ANTIKA KOMEDIJA I TRAGEDIJA

Naziv komedija je sloenica za koju se pretpostavlja da je nastala od grke rijei komos-

vesela povorka i oide-pjesma. Termin je oznaavao dramska djela vesele sadrine koja su se
prikazivala za vrijeme Velikih ili Gradskih Dionisija u 5. vijeku prije nove ere. U njihovoj
strukturi hor je zauzimao znaajno mjesto. U srodnoj dramskoj vrsti, koja se razvila oko 500.
god. prije nove ere u knjievnosti zapadnih Grka na Siciliji, hor nije uestvovao. Ta su se djela
oznaavala kao drame. Vremenom, hor je izgubio svoju prvobitnu ulogu i u antikoj komediji
(4. i 3. vijek prije n. e.) pa se termin komedija poeo primjenjivati i na vesele drame bez
obaveznog horskog dijela.
Termin tragedija (sloenica nastala od grkih rijei tragos-jarac i oide-pjesma) kao naziv
knjievne vrste javio se u Atini krajem 6. vijeka p.n.e. Postoji nekoliko hipotetikih tumaenja
ovog naziva. Pretpostavlja se da je oznaavao pjesmu prilikom rtvovanja jarca ili pjesmu
koja se pjeva da se osvoji jarac kao nagrada ili pjesmu kostimiranih pjevaa, lanova hora,
obuenih u jaree koe.
Razlikuju se posebne faze u razvoju antike komedije:

(nehorska) sicilijanska komedija,

stara (atika) komedija,
srednja (atika) komedija,
nova (atika) komedija,
rimska komedija.

Nastanak i razvoj
Stara antika komedija nastala je u isto vreme kad i antika tragedija na prelazu iz 6. u 5.
vijek pre n. e. Meutim, obavezni dio sveanosti posveenih kultu Dionisa postaje pola vijeka
posle tragedije. Poinje da se prikazuje na Velikim ili Gradskim Dionisijama tek od 442. god.
prije n. e. Broj glumaca bio je ogranien na tri.
Aristotel je iznio pretpostavku da je stara komedija nastala iz falikih, ritualnih, pjesama koje
su se pjevale u povorkama u kojima je noen falus kao simbol plodnosti. Te su pjesme
odlikovali opsceni izrazi i lino ruganje.
Postoje dvije teorije koje pokuavaju da objasne nastanak stare antike komedije:
kompozitna i unitarna:
-Prema zagovornicima kompozitne teorije stara antika komedija je nastala stapanjem
elemenata razliitog porijekla.
-Unitaristi dovode u pitanje utjecaj dorskih farsa i sicilijanske komedije. Smatraju da se
antika komedija spontano razvila iz atikih zametaka.
Ograniavanje slobode govora znailo je i kraj stare antike komedije to se poklapa sa
opadanjem moi atinskog polisa, i konanim porazom u peloponeskom ratu.
Nova komedija nastaje postepeno iz srednje komedije. Ne moe se sa sigurnou povui
hronoloka granica izmeu ove dvije vrste. Poeci nove komedije stavljaju se u vrijeme oko
320. god. prije n. e. Najistaknutiji predstavnici nove komedije su Atinjanin Menandar (342
291.g. p. n. e.) Difil iz Sinope i Filemon. i drugih pisaca sauvani su samo fragmenti.