You are on page 1of 22

w'fmd'i' ^W'fm<& Wmldrl iuka;%Kh - 2016

ridhk oHdj I meh folhs

Wmfoia (
ish u m%Yakj,g ms<s;=re imhkak'
wxl 01 isg 50 f;la tla tla m%Yakhg ^1&" ^2&" ^3&" ^4& iy ^5& hk ms<s;=rej,ska ksjer fyda jvd;a
.e<fmk fyda ms<s;=r f;darkak'
idrj;% jdhq ksh;h R = 8.314 J K-1 mol-1
wej.dfrda ksh;h NA = 6.022 1023 mol-1
ma,Ekalaf.a ksh;h h = 6.626 10-34 J s
wdf,dalfha m%f.h c = 3 108 m s-1
1. N+ wjia:df mj;sk jdhquh mrudKqjl hq.au bf,lafg%dak y;rla muKla wvx.= jkafka my; lafjk
l=uk uQ,jHfha o@
^1& Ti ^2& Cr ^3& Fe ^4& Co ^5& Sn

2. Li, K, N, O, Ne yd Ar hk uQ,jHhkaf.a m<uq whkSlrK Yla;sj, ksjer p,kh jkafka"


^1& K < Li < O < N < Ar < Ne ^2& Ne < Ar < N < O < Li < K ^3& K < Li < O < N < Ne < Ar
^4& K < O < Li < N < Ar < Ne ^5& Li < N < O < K < Ar < Ne

3. mrudKqjl m%Odk lafjdkag wxlh n = 3 yd pqnl lafjdkag wxlh ml = 0 jk bf,lafg%dakhla mej;sh


yels mrudKql ldCIsl .Kk lSh o@
^1& 1 ^2& 2 ^3& 3 ^4& 4 ^5& 5
OH CH3

4. CH3CH2 C CH C CH3 hk ldnksl ixfhda.fha ksjer IUPAC kduh l=ula o@


CH2 COOH

^1& 2, 2 - dimethyl - 4 - ethyl - 3 - hydroxy - 4 - pentenoic acid


^2& 3 - hydroxy - 2,2 - dimethyl- 4 - methylidene -4 - hexenoic acid
^3& 2 - ethyl - 3 - hydroxy - 4, 4 - dimethyl -1 - pentenoic acid
^4& 4 - ethyl - 3 - hydroxy - 2,2 - dimethyl - 1-carboxy - 4 - pentene
^5& 4 - ethyl - 3 - hydroxy - 2, 2 - dimethyl - 4 - pentenoic acid

5. 100 Cg by< WIaK;ajhla hgf;a jdhquh ;;a;ajhg m;a lrk ,o X k laf,dafrdyhsfrdldnkhla


Tlaiscka ;=< mQrK oykhg Ndck l< g yqud,h yd laf,daka jdhqj iu mudj,ska iEfok w;r" we;s
jk wfkla tl u M,h ldnka vfhdlaihs f' jdhquh X, 10 cm3la imQrKfhka oykh lsug jeh jk
Tlaiscka jdhq mudj 60 cm3la jk w;r" tys iEfok ldnka vfhdlaihs jdhq mudj 50 cm3ls' ish
mud kq tl u WIaK;ajhla yd mSvkhla hgf;a lrk ,o k X ys wKql iQ;%h jkafka"
^1& C5H2Cl2 h' ^2& C5H4Cl4 h' ^3& C5H4Cl2 h' ^4& C5H8Cl4 h' ^5& C3H4Cl2 h'
O O

6. CH3CH2 C H CH3C C H CH3CH


2
C OH CH3CH CH OH
2 2
(A) (B) (C) (D)
by; ixfhda.j, ;o l wl=ka olajd we;s yhsrcka mrudKqj, wd,sl;dj p,kh jk ksjer
wkqms<sfj<
^1& C > A > D > B f' ^2& C > D > B > A f' ^3& D > C > B > A f'
^4& A > C > D > B f' ^5& C > A > B > D f'

[ 2 jeks mssgqj n,kak


-2-
7. N2H4 ujq, 1la bf,lafg%dak ujq, 10la msg lrka" Y hk ixfhda.hla idohs' uq,a ixfhda.fha we;s ish u
''N'' mrudKq Y hk ixfhda.fha wvx.= f k" Y ys we;s ''N'' mrudKqjl TlaislrK wxlh l=ula f o@
^1& -3 ^2& -2 ^3& +1 ^4& +3 ^5& +5

8. H2O2 ys tla Tlaiscka mrudKqjla jgd bf,lafg%dak hq., cHd;sh yd uqyqlrKh ms<sfj<ska lafjkafka
my; l=uk ms<s;=frys o@
^1& fldal" sp3 ^2& p;=ia;,Sh" sp3 ^3& p;=ia;,Sh" sp2
^4& fldal" sp ^5& frh" sp

9. wd,sl udOHfha KMnO4 u.ska t;fkda,a (C2H5OH), weisla w,h (CH3COOH) njg TlaislrKh f
C2H5OH yd KMnO4 w;r ujq, wkqmd;h l=ula o@
^1& 3 : 2 ^2& 1 : 5 ^3& 4 : 5 ^4& 2 : 5 ^5& 5 : 4

10. ue.akSish yd weksh 1: 2 hk ujq, wkqmd;fhka wvx.= jk Y% f,day idm,hla jemqr


yhsfrdlaf,dala w,h iu. m%;sls%hd lrjQ g iu; WIaK;aj mSvkfha ksoyia jQ jdhq mudj
89.6 dm3 h' Y% f,dayfha ;snQ weksh ialkaOh fldmuK o@ ^iu; WIaK;aj iy mSvk ;;a;aj
hgf;a jdhqjl ujq,sl mudj 22.4 dm3mol-1 f' Mg = 24 , Al = 27)
^1& 54.0 g ^2& 72.0 g ^3& 81.0 g ^4& 105.0 g ^5& 108.0 g

11. my; l=uk ixfhda.h ;s%udk iudjhl;dj fkdfmkajhs o@


^1& CH2 CH CH CH
3

OH
^2& CH CH CH CH2 OH
3
CH 3
^3& CH
3
CH CH2OH

^4& CH CH CH CH3
3 2
OH
H OH
^5& CH CH3

3
C C

12. my; i|yka ixfhda.j, ;dmdxl je jk ms<sfj< jkqfha"


^1& SiH4 TO ZO4 < H S < HCl

< 4 PH 1
^2& SiH4 < PH3 < HCl < H2S
3 2 ( Ksp) 3
^3& HCl ZO

< 4 H2S < SiH4 < PH3 1 ^4& HCl < H2S < PH3 < SiH4
 Ksp  2 
^5& H2S 1C ( 2
< OHCl < PH3 < SiH4
)  TO  4 ZO4
( Ksp) 3 2 4  4 
1

( Ksp) 3
ZO1 24;=< >k Ag CrO ys djH;dj i|yd iq1 iq m%ldYkhla
2 , CaCl
-3 , BaF , Bacl
13. idkaKhMgbr TO
1y  mol ZO dm 2 jk Na 2 2CrO 2 4 c,Sh djKhla
 Ksp TO Ksp TO ZO

TO TO444ZO
2 
4 ZO444
ZO 4
  TO TO11134ZO
1 44 ZO 2 444
 2 4  Ksp 11132
NaOH, ( Ag )
 CrO
( Ksp C) 33O Ksp)))3 3
ZO4 Al (OH )2 (((Ksp Ksp
jkafka4 my; 4y 4)))2 4
Ksp (Ksp
(( Ksp4 
ta j dhs k a l= u la o@ ^K hkq 2
ys 3
djH;d .= ;h f'&
ZO ZO
TO ZO 444ZO
sp
ZO ZO
ZO
TO 14
124ZO

BaF2 , Bacl2
 
Ksp Mgbr , CaCl , BaF , Bacl
1
1114
1111 2 4
Ksp
1 4
Ksp  Ksp
Ksp  32242 4
Ksp))(11TO ZO
) ( Ksp )  Ksp
Ksp 111322122
 3 

3C24 O 2      22 2 2 2
( )
1TO ZO
(((( ))))
^1& ((Ksp 3
 C  
((( ))) )C)2123123OO
33
2 2 ^2& (Ksp   2 ^3&  
3C 3C 22O
4O 42 44
C 2O 44NaOH, C O42  444 1
1
Ksp ZO ZO
)2 (((Ksp 4y )))ZO
Ksp 4 4441   (
 4
2y
Ksp
4 4 44 Al (OH )   4y 
 Ksp11122
1Ksp
ZO  KspMgbr
111
 2, CaCl
2,,,,BaF 2,,,,Bacl
2
KspMgbr Mgbr BaF Bacl 11112 2, CaCl , BaF ,,Bacl
3 2
Ksp TO 4ZO Bacl
222 4 
1Mgbr 11Mgbr 2,,CaCl , CaCl
CaCl BaF
BaF Bacl
Bacl 1, ,CaCl , , ,

 Ksp ( 2 42 42 C
)12 4 O 4
(
2
)  Ksp MgbrMgbr
C  O 2 CaCl 2 BaF
BaF 2 Bacl2  Ksp 1
4( Ksp
1112

^5& (Ksp
Ksp
      
^4& (Ksp Ksp44 )NaOH,
2 2 2 222 222 2 22
Ksp 2 )2423 22 22 22 Ksp4 22 2
Ksp
2
3 2

((
3 2
CC
))
2
O O42 Al OH
4y
)
NaOH,
3 2 2

Al OH
444 NaOH, ZO ( ) 44NaOH, 4y
NaOH, 24 41 Al Al((OH OH))2)222 , Bacl  
BaF22,,Bacl
BaF Bacl22  2y NaOH,
Mgbr
2
Al
2 ,3CaCl2 , BaF
(OH  4y y4y
4y NaOH, 
11 22 21,3CaCl
Mgbr AlAl(((OH
OH , )))222 2 , Bacl2
BaF 
 
4y
 2y  
4y 1 2
Ksp Ksp
111
KspKspMgbr
2 2
 Ksp  Ksp 1112
BaF2222,,,Bacl 121, 13 CaCl2 , BaF2 , Bacl2
2
BaF Bacl    
1222

BaF Bacl2222 Ksp


Ksp (
(NaOH, 11Mgbr
12
2Ksp
C
) 32 2 O)
42 233,3 CaCl
1

2 , BaF 2 , Bacl2 KspKsp Ksp


1 1
1121222 ) 13133 Al OH Ksp
Ksp Ksp Ksp
4y Al OH 4y (NaOH, 1
12
) Ksp
4y4
4y ( ( ( Ksp ) ) ) ( )   Ksp
Ksp 4 ( Ksp
(  Ksp
 4 ) ) ( ) 4y 32 2
Ksp
Ksp
))222
         
14. ldur   4y WIaNaOH,
   NaOH, 1 Al
1113 Al (OH )2
(OH 2
) 2oaO, BaclA ys jdIam mSvkh"    2y
4y    2
oaO B ys jdIam mSvkh fuka fo.=   2y   hla f' ldur
2y 2y
K ;aj1fha ixY= ixY= K
))222 2 , Bacl2
BaF  4y 4y
y Mgbr 2Ksp  ,333CaCl , BaF 2y4y Ksp  1 2 1113133133   2y
2y 1 2
y
Ksp 2Ksp  yd B w;r ujq, wkqmd;h 3Ksp
111
Ksp Ksp Ksp 2 2 2 2 : 2(Ksp Ksp  Ksp iu
((1412Ksp
WIATO
K 4 ZO
;ajfha
Ksp
  1 2 2
) A  3
jk )ixhq;sfhka hq;a oajHx.S djKhla 1 iu;=,s; j
Ksp 2 4 ) 1 133 141434133232  1
1
Ksp
4y
Ksp
2y NaOH,
12
2y
Ksp4 4 4 1 Al (OH )
Ksp
Ksp
2y
Ksp
4y
Ksp Ksp
Ksp
2y
Ksp 13133
4y
)2 mj;s 
k 2y
 jdIa
  
 Ksp
 (  ) 
mfha 3A ys ujq2, Nd.h l=ula o@ ^djKh  
 2y    mmQ   rK hehs Wml,amkh lrka    
 ky'& 
Bacl2 ZO 2y
2y
42y yyy Ksp
 y2y
Ksp 1 111133
  0.50  yy 1
1
1
TO ZO 2Ksp
0.25  33 4 
1111133  0.80
(1414Ksp
   Ksp
11
^1& TO
TO Ksp 4 ZOZO
1
Ksp Ksp)  0.30 Ksp Ksp 4  0.75  Ksp  3
Ksp ^2& ^3& ^4& ^5&
33333 32
2
3 3
Ksp
 1  3
    3

C ( 2O )
4 4 3 34y 4  1
Ksp
Ksp2y y 4y
13
4y 44   11
y4y Ksp
2y
 4y
y 2y
13
3  
ZO
ZOZO Ksp 4
y
4 u  Ksp 4y
4y 13 o@  y 
TO
 4y4y4yZO Ksp  yy 1 11113 Ksp
33
15. my;  l= la  wd,s  l K Cr O u.s k a Tla i l
s rKh fkdf 
Mgbr ,K CaCl 3Ksp Cr 1,113BaF ,2Bacl
1

2O
14
Ksp Ksp
2 7
CCH KspO
22
Ksp 4y
2Ksp 4   3373 2^2& H 2S
2
BrKsp  Ksp 4y
Ksp  33 3 ^4& NaBr
((( )))
3
22
^1& ZOC C O O CH
344 2y 4y
OH ^3& ^5& H2O2
2y
2  4
NaOH, 22
 4y CH Al 2y
2y
2
2y
4y 3CH
(OH
132)OH 2
2 
 y 2y
2   
y2y 13

Bacl
,Bacl
Bacl2222 Mgbr 2,,,CaCl
CaCl Ksp 21,11,1,3BaF BaF , Bacl  Ksp 1113
Bacl Mgbr
Mgbr C2O242
( 2H )
Ksp
CaClKsp S 2 2333BaF222, ,Bacl Bacl222
K
Ksp Ksp Cr2O  373
NaOH, Ksp
Al
22y
Ksp
4yOH    )
 2y
2Ksp 
Bacl2 NaOH,
NaOH,  
,CaCl
 Al 2y
Al yyy((OH
( OH
21,3BaF ))222 2 , Bacl2   yyyCH
 [ 3 jeks mssgqj n,kak
Mgbr Br 2y2y
2  CH
  1 OH
Bacl
, Bacl22  Ksp 1  Ksp  3 32

K KKKsp 2Cr Cr O KK222Cr Cr2 O


NaOH, NaBrN
Al
K 22y
2Ksp yCr
2Cr (2OH 2O
22
 O O1337
 777)2 HK  SyCr22O O77
7

Bacl2 CH CH CH y CH OH CH CH OH
H CH 2O 3y3CH 32CH 1 222OH OH
3CH
2OH CH CH3CH CH2OH OH
  Br
TO
TO 4 ZO


ZO 4

 TO
TO 4 ZO


ZO 4

 1
-3- 4 4 4 4 (
( Ksp
Ksp )
)
13
3
((
16. tla;rd c,Sh djKhl 'd ' f.dkqf uQ, Q jH folla wvx.= fld< ZO
ZOmeye;s


4 fidah ,jK ZO
ZO44 folla we;' thg


1
4
2  Ksp Ksp  122 
H2O2 djKhla tla l< g Uqre meye;s wjlaf TO ZO4 yd ly meye;s C
C22O
(( 2
O 44djKhla )) ,ef' C (( C
2
Oa djKfha
)) 2   
2 O  44  1
Iam4 hla
  uq2, 4 ,jKj,
TO TO ZO ZO
1
 
Ksp
TO TO ZO ZO
3 4   
wvx.= 'd ' f.dkqf uQ, ZO44 my; l=ukTO
( )
ZO4 4ZO
4 4
1 2, CaCl2 , BaF2 ,, Bacl
 
yels o @Mgbr 4 4 4 4 1
Q jH TOTO44fol 
ZO  tajd h
Mgbr 3 2 , CaCl2 , BaF BaclMgbr 4
3 2 , CaCl (
4
,Ksp
BaF Ksp
(Ksp ) 2 ,, 
3 13
Bacl
)122 22 ( K(
 122 22 , CaCl22 , BaF
4
Mgbr  Ksp1Bacl
1

( Ksp
Ksp
ZO ZO  1 3 ( Ksp
2
ZO )
ZO 
4)) yd
2
^1& TO Feyd Mn ^2& Mn yd Ni ^3& ZOFe yd Ni ^4& ( CrTO 4 ZO Ni  ^5&Ksp Mn TO yd Cr
ZO
4ZO4 NaOH, Al4 (OH )  NaOH,
  4  
4
Al4 (OH ))(24y

ZO

ZO TO 4 ZO 2
 2)132
1
3C O NaOH,
( ) 111 2 Al (OH )2 Ksp

 Ksp

4
NaOH, Al OH 4y K
 
1 4
TO 44 ZO  1
Ksp
1
TOTO ZO 
4 ZO44 ( Ksp ) 24 4 4
C2ZO C
O)24O3 413
2 Ksp 4 ( 
 
TOh 4 ZOls
ZO  4
4 i4s WIaK;ajhl N2C C22O
4
O+42 2
4
2O2(g) 13( Ksp Ksp )ZO C11332O(g)
1

( 2
) (Ksp
,Ksp
Ksp (( )) 22 2  ( Ksp
,s;;dks4h(;fha
 C2ZO
(( ))   322 2
)CO24O4 411ixLHd;a  
4Ksp
2  1
l 4w.h

17. 
ZO
ZO
(g)
ZO 4( Ksp
) Ksp
2NO Mgbr 4 ,
4 hk iu;=
CaCl , BaF (s;Ksp
4
(4 Ksp, Bacl
fha  4) 1iu;=
) 3
Ksp ( Ksp
Ksp  1
)
)
3
3
u
Ksp
Ksp
122 1 2  
21, CaCl 2 , BaF , Bacl
TO4ZO4C O
2 2 2 2 2
Mgbr , 2CaCl 2
2 , BaF 2,Ksp 21, CaCl 2 ,

2 ,

Mgbr Bacl
  ,2CaCl 2 , BaF 2 , ;fha
( )     Mgbr
2
BaF 2 Bacl
2Mgbr Bacl
1
  4   
2y
4 2
2 , CaCl 2 , BaF ( ) C
, Bacl 2211O C 1 2O
2
2
4 2
1
Mgbr ( ) 1
ZO100 la 2f42k" tu WIaKMgbr ( ) Mgbr ;ajfha ,, CaCl
CaCl
( Ksp u ) ,
1
,
NO3
BaF
BaF
 Ksp
Ksp 4(g) ,, Bacl

1

Bacl
C
NaOH,
(12
O 21/2N (g)
)Al OH + Ksp
2O
 Ksp
(g) hk24133 iu;= , ;
s 4y
fha 2
iu;= 413,s;;d Ksp ks Ksp
2y
h 4
1
 2 2 2 K 
)2Ksp
4
C
C22O ( ) 2
C2O224  22 2 22  2 242
( )    2
( ) Ksp
Ksp 
2NaOH, Ksp  Al Al   
4NaOH, Ksp
Ksp
 22
 3 
   1 
 
 4NaOH, (OH (OH
2
O
2 2 2
ZOixLHd;a  1  Al Al (OH )24y ,1Bacl
1 22
Ksp 1 44 NaOH, )22, BaF NaOH, (OH )2,4y  4

C24O42 Mgbr u442l , CaClw.h2 , l= BaF ula2 , Bacl f NaOH,
NaOH, o@ Al
Al OH
OH 1 2 1 Al (OH ) Mgbr
4   2 , CaCl 4y , BaclMgbr 4 , CaCl Ksp
2  BaF
( )
31
4y 4  Ksp
2 Mgbr , CaCl , BaF , Bacl Mgbr 2
, Ksp
CaCl (
4(  
,
2
 ))Ksp
BaF Mgbr
, ( Ksp
Bacl ) , 3
CaCl , BaF 2
 4y  , Bacl    Ksp
2    4
 1 2 
2
 2
  Ksp 2  2

3
2

C2^1&
O4 0.01 ( Mgbr 22 , CaCl22 , BaF
) , Bacl   22 2 2
Ksp
2
Ksp
1 1 12  Ksp  2 1 1

Ksp y
Ksp
1
 1

Ksp
1
0.10 2  2 2 10.0 2
NaOH,
25.0 )11 )13 Al (OH )2Ksp Ksp 50.0   K
 12 Ksp  ) 13Al (OH )( (Ksp  )y24y
^2&  ^3&  1 ^4&
3 2 3
^5& NaOH, 2) )133 Al (OH  
Mgbr2 , NaOH, Al (OH 4 TO
2
2 2      2

(Ksp
3
4y
Ksp
12
(2y 3
  
Ksp
1 1
CaCl2 , BaF 2 ,TO
TOBacl )42ZO 2 
2 44((Ksp
2 11
Ksp)) 33 Al ZO(NaOH,
ZO
2 3
Ksp Ksp 221  31  4y
1
   
NaOH, Al OH 4 ZO NaOH, OHTO 2Ksp 4y Ksp 2y 2y

NaOH, Al ( OH ) Ksp (  44)4y 4
4y 1 2 1 13
 Ksp      1  1
 2
NH2 ,3(CaCl , BaF2 , Bacl
Mgbr 
(4y  2y
4     12
18.NaOH, Al (OH
Ksp
1

)211333 O)fhka ZO 22 2


 4y ZO
3 Ksp
1
 k

2 
Ksp
2 
2y Ksp
2y
 Ksp
4y
Ksp
 
 1 2) 3
3 1 3
 Ksp(4y Ksp
4yKsp
1
3  3
3 1 3
 Ksp
1 4  Ksp
inka my; m%ldY 1113i,lka 1
' Ksp 2 ) 1
ZO44 Ksp Ksp
Ksp ZO 
  4Ksp( 122 )   Ksp 3
  Ksp 13 1
   
4
1

NaOH, ( Ksp
Al
Ksp 1 ( OH ) )
2
( ) + 3
4y  Ksp
4
2y2
 Ksp 4  1 
y Ksp4 4  Ksp  Ksp
2y 3 3
  K
A -1 3NH NH  4  113  
 Ksp   Ksp
   
 2y Ksp
ys ixhq . u
a w,h 2  
 f'   13 1      
331  31 3
1
C 2  4 4 4 1 Ksp C122O Ksp
Ksp Ksp
1
  3 13 1 3

2O (( )) 2 Ksp
  3  3 2  
( Ksp
TO B) -41 ZO
Ksp 4 -, NH Cixhq
2 O  44. auNiauh3 f' C
Ksp 1133 Ksp 12 O ((2y
2y4   ))
Ksp1 3
Ksp  2y
2y
Ksp   y
Ksp
2y 1 1

  y y  13  
NH 3 TO TO4 ZO 4 ZO  Ksp yy2y
1
TOTO  3 3
 Ksp Ksp
4 ZO
( Ksp
TO )ZO
3
 KspKsp4
 2  
13
3
ys
4 4 2y
2

 ZO
Ksp
 4  
Ksp  1
41 4y  
 3    4 13    2y   34  
1  
3 3
 Ksp 
134
2 ,, CaCl 2 ,, ,, Bacl  Ksp
3
yd Mgbr BaF 
Ksp 2 2 ,,NH ,, BaF ,
1  4 4
ZO44
ZO 
ZO
 Ksp 3 4 NO Mgbr CaClKsp
w;r 4

BaF
 Mgbr
Bacl CaCl , Bacl Ksp 4y 4y    1
C4 - NH 4  sl2s%h   Ksp 4y 4y  

41 
 3 44 1 3 3
 ZO
NaNH
ZO 2  2y
m%  ; Mgbr
dfjka 3 Ksp 
2y2 4y CaCl
  3
iEfoa
2 BaF ' 2 Bacl  2
2 Ksp     1
 
  Ksp  3 13    y 
 2 
2
ZO
2  1
ZO
1 3

4y
3 2 1 2
Ksp  3 13 y
4y
 3
   Ksp
1
 Ksp
ZO 4C 2Ksp TO
NaOH,
4 4
4 ZO iAl ((OH  )13 Ksp TO  ZO  4Ksp y Ksp
  f,i ls%hKsp
   
13 24ymj;s
 4 rK
sl NaOH, 4
y2Al k((OH 1 fkdyels h'
4  
NH  1 N wju 1 3

ZO4  TO D4 O -ZO (


 ys ) NaOH, Tla
2 2 Al  Ksp OH1wjia )32 y:df NaOH, Al Ksp OH  1 3 ))2 thg Ksp
neka Tla
Ksp yy4yisl 1 drlhla
 3   3
1
yy4y d 1l<

4 242 4 Ksp4 3
4y
Ksp  133 C CO O 1 2 Ksp 
2y  Ksp Ksp   3   3

Ci;H
 Ksp 2O41 
 
1
( 
)
jkafka 2ZO (( ))
"24 4 4 Ksp

Ksp4y  
3  C2ZO C O
O24 4  4y 
(( ))     Ksp   3 2
 
2y 2y   
2y 2y
4 32 , 4y
2
O42
O ) ZO
Mgbr 3 m%CaCl
4y
ldY
132 , BaF2 , Bacl 2 2y  y 
4 
2y
1 K K  2Cr Cr  2O O  713 K  2Cr  2O  713
4  Ksp Mgbr , , CaCl 2y , , BaF , , Bacl   Ksp K Cr 2O
4y
 Mgbr ^1&   A
, Kspyd
CaCl
B
,mu'
BaF Mgbr , C

Bacl 2O2( CaCl
) 2   BaF  Bacl
Mgbr MgbrC 2 2O , CaCl
2,
2 2  Ksp  CaClKsp , BaF
 1
, 3
BaF , ,
Bacl Bacl  2 2  7  2Ksp 17
br ,,CaCl
Or2242 CaCl22,,BaF
) 22,,4y
BaF Bacl
C^2&
Bacl
NaOH,2O
 2  Ksp
 22142B (2y
Ksp Al ( C OH
1
1
23
)3
) 2 2 24  Ksp 
2 2 32 2 1
( )2 4
 Ksp y
2 

2
13
3
2 2 2
 Ksp CH2
CH Ksp
 3CH
2y CH
1
3
 2OH
1
3
OH  KspCH
CH Ksp CH
1

3  2OH
2y
3 CH
3
 23 OH
2 NaOH,Al OH 2y
11
yd mu' NaOH, Al OH
Ksp NaOH,  Al  
Ksp  (Ksp

2y( ) 2, BaF
  3 3
)2 NaOH, Al  (OH (OH 
)2 )2   3
SSy  13
2  
2y Bacl22,CaCl 2 , Bacl H2y22Ksp
 NaOH,   Al , CaCl SSy  13
yd(OH  13 ,mu')2 ,Mgbr Mgbr 2 y  21 , BaF2 , Bacl
H
Hy22Ksp
3

OH, Al
OH, Al((OH
OH))22 ^3&  123C
Mgbr 2y
, CaCl D BaF H
br , CaCl , BaF ,
 Ksp Bacl
2 2y  2  Ksp  2 2  yy 
2

2
K Cr O  
22 2 2 
 ^4& A,Ksp B yd 1
 133 C mu' NaOH, Al Ksp ( OH  )2
1
NaOH,  Ksp2
Al
2

OH
3 7
KBr 2K  222Cr
Cr O27O 7 KBr K
Cr 222Cr O27O
K Cr ( O ) Br
3

2y
 NaOH,  13 Ksp Al
y OH K Cr22O O CH 2 32CH 7 2OH y Br
2
2 y  7
 yB,(  C yd)2D ish,a, K  22Cr
  2 
OH, Al (OH )2  Ksp ^5& 1A,  y 
f' y 2
CH
CH CH 3CH 2OH 2OH
77  
y 
i;H
CH CH 2OH NaBrN
NaBrN CH CH
NaBrN
NaBrN CH 3CH 2OH 2OH
 Ksp   K 3
2 Cr2O7 CHCH33CH CH22OH OH H 2Cr 3S K3 2Cr 2O7 K3 2Cr 2O7
y K 2Cr2O7 K O
K
K22Cr 22O iu ;e,s H H2H S2O 2 S2wjlafIamhla ,nd HH 2H S2O S2
2 2 7
 X k
K yCrOCH Cr O77 l ixfhda. HBr 2S H CH2O23CH 2OH H CH 2O23CH 2OH
3CH 2OH
19. ldnks 2fok
HHh22SSf% m%;sldrlh CH 2 CH OH
meye w;r fgd,ka
2 2 CH
slCH 7 CH
33CH Tla22OH OH CH CH OH 3 2 Br N Br 2O 2NO Br N Br g 2 + 2O  2NO
K 2Cr m%;O
2 H
drh
2S
isyrKh lrhs' 3X h
Br22
Br
2 yelafla Br my; l=uk ixfhdaN.
NaBrN H2((2gg2))S+ 2O.
2 2$ixfhda +
2( g))  2NON
2( gh  o@
2( g22))((gg2))S+ 2O22((gg))  2NO22((gg))
22(H
CH 3CH 7 OH
H S H 2
S NaBrN NaBrN NaBrN
H
H 2
22S S
2
NO NaBrN  11 N + O
NaBrN D1 22 N +O O22NO
1
CH 3CHBr 2OH
2
NO Br222((gg))  N 22((gg)) + ((ggBr
H2S A 2 NaBrN
NaBrN
Br
B Br H 2O2 C
H H O O
NO
H
)) 222( gg)  22 N 22( gg) + O22( gg)
Br H O 2O
2 ( ) ( ) ( )
H 2 S CHO Br
NaBrN 2
HH
2
OO HN2O2 + 2O  2NO 2
NH NaBrN2 2 2
NaBrN  2
NH
2 
NaBrN CHO
Br2 COCH NNH COCH NH+22((aqaq2O

NaBrN 3 Ng)2(+2g((()aqaq2O
2 ) 2O  2NO 2NO

) 2O  2NO
2 2 2 2 2 2 2
) 2( g)2( g) 2NO
g g g
NaBrN N2( g2)N
( ) ( ) )+
NaBrN ) 2( g)2( g)3 
Br2 H O N N 2O
2O 2NO
2NO N 2(g) + 2O2(1g)  2NO 2(H
22( gO (2H g( g)2)( gO )+ 2( g)2( g)
NaBrNH O 2 2
H O
22((gg)) ++ 22((gg))   H NO22(2(gO  N + NH
NH O OH
)
OH
2
NH 2 OH 2
g))22( g) 2 2 g
NO NO 2 2 g 21 N 1 N +O O NH 2 OH 21 1
H22O22+ 2O  2NO O 2 g 2NO ( g)2NO 2 2 N2 N + O +2O
( ) ( )
NaBrN ON22((2gg())2+g()O ) 2O

2( g) ) ( ) 2NO
+ 2O 2 g)2( g) 2NO
2 2 2  2
(N
H 2O2O N NO O 2O1 2 N )
g+ 2 22( g g 2 
2( g) ( ) 2NO
2NO 22()(g2g)()2g()g+ 2( g()  ( g)2(2g()g)
NO 22 N2 O NNH
11 N ++O g+ 2 g + NH
N
2( g )
2O
2( g )
2NO N
( g) 22(gg+  2O 2((gg)) 2NO
2
22((2gg())g()2 ) NH NH
NH
((gg)) + 2O122((gg))  2NO22((gg)) ( ) C
24( g+)
N22COOH +  ( ) ) 4
H O NO 3 NH
2 2 2 COCHNH
+
g g g
CH ( ) ( ) (aq)
NO
4
2(aq)22((aqg))  2 N
CH 1 2OH +NH
2( g ) O
NH  4
 
 2 N 22(gg) + O2(g)  2NO  1 2 N 2(g) + O2(g)
+

N 22(g)2+ 2O 22( (gg) )  2NO NHNH NHNO 22(aqg)  1 2 N 2 g +N



N O H
H N (22gH ()aq)22((aqg))
N 2(^1& + 2O NO
NO  2NO
1
1 N ( )
22 N2( g) + O2( g) + O NO 222((aqaqg))  2 N 2 g + O 1
NH 2 (
2 OH ) 2
( ) 2
22 ( g )4
4 N 2 H 4
4
HNH O27OH
2( g)  g
NOg2)(g) 
A mu'
NH21(222g(()aqgN)) 2(g) + O222((ggg)) 2( g )
( ) ) A,( yd
( ^2&
NH
) C mu' 2 7
NH NH2OH
^3& NHB
H NH NH 2OH
2yd
O 2772OH
 D mu'
22OH
2 2
2 C mu' H O 2(aq)
2 2
C D NHNH OH
OH
NH222(aq) 22 NH A, NH B

H O
NO2(g) 
^4& NH
NH1 22((N
yd mu'+ O2(g) ^5& 4(aq)
+ yd
NH NH NH NH
(aq)

NH 2(aq) NH 2OH
aq) 2( g)
NHNH44++-3 NH NH
NH NH 4 3 4 OH NH
NH NH 4 3 4 OH
N2 H
+ + + +

NH 4+OH
aq)
2 32 2 32 2
20.NH 2(aq) NH
25 C NH
NH22+OH22
OH
idka Kh 0.1 mol NH dm OH H SO djK 100 2 4cm23la yd idka N COCHN H H
Kh 0.4 mol dm N
-3
N
KOH H H djK 100 cm3la
N NNH H44pH w.h l=ulaNNH
2 22 H COCH
2 NH 4+ 33-14
2 4 4 COCH
COCH
2 NH + 3 2 4 4
22H
4 2 47
NHY% 2OH 2 4g iEfok djKfha
H2f O mol2 dm-6) 2H 27O47 3
l< NH
NH 4+ o@ (25 C K2H
H COOH O 2=
7 10
O 7
H COOH OH
NH 2OHN22 H44 4
H 2 7
O COOH N2 H 4
w
COOH N
+
4
NH
+
22 77
NH^1& HH OO N H34
+
2 4

NH + N 4+ 10.0
N 22 HH
^2& 11.0 N H ^3& 12.0 2 ^4&
NH Kp
12.5
NH ^5&
NH Kp
13.0
NH
744 2 4
NH Kp 3 23 7
H O Kp H 2O 3 7
N 2 H4 4 H 22O 77 COCH 3
NHNH233 7 H 23 7
Ord WIa 5p
21. H
H O O H O A
3
COCH 5pCOCH COCH 5p
COCH
5p
N 22H 47 NH
ixjD; moa O ;s h lg we;= < ;a
COCH33
COCH
lrk ,o >kh COCH
tla
COOH3
; K ;a j hlg
NH133 3
m;a l< g my; la
NH133 3
f jk iu;=,s;;djg
H t<f'
O NH3 NH 3 NH
H 2O 7 COCH NH33 COOH Kp
3 COOH ((COOH
Kp
KpCOCH )) 2 12
COOH (
( COOH
Kp
KpCOCH )
)
12
2

NH 3 COOH
COOH COCH 3 3
3 COCH
COCH33 2A(s) B(g) COCH + 2C(g) 5p
3 Kp Kp Kp Kp Kp Kp
NH 3 COOH KpKp
3 Kp Kp COOH Kp COOH
COCH fuysCOOH 3 B jdhqf iu;=,s;;d COOH wdxYsl mSvkh" my; COOH
5p la fjk l=u 5p k335pm%ldYfhka ksrEmKh 5p335p f o@
COCH 3COOH 5p5p Kp1 2 11132
1
Kp Kp Kp1 2 11132
( )
( ) 2

( )
COOH Kp Kp Kp 1 2 ( Kp (Kp Kp) ) 3 Kp Kp Kp
COOH ^1& 5p Kp ^2& ((Kp Kp
11
^3& (5p Kp ) 5p
Kp (
^5&  5p
  ( Kp )  ) 3
5p )) 22
Kp ^4& 
4
Kp 5p 244  1 2
4  1 2
5p 1 2 Kp 3 Kp  Kp
Kp Kp  Kp
Kp
5p ( Kp) 1122 KpKp
1
(3 )133 (3 )1133Kp
5p. idka ( Kp
Kp ) (33Kp)djK
1
2
3 3
( Kp) 13 2
3 Kp Kp
1
3 Kp
-3
Kp Kp
 1 HCl djK 100 KpKp
3
)122 Kp
22 Kh 1.0 mol dm NaOH 100 cm la  yd  tu idka K  u we;s  cm 1 1 la ;dm mjdrl
2
1

( Kpnkl Kp 3  3 2
1

Kp KpWIa1133K;aj fjkiKp 
4
1  Kp Kp
 23     Kp
 
 Kp
 23 
 3 3

3
Kp
3

( Kp) Y% l< g is jk  KpKp
3 m
 l=
3 1 -1
u 
la f o@ 
 2A 4 (4g) +  1B3 g  C

 2A 4 (4g) +  1B3 g  C
Kpiu; 33 WiS
Kp
1
k l
s rK tka ; e,a
4 4
sh = -57kJ 4 mol
Kp
133 2A  Kp ( g1) +1 B g  C((gg)) 2A ( g1) +1 B
Kp g  C((gg))
Kp   
3
3   1
  Kp  
1
 Kp 11  Kp Kp   1 Kp Kp
 Kp  Ys 100KJmol
 4  1 50JK
3
1  1 43   3 1
= 4.2JKp 13 -1 1mol
3
100KJmol 1 50JK 1mol 1
13 3
3 djKfha 4  3 Iag ;dm Od;dj
Kp g2-1 K 100KJmol 50JK mol
1 1
4 100KJmol 50JK mol
1
1  KpKp 33   
 4 
3
2  1 
2cm-31+ B  C  2 Kp
 Kp 1  44 1   

= 1.0g2A
    2 2  13
 Kp 3   >k;a
djKfha
 4    Kp  113
3 jh  22  13 3  Kp 
KpC g g g
2A2A B + g B C(gC) (g)^5& 2A 2A B + B CC
( ) 3 ( )
Kp 5.6  (g) (+gC g 
 4  13  Kp
^1& 3.0 Kp
2   C  3 ^2& 4.2
2A
2A
 C 
+ BBgg  C
^3&
C((gg)) 100KJmol 2A + B  C ^4& 6.8 2 1 ) (g) (+gC
 2 )  g g ( g) ( g)
8.2
 Kp 1  22    ((gg)) +
 2  2( g)  g 1 50JK ( g) 1mol 
1100KJmol
100KJmol 2A(g1) + Bg50JK 50JK C(g) mol mol
100KJmol 100KJmol
2A(g) + Bg50JK 50JK C(g) mol mol
1 1 1 1 1 1
  3 2A  + B  C 1 1 1 1 1 1
 Kp 1100KJmol 50JK mol
2 2A B C
1
 2A ( g) g ( g) 100KJmol
100KJmol
2A B
1
1
50JK
50JK C
1
mol
mol 1
1 + 
2A((gg)) + +B C +  g
2A2 +100KJmol Bgg  C((gg)) 1 ( g) g ( g) ( g ) ( g ) [ 4 jeks mssgqj 1 n,kak1
50JK mol 1100KJmol 50JK 1mol 100KJmol 50JK mol
( g) Bg  C( g) 1
1 1 1 1 1

100KJmol 50JK 100KJmol


mol
1
50JK mol 1
2A(g) + 100KJmol B C 1 50JK 1 1mol
1 1 1
100KJmol 50JK mol
1
g  ( g)
1

100KJmol 1 50JK 1mol 1


100KJmol 50JK mol 1 1 1
-4-
23. HA k n, talNdial w,fha 0.2 mol dm djK 50.0 cm3la yd tys NaA fidah ,jKfha c,Sh
-3

djKhl 50.0 cm3la Y% l< g pH w.h 4la jQ iajdrl djKhla iEfoa' w< WIaK;ajfha HA ys
Ka = 1.0 10-6 mol dm-3 k Y% lrk ,o NaA djKfha idkaKh (mol dm-3) jkafka ka l=ula o@
^1& 1.0 10-3 ^2& 2.0 10-3 ^3& 1.0 10-2
^4& 1.5 10-2 ^5& 4.0 10-2
O
24. Cl CH2 CH2 C O Cl hk ixfhda.h jemqr c,Sh NaOH iu`. r;al< g my; l=uk
M, Y%Kh ,nd fohs o@ O
O
^1& Cl CH2 CH2 C ONa + HO Cl

O
O
^2& HO CH2 CH2 C ONa + NaO Cl
O
O
^3& HO CH2 CH2 C ONa + HO Cl

O
O
^4& HO CH2 CH2 C OH + HO OH
O
O
^5& HO CH2 CH2 C ONa + HO OH

O
25. A hkq jrKj;a" c,fha wdjH wldnksl ,jKhls' >k A iaj,amhla idka yhsfrdlaf,dala w, m%udKhl
djKh l< g ly meye;s Q djKh foka wjrK G jdhqj msg lrhs' Q djKh c,fhka ;kql l< g
m<uq j fld< meye wjidkfha ks,a meyehg yefr' G jdhqj fn%daka c,h ;=<g hejQ g fn%daka c,h
wjrK jk w;r" tys iEfok T djKh" fh laf,darhs djKh iu. P iq wjlafIamh fohs' P ;kql
khsla w,fha wdjH h' A h yelafla ka l=ula o@
^1& CuBr2 ^2& CuCO3 ^3& NiSO3 ^4& CuSO3 ^5& CuSO4

26. my; lafjk whk hq., w;ka wefudakshd udOHhl H2S hefuka fjka lr ykd .; fkdyels whk
hq.,h jkafka"
^1& Zn2+, Ni2+ ^2& Mg2+, Cd2+ ^3& Cu2+, Bi3+
^4& Cr3+, Co2+ ^5& Zn2+, Co2+

r1
27. A B+C (1)
r2
P Q+R (2)
by; 1 yd 2 m<uq fm< m%%;sls%hd f' t = 0 [A] = [P] f' t = ;;amr 12la jk g [A] = 2[P] f' ;;amrj,ska
by; 1 yd 2 m%%;sls%hdj,g wod<j A yd P ys wrO j ld, jkqfha ms<sfj<ska"
^1& 2 yd 3 h' ^2& 4 yd 3 h' ^3& 3 yd 4 h' ^4& 6 yd 8 h' ^5& 3 yd 2 h'

28. mudj 4.157 dm3 jk Ndckhla ;=< 300 K He, O2 yd Mg ujq, 0.01 ne.ska ;nd we;' Mg imQrKfhka
oykh lr Ndckh uq,a ;;a;ajhg m;a l< g Ndckfha uq mSvkh fldmuK f o@
^1& 6.0 103 Pa

^2& 7.5 103 Pa

^3& 8.0 103 Pa
^4& 9.0 103 Pa

^5& 18 103 Pa

[ 5 jeks mssgqj n,kak


-5-
29. wiu;sl ldnka mrudKq folla iys; ixfhda.hla iEfokafka ka l=uk m%;sl%shdfjka o@
^1& CH2 = CHCH2CH2Cl j,g ;kql drhla tl;= lsu'
O
^2& CH CC(CH ) , Zn/Hg yd idka HCl iu m%;sl%shd lsu'
3 3 3
O
^3& CH CH
3 2
C H iu HCN m%;sl%shd lsu'

^4& CH3CH2CH = CH2 j,g Br2 tl;= lsu'

^5& CH3CH2CHO j,g ;kql NaOH tl;= lsu'

30. 100 cm3l c,Sh djKhl we;s X k lD kdYlh ksiaidrKh lr bj;a lr .ekSu i|yd Tng B;r
100 cm3 la imhd we;' B;r m%udKh iudk wkqhd; ksiaidrK folla i|yd Nd; lf<a k wjidkfha
c,Sh djKfha b;s jk X m%;sY;h jkafka l=ula o@ (B;r yd c,h w;r X ys jHdma;s ix.=Klh 18 f'&
^1& 1.0 % ^2& 2.0% ^3& 5.0% ^4& 10.0% ^5& 20.0%

wxl 31 isg 40 f;la tla tla m%Yakh i|yd we;s (a), (b), (c) yd (d) hk m%;spdr y;r w;=frka" tlla
fyda je .Kkla fyda ksjer h' ksjer m%;spdrh$m%;spdr ljfr hs f;dard .kak'

(a) iy (b) muKla ksjer k (1) u; o


(b) iy (c) muKla ksjer k (2) u; o
(c) iy (d) muKla ksjer k (3) u; o
(d) iy (a) muKla ksjer k (4) u; o
fjk;a lsish m%;spdr ixLHdjla fyda ixfhdackhla fyda ksjer k (5) u; o
W;a;r m;%fhys lafjk Wmfoia m ,l=Kq lrkak'
by; Wmfoia imsKavkh
1 2 3 4 5
(a) iy (b) (b) iy (c) (c) iy (d) (a) iy (d)
fjk;a lsish m%;spdr ixLHdjla fyda
muKla muKla muKla muKla
ixfhdackhla fyda ksjerhs'
ksjerhs' ksjerhs' ksjerhs' ksjerhs'

31. .;sl iu;=,s;;df mj;sk my; moaO;sh i,lkak'


2A(g) + B(g) 2C(g)
ksh; WIaK;ajfha A iaj,amhla bj;a l< g by; moaO;sfha is h yels fjkia inkaO j my;
l=uk m%%ldY$ m%ldYh i;H f o@
(a) b m%%;sl%shdf YS>%;dj wvq f' (b) miq m%%;sl%shdf YS>%;dj je f'
(c) Kp w.h wvq f' (d) B ys idkaKh je f'

32. [Co(NH3)4(NO)Cl]SO4 inkaO j i;H jkafka ka ljrla o@


(a) tys Co ys ix.; wxlh 6 f'
(b) th c,Sh djKfha wjrK f'
(c) tys Co ys TlaislrK wxlh +2 f'
(d) th c,Sh BaCl2 djKhla iu. iq wjlafIamhla fohs'

33. nyqwjhjl inkaOfhka my; l=uk j.ka;sh$ j.ka;s i;H f o@


(a) Nylon-6,6 hkq ix>kk nyqwjhjlhla jk w;r th ;dmia:dhS f'
(b) iajNdl rnrj, ;ekq tallh 2-methylbuta-1,3-diene f'
(c) fmd,stiagr frh nyqwjhjlhla jk w;r" ;dmiqldrh f'
(d) fgaf,daka ix>kk nyqwjhjlhla jk w;r ;dmia:dhS f'

[ 6 jeks mssgqj n,kak


-6-
34. tlu ldnka uhl" tlsfkl iu`. m%;sl%shd l<yels l%shdld ldKav folla iys; ixfhda. tu l%shdld
ldKav w;r m%;sl%shdfjka pl%Sh wKq ,nd foa'
my; we;s l=uk ixfhda.j, m%;sl%shd tjeks pl%Sh wKq iEug ;=vq fohs o@

OH
(a) CH2COOH yd PCl3
O
(b) HOCH2CH2CH2CH2NH2 yd PCC
O O
II II
(c) H C CH2CH2CH2 C NH2 yd (i) LiAlH4 (ii) H2O
(d) BrCH2CH2CH2C C H yd NaNH2

35. X yd Y hk f,day bf,lafg%davj,ska ie" iu; ;;a;aj hgf;a mj;sk oHq;a-ridhksl fldaIh i,lkak'
E Y2+/Y = - 0.14 V yd E X2+/X = 2.57 V k" my; l=uk j.ka;sh$j.ka;s i;H f o@
(a) fuys X bf,lafg%davfha isg Y bf,lafg%davh olajd bf,lafg%dak .uka lrhs'
(b) Y ys TlaislrKh is f'
(c) X bf,lafg%davh lef;davh f'
(d) fuys Ecell = 2.23 V f'

36. A(g) + B(g) C(g) + D(g) hk m%;sls%hdj i,lkak'


A yd Bj, hlsis idkaK i|yd m%;sls%hdf wdrNl YS>%;dj r f' B ys idkaKh ksh; j ;nd A ys
idkaKh fo.=K l< g YS>%;dj 2r jk w;r" A ys idkaKh ksh; j ;nd B ys idkaKh fo.=K l< g
m%;sls%hdf YS>%;dj 4r h' fuu m%;sls%hdj inkaO j i;H jkafka ka ljrla o@
(a) th Bg idfmaCI j m<uq fm< f'
(b) A jeh jk YS>%;djg jvd B jeh jk YS>%;dj je h'
(c) th ;ks mshjr m%;sls%hdjla h fkdyels h'
(d) tys iuia; fm< 3 f'

37. fnkaiSka yd tys jHq;amkakj, khsfrdlrKh ms<sn| j i;H jkafka my; l=uk j.ka;s$ j.ka;sh o@
(a) th bf,lafg%ds,sl wdl,k m%;sls%hdjls'
(b) fnkaiSkaj,g jvd YS>%fhka fgdBka khsfrdlrKhg Ndck f'
(c) fuys iEfok w;rue ldfndlegdhkj, (+) wdfrdamKh ia:dk.; fuka tu whk ia:dhS f'
(d) fnkaiSkaj,g jvd YS>%fhka laf,dafrdfnkaiSka khsfrdlrKh is lrhs'

38. khsrcka wvx.= ixfhda.j, ridhkh inkaO my; l=uk j.ka;s$ j.ka;sh i;H f o@
(a) NH3 j,g n, Niauhla fuka u w,hla f,i o l%shd l< yels h'
(b) NCl3 c,fokfhka w,hla yd Niauhla iEfoa'
(c) NH4 Cl yd NaNO3 Y%Khla r;a lsfuka N2O ms<sfh, l< yels h'
(d) HNO2 yd HNO3 hkq khsrcka idok b;d m%n, Tlafidw, folls'

39. i,ar c,Sh NaOH iu m%;sl%shd lrjQ g ,efnk M,$ M,h fudkjd o@
-7-
(a) Na2 S (b) Na2SO4 (c) H2O (d) Na2S2

O3 P\ZHJMTTXIKGRGNVNDKOYXTMOEGE\

40. my; wegjqqu fhdod .kska hlv uqjl b;d by< .=Kd;aul Ndjfhka lshq; ug wfma
a CId flfr
wdf,a mhla ' istu l%%shug
ls dj,sh inkaO j
wfmaCId flfr' tu l%%shdj,sh inkaO j my; l=uk m%%ldY$m%ldYh i;H f o@
(a) hlv uqj iemhq fldaIfha Ok w.%%hg inkaO l< hq;= h'
B
(b) A i|yd AgNO3 djKhg jvd [Ag(NH3)2]NO3 djKhla
iqiq f'
(c) Nd; lrkq ,nk Odrdj uqf mDIaG fCI;%%M,hg ork wkqmd;h
A djKh
l=vd h hq;= h'
(d) B i|yd hlv f,dayh fhdod .; hq;= h'
(a) KOYXTMLHPKTIOGD,IKD2NZKJLQN
(b) A i|yd AgNO[ 7 jeks mssgqj n,kak
djKhg jvd [Ag(NH3)]NO
3

(c) 1GOUNTQN2GUGMXTIP',D*I&,0
(d) B i|yd hlv f,dayh fhdod .; hq;= h'
-7-
wxl 41 isg 50 f;la tla tla m%Yakh i|yd m%ldY fol ne.ska bm;a lr we;' tu m%ldY hq.,hg
fydka u .e<fmkqfha my; j.=fjys lafjk m (1), (2), (3), (4) yd (5) hk m%;spdrj,ska ljrla hs
f;dard W;a;r m;%fhys W; f,i ,l=Kq lrkak'
by; Wmfoia imsKavkh

m%;spdrh m<uq jeks m%ldYh fojeks m%ldYh


(1) i;H f' i;H jk w;r" m<uq jeks m%ldYh ksjer j my fohs
(2) i;H f' i;H jk w;r" m<uq jeks m%ldYh ksjer j my fkd fohs'
(3) i;H f' wi;H f'
(4) wi;H f' i;H f'
(5) wi;H f' wi;H f'

m<uq j.ka;sh fojk j.ka;sh
41. CH3NH2, CH3MgCl iu`. m%%;sl%shd lrhs' CH3NH2j,g Niauhla f,i l%%shd l< yels h'
CH3COCl, LiAlH4 u.ska TlaisyrKh l< g ldfndlais,sla w, jHq;amkak TlaisyrKh i|yd
42.
CH3CH2Cl iEfoa' LiAlH4 fhdod.; yels h'
Na2CO3 ksmof fid,af l%ufha CO2 jdhqfjka CO2j,ska ix;Dma;lrK ,o c,Sh djKhla ;=<
43. ix;Dma; lrk ,o uqyq c,h ;=<ska NH3 jdhqj NH3 ys djH;dj" tu WIaK;ajfha NH3ys c,
hjkq ,ef' djH;djg jvd by< f'
CH2=CHCH2Br ;ks mshjr kshqla,sfhdas,sl wdfoaY
44. CH2=CHCH2Br m%%d:l we,als,a fya,hsvhls'
m%%;sl%shd islsug je keUqre;djla olajhs'
iu; ,sia tka;e,amsh wod< whkj, iu;
whksl ixfhda.hl c,fha djH;dj tys whkj,
ic,SlrK tka;e,amsj, tl;=jg jvd Yd, jk
45. ic,k tka;e,amsh yd ,sia tka;e,amsh u; r`
neka whksl ixfhda.hl c,fha jKh f
mj;S'
iu; tka;e,amsh ieu g u ;dmodhl f'
ksh; mud Ndckhla ;=< mj;sk
WIaK;ajh jelsf
CaCO3(s) CaO(s) + CO2(g) hk iu;=,s;
46. CaCO3(s) CaO(s) + CO2(g) hk iu;=,s;hg
moaO;sfha WIaK;ajh je lsf mSvkh je
wod< Kp w.h je f'
f'
Fe(OH)3 >kh c,fha h lsfuka idod.kakd ,o fmd whkhla mj;sk c,Sh djKhla ;=<
djKhla ;=< Mg(OH)2 ys djH;dj" tu WIaK;ajfha whksl ixfhda.hl djH;dj" tu WIaK;ajfha
47.
Mg(OH)2 ys c,djH;djg jvd ie,lsh hq;= f,i tu whksl ixfhda.fha c, djH;djg jvd ieu
l=vd f' g u l=vd f'
NaF ys c,Sh djKhl jemqr m%udKhlg c,Sh
c,Sh djKfha HF rj, w,hla jk w;r HBr
48. HBr w,fhka iaj,amhla tl;= l< g iajdrCIl
m%%n, w,hla f'
moaO;shla ,ef'
NH3 jdhqfjys wj WIaK;ajh CO2 jdhqfj ys wj NH3 wKq w;r we;s wdlrIK n, CO2 wKq w;r
49.
WIaK;ajhg jvd je h' we;s wdlrIK n,j,g jvd m%n, f'
lrudka;j,ska msg jk wd,sl jdhq wjfYdaIKh MgO ys c,Sh djKhla m%n, Ndial .=K
50.
lsug MgO j, Wl= Y%Khla fhd .; yels h' fmkajhs'

***
w'fmd'i' ^W'fm<& Wmldrl iuka;%Kh - 2016

ridhk oHdj II meh ;=khs

Wmfoia (
* A fldgfia m%Yak ish,a,g u ms<s;=re fuu m;%fha u imhkak'
* B fldgfika m%Yak folla o" C fldgfika m%Yak folla o ne.ska f;dardf.k m%Yak y;rlg ms<s;=re
imhkak'
idrj;% jdhq ksh;h R = 8.314 J K-1 mol-1
wej.dfrda ksh;h NA = 6.022 10 TO 23  ZO -1 
4mol4TO4 ZO4

1 1

-34 ( Ksp) ( Ksp)


3 3

ma,Ekalaf.a ksh;h h = 6.626 10 ZO4J s ZO4 1 1


wdf,dalfha m%f.h c = 3 108 m s -1 2  2  Ksp   Ksp 
2 2

TO4 ZO(C 4TO ZO


2O44 )(4C2O4 )
   
1

( Ksp)  ( Ksp
3 4 )  4 
1
3

A fldgi - jHQy.;TO ZO 44 ZO 4ZO4 , CaCl


 
Mgbr 2 Mgbr 2 ,2 ,BaF
CaCl2 , Bacl
2 , BaF 2 2 , Bacl

rpkd 1

( Ksp
1 1

Ksp) Ksp Ksp   Ksp 


31
2 2
21
2
2

ZO
C O

2
NaOH,C O 2
Al OH
m%Yak y;rg u ms<s;=re fuu m;%fha u imhkak' ^tla tla ( 2 42 )( 2 4 NaOH,
m% 4 Y k
a h i|yd ) ( )Al2 (OH )2  Ksp
ks h ; ,l= K q m% u 
dKh
4  4y4    4y 
1 10

2

ls ' & 

1. (a) Q, R yd T wdjr;s;d j.=f p f.dkqjg wh;a wkqhMgbr


(d;C2OuQ4,2,(jH )CaCl
Mgbr
Ksp );=22,k,BaF
1

(CaCl
Ksp
3
2 ,)2Bacl
, BaF
1
2 2 , Bacl
3
X, Y2ydZKsp
 1

4wdjr
 Ksp
1
;s;d  Ksp 
21
1
2

  Ksp  
la jk w;r 2 2

Mgbr , CaCl , BaF , Bacl 2y h   2y 
 
j.=f d f.dkqjg wh;a wkqhd; uQ,jH ;=kls' fNaOH, 2 NaOH, Al OH2 )Al
uQ,(jHj, 2OH ) 2CI mrudKq
2 ( idfma 4yial  O4y
1
Ksp
1 1
ish  Ksp Ksp 3
 2 3 l 2
 ka
NaOH, Al4 (OH  
) 4y  Ksp
1 1
4 r Em Tlafidwekdhkj, iQ;%   Ksp 
1 1 1 31
( Kspwjia ) (:Ksp
3
60g wvq h' T yd Z hk uQ,jHj, by< u TlaislrK 3
dj,g)  2wkq 3  Ksp 2
Ksp 2

   y    y 
2y   2y 
1 1

f'4 my; lafjk j.ka;(sjKsp  Ksp


1 1
ms<sfj<ska TO TO4 ZO , ys)i  Ksp Ksp  mqKsp
31
yd 4TOZO4 ZO
31 3 2

Ksp a ;eka 3 rjkak' 3


 
 
4  4y4    4yf'
 1
 2y   Ksp 
 Ksp1 1

ZO4 ienE
3 3
(i) X uQ,jHfha  Ksp
ZO4 ixfla;h ....................................................... 3
   

4

Ksp
1
Ksp
1
y   y 
1
 Ksp 3


1 31
(ii) TOTO4 ZO  Ksp yevfhka 
Ksp hqla; f'
  3

4TO ZO
2 

yd(C 
ZO2O44 )(4C2O4 )
2 
whk .......................................................   3
 3
 
    2y   y 
4y  2y

TO ZO  Ksp
1
4y 3
(iii) ZO44 whk 4ZOdjKhl

 
ZO Mgbr 4 2 , CaCl
Mgbr2 ,2 ,BaF
CaCl 2 , Bacl
2 , BaF2 2 , Bacl2

idka Kh mud;sl j ks  rKh lsu i|yd ..............................................
4y
1 1

 Ksp  Ksp Ksp   Ksp 


1 31 3

(ZO
 3 3
C24O42djKhla
whk NaOH,
)( C2O42Al ) (OH )Al
NaOH,
Nd; l<OH
2 (
yels)2 h'    y   y 
2  Ksp 2y   2y  1
3

RC2ysO4by<
(iv) (Mgbr )Mgbr
2 , CaCl
u22,Tla
,BaF
CaCli2sl, 2Bacl
, BaF
rK 2 2 , Bacl2
wjia:dj ......................................................
 Cr O K Cr O f'
 Ksp2y K2Ksp 1
2 7 2
3
1
2 7 3

(v) Mgbr
NaOH,
R 2 , CaCl
Al (u
NaOH, OH2 ,Tla
BaF
)Al , Bacl
OH CH  CH CH OH
y   3y  2 3CH 2OH
ys by< i(2sl rK ) 2wjia:djg wkqrEm Tla  fidwekdhk 1 djKhl idkaKh Ndr;sl j
2 2  Ksp 3

NaOH,
ks rKh Al ls(OH
u i|yd 
)2 .......................................................
K 2Cr

y 2OH7Kwhk 2 SCr O H S
djKhla Nd; l< yels h'
2 2 72
(vi) ....................................................... iQ;%fhka hq; iBr BrOH jKh lsfuka TO TO4 ZO 
Ka 2Tla
CH Cr 2O7CH
3CH
hs2OH
2
vhCH
3
c,fha
22
whk 4

CH
H 2 S3CH NaBrN
H2OH
NaBrN ZO4
2S
djKhla ,nd .; yels h'
(vii) Q ys m<uq whkSlrK Yla;sh" R ys m<uq whkSBr S HYla
Hl22rK Br2O;
2
2 shg H 2jvd
O2 .......................................(C2O42 )h'
(viii) wd,sl" Ndial" WNh.= yd WiSk hk Br NaBrN
,CIK
2
NNaBrN g) + 2O
2(ie,l+ N 2g"
( g) +2O X2NO( g) 2
2ys ( g) 2NO
by< u2(gTla )Mgbrisl,rK CaCl , BaF , Bac
2 2 2
NaBrN
H 2O2 NO
wjia:djg wkqrEm Tlaihsvh ........................................ Hf'
22O( g)2  NO 1 N +1ON
22( g)2( g) 2 2( g2)( g) + O2( g) NaOH, Al (OH )
2
H
N 22(Og)2+NH 2O
N 22((gg)) + 2O 2NO 2( g) 2NO2( g)
2( g ) 
2(aq) NH 
2(aq)
^,l= K q 2.4hs &
N
NO 2( g ) +  2O
NO 21(2g)N  2NO
+1O N22(2g((g)g)) + O2(g)
2( g) NH OH 2( g) 2NH ) 22OH
(b) (i) Tlaif,a whkfha (C2O42-) yd vhskhsrcka fgfrdla 2 ihs
(2g wKq 2fjys (N O ) ia jHQy
NO2(g)  2N 2(g) + O2(g)
1 2 4

w`kak' NH 2 (aq)
NH
NH 4 +2
(aq)
NH 4 +

NH
NH

2OH NNH H OH N H
2( ) 22 42
aq
22 4
NH 24OH + H 2 7
NH
2 O 4+
H 2O 7
NH
N 2 H4+4 NH N 23H 4 NH 3
N2 H
H 2
O4 COCH
7
H 2O 73 COCH 3
NHO3 COOHNH 3 COOH
2 7
H
NH 3 Kp
COCH 3COCH 3
Kp
C 2O 42- 5p 5p N 2 O 4
COCH
COOH3COOH 1 1

Kp ( Kp Kp) ( Kp)
2 2
COOH [ 2 jeks mssgqj n,kak
5p Kp
Kp 5p Kp
5p 2 3 3
1 1
Kp
( ) ( ) Kp 2
1
-2-
(ii) by; jHQy mok lr .kska Tlaif,a whkh ia:dhS j mej;Sug;a N2O4myiqfjka khsrcka
vfhdlaihs (NO2) njg >gkh ug;a fya;=j meye,s lrkak'
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
^,l=Kq 1.9hs&
(c) J yd K" p f.dkqjg wh;a tl u ldKavfha tlsfklg hdno j msys wf,day uQ,jH folls' J
uQ,jHfhka J3 wKql iQ;%fhka hq;a" ;s%mrudKql wKqjla iEfok w;r" J yd K uQ,jHj,ska KJ2
wKql iQ;%fhka hq;a ixfhda.hla iEfoa' J3 yd KJ2 wKq iudk yevfhka hqla; h'
(i) J yd K uQ,jH ykd .kak'
J - .....................................................................

K - .....................................................................
(ii) J3 yd KJ2 wKqj, yevh l=ula o@ ..................................................................................
(iii) J3 wKqfjys im%hqla; jHQy w`kak'

(iv) L uQ,jHfha oHq;a-RK;dj" J ys oHq;a-RK;djg jvd je h' K, J yd L uQ,jHj,ska my;


lafjk iels,af,ka hq;a wKqjla we;s f'
J K L

L
iEnE ixfla; Nd; lrka" by; wKqfjys"
I. jvd;a u ms<s.; yels ia jHQyh wkak'

II. K mrudKqj jgd bf,lafg%dak hq., cHd;sh i|yka lrkak'


.....................................................................................................................................................
III. K mrudKqj jgd yevh i|yka lrkak'

.....................................................................................................................................................

[ 3 jeks mssgqj n,kak


-3-
IV. im%hqla; jHQy y;rla wkak'

^,l=Kq 4.5hs&
(d) (i) my; we;s ixfhda. tajdfha iyixhqc ,CIKh je jk wkqms<sfj<g ,shkak'
MgBr2, CaCl2, BaF2, BaCl2
............................................................................................................................................................
(ii) my; we;s ixfhda. tajdfha c,djH;dj je jk wkqms<sfj<g ,shkak'
NaOH, Al(OH)3, Ca(OH)2, Ba(OH)2
............................................................................................................................................................
^,l=Kq 1.2hs&
^uq ,l=Kq 10.0hs&

2. (a) ldur WIaK;ajfha wjrK jhla f,i mj;sk" X k wldnksl ixfhda.fha ;dmdxlh" c,fha
;dmdxlhg jvd je h' X ysret<sh yuqf jdhqjla msg lrka myiqfjka fhdackh f'
(i) X ykdf.k tys ridhksl iQ;%h ,shkak'
...................................................................................................................................................

(ii) X ys fhdackhg w< ;=,s; ilrKh ,shkak'

....................................................................................................................................................
(iii) X ixfhda.hg wd,sl udOHfha fuka u Ndial udOHfha o Tlaisldrlhla fuka u
Tlaisydrlhla f,i o yeish yels f' X wd,sl udOHfha yd Ndial udOHfha
TlaisyrKh ug w< ;=,s; wrO whksl ilrK ,shkak'
wd,sl udOHfha
....................................................................................................................................................
Ndial udOHfha
....................................................................................................................................................
(iv) X my; ixfhda. iu. is lrk m%;sls%hd i|yd ;=,s; whksl ilrK ,shkak'
wd,sl udOHfha Ag2O iu.
....................................................................................................................................................
Ndial udOHfha CrCl3 iu.
....................................................................................................................................................
^,l=Kq 3.4hs&
(b) (i) my; i|yka m%ldY fya;= olajka meye,s lrkak'
I. ldKavfha my<g hk g CIdr f,dayj, m%;sls%hdYS,;dj je jk kuq;a" ye,ckj,
m%;sls%hdYS,;dj wvq f'
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................

[ 4 jeks mssgqj n,kak


-4-
II. ldnka ys m%:u bf,lafg%dak nkaOq;dj RK w.hla jk kuq;a" khsrcka ys m%:u
bf,lafg%dak nkaOq;dj Ok w.hla f'
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
III. c,Sh djKj, LiH Ndial jk w;r" H2S wd,sl f'
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
IV. Na g idfmaCI j V ys jdxlh fnfyka by< f'
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
(ii) my; tla tla wjia:djg w< ksCIK yd ridhksl m%fNao i,lka iqiq jpk fhd
ysia;eka mqrjkak'
I. As3+ yd Ni2+ whk wvx.= wd,sl c,Sh djKhla H2S jdhqfjka ix;Dma; lrk ,' fug

(A) ............meye;s djKhl m;=f,a (B) ............ meye;s wjlafIamhla l .; yels h'
fuu djKh hka;ka Ndial lsf (C) ............ meye;s wjlafIamhla o ,eK'
II. c,Sh KI djK iaj,amhlg wd,sl FeCl3 djKfhka jemqr m%udKhla yd CHCl3 tl;=
lr fydka l,;k ,' ia;r fjka jQ miq CHCl3 ia;rfha (D) ............jrKhla lsh yels
h' fuu Y%Kh ;=<ska fndfyda f,djla SO2 jdhqqj nqnq,kh lrka fydka l,;k ,'
kej; ia;r fjka jQ miq CHCl3 ia;rfha jrKh (E) ............ jk nj;a" c,Sh ia;rh (F)
............ meye;s we;s nj;a ksCIKh l< yels h'
III. by; I yd II fldgiaj, my; tla tla wjia:d f fmkajk ksCIKj,g w<
ridhksl fYaIh ,shd olajkak'
(A) .......................................................... (B) ...........................................................
(C) .......................................................... (D) ...........................................................
(F) ........................................................... ^,l=Kq 4.6hs&
(c) my; oelafjk ixfhda. c,h iu`. olajk m%;sls%hd i|yd ;=,s; ridhksl ilrK ,shkak'
P4O10, SiCl4, SbCl3, AlN
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
^,l=Kq 2.0hs&
^uq ,l=Kq 10.0hs&

[ 5 jeks mssgqj n,kak


-5-
3. ldnka vfhdlaihs yd khsrcka jdhq ujq, tl ne.ska ksh; mud Ndckhl Y% lr 25 C WIaK;ajhl
my; m m%;sls%hd lsug bv yk ,'
CO2(g) + H2(g) CO(g) + H2O(g)
25 Cg w< ;dmridhksl o;a; lsysmhla my; j.=f laf'


jHh Gf / kJ mol-1 S / J mol-1 K-1
CO(g) - 137 197.5
CO2(g) - 394 213.7
H2(g) 0 130.6
- 229 188.7
H2O(g)

(i)


25 C by; m%;sls%hdjg w< G .Kkh lrkak'
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
^,l=Kq 1.2hs&
(ii)

25 C tu m%;sls%hdjg w< S .Kkh lrkak'


...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
^,l=Kq 1.2hs&

(iii) tkhska by; m%;sls%hdj i|yd H .Kkh lrkak'


...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
^,l=Kq 1.2hs&
(iv) by; m%;sls%hdj" we;s Ydjg iajhxisoaO f o@ iajhxisoaO fkdjk Ydjg m%;sls%hdj iajhxisoaO j
lru i|yd lsish T (K) WIaK;ajhlg jvd by< WIaK;ajhlg r;a l< hq;= k" T ys w.h
.Kkh lrkak'
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
^,l=Kq 1.2hs&
by; m%;sjr;H m%;sls%hdj olajd we;s Ydjg is f m%;sls%hd Y%Kfha ixhq;sh iu. .sia
Yla;sh p,kh jk wdldrh my; m%ia;drfhka ksrEmKh flfr'
G G

G2

G1

ixY=oaO x ixY=oaO
m%;sls%hl ixhq;sh M,
[ 6 jeks mssgqj n,kak
-6-
(v) G1


yd G2 ys w.hka fudkjd o@
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
^,l=Kq 0.4hs&
(vi) m%;sls%hdf kE u ixhq;shlg w< .sia Yla;s fjki" Gr my; inkaO;dfjka
,ef'

Gr = G + 2.303 RT log K
fuys K hkq iu;=,s;;d ksh;hhs' moaO;sh .;sl iu;=,s; wjia:df "

G = - 2.303 RT log K nj wfmdaykh lrkak'


....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
^,l=Kq 0.8hs&
(vii) 25 C by; m%;sls%hdjg w< iu;=,s;;d ksh;h (K) .Kkh lrkak'
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
^,l=Kq 1.0hs&
(viii) by; K ys w.h yd w< WIaK;ajfha m%;sls%hdf iajhxisoaO;dj w;r Tn lsish inkaO;djla
wfmaCId lrkafkys o@ meye,s lrkak'
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
^,l=Kq 1.0hs&
[CO(g)]
(ix) by; m%ia;drfha "x" f,i olajd we;s ixhq;sfha hk wkqmd;h .Kkh lrkak'
[CO2(g)]
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
^,l=Kq 2.0hs&
^uq ,l=Kq 10.0hs&

[ 7 jeks mssgqj n,kak


-7-
4. (a) A, B yd C hkq wKql iQ;%h C5H13N jQ jHQy iudjhl ;=kla jk w;r" B muKla m%ldY
iudjhl;dj fmkajhs' A, B yd C, NaNO2/HCl yd m%;sls%hd lrjQ g ms<sfj<ska wKql iQ;%h
C5H12O jQ D, E yd F hk jHQy iudjhl fohs' ka E m%ldY iudjhl;dj fmkajhs' D, E yd F
fjk fjk u lia m%;sldrlh (ZnCl2 $ idka HCl) yd m%;sls%hd lrjQ g D CIl j o, E ks;a;=
mylg muK miq j o wd,;djla fmkajk w;r" F fndfyda f,djlg miq u| wd,;djla fohs'
idka i,ashqla w,h iu`. r;a l< g F yhsfrdldnkhla fkdfok w;r" D j,ska G yd H
hk yhsfrdldnk Y%Kh o" E j,ska G yd I hk yhsfrdldnk Y%Kh o we;s f' G, H yd I
wKql iQ;%h C5H10 jk jHQy iudjhl f' G, H yd I cHd;sl iudjhl;dj fkd fmkajhs'
A, B, C, D, E, F, G, H yd I ys jHQy my; we;s fldgq ;=< wkak' ^;s%udk iudjhl wdldr we|
lau wjYH ke;'&

A B C

D E F

G H I

^,l=Kq 3.6hs&
(b) my; we;s m%;sls%hdj, H, I, J, K, L yd M hk m%;sldrl^h& $ W;afm%arl^h& ^iqiq ;;a;aj wef;d;a
tajd iu`.& my; we;s fldgqj, ,shkak'

O
(i) CH CH CH H CH3 C CH3 I CH3 CHOH CH3
3 2 3

O OH
(ii) CH CH OH J K
3 2 CH3 C O CH2CH3 CH3 C CH2CH3
CH2CH3
CH3
CH2Cl CH3 CH3
(iii) L M Cl + O
O O
O
Cl

[ 8 jeks mssgqj n,kak


-8-

H I J

K L M

^,l=Kq 2.4hs&
(c) (i) my; we;s ixfhda.h HBr iu. m%;sl%shd lsf ,efnk M,j, jHQy A yd B f,i we;s
fldgq ;=< wkak'
CH3


O CH C CH3

A B

(ii) by; M,hka ,ndfok w;r ue whk foflys jHQy ms<sfj<ska my; X yd Y fldgq ;=<
w|skak'
X Y


(iii) by; (ii) ys Tn iska w|sk ,o jHQy fol w;ka jvd ia:dhs jHQyh l=ula o@
.....................................................................................................................................................
(iv) by; (i) ys w|sk ,o A yd B jHQy w;ka m%Odk M,h l=ula o@
.....................................................................................................................................................
(v) ta wkqj m%Odk M,h ,ndug w< m%;sl%shd hka;%Kh ,shd olajkak'

^,l=Kq 4.0hs&
^uq ,l=Kq 10.0hs&

[ 9 jeks mssgqj n,kak


2016.05.15 (03rd Proof)
-9-
B fldgi - rpkd

m%Yak follg muKla ms<s;=re imhkak' ^tla tla m%Yakhg ,l=Kq 15 ne.ska ,ef'&

5. (a) 27 C A jdhqj" oDV Ndckhla ;=< 3.6 105 Pa mSvkhla hgf;a mj;S' 200 Cg jvd by<
WIaK;ajj, A jdhqj my; lafjk m Nd.sl f,i >gkh f'
2 A(g) 2 C(g) + P(g) + Q(g)
fuu m%;sls%hdj my; lafjk mshjr follska is f'
A(g) B(g) + C(g) I
2B(g) P(g) + Q(g) II
by; I m%;sls%hdj 100 C g jvd by< WIaK;ajj, is jk kuq;a" II m%;sls%hdj 200 Cg jvd by<
WIaK;ajj, muKla is f'
by; A jdhqj wvx.= Ndckh 227 Cg r;a lr moaO;sh iu;=,s; ug bv yk ,' iu;=,s;
iuia; mSvkh 1.0 106 Pa o 227 C II m%;sls%hdjg w< iu;=,s;d ksh;h 0.25 o f'
(i) 227 C >gkh ug fmr A ys wdrNl mSvkh .Kkh lrkak'
(ii) 227 C A, B, C yd P j, iu;=,s; wdxYsl mSvk .Kkh lrkak'
(iii) moaO;sfha WIaK;ajh CIl j 127 C olajd wvq l< g" P yd Q ys ujq, m%udK fkdjkia j
mej;=k w;r" iuia; mSvkh 7.4 105 Pa h' 127 C P ys wdxYsl mSvkh .Kkh lrkak'
(iv) 127 C A, B yd C jdhqj, iu;=,s; ug fmr wdxYsl mSvk .Kkh lrkak'
(v) 127 C A, B yd C ys iu;=,s; wdxYsl mSvk .Kkh lrkak'
(vi) 127 C I iu;=,s;;djg w< Kp .Kkh lrkak'
(vii) 227 C I iu;=,s;;djg w< Kp = 4 105 Pa k" b m%;sls%hdj i|yd H ys ,l=K
wfmdaykh lrkak' ^,l=Kq 7.5hs&
(b) (i) oHq;a-fokh ms<sn| erff.a kshu ,shd olajkak'
(ii) oHq;a-ridhksl fldaIhl yd oHq;a-fok fldaIhl is jk ridhksl ls%hdj,sfha m%Odk
fjkial ;=kla i|yka lrkak'
(iii) wls%h bf,lafg%dav Nd; lrka meh 1l ld,hla mqrd 10Al oHq;a Odrdjla 0.5 mol dm-3 HCl
djK 1.0 dm3la ;=<ska hjka" oHq;a-fok mCIKhla is lrk ,'
I. wefkdav m%;sl%shdj" lef;dav m%;sls%hdj yd iuia; m%;sls%hdj ,shkak'
II. f i|yd fhd .kakd mCIK wegjqfuys k lrk ,o o< rEm igykla wkak'
III. by; mCIKfha Tn iska lrkq ,eh yels ksCIK folla ,shkak'
(iv) mCIKh wjidkfha djKfha is jk pH fjki .Kkh lrkak' .Kkfha Tn iska
lrk ,o Wml,amk lsisjla fjf;d;a" i|yka lrkak'
(v) by; mCIKh ixjD; moaO;shl is lrk ,oafoa k" moaO;sfha is jQ tkafg%dams fjki .ek
jrKh lrkak'
(vi) Wla; mCIKh wjika fuka miq 0.40 mol dm-3 NaOH djKhlska 1.0 dm3la djKhg
tl;= lr" h<s oHq;a-fokh wrUk ,' fuu mCIKh wdrNfha is h yels wefkdav
m%;sls%hd yd lef;dav m%;sls%hd ,shkak'
^erf ksh;h = 96 500 C mol-1& ^,l=Kq 7.5hs&
^uq ,l=Kq 15.0hs&

[ 10 jeks mssgqj n,kak


- 10 -
6. (a) 2 FeCl3(aq) + 3 KI(aq) KI3(aq) + 2 FeCl2(aq) + 2 KCl(aq)
by; m%;sls%hdf FeCl3j,g iy KIj,g idfmaCI j fm< fiug tajdfha my; lafjk
idkaKfhka hq;a djK Nd; lrka mCIKhla ie,iq lrk ,' tys m%;sM, my; j.=f
laf'

KI3 iEug w< m%;sls%hd YS>%;dj
FeCl3 idkaKh $ mol dm-3 KI idkaKh $ mol dm-3
(R) / mol dm-3s-1
(1) 0.01 0.02 0.08
(2) 0.01 0.04 0.16
(3) 0.02 0.02 0.16
/ /
(i) KI3 iEf YS>%;dj R o" FeCl3 jehf YS>%;dj R o k" R yd R w;r inkaOh ,shkak'
/
(ii) by; (1) wjia:dj i|yd R .Kkh lrkak'
(iii) m%;sls%hdj i|yd iuia; fm< .Kkh lrkak'
(iv) w< WIaK;ajfha YS>%;d ksh;h .Kkh lrkak'
(v) by; mCIKh ie,iq lsf ksh; KI3 m%udKhla iEug .; jk ld,h uekSu i|yd
fhd .kakd l%ufoh ixCIsma; j meye,s lrkak' ^,l=Kq 5.4hs&
(b) S2 + B P
;dmhl m%;sls%hdjla jk by; m%;sls%hdf mshjr my; laf'
S2 2 S ^f.fhka& ----------------- I
B+2S P ^fifuka& ----------------- II
(i) m%;sls%hl idkaK mo Nd;fhka by; m%;sl%shdj i|yd YS>%;d m%ldYkh ,shkak'
(ii) by; nyq mshjr m%;sls%hdj i|yd f. ksrKl mshjr l=ula o@
(iii) S2 m%;sls%hlh wkqnoaOfhka fm< fidhkak'
(iv) by; m%;sls%hdf hka;%Kh i|yd Yla;s igykla wkak' ^,l=Kq 2.1hs&
(c) (i) c,Sh djKhl HA keue;s tal Ndial n, w,hl >gkh i,lka tys >gk
ksh;h" Ka i|yd m%ldYkhla jHq;amkak lrkak'
(ii) A whkfha c,fok m%;sls%hdj i,lka" A ys Ndial >gk ksh;h" Kb i|yd
m%ldYkhla ,shkak'
(iii) Ka " Kb yd c,fha whksl .=;h Kw w;r inkaO;dj ,nd .kak'
(iv) idkaKh 0.18 mol dm-3 CH3COONa djK 25.00 cm3lg idkaKh 0.18 mol dm-3 jQ HCl
djK 50.00 cm3la l%ufhka tl;= lrkq ,ef' tys udOHfha pH w.h p,kh jk
wdldrh o< jYfhka my; m%ia;drfhka laf'
pH
A

D
12.5 25 50 VHCl

[ 11 jeks mssgqj n,kak


- 11 -
by; m%ia;drfha A, B, C yd D ,laIHj,g w< pH w.hhka .Kkh lrkak'
CH3COOH ys Ka = 1.8 10-5 mol dm-3
25 C Kw = 1.0 10-14 mol2 dm-6
(v) my; lafjk c,Sh djK i,lkak'
P 0.1 mol dm-3 CH3COONa
Q idkaKh 0.1 mol dm-3 ne.ska jk CH3COOH ys yd CH3COONa ys iu mud
wvx.= djKhla
R idkaKh 0.1 mol dm-3 ne.ska jk CH3COOH ys yd NaCl ys iu mud wvx.=
djKhla
S idkaKh 0.1 mol dm-3 ne.ska jk CH3COOH yd HCl ys iu mud wvx.=
djKhla
by; tla tla djKfhka tl u mudjla ne.ska f.k 0.1 mol dm-3 HCl djKfhka 1 cm3
ne.ska tl;= lrkq ,ef' tg is jk pH w.fhys fjki je jk wkqms<sfj<g by; djK
ilia lrkak'
Q yd R djK muKla i,lka by; m%ia;drh weiqka Tf ms<s;=r meye,s lrkak'
^,l=Kq 7.5hs&
^uq ,l=Kq 15.0hs&
7. (a) (i) t;fkda,a" PCl5 iu`. chloroethane idok kuq;a" Sfkda,a PCl5 iu`. chlorobenzene fkd
idohs'
I. t;fkda,a PCl5 iu`. olajk m%;sls%hdj l=uk jr.hg wh;a f o@
II. Sfkda,a by; m%;sls%hd is fkdlsug fya;= meye,s lrkak'
(ii) CH3CH2NH2, CH3CH2NHCH2CH3, NH3 yd C6H5NH2 hk ixfhda. tajdfha Ndial;d je jk
ms<sfj<g ,shd olajkak' tu p,kh i|yd fya;= olajkak' ^,l=Kq 4.0hs&
(b) we;s ridhksl jH muKla Nd; lr" my; mjr;kh is lrk wdldrh olajkak'
H

benzaldehyde C C CH CH3
O
CH3
O


ridhksl jH ,hsia;=j
;kql NaOH, Al2O3, Zn/Hg, idka HCl, H2O, CH3CH2CHO, Mg, h<s B;r" PBr3
^,l=Kq 5.5hs&
O H
(c) t;hska tl u ldnksl ixfhda.h f,i f.k yhlg wvq mshjr .Kklska CH C N CH2CH3
3
hk ixfhda.h ixiaf,aIKh lrk whqre olajkak' ^,l=Kq 3.5hs&
Br

(d) CH3CH2CH CH3 hk ixfhda.h CH ONa iu`. m%;sls%hd lrjQ g ,eh yels ish u M,j,
3

jHQy ,shd olajkak' ^,l=Kq 2.0hs&


^uq ,l=Kq 15.0hs&

[ 12 jeks mssgqj n,kak


- 12 -
C fldgi - rpkd
m%Yak follg muKla ms<s;=re imhkak' ^tla tla m%Yakhg ,l=Kq 15 ne.ska ,ef'&

8. (a) my; olajd we;s m%;sls%hd mmdh i,lkak' tys u.ska >k jH o" u.ska djK
o" u.ska jdhq o ksrEmKh lr we;'

l ly wjrK ,d ly fld<
idka ;kql
HCl + HCl
iu`. K2Cr2O7
kegu B
A C D E

;kql c,Sh NH3 ;kql NaOH

I F + G
ks,a

jemqr c,Sh NH3 ;kql HCl


wjrK yd
wjrK ,d ly .kaOhla we;s

J ;o ks,a
C D H
(i) A, B, C, D, E, F, G, H, I yd J hk m%fNao ykd f.k tajdfha ridhksl iQ;% ,shkak'
(ii) D ;kql NaOH djKhla iu. olajk m%;sls%hdj i|yd ;=,s; ridhksl ilrKh ,shkak'
(iii) C ;kql HCl djKhla yuqf K2Cr2O7 iu. olajk m%;sls%hdj i|yd ;=,s; whksl
ilrKh ,shkak' ^,l=Kq 5.0hs&
(b) Q keue;s nkaika ,a,g ,s,ela jrKhla fok >k ,jKh ;dm fhdackh l< g ;o meye;s
>k ixfhda. foll Y%Khla yd X jdhqj ,enq' by; >k Y%Kh Ndial c,Sh djKhlg
tl;= l< g fld< meye;s djKhla (R) yd wjlafIamhla (W) ,enq'
(i) Q ,jKh ykd .kak'
(ii) Q ys ;dm fhdackhg w< ;=,s; ridhksl ilrKh ,shkak'
(iii) R djKhg w,hla tl;= lr" Ndial;dj wvq lsf by; W wjlafCIamh yd Q ys
wekdhkh kej; iEfoa' fuu ls%hdj,shg w< ;=,s; whksl ilrKh ,shkak' fuys Tn
wfmaCId lrk ksCIK o i|yka lrkak'
(iv) W wjlafCIamh >k NaBr iu`. Y% lr ;kql H2SO4 w,fhka wd,sl lrkq ,ef'
tg lsh yels ksCIK i|yka lrka fuu m%;sls%hdjg w< ;=,s; ridhksl ilrKh
,shkak' ^,l=Kq 3.0hs&
(c) S hkq FeSO3 yd FeSO4 wvx.= c,Sh djKhls' S djKfhka 50.0 cm la yd 0.20 mol dm-3 H2O2
3

djKhlska 50.0 cm3la tlsfkl Y% lsfuka T djKh ms<sfh, lr we;'


T djKfhka y wvla f.k thg jemqr c,Sh BaCl2 djKhla tl;= lrk ,o w;r" tys
iEKq wjlafIamfha h<s ialkaOh 0.5825 g h'

[ 13 jeks mssgqj n,kak


- 13 -
T djKfha b;s fldgig jemqr KI djKhla tl;= lsf msg jk I2 iu`. imQrKfhka
m%;sls%hd lsu i|yd 0.40 mol dm-3 Na2S2O3 djKhlska 20.00 cm3la jeh h'
(Ba = 137, S = 32, O = 16)
(i) fuys is jk ish u m%;sls%hd i|yd w< ;=,s; whksl ilrK ,shkak'
(ii) S djKfha FeSO3 ujq, m%udKh x o" FeSO4 ujq, m%udKh y o f,i f.k iEfok BaSO4
ujq, m%udKh .Kkh lr" ta i|yd m%ldYkhla x yd y weiqka ,nd .kak'
(iii) T djKfha b;s jk H2O2 ujq, m%udKh i|yd m%ldYkhla x yd y weiqka ,nd .kak'
(iv) x yd y ys w.hka .Kkh lrkak'
(v) S djKfha FeSO3 yd FeSO4 idkaK fjk fjk u .Kkh lrkak' ^,l=Kq 7.0hs&
^uq ,l=Kq 15.0hs&
9. (a) fid,af l%ufhka fidah ldnfka ksIamdokh lsf ls%hdj,sh mdi,a oHd.drfha wdorYkh
lsu i|yd ilia lrk ,o wegjqula rEmfha laf'
hl=re j ;enQ ma,diala
fnda;,h
^wh lmd bj;a l<&

A C jdhqj
l=vd isre k ,o
fnda;,a uQh
lg m<,a Yd, fnda;,h (G)

B
whsia YS; c,h

(i) fuys A yd B f,i Nd;hg .; yels jH folla k lrkak'
(ii) D f,i k lr we;s djKh ieu i|yd" c,h yereKq g" oHd.drfha Nd;hg .; yels
jH fol k lrkak'
(iii) C jdhqj ksmojd .ekSu i|yd" yqkq.,a wuqjHhla f,i fhd .kska fid,af l%ufha Nd;
jk l%uh" rEmfha olajd we;s l%ufhka fjkia jkafka flfia o@
(iv) F ixfhda.h k lrkak'
(v) G fnda;,h ;=< is jk m%;sls%hd i|yd ;=,s; ilrK ,shkak'
(vi) my; lafjk tl tlla" ls%hdj,sfha ldrhCIu;dj je lsug fya;= jkafka flfia hs
meye,s lrkak'
I. D djKh isyska isre ;=<ska jeiaiSug ie,eiau
II. D djKh yd C jdhqj m%;sm%jdy f,i .uka lru
III. G fnda;,h ;=< we;s djKh isis,a lsu
(vii) F >kfhka wjika M,h ,nd .ekSug w< ;=,s; ilrKh ,shkak'
(viii) fidah ldnfkaj, Nd; folla i|yka lrkak'
(ix) fid,af l%ufha wdrNl m%;sls%hl yd wjika M, my; lafjk iuia; m%;sls%hdfjka m%ldY
flfr'

[ 14 jeks mssgqj n,kak


- 14 -
CaCO3 + 2 NaCl Na2CO3 + CaCl2
f ilrKhg wkqj fid,af l%ufha mrudKql wdr:lh (atom economy) .Kkh lrkak'
ls%hdj,shl zzmrudKql wdr:lhZZ my; lafjk ilrKfhka wr:laf'

m%fhdackj;a M,fha ialkaOh


mrudKql wdr:lh = 100
m%;sls%hlj, uq ialkaOh
(C = 12, O = 16, Na = 23, Cl = 35.5, Ca = 40)
(x) ridhksl lrudka;j, mrd;shla (parameter) f,i zzmrudKql wdr:lfhaZZ we;s jeo.;alu
l=ula o@
(xi) fid,af l%ufha mirhg ksl=;a h yels >kuh Ilhla" jdhquh Ilhla yd jHuh
fkdjk Ilhla i|yka lrkak' ta tl tllska we;s h yels wys;lr mdil n,mEula
fokak' ^,l=Kq 7.5hs&
(b) mD:fhys ;sridr meje;au i|yd mirfha ;=,H;dj mj;ajd .ekSug jdhqf.da,fha m%Yia; ixhq;sh
jeo.;a f'
(i) jdhqf.da,fha h<s jd;fha wvx.= m%Odk ix>gl 4 k lr" tajdfha mudj wkqj m%;sY;h o<
jYfhka i|yka lrkak'
(ii) jdhqf.da,fha h<s jd;fha ixhq;sh fjkia lrk wldnksl jdhquh jH k lr" tu jH tl
tlla jdhqf.da,hg tl;= jk tla wdldrhla ne.ska i|yka lrkak'
(iii) (ii) ys Tn i|yka l< wldnksl jdhquh jH u.ska we;s jk mdil .eg k lrkak'
(iv) ls.re`v f.dvke`.s,s iy f,dayuh jHQyj,g ydks meKug by; (iii) ys i|yka tla
mdil .egjla fya;=ldrl jkafka l=uk wdldrhg o hkak meye,s lrkak'
(v) (iv) ys i|yka ydks u`.ska mir ;=,H;dj flfrys we;s jk n,mE folla i|yka
lrkak'
(vi) my; we;s tla tla ridhksl lrudka;fha jdhqf.da,hg ksoyia h yels" mdil
.egj,g ;=vq fok tla jdhquh jHhla ne.ska i|yka lr" tu.ska mirfha ;=,H;djg is
jk n,mEu wju lr .ekSug wkq.ukh l< yels ridhksl ls%hdudr.hla ne.ska flfhka
meye,s lrkak'
I. iamrY l%ufhka i,ashqla w,h ksIamdokh lsu
II. Tiaj,a l%ufhka khsla w,h ksIamdokh lsu ^,l=Kq 7.5hs&
^uq ,l=Kq 15.0hs&
10. (a) M hkq 3d fY%ahg wh;a uQ,jHhls' Mj, iq,n;u ,jK c,Sh udOHfha frdai meyehla
fmkajk w;r" idka yhsfrdlaf,dala w,h tl;= lsf ks,a meyehg yefr'
(i) M ykd .kak'
(ii) N+ wjia:df we;s M mrudKqjl bf,lafg%dak kHdih 1s2, 2s2 '''' hk idudkH wdldrhg
,shkak'
(iii) M idok ixfhda.j, Mys m%Odk; u TlaislrK wjia:d fudkjd o@
(iv) ta ta jrKj,g fya;= jk ixlSrK whkj, iQ;% weiqka M j, ,jK djKhlg idka
yhsfrdlaf,dala w,h tl;= lsf is jk jrK mrhdihg w< whksl ilrKh
,shkak'
(v) Mj,ska iEfok ixlSrK legdhkhla iys; ixfhda. foll iQ;% my; laf'
[M(NH3)2(OH2)4]Cl2 [MCl2(NH3)2(OH2)2]Cl
A B

[ 15 jeks mssgqj n,kak


- 15 -
I. A yd B ixfhda.j, IUPAC kdu ,shkak'
II. A yd B ys legdhkj, f,day mrudKqj jgd yevh l=ula f o@
III. Tng Aj, yd Bj, ;kql iuujq,sl djK folla iy 0.1 mol dm-3 is,ajr khsfr
djKhla imhd we;ak" A yd B ys djK fjka lr ykd .kafka flfia hs flfhka
meye,s lrkak'
(vi) by; A ixfhda.fha legdhkfha c, wKq ish,a, 1, 2 - diaminoethane wKq folla u.ska
m%;sia:dmkh iEfok legdkfha jHQyh wkak' whkfha wdfrdamKh o Tn iska lah
hq;= h'
H2N CH2 CH2 NH2
1, 2 - diaminoethane
(vii) M yd ;U hk f,dayj,ska iEKq Y% f,dayhlska ixY=oaO M f,day kshehla ,nd .ekSu i|yd
l%uhla fhdackd lrkak' ^,l=Kq 7.5hs&
(b) Na2SO4 1.42 gla yd NaI 1.50 gla c,fha jKh lr uq mudj 2.50 dm olajd c,fhka ;kql
3

lsfuka djKhla ms<sfh, lr we;'


(Na = 23, S=32, O=16, Pb=207, N=14, I = 127)
Ksp [PbI2] = 1.6 109 mol3 dm9
Ksp [PbSO4] = 1.6 108 mol2 dm6
(i) by; djKfha Na+, I yd SO42- whkj, idkaK .Kkh lrkak'
(ii) by; djKhg Pb(NO3)2 djKhla l%%ufhka tl;=lrk g m<uq j wjlafIam jkafka l=uk
ixfhda.h hs .Kkh lsfuka fmkajkak'
(iii) by; ixfhda.h wjlafIam u ksCIKh lsu i|yd by; djKhg tla lsug wjYH jk
wju Pb(NO3)2 ialkaOh fldmuK o@
(iv) djKfha Pb2+ whk idkaKh by; (iii) ys w.h fuka fo.=Khla jk f;la" Pb(NO3)2
tl;= l< g o fjk;a ixfhda.hla wjlafIam fkdjk nj fmkajd" tg wjlafIam we;s uq,a
ixfhda.fha ialkaOh .Kkh lrkak'
(v) djKfha wvx.= wjlafIam l< yels ish whk wjlafIam lsu i|yd tl;= l< hq;= wju
Pb(NO3)2 ialkaOh .Kkh lrkak'
(vi) by; .Kkh lsj, Tn fhdod.;a Wml,amk folla i|yka lrkak' ^,l=Kq 7.5hs&
^uq ,l=Kq 15.0hs&

***

You might also like