Sinema Makaleleri http://www.kameraarkasi.org/sinema/makaleler/metiner...

Metin Erksann 12 Yl nce Verdii Yazl Tebli

23 Mart 1998 tarihinde Kltr Bakanl Sinema Telif Haklar Semineri Metin
Erksann Konumas

Sinema ayr bir konudur, Telif Haklar ayr bir konudur. Trkiye Cumhuriyeti
Devleti, Kltr Bakanl yapsnda; Sinema Genel Mdrl ve Telif Haklar
Genel Mdrl adyla birbirinden ayr iki Genel Mdrlk olmaldr. Sinema;
tm sinemasal almalar kapsar. Telif Haklar ; tm sanatlardaki Telif Haklarn
kapsar.

SAYIN BAKAN
BU SEMNERN
SAYIN YELER
SAYIN KONUKLAR;

Trk Sinemas'nn yzyl aan tarihi iinde; iverenler ve iiler arasnda, emek ve
sermaye arasnda,sinema filmi yapm koullarn, sinema-filmi gsterim snrlarn
belirten ve saptayan, sinema-filmi stnde alann Emek Hakk, yaratcnn
Telif Hakk balamnda, taraflarn Parasal Gelir Haklarn belirten ve saptayan
ok az sayda anlama ya da szleme yaplmtr. Bu ok az sayda yaplm
anlama ve szlemelerde de taraflarn haklarn belirten ve saptayan ayrntl bir
aklk yoktur.

Trk Sinemasndaki bu anlama ve szleme yokluunun bavuru kat, bavuru

mercisi; Trk Sinemasndaki yapla geliler ya da teamllerdir. Hukuk; yapla
geliler ya da teamlleri yasalarla edeer lde kabul eder.

Trk Sinemasndaki Telif Hakk ve Emek Hakk sorununun kaynanda,

kknde, temelinde, Trk sinema-filmlerinin gsterim, sat ve kiralama snrlarnn
belirtilmesi ve saptanmas vardr.

Trk Sinemas kapsamnda; yaplm, yaplan ve yaplacak 35mm. ve 16 mm.

Trk sinema-filmlerinin 35mm. sinema filminden 16mm. sinema filmine baslm film
kopyalarnn; Trkiye Cumhuriyeti Devleti snrlar iinde bulunan sinemalarda
gsterimi, Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti snrlar iinde bulunan sinemalarda ve
televizyonlarda gsterimi, yabanc lke snrlar iinde bulunan sinemalarda ve
televizyonlarda gsterimi, 35 mm. ve 16mm. Trk-sinema filmlerinin, betacam ve
dijital elektronik sistemleri iinde kaset biimine dntrlm oluumlarnn,

1 -> 6 11-06-2012 13:38

Sinema Makaleleri http://www.kameraarkasi.org/sinema/makaleler/metiner...

Trkiye Cumhuriyeti Devleti snrlar iinde bulunan TRT Televizyonunda ve Trk

zel Televizyonlarnda gsterimi ve Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti snrlar iinde
bulunan Kbrs Devlet Televizyonunda ve Kbrs zel televizyonlarnda gsterimi,
yabanc lke snrlar iinde bulunan Devlet Televizyonlarnda ve Kbrs zel
Televizyonlarnda gsterimi, 35 mm. ve 16 mm. Trk sinema-filmlerinin video-kaset
biimine dntrlm oluumlarnn, Trkiye Cumhuriyeti Devleti snrlar iinde
bulunan video-kaset ve kiralama kurulularna sat ve kiralamas, Kuzey Kbrs
Trk Cumhuriyeti snrlar iinde bulunan video-kaset sat ve kiralama
kurulularna sat ve kiralamas, yabanc lke snrlar iinde bulunan video-kaset
sat ve kiralama kurulularna sat ve kiralanmas, Trk sinema filmlerinin
gsterim, sat ve kiralama alan ve snr budur.

Trk Sinemas'nda iveren ve iileri arasnda belirtilecek ve saptanacak olan

Emek Hakk, iveren ve yaratc arasnda belirtilecek ve saptanacak Telif
Hakk sorununun, Trk sinema-filmlerinin bu gsterim alan iinde dnlerek
dzenlenmesi zorunludur. Trk Sinemasnn balangcndan bu gne kadar
Trk Sinemasndaki iverenler ve iiler arasnda sregelen bir yapla geli, bir
teaml, bir gelenek, bir grenek, bir tre vardr. Trk Sinemas kapsamnda
yaplm, yaplan, yaplacak 35mm. ve 16mm. sinema-filmleri, 35 mm. filmden
16mm. filme baslm film kopyalar, Trkiye Cumhuriyeti Devleti snrlar iinde ve
Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti snrlar iinde bulunan sinemalarda gsterilmek
kouluyla gerekletirilir. Bu konuda gerekletirilen, gsterilen ya da satlan Trk
sinema-filmleri stnde bir Telif Hakk ve Emek Hakk sorunu yoktur. Telif
Hakk ve Emek Hakk sorunu bu konum dnda, yukarda belirtilen
konumlardaki ilemlerde ve durumlarda vardr.

u an bilgi birikimim iinde bulunan kurumsal ve uygulamaya ilikin bilgilere gre

Trk Sinemasndaki iveren kesimi, ii kesimine yukarda belirtilen konumlarda
yaplan gsterim ve sat ilemleri iin Telif Hakk ve Emek Hakk
dememektedir.

Trk Sinemasndaki Telif Hakk ve Emek Hakk sorunu yukarda belirttiim

konumlar iinde dnlmeli, bir yasa oluumunda saptanmal ve
uygulanmaldr.

Telif Haklar sorunu irdelemeden, konumadan, tartmadan, saptamadan

nce; Telif sznn Etimolojisi, Telif szcnn kaynak, kken, temel, asl;
anlamnn stnde durmamz gerekir. Telif szc Trk diline Arap dilinden
gemi szcklerden biridir. Telif szc Arap dilinde; Uzlama, Anlama ,
Barma anlamnda kullanlan ve dier bir anlamda; Paylama, Datma,
Blme anlamnda kullanlan bir szcktr. Telif szc Trk-Osmanl diline
Arap dilindeki yaps ve anlamyla gemi, Telif szc Trk-Osmanl dilinde
Arap dilindeki anlamn korumu ve srdrmtr. Telif szc Trk dilini
yabanc dillerden Trk diline gemi szcklerden arndrma almalar iende,
szck yapsn ve anlamn korumu az saydaki szcklerden biridir. Telif
szc; Arap dilinde, Trk-Osmanl dilinde Trk dili iinde binlerce yl ayn
anlamda yada zde anlamda kullanlm bir szcktr. Bu Etimolojik
nedenden, bu kaynak, kk, temel ve asl nedenden tr imdi gndemde
bulunan;Telif szcn asl anlamnda alglamak,bilimsel bir zorunluluktur. Asl
anlamnda alglamak zorunda olduumuz Telif szcnn asl anlam;
iverenlerin ve iilerin, emek ve sermayenin ,yaratcnn ve yaraty parasal
getiriye dntren kiinin bu konuda anlamalarn salayacaktr.

Sizlere; szcklerin asl anlamlarnn nasl srd ve algland konusunda,

sinemaya ilikin bir rnek vermek isterim. Amerikan Sinemas yapsnda bulunan

2 -> 6 11-06-2012 13:38

Sinema Makaleleri http://www.kameraarkasi.org/sinema/makaleler/metiner...

Academy of Motion Picture Arts And Sciences, Sanatlar ve Bilimler Sinema

Akademisi her yl sinema sanat ve sinema teknii kapsamnda Academy
Awardlarn verir. Bu olgunun bilinen ve yaygn ad Oskar Armaandr.
Academy Award ya da Award vermek bir deerlendirme sonucu bir
dllendirme ilevidir. ngiliz dilindeki Award szc Latin dili kkenli bir
szcktr. ngiliz dilinde Award szcnn asl anlam ; Tazminat, dence,
Yarg, Karar, demektir. Szcklerin kaynak, kk ve asl anlamlar, szcklerin
gerek amacn ve ilevini belirler. Academy Award sinemadaki emee ve
yarata verilen bir Tazminat, bir dence, ve dolayl olarak bir dldr.

Telif Hakk ya da Telif Haklar sorunu stnde dnrken ok duyarl bir ayrm
da dnmek ve tanmlamak zorundayz. Bunlardan biri Telif Hakk, dieri
Emek Hakkdr. Telif Hakk ve Emek Hakk iki ayr olay ve olgudur. Telif Hakk
ve Emek Hakk arasnda ok duyarl bir ayrm vardr. zellikle Sinema olgusu
kapsamnda Telif Hakk ve Emek Hakknn kesin bir ayrmnn yaplmas gerektir.
Sinema yaptnn oluma aamasnda , bir film yapma dncesinden , bu
dnce dorultusunda sinemasal bir alma iinde gerekletirilen film beyaz
bir dzey stnde gsterim aamasna kadar , sinema yaptnn olumas
,ortaklaa ya da kolektif bir alma dzeni grnts iindedir. Bu alma
ortaklaa ya da kolektif bir almadr. Bu ortaklaa alma Emek Hakk
kapsamnda bir almadr . Fakat ; Emek Hakk kapsamndaki bu ortaklaa
alma Ortaklaa bir Yaratma deildir. Emek ; bir insann dnsel ya da
bedensel almas ile oluan somut bir olgudur. Yaratma ; bir insann aklsal
,dnsel,bilgisel,bilimsel,mantksal, ruhsal, duygusal almas ile oluan
Yarata ilikin bir olgudur. Yaratma tekil bir olgudur. Yaratma Kiiye zel bir
olgudur. Yaratma kiinin kendi dncesi iinde oluturduu bir olgudur.
Ortaklaa bir yaratma olmaz. Yaratma olgusu nun ortaklaa bir alma
iindeki ayrcalkl konu konumu. Yaratma olgusu nun tekilliini ve kiiselliini yok
etmez. Tek bir insan dncesine ilikin olan Yaratma ile birlikte Telif Hakk
oluur.

Bir sinema-filmi stnde bulunmas gereken ve Emee ilikin olan Emek Hakk
, kademeli bir paylam dzeni iinde, eitli i kollarn kapsar. Rejisr, senaryo
yazar, ba ve yardmc oyuncular, kamerac, k,mziki ve film yapmnda
alan prodktr, film yapmnda alan kk oyuncular, rejisr ve kamera
yardmclar, film yapmnda alan set teknisyenleri, film yapmnda alan
stdyo teknisyenleri.

Bir sinema-filmi stnde bulunmas gereken ve yarata ilikin olan Telif Hakk ,
kademeli bir yaplam dzeni iinde ikili bir sra izler. Bu iki srada; nce
orannda Rejisr n ve sonra orannda Senaryo Yazarnn Telif Hakk vardr.

Trk Sinemas kapsamnda bu gne kadar yaplm, imdi yaplan ve bundan

sonra yaplacak olan, 35 mm. , 16 mm. sinema filmlerinin 35 mm. filmden 16 mm
filme baslm film kopyalarnn Trkiye Cumhuriyeti Devleti snrlar iinde
bulunan sinemalarda ve Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti snrlar iinde bulunan
sinemalarda yaplan gsterimleri stnde emee ilikin Emek Hakk ve yarata
ilikin Telif Hakk sorunu yoktur.

Trk Sinemas kapsamnda bu gne kadar yaplm, imdi yaplan ve bundan

sonra yaplacak olan, 35 mm. , 16 mm. Trk sinema-filmlerinin, 35 mm. sinema
filminden 16 mm sinema-filmine baslm film kopyalarnn, yabanc lke
sinemalarnda ve televizyonlarnda gsterimi, Trk sinema-filmlerinin betacam ve
dijital elektronik sistemleri iinde kaset biimine dntrlm oluumlarnn,
Trkiye Cumhuriyeti Devleti snrlar iinde TRT Televizyonunda, Trkiye Cumhuriyeti

3 -> 6 11-06-2012 13:38

Sinema Makaleleri http://www.kameraarkasi.org/sinema/makaleler/metiner...

Devleti snrlar iindeki Trk zel Televizyonlarnda, Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti
snrlar iinde Devlet Televizyonunda Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti snrlar iindeki
zel Televizyonlarda, yabanc lke snrlar iinde bulunan Devlet ve zel
Televizyonlarnda gsterimi, 35 mm. ve 16 mm. Trk sinema-filmlerinin video kaset
biimine dntrlm oluumlarnn, Trkiye Cumhuriyeti Devleti snrlar iindeki
video kaset sat ve kiralama kurulularna sat ve kiralanmas , Kuzey Kbrs Trk
Cumhuriyeti snrlar iinde bulunan video kaset sat ve kiralama kurulularna
sat ve kiralanmas , yabanc lke snrlar iinde bulunan video kaset sat ve
kiralama kurulularna sat ve kiralanmas stnde emee ilikin Emek Hakk ve
yarata ilikin Telif Hakk vardr.

Emee ilikin bu Emek Haklar ve yarata ilikin Telif Haklar uzun bir zaman
blm iinde , byk bir parasal gelire ve parasal birikime dnmtr. Emek
Hakkna ve Telif Hakkna verilmesi gereken bu parasal gelir ve parasal birikim
Trk Sinemas yapsnda bulunan iverenler ya da sermaye tarafndan alnmtr.
imdi yasalara uygun olarak yaplmas gereken ilem udur. Trk Sinemas
yapsnda bulunan iverenlerin ya da sermayenin uzun yllardr gelirine katt
Emek Hakknn ve Telif Hakknn parasal paylar ,akla uygun, makul oranlar
iinde saptanmal, bu parasal paylar olanakl bir zaman blm iinde
iverenden ya da sermayeden geri alnmal ve bir Fon iinde toplanmaldr. Bu
Fonda toplanacak paralar ile Trk Sinemasnda alm,alan ve
alacak tm emekilerin belirli kurallar iinde yararlanaca ; konutlar
,dinlenme evleri, huzur evleri ve bu olanaklara ek olarak kk boyutlu salk
kurumlar yaplmaldr.

Trk Sinemas kapsamnda oluan Emek Hakk ve Telif Hakk nn bundan

sonraki denmesi yle olmaldr. Trk sinema-filmlerinin ve bu filmlerin teknolojik
uzantlarnn hangi gsterim snrlar,boyutlar, koullar ve kurallar iinde Emek
Hakk ve Telif Hakk demesine ilikin bir ileme bal olaca bellidir. Bu
konuda Kltr Bakanl Telif Haklar ve Sinema Genel Mdrl yapsnda
oluturulacak bir kurulu bu dzeni srdrmeli ve salamaldr.
Sinema- Filmi ,Televizyon- Filmi ayrm yaplamaz. Trkiye Cumhuriyeti Devleti
snrlar iinde yaplan Televizyon- Filmleri stndeki Emek Hakk ve Telif
Hakknn parasal paylar , Trk sinema filmlerinin gsterim koullar iinde
dnlmeli ve saptanmaldr.

1960l yllarn balarna kadar Trk Sinemas yapsnda ; bir iverene bal
olarak, bir i yerinde alan, yapt iin karl bir cret alan ,sinema-filmi
yapmnda alan her kii i tz ve tanm iinde bulunuyordu. Bu i
tz ve tanmndaki kiilerin Devlete verecei vergi, i yasalar gerei iveren
tarafndan Devlete deniyordu. 1960l yllarn banda Trk Sinemasnda ,
kamera nnde ve kamera arkasnda film ekiminde ve filmin gereklemesinde
alan bir blm kiinin cretleri artt. Bu arta bal olarak iverenin bu kiiler
iin Devlete deyecei vergi orannda da byk bir art oldu. Bu nedenden
tr 1960l yllarn balarnda, Trk Film Prodktrleri Dernei , Trk
Sinemasnda sinema-filmi yapmnda alan ; Film Rejisr ,Senaryo Yazar ,
Film Oyuncusu, Film Kameracs, Film Mzikisi gibi kiilerin i tz ve
tanm iinde olmad, bu kiilerin Serbest Meslek tz ve tanm iinde
bulunmas gerekesi ile Dantayda bir dava at. Dantay'da yaplan
davada Trk Film Prodktrleri Derneinin savna yada iddiasna Trkiye
Cumhuriyeti Devleti Maliye Bakanl kar kt. Maliye Bakanl dava
boyunca Trk Sinemasnda ii tznde ve tanmnda alan bu kiilerin ii
tz ve tanm iinde olduklarn savundu. Sonuta Trk Film Prodktrleri
Dernei Dantay'a at davay kazand. Bu dava yanl ve haksz sonulanm
bir davadr. O tarihten bu yana Trk Sinemasnda ii tzk ve tanmnda

4 -> 6 11-06-2012 13:38

Sinema Makaleleri http://www.kameraarkasi.org/sinema/makaleler/metiner...

alan kiilerin Serbest Meslek tzk ve tanmnda Devlete dedii vergilerin

geri denmesi yasalar gereidir. Bu konu yeniden gndeme getirilmeli ve bu
konuda yeni bir dava almaldr. Bu dava sonunda geri denecek para ok
byk bir paradr. Bu ok byk para, Trk sinemasnda alm, alan,
alacak tm emekilerin belirli kurallar iinde yararlanaca; konutlar, dinlenme
evleri, huzur evleri ve salk kurulular yapmak iin kullanlmaldr.

Trk Sinemasnda Emek Hakkn Telif Hakkn Trkiye Cumhuriyeti Devleti,

Kltr Bakanl, Telif Haklar ve Sinema Genel Mdrl yaps dnda;
saptayacak, savunacak ve salayacak Sinema Kurulular vardr. Trk Sinemas
yapsndaki bu kurulularn dl Datma Trenlerini bir yana brakp bu
yaamsal konuyla uramalar zorunludur.

Sinema ayr bir konudur, Telif Haklar ayr bir konudur.

Trkiye Cumhuriyeti Devleti, Kltr Bakanl yapsnda; Sinema Genel

Mdrl ve Telif Haklar Genel Mdrl adyla birbirinden ayr iki Genel
Mdrlk olmaldr. Sinema; tm sinemasal almalar kapsar. Telif Haklar ; tm
sanatlardaki Telif Haklarn kapsar.

Bildirim Bitmitir.

Yazya Ek :

Trkiye Cumhuriyeti Devleti, Kltr Bakanl, Telif Haklar ve Sinema Genel

Mdrlnn; direnmeli, dayatmal rica ve dilemeleri sonucu 23 Mart 1998
tarihinde stanbulda AKM salonunda yaplan Telif Haklar Seminerinde bu
Bildirmi okudum.

Bu seminere, benim bildirimden sonra bir bildirim sunan bir mzik yaratcs; akl,
bilgi, dnce, mantk, hukuk, yasa gibi olgulara ters den, Sinema filmi ve
Televizyon filmi stndeki bilimsel, hukuksal, yasal Telif Haklarna aykr bir bildir
okudu. ardm.

Seminer sonu Telif Haklar ve Sinema Genel Mdr bana; 12/6/1995 tarih ve
22311 sayl Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kitapn verdi. Kitabn sayfa 5,
Madde 8, Paragraf 5, beni dehete drd. Paragraftaki yasa saptamas

5 -> 6 11-06-2012 13:38

Sinema Makaleleri http://www.kameraarkasi.org/sinema/makaleler/metiner...

yle: Sinematografik eserlerde; ynetmen, zgn mzik bestecisi ve senaryo

yazar, eserin birlikte sahibidirler...

Bu kitap okuyana kadar benim bu yasadan haberim yoktu. Dndm; bu

yasann yapld tarihte Trk Sinemas yapsnda kurulu bulunan Meslek
Kurumlar, Kltr Bakanl, Kltr Bakanl lgilileri hakknda birok kez duyarl
bir konumda dnmek zorunludur. Bu yasa maddesinin deitirilmesi ve bilimsel
bir yasa maddesi oluumuna getirilmesi ikinci bir zorunluluktur.

Madde 8, Paragraf 5, Hukuka, Yasalara, Akla, Bilgiye, Dnceye, Manta,

Ulusal ve Uluslar aras Hukuka, Yasalara, Telif Haklarna uygun olarak,
deitirilmeli ve saptanmaldr.

Madde 8, Paragraf 5: Sinematografik eserlerde; ynetmen 3/4, senaryo yazar

1/4 orannda, eserin birlikte Telif Hakk sahibidir. (m. erylmazn Erksanla
konumas sonras ekledii notu:Bir film senaryo ve ynetmen olmadan oluamaz
ama ,mzik olmadan oluabilir, mzik sinema eserinin olumasnda olmasa
olmaz bir koul deildir. o nedenle mzik eserinin sahibi sinema eserine ortak
olamaz,olmamaldr. Bu sadece akla manta deil, her trl yasa ve insani
teamllere de aykrdr. Filmde stok mzik de kullanlabilir, ne gzel; bir stok mzik,
yani ayn mzik paras 10 ayr filmde kullanldnda, alaca ,denen cret
haricinde ayrca da 10 filmin eser sahibi olacaktr. Durum Sadece komiktir.)

Bu Hukuksal ve Yasal Doru tartlamaz.

19 Mays 2010 aramba

Mehmet Erylmaz

6 -> 6 11-06-2012 13:38