Konu : Dorusal Programlama ve Duyarllk Analizleri

rnek : retme-satn alma karar problemi

Kaynak : An Introduction to Management Science - Quantative Approach to Decision
Making, David R. Anderson vd., 2012 (OR05-168)

Janders irketi mhendisler ve iletmeciler iin farkl konseptte rnler retmektedir. Firma
iki yeni model hesap makinesini piyasaya srmeye hazrlanmaktadr. letmeciler iin retilen
hesap makinesine Finansal Ynetici ad verilirken, mhendisler iin retilene teknisyen
ismi verilmitir.
Her bir hesap makinesi farkl bileenden (Alt Taban, Elektronik Devre, n Yz)
olumaktadr. Taban bileeni her iki modelde de ayn olarak kullanlrken, elektronik devre ve
n yz bileenleri model bazl farkllk gstermektedir.
Btn bileenler fabrika ierisinde imal edilebilmektedir. Firma talebe yetiilmedii ve
maliyet uygunluu durumunda bileenleri yar mamul olarak darya yaptrmay da tercih
edebilmektedir. Bileenlerin retim ve Satnalma maliyetleri aadaki tablo verilmitir.

Finansal Ynetici Teknisyen

retim Satnalma retim Satnalma
Maliyeti Maliyeti Maliyeti Maliyeti
Alt Taban 0,50$ 0,60$ 0,50$ 0,60$
Elektronik Devre 3,75$ 4,00$ 4,00$ 3,90$
n Yz 0,60$ 0,65$ 0,75$ 0,78$

Firma Finansal Ynetici modeline 3000 adet ve Teknisyen modeline 2000 adet talep
olacan tahmin etmektedir. Firmann elinde retim srelerinde kullanlabilecek normal
mesai iin 200 igc/saat ve fazla mesai iin 50 igc/saatlik kapasite mevcuttur. Fazla
mesai ile retim gerekletirildii durumlarda 9$ lk ek bir maliyete katlanlmas
gerekmektedir.
Her bir komponent iin imalat srelerinde harcanan toplam sreler aada verilmitir.

malat Sreleri
Finansal Ynetici Teknisyen
Alt Taban 1,0 1,0
Elektronik Devre 3,0 2,5
n Yz 1,0 1,5

Firmann taleplerini en dk maliyetle karlayaca matematiksel modeli oluturunuz.

Firma hesap makinesi komponentlerini atlyelerinde retmeyi mi, yoksa dardan satn
almay m tercih etmelidir? Eer dardan satl alma karar verildi ise, fazla mesai fiyatlar ne
kadar indirilmelidir ki firma satn almak yerine retme kararn alsn?
ZM:
Soruyu zmek iin dorusal programlama modellerinin zmnde kullanlan 3 aamal bir
yntem yardmyla matematiksel model oluturulur.
Karar Deikenlerinin Belirlenmesi:
Karar deikenleri soru sonucunda aranan, bilinmeyen deikenlerdir. Soru incelendiinde 5
farkl bileenden (Sorudaki tabloda verilmi) ne kadar alnaca ve ne kadar retilecei
bilinmemektedir. Bu durumda aadaki karar deikenleri oluturulur.
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Soruda ihtiyacmz olan bir dier karar deikeni ise izelgelenecek fazla mesai saatidir.
:
Ama Fonksiyonunun Belirlenmesi:
kinci aama amalanan doruyu gerekleyebilecek bir matematiksel denklemin yazlmasdr.
Soruda daha uygun (mmkn olan en az) maliyetle retme ve/veya satn alma srecini
gereklemek esastr. Bu adan aadaki ama fonksiyonu soruda verilen bilgiler nda
oluturulabilir.
= 0,5 + 0,60 + 3,75 +4 + 3,3 +
3,9 + 0,6 + 0,65 + 0,75 + 0,78 +9
Kstlarn Denklemlerinin Oluturulmas:
nc ve son aama kstlarn oluturulmasdr. Bu balam soru dikkatlice okunmal ve
SADECE karar deikenleri kullanlarak kstlar yazlmaldr.
lk kstmz talep ile ilgilidir.
+ = 5000 ( )
+ = 3000 ( )
+ = 2000 ( )
+ = 3000 ( )
+ = 2000 ( )
Fazla mesainin 50 saatten fazla olamayaca da soruda ayrca belirtilmiti.
50 ( )
Dier bir kst ise retim kapasitesi kstdr. Her bir parann fabrika ierisindeki retim
sreleri dikkate alndnda elimizde 200 saatlik bir kapasitenin olduunu syleyebiliriz. Bu
kapasite 200 60 = 1200 ya tekabl etmektedir. Ayrca gerek grldnde kadar
fazla mesai yaplabiliyorsa 60 kadar bir sre kapasiteye eklenmelidir.
+3 + 2,5 + + 1,5 1200 + 60
Dier bir ifade ile;
+3 + 2,5 + + 1,5 60 1200
Bu ekilde artk modelin matematiksel ifadesini tamamlam olduk.
Model zebilmek iin EXCEL ierisindeki zc eklentisinden faydalanabiliriz. zc
kullanmada birinci dikkat edilecek husus, sorunun matematiksel modelinde yer alan her
saynn EXCEL ierisinde yer almasn salamaktr. Bu amala aadaki gibi bir EXCEL hesap
tablosu oluturulmaldr.
Tabloda yer alan birinci ksm karar deikenlerini gstermektedir. Bu alanda yer alan
Miktar stunundaki saylar zc eklentisi ile bulunmaktadr. Bu alanlar balangta bo
braklmaldr.
Maliyet deerleri de ilgili karar deikeni dikkate alnarak yerletirilmelidir. Soruda verilen
birim retim saatleri de, maliyetlere benzer ekilde bir stun hazrlanarak tabloya
eklenmelidir.
Tabloda yer alan ama fonksiyonu, miktar stunundaki deerler ile (balangta sfr
olduundan u anda sfr olarak hesaplanmaktadr) maliyet stunundaki deerlerin TEK TEK
arpmndan elde edilmelidir. Bu ekilde uzun serilerin arplp, toplamlarnn bulunmas
ilemi EXCEL ierisindeki aadaki fonksiyonla kolayca hesaplanabilir.
15 = . ( 3: 13; 3: 13)
Son olarak kst denklemleri oluturulmaldr.

19 = 3 + 4 ( )

20 = 5 + 6 ( )

21 = 7 + 8 ( )

22 = 9 + 10 ( )

23 = 11 + 12 ( )

25 = 13 ( )

27 = 3 3 + 5 5 + 7 7 + 9 9 + 11 11 60
25 ( )

zcnn soruyu doru zmesi iin aadaki ekilde bir giri gerekletirilmesi
gerekmektedir.

Burada Hedef ayarla ksmnda ama fonksiyonunu hesaplatacamz hcre seilmelidir. Soru
maliyetlerim minimize edilmesi sorusu olduundan mutlaka Hedef alannda en kk
seilmelidir. Ayrca hesaplama stunu (Karar deikenleri ksmndaki Miktar stunu)
Deiken Hcreleri Deitirerek ksmnda seri olarak belirtilmelidir.
Talep kstlar eitlik ierdiinden Gerekleen deerin talebe eit olaca ekilde kstlar
girilir. (Dikkat edilirse ilk be kst, yani talep kstlar eitlik halinde zcye girilmitir.) Fazla
mesai ve retim kstlar ise, elde snrl kapasite olduundan (hepsini kullanmak mecburi
deil) kk eit olarak hazrlanr. Son olarak Pozitiflik art Kstlanmam Deikenleri
Pozitif Yap alan seilerek eklenir. zm yntemi Basit LP seilerek, z komutuna
baslr. Excel bu durumda Miktar stununu dolduracak, ama fonksiyonu ve kst deerlerini
hesaplayacaktr. Yeni tablo aadaki gibidir.

Grlecei zere baz bileenler iin retim, bazlar iin satn alma karar verilmesi en uygun
zm olarak ortaya kmtr. Ayrca firma hi fazla mesai kullanmamtr.

Acaba firma fazla mesai cretlerini ne kadar indirirse, dar rn retmek yerine
ieride fazla mesai yapmay tercih edebilir?
Dardan satn alnan rnleri ieriden retmek adna retim maliyetleri ne kadar
drlmelidir?
Bu ve benzeri bir ok soruyu analiz etmek iin duyarllk analizleri yaplmaldr. Bu anlamda
zc sonu ekrannda duyarllk analizleri seilmelidir.
Yukardaki duyarllk raporlar zc tarafndan oluturulmutur. Yukardan da grlecei
zere firma eer fazla mesai ile retimi, dardan satn almaya tercih edecekse (Fazla mesai
deikeni zme girecekse) Deiken hcreleri ksmndaki izin verilen azal stunu
incelenmelidir. Grlmektedir ki, firma ancak saat ba fazla mesai maliyetlerini 4 dolar
seviyesinin altna ektiinde, satn alma yerine fazla mesai tercih edilecektir.
Bu deiimi daha doru anlamak adna fazla mesai cretini saatlik 3 dolara drp tekrar
zc ile modeli zersek, yeni zmleri elde ederiz. Aadaki ekranda sorunun
karlatrmal zm yer almaktadr.

Yukardan da grlecei zere, fazla mesai creti dtnde firma satn almak yerine kendi
ierisinde fazla mesai ile retim yapmay tercih etmitir. retilen bileen miktarlar
incelendiinde, Finansal ynetici modeli iin gereken elektronik devrelerin 1000 adeti
darda retileceine, artk firma ierisinde fazla mesai ile retilecektir.
Peki retim kapasitesinin duyarllk analizi tablosunda verilen alt ve st snr ifadeleri ne
manaya gelmektedir. Tablo incelendiinde 12000 olan toplam retim sresinin 2000 azalla
10000 kadar dmesine ve 7000 artla 19000 e kadar kmasna izin veriliyor. Yani bu
retim sresi 10000 ila 19000 arasnda deiirse zmdeki deikenler deimez.
Aadaki tabloda bu sonular daha net grebiliriz.

Grld zere alt snrn altna indiinde tamamen retim karar verilen alt tabann bir
ksm dardan alnacak ekilde belirleniyor. Benzer ekilde st snrn st 20000 retim
kapasitesi durumunda da benzer ekilde satn alma karar alnan Finansal Ynetici modeli alt
kapann bir ksm retilecektir. Dier durumlarda ise retim ve satn alma kararlarnda bir
deiiklik (miktarsal deiiklik dnda) olmamaktadr. Yani rnn retim miktar deise de,
retme kararndan vazgeilmemektedir.
Ayrca duyarllk tablosu incelendiinde retim kaynann glge fiyatnn da 0,083 olduu
grlyor. Bunun manas bu kaynakta 1 adetlik art (yani bir retim dakikas art) maliyeti
0,083 dolar drmektedir. Yani 12000 olan toplam retim kapasitesi, rnein, 15000 e
ykseldiinde, satn alma miktarlar azalarak, retilecek miktarlar oalacak bu ekilde
toplam maliyetler 3000 0,083 = 249$ decektir.
Konu : Dorusal Programlama ve Duyarllk Analizleri
rnek : retim ve Envanter Problemi
Kaynak : Spreadsheet Modeling & Decision Analysis, Cliff Ragsdale, 2012

Upton firmas rettii hava kompresrleri iin gelecek 6 aylk retim miktar ve stoklama
seviyelerini belirlemek istemektedir. Malzeme ve hammadde fiyatlarnda yaanan mevsimsel
dalgalanmalardan dolay, retim maliyetleri aydan aya farkllk gstermektedir. Benzer
ekilde retim kapasiteleri de, allan ign saysndaki farkllklar (tatillerden dolay),
eitim programlarna harcanan sreler, planl bakmlar ve arzalar dikkate alndnda, her bir
ay iin farkl olarak hesaplanmtr.
Aadaki tablo Upton firmasnn nmzdeki 6 ay iin yapm olduu, retim maliyetleri,
talep ve retim kapasiteleri tahminlerini iermektedir.

Ocak ubat Mart Nisan Mays Haziran

retim Maliyeti 240$ 250$ 265$ 285$ 280$ 260$
Talep 1.000 4.500 6.000 5.500 3.500 4.000
retim Kapasitesi 4.000 3.500 4.000 4.500 4.000 3.500

Upton firmas ay sonu stoklarnn 6.000 birimden daha fazla olmasn istememektedir. Ayrca
mteri hizmet seviyesini tutturmak adna her ay en az 1.500 stou gvenlik miktar
(emniyet stou) olarak tutmak istemektedir. Firma kararl bir iyeri alma dzeni salamak
edine, her ay retim kapasitesinin en az %50 sini kullanmay dnmektedir. Firma bir birimi
stokta bulundurmann maliyetinin yaklak olarak, o rn retmenin maliyetinin % 1,5 i
olacan ngrmektedir. (Elde bulundurma (stok tutma) maliyetleri hesaplanrken, dnem
ba stok ve dnem sonu stok deerlerinin ortalamasnn alnd dorusal bir fonksiyon
kullanlmaktadr)
lk ayn banda firmann elinde 2750 birim balang stou bulunduunda gre;
Firma iin talebi karlayacak retim miktar ve stok seviyesini, elde bulundurma ve retim
maliyetlerinin minimize edecek ekilde hesaplayabilen matematiksel modeli kurunuz.
ZM:
Karar Deikenlerinin Belirlenmesi:
Karar deikenleri belirlenirken dikkat edilmesi gereken, bu deiken deerlerinin amacmz
kstlar nda belirledii ve balang bilinmediidir. Sorumuz bir retim planlama sorusu
olduundan bilinmeyen hangi ay ne kadar rn retileceidir.
: 1.
: 2.
: 3.
: 4.
: 5.
: 6.
Soru incelendiinde dnem ba stoklarn ve dnem sonu stoklarn balangta
bilinemeyecei muhakkaktr. Fakat bu deerler retim miktar bulunduunda otomatik
olarak hesaplanabilir. Bu adan bakldndan karar deikenleri olarak dnmek doru
olmaz. Bu adan kst denklemleri ierisinde ayrca ele alnacaktrlar.
Ama Fonksiyonunun Belirlenmesi:
Soruda iki farkl maliyet kalemi mevuttur. retim maliyeti ve Stoklama maliyeti. Bu
maliyetlerin toplam firma iin toplam maliyeti oluturmakta ve bu maliyetler minimize
edilmelidir.
retim maliyeti aadaki gibi hesaplanr.

= 240 + 250 + 265 + 285 + 280 + 260

Stoklama maliyetleri ise ortalama stok deeri ile birik elde bulundurma maliyetinin
arpmndan bulunur. Balang stoklar , , , , , ve dnem sonu stoklar
, , , , , olmak zere toplam stok tutma maliyeti aadaki gibi hesaplanr.
+ + +
= 3,6 + 3,75 + 3,98 +
2 2 2
+ + +
4,28 + 4,2 + 3,9( )
2 2 2
Bu bilgiler nda ama fonksiyonu aadaki gibi yazlabilir.

= +
= 240 + 250 + 265 + 285 + 280 + 260 +
+ + +
3,6 + 3,75 + 3,98 +
2 2 2
+ + +
4,28 + 4,2 + 3,9( )
2 2 2
Kstlarn Denklemlerinin Oluturulmas:
ncelikler retim seviyelerinin minimum ve maximum snrlarn kst olarak yazman durumundayz.
Soruda verilen bilgilere gre aylk retim kapasiteleri almayacak, kapasite ne olursa olsun en az
yars kadar retim gerekletirilecektir.

2000 4000 (1. )

1750 3500 (2. )
2000 4000 (3. )
2250 4500 (4. )
2000 4000 (5. )
1750 3500 (6. )
Dnem sonlarndaki stoklarn seviyesinin 6000 birimi gememesi gereklilii soruda
verilmitir. Emniyet stounun da 1500 olmas gereklilii de ayrca belirtilmitir. Bu durumda
dnem sonu envanterin 1500 ile 6000 birim arasnda olmas istenmektedir.
1500 6000
1500 6000
1500 6000
1500 6000
1500 6000
1500 6000
Dnem sonu stoun dnem bandaki miktara retim dzeyi eklendikten sonra talebin
karlmas ile bulunmas beklenmektedir.

= +
= +
Bu bilgiler nda, kst denklemleri aadaki gibi tekrar dzenlenmelidir.
1500 + 1000 6000 (1. )
1500 + 4500 6000 (2. )
1500 + 6000 6000 (3. )
1500 + 5500 6000 (4. )
1500 + 3500 6000 (5. )
1500 + 4000 6000 (6. )
Son olarak kst denklemlerine kontrol amal olarak dnem ba stok deerinin nceki
dneme ait dnem sonu stok deerine eit olaca kontroln de ekleyelim.
= + 1000
= + 4500
= + 6000
= + 5500
= + 3500
Yukardaki btn formllerin doru bir ekilde EXCEL hesap tablosuna aktarlmas
gerekmektedir. Bu amala aadaki EXCEL tablosu hazrlanmtr.
Yukardaki tablodaki baz deerlerin ok farkl grnmesinin nedeni karar deikeni olan
retim miktarlarnn henz hesaplanmam olmasdr. imdi yukardaki denklemlerin EXCEL
tablosuna nasl aktarlacan inceleyelim.
ncelikle balang stounun bir nceki dnemin kapan stou olduunu fark etmeliyiz. Bu
adan bakarsak balang stoklar aadaki gibi hesaplanr.
4 = 2750
4 = 7
4 = 7
4 = 7
4 = 7
4 = 7
lk ayn dnem ba deerinin 2750 olarak soruda verildiine dikkate ediniz. retim miktar
satr karar deikeni olduundan, zc tarafndan hesaplanacaktr. rn talebi deeri ise
soruda zaten verilmitir.
Dnem sonu stok deerleri, Dnem ba stoa retim miktar eklendikten sonra satlarn
karlmas ile bulunuyordu. Bu ekilde hazrlanan EXCEL formlleri aada verilmitir.
7 = 4 + 5 6
7 = 4 + 5 6
7 = 4 + 5 6
7 = 4 + 5 6
7 = 4 + 5 6
7 = 4 + 5 6
Minimum retim miktarlar maksimum retim miktarlarnn yars olarak soruda verilmiti.
Benzer ekilde minimum ve maksimum stok dzeyleri ve birim maliyetler (retim ve elde
bulundurma) soru metni ierisinde belirtilmiti.
Aylk retim maliyeti satr ise, retim miktar ile birim retim maliyetinin arpm eklinde
hesaplanmaktadr.
18 = 5 15
18 = 5 15
18 = 5 15
18 = 5 15
18 = 5 15
18 = 5 15
Aylk stoklama maliyetleri ortalama stok dzeyi ile elde bulundurma maliyetlerinin arpm ile
bulunur. Soruda stok bulundurma ileminin dorusal olduu farz edilmitir. Bundan dolay
sorudaki ortalama stok dzeyi dnem sonu ile dnem bann ortalamas eklinde
hesaplanmaktadr.
19 = 16 (( 4 + 7)/2)
19 = 16 (( 4 + 7)/2)
19 = 16 (( 4 + 7)/2)
19 = 16 (( 4 + 7)/2)
19 = 16 (( 4 + 7)/2)
19 = 16 (( 4 + 7)/2)
Son olarak toplam maliyet hcresi 6 ay boyunca btn maliyetleri toplayacak ekilde aada
sunulmutur.
21 = ( 18: 19)
Yukardaki EXCEL formlleri doru ekilde hazrlandktan sonra zc eklentisine doru
ekilde sunulmaldr. Uygun zc giri ekran aada verilmitir.

Ekranda kstlar girilirken tek tek girmek yerine seri olarak seildiine dikkat ediniz. rnein
birinci kst btn dnemlerdeki retim miktarlarnn yine ayn dnemlerdeki retim
kapasitelerinden kk olmas gerekliliini gstermektedir. Alt farkl karar deikeni iin 6
farkl kst tek bir ifade ile zc ekranna girilmitir. zcnn zmnden sonra oluan
sonu tablosu aada verilmitir.
Sorunun zm incelendiinde 4. Ay hari btn aylarda retim kapasitesinin tam olarak
kullanld grlmektedir. Toplam maliyetin ise 6.209.403$ olarak olutuu grlmektedir.
Konu : Dorusal Programlama ve Duyarllk Analizleri
rnek : Ulatrma Problemi
Kaynak : Orjinal

XYZ firmas byk bir otomotiv firmas iin fason retimler gerekletiren bir imalatdr. Bu
amala kurduu tesiste toplam 4 adet atlyesi bulunmaktadr. Firma daha otomotiv
firmasnda gelen srekli taleplere en ksa zamanda cevap verebilmek adna 1 aylk retim
miktar kadar stoklar elinde bulundurma istemektedir.
Firmann drt farkl atlyesinin gnlk retim miktarlar aadaki tabloda verilmitir.

Aylk retim Miktarlar (Kutu)

Atlye 1 4500
Atlye 2 2000
Atlye 3 3000
Atlye 4 3000

Firma ayrca tesisinin ierisinde farkl lokasyonda kurulmu olan yar mamul depolarna
stoklama yapmaktadr. Her bir deponun stoklama hacmi aadaki tabloda verilmitir.

Stoklama Hacimleri (Kutu)

Depo 1 3500
Depo 2 5000
Depo 3 4000

Firma rettikleri rnleri tamak adna zel tayclar kullanmakta, bu da firmaya tama
mesafelerinin artmasndan dolay ekstra maliyetler getirmektedir. Depolar ile atlyeler
arasndaki mesafeler metre cinsinde aadaki tabloda sunulmutur.

Atlye 1 Atlye 2 Atlye 3 Atlye 4

Depo 1 240 180 300 270
Depo 2 270 360 390 210
Depo 3 420 240 480 150

Firma tama mesafelerini en aza indirerek maliyetlerini drmek istemektedir. Gerekli

matematiksel modeli tasarlaynz.
Eer firma bir yatrm yaparak ilk depolama alannn 6000 birime kadar ykseltirse tama
maliyetlerinde nasl bir deiiklik olur?
ZM:
Soru kurulu yeri seimi ile alakal bir sorudur. Burada ama temel karar kriteri olan tama
mesafelerini minimize ederek, minimum tama maliyeti oluturacak ekilde depo
kullanmlarn planlamaktr. Ulatrma modeli olarak da adlandrlan bu modeller de
yneylem aratrmas dorusal programlama yaklamlar ile zlebilirler.
Karar Deikenlerinin Belirlenmesi:
Ulatrma modellerinde karar deikenleri satr * stun says kadardr. Sorunuz zelinde
incelersek atlye says ile depo saysnn arpm eklinde bulunabilir.
: . .

Ama Fonksiyonunun Belirlenmesi:

Soruda temel ama maliyetlerin tama maliyetlerinin minimizasyonudur. Bu amac
dorulayacak ama fonksiyonu aada sunulmutur.
= 240 + 180 + 300 + 270 + 270 + 360 +
390 + 210 + 420 + 240 + 480 + 150
Kstlarn Denklemlerinin Oluturulmas:
Soruda iki tr kst vardr. lk kst tr ulatrma modellerinde talep kstlar olarak
adlandrlr. Soruda ise depolarn stoklama kapasiteleri bu ksta karlk gelir. Her bir depoya
4 farkl atlyeden gelen miktarlarn toplam, deponun stoklama kapasitesini geemez. Bu
kural aadaki ekilde modele eklenmelidir.
+ + + = 3500 ( 1 )
+ + + = 5000 ( 2 )
+ + + = 4000 ( 3 )
kinci tr kstlar ise ulatrma modellerinde arz kst olarak adlandrlr. ncelenen soruda arz
kstlar retim yapan atlyelerin retim kapasitelerine denk gelmektedir. Bir atlyeden farkl
depolara stoklanmas iin gnderilen miktarlar, toplam retim miktarn aamaz. Bu ekilde
bir ifade aadaki eitlikler yardmyla modele aktarlr.
+ + = 4500 ( 1 )
+ + = 2000 ( 1 )
+ + = 3000 ( 1 )
+ + = 3000 ( 1 )
Artk uygun ekilde hazrlanm olan model EXCEL ierisine aktarlabilir.

Ama fonksiyonu deiken hcresi matrisi ile maliyet matrisinin arpm eklinde olmaldr.
Bu ekildeki bir forml aadaki gibi dzenlenebilir.
8= . ( 4: 6; 12: 14)
Birinci tip kst denklemlerindeki (talep kstlarndaki) gerekleen kullanm oranlar aadaki
formllerle hesaplanr.
12 = 4 + 4 + 4 + 4
13 = 5 + 5 + 5 + 5
14 = 6 + 6 + 6 + 6
Arz kstlarnn (retim kstlar) hesaplama formlleri ise aadaki gibidir.
16 = 4 + 5 + 6
16 = 4 + 5 + 6
16 = 4 + 5 + 6
16 = 4 + 5 + 6
Formller hazrlandktan sonra zc ekranna aadaki gibi giri gerekletirilir.

Excel zc aadaki ekilde bir zm nerisinde bulunmutur.

zm incelendiinde Atlye 1 deki btn rnlerin Depo 2 ye ve Atlye 4 deki btn

rnlerin Depo 3 e gnderilecei grlmektedir. Atlye 2 ve Atlye 3 ierisinde retilen
rnler ise farkl depolara paylatrlmtr. Toplam tama mesafesi 3 kilometrenin biraz
zerinde kmtr.
Peki Depo 1 in 3500 olan kapasitesi 6000 karlabiliyorsa sonu nasl deiir?
Bu sorunun cevabn anlayabilmek adna nce duyarllk raporlarn inceleyelim.

Duyarllk raporlarnn deikenlerin maliyet deiimlerinin incelendii ksm bu soru iin

incelemeye almadk. nk kullanlan tayclarn deimedii ve stoklama alanlarnn
tanamayaca ngrlrse maliyet deiimini aratrmak anlamszdr.
Depo 1 iin glge fiyat -90 olarak grlmektedir. Yani bu deponun hacmindeki 1 birimlik
art bize 90 metre daha az mesafe gitme avantaj salayacaktr. Fakat zm
deitirmeden ancak 500 birim arttrabiliriz. Eer sorudaki gibi 6000 birime ykseltmeyi
tercih edersek, yani 2500 birimlik bir art sz konusu ise o zaman tamamen farkl bir zm
olacaktr. Bu adan bakldnda soruda sadece talep kstlarn eittir ifadesinden kk
eit ifadesine evirmek ve kapasiteyi 6000 birime ykseltmek ve soruyu tekrar zmek
gereklidir. nk depo kapasiteleri toplam retim kapasitesinden fazla olduundan artk
hepsi kullanlmayacak, bu yzden kk eit ifadeleri ile gsterilecektir. Bu ekilde baz
depolarda kullanlmayan alanlar olmasna izin verilir.

Grld zere toplam tama mesafelerinde bir azalma meydana gelmitir. nk bir
kaynakta meydana gelen art, karar verme srelerine olumlu ynde etki eder. nceki
zmde daha dk maliyetli bir seim, dengeli kapasite durumundan dolay gz ard
edilebilirken bu soruda dikkate alnmaktadr.
zm ekranna tekrar bakarsak zmn tamamen deitiini, artk yeni bir datm plan
yapldn grebiliriz. Dikkat edilmesi gereken bir baka hususta glge fiyat -90 olan bir
kaynaktan 2500 birim arttrma yapmamza ramen toplam dn 90*2500=225000 deil
135000 olduudur. nk glge fiyatlar duyarllk analizinde grlen izin verilen art ve
azal snrlar dahilinde anlamldr.