Professional Documents
Culture Documents
A KA DE M IY A
M. A. RUSTAMOV, M. I. ASRIYANS
TOSHKENT
OZBEKISTON RESPUBLIKASI ICHKI ISHLAR VAZIRLIGI
A KA DE M IY A
M. A. RUSTAMOV, M. I. ASRIYANS
Toshkent 2006
81.2 . 73
R88
3
OT
NOUN
Otlar shaxslar, hayvonlar, joylar, narsalar, hodisalar va
turli- tuman mavhum tushunchalarni ifodalovchi sozlar
bolib, Who? (kim?) va What? (nima?) soroqlariga
javob boladi.
Sanaladigan va sanalmaydigan otlar
Ingliz tilidagi otlar ham ozbek tilidagi kabi ozi
ifodalagan tushunchaga kora sanaladigan yoki
sanalmaydigan otlarga bolinadi. Bazi kop manoli otlar
bir manosida sanaladigan otlar sirasiga kirsa, boshqa
manosi bilan sanalmaydigan otlar qatoridan orin olishi
mumkin. Sanaladigan va sanalmaydigan otlar quyidagi
xususiyatlari bilan farqlanadi:
Sanaladigan otlar Sanalmaydigan otlar
birlik va koplik shakllariga ega faqat bir shaklga ega
boladi
birlik yoki koplikda kelishiga birlik shaklidagi fellar bilan
qarab birlik yoki koplik keladi
shaklidagi fel bilan keladi
birlik shaklida kelganda oldida a, oldidan a, an yoki one sozlari
an, yoki one kabi aniqlovchilar aniqlovchi sifatida kelmaydi
bolishi mumkin
koplik shaklida kelganda oldida oldidan aniqlovchi sifatida
many yoki few aniqlovchilari much ishlatilishi mumkin
bolishi mumkin
faqat koplik shaklida kelganda oldidan aniqlovchi sifatida
oldidan some aniqlovchisi some kelishi mumkin
ishlatilishi mumkin
faqat koplik shaklida oldidan oldidan amount of qollanishi
number of kelishi mumkin mumkin
4
Muayyan turdagi otlar odatda doim sanaladigan
boladi. Ularni quyidagi guruhlarga ajratish mumkin:
1. Odam, hayvon, osimlik, hasharot va ularning
qismlarini atovchi otlar:
PEOPLE ANMALS PLANTS NSECTS PARTS
(ODAM) (HAYVON) (OSIMLIK) (HASHAROT) (QISM)
a boy a cat a cactus an ant an ankle
(bir) bola (bir) mushuk (bir) kaktus (bir) (bir) topiq
a girl a dog a bush chumoli a bone
(bir) qiz (bir) it (bir) buta a butterfly (bir) suyak
a man a horse a flower (bir) kapalak a face
(bir) kishi (bir) ot (bir) gul a (bir) yuz
a student a mouse an oak caterpillar a head
(bir) student (bir) sichqon (bir) eman (bir) qurt (bir) bosh
a teacher a tiger a potato a fly a nose
(bir) (bir) yolbars (bir) (bir) (bir) burun
oqituvchi a wolf kartoshka pashsha an ear
a wife (bir) bori a rose a mite (bir) quloq
(bir) rafiqa a zebra (bir) atirgul (bir) burga a wing
a woman (bir) zebra a tree a tick (bir) qanot
(bir) ayol (bir) daraxt (bir) kana
a wasp
(bir) ari
8
Sanalmaydigan otlar olchanganda yoki tasnif
qilinganda (turlarga, sinflarga bolinganda), ularning
kopchiligidan oldin of, piece, bit, item sozlari kelishi
mumkin. Boshqa shularga oxshash sozlar ham,
sanalmaydigan otlarning ayrimlari bilan qollanishi
mumkin:
a slice of bread, cake, meat a grain of rice, barley, wheat
bir bolak (parrak) non, pirog, bir dona guruch, arpa, bugdoy
gosht a lump of coal, sugar
a bar of chocolate, candy, bir bolak komir, qand
soap a bit of paper, metal, wood
bir bolak shokolad, konfet, sovun bir parcha qogoz, metal, yogoch
a sheet of paper, ice a piece of , cake, wood
bir varaq qogoz, bir bolak muz bir bolak qogpaper oz, pirog, taxta
a blade of grass, wheat
bir maysa, bugdoy poyasi
Otlarda koplik
Ingliz tilidagi aksariyat otlarning koplik shakli togri
yol bilan yasaladi. Otning birlik shakliga -s qoshimchasi
10
qoshilib, uning koplik shakli hosil qilinadi.
boy boys book books pencil - pencils
12
workman - tooth - teeth
workmen tish(lar)
xizmatchi(lar)
trout (forel)
He catches (tutadi) perch (okun)
bluefish (lufar)
PEOPLE (ODAMLAR)
Everyone man, woman, and child is affected by air
pollution.
Barcha erkagu ayolu bola havoning ifloslanishidan zaharlandi.
Student and teacher alike signed the petition.
Talaba va oqituvchi ikkalasi petitsiyaga qol qoyishdi.
13
Otlarda egalik kelishigi
Ot turkumiga mansub sozlar ikki kelishikdan birida
qollanadi: umumiy (common) va egalik (possessive).
Umumiy kelishikda otga hech qanday qoshimcha
qoshilmaydi. Egalik kelishigi shaxs yoki narsaning biror
kimsaga tegishli ekanini ifodalaydi va Whose? (kimning?)
sorogiga javob boladi. Otning egalik kelishigi shakli ikki
usulda yasaladi:
Birinchi usulida otga -s qoshimchasini qoshiladi va
odatda ozbek tilidagi -ning (qaratqich kelishigi)
qoshimchasiga mos keladi, masalan:
the girls bag Jacks coat
qizning sumkasi Jekning paltosi
the boys tent Georges book
bolaning chodiri Jorjning kitobi
ARTIKLLAR
ARTICLES
Artikllar mustaqil manoga ega bolmagan yordamchi
sozlar bolib, otlarning aniqlovchisi hisoblanadilar. Ingliz
tilida artikllarning ikki turi mavjud: noaniq artikl (the
15
indefinite article) va aniq artikl (the definite article).
Noaniq artikl (a / an)
Noaniq artikl (a/an) qandaydir bir degan manoni
anglatadi, yani bir turdagi bir necha narsalardan qaysidir
bittasi ekanligini bildiradi. Ozbek tilida unga aynan mos
keladigan soz yoq, shuning uchun u kopincha tarjima
qilinmaydi. Bazan bir, bitta, qandaydir kabi sozlar bilan
tarjima qilinishi mumkin.
Quyidagi ikki gapni qiyoslang:
Bandargohga paraxod Paraxod bandargohga
keldi. keldi.
17
Aniq artikl (the)
Aniq artikl the sozlovchi va tinglovchi uchun aniq
bolgan shaxs, narsa, hodisa kabilarni ifodalovchi otlar
oldidan ishlatiladi.
The book is interesting.
Kitob qiziqarli (sozlovchi va tinglovchi uchun aniq bolgan kitob).
18
Aniq artikl (the) orttirma darajadagi sifat va ravishlar
hamda tartib sonlardan oldin qoyilishi shart (bunda
kopincha otdan keyin birikmali aniqlovchi keladi).
This is the best cake I have ever eaten.
Bu men umrimda yegan eng yaxshi shirin kulcha ekan.
China has the largest population of all countries in the
world.
Xitoy dunyodagi barcha mamlakatlar ichida eng kop aholiga ega.
Mr. Everest is the highest mountain in the world.
Janob Everest (togi) dunyodagi eng baland tog.
Charles Lindbergh was the first person to fly the Atlantic
alone.
Charlz Lindberg Atlantika (okeani)dan yolgiz uchib otgan birinchi
insondir.
1
Ilova (appositive) bevosita otdan keyin keluvchi boshqa ot, olmosh yoki
ot birikma bolib, birinchi kelgan ot haqida koproq malumot beradi.
20
insonlar nazarda tutilgan)
21
6. Quyidagilarga oxshash qotib qolgan iboralar,
kopincha juft otlar bilan:
man and wife heaven and hell
er va xotin jannat va dozax
father and son wind and rain
ota (va) ogil shamol va yomgir
brother and sister snow and sleet
aka-singil qor va yomgir (aralash yogishi)
lock and key go home
qulf-kalit uyga bor
sun, moon and stars come home
quyosh, oy va yulduzlar uyga kel
22
PRISONER FREED
MAHBUS OZOD QILINDI
ENTRANCE TO PARKING
TOXTASH JOYIGA KIRISH
BEWARE OF DOG
EHTIYOT BOLING IT BOR
23
SON
NUMERALS
Sonlar ikki turga bolinadi: sanoq (cardinal) va tartib
(ordinal) sonlar.
Sanoq sonlar
1 dan 12 gacha bolgan sanoq sonlar:
1 one 5 five 9 nine
2 two 6 six 10 ten
3 three 7 seven 11 eleven
4 four 8 eight 12 twelve
20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90 kabi onliklarni yasash
uchun 2 dan 9 gacha bolgan sonlarga -ty qoshimchasini
qoshish orqali yasaladi:
20 twenty 40 forty 60 sixty 80 eighty
30 thirty 50 fifty 70 seventy 90 ninety
Tartib sonlar
1 dan 3 gacha bolgan tartib sonlar quyidagilardir:
first birinchi
second ikkinchi
third uchinchi
25
26
OLMOSHLAR
PRONOUNS
Kishilik olmoshlari
Kishilik olmoshlari (Personal Pronouns) ikki kelishika
ega, bosh (nominative) va obyekt (objective) kelishiklar.
Bosh kelishikdagi olmoshlar ega va kesim
vazifalarida qollanadi.
Birlik (Singular) Koplik (Plural)
I shaxs I Men We Biz
II shaxs - - You Siz
He U (er)
III shaxs She They
U (ayol) Ular
It U (narsa)
28
He va she olmoshlari jinsiga qarab jonivorlarga
nisbatan ham qollanishi mumkin.
The dog is looking for his/her/its bone.
It suyagini qidiryapti.
The hen cackled after she/it laid her/its egg.
Tuxumini tugib bolgach, tovuq qaqilladi.
Egalik olmoshlari
Kishilik olmoshlarining (Possessive Pronouns) har biri
ozining egalik olmoshiga ega. Egalik olmoshlarining ikki
shakli bor. Birinchisi oddiy shakli bolib gapda aniqlovchi
vazifasida keladi. Ikkinchisi mutlaq shakli bolib, gapda
otlar ornida ishlatiladi.
Egalik olmoshlarining oddiy shakllari:
Birlik Koplik
I shaxs my mening our bizning
II shaxs your sizning
29
his uning (er)
III her uning (ayol) their ularning
shaxs its uning (narsa)
Korsatish olmoshlari
Korsatish olmoshlarini (Demonstrative Pronouns)
yakka holda olmosh sifatida yoki otlardan oldin aniqlovchi
30
sifatida qollash mumkin. Korsatish olmoshlari masofa
yoki masofaga bogliq bolmagan nomuvofiqlikni
ifodalaydi.
Sozlovchiga yaqinroq bolgan narsa/shaxs yoki qiyosla-
nayotgan ikki narsadan birinchisini ifodalash uchun this
olmoshi ishlatiladi va ozbek tiliga bu, ushbu, shu,
mana bu, bunisi kabi olmoshlar bilan tarjima qilinadi.
Uning koplik shakli these [i:z] bolib, ot ornida
ishlatilganda ozbek tiliga koplikda (bular, shular,
mana bular, mana shular, bulari, shulari tarzida),
biror otni aniqlab kelganda esa birlikda tarjima qilinadi.
This is my friend.
Bu - mening dostim.
This man is our teacher.
Bu kishi bizning oqituvchimiz.
These are my books.
Bular mening kitoblarim.
These books are not expensive.
Bu kitoblar qimmat emas.
31
Those kishilar, odamlar, shaxslar manosida ham
ishlatiladi.
Those who eat too much gain weight.
Juda kop ovqat yeydigan odamlarning (kishilar/shaxslarning) vazni
ogirlashadi.
Those who are friendly have many friends.
Xushmuomala kishilarning dostlari kop boladi.
Birgalik olmoshlari
Hozirgi zamon ingliz tilidagi each other va one
another olmoshlari birgalik olmoshlari (Reciprocal
Pronouns) hisoblanadi.
each other bir-bir(lar)i (-ni/-ga/-da/-dan)
one another bir-bir(lar)i (-ni/-ga/-da/-dan)
Martha and Harold gave each other gifts on their wedding
anniversary.
Marta va Xarold nikoh yubileylarida bir-birlariga sovgalar berishdi.
The students greeted each other after their long summer
vacation.
Uzoq yozgi tatildan song talabalar bir-birlarini olqishladilar.
Members of the class were asked to prepare questions for
one another.
Sinf azolaridan bir-birlariga savollar tayyorlash soraldi.
Belgilash olmoshlari
Hozirgi zamon ingliz tilida all, half, each, every,
both, either, neither, another, other(s) kabi belgilash
olmoshlari (Defining Pronouns) ishlatiladi.
33
Eslatma: Either va niether koproq teng boglovchi
vazifasida qollanadi.
Kuchaytirish olmoshlari
Kuchaytirish olmoshlarining (Intensive Pronouns)
shakllari ozlik olmoshlariga mos keladi. Kuchaytirish
olmoshi togridan-togri ozi tegishli bolgan sozdan keyin
yoki gap oxirida keladi. Ozbek tiliga odatda -ning ozi-
yoki ozi- tarzida tarjima qilinadi.
The president herself spoke to us/The president spoke to
us herself.
Prezidentning ozi biz bilan gaplashdi.
The drivers themselves were to blame for the accident/The
drivers were blame for the accident themselves.
Baxtsiz hodisada haydovchilarning ozlari aybdor edilar.
The dean himself visited the class/The dean visited the
class himself.
Dekanning ozi sinfga tashrif buyurdi.
Margaret and I did the work ourselves.
Ishni Margaret va men zimiz bajardik.
34
You and Paul lost control of yourselves at the party last
night.
Otgan oqshomdagi kechada sen va Paul ozingizni yoqotib
qoydinglar.
Ozlik olmoshlari
Ingliz tilida ozlik olmoshlari (Reflexive Pronouns) fel
yoki predlog toldiruvchisi vazifasida gapning egasiga
tegishli ekanini korsatish uchun qollanadi. Hozirgi zamon
ingliz tilida qollanadigan ozlik olmoshlari quyidagilar:
birlik koplik
I shaxs myself ozim ourselves ozimiz
II shaxs yourself ozing yourselves ozlaringiz
III himself ozi hemselves ozlari
shaxs herself ozi
itself ozi
38
Anywhere olmoshi soroq va inkor gaplarda biror
yer, biror yoq, biror joy, hech yer, hech qayer kabi
manolarda ishlatiladi.
Will you go anywhere this weekend?
Bu dam olish kunlari biror yoqqa borasizmi?
Last evening I was at home; I didnt go anywhere.
Kecha kechqurun uyda edim; hech qayerga bormadim.
39
SHAXSSIZ GAPLAR
IMPERSONAL SENTENCES (IT )
Ingliz tilida har qanday gapning egasi bolishi kerak.
Shuning uchun ozbek tilidagi Qish. Sovuq. Qorongi.
kabi gaplarni ingliz tilida ifodalash uchun it olmoshini ega
vazifasida qollash kerak.
Ega Kesim
It is dark. Qorongi.
It is cold. Sovuq.
It is easy. Oson.
It rained. Yomgir yogdi
40
Shaxssiz gaplar odatda quyidagi holatlarda qollanadi:
1. Tabiat hodisalarini ifodalashda:
It rains often in England.
Angliyada tez-tez yomgir yogadi.
It doesnt snows in summer.
Yozda qor yogmaydi.
It rained last morning.
Kecha ertalab yomgir yogdi.
It snowed much last winter.
Otgan qish kop qor yogdi.
It is not raining now.
Hozir yomgir yogmayapti.
3. Vaqtni ifodalashda:
Its five oclock.
Soat besh.
Its time to go home.
Uyga ketadigan vaqt boldi.
It was early when we got home.
Uyga kelganimizda hali erta edi.
It will be cold when winter sets in.
Qish kirgach, sovuq boladi.
4. Masofani ifodalashda:
41
It is a long way from here to the airport.
Bu yerdan aeroportgacha uzoq.
We can walk home. It isnt far.
Uyga piyoda ketishimiz mumkin. Uzoq emas.
Its 20 miles from our village to the nearest town.
Qishlogimizdan eng yaqin shahargacha 20 mil (masofa bor).
42
THERE IS / THERE ARE
KONSTRUKSIYASI
THE CONSTRUCTION THERE IS /
THERE ARE
There is (There are) bilan boshlanuvchi gaplar biror
joyda biror kimsa (kimsalar) yoki narsa(lar)ning borligini
ifodalayadi. Mazkur konstruksiyali gaplardagi sozlar
tartibi quyidagicha boladi:
there is/are ega orin holi
There is a newspaper on the table.
There are newspapers
43
Is there any book on the table?
Soroq Stol ustida birorta kitob bormi?
gap Is there any good film on TV today?
Bugun televizorda biror yaxshi film bormi?
Koplik
Tasdiq There are some / a few / many chairs in this
gap room.
Xonada bir nechta (ozgina/ko) stullar bor.
There are not any chairs in this room.
Inkor Xonada hech qancha stillar yoq.
gap Therere no factories in our district.
Bizning tumanda fabrikalar yoq.
There are no good films on TV today.
Bugun televizorda yaxshi filmlar yoq.
Are there any books on the table?
Soroq Stol ustida qanchadir kitoblar bormi?
gap Are there any factories in your district?
Sizning tumaningizda qandaydir fabrikalar bormi?
45
HAVE GOT / HAS GOT
Inkor (negative)
I Menda
We havent a car. Bizda mashin yoq.
You (got) Sizda a
They Ularda
He
She hasnt (got) a car. Unda mashin yoq.
It a
46
Soroq (question)
I Menda
Hav we (got a car? Bizda mashina bormi?
e you ) Sizda
they Ularda
he
Has she (got a car? Unda mashina bormi?
it )
Have you got a car? Yes, I have.
Mashinangiz bormi? Ha, bor.
Has Ann got a family? No, she hasnt.
Annaning oilasi bormi? Yoq.
Have they got any witnesses? I dont know.
Ularning guvohlari bormi? Bilmadim.
Inkor va soroq gaplarda do felini ishlatish mumkin.
They dont have any children. yoki They havent got any
children.
Ularning bolalari yoq.
Does Ann have a car? yoki Has Ann got a car?
Annaning mashinasi bormi?
Do you have any question? No, I dont.
Birorta savolingiz bormi? - Yoq.
Negative (inkor) dont have / doesnt have
I Menda
We dont (do not) have a car. Bizda mashina yoq.
You Sizda
The Ularda
y
He
She doesnt (does not) have a Unda mashina yoq.
It car.
he
Does she have a car? Unda mashina
it bormi?
48
SIFAT va RAVISHLARNING
QIYOSIY DARAJALARI
COMPARATIVE DEGREES of
ADJECTIVES and ADVERBS
Ingliz tilidagi sifat va ravishlarning ham ozbek tilidagi
kabi uchta qiyosiy darajasi mavjud: oddiy, qiyosiy va
orttirma darajalar.
Qisqa (bir yoki ikki boginli) sozlarning qiyosiy
darajasi -er va orttirma darajasi -est qoshimchalari
yordamida yasaladi. Orttirma darajadagi sifat yoki ravish
oldidan aniq artikl (the) ishlatiladi.
deep deeper the deepest
chuqur chuqurroq eng chuqur
small smaller the smallest
kichik kichikroq eng kichik
49
Kopchilik ikki boginli va barcha kop boginli sifat va
ravishlarning qiyosiy hamda orttirma darajalari more
koproq yoki less kamroq, most eng kop yoki least
eng kam sozlari yordamida yasaladi.
difficult more difficult the most difficult
qiyin qiyinroq eng qiyin
interesting more interesting the most interesting
qiziq qiziqroq eng qiziq
50
Inkor gaplarda birinchi as kopincha so bilan
almashadi.
This armchair is not so comfortable as that one.
Bu kreslo narigisichalik qulay emas.
51
FEL ZAMONLARI
TENSE
Oddiy hozirgi zamon
Felning hozirgi oddiy zamon (Simple Present Tense)
shakli infinitivning tosiz shakliga togri keladi. Uchinchi
shaxs birlikda fel ozagiga -(e)s qoshimchasi qoshiladi.
Positive Tasdiq
I Men oynayman.
We Biz oynaymiz.
You play Siz oynaysiz.
They Ular oynaydilar.
He U oynaydi.
She plays U oynaydi.
It U oynaydi.
53
2. Oddiy hozirgi zamon mutlaq haqiqat yoki tabiiy
qonuniyatni ifodalash uchun ishlatiladi.
The moon affects the tides.
Oy suvning kotarilishi va pasayishiga tasir qiladi.
Parallel lines never meet.
Parallel chiziqlar hech qachon toqnashmaydi.
Hot air rises.
Issiq havo (yuqoriga) kotariladi.
Hydrogen and oxygen combine to make water.
Suv hosil bolishi uchun vodorod bilan kislorod qoshiladi.
55
7. Hozirgi oddiy zamon keljakda sodir bolishi aniq
bolgan ish-harakatni ifodalashda ishlatiladi.
The plane leaves at 9:25 tonight.
Samolyot kechqurun soat 9:25da uchadi.
The term is over on December 16.
Muddat 16 dekabrda tugaydi.
We edik we emasdik
You wer edingiz you were emasdingiz
They e edilar the not/werent emasdilar
y
So'roq Javob
I? edimmi? you were. (were not)
Was he ? edimi? Yes, he was. (was not)
she ? edimi? (No, she was. (wasnt)
it ? edimi? ) it was. (wasnt)
Imlo (spelling)
-e harfiga tugagan togri fellarga -d harfini qoshib
otgan zamon shakli yasaladi:
to translate translated to investigate investigated
tarjima qilmoq tarjima tekshirmoq tekshirdi
qildi
59
I watched Kordim.
He . Qildi.
She did. Bordi.
It went. Yomgir yogdi.
We rained. Oynadik.
You played. Boshlading(iz).
They begun. Tozaladilar/tozalashdi.
cleaned.
Interrogative (soroq)
I watch? Kordimmi?
he do? Qildimi?
she go? Bordimi?
Di it rain? Yomgir yogdimi?
Oynadikmi?
d we play?
Boshlading(iz)mi?
you begin? Tozaladilarmi/tozalashdimi?
the clean?
y
60
She visited her parents last week.
U otgan hafta ota-onasini korib keldi.
Yesterday we went to the library.
Kecha biz kutubxonaga bordik.
Question Soroq
Am I working? Ishlayapmanmi?
he
Is she working? Ishlayaptimi?
it
we Ishlayapmizmi?
Are you working? Ishlayapsizmi?
they Ishlayaptilarmi?
63
Otgan davomli zamon
Otgan davomli zamon (The Past Continuous Tense)
was yoki were yordamchi felidan keyin asosiy felning
hozirgi zamon sifatdoshini qollash bilan hosil qilinadi.
Positive Tasdiq
I edim.
He was Ishlayotga edi.
She working. n edi.
It edi.
We edik.
You were Ishlayotga eding(iz).
They working. n edilar.
Negative Inkor
I edim.
He was not working Ishlamayotga edi.
She (wasn't working) n edi.
It edi.
We edim.
You were not working. Ishlamayotga eding(iz).
They (weren't working) n edilar.
Question Soroq
I edimmi?
Was he working? Ishlayotgan edimi?
she edimi?
it edimi?
we edikmi?
Wer you working? Ishlayotgan eding(iz)mi?
e they edilarmi?
He Ishlayotgan boladi.
She will be working. Ishlayotgan boladi.
It ('ll be working) Ishlayotgan boladi.
You Ishlayotgan bolasiz.
Ishlayotgan boladilar.
They
Negative Inkor
I shall not be Ishlayotgan bolmayman.
We working. Ishlayotgan bolmaymiz.
(shan't be working)
He Ishlayotgan bolmaydi.
She will not be working. Ishlayotgan bolmaydi.
It (won't be working) Ishlayotgan bolmaydi.
You Ishlayotgan bolmaysiz.
Ishlayotgan bolmaydilar.
They
66
I Ishlayotgan bolamanmi?
Shall be working? Ishlayotgan bolamizmi?
we
he Ishlayotgan boladimi?
she Ishlayotgan boladimi?
Will it be working? Ishlayotgan boladimi?
you Ishlayotgan bolasizmi?
Ishlayotgan boladilarmi?
they
67
Hozirgi natijali zamon
Hozirgi natijali zamon (Present Perfect Tense) have
(uchinchi shaxs birlikda has) yordamchi feli va asosiy
felning otgan zamon sifatdoshi (Past Participle)
yordamida yasaladi. Togri fellarning Past Participle
yoki Participle II (Otgan zamon sifatdosh yoki Sifatdosh
II) shakli ularning Simple Past (Oddiy otgan zamon)
shakliga mos keladi.
to live lived
to play played
to study studied
to talk talked
to inspect inspected
to translate translated
Positive Tasdiq
I Yurdim. (piyoda)
We Yurdik.
have walked.
You Yurdingiz.
They Yurdilar.
He
has walked.
She Yurdi.
('s walked)
It
Negative Inkor
I have not Yurmadim.
We walked Yurmadik.
You (haven't Yurmadingiz.
They walked) Yurmadilar.
He
has not walked
She Yurmadi.
(hasn't walked)
It
Question Soroq
I Yurdimmi?
Hav we Yurdikmi?
walked?
e you Yurdingizmi?
they Yurdilarmi?
he
Has she walked? Yurdimi?
it
I have seen him this week.
Bu hafta men uni kordim.
Hes written a book.
69
U kitob yozgan.
He has just phoned me.
U hozirgina menga qongiroq qildi.
I have read a lot of books.
Men juda kop kitoblarni oqib chiqdim.
Negative Inkor
71
I Ishlab bolmagan edim.
He Ishlab bolmagan edi.
She had not Ishlab bolmagan edi.
It worked Ishlab bolmagan edi.
We (hadn't Ishlab bolmagan edik.
You worked) Ishlab bolmagan edingiz.
They Ishlab bolmagan edilar.
Question Soroq
I Ishlab bolgan edimmi?
He Ishlab bolgan edimi?
She Ishlab bolgan edimi?
Had It worked? Ishlab bolgan edimi?
We Ishlab bolgan edikmi?
You Ishlab bolgan edingizmi?
They Ishlab bolgan edilarmi?
Past Perfect zamoni ish-harakatning otgan
zamonda kechgan boshqa bir ish-harakatgacha sodir
bolganligini ifodalaydi. Ikkinchi ish-harakat otgan zamon
shaklidagi fel bilan ifodalanadi. Bu zamonda payt
ravishlaridan already va oddiy otgan zamonda
ishlatiladigan hamma ravishlar qollanishi mumkin.
Before Karen came here, she had studied in Paris for two
years. Bu yerga kelishidan oldin, Karen ikki yil Parijda oqigan.
After Philip had failed twice, he finally passed his test for
his drivers liecense. Filip ikki marta yiqilib, oxiri haydovchilik
guvohnomasi uchun sinovni topshirdi.
When Philip found out that he had failed again, he gave
up. Filip yana yiqilganini bilgach, (oqishni) tashladi.
He Bajarib boladi.
She Bajarib boladi.
It will have done it. Bajarib boladi.
You Bajarib bolasiz(lar).
They Bajarib boladilar.
Negative Inkor
I shall not have done Bajarmagan bolaman.
We it (shan't) Bajarmagan bolamiz.
He Bajarmagan boladi.
She will not have done Bajarmagan boladi.
It it (won't) Bajarmagan boladi.
You Bajarmagan bolasiz(lar).
They Bajarmagan boladilar.
Question Soroq
I Bajargan bolamanmi?
Shall have done it?
we Bajargan bolamizmi?
73
he Bajarib boladimi?
she Bajarib boladimi?
Will it have done it? Bajarib boladimi?
you Bajarib bolasiz(lar)mi?
they Bajarib boladilarmi?
74
Zamonlar moslashuvi
Toldiruvchi ergash gapli qoshma gaplarda bosh
gapning kesimi otgan zamondagi fel bilan ifodalangan
bolsa, bosh va ergash gaplar zamonda moslashadi.
Ergash gap orqali bir marta sodir bolgan ish-harakat
ifodalanganda Past Simple yoki Past Continuous
ishlatiladi.
He said that he often saw her.
U uni tez-tez korib turganligini aytdi.
He said that she was preparing for the exam.
U imtihonga tayyorlanayotganligini aytdi.
76
FEL NISBATLARI
VOICES of VERBS
Ingliz tilidagi fellarning ikki nisbati mavjud: aniq
nisbat va majhul nisbat.
Aniq nisbat
Aniq nisbat (Active voice) maxsus grammatik
korsatkichga ega emas. Manosiga kora aniq nisbat ish-
harakatning asosan ega tomonidan bajarilganligini
ifodalaydi.
William Shakespear wrote Hamlet.
Uilyam Shekspir Hamletni yozgan.
Majhul nisbat
Majhul nisbat to be felining shaxs va zamondagi
tegishli shakli va otgan zamon sifatdoshi yordamida
yasaladi.
Hozirgi zamon This work is don every day
e
Bu ish har kuni qilinadi.
Otgan zamon This work was don yesterday.
e
Bu ish kecha qilingan.
Kelasi zamon This work will be don tomorrow.
e
Bu ish ertaga qilinadi.
must modal feli This work must be don at once.
e
Bu ish hoziroq qilinishi kerak.
can modal feli This work can be don at any time.
e
Bu ish har qachon qilinishi mumkin.
77
may modal feli This work may be don now.
e
Bu ish hozir qilinishi mumkin.
Qiyoslang:
Somebody built this house in 1920.
Bu uyni kimdir 1920 yilda qurgan. (oddiy)
78
Active: Somebody has already cleaned the room.
Kimdir xonani allaqachon tozalab qoyibdi.
Passive: The room has already been cleaned.
Xona allaqachon tozalab qoyilgan.
79
MODAL FELLAR
MODALS
Ingliz tilida modallik (ish-harakatga munosabat)
manosini ifodalovchi maxsus fellar mavjud. Modallik
manosi deyilganda asosan majbur etish, zaruriyat, ruxsat,
taxmin kabilar tushuniladi. Modal fellar ozlari mustaqil
ishlatilmay, boshqa fellarga qoshilib keladi.
Can mumkinlik, layoqat, qobiliyat, imkoniyat kabilarni
ifodalaydi.
Who can speak English?
Kim inglizcha gapira oladi?
Can modal felinig ekvivalenti be able to modal
felidir.
He is not able to translate this text.
U bu matnni tarjima qila olmaydi. (tarjima qilishga qodir emas)
83
SOZ TARTIBI (TASDIQ va SOROQ
GAPLAR)
WORD ORDER (POSITIVE and
NEGATIVE)
Ingliz tilida odatdagi soz tartibi egadan keyin fel,
undan keyin ravishlarning kelishidir. Teskari soz tartibi
felning egadan oldin kelishidir. Inglizcha sozlarning
grammatik manosi ozgarganda odatda ularning shakli
ozgarmaydi, shu boisdan ingliz tili uchun soz tartibi juda
muhim. Ingliz tilida soz tartibi sozlarni boglovchi asosiy
grammatik vositalardan biri hisoblanadi. Shu sababdan
ham ingliz tilida soz tartibi ozbek tilidagiga qaraganda
ancha qatiy va ozgarmas. Bu degani shuki, gap tarkibidagi
har bir soz oz joylashuv orniga ega.
Tasdiq gaplarda odatda egadan keyin fel, feldan
keyin toldiruvchi keladi. Gapda ikkita hol kelganda
(masalan payt va orin hollari) ularning biri toldiruvchidan
keyin, ikkinchisi gapning boshida kelishi mumkin.
Ega kesi toldiruvchi hol
m pred- vositasiz vositali harakat tarzi orin payt
log- va
siz predlogli
She teaches me English at home every
I sent Ann a letter. week.
I sent a letter to her.
Ann got a letter from
We read this him. with great pleasure.
book
84
2. Kochirma gaplarda:
Im tired, said she.
Men charchadim, - dedi u.
85
How well does he speak English? harakat
U qay darajada inglizcha gapiradi? tarziga
Why does he read badly? sabab holiga
Nima uchun u yomon oqiydi?
86
SIFATDOSHLAR
PARTICIPLES
Sifatdoshlar felning maxsus shakllari bolib, ingliz
tilida sifatdoshlarning ikki turi bor: hozirgi zamon
sifatdoshlari (Present participles) va otgan zamon
sifatdoshlari (Past participles).
Hozirgi zamon sifatdoshi
Hozirgi zamon sifatdoshi yoki sifatdosh I (Participle I)
fel ozagiga -ing qoshimchasini qoshish yoli bilan
yasaladi.
walk walking sleep sleeping follow following
speak speaking eat eating detect detecting
Imlo:
Ikki va undan ortiq boginli -e ga tugovchi fellarga -
ing qoshilganda e harfi tushib qoladi:
give giving become becoming
take taking indicate indicating
say saying study studying
89
GERUND
GERUNDS
Gerund felning shaxssiz shakli bolib, uni felning
otlashgan shakli deb atash ham mumkin. Gerund har
qanday felning ozagiga -ing qoshimchasini qoshish
orqali yasaladi. Ozbek tilida felning bunday shakli soz
ozagiga -sh, -ish, -moq qoshimchalaridan birini
qoshish orqali yasaladi.
Masalan: read + ing, study + ing, work + ing
(oqish, organish, ishlash). Gerund felning hozirgi zamon
sifatdosh (present participle) shakli bilan bir xil yasaladi.
Running is useful for health (gerund).
Yugurish sogliq uchun foydali.
The smoking boy is my friend ( participle).
Chekayotgan bola mening dostim.
4. Ega vazifasida:
Smoking is harmful for health.
Chekish sogliq uchun zararli.
5. Kesim vazifasida:
Her favourite occupation is skating.
91
Uning sevimli mashguloti changida uchish.
Active Passive
Indefinite asking being asked
Perfect having asked having been asked
92
PREDLOGLAR
PREPOSITIONS
Payt predloglari at in on
at 3.15 a.m. tungi 3.15 da
My sister was born on March 23 martda tugilgan.
Singlim 23.
in 1990. 1990 yilda
93
at the age of I left school at the age of 17.
yoshida Men 17 yoshimda maktabni
tamomladim.
at the beginning of We are going away at the
... (-ning) boshida beginning of December.
Dekabrning boshida biz jonab
ketyapmiz.
at the end of There was a bank at the end of
... (-ning) oxirida the street.
Kochaning oxirida bank bor edi.
on predlogi oy va hafta kunlari oldidan ishlatiladi:
on April 15 15 aprelda
on Friday(s) juma kun(lar)i
on Monday evening(s) dushanba kun(lar)i
kechqurun
on Tuesday afternoon(s) seshanba kun(lar)i kunduzi
on Christmas Day Rojdestvo kunida
but at Christmas lekin, Rojdestvoda
on Thirthday night(s) payshanba kun(lar)i tunda
99
around next to
atrofida -dan keyingi, -ning
yonida(gi)
at off
-da, yonida -dan
away from on
-dan uzoqda, olisda -da, ustida
before opposite
oldin roparasida
behind out
orqasida tashqari(ga)
Below out of
-dan pastda, quyida -dan tashqari(ga)
beneath outside
tagida tashqarida
beside over
yonida ustidan
between past
orasida oldidan
beyond round
-dan tashqarida atrofida
by through
yonida orqali
by (the edge/side of) throughout
(qirgoq) boylab, tomondan -da
down to
ish-harakatning pastga -ga
yonalganligini korsatadi
far (away) from towards
-dan uzoqda -ga, -ga qarab, tomonga
from under
-dan tagida
in underneath
-da, ichida tagida
in back of up
orqasida ish-harakatning yuqoriga
yonalganini bildiradi.
101
Harriets friend lives in Canada.
Xarriyetning dosti Kanadada
yashaydi at/away from home.
uyida/uyidan uzoqda
on a farm.
fermer xojaligida
in an apartment, house, student
hostel.
xonadonda, uyda, talabalar
yotoqxonasida
in poverty, wealth, a city, a suburb
kambagal(-chilikda), badavlat,
shaharda, shahar atrofida
The plane landed in the South, West.
Samolyot qondi shimolga, garbga
in Chicago.
Chikagoga
at OHare Airport.
Ou Hare aeroportiga
at the Chicago Airport.
Chikago aeroportiga
He is in college.
U kollejda.
at the university.
universitetda.
We are going across the forest.
Biz ormonni kesib otyapmiz.
across the Mississippi River.
Mississipi daryosini kesib otyapmiz.
across the desert.
cholni kesib otyapmiz.
102
Their house is on the beach.
(situated) qirgoqda.
Ularning uyi on the ocean.
(joylashgan) okeanda.
at the shore.
sohilda.
in the mountains.
togda.
on the river, bay, lake.
daryoda, korfazda, kolda.
in the desert.
cholda.
on the plains.
dashtda.
103
Eslatma: kompas tomonlarini ifodalovchi qoshma
sozlar qoshib yoziladi.
northeast southeast
shimoli sharq janubi sharq
northwest southwest
shimoli garb janubi garb
104
BOGLOVCHILAR
CONJUNCTIONS
Boglovchilar fikrlar va gapdagi grammatik bolaklarni
ozaro boglaydi. Gaplarni togri tuzish va fikrlarni aniq
ifodalash uchun boglovchilarning turlarini bilish kerak.
Hozirgi zamon ingliz tilidagi boglovchilar uch turga
bolinadi: teng boglovchilar (coordinating
conjunctions), juft boglovchilar (correlative
conjunctions), ergashtiruvchi boglovchilar
(subbordinating conjunctions).
Teng boglovchilar
Teng boglovchilar bir xil grammatik kategoriyadagi
ikki va undan ortiq soz, ibora yoki gaplarni boglaydi.
And, but, or, nor, for, so, yet, and/or teng
boglovchilar hisoblanadi.
Eslatma: for, so va yet boglovchilari gapda boshqa
vazifalarda ham kelishi mumkin.
And boglovchisi qoshish yoki qoshimcha qilishni
ifodalaydi. Qoshishni ifodalaganda -ga qoshimchasi
bilan, boshqa holatlarda va, bilan, hamda sozlari
bilan ozbek tiliga tarjima qilinadi.
Two and four make six.
Ikkiga tort (qoshilsa) olti boladi.
Rise and potatoes are common foods.
Guruch va kartoshka doimiy yemishlardir.
106
Yet ziddiyatni ifodalaydi va ozbek tiliga lekin va
unga manodosh boglovchilar bilan tarjima qilinadi.
They bought eggs and bread, yet they forgot to buy milk.
Ular tuxum bilan non sotib olishdi, biroq sut sotib olishni
unutishdi.
For va yet boglovchilari ogzaki nutqda juda kam
ishlatiladi, biroq rasmiy yozma nutqda ikkalasi ham kop
qollanadi.
And/or boglovchilari ozidan keyingi sozning avvalgi
fikrga qoshimcha yoki ilova qilinganligini bildiradi. Ular
rasmiy adabiy tilda ishlatilmaydi, ammo ilmiy uslubda tez-
tez uchrab turadi:
Her letters are poorly typed. She needs a new typewriter
and/or a new secretary.
Uning harflari juda yomon bosilgan. Unga yangi yozuv mashinkasi
va/yoki yangi kotiba kerak.
The glassware is not clean. He needs a new dishwasher
and/or better procedures.
Shisha idishlar toza emas. Unga yangi idish yuvish mashinasi
kerak yoki ishni yaxshiroq bajarish kerak.
Juft boglovchilar
Hozirgi zamon ingliz tilida ishlatiladigan juft
boglovchilar quyidagilardir:
both . . . and
va . . . (har) ikkalasi /ham . . . ham
either . . . or
yo . . . yo
not only . . . but also
nafaqat . . . balki . . . ham
neither . . . nor
na . . . na
Ergashtiruvchi boglovchilar
Ergashtiruvchi boglovchilar tobe gaplardan oldin
keladi. Bosh (mustaqil) gapdagi fikr tobe gap orqali
izohlanishi yoki tushuntirilishi mumkin. Ravish ergash
gaplar ergashtiruvchi boglovchilar bilan kiritiladi.
Ergashtiruvchi boglovchilar teng boglovchilardan kop
108
jihatlari bilan farqlanadi:
1. Ergashtiruvchi boglovchi bilan boshlanuvchi tobe
gap alohida gap sifatida ajratilmaydi. Agar alohida gap
sifatida tinish belgisi bilan ajratilsa, xato hisoblanadi.
Mustaqil gap Mustaqil gap
The alarm clock rang. Mark got up.
(Qongiroqli) soat jiringladi. Mark (uyqudan) turdi.
Mark cooked breakfast. Mark ate breakfast.
Mark nonushta tayyorladi. Mark nonushta qildi.
Bosh (mustaqil) gap Ergash (tobe) gap
When the alarm clock rang, Mark got up.
Soat jiringlaganda Mark (uyqudan) turdi.
After Mark cooked breakfast, he ate it.
Nonushtani tayyorlab bolgach, Mark uni yedi.
Tobe gap
Since I arrived here, I have made many friends.
Bu yerga kelganimdan beri kop dostlar orttirdim.
110
SOZ YASOVCHI OLD
QOSHIMCHALAR
PREFIXES
Old Manosi Misol Manosi
qoshimcha
a- no-, be-, -siz, amoral axloqsiz
emas atypical tipik emas
ante- oldin to antedate oldin bolmoq,
oldin kelmoq
anti- qarshi anticlockwise soat miliga
qarshi
arch- oliy, bosh, archbishop cherkovga oid
asosiy lavozim
auto- avto-, oz autobiography avtobiogra-fiya
bi- ikki bilingual ikki tilda gapla-
sha oladigan
by- ikkinchi by-poduct ikkinchi
darajali, darajali
qoshimcha mahsulot
co- ham-, -dosh co-worker xizmatdosh
contra- qarshi to contradict qarshi
chiqmoq,
etiroz
bildirmoq
counter- qarshi counter clock- soat miliga
wise qarshi
de- tushirish, to devalue qiymatini
pasaytirish tushirmoq
dis- no-, -siz, to disagree norozi bolmoq
aks harakat discontented baxtsiz
to disconnect uzmoq
ex- sobiq ex-president sobiq prezident
fore- old, oldindan to foresee oldindan
kormoq
hyper- ota hypersensitive ota sezuvchan
111
in- (il-, no-, be-, siz- insensitive hissiyotsiz
im-, ir-) illegal noqonuniy
immoral axloqsiz
irreligious dinsiz
inter- aro iternational millatlar aro
mal- yomon malformed yomon
ishlangan,
yasalgan
mis- xato, notogri to misjudge notogri fikr
yuritmoq
mono- bir monosyllabic bir boginli
multi- kop multistorey kop qavatli
neo- yangi neocolonialism neokolonializm
non- -maslik nonpayment tolamaslik
out- haddan ziyod to outgrow haddan ziyod
osib ketmoq
over- kop, ortiqcha to overeat ortiqcha yemoq
ustidan overland quruqlikdan
post- keyingi postwar urushdan
keyingi
pre- oldingi prewar urushdan
oldingi
pro- tarafida, pro-education talim foydasiga
foydasiga
proto- birlamchi prototype prototip
pseudo- qalbaki, soxta pseudo-classic soxta klassik
quadr- tort quadrlateral tort tomonli
(quadri-)
re- yangidan, to restart yangidan
boshqatdan boshlamoq
semi- yarim, nim- semiprivate yarim xususiy
sub- ostki subway yer osti yoli
kichikroq qism subdivision bolinma
trans- kochish, kesib transatlantic atlantika
otish okeanini kesib
otuvchi
to transform shaklini butkul
ozgartirmoq
tri- uch tricycle uch gildirakli
velosiped
112
ultra- ota, haddan ultranationalis ota millatchilik
tashqari m
un- aks harakatni to uncover ochmoq
ifodalaydi
113
SOZ YASOVCHI QOSHIMCHALAR
SUFFIXES
Sifat yasovchi qoshimchalar
Qoshim- Manosi Misol Manosi
cha
-able, -sa boladigan teachable oqitsa boladigan
-ible reducible qisqartirsa
boladi-gan
-al -iy, -viy; national milliy
-ga oid personal shaxsiy
-ant -li tolerant chidamli
-arian sifatiga ega authoritarian avtoritar
-ative -ga oid, aloqador investigative tergovga oid
-ese -lik Chinese xitoylik
-esque uslubida, -ona Romanesque Rimliklar
uslubida
-ful ser- meaningful sermano
-ic -ga oid, sifatiga ega democratic demokratik
-ical -iy, -viy theoretical nazariy
-ish -ga mansub Swedish shved
(millati)
-ash -ga oxshash reddish qizgish
-ive sifatiga ega, -ovchi explosive portlovchi
-less -siz, be- childless bolasiz
-like -ga oxshash childlike bolaga oxshash
-ous, sifatiga ega, -li dangerous xavfli
-eous, suspicious shubhali
-ious
-some uygatuvchi, fearsome qorquv uygatuv-
qozgatuvchi chi
troublesome tashvishga
soluvchi
-y -li, bilan qoplangan sandy qumli, qumloq
114
Ot yasovchi qoshimchalar
Qoshim- Manosi Misol Manosi
cha
-age harakat nomi, carriege tashish
mavhum ot sinkage chokish
marriage nikoh
-an -ning azosi, -ga republican respublikachi
mansub, -chi
-ance, - faoliyat, holat guidance boshqarish
ence independence mustaqillik
-ancy, - faoliyat, biror consultancy maslahat berish
ency holatda bolish constancy barqarorlik
-ant, qiluvchi, -chi informant xabarchi
-ent defendant javobgar
litigant sudlashuvchi
-arian guruhiga mansub vegetarian vegetarian
authoritarian avtoritar
-ation biror ishni domination ustunlik
bajarishdagi communication aloqa
maqom
-crat -ga mansub shaxs democrat demokrat
bureaucrat byurokrat
-ee -chi, biror refugee qochoq
harakatni employee xizmatchi
bajaruvchi
-eer biror amalning auctioneer auktsioner
bajaruvchisi engineer injiner
-er qiluvchi, -chi teacher oqituvchi
silencer tovush yutgich
(glushitel)
-er yashovchi Londoner Londonlik
-ery faoliyat nomi robbery ogrilik,
forgery talonchilik
qalbakilashtirish
-ery jamlovchi machinery uskunalar
115
-ese -lik Chinese xitoylik
-ess biror ishni actress aktrisa
bajaruvchi ayol waitress ofitsianka
-ette kichraytirish kitchenette kichik oshxona
-ful sigim mouthful qultum
cupful (bir) stakan
-hood -lik, maqom falsehood yolgonlik
motherhood onalik
-ian -ga aloqador Parisian Parijlik
-ing material nomi piping quvur
wiring sim
harakat nomi walking yurish, sayr qilish
-ion biror ishni bajarish confession iqrorlik
-ism yonalish, etiqod, terrorism terrorizm
holat abseteeism yoqlik
-ite guruh azosi socialite sotsialist
-ity maqom, sifat complexity murakkablik
curiosity qiziquvchanlik
-let kichik, arzimas booklet kitobcha, buklet
starlet yulduzcha,
mashhur bola
boshlagan aktrisa
-ling ahamiyatsiz weakling zaif, kuchsiz kishi
-ment holat, harakat treatment munosabat, muo-
mala
government hukumat, boshqa-
ruv
-ness holat seriousness jiddiylik
readiness tayyorlik
-or -er ning ozga survivor olimdan qutilib
shakli qolgan shaxs
-ship holat friendship dostlik
ownership xususiy mulk
-ster ish bajaruvchisi trickster girromchi
-tion, - harakat nomi, prevention oldini olish
tion biror holatga legislation qonunchilik
kelganlik
-y erkalash, daddy dadajon
hurmatlash
116
Ravish yasovchi qoshimchalar
Qoshim Manosi Misol Manosi
-cha
-ly ravishda closely yaqindan
strictly qatiyan
-ward tomonga; -ga qarab homeward uy tomonga
backward orqaga qarab
-wise tarzda, boylab clockwise soat yonalishi boylab
117
NOTOGRI FELLAR ROYXATI
IRREGULAR VERBS
I. Otgan oddiy zamon va otgan zamon sifatdoshi
shakllari har xil:
Infinitiv Otgan oddiy Otgan zamon Manosi
zamon sifatdoshi
break broke broken sindirmoq
choose chose chosen tanlamoq
speak spoke spoken gapirmoq
steal stole stolen ogirlamoq
wake woke woken uygonmoq
drive drove driven haydamoq
ride rode ridden minmoq
rise rose risen kotarilmoq
write wrote written yozmoq
beat beat beaten urmoq
bite bit bitten tishlamoq
hide hid hidden yashirmoq
eat ate eaten yemoq
fall fell fallen yiqilmoq
forget forgot forgotten unutmoq
give gave given bermoq
see saw seen kormoq
take took taken olmoq
blow blew blown esmoq
grow grew grown osmoq
know knew known bilmoq
throw threw thrown tashlamoq
fly flew flown uchmoq
draw drew drawn chizmoq,
show showed shown tortmoq
korsatmoq
118
begin began begun boshlamoq
drink drank drunk ichmoq
swim swam swum suzmoq
ring rang rung jiringlamoq
sing sang sung kuylamoq
run ran run yugurmoq
come came come kelmoq
become became become bolmoq
II. Otgan oddiy zamon va otgan zamon
sifatdoshi
shakllari bir xil:
Infinitiv Otgan oddiy zamon va Manosi
otgan zamon sifatdoshi
cost cost baholanmoq
cut cut kesmoq
hit hit urmoq
hurt hurt ogritmoq
let let ruxsat bermoq
put put qoymoq
shut shut yopmoq
lend lent qarzga bermoq
send sent jonatmoq
spend spent sarflamoq
build built qurmoq
lose lost yoqotmoq
shoot shot oq uzmoq
get got olmoq
light lit yoqmoq
sit sat otirmoq
burn burnt yonmoq, yondirmoq
learn learnt organmoq
smell smelt hidi kelmoq,
hidlamoq
keep kept saqlamoq
sleep slept uxlamoq
119
feel felt sezmoq
leave left tark etmoq
meet met uchrashmoq
dream dreamt orzu qilmoq
mean meant anglatmoq
bring brought keltirmoq
buy bought sotib olmoq
fight fought kurashmoq
think thought oylamoq
catch caught tutmoq
teach taught oqitmoq
sell sold sotmoq
tell told aytmoq
find found topmoq
have had ega bolmoq
hear heard eshitmoq
hold held ushlamoq
oqimoq
read read [red] demoq
say said [sed]
pay paid tolamoq
make made qilmoq, yaratmoq
stand stood turmoq
understa understood tushunmoq
nd
120
MUNDARIJA / CONTENTS
122
RUSTAMOV Muhibbek Alibekovich
filologiya fanlari nomzodi;
ASRIYANS Margarita Isakovna
Muharrirlar:
B. A. Yarov, A. M. Kurganov
Texnik muharrir S. N. Yashina
124