Akt Prawny PDF

Kancelaria Sejmu s.
1/135
Dz.U. 1997 Nr 88 poz. 553

Opracowano na
podstawie: t.j.
Dz. U. z 2016 r.
U S T AWA poz. 1137, 2138, z
2017 r. poz. 244,
768, 773, 952,
z dnia 6 czerwca 1997 r. 966, 1214.
Kodeks karny
CZ OGLNA
Rozdzia I
Zasady odpowiedzialnoci karnej
Art. 1. 1. Odpowiedzialnoci karnej podlega ten tylko, kto popenia czyn

zabroniony pod grob kary przez ustaw obowizujc w czasie jego popenienia.
2. Nie stanowi przestpstwa czyn zabroniony, ktrego spoeczna
szkodliwo jest znikoma.
3. Nie popenia przestpstwa sprawca czynu zabronionego, jeeli nie mona
mu przypisa winy w czasie czynu.
Art. 2. Odpowiedzialnoci karnej za przestpstwo skutkowe popenione przez

zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciy prawny, szczeglny obowizek
zapobiegnicia skutkowi.
Art. 3. Kary oraz inne rodki przewidziane w tym kodeksie stosuje si

z uwzgldnieniem zasad humanitaryzmu, w szczeglnoci z poszanowaniem
godnoci czowieka.
Art. 4. 1. Jeeli w czasie orzekania obowizuje ustawa inna ni w czasie

popenienia przestpstwa, stosuje si ustaw now, jednake naley stosowa
ustaw obowizujc poprzednio, jeeli jest wzgldniejsza dla sprawcy.
2. Jeeli wedug nowej ustawy za czyn objty wyrokiem nie mona orzec
kary w wysokoci kary orzeczonej, wymierzon kar obnia si do wysokoci
najsurowszej kary moliwej do orzeczenia na podstawie nowej ustawy.
3. Jeeli wedug nowej ustawy czyn objty wyrokiem nie jest ju zagroony
kar pozbawienia wolnoci, wymierzon kar pozbawienia wolnoci podlegajc
wykonaniu zamienia si na grzywn albo kar ograniczenia wolnoci, przyjmujc
2017-07-06
Kancelaria Sejmu s. 2/135
e jeden miesic pozbawienia wolnoci rwna si 60 stawkom dziennym grzywny

albo 2 miesicom ograniczenia wolnoci.
4. Jeeli wedug nowej ustawy czyn objty wyrokiem nie jest ju zabroniony
pod grob kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa.
Art. 5. Ustaw karn polsk stosuje si do sprawcy, ktry popeni czyn

zabroniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak rwnie na polskim statku
wodnym lub powietrznym, chyba e umowa midzynarodowa, ktrej
Rzeczpospolita Polska jest stron, stanowi inaczej.
Art. 6. 1. Czyn zabroniony uwaa si za popeniony w czasie, w ktrym

sprawca dziaa lub zaniecha dziaania, do ktrego by obowizany.
2. Czyn zabroniony uwaa si za popeniony w miejscu, w ktrym sprawca
dziaa lub zaniecha dziaania, do ktrego by obowizany, albo gdzie skutek
stanowicy znami czynu zabronionego nastpi lub wedug zamiaru sprawcy mia
nastpi.
Art. 7. 1. Przestpstwo jest zbrodni albo wystpkiem.

2. Zbrodni jest czyn zabroniony zagroony kar pozbawienia wolnoci na
czas nie krtszy od lat 3 albo kar surowsz.
3. Wystpkiem jest czyn zabroniony zagroony grzywn powyej 30 stawek
dziennych albo powyej 5000 zotych, kar ograniczenia wolnoci przekraczajc
miesic albo kar pozbawienia wolnoci przekraczajc miesic.
Art. 8. Zbrodni mona popeni tylko umylnie; wystpek mona popeni

take nieumylnie, jeeli ustawa tak stanowi.
Art. 9. 1. Czyn zabroniony popeniony jest umylnie, jeeli sprawca ma

zamiar jego popenienia, to jest chce go popeni albo przewidujc moliwo jego
popenienia, na to si godzi.
2. Czyn zabroniony popeniony jest nieumylnie, jeeli sprawca nie majc
zamiaru jego popenienia, popenia go jednak na skutek niezachowania ostronoci
wymaganej w danych okolicznociach, mimo e moliwo popenienia tego czynu
przewidywa albo mg przewidzie.
3. Sprawca ponosi surowsz odpowiedzialno, ktr ustawa uzalenia od
okrelonego nastpstwa czynu zabronionego, jeeli nastpstwo to przewidywa
albo mg przewidzie.
2017-07-06
Art. 10. 1. Na zasadach okrelonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto

popenia czyn zabroniony po ukoczeniu 17 lat.
2. Nieletni, ktry po ukoczeniu 15 lat dopuszcza si czynu zabronionego
okrelonego w art. 134, art. 148 1, 2 lub 3, art. 156 1 lub 3, art. 163 1 lub 3,
art. 166, art. 173 1 lub 3, art. 197 3 lub 4, art. 223 2, art. 252 1 lub 2 oraz
w art. 280, moe odpowiada na zasadach okrelonych w tym kodeksie, jeeli
okolicznoci sprawy oraz stopie rozwoju sprawcy, jego waciwoci i warunki
osobiste za tym przemawiaj, a w szczeglnoci, jeeli poprzednio stosowane
rodki wychowawcze lub poprawcze okazay si bezskuteczne.
3. W wypadku okrelonym w 2 orzeczona kara nie moe przekroczy
dwch trzecich grnej granicy ustawowego zagroenia przewidzianego za
przypisane sprawcy przestpstwo; sd moe zastosowa take nadzwyczajne
zagodzenie kary.
4. W stosunku do sprawcy, ktry popeni wystpek po ukoczeniu lat 17,
lecz przed ukoczeniem lat 18, sd zamiast kary stosuje rodki wychowawcze,
lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeeli okolicznoci sprawy
oraz stopie rozwoju sprawcy, jego waciwoci i warunki osobiste za tym
przemawiaj.
Art. 11. 1. Ten sam czyn moe stanowi tylko jedno przestpstwo.
2. Jeeli czyn wyczerpuje znamiona okrelone w dwch albo wicej
przepisach ustawy karnej, sd skazuje za jedno przestpstwo na podstawie
wszystkich zbiegajcych si przepisw.
3. W wypadku okrelonym w 2 sd wymierza kar na podstawie przepisu
przewidujcego kar najsurowsz, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu innych
rodkw przewidzianych w ustawie na podstawie wszystkich zbiegajcych si
przepisw.
Art. 12. Dwa lub wicej zachowa, podjtych w krtkich odstpach czasu
w wykonaniu z gry powzitego zamiaru, uwaa si za jeden czyn zabroniony;
jeeli przedmiotem zamachu jest dobro osobiste, warunkiem uznania wieloci
zachowa za jeden czyn zabroniony jest tosamo pokrzywdzonego.
2017-07-06
Rozdzia II
Formy popenienia przestpstwa
Art. 13. 1. Odpowiada za usiowanie, kto w zamiarze popenienia czynu

zabronionego swoim zachowaniem bezporednio zmierza do jego dokonania, ktre
jednak nie nastpuje.
2. Usiowanie zachodzi take wtedy, gdy sprawca nie uwiadamia sobie, e
dokonanie jest niemoliwe ze wzgldu na brak przedmiotu nadajcego si do
popenienia na nim czynu zabronionego lub ze wzgldu na uycie rodka nie
nadajcego si do popenienia czynu zabronionego.
Art. 14. 1. Sd wymierza kar za usiowanie w granicach zagroenia

przewidzianego dla danego przestpstwa.
2. W wypadku okrelonym w art. 13 2 sd moe zastosowa
nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet odstpi od jej wymierzenia.
Art. 15. 1. Nie podlega karze za usiowanie, kto dobrowolnie odstpi od

dokonania lub zapobieg skutkowi stanowicemu znami czynu zabronionego.
2. Sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary w stosunku do
sprawcy, ktry dobrowolnie stara si zapobiec skutkowi stanowicemu znami
czynu zabronionego.
Art. 16. 1. Przygotowanie zachodzi tylko wtedy, gdy sprawca w celu

popenienia czynu zabronionego podejmuje czynnoci majce stworzy warunki do
przedsiwzicia czynu zmierzajcego bezporednio do jego dokonania,
w szczeglnoci w tyme celu wchodzi w porozumienie z inn osob, uzyskuje lub
przysposabia rodki, zbiera informacje lub sporzdza plan dziaania.
2. Przygotowanie jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi.
Art. 17. 1. Nie podlega karze za przygotowanie, kto dobrowolnie od niego

odstpi, w szczeglnoci zniszczy przygotowane rodki lub zapobieg
skorzystaniu z nich w przyszoci; w razie wejcia w porozumienie z inn osob
w celu popenienia czynu zabronionego, nie podlega karze ten, kto nadto podj
istotne starania zmierzajce do zapobieenia dokonaniu.
2. Nie podlega karze za przygotowanie osoba, do ktrej stosuje si art. 15
1.
2017-07-06
Art. 18. 1. Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn
zabroniony sam albo wsplnie i w porozumieniu z inn osob, ale take ten, kto
kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inn osob lub wykorzystujc
uzalenienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu.
2. Odpowiada za podeganie, kto chcc, aby inna osoba dokonaa czynu
zabronionego, nakania j do tego.
3. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonaa
czynu zabronionego, swoim zachowaniem uatwia jego popenienie,
w szczeglnoci dostarczajc narzdzie, rodek przewozu, udzielajc rady lub
informacji; odpowiada za pomocnictwo take ten, kto wbrew prawnemu,
szczeglnemu obowizkowi niedopuszczenia do popenienia czynu zabronionego
swoim zaniechaniem uatwia innej osobie jego popenienie.
Art. 19. 1. Sd wymierza kar za podeganie lub pomocnictwo w granicach

zagroenia przewidzianego za sprawstwo.
2. Wymierzajc kar za pomocnictwo sd moe zastosowa nadzwyczajne
zagodzenie kary.
Art. 20. Kady ze wspdziaajcych w popenieniu czynu zabronionego

odpowiada w granicach swojej umylnoci lub nieumylnoci niezalenie od
odpowiedzialnoci pozostaych wspdziaajcych.
Art. 21. 1. Okolicznoci osobiste, wyczajce lub agodzce albo

zaostrzajce odpowiedzialno karn, uwzgldnia si tylko co do osoby, ktrej
dotycz.
2. Jeeli okoliczno osobista dotyczca sprawcy, wpywajca chociaby
tylko na wysz karalno, stanowi znami czynu zabronionego, wspdziaajcy
podlega odpowiedzialnoci karnej przewidzianej za ten czyn zabroniony, gdy o tej
okolicznoci wiedzia, chociaby go nie dotyczya.
3. Wobec wspdziaajcego, ktrego nie dotyczy okoliczno okrelona
w 2, sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary.
Art. 22. 1. Jeeli czynu zabronionego tylko usiowano dokona, podmiot

okrelony w art. 18 2 i 3 odpowiada jak za usiowanie.
2. Jeeli czynu zabronionego nie usiowano dokona, sd moe zastosowa
2017-07-06
Art. 23. 1. Nie podlega karze wspdziaajcy, ktry dobrowolnie zapobieg

dokonaniu czynu zabronionego.
2. Sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary w stosunku do
wspdziaajcego, ktry dobrowolnie stara si zapobiec dokonaniu czynu
zabronionego.
Art. 24. Odpowiada jak za podeganie, kto w celu skierowania przeciwko

innej osobie postpowania karnego nakania j do popenienia czynu zabronionego;
w tym wypadku nie stosuje si art. 22 i 23.
Rozdzia III
Wyczenie odpowiedzialnoci karnej
Art. 25. 1. Nie popenia przestpstwa, kto w obronie koniecznej odpiera

bezporedni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem.
2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczeglnoci gdy
sprawca zastosowa sposb obrony niewspmierny do niebezpieczestwa
zamachu, sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet odstpi
od jej wymierzenia.
3. Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod
wpywem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznociami zamachu.
4. (uchylony)
5. (uchylony)
Art. 26. 1. Nie popenia przestpstwa, kto dziaa w celu uchylenia

bezporedniego niebezpieczestwa grocego jakiemukolwiek dobru chronionemu
prawem, jeeli niebezpieczestwa nie mona inaczej unikn, a dobro powicone
przedstawia warto nisz od dobra ratowanego.
2. Nie popenia przestpstwa take ten, kto, ratujc dobro chronione prawem
w warunkach okrelonych w 1, powica dobro, ktre nie przedstawia wartoci
oczywicie wyszej od dobra ratowanego.
3. W razie przekroczenia granic stanu wyszej koniecznoci, sd moe
zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet odstpi od jej wymierzenia.
4. Przepisu 2 nie stosuje si, jeeli sprawca powica dobro, ktre ma
szczeglny obowizek chroni nawet z naraeniem si na niebezpieczestwo
osobiste.
2017-07-06
5. Przepisy 13 stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy z cicych na

sprawcy obowizkw tylko jeden moe by speniony.
Art. 27. 1. Nie popenia przestpstwa, kto dziaa w celu przeprowadzenia

eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub ekonomicznego, jeeli
spodziewana korzy ma istotne znaczenie poznawcze, medyczne lub gospodarcze,
a oczekiwanie jej osignicia, celowo oraz sposb przeprowadzenia
eksperymentu s zasadne w wietle aktualnego stanu wiedzy.
2. Eksperyment jest niedopuszczalny bez zgody uczestnika, na ktrym jest
przeprowadzany, naleycie poinformowanego o spodziewanych korzyciach
i grocych mu ujemnych skutkach oraz prawdopodobiestwie ich powstania, jak
rwnie o moliwoci odstpienia od udziau w eksperymencie na kadym jego
etapie.
3. Zasady i warunki dopuszczalnoci eksperymentu medycznego okrela
ustawa.
Art. 28. 1. Nie popenia przestpstwa, kto pozostaje w usprawiedliwionym

bdzie co do okolicznoci stanowicej znami czynu zabronionego.
2. Odpowiada na podstawie przepisu przewidujcego agodniejsz
odpowiedzialno sprawca, ktry dopuszcza si czynu w usprawiedliwionym
bdnym przekonaniu, e zachodzi okoliczno stanowica znami czynu
zabronionego, od ktrej taka agodniejsza odpowiedzialno zaley.
Art. 29. Nie popenia przestpstwa, kto dopuszcza si czynu zabronionego

w usprawiedliwionym bdnym przekonaniu, e zachodzi okoliczno wyczajca
bezprawno albo win; jeeli bd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sd moe
zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary.
Art. 30. Nie popenia przestpstwa, kto dopuszcza si czynu zabronionego

w usprawiedliwionej niewiadomoci jego bezprawnoci; jeeli bd sprawcy jest
nieusprawiedliwiony, sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary.
Art. 31. 1. Nie popenia przestpstwa, kto, z powodu choroby psychicznej,

upoledzenia umysowego lub innego zakcenia czynnoci psychicznych, nie
mg w czasie czynu rozpozna jego znaczenia lub pokierowa swoim
postpowaniem.
2017-07-06
2. Jeeli w czasie popenienia przestpstwa zdolno rozpoznania znaczenia

czynu lub kierowania postpowaniem bya w znacznym stopniu ograniczona, sd
moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary.
3. Przepisw 1 i 2 nie stosuje si, gdy sprawca wprawi si w stan
nietrzewoci lub odurzenia powodujcy wyczenie lub ograniczenie
poczytalnoci, ktre przewidywa albo mg przewidzie.
Rozdzia IV
Kary
Art. 32. Karami s:

1) grzywna;
2) ograniczenie wolnoci;
3) pozbawienie wolnoci;
4) 25 lat pozbawienia wolnoci;
5) doywotnie pozbawienie wolnoci.
Art. 33. 1. Grzywn wymierza si w stawkach dziennych, okrelajc liczb

stawek oraz wysoko jednej stawki; jeeli ustawa nie stanowi inaczej, najnisza
liczba stawek wynosi 10, za najwysza 540.
2. Sd moe wymierzy grzywn take obok kary pozbawienia wolnoci
wymienionej w art. 32 pkt 3, jeeli sprawca dopuci si czynu w celu osignicia
korzyci majtkowej lub gdy korzy majtkow osign.
3. Ustalajc stawk dzienn, sd bierze pod uwag dochody sprawcy, jego
warunki osobiste, rodzinne, stosunki majtkowe i moliwoci zarobkowe; stawka
dzienna nie moe by nisza od 10 zotych, ani te przekracza 2000 zotych.
Art. 34. 1. Jeeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolnoci
trwa najkrcej miesic, najduej 2 lata; wymierza si j w miesicach i latach.
1a. Kara ograniczenia wolnoci polega na:
1) obowizku wykonywania nieodpatnej, kontrolowanej pracy na cele
spoeczne;
2) (uchylony)
3) (uchylony)
4) potrceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za prac w stosunku miesicznym
na cel spoeczny wskazany przez sd.
2017-07-06
1b. Obowizki i potrcenie, o ktrych mowa w 1a, orzeka si cznie lub

osobno.
2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolnoci skazany:
1) nie moe bez zgody sdu zmienia miejsca staego pobytu;
2) (uchylony)
3) ma obowizek udzielania wyjanie dotyczcych przebiegu odbywania kary.
3. Wymierzajc kar ograniczenia wolnoci, sd moe orzec wiadczenie
pienine wymienione w art. 39 pkt 7 lub obowizki, o ktrych mowa w art. 72 1
pkt 27a.
Art. 35. 1. Nieodpatna, kontrolowana praca na cele spoeczne jest

wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesicznym.
2. Potrcenie wynagrodzenia za prac moe by orzeczone wobec osoby
zatrudnionej; w okresie, na jaki zostao orzeczone potrcenie, skazany nie moe
rozwiza bez zgody sdu stosunku pracy.
3. (uchylony)
4. Do orzekania wiadczenia pieninego wymienionego w art. 39 pkt 7
oraz obowizkw, o ktrych mowa w art. 72 1 pkt 27a, przepis art. 74 stosuje
si odpowiednio.
Art. 36. 1. (uchylony)

2. (uchylony)
3. (uchylony)
Art. 37. Kara pozbawienia wolnoci wymieniona w art. 32 pkt 3 trwa

najkrcej miesic, najduej 15 lat; wymierza si j w miesicach i latach.
Art. 37a. Jeeli ustawa przewiduje zagroenie kar pozbawienia wolnoci

nieprzekraczajc 8 lat, mona zamiast tej kary orzec grzywn albo kar
ograniczenia wolnoci, o ktrej mowa w art. 34 1a pkt 1 lub 4.
Art. 37b. W sprawie o wystpek zagroony kar pozbawienia wolnoci,

niezalenie od dolnej granicy ustawowego zagroenia przewidzianego w ustawie
za dany czyn, sd moe orzec jednoczenie kar pozbawienia wolnoci w wymiarze
nieprzekraczajcym 3 miesicy, a jeeli grna granica ustawowego zagroenia
wynosi przynajmniej 10 lat 6 miesicy, oraz kar ograniczenia wolnoci do lat 2.
2017-07-06
Przepisw art. 6975 nie stosuje si. W pierwszej kolejnoci wykonuje si wwczas
kar pozbawienia wolnoci, chyba e ustawa stanowi inaczej.
Art. 38. 1. Jeeli ustawa przewiduje obnienie albo nadzwyczajne

obostrzenie grnej granicy ustawowego zagroenia, a ustawowe zagroenie
obejmuje wicej ni jedn z kar wymienionych w art. 32 pkt 13, obnienie albo
obostrzenie odnosi si do kadej z tych kar.
2. Kara nadzwyczajnie obostrzona nie moe przekroczy 810 stawek
dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolnoci lub 20 lat pozbawienia wolnoci;
kar pozbawienia wolnoci wymierza si w miesicach i latach.
3. Jeeli ustawa przewiduje obnienie grnej granicy ustawowego
zagroenia, kara wymierzona za przestpstwo zagroone kar doywotniego
pozbawienia wolnoci nie moe przekroczy 25 lat pozbawienia wolnoci, a za
przestpstwo zagroone kar 25 lat pozbawienia wolnoci nie moe przekroczy
20 lat pozbawienia wolnoci.
Rozdzia V
rodki karne
Art. 39. rodkami karnymi s:

1) pozbawienie praw publicznych;
2) zakaz zajmowania okrelonego stanowiska, wykonywania okrelonego
zawodu lub prowadzenia okrelonej dziaalnoci gospodarczej;
2a) zakaz prowadzenia dziaalnoci zwizanej z wychowaniem, leczeniem,
edukacj maoletnich lub z opiek nad nimi;
2b) zakaz przebywania w okrelonych rodowiskach lub miejscach,
kontaktowania si z okrelonymi osobami, zbliania si do okrelonych osb
lub opuszczania okrelonego miejsca pobytu bez zgody sdu;
2c) zakaz wstpu na imprez masow;
2d) zakaz wstpu do orodkw gier i uczestnictwa w grach hazardowych;
2e) nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wsplnie
z pokrzywdzonym;
3) zakaz prowadzenia pojazdw;
4) (uchylony)
5) (uchylony)
2017-07-06
6) (uchylony)
7) wiadczenie pienine;
8) podanie wyroku do publicznej wiadomoci.
Art. 40. 1. Pozbawienie praw publicznych obejmuje utrat czynnego

i biernego prawa wyborczego do organu wadzy publicznej, organu samorzdu
zawodowego lub gospodarczego, utrat prawa do udziau w sprawowaniu wymiaru
sprawiedliwoci oraz do penienia funkcji w organach i instytucjach pastwowych
i samorzdu terytorialnego lub zawodowego, jak rwnie utrat posiadanego
stopnia wojskowego i powrt do stopnia szeregowego; pozbawienie praw
publicznych obejmuje ponadto utrat orderw, odznacze i tytuw honorowych
oraz utrat zdolnoci do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.
2. Sd moe orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na kar
pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 3 za przestpstwo popenione
w wyniku motywacji zasugujcej na szczeglne potpienie.
Art. 41. 1. Sd moe orzec zakaz zajmowania okrelonego stanowiska albo

wykonywania okrelonego zawodu, jeeli sprawca naduy przy popenieniu
przestpstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okaza, e dalsze
zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraa istotnym dobrom
chronionym prawem.
[ 1a. Sd moe orzec zakaz zajmowania wszelkich lub okrelonych
stanowisk, wykonywania wszelkich lub okrelonych zawodw albo dziaalnoci,
zwizanych z wychowaniem, edukacj, leczeniem maoletnich lub z opiek nad nimi
na czas okrelony albo doywotnio w razie skazania na kar pozbawienia wolnoci
za przestpstwo przeciwko wolnoci seksualnej lub obyczajnoci na szkod
maoletniego oraz w razie skazania na kar pozbawienia wolnoci za umylne
przestpstwo przeciwko yciu lub zdrowiu na szkod maoletniego.]
< 1a. Sd moe orzec zakaz zajmowania wszelkich lub okrelonych Nowe brzmienie
1a w art. 41
stanowisk, wykonywania wszelkich lub okrelonych zawodw albo wejdzie w ycie z
dn. 1.10.2017 r.
dziaalnoci, zwizanych z wychowaniem, edukacj, leczeniem maoletnich lub
(Dz. U. z 2016 r.
z opiek nad nimi na czas okrelony albo doywotnio w razie skazania na kar poz. 862).
pozbawienia wolnoci za umylne przestpstwo przeciwko yciu lub zdrowiu

na szkod maoletniego. Sd orzeka zakaz zajmowania wszelkich lub
2017-07-06
okrelonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub okrelonych zawodw

albo dziaalnoci, zwizanych z wychowaniem, edukacj, leczeniem
maoletnich lub z opiek nad nimi na czas okrelony albo doywotnio w razie
skazania za przestpstwo przeciwko wolnoci seksualnej lub obyczajnoci na
szkod maoletniego.>
1b. Sd orzeka doywotnio zakaz, o ktrym mowa w 1a, w razie
ponownego skazania sprawcy w warunkach okrelonych w tym przepisie.
2. Sd moe orzec zakaz prowadzenia okrelonej dziaalnoci gospodarczej
w razie skazania za przestpstwo popenione w zwizku z prowadzeniem takiej
dziaalnoci, jeeli dalsze jej prowadzenie zagraa istotnym dobrom chronionym
prawem.
Art. 41a. 1. Sd moe orzec zakaz przebywania w okrelonych

rodowiskach lub miejscach, kontaktowania si z okrelonymi osobami, zbliania
si do okrelonych osb lub opuszczania okrelonego miejsca pobytu bez zgody
sdu, jak rwnie nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wsplnie
z pokrzywdzonym, w razie skazania za przestpstwo przeciwko wolnoci
seksualnej lub obyczajnoci na szkod maoletniego lub inne przestpstwo
przeciwko wolnoci oraz w razie skazania za umylne przestpstwo z uyciem
przemocy, w tym zwaszcza przemocy wobec osoby najbliszej. Zakaz lub nakaz
moe by poczony z obowizkiem zgaszania si do Policji lub innego
wyznaczonego organu w okrelonych odstpach czasu, a zakaz zbliania si do
okrelonych osb rwnie kontrolowany w systemie dozoru elektronicznego.
2. Sd orzeka zakaz przebywania w okrelonych rodowiskach lub
miejscach, kontaktowania si z okrelonymi osobami, zbliania si do okrelonych
osb lub opuszczania okrelonego miejsca pobytu bez zgody sdu, jak rwnie
nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wsplnie z pokrzywdzonym,
w razie skazania na kar pozbawienia wolnoci bez warunkowego zawieszenia jej
wykonania za przestpstwo przeciwko wolnoci seksualnej lub obyczajnoci na
szkod maoletniego. Zakaz lub nakaz moe by poczony z obowizkiem
zgaszania si do Policji lub innego wyznaczonego organu w okrelonych
odstpach czasu, a zakaz zbliania si do okrelonych osb rwnie
kontrolowany w systemie dozoru elektronicznego.
2017-07-06
3. Sd moe orzec zakaz przebywania w okrelonych rodowiskach lub

miejscach, kontaktowania si z okrelonymi osobami, zbliania si do okrelonych
osb lub opuszczania okrelonego miejsca pobytu bez zgody sdu doywotnio
w razie ponownego skazania sprawcy w warunkach okrelonych w 2.
3a. W razie orzeczenia nakazu okresowego opuszczenia lokalu
zajmowanego wsplnie z pokrzywdzonym za przestpstwa okrelone
w rozdziaach XXV i XXVI sd orzeka na ten sam okres zakaz zbliania si do
pokrzywdzonego.
4. Orzekajc zakaz zbliania si do okrelonych osb, sd wskazuje
odlego od osb chronionych, ktr skazany obowizany jest zachowa.
5. Orzekajc nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wsplnie
z pokrzywdzonym, sd okrela termin jego wykonania.
Art. 41b. 1. Sd moe orzec zakaz wstpu na imprez masow, jeeli

przestpstwo zostao popenione w zwizku z tak imprez lub w razie skazania za
wystpek o charakterze chuligaskim, a udzia sprawcy w imprezach masowych
zagraa dobrom chronionym prawem. Sd orzeka zakaz wstpu na imprez masow
w wypadkach wskazanych w ustawie.
2. Zakaz wstpu na imprez masow obejmuje wszelkie imprezy masowe
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz mecze piki nonej rozgrywane przez
polsk kadr narodow lub polski klub sportowy poza terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej.
3. Orzekajc zakaz wstpu na imprez masow za czyn popeniony
w zwizku z masow imprez sportow, sd moe orzec obowizek przebywania
skazanego w czasie trwania niektrych imprez masowych objtych zakazem
w miejscu staego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem
systemu dozoru elektronicznego.
4. Sd orzeka zakaz wstpu na imprez masow i obowizek okrelony w
3, w razie ponownego skazania sprawcy za przestpstwo popenione w zwizku
z imprez masow.
5. W szczeglnie uzasadnionych wypadkach sd moe orzec, e po upywie
okresu, na ktry orzeczono obowizek okrelony w 3, skazany bdzie
obowizany do stawiennictwa w czasie trwania niektrych imprez masowych
objtych zakazem w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu okrelonym
2017-07-06
przez waciwego, ze wzgldu na miejsce zamieszkania skazanego, komendanta

powiatowego, rejonowego lub miejskiego Policji.
6. czny czas stosowania wobec skazanego obowizkw, okrelonych w
3 i 5, nie moe przekroczy okresu orzeczonego wobec skazanego zakazu wstpu
na imprez masow.
7. Jeeli z okolicznoci wynika, e wykonanie obowizku okrelonego w
3 jest niemoliwe lub jego orzeczenie jest oczywicie niecelowe, w miejsce tego
obowizku orzeka si obowizek stawiennictwa skazanego w czasie trwania
niektrych imprez masowych objtych zakazem w jednostce organizacyjnej Policji
lub w miejscu okrelonym przez waciwego, ze wzgldu na miejsce zamieszkania
skazanego, komendanta powiatowego, rejonowego lub miejskiego Policji.
8. Nakadajc obowizek, o ktrym mowa w 3, 5 lub 7, sd okrela
imprezy masowe, w czasie trwania ktrych obowizek ten ma by wykonywany,
wskazujc w szczeglnoci nazwy dyscyplin sportowych, nazwy klubw
sportowych oraz zakres terytorialny imprez, ktrych obowizek dotyczy.
9. Obowizki orzekane na podstawie 3, 5 i 7 orzeka si w miesicach
i latach. Obowizek, o ktrym mowa w 3, orzeka si na okres nie krtszy ni
6 miesicy i nie duszy ni 12 miesicy, za obowizek, o ktrym mowa w 7,
orzeka si na okres od 6 miesicy do lat 6, nieprzekraczajcy okresu, na jaki
orzeczono zakaz wstpu na imprez masow.
Art. 41c. 1. Zakaz wstpu do orodkw gier i uczestnictwa w grach

hazardowych nie obejmuje uczestnictwa w loteriach promocyjnych.
2. Sd moe orzec zakaz wstpu do orodkw gier i uczestnictwa w grach
hazardowych, w razie skazania za przestpstwo popenione w zwizku
z urzdzaniem gier hazardowych lub udziaem w nich.
Art. 42. 1. Sd moe orzec zakaz prowadzenia pojazdw okrelonego

rodzaju w razie skazania osoby uczestniczcej w ruchu za przestpstwo przeciwko
bezpieczestwu w komunikacji, w szczeglnoci jeeli z okolicznoci
popenionego przestpstwa wynika, e prowadzenie pojazdu przez t osob zagraa
bezpieczestwu w komunikacji.
1a. Sd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdw mechanicznych
w razie skazania za przestpstwo okrelone w:
2017-07-06
1) art. 178b lub art. 180a;

2) art. 244, jeeli czyn sprawcy polega na niezastosowaniu si do zakazu
prowadzenia pojazdw mechanicznych.
2. Sd orzeka, na okres nie krtszy ni 3 lata, zakaz prowadzenia wszelkich
pojazdw albo pojazdw okrelonego rodzaju, jeeli sprawca w czasie popenienia
przestpstwa wymienionego w 1 by w stanie nietrzewoci, pod wpywem
rodka odurzajcego lub zbieg z miejsca zdarzenia okrelonego w art. 173, art. 174
lub art. 177.
3. Sd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdw mechanicznych
doywotnio w razie popenienia przestpstwa okrelonego w art. 178a 4 lub jeeli
sprawca w czasie popenienia przestpstwa okrelonego w art. 173, ktrego
nastpstwem jest mier innej osoby lub ciki uszczerbek na jej zdrowiu, albo
w czasie popenienia przestpstwa okrelonego w art. 177 2 lub w art. 355 2 by
w stanie nietrzewoci lub pod wpywem rodka odurzajcego lub zbieg z miejsca
zdarzenia, chyba e zachodzi wyjtkowy wypadek, uzasadniony szczeglnymi
okolicznociami.
4. Sd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdw mechanicznych
doywotnio w razie ponownego skazania osoby prowadzcej pojazd mechaniczny
w warunkach okrelonych w 3.
Art. 43. 1. Jeeli ustawa nie stanowi inaczej, pozbawienie praw publicznych
oraz zakaz i nakaz wymienione w art. 39 pkt 2d i 2e orzeka si w latach, od roku
do lat 10, zakazy wymienione w art. 39 pkt 22b i 3 orzeka si w latach, od roku
do lat 15, a zakaz wymieniony w art. 39 pkt 2c orzeka si w latach, od lat 2 do 6.
1a. Obowizek, o ktrym mowa w art. 41a 1 zdanie drugie i 2 zdanie
drugie, orzeka si w miesicach, najkrcej na 3 miesice, najduej na 12 miesicy.
2. Pozbawienie praw publicznych, zakazy i nakaz obowizuj od
uprawomocnienia si orzeczenia.
2a. Okres, na ktry orzeczono zakazy, nie biegnie w czasie odbywania kary
pozbawienia wolnoci, chociaby orzeczonej za inne przestpstwo.
2b. Okres, na ktry orzeczono pozbawienie praw publicznych za dane
przestpstwo, nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolnoci za to
przestpstwo.
2017-07-06
3. Orzekajc zakaz okrelony w art. 42, sd nakada obowizek zwrotu

dokumentu uprawniajcego do prowadzenia pojazdu; do chwili wykonania
obowizku okres, na ktry orzeczono zakaz, nie biegnie.
Art. 43a. 1. Odstpujc od wymierzenia kary, a take w wypadkach

wskazanych w ustawie, sd moe orzec wiadczenie pienine wymienione w art.
39 pkt 7 na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy
Postpenitencjarnej; wysoko tego wiadczenia nie moe przekroczy
60 000 zotych.
2. W razie skazania sprawcy za przestpstwo okrelone w art. 178a 1, art.
179 lub art. 180 sd orzeka wiadczenie pienine wymienione w art. 39 pkt 7 na
rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej
w wysokoci co najmniej 5000 zotych, a w razie skazania sprawcy za
przestpstwo okrelone w art. 178a 4 co najmniej 10 000 zotych, do wysokoci
okrelonej w 1.
Art. 43b. Sd moe orzec podanie wyroku do publicznej wiadomoci

w okrelony sposb, jeeli uzna to za celowe, w szczeglnoci ze wzgldu na
spoeczne oddziaywanie skazania, o ile nie narusza to interesu pokrzywdzonego.
Art. 43c. Sd, uznajc za celowe orzeczenie pozbawienia lub ograniczenia

praw rodzicielskich lub opiekuczych w razie popenienia przestpstwa na szkod
maoletniego lub we wspdziaaniu z nim, zawiadamia o tym waciwy sd
rodzinny.
Rozdzia Va
Przepadek i rodki kompensacyjne
Art. 44. 1. Sd orzeka przepadek przedmiotw pochodzcych bezporednio

z przestpstwa.
2. Sd moe orzec, a w wypadkach wskazanych w ustawie orzeka,
przepadek przedmiotw, ktre suyy lub byy przeznaczone do popenienia
przestpstwa.
3. Jeeli orzeczenie przepadku okrelonego w 2 byoby niewspmierne
do wagi popenionego czynu, sd zamiast przepadku moe orzec nawizk na rzecz
Skarbu Pastwa.
2017-07-06
4. Jeeli orzeczenie przepadku okrelonego w 1 lub 2 nie jest moliwe, sd

moe orzec przepadek rwnowartoci przedmiotw pochodzcych bezporednio
z przestpstwa lub przedmiotw, ktre suyy lub byy przeznaczone do
popenienia przestpstwa.
5. Przepadku przedmiotw okrelonych w 1 lub 2 nie orzeka si, jeeli
podlegaj one zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi.
6. W razie skazania za przestpstwo polegajce na naruszeniu zakazu
wytwarzania, posiadania, obrotu, przesyania, przenoszenia lub przewozu
okrelonych przedmiotw, sd moe orzec, a w wypadkach przewidzianych
w ustawie orzeka, ich przepadek.
7. Jeeli przedmioty wymienione w 2 lub 6 nie stanowi wasnoci
sprawcy, ich przepadek mona orzec tylko w wypadkach przewidzianych
w ustawie; w razie wspwasnoci orzeka si przepadek udziau nalecego do
sprawcy lub przepadek rwnowartoci tego udziau.
8. (uchylony)
Art. 44a. 1. W razie skazania za przestpstwo, z ktrego popenienia

sprawca osign, chociaby porednio, korzy majtkow znacznej wartoci, sd
moe orzec przepadek przedsibiorstwa stanowicego wasno sprawcy albo jego
rwnowartoci, jeeli przedsibiorstwo suyo do popenienia tego przestpstwa
lub ukrycia osignitej z niego korzyci.
2. W razie skazania za przestpstwo, z ktrego popenienia sprawca
osign, chociaby porednio, korzy majtkow znacznej wartoci, sd moe
orzec przepadek niestanowicego wasnoci sprawcy przedsibiorstwa osoby
fizycznej albo jego rwnowartoci, jeeli przedsibiorstwo suyo do popenienia
tego przestpstwa lub ukrycia osignitej z niego korzyci, a jego waciciel chcia,
aby przedsibiorstwo suyo do popenienia tego przestpstwa lub ukrycia
osignitej z niego korzyci albo, przewidujc tak moliwo, na to si godzi.
3. W razie wspwasnoci przepadek, o ktrym mowa w 1 i 2, orzeka si
z uwzgldnieniem woli i wiadomoci kadego ze wspwacicieli i w ich
granicach.
4. Przepadku, o ktrym mowa w 1 i 2, nie orzeka si, jeeli byoby to
niewspmierne do wagi popenionego przestpstwa, stopnia zawinienia
oskaronego lub motywacji i sposobu zachowania si waciciela przedsibiorstwa.
2017-07-06
5. Przepadku, o ktrym mowa w 1 i 2, nie orzeka si, jeeli szkoda

wyrzdzona przestpstwem lub warto ukrytej korzyci nie jest znaczna wobec
rozmiaru dziaalnoci przedsibiorstwa.
6. Sd moe odstpi od orzeczenia przepadku, o ktrym mowa w 2, take
w innych, szczeglnie uzasadnionych przypadkach, kiedy byby on
niewspmiernie dolegliwy dla waciciela przedsibiorstwa.
Art. 45. 1. Jeeli sprawca osign z popenienia przestpstwa, chociaby

porednio, korzy majtkow nie podlegajc przepadkowi przedmiotw
wymienionych w art. 44 1 lub 6, sd orzeka przepadek takiej korzyci albo jej
rwnowartoci. Przepadku nie orzeka si w caoci lub w czci, jeeli korzy lub
jej rwnowarto podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.
1a. Za korzy majtkow osignit z popenienia przestpstwa uwaa si
take poytki z rzeczy lub praw stanowicych t korzy.
2. W razie skazania za przestpstwo, z ktrego popenienia zostaa
osignita, chociaby porednio, korzy majtkowa znacznej wartoci, albo
przestpstwo, z ktrego zostaa lub moga zosta osignita, chociaby porednio,
korzy majtkowa, zagroone kar pozbawienia wolnoci, ktrej grna granica
jest nie nisza ni 5 lat, lub popenione w zorganizowanej grupie albo zwizku
majcych na celu popenienie przestpstwa za korzy uzyskan z popenienia
przestpstwa uwaa si mienie, ktre sprawca obj we wadanie lub do ktrego
uzyska jakikolwiek tytu w okresie 5 lat przed popenieniem przestpstwa do
chwili wydania chociaby nieprawomocnego wyroku, chyba e sprawca lub inna
zainteresowana osoba przedstawi dowd przeciwny.
3. Jeeli mienie stanowice korzy uzyskan z popenienia przestpstwa,
o ktrym mowa w 2, zostao przeniesione na osob fizyczn, prawn lub
jednostk organizacyjn niemajc osobowoci prawnej, faktycznie lub pod
jakimkolwiek tytuem prawnym, uwaa si, e rzeczy bdce w samoistnym
posiadaniu tej osoby lub jednostki oraz przysugujce jej prawa majtkowe nale
do sprawcy, chyba e na podstawie okolicznoci towarzyszcych ich nabyciu nie
mona byo przypuszcza, e mienie to, chociaby porednio, pochodzio z czynu
zabronionego.
4. (uchylony)
2017-07-06
5. W razie wspwasnoci orzeka si przepadek udziau nalecego do

sprawcy lub przepadek rwnowartoci tego udziau.
6. (uchylony)
Art. 45a. 1. Sd moe orzec przepadek, jeeli spoeczna szkodliwo czynu

jest znikoma, a take w razie warunkowego umorzenia postpowania lub
stwierdzenia, e sprawca dopuci si czynu zabronionego w stanie
niepoczytalnoci, o ktrej mowa w art. 31 1, albo jeeli zachodzi okoliczno
wyczajca ukaranie sprawcy czynu zabronionego.
2. Jeeli zebrane dowody wskazuj, e w razie skazania zostaby orzeczony
przepadek, sd moe go orzec take w razie mierci sprawcy, umorzenia
postpowania z powodu jego niewykrycia, a take w przypadku zawieszenia
postpowania w sprawie, w ktrej nie mona uj oskaronego albo oskarony nie
moe bra udziau w postpowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej
cikiej choroby.
Art. 46. 1. W razie skazania sd moe orzec, a na wniosek pokrzywdzonego

lub innej osoby uprawnionej orzeka, stosujc przepisy prawa cywilnego, obowizek
naprawienia, w caoci albo w czci, wyrzdzonej przestpstwem szkody lub
zadouczynienia za doznan krzywd; przepisw prawa cywilnego o moliwoci
zasdzenia renty nie stosuje si.
2. Jeeli orzeczenie obowizku okrelonego w 1 jest znacznie utrudnione,
sd moe orzec zamiast tego obowizku nawizk w wysokoci do 200 000 zotych
na rzecz pokrzywdzonego, a w razie jego mierci w wyniku popenionego przez
skazanego przestpstwa nawizk na rzecz osoby najbliszej, ktrej sytuacja
yciowa wskutek mierci pokrzywdzonego ulega znacznemu pogorszeniu. W razie
gdy ustalono wicej ni jedn tak osob, nawizki orzeka si na rzecz kadej
z nich.
3. Orzeczenie odszkodowania lub zadouczynienia na podstawie 1 albo
nawizki na podstawie 2 nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu niezaspokojonej
czci roszczenia w drodze postpowania cywilnego.
Art. 47. 1. W razie skazania sprawcy za umylne przestpstwo przeciwko

yciu lub zdrowiu albo za inne przestpstwo umylne, ktrego skutkiem jest mier
czowieka, ciki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynnoci narzdu ciaa lub
2017-07-06
rozstrj zdrowia, sd moe orzec nawizk na rzecz Funduszu Pomocy

Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
2. W razie skazania sprawcy za przestpstwo przeciwko rodowisku sd
moe orzec nawizk na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska
i Gospodarki Wodnej, o ktrym mowa w art. 400 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 672, 831 i 903).
2a. W przypadkach, o ktrych mowa w art. 44a 46, sd moe orzec
nawizk w wysokoci do 1 000 000 zotych na rzecz pokrzywdzonego lub
Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
3. W razie skazania sprawcy za przestpstwo okrelone w art. 173, art. 174,
art. 177 lub w art. 355, jeeli sprawca by w stanie nietrzewoci lub pod wpywem
rodka odurzajcego lub zbieg z miejsca zdarzenia, sd orzeka nawizk na rzecz
pokrzywdzonego, a w razie jego mierci w wyniku popenionego przez skazanego
przestpstwa nawizk na rzecz osoby najbliszej, ktrej sytuacja yciowa wskutek
mierci pokrzywdzonego ulega znacznemu pogorszeniu. W razie gdy ustalono
wicej ni jedn tak osob, nawizki orzeka si na rzecz kadej z nich. Jeli
ustalenie takiej osoby nie jest moliwe, sd orzeka nawizk na rzecz Funduszu
Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Sd orzeka nawizk
w wysokoci co najmniej 10 000 zotych.
4. W szczeglnie uzasadnionych okolicznociach, gdy wymierzona
nawizka powodowaaby dla sprawcy uszczerbek dla niezbdnego utrzymania
siebie i rodziny lub gdy pokrzywdzony pojedna si ze sprawc, sd moe j
wymierzy w wysokoci niszej ni wskazana w 3.
5. Przepisu 3 nie stosuje si, jeeli sd orzek obowizek naprawienia
wyrzdzonej przestpstwem szkody lub zadouczynienia za doznan krzywd
w wysokoci wyszej ni 10 000 zotych.
Art. 47a. (uchylony)
Art. 48. Nawizk orzeka si w wysokoci do 100 000 zotych, chyba e

ustawa stanowi inaczej.
Art. 49. (uchylony)
Art. 50. (uchylony)
2017-07-06
Art. 51. (uchylony)
Art. 52. (uchylony)
Rozdzia VI
Zasady wymiaru kary i rodkw karnych
Art. 53. 1. Sd wymierza kar wedug swojego uznania, w granicach

przewidzianych przez ustaw, baczc, by jej dolegliwo nie przekraczaa stopnia
winy, uwzgldniajc stopie spoecznej szkodliwoci czynu oraz biorc pod uwag
cele zapobiegawcze i wychowawcze, ktre ma osign w stosunku do skazanego,
a take potrzeby w zakresie ksztatowania wiadomoci prawnej spoeczestwa.
[ 2. Wymierzajc kar, sd uwzgldnia w szczeglnoci motywacj i sposb
zachowania si sprawcy, popenienie przestpstwa wsplnie z nieletnim, rodzaj
i stopie naruszenia cicych na sprawcy obowizkw, rodzaj i rozmiar ujemnych
nastpstw przestpstwa, waciwoci i warunki osobiste sprawcy, sposb ycia
przed popenieniem przestpstwa i zachowanie si po jego popenieniu, a zwaszcza
staranie o naprawienie szkody lub zadouczynienie w innej formie spoecznemu
poczuciu sprawiedliwoci, a take zachowanie si pokrzywdzonego.]
< 2. Wymierzajc kar, sd uwzgldnia w szczeglnoci motywacj Nowe brzmienie
2 w art. 53
i sposb zachowania si sprawcy, zwaszcza w razie popenienia przestpstwa wejdzie w ycie z
na szkod osoby nieporadnej ze wzgldu na wiek lub stan zdrowia, popenienie dn. 13.07.2017 r.
(Dz. U. z 2017 r.
przestpstwa wsplnie z nieletnim, rodzaj i stopie naruszenia cicych na poz. 773).
sprawcy obowizkw, rodzaj i rozmiar ujemnych nastpstw przestpstwa,

waciwoci i warunki osobiste sprawcy, sposb ycia przed popenieniem
przestpstwa i zachowanie si po jego popenieniu, a zwaszcza staranie
o naprawienie szkody lub zadouczynienie w innej formie spoecznemu
poczuciu sprawiedliwoci, a take zachowanie si pokrzywdzonego.>
3. Wymierzajc kar sd bierze take pod uwag pozytywne wyniki
przeprowadzonej mediacji pomidzy pokrzywdzonym a sprawc albo ugod
pomidzy nimi osignit w postpowaniu przed sdem lub prokuratorem.
Art. 54. 1. Wymierzajc kar nieletniemu albo modocianemu, sd kieruje

si przede wszystkim tym, aby sprawc wychowa.
2. Wobec sprawcy, ktry w czasie popenienia przestpstwa nie ukoczy
18 lat, nie orzeka si kary doywotniego pozbawienia wolnoci.
2017-07-06
Art. 55. Okolicznoci wpywajce na wymiar kary uwzgldnia si tylko co do

osoby, ktrej dotycz.
Art. 56. Przepisy art. 53, art. 54 1 oraz art. 55 stosuje si odpowiednio do
orzekania innych rodkw przewidzianych w tym kodeksie, z wyjtkiem
obowizku naprawienia wyrzdzonej przestpstwem szkody lub zadouczynienia
za doznan krzywd.
Art. 57. 1. Jeeli zachodzi kilka niezalenych od siebie podstaw do

nadzwyczajnego zagodzenia albo obostrzenia kary, sd moe tylko jeden raz kar
nadzwyczajnie zagodzi albo obostrzy, biorc pod uwag cznie zbiegajce si
podstawy agodzenia albo obostrzenia.
2. Jeeli zbiegaj si podstawy nadzwyczajnego zagodzenia i obostrzenia,
sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie albo obostrzenie kary.
Art. 57a. 1. Skazujc za wystpek o charakterze chuligaskim, sd

wymierza kar przewidzian za przypisane sprawcy przestpstwo w wysokoci nie
niszej od dolnej granicy ustawowego zagroenia zwikszonego o poow.
2. W wypadku okrelonym w 1 sd orzeka nawizk na rzecz
pokrzywdzonego, chyba e orzeka obowizek naprawienia szkody, obowizek
zadouczynienia za doznan krzywd lub nawizk na podstawie art. 46. Jeeli
pokrzywdzony nie zosta ustalony, sd moe orzec nawizk na rzecz Funduszu
Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
Art. 58. 1. Jeeli ustawa przewiduje moliwo wyboru rodzaju kary,

a przestpstwo jest zagroone kar pozbawienia wolnoci nieprzekraczajc 5 lat,
sd orzeka kar pozbawienia wolnoci tylko wtedy, gdy inna kara lub rodek karny
nie moe speni celw kary.
2. (uchylony)
2a. Kary ograniczenia wolnoci w postaci obowizku, o ktrym mowa
w art. 34 1a pkt 1, nie orzeka si, jeeli stan zdrowia oskaronego lub jego
waciwoci i warunki osobiste uzasadniaj przekonanie, e oskarony nie wykona
tego obowizku.
3. (uchylony)
4. (uchylony)
2017-07-06
Art. 59. Jeeli przestpstwo jest zagroone kar pozbawienia wolnoci

nieprzekraczajc 3 lat albo kar agodniejszego rodzaju i spoeczna szkodliwo
czynu nie jest znaczna, sd moe odstpi od wymierzenia kary, jeeli orzeka
jednoczenie rodek karny, przepadek lub rodek kompensacyjny, a cele kary
zostan w ten sposb spenione.
Art. 60. 1. Sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary

w wypadkach przewidzianych w ustawie oraz w stosunku do modocianego, jeeli
przemawiaj za tym wzgldy okrelone w art. 54 1.
2. Sd moe rwnie zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary
w szczeglnie uzasadnionych wypadkach, kiedy nawet najnisza kara
przewidziana za przestpstwo byaby niewspmiernie surowa, w szczeglnoci:
1) jeeli pokrzywdzony pojedna si ze sprawc, szkoda zostaa naprawiona albo
pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposb naprawienia szkody,
2) ze wzgldu na postaw sprawcy, zwaszcza gdy czyni starania o naprawienie
szkody lub o jej zapobieenie,
3) jeeli sprawca przestpstwa nieumylnego lub jego najbliszy ponis
powany uszczerbek w zwizku z popenionym przestpstwem.
3. Sd stosuje nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet moe warunkowo
zawiesi jej wykonanie w stosunku do sprawcy wspdziaajcego z innymi
osobami w popenieniu przestpstwa, jeeli ujawni on wobec organu powoanego
do cigania przestpstw informacje dotyczce osb uczestniczcych w popenieniu
przestpstwa oraz istotne okolicznoci jego popenienia.
4. Na wniosek prokuratora sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie
kary, a nawet warunkowo zawiesi jej wykonanie w stosunku do sprawcy
przestpstwa, ktry, niezalenie od wyjanie zoonych w swojej sprawie, ujawni
przed organem cigania i przedstawi istotne okolicznoci, nieznane dotychczas
temu organowi, przestpstwa zagroonego kar powyej 5 lat pozbawienia
wolnoci.
5. W wypadkach okrelonych w 3 i 4 sd, wymierzajc kar pozbawienia
wolnoci do lat 5, moe warunkowo zawiesi jej wykonanie na okres prby
wynoszcy do 10 lat, jeeli uzna, e pomimo niewykonania kary sprawca nie
2017-07-06
popeni ponownie przestpstwa; przepisu art. 69 1 nie stosuje si, a przepisy art.
7176 stosuje si odpowiednio.
6. Nadzwyczajne zagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniej
dolnej granicy ustawowego zagroenia albo kary agodniejszego rodzaju wedug
nastpujcych zasad:
1) jeeli czyn stanowi zbrodni zagroon co najmniej kar 25 lat pozbawienia
wolnoci, sd wymierza kar pozbawienia wolnoci nie nisz od 8 lat,
2) jeeli czyn stanowi inn zbrodni, sd wymierza kar pozbawienia wolnoci
nie nisz od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagroenia,
3) jeeli czyn stanowi wystpek, przy czym doln granic ustawowego
zagroenia jest kara pozbawienia wolnoci nie nisza od roku, sd wymierza
grzywn, kar ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci,
4) jeeli czyn stanowi wystpek, przy czym doln granic ustawowego
zagroenia jest kara pozbawienia wolnoci nisza od roku, sd wymierza
grzywn albo kar ograniczenia wolnoci.
7. Jeeli czyn zagroony jest wicej ni jedn z kar wymienionych w art. 32
pkt 13, nadzwyczajne zagodzenie kary polega na odstpieniu od wymierzenia
kary i orzeczeniu rodka karnego wymienionego w art. 39 pkt 23, 7 i 8, rodka
kompensacyjnego lub przepadku; przepisu art. 61 2 nie stosuje si.
8. Nadzwyczajnego zagodzenia kary nie stosuje si do czynw
zagroonych kar pozbawienia wolnoci powyej 5 lat, do ktrych ma
zastosowanie art. 37a.
Art. 61. 1. Sd moe odstpi od wymierzenia kary w wypadkach

przewidzianych w ustawie oraz w wypadku okrelonym w art. 60 3, zwaszcza
gdy rola sprawcy w popenieniu przestpstwa bya podrzdna, a przekazane
informacje przyczyniy si do zapobieenia popenieniu innego przestpstwa.
2. Odstpujc od wymierzenia kary, sd moe rwnie odstpi od
wymierzenia rodka karnego, nawizki na rzecz Skarbu Pastwa oraz przepadku,
chociaby jego orzeczenie byo obowizkowe.
2017-07-06
Art. 62. Orzekajc kar pozbawienia wolnoci, sd moe okreli rodzaj i typ
zakadu karnego, w ktrym skazany ma odbywa kar, a take orzec system
terapeutyczny jej wykonania.
Art. 63. 1. Na poczet orzeczonej kary zalicza si okres rzeczywistego

pozbawienia wolnoci w sprawie, zaokrglajc w gr do penego dnia, przy czym
jeden dzie rzeczywistego pozbawienia wolnoci rwna si jednemu dniowi kary
pozbawienia wolnoci, dwm dniom kary ograniczenia wolnoci lub dwm
dziennym stawkom grzywny.
2. Zaliczajc okres rzeczywistego pozbawienia wolnoci na poczet
orzeczonej grzywny okrelonej kwotowo, przyjmuje si, e jeden dzie
pozbawienia wolnoci odpowiada kwocie rwnej dwukrotnoci stawki dziennej
ustalonej zgodnie z art. 33 3.
3. Na poczet orzeczonych rodkw karnych, o ktrych mowa w art. 39 pkt
23, zalicza si okres rzeczywistego stosowania odpowiadajcych im rodzajowo
rodkw zapobiegawczych.
4. Na poczet orzeczonego rodka karnego, o ktrym mowa w art. 39 pkt 3,
zalicza si okres zatrzymania prawa jazdy lub innego odpowiedniego dokumentu.
5. Za dzie w rozumieniu 1 i 2 przyjmuje si okres 24 godzin liczony od
chwili rzeczywistego pozbawienia wolnoci.
Rozdzia VII
Powrt do przestpstwa
Art. 64. 1. Jeeli sprawca skazany za przestpstwo umylne na kar

pozbawienia wolnoci popenia w cigu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesicy
kary umylne przestpstwo podobne do przestpstwa, za ktre by ju skazany, sd
moe wymierzy kar przewidzian za przypisane sprawcy przestpstwo
w wysokoci do grnej granicy ustawowego zagroenia zwikszonego o poow.
2. Jeeli sprawca uprzednio skazany w warunkach okrelonych w 1, ktry
odby cznie co najmniej rok kary pozbawienia wolnoci i w cigu 5 lat po odbyciu
w caoci lub czci ostatniej kary popenia ponownie umylne przestpstwo
przeciwko yciu lub zdrowiu, przestpstwo zgwacenia, rozboju, kradziey
z wamaniem lub inne przestpstwo przeciwko mieniu popenione z uyciem
przemocy lub grob jej uycia, sd wymierza kar pozbawienia wolnoci
2017-07-06
przewidzian za przypisane przestpstwo w wysokoci powyej dolnej granicy

ustawowego zagroenia, a moe j wymierzy do grnej granicy ustawowego
zagroenia zwikszonego o poow.
3. Przewidziane w 1 lub 2 podwyszenie grnego ustawowego zagroenia
nie dotyczy zbrodni.
Art. 65. 1. Przepisy dotyczce wymiaru kary, rodkw karnych oraz

rodkw zwizanych z poddaniem sprawcy prbie, przewidziane wobec sprawcy
okrelonego w art. 64 2, stosuje si take do sprawcy, ktry z popenienia
przestpstwa uczyni sobie stae rdo dochodu lub popenia przestpstwo
dziaajc w zorganizowanej grupie albo zwizku majcych na celu popenienie
przestpstwa oraz wobec sprawcy przestpstwa o charakterze terrorystycznym.
2. Do sprawcy przestpstwa z art. 258 maj odpowiednie zastosowanie
przepisy dotyczce sprawcy okrelonego w art. 64 2, z wyjtkiem przewidzianego
w tym przepisie zaostrzenia kary.
Rozdzia VIII
rodki zwizane z poddaniem sprawcy prbie
Art. 66. 1. Sd moe warunkowo umorzy postpowanie karne, jeeli wina

i spoeczna szkodliwo czynu nie s znaczne, okolicznoci jego popenienia nie
budz wtpliwoci, a postawa sprawcy niekaranego za przestpstwo umylne, jego
waciwoci i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposb ycia uzasadniaj
przypuszczenie, e pomimo umorzenia postpowania bdzie przestrzega porzdku
prawnego, w szczeglnoci nie popeni przestpstwa.
2. Warunkowego umorzenia nie stosuje si do sprawcy przestpstwa
zagroonego kar przekraczajc 5 lat pozbawienia wolnoci.
Art. 67. 1. Warunkowe umorzenie nastpuje na okres prby, ktry wynosi

od roku do 3 lat i biegnie od uprawomocnienia si orzeczenia.
2. Umarzajc warunkowo postpowanie karne, sd moe w okresie prby
odda sprawc pod dozr kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia,
instytucji albo organizacji spoecznej, do ktrej dziaalnoci naley troska
o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
3. Umarzajc warunkowo postpowanie karne, sd nakada na sprawc
obowizek naprawienia szkody w caoci albo w czci, a w miar moliwoci
2017-07-06
rwnie obowizek zadouczynienia za doznan krzywd, albo zamiast tych

obowizkw orzeka nawizk; sd moe naoy na sprawc obowizki
wymienione w art. 72 1 pkt 13, 56b, 7a lub 7b, a ponadto orzec wiadczenie
pienine wymienione w art. 39 pkt 7 lub zakaz prowadzenia pojazdw,
wymieniony w art. 39 pkt 3, do lat 2. Przepisy art. 72 1a i 1b stosuje si
odpowiednio.
4. Przepis art. 74 stosuje si odpowiednio.
Art. 68. 1. Sd podejmuje postpowanie karne, jeeli sprawca w okresie

prby popeni przestpstwo umylne, za ktre zosta prawomocnie skazany.
2. Sd moe podj postpowanie karne, jeeli sprawca w okresie prby
raco narusza porzdek prawny, w szczeglnoci gdy popeni inne ni okrelone
w 1 przestpstwo, jeeli uchyla si od dozoru, wykonania naoonego obowizku
lub orzeczonego rodka karnego, rodka kompensacyjnego lub przepadku albo nie
wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody.
2a. Sd podejmuje postpowanie karne, jeeli okolicznoci, o ktrych mowa
w 2, zaistniej po udzieleniu sprawcy pisemnego upomnienia przez sdowego
kuratora zawodowego, chyba e przemawiaj przeciwko temu szczeglne wzgldy.
3. Sd moe podj postpowanie karne, jeeli sprawca po wydaniu
orzeczenia o warunkowym umorzeniu postpowania, lecz przed jego
uprawomocnieniem si, raco narusza porzdek prawny, a w szczeglnoci gdy
w tym czasie popeni przestpstwo.
4. Warunkowo umorzonego postpowania nie mona podj pniej ni
w cigu 6 miesicy od zakoczenia okresu prby.
Art. 69. 1. Sd moe warunkowo zawiesi wykonanie kary pozbawienia

wolnoci orzeczonej w wymiarze nieprzekraczajcym roku, jeeli sprawca
w czasie popenienia przestpstwa nie by skazany na kar pozbawienia wolnoci
i jest to wystarczajce dla osignicia wobec niego celw kary, a w szczeglnoci
zapobieenia powrotowi do przestpstwa.
2. Zawieszajc wykonanie kary, sd bierze pod uwag przede wszystkim
postaw sprawcy, jego waciwoci i warunki osobiste, dotychczasowy sposb
ycia oraz zachowanie si po popenieniu przestpstwa.
3. (uchylony)
2017-07-06
4. Wobec sprawcy wystpku o charakterze chuligaskim oraz sprawcy

przestpstwa okrelonego w art. 178a 4 sd moe warunkowo zawiesi
wykonanie kary jedynie w szczeglnie uzasadnionych wypadkach.
Art. 70. 1. Zawieszenie wykonania kary nastpuje na okres prby, ktry

wynosi od roku do 3 lat i biegnie od uprawomocnienia si wyroku.
2. W wypadku zawieszenia wykonania kary wobec sprawcy modocianego
oraz sprawcy, ktry popeni przestpstwo z uyciem przemocy na szkod osoby
wsplnie zamieszkujcej, okres prby wynosi od 2 do 5 lat.
Art. 71. 1. Zawieszajc wykonanie kary, sd moe orzec grzywn, jeeli jej
wymierzenie obok kary pozbawienia wolnoci na innej podstawie nie jest moliwe.
2. W razie zarzdzenia wykonania kary grzywna orzeczona na podstawie
1 nie podlega wykonaniu; kara pozbawienia wolnoci ulega skrceniu o okres
odpowiadajcy poowie liczby uiszczonych stawek dziennych grzywny
z zaokrgleniem w gr do penego dnia.
Art. 72. 1. Zawieszajc wykonanie kary, sd zobowizuje, a jeeli orzeka

rodek karny, moe zobowiza skazanego do:
1) informowania sdu lub kuratora o przebiegu okresu prby,
2) przeproszenia pokrzywdzonego,
3) wykonywania cicego na nim obowizku oenia na utrzymanie innej
osoby,
4) wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania si do zawodu,
5) powstrzymania si od naduywania alkoholu lub uywania innych rodkw
odurzajcych,
6) poddania si terapii uzalenie,
6a) poddania si terapii, w szczeglnoci psychoterapii lub psychoedukacji,
6b) uczestnictwa w oddziaywaniach korekcyjno-edukacyjnych,
7) powstrzymania si od przebywania w okrelonych rodowiskach lub
miejscach,
7a) powstrzymania si od kontaktowania si z pokrzywdzonym lub innymi
osobami w okrelony sposb lub zbliania si do pokrzywdzonego lub innych
osb,
7b) opuszczenia lokalu zajmowanego wsplnie z pokrzywdzonym,
2017-07-06
8) innego stosownego postpowania w okresie prby, ktre moe zapobiec

popenieniu ponownie przestpstwa
przy czym orzeka si przynajmniej jeden z obowizkw.
1a. Nakadajc obowizek wymieniony w 1 pkt 7a, sd wskazuje
minimaln odlego od osb chronionych, ktr skazany obowizany jest
zachowa.
1b. Nakadajc na sprawc przestpstwa popenionego z uyciem przemocy
lub groby bezprawnej wobec osoby najbliszej obowizek wymieniony w 1 pkt
7b, sd okrela sposb kontaktu skazanego z pokrzywdzonym.
2. Sd moe orzec wiadczenie pienine wymienione w art. 39 pkt 7 albo
zobowiza skazanego do naprawienia wyrzdzonej przestpstwem szkody
w caoci albo w czci, chyba e orzek rodek kompensacyjny.
Art. 73. 1. Zawieszajc wykonanie kary, sd moe w okresie prby odda

skazanego pod dozr kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji
albo organizacji spoecznej, do ktrej dziaalnoci naley troska o wychowanie,
zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
2. Dozr jest obowizkowy wobec modocianego sprawcy przestpstwa
umylnego, sprawcy okrelonego w art. 64 2, a take wobec sprawcy
przestpstwa popenionego w zwizku z zaburzeniami preferencji seksualnych oraz
sprawcy, ktry popeni przestpstwo z uyciem przemocy na szkod osoby
wsplnie zamieszkujcej.
Art. 74. 1. Czas i sposb wykonania naoonych obowizkw

wymienionych w art. 72 sd okrela po wysuchaniu skazanego; naoenie
obowizkw wymienionych w art. 72 1 pkt 6 i 6a wymaga nadto zgody
skazanego.
2. Jeeli wzgldy wychowawcze za tym przemawiaj, sd, wobec
skazanego na kar z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, moe w okresie
prby ustanawia, rozszerza lub zmienia obowizki wymienione w art. 72 1 pkt
38 albo od wykonania naoonych obowizkw zwolni, z wyjtkiem obowizku
wymienionego w art. 72 2, jak rwnie odda skazanego pod dozr albo od
dozoru zwolni.
2017-07-06
2a. Zwolnienie od dozoru moe nastpi take, jeeli sprawowanie dozoru

jest niemoliwe albo znacznie utrudnione z przyczyn niezawinionych przez
skazanego.
3. W przypadku gdy skazany zosta oddany pod dozr lub zobowizany do
wykonywania obowizkw w okresie prby, wniosek o okrelenie czasu i sposobu
wykonania naoonych obowizkw moe zoy rwnie sdowy kurator
zawodowy, a take osoba godna zaufania lub przedstawiciel stowarzyszenia,
instytucji albo organizacji spoecznej, o ktrej mowa w art. 73 1.
Art. 75. 1. Sd zarzdza wykonanie kary, jeeli skazany w okresie prby

popeni podobne przestpstwo umylne, za ktre orzeczono prawomocnie kar
pozbawienia wolnoci bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.
1a. Sd zarzdza wykonanie kary jeeli skazany za przestpstwo popenione
z uyciem przemocy lub groby bezprawnej wobec osoby najbliszej lub innej
osoby maoletniej zamieszkujcych wsplnie ze sprawc w okresie prby raco
narusza porzdek prawny, ponownie uywajc przemocy lub groby bezprawnej
wobec osoby najbliszej lub innej osoby maoletniej zamieszkujcych wsplnie ze
sprawc.
2. Sd moe zarzdzi wykonanie kary, jeeli skazany w okresie prby
raco narusza porzdek prawny, w szczeglnoci gdy popeni inne przestpstwo
ni okrelone w 1, albo jeeli uchyla si od uiszczenia grzywny, od dozoru,
wykonania naoonych obowizkw lub orzeczonych rodkw karnych, rodkw
kompensacyjnych lub przepadku.
2a. Sd zarzdza wykonanie kary, jeeli okolicznoci, o ktrych mowa w
2, zaistniej po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sdowego
kuratora zawodowego, chyba e przemawiaj przeciwko temu szczeglne wzgldy.
3. Sd moe zarzdzi wykonanie kary, jeeli skazany po wydaniu wyroku,
lecz przed jego uprawomocnieniem si, raco narusza porzdek prawny,
a w szczeglnoci gdy w tym czasie popeni przestpstwo.
3a. Zarzdzajc wykonanie kary w wypadkach, o ktrych mowa w 2 i 3,
sd moe, uwzgldniajc dotychczasowy przebieg prby, a w szczeglnoci
wykonanie naoonych obowizkw, skrci orzeczon kar, nie wicej jednak ni
o poow.
2017-07-06
4. Zarzdzenie wykonania kary nie moe nastpi pniej ni w cigu

6 miesicy od zakoczenia okresu prby.
5. (uchylony)
Art. 75a. 1. Wobec skazanego na kar pozbawienia wolnoci

z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, ktry w okresie prby raco narusza
porzdek prawny, w szczeglnoci gdy popeni inne przestpstwo ni okrelone
w art. 75 1, albo jeeli uchyla si od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania
naoonych obowizkw lub orzeczonych rodkw karnych, rodkw
kompensacyjnych lub przepadku, sd moe, jeeli cele kary zostan w ten sposb
spenione, majc na wzgldzie wag i rodzaj czynu zabronionego przypisanego
skazanemu, zamiast zarzdzenia wykonania kary pozbawienia wolnoci zamieni
j na kar ograniczenia wolnoci w formie obowizku wykonywania nieodpatnej,
kontrolowanej pracy na cele spoeczne, przyjmujc, e jeden dzie kary
pozbawienia wolnoci rwna si dwm dniom kary ograniczenia wolnoci, albo na
grzywn, przyjmujc, e jeden dzie kary pozbawienia wolnoci rwna si dwm
stawkom dziennym grzywny. Kara ograniczenia wolnoci nie moe trwa duej
ni 2 lata, a grzywna nie moe przekroczy 810 stawek dziennych.
2. Przepisu 1 nie stosuje si:
1) w wypadkach, o ktrych mowa w art. 75 1, 1a i 2a;
2) do skazanego, ktry nie wykona obowizku okrelonego w art. 72 1 pkt 7b
lub w 2.
3. Sd, zamieniajc kar pozbawienia wolnoci z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na kar ograniczenia wolnoci albo na grzywn,
w miar moliwoci wysuchuje skazanego.
4. Zamiana kary pozbawienia wolnoci z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na kar ograniczenia wolnoci albo na grzywn nie zwalnia skazanego
od wykonania orzeczonych wobec niego rodkw karnych, przepadku, rodkw
kompensacyjnych lub rodkw zabezpieczajcych, chociaby nastpnie orzeczono
kar czn.
5. Jeeli skazany uchyla si od wykonywania kary ograniczenia wolnoci,
od uiszczenia grzywny, wykonania naoonych na niego obowizkw lub
orzeczonych rodkw karnych, przepadku lub rodkw kompensacyjnych, sd
uchyla zamian i zarzdza wykonanie kary pozbawienia wolnoci.
2017-07-06
6. W wypadku uchylenia zamiany i zarzdzenia wykonania kary

pozbawienia wolnoci na poczet zarzdzonej kary pozbawienia wolnoci zalicza
si dotychczas wykonan kar grzywny albo kar ograniczenia wolnoci,
przyjmujc, e jeden dzie kary pozbawienia wolnoci rwna si dwm stawkom
dziennym grzywny albo dwm dniom kary ograniczenia wolnoci.
7. Przepisu 1 nie stosuje si, jeeli kara pozbawienia wolnoci
z warunkowym zawieszeniem jej wykonania zostaa orzeczona na podstawie art.
60 5.
Art. 76. 1. Skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upywem 6 miesicy od

zakoczenia okresu prby.
1a. W wypadku, o ktrym mowa w art. 75a, zatarcie skazania nastpuje z
upywem okresw przewidzianych w art. 107 4 i 4a.
1b. W wypadkach, o ktrych mowa w 1 i 1a, przepis art. 108 stosuje si.
2. Jeeli wobec skazanego orzeczono grzywn, rodek karny, przepadek lub
rodek kompensacyjny, zatarcie skazania nie moe nastpi przed ich wykonaniem,
darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania. Zatarcie skazania nie moe
nastpi rwnie przed wykonaniem rodka zabezpieczajcego.
Art. 77. 1. Skazanego na kar pozbawienia wolnoci sd moe warunkowo

zwolni z odbycia reszty kary tylko wwczas, gdy jego postawa, waciwoci
i warunki osobiste, okolicznoci popenienia przestpstwa oraz zachowanie po jego
popenieniu i w czasie odbywania kary uzasadniaj przekonanie, e skazany po
zwolnieniu bdzie stosowa si do orzeczonego rodka karnego lub
zabezpieczajcego i przestrzega porzdku prawnego, w szczeglnoci nie popeni
ponownie przestpstwa.
2. W szczeglnie uzasadnionych wypadkach sd, wymierzajc kar
wymienion w art. 32 pkt 35, moe wyznaczy surowsze ograniczenia do
skorzystania przez skazanego z warunkowego zwolnienia ni przewidziane w art.
78.
Art. 78. 1. Skazanego mona warunkowo zwolni po odbyciu co najmniej

poowy kary.
2017-07-06
2. Skazanego okrelonego w art. 64 1 mona warunkowo zwolni po

odbyciu dwch trzecich kary, natomiast okrelonego w art. 64 2 po odbyciu trzech
czwartych kary.
3. Skazanego na kar 25 lat pozbawienia wolnoci mona warunkowo
zwolni po odbyciu 15 lat kary, natomiast skazanego na kar doywotniego
pozbawienia wolnoci po odbyciu 25 lat kary.
Art. 79. 1. Przepisy art. 78 1 i 2 stosuje si odpowiednio do sumy dwch

lub wicej nie podlegajcych czeniu kar pozbawienia wolnoci, ktre skazany ma
odby kolejno; przepis art. 78 2 stosuje si, jeeli chociaby jedno z przestpstw
popeniono w warunkach okrelonych w art. 64.
2. Skazanego mona, niezalenie od warunkw okrelonych w art. 78 1
lub 2, zwolni warunkowo po odbyciu 15 lat pozbawienia wolnoci.
3. Przepis art. 78 3 stosuje si odpowiednio, jeeli chociaby jedna
z niepodlegajcych czeniu kar, ktre skazany ma odby kolejno, jest kar 25 lat
pozbawienia wolnoci lub doywotniego pozbawienia wolnoci.
Art. 80. 1. W razie warunkowego zwolnienia czas pozostay do odbycia

kary stanowi okres prby, ktry jednak nie moe by krtszy ni 2 lata ani duszy
ni 5 lat.
2. Jeeli skazanym jest osoba okrelona w art. 64 2, okres prby nie moe
by krtszy ni 3 lata.
3. W razie warunkowego zwolnienia z kary 25 lat pozbawienia wolnoci lub
doywotniego pozbawienia wolnoci okres prby wynosi 10 lat.
Art. 81. W razie odwoania warunkowego zwolnienia ponowne warunkowe

zwolnienie nie moe nastpi przed odbyciem, po ponownym osadzeniu,
przynajmniej roku kary pozbawienia wolnoci, a w wypadku kary 25 lat
pozbawienia wolnoci lub kary doywotniego pozbawienia wolnoci przed
odbyciem przynajmniej 5 lat kary.
Art. 82. 1. Jeeli w okresie prby i w cigu 6 miesicy od jej zakoczenia

nie odwoano warunkowego zwolnienia, kar uwaa si za odbyt z chwil
warunkowego zwolnienia.
2017-07-06
2. W wypadku objcia wyrokiem cznym kary, z ktrej odbywania skazany

zosta warunkowo zwolniony, na poczet orzeczonej kary cznej zalicza si jedynie
okres faktycznego odbywania kary.
Art. 83. Skazanego na kar ograniczenia wolnoci, ktry odby przynajmniej

poow orzeczonej kary, przy czym przestrzega porzdku prawnego, jak rwnie
wykona naoone na niego obowizki, orzeczone rodki karne, rodki
kompensacyjne i przepadek, sd moe zwolni od reszty kary, uznajc j za
wykonan.
Art. 84. 1. Sd moe po upywie poowy okresu, na ktry orzeczono rodki

karne wymienione w art. 39 pkt 13, uzna je za wykonane, jeeli skazany
przestrzega porzdku prawnego, a rodek karny by w stosunku do niego
wykonywany przynajmniej przez rok.
2. Przepisu 1 nie stosuje si, jeeli rodki karne wymienione w art. 39 pkt
2, 2a i 3 orzeczono na podstawie art. 41 1a albo art. 42 2.
2a. Jeeli rodek karny orzeczony zosta doywotnio, sd moe uzna go za
wykonany, jeeli skazany przestrzega porzdku prawnego i nie zachodzi obawa
ponownego popenienia przestpstwa podobnego do tego, za ktre orzeczono
rodek karny, a rodek karny by w stosunku do skazanego wykonywany
przynajmniej przez 15 lat.
3. Sd moe zwolni skazanego z obowizku orzeczonego na podstawie art.
41b 5 lub 7 po upywie poowy okresu, na ktry go orzeczono, jeeli obowizek
by stosowany przynajmniej przez rok, a zachowanie skazanego wskazuje, e
dalsze stosowanie obowizku nie jest niezbdne do spenienia celw rodka
karnego.
Rozdzia IX
Zbieg przestpstw oraz czenie kar i rodkw karnych
Art. 85. 1. Jeeli sprawca popeni dwa lub wicej przestpstw

i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegajce czeniu, sd
orzeka kar czn.
2017-07-06
2. Podstaw orzeczenia kary cznej s wymierzone i podlegajce

wykonaniu, z zastrzeeniem art. 89, w caoci lub w czci kary lub kary czne za
przestpstwa, o ktrych mowa w 1.
3. Jeeli po rozpoczciu, a przed zakoczeniem wykonywania kary lub kary
cznej sprawca popeni przestpstwo, za ktre orzeczono kar tego samego
rodzaju lub inn podlegajc czeniu, orzeczona kara nie podlega czeniu z kar
odbywan w czasie popenienia czynu.
3a. Jeeli kara wykonywana lub orzeczona, o ktrej mowa w 3, stanie si
nastpnie podstaw orzeczenia kary lub kar cznych, zakaz czenia kar odnosi si
rwnie do tej kary lub kar cznych.
4. Kar czn nie obejmuje si kar orzeczonych wyrokami, o ktrych mowa
w art. 114a.
Art. 85a. Orzekajc kar czn, sd bierze pod uwag przede wszystkim cele
zapobiegawcze i wychowawcze, ktre kara ma osign w stosunku do skazanego,
a take potrzeby w zakresie ksztatowania wiadomoci prawnej spoeczestwa.
Art. 86. 1. Sd wymierza kar czn w granicach od najwyszej z kar

wymierzonych za poszczeglne przestpstwa do ich sumy, nie przekraczajc
jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolnoci albo 20 lat
pozbawienia wolnoci; kar pozbawienia wolnoci wymierza si w miesicach
i latach.
1a. Jeeli suma orzeczonych kar pozbawienia wolnoci wynosi 25 lat albo
wicej, a chociaby jedna z podlegajcych czeniu kar wynosi nie mniej ni 10 lat,
sd moe orzec kar czn 25 lat pozbawienia wolnoci.
2. Wymierzajc kar czn grzywny, sd okrela na nowo wysoko stawki
dziennej, kierujc si wskazaniami okrelonymi w art. 33 3; wysoko stawki
dziennej nie moe jednak przekracza najwyszej ustalonej poprzednio.
2a. Jeeli chociaby jedna z podlegajcych czeniu grzywien jest
wymierzona kwotowo, kar czn grzywny wymierza si kwotowo.
2b. Jeeli chociaby jedna z podlegajcych czeniu grzywien zostaa
orzeczona na podstawie przepisu przewidujcego wysz grn granic
ustawowego zagroenia t kar ni okrelona w art. 33 1, sd wymierza kar
czn grzywny w granicach od najwyszej z kar tego rodzaju wymierzonych za
2017-07-06
poszczeglne przestpstwa do ich sumy, nie przekraczajc jednak 4500 stawek

dziennych grzywny lub najwyszej z kar grzywny, jeeli przekracza ona
4500 stawek dziennych.
3. Wymierzajc kar czn ograniczenia wolnoci, sd okrela na nowo
obowizki lub wymiar potrcenia, o ktrych mowa w art. 34 1a, a take moe
naoy na sprawc obowizki wymienione w art. 72 1 pkt 27a, jak rwnie
orzec wiadczenie pienine wymienione w art. 39 pkt 7.
4. Zasady wymiaru kary cznej okrelone w 13 stosuje si odpowiednio,
jeeli przynajmniej jedn z kar podlegajcych czeniu jest ju orzeczona kara
czna.
Art. 87. 1. W razie skazania za zbiegajce si przestpstwa na kary

pozbawienia wolnoci i ograniczenia wolnoci sd wymierza kar czn
pozbawienia wolnoci, przyjmujc, e miesic ograniczenia wolnoci rwna si
15 dniom pozbawienia wolnoci.
2. Jeeli za zbiegajce si przestpstwa wymierzono kary pozbawienia
wolnoci oraz ograniczenia wolnoci i kara czna pozbawienia wolnoci nie
przekroczyaby 6 miesicy, a kara czna ograniczenia wolnoci 2 lat, sd moe
orzec te kary czne jednoczenie, jeeli cele kary zostan w ten sposb spenione.
Art. 88. Jeeli najsurowsz kar orzeczon za jedno ze zbiegajcych si

przestpstw jest kara 25 lat pozbawienia wolnoci albo doywotniego pozbawienia
wolnoci, orzeka si t kar jako kar czn; w wypadku zbiegu dwch lub wicej
kar 25 lat pozbawienia wolnoci sd moe orzec jako kar czn kar
doywotniego pozbawienia wolnoci.
Art. 89. 1. W razie skazania za zbiegajce si przestpstwa na kary

pozbawienia wolnoci z warunkowym zawieszeniem i bez warunkowego
zawieszenia ich wykonania sd moe warunkowo zawiesi wykonanie kary cznej
w wymiarze nieprzekraczajcym roku, jeeli sprawca w czasie popenienia
kadego z tych przestpstw nie by skazany na kar pozbawienia wolnoci i jest to
wystarczajce do osignicia wobec niego celw kary, a w szczeglnoci
zapobieenia powrotowi do przestpstwa.
1a. W razie skazania za zbiegajce si przestpstwa na kary pozbawienia
wolnoci z warunkowym zawieszeniem ich wykonania sd moe w wyroku
2017-07-06
cznym orzec kar czn pozbawienia wolnoci bez warunkowego zawieszenia

jej wykonania.
1b. Sd orzeka kar czn pozbawienia wolnoci bez warunkowego
zawieszenia jej wykonania, przyjmujc, e miesic kary pozbawienia wolnoci
z warunkowym zawieszeniem jej wykonania rwna si 15 dniom kary pozbawienia
wolnoci bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.
2. (uchylony)
3. (uchylony)
Art. 89a. 1. Jeeli chociaby jedn z kar podlegajcych czeniu jest kara
pozbawienia wolnoci z warunkowym zawieszeniem jej wykonania orzeczona na
podstawie art. 60 5, sd moe warunkowo zawiesi wykonanie kary cznej
nieprzekraczajcej wymiaru kary pozbawienia wolnoci, orzeczonej na podstawie
tego przepisu.
2. Orzekajc kar czn pozbawienia wolnoci z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania, sd moe orzec grzywn okrelon w art. 71 1,
chociaby jej nie orzeczono za pozostajce w zbiegu przestpstwa.
3. W razie zbiegu orzecze o okresach prby sd orzeka okres prby oraz
zwizane z nim obowizki na nowo. W razie zbiegu orzecze, o ktrym mowa w
1, okres prby moe wynosi do 10 lat.
Art. 90. 1. rodki karne, przepadek, rodki kompensacyjne, rodki

zabezpieczajce oraz dozr stosuje si, chociaby orzeczono je tylko co do jednego
ze zbiegajcych si przestpstw.
2. W razie orzeczenia za zbiegajce si przestpstwa pozbawienia praw
publicznych, zakazw lub obowizku tego samego rodzaju, sd stosuje
odpowiednio przepisy o karze cznej.
Art. 91. 1. Jeeli sprawca popenia w krtkich odstpach czasu,

z wykorzystaniem takiej samej sposobnoci, dwa lub wicej przestpstw, zanim
zapad pierwszy wyrok, chociaby nieprawomocny, co do ktregokolwiek z tych
przestpstw, sd orzeka jedn kar okrelon w przepisie stanowicym podstaw
jej wymiaru dla kadego z tych przestpstw, w wysokoci do grnej granicy
ustawowego zagroenia zwikszonego o poow.
2017-07-06
2. Jeeli sprawca w warunkach okrelonych w art. 85 popenia dwa lub

wicej cigw przestpstw okrelonych w 1 lub cig przestpstw oraz inne
przestpstwo, sd orzeka kar czn, stosujc odpowiednio przepisy tego
rozdziau.
3. Jeeli sprawca zosta skazany dwoma lub wicej wyrokami za
przestpstwa nalece do cigu przestpstw okrelonego w 1, orzeczona kara
czna nie moe przekroczy grnej granicy ustawowego zagroenia zwikszonego
o poow, przewidzianego w przepisie stanowicym podstaw wymiaru kary dla
kadego z tych przestpstw.
Art. 92. (uchylony)
Rozdzia X
rodki zabezpieczajce
Art. 93. (uchylony)
Art. 93a. 1. rodkami zabezpieczajcymi s:

1) elektroniczna kontrola miejsca pobytu;
2) terapia;
3) terapia uzalenie;
4) pobyt w zakadzie psychiatrycznym.
2. Jeeli ustawa tak stanowi, tytuem rodka zabezpieczajcego mona orzec
nakaz i zakazy okrelone w art. 39 pkt 23.
Art. 93b. 1. Sd moe orzec rodek zabezpieczajcy, gdy jest to konieczne,
aby zapobiec ponownemu popenieniu przez sprawc czynu zabronionego, a inne
rodki prawne okrelone w tym kodeksie lub orzeczone na podstawie innych ustaw
nie s wystarczajce. rodek zabezpieczajcy, o ktrym mowa w art. 93a 1 pkt 4,
mona orzec jedynie, aby zapobiec ponownemu popenieniu przez sprawc czynu
zabronionego o znacznej spoecznej szkodliwoci.
2. Sd uchyla rodek zabezpieczajcy, gdy dalsze jego stosowanie nie jest
ju konieczne.
3. rodek zabezpieczajcy i sposb jego wykonywania powinien by
odpowiedni do stopnia spoecznej szkodliwoci czynu zabronionego, ktry sprawca
2017-07-06
moe popeni, oraz prawdopodobiestwa jego popenienia, a take uwzgldnia

potrzeby i postpy w terapii lub terapii uzalenie. Sd moe zmieni orzeczony
wobec sprawcy rodek zabezpieczajcy lub sposb jego wykonywania, jeeli
poprzednio orzeczony rodek sta si nieodpowiedni lub jego wykonywanie nie jest
moliwe.
4. Wobec tego samego sprawcy mona orzec wicej ni jeden rodek
zabezpieczajcy; przepisy 1 i 3 stosuje si, biorc pod uwag wszystkie orzekane
rodki zabezpieczajce.
5. Sd orzeka pobyt w zakadzie psychiatrycznym tylko wtedy, gdy ustawa
tak stanowi.
Art. 93c. rodki zabezpieczajce mona orzec wobec sprawcy:

1) co do ktrego umorzono postpowanie o czyn zabroniony popeniony
w stanie niepoczytalnoci okrelonej w art. 31 1;
2) w razie skazania za przestpstwo popenione w stanie ograniczonej
poczytalnoci okrelonej w art. 31 2;
3) w razie skazania za przestpstwo okrelone w art. 148, art. 156, art. 197, art.
198, art. 199 2 lub art. 200 1, popenione w zwizku z zaburzeniem
preferencji seksualnych;
4) w razie skazania na kar pozbawienia wolnoci bez warunkowego jej
zawieszenia za umylne przestpstwo okrelone w rozdziale XIX, XXIII,
XXV lub XXVI, popenione w zwizku z zaburzeniem osobowoci o takim
charakterze lub nasileniu, e zachodzi co najmniej wysokie
prawdopodobiestwo popenienia czynu zabronionego z uyciem przemocy
lub grob jej uycia;
5) w razie skazania za przestpstwo popenione w zwizku z uzalenieniem od
alkoholu, rodka odurzajcego lub innego podobnie dziaajcego rodka.
Art. 93d. 1. Czasu stosowania rodka zabezpieczajcego nie okrela si

z gry.
2. Uchylajc rodek zabezpieczajcy w postaci pobytu w zakadzie
psychiatrycznym, sd moe orzec jeden lub wicej ze rodkw zabezpieczajcych,
o ktrych mowa w art. 93a 1 pkt 13.
2017-07-06
3. Sd ustala potrzeb i moliwoci wykonania orzeczonego rodka

zabezpieczajcego nie wczeniej ni na 6 miesicy przed przewidywanym
warunkowym zwolnieniem lub odbyciem kary pozbawienia wolnoci.
4. Jeeli wobec sprawcy wykonywana jest kara pozbawienia wolnoci,
rodki zabezpieczajce, o ktrych mowa w art. 93a 1 pkt 13, mona orzec
rwnie do czasu wykonania tej kary, jednak nie wczeniej ni na 6 miesicy przed
przewidywanym warunkowym zwolnieniem lub odbyciem kary pozbawienia
wolnoci.
5. Jeeli sprawca zosta skazany na kar pozbawienia wolnoci bez
warunkowego zawieszenia jej wykonania, kar 25 lat pozbawienia wolnoci lub
kar doywotniego pozbawienia wolnoci, orzeczony rodek zabezpieczajcy
stosuje si po odbyciu kary lub warunkowym zwolnieniu, chyba e ustawa stanowi
inaczej.
6. Jeeli zachowanie sprawcy po uchyleniu rodka zabezpieczajcego
wskazuje, e zachodzi konieczno stosowania rodkw zabezpieczajcych, sd,
nie pniej ni w cigu 3 lat od uchylenia rodka, moe ponownie orzec ten sam
rodek zabezpieczajcy lub inny rodek, o ktrym mowa w art. 93a 1 pkt 13.
Art. 93e. Sprawca, wobec ktrego orzeczono elektroniczn kontrol miejsca

pobytu, ma obowizek poddania si nieprzerwanej kontroli miejsca swojego pobytu
sprawowanej za pomoc urzdze technicznych, w tym noszonego nadajnika.
Art. 93f. 1. Sprawca, wobec ktrego orzeczono terapi, ma obowizek

stawiennictwa we wskazanej przez sd placwce w terminach wyznaczonych przez
lekarza psychiatr, seksuologa lub terapeut i poddania si terapii farmakologicznej
zmierzajcej do osabienia popdu seksualnego, psychoterapii lub psychoedukacji
w celu poprawy jego funkcjonowania w spoeczestwie.
2. Sprawca, wobec ktrego orzeczono terapi uzalenie, ma obowizek
stawiennictwa we wskazanej przez sd placwce leczenia odwykowego
w terminach wyznaczonych przez lekarza i poddania si leczeniu uzalenienia od
alkoholu, rodka odurzajcego lub innego podobnie dziaajcego rodka.
Art. 93g. 1. Sd orzeka pobyt w odpowiednim zakadzie psychiatrycznym

wobec sprawcy okrelonego w art. 93c pkt 1, jeeli istnieje wysokie
prawdopodobiestwo, e popeni on ponownie czyn zabroniony o znacznej
2017-07-06
spoecznej szkodliwoci w zwizku z chorob psychiczn lub upoledzeniem

umysowym.
2. Skazujc sprawc okrelonego w art. 93c pkt na kar pozbawienia
wolnoci bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, kar 25 lat pozbawienia
wolnoci lub kar doywotniego pozbawienia wolnoci, sd orzeka pobyt
w odpowiednim zakadzie psychiatrycznym, jeeli istnieje wysokie
prawdopodobiestwo, e popeni on czyn zabroniony o znacznej spoecznej
szkodliwoci w zwizku z chorob psychiczn lub upoledzeniem umysowym.
3. Skazujc sprawc okrelonego w art. 93c pkt 3 na kar pozbawienia
wolnoci bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, kar 25 lat pozbawienia
wolnoci lub kar doywotniego pozbawienia wolnoci, sd orzeka pobyt
w odpowiednim zakadzie psychiatrycznym, jeeli istnieje wysokie
prawdopodobiestwo, e skazany popeni przestpstwo przeciwko yciu, zdrowiu
lub wolnoci seksualnej w zwizku z zaburzeniem preferencji seksualnych.
Art. 94. (uchylony)
Art. 95. (uchylony)
Art. 96. (uchylony)
Art. 97. (uchylony)
Art. 98. (uchylony)
Art. 99. 1. Jeeli sprawca dopuci si czynu zabronionego w stanie

niepoczytalnoci okrelonej w art. 31 1, sd moe orzec tytuem rodka
zabezpieczajcego nakaz lub zakazy wymienione w art. 39 pkt 23.
2. Zakazy wymienione w art. 39 pkt 23 orzeka si bez okrelenia czasu ich
obowizywania; sd uchyla je, gdy ustay przyczyny ich orzeczenia.
Art. 100. (uchylony)
Rozdzia XI
Przedawnienie
Art. 101. 1. Karalno przestpstwa ustaje, jeeli od czasu jego popenienia

upyno lat:
2017-07-06
1) 30 gdy czyn stanowi zbrodni zabjstwa;

2) 20 gdy czyn stanowi inn zbrodni;
2a) 15 gdy czyn stanowi wystpek zagroony kar pozbawienia wolnoci
przekraczajc 5 lat;
3) 10 gdy czyn stanowi wystpek zagroony kar pozbawienia wolnoci
przekraczajc 3 lata;
4) 5 gdy chodzi o pozostae wystpki.
5) (uchylony)
2. Karalno przestpstwa ciganego z oskarenia prywatnego ustaje
z upywem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedzia si o osobie sprawcy
przestpstwa, nie pniej jednak ni z upywem 3 lat od czasu jego popenienia.
3. W wypadkach przewidzianych w 1 lub 2, jeeli dokonanie przestpstwa
zaley od nastpienia okrelonego w ustawie skutku, bieg przedawnienia
rozpoczyna si od czasu, gdy skutek nastpi.
4. W przypadku:
1) wystpkw przeciwko yciu i zdrowiu, popenionych na szkod maoletniego,
zagroonych kar, ktrej grna granica przekracza 5 lat pozbawienia
wolnoci,
2) przestpstw okrelonych w rozdziale XXV, popenionych na szkod
maoletniego albo gdy treci pornograficzne obejmuj udzia maoletniego
przedawnienie karalnoci przestpstwa nie moe nastpi przed ukoczeniem
przez niego 30. roku ycia.
Art. 102. Jeeli w okresie, o ktrym mowa w art. 101, wszczto

postpowanie, karalno przestpstw okrelonych w art. 101 1 ustaje z upywem
10 lat, a w pozostaych wypadkach z upywem 5 lat od zakoczenia tego okresu.
Art. 103. 1. Nie mona wykona kary, jeeli od uprawomocnienia si

wyroku skazujcego upyno lat:
1) 30 w razie skazania na kar pozbawienia wolnoci przekraczajc 5 lat albo
kar surowsz;
2) 15 w razie skazania na kar pozbawienia wolnoci nieprzekraczajc 5 lat;
3) 10 w razie skazania na inn kar.
2017-07-06
2. Przepis 1 pkt 3 stosuje si odpowiednio do rodkw karnych, rodkw

kompensacyjnych oraz przepadku.
Art. 104. 1. Przedawnienie nie biegnie, jeeli przepis ustawy nie pozwala
na wszczcie lub dalsze prowadzenie postpowania karnego; nie dotyczy to jednak
braku wniosku albo oskarenia prywatnego.
2. (uchylony)
Art. 105. 1. Przepisw art. 101103 nie stosuje si do zbrodni przeciwko

pokojowi, ludzkoci i przestpstw wojennych.
2. Przepisw art. 101103 nie stosuje si rwnie do umylnego
przestpstwa: zabjstwa, cikiego uszkodzenia ciaa, cikiego uszczerbku na
zdrowiu lub pozbawienia wolnoci czonego ze szczeglnym udrczeniem,
popenionego przez funkcjonariusza publicznego w zwizku z penieniem
obowizkw subowych.
Rozdzia XII
Zatarcie skazania
Art. 106. Z chwil zatarcia skazania uwaa si je za niebye; wpis o skazaniu

usuwa si z rejestru skazanych.
Art. 106a. Nie podlega zatarciu skazanie na kar pozbawienia wolnoci bez
warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestpstwo przeciwko wolnoci
seksualnej i obyczajnoci, jeeli pokrzywdzony by maoletnim poniej lat 15.
Art. 107. 1. W razie skazania na kar pozbawienia wolnoci wymienion

w art. 32 pkt 3 lub kar 25 lat pozbawienia wolnoci, zatarcie skazania nastpuje
z mocy prawa z upywem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od
przedawnienia jej wykonania.
2. Sd moe na wniosek skazanego zarzdzi zatarcie skazania ju po
upywie 5 lat, jeeli skazany w tym okresie przestrzega porzdku prawnego,
a wymierzona kara pozbawienia wolnoci nie przekraczaa 3 lat.
3. W razie skazania na kar doywotniego pozbawienia wolnoci, zatarcie
skazania nastpuje z mocy prawa z upywem 10 lat od uznania jej za wykonan, od
darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
2017-07-06
4. W razie skazania na kar ograniczenia wolnoci zatarcie skazania

nastpuje z mocy prawa z upywem 3 lat od wykonania lub darowania kary albo od
przedawnienia jej wykonania.
4a. W razie skazania na grzywn zatarcie skazania nastpuje z mocy prawa
z upywem roku od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej
wykonania.
5. W razie odstpienia od wymierzenia kary, zatarcie skazania nastpuje
z mocy prawa z upywem roku od wydania prawomocnego orzeczenia.
6. Jeeli orzeczono rodek karny, przepadek lub rodek kompensacyjny,
zatarcie skazania nie moe nastpi przed jego wykonaniem, darowaniem albo
przedawnieniem jego wykonania. Zatarcie skazania nie moe nastpi rwnie
przed wykonaniem rodka zabezpieczajcego.
Art. 108. Jeeli sprawc skazano za dwa lub wicej nie pozostajcych
w zbiegu przestpstw, jak rwnie jeeli skazany po rozpoczciu, lecz przed
upywem, okresu wymaganego do zatarcia skazania ponownie popeni
przestpstwo, dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skaza.
Rozdzia XIII
Odpowiedzialno za przestpstwa popenione za granic
Art. 109. Ustaw karn polsk stosuje si do obywatela polskiego, ktry

popeni przestpstwo za granic.
Art. 110. 1. Ustaw karn polsk stosuje si do cudzoziemca, ktry popeni

za granic czyn zabroniony skierowany przeciwko interesom Rzeczypospolitej
Polskiej, obywatela polskiego, polskiej osoby prawnej lub polskiej jednostki
organizacyjnej niemajcej osobowoci prawnej oraz do cudzoziemca, ktry
popeni za granic przestpstwo o charakterze terrorystycznym.
2. Ustaw karn polsk stosuje si w razie popenienia przez cudzoziemca
za granic czynu zabronionego innego ni wymieniony w 1, jeeli czyn
zabroniony jest w ustawie karnej polskiej zagroony kar przekraczajc 2 lata
pozbawienia wolnoci, a sprawca przebywa na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej i nie postanowiono go wyda.
2017-07-06
Art. 111. 1. Warunkiem odpowiedzialnoci za czyn popeniony za granic

jest uznanie takiego czynu za przestpstwo rwnie przez ustaw obowizujc
w miejscu jego popenienia.
2. Jeeli zachodz rnice midzy ustaw polsk a ustaw obowizujc
w miejscu popenienia czynu, stosujc ustaw polsk, sd moe uwzgldni te
rnice na korzy sprawcy.
3. Warunek przewidziany w 1 nie ma zastosowania do polskiego
funkcjonariusza publicznego, ktry penic sub za granic popeni tam
przestpstwo w zwizku z wykonywaniem swoich funkcji, ani do osoby, ktra
popenia przestpstwo w miejscu nie podlegajcym adnej wadzy pastwowej.
Art. 112. Niezalenie od przepisw obowizujcych w miejscu popenienia

czynu zabronionego, ustaw karn polsk stosuje si do obywatela polskiego oraz
cudzoziemca w razie popenienia:
1) przestpstwa przeciwko bezpieczestwu wewntrznemu lub zewntrznemu
Rzeczypospolitej Polskiej;
1a) (utraci moc)1)
2) przestpstwa przeciwko polskim urzdom lub funkcjonariuszom publicznym
oraz przestpstwa wyudzenia powiadczenia nieprawdy od polskiego
funkcjonariusza publicznego lub innej osoby uprawnionej na podstawie prawa
polskiego do wystawienia dokumentu,
3) przestpstwa przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym;
4) przestpstwa faszywych zezna, zoenia faszywego owiadczenia, opinii
lub tumaczenia, posuenia si dokumentem stwierdzajcym tosamo innej
osoby, powiadczajcym nieprawd lub faszywym wobec urzdu
polskiego,
5) przestpstwa, z ktrego zostaa osignita, chociaby porednio, korzy
majtkowa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 113. Niezalenie od przepisw obowizujcych w miejscu popenienia

przestpstwa, ustaw karn polsk stosuje si do obywatela polskiego oraz
cudzoziemca, ktrego nie postanowiono wyda, w razie popenienia przez niego za
1)
Z dniem 30 wrzenia 2008 r. na podstawie wyroku Trybunau Konstytucyjnego z dnia
19 wrzenia 2008 r., sygn. akt K 5/07 (Dz. U. poz. 1080).
2017-07-06
granic przestpstwa, do ktrego cigania Rzeczpospolita Polska jest zobowizana

na mocy umowy midzynarodowej, lub przestpstwa okrelonego w Rzymskim
Statucie Midzynarodowego Trybunau Karnego, sporzdzonym w Rzymie dnia
17 lipca 1998 r. (Dz. U. z 2003 r. poz. 708).
Art. 114. 1. Orzeczenie zapade za granic nie stanowi przeszkody do

wszczcia lub prowadzenia postpowania karnego o ten sam czyn zabroniony przed
sdem polskim.
2. Sd zalicza na poczet orzeczonej kary okres rzeczywistego pozbawienia
wolnoci za granic oraz wykonywan tam kar, uwzgldniajc rnice zachodzce
midzy tymi karami.
3. Przepisu 1 nie stosuje si:
1) jeeli wyrok skazujcy zapady za granic zosta przejty do wykonania na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak rwnie wtedy, gdy orzeczenie
zapade za granic dotyczy przestpstwa, w zwizku z ktrym nastpio
przekazanie cigania lub wydanie sprawcy z terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej;
2) do orzecze midzynarodowych trybunaw karnych dziaajcych na
podstawie wicego Rzeczpospolit Polsk prawa midzynarodowego;
3) do prawomocnych orzecze sdw lub innych organw pastw obcych
koczcych postpowanie karne, jeeli wynika to z wicej Rzeczpospolit
Polsk umowy midzynarodowej.
4. Jeeli nastpio przejcie obywatela polskiego, skazanego prawomocnie
przez sd obcego pastwa, do wykonania wyroku na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, sd okrela wedug polskiego prawa kwalifikacj prawn czynu oraz
podlegajc wykonaniu kar lub inny rodek przewidziany w tej ustawie; podstaw
okrelenia kary lub rodka podlegajcego wykonaniu stanowi wyrok wydany przez
sd pastwa obcego, kara groca za taki czyn w polskim prawie, okres
rzeczywistego pozbawienia wolnoci za granic oraz wykonana tam kara lub inny
rodek, z uwzgldnieniem rnic na korzy skazanego.
Art. 114a. 1. Wyrokiem skazujcym jest rwnie prawomocne orzeczenie

skazujce za popenienie przestpstwa wydane przez sd waciwy w sprawach
karnych w pastwie czonkowskim Unii Europejskiej, chyba e wedug ustawy
2017-07-06
karnej polskiej czyn nie stanowi przestpstwa, sprawca nie podlega karze albo
orzeczono kar nieznan ustawie.
2. W razie skazania przez sd, o ktrym mowa w 1, w sprawach:
1) stosowania nowej ustawy karnej, ktra wesza w ycie po wydaniu wyroku
skazujcego,
2) zatarcia skazania
stosuje si ustaw obowizujc w miejscu skazania. Przepisu art. 108 nie stosuje
si.
3. Przepisu 1 nie stosuje si, jeeli informacje uzyskane z rejestru karnego
lub od sdu pastwa czonkowskiego Unii Europejskiej nie s wystarczajce do
ustalenia skazania albo orzeczona kara podlega darowaniu w pastwie, w ktrym
nastpio skazanie.
Rozdzia XIV
Objanienie wyrae ustawowych
Art. 115. 1. Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach

okrelonych w ustawie karnej.
2. Przy ocenie stopnia spoecznej szkodliwoci czynu sd bierze pod uwag
rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrzdzonej lub grocej szkody,
sposb i okolicznoci popenienia czynu, wag naruszonych przez sprawc
obowizkw, jak rwnie posta zamiaru, motywacj sprawcy, rodzaj naruszonych
regu ostronoci i stopie ich naruszenia.
3. Przestpstwami podobnymi s przestpstwa nalece do tego samego
rodzaju; przestpstwa z zastosowaniem przemocy lub groby jej uycia albo
przestpstwa popenione w celu osignicia korzyci majtkowej uwaa si za
przestpstwa podobne.
4. Korzyci majtkow lub osobist jest korzy zarwno dla siebie, jak
i dla kogo innego.
5. Mieniem znacznej wartoci jest mienie, ktrego warto w czasie
popenienia czynu zabronionego przekracza 200 000 zotych.
6. Mieniem wielkiej wartoci jest mienie, ktrego warto w czasie
popenienia czynu zabronionego przekracza 1 000 000 zotych.
2017-07-06
7. Przepis 5 stosuje si odpowiednio do okrelenia znaczna szkoda oraz

okrelenia warto lub czna warto jest znaczna.
7a. Przepis 6 stosuje si odpowiednio do okrelenia szkoda w wielkich
rozmiarach.
8. (uchylony)
9. Rzecz ruchom lub przedmiotem jest take polski albo obcy pienidz lub
inny rodek patniczy, rodek pieniny zapisany na rachunku oraz dokument
uprawniajcy do otrzymania sumy pieninej albo zawierajcy obowizek wypaty
kapitau, odsetek, udziau w zyskach, albo stwierdzenie uczestnictwa w spce.
10. Modocianym jest sprawca, ktry w chwili popenienia czynu
zabronionego nie ukoczy 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.
11. Osob najblisz jest maonek, wstpny, zstpny, rodzestwo,
powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostajca w stosunku
przysposobienia oraz jej maonek, a take osoba pozostajca we wsplnym
poyciu.
12. Grob bezprawn jest zarwno groba, o ktrej mowa w art. 190, jak
i groba spowodowania postpowania karnego lub rozgoszenia wiadomoci
uwaczajcej czci zagroonego lub jego osoby najbliszej; nie stanowi groby
zapowied spowodowania postpowania karnego, jeeli ma ona jedynie na celu
ochron prawa naruszonego przestpstwem.
13. Funkcjonariuszem publicznym jest:
1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej;
2) pose, senator, radny;
2a) pose do Parlamentu Europejskiego;
3) sdzia, awnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu postpowania
przygotowawczego lub organu nadrzdnego nad finansowym organem
postpowania przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sdowy,
syndyk, nadzorca sdowy i zarzdca, osoba orzekajca w organach
dyscyplinarnych dziaajcych na podstawie ustawy;
4) osoba bdca pracownikiem administracji rzdowej, innego organu
pastwowego lub samorzdu terytorialnego, chyba e peni wycznie
czynnoci usugowe, a take inna osoba w zakresie, w ktrym uprawniona jest
do wydawania decyzji administracyjnych;
2017-07-06
5) osoba bdca pracownikiem organu kontroli pastwowej lub organu kontroli

samorzdu terytorialnego, chyba e peni wycznie czynnoci usugowe;
6) osoba zajmujca kierownicze stanowisko w innej instytucji pastwowej;
7) funkcjonariusz organu powoanego do ochrony bezpieczestwa publicznego
albo funkcjonariusz Suby Wiziennej;
8) osoba penica czynn sub wojskow, z wyjtkiem terytorialnej suby
wojskowej penionej dyspozycyjnie;
9) pracownik midzynarodowego trybunau karnego, chyba e peni wycznie
czynnoci usugowe.
14. Dokumentem jest kady przedmiot lub inny zapisany nonik informacji,
z ktrym jest zwizane okrelone prawo, albo ktry ze wzgldu na zawart w nim
tre stanowi dowd prawa, stosunku prawnego lub okolicznoci majcej znaczenie
prawne.
14a. Faktur jest dokument, o ktrym mowa w art. 2 pkt 31 ustawy z dnia
11 marca 2004 r. o podatku od towarw i usug (Dz. U. z 2016 r. poz. 710, z pn.
zm.2)).
15. W rozumieniu tego kodeksu za statek wodny uwaa si take sta
platform umieszczon na szelfie kontynentalnym.
16. Stan nietrzewoci w rozumieniu tego kodeksu zachodzi, gdy:
1) zawarto alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stenia
przekraczajcego t warto lub
2) zawarto alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg
albo prowadzi do stenia przekraczajcego t warto.
17. onierzem jest osoba penica czynn sub wojskow, z wyjtkiem
terytorialnej suby wojskowej penionej dyspozycyjnie.
18. Rozkazem jest polecenie okrelonego dziaania lub zaniechania wydane
subowo onierzowi przez przeoonego lub uprawnionego onierza starszego
stopniem.
19. Osob penic funkcj publiczn jest funkcjonariusz publiczny,
czonek organu samorzdowego, osoba zatrudniona w jednostce organizacyjnej
dysponujcej rodkami publicznymi, chyba e wykonuje wycznie czynnoci
2)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2016 r. poz. 846,
960, 1052, 1206, 1228, 1579, 1948 i 2024 oraz z 2017 r. poz. 60.
2017-07-06
usugowe, a take inna osoba, ktrej uprawnienia i obowizki w zakresie

dziaalnoci publicznej s okrelone lub uznane przez ustaw lub wic
Rzeczpospolit Polsk umow midzynarodow.
20. Przestpstwem o charakterze terrorystycznym jest czyn zabroniony
zagroony kar pozbawienia wolnoci, ktrej grna granica wynosi co najmniej
5 lat, popeniony w celu:
1) powanego zastraszenia wielu osb,
2) zmuszenia organu wadzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub innego
pastwa albo organu organizacji midzynarodowej do podjcia lub
zaniechania okrelonych czynnoci,
3) wywoania powanych zakce w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej
Polskiej, innego pastwa lub organizacji midzynarodowej
a take groba popenienia takiego czynu.
21. Wystpkiem o charakterze chuligaskim jest wystpek polegajcy na
umylnym zamachu na zdrowie, na wolno, na cze lub nietykalno cielesn, na
bezpieczestwo powszechne, na dziaalno instytucji pastwowych lub samorzdu
terytorialnego, na porzdek publiczny, albo na umylnym niszczeniu, uszkodzeniu
lub czynieniu niezdatn do uytku cudzej rzeczy, jeeli sprawca dziaa publicznie
i bez powodu albo z oczywicie bahego powodu, okazujc przez to race
lekcewaenie porzdku prawnego.
22. Handlem ludmi jest werbowanie, transport, dostarczanie,
przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osoby z zastosowaniem:
1) przemocy lub groby bezprawnej,
2) uprowadzenia,
3) podstpu,
4) wprowadzenia w bd albo wyzyskania bdu lub niezdolnoci do naleytego
pojmowania przedsibranego dziaania,
5) naduycia stosunku zalenoci, wykorzystania krytycznego pooenia lub
stanu bezradnoci,
6) udzielenia albo przyjcia korzyci majtkowej lub osobistej albo jej obietnicy
osobie sprawujcej opiek lub nadzr nad inn osob
w celu jej wykorzystania, nawet za jej zgod, w szczeglnoci w prostytucji,
pornografii lub innych formach seksualnego wykorzystania, w pracy lub usugach
2017-07-06
o charakterze przymusowym, w ebractwie, w niewolnictwie lub innych formach

wykorzystania poniajcych godno czowieka albo w celu pozyskania komrek,
tkanek lub narzdw wbrew przepisom ustawy. Jeeli zachowanie sprawcy dotyczy
maoletniego, stanowi ono handel ludmi, nawet gdy nie zostay uyte metody lub
rodki wymienione w pkt 16.
23. Niewolnictwo jest stanem zalenoci, w ktrym czowiek jest
traktowany jak przedmiot wasnoci.
24. Przy ocenie rozmiaru dziaalnoci przedsibiorstwa sd bierze pod
uwag warto przedsibiorstwa.
Rozdzia XV
Stosunek do ustaw szczeglnych
Art. 116. Przepisy czci oglnej tego kodeksu stosuje si do innych ustaw
przewidujcych odpowiedzialno karn, chyba e ustawy te wyranie wyczaj
ich zastosowanie.
CZ SZCZEGLNA
Rozdzia XVI
Przestpstwa przeciwko pokojowi, ludzkoci oraz przestpstwa wojenne
Art. 117. 1. Kto wszczyna lub prowadzi wojn napastnicz,

podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 12, karze 25 lat
pozbawienia wolnoci albo karze doywotniego pozbawienia wolnoci.
2. (uchylony)
3. Kto publicznie nawouje do wszczcia wojny napastniczej lub publicznie
pochwala wszczcie lub prowadzenie takiej wojny,
podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
Art. 118. 1. Kto, w celu wyniszczenia w caoci albo w czci grupy

narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub grupy o okrelonym
wiatopogldzie, dopuszcza si zabjstwa albo powoduje ciki uszczerbek na
zdrowiu osoby nalecej do takiej grupy,
2017-07-06
2. Kto, w celu okrelonym w 1, stwarza dla osb nalecych do takiej

grupy warunki ycia groce jej biologicznym wyniszczeniem, stosuje rodki
majce suy do wstrzymania urodze w obrbie grupy lub przymusowo odbiera
dzieci osobom do niej nalecym,
podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 5 albo karze
3. (uchylony)
Art. 118a. 1. Kto, biorc udzia w masowym zamachu lub choby w jednym
z powtarzajcych si zamachw skierowanych przeciwko grupie ludnoci
podjtych w celu wykonania lub wsparcia polityki pastwa lub organizacji:
1) dopuszcza si zabjstwa,
2) powoduje ciki uszczerbek na zdrowiu czowieka,
3) stwarza dla osb nalecych do grupy ludnoci warunki ycia groce ich
biologicznej egzystencji, w szczeglnoci przez pozbawienie dostpu do
ywnoci lub opieki medycznej, ktre s obliczone na ich wyniszczenie,
2. Kto, biorc udzia w masowym zamachu lub choby w jednym
1) powoduje oddanie osoby w stan niewolnictwa lub utrzymuje j w tym stanie,
2) pozbawia osob wolnoci na czas przekraczajcy 7 dni lub ze szczeglnym
udrczeniem,
3) stosuje tortury lub poddaje osob okrutnemu lub nieludzkiemu traktowaniu,
4) dopuszcza si zgwacenia albo stosujc przemoc, grob bezprawn lub
podstp w inny sposb narusza wolno seksualn osoby,
5) stosujc przemoc lub grob bezprawn powoduje zajcie przez kobiet
w ci w zamiarze wpynicia na skad etniczny grupy ludnoci lub
dokonania innych powanych narusze prawa midzynarodowego,
6) pozbawia osob wolnoci i odmawia udzielenia informacji dotyczcych tej
osoby lub miejsca jej pobytu lub przekazuje nieprawdziwe informacje
dotyczce tej osoby lub miejsca jej pobytu, w zamiarze pozbawienia takiej
osoby ochrony prawnej przez duszy okres,
2017-07-06
podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 5 albo karze 25 lat
pozbawienia wolnoci.
3. Kto, biorc udzia w masowym zamachu lub choby w jednym
1) naruszajc prawo midzynarodowe zmusza osoby do zmiany ich zgodnego
z prawem miejsca zamieszkania,
2) dopuszcza si powanego przeladowania grupy ludnoci z powodw
uznanych za niedopuszczalne na podstawie prawa midzynarodowego,
w szczeglnoci politycznych, rasowych, narodowych, etnicznych,
kulturowych, wyznaniowych lub z powodu bezwyznaniowoci,
wiatopogldu lub pci, powodujc pozbawienie praw podstawowych,
podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 3.
Art. 119. 1. Kto stosuje przemoc lub grob bezprawn wobec grupy osb
lub poszczeglnej osoby z powodu jej przynalenoci narodowej, etnicznej,
rasowej, politycznej, wyznaniowej lub z powodu jej bezwyznaniowoci,
2. (uchylony)
Art. 120. Kto stosuje rodek masowej zagady zakazany przez prawo
midzynarodowe,
Art. 121. 1. Kto, wbrew zakazom prawa midzynarodowego lub przepisom

ustawy, wytwarza, gromadzi, nabywa, zbywa, przechowuje, przewozi lub przesya
rodki masowej zagady lub rodki walki bd prowadzi badania majce na celu
wytwarzanie lub stosowanie takich rodkw,
podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.
2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza do popenienia czynu
okrelonego w 1.
Art. 122. 1. Kto w czasie dziaa zbrojnych atakuje miejscowo lub obiekt
niebroniony, stref sanitarn, zdemilitaryzowan lub zneutralizowan albo stosuje
inny sposb walki zakazany przez prawo midzynarodowe,
2017-07-06
2. Tej samej karze podlega, kto w czasie dziaa zbrojnych stosuje rodek
walki zakazany przez prawo midzynarodowe.
Art. 123. 1. Kto, naruszajc prawo midzynarodowe, dopuszcza si

zabjstwa wobec:
1) osb, ktre skadajc bro lub nie dysponujc rodkami obrony podday si,
2) rannych, chorych, rozbitkw, personelu medycznego lub osb duchownych,
3) jecw wojennych,
4) ludnoci cywilnej obszaru okupowanego, zajtego lub na ktrym tocz si
dziaania zbrojne, albo innych osb korzystajcych w czasie dziaa
zbrojnych z ochrony midzynarodowej,
2. Kto, naruszajc prawo midzynarodowe, powoduje u osb
wymienionych w 1 ciki uszczerbek na zdrowiu, poddaje te osoby torturom,
okrutnemu lub nieludzkiemu traktowaniu, dokonuje na nich, nawet za ich zgod,
eksperymentw poznawczych, uywa ich do ochraniania swoj obecnoci
okrelonego terenu lub obiektu przed dziaaniami zbrojnymi albo wasnych
oddziaw lub zatrzymuje jako zakadnikw,
Art. 124. 1. Kto, naruszajc prawo midzynarodowe, zmusza osoby

wymienione w art. 123 1 do suby w nieprzyjacielskich siach zbrojnych lub do
uczestnictwa w dziaaniach zbrojnych skierowanych przeciwko wasnemu krajowi,
stosuje kary cielesne, przemoc, grob bezprawn lub podstpem doprowadza te
osoby do obcowania pciowego, poddania si innej czynnoci seksualnej albo do
wykonania takiej czynnoci, dopuszcza si zamachu na godno osobist,
w szczeglnoci poniajcego i upokarzajcego traktowania, pozbawia wolnoci,
pozbawia prawa do niezawisego i bezstronnego sdu albo ogranicza prawo tych
osb do obrony w postpowaniu karnym, ogasza prawa lub roszczenia obywateli
2017-07-06
strony przeciwnej za wygase, zawieszone lub niedopuszczalne do dochodzenia

przed sdem,
2. Tej samej karze podlega, kto, naruszajc prawo midzynarodowe,
opnia repatriacj jecw wojennych lub osb cywilnych, dokonuje
przemieszczenia, przesiedlenia lub deportacji ludnoci cywilnej, wciela, werbuje
do si zbrojnych osoby poniej 18 roku ycia lub faktycznie uywa takich osb
w dziaaniach zbrojnych.
Art. 125. 1. Kto, na obszarze okupowanym, zajtym lub na ktrym tocz si

dziaania zbrojne, naruszajc prawo midzynarodowe, niszczy, uszkadza, zabiera
lub przywaszcza mienie albo dobro kultury,
2. Jeeli czyn dotyczy mienia znacznej wartoci albo dobra o szczeglnym
znaczeniu dla kultury, sprawca
Art. 126. 1. Kto w czasie dziaa zbrojnych uywa niezgodnie z prawem

midzynarodowym znaku Czerwonego Krzya lub Czerwonego Pksiyca,
podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.
2. Tej samej karze podlega, kto w czasie dziaa zbrojnych uywa
niezgodnie z prawem midzynarodowym znaku ochronnego dla dbr kultury lub
innego znaku chronionego przez prawo midzynarodowe albo posuguje si flag
pastwow lub odznak wojskow nieprzyjaciela, pastwa neutralnego albo
organizacji lub komisji midzynarodowej.
Art. 126a. Kto publicznie nawouje do popenienia czynu okrelonego w art.

118, 118a, 119 1, art. 120125 lub publicznie pochwala popenienie czynu
okrelonego w tych przepisach,
Art. 126b. 1. Kto, nie dopeniajc obowizku naleytej kontroli, dopuszcza

do popenienia czynu okrelonego w art. 117 3, art. 118, 118a, 119 1, art. 120
126a przez osob pozostajc pod jego faktyczn wadz lub kontrol,
podlega karze okrelonej w tych przepisach.
2017-07-06
2. Jeeli sprawca dziaa nieumylnie, podlega karze pozbawienia wolnoci

od 3 miesicy do lat 5.
Art. 126c. 1. Kto czyni przygotowania do przestpstwa okrelonego w art.

117, art. 118 lub art. 120,
2. Kto czyni przygotowania do przestpstwa okrelonego w art. 118a 1 lub
2, art. 122 lub art. 123,
3. Kto czyni przygotowania do przestpstwa okrelonego w art. 124 1 lub
art. 125,
Rozdzia XVII
Przestpstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej
Art. 127. 1. Kto, majc na celu pozbawienie niepodlegoci, oderwanie

czci obszaru lub zmian przemoc konstytucyjnego ustroju Rzeczypospolitej
Polskiej, podejmuje w porozumieniu z innymi osobami dziaalno zmierzajc
bezporednio do urzeczywistnienia tego celu,
2. Kto czyni przygotowania do popenienia przestpstwa okrelonego w 1,
Art. 128. 1. Kto, w celu usunicia przemoc konstytucyjnego organu

Rzeczypospolitej Polskiej, podejmuje dziaalno zmierzajc bezporednio do
urzeczywistnienia tego celu,
3. Kto przemoc lub grob bezprawn wywiera wpyw na czynnoci
urzdowe konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej,
2017-07-06
Art. 129. Kto, bdc upowaniony do wystpowania w imieniu

Rzeczypospolitej Polskiej w stosunkach z rzdem obcego pastwa lub zagraniczn
organizacj, dziaa na szkod Rzeczypospolitej Polskiej,
Art. 130. 1. Kto bierze udzia w dziaalnoci obcego wywiadu przeciwko

Rzeczypospolitej Polskiej,
2. Kto, biorc udzia w obcym wywiadzie albo dziaajc na jego rzecz,
udziela temu wywiadowi wiadomoci, ktrych przekazanie moe wyrzdzi szkod
3. Kto, w celu udzielenia obcemu wywiadowi wiadomoci okrelonych w
2, gromadzi je lub przechowuje, wchodzi do systemu informatycznego w celu ich
uzyskania albo zgasza gotowo dziaania na rzecz obcego wywiadu przeciwko
4. Kto dziaalno obcego wywiadu organizuje lub ni kieruje,
Art. 131. 1. Nie podlega karze za usiowanie przestpstwa okrelonego

w art. 127 1, art. 128 1 lub w art. 130 1 lub 2, kto dobrowolnie poniecha
dalszej dziaalnoci i ujawni wobec organu powoanego do cigania przestpstw
wszystkie istotne okolicznoci popenionego czynu; przepis art. 17 2 stosuje si
odpowiednio.
2. Nie podlega karze za przestpstwo okrelone w art. 128 2, art. 129 lub
w art. 130 3, kto dobrowolnie poniecha dalszej dziaalnoci i podj istotne
starania zmierzajce do zapobieenia popenieniu zamierzonego czynu
zabronionego oraz ujawni wobec organu powoanego do cigania przestpstw
wszystkie istotne okolicznoci popenionego czynu.
Art. 132. Kto, oddajc usugi wywiadowcze Rzeczypospolitej Polskiej,

wprowadza w bd polski organ pastwowy przez dostarczanie podrobionych lub
przerobionych dokumentw lub innych przedmiotw albo przez ukrywanie
2017-07-06
prawdziwych lub udzielanie faszywych wiadomoci majcych istotne znaczenie

dla Rzeczypospolitej Polskiej,
Art. 132a. (utraci moc)3)
Art. 133. Kto publicznie zniewaa Nard lub Rzeczpospolit Polsk,

Art. 134. Kto dopuszcza si zamachu na ycie Prezydenta Rzeczypospolitej

Polskiej,
Art. 135. 1. Kto dopuszcza si czynnej napaci na Prezydenta

2. Kto publicznie zniewaa Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
Art. 136. 1. Kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dopuszcza si

czynnej napaci na gow obcego pastwa lub akredytowanego szefa
przedstawicielstwa dyplomatycznego takiego pastwa albo osob korzystajc
z podobnej ochrony na mocy ustaw, umw lub powszechnie uznanych zwyczajw
midzynarodowych,
2. Kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dopuszcza si czynnej
napaci na osob nalec do personelu dyplomatycznego przedstawicielstwa
obcego pastwa albo urzdnika konsularnego obcego pastwa, w zwizku
z penieniem przez nich obowizkw subowych,
3. Karze okrelonej w 2 podlega, kto na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej publicznie zniewaa osob okrelon w 1.
3)
Z dniem 30 wrzenia 2008 r. na podstawie wyroku Trybunau Konstytucyjnego, o ktrym mowa
w odnoniku 1.
2017-07-06
4. Kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej publicznie zniewaa osob

okrelon w 2,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci
do roku.
Art. 137. 1. Kto publicznie zniewaa, niszczy, uszkadza lub usuwa godo,
sztandar, chorgiew, bander, flag lub inny znak pastwowy,
do roku.
2. Tej samej karze podlega, kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
zniewaa, niszczy, uszkadza lub usuwa godo, sztandar, chorgiew, bander, flag
lub inny znak pastwa obcego, wystawione publicznie przez przedstawicielstwo
tego pastwa lub na zarzdzenie polskiego organu wadzy.
Art. 138. 1. Przepisy art. 136 oraz 137 2 stosuje si, jeeli pastwo obce
zapewnia wzajemno.
2. Przepisy art. 127, 128, 130 oraz 131 stosuje si odpowiednio, jeeli czyn
zabroniony popeniono na szkod pastwa sojuszniczego, a pastwo to zapewnia
wzajemno.
Art. 139. W sprawie o przestpstwo okrelone w art. 127, art. 128 oraz art.
130 sd moe orzec przepadek przedmiotw rwnie wtedy, gdy przedmioty nie
stanowi wasnoci sprawcy.
Rozdzia XVIII
Przestpstwa przeciwko obronnoci
Art. 140. 1. Kto, w celu osabienia mocy obronnej Rzeczypospolitej

Polskiej, dopuszcza si gwatownego zamachu na jednostk Si Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej, niszczy lub uszkadza obiekt albo urzdzenie
o znaczeniu obronnym,
2. Jeeli nastpstwem czynu jest mier czowieka lub ciki uszczerbek na
zdrowiu wielu osb, sprawca
podlega karze pozbawienia wolnoci od lat 2 do 12.
3. Kto czyni przygotowania do przestpstwa okrelonego w 1,
2017-07-06

4. W sprawie o przestpstwo okrelone w 13 sd moe orzec przepadek
przedmiotw rwnie wtedy, gdy przedmioty nie stanowi wasnoci sprawcy.
Art. 141. 1. Kto, bdc obywatelem polskim, przyjmuje bez zgody

waciwego organu obowizki wojskowe w obcym wojsku lub w obcej organizacji
wojskowej,
2. Kto przyjmuje obowizki w zakazanej przez prawo midzynarodowe
wojskowej subie najemnej,
3. Nie popenia przestpstwa okrelonego w 1 obywatel polski bdcy
rwnoczenie obywatelem innego pastwa, jeeli zamieszkuje na jego terytorium
i peni tam sub wojskow.
Art. 142. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, prowadzi zacig obywateli

polskich lub przebywajcych w Rzeczypospolitej Polskiej cudzoziemcw do
suby wojskowej w obcym wojsku lub w obcej organizacji wojskowej,
2. Kto prowadzi zacig obywateli polskich lub przebywajcych
w Rzeczypospolitej Polskiej cudzoziemcw do suby w zakazanej przez prawo
midzynarodowe wojskowej subie najemnej albo tak sub najemn opaca,
organizuje, szkoli lub wykorzystuje,
Art. 143. 1. Kto, w celu uzyskania zwolnienia od obowizku suby

wojskowej albo odroczenia tej suby, powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto
inny spowodowa u niego skutek okrelony w art. 156 1 lub art. 157 1 albo
w tym celu uywa podstpu dla wprowadzenia w bd waciwego organu,
2. Tej samej karze podlega, kto, w celu uatwienia innej osobie zwolnienia
od obowizku suby wojskowej albo odroczenia tej suby, za jej zgod powoduje
u niej skutek okrelony w art. 156 1 lub art. 157 1 albo w tym celu uywa
podstpu dla wprowadzenia w bd waciwego organu.
2017-07-06
3. Kto dopuszcza si czynu zabronionego okrelonego w 1 lub 2, jeeli

obowizek dotyczy suby zastpujcej sub wojskow,
do lat 2.
Art. 144. 1. Kto, bdc powoanym do penienia czynnej suby wojskowej,

nie zgasza si do odbywania tej suby w okrelonym terminie i miejscu,
2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
do roku.
3. Kto nie zgasza si do odbywania suby zastpujcej sub wojskow
w warunkach okrelonych w 1,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolnoci.
Art. 145. 1. Kto, odbywajc sub zastpujc sub wojskow:

1) odmawia penienia tej suby, zoliwie lub uporczywie odmawia wykonania
obowizku wynikajcego z tej suby albo polecenia w sprawach subowych,
2) w celu czciowego lub zupenego uchylenia si od tej suby albo wykonania
obowizku wynikajcego z tej suby:
a) powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny spowodowa u niego
skutek okrelony w art. 156 1 lub art. 157 1,
b) uywa podstpu dla wprowadzenia w bd przeoonego,
do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto, penic sub okrelon w 1, samowolnie
opuszcza wyznaczone miejsce wykonywania obowizkw subowych lub
samowolnie poza nim pozostaje.
3. Jeeli sprawca czynu zabronionego okrelonego w 2 opuszcza, w celu
trwaego uchylenia si od tej suby, wyznaczone miejsce wykonywania
obowizkw subowych albo w takim celu poza nimi pozostaje,
2017-07-06
Art. 146. Jeeli sprawca przestpstwa okrelonego w art. 145 2 i 3

dobrowolnie powrci, a jego nieobecno trwaa nie duej ni 14 dni, sd moe
zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet odstpi od jej wymierzenia.
Art. 147. W stosunku do sprawcy przestpstwa okrelonego w art. 143 1 lub

w art. 144 lub 145, ktry w chwili czynu by niezdolny do penienia suby
wojskowej, sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet odstpi
od jej wymierzenia.
Rozdzia XIX
Przestpstwa przeciwko yciu i zdrowiu
Art. 148. 1. Kto zabija czowieka,

2. Kto zabija czowieka:
1) ze szczeglnym okruciestwem,
2) w zwizku z wziciem zakadnika, zgwaceniem albo rozbojem,
3) w wyniku motywacji zasugujcej na szczeglne potpienie,
4) z uyciem materiaw wybuchowych,
3. Karze okrelonej w 2 podlega, kto jednym czynem zabija wicej ni
jedn osob lub by wczeniej prawomocnie skazany za zabjstwo oraz sprawca
zabjstwa funkcjonariusza publicznego popenionego podczas lub w zwizku
z penieniem przez niego obowizkw subowych zwizanych z ochron
bezpieczestwa ludzi lub ochron bezpieczestwa lub porzdku publicznego.
4. Kto zabija czowieka pod wpywem silnego wzburzenia
usprawiedliwionego okolicznociami,
Art. 149. Matka, ktra zabija dziecko w okresie porodu pod wpywem jego
przebiegu,
2017-07-06
Art. 150. 1. Kto zabija czowieka na jego danie i pod wpywem

wspczucia dla niego,
2. W wyjtkowych wypadkach sd moe zastosowa nadzwyczajne
zagodzenie kary, a nawet odstpi od jej wymierzenia.
Art. 151. Kto namow lub przez udzielenie pomocy doprowadza czowieka
do targnicia si na wasne ycie,
Art. 152. 1. Kto za zgod kobiety przerywa jej ci z naruszeniem

przepisw ustawy,
2. Tej samej karze podlega, kto udziela kobiecie ciarnej pomocy
w przerwaniu ciy z naruszeniem przepisw ustawy lub j do tego nakania.
3. Kto dopuszcza si czynu okrelonego w 1 lub 2, gdy dziecko poczte
osigno zdolno do samodzielnego ycia poza organizmem kobiety ciarnej,
Art. 153. 1. Kto stosujc przemoc wobec kobiety ciarnej lub w inny
sposb bez jej zgody przerywa ci albo przemoc, grob bezprawn lub
podstpem doprowadza kobiet ciarn do przerwania ciy,
2. Kto dopuszcza si czynu okrelonego w 1, gdy dziecko poczte
osigno zdolno do samodzielnego ycia poza organizmem kobiety ciarnej,
Art. 154. 1. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w art. 152 1 lub 2 jest
mier kobiety ciarnej, sprawca
2. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w art. 152 3 lub w art. 153 jest
mier kobiety ciarnej, sprawca
Art. 155. Kto nieumylnie powoduje mier czowieka,

2017-07-06
Art. 156. [ 1. Kto powoduje ciki uszczerbek na zdrowiu w postaci:

1) pozbawienia czowieka wzroku, suchu, mowy, zdolnoci podzenia,
2) innego cikiego kalectwa, cikiej choroby nieuleczalnej lub dugotrwaej,
choroby realnie zagraajcej yciu, trwaej choroby psychicznej, cakowitej
albo znacznej trwaej niezdolnoci do pracy w zawodzie lub trwaego,
istotnego zeszpecenia lub znieksztacenia ciaa,
podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.]
< 1. Kto powoduje ciki uszczerbek na zdrowiu w postaci: Nowe brzmienie
1 i 3 w art. 156
1) pozbawienia czowieka wzroku, suchu, mowy, zdolnoci podzenia, wejdzie w ycie z
dn. 13.07.2017 r.
2) innego cikiego kalectwa, cikiej choroby nieuleczalnej lub (Dz. U. z 2017 r.
dugotrwaej, choroby realnie zagraajcej yciu, trwaej choroby poz. 773).
psychicznej, cakowitej albo znacznej trwaej niezdolnoci do pracy

w zawodzie lub trwaego, istotnego zeszpecenia lub znieksztacenia ciaa,
podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 3.>
2. Jeeli sprawca dziaa nieumylnie,
[ 3. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w 1 jest mier czowieka,
sprawca
podlega karze pozbawienia wolnoci od lat 2 do 12.]
< 3. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w 1 jest mier czowieka,
sprawca
podlega karze pozbawienia wolnoci od lat 5, karze 25 lat pozbawienia
wolnoci albo karze doywotniego pozbawienia wolnoci.>
Art. 157. 1. Kto powoduje naruszenie czynnoci narzdu ciaa lub rozstrj
zdrowia, inny ni okrelony w art. 156 1,
2. Kto powoduje naruszenie czynnoci narzdu ciaa lub rozstrj zdrowia
trwajcy nie duej ni 7 dni,
do lat 2.
3. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 1 lub 2 dziaa nieumylnie,
do roku.
2017-07-06
4. ciganie przestpstwa okrelonego w 2 lub 3, jeeli naruszenie

czynnoci narzdu ciaa lub rozstrj zdrowia nie trwa duej ni 7 dni, odbywa si
z oskarenia prywatnego, chyba e pokrzywdzonym jest osoba najblisza
zamieszkujca wsplnie ze sprawc.
5. Jeeli pokrzywdzonym jest osoba najblisza, ciganie przestpstwa
okrelonego w 3 nastpuje na jej wniosek.
Art. 157a. 1. Kto powoduje uszkodzenie ciaa dziecka pocztego lub

rozstrj zdrowia zagraajcy jego yciu,
do lat 2.
2. Nie popenia przestpstwa lekarz, jeeli uszkodzenie ciaa lub rozstrj
zdrowia dziecka pocztego s nastpstwem dziaa leczniczych, koniecznych dla
uchylenia niebezpieczestwa grocego zdrowiu lub yciu kobiety ciarnej albo
dziecka pocztego.
3. Nie podlega karze matka dziecka pocztego, ktra dopuszcza si czynu
okrelonego w 1.
Art. 158. 1. Kto bierze udzia w bjce lub pobiciu, w ktrym naraa si
czowieka na bezporednie niebezpieczestwo utraty ycia albo nastpienie skutku
okrelonego w art. 156 1 lub w art. 157 1,
2. Jeeli nastpstwem bjki lub pobicia jest ciki uszczerbek na zdrowiu
czowieka, sprawca
3. Jeeli nastpstwem bjki lub pobicia jest mier czowieka, sprawca
Art. 159. Kto, biorc udzia w bjce lub pobiciu czowieka, uywa broni
palnej, noa lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu,
Art. 160. 1. Kto naraa czowieka na bezporednie niebezpieczestwo

utraty ycia albo cikiego uszczerbku na zdrowiu,
2017-07-06
2. Jeeli na sprawcy ciy obowizek opieki nad osob naraon na

niebezpieczestwo,
do roku.
4. Nie podlega karze za przestpstwo okrelone w 13 sprawca, ktry
dobrowolnie uchyli groce niebezpieczestwo.
5. ciganie przestpstwa okrelonego w 3 nastpuje na wniosek
pokrzywdzonego.
Art. 161. 1. Kto, wiedzc, e jest zaraony wirusem HIV, naraa

bezporednio inn osob na takie zaraenie,
2. Kto, wiedzc, e jest dotknity chorob weneryczn lub zakan, cik
chorob nieuleczaln lub realnie zagraajc yciu, naraa bezporednio inn osob
na zaraenie tak chorob,
do roku.
3. ciganie przestpstwa okrelonego w 1 lub 2 nastpuje na wniosek
pokrzywdzonego.
Art. 162. 1. Kto czowiekowi znajdujcemu si w pooeniu grocym

bezporednim niebezpieczestwem utraty ycia albo cikiego uszczerbku na
zdrowiu nie udziela pomocy, mogc jej udzieli bez naraenia siebie lub innej
osoby na niebezpieczestwo utraty ycia albo cikiego uszczerbku na zdrowiu,
2. Nie popenia przestpstwa, kto nie udziela pomocy, do ktrej jest
konieczne poddanie si zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w ktrych
moliwa jest niezwoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powoanej.
Rozdzia XX
Przestpstwa przeciwko bezpieczestwu powszechnemu
Art. 163. 1. Kto sprowadza zdarzenie, ktre zagraa yciu lub zdrowiu
wielu osb albo mieniu w wielkich rozmiarach, majce posta:
2017-07-06
1) poaru,
2) zawalenia si budowli, zalewu albo obsunicia si ziemi, ska lub niegu,
3) eksplozji materiaw wybuchowych lub atwopalnych albo innego
gwatownego wyzwolenia energii, rozprzestrzeniania si substancji trujcych,
duszcych lub parzcych,
4) gwatownego wyzwolenia energii jdrowej lub wyzwolenia promieniowania
jonizujcego,
3. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w 1 jest mier czowieka lub
ciki uszczerbek na zdrowiu wielu osb, sprawca
Art. 164. 1. Kto sprowadza bezporednie niebezpieczestwo zdarzenia

okrelonego w art. 163 1,
Art. 165. 1. Kto sprowadza niebezpieczestwo dla ycia lub zdrowia wielu
osb albo dla mienia w wielkich rozmiarach:
1) powodujc zagroenie epidemiologiczne lub szerzenie si choroby zakanej
albo zarazy zwierzcej lub rolinnej,
2) wyrabiajc lub wprowadzajc do obrotu szkodliwe dla zdrowia substancje,
rodki spoywcze lub inne artykuy powszechnego uytku lub te rodki
farmaceutyczne nie odpowiadajce obowizujcym warunkom jakoci,
3) powodujc uszkodzenie lub unieruchomienie urzdzenia uytecznoci
publicznej, w szczeglnoci urzdzenia dostarczajcego wod, wiato,
ciepo, gaz, energi albo urzdzenia zabezpieczajcego przed nastpieniem
niebezpieczestwa powszechnego lub sucego do jego uchylenia,
2017-07-06
4) zakcajc, uniemoliwiajc lub w inny sposb wpywajc na automatyczne

przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danych informatycznych,
5) dziaajc w inny sposb w okolicznociach szczeglnie niebezpiecznych,
Art. 165a. 1. Kto gromadzi, przekazuje lub oferuje rodki patnicze,

instrumenty finansowe, papiery wartociowe, wartoci dewizowe, prawa
majtkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomoci w zamiarze sfinansowania
przestpstwa o charakterze terrorystycznym lub przestpstwa, o ktrym mowa
w art. 120, art. 121, art. 136, art. 166, art. 167, art. 171, art. 252, art. 255a lub
art. 259a,
2. Tej samej karze podlega, kto udostpnia mienie okrelone
w 1 zorganizowanej grupie lub zwizkowi majcym na celu popenienie
przestpstwa, o ktrym mowa w tym przepisie, osobie biorcej udzia w takiej
grupie lub zwizku lub osobie, ktra ma zamiar popenienia takiego przestpstwa.
3. Kto, nie bdc do tego obowizany na mocy ustawy, pokrywa koszty
zwizane z zaspokojeniem potrzeb lub wykonaniem zobowiza finansowych
grupy, zwizku lub osoby, o ktrych mowa w 2,
4. Tej samej karze podlega sprawca czynu okrelonego w 1 lub 2, ktry
dziaa nieumylnie.
Art. 166. 1. Kto, stosujc podstp albo gwat na osobie lub grob
bezporedniego uycia takiego gwatu, przejmuje kontrol nad statkiem wodnym
lub powietrznym,
2017-07-06

2. Kto, dziaajc w sposb okrelony w 1, sprowadza bezporednie
niebezpieczestwo dla ycia lub zdrowia wielu osb,
Art. 167. 1. Kto umieszcza na statku wodnym lub powietrznym urzdzenie

lub substancj zagraajc bezpieczestwu osb lub mieniu znacznej wartoci,
2. Tej samej karze podlega, kto niszczy, uszkadza lub czyni niezdatnym do
uytku urzdzenie nawigacyjne albo uniemoliwia jego obsug, jeeli moe to
zagraa bezpieczestwu osb.
Art. 168. Kto czyni przygotowania do przestpstwa okrelonego w art. 163

1, art. 165 1, art. 166 1 lub w art. 167 1,
Art. 169. 1. Nie podlega karze za przestpstwo okrelone w art. 164 lub 167
sprawca, ktry dobrowolnie uchyli groce niebezpieczestwo.
2. Wobec sprawcy przestpstwa okrelonego w art. 163 1 lub 2, art. 165
1 lub 2 lub w art. 166 2 sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary,
jeeli sprawca dobrowolnie uchyli niebezpieczestwo groce yciu lub zdrowiu
wielu osb.
3. Wobec sprawcy przestpstwa okrelonego w art. 166 1 sd moe
zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary, jeeli sprawca przekaza statek lub
kontrol nad nim osobie uprawnionej.
Art. 170. Kto uzbraja lub przysposabia statek morski przeznaczony do

dokonania na morzu rabunku lub na takim statku przyjmuje sub,
Art. 171. 1. Kto, bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom,
wyrabia, przetwarza, gromadzi, posiada, posuguje si lub handluje substancj lub
przyrzdem wybuchowym, materiaem radioaktywnym, urzdzeniem emitujcym
2017-07-06
promienie jonizujce lub innym przedmiotem lub substancj, ktra moe

sprowadzi niebezpieczestwo dla ycia lub zdrowia wielu osb albo mienia
w wielkich rozmiarach,
2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowizkowi dopuszcza do
popenienia czynu okrelonego w 1.
3. Tej samej karze podlega, kto przedmioty okrelone w 1 odstpuje
osobie nieuprawnionej.
Art. 172. Kto przeszkadza dziaaniu majcemu na celu zapobieenie

niebezpieczestwu dla ycia lub zdrowia wielu osb albo mienia w wielkich
rozmiarach,
Rozdzia XXI
Przestpstwa przeciwko bezpieczestwu w komunikacji
Art. 173. 1. Kto sprowadza katastrof w ruchu ldowym, wodnym lub

powietrznym zagraajc yciu lub zdrowiu wielu osb albo mieniu w wielkich
rozmiarach,
Art. 174. 1. Kto sprowadza bezporednie niebezpieczestwo katastrofy

w ruchu ldowym, wodnym lub powietrznym,
2017-07-06
Art. 175. Kto czyni przygotowania do przestpstwa okrelonego w art. 173

1,
Art. 176. 1. Nie podlega karze sprawca przestpstwa okrelonego w art.

174, ktry dobrowolnie uchyli groce niebezpieczestwo.
2. Wobec sprawcy przestpstwa okrelonego w art. 173 1 lub 2 sd moe
zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary, jeeli sprawca dobrowolnie uchyli
niebezpieczestwo groce yciu lub zdrowiu wielu osb.
Art. 177. 1. Kto, naruszajc, chociaby nieumylnie, zasady

bezpieczestwa w ruchu ldowym, wodnym lub powietrznym, powoduje
nieumylnie wypadek, w ktrym inna osoba odniosa obraenia ciaa okrelone
w art. 157 1,
2. Jeeli nastpstwem wypadku jest mier innej osoby albo ciki
uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca
3. Jeeli pokrzywdzonym jest wycznie osoba najblisza, ciganie
przestpstwa okrelonego w 1 nastpuje na jej wniosek.
Art. 178. 1. Skazujc sprawc, ktry popeni przestpstwo okrelone

w art. 173, art. 174 lub art. 177 znajdujc si w stanie nietrzewoci lub pod
wpywem rodka odurzajcego lub zbieg z miejsca zdarzenia, sd orzeka kar po-
zbawienia wolnoci przewidzian za przypisane sprawcy przestpstwo
w wysokoci od dolnej granicy ustawowego zagroenia zwikszonego o poow,
a w wypadku przestpstwa okrelonego w art. 177 2 w wysokoci nie niszej ni
2 lata, do grnej granicy tego zagroenia zwikszonego o poow.
2. (uchylony)
Art. 178a. 1. Kto, znajdujc si w stanie nietrzewoci lub pod wpywem

rodka odurzajcego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu ldowym, wodnym
lub powietrznym,
do lat 2.
2. (uchylony)
2017-07-06
3. (uchylony)
4. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 1 by wczeniej prawomocnie
skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzewoci lub pod
wpywem rodka odurzajcego albo za przestpstwo okrelone w art. 173, 174, 177
lub art. 355 2 popenione w stanie nietrzewoci lub pod wpywem rodka
odurzajcego albo dopuci si czynu okrelonego w 1 w okresie obowizywania
zakazu prowadzenia pojazdw mechanicznych orzeczonego w zwizku ze
skazaniem za przestpstwo,
Art. 178b. Kto, pomimo wydania przez osob uprawnion do kontroli ruchu
drogowego, poruszajc si pojazdem lub znajdujc si na statku wodnym albo
powietrznym, przy uyciu sygnaw dwikowych i wietlnych, polecenia
zatrzymania pojazdu mechanicznego nie zatrzymuje niezwocznie pojazdu
i kontynuuje jazd,
Art. 179. Kto wbrew szczeglnemu obowizkowi dopuszcza do ruchu pojazd

mechaniczny albo inny pojazd w stanie bezporednio zagraajcym
bezpieczestwu w ruchu ldowym, wodnym lub powietrznym lub dopuszcza do
prowadzenia pojazdu mechanicznego albo innego pojazdu na drodze publicznej,
w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu przez osob znajdujc si w stanie
nietrzewoci, bdc pod wpywem rodka odurzajcego lub osob nieposiadajc
wymaganych uprawnie,
do lat 2.
Art. 180. Kto, znajdujc si w stanie nietrzewoci lub pod wpywem rodka
odurzajcego, peni czynnoci zwizane bezporednio z zapewnieniem
bezpieczestwa ruchu pojazdw mechanicznych,
Art. 180a. Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie

ruchu, prowadzi pojazd mechaniczny, nie stosujc si do decyzji waciwego
organu o cofniciu uprawnienia do kierowania pojazdami,
2017-07-06

do lat 2.
Rozdzia XXII
Przestpstwa przeciwko rodowisku
Art. 181. 1. Kto powoduje zniszczenie w wiecie rolinnym lub zwierzcym

w znacznych rozmiarach,
2. Kto, wbrew przepisom obowizujcym na terenie objtym ochron,
niszczy albo uszkadza roliny lub zwierzta powodujc istotn szkod,
do lat 2.
3. Karze okrelonej w 2 podlega take ten, kto niezalenie od miejsca
czynu niszczy albo uszkadza roliny lub zwierzta pozostajce pod ochron
gatunkow powodujc istotn szkod.
4. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 1 dziaa nieumylnie,
do lat 2.
Art. 182. 1. Kto zanieczyszcza wod, powietrze lub powierzchni ziemi

substancj albo promieniowaniem jonizujcym w takiej iloci lub w takiej postaci,
e moe to zagrozi yciu lub zdrowiu czowieka lub spowodowa istotne
obnienie jakoci wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie
w wiecie rolinnym lub zwierzcym w znacznych rozmiarach,
do lat 2.
3. Jeeli czyn okrelony w 1 zosta popeniony w zwizku z eksploatacj
instalacji dziaajcej w ramach zakadu, w zakresie korzystania ze rodowiska, na
ktre wymagane jest pozwolenie, sprawca
2017-07-06

Art. 183. 1. Kto wbrew przepisom skaduje, usuwa, przetwarza, dokonuje

odzysku, unieszkodliwia albo transportuje odpady lub substancje w takich
warunkach lub w taki sposb, e moe to zagrozi yciu lub zdrowiu czowieka lub
spowodowa istotne obnienie jakoci wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub
zniszczenie w wiecie rolinnym lub zwierzcym w znacznych rozmiarach,
2. Tej samej karze podlega, kto wbrew przepisom przywozi z zagranicy
substancje zagraajce rodowisku.
3. Karze okrelonej w 1 podlega, kto wbrew obowizkowi dopuszcza do
popenienia czynu okrelonego w 1, 2 i 4.
4. Karze okrelonej w 1 podlega, kto wbrew przepisom przywozi odpady
z zagranicy lub wywozi odpady za granic.
5. Kto bez wymaganego zgoszenia lub zezwolenia, albo wbrew jego
warunkom przywozi z zagranicy lub wywozi za granic odpady niebezpieczne,
do lat 2.
Art. 184. 1. Kto wyrabia, przetwarza, transportuje, przywozi z zagranicy,

wywozi za granic, gromadzi, skaduje, przechowuje, posiada, wykorzystuje,
posuguje si, usuwa, porzuca lub pozostawia bez waciwego zabezpieczenia
materia jdrowy albo inne rdo promieniowania jonizujcego, w takich
warunkach lub w taki sposb, e moe to zagrozi yciu lub zdrowiu czowieka lub
spowodowa istotne obnienie jakoci wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub
zniszczenie w wiecie rolinnym lub zwierzcym w znacznych rozmiarach,
2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowizkowi dopuszcza do
popenienia czynu okrelonego w 1.
2017-07-06

do lat 2.
Art. 185. 1. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w art. 182 1 lub 3, art.
183 1 lub 3 lub w art. 184 1 lub 2 jest zniszczenie w wiecie rolinnym lub
zwierzcym w znacznych rozmiarach lub istotne obnienie jakoci wody,
powietrza lub powierzchni ziemi, sprawca
2. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w art. 182 1 lub 3, art. 183 1
lub 3 lub w art. 184 1 lub 2 jest ciki uszczerbek na zdrowiu czowieka, sprawca
3. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w art. 182 1 lub 3, art. 183 1
lub 3 lub w art. 184 1 lub 2 jest mier czowieka lub ciki uszczerbek na
zdrowiu wielu osb, sprawca
Art. 186. 1. Kto wbrew obowizkowi nie utrzymuje w naleytym stanie lub
nie uywa urzdze zabezpieczajcych wod, powietrze lub powierzchni ziemi
przed zanieczyszczeniem lub urzdze zabezpieczajcych przed skaeniem
promieniotwrczym lub promieniowaniem jonizujcym,
do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto oddaje lub wbrew obowizkowi dopuszcza
do uytkowania obiekt budowlany lub zesp obiektw nie majcych wymaganych
prawem urzdze okrelonych w 1.
Art. 187. 1. Kto niszczy, powanie uszkadza lub istotnie zmniejsza warto
przyrodnicz prawnie chronionego terenu lub obiektu, powodujc istotn szkod,
do lat 2.
2017-07-06
Art. 188. Kto, na terenie objtym ochron ze wzgldw przyrodniczych lub

krajobrazowych albo w otulinie takiego terenu, wbrew przepisom, wznosi nowy lub
powiksza istniejcy obiekt budowlany albo prowadzi dziaalno gospodarcz
zagraajc rodowisku,
do lat 2.
Rozdzia XXIII
Przestpstwa przeciwko wolnoci
Art. 189. 1. Kto pozbawia czowieka wolnoci,

2. Jeeli pozbawienie wolnoci trwao duej ni 7 dni, sprawca
< 2a. Jeeli pozbawienie wolnoci, o ktrym mowa w 2, dotyczy osoby Dodany 2a i
nowe brzmienie
nieporadnej ze wzgldu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny, sprawca 3 w art. 189
wejdzie w ycie z
podlega karze pozbawienia wolnoci od lat 2 do 12.>
dn. 13.07.2017 r.
[ 3. Jeeli pozbawienie wolnoci, o ktrym mowa w 1 lub 2, czyo si ze (Dz. U. z 2017 r.
poz. 773).
szczeglnym udrczeniem, sprawca
podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 3.]
< 3. Jeeli pozbawienie wolnoci, o ktrym mowa w 12a, czyo si
ze szczeglnym udrczeniem, sprawca
podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 3.>
Art. 189a. 1. Kto dopuszcza si handlu ludmi,

Art. 190. 1. Kto grozi innej osobie popenieniem przestpstwa na jej szkod
lub szkod osoby najbliszej, jeeli groba wzbudza w zagroonym uzasadnion
obaw, e bdzie speniona,
do lat 2.
2. ciganie nastpuje na wniosek pokrzywdzonego.
2017-07-06
Art. 190a. 1. Kto przez uporczywe nkanie innej osoby lub osoby jej
najbliszej wzbudza u niej uzasadnione okolicznociami poczucie zagroenia lub
istotnie narusza jej prywatno,
2. Tej samej karze podlega, kto, podszywajc si pod inn osob,
wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrzdzenia jej
szkody majtkowej lub osobistej.
3. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w 1 lub 2 jest targnicie si
pokrzywdzonego na wasne ycie, sprawca
pokrzywdzonego.
Art. 191. 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub grob bezprawn w celu
zmuszenia innej osoby do okrelonego dziaania, zaniechania lub znoszenia,
1a. Tej samej karze podlega, kto w celu okrelonym w 1 stosuje przemoc
innego rodzaju uporczywie lub w sposb istotnie utrudniajcy innej osobie
korzystanie z zajmowanego lokalu mieszkalnego.
2. Jeeli sprawca dziaa w sposb okrelony w 1 w celu wymuszenia
zwrotu wierzytelnoci,
3. ciganie przestpstwa okrelonego w 1a nastpuje na wniosek

pokrzywdzonego.
Art. 191a. 1. Kto utrwala wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie
czynnoci seksualnej, uywajc w tym celu wobec niej przemocy, groby
bezprawnej lub podstpu, albo wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie
czynnoci seksualnej bez jej zgody rozpowszechnia,
Art. 192. 1. Kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta,

do lat 2.
2017-07-06
Art. 193. Kto wdziera si do cudzego domu, mieszkania, lokalu,

pomieszczenia albo ogrodzonego terenu albo wbrew daniu osoby uprawnionej
miejsca takiego nie opuszcza,
do roku.
Rozdzia XXIV
Przestpstwa przeciwko wolnoci sumienia i wyznania
Art. 194. Kto ogranicza czowieka w przysugujcych mu prawach ze

wzgldu na jego przynaleno wyznaniow albo bezwyznaniowo,
do lat 2.
Art. 195. 1. Kto zoliwie przeszkadza publicznemu wykonywaniu aktu

religijnego kocioa lub innego zwizku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji
prawnej,
do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto zoliwie przeszkadza pogrzebowi,
uroczystociom lub obrzdom aobnym.
Art. 196. Kto obraa uczucia religijne innych osb, zniewaajc publicznie
przedmiot czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania
obrzdw religijnych,
do lat 2.
Rozdzia XXV
Przestpstwa przeciwko wolnoci seksualnej i obyczajnoci
Art. 197. 1. Kto przemoc, grob bezprawn lub podstpem doprowadza

inn osob do obcowania pciowego,
2017-07-06
2. Jeeli sprawca, w sposb okrelony w 1, doprowadza inn osob do

poddania si innej czynnoci seksualnej albo wykonania takiej czynnoci, podlega
karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8.
3. Jeeli sprawca dopuszcza si zgwacenia:
1) wsplnie z inn osob,
2) wobec maoletniego poniej lat 15,
3) wobec wstpnego, zstpnego, przysposobionego, przysposabiajcego, brata
lub siostry,
4. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 13 dziaa ze szczeglnym
okruciestwem, podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 5.
Art. 198. Kto, wykorzystujc bezradno innej osoby lub wynikajcy

z upoledzenia umysowego lub choroby psychicznej brak zdolnoci tej osoby do
rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postpowaniem,
doprowadza j do obcowania pciowego lub do poddania si innej czynnoci
seksualnej albo do wykonania takiej czynnoci,
Art. 199. 1. Kto, przez naduycie stosunku zalenoci lub wykorzystanie

krytycznego pooenia, doprowadza inn osob do obcowania pciowego lub do
poddania si innej czynnoci seksualnej albo do wykonania takiej czynnoci,
2. Jeeli czyn okrelony w 1 zosta popeniony na szkod maoletniego,
sprawca podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
3. Karze okrelonej w 2 podlega, kto obcuje pciowo z maoletnim lub
dopuszcza si wobec takiej osoby innej czynnoci seksualnej albo doprowadza j
do poddania si takim czynnociom albo do ich wykonania, naduywajc zaufania
lub udzielajc w zamian korzyci majtkowej lub osobistej albo jej obietnicy.
Art. 200. 1. Kto obcuje pciowo z maoletnim poniej lat 15 lub dopuszcza
si wobec takiej osoby innej czynnoci seksualnej lub doprowadza j do poddania
si takim czynnociom albo do ich wykonania,
2. (uchylony)
2017-07-06
3. Kto maoletniemu poniej lat 15 prezentuje treci pornograficzne lub

udostpnia mu przedmioty majce taki charakter albo rozpowszechnia treci
pornograficzne w sposb umoliwiajcy takiemu maoletniemu zapoznanie si
z nimi, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.
4. Karze okrelonej w 3 podlega, kto w celu swojego zaspokojenia
seksualnego lub zaspokojenia seksualnego innej osoby prezentuje maoletniemu
poniej lat 15 wykonanie czynnoci seksualnej.
5. Karze okrelonej w 3 podlega, kto prowadzi reklam lub promocj
dziaalnoci polegajcej na rozpowszechnianiu treci pornograficznych w sposb
umoliwiajcy zapoznanie si z nimi maoletniemu poniej lat 15.
Art. 200a. 1. Kto w celu popenienia przestpstwa okrelonego w art. 197

3 pkt 2 lub art. 200, jak rwnie produkowania lub utrwalania treci
pornograficznych, za porednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci
telekomunikacyjnej nawizuje kontakt z maoletnim poniej lat 15, zmierzajc, za
pomoc wprowadzenia go w bd, wyzyskania bdu lub niezdolnoci do
naleytego pojmowania sytuacji albo przy uyciu groby bezprawnej, do spotkania
z nim,
2. Kto za porednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci
telekomunikacyjnej maoletniemu poniej lat 15 skada propozycj obcowania
pciowego, poddania si lub wykonania innej czynnoci seksualnej lub udziau
w produkowaniu lub utrwalaniu treci pornograficznych, i zmierza do jej realizacji,
do lat 2.
Art. 200b. Kto publicznie propaguje lub pochwala zachowania o charakterze

pedofilskim,
do lat 2.
Art. 201. Kto dopuszcza si obcowania pciowego w stosunku do wstpnego,

zstpnego, przysposobionego, przysposabiajcego, brata lub siostry,
2017-07-06
Art. 202. 1. Kto publicznie prezentuje treci pornograficzne w taki sposb,

e moe to narzuci ich odbir osobie, ktra tego sobie nie yczy, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2.
2. (uchylony)
3. Kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza,
przechowuje lub posiada albo rozpowszechnia lub prezentuje treci pornograficzne
z udziaem maoletniego albo treci pornograficzne zwizane z prezentowaniem
przemocy lub posugiwaniem si zwierzciem, podlega karze pozbawienia
wolnoci od lat 2 do 12.
4. Kto utrwala treci pornograficzne z udziaem maoletniego, podlega karze
pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.
4a. Kto przechowuje, posiada lub uzyskuje dostp do treci
pornograficznych z udziaem maoletniego, podlega karze pozbawienia wolnoci
4b. Kto produkuje, rozpowszechnia, prezentuje, przechowuje lub posiada
treci pornograficzne przedstawiajce wytworzony albo przetworzony wizerunek
maoletniego uczestniczcego w czynnoci seksualnej
do lat 2.
4c. Karze okrelonej w 4b podlega, kto w celu zaspokojenia seksualnego
uczestniczy w prezentacji treci pornograficznych z udziaem maoletniego.
5. Sd moe orzec przepadek narzdzi lub innych przedmiotw, ktre
suyy lub byy przeznaczone do popenienia przestpstw okrelonych w 14b,
chociaby nie stanowiy wasnoci sprawcy.
Art. 203. Kto, przemoc, grob bezprawn, podstpem lub wykorzystujc

stosunek zalenoci lub krytyczne pooenie, doprowadza inn osob do
uprawiania prostytucji,
Art. 204. 1. Kto, w celu osignicia korzyci majtkowej, nakania inn

osob do uprawiania prostytucji lub jej to uatwia, podlega karze pozbawienia
wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
2017-07-06
2. Karze okrelonej w 1 podlega, kto czerpie korzyci majtkowe

z uprawiania prostytucji przez inn osob.
3. Jeeli osoba okrelona w 1 lub 2 jest maoletnim, sprawca
4. (uchylony)
Rozdzia XXVI
Przestpstwa przeciwko rodzinie i opiece
Art. 206. Kto zawiera maestwo, pomimo e pozostaje w zwizku

maeskim,
do lat 2.
Art. 207. [ 1. Kto znca si fizycznie lub psychicznie nad osob najblisz
lub nad inn osob pozostajc w staym lub przemijajcym stosunku zalenoci
od sprawcy albo nad maoletnim lub osob nieporadn ze wzgldu na jej stan
psychiczny lub fizyczny,
podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.]

< 1. Kto znca si fizycznie lub psychicznie nad osob najblisz lub nad
inn osob pozostajc w staym lub przemijajcym stosunku zalenoci od
sprawcy,
podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.> Nowe brzmienie
1 i dodany 1a
< 1a. Kto znca si fizycznie lub psychicznie nad osob nieporadn ze w art. 207
wejdzie w ycie z
wzgldu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny, dn. 13.07.2017 r.
podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8.> (Dz. U. z 2017 r.
poz. 773).
[ 2. Jeeli czyn okrelony w 1 poczony jest ze stosowaniem szczeglnego
okruciestwa, sprawca
podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.]
< 2. Jeeli czyn okrelony w 1 lub 1a poczony jest ze stosowaniem
szczeglnego okruciestwa, sprawca
podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.>
Nowe brzmienie
2 i 3 w art. 207
wejdzie w ycie z
dn. 13.07.2017 r.
(Dz. U. z 2017 r.
2017-07-06
poz. 773).
[ 3. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w 1 lub 2 jest targnicie si

podlega karze pozbawienia wolnoci od lat 2 do 12.]
< 3. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w 12 jest targnicie si
Art. 208. Kto rozpija maoletniego, dostarczajc mu napoju alkoholowego,

uatwiajc jego spoycie lub nakaniajc go do spoycia takiego napoju,
do lat 2.
Art. 209. 1. Kto uchyla si od wykonania obowizku alimentacyjnego

okrelonego co do wysokoci orzeczeniem sdowym, ugod zawart przed sdem
albo innym organem albo inn umow, jeeli czna wysoko powstaych wskutek
tego zalegoci stanowi rwnowarto co najmniej 3 wiadcze okresowych albo
jeeli opnienie zalegego wiadczenia innego ni okresowe wynosi co najmniej
3 miesice,
do roku.
1a. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 1 naraa osob uprawnion na
niemono zaspokojenia podstawowych potrzeb yciowych,
do lat 2.
2. ciganie przestpstwa okrelonego w 1 lub 1a nastpuje na wniosek
pokrzywdzonego, organu pomocy spoecznej lub organu podejmujcego dziaania
wobec dunika alimentacyjnego.
3. Jeeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie wiadczenia rodzinne
albo wiadczenia pienine wypacane w przypadku bezskutecznoci egzekucji
alimentw, ciganie przestpstwa okrelonego w 1 lub 1a odbywa si z urzdu.
4. Nie podlega karze sprawca przestpstwa okrelonego w 1, ktry nie
pniej ni przed upywem 30 dni od dnia pierwszego przesuchania w charakterze
podejrzanego uici w caoci zalege alimenty.
2017-07-06
5. Sd odstpuje od wymierzenia kary, jeeli nie pniej ni przed upywem

30 dni od dnia pierwszego przesuchania w charakterze podejrzanego sprawca
przestpstwa okrelonego w 1a uici w caoci zalege alimenty, chyba e wina
i spoeczna szkodliwo czynu przemawiaj przeciwko odstpieniu od
wymierzenia kary.
[Art. 210. 1. Kto wbrew obowizkowi troszczenia si o maoletniego poniej

lat 15 albo o osob nieporadn ze wzgldu na jej stan psychiczny lub fizyczny osob
t porzuca,
2. Jeeli nastpstwem czynu jest mier osoby okrelonej w 1, sprawca
podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8.]
<Art. 210. 1. Kto wbrew obowizkowi troszczenia si o maoletniego Nowe brzmienie

art. 210 i 211
poniej lat 15 albo o osob nieporadn ze wzgldu na jej stan psychiczny lub wejdzie w ycie z
dn. 13.07.2017 r.
fizyczny osob t porzuca,
(Dz. U. z 2017 r.
podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5. poz. 773).
2. Jeeli nastpstwem czynu jest mier osoby okrelonej w 1, sprawca

[Art. 211. Kto, wbrew woli osoby powoanej do opieki lub nadzoru,
uprowadza lub zatrzymuje maoletniego poniej lat 15 albo osob nieporadn ze
wzgldu na jej stan psychiczny lub fizyczny,
podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.]
<Art. 211. Kto, wbrew woli osoby powoanej do opieki lub nadzoru,
uprowadza lub zatrzymuje maoletniego poniej lat 15 albo osob nieporadn
ze wzgldu na jej stan psychiczny lub fizyczny,
podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.>
Art. 211a. Kto, w celu osignicia korzyci majtkowej, zajmuje si

organizowaniem adopcji dzieci wbrew przepisom ustawy,
2017-07-06
Rozdzia XXVII
Przestpstwa przeciwko czci i nietykalnoci cielesnej
Art. 212. 1. Kto pomawia inn osob, grup osb, instytucj, osob prawn
lub jednostk organizacyjn niemajc osobowoci prawnej o takie postpowanie
lub waciwoci, ktre mog poniy j w opinii publicznej lub narazi na utrat
zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju dziaalnoci,
2. Jeeli sprawca dopuszcza si czynu okrelonego w 1 za pomoc
rodkw masowego komunikowania,
do roku.
3. W razie skazania za przestpstwo okrelone w 1 lub 2 sd moe orzec
nawizk na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzya albo na inny
cel spoeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
4. ciganie przestpstwa okrelonego w 1 lub 2 odbywa si z oskarenia
prywatnego.
Art. 213. 1. Nie ma przestpstwa okrelonego w art. 212 1, jeeli zarzut

uczyniony niepublicznie jest prawdziwy.
2. Nie popenia przestpstwa okrelonego w art. 212 1 lub 2, kto
publicznie podnosi lub rozgasza prawdziwy zarzut:
1) dotyczcy postpowania osoby penicej funkcj publiczn lub
2) sucy obronie spoecznie uzasadnionego interesu.
Jeeli zarzut dotyczy ycia prywatnego lub rodzinnego, dowd prawdy moe by
przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczestwu dla ycia
lub zdrowia czowieka albo demoralizacji maoletniego.
Art. 214. Brak przestpstwa wynikajcy z przyczyn okrelonych w art. 213

nie wycza odpowiedzialnoci sprawcy za zniewag ze wzgldu na form
podniesienia lub rozgoszenia zarzutu.
Art. 215. Na wniosek pokrzywdzonego sd orzeka podanie wyroku

skazujcego do publicznej wiadomoci.
2017-07-06
Art. 216. 1. Kto zniewaa inn osob w jej obecnoci albo choby pod jej
nieobecno, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotara,
2. Kto zniewaa inn osob za pomoc rodkw masowego
komunikowania,
do roku.
3. Jeeli zniewag wywoao wyzywajce zachowanie si pokrzywdzonego
albo jeeli pokrzywdzony odpowiedzia naruszeniem nietykalnoci cielesnej lub
zniewag wzajemn, sd moe odstpi od wymierzenia kary.
4. W razie skazania za przestpstwo okrelone w 2 sd moe orzec
nawizk na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzya albo na inny
cel spoeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
5. ciganie odbywa si z oskarenia prywatnego.
Art. 217. 1. Kto uderza czowieka lub w inny sposb narusza jego
nietykalno cielesn,
do roku.
2. Jeeli naruszenie nietykalnoci wywoao wyzywajce zachowanie si
pokrzywdzonego albo jeeli pokrzywdzony odpowiedzia naruszeniem
nietykalnoci, sd moe odstpi od wymierzenia kary.
3. ciganie odbywa si z oskarenia prywatnego.
Art. 217a. Kto uderza czowieka lub w inny sposb narusza jego nietykalno
cielesn w zwizku z podjt przez niego interwencj na rzecz ochrony
bezpieczestwa ludzi lub ochrony bezpieczestwa lub porzdku publicznego,
do lat 2.
2017-07-06
Rozdzia XXVIII
Przestpstwa przeciwko prawom osb wykonujcych prac zarobkow
Art. 218. 1. (utraci moc)4)

1a. Kto, wykonujc czynnoci w sprawach z zakresu prawa pracy
i ubezpiecze spoecznych, zoliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika
wynikajce ze stosunku pracy lub ubezpieczenia spoecznego,
do lat 2.
2. Osoba okrelona w 1a, odmawiajca ponownego przyjcia do pracy,
o ktrej przywrceniu orzek waciwy organ,
do roku.
3. Osoba okrelona w 1a, ktra bdc zobowizana orzeczeniem sdu do
wypaty wynagrodzenia za prac lub innego wiadczenia ze stosunku pracy,
obowizku tego nie wykonuje,
do lat 3.
Art. 219. Kto narusza przepisy prawa o ubezpieczeniach spoecznych, nie

zgaszajc, nawet za zgod zainteresowanego, wymaganych danych albo zgaszajc
nieprawdziwe dane majce wpyw na prawo do wiadcze albo ich wysoko,
do lat 2.
Art. 220. 1. Kto, bdc odpowiedzialny za bezpieczestwo i higien pracy,

nie dopenia wynikajcego std obowizku i przez to naraa pracownika na
bezporednie niebezpieczestwo utraty ycia albo cikiego uszczerbku na
zdrowiu,
4)
Z dniem 31 maja 2012 r. na podstawie wyroku Trybunau Konstytucyjnego z dnia 18 listopada
2010 r., sygn. akt P 29/09 (Dz. U. poz. 1474).
2017-07-06

do roku.
3. Nie podlega karze sprawca, ktry dobrowolnie uchyli groce
niebezpieczestwo.
Art. 221. Kto wbrew obowizkowi nie zawiadamia w terminie waciwego

organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporzdza lub nie
przedstawia wymaganej dokumentacji,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolnoci.
Rozdzia XXIX
Przestpstwa przeciwko dziaalnoci instytucji pastwowych

oraz samorzdu terytorialnego
Art. 222. 1. Kto narusza nietykalno cielesn funkcjonariusza publicznego

lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w zwizku z penieniem
obowizkw subowych,
do lat 3.
2. Jeeli czyn okrelony w 1 wywoao niewaciwe zachowanie si
funkcjonariusza lub osoby do pomocy mu przybranej, sd moe zastosowa
Art. 223. 1. Kto, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z inn osob lub

uywajc broni palnej, noa lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo
rodka obezwadniajcego, dopuszcza si czynnej napaci na funkcjonariusza
publicznego lub osob do pomocy mu przybran podczas lub w zwizku
z penieniem obowizkw subowych,
2. Jeeli w wyniku czynnej napaci nastpi skutek w postaci cikiego
uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu
przybranej, sprawca
2017-07-06
Art. 224. 1. Kto przemoc lub grob bezprawn wywiera wpyw na

czynnoci urzdowe organu administracji rzdowej, innego organu pastwowego
lub samorzdu terytorialnego,
2. Tej samej karze podlega, kto stosuje przemoc lub grob bezprawn
w celu zmuszenia funkcjonariusza publicznego albo osoby do pomocy mu
przybranej do przedsiwzicia lub zaniechania prawnej czynnoci subowej.
3. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w 2 jest skutek okrelony w art.
156 1 lub w art. 157 1, sprawca
Art. 224a. Kto wiedzc, e zagroenie nie istnieje, zawiadamia o zdarzeniu,

ktre zagraa yciu lub zdrowiu wielu osb lub mieniu w znacznych rozmiarach
lub stwarza sytuacj, majc wywoa przekonanie o istnieniu takiego zagroenia,
czym wywouje czynno instytucji uytecznoci publicznej lub organu ochrony
bezpieczestwa, porzdku publicznego lub zdrowia majc na celu uchylenie
zagroenia,
Art. 224b. W razie skazania za przestpstwo okrelone w art. 224a sd

orzeka:
1) nawizk na rzecz Skarbu Pastwa w wysokoci co najmniej 10 000 z oraz
2) wiadczenie pienine wymienione w art. 39 pkt 7 w wysokoci co najmniej
10 000 z.
Art. 225. 1. Kto osobie uprawnionej do przeprowadzania kontroli

w zakresie ochrony rodowiska lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub
utrudnia wykonanie czynnoci subowej,
2. Tej samej karze podlega, kto osobie uprawnionej do kontroli w zakresie
inspekcji pracy lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub utrudnia
wykonanie czynnoci subowej.
3. (uchylony)
4. Tej samej karze podlega, kto osobie upowanionej do przeprowadzania
czynnoci w zakresie nadzoru i kontroli w jednostkach organizacyjnych pomocy
2017-07-06
spoecznej lub w placwkach zapewniajcych caodobow opiek osobom

niepenosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszym wieku udaremnia
lub utrudnia wykonanie czynnoci subowych.
Art. 226. 1. Kto zniewaa funkcjonariusza publicznego lub osob do

pomocy mu przybran, podczas i w zwizku z penieniem obowizkw
subowych,
do roku.
2. Przepis art. 222 2 stosuje si odpowiednio.
3. Kto publicznie zniewaa lub ponia konstytucyjny organ
do lat 2.
Art. 227. Kto, podajc si za funkcjonariusza publicznego albo wyzyskujc

bdne przewiadczenie o tym innej osoby, wykonuje czynno zwizan z jego
funkcj,
do roku.
Art. 228. 1. Kto, w zwizku z penieniem funkcji publicznej, przyjmuje

korzy majtkow lub osobist albo jej obietnic,
do lat 2.
3. Kto, w zwizku z penieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzy
majtkow lub osobist albo jej obietnic za zachowanie stanowice naruszenie
przepisw prawa,
4. Karze okrelonej w 3 podlega take ten, kto, w zwizku z penieniem
funkcji publicznej, uzalenia wykonanie czynnoci subowej od otrzymania
korzyci majtkowej lub osobistej albo jej obietnicy lub takiej korzyci da.
2017-07-06
5. Kto, w zwizku z penieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzy

majtkow znacznej wartoci albo jej obietnic,
6. Karom okrelonym w 15 podlega odpowiednio take ten, kto,
w zwizku z penieniem funkcji publicznej w pastwie obcym lub w organizacji
midzynarodowej, przyjmuje korzy majtkow lub osobist albo jej obietnic lub
takiej korzyci da, albo uzalenia wykonanie czynnoci subowej od jej
otrzymania.
Art. 229. 1. Kto udziela albo obiecuje udzieli korzyci majtkowej lub
osobistej osobie penicej funkcj publiczn w zwizku z penieniem tej funkcji,
do lat 2.
3. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 1 dziaa, aby skoni osob
penic funkcj publiczn do naruszenia przepisw prawa lub udziela albo
obiecuje udzieli takiej osobie korzyci majtkowej lub osobistej za naruszenie
przepisw prawa,
4. Kto osobie penicej funkcj publiczn, w zwizku z penieniem tej
funkcji, udziela albo obiecuje udzieli korzyci majtkowej znacznej wartoci,
5. Karom okrelonym w 14 podlega odpowiednio take ten, kto udziela
albo obiecuje udzieli korzyci majtkowej lub osobistej osobie penicej funkcj
publiczn w pastwie obcym lub w organizacji midzynarodowej, w zwizku
z penieniem tej funkcji.
6. Nie podlega karze sprawca przestpstwa okrelonego w 15, jeeli
korzy majtkowa lub osobista albo ich obietnica zostay przyjte przez osob
penic funkcj publiczn, a sprawca zawiadomi o tym fakcie organ powoany do
cigania przestpstw i ujawni wszystkie istotne okolicznoci przestpstwa, zanim
organ ten o nim si dowiedzia.
2017-07-06
Art. 230. 1. Kto, powoujc si na wpywy w instytucji pastwowej,

samorzdowej, organizacji midzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej
jednostce organizacyjnej dysponujcej rodkami publicznymi albo wywoujc
przekonanie innej osoby lub utwierdzajc j w przekonaniu o istnieniu takich
wpyww, podejmuje si porednictwa w zaatwieniu sprawy w zamian za korzy
majtkow lub osobist albo jej obietnic,
do lat 2.
Art. 230a. 1. Kto udziela albo obiecuje udzieli korzyci majtkowej lub
osobistej w zamian za porednictwo w zaatwieniu sprawy w instytucji
pastwowej, samorzdowej, organizacji midzynarodowej albo krajowej lub
w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponujcej rodkami publicznymi,
polegajce na bezprawnym wywarciu wpywu na decyzj, dziaanie lub
zaniechanie osoby penicej funkcj publiczn, w zwizku z penieniem tej funkcji,
do lat 2.
3. Nie podlega karze sprawca przestpstwa okrelonego w 1 albo w
2, jeeli korzy majtkowa lub osobista albo ich obietnica zostay przyjte,
a sprawca zawiadomi o tym fakcie organ powoany do cigania przestpstw
i ujawni wszystkie istotne okolicznoci przestpstwa, zanim organ ten o nim si
dowiedzia.
Art. 231. 1. Funkcjonariusz publiczny, ktry, przekraczajc swoje

uprawnienia lub nie dopeniajc obowizkw, dziaa na szkod interesu
publicznego lub prywatnego,
2. Jeeli sprawca dopuszcza si czynu okrelonego w 1 w celu osignicia
korzyci majtkowej lub osobistej,
2017-07-06
3. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 1 dziaa nieumylnie i wyrzdza

istotn szkod,
do lat 2.
4. Przepisu 2 nie stosuje si, jeeli czyn wyczerpuje znamiona czynu
zabronionego okrelonego w art. 228.
Art. 231a. Z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy

publicznych podczas lub w zwizku z penieniem obowizkw subowych
funkcjonariusz publiczny korzysta rwnie wtedy, jeeli bezprawny zamach na
jego osob zosta podjty z powodu wykonywanego przez niego zawodu lub
zajmowanego stanowiska.
Art. 231b. 1. Osoba, ktra w obronie koniecznej odpiera zamach na

jakiekolwiek cudze dobro chronione prawem, chronic bezpieczestwo lub
porzdek publiczny, korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy
publicznych.
2. Przepisu 1 nie stosuje si, jeeli czyn sprawcy zamachu skierowany
przeciwko osobie odpierajcej zamach godzi wycznie w cze lub godno tej
osoby.
Rozdzia XXX
Przestpstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwoci
Art. 232. 1. Kto przemoc lub grob bezprawn wywiera wpyw na

czynnoci urzdowe sdu,
2. Tej samej karze podlega sprawca przestpstwa okrelonego w 1,
popenionego na szkod midzynarodowego trybunau karnego lub jego organu
dziaajcego na podstawie umowy midzynarodowej, ktrej Rzeczpospolita Polska
jest stron, albo powoanego przez organizacj midzynarodow ukonstytuowan
umow ratyfikowan przez Rzeczpospolit Polsk.
Art. 233. 1. Kto, skadajc zeznanie majce suy za dowd

w postpowaniu sdowym lub w innym postpowaniu prowadzonym na podstawie
ustawy, zeznaje nieprawd lub zataja prawd,
2017-07-06

1a. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 1 zeznaje nieprawd lub zataja
prawd z obawy przed odpowiedzialnoci karn groc jemu samemu lub jego
najbliszym,
2. Warunkiem odpowiedzialnoci jest, aby przyjmujcy zeznanie, dziaajc
w zakresie swoich uprawnie, uprzedzi zeznajcego o odpowiedzialnoci karnej
za faszywe zeznanie lub odebra od niego przyrzeczenie.
3. Nie podlega karze za czyn okrelony w 1a, kto skada faszywe
zeznanie, nie wiedzc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania.
4. Kto, jako biegy, rzeczoznawca lub tumacz, przedstawia faszyw opini,
ekspertyz lub tumaczenie majce suy za dowd w postpowaniu okrelonym
w 1,
4a. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 4 dziaa nieumylnie, naraajc
na istotn szkod interes publiczny,
5. Sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet odstpi
od jej wymierzenia, jeeli:
1) faszywe zeznanie, opinia, ekspertyza lub tumaczenie dotyczy okolicznoci
niemogcych mie wpywu na rozstrzygnicie sprawy,
2) sprawca dobrowolnie sprostuje faszywe zeznanie, opini, ekspertyz lub
tumaczenie, zanim nastpi, chociaby nieprawomocne, rozstrzygnicie
sprawy.
6. Przepisy 13 oraz 5 stosuje si odpowiednio do osoby, ktra skada
faszywe owiadczenie, jeeli przepis ustawy przewiduje moliwo odebrania
owiadczenia pod rygorem odpowiedzialnoci karnej.
Art. 234. Kto, przed organem powoanym do cigania lub orzekania

w sprawach o przestpstwo, w tym i przestpstwo skarbowe, wykroczenie,
wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne, faszywie oskara inn
osob o popenienie tych czynw zabronionych lub przewinienia dyscyplinarnego,
do lat 2.
2017-07-06
Art. 235. Kto, przez tworzenie faszywych dowodw lub inne podstpne
zabiegi, kieruje przeciwko okrelonej osobie ciganie o przestpstwo, w tym
i przestpstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub przewinienie
dyscyplinarne albo w toku postpowania zabiegi takie przedsibierze,
Art. 236. 1. Kto zataja dowody niewinnoci osoby podejrzanej

o popenienie przestpstwa, w tym i przestpstwa skarbowego, wykroczenia,
wykroczenia skarbowego lub przewinienia dyscyplinarnego,
do lat 2.
2. Nie podlega karze, kto zataja dowody niewinnoci z obawy przed
odpowiedzialnoci karn groc jemu samemu lub jego najbliszym.
Art. 237. Przepis art. 233 5 pkt 2 stosuje si odpowiednio do przestpstw

okrelonych w art. 234, art. 235 oraz w art. 236 1.
Art. 238. Kto zawiadamia o przestpstwie, lub o przestpstwie skarbowym

organ powoany do cigania wiedzc, e przestpstwa nie popeniono,
do lat 2.
Art. 239. 1. Kto utrudnia lub udaremnia postpowanie karne, pomagajc

sprawcy przestpstwa, w tym i przestpstwa skarbowego unikn
odpowiedzialnoci karnej, w szczeglnoci kto sprawc ukrywa, zaciera lady
przestpstwa, w tym i przestpstwa skarbowego albo odbywa za skazanego kar,
2. Nie podlega karze sprawca, ktry ukrywa osob najblisz.
3. Sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet odstpi
od jej wymierzenia, jeeli sprawca udzieli pomocy osobie najbliszej albo dziaa
z obawy przed odpowiedzialnoci karn groc jemu samemu lub jego
najbliszym.
Art. 240. [ 1. Kto, majc wiarygodn wiadomo o karalnym

przygotowaniu albo usiowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego okrelonego
w art. 118, 118a, 120124, 127, 128, 130, 134, 140, 148, 163, 166, 189, 252 lub
2017-07-06
przestpstwa o charakterze terrorystycznym, nie zawiadamia niezwocznie organu

powoanego do cigania przestpstw,
podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.]
< 1. Kto, majc wiarygodn wiadomo o karalnym przygotowaniu albo Nowe brzmienie
1 i dodany 2a
usiowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego okrelonego w art. 118, w art. 240
wejdzie w ycie z
art. 118a, art. 120124, art. 127, art. 128, art. 130, art. 134, art. 140, art. 148, dn. 13.07.2017 r.
art. 156, art. 163, art. 166, art. 189, art. 197 3 lub 4, art. 198, art. 200, art. 252 (Dz. U. z 2017 r.
poz. 773).
lub przestpstwa o charakterze terrorystycznym, nie zawiadamia niezwocznie
organu powoanego do cigania przestpstw,
podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.>
2. Nie popenia przestpstwa okrelonego w 1, kto zaniecha
zawiadomienia, majc dostateczn podstaw do przypuszczenia, e wymieniony
w 1 organ wie o przygotowywanym, usiowanym lub dokonanym czynie
zabronionym; nie popenia przestpstwa rwnie ten, kto zapobieg popenieniu
przygotowywanego lub usiowanego czynu zabronionego okrelonego w 1.
< 2a. Nie podlega karze pokrzywdzony czynem wymienionym w 1,
ktry zaniecha zawiadomienia o tym czynie.>
3. Nie podlega karze, kto zaniecha zawiadomienia z obawy przed
odpowiedzialnoci karn groc jemu samemu lub jego najbliszym.
Art. 241. 1. Kto bez zezwolenia rozpowszechnia publicznie wiadomoci

z postpowania przygotowawczego, zanim zostay ujawnione w postpowaniu
sdowym,
do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia publicznie wiadomoci
z rozprawy sdowej prowadzonej z wyczeniem jawnoci.
Art. 242. 1. Kto uwalnia si sam, bdc pozbawionym wolnoci na

podstawie orzeczenia sdu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ
pastwowy,
do lat 2.
2017-07-06
2. Kto, korzystajc z zezwolenia na czasowe opuszczenie zakadu karnego

lub aresztu ledczego bez dozoru albo zakadu psychiatrycznego dysponujcego
warunkami podstawowego zabezpieczenia, bez usprawiedliwionej przyczyny nie
powrci najpniej w cigu 3 dni po upywie wyznaczonego terminu,
do roku.
3. Karze okrelonej w 2 podlega, kto, korzystajc z przerwy w odbywaniu
kary pozbawienia wolnoci, bez usprawiedliwionej przyczyny nie powrci do
zakadu karnego najpniej w cigu 3 dni po upywie wyznaczonego terminu.
4. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 1 dziaa w porozumieniu z innymi
osobami, uywa przemocy lub grozi jej uyciem albo uszkadza miejsce zamknicia,
Art. 243. Kto osob pozbawion wolnoci na podstawie orzeczenia sdu lub
prawnego nakazu wydanego przez inny organ pastwowy uwalnia lub uatwia jej
ucieczk,
Art. 244. Kto nie stosuje si do orzeczonego przez sd zakazu zajmowania

stanowiska, wykonywania zawodu, prowadzenia dziaalnoci, prowadzenia
pojazdw, wstpu do orodkw gier i uczestnictwa w grach hazardowych, wstpu
na imprez masow, przebywania w okrelonych rodowiskach lub miejscach,
nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wsplnie z pokrzywdzonym,
zakazu kontaktowania si z okrelonymi osobami, zakazu zbliania si do
okrelonych osb lub zakazu opuszczania okrelonego miejsca pobytu bez zgody
sdu albo nie wykonuje zarzdzenia sdu o ogoszeniu orzeczenia w sposb w nim
przewidziany,
Art. 244a. 1. Kto nie stosuje si do orzeczonego w zwizku z zakazem

wstpu na imprez masow obowizku przebywania w miejscu staego pobytu lub
obowizku stawiennictwa w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu
okrelonym przez waciwego, ze wzgldu na miejsce zamieszkania osoby skazanej
albo ukaranej, komendanta powiatowego, rejonowego lub miejskiego Policji,
w czasie trwania imprezy masowej,
2017-07-06

do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto udaremnia lub utrudnia kontrolowanie,
w systemie dozoru elektronicznego, orzeczonego wobec niego obowizku,
o ktrym mowa w 1.
Art. 244b. 1. Kto nie stosuje si do okrelonych w ustawie obowizkw

zwizanych z orzeczonym wobec niego rodkiem zabezpieczajcym,
do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto bezprawnie udaremnia wykonywanie
orzeczonego wobec innej osoby rodka zabezpieczajcego w postaci elektronicznej
kontroli miejsca pobytu.
Art. 245. Kto uywa przemocy lub groby bezprawnej w celu wywarcia
wpywu na wiadka, biegego, tumacza, oskaryciela albo oskaronego lub
w zwizku z tym narusza jego nietykalno cielesn,
Art. 246. Funkcjonariusz publiczny lub ten, ktry dziaajc na jego polecenie
w celu uzyskania okrelonych zezna, wyjanie, informacji lub owiadczenia
stosuje przemoc, grob bezprawn lub w inny sposb znca si fizycznie lub
psychicznie nad inn osob,
Art. 247. 1. Kto znca si fizycznie lub psychicznie nad osob prawnie
pozbawion wolnoci,
2. Jeeli sprawca dziaa ze szczeglnym okruciestwem,
3. Funkcjonariusz publiczny, ktry wbrew obowizkowi dopuszcza do
popenienia czynu okrelonego w 1 lub 2,
podlega karze okrelonej w tych przepisach.
Art. 247a. Przepisy art. 233237 oraz art. 239, 245 i 246 stosuje si
odpowiednio do czynu popenionego w zwizku z postpowaniem przed
midzynarodowym trybunaem karnym lub jego organem dziaajcym na
2017-07-06
podstawie umowy midzynarodowej, ktrej Rzeczpospolita Polska jest stron, albo

powoanym przez organizacj midzynarodow ukonstytuowan umow
ratyfikowan przez Rzeczpospolit Polsk.
Rozdzia XXXI
Przestpstwa przeciwko wyborom i referendum
Art. 248. Kto w zwizku z wyborami do Sejmu, do Senatu, wyborem

Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborami do Parlamentu Europejskiego,
wyborami organw samorzdu terytorialnego lub referendum:
1) sporzdza list kandydujcych lub gosujcych, z pominiciem uprawnionych
lub wpisaniem nieuprawnionych,
2) uywa podstpu celem nieprawidowego sporzdzenia listy kandydujcych
lub gosujcych, protokow lub innych dokumentw wyborczych albo
referendalnych,
3) niszczy, uszkadza, ukrywa, przerabia lub podrabia protokoy lub inne
dokumenty wyborcze albo referendalne,
4) dopuszcza si naduycia lub dopuszcza do naduycia przy przyjmowaniu
lub obliczaniu gosw,
5) odstpuje innej osobie przed zakoczeniem gosowania niewykorzystan
kart do gosowania lub pozyskuje od innej osoby w celu wykorzystania
w gosowaniu niewykorzystan kart do gosowania,
6) dopuszcza si naduycia w sporzdzaniu list z podpisami obywateli
zgaszajcych kandydatw w wyborach lub inicjujcych referendum,
Art. 249. Kto przemoc, grob bezprawn lub podstpem przeszkadza:

1) odbyciu zgromadzenia poprzedzajcego gosowanie,
2) swobodnemu wykonywaniu prawa do kandydowania lub gosowania,
3) gosowaniu lub obliczaniu gosw,
4) sporzdzaniu protokow lub innych dokumentw wyborczych albo
referendalnych,
2017-07-06
Art. 250. Kto, przemoc, grob bezprawn lub przez naduycie stosunku
zalenoci, wywiera wpyw na sposb gosowania osoby uprawnionej albo zmusza
j do gosowania lub powstrzymuje od gosowania,
Art. 250a. 1. Kto, bdc uprawniony do gosowania, przyjmuje korzy

majtkow lub osobist albo takiej korzyci da za gosowanie w okrelony
sposb,
2. Tej samej karze podlega, kto udziela korzyci majtkowej lub osobistej
osobie uprawnionej do gosowania, aby skoni j do gosowania w okrelony
sposb lub za gosowanie w okrelony sposb.
3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu okrelonego w 1 lub 2
do lat 2.
4. Jeeli sprawca przestpstwa okrelonego w 1 albo w 3 w zwizku z
1 zawiadomi organ powoany do cigania o fakcie przestpstwa i okolicznociach
jego popenienia, zanim organ ten o nich si dowiedzia, sd stosuje nadzwyczajne
zagodzenie kary, a nawet moe odstpi od jej wymierzenia.
Art. 251. Kto, naruszajc przepisy o tajnoci gosowania, wbrew woli

gosujcego zapoznaje si z treci jego gosu,
do lat 2.
Rozdzia XXXII
Przestpstwa przeciwko porzdkowi publicznemu
Art. 252. 1. Kto bierze lub przetrzymuje zakadnika w celu zmuszenia

organu pastwowego lub samorzdowego, instytucji, organizacji, osoby fizycznej
lub prawnej albo grupy osb do okrelonego zachowania si,
2. Jeeli czyn okrelony w 1 czy si ze szczeglnym udrczeniem
zakadnika, sprawca
2017-07-06

4. Nie podlega karze za przestpstwo okrelone w 1, kto odstpi od
zamiaru wymuszenia i zwolni zakadnika.
5. Sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary wobec sprawcy
czynu okrelonego w 2, ktry odstpi od zamiaru wymuszenia i zwolni
zakadnika, a stosuje nadzwyczajne zagodzenie kary, jeeli odstpienie od zamiaru
wymuszenia i zwolnienie zakadnika nastpio dobrowolnie.
Art. 254. 1. Kto bierze czynny udzia w zbiegowisku wiedzc, e jego

uczestnicy wsplnymi siami dopuszczaj si gwatownego zamachu na osob lub
mienie,
2. Jeeli nastpstwem gwatownego zamachu jest mier czowieka lub
ciki uszczerbek na zdrowiu, uczestnik zbiegowiska okrelony w 1,
Art. 254a. Kto zabiera, niszczy, uszkadza lub czyni niezdatnym do uytku
element wchodzcy w skad sieci wodocigowej, kanalizacyjnej, ciepowniczej,
elektroenergetycznej, gazowej, telekomunikacyjnej albo linii kolejowej,
tramwajowej, trolejbusowej lub linii metra, powodujc przez to zakcenie
dziaania caoci lub czci sieci albo linii,
Art. 255. 1. Kto publicznie nawouje do popenienia wystpku lub

przestpstwa skarbowego,
do lat 2.
2. Kto publicznie nawouje do popenienia zbrodni,
3. Kto publicznie pochwala popenienie przestpstwa,
podlega grzywnie do 180 stawek dziennych, karze ograniczenia wolnoci albo
pozbawienia wolnoci do roku.
2017-07-06
Art. 255a. 1. Kto rozpowszechnia lub publicznie prezentuje treci mogce

uatwi popenienie przestpstwa o charakterze terrorystycznym w zamiarze, aby
przestpstwo takie zostao popenione,
2. Tej samej karze podlega, kto w celu popenienia przestpstwa o
charakterze terrorystycznym uczestniczy w szkoleniu mogcym umoliwi
popenienie takiego przestpstwa.
Art. 256. 1. Kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny

ustrj pastwa lub nawouje do nienawici na tle rnic narodowociowych,
etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze wzgldu na bezwyznaniowo,
do lat 2.
2.5) Tej samej karze podlega, kto w celu rozpowszechniania produkuje,
utrwala lub sprowadza, nabywa, przechowuje, posiada, prezentuje, przewozi lub
przesya druk, nagranie lub inny przedmiot, zawierajce tre okrelon w 1 albo
bdce nonikiem symboliki faszystowskiej, komunistycznej lub innej totalitarnej.
3. Nie popenia przestpstwa sprawca czynu zabronionego okrelonego w
2, jeeli dopuci si tego czynu w ramach dziaalnoci artystycznej, edukacyjnej,
kolekcjonerskiej lub naukowej.
4. W razie skazania za przestpstwo okrelone w 2 sd orzeka przepadek
przedmiotw, o ktrych mowa w 2, chociaby nie stanowiy wasnoci sprawcy.
Art. 257. Kto publicznie zniewaa grup ludnoci albo poszczegln osob
z powodu jej przynalenoci narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo
z powodu jej bezwyznaniowoci lub z takich powodw narusza nietykalno
cielesn innej osoby,
Art. 258. 1. Kto bierze udzia w zorganizowanej grupie albo zwizku

majcych na celu popenienie przestpstwa lub przestpstwa skarbowego,
5)
Utraci moc z dniem 3 sierpnia 2011 r., w czci obejmujcej wyrazy: albo bdce nonikiem
symboliki faszystowskiej, komunistycznej lub innej totalitarnej, na podstawie wyroku
Trybunau Konstytucyjnego z dnia 19 lipca 2011 r., sygn. akt K 11/10 (Dz. U. poz. 964).
2017-07-06
2. Jeeli grupa albo zwizek okrelone w 1 maj charakter zbrojny albo

maj na celu popenienie przestpstwa o charakterze terrorystycznym, sprawca
3. Kto grup albo zwizek okrelone w 1 w tym majce charakter zbrojny
zakada lub tak grup albo zwizkiem kieruje,
4. Kto grup albo zwizek majce na celu popenienie przestpstwa
o charakterze terrorystycznym zakada lub tak grup lub zwizkiem kieruje,
Art. 259. Nie podlega karze za przestpstwo okrelone w art. 258, kto
dobrowolnie odstpi od udziau w grupie albo zwizku i ujawni przed organem
powoanym do cigania przestpstw wszystkie istotne okolicznoci popenionego
czynu lub zapobieg popenieniu zamierzonego przestpstwa, w tym i przestpstwa
skarbowego.
Art. 259a. Kto przekracza granic Rzeczypospolitej Polskiej w celu

popenienia na terytorium innego pastwa przestpstwa o charakterze
terrorystycznym lub przestpstwa okrelonego w art. 255a lub art. 258 2 lub 4,
Art. 259b. Na wniosek prokuratora sd stosuje nadzwyczajne zagodzenie

kary, a nawet moe warunkowo zawiesi jej wykonanie w stosunku do sprawcy
przestpstwa okrelonego w art. 259a, ktry dobrowolnie odstpi od:
1) popenienia na terytorium innego pastwa przestpstwa o charakterze
terrorystycznym lub przestpstwa okrelonego w art. 255a lub art. 258 2 lub
4 i ujawni przed organem powoanym do cigania przestpstw wszystkie
istotne okolicznoci popenienia czynu lub zapobieg popenieniu
zamierzonego przestpstwa;
2) pomocnictwa innym osobom w popenieniu przestpstwa okrelonego w art.
259a i ujawni przed organem powoanym do cigania przestpstw wszystkie
istotne okolicznoci popenienia czynu, w szczeglnoci informacje o
osobach, ktre popeniy przestpstwa okrelone w art. 259a.
2017-07-06
Art. 260. Kto przemoc lub grob bezprawn udaremnia przeprowadzenie

odbywanego zgodnie z prawem zebrania, zgromadzenia lub pochodu albo takie
zebranie, zgromadzenie lub pochd rozprasza,
do lat 2.
Art. 261. Kto zniewaa pomnik lub inne miejsce publiczne urzdzone w celu
upamitnienia zdarzenia historycznego lub uczczenia osoby,
Art. 262. 1. Kto zniewaa zwoki, prochy ludzkie lub miejsce spoczynku
zmarego,
do lat 2.
2. Kto ograbia zwoki, grb lub inne miejsce spoczynku zmarego,
Art. 263. 1. Kto bez wymaganego zezwolenia wyrabia bro paln albo
amunicj lub ni handluje,
2. Kto bez wymaganego zezwolenia posiada bro paln lub amunicj,
3. Kto, majc zezwolenie na posiadanie broni palnej lub amunicji,
udostpnia lub przekazuje j osobie nieuprawnionej,
do lat 2.
4. Kto nieumylnie powoduje utrat broni palnej lub amunicji, ktra zgodnie
z prawem pozostaje w jego dyspozycji,
do roku.
Art. 264. 1. (uchylony)

2. Kto wbrew przepisom przekracza granic Rzeczypospolitej Polskiej,
uywajc przemocy, groby, podstpu lub we wspdziaaniu z innymi osobami,
2017-07-06
3. Kto organizuje innym osobom przekraczanie wbrew przepisom granicy

Art. 264a. 1. Kto, w celu osignicia korzyci majtkowej lub osobistej,

umoliwia lub uatwia innej osobie pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
wbrew przepisom,
2. W wyjtkowych wypadkach, gdy sprawca nie osign korzyci
majtkowej, sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet
odstpi od jej wymierzenia.
Rozdzia XXXIII
Przestpstwa przeciwko ochronie informacji
Art. 265. 1. Kto ujawnia lub wbrew przepisom ustawy wykorzystuje

informacje niejawne o klauzuli tajne lub cile tajne,
2. Jeeli informacj okrelon w 1 ujawniono osobie dziaajcej w imieniu
lub na rzecz podmiotu zagranicznego, sprawca
3. Kto nieumylnie ujawnia informacj okrelon w 1, z ktr zapozna si
w zwizku z penieniem funkcji publicznej lub otrzymanym upowanieniem,
do roku.
Art. 266. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy lub przyjtemu na siebie

zobowizaniu, ujawnia lub wykorzystuje informacj, z ktr zapozna si
w zwizku z penion funkcj, wykonywan prac, dziaalnoci publiczn,
spoeczn, gospodarcz lub naukow,
do lat 2.
2. Funkcjonariusz publiczny, ktry ujawnia osobie nieuprawnionej
informacj niejawn o klauzuli zastrzeone lub poufne lub informacj, ktr
uzyska w zwizku z wykonywaniem czynnoci subowych, a ktrej ujawnienie
moe narazi na szkod prawnie chroniony interes,
2017-07-06

pokrzywdzonego.
Art. 267. 1. Kto bez uprawnienia uzyskuje dostp do informacji dla niego
nieprzeznaczonej, otwierajc zamknite pismo, podczajc si do sieci
telekomunikacyjnej lub przeamujc albo omijajc elektroniczne, magnetyczne,
informatyczne lub inne szczeglne jej zabezpieczenie,
do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto bez uprawnienia uzyskuje dostp do caoci
lub czci systemu informatycznego.
3. Tej samej karze podlega, kto w celu uzyskania informacji, do ktrej nie
jest uprawniony, zakada lub posuguje si urzdzeniem podsuchowym,
wizualnym albo innym urzdzeniem lub oprogramowaniem.
4. Tej samej karze podlega, kto informacj uzyskan w sposb okrelony
w 13 ujawnia innej osobie.
pokrzywdzonego.
Art. 268. 1. Kto, nie bdc do tego uprawnionym, niszczy, uszkadza, usuwa
lub zmienia zapis istotnej informacji albo w inny sposb udaremnia lub znacznie
utrudnia osobie uprawnionej zapoznanie si z ni,
do lat 2.
2. Jeeli czyn okrelony w 1 dotyczy zapisu na informatycznym noniku
danych, sprawca podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.
3. Kto, dopuszczajc si czynu okrelonego w 1 lub 2, wyrzdza znaczn
szkod majtkow,
pokrzywdzonego.
Art. 268a. 1. Kto, nie bdc do tego uprawnionym, niszczy, uszkadza,

usuwa, zmienia lub utrudnia dostp do danych informatycznych albo w istotnym
2017-07-06
stopniu zakca lub uniemoliwia automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub

przekazywanie takich danych,
2. Kto, dopuszczajc si czynu okrelonego w 1, wyrzdza znaczn
szkod majtkow,
pokrzywdzonego.
Art. 269. 1. Kto niszczy, uszkadza, usuwa lub zmienia dane informatyczne
o szczeglnym znaczeniu dla obronnoci kraju, bezpieczestwa w komunikacji,
funkcjonowania administracji rzdowej, innego organu pastwowego lub instytucji
pastwowej albo samorzdu terytorialnego albo zakca lub uniemoliwia
automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie takich danych,
2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza si czynu okrelonego w 1,
niszczc albo wymieniajc informatyczny nonik danych lub niszczc albo
uszkadzajc urzdzenie suce do automatycznego przetwarzania, gromadzenia
lub przekazywania danych informatycznych.
Art. 269a. Kto, nie bdc do tego uprawnionym, przez transmisj,

zniszczenie, usunicie, uszkodzenie, utrudnienie dostpu lub zmian danych
informatycznych, w istotnym stopniu zakca prac systemu informatycznego,
systemu teleinformatycznego lub sieci teleinformatycznej,
Art. 269b. 1. Kto wytwarza, pozyskuje, zbywa lub udostpnia innym

osobom urzdzenia lub programy komputerowe przystosowane do popenienia
przestpstwa okrelonego w art. 165 1 pkt 4, art. 267 3, art. 268a 1 albo 2
w zwizku z 1, art. 269 1 lub 2 albo art. 269a, a take hasa komputerowe, kody
dostpu lub inne dane umoliwiajce nieuprawniony dostp do informacji
przechowywanych w systemie informatycznym, systemie teleinformatycznym lub
sieci teleinformatycznej,
2017-07-06
1a. Nie popenia przestpstwa okrelonego w 1, kto dziaa wycznie

w celu zabezpieczenia systemu informatycznego, systemu teleinformatycznego lub
sieci teleinformatycznej przed popenieniem przestpstwa wymienionego w tym
przepisie albo opracowania metody takiego zabezpieczenia.
2. W razie skazania za przestpstwo okrelone w 1, sd orzeka przepadek
okrelonych w nim przedmiotw, a moe orzec ich przepadek, jeeli nie stanowiy
wasnoci sprawcy.
Art. 269c. Nie podlega karze za przestpstwo okrelone w art. 267 2 lub
art. 269a, kto dziaa wycznie w celu zabezpieczenia systemu informatycznego,
systemu teleinformatycznego lub sieci teleinformatycznej albo opracowania
metody takiego zabezpieczenia i niezwocznie powiadomi dysponenta tego
systemu lub sieci o ujawnionych zagroeniach, a jego dziaanie nie naruszyo
interesu publicznego lub prywatnego i nie wyrzdzio szkody.
Rozdzia XXXIV
Przestpstwa przeciwko wiarygodnoci dokumentw
Art. 270. 1. Kto, w celu uycia za autentyczny, podrabia lub przerabia

dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego uywa,
2. Tej samej karze podlega, kto wypenia blankiet, opatrzony cudzym
podpisem, niezgodnie z wol podpisanego i na jego szkod albo takiego dokumentu
uywa.
2a. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
do lat 2.
do lat 2.
Art. 270a. 1. Kto, w celu uycia za autentyczn, podrabia lub przerabia

faktur w zakresie okolicznoci faktycznych mogcych mie znaczenie dla
okrelenia wysokoci nalenoci publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej
nalenoci o charakterze podatkowym lub takiej faktury jako autentycznej uywa,
2017-07-06

2. Jeeli sprawca dopuszcza si czynu okrelonego w 1 wobec faktury lub
faktur, zawierajcych kwot nalenoci ogem, ktrej warto lub czna warto
jest wiksza ni piciokrotno kwoty okrelajcej mienie wielkiej wartoci, albo
z popenienia przestpstwa uczyni sobie stae rdo dochodu,
do lat 2.
Art. 271. 1.6) Funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do

wystawienia dokumentu, ktra powiadcza w nim nieprawd co do okolicznoci
majcej znaczenie prawne,
3. Jeeli sprawca dopuszcza si czynu okrelonego w 1 w celu osignicia
korzyci majtkowej lub osobistej,
Art. 271a. 1. Kto wystawia faktur lub faktury, zawierajce kwot

nalenoci ogem, ktrej warto lub czna warto jest znaczna, powiadczajc
nieprawd co do okolicznoci faktycznych mogcych mie znaczenie dla okrelenia
wysokoci nalenoci publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej nalenoci
o charakterze podatkowym lub takiej faktury lub faktur uywa,
2. Jeeli sprawca dopuszcza si czynu okrelonego w 1 wobec faktury lub
faktur, zawierajcych kwot nalenoci ogem, ktrej warto lub czna warto
jest wiksza ni piciokrotno kwoty okrelajcej mienie wielkiej wartoci, albo
z popenienia przestpstwa uczyni sobie stae rdo dochodu,
6)
Wyrokiem TK z dn. 20 czerwca 2017 r. sygn. akt. P 124/15, (Dz. U. poz. 1214), ktry wszed w
ycie z dniem 24 czerwca 2017 r., uznany za niezgodny z Konstytucj RP w zakresie, w jakim
dopuszcza stosowanie wobec tej samej osoby fizycznej, za ten sam czyn, ktry stanowi
naruszenie obowizkw lub warunkw przewozu drogowego opisane w lp. 3.9 zacznika nr 3
do ustawy o transporcie drogowym, odpowiedzialnoci za przestpstwo oraz kary pieninej.
2017-07-06

Art. 272. Kto wyudza powiadczenie nieprawdy przez podstpne

wprowadzenie w bd funkcjonariusza publicznego lub innej osoby upowanionej
do wystawienia dokumentu,
Art. 273. Kto uywa dokumentu okrelonego w art. 271 lub 272,
do lat 2.
Art. 274. Kto zbywa wasny lub cudzy dokument stwierdzajcy tosamo,
do lat 2.
Art. 275. 1. Kto posuguje si dokumentem stwierdzajcym tosamo innej

osoby albo jej prawa majtkowe lub dokument taki kradnie lub go przywaszcza,
do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto bezprawnie przewozi, przenosi lub przesya
za granic dokument stwierdzajcy tosamo innej osoby albo jej prawa
majtkowe.
Art. 276. Kto niszczy, uszkadza, czyni bezuytecznym, ukrywa lub usuwa
dokument, ktrym nie ma prawa wycznie rozporzdza,
do lat 2.
Art. 277. Kto znaki graniczne niszczy, uszkadza, usuwa, przesuwa lub czyni
niewidocznymi albo faszywie wystawia,
do lat 2.
Art. 277a. 1. Kto dopuszcza si przestpstwa okrelonego w art. 270a 1

albo art. 271a 1 wobec faktury lub faktur, zawierajcych kwot nalenoci
2017-07-06
ogem, ktrej warto lub czna warto jest wiksza ni dziesiciokrotno

kwoty okrelajcej mienie wielkiej wartoci,
2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu okrelonego w 1
Art. 277b. W razie skazania za przestpstwo okrelone w art. 270a 1 lub 2,

art. 271a 1 lub 2 albo art. 277a 1, grzywn orzeczon obok kary pozbawienia
wolnoci mona wymierzy w wysokoci do 3000 stawek dziennych.
Art. 277c. 1. Sd na wniosek prokuratora stosuje nadzwyczajne zagodzenie

kary wobec sprawcy przestpstwa okrelonego w art. 270a 1 lub 2 lub art. 271a
1 lub 2, ktry zawiadomi o nim organ powoany do cigania przestpstw
i ujawni wszystkie istotne okolicznoci przestpstwa, a take wskaza czyny
pozostajce w zwizku z popenionym przez niego przestpstwem i ich sprawcw,
zanim organ ten o nich si dowiedzia.
2. Sd na wniosek prokuratora moe odstpi od wymierzenia kary wobec
sprawcy przestpstwa okrelonego w art. 270a 1, 2 lub 3, art. 271a 1, 2 lub 3
lub art. 277a 2, ktry, oprcz spenienia warunkw okrelonych w 1, zwrci
korzy majtkow osignit z popenienia tego przestpstwa w caoci albo
w istotnej czci.
3. Sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary wobec sprawcy
przestpstwa okrelonego w art. 277a 1, ktry, oprcz spenienia warunkw
okrelonych w 1, zwrci korzy majtkow osignit z popenienia tego
przestpstwa w caoci albo w istotnej czci.
Art. 277d. Przepisy art. 277c 1 i 3 stosuje si odpowiednio do sprawcy,

ktry po wszczciu postpowania ujawni wobec organu powoanego do cigania
przestpstw wszystkie jemu znane, a nieznane dotychczas temu organowi istotne
okolicznoci przestpstwa, a take wskaza czyny pozostajce w zwizku
z popenionym przez niego przestpstwem i ich sprawcw.
2017-07-06
Rozdzia XXXV
Przestpstwa przeciwko mieniu
Art. 278. 1. Kto zabiera w celu przywaszczenia cudz rzecz ruchom,

2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje
cudzy program komputerowy w celu osignicia korzyci majtkowej.
do roku.
4. Jeeli kradzie popeniono na szkod osoby najbliszej, ciganie
nastpuje na wniosek pokrzywdzonego.
5. Przepisy 1, 3 i 4 stosuje si odpowiednio do kradziey energii lub karty
uprawniajcej do podjcia pienidzy z automatu bankowego.
Art. 279. 1. Kto kradnie z wamaniem,

2. Jeeli kradzie z wamaniem popeniono na szkod osoby najbliszej,
ciganie nastpuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 280. 1. Kto kradnie, uywajc przemocy wobec osoby lub groc
natychmiastowym jej uyciem albo doprowadzajc czowieka do stanu
nieprzytomnoci lub bezbronnoci,
2. Jeeli sprawca rozboju posuguje si broni paln, noem lub innym
podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub rodkiem obezwadniajcym albo
dziaa w inny sposb bezporednio zagraajcy yciu lub wsplnie z inn osob,
ktra posuguje si tak broni, przedmiotem, rodkiem lub sposobem,
Art. 281. Kto, w celu utrzymania si w posiadaniu zabranej rzeczy,

bezporednio po dokonaniu kradziey, uywa przemocy wobec osoby lub grozi
natychmiastowym jej uyciem albo doprowadza czowieka do stanu
nieprzytomnoci lub bezbronnoci,
2017-07-06
Art. 282. Kto, w celu osignicia korzyci majtkowej, przemoc, grob

zamachu na ycie lub zdrowie albo gwatownego zamachu na mienie, doprowadza
inn osob do rozporzdzenia mieniem wasnym lub cudzym albo do zaprzestania
dziaalnoci gospodarczej,
Art. 283. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu okrelonego w art. 279
1, art. 280 1 lub w art. 281 lub 282,
Art. 284. 1. Kto przywaszcza sobie cudz rzecz ruchom lub prawo
majtkowe,
2. Kto przywaszcza sobie powierzon mu rzecz ruchom,
3. W wypadku mniejszej wagi lub przywaszczenia rzeczy znalezionej,
sprawca
do roku.
4. Jeeli przywaszczenie nastpio na szkod osoby najbliszej, ciganie
Art. 285. 1. Kto, wczajc si do urzdzenia telekomunikacyjnego,

uruchamia na cudzy rachunek impulsy telefoniczne,
2. Jeeli czyn okrelony w 1 popeniono na szkod osoby najbliszej,
Art. 286. 1. Kto, w celu osignicia korzyci majtkowej, doprowadza inn

osob do niekorzystnego rozporzdzenia wasnym lub cudzym mieniem za pomoc
wprowadzenia jej w bd albo wyzyskania bdu lub niezdolnoci do naleytego
pojmowania przedsibranego dziaania,
2. Tej samej karze podlega, kto da korzyci majtkowej w zamian za
zwrot bezprawnie zabranej rzeczy.
2017-07-06

do lat 2.
Art. 287. 1. Kto, w celu osignicia korzyci majtkowej lub wyrzdzenia

innej osobie szkody, bez upowanienia, wpywa na automatyczne przetwarzanie,
gromadzenie lub przekazywanie danych informatycznych lub zmienia, usuwa albo
wprowadza nowy zapis danych informatycznych,
do roku.
3. Jeeli oszustwo popeniono na szkod osoby najbliszej, ciganie
Art. 288. 1. Kto cudz rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatn do
uytku,
do roku.
3. Karze okrelonej w 1 podlega take ten, kto przerywa lub uszkadza
kabel podmorski albo narusza przepisy obowizujce przy zakadaniu lub naprawie
takiego kabla.
pokrzywdzonego.
Art. 289. 1. Kto zabiera w celu krtkotrwaego uycia cudzy pojazd

mechaniczny,
2. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 1 pokonuje zabezpieczenie
pojazdu przed jego uyciem przez osob nieupowanion, pojazd stanowi mienie
znacznej wartoci albo sprawca nastpnie porzuca pojazd w stanie uszkodzonym
2017-07-06
lub w takich okolicznociach, e zachodzi niebezpieczestwo utraty lub

uszkodzenia pojazdu albo jego czci lub zawartoci,
3. Jeeli czyn okrelony w 1 popeniono uywajc przemocy lub groc
natychmiastowym jej uyciem albo doprowadzajc czowieka do stanu
nieprzytomnoci lub bezbronnoci, sprawca
4. W wypadkach okrelonych w 13 sd moe wymierzy grzywn obok
kary pozbawienia wolnoci.
Art. 290. 1. Kto w celu przywaszczenia dopuszcza si wyrbu drzewa

w lesie,
podlega odpowiedzialnoci jak za kradzie.
2. W razie skazania za wyrb drzewa albo za kradzie drzewa wyrbanego
lub powalonego, sd orzeka na rzecz pokrzywdzonego nawizk w wysokoci
podwjnej wartoci drzewa.
Art. 291. 1. Kto rzecz uzyskan za pomoc czynu zabronionego nabywa lub
pomaga do jej zbycia albo t rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia,
do roku.
Art. 292. 1. Kto rzecz, o ktrej na podstawie towarzyszcych okolicznoci

powinien i moe przypuszcza, e zostaa uzyskana za pomoc czynu
zabronionego, nabywa lub pomaga do jej zbycia albo t rzecz przyjmuje lub
pomaga do jej ukrycia,
do lat 2.
2. W wypadku znacznej wartoci rzeczy, o ktrej mowa w 1, sprawca
2017-07-06
Art. 293. 1. Przepisy art. 291 i 292 stosuje si odpowiednio do programu

komputerowego.
2. Sd moe orzec przepadek rzeczy okrelonej w 1 oraz w art. 291 i 292,
chociaby nie stanowia ona wasnoci sprawcy.
Art. 294. 1. Kto dopuszcza si przestpstwa okrelonego w art. 278 1 lub

2, art. 284 1 lub 2, art. 285 1, art. 286 1, art. 287 1, art. 288 1 lub 3, lub
w art. 291 1, w stosunku do mienia znacznej wartoci,
2. Tej samej karze podlega sprawca, ktry dopuszcza si przestpstwa
wymienionego w 1 w stosunku do dobra o szczeglnym znaczeniu dla kultury.
Art. 295. 1. Wobec sprawcy przestpstwa okrelonego w art. 278, 284289,

291, 292 lub 294, ktry dobrowolnie naprawi szkod w caoci albo zwrci pojazd
lub rzecz majc szczeglne znaczenie dla kultury w stanie nieuszkodzonym, sd
moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet odstpi od jej
wymierzenia.
2. Wobec sprawcy przestpstwa wymienionego w 1, ktry dobrowolnie
naprawi szkod w znacznej czci, sd moe zastosowa nadzwyczajne
zagodzenie kary.
Rozdzia XXXVI
Przestpstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu
Art. 296. 1. Kto, bdc obowizany na podstawie przepisu ustawy, decyzji

waciwego organu lub umowy do zajmowania si sprawami majtkowymi lub
dziaalnoci gospodarcz osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej
niemajcej osobowoci prawnej, przez naduycie udzielonych mu uprawnie lub
niedopenienie cicego na nim obowizku, wyrzdza jej znaczn szkod
majtkow,
1a. Jeeli sprawca, o ktrym mowa w 1, przez naduycie udzielonych mu
uprawnie lub niedopenienie cicego na nim obowizku, sprowadza
bezporednie niebezpieczestwo wyrzdzenia znacznej szkody majtkowej,
2017-07-06
2. Jeeli sprawca przestpstwa okrelonego w 1 lub 1a dziaa w celu

osignicia korzyci majtkowej,
3. Jeeli sprawca przestpstwa okrelonego w 1 lub 2 wyrzdza szkod
majtkow w wielkich rozmiarach,
4. Jeeli sprawca przestpstwa okrelonego w 1 lub 3 dziaa nieumylnie,
4a. Jeeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Pastwa, ciganie przestpstwa
okrelonego w 1a nastpuje na wniosek pokrzywdzonego.
5. Nie podlega karze, kto przed wszczciem postpowania karnego
dobrowolnie naprawi w caoci wyrzdzon szkod.
Art. 296a. 1. Kto, penic funkcj kierownicz w jednostce organizacyjnej

wykonujcej dziaalno gospodarcz lub pozostajc z ni w stosunku pracy,
umowy zlecenia lub umowy o dzieo, da lub przyjmuje korzy majtkow lub
osobist albo jej obietnic, w zamian za naduycie udzielonych mu uprawnie lub
niedopenienie cicego na nim obowizku mogce wyrzdzi tej jednostce
szkod majtkow albo stanowice czyn nieuczciwej konkurencji lub
niedopuszczaln czynno preferencyjn na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru,
usugi lub wiadczenia,
2. Tej samej karze podlega, kto w wypadkach okrelonych w 1 udziela
albo obiecuje udzieli korzyci majtkowej lub osobistej.
do lat 2.
4. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 1 wyrzdza znaczn szkod
majtkow,
5. Nie podlega karze sprawca przestpstwa okrelonego w 2 albo w 3
w zwizku z 2, jeeli korzy majtkowa lub osobista albo ich obietnica zostay
przyjte, a sprawca zawiadomi o tym fakcie organ powoany do cigania
2017-07-06
przestpstw i ujawni wszystkie istotne okolicznoci przestpstwa, zanim organ ten

o nim si dowiedzia.
Art. 296b. (uchylony)
Art. 297. 1. Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub
jednostki organizacyjnej prowadzcej podobn dziaalno gospodarcz na
podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujcych rodkami
publicznymi kredytu, poyczki pieninej, porczenia, gwarancji, akredytywy,
dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowizania wynikajcego
z porczenia lub z gwarancji lub podobnego wiadczenia pieninego na okrelony
cel gospodarczy, instrumentu patniczego lub zamwienia publicznego, przedkada
podrobiony, przerobiony, powiadczajcy nieprawd albo nierzetelny dokument
albo nierzetelne, pisemne owiadczenie dotyczce okolicznoci o istotnym
znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu
patniczego lub zamwienia,
2. Tej samej karze podlega, kto wbrew cicemu obowizkowi, nie
powiadamia waciwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogcej mie wpyw na
wstrzymanie albo ograniczenie wysokoci udzielonego wsparcia finansowego,
okrelonego w 1, lub zamwienia publicznego albo na moliwo dalszego
korzystania z instrumentu patniczego.
dobrowolnie zapobieg wykorzystaniu wsparcia finansowego lub instrumentu
patniczego, okrelonych w 1, zrezygnowa z dotacji lub zamwienia publicznego
albo zaspokoi roszczenia pokrzywdzonego.
Art. 298. 1. Kto, w celu uzyskania odszkodowania z tytuu umowy

ubezpieczenia, powoduje zdarzenie bdce podstaw do wypaty takiego
odszkodowania,
dobrowolnie zapobieg wypacie odszkodowania.
Art. 299. 1. Kto rodki patnicze, instrumenty finansowe, papiery

wartociowe, wartoci dewizowe, prawa majtkowe lub inne mienie ruchome lub
2017-07-06
nieruchomoci, pochodzce z korzyci zwizanych z popenieniem czynu

zabronionego, przyjmuje, posiada, uywa, przekazuje lub wywozi za granic,
ukrywa, dokonuje ich transferu lub konwersji, pomaga do przenoszenia ich
wasnoci lub posiadania albo podejmuje inne czynnoci, ktre mog udaremni
lub znacznie utrudni stwierdzenie ich przestpnego pochodzenia lub miejsca
umieszczenia, ich wykrycie, zajcie albo orzeczenie przepadku,
2. Karze okrelonej w 1 podlega, kto bdc pracownikiem lub dziaajc
w imieniu lub na rzecz banku, instytucji finansowej lub kredytowej lub innego
podmiotu, na ktrym na podstawie przepisw prawa ciy obowizek rejestracji
transakcji i osb dokonujcych transakcji, przyjmuje, wbrew przepisom, rodki
patnicze, instrumenty finansowe, papiery wartociowe, wartoci dewizowe,
dokonuje ich transferu lub konwersji, lub przyjmuje je w innych okolicznociach
wzbudzajcych uzasadnione podejrzenie, e stanowi one przedmiot czynu
okrelonego w 1, lub wiadczy inne usugi majce ukry ich przestpne
pochodzenie lub usugi w zabezpieczeniu przed zajciem.
3. (uchylony)
4. (uchylony)
5. Jeeli sprawca dopuszcza si czynu okrelonego w 1 lub 2, dziaajc
w porozumieniu z innymi osobami,
6. Karze okrelonej w 5 podlega sprawca, jeeli dopuszczajc si czynu
okrelonego w 1 lub 2, osiga znaczn korzy majtkow.
6a. Kto czyni przygotowania do przestpstwa okrelonego w 1 lub 2,
7. W razie skazania za przestpstwo okrelone w 1 lub 2, sd orzeka
przepadek przedmiotw pochodzcych bezporednio albo porednio
z przestpstwa, a take korzyci z tego przestpstwa lub ich rwnowarto,
chociaby nie stanowiy one wasnoci sprawcy. Przepadku nie orzeka si w caoci
lub w czci, jeeli przedmiot, korzy lub jej rwnowarto podlega zwrotowi
pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.
8. Nie podlega karze za przestpstwo okrelone w 1 lub 2, kto dobrowolnie
ujawni wobec organu powoanego do cigania przestpstw informacje dotyczce
2017-07-06
osb uczestniczcych w popenieniu przestpstwa oraz okolicznoci jego

popenienia, jeeli zapobiego to popenieniu innego przestpstwa; jeeli sprawca
czyni starania zmierzajce do ujawnienia tych informacji i okolicznoci, sd
stosuje nadzwyczajne zagodzenie kary.
Art. 300. 1. Kto, w razie grocej mu niewypacalnoci lub upadoci,

udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, e usuwa,
ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywicie lub pozornie obcia albo
uszkadza skadniki swojego majtku,
2. Kto, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sdu lub innego organu
pastwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez
to, e usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywicie lub pozornie obcia
albo uszkadza skadniki swojego majtku zajte lub zagroone zajciem, bd
usuwa znaki zajcia,
3. Jeeli czyn okrelony w 1 wyrzdzi szkod wielu wierzycielom,
sprawca
4. Jeeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Pastwa, ciganie przestpstwa
okrelonego w 1 nastpuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 301. 1. Kto bdc dunikiem kilku wierzycieli udaremnia lub

ogranicza zaspokojenie ich nalenoci przez to, e tworzy w oparciu o przepisy
prawa now jednostk gospodarcz i przenosi na ni skadniki swojego majtku,
2. Tej samej karze podlega, kto bdc dunikiem kilku wierzycieli
doprowadza do swojej upadoci lub niewypacalnoci.
3. Kto bdc dunikiem kilku wierzycieli w sposb lekkomylny
doprowadza do swojej upadoci lub niewypacalnoci, w szczeglnoci przez
trwonienie czci skadowych majtku, zaciganie zobowiza lub zawieranie
transakcji oczywicie sprzecznych z zasadami gospodarowania,
do lat 2.
2017-07-06
Art. 302. 1. Kto, w razie grocej mu niewypacalnoci lub upadoci, nie

mogc zaspokoi wszystkich wierzycieli, spaca lub zabezpiecza tylko niektrych,
czym dziaa na szkod pozostaych,
do lat 2.
2. Kto wierzycielowi udziela lub obiecuje udzieli korzyci majtkowej za
dziaanie na szkod innych wierzycieli w zwizku z postpowaniem
upadociowym lub zmierzajcym do zapobiegnicia upadoci,
3. Tej samej karze podlega wierzyciel, ktry w zwizku z okrelonym w 2
postpowaniem przyjmuje korzy za dziaanie na szkod innych wierzycieli albo
takiej korzyci da.
Art. 303. 1. Kto wyrzdza szkod majtkow osobie fizycznej, prawnej albo
jednostce organizacyjnej niemajcej osobowoci prawnej, przez nieprowadzenie
dokumentacji dziaalnoci gospodarczej albo prowadzenie jej w sposb nierzetelny
lub niezgodny z prawd, w szczeglnoci niszczc, usuwajc, ukrywajc,
przerabiajc lub podrabiajc dokumenty dotyczce tej dziaalnoci,
2. Jeeli sprawca przestpstwa okrelonego w 1 wyrzdza znaczn szkod
majtkow,
3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca przestpstwa okrelonego w 1
do roku.
okrelonego w 13 nastpuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 304. Kto, wyzyskujc przymusowe pooenie innej osoby fizycznej,

prawnej albo jednostki organizacyjnej niemajcej osobowoci prawnej, zawiera
z ni umow, nakadajc na ni obowizek wiadczenia niewspmiernego ze
wiadczeniem wzajemnym,
2017-07-06
Art. 305. 1. Kto, w celu osignicia korzyci majtkowej, udaremnia lub

utrudnia przetarg publiczny albo wchodzi w porozumienie z inn osob dziaajc
na szkod waciciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz ktrej przetarg jest
dokonywany,
2. Tej samej karze podlega, kto w zwizku z publicznym przetargiem
rozpowszechnia informacje lub przemilcza istotne okolicznoci majce znaczenie
dla zawarcia umowy bdcej przedmiotem przetargu albo wchodzi w porozumienie
z inn osob, dziaajc na szkod waciciela mienia albo osoby lub instytucji, na
rzecz ktrej przetarg jest dokonywany.
okrelonego w 1 lub 2 nastpuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 306. Kto usuwa, podrabia lub przerabia znaki identyfikacyjne, dat
produkcji lub dat przydatnoci towaru lub urzdzenia,
Art. 307. 1. Wobec sprawcy przestpstwa okrelonego w art. 296 lub 299
305, ktry dobrowolnie naprawi szkod w caoci, sd moe zastosowa
2. Wobec sprawcy przestpstwa wymienionego w 1, ktry dobrowolnie
naprawi szkod w znacznej czci, sd moe zastosowa nadzwyczajne
zagodzenie kary.
Art. 308. Za przestpstwa okrelone w tym rozdziale odpowiada jak dunik

lub wierzyciel, kto, na podstawie przepisu prawnego, decyzji waciwego organu,
umowy lub faktycznego wykonywania, zajmuje si sprawami majtkowymi innej
osoby prawnej, fizycznej, grupy osb lub podmiotu niemajcego osobowoci
prawnej.
Art. 309. W razie skazania za przestpstwo okrelone w art. 296 3, art. 297
1 lub art. 299, grzywn orzeczon obok kary pozbawienia wolnoci mona
wymierzy w wysokoci do 3000 stawek dziennych.
2017-07-06
Rozdzia XXXVII
Przestpstwa przeciwko obrotowi pienidzmi i papierami wartociowymi
Art. 310. 1. Kto podrabia albo przerabia polski albo obcy pienidz, polski
albo obcy znak pieniny, ktry zosta ustalony jako prawny rodek patniczy,
jednak nie zosta jeszcze wprowadzony do obiegu, inny rodek patniczy albo
dokument uprawniajcy do otrzymania sumy pieninej albo zawierajcy
obowizek wypaty kapitau, odsetek, udziau w zyskach albo stwierdzenie
uczestnictwa w spce lub z pienidzy, innego rodka patniczego albo z takiego
dokumentu usuwa oznak umorzenia,
2. Kto pienidz, inny rodek patniczy lub znak pieniny albo dokument
okrelone w 1 puszcza w obieg albo go w takim celu przyjmuje, przechowuje,
przewozi, przenosi, przesya albo pomaga do jego zbycia lub ukrycia,
3. W wypadku mniejszej wagi sd moe zastosowa nadzwyczajne
zagodzenie kary.
4. Kto czyni przygotowania do popenienia przestpstwa okrelonego w 1
lub 2,
Art. 311. Kto, w dokumentacji zwizanej z obrotem papierami

wartociowymi, rozpowszechnia nieprawdziwe informacje lub przemilcza
informacje o stanie majtkowym oferenta, majce istotne znaczenie dla nabycia,
zbycia papierw wartociowych, podwyszenia albo obnienia wkadu,
Art. 312. Kto puszcza w obieg podrobiony albo przerobiony pienidz, inny
rodek patniczy albo dokument okrelony w art. 310 1, ktry sam otrzyma jako
prawdziwy,
do roku.
2017-07-06
Art. 313. 1. Kto, w celu uycia lub puszczenia w obieg, podrabia albo
przerabia urzdowy znak wartociowy albo ze znaku takiego usuwa oznak
umorzenia,
2. Tej samej karze podlega, kto urzdowy znak wartociowy podrobiony,
przerobiony albo z usunit oznak umorzenia puszcza w obieg, nabywa lub go
uywa albo przechowuje w celu puszczenia w obieg.
Art. 314. Kto, w celu uycia w obrocie gospodarczym, podrabia albo

przerabia znak urzdowy, majcy stwierdzi upowanienie lub wynik badania albo
w obrocie publicznym uywa przedmiotw opatrzonych takimi podrobionymi albo
przerobionymi znakami,
do lat 2.
Art. 315. 1. Kto, w celu uycia w obrocie gospodarczym, podrabia lub

przerabia zalegalizowane narzdzie pomiarowe lub probiercze,
do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto podrobionego albo przerobionego narzdzia
pomiarowego lub probierczego w obrocie gospodarczym uywa albo takie
narzdzie w celu uycia w obrocie gospodarczym przechowuje.
Art. 316. 1. Pienidze, dokumenty i znaki wartociowe podrobione,

przerobione albo z usunit oznak umorzenia oraz podrobione lub przerobione
narzdzia pomiarowe, jak rwnie przedmioty suce do popenienia przestpstw
okrelonych w tym rozdziale ulegaj przepadkowi, chociaby nie stanowiy
wasnoci sprawcy.
2. Podrobione albo przerobione znaki urzdowe okrelone w art. 314 naley
usun, chociaby to miao by poczone ze zniszczeniem przedmiotu.
2017-07-06
CZ WOJSKOWA
Rozdzia XXXVIII
Przepisy oglne dotyczce onierzy
Art. 317. 1. Przepisy czci oglnej i szczeglnej tego kodeksu stosuje si

do onierzy, jeeli cz wojskowa nie zawiera przepisw odmiennych.
2. Przepisy art. 356363 oraz, w wypadku popenienia okrelonego w nich
przestpstwa, przepisy oglne dotyczce onierzy stosuje si odpowiednio take
do pracownikw wojska.
3. Przepisy czci wojskowej stosuje si odpowiednio take do innych osb,
jeeli ustawa tak stanowi.
Art. 318. Nie popenia przestpstwa onierz, ktry dopuszcza si czynu

zabronionego bdcego wykonaniem rozkazu, chyba e wykonujc rozkaz
umylnie popenia przestpstwo.
Art. 319. 1. Nie popenia przestpstwa onierz, gdy w wypadku

nieposuszestwa lub oporu stosuje rodki niezbdne w celu wymuszenia posuchu
dla rozkazu, do ktrego wydania by uprawniony, jeeli okolicznoci wymagaj
natychmiastowego przeciwdziaania, a posuchu dla rozkazu nie mona osign
w inny sposb.
2. W razie przekroczenia granic ostatecznej potrzeby sd moe zastosowa
nadzwyczajne zagodzenie kary.
Art. 320. W stosunku do sprawcy przestpstwa okrelonego w czci

wojskowej, ktry w chwili czynu by niezdolny do penienia suby wojskowej, sd
moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet odstpi od jej
wymierzenia.
Art. 321. W wypadku przewidzianym w art. 10 4 sd moe zamiast

orzekania rodkw wychowawczych lub poprawczych, o ktrych mowa w tym
przepisie, przekaza sprawc waciwemu dowdcy w celu wymierzenia kary
przewidzianej w wojskowych przepisach dyscyplinarnych.
Art. 322. 1. Kar stosowan wobec onierzy jest take areszt wojskowy;
do kary aresztu wojskowego stosuje si odpowiednio przepisy o karze pozbawienia
wolnoci.
2017-07-06
2. Kara aresztu wojskowego trwa najkrcej miesic, najduej 2 lata;

wymierza si j w miesicach i latach.
3. Kar aresztu wojskowego odbywa si w przeznaczonym do tego
zakadzie karnym; w czasie odbywania kary skazany podlega take szkoleniu
wojskowemu.
Art. 323. 1. Do onierzy nie stosuje si przepisw art. 34 1a pkt 1.

2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolnoci skazany:
1) nie moe by mianowany na wyszy stopie wojskowy ani wyznaczony na
wysze stanowisko subowe;
2) nie moe bra udziau w uroczystociach i paradach organizowanych
w jednostce wojskowej lub z udziaem jednostki.
3. onierze innej suby ni zasadnicza odbywaj kar ograniczenia
wolnoci, pozostajc w okrelonym miejscu w dyspozycji przeoonego w czasie
od zakoczenia zaj subowych przez 4 godziny 2 dni w tygodniu. Sd moe
rwnie orzec potrcenie od 5 do 15% miesicznego zasadniczego uposaenia na
wskazany cel spoeczny.
4. onierze zasadniczej suby wojskowej odbywaj kar ograniczenia
wolnoci w wydzielonej jednostce wojskowej wedug zasad okrelonych
w Kodeksie karnym wykonawczym.
5. Jeeli skazany na kar ograniczenia wolnoci, wedug zasad okrelonych
w 14, w chwili przystpienia do jej wykonania w caoci lub w czci, przesta
by onierzem lub, w wypadku przewidzianym w art. 317 2, pracownikiem
wojska, sd zamienia t kar na kar ograniczenia wolnoci orzekan wedug zasad
oglnych.
Art. 324. 1. rodkami karnymi stosowanymi wobec onierzy s take:

1) (uchylony)
2) wydalenie z zawodowej suby wojskowej;
3) degradacja.
2. Wobec onierzy suby zasadniczej nie orzeka si rodka karnego
wymienionego w art. 39 pkt 7.
2017-07-06
Art. 326. 1. Wydalenie z zawodowej suby wojskowej obejmuje

bezzwoczne usunicie ze suby oraz utrat odznak i zaszczytnych wyrnie
nadanych przez waciwego dowdc.
2. Sd moe orzec wydalenie z zawodowej suby wojskowej, jeeli
sprawca przy popenieniu przestpstwa umylnego raco naduy swoich
uprawnie albo okaza, e dalsze penienie tej suby zagraa istotnym dobrom
chronionym prawem.
Art. 327. 1. Degradacja obejmuje utrat posiadanego stopnia wojskowego

i powrt do stopnia szeregowego.
2. Sd moe orzec degradacj w razie skazania za przestpstwo umylne,
jeeli rodzaj czynu, sposb i okolicznoci jego popenienia pozwalaj przyj, e
sprawca utraci waciwoci wymagane do posiadania stopnia wojskowego,
a zwaszcza w wypadku dziaania w celu osignicia korzyci majtkowej.
Art. 328. Sd moe orzec degradacj tylko wobec osoby, ktra w chwili
popenienia czynu zabronionego bya onierzem, chociaby przestaa nim by
w chwili orzekania.
Art. 329. Jeeli przestpstwo zagroone jest kar pozbawienia wolnoci nie
przekraczajc 5 lat, a wymierzona kara nie byaby surowsza ni 2 lata
pozbawienia wolnoci, sd moe w stosunku do onierza orzec kar aresztu
wojskowego.
Art. 330. Jeeli wymierzona za przestpstwo kara aresztu wojskowego nie

byaby surowsza od roku, sd moe w stosunku do onierza orzec kar
ograniczenia wolnoci.
Art. 331. Odstpujc od wymierzenia kary, sd moe zwrci si do

waciwego dowdcy o wymierzenie kary dyscyplinarnej przewidzianej
w wojskowych przepisach dyscyplinarnych.
Art. 332. 1. W razie orzeczenia za zbiegajce si przestpstwa pozbawienia

praw publicznych i degradacji lub wydalenia z zawodowej suby wojskowej sd
orzeka tylko pozbawienie praw publicznych.
2. W razie orzeczenia za zbiegajce si przestpstwa degradacji oraz
wydalenia z zawodowej suby wojskowej sd orzeka tylko degradacj.
2017-07-06
Art. 333. 1. Stosujc warunkowe umorzenie postpowania karnego wobec

onierza, sd moe take zwrci si do waciwego dowdcy o wymierzenie kary
przewidzianej w wojskowych przepisach dyscyplinarnych.
2. Sd moe podj postpowanie karne take wtedy, gdy sprawca raco
narusza zasady dyscypliny wojskowej.
Art. 334. 1. Nakadajc na onierza obowizki lub stosujc rodki

przewidziane w art. 67 lub 72, uwzgldnia si warunki suby wojskowej.
2. Orzekajc dozr wobec onierza, sd moe powierzy wykonywanie
czynnoci dozoru kuratorowi wojskowemu, przeoonemu lub onierzowi
wskazanemu przez przeoonego.
Art. 335. Zawieszajc wykonanie kary wobec onierza, sd moe orzec take
rodki przewidziane w art. 323 2.
Art. 336. 1. Sd moe odroczy onierzowi suby zasadniczej wykonanie

kary pozbawienia wolnoci nie przekraczajcej 6 miesicy do czasu ukoczenia
suby.
2. Sd moe zarzdzi wykonanie odroczonej kary, jeeli skazany w okresie
odroczenia raco narusza porzdek prawny lub zasady dyscypliny wojskowej.
3. Sd po zapoznaniu si z opini dowdcy jednostki moe zwolni od kary
pozbawienia wolnoci nie przekraczajcej 6 miesicy, jeeli okres odroczenia trwa
co najmniej 6 miesicy, a onierz w tym okresie wyrni si w wykonywaniu
obowizkw subowych albo wykaza si odwag.
4. Sd moe zwolni od kary okrelonej w 3, nawet gdy okres odroczenia
trwa krcej, jeeli przemawiaj za tym szczeglnie wane powody.
5. Zwolnienie od kary w myl 3 lub 4 pociga za sob zatarcie skazania
z mocy prawa; jeeli wobec skazanego orzeczono grzywn lub rodek karny,
zatarcie skazania nie moe nastpi przed wykonaniem tej kary lub rodka karnego.
6. Przepisy 15 stosuje si odpowiednio do osoby powoanej do suby
wojskowej.
Art. 337. Wobec onierza suby zasadniczej, ktry zosta skazany, za

przestpstwo okrelone w czci wojskowej popenione w czasie tej suby, na
grzywn, kar ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci nie
2017-07-06
przekraczajc roku, sd moe zarzdzi zatarcie skazania po przeniesieniu go do

rezerwy, jeeli kara lub orzeczony rodek karny zostay wykonane.
Rozdzia XXXIX
Przestpstwa przeciwko obowizkowi penienia suby wojskowej
Art. 338. 1. onierz, ktry co najmniej dwukrotnie w okresie nie duszym

ni 3 miesice samowolnie opuszcza swoj jednostk lub wyznaczone miejsce
przebywania albo samowolnie poza nimi pozostaje w wymiarze
nieprzekraczajcym jednorazowo 48 godzin,
podlega karze ograniczenia wolnoci.
2. onierz, ktry samowolnie opuszcza swoj jednostk lub wyznaczone
miejsce przebywania albo samowolnie poza nimi pozostaje przez okres powyej
48 godzin, nie duej jednak ni przez okres 7 dni,
podlega karze ograniczenia wolnoci, karze aresztu wojskowego do roku albo
3. onierz, ktry samowolnie opuszcza swoj jednostk lub wyznaczone
miejsce przebywania albo samowolnie poza nimi pozostaje przez okres powyej
7 dni,
podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolnoci do lat 3.
4. ciganie przestpstwa okrelonego w 1 i 2 nastpuje na wniosek
dowdcy jednostki wojskowej.
Art. 339. 1. onierz, ktry w celu trwaego uchylenia si od suby

wojskowej opuszcza swoj jednostk lub wyznaczone miejsce przebywania lub
w takim celu poza nimi pozostaje,
2. Jeeli sprawca dopuszcza si dezercji wsplnie z innymi onierzami lub
zabierajc bro,
3. onierz, ktry w czasie dezercji ucieka za granic albo przebywajc za
granic uchyla si od powrotu do kraju,
4. onierz, ktry czyni przygotowania do przestpstwa okrelonego w 1
3,
2017-07-06
Art. 340. Jeeli sprawca przestpstwa okrelonego w art. 339 dobrowolnie

powrci, a nieobecno jego trwaa nie duej ni 14 dni, sd moe zastosowa
nadzwyczajne zagodzenie kary.
Art. 341. 1. onierz, ktry odmawia penienia suby wojskowej albo

wykonywania obowizku wynikajcego z tej suby,
2. Tej samej karze podlega onierz innej suby ni zasadnicza, ktry
uporczywie nie wykonuje obowizku z niej wynikajcego.
3. ciganie przestpstwa okrelonego w 2 nastpuje na wniosek dowdcy
jednostki.
Art. 342. 1. onierz, ktry w celu zupenego albo czciowego uchylenia

si od suby wojskowej albo od wykonania obowizku wynikajcego z tej suby:
1) powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny spowodowa u niego skutek
okrelony w art. 156 1 lub art. 157 1,
2) uywa podstpu dla wprowadzenia w bd organu wojskowego,
podlega karze ograniczenia wolnoci, aresztu wojskowego do roku albo
Rozdzia XL
Przestpstwa przeciwko zasadom dyscypliny wojskowej
Art. 343. 1. onierz, ktry nie wykonuje lub odmawia wykonania rozkazu
albo wykonuje rozkaz niezgodnie z jego treci,
2. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 1 dziaa wsplnie z innymi
onierzami lub w obecnoci zebranych onierzy albo nastpstwem czynu
okrelonego w 1 jest znaczna szkoda majtkowa lub inna powana szkoda,
sprawca
2017-07-06
3. onierz, ktry wchodzi w porozumienie z innymi onierzami w celu

popenienia czynu zabronionego okrelonego w 1 lub 2,
podlega karze ograniczenia wolnoci, aresztu wojskowego albo pozbawienia
wolnoci do lat 2.
dowdcy jednostki.
Art. 344. 1. Nie popenia przestpstwa okrelonego w art. 343 onierz,

ktry odmawia wykonania rozkazu polecajcego popenienie przestpstwa albo nie
wykonuje go.
2. W razie wykonania rozkazu, o ktrym mowa w 1, niezgodnie z jego
treci w celu istotnego zmniejszenia szkodliwoci czynu, sd moe zastosowa
nadzwyczajne zagodzenie kary lub odstpi od jej wymierzenia.
Art. 345. 1. onierz, ktry dopuszcza si czynnej napaci na przeoonego,

2. Jeeli sprawca dopuszcza si czynnej napaci w zwizku z penieniem
przez przeoonego obowizkw subowych albo wsplnie z innymi onierzami
lub w obecnoci zebranych onierzy,
3. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 1 lub 2 uywa broni, noa lub
innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu,
4. Karze przewidzianej w 3 podlega sprawca czynu okrelonego w 1 lub
2, jeeli jego nastpstwem jest skutek okrelony w art. 156 lub 157 1.
Art. 346. 1. onierz, ktry stosuje przemoc lub grob bezprawn w celu
przeszkodzenia przeoonemu w czynnoci subowej albo w celu zmuszenia
przeoonego do przedsiwzicia albo zaniechania czynnoci subowej,
2. Jeeli sprawca dziaa wsplnie z innymi onierzami lub w obecnoci
zebranych onierzy,
Art. 347. 1. onierz, ktry zniewaa przeoonego,
2017-07-06

wolnoci do lat 2.
2. ciganie nastpuje na wniosek pokrzywdzonego lub dowdcy jednostki.
Art. 348. Przepisy art. 345347 stosuje si odpowiednio do onierza, ktry

dopuszcza si czynu okrelonego w tych przepisach wzgldem onierza nie
bdcego jego przeoonym w zwizku z penieniem przez niego obowizkw
subowych.
Art. 349. Przepisy tego rozdziau stosuje si odpowiednio, jeeli czyn

zabroniony popeniono wzgldem onierza pastwa sprzymierzonego, a pastwo
to zapewnia wzajemno.
Rozdzia XLI
Przestpstwa przeciwko zasadom postpowania z podwadnymi
Art. 350. 1. onierz, ktry ponia lub zniewaa podwadnego,

wolnoci do lat 2.
2. ciganie nastpuje na wniosek pokrzywdzonego lub dowdcy jednostki.
Art. 351. onierz, ktry uderza podwadnego lub w inny sposb narusza jego
nietykalno cielesn,
Art. 352. 1. onierz, ktry znca si fizycznie lub psychicznie nad

podwadnym,
2. Jeeli czyn okrelony w 1 poczony jest ze stosowaniem szczeglnego
okruciestwa, sprawca
3. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w 1 lub 2 jest targnicie si
Art. 353. Przepisy art. 350352 stosuje si odpowiednio do onierza, ktry

dopuszcza si czynu okrelonego w tych przepisach wzgldem onierza
2017-07-06
modszego stopniem albo rwnego stopniem o krtszym okresie penienia suby

wojskowej.
Rozdzia XLII
Przestpstwa przeciwko zasadom obchodzenia si z uzbrojeniem

i uzbrojonym sprztem wojskowym
Art. 354. 1. onierz, ktry nieostronie obchodzi si z broni wojskow,

amunicj, materiaem wybuchowym lub innym rodkiem walki albo ich
nieostronie uywa i przez to nieumylnie powoduje naruszenie czynnoci narzdu
ciaa lub rozstrj zdrowia innej osoby,
2. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w 1 jest mier innej osoby lub
ciki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca
Art. 355. 1. onierz, ktry prowadzc uzbrojony pojazd mechaniczny,

narusza chociaby nieumylnie zasady bezpieczestwa w ruchu ldowym, wodnym
lub powietrznym i powoduje nieumylnie wypadek, w ktrym inna osoba odniosa
obraenia ciaa okrelone w art. 157 1 lub wyrzdzona zostaa znaczna szkoda
w mieniu,
2. Jeeli nastpstwem wypadku okrelonego w 1 jest mier innej osoby
lub ciki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca
3. Przepisy art. 42 i 178 stosuje si odpowiednio.
Rozdzia XLIII
Przestpstwa przeciwko zasadom penienia suby
Art. 356. 1. onierz, ktry, po wyznaczeniu go do suby lub bdc

w subie, narusza obowizek wynikajcy z przepisu lub zarzdzenia regulujcego
tok tej suby, przez co stwarza bezporednie niebezpieczestwo powstania szkody,
ktrej wyznaczona suba miaa zapobiec,
wolnoci do lat 3.
2017-07-06
2. Jeeli nastpstwem czynu jest szkoda, o ktrej mowa w 1, sprawca

3. ciganie przestpstwa okrelonego w 1 nastpuje na wniosek dowdcy
jednostki.
Art. 357. 1. onierz, ktry, po wyznaczeniu do suby lub bdc w subie,

wprawia si w stan nietrzewoci lub odurzenia innym rodkiem,
wolnoci do lat 2.
2. ciganie nastpuje na wniosek dowdcy jednostki.
Rozdzia XLIV
Przestpstwa przeciwko mieniu wojskowemu
Art. 358. 1. onierz, ktry samowolnie dysponuje broni, amunicj,

materiaem wybuchowym lub innym rodkiem walki,
2. onierz, ktry samowolnie zabiera bro, amunicj, materia wybuchowy
lub inny rodek walki,
Art. 359. onierz, ktry, nie dopeniajc obowizku lub przekraczajc

uprawnienia w zakresie ochrony lub nadzoru nad broni, amunicj, materiaem
wybuchowym lub innym rodkiem walki, powoduje choby nieumylnie ich utrat,
podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolnoci od 3 miesicy
do lat 5.
Art. 360. 1. onierz, ktry bro, amunicj, materia wybuchowy lub inny
rodek walki niszczy, uszkadza lub czyni niezdatnym do uytku,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci, aresztu wojskowego albo
pozbawienia wolnoci do lat 2.
2. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 1 powoduje przez to znaczn
szkod w mieniu,
Art. 361. 1. onierz, ktry samowolnie uywa wojskowego statku

powietrznego lub wodnego dla celu niemajcego zwizku ze sub,
2017-07-06

Art. 362. 1. onierz, ktry samowolnie uywa wojskowego pojazdu

mechanicznego z uszczerbkiem dla interesw suby lub w celu osignicia
korzyci majtkowej,
pozbawienia wolnoci do lat 2.
Art. 363. 1. onierz, ktry samowolnie rozporzdza przedmiotem swojego

wyposaenia, w szczeglnoci przedmiot taki zbywa, zastawia lub go uycza innej
osobie,
do lat 2.
2. ciganie nastpuje na wniosek dowdcy jednostki.
2017-07-06

Akt Prawny PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Akt Prawny PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kancelaria Sejmu s.

Dz.U. 1997 Nr 88 poz. 553

Zasady odpowiedzialnoci karnej

Art. 1. 1. Odpowiedzialnoci karnej podlega ten tylko, kto popenia czyn

Art. 2. Odpowiedzialnoci karnej za przestpstwo skutkowe popenione przez

Art. 3. Kary oraz inne rodki przewidziane w tym kodeksie stosuje si

Art. 4. 1. Jeeli w czasie orzekania obowizuje ustawa inna ni w czasie

e jeden miesic pozbawienia wolnoci rwna si 60 stawkom dziennym grzywny

Art. 5. Ustaw karn polsk stosuje si do sprawcy, ktry popeni czyn

Art. 6. 1. Czyn zabroniony uwaa si za popeniony w czasie, w ktrym

Art. 7. 1. Przestpstwo jest zbrodni albo wystpkiem.

Art. 8. Zbrodni mona popeni tylko umylnie; wystpek mona popeni

Art. 9. 1. Czyn zabroniony popeniony jest umylnie, jeeli sprawca ma

Art. 10. 1. Na zasadach okrelonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto

Formy popenienia przestpstwa

Art. 13. 1. Odpowiada za usiowanie, kto w zamiarze popenienia czynu

Art. 14. 1. Sd wymierza kar za usiowanie w granicach zagroenia

Art. 15. 1. Nie podlega karze za usiowanie, kto dobrowolnie odstpi od

Art. 16. 1. Przygotowanie zachodzi tylko wtedy, gdy sprawca w celu

Art. 17. 1. Nie podlega karze za przygotowanie, kto dobrowolnie od niego

Art. 19. 1. Sd wymierza kar za podeganie lub pomocnictwo w granicach

Art. 20. Kady ze wspdziaajcych w popenieniu czynu zabronionego

Art. 21. 1. Okolicznoci osobiste, wyczajce lub agodzce albo

Art. 22. 1. Jeeli czynu zabronionego tylko usiowano dokona, podmiot

Art. 23. 1. Nie podlega karze wspdziaajcy, ktry dobrowolnie zapobieg

Art. 24. Odpowiada jak za podeganie, kto w celu skierowania przeciwko

Wyczenie odpowiedzialnoci karnej

Art. 25. 1. Nie popenia przestpstwa, kto w obronie koniecznej odpiera

Art. 26. 1. Nie popenia przestpstwa, kto dziaa w celu uchylenia

5. Przepisy 13 stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy z cicych na

Art. 27. 1. Nie popenia przestpstwa, kto dziaa w celu przeprowadzenia

Art. 28. 1. Nie popenia przestpstwa, kto pozostaje w usprawiedliwionym

Art. 29. Nie popenia przestpstwa, kto dopuszcza si czynu zabronionego

Art. 30. Nie popenia przestpstwa, kto dopuszcza si czynu zabronionego

Art. 31. 1. Nie popenia przestpstwa, kto, z powodu choroby psychicznej,

2. Jeeli w czasie popenienia przestpstwa zdolno rozpoznania znaczenia

Art. 32. Karami s:

Art. 33. 1. Grzywn wymierza si w stawkach dziennych, okrelajc liczb

1b. Obowizki i potrcenie, o ktrych mowa w 1a, orzeka si cznie lub

Art. 35. 1. Nieodpatna, kontrolowana praca na cele spoeczne jest

Art. 36. 1. (uchylony)

Art. 37. Kara pozbawienia wolnoci wymieniona w art. 32 pkt 3 trwa

Art. 37a. Jeeli ustawa przewiduje zagroenie kar pozbawienia wolnoci

Art. 37b. W sprawie o wystpek zagroony kar pozbawienia wolnoci,

Art. 38. 1. Jeeli ustawa przewiduje obnienie albo nadzwyczajne

Art. 39. rodkami karnymi s:

Art. 40. 1. Pozbawienie praw publicznych obejmuje utrat czynnego

Art. 41. 1. Sd moe orzec zakaz zajmowania okrelonego stanowiska albo

pozbawienia wolnoci za umylne przestpstwo przeciwko yciu lub zdrowiu

okrelonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub okrelonych zawodw

Art. 41a. 1. Sd moe orzec zakaz przebywania w okrelonych

3. Sd moe orzec zakaz przebywania w okrelonych rodowiskach lub

Art. 41b. 1. Sd moe orzec zakaz wstpu na imprez masow, jeeli

przez waciwego, ze wzgldu na miejsce zamieszkania skazanego, komendanta

Art. 41c. 1. Zakaz wstpu do orodkw gier i uczestnictwa w grach

Art. 42. 1. Sd moe orzec zakaz prowadzenia pojazdw okrelonego

1) art. 178b lub art. 180a;

3. Orzekajc zakaz okrelony w art. 42, sd nakada obowizek zwrotu

Art. 43a. 1. Odstpujc od wymierzenia kary, a take w wypadkach

Art. 43b. Sd moe orzec podanie wyroku do publicznej wiadomoci

Art. 43c. Sd, uznajc za celowe orzeczenie pozbawienia lub ograniczenia

Przepadek i rodki kompensacyjne

Art. 44. 1. Sd orzeka przepadek przedmiotw pochodzcych bezporednio