Plunom embolijom naziva se pojava kada ugruak krvi ili druga strana materija dospije u

veu ili manju granu plune arterije.

Infarkt plua je hemoragina infiltracija, a zatim nekroza jednog dijela plunog parenhima,
koja obino nastane uslijed plune embolije.

Vrste embolija plua

Prema sastavu embolusa razlikujemo slijedee vrste embolija plua:

Krvnim ugrukom

Embolus potie iz dislociranog trombosa koji krvnom strujom dospijeva u plunu arteriju ili
neku od njenih grana. Embolus najee, u preko 70%, potie iz flebotromboze, odnosno
tromboflebitisa dubokih vena donjih ekstremiteta, zatim iz ileofemoralnih, pelvinih i
periprostatinih vena. U sranim bolestima 25% embolusa potie iz parijetalnih trombusa
desne pretkomore ili njene aurikule, rijee iz desne komore.

Predisponirajui faktori za e.p. krvnim ugrukom isti su kao oni faktori koji favorizuju
nastanak flebotromboze ili tromboflebitisa nogu i karlinih vena i parijetalne tromboze u
sranim upljinama.

Uzroci venske tromboze mogu se svrstati u tri grupe:

1) lokalna oteenja zida inflamatorne, hemijske, traumatske i infiltrativne prirode;

2) usporenje venskog krvotoka koje moe biti uslijed lokalne opstrukcije ili je

usporenje venskog krvotoka opte uslijed srane dekompenzacije;

3) poveana tendencija ka zgruavanju krvi do koje dolazi poslije operacija, trauma, u

puerperijumu, u infarktu miokarda, sranoj insuficijenciji, zatim u bolesnika sa

spolicitemijom i hemokoncentracijom, kod nekih zaraznih bolesti kao to je trbuni

tifus.

Stoga embolija plua moe da nastane kod bolesnika koji dugo lee zbog nekog obolenja,
povrede ili operacije, naroito abdominalne, kod ena poslije poroaja, kod osoba sa
proirenim venama donjih ekstremiteta (varicositas cruris).

Predisponirajui faktori za parijetalnu trombozu u desnoj pretkomori nalaze se kod bolesnika

sa zastojnom sranom dekompenzacijom, kod fibrilacije pretkomora, odnosno apsolutne
aritmije, kod subakutnog bakterijskog endokarditisa, uopte u toku evolucije inflamatornog
procesa koji oteuje endokard. U akutnom infarktu miokarda, koji je zahvatio komorski
septum, embolija plua nastaje iz trombusa desne komore. Izuzetno, kod defekta
pretkomorskog septuma uz mitralnu stenozu (Lutembacher) moe nastati pluna embolija iz
trombusa lijeve pretkomore.
Infarkt plua (i.p.) nastaje uslijed embolije plua krvnim embolusom. Rijetko je posljedica
primarne pulmonalne tromboze. Meutim, infarkt plua nije neminovna posljedica svake
embolije plune arterije i njenih veih i manjih grana.

Znatan broj plunih embolija prolazi bez formiranja infarkta plua; infarkt plua nalazi se
samo u 50% dijagnostikovanih embolija plua. Pluna cirkulacija je bogata anastomozama i
kolateralama tako da okluzija ak i vee grane plune arterije moe proi bez stvaranja
infarkta plua.

Postoje faktori koji favorizuju nastanak infarkta plua. Jedan od tih faktora je venski zastoj u
pluima. Kod sranih bolesnika sa venskim zastojem u pluima embolija vee ili manje grane
plune arterije uvijek je praena stvaranjem infarkta plua. Stoga su esti infarkti plua kod
bolesnika sa mitralnom stenozom. Ali ne samo tee kardiovaskularno obolenje sa plunim
zastojem, ve i minimalna.kongestija plua u bronhitisu ili ishemija plunog tkiva u emfizemu
iii atelektaza plua, mogu biti dovoljni da pripreme povoljan cirkulatorni teren u pluima za
formiranje i.p.

Najee mjesto i.p. je u donjim lobusima plua zbog hipostaze, ee lijevo nego desno.
esto su i.p. multipni, kao posljedica multipnih sukcesivnih plunih embolija. Ako nastane
sekundarna infekcija, ili ako je embolus septian, razvija se pneumonija ili apsces plua.

Embolija i infarkt plua pripadaju grupi tromboembolike bolesti.

Zrana embolija

Vazduh opstruira desnu komoru ili plunu arteriju. Nastaje uslijed operacija na vratu,
prilikom infuzije u kesonskoj bolesti, za vrijeme hirurkih operacija.

Masna embolija

Nastaje pri povredama, operacijama ili kod preloma dugih kostiju, najee butne kosti.

Embolija plua stranim tijelom

Metalni fragmenti iz rane metkom ili cijeli metak mogu u rijetkim sluajevima da uu u
cirkulaciju. Oni mogu da se kreu sa krvnom strujom ili da se pomjeraju prema zakonu tee.

Embolija malignim elijama

Kancerske elije mogu infiltrovati sistemski venski sistem i stvoriti elijsku emboliju plua.
Nalazi se kod Ca ventriculi ili Ca mammae i horioepitelioma.

Simptomi i dijagnoza Simptomi

Poetak je uvijek akutan. Iznenadni napad dispnee, koja se ne moe pripisati naporu,
uzbuenju ili naglo nastaloj sranoj insuficijenciji, ako je rije o sranom bolesniku.
Istovremeno bol u grudima, koji moe da varira od lakog i brzoprolaznog bola na jednoj strani
grudnog koa do bola iza grudne kosti, koji ima opresivan karakter, iri se u oba ramena,
lijevu ili desnu ruku, ponekad i u lopaticu, praen je strahom i osjeanjem bliske smrti. Bol
iza grudne kosti moe biti dominantan simptom, a uz osjeaj slabosti, uznemirenosti i
znojenja moe se dobiti slika simptoma kao kod akutne koronarne tromboze, odnosno
akutnog infarkta miokarda.
Bol sa jedne strane grudnog koa moe biti pleuralnog tipa (pojaava se pri inspirijumu i
dubokom kalju) ako nastane infarkt plua. Hemoptiza moe da se pojavi, jae ili slabije
izraena i bez infarkta plua, uskoro poslije bola, ali ee zakanjava nekoliko asova ili se
uopte i ne javlja. Poviena temperatura nastaje ili uslijed postojeeg tromboflebitisa noge ili
je kasnije prouzrokovana infarktom plua.

Intenzitet gore navedenih simptoma zavisi od veliine embolizirane arterije i efekta plune
embolije na plunu cirkulaciju, na krvni pritisak i na srce. Efekat plune embolije na plunu
cirkulaciju nije uvijek proporcionalan veliini embolizirane arterije.

Ponekad veliki embolusi u veoj grani plune arterije ne izazivaju bitnije klinike znake, dok
mali embolus moe izazvati teke cirkulatorne promjene. U ovome igra ulogu
vazokonstrikcija arterijske plune mree uz pulmo-koronarni refleksni mehanizam.

Emboliji velike grane plune arterije mogu prethoditi manje plune embolije koje daju tako
male simptome da i bolesnik i ljekar mogu da ih previde. Simptomi ovih malih embolija su
lupanje srca, osjeaj lakog straha, laka dispnea, lak i kratkotrajan bol u grudima, U izvjesnom
broju sluajeva na tome se svri, dok u drugim sluajevima poslije ovih premonitornih
znakova nastaje velika, esto sa smrtnim ishodom, pluna embolija sa simptomima tekog
retrosternalnog bola kao kod infarkta miokarda.

Embolije plua mogu da protiu bez simptoma, nijeme su. Procenat asimptomatskih
embolija plua je dosta veliki i iznosi oko 27%.Embolija plua esto je multipna. Ponavlja se
u kratkim vremenskim razmacima.Ovaj oblik e.p. koji recidivira ima subakutan karakter i
najee se via kod mladih ena poslije poroaja.

Kada se sumnja na plunu emboliju, vaan je simptom bol i oteklina jedne noge
(tromboflebitis ili flebotromboza). Postoje sluajevi kada prilikom prve plune embolije nema
simptoma na nozi, iako embolus potie odatle.Vani su i simptomi drugih obolenja za koje se
zna da mogu uzrokovati plunu emboliju.

Simptomi infarkta plua isspoljavaju se tek poslije 24 sata od nastanka plune embolije.
Formiranje plunog infarkta olakava i potvruje dijagnozu plune embolije. Simptomi su:
kaalj, hemoptizija, ili obilnija hemoptoa, temperatura, bolovi pleuralnog tipa na mestu
infarkta, esto bol sspolja na zidu grudnog koa na mjestu infarkta. Kod bazalnog
dijafragmalnog i.p. nastaje bol u ramenu iradijacijom preko frenikusa.

Fiziki znaci

Kod embolije plua fiziki znaci variraju od jedva primjetnih, koji mogu proi i nezapaeno,
do najteih sa brzim smrtnim ishodom. Ako postoji kliniko stanje koje moe izazvati e.p.,
iznenadno izrazito ubrzanje respiracije moe da izazove sumnju na manju e.p., ponekad uz
lake znake bronhospazma, lakog guenja i lake cijanoze. Cijanoza u plunoj emboliji moe
biti od lakeg stepena do jako izraene akutno nastale cijanoze. Ako se razvije stanje oka
bolesnik je blijed, obliven hladnim i ljepljivim znojem, sa malim, mekim, frekventnim pulsom
Izraz lica pokazuje da bolesnik osjea bol tako da cijela slika podsjea na kliniku sliku
akutne koronarne tromboze, odnosno infarkta miokarda. Razlika je u tome, to kod plune
embolije uvijek postoji dispnea a to je relativno rijedak znak kod akutnog infarkta miokarda.

U emboliji vee grane plue arterije ili uslijed vazokonstriktornih mehanizama kod opturacije
i manje grane, moe nastati klinika slika akutnog pulmonalnog srca. Tada se kod bolesnika
sa izraenom cijanozom nalaze fiziki znaci akutnog optereenja desne komore: nabrekle
vene vrata, naglaen

II ton nad uem pulmonalne arterije, gdje se moe auskultacijom uti sistolni um, a
palpacijom nai sistolan tril (fremisement) uslijed parcijalne opstrukcije lumena
pulmonalne arterije.

Iznad procesusa ksifoideusa moe se uti grub sistolan um praen sistolnim

fremisementom , koji se naglo pojavljuje kod prethodno zdravog srca i koji se u roku od
nekoliko dana moe potpuno da izgubi. Uskoro se javljaju i znaci akutne insuficijencije desne
komore, na srcu se auskultacijom otkriva ritam galopa. Jetra se brzo poveava. Venski
pritisak je povean ve poslije prvih asova i moe da pree i 20 cm vode.

Tahikardija je uvijek izraena, odnosno oko 120/min, esto i do 160/min, i obino je sinusnog
porijekla. Kod sranih bolesnika moe se nai paroksizmalno ubrzanje sranog rada, prolazna
tahiaritmija i ekstrasistolna aritmija. Meutim, iznenadni napad paroksizrnalne tahikardije u
inae zdravih i aktivnih ljudi moe biti jedina klinika manifestacija e.p. Uvijek postoji u e.p.
pad pritiska u arterijama velikog krvotoka i ova hipotenzija arterijskog pritiska moe biti
izraena do kolapsnog stanja.

Kod recidivirajueg oblika embolije plua koji se razvija kod mladih ena poslije poroaja,
nalaze se objektivni znaci subakutne tromboemboline plune hipertenzije. Ako se epizode
plunih embolija ne dijagnostikuju kao takve, razvija se pluna hipertenzija koja je prividno
takozvana primarna pluna hipertenzija. Ovaj oblik recidivirajuih e.p. protie pod slikom
subakutnog pulmonalnog srca.

Prema gore izloenim znacima razlikuju se, uglavnom, tri grupe klinikih oblika:

1) oblici prema preovlaivanju pojedinih simptoma (sa izraenim kolapsom; sa anginoznim

bolovima;sa klasinom slikom insuficijencije desnog srca);

2) oblici prema teini klinike slike (blag, nedovoljno izraen oblik; teak oblik; fudroajantan
sa trenutnim smrtnim ishodom);

3) oblici prema trajanju i evolutivnosti klinike slike (recidivirajui oblik; subakutni tok
akutnog pulmonalnog srca; oblik kompliikovan hroninom sranom insuficijencijom ili
embolino hronino pulmonalno srce).

Vaan putokaz u dijagnozi e.p. predstavlja nastala oteklina jedne noge uslijed venske
tromboze ili nejednak otok u sluaju ako su obje noge edematozne. ak i ako su obje noge
podjednako oteene, moe da poslui kao putokaz ukoliko se za ovaj otok ne moe nai neki
drugi uzrok, kao npr. zastojna srana dekompenzacija. Ovaj znak treba uvijek traiti.

Treba znati da tromboza vene u nozi moe da postoji ponekad i bez otoka noge. Bol u listu
noge pri fleksiji stopala (Homanov znak) kada je prisutan, koristan je dijagnostiki znak. Isto
tako koristan je objektivni znak osjetljivost lista noge na direktan pritisak.

Ako se formira infarkt plua, fiziki znaci karakteristini za njega isspoljavaju se tek poslije
24 asa od e.p. U oblasti infarkta plua (i.p.) nalazimo znake plune kondenzacije. Kako
infarkt plua uvijek dopire do pleure, esto se nalazi pleuralno trenje iznad i.p. ili znaci
eksudativnog pleuritisa. U sluaju velikog i.p. razvija se utica, jer jetra ne moe da izlui
veliku koliinu bilirubina. Reverzibilni i brzo prolazni infarkt plua kod mladih osoba esto se
dijagnostikuje kao pneumonija, odnosno pleuropneumonija. Formiranje infarkta plua
olakava i potvruje dijagnozu embolije plua.

Radioloki znaci

Odmah i u prva 24 asa poslije embolije plua ak ako se razvija i infarkt plua nalaz je esto
negativan, izuzev elijevacije dijafragne na strani e.p. sa proirenim stablom pulmonalne
arterije i smanjenim kalibrom krvnih sudova na strani embolije, znaci vrlo korisni za ranu
dijagnozu e.p. i zato ih uvijek treba traiti. Plua periferno od embolusa imaju smanjenu
vaskularnu arborizaciju, koja je esto jedva vidljiva, sa pojaanom prozranou tog dijela
plua, to se pripisuje plunoj oligemiji.

Znaci plune hipertenzije i akutnog pulmonalnog srca su: pored dilatiranog stabla plune
arterije, dilatirane hilusne arterije, znaci zastoja venskog uliva u desnu pretkomoru sa
proirenom gornjom upljom venom i venom azigos, dilatacija desnog srca uslijed iznenadne
opstrukcije plune arterije. Hilusne sjenke su poveane neki put kao kod tumora sa
konveksnom lateralnom ivicom. U rijetkim sluajevima masivne centralne embolije sa
ugrukom, koji se prua u lijevu ili desnu granu plune arterije, hilusna sjenka na strani
embolije je mala i retrahovana i sva koliina krvi skree u drugo, neopstruirano plue.

esto su bazalne atelektaze, inhibirana respiratorna ekskurzija elevirane dijafragme na strani

embolija i pleuralni izljev koji brzo nastaje i bez formiranja infarkta plua.

Sam ugruak, embolus, rijetko se vidi. Meutim, hilusne arterije mogu biti dilatirane ne samo
zbog plune hipertenzije, nego i zbog tromboemboline mase u njima, zbog ega hilusna
sjenka moe biti poveana kao kod tumora. Ponekad se nalazi edem plua.

Ako se razvije infarkt plua, on znatno olakava postavljanje dijagnoze plune embolije. U
nedovoljno izraenim oblicima plune embolije iz formiranja infarkta plua jedino se i moe
retrogradno zakljuiti da se odigrala pluna embolija.

Ognjite plune kondenzacije obino se pojavljuje 2-4 dana poslije akutne epizode. U
tipinim sluajevima na rtg pregledu se ocrtava klinasto trouglasta sjenka sa vrhom prema
hilusu, a bazom prema periferiji. Meutim, ova klasina trouglasto-klinasta sjenka nije
iskljuivi radioloki znak infarkta plua. Infarkt plua anatomski uvijek dodiruje pleuru i
svaka pluna kondenzacija, koja se oslanja na pleuru, moe se smatrati da je potencijalni
infarkt plua.

Nekompletni i brzo prolazni infarkti plua su esti, naroito kod mlaih osoba kod kojih ne
postoji srano obolenje. Ako se ovi i.ip. vide u rezoluciji, oni mogu imati okruglasti ili ovalni
oblik i mogu se pogreno interpretirati kao pneumonija.

Kod ponavIjanih embolija plua sa multipnim plunim infarktima mogu se vidjeti multiple
krune sjenke. U nekim sluajevima moe se razviti eksudativni pleuritis, koji prema poloaju
infarkta moe biti i interlobarni i dijafragmalni. Sjenka pleuralnog eksudata moe maskirati
tipinu trouglastu sjenku i.p. Infarkt plua sa pleuritisom moe ostaviti pleuro-pulmonalni
oiIjak sa pleuralnom adhezijom.

Infarkt plua moe biti inficiran i tada se radioloka slika i.p. mijenja zavisno od opsega
pneumonije ili prisustva, odnosno odsustva apscesa plua.
Vazduna embolija

Simptomi i dijagnoza ukazuju na akutno optereenje desnog srca. Ako postoje okolnosti i
mogunosti da vazduh prodre u venski sistem, akutno optereenje desnog srca znak je
vazdune embolije plua.

Iznad prekordijuma uje se karakteristian jak um bukanja uslijed mijeanja krvi i vazduha
u desnoj komori i stablu pulmonalne arterije. Smrt moe nastati i uslijed opstrukcije
koronarnih arterija.

Masna embolija

Simptomi i dijagnoza opstrukcija pulmonalne arterije, uz akutno optereenje desnog srca, koji
nastaju na nekoliko sati do nekoliko dana poslije traume jedne velike duge kosti, najee
femura. Pored toga, postoje znaci multipnih embolija u velikom krvotoku, jer masne kapljice
prolaze kroz plune kapilare.

Glavobolja, somnolencija, gubitak svijesti ili ispadnih arinih znakova nema.

Na pluima difuzne krepitacije, a radioloki difuzna sitna meka pamuasta sjenka. Ako ne
nastane smrt, oporavak za najvie 48 asova.

Embolija plua stranim tijelom

Kako je strano telo najee metalni predmet, Simptomi i dijagnoza se postavlja radioloki.

Embolija malignim elijama

Simptomi i dijagnoza se postavlja prema osnovnom, primarnom malignom procesu. Maligne

elije bujaju u plunim krvnim sudovima i daju sliku subakutne plune hipertenzije sa
subakutnim plunim srcem.

Funkcionalni znaci

Osnovni cirkulatorni poremeaji u akutnoj emboliji plua je akutna pluna hipertenzija, koja
je dijelom direktna posljedica mehanikog zapuenja jednog dijela lumena stabla plune
arterije, ili jedne od njenih grana, uz vazokonstrikciju, koja moe da zatvori i manje grane,
ak do arteriola. Uslijed toga nastaje iznenadna i kompletna redukcija plunog vaskularnog
protoka krvi.

Ako nastane sindrom akutne plune hipertenzije uslijed embolije manje plune arterije,
smatra se da je ovome uzrok vazokonstrikcija odreenog sektora plune arterijske mree ili
generalizovani pluni vaskularnj spazam. Vazokonstrikcija je posljedica nadraaja intime
plune arterije, ali se smatra da i anoksija koja nastaje ima moan vazokonstriktorni efekat na
pluni krvotok.

Embolija plune arterije izaziva u plunom krvotoku prepreku uslijed koje nastaje ispred
prepreke naglo povienje pritiska u plunoj arteriji uz akutno optereenje desne komore, a pad
pritiska iza prepreke i u velikom krvotoku.

Hipotenzija arterijskog pritiska velikog krvotoka, koja moe izazvati kolaps, posljedica je
smanjenog sistolnog i minutnog volumena uslijed smanjenog priliva venske krvi u desni
atrijum, odnosno u pluni krvotok. Pored ovog mehanikog faktora smatra se da je uzrok
hipotenzije u velikom krvotoku i refleksne prirode.

U sindromu akutnog pulmonalnog srca u toku embolije plua, pored akutne insuficijencije
desne komore, uvijek postoji i funkcionalna akutna koronarna insuficijencija uslijed
smanjenja minutnog volumena i pada pritiska u velikom krvotoku, to izaziva pad krvnog
pritiska u koronarnim arterijama.

Povienje venskog pritiska uvijek nastaje akutno uslijed poveanog pritiska u desnoj
pretkomori, odnosno u desnoj komori.

Od radiolokih funkcionalnih metoda dolazi u obzir pulmonalna arteriografija; u oblasti

embolizirane plune arterije nalazi se defekt punjenja plune vaskularne mree. Ova
dijagnostika funkcionalna metoda naroito je vana kada se razmatra pitanje hirurkog
otklanjanja embolektomije, zatim u nejasnim sluajevima kada se ne formira infarkt plua.

Ispitivanja radioizotopima su dopunska dijagnostika metoda. Scintigrafijom se ne moe

odrijeiti tano mjesto tromboembolusa, ali se moe dobiti uvid u funkcionalno stanje plune
cirkulacije.

Ako se kod inae zdravih i mladih osoba ne moe nai izvor embolije, kada nema znakova
tromboflebitisa donjih ekstremiteta, takozvanih nijemih sluajeva neophodna je
venografija, naroito ileo-femoralnog segmenta, gdje se kod mladih ljudi esto formiraju
kliniki skriveni trornboflebitisi.

Laboratorija

Humoralne promjene nisu od bitnog znaaja za dijagonzu embolije plua. Promjene u krvnoj
slici zavise od osnovnog obolenja i sekundarne infekcije. Ako se razvije infarkt plua, postoji
umjerena leukocitoza. SE je obino ubrzana. Serumski enzimi SGOT/AST (za razliku od
infarkta miokarda) nisu povieni.

Kod infarkta plua bilirubin u serumu je pozitivan. Kod masne embolije dokaz masnih
supstancija u urinu je od dijagnostikog znaaja; isto tako postoji poveanje serumske lipaze.

Citoloki nalaz

Punktat dobijen torakocentezom uvijek je hemoragian. Samo u sluaju sekundarne infekcije

postaje hemoraginopurulentan.

Minimalni dijagnostiki program

Simptomi i dijagnoza akutne embolije plua postavlja se na osnovu anamneze i objektivnog

nalaza. Dragocjenu pomo prua EKG pregled, ako je pozitivan i tipian. U mlaih i inae
zdravih osoba treba uvijek tragati za tromboflebitisom nogu, koji moe nastati i od relativno
bezazlenih povreda nogu.

Simptomi i dijagnoza infarkta plua postavlja se na osnovu anamneze i objektivnog nalaza

plune kondenzacije. Rtg pregled plua je neophodan, jer u tipinim sluajevima potvruje
kliniku dijagnozu, a u nejasnim sluajevima samo se na osnovu rtg pregleda plua moe
postaviti Simptomi i dijagnoza.i.p. Rtg sjenka koju daje infarkt plua javlja se na 2-4 dana
poslije akutne embolije plua.
Simptomi i dijagnoza infarkta plua potvruje dijagnozu plune embolije.

Patofiziologija

U akutnoj i tipinom emboliji stabla ili vee grane plune arterije nastaje akutno i iznenadno
poveanje pritiska u plunoj arteriji ispred prepreke i u desnoj komori. Ova akutna pluna
hipertenzija izazvana je mehanikim zaepljenjem lumena plune arterije i refleksnim
spazmom plune arterije. Uslijed poveanog otpora ubacivanju krvi u plunu arteriju nastaje
akutno optereenje desne komore, a vrlo brzo i insuficijencija desne komore sa dilatacijom
desne komore i desne pretkomore. Nastaje venski zastoj sa nabreklim venama i povienjem
venskog pritiska. Uslijed smanjenog priliva krvi u lijevu pretkomoru u u lijevu komoru
smanjuje se minutni volumen, nastaje pad krvnog pritiska u arterijama venskog krvotoka i
smanjenje koronarnog debija.

Pad krvnog pritiska u velikom krvotoku i funkcionalna koronarna insuficijencija uslijed

smanjenog protoka krvi kroz koronarne arterije nije samo mehanike prirode, nego
dijelimino i refleksni mehanizmi igraju u ovome ulogu.

Ako je u emboliji manje grane plune arterije nastala akutna pluna hipertenzija smatra se da
je refleksnim mehanizmom nastala opta pluna vezokonstrikcija, jer mehaniki faktor
zaepljenja manje grane plune arterije ne daje plunu hipertenziju.

Smanjena saturacija oksigenom arterijske krvi, koja nastaje u plunoj emboliji, smatra se da je
moan faktor koji izaziva opti pluni vaskularni spazam.

Sve hemodinaske promjene u e.p. brzo nastaju, iako se ne zavre smrtno, brzo iezavaju.

Kod bolesnika sa multipnim, recidivirajuim plunim embolijama moe nastati trajna pluna
hipertenzija sa subakutnim i hroninim pulmonalinim srcem. Uzrok se nalazi u patolokoj
promjeni plunih arterija uslijed organizacije sekundarnih trombusa poslije esto nijemih
plunih embolija.

Infarkt plua nastaje najee pri embolijama male distalne periferne plune arterije. Najee
ne daje akutan hemodinamski poremeaj akutne plune hipertenzije i smatra se da je ovo
jedan od faktora da se u e.p. formira infarkt plua. Naime, ako nastane akutno poveanje
pritiska pred preprekom, snaan pritisak krvne struje otvorie i protei kroz inae manje
kolateralne krvne sudove i na taj nain sprijeie stvaranje infarkta plua. Ako izostane
poveanje pritiska pred embolusom, ceo taj dio plunog tkiva bie blokiran, kolaterale se nee
dovoljno ostvariti i nastae infarkt plua.

Kod sranih bolesnika sa venskim zastojem u pluima embolija plua uvijek protie sa
stvaranjem i.p. Razlog za ovo je u hemodinamskom poremeaju koji uslovljava zastoj u
pluima. Uslijed zaepljenja vee ili manje grane plune arterije naglo pada pritisak u
odgovarajuem dijelu plunog tkiva. Iz okolnih, prepunjenih pod pritiskom zastojnih venskih
krvnih sudova plua i kapilara krv retrogradno prodire u oblast infarciranog plunog tkiva u
kome nastaje krvarenje. Plune alveole se pune krvlju. Na taj nain stvara se hemoragian
infarkt plua, klinastog oblika prema povrini plua, a vrhom okrenutim plunom
hilusu.Histoloki, pored krvarenja, nalazi se uvijek i nekroza plunog tkiva, naroito u
centralnom dijelu Infarkta. Prognoza

Pluna embolija je uvijek teko i ozbiljno obolenje.

Ako se osvrnemo na klinike oblike embolije plua prema simptomima:

1) bolesnici sa izraenim stanjem oka i kolapsa u 95% sluajeva u prva 24 asa umiru;

2) isto tako oblik sa i.p. sa angkioznim bolovima ukazuje na masivnu, najee, letalnu plunu

emboliju;

3) bolesnici sa klinikim akutnim pulmonalnim srcem, uz izraenu cijanozu, u velikom

procentu, (oko 64% po jednoj statistici), letalno zavravaju. Ukoliko je cijanoza izraena,
prognoza je loija. Smrt u ovim tekim sluajevima nastaje u 80% u rasponu izmeu 15' do 48
asova, a u 50% bolesnika izmeu 2 i 24 asa poslije embolije. Ako cijanoza ne poputa na
oksigenoterapiju, ako je puls frekventniji od 120/min, a venski pritisak iznad 25 cm vode,
smatra se da bolesnik ne moe da preivi; jedina terapija koja moe da pomogne je hirurka
intervencija, embolektomija.

Druga grupa klinikih oblika embolije plua je grupa svrstana prema teini klinike slike:

Blag, nedovoljno izraen oblik, esto su to male e.p. koje su pretea ponekad
smrtonosne plune embolije. Prognoza zavisi i od rane i pravilno postavljene dijagnoze,
pravilnog lijeenja antikoagulantnom terapijom i eventualno podvezivanja vene cavae
inferior; teak oblik ve je opisan u prvoj grupi;

Fudroajantan oblik. Ovde nastaje iznenadna smrt u oku i cijanozi ili nagla, trenutna
smrt bez drugih simptoma kod inae zdravih osoba.

Trea grupa klinikih oblika odreuje se prema trajanju i evolutivnosti klinike slike.
Recidivirajui oblik nalazi se esto kod mladih, inae zdravih ljudi i ena. Kod mukaraca
moe se tada nai, u letalnim sluajevima, tromboflebitis u venama karlice ili prostate. Kod
mladih ena recidivirajue embolije isto tako potiu iz vene karlice i recidivi su vezani za
postpartalni period. Iz ovog subakutnog i hroninog recidivirajueg oblika e.p. moe da se
razvije subakutno pulmonaino srce, ili embolino hronino pulmonaino srce sa hroninom
sranom insuficijencijom.

Ako recidivirajue embolije protiu sa blagim, nedovoljno izraenim simptomima, ili ak i

asimptomatki, moe da se postepeno razvije klinika slika plune hipertenzije, koja se tada
pogreno smatra kao primarna pluna hipertenzija. Prognoza zavisi od ranog raspoznavanja
osnovnog uzroka plune hipertenzije. Uzrok je organizacija recidivirajuih embolusa,
odnosno sekundarnih trombusa sa suenjem i obliteracijom veeg broja malih plunih
arterija.Ako je izvor embolusa u tromboflebitisu nogu (koji moe nastati i pri manjoj povrijei
noge, kao to je udar, povreda skonog zgloba, ili u puerperijumu ili drugih uzroka) rano
lijeenje i eventualno podvijezivanje vene moe poboljati prognozu i sprijeiti dalje
embolije.Akutna pluna embolija, ak i vee grane, moe dovesti i do potpunog ozdravljenja
sa restitutio ad integrum.Ako se formira infarkt plua sa najee hemoraginim pleuralnim
izlivom, izlijeenje nastaje sa stvaranjem pleuropulmonalnog oiljka sa pleuralnim
adhezijama, proces koji traje 3-4 nedelje. Ako nastane infekcija, proces izlijeenja se
produuje.Kod sranih bolesnika embolija plua ili infarkt plua uvijek pogoravaju sranu
dekompenzaciju i ubrzavaju letalni zavretak. Pre uvoenja aktikoagulantne terapije oko 6%
bolesnika sa akutnim infarktom miokarda umirali su od akutne embolije plua.

Kod vazdune i masne embolije, ako bolesnik preivi, nastaje potpuno i brzo ozdravljenje.