu insanlar kalbin derinliini temizlemedikleri iin de d dn
yaya bu be dereyle hep negatiflik gnderirler.
Ruh biliminin en nem verdii konudur anda kalmak.
Anda kalmak, yani imdiki zamann alglanmas iin ilk nce
duygusal bir beceriye sahip olmalyz. Bunun yolu kalbimiz ile
bulumak. Bir et paras olduunun dnda alglamaya balar
sak, duygularmzn alglan ve aktarl biimleri deiecek.
Vcudumuzdaki bir yara, iltihap kapm bir yer ya da ne
olursa olsun, ilk adm olarak problemli blgenin temizlenme
si gerekir. O blgenin temizlenmesi ileminden sonra iyileme
aamasna geilir.

184
 Kalpteki olumsuz duygular ilk nce temizlenmeli ki yeni,
olumlu duygular doldurabilelim.
Yani bir anda iyi oldum, pozitif dnyorum, ok mutlu
yum gibi sylemler pek samimi olmayabilir.
Dmzdaki eylerle ne kadar alyorsak iimizde de o ka
dar almalyz. Bir araba, ev, kyafet vb. gibi eyalarn dzenli,
temiz, kullanlabilir hale gelmesi iin gsterdiimiz ilgiyi, kal
bimiz iin de gsterebilmeliyiz. Kalbinizin size hizmet etmesini
istiyorsanz, sizin de kalbinize hizmet etmeniz gerekir.
D dnya ile fazla ilgili olmaya baladmzda, ncelii yo
un i temposuna kaplmak, ar para hrsna girmek, kusursuz
gzellik peinde olmak vb. ile kalbimizden uzaklamaya bala
rz. Bu da bizi an psikolojisinden uzak tutar.
Genelde bamza gelen skntlar, dertler hepimizi d dn
yadan uzaklatrp i dnyamzla yzlemeye mahkm eder.
nsan aclarda kalbine snr. Byle durumlarda herkesin a
znda, Dnya bo, mal mlk nereye kadar? cmlesi sk tek
rarlanr, nk hzl yaam temposunda acya yer yoktur diye
dnrz. Ac insan durdurur, geriletir dedikleri iin korkar,
acdan kaarz.
Baz aclar ok byk gelir, tanamayacak hale dnr, bu
da insanda depresyon yaratabilir. Kabullenemediimiz srece
yk arlar. Baz aclarn dinmesi, insann elinde deildir. Z a
ten insan depresyona sokan kontrolnde olmayan eylerdir.

185
 Mutluluk, Motivasyon, [nane

M U T LU LU K N

1. Her sabah gne souk bir bardak su ile balayn. Vcut s

nz artarsa, stresiniz de artar.
2. Her eyden yiyebilirsiniz ama tam doymamak art ile.
3. Gznzn su ve yeillik grmesi art, bu sayede doaya
uyum salarsnz.
4. Sevdiklerinizin isimlerini sk sk syleyin kendinize.
5. Hibir ey iin ben yaptm demeyin. Ben elimden geleni yap
tm diyebilirsiniz.
6. Zamannz pozitif, sizi ycelten ve kendinizi iyi hissettiren
insanlarla geirin.
7. nsanlarla sevecen ve yardmsever bir dille konuun.
8. Egosu yksek insanlardan uzak durun.
9. Srekli sizi ven insanlardan uzak durun.
0. Egzersiz yapn. Sabahlar yumuak, akamlar ise sert spor
lar yapn.
1. Neyi ya da kimleri seviyorsanz, ilgili misiniz diye bir d
nn.

187
12. Diyaframdan nefes almay renin.
13. Hayatnz iin ak hedefler belirleyin.
14. Hayat amacnz belirleyin.
15. En az bir hafta kimseyle konumadan yaamaya aln.
Zorunlu hallerin dnda.
16. aresiz hissettiiniz zaman, bakalarndan yardm alm ak
tan ekinmeyin.
17. nsanlarla konuurken avu iinizi ak tutun.
18. Sesinizin nasl olduu nemli deil, ark syleyin ya da
mrldann.
19. Okuduunuz ya da seyrettiiniz her eye ok merak ediyo
rum dncesiyle yaklan ki, algnz ak olsun.
20. Gl kokusunu hayatnzn bir paras yapn.
21. Dokunmaktan ekinmeyin. Sevdiklerinize sk sk doku
nun.
22. H aftada bir gn sakin bir ortamda sessiz ve hareketsiz ka
ln. En az 1 dakika ile balayn ama sakn kmldamayn.
Dakikanz yava yava artrn. Beden sakinletike zihin
de sakinlemeye balar.
23. Bir kda skntlarnz ok kk harflerle yazn, baa
rlarnz ise byk harflerle yazn, nk aclarmz zihni
mizde byk byk durmakta.
24. Mutlu olmak iin bir eye ihtiyacnz var m yok mu bir
deerlendirin.
25. Fotoraf albmnze bakn ve isellemeye aln.
26. Etrafnzdakilere yardm ederseniz, sizin ihtiya duyduu
nuz eylere de yardm gelecektir. Bir hayvana ya da bir insa
na muhakkak yardm edin. Yardm eden kiinin mutluluu

188
 artar.
27. Olumlu duygularnz kimlere akyor isimlendirin. Olum
suz duygularnz kimlere akyor isimlendirin. Eer olumsuz
duygular olumlu duygulardan fazla ise mutsuzluk artacak
tr. Olumlu duygularn akt insanlar arttrn.
28. Kskandnz insanlar varsa, kendinize ak olun ve itiraf
edin. Sonra ben onun hangi zelliini kskanyorum diye
bir dnn.
29. Dua edin.
30. Gazete ve haberlerdeki olumsuz haberlere bakarken, hibir
ey % 100 benim algladm gibi deil diye dnmeye a
ln.
31. nsanlar deil, hangi davranlarn sevmediinizi bilin.
32. Kendinizi en az 7 kiiye sorun. Sizin hakknzda ne dn
dklerini sorun. Hepsini kyaslayn.
33. Mutluluk hormonu beyin sap souduunda oluur. Ba
nzn zellikle ense ksmn serin tutun.

N A N M A D A N O LM A Z

nan N asl Gelitirilir?

Beynimizin iinde daha kimsenin zemedii, zannmca

da zemeyecekleri baz zel durumlar var. Bu zel durum
lardan biri de, beynin inandklar ile ilgili ileyii. Neye inan
dnzla ilgilenmeyen beyin, o eye kar olan inancnzn
younluu ile ilgileniyor. M esela ocuunuzun bir eyi b aa

189
racana sonsuz inan gelitirirken, einizin size kar daha
anlayl olaca konusunda inancnz olduka zayf olabilir.
Kendinizle ilgili olumlu olumsuz yzlerce inancnz vardr.
Yediiniz, itiiniz eylerle ilgili her gn TV ekranlarndan
binlerce inan ve phe depoluyoruz. Beyin yedikleri ile ilgili
ne kadar gl inanlar gelitirirse, o eyin inandnz yere
faydas daha da etkili oluyor. Yani bir eyi inanarak yapm a
nzn nemi byk.
pheli olduunuz bir konuyu savunurken, phe yayars
nz. Beden ile zihin arasndaki uzant mthi bir badr. Zih
ninizde tam olarak inanmadnz eyleri ses tonunuz, beden
diliniz ve kelimeleriniz ile isteseniz de istemeseniz de kar ta
rafa geirirsiniz. te bakalarna geirdiiniz his ne ise, onun
karln alrsnz hayattan. ark syleyen bir arkadanz
bir yerde sahne alacak ve siz, onun sesini pek beenmiyorsu
nuz, insanlarla ilikilerini de pek baarl bulmadnz hal
de ona inanyormu gibi davranyorsunuz, nk zlmesi
ni istemiyorsunuz. Bir akam sizi davet ediyor ve siz de onu
dinlemeye gidiyorsunuz. Ama zihninizde baaram ayacana
dair bir inan var. Ordayken inancnz ile davranlarnz ayn
olmad iin kesinlikle rahat olamayacaksnz. Sonu iyi de
kt de olsa, siz arkadanza ona inanyormu gibi davrana
caksnz. Ama o kesinlikle ne hissettiinizi bilecek. Sizi bunu
syler mi sylemez mi bilmiyorum ama gerekten, gerekte
neye inandnz biliyor.
Siz inandnzdan emin misiniz? Yani neye inandnz bi
liyor musunuz? nsan birbiriyle elien inanlarla kimseyi ikna
edemez.

190
 inancnz Gl Olsun

nandnz konu hakknda pheniz yoktur, ama kolay

pheye debilecek konumdasnzdr. Bu durumda inancnz
zayftr. nancnzn en gl olduu noktada aksini grseniz
bile, inancnzdan vazgeemezsiniz, nk inanc o kadar ok
tekrar ettiniz ve o kadar ok onu destekleyen tecrbe aldnz ki,
o inan tm hcrelerinize iledi.

nancnzn Hedefi Belli Olsun

nandktan sonra bu inancnz kime anlatmak istiyorsunuz?

Bu hedef kitleyi inancnzla birlikte srekli dnmelisiniz.
Onlara vermek istediiniz mesaj, sevgiyle tm problemlerin
hallolabilecei inanc m? O zaman onlar tm kalbinizle se
vin, sanki ayn sevginin hepsini kuattn ve aralarndaki tm
problemleri hallettiklerini duyun. Ama bunu yaparken, hangi
kitleye hitap ettiinizin mutlaka farknda olmalsnz.
man Derecesinde nan Gelitirin:
1. nancnzn net ve kesin olmasn salayn, yani neye inan
dnz tam olarak bilin.
2. nancnzdan doan bir fikri anlatrken, kimleri hedef se
tiinizden duygusal olarak emin olun.
* bireyde inan gelitiren, ierden ve dardan gelen mesaj
lardr.*

DI M ESAJ - D dnyadan gelen telkinler, okunan kitap

lar vs.

191
 M ESA J - Bizim hissettiklerimizdir. Olumlu ya da olum
suz gelitirdiimiz duygularmzdr. iletiiminiz deimedii
srece davranlarnz, duruunuz deimez, kemikleir ve ya
pamaz hale gelirsiniz. nanlar ve denemeler sonucunda oluur
ve gereimiz olur. nanlar atmaya balaynca, tartm alar
artar. nsan en ok etkileyen i mesajlardr. Vazgeilmesi en
zor olan inan im an boyutudur.
nanlar gerek deil, ama neye inanrsanz o sizin gere-
inizdir. Neyi ok dnyorsanz o oluyor, o, sizin inancnz
oluyor.

M O TV A SYO N VE PULARI

Bireysel M otivasyon

M otivasyonun, lkemiz koullarnda akla ilk getirdii kav

ram para olmasna karn, yaplan aratrm alar gstermekte
dir ki, parann motivasyona katks ok da yksek deildir.
Fakat motivasyonun dmesine neden olan temel gereksinim
lerden olduu inkr edilemez. O halde diyebiliriz ki, moti
vasyon paradan daha fazlasdr. Peki, motivasyon nedir? Ne
ie yarar ve zellikle bireysel motivasyon kavram bize neyi
artrmaldr?
Bugne kadar M aslow u, Herzbergi ve dierlerini okuya
rak, onaylayarak ya da ret ederek rendik motivasyon ile
ilgili her eyi. Bugn geldiimiz noktada bizler, onlarn bize
ne dediini bir yana brakp, neler yapabileceimizin farkna
varmalyz. Bir kulamz yine onlarn dorularna ak tu-

192
talim, fakat dier kulamzla da kendimizi dinleyelim. M o
tive olmak ya da motive etmek iin kendimize odaklanalm.
Baz irketlerin gazete ilanlarna baktmzda, kendi kendi
ni motive edebilen bireylerden sz edilmekte. Buradan unu
grebiliyoruz ki, artk irketler personelinin motivasyonu,
demotivasyonu, saplantlar vb. ile uram ak istemiyorlar.
alanlarndan verimli olmalarn ve bunu kendilerinin ba
armalarn bekliyorlar. Bu beklentinin akla getirdii bir kav
ram olarak duygusal zek karmza kyor. Szn etmekte
olduumuz bireysel motivasyon kavramn, duygusal zekdan
ayrmak mmkn deildir, nk duygusal zekya sahip bi
reylerin, dsal bir etken olmakszn kendi i yeteneklerini
ortaya karmalar beklenebilir ve bireysel motivasyon isel
harekete geitir.
Ska duyulan dier bir kavram olarak em pati yle ska
karlamaktayz. Bireyin kendisini karsndakinin yerine ko
yarak, onun gzyle dnyaya bakmas olarak tanmlanabilecek
empatinin yerini, bence artk zne empati kavram almal
dr. Gnmz insannn en ok sknt ektii konularn ban
da, kendisini tanmamas ve d evreye kar bir duru ortaya
koyamamas gelir. Duygusal zeks yksek olmayan ve kendini
(zn) tanmayan bireylerin empati kuramayaca gerein
den yola kldnda, zne empatinin nemi daha ok ortaya
kacaktr. Kendisiyle empati kuramayan bireyler iin, birey
sel motivasyonun salanmasndan sz edilemez. Buraya kadar
sraladmz nedenlerden dolay, birey kendindeki gc yine
kendi iinde aramaldr. Kendi gcnn farknda olmayanlar,
ya bakalar tarafndan ekilmek/itilmek durumunda kalacak

193
lar ya da olaanst glerin bir iaret vermesini bekleyecekler
dir. Halbuki, bireysel motivasyonu ve duygusal zeks yksek,
zne empati kurabilen bireyler, umutsuzlua dtklerinde,
bir noktada tkandklarnda, engele deil, zme odaklanarak
bunu aabilecek gc hissederek bakalarndan bir eyler bek
lemek yerine harekete geerler. Zaten tm engeller bu kiiler
iin, daha iyiye ulama kapsdr. Bireysel motivasyona sahip
olmak zor mu? Sadece olaylara srekli olumsuz bakan, negatif
dnen kiiler iin evet, dierleri iinse asla. Olumlu bakmay
renmek ile balayacak her ey ve unutmayacaz ki gemii
miz geleceimiz deildir ve bugn geriye kalan hayatmzn ilk
gndr. Neden motivasyonumuz yksek olsun isteriz, nk
hepimiz baarya ulamak arzusunu yreimizde tarz.
O halde kendimizdeki gc bilelim, baarabileceimize
inanalm ve odaklanalm. Eer batan baaram ayacam za
inanrsak, gelecek zamanda hakl olduumuzu greceiz. Ba
aram ayacam a inanarak hakl kacama, baaracam a
inanarak haksz kmay yelerim.

pular

M otivasyon kelimesi Latince movere , yani hareket et

tirme, hareketlendirme kelimesinden gelmektedir. Bu kelime
nin de yardm ile diyebiliriz ki motivasyon, bireyin harekete
gemesi ve belli bir hedefe ulaabilmesi iin gerekli olan arzu
ve istee sahip olmasdr.
Hedefe ulamak zere kendi kendimizi motive edebilmeyle
ilgili birka ipucu sunmaya alacaz. Ancak ipularna ge

194
meden nce, motivasyonun ne olduu ile ilgili kk hatrlat
malar yapm akta yarar gryorum.
Bilindii zere m otivasyon, bireyin hedefe ulam ak iin
istee sahip olm as kadar, bu isteini srdrebilm esidir de
ayn zam anda. H alk arasnda sylenen Trk gibi balayp,
Alman gibi bitirm ek sz bu durumu en iyi anlatan rnek
olacaktr.
Yaygn bir inana gre Trkler bir ie balarken ok istekli
ve heyecanl olurlar, fakat iin yrmesi srasnda o heyecan
lar kalmaz ve bu nedenle projeler genellikle sonulanmaz. Al
manlarn ise -ki burada Batllar kastediliyor olabilir- ie ba
larken ve iin devamndaki istek seviyeleri ok fazla deimez.
Bizim kadar istekli balayam asalar bile, mevcut heyecanlarn
koruyabiliyorlar, bylece baladklar ii sonulandrabiliyor-
lar. Bu da onlara baary getiriyor.
Yukardaki rnekten de anlalabilecei gibi, m otivasyo
nun iki boyutu var diyebiliriz. Birincisi hedefe ynelme iste
ine, heyecanna sahip olmak ve harekete gemek, kincisi bu
hedefe yrrken ayn h<eyecan, istei muhafaza edebilmek. Bu
iki boyutu iyi deerlendiren ve anlayan kiilerin srekli moti
vasyon havasnda olm alarnda, neticesinde baarya ulam a
larnda hibir engel yoktur.
Aadaki blmde Ihem ilk harekete gemenizi salayacak
hem de motivasyonunu zun srekliliine ynelik uygulanabilir
20 ipucu bulacaksnz. Bunlar, pratik ve sonuca ynelik tavsi
yelerdir. Uygulamaya gemediiniz srece, burada yaymlan
m bir yaz olmaktan teye gemeyecektir.

195
 1. Hikyenizi Yazn
Temiz bir kda, bir iki paragraf olacak ekilde arzu et
tiiniz gelecein hikyesini, ne yapm akta olduunuzu, nerede
yaadnz ve sahip olduklarnz yazn. Bu, sizi hem imdi
hem de gelecekte motive edecektir.

2. Gelecei Gznzde Canlandrn

Gzlerinizi kapatn ve kendinizi gelecekte ne yaparken
grmek istiyorsanz, onu yaparken canlandrn. Salkl bir
ekilde kouyorsunuz, bahenizdeki ieklerle ilgileniyorsu
nuz ya da alyorsunuz. rnein hayaliniz kk bir iyeri
am aksa, kendinizi al gnnde, mterileriniz ve alan
larnz ile selmlarken hayal edin, bylece hayallerinizi so-
mutlatrabilirsiniz.

3. Gemii Gznzde Canlandrn

Gemii canlandrdnzda, daha nce nerede olduunuzu
ve ne kadar yol kat ettiinizi grrsnz. Planl hedeflerinize
ne kadar ulatnz ve nerelerde hata yaptnz anlarsnz.
Bu sizin doru yolda ilerlemenizi salayacaktr. Bir ofr d
nn, yalnzca nne baksa ve dikiz aynasndan yararlan
masa nelere maruz kalabilir. Zam an zaman gemie bakm ak,
ofrn dikiz aynasna bakmasndan daha yararldr.

4. Byk Dnn
Geleceiniz hakknda dnrken, byk dnmekten
korkmayn. Bu, ksa sreli baarszlklarnza katlanmanz
kolaylatracaktr. Bir engele arptnzda, bu sizi durdura

196
mayacaktr, nk sizin gzleriniz byk hedefe kilitlenmi
olacaktr. Uzun bir zamandan sonra sevdiinize kavutuunu
zu dnn, o anda bardaktan boanrcasna yaan yamur
sizi rahatsz eder mi?

5. Kendinizi Eitin
zel hedef ya da hayaliniz ile ilgili her eyi renin, oku
yun, konuun, dinleyin ve deneyin. Eer bir yazar olmak isti
yorsanz ders aln, kitaplar okuyun, yazn, dier yazarlar ile
konuun, workshop'\a& katln.

6. Dzenli Olun
Temiz, dzenli ve iyi organize edilmi bir ev, ofis ve hayat,
motive edilmi akl iin art. Fiziksel danklk, zihinsel da
nkla neden olur. Fiayatnz organize edin, bylece kendini
zi her gn daha da zinde hissedeceksiniz.

7. Evinizde ve Ofisinizde M otivatrlere Yer Verin

Evinizde, ofisinizde, arabanzda, czdannzda, takvim i
nizde, size hedef ve hayallerinizi hatrlatacak sembollere, ia
retlere, notlara ya da objelere yer verin. Bu hatrlatclar, sizin
motivasyonunuzun devamnn garantisi olacaklar. Son model
bir araba m satn alm ak istiyorsunuz, o halde hayalinizde
ki arabann resimlerini odanzn duvarna asm , czdannzda
saklayn ve ihtiya duyduunuz an, ondan yararlann.

8. Gnll alm alara Katln

Gnll olarak baka insanlara yardm edin. Bunu yapt

197
nzda, dier insanlar mutlu etmenin ne kadar tatmin edici bir
ey olduunu fark edeceksiniz.

9. Kendi M otivasyonunuz le Bakalarn M otive Edin

En iyi renme yntemi, retmektir. ocuklarnzn moti
ve olmalarna, arkadalarnzn daha etkili hedefler belirleme
lerine, einizin kiisel hayallerine ulamasna yardmc olun.
Onlara yardmc olduunuz zam anlarda, aslnda kendinize de
yardm ediyor olacaksnz.

10. ocuklar ile Zam an Geirin

ocuklar ile zaman geirmek size perspektif kazandra
caktr. teki ya da zel hayatnzdaki sknt ya da endieler,
ocuklarnz ile oynadnzda eriyip gider. ocuklar her eye
basit bir adan bakar ve bunu renmek bile bizim iin kr
saylr.

11. Badilik Sistemi Kurun

Bir eyleri baarm ak isteyen yakn bir arkadanz var m?
Ya da einizin kendi geliimine ynelik hedefleri? Eer varsa,
onlarla badilik sistemi kurun. Birbirinizi motive edin, cesaret
lendirin ve hedeflerinizde yardmc olun.

12. Kendinize Bir M odel Bulun

Kendisinden bir eyler renebileceiniz rol model sein.
Bu kii, sizin sayg duyduunuz ve kendisi gibi olmak iste
diiniz birisi olmaldr. Sayg duyduunuz bir insan rnek

198
aldnzda, tekerlei yeniden icat etmeniz gerekmeyecektir.
Eer evrenizde byle bir kii yoksa, nl bir lideri, sanaty
ya da biliminsanm da rol model olarak alabilirsiniz. Kendisi
ve yaptklar hakkndaki tm bilgileri edinerek, hedeflerinize
ulamak iin kullanabilirsiniz.

13. Yry Yapn, Araba Kullann

yle bir etraf gezin ya da bulunduunuz semtte arab a
nzla dolaarak rahatlayn, serbest zaman geirin. Hepimizin
rahatlam aya ihtiyac var ve hzl yryler yapm ak, araba
kullanmak gerekten iyi birer zm. Bu ekilde yaptnz
mekn deiiklii, zerinizdeki olumsuz havay datacaktr.

14. Baar Hikyelerini Okuyun

Etrafnzdaki insanlarn baar hikyelerini okuyun. Gn
lk gazetelerde bile size ilham verebilecek, motive edecek ve
harekete geirecek dzinelerce kk baar hikyesi var. K
tphaneler, sradan insanlarn sra d hikyelerini anlatan
biyografi ve otobiyografilerle dolu. Hepsi, sizi baarya ula
trmak iin raflarda heyecanla bekliyor.

15. M zik Dinleyin

M zik sakinletirir, heyecanlandrr, hznlendirir ve hatta
motive edebilir. M esela, kou yaparken Rockynin film mzi
ini dinlemek, mzii motivatr olarak kullanmaya en gzel
rnektir. Sizi motive edecek arklar belirleyin ve ihtiyacnz
olduu durumlarda onlardan yararlann.

199
 16. Motive Edici Filmler zleyin
Sizi motive eden filmlerin listesini yapn ve kk bir ariv
oluturun. rnein Forrest G um p filmini izlemek pek ok
kiiyi motive edebilir. Biliyorsunuz bu filmde, IQ su normal
insanlardan ok daha dk bir kii, byk baarlara imza
atyordu.

17. Motive Edici Alntlar Okuyun

Gerek internette, gerekse kitaplarda size ilham verecek ve
motive edecek binlerce alnt bulunuyor. nternette dolan ve
iinize yarayacak bilgileri toplayn. Bunlar iinize ok yara-
caktr, nk hepimizin hayat yorumlama eklimiz farkldr.
H ayata farkl alardan bakmanz salayacak hikyeler bile
ok iinizi grecektir. Bu konuda http://www.motivasyon.net
adresinden de yararlanabilirsiniz.

18. Salkl Beslenin

M utlu bir yaam srdrmek iin, salkl beslenmek ok
nemlidir. yi bir diyet, vcut sisteminiz iin gerekli olacak
tm besin, vitamin ve mineralleri ierecektir. Fazlas zaten za
rarl olacaktr. Ne demiler, salam kafa, salam vcutta bu
lunur . Vcudunuz ve motivasyonunuz iin salkl beslenin.
Sigara ve alkolden uzak durun.

19. Yeterince Uyuyun

Baz insanlara 6 saat uyku yeterken, bazlar iin 8 saat
gerekli olabilir. Ne kadar ihtiyacnz varsa, yeterince uyudu
unuza emin oluncaya kadar uyuyun. Ancak 8 saatten fazla

200
olmamasna da dikkat edin. Dzenli ve yeterli bir uykuya sa
hip olmann, hem vcudunuz hem de zihniniz asndan ne
kadar yararl olduunu greceksiniz.

20. Srekli renin

En nemli ders bu. Etrafnzdaki dnya hakknda srekli
renmeye devam edin ve asla durmayn. Sizi ilgilendiren ey
ler hakknda okuyun, dinleyin ve renin. M esela sorulan bir
soruya, bilmiyorum demenin tadn karn, sonra hemen
renin. M erakl olun. Biliyorsunuz, merak ilmin hocasdr.

201
 u Anda Dnelim

Bu sabah neye krederek gne baladn? Neye teekkr

edersen, onu oaltrsn.
Kt insan ktlk yaptnda cezas sonra, ama iyi insan
ktlk yaptnda cezas hemen gelir. yiler abuk kurtul
sun diye.
Rahatlk ve boluk profesyonel bir hrszdr. Akln ise, bu
hayali dmanlar iin paralanm hazr bir AV.
nsan mr, zannettikleri ile gerekleri eletirmeyle geer.
Hayvanlar ise gerekleri yaar. Aradaki fark insann d
nebilme stnldr.
Dnn tekrar yapma bugn.
Hangi alanlarda modernleip hangi alanlarda ilkelletiimi
zi bir dnelim.
Ayn yere farkl zam anlarda yolculuk yapyoruz.
En gzel filmler barolde senin oynadklarndr.
Yarn iin yapman gerekenleri bil yeter. Yarn neler olacak
acaba diye dnmekten iyidir.

203
 Gemite seni zenler yznden gelecekte seni sevecekleri
korkutma. Su kimin, ceza kime?
Acnn da mutluluun da zerine yeni bir gn dodu. Her
ey geip duruyor yenilen diye.
Sen bir karar verirsin, sonra samimiyet snav balar. K a
rarndan vazgeirmek iin yapmak istediin eyi en byk
mutluluk gibi gsterir.
Bazen bamza gelenler ksa vadede iyi ya da ktdr.
nemli olan, uzun vadede neye dnecekleridir.
Bazen hak ettiimiz iin, bazen de gelecekte sahip olaca
mz gzellikler iin imdiki zamanda kaybederiz.

204
 Mcadele Ruhunu Yakala

Yeni dnya dzeninin retileri, insanl beklemeye al

trd: ste ve bekle, eer seninse zaten gelir. Byle bir inan, ki
inin mcadele ruhunu azaltrken, stresini de artrr, nk in
san mcadele ettike retir ve rahatlar. Yakn bir zaman nce
kan secret retisi ve buna benzer hmanist retiler kiiye
tanr senin iinde, yle bir gcn var ki, kullanmay bilirsen
her eyi baarrsn diyorlar. Kii kendi egosunu ba edilemez
bir hale getirip hayaller dnyasna girmeye balyor. Gerei
deifre edemedii iin de, srekli d dnyay suluyor. Ar
beklenti, kiiyi hem sabrszlatryorlar hem de m utsuzlat
ryor.
Baz sistemlerde ise bekleme sakn, acele et, herkes pasta
dan pay alyor, ge kalrsan kaybedersin diyerek insanlar kendi
potansiyellerini bilmeden bodoslama hayata atyor. Stratejile
ri olmayanlarsa, bu yolculuktan ok hasar alyor. Sonrasnda
hedefe ulasalar da ruhen yaralanyorlar. Yani acelecilik hem
dikkat danklna hem de istenmeyen hrsa dnyor.

205
 Hibir eyi tozpembe ya da simsiyah grmemek gerek. H a
yat bu iki ucu sevmez, ulara gidenler iin de nimetlerini sun
maz.
nsan srekli gelien varlktr. Duyduu, grd ve hisset
tikleri ile renen, rendikleri ile de zrhlanan varlktr. Ar
hrs gerekleri grmesini engeller. Tamamen kapallk ise mit
sizlie yol aar. Eer hayatta srekli birinci olmak istiyorsak,
ilk nce kendimizle yarmay renmek zorundayz. Bununla
ilgili bir farkndalk almas yapmay neriyorum.
imdi sizin imdiki durumunuzu analiz edeceiz. Amacmz
istediimiz noktaya dnm salamak. Bakn deimek demi
yorum, nk deiim dnmn iinde olan sretir. Ama
sonu dnmdr.
Hepimiz iyi bir anne baba, ideal sevgili, baarl renci vb.
herhangi birine dnmek isteriz. Dnm, hedefine uygun
hale gelmektir. Salkl dnm iin de farkndalk ve kendi
ni tanma gerekir. Farkndalk ksmna zaten sadelemek b
lmnde ulatmz varsayarsak, burada kendimizi tanma
ksmna gireceiz.
lk yapmamz gereken, ulamak istediimiz hedefi dn
mek, yani ben neye dnmek istiyorum?
Daha anlayl, sabrl birine mi?
Baarl bir renciye mi?
Yazara m?
deal, ilgili bir partnere mi?
Kendimizi imdiki ben ve hedefteki ben diye ayrmamz ge
rekiyor. lk admda, imdiki beni inceleyeceiz.

206
 imdiki Ben

Resim iz

imdi u anda kimsiniz, gein onu irdeleyin. Konuyu size

bir iekle anlatmak istiyorum. iein ortasndaki blm z
mz. Her insanda ayndr. Kimse znde kt deil, iyidir, n
k yaradl gerei insanlar iyi doarlar, ama daha sonra kt
ya da iyi davranlar sergilerler.
yi doarz ama kt yaarz.
yi doarz ama iyi de yaarz.
Bunlar bizim elimizde.
iekteki zn etrafna bal yapraklar vardr. Her bir yap
rak bizim bir yanmzdr.
1. Yaprak/evre: imdiki bende, yani u andaki evreniz
de kimler var. Yakn evrenizle uzak evrenizi dnn, hatta
yazarak alabilirsiniz. Belirlediimiz hedefe gre yakn evre
nizdekiler size zarar m veriyor, yoksa fayda m? rnein ni
versiteye hazrlanan bir gencin yakn evresinde kariyer hedefi

207
olmayan, her gn sokakta bo bo gezen kiilerin olmas, al
an ve idealist arkadalarn ise kendisine uzak evre yapmas
gibi.
Pozitif ve mutlu olmak istiyorsunuz. Bunu gerekten hedef
lediniz. Yakn ve uzak evrenize bakn. Enerjinizi emen negatif
insanlar hangi evrenizdeler.
Amerikal birok uzman der ki, her ey evre ile balar, de
iir ve dnr.
oumuzun davranlar olumsuz anlamda deimeye ba
lar ve gnden gne sizden uzaklaan, ie dnk, agresif biri
ne dnr. Eer evde problem yoksa, muhakkak yakn evre
problemi yayordur. nlem almayan birok aile bir sre son
ra, ocuum uyuturucu ien bir bamlya dnt diyebiliyor.
yiye de ktye de, olumluya da olumsuza da dnebiliriz.
Bu ayn zamanda lkeleri ve irketleri ynetenlerin, futbol
dnyasmdakilerin, psikologlarn, eitimcilerin ayn zamanda
kt niyetli olanlarn rgt ve kurulularnda kullandklar bir
yntemdir.
Karndaki kiinin yakn evresindeki iyi insanlar teker te
ker yok ederek uzaklatrp, kendi admlarn o kiiye yakn
evre yapp, bir sre sonra kiiyi parmaklarnda oynatrlar. Bu
bir irketin yneticisi, bir kanal patronu, bir aile babas, bir
emniyet mdr, bir anne, hatta herkes olabilir.
Bu nedenle yakn evrenizin, sizi hedeflerinize gtrecek
insanlardan olumas gerekir. Bana gelen birok dananmn
hayatlarna baktmda, hayalleriyle hedefleri baka, yakn ev-
relerindekiler ise bambaka.
Yannda srekli futbol konuan, seven, oynayan birinin

208
ailesi iin de futbol ok nemli. Ama gencin keman almak,
sanat olmak hayaline kimse destek olmuyor. Keman alan
lar, sanatlar, hocalar bu gence tamamen uzak evre. Kii uzak
evresini yaknlatramad iin, ar stres ykleniyor ya da
evden kaanlarn hikyesine baktnzda, hayalini kurduklar
hayat yaayanlar ve o hayat salayacak kiileri kendilerine ya
kn evre yapma drtleri vardr. Evden kap ailesini kendileri
ne uzak evre yaparlar. nemli olan kiinin arya kamamas
ve akl yrtebilmesi, yani ne iyi, ne kt, ne doru, ne yanl
muhakeme edebilmeli. Etnik gruplar yakn evrelerinde kendi
leri gibi insanlar isterler, nk kendileri gibi dnmeyenlerin
tehlikeli olduuna inanrlar.
Hedefiniz iin hangi evreyi yaknlatrmak ve yakn evre-
nizdekilerden hangilerini uzaa almalsnz, iyice dnn ve
yazn.

209
 Anda Kalma Yntemleri

Grsel anlamda, nerede ne yapyorsanz, etrafnzdaki canl

cansz varl klara odaklann. Grdnz eyleri zihninizde isim
lendirin. rnein bir kafede oturuyorsunuz ve ana odaklana
caksnz. M asaya bakp (imdi masa yanmda), etraftaki insanla
ra bakp (etrafmda insanlar var). Garson meyve suyunu getirdi
(imdi mey ve suyunu iiyorum) vb. Grdnz her eyi iiniz
den isimlerudirin, nk ac beden zihninizi kontrol ettii iin, siz
imdiki zannanda meyve suyu ierken o, on sene nce yaadnz
kt bir olay gznzn nne getirmitir. Siz bu yntemle o an
gerekten yaptnz eylemin fotorafn arp zihninize yap
tryorsunuz. Bu televizyona bakp gerekten seyretmek gibidir
ya da erkekderin futbol izlerken % 90nn zerinde o anda orada
olduklarm dnn. Gznzn nne getirin.
itsel amlamda, o an ne ile urayorsanz ve nerede kimler-
leyseniz, geerekten seslerini duymaya aln.
M esela sahilde yryorsunuz. Cannz skkn, gn nce
tarttnzz sevgilinizin szleri zihninizde yanklanyor. Artk

211
ne denizin ne de martlarn sesi kulanza geliyordur, nk
ac beden zihninizi ele geirmitir. Sevgilinizin krc szlerini
dinletiyordur size.
te bu anda imdiki zam ana odaklanm ak iin etrafnzda
kan sesleri duymaya aln, sreyi uzatn, nk siz odak
lannca, ac beden engel olacak, dier sesi getirecek. Yksek
motivasyonla, salam zihinle duymaya aln o andaki ses
leri. Dnsenize karnzda biri konuuyor ama siz sahte
benlikte bakasn dinliyorsunuz. Ama o an gerekte konuan
kiiye ise: H e-he, diyorsunuz. Artk imdiki zaman yok. Siz
gerekte sohbet etmiyor, ac bedende sanal bir sohbet gerek
letiriyorsunuz. u an bu kitab elinizde tutarken, etrafnzdan
gelen seslere odaklann. Nelerin ya da kimlerin sesi geliyor
odaklanalm.
Ku sesi, annemizin syledii bir ark, sokaktan gelen ara
ba kornalar, elinizdeki kalemin kard ses, belki telefonunuz
alyor, sesini kstnz TV den ses geliyor vb.
ok insanlar bilirim, sahilde martlarn seslerini duymazlar,
ok insanlar bilirim sevdiklerinin yannda sevdiklerinin syle
diklerini duymazlar. ok insanlar bilirim, dostlarnn yannda
sadece kendiyle sohbet ederler. Doru bir mzik dinleyicisiyse
niz bunun tadna varabilirsiniz. Dinlediiniz arkya gerekten
odaklandnzda, sizi imdiye kilitliyor. Siz o an iin arkyla
btnleip gemi ve gelecekten kurtuluyorsunuz. Zihnimiz o
an, o arkya zel klip ekmeye balyor. Etkili iletiimin bile ilk
artdr, etkin dinlemek. Dinlemeyen anlamaz, anlamayan ise
yorumlayamaz. ou ilikide birbirini dinlemeyen insanlarn
birbirlerine yaptklar yorumlara tank olursunuz.

212
 Dokunsal anlamda, kinestetik, yani dokunsal boyutta o
anda msn? Bulunduun ortamn kokusu, oturduun ya da
uzandn yerin vcuduna verdii hissi hissediyor musun? Yok
sa kuty yastklara ban koyup, rahat yataklarda uzanp
vcuduna aclar m ektiriyorsun? Bedenin en yumuak yatak
tayken ac bedenin dikenli tellerin stne mi uzand? Bann
altna kutynden yast koyup, sahte benliinde tahtalara
m dntrdn? Sevdiinin yapt gzel yemein kokusunu
ona olan kzgnln yznden mide bulandran bir kokuya m
dntrdn?
Beden ile zihin arasnda bir uzant vardr. Zihin ne hisseder
se bedene, beden ne hissederse zihne yanstr. Bir arkadan
zn kolunu, kap kenarna hzlca vurduunu grdnz. O ac
ektii anda siz de zihinsel kaydnz sayesinde eleip acnn
bir ksmn hissettiniz. Elinizi, refleks olarak arkadanz hangi
kolunu arptysa, siz de o kolunuzun stne koydunuz. Zihin o
kazay iselletirdi ve bedene yneltti.
Anda kalmak demek hem grsel, hem iitsel hem de dokun
sal anda olmak demektir. Biri bile eksik olmamal. Bunu en iyi
yapan ocuklardr. Onlar gzlemlediimizde gerei greceiz.
Oyun oynarken, yaramazlk yaparken, alarken bile ordalar.
Dnden ya da gelecekten dolay deil, o anda yaadklarndan
dolay yleler.
Byrken engellemeler, ac deneyimler, ders karma, tedbir
alma, korkutulma derken bilindm doldurup andan uzak
lamaya balyoruz. Genlik ve yetikinlik hayatmzda en etkili
anda kaldmz srelerin banda gerek sevgi ve ak gelir.
nsan samimiyetle sevdiklerinin yannda, o andadr.

213
 Sevdiiniz ilerde alyorsanz, zamann nasl getiini an
lamazsnz. Biri size, Zam an gemiyor, skntdan patlyorum
iyerinde, diyorsa, o gerekten orda almyordur, yani en sa
mimi, en iten haliyle orda deil. Beden ite ama zihin sk sk
baka zamanlarda olduundan dolup tam alar yayor. Size en
iyi gelecek anda kalma yntemlerini sralamak isterim.
Lunapark oyuncaklarna bindiinizde, beyninizin anda ka
lan ksm almaya balar. Kimse gondola binip, Gemite u
aclar yaadm , diye dertlenmez. O ann verdii hisleri yaar.
Bir dieri yzmek, dal yapmak. Yzmenin beden salna
faydas tartlmaz, ama zihin salna faydasysa inanlmaz.
zellikle denizin altnda gemi ve gelecek olmaz. Bunu dene
mek iin sk sk Bodrumda daldm. Suyun altnda sadece o an
var. Aklna gelecek ve gemi adna hibir uyarc gelmiyor.
ocuklarla oynamak. Yerde oyuncaklar ile oynayan ocuk
lar biri iki dakika gzlemleyiniz. Sonra yava yava oyunla
rnn iine girin ve bir karakter olun. Zaten o sizi samimi g
rrse, hemen oyunun iine alacaktr. Oynadnz karakterle
btnletike anda kalacaksnz.
Herhalde Allah bu ynmz ok iyi bildii iin, bizim
anda kalmamz istemi. Bizler insan olarak gemi ve gele
cek hapishanelerinde mahkm olmaktan bkmyoruz. Bir d
nceyle kzp hemen kendimizi cezalandryoruz. Oysaki nedir
bu mkemmeliyetilik aray. Ne yaam olursan ol, o an ya
adn karma. Gemiteki bir hata yznden, imdiki za
manda kendini cezalandrma. Gemiten sadece ders karlr.
Bir bedeli varsa denir. Ama kii orda taklp kaldysa gnll
mahkmdur.

214
 Allah mkemmeldir ama mkemmeliyeti deildir. Kimse
drt drtlk insan aramasn, byle bir hayat da istemesin. Kim
se de kendini mkemmel sanmasn.
te bu nedenle, dinimizin ibadetlerine bakldnda hepsi
anda kalmay salayan srelere sahip.
N am az klmak, her eye ara ver diyor. inde dnda olan
her eye ara ver diyor. Brak grdklerini, duyduklarn, brak
ac bedenin sana dayattklarn diyor. Belli vakitler gel, bulu
benimle diyor Allah.
Adm adm incelenirse, insanolunun hzl boyut deitire
meyecei biliniyor. Yava yava abdest alnarak psikolojik ha
zrlk salanyor. Yn belirlenip yer ayarlanyor, kiinin moti
vasyonu arttrlyor. Sabit dur, bedeni oynatma derken bedenle
zihin arasndaki uzantya gnderme yaplyor. Beden hareket
lenirse zihin de hareketlenecek. Bir noktaya bak deniyor. Gz
saa dnse gelecei, sola dnse gemii kurgular. Tek bir yere
bak, orada kal deniyor.
ster villada, ister bahede, ister bir aacn glgesinde, ister
camide, ister yolda her yerde yapabilirsin deniyor. Seni anda
bu yolculua karyor, yaratcnn huzurunda gerekten orda
ol isteniyor ve sonra sen iste deniyor. Birok yolla krdasn as
lnda. Hem ilahi gcn huzurunda gven ihtiyacn karlanyor,
hem anda kalp korku ve kayglarndan kurtuluyorsun hem de
ibadetini yapm oluyorsun.
Baheyle ilgilenmek, toprak ileri anda kalmak iin ok
etkilidir. Hayatn zorluklarna gs germeye alm, yorul
mu insanlara bakn, yalar ilerledike toprakla ilikileri ar
tar. Kafalarn dattklar en iyi yntemlerden biridir nk.

215
En azndan bir eyle urayorlar. Hem sabr gelitiriyor, ekip
bekliyorsun, gn gn izliyorsun, hem yaama sevincin artyor,
hem de ektiklerin yeerdike canlanma hissin artyor. Toprak
elektriini alyor, sakinleiyorsun ve artk andasm.

216
 Bilgisizler Zaman Ynetemez,
nk Zamandan Korkarlar

yle gzel bir lkenin, yle zamanlarna geldik ki, birok

insann sadece st balk okuduu, googledan rendii szler
le edebiyat yapt, renmeyi zaman kayb grp duyduklarn
gerek sand zamandayz. Hepimizin her konuda bir bildii
var. Herkes bildiini dnyor. Bir eyi yarm, eksik bilmek
hayatta da eksik yaamay getirir. Eitimden uzaklam, bilgi
den korkan bir nesil, sorgulamay brakmaya balad. Kafede,
sokakta konuulanlar gerek zannedip efelik taslamaya bala
dlar. Gerekler, zanlarm arasnda kayboldu artk. Hi dikkat
ettiniz mi bilmiyorum yurtii ve yurtd almalarmda, gezi
lerimde zellikle gen nesli gzlemliyorum. Birounda unu
gzlemledim. Hayata kar korkak, kendilerine kar cesurlar,
yani her eyin en iyisini bildiklerini, en iyisini yapabileceklerini
dnp balarna bir sorun geldiinde ne yapacaklarn bilmi
yorlar. Bu kitab hazrlarken son bir ylda yaptm zel koluk
almalarmdan faydalandm. Gen iadamlar ve adaylarna
hayata kar kariyer danmanl yapyorum. Zaman nasl

217
kullandklar ve algladklar benim iin ok nemli, nk
neye sahip olurlarsa olsunlar, zaman faydal kullanamadktan
sonra her ey eksik ve baarsz kalyor.
Zaman etkin kullanamadklar iin bilgiye de etkin ulaa
myorlar. Bo zamanlarn oaltp, o zaman iinde gerek bil
giden uzaklap zanlara sahip oluyorlar. Bir toplumu bilgiden
ne kadar uzak tutarsan o kadar zarar verirsin, nk toplum
kendi gereklerini yaratp atmaya balar. Buluma deil, bo
uma balatrsn. Bilgisi olmayan nesil korkak olur. Bilmedii
eye kar diren gsterir ve egosunu ezeceini dnd iin
de cahilce cesaret gsterir. Krar, dker, patavatszla balar.
nand herkesin dncelerini gerek sanr ve savunmaya ge
er. Aratrmadan, okumadan st balklar oluturur. Gl
balklara, gl savunmalar ekler ve savar. Bilgisizlik krlk
getirir. karma uymayan her ey sama olmaya balar. Bilgiye
sahip, aratrp okuyanlarn gstermedii cesareti gsterirler.
yle cokulu anlatrlar ki, dinleyenleri de etkilerler. Gerekler
rtlr ve zanlar aktarlr.
Sonu, insanlar bilmedii konularda abartya kaarlar. Bir
ok ey bu hale gelmedi mi? Dini, siyasi, sosyal konular ne hale
getirdik. Her konuda ayrp arlatk. 100 tespihe cennetten
bahe satanlarn, kar iin millete vekillik yapan, sevdiini
karp namus algs yaratan baary bakasnn baarszln
da arayan, kulan, gzn kapattran insanlarn oald bir
dnemde bilgisiz kaldk. Bilgisiz ve ilgisiz. lgilendiimiz tek ey
hazlarmz. Bildiimiz tek eyse bizi hazza gtrecek yollar.
imiz boald, dmz sslemekten; dmz zenginleti, i
fakirliimizden.

218
 Allah korkuyla tandk, sevgiyle buluma yolu tekken. Va
tandan kayglyz, gvenle yaamak gerekken.
Ak put ettik, tapyoruz, onu hizmetkr yapacakken. Kom
usuz kaldk, yabanclatk; bir selamla hatr soracakken. Ac
larla evlenip onu karkoca ettik kendimize. Nikhla deil, sa
mimiyetle sevecekken. Bugn ne giysem, kiminle evlensemlerle
doduk, dert ettik kendimize. Bugn ne dnsem, nasl yaa
sam diye soracakken. T V ekranlarnda hayat arar olduk. Ekran
arkasndakileri seyirci yaptk kendimize. e yarayan izleyip di
erlerini kapatmak varken.
ok zulm ettik kendimize. Sonrasnda zaman kaybettik.
Kaybolduk. Andan uzaklap esir olduk gemie, gelecee.
Ynetemedike zaman, bilgiden mahrum kaldk. imdi ou
muz eskinin rettii ya da gelecein ngrleri arasnda kalp
imdiki gereklere yabanclatk. stediimiz her eyin bana
en leri koyduk. Artk ne karsa karmza yetmeyecekmi
gibi alglyoruz.

En gzel kadn.
En yakkl erkek.
En paral i.
En kaliteli mekn.
En pahal ev.
En sadk dost.
En gzel elbise.
En farkl yemek.

Zam an bu ekilde ynetilemez. Allah ne gnderirse, yetin

mez halde koturuyoruz oradan oraya; gnlden gnle, evden

219
eve, elbiseden elbiseye, iten ie, insandan insana... Nereye ko
uyoruz, yok bunun enleri.
Durmay bilmek gerek. Durup seyretmek gerek. Ne gelmi
anda bama. Kulam ne dinliyor, gzm ne gryor anda.
Ellerim neye dokunuyor hissetmek gerek.
Bu nedenle reddedip, imdiki zamanda yaanlanlar, daha
iyisini bulma midiyle gelen her eyi hatrlanmas zor gemie
hapsediyoruz. Duralm artk. u an kim ne sylyor bize? u an
kim ne yapyor bize? u an mcadele edip ne kazandk? u an
sokaklarda, caddelerde ne gryoruz?
Belki beklediimiz en gzel eyler deil ama gelen ne? Fark
edelim. Eimizden en beklenen cmleyi alamadk ama yine de
bir eyler sylyor u an.
Darda en gzel havaya tank olamadk ama yine gkyz
bir eyler fotoraflyor bize.
stediimiz i olmad, en iyi para gemedi elimize belki ama
bir eyler geldi yine de az ok.
Tam istediimiz an olmad. Olmamas da olan bir eydir.
Olmayan eye odaklan, neden mi?
Sen istesen de istemesen de anda alglanan ey byk zen
ginliktir. te ann getirdii bilgiye sahip kmak gerek. Bilgileri
gemi ve gelecekle karlama, an ile karla.
Aratrmak, okumak gerek. Yeni nesle retmemiz gereken
de bu. Bilgiye imdiki zamanda nasl ularlar.
Gnlk planlarn nasl yapacaklar?
Zaman etkin nasl kullanacaklar?
Neslin en byk mutsuzluk nedeni ise, ne zaman ne yapa
caklarn bilmemeleri.

220
 Hem aile hem devlet bunun iin alma yapnal. Yoks.
drtlerin getirdii haz arzusu iin, tm zamanlarn hanaya
caklar. Bu yzden kalan en az ve en verimsiz zamanlarnda s
gerekleri arayacak, okula veya ie gidecek ve sevdikleriyle ola
caklar. Motivasyonsuz bir ekilde etkin olamayacaklar.
Bu ekilde yaayan birine ne retirsen ret alglamakta
zorlanacaktr. Anlayamad iin de sana fkelenecek. Hazla
ve drtler eyleme dnnce deil, onlarla ba etmeyi re
nince mutlu olur, mutlu yaarz.

221
 Zaman Ynetimi

Eer yayorsak hl zamanmz var demektir, nk yaam

zaman aknda var olur. Dakikalar, saniyeler, saliseler evrenin
var oluundan bu yana hi deimeden ayn ritimle akp git
mektedir. Hayat, bu ritmi duyabilen ve ona elik edebilme bece
risine sahip olanlarla anlaml hale gelir. Her dakika her saat ya
plabilecek birok ey vardr. Zam an evrenin ritmidir. Her ey
olmas gerektii gibi doal bir biimde akp gider. Gn dou
mundan gnbatmna kadar tm evren grevini yerine getirir,
sklmadan bunalmadan. Yamur yaar rnein, otlar yeerir,
hayvanlar beslenip st verebilsinler diye. Gne doar meyveler
kzarr, iekler aar arlar bal yapar ya da aalar yaprak d
ker tekrar yenilenebilsin diye. Her ey olmas gerektii gibi vak
ti gelince olur. Hepsinin sras bellidir. Gne grmeyen meyve
olgunlamaya uramaz, nk bilir ki olgunlaamaz.
nsanolu tam da bu noktada bocalam aya balar, nk
insann ba edemedii tek ey, zamandr. Sabit bir hza sahip
olan ve tm bireylere eit olarak verilmi bir deerdir. Z am a-

223
m deiken bir olgu gibi alglamamza neden olansa, bizlerin
yaklamlardr. Hayatn ritmine ayak uyduramad srece ya
geride kalr ya da hemen ileride olmak ister insan. Hayatn
tadn kararak an yaayam ad gibi kendini zora sokup
yaam kalitesinin dmesine sebep olur.
Demek ki, yaam kalitesini artrmann en nemli yolu,
zaman iyi ynetebilmekten geiyor. Eer zaman demek ha
yat demekse, insann da geleceini, yaamn, baarya giden
yolunu zaman kullanma ekli belirliyor. Zam an ynetmede
baarl olanlar, hayatn da istedii gibi ynetebilir, nk asl
olan, Time dergisi yneticisi Pearsonn da ifade ettii gibi,
zaman ynetiminin kavram sal anlamna bakarsak, var olan
zaman ynetmekten te, kendimizi var olan zamana gre
ynetebilmektir. yleyse, ncelikli deerlendirmemiz gereken
nokta, zaman nasl algladmz ve zamana kar olan yak
lam eklimizdir. Burada da etkili ekilde an yaayabiliyor
olmamz byk nem tamaktadr.
yleyse zaman etkili ynetebilmek ve hayatmzn her ala
nnda baarl olabilmek iin, ie nereden balamamz gerek
tiini belirleyebilmemiz gerekir, yani ilk olarak ncelik srala
mas yapabilmemiz gerekir.
Hedefe giden yolda atmamz gereken ilk adma karar ver
dikten sonra, bunu alkanlk haline getirmeli ve sonrasnda
da doal hale getirmeliyiz.
Peki, nceliklerimizi neye gre belirlememiz gerekir?
Burada nemli olan, yaplmas gerekenleri acil ve nemli
erevesinde drt farkl yaklam gz nnde bulundurarak
ayrt edebilmektir:

224
 nemli ve Acl:
Zam an basks olan ilerdir. Hedefe ya da am aca katkda
bulunmayabilir. vaplmaldr, zellikle de yaamn etkili ola
rak srdrlmesi iin imdi yaplmaldr. Buna yemek, tuvalet,
bozulmu ve fkrmakta olan musluun tamir edilmesi, onay
ladnz programlanm ilerin bitirilmesi vb. rnek olarak
verilebilir.

nemli Ama Acil Deil:

Bu alan uzun vadeli planlamann ortaya kt alandr.
Kiisel geliim, insanlar aras iliki kurma, hobiler, gelitirici
projeler vb. Bu etkinlikleri yapm adan da gnler geebilir. Ai
leyi bir araya getirme, yeni bir beceri gelitirme, arkadalarla
iletiim kurma gibi birok etkinlii nemli alannda ncelikli
hale getirmeden de yaam akp gidebilir. Bu durumda kendi
mizi bir eylerden eksik kalm ve tatminsiz hissedebiliriz.

nemli Deil Ama Acil:

Baz etkinlikler, rnein i ya da ev rutinleri veya yaam
sklkla kesintiye uratan aktiviteler (telefonlara cevap ver
me, iyerini organize etme, acil grnen ama nemli olmayan
e-postalar). Bunlar bizi gerekten nemli olandan ok kolay
uzaklatrabilir.

Acil ve nemli Deil:

Bunlar tam anilamyla zaman kaybettiricidirler. rnein
televizyon, telefonda konum a, alveri, dedikodu, yan gelip
yatmak. Gn boyunca acil ilere dikkatimizi vermekten ken

225
dimizi yorgun hissettiimizde, bu tip rahatlatc etkinliklere
ihtiya duyabiliriz.
Grdmz gibi nem ve aciliyet ok farkl eylerdir. o
umuzun dt en byk yanlg da ite bu noktadadr. Aci-
liyetler iinde didinirken, asl nemli olann hakkn vereme
den ziyan edip baardan uzaklamak ve mutsuzlua davetiye
kararak boa enerji harcam ak, akntya kar bilinsizce k
rek ekmeye benzer. Oysaki bu anlamda farkndalk gelitirip
ou baarya imza atm ak hi de zor deildir.

226
 (jnek gir Baar yks

Oleg Rus bir iadam. Onun bir koluk rencisiyken ya

adklar, nemli Ye acil arasndaki ayrm kullanarak etkili
stratejiler oluturmaya iyi bir rnek. Oleg halen M oskovada
profesyonel bir grupta almakta. 1998de Rusyada yaanan
ekonomik kriz srasnda etrafndakilere, nem tayan iler ile
acil olan ilerin ayrm konusunda yardmc olabilme kabiliyeti
sayesinde, gl bir kurumsal ko oldu.
Oleg i yaammdaki ar ekonomik kriz ortamnda nasl
ayakta kalabileceini dnrken, bunun bir aciliyet olduu
nun, ne kadar uranrsa urasn bu ortamda iin ayakta kala
bilmesinin pek de c>las olmadnn farkna varr. Bu aciliyete
odaklanmak yerine,? kendine u soruyu sorar: Burada gerek
ten nemli olan ey nedir?
ayet M oskova ii hayatnn genel durumunu glendirmek
iin alrsa, kendi muhasebe irketinin de ayakta kalabilmesi
iin gereken olanaklar glendirmi olacan fark eder. Bak

227
asn deitirerek M oskova i evrelerinin ilgisini eken ve on
lar da iine alan yaratc bir plan oluturur. Oluturduu plan
sayesinde nce i evresinin bir grup oluturmasn salar. Bu
grubun satn alma gcn kullanarak rublenin deerini tekrar
dengelemeyi baarrlar ve Oleg bylece ekonominin istikrar ka
zanmas konusunda baz yaratc metotlara nclk etmi olur.
Bu fikir Rus hkmeti tarafndan ksa zamanda fark edilir ve
onlar da konuya dahil olurlar. Oleg daha sonra adil vergi ka
nunlarn tevik ederek piyasann ayakta kalabilmesi konusun
da bir model oluturur. Toplumsal geliime katks konusunda
dhiyane stratejiler ortaya koyduundan, kendi muhasebe ir
keti de pek ok yatrmc iin cazip hale gelir.
Oleg almalar sayesinde, acil olmad halde nemli olan
konulara odaklanarak ve bu stratejilerin pek ok deiik ie
hizmet etme gcn gstererek i evresinde sayg gren bir
lider oldu. Bu srete de kendi iini, zorla ayakta duran bir i
olmaktan kartp saygn bir i olma noktasna tad.
Zamann iinde yok olmadan mutlulua doru attmz her
admn etkili ve anlaml olmas gerekir, nk bazen ufak bir
mola niyetiyle uradmz acil ve nemli olmayan zaman kay
bettiricilerin arasnda kaybolup gitmemek, yaammz kont
roll devam ettirebilmek iin kendimize baz sorular sormamz
gerekir. Zihinlerimiz kendimize sorduumuz sorular ve bu so
rulara alman yantlar neticesinde deerlendirme yapp harekete
gememizi salar.
Yapmamz gereken, ncelikle hangi alanlarda daha ok
zaman geirdiimizi belirleyip, olmas gerekene doru ynel
mektir.

228
 Hangi alanda daha ok vakit harcyorum? Daha fazla za
man ayrmak istediim alan hangisi?
Zam an en ok nereye, en az nereye harcyorum?
Yaammda zaman kaybettirici eyler var m?
Zam an yaratabileceim eyler var m? (rnein sabah erken
kalkmak, okumak, egzersiz yapmak, bir sonraki toplantya
giderken egzersiz amal merdivenleri kullanmak vb.)
Gnn hangi saatlerinde retken oluyorum? retkenliimin
en az olduu saatler gnn hangi blmnde ve neden?
Zamanm ne ya da kim kontrol ediyor? Bu kontrol tekrar
nasl kazanabilirim?
Gn iinde gnm kesintiye uratan ne ya da kim? Bunu
nasl kontrol altna alabilir ya da etkisiz hale getirebilirim?
Gn iinde zaman kullanmaya ilikin ne tr kalplara sahi
bim? Bunlar yararl m? Zaman kullanma kalplarm dei
tirmeli miyim?
Benim iin nemli ve derin bir deeri olmayan eyleri prog
rammdan karmak iin ne yapabilirim?
i bakalarna devretmek ya da paylamak iin ne yapabili
rim?

Bu ve benzeri sorular kendimize sorup cevaplamaya al

mamz gerekir. Bu alm a, gerekte imdiye kadar ne kadar
ok zamanmz bouna harcadmz ve bundan sonras iin
nceliklerimizi belirlemeye ve uygulamaya koyma asndan
ne kadar nemli olduu konusunda ciddi bir fayda salaya
caktr.
imdi zaman ynetimiyle ilgili rnek bir egzersiz yapalm:

229
 1. Bir zaman btesi hazrlayn: 1 hafta boyunca zaman
nasl kullandmzn hesabn tutalm. Hatta bir zaman yne
timi gnlk formu kullanalm ve 1 hafta iin boluklar genel
erevede doldurmaya alalm. Bu form kiisel zaman bte
mizi hazrlamamza temel oluturacaktr. En iyi sonuca ula
mak iin, bu formu yanmzda tayalm.
2. Zaman formunu gzden geirin: Kendimize, Zaman
nasl kullanyorum? sorusunu soralm ve durumu analiz etmeye
alalm. Bunu yaparken zaman kullanmamza ilikin olumlu
ve olumsuz deerlendirmeler yapmaya alalm. Zaman formu
na bakarak kk de olsa ekstra zaman yaratabilecek alanlar
bulabileceimiz davran kalplarn fark etmeye alalm.
3. Hedefleri ve ncelikleri gzden geirelim: Kendimize
kiisel ya da i yaammzla ilgili hayal ve hedeflerimiz dorul
tusunda zaman nasl geirmek istediimizi soralm. B.u srecin
balangcnda, imdi ulaabileceimiz ksa vadeli hedefleri d
nmeliyiz; bunu yaparken bir yandan da uzun vadeli hedefle
rimizi de dnmeliyiz.
rnein kariyer yapmak istiyoruz. Bu uzun vadeli hedef,
ksa vadeli amalar ierebilir (bu i iin gereken baz becerileri
renmek, istenilen kariyer pozisyonuna ulamak iin gerekli
kiilerle uygun iletiimleri kurmak vb.)
Bir hedef tablosu kullanarak ksa sreli hedeflerimizi yaza
lm. Bu hedefleri kiisel neme gre sralayalm. nemli hedef
leri A, daha az nemli hedefleri B olarak iki gruba ayralm. A
hedeflerini de nem srasna gre A l ve A2 olarak isimlendire
lim. Yalnz, A kategorisindeki hedeflerin B den daha az olmas
na ve toplamda 5-6 hedefi gememesine dikkat edelim.

230
 4. deal bir zaman izgisi hazrlayn: Bir nceki admda
belirlediimiz hedeflere ulamamz salayacak bir zaman izel
gesi hazrlayalm (hl kullanmakta olduumuz zaman tablo
sunu referans almadan).

RN .
Bugn 1 ay sonra vb.
--------------------------------------------------
Bu adm bizlere, eer nemli eylere zaman ayrrsak, ideal
bir zaman btesi nasl grnr onu gsterecektir.
5. deal zaman izelgesini u anda kullandnz zaman
plan ile karlatrn: ki zaman plan arasndaki boluklar,
uymayan alanlar ve akan alanlar fark etmeye alalm.
Bylelikle imdi var olan ve olmasn istediimiz zaman planla
r arasndaki farklar ortaya karm oluruz. u soru zerinde
dnmeye alalm: Farklarn ortaya kmasndaki nedenler
neler?
6. Kiisel bir zaman ynetimi plan gelitirin: Gereki ve
zerinde allabilir bir plan oluturabilmek iin, var olan za
man btesi ve ideal zaman izelgesini birletirelim. Yeni bir
zaman plan yapmaya alalm.
7. Program uygulayn: Yeni zaman plann iki hafta bo
yunca test edelim ve gerekirse yenileyelim. Ayn zamanda yeni
den bir zaman btesi tablosu tutalm. Eer zaman ynetiminde
farkllklar ortaya karsa, o zaman eski alkanlklarmzdan
vazgeeceiz demektir.
8. ncelikli hale getirin: Zam an ynetiminin anahtar ya
placak ileri ncelikli hale getirmektir. Bunu yapmann yolla

231
rndan biri de gruplama yapmaktr. Grup balklar arasnda
tr-vr iler , rutin , imdi yaplmal , yaplmal , arzu
edilenler , bekleyebilirler vb. saylabilir.
9. Zam an hrszlarn darda tutun: Bunlar fazladan ya
plan toplantlar, ziyaretiler, raporlar, telefon konumalar vb.
durumlardr. Kendimize, Bu etkinlikler kesinlikle gerekli mi
yoksa bekleyebilir m i? sorusunu soralm. Eer bekleyebiliyor-
sa, beklemelidir. ncelikli olarak kendimize zaman ayrmamz
ve bu zaman iyi korumamz gerektiini unutmamalyz.
Sahip olduumuz zaman en iyi ekilde kullanmak ve bu
alanda kendimizi ynetebilmek, zaman nasl kullandmzn
farkna varmamzla balar. Ayrca zaman alglay eklimiz de
zaman ynetimi konusunda olduka etkili bir faktrdr. Her
insann dakikalara verdii anlam, iinde bulunduu duruma
gre farkllk gsterir. Ac ya da stres yaanyorsa, saniyeler
gemek bilmezken, bir haftalk keyifli bir tatil 1 saat gibi ge
lebilir bazen. Zaman ruh halimize gre deikenlik gsterir.
Aslnda burada deien zaman deil, bizlerin duygusal yakla
mlardr. Zam an soyut bir deerdir, bu nedenle var olan insan
says kadar zaman algs vardr.
Kimi gemi zaman odak noktas yaparken, kimi ou za
man gelecekte yaar, kimi de u andadr. Her birimiz 3 zaman
dilimini de kullanrz, fakat bir zaman diliminde dier ikisine
gre daha fazla kalrz.
Marilyn Atkinson tarafndan tasarlanm bu tabloda zaman
algsnn kiinin eylemlerine nasl yansdn grmekteyiz:

232
 GEM MD GELECEK

Rehber Eylem Rehber Eylem Rehber eylem

zellikler: zellikler: zellikler:

* Zaman algs ilerin *Zam an u anda * Gelecek planlamas ve

nasl olmas gerek olan bir eydir. beklentileri vardr.
tiine ynelik gl
inanlara baldr.

* Vurgu daha ok *u anda en nemli * Gemi veya gelecek

eskiden olduu olan imdi dir. kaygs yerine gelece
gibi zerinedir. e ilikin seenekler
ve planlar eylemlere
rehberlik eder.

* Geleneksel olarak * Gemi veya gele **"Dil genellikle gelecee

allm davranlar cek kaygs yerine referansldr.
eylemlere rehberlik gncel konular, ilgi
eder. alanlar ve duygular
eylemlere rehberlik
eder.

*Dil genellikle gemi *Dil genellikle imdi * Anlar ve gelecek

e referansldr. ye referansldr. grntleri dardan
grlme eilimindedir.

233
 rnekler: Tutucu rnekler: Genellik rnekler: Genellikle
olanlar, terapistler ve le sporcular ya da filozoflar, yeni fikir geli
sanatlar. bir iin reticileri, tirenler^ yeni gelimeler
eylem insanlar bu de bulunanlar bu grupta

gruba girer. Jung yer alr (Jung tarafndan

bu kiiler sezgisel ola
bu grubu duyum
rak tanmlanr). Zaman
sal olanlar olarak
d insanlar (zaman d
tanmlar (duygularn
yaayan biliminsanlar)
imdiki zamanda
bir dier kategoridir
kullananlar).
(Jung bu grubu d
nenler olarak snflar).

kincil Davranlar: kincil Davranlar: kincil Davranlar:

* Gemie uyarla *Bu an, imdi nem * Gelecein gemi veya

ma eilimi vardr. lidir. imdiden daha gerek
Eskiden olduu gibi olduu zamanlardr.
/ayn olmasnn bek Bazen hedefler potansi
lendii zamanlardr. yel youn alanlara gre
belirlenir.
*Bu kii imdinin nasl
olmas gerektiini zih
ninde canlandrmtr.
Dolaysyla yaad
an olmas gereken,
tasarlanm anla
karlatrr ve hibir
zaman gerek tatmini
yaayamaz.

234
 Dng: Dng: Dng

* Genellikle neden/ * Genellikle ierik * Genellikle neden

sonu karlatrma (nerede ve ne zaman) sonu ve nedensel
lar, kyaslamalar ve ve yer ile kendini ilikiler vardr. Gelecek
nedensel ilikilerle gsterir. Olaylar n plana geer. Bu
kendini gsterir. farkl aamalardan zamann yapsallat
oluur ve biriktiril n ve bir olayn dierine
mez. Hepsi tek tek yol atn gsterir
deerlendirilir. (rnein, neyin nce ve
neyin sonra olduunu
fark ederler.)

Sre: Sre: Sre:

* Neden/sonu ilikisi * imdinin sresi, Gelecek olaylara odak

ve nedensel ilikiler ierie odaklanmak, lanmak zamann ak
kurmak zamann daha ok zaman deneyimini glendirir
getiini gsteren uzatmak eilimiyle (rnein sre uzun
bir snflandrma beraber ortaya kar alglanr).
yntemidir (zaman (rnein, bu/bu/bu...)
hzla akyor).

Tabloda ad geen Cari Gustav Jung, analitik psikolo

jinin kurucusu, ayn zamanda derinlik psikolojisinin byk
kurucusundan biri olan svireli psikiyatrdr.

235
 Buraya kadar anlattklarmzdan gryoruz ki, zaman y
netmek aslnda karar vermekle balyor, yani yaammz bo
yunca yapmak istediklerimizi ve hedeflerimizi belirleyip; bun
lar ksa ve uzun vadeli hedefler olarak ayrdktan sonra, yine
bu farkl zamanl hedeflerimiz arasnda da kiisel nem dorul
tusuna gre nem derecesi en oktan en aza doru sralamamz
gerekiyor. Burada nemli olan bu belirlemeleri yazl olarak
oluturduumuz bir tablo zerinde programlamaktr. Sonrasn
da da yaptmz bu hedef tablosuna, yapacamz almala
ra harcayacamz gerekli zaman saat, gn, hafta vs. eklinde
belirlemektir. Baarl olabilmenin srr dzenli ve programl
olabilmekte gizlidir. Elbette ki hayat srprizlerle doludur, o an
karlatmz bir olay, o gnlk tm programmz deitirebi
lir, fakat nemli olan dengede kalabilmektir. rnein, dnn
ki o gn yaplacaklar listenizin dnda bir ile karlatnz ve
o gn de olduka youn bir gn. Burada yaplmas gereken,
karmza kan bu iin nem ve aciliyetini doru deerlendi
rebilmektir.
Eer nemli ve acil ise, programmzda ilk sray alr, hepsi
bu. Programn bazen deimesi, ilerin kontrolden kmas, d
zenin altst olmas anlamna gelmez. nemli olan, ncelikli ola
na doru karar verebilmektir.
Hedef ve zaman tablomuzu oluturduktan sonra, nem ve
aciliyet konusunda doru kararlar alyor olmann yan sra,
imdi yaplmas gereken, program zerinde verimli bir ekilde
almaktr. Bu noktada zaman kaliteli kullanabilmek iin o
anda kalabilmek byk nem tar.

236
 Geirdiimiz hibir dakikann tekrar yoktur. Yukardaki
tabloda grdmz gibi baz insanlar gemite, bazlar da
gelecekte fazla kalarak imdiyi ldrmektedir. Oysaki elimiz
deki en nemli deer imdi dir. Bizi gelecee tayacak olan
imdiki zamanda yaptklarmzdr, gelecekte beni neler bekliyor
diye dnerek saatler harcamak deil. Hayat uzun bir yolcu
luktur. Yapmamz gereken bu yolculuun hakkn verebilmek,
tadn karabilmektir. Varlacak noktadan nce yolculuk bizi
mutlu etmelidir, nk hibir zaman varacamz noktada ne
ile karlaacamz bilemeyiz. Hibir eyin garantisi yoktur.
Hayat mcadeledir, ite bu nedenledir ki sava olmak zaferle
ilgili deildir. Bazen cann yanar, acnn arkasndaki gzellik
lerin tadna varabil diye. O sebeple hayat tam da u andadr.
Eer imdiye odaklanamyorsak, yaptmz tablolarn, hazr
ladmz programlarn da bir anlam yoktur. imdiki zamanda
olmak, baarmak demektir. Baar, zamann kullanlma kalite
sine baldr. Mutluluk, emekle yetitirilmi hayat aacnn en
gzel meyvesidir.
Zam an, en youn anlarda bile yaratabileceimiz bir eydir.
Dolaysyla yapmak istediklerimizi ou kez yapamamamzn
nedeni, aslnda bahaneler yaratmamzdandr, nk yapmamz
gerekenleri baz nedenlere balayp yaknmak, bizleri gerilet
mekten baka bir eye yaramaz. Bu nedenle hayat, belli bir far-
kndala sahip insanlarn zaman ve yaamn bilinli bir ekil
de ynetebilenlerin tat alabilecei bir sretir.

imdi de biraz rnek hikyelere bakalm:

237

Parann fje nemi Var?

(Kendi Kutup Yldzm Bul adl kitaptan)

nl dnr Eflatun, rencilerinden birini bir gn kumar
oynarken grd ve onu iddetle azarlad. rencisi, ortadaki
paralar gstererek kendini savundu:
Fakat ok az parasna oynuyordum hocam , dedi.
Eflatun bu yant zerine rencisine bir de ders verdi:
Kaybettiin para umrumda deil, dedi. Ben seni, kaybet
tiin zaman iin azarlyorum.

238
 An Yaamak

Peter, asla o an yaayamyormu. Yaamn akndan tat

almay bilmiyormu. Okuldayken darda oyun oynamak is
termi. Darda oyun oynarken, yaz tatilini zlermi. Peter s
rekli olarak hayal kurar ve hibir zaman gnlerini dolduran
zel anlarn keyfine varamazm. Bir sabah Peter, evinin yakn
larndaki ormanda yrye km. Yorulunca imenlik bir yer
bulmu ve sonunda uyuyakalm. Birka dakikalk derin uyku
sundan sonra, birinin ona seslendiini duymu: Peter! Peter!
Crtlak ses yukardan geliyormu. Gzlerini yavaa atnda
tepesinde dikilen arpc bir kadn grm. Kadn belki de yz
yandaym ve kar beyaz salar omuzlarndan aaya yn bir
battaniye gibi dklyormu. Kadnn krklarla dolu elinde
ortasnda bir delik olan sihirli bir top varm ve delikten uzun,
altn bir ip sarkyormu.
Kadn, Peter demi, bu senin yaamnn ipi... pi biraz
ck ekersen, bir saat dakikalar gibi geer. Biraz daha fazla e
kersen, aylar hatta yllar bile gnler gibi geer. Peter bu keif

239
karsnda ok heyecnlanm. Belki de ona sahip olabilirim,
diye dnm. Yal kadn hemen aaya eilerek sihirli ipi
olan topu kk ocaa vermi. Ertesi gn Peter snfta hu
zursuz ve yorgun bir ekilde oturuyormu. Birdenbire aklna
yeni oyunca gelmi. Altn ipi biraz ekmi ve kendini hzla
evde, bahede oyun oynarken bulmu. Sihirli ipin gcn ke
fettikten sonra Peter, okul ocuu olmaktan sklm ve tm
heyecanlar ile birlikte bir delikanl olmak istemi. Sonra altn
ipi tekrar hzla yukan ekmi. Birdenbire Elise adl gzel bir
kz arkada olan bir delikanlya dnm. Fakat Peter gene
memnun deilmi. A n tadn karmay ve yaamnn her
evresindeki yaln mucizeleri kefetmeyi hibir zaman rene
memi. Onun yerine bir erikin olmay hayal etmi. Sonra ipi
tekrar ekmi ve uzun yllar bir anda gemi. Derken kendini
orta yal bir erikin alarak bulmu. Elise eiydi ve Peter bir
ev dolusu ocuk ile evrilmiti. Ama Peter baka bir eyi daha
fark etmi, bir zamanlar simsiyah olan salar beyazlamaya
balam. ok sevdii, bir zamanlar gen olan annesi artk ya
l ve gsz bir kadnm. Ama Peter hl an yaamyormu.
imdide yaamay ask renememiti... Sonra sihirli ipi tekrar
ekmi ve ortaya kacak deiiklikleri beklemeye koyulmu.
imdiyse Peter, gr si/ah salar kar gibi beyazlam, doksan
yanda bir adam olrru. Gen ve gzel ei Elise ise yalanp
birka yl nce lm. Harika ocuklar bym ve kendi ya
amlarn kurmak iir evden ayrlm. Yaam boyunca Peter
ilk defa yaamndaki harika anlar kucaklamak iin hi za
man ayrmadn fart etmi. ocuklaryla hibir zaman balk
tutmaya gitmemi, ei Elise ile mehtapta gezintiye kmam.

240
Baheye iekler ekmemi ve annesinin okumaya bayld ha
rika kitaplar okumam. Onun yerine, yaamnda hep acele
etmi ve yol boyunca iyi eyleri grmek iin asla dinlenmemi.
Peter bu kefinden byk znt duymu. Kafasn boaltmak
ve ruhunu dinlendirmek iin ocukken gittii ormana gitmeye
karar vermi. Ormana girdiinde ocukluundaki kk fi
danlarn grkemli birer mee aacna dntn fark etmi.
Orman da bir doa cennetine dnm. Kk bir imenlik
bulmu ve derin bir uykuya dalm. Sadece birka dakika ge
mi ki, birinin ona seslendiini iitmi: Peter! Peter! Peter
kafasn kaldrm, karsndaki, uzun yllar nce sihirli altn
ipli topu ona veren yal kadndan bakas deilmi. Sana ver
diim armaandan memnun kaldn m ? diye sormu kadn.
Peter doruca cevap vermi: Batan elenceliydi, ama imdi
ondan nefret ediyorum. Tm yaamm, bana keyfini karma
ans vermeden gzlerimin nnden akp gitti. Eminim hzn
l anlarn yannda harika zamanlar da olmutur, ama benim
bunlar yaama ansm hi olmad. im boalm gibi hissedi
yorum. Yaam armaan ellerimden kayp gitti. Yal kadn
da, Hi minnettar olm uyorsun, demi. Yine de sana son bir
dilek dileme ans veriyorum.
Peter bir an dnp telala yantlam: Kk bir ocuk
olarak okuluma geri dnmek ve yaamm tekrar yaamak is
tiyorum ! Bunu syledikten sonra derin uykusuna dnm.
Yine birinin ona seslendiini duyarak gzlerini am. Bu sefer
kim olabilir? diye dnm. Kafasn kaldrdnda annesinin
yatann kenarnda, ayakta durduunu grnce ok sevinmi.
Annesi gen, k dolu ve salkl grnyormu. Peter ornan-

241
daki o tuhaf kadnn dileini yerine getirdiini ve onu nceki
yaamna dndrdn anlam.
Acele et Peter. ok fazla uyuyorsun. u dakika kalkmaz
san, ryalarn yznden okula ge kalacaksn, demi annesi
hafife azarlayarak. Sylemeye gerek yok, Peter o sabah yata
ndan frlam ve umut ettii ekilde yaamaya balam.

242
 u Anda Dnelim

nsanolu yokluktan varla yolculuk eder. Mutluluk var

deil, yoldaki mcadelenizle gelendir.
Dnyadaki insan says kadar UM UT vardr her birimize.
Hi kimse bouna yaratlmad.
Baz insanlar kendi eksikliklerini, stnlk maskeleri ile
rtmeye alrlar.
Korkular snrlandrn, ak kalrsa kaps byr gider.
Gn balad, hayatn mensnde neler var bakalm?
Somut her ey kullandka azalr, soyut tm duygular
kullandka artar. Bugn yanma hangi duyguyu alacak ve
kullanp arttracaksn? Gnaydn!
En tehlikeli boyut yanla doru dediinde balar.
Beyin yaad iyi, kt hibir eyi unutmaz. Sadece
zamanla yaadklarna verdii anlamlar deitirir. Buna
iyileme ya da ktleme denir.
Bakalarnda dzeltmeye altnz kendi gemiiniz
olmasn!

243
 Bir iin srecini sonucundan ok sevmek lazm.
Farkndalk gerek: Gemite biriktirdiimiz ne varsa
gelecekte onu harcayacaz. Biraz dnmek lazm: kimlere
ne yaptysak, geleceimiz belli!
htiyalara odaklanalm. Hangi ihtiyalarnz
karlanmyorsa, o konuda hassaslarsnz. Sizin hangi
ihtiyalarnz karlanmyor u sralar?
Kendi ynnden hibir aba gstermeden dnyadan ok
ey bekleyen insanlar var.
ou insan arada bir geici ve mantkd korkular
gelitirebilir. Korkmayn!
nsanlarn mutlu olmak deil mutluluu korumak gibi bir
problemleri var.
nsanolunun en iyi yapt ey, beenerek aldn ondan
sklnr hale getirmek.
Hedefi olmayan insann psikolojisi bozulur ve ura
olmayandan hep fitne kar.
Karanlk bir m aarada yrmektir hayat. Umudun elindeki
fenerdir azalrsa karanlk, oalrsa aydnlk olur hayat.
Umudunuz tkenmesin!
Sen zaman eksiltmeyi setin, beni sorarsan senden sonra
yenilenmeyi setim.
Yarna ne brakacaksn bugnden?

J
244
 Bana Benimkinden Farkl Ne Geldi?

Bana benimkimden farkl ne geldi?

Ayn eyleri yaamyor muyuz bir kutuptan dierine?
Senin olduun yerde bilmediim duygular m var?
Sen de aldatlmadn m hi?
Benimki Trke, seninki ngilizce...
kimiz de dtk sokakta, senden akan kanla benimkinin fark ne?
kimiz de komadk m her acdan sonra sevdiklerimize?

Her mutsuz annda herkesi mutlu zannetmek koymad m

sana?
ini actmad m gazetedeki tecavz haberleri?
Seni de yneten almad m toprandan, iinden?
Benim de primlerim denmedi bilmediim tarihlerde.

Komunu ldrmedi mi komun?

Ne farkmz var cenazelerde?
Seninkileri yakp kl ettiler, benimkiler topraa...

245
Sen karlar altnda, ben gnein alnnda,
Sen severken tilkiyi, kurdu; ben doyurdum kedileri.
Bir bir gmedi mi sen byynce yallar?
Bana benimkinden farkl ne geldi?

Ben ezanlarda Tanrya ulatm, sen ayinlerde

Ayn Tanr deil mi diz ktmz?
Alklamadk m sanatlar ellerimizle?
Bakp da hep kendimizi grdmz...

nsan olmak istedim hep.

Sevmedim kimlikleri,
Ne abi, ne abla, ne doktor, ne hkim,
Hepsi zmedi mi zaman zam an...
Bir insan olmak gerekti bu dnyaya.

Seni de bir ana dourdu bara bara,

kimiz de bir kaynaktan stle bydk.
Aksa ak, ise i...
nsan doduk ikimiz de, sonras bir m asal...
Biliyorsun deil mi, tm kimlikler geici,
nk insanca leceiz...

246
 Seninle Oynadmz Sokaklara Gittim Buun

Seninle oynadmz sokaklara gittim bugn,

Ke ba diye saklandmz yerlere beton dkm byk amcalar.
Camnzn nn kapatan aalar arad gzlerim,
Ne saklard dallar seni, hep kzardm.
imdi baktm, kesmiler kknden byk amcalar.

Gkhan Krdar kasetini dinlediimiz merdiven altna uradm.

Yrrken unuttum imdiki yam, geen 20 seneyi.
Kulaklarmda nlad fayton arks,
Buraya da konmu byk amcalar.

Aslnda her yer aynyd benim gzmde,

kimizin izlerini kapatm ak iin renkleri deitirmiler.
ekilleriyle oynamlar duvarlarn,
Sokan bile ad baka olmu,
ok uram byk amcalar.

247
Hatrlar msn?
Her bulutuumuzda, annene syleyeceim diyen
Komu ocuklarn.
te onlar bym, zengin olmular,
Mahalleyi satn almlar.
kimizin olan her yeri boyamlar,
imdi bir tek ben grebiliyorum eski halini akmzn.
Sen yoksun, yok sokaklar.
Bizi korkutup kaan ocuklar orda kalm
Yllar sonra olmu hepsi byk am calar...

248
 Bir Mola Ver Hayata

ki gzle bakyoruz hayata: lki dnyalk gz. Bu gzn ar

kasnda kin, kar, kskanlk, beklenti, hrs, intikam, fke ve
kzgnlk var. Bu gz bakar ama sadece her eyin dna.
kincisiyse, sevdalk gzle bakyoruz hayata. Bu gzn ar
kasnda, sevgi, inan, merhamet, fedakrlk, anlay, empati,
drstlk ve cmertlik vardr. Bu gz hem bakar hem grr.
Birinci gzle grenler, size elencelik gzkr, yanmzda
tutmak isteriz hemen. Kaplarna smazlar, abuk inandrrlar
kendilerine, sz vermekte usta gibidirler. yi laf yapar azlar,
daha nce nerdeydin hissi verirler. Dn verler srekli, sahip
olduklarn sayarlar. Son laf ilkin sylerler, adna da akszl-
lk derler. Yanlna doru der, zel zamanndan alarlar. Adna
da bo ver, yaa ite derler.
kinci gzle grenler size ilkin skc gelirler, ara sra grmek

249
istersiniz. Bellidir ne zaman, nerde olduklar, nk sakindir
dnyalar. Elencelik deil faydaldrlar. Syledikleri uzun va
dede olur, nk sabrldrlar.
Dost, arkada ya da e olacaksa, sevdalk gzle bakan bu
lacaksn. Nasl bulacam dersen, ilk nce aynaya bakacaksn.
Herkes iindekini bulur derler. Sende yoksa sevdalk gzler, g
remezsin. nsan grmediini ise bulamaz ya da her bulduunu
grd sanr.

Anasna evlat, dostuna srda m, hayvanlar sever, ocukla

ra ver mi? ieklere su, kulara buday m? Gemiinde an,
gelecekte mit mi? Sabahlar masum, akamlar yolda m? Sof
ralarda az yiyen, yollarda ok yryen mi?
Eer byle ise, sevda ile bakandr, tut elinden, d peine...
nk dnyalk bakanlar yolun sonunda olmayacak, sev-
dalklar mola yerlerinde.
Bir mola ver hayata...

250
 Vazgeemezsin Sonra

Tutma sakn, sarlma hep eninmi gibi her eye.

Sonsuza dek eninmi gibi sevme, sev dediklerini,
Vazgeemezsin sonra, hayatn sonu sanrsn.

Topra, erkei, kular, kadn kendinin sanma,

Unutuyor yoksa insan nefes aldn.
Gremediklerini sev, onlar sadece sana gzkenlerdir.
Herkesin duymadn dinlediin an zgr olursun,
Mahkm olma.
Vazgeemezsin sonra, hayatn sonu sanrsn.

Tanr en ok istediini yasak klm sana,

nk ok istedike insan, unutur Tanrsn
Brak seni douran, koruyan bazen,
Seninle doacak olan bekletirsin uzun zaman.
ok fazla konuunca sevmez ki seni.
Seni en ok hak eden, seni en ok dinleyen deil mi?

251
 Kimin iin ka defa ldn ki inansn sana onlar.
Ka defa unutmadn aklarn? Bunu da unutacaksn.
Durdurmaya alma sol tarafnda atan,
Vazgeemezsin sonra, hayatn sonu sanrsn.
Sen o kadar yalnzsn ki, kim demi ben eninim diye?
Ka kere dokunabilirsin ki kendinden bakasna?
Yine ayn son olacak deme yaadka,
Vazgeemezsin sonra, hayatn sonu sanrsn.

252