Arhiva genocida

ARHIVA GENOCIDA

SADRAJ
ISSN 1334-5052 RIJE REDAKCIJE .................................................................................................. 3
PREPORODOV JOURNAL
mjesenik KDBH Preporod DOKUMENTIRANI GENOCID ........................................................... 4
Izdava:
Kulturno drutvo Bonjaka Hrvatske
FOTO ARHIVA GENOCIDA
Preporod Memorijalni centar Potoari (Srebrenica) ....................................... 5
Masovna grobnica Suha .................................................................................. 9
Glavni urednik:
Ismet Isakovi Masovna grobnica Kazanbaa ............................................................. 13
Masovna grobnica Sandii ......................................................................... 14
Urednik specijalnog izdanja:
Filip Mursel Begovi Masovna grobnica Liplje ............................................................................. 15
Masovna grobnica Zaklopaa ................................................................ 17
Urednik (Iz svijeta):
Anes uvali Masovna grobnica Bljeeva ..................................................................... 18
Masovna grobnica Snagovo ..................................................................... 20
Redakcija:
Mirza Mei, Amina Alijagi,
Sena Kulenovi, Edis Feli OSVRT NA GENOCID U BIH
Srebrenica zloin bez kazne .................................................................... 22
Adresa:
Preporodov Journal
Ilica 35, 10000 Zagreb RATNI ZLOINCI
2 Ratko Mladi .............................................................................................................. 26
Telefon/faks:
+385 (0)1 48 33 635 Radovan Karadi .................................................................................................. 27
e-mail: Sredoje Luki ............................................................................................................ 28
kdbhpreporod@zg.t-com.hr
Dragan Zelenovi Zelja ............................................................................... 28
kdbhpreporod@kdbhpreporod.hr
ismet.isakovic@sk.t-com.hr Miroslav Bralo Cicko ..................................................................................... 29
web: Milomir Staki .......................................................................................................... 30
www.kdbhpreporod.hr
Radovan Stankovi Raa .............................................................................. 31
iro-raun: Gojko Jankovi ........................................................................................................ 32
ZABA 2360000-1101441490
Zoran Vukovi ......................................................................................................... 32
Devizni raun: Radomir Kova Klanfa .................................................................................. 33
SWIFT ZABA HR 2X: 70300-280-3755185
Dragoljub Kunarac Zaga ............................................................................. 33
Cijena: 10 kuna Momilo Perii ...................................................................................................... 34
Pretplata: eljko Ranjatovi Arkan ........................................................................... 34
RH 80 HRK godinje
BiH 20 KM godinje
Svijet 15 godinje

J Tisak:
mtg-topgraf d.o.o., Velika Gorica POSJETITE
O
Tiskano uz financijsku potporu iz
U Dravnog prorauna Republike www.genocid.org
Hrvatske putem Savjeta za nacionalne
R manjine Republike Hrvatske
N Na naslovnoj stranici:
A Detalj iz masovne grobnice Snagovo
www.kapija.ba
L
 ARHIVA GENOCIDA

Rije redakcije
Povodom uhienja jednog od najveih ratnih zloinca svih vremena, Radovana Karadia, redakcija Journala, u
suradnji s udruenjem Istina za pravdu, odluila je itateljima prezentirati svojevrsnu arhivu genocida i zloina
koje potpisuje njegova krvava ruka. Smatrali smo da je ovo okantno podsjeanje najbolji nain da jo jednom
upozorimo na tragediju bonjakog naroda koju nikada ne treba zaboraviti. Zahvaljujemo NEDIMU
BERBEROVIU, predsjedniku udruenja Istina za pravdu iz Tuzle, na nesebinoj podrci i ustupljenoj arhivi
prilikom realizacije ovog specijalnog izdanja.

O Udruenju Istina za pravdu Tuzla

Udruenje graana Istina za pravdu Tuzla formirano je Odlukom o osnivanju usvojenoj na Osnivakoj skuptini odranoj
20.04.2006. godine u Tuzli, u skladu sa Zakonom o udruenjima i fondacijama Bosne i Hercegovine. Udruenje djeluje na cijelom
teritoriju Bosne i Hercegovine.
Programski ciljevi i djelatnosti Udruenja su :
praenje stanja ljudskih prava u Bosni i Hercegovini, kao i zatita, afirmacija i promocija UN konvencija o ljudskim pravima i
normi meunarodnog humanitarnog prava i osnovnih ljudskih prava graana i rtava i njihovih porodica;
prikupljanje, sreivanje, dokumentiranje, uvanje, zatita i analiza svih relevantnih podataka i dokumenata koji e pomoi ot-
krivanju uzroka i naina krenja ljudskih prava u Bosni i Hercegovini, a posebno u periodu od 1992-1995. godine;
uspostavljanje suradnje s naunim organizacijama i strunim institucijama u zemlji i svijetu radi promoviranja ljudskih prava;
objavljivanje izvjetaja, analiza te publikacija iji se sadraj odnosi na ciljeve i djelatnost Udruenja, kao i promotivna, publi-
cistika i audio - video produkcija, organiziranje tribina, javnih rasprava, seminara, konferencija i drugih slinih manifestacija
te izlobe i druge aktivnosti;
izdavanje broura, planova, knjiga i drugih publikacija radi ostvarivanja ciljeva Udruenja.
Udruenje je osniva i vlasnik web stranice www.genocid.org koja je kreirana 2004. godine. Do septembra 2008. godine je za-
biljeeno vie od 4.500.000 posjeta kako iz Bosne i Hercegovine tako i iz inozemstva. Po sadraju i informacijama koje prua po-
sjetiocima, stranica je jedinstvena na ovim prostorima. 3
Meu sadrajima izdvaja svakodnevne informacije o ratnim zloinima u BiH, genocidu i aktualnim suenjima u zemlji i inozem-
stvu. Na stranici se nalazi nekoliko hiljada fotografija masovnih grobnica, zloina i drugih injenica koje predstavljaju skoriju histo-
riju BiH. Nekoliko bosansko-hercegovakih novinara redovno piu autorske tekstove u vidu kolumne, a iz sadraja izdvajamo ne-
koliko knjiga te desetine dokumentarnih filmova. Za sve sadraje posjedujemo autorska prava. Poseban dio sadraja ine autentini
dokumenti i ratni dnevnici agresora na BiH.
U toku je eksperimentalno prevoenje sadraja na engleski jezik, a programom rada Udruenja planirano je prevoenje kompletnog
sadraja na engleski i turski jezik. U januaru 2008. godine, gotovo svi bosansko-hercegovaki mediji u zemlji i inostranstvu su objavili
da je stranica www.genocid.org, jedan od najposjeenijih internet portala na bosanskom jeziku. Planom rada Udruenja za 2008. godi-
nu bila je predviena izrada tematske web stranice vezano za stradanje graana Tuzle na etalitu Kapija maja 1995. godine. 24. maja
ove godine, dan prije obiljeavanja 13. godinjice masakra na tuzlanskom etalitu Kapija, stranica je postavljena na internet adresi
www.kapija.ba . Tom prilikom su po prvi puta bosansko-hercegovakoj javnosti prezentirane autentine fotografije masakra.
Kao prioritetni zadatak Udruenja navodi se projekt Dokumentacionog centra za genocid i ratni zloin, koji je otvoren u aprilu 2008.
godine. Ve je prikupljeno na hiljade dokumenata, fotografija i ostalog materijala. Planom i programom rada centra predvieno je objav-
ljivanje oko 15.000 autentinih dokumenata agresora, koji otkrivaju stvarnu istinu i namjere agresora na BiH, praenje suenja za ratne
zloine, objavljivanje jo nekoliko dokumentarnih filmova te izdavanje knjige o aktualnim suenjima korponima i Zvornikoj sedmor-
ki u Beogradu, tree izdanje knjige Mehmeda Pargana Srebrenica zemlja zloinaca, kao i knjige Krv i pepeo Podrinja, autora em-
sudina Muminovia. Cijenei injenicu za velikim interesom grada Tuzle i graana Bosne i Hercegovine, da se dogaaji iz nae bliske
historije zabiljee, kako se ne bi zaboravili i ne bi ponovili, Udruenje graana Istina za pravdu Tuzla, realizira projekt postavke izlobe
fotografija Kapija '95, autora Amela Emria. etrdeset fotografija postavljenih na vrstu podlogu dimenzija 100x70 cm i 70x50 cm bit
e izloene na prostoru Kapija, upravo na mjestu gdje je 25. maja 1995. godine jednom granatom ubijena 71 mlada osoba. Podsjeamo da
je ovo prvi pokuaj da se javnosti Tuzle i Bosne i Hercegovine prezentiraju u formi dokumentarne fotografije zloini poinjeni nad civilima
J
u ovom gradu od strane agresora. Fotoreporter Amel Emri pripada plejadi najboljih fotografa Bosne i Hercegovine u posljednje desetljee
i pol. Ova injenica ve je svojevrsna garancija da se radi o fotografijama vrhunskog kvaliteta, neprolazne vrijednosti. S obzirom da je
O
udruenje Istina za pravdu osnovano da bi dokumentiralo injenice o ratnim zloinima i plasiralo ih javnosti pravosudnim organima u U
zemlji i inozemstvu, ova izloba je jedan veliki izazov za grupu mladih ljudi koji su pokrenuli Udruenje, web stranice www.genocid.org
i www.kapija.ba te Istorijsko - dokumentacioni centar. Kao najnoviji aktualni projekt Udruenja istie se Projekat biblioteke genocida u R
Bosni i Hercegovini. Projekt zamiljen da mobilizira itavu bosansko-hercegovaku javnost, da bi se publicistiki materijali objedinili na
jednom mjestu i bili dostupni javnost. Okosnicu biblioteke init e ve navedenih 15.000 autentinih dokumenata agresora, kao i izdanja
N
publicirana od 1992. godine do danas. Organizatore ovog vrijednog projekta se moe kontaktirati na e-mail adresu: info@genocid.org. A
Okosnicu Udruenja ine lanovi Upravnog odbora: Berberovi Nedim, Pargan Mehmed, Kari Hazim i Miskin Maa. Nadzor-
ni odbor Udruenja ine: Mr. Dr. Jahi Elmir, Ramiz Salki profesor i Husein ef. Kavazovi, muftija tuzlanski. L
 ARHIVA GENOCIDA
Dokumentirani genocid
Suenje Radislavu Krstiu, oficiru Voj-
ske Republike Srpske, koje je okonano pred
Meunarodnim sudom za ratne zloine u
Den Haggu, pokazalo je nedavno znaaj jed-
ne ovakve institucije ne samo za Bonjake
kao narod, ve openito za ovjeanstvo i
ovjenost. GENOCID, kao zloin koji ne
zastarijeva, Bonjacima se ponavljao iz stoljea u stoljee, odnosei
sa lica zemlje kulturne, vjerske i historijske vrijednosti, svaki puta
unitavajui i ivo tkivo naroda odnosei na desetine i stotine hi-
ljada civilnog stanovnitva. Vjekovima je to prolazilo nekanjeno,
ak se nikada ne nazvavi pravim imenom GENOCID. Bonjaci-
muslimani, svoeni su u europskim vjerskim i politikim krugovi-
ma na beznaajno balkansko pleme, tako da su agresije i genocidi
nad njima tretirani kao (polu)divljaka klanja u kojima i ne treba
traiti bilo iju odgovornost. Zapravo, radilo se o vjeto prikrivanim
pokuajima unitenja jednoga naroda, sa (pravoslavnog) Istoka i
(katolikog) Zapada. Kritina masa onih koji su bili protiv genocida
u susjednim narodima imala je presudni utjecaj na ponovno oivlja-
vanje prijateljskih odnosa s Bonjacima-muslimanima, a pouke
koje su Bonjaci kao narod iznosili iz ovih genocida bile su potpuno
nezrele i nisu davale garanciju da se zloini i genocidi nee i dalje
ponavljati. Zloini su kod intelektualne bonjake elite brzo zabo-
ravljani. Potpuno su relativizirani, a dokumentiranje je po pravilu
radio neko drugi, kome nije do kraja bilo u interesu da dokae ge-
nocid. Bonjaki historiari, pisci, filozofi, novinari... sami su zabo-
ravljali. Redovito su zloine i klanja isputali iz ruku, tako da
4 danas imamo izuzetno malo pisanih dokaza o genocidu. Interesan-
tno je i potpuno indikativno da je vjerojatno najznaajnije djelo o
genocidu nad Bonjacima-muslimanima napisao ne-Bonjak Vla-
dimir Dedijer, istina sa potpuno asnom i potenom namjerom i
odnosom spram genocida koji je poinjen nad Bonjacima. Ipak,
bez obzira to je u Dedijerovoj knjizi dokumentiran genocid, to je
naalost bila pojedinana, ne toliko znaajna valorizacija zloina.
J kapetana. Predsjednik je Udruenja Istina za pravdu Tuzla.
O Autor je i urednik web portala www.genocid.org i sitea
U tra. Zaposlen je u Ministarstvu za boraka pitanja Tuzlanskog
R kantona. Potpredsjednik je Asocijacije mladih SDA Bosne i
N Hercegovine.
A
L
Proglaavanje okupacije Srebrenice i
ubijanja oko 9.000 civila ovoga istonobo-
sanskog gradia GENOCIDOM, na suenju
Radislavu Krstiu, prva je zvanina, meu-
narodna valorizacija agresije, brojnih oku-
pacija, ubijanja i klanja Bonjaka.
GENOCID se desio Bonjacima.
GENOCID je pripremila Jugoslovenska Narodna Armija i
provela uz ideoloku podlogu koju su postavili Srpska akademi-
ja nauka i umetnosti (SANU), bazirajui stvaranje Velike Srbije
na djelu Naertanije Ilije Garaanina. Nakon suenja srpskim
ratnim zloincima definitivno je postalo neupitno da je agresija
na Bosnu i Hercegovinu klasini genocid. Nakon ovoga suenja
sve su opservacije rata u Bosni i Hercegovini nuno drugaije.
Web site www.genocid.org nastao je kao logian ishod ra-
zvoja dogaaja u suenju i kanjavanju ratnih zloinaca za zlo-
ine poinjene u Bosni i Hercegovini pred Tribunalom u Haggu.
Tek kada je pojam GENOCID postao zvanino potvrena kate-
gorija koja odreuje potpunu karakterizaciju rata u Bosni i Her-
cegovini, pokazalo se opravdanim i potrebnim da se izradi i je-
dan ovakav web-site na kojem bi se mogli i trebali nalaziti svi
znaajni tekstovi, dokumenti, fotografije, svjedoanstva o geno-
cidu u Bosni i Hercegovini. Stoga organizatori i osnivai pozi-
vaju posjednike bilo kakavog pisanog materijala koji moe do-
prinijeti dokumentiranju zloina i(li) irenju istine o njemu, da
ga proslijede na adresu info@genocid.org. Iza ovoga projekta
ne stoji niti jedna politika organizacija niti bilo koja zvanina
institucija. Site je pokrenula grupa entuzijasta, volontera, koji
baziraju svoj rad na asnim i potenim osnovama, imajui cilj da
se zloini nad Bonjacima kazne, da se dokumentiraju i istrau-
ju, kako bi se sauvala svijest o GENOCIDU koji je bio prove-
den nad jednim narodom, s ciljem njegovog unitenja. Osnivai
sitea prave platformu za borbu protiv GENOCIDA da se zloin
jo jednom ne bi zaboravio.
NEDIM BERBEROVI
Nedim Berberovi roen je 1975. u Zvorniku. Kao pripad-
nik Patriotske lige BiH, uesnik je u organiziranju obrane Bo-
sne i Hercegovine. Prilikom izvoenja borbenih djelovanja, u
toku agresije na BiH, pet puta je ranjavan. Bio je komandant
izviako-diverzantske ete. Odlukom predsjednika Predsjed-
nitva Republike BiH, Alije Izetbegovia, unaprijeen u in
www.kapija.ba. Osniva je Istorijsko-dokumentacionog cen-
 ARHIVA GENOCIDA

FOTO ARHIVA GENOCIDA

(copyright www.genocid.org)

Memorijalni centar Potoari (Srebrenica)

J
O
U
R
N
A
L
 ARHIVA GENOCIDA

J
O
U
R
N
A
L
ARHIVA GENOCIDA

J
O
U
R
N
A
L
 ARHIVA GENOCIDA

J
O
U
R
N
A
L
 ARHIVA GENOCIDA

Masovna grobnica Suha

J
O
U
R
N
A
L
 ARHIVA GENOCIDA

10

J
O
U
R
N
A
L
ARHIVA GENOCIDA

11

J
O
U
R
N
A
L
 ARHIVA GENOCIDA

12

J
O
U
R
N
A
L
 ARHIVA GENOCIDA

Masovna grobnica Kazanbaa

13

J
O
U
R
N
A
L
 ARHIVA GENOCIDA

Masovna grobnica Sandii

14

J
O
U
R
N
A
L
 ARHIVA GENOCIDA

Masovna grobnica Liplje

15

J
O
U
R
N
A
L
 ARHIVA GENOCIDA

16

J
O
U
R
N
A
L
 ARHIVA GENOCIDA

Masovna grobnica Zaklopaa

17

J
O
U
R
N
A
L
 ARHIVA GENOCIDA

Masovna grobnica Bljeeva

18

J
O
U
R
N
A
L
ARHIVA GENOCIDA

19

J
O
U
R
N
A
L
 ARHIVA GENOCIDA

Masovna grobnica Snagovo

20

J
O
U
R
N
A
L
ARHIVA GENOCIDA

21

J
O
U
R
N
A
L
 ARHIVA GENOCIDA
Osvrt na genocid u BiH
Srebrenica - zloin bez kazne
Nevjerojatno je da u Podrinju ratni zloinci i trinaest godina nakon masakra u Srebrenici slobodno rade, da upravlja-
ju svojim ili tuim tvornicama, da su politiki aktivni, da su ugledni graani, da su idoli mladoj generaciji, da jo uvijek
ne doputaju slobodan ivot vlasnicima imovine. / Meunarodni funkcioneri minimizirali su zloine u Bosni i Herce-
govini. Za zloin u Srebrenici manje je odgovaralo osoba i dobili su manje kazne nego u jednoj prosjenoj pljaki
banke u Francuskoj ili Engleskoj.
Mehmed Pargan
Historija poslije Drugog svjetskog ra-
ta na prostoru Evrope nije zabiljeila tako
krvav genocid, sa razmjerima koje ga
stavljaju u sam vrh zloina u historiji
ljudskog drutva, kakav se u julu 1995.
godine desio u Srebrenici. Iako su do sa-
da razmjere toga genocida mjerene is-
kljuivo brojem ubijenih ljudi, stvarni
zloin je mnogo vei, a o tome prije svega
svjedoi injenica da u narodu nad kojim
je poinjen stravini zloin, skoro da u
dvanaest godina, koje su prole nakon
ubijanja vie od osam hiljada ljudi, nije
izala skoro ni jedna ozbiljnija publikaci-
22 ja koja bi dokumentirala i u potpunosti
valorizirala taj zloin. Zasebnih, vrlo zna-
ajnih pokuaja je bilo, ali jo uvijek u
postsrebrenikom oku, Bonjaci nisu
smogli snage i znanja da Srebrenicu u
dvanaest proteklih godina valoriziraju iz
svog ugla rtve. Istina, ovakav rakurs vrlo
esto, pa ak i po pravilu, moe i zasjeni-
ti pravu istinu i objektivnost, ali vremen-
ska distanca sa koje se Srebrenica (ve
sada) moe posmatrati nedvojbeno garan-
tira da subjektivnost i patetika ne mogu
dati manju vanost onome to se radi i
publicira.
Svi dosadanji pokuaji da se Srebre-
nica u bosanskohercegovakoj publici-
stici tretira kao najvee stratite u histori-
ji ove zemlje bili su s jedne strane one-
mogueni jainom politikog djelovanja
onih koji su u ratnom vremenu aktivno ili
pasivno podrali (i) srebreniki zloin, a
J sa druge strane nekompetentnou onih
O koji su se trebali baviti i onih koji su se
bavili zloinom u Srebrenici. Nevjerojat-
U no je da se na jednom ozbiljnom skupu
desio incident u kojem je jedna majka
R koja je izgubila kompletnu porodicu u
Srebrenici, (a sada je spas i pokuaj bilo
N kakvog djelovanja u smislu traenja ne-
A stalih i kanjavanja zloinaca pokuala
nai u jednom od udruenja Srebrenian-
L ki) otvoreno kazala jednom poznatom
bosanskohercegovakom nauniku i
istraivau, da on ne moe pisati o Sre-
brenici jer on nije bio tamo i nije iz Sre-
brenice. Ovaj istup majke, ma koliko da
je bio neumjesan i ak da ga se ne moe
opravdati ni razumjeti, govori o injenici
da je nepismeno ili pak polupismeno,
preivjelo stanovnitvo Srebrenice, ma-
hom iz ruralnih krajeva, ve godinama
preputeno samom sebi, a da se vie in-
stance, naune ili politike, malo bave Hercegovine i sprjeavaju je da se uklju-
Srebrenicom.
Da nije oformljen Tribunal u Den Ha-
gu i ovaj genocid nad Bonjacima bi zasi-
gurno bio zaboravljen vrlo brzo, a poini-
oci ne bi bili kanjeni upravo zbog odno-
sa intelektualne elite u Bonjaka spram
krupnih historijskih momenata kroz koje
prolazi narod. Nevjerojatno je kako se u
ovom politikom trenutku, u kojem se na-
lazi Bosna i Hercegovina, na razini dogo-
vora lanova Predsjednitva ove zemlje, Republici Srpskoj, bar u oficijelnoj poli-
tretira odgovornost za agresiju i genocid,
koji su izvrile snage JNA iz Srbije i Crne
Gore, precizno, organizirano i strateki
ciljano, voene politikom Slobodana Mi-
loevia. Nevjerojatno je da sami narodi
Bosne i Hercegovine, ija se antifaisti-
ka prolost uzimala za primjer i obrazac u
ex-Jugoslaviji, zloin u Srebrenici nisu
shvatili drugaije nego kao poraz bo-
njake politike i vojske, odnosno kao rat-
nu pobjedu srpske vojske.
Nevjerojatno je da u Podrinju ratni
zloinci i trinaest godina nakon masakra
u Srebrenici slobodno rade, da upravljaju
svojim ili tuim tvornicama, da su poli-
tiki aktivni, da su ugledni graani, da
su idoli mladoj generaciji, da jo uvijek
ne doputaju slobodan ivot vlasnicima
imovine. To su stvarne razmjere zloina u
Srebrenici. Zloine u naoj zemlji koji su
prethodili Srebrenici malo tko spominje
izvan Bosne i Hercegovine. Nevjerojatno
je da zloin moe pasti u sjenu drugog
zloina i da bude zaboravljen. Ali i to su
stvarne razmjere genocida u Srebrenici.
Meunarodni funkcioneri minimizirali su
zloine u Bosni i Hercegovini. Za zloin
u Srebrenici manje je odgovaralo osoba i
dobili su manje kazne nego u jednoj pro-
sjenoj pljaki banke u Francuskoj ili En-
gleskoj.
Tekst koji je pred vama, nastao je
upravo u takvom vremenu kada ratni
zloin(c)i upravljaju sudbinom Bosne i
uje u europske integracije. Pomagai
Radovana Karadia, njegovi zatitnici,
financijeri i oboavatelji, voeni istom
onom idejom koja je u BiH odnijela sko-
ro etvrtinu milijuna ivota, sprjeavaju
zemlju da krene naprijed. Kretanje napri-
jed znai stabilizaciju sistema, dakle ja-
anje i pravosudnih organa koji bi kona-
no moda i mogli poeti hapsiti za ubija-
nja, silovanja, pljake, ruenja... Stoga u
tici, jo dugo nee pobijediti elja i inten-
cija da se ide u evropske integracije. Ta-
kvu politiku svojim inertnim odnosom
podravaju upravo meunarodni funkci-
onari koji se bave svim, samo ne suti-
nom.
Priznanje devet godina poslije:
Genocid je poinjen
Meunarodni Krivini sud za ratne
zloine u Den Haggu (ICTY) u maju
2004. godine je, tek devet godina nakon
poinjenih zloina u Srebrenici, ovo or-
ganizirano pogubljenje priblino 8.600
ljudi definirao kao genocid. Time je po-
stao prva relevantna institucija, koja je
potpuno kompetentno karakterizirala na-
pad na enklavu Srebrenica, inae zatie-
nu zonu pod vojnom kontrolom Ujedi-
njenih naroda, kao genocid, ime je im-
plicirao potrebu da se genocid kao kate-
gorija u irem smislu i pojava u Bosni i

Hercegovini u uem smislu rijei, u pot-
punosti dokae. Predsjedavajui sudskog
vijea u predmetu Radislav Krsti, sudac
Teodor Meron, saopavajui konanu
presudu optuenom Krstiu kazao je ka-
ko: albeno vijee... naziva masakr u
Srebrenici pravim imenom: genocid!.
Ovakav stav Suda iako se godinama oe-
kivao, bio je ipak iznenaenje jer je tre-
balo da proe skoro jedno desetljee da
bi se krenulo u dokazivanje tvrdnji, od-
nosno pretpostavki i sumnji (ovisno sa
kojeg se stanovita masakr u Srebrenici
posmatra) da se genocid desio. U meu-
vremenu se, u oekivanju da Meuna-
rodna zajednica odlui, odabere nain i
krene u istraivanje ratnih zloina i nji-
hovo sankcioniranje, dogodilo da je ita-
va jedna generacija ratnih zloinaca pala
u zaborav i da danas sasvim normalno
ive, povueni u privatni ivot ili pak dr-
sko ukljueni u drutvene tokove koje
usmjeravaju i kojima upravljaju.
Znaaj definiranja okupacije Srebre-
nice terminom genocid umnogome e
promijeniti percepciju etverogodinjeg
oruanog sukoba u Bosni i Hercegovini,
odnosno nedvojbeno e utjecati na ko-
nanu karakterizaciju rata u naoj zemlji.
Nevjerojatno je, ali to je injenica (koja
govori o totalnoj politikoj, pravnoj i me-
dijskoj defanzivi u kojoj se nalaze prije
svega Bonjaci u godinama poslije rata)
da karakterizacija rata u Bosni i Hercego-
vini, na meunarodnom nivou zvanino
nikada nije izvrena, iako je presuda Me-
unarodnog suda pravde po tubi Bosne i
Hercegovine protiv Savezne Republike
Jugoslavije za genocid, donijeta krajem
februara 2007. godine iskljuila mogu-
nost zvaninog tretiranja oruanog suko-
ba u BiH kao agresije SR Jugoslavije,
svodei ga na graanski rat.
Logiki je teko objanjiva injenica
da je Tuba BiH za genocid od ovoga su-
da prihvaena jo 1993. godine kao osno-
vana, uzimajui u obzir zloine koji su
poinjeni 1992. godine, kada su snage
Jugoslavenske narodne armije, uz pomo
paravojnih formacija i Teritorijalne obra-
ne formirane od strane bosanskih Srba,
ubile desetine hiljada civila u cijeloj BiH,
osnivajui veliki broj logora, a da je Me-
unarodni sud pravde razmatrao iskljui-
vo zloin genocida u Srebrenici koji se
desio dvije godine poslije. Objektivni ra-
zlozi za ovakvu presudu nalaze se vjero-
jatno u injenici da bi se priznanjem
agresije od strane meunarodne zajedni-
ce, prije svega Ujedinjenih naroda, pri-
znala i djelomina odgovornost UN-a i
vodeih svjetskih velesila koje su BiH
priznale kao dravu, a potom su dopusti-
le da druga drava izvri na nju klasinu
agresiju i pri tome prouzrokuje smrt naj-
manje 200.000, a privremeno ili trajno
raseli 1,3 milijuna ljudi. Priznanje po-
greke automatski potee i obavezu pri-
znavanja odgovornosti, a samim tim i
naknadu tete. Naknada tete znaila bi
dugotrajan i skup proces protiv drave
SR Jugoslavije, odnosno Srbije i Crne
Gore, te obavezu kontrole da li se nami-
rivanje ratne odtete vri. Istovremeno
UN bi s Meunarodnim monetarnim fon-
dom morale vriti stalni monitoring Srbi-
je i Crne Gore kako ne bi dozvolili njen
totalni bankrot, zbog obaveze plaanja
vie od osamdeset milijardi dolara nai-
njene tete, na koliko se procjenjivala
mogua odteta.
Pripreme koje je JNA provela kako bi
SR Jugoslavija izvrila agresiju na BiH,
pretpostavljale su potpunu izolaciju BiH i
to na nain da se blokiraju svi informativ-
ni centri, odailjai, repetitori i pretvarai
signala radio-televizije, a jedini izvor in-
formacija koje su plasirane u svijet bili su
beogradski mediji, koji su potpuno cen-
zurirani, tako da je jak srpski lobi koji
postoji u svijetu, ovu agresiju u potpuno-
sti relativizirao, uvjeravajui diplomat-
skim kanalima svjetske lidere da se za-
pravo radi o sukobu manjih razmjera koji
dravna vojna sila pokuava staviti pod
svoju kontrolu. Stoga su i uvoene para-
vojne jedinice u prve napade na gotovo
sve gradove u BiH, koje su ukupno broja-
le neto vie od 2.000 vojnika (godinama
se pokuava dokazati da je sve operacije
okupiranja i etnikog ienja provodile
paravojne formacije: Arkanovi tigrovi,
Beli orlovi, Crvene beretke).
Sa ove vremenske distance nevjero-
jatnim se ini da je vie od pola BiH oku-
piralo 2.000 neprofesionalnih vojnika.
Zapravo ovim se samo stvarao prostor za
JNA da preuzme gradove pod svoju kon-
trolu i preda ih na upravljanje SDS-u u
zloinakim strukturama koje su nastavi-
le provoenje etnikog ienja. sti relativizirani, samom injenicom da su
SR Jugoslavija i JNA imale su temelj-
ni interes da se rat u BiH ne karakterizira
kao agresija, jer bi u trenutku kada se iz-
vri takva karakterizacija rata NATO pre-
uzeo obavezu da pomogne neovisnoj dr-
avi BiH. Poslije rata davanje oruanom
sukobu karaktera agresije znailo bi da
SR Jugoslavija mora preuzeti obavezu
plaanja ratne odtete. Stoga se rat u BiH
pokuavao okarakterizirati kao
a) graanski rat, jer su se borbe vodile
iskljuivo na teritoriji BiH izmeu orua-
nih snaga sa teritorije BiH;
ARHIVA GENOCIDA
b) etniki sukob, jer se rat navodno
vodio izmeu Srba i Bonjaka, odnosno
od 1993. godine i Hrvata;
c) vjerski rat, jer je ukljuivanjem
Srpske pravoslavne crkve u agresiju po-
drkom pravoslavnih sveenika jedinica-
ma koje su kretale iz Srbije u BiH, impli-
cite oekivalo ukljuenje sveenstva dru-
ge dvije konfesionalne zajednice i uklju-
ivanje iskljuivo vjerskih interesa u ka-
rakter borbe koju su vodili pripadnici
ovih konfesija. Znaajni rezultati u tom
smislu su uinjeni, posebice meu musli-
manskim stanovnitvom, a nakon dolaska
u BiH izvjesnog broja muslimana (mud-
ahedina) koji su se borili u sukobima i-
rom svijeta, a koji su pored elje da po-
mognu BiH, odnosno njenim muslimani-
ma, koje su smatrali braom po vjeri, ne-
rijetko bjeali ili se skrivali od zakona
upravo u BiH, sudjelujui ak i u ratnim
zloinima. Stoga je jaka propaganda koju
su tokom cijeloga rata osmiljavali, kon-
trolirali i podravali dravni, odnosno
vojni i civilni organi iz Beograda, poku-
avala na ovoj injenici izgraditi teoriju
prema kojoj su rat zapravo i poeli musli-
mani Bonjaci, koji su sa mudahedinima
iz cijeloga svijeta pokuali islamizirati
pravoslavno i katoliko stanovnitvo, od-
nosno Srbe i Hrvate. 23
Posljedice ovih nastojanja i nisu bile
toliko krupne tokom rata jer je bilo evi-
dentno da se zapravo radi o klasinoj
agresiji koja se pokuava prikazati kao
sukob sasvim drugaijega karaktera. Pra-
ve posljedice tek se vide posljednjih godi-
na, kada je bonjako-muslimanska poli-
tika u konstantnoj defanzivi, za razliku od
diplomatskih pozicija koje su postigli i
Srbi i Hrvati, posebice nakon 11. septem-
bra 2001. godine kada su avionima na-
padnuti civilni ciljevi u New Yorku i
Washingtonu. Muslimani su u zapadnom
svijetu stereotipno predstavljeni kao opa-
snost za kransku civilizaciju, tako da su
zloini poinjeni u Bosni i Hercegovini
djelomino opravdani i skoro u potpuno-
stavljeni u drugi plan. Pored toga politi-
ki dunosnici, predstavnici nevladinih
organizacija i vojnih struktura koji su bili
J
ukljueni na bilo koji nain u rat u BiH, O
dobili su nove pozicije, tako da se primje-
rice do danas, kada nastaje ova knjiga, U
skoro etiri generacije politiara promije-
nilo i recepcija rata u BiH i poinjenih R
zloina drastino je izmijenjena.
Uzimajui u obzir sve ove faktore,
N
prije svega politiki trenutak u kojem je A
donijeta, presuda dvanaest godina poslije
genocida u Srebrenici, odnosno petnaest L
 ARHIVA GENOCIDA
godina poslije zloina u Podrinju, Posavi-
ni, Krajini, Centralnoj Bosni, nije ni mo-
gla biti drugaija jer bi naruila prije sve-
ga odredbe mirovnog sporazuma iz
Daytona i dovela bi do nove destabiliza-
cije BiH. Pristajanje na kompenzaciju u
kojoj su zloini na Meunarodnom sudu
pravde relativizirani, (u presudi nije pre-
cizirana institucionalna odgovornost za
genocid), a istovremeno oni u Srebrenici
podcrtani, jer su bili neizbjeni kada ih je
Krivini sud za bivu Jugoslaviju ve jed-
nom dokazao u postupku Krsti, svojevr-
stan je presedan u povijesti meunarod-
nog krivinog prava. Presuda ozbiljno
politiki determinirana mogla je imati za
posljedicu ili gaenje entiteta Republika
Srpska ije su institucije rukovodile pla-
niranjem i provoenjem genocida ili pro-
glaenjem agresije Srbije i Crne Gore na
BiH. Varijanta izmeu, koja je pravno i
logiki neobjanjiva i neprihvatljiva, bila
je ipak najbezbolnije rjeenje, pokazujui
da Meunarodna zajednica ni u ovom tre-
nutku nije spremna Balkan tretirati kao
dio civilizacijskog kruga u kojem vae
pravila i zakoni modernoga svijeta. Dru-
gaije rjeenje zahtjevalo bi bespotrebno
troenje energije i u narednim desetljei-
ma kako bi se izbrisale posljedice zloina
24 genocida.
Genocid kao logino ishodite
kontinuirane agresije
Osudivi generala Radislava Krstia
za genocid poinjen u Srebrenici Meu-
narodni krivini sud u Haggu donio je
prvu presudu u kojoj je netko optuen za
genocid, tako da je Radislav Krsti prva
osoba osuena za genocid u Europi nakon
Drugog svjetskog rata, sa odreenom ka-
znom od 46 godina. Nakon uloene albe
Tribunal je smanjio kaznu za jedanaest
godina zatvora, meutim, formulacija da
je general Krsti sudjelovao u injenju
genocida nije promijenjena, naprotiv, ona
je podcrtana, tako da su i drugi sudski
procesi koji se vode zbog zloina poinje-
nih u Srebrenici ve u ovom trenutku do-
J bili dimenziju genocida.
-Vi ste bili tamo generale Krstiu. Vi
O ste krivi za ubistva na hiljade Muslimana
U iz Bosne, rekao je sudac Almiro Rodriges,
kazavi da su prema procjenama strunja-
R ka, srpske snage uhapsile izmeu 7.000 i
8.000 mukaraca, od kojih su skoro svi
N pobijeni. Krsti je tokom procesa poku-
A ao da svu odgovornost za deavanja u
Srebrenici svali na tadanjeg komandanta
L VRS Ratka Mladia, za koga je tvrdio da
je nareivao i rukovodio operacijama
okupacije Srebrenice i smaknua oko
8.600 civila.
Vanost skrivanja informacija o dea-
vanjima u Srebrenici u julu 1995. godine
u svojom svjedoenju na suenju Slobo-
danu Miloeviu iznio je i Miroslav De-
ronji tvrdei da je u nekoliko navrata od
strane organa sigurnosti i generala Sveto-
zara Andria upozoravan da mora uvati
informacije o zloinima i poinjenom ge-
nocidu, te masovnim grobnicama kao do-
kazu tih zloina. Deronji e, meutim,
tek u ovom svjedoenju pokazati kako je
tehniki provedena agresija, kako je ona
strateki planirana i taktiki provedena.
On e u svom svjedoenju ustvari poka-
zati kontinuitet koji je imala agresija na
BiH te kulminaciju koju je doivjela agre-
sija sa pokoljem u Srebrenici. Krsti je
zauzimao visoko mjesto u vojnoj hijerar-
hiji, tako da ga se ne bi moglo porediti sa
Deronjiem ija se odgovornost podvodi
dijelom pod politiku, a Krsti je direktni
naredbodavac provoenja egzekucija,
protjerivanja itd.
Kada su 2. oktobra 1998. godine ma-
skirani vojnici SFOR-a iz putnikog vo-
zila marke golf, na putu Brko-Bijeljina,
nakon to su ga udarili tupim predmetom
u glavu, izvukli nepokretnog general-ma-
jora Radislava Krstia i njegovog vozaa
Sau Jankovia, rukovodstvo Republike
Srpske na elu sa radikalom Nikolom Po-
plaenom bilo je u prvom trenutku okira-
no, jer Krsti do tada nije bio niti na jed-
nom spisku optuenih za ratne zloine, a
na hijerarhijskoj vojnoj ljestvici bio je
skoro u samom vrhu. Ve nakon prvog
oka, kada su shvatili da je u jednom danu
njihov komandant Petoga korpusa Vojske
Republike Srpske prebaen u ameriku
vojnu bazu Dobol kod Kalesije, a potom
u nizozemski zatvor Sheweningen, po-
plaena je i najua svita u prekidu zasje-
danja Narodne Skuptine u Banjoj Luci
koja je dogovorila otar nastup prema
SFOR-u i meunarodnim funkcionarima
u Republici Srpskoj. Sve do Krstievog
hapenja reakcije rukovodstva Republike
Srpske na hapenja Srba zbog poinjenih
ratnih zloina bile su iznueno blage, pot-
puno formalnog karaktera, dok je prema
njihovom miljenju hapenje Krstia
predstavljalo otvaranje jednog opasnog
procesa koji je u politikim krugovima u
Banjoj Luci definiran kao poniavanje
srpskog naroda, a zapravo je taj proces
bio udar u temelje i poetak demontae
srpskog entiteta koji je u tom trenutku bio
pod potpunom kontrolom ratnih zloina-
ca. Sve do Krstievog odlaska u Hagg, po
komandnoj odgovornosti za genocid u
Srebrenici nitko nije odgovarao. Haki
Tribunal je imao mnotvo dokaza o poi-
njenim zloinima na tom prostoru, a dio
njih je potvren i od strane Draena Erde-
movia, vojnika koji je priznao sudjelo-
vanje u ubijanju sedamdeset civila iz Sre-
brenice, a da je oko 1.200 ubijenih vidio
svojim oima, tako da je bilo potrebno
napraviti samo listu prioriteta po kojima
bi odgovorni bili pozivani u Hagg. Ra-
dislav Krsti bio je prava osoba za otpoi-
njanje prebacivanja zloinaca u Hagg.
Optunica koja je teretila Radislava
Krstia za poinjene ratne zloine, geno-
cid i protjerivanje Bonjaka Srebrenice,
otpeaena je mjesec dana prije njegovog
hapenja. Krsti se prema tekstu optuni-
ce teretio da je imao namjeru da uniti
dio bosansko-muslimanskog naroda kao
nacionalnu, etniku ili vjersku grupu, ta-
ko to je ubijao pripadnike te grupe i na-
nosio teke tjelesne i duevne povrede
pripadnicima te grupe. Te zloine je Kr-
sti naredio ili ih je poinio prije svega u
Potoarima izmeu 12. i 13. jula 1995.
kada su pripadnici Bratunake brigade,
pod njegovom komandom, po kratkom
postupku vrili pogubljenja mukaraca
Bonjaka oko baze UN-a u ovom mjestu.
Ovdje su se zapravo i desila najvea uboj-
stva.
Zloini pod Krstievom komandom
deavali su se i u jednom veem skladitu
u naselju Kravica, a glavna motivacija za
injenje ovih zloina prema tvrdnji Krsti-
eve obrane, bila je upravo osveta srpskih
vojnika za ono to su navodno poinili
vojnici Nasera Oria u zimu 1993. godine
u ovom naselju. Sredinom jula 1995. go-
dine veliki broj bonjakih civila zaro-
bljen je na cesti Bratunac-Milii da bi
istog ili narednog dana bilo ubijeno. Ma-
sovna ubojstva pod Krstievom koman-
dom poinjena su 14. jula 1995. godine u
naselju Orahovac kod Zvornika. Procje-
njuje se da je oko Zvornika ubijeno skoro
5.000 ljudi. Vinko Pandurevi, koji je ta-
koer optuen za ratne zloine poinjene
u Srebrenici, tih dana slubenom vezom
nazvao je Ratka Mladia protestirajui
to je Krsti teret ubijanja ljudi, odnosno
opasnost za lokalno stanovnitvo koju je
prouzrokovalo zarobljavanje i prisustvo
dvije do tri hiljade bonjakih mukaraca
smjetanih u kole, tvornice i naputene
hale, prebacio na Zvornik. Pandurevi je
nakon prekida razgovora sa Mladiem
kazao: Zvornik nee imati sree 5.000 go-
dina zbog ubijanja ovih 5.000 ljudi.
Upravo su Pandurevievi vojnici ubili
samo u dva dana na lokacijama Brana

Petkovci, Ekonomija Branjevo, kola i
Dom kulture u Pilici i u Kozluku najma-
nje 3.000 civila, dok je veliki broj njih
ubijen u umama prilikom probijanja pre-
ma Tuzli i Kalesiji. U tom trenutku Drin-
ski korpus kojim je komandirao Krsti
sainjavalo je otprilike 15.000 vojnika,
od ega je u aktivnim borbenim djelova-
njima na okupaciji i ienju Srebrenice
sudjelovalo oko 10.000 ljudi, odnosno na
svakog vojnika skoro da je bila po jedna
civilna rtva. Ljubo Beara, Mladiev po-
monik za sigurnost, prema svim analiza-
ma i svjedoenjima bio je najvei maj-
stor ubijanja i vjeruje se da je on i osmi-
slio i osigurao provoenje pokolja u Sre-
brenici. Prikupljajui informacije za ovu
knjigu doao sam do informacije da je
Beara sredinom jula 1995. godine naloio
da se, u pei u kojima se na ekstremno
visokim temperaturama finaliziraju ope-
karski proizvodi u tvornici Novi izvor u
Zvorniku, zarobljeni Srebreniani zatvo-
re i ivi spale. Radnik koji je radio na
ovoj pei kada je dobio naredbu da pri-
premi pe za ovu egzekuciju u paninom
strahu je nestao. Tek e se desetak dana
kasnije doznati da je on pokupivi porodi-
cu pobjegao u Beograd i skrivao se na
nepoznatoj adresi dok ubijanja oko Zvor-
nika nisu zavrena.
Izmeu Beare i Krstia postojala je
stalna koordinacija djelovanja, a upravo
je Beara i bio presudan da je general Mi-
lenko ivanovi 13. jula, kada su ve srp-
ske snage ule u Srebrenicu, smijenjen, a
na njegovo mjesto postavljen Krsti. O
tome je u svojim svjedoenjima pred Tri-
bunalom govorio i Miroslav Deronji,
sam priznavi da ivanovi nije uspije-
vao postaviti takvu strukturu u vojsci koja
bi odgovarala radikalnom vrhu Republike
Srpske. Drinski korpus izvodi ovu opera-
ciju veoma uspeno. Mi nismo stali s ope-
racijom. Idemo do kraja da oslobodimo
teritoriju optine Srebrenica. Civilnom
stanovnitvu garantujemo sigurnost. Bie
bezbedno prevezeni tamo gde oni to ele,
kazao je general Krsti pred televizijskim
kamerama u Potoarima 12. jula 1995.
godine. Kada su kamere iskljuene on je
(koristei se principima Ratka Mladia
koji je istoga dana dijelio bombone bo-
njakoj djeci, a potom naloio njihovo
klanje) naredio da njegovi vojnici krenu u
krvavo ienje terena, tako da je u tom
trenutku otpoelo ubijanje zbog kojeg e
ovaj ambiciozni general tri godine kasni-
je biti osuen na etrdeset i est godina
zatvora. U Potoarima je vojno sposobno
stanovnitvo odvajano na jednu stranu, da
bi potom bilo odvedeno u tzv. bijelu kuu
u kojoj je obavljan njihov tretman, a ene
i djeca su evakuirani autobusima prema
Kladnju. Prilikom odvajanja ak su i dje-
ca od trinaest godina ulazila u grupu sa
vojno sposobnim, a potom i ubijana.
Na suenju generalu Krstiu svjedo-
ila je i jedna ena ijega su sina odvojili,
a potom ubili: Iz lijeve kolone iskoio je
jedan vojnik i obratio se mom djetetu. Re-
kao nam je da se sklonimo udesno, a mom
sinu je kazao: Mladiu, ti e na lijevu
stranu. Zgrabila sam ga za ruku i onda
sam ih molila, preklinjala sam ih. Zato
ga odvodite? Roen je 1981. godine. No
on je ponovio nareenje. A ja sam ga tako
vrsto drala, no on ga je zgrabio. I uhva-
tio je mog sina za ruku i odvukao ga na
lijevu stranu. A on se okrenuo i rekao mi:
"Mama, moe li mi ponijeti ovu torbu?
Moe li je, molim te, uvati?" To je po-
sljednji put da sam mu ula glas.
Pristup suenju Radislavu Krstiu,
barem se tako oekivalo, trebao je biti
obrazac po kojem e se ui u nova sue-
nja po komandnoj odgovornosti za zloi-
ne u Srebrenici. Tribunal je podigao op-
tunicu protiv Vinka Pandurevia, koji je
sa inom potpukovnika bio komandant
Prve zvornike brigade (ova brigada je
ustvari i poinila najvee zloine u Sre-
brenici). Pored njega tu su general Milo-
mir Nasti i pukovnik Milenko ivano-
vi, te pukovnik Ljubomir Beara. U naju-
em krugu za odlazak u Hagg su i kapetan
Dragan Jovi poznat po nadimku Legen-
da komandant ozloglaene jedinice
Drinski vukovi, potpukovnik Vukota Vu-
kovi komandant Skelanske brigade te
jo niz niih oficira koji su uestvovali ili
davali nareenja za injenje zloina. Me-
utim, incident koji je producirao Tribu-
nal imenovanjem zloina u Srebrenici
genocidom, bio je najvei domet, do koga
se kasnije nee nikada pribliiti voenje
ni jednoga procesa, iako je sve do njego-
ve smrti tok suenja Slobodanu Miloevi-
u iao u ovom pravcu. Svjedoenja Kr-
stia, a potom Deronjia, otvorila su iro-
ki prostor za pozivanje novih osumnjie-
nih, s tim da su domae pravosudne insti-
tucije Bosne i Hercegovine preuzele naj-
vei teret u isljeivanju zloina. Suenje
generalu Krstiu otvorilo je i niz drugih
pitanja vezanih za Srebrenicu: Pretresno
vijee je ulo svjedoenja da, iako su bo-
sanske vojne i politike vlasti u Srebreni-
ci traile pomo od ABiH i predsjednika
Bosne Alije Izetbegovia, na njihove mo-
lbe nije stigao nikakav odgovor U kri-
tino vrijeme prioritet su dobile vojne
operacije u Sarajevu. Obrana je predoila
dokaze o "dogovoru" koji je navodno
ARHIVA GENOCIDA
sklopilo vodstvo bosanskih muslimana s
vodstvom bosanskih Srba, a prema kojem
je Srebrenica rtvovana u zamjenu za te-
ritoriju u zoni Sarajeva. Neosporno je da
enklava nije branjena na nain koji bi se
oekivao. Meutim, postojanje jednog ta-
kvog dogovora estoko se osporava i
nema izravne veze s ovim predmetom.
Bilo kakve eventualne teritorijalne raz-
mjene o kojima su se dogovorile suprot-
stavljene vlasti ne opravdavaju grozote
koje su uslijedile nakon zauzimanja Sre-
brenice, niti utjeu na odgovornost gene-
rala Krstia za ta djela.
Ovakvo obrazloenje objasnilo je prvi
put sa slubenog, sudskog nivoa, peku-
lacije koje su postojale o eventualnim za-
mjenama teritorija, te dalo ustvari potpu-
nu valorizaciju tvrdnji da su pregovori o
zamjenama i postojali, jer oni, ak i ako
ih je bilo ne opravdavaju poinjeni geno-
cid.
Tokom pisanja knjige Srebrenica
dokumenti o genocidu imao sam na ras-
polaganju originalni dokument kojim se
iz Generaltaba Armije Republike Bosne
i Hercegovine nalae jedinicama Armije
RBiH u enklavi Srebrenica i epa da
izvode diverzantske akcije, kako bi raste-
retili sarajevsko ratite gdje je pokuava-
na deblokada glavnog grada BiH. Upravo 25
ovaj dokument i naredbu naelnika G
Armije RBiH Envera Hadihasanovia,
za izvoenje ofanzivnih djelovanja, srp-
ska strana je permanentno koristila kao
olakavajuu okolnost za poduzimanje
operacije osvajanja Srebrenice i epe i
stavljanja cijeloga prostora pod kontrolu
jedinica Vojske Republike Srpske. Me-
utim, vojnici UNPROFOR-a iz sastava
nizozemskog bataljuna biljeili su tokom
dvije godine, koliko je Srebrenica bila
pod zatitom UN-a, napade na enklavu sa
poloaja Vojske Republike Srpske, tako
da reakcija iz zatiene zone, iako je prav-
no neopravdana, bila logina reakcija na
naruavanje Rezolucije UN-a o proglae-
nju Srebrenice zatienom zonom.
O autoru J
Mehmed Pargan, bosanskohercego- O
vaki novinar, pisac i publicist, au-
tor je knjige Srebrenica doku- U
menti o genocidu, dokumentarnog
filma Srebrenica zemlja zloina-
R
ca i brojnih tekstova o genocidu u N
Srebrenici. Objavljivao je feljtone o
genocidu u Srebrenici i epi u neko- A
liko bh-listova.
L
 ARHIVA GENOCIDA

RATNI ZLOINCI
Journal Vam donosi popis samo nekih od ratnih zloinaca. elja redakcije bila je objaviti imena svih optuenih
za ratne zloine, meutim, uvidom u podugaki popis shvatili smo da bi za taj poduhvat bilo potrebno vie
specijalnih izdanja Journala.

RATKO MLADI (U BIJEGU)

Ratko MLADI je roen 12. marta 1942. godine u opini Kalinovik u BiH. kolovan je na
vojnoj akademiji JNA u Beogradu, nakon ega je postao starjeina u redovnom sastavu JNA,
a potom i vojsci Srpske Republike Bosne i Hercegovine/Republike Srpske. U junu 1991. Rat-
ko Mladi postavljen je za komandanta 9. korpusa JNA u Kninu, za vrijeme borbi izmeu JNA
i hrvatskih snaga. Dana 4. oktobra 1991. predsjednik SFRJ unaprijedio ga je u in gene-
ralmajora. Dana 24. aprila 1992. Ratko Mladi je unaprijeen u in generalpotpukovnika,
a 25. aprila 1992. postavljen je za naelnika taba/zamjenika komandanta u komandi Druge
vojne oblasti JNA u Sarajevu. Na tu dunost stupio je 9. maja 1992. Dana 10. maja 1992.
Ratko MLADI je preuzeo dunost komandanta u komandi Druge vojne oblasti JNA.
Dana 12. maja 1992. Ratko MLADI je postavljen za komandanta Glavnog taba VRS-a i na
tom poloaju je ostao najmanje do 22. decembra 1996. Dana 24. juna 1994. Ratko MLADI je
unaprijeen u in generalpukovnika.

injenini navodi optunice

U izmijenjenoj optunici se navodi da je Ratko Mladi postavljen za komandanta 9. kor-
pusa Jugoslavenske Narodne Armije (JNA) u Kninu, za vrijeme borbi izmeu JNA i hrvatskih
snaga. Dana 4. oktobra 1991. predsjednik Socijalistike Federativne Republike Jugoslavi-
26 je (SFRJ) unaprijedio ga je u in generalmajora. Dana 24. aprila 1992. Ratko Mladi je
unaprijeen u in generalpotpukovnika, a 25. aprila 1992. postavljen je za naelnika ta-
ba/zamjenika komandanta u komandi Druge vojne oblasti JNA u Sarajevu. Na tu dunost stu-
pio je 9. maja 1992. Dana 10. maja 1992., Ratko Mladi je preuzeo dunost komandanta u
komandi Druge vojne oblasti JNA. U izmijenjenoj optunici se takoer navodi da je Ratko
Mladi 12. maja 1992. postavljen za komandanta Glavnog taba Vojske Republike Srpske
(VRS-a) i da je na tom poloaju ostao najmanje do 22. decembra 1996. Dana 24. juna 1994.
Ratko Mladi je unaprijeen u in generalpukovnika. U optunici se navodi da su od maja
1992. snage pod nadzorom Ratka Mladia artiljerijskom, minobacakom i snajperskom vatrom
djelovale po civilnim dijelovima Sarajeva i civilnim stanovnicima i ustanovama tog grada,
pri emu su ubijale i ranjavale civile, te time i vrile teror nad civilnim stanovnitvom
tog grada. Takoer se navodi da su snage bosanskih Srba pod nadzorom Ratka Mladia pre-
uzele nadzor nad opinama u Bosanskoj krajini i istonoj Bosni. Hiljade ne-Srba su de-
portirane ili prisilno premjetene iz ovih opina, a mnogi su ubijeni ili zatoeni u
zatoenikim objektima.
U optunici se navodi da su od januara do marta 1993., snage bosanskih Srba pod nadzorom
Ratka Mladia napale podruje Cerske u istonoj Bosni i Hercegovini (BiH). Hiljade Bonjaka
pobjegle su na teritoriju pod kontrolom Vlade BiH, ukljuujui Srebrenicu i epu. Poslije
toga su snage bosanskih Srba pod komandom i kontrolom Ratka Mladia poele posveivati po-
sebnu panju zauzimanju strateki smjetene enklave Srebrenica i protjerivanju bonjakog
stanovnitva koje je tamo izbjeglo nakon kampanja "etnikog ienja" u istonoj BiH tokom
J 1992. i 1993. U optunici se navodi da je od 13. do 19. jula 1995., po prijekom postupku
O pogubljeno vie od 7.000 zatoenih bosanskih muslimana koji su zarobljeni na podruju oko
Srebrenice. Od priblino 1. augusta 1995. do priblino 1. novembra 1995., jedinice VRS-a pod
U komandom i kontrolom Ratka Mladia sudjelovale su u organiziranim i opsenim nastojanjima
da se prikriju ubojstva i pogubljenja bosanskih muslimana iz Srebrenice tako to su tijela
R ekshumirana iz masovnih grobnica nanovo zakapale na mjestima na osami.
N
Optunica
A
U izmijenjenoj optunici se Ratka Mladia tereti na osnovu individualne i krivine od-
L govornosti (lan 7(1)) i na osnovu krivine odgovornosti nadreenog (lan 7(3)), po:
 ARHIVA GENOCIDA

dvije toke za genocid (lan 4 Statuta genocid; ili, alternativno suuesnitvo u geno-
cidu), sedam taaka za zloine protiv ovjenosti (lan 5 Statuta - progoni na politi-
koj, rasnoj ili vjerskoj osnovi; istrebljenje; ubojstvo; deportacija i druga neovjena
djela (prisilno premjetanje), i est taaka za krenja zakona i obiaja ratovanja (lan
3 Statuta - ubojstvo; protupravno teroriziranje civila; okrutno postupanje; napadi na
civile i uzimanje talaca).

RADOVAN KARADI
Radovan Karadi je roen 19. juna 1945. godine u opini avnik, danas Republika Crna
Gora, Savezna Republika Jugoslavija. Bio je jedan od lanova osnivaa Srpske demokratske
stranke koja je u Socijalistikoj Republici Bosni i Hercegovini osnovana 12. jula 1990.
godine. Od 12. jula 1990. do 19. jula 1996, kad je dao ostavku, Radovan Karadi je bio
predsjednik SDS-a. U tom je svojstvu, izmeu ostalog, predsjedavao sastancima Glavnog
odbora SDS-a. Bio je dugogodinji suradnik Momila Krajinika, biveg predsjednika Skup-
tine srpskog naroda u Bosni i Hercegovini i lana Savjeta za nacionalnu bezbjednost i
proirenog Predsjednitva takozvane Srpske Republike Bosne i Hercegovine i Biljane Plav-
i, biveg lana kolektivnog Predsjednitva Bosne i Hercegovine, vrioca dunosti Pred-
sjednika Srpske Republike, lana Predsjednitva Srpske Republike i potpredsjednika Repu-
blike Srpske. Postao je predsjednik Savjeta za nacionalnu bezbjednost srpske republike
27. marta 1992. godine. lan trolanog Predsjednitva Srpske Republike postaje 12. maja
1992. godine. Istog dana izabran je za predsjednika Predsjednitva. Radovan Karadi je
uz Momila Krajinika, Biljanu Plavi i druge lanove SDS-a bio u proirenom ratnom
predsjednitvu Srpske Republike od poetka juna 1992. do 17. decembra 1992. godine. S
istima je obnaao dunost lana Vrhovne komande oruanih snaga Srpske Republike otprili-
ke od 30. novembra 1992.
Radovan Karadi je bio iskljuivi predsjednik Republike Srpske od 17. decembra 1992.
do 19. jula 1996. godine, kada je dao ostavku. Od 20. decembra 1992. godine, u svojstvu 27
vrhovnog komandanta oruanih snaga, predsjedavao je sastancima Vrhovne komande.

injenini navodi optunice

Prva optunica protiv Radovana Karadia i Ratka Mladia je prvobitno podnesena 24.
jula 1995. i potvrena od strane suca Jorde 25. jula 1995. Druga optunica je bila pod-
nesena 14. novembra 1995. i potvrena od strane suca Riada 16. novembra 1995.
U izmijenjenoj i dopunjenoj optunici, koja je potvrena 31. maja 2000., navodi se da
je Radovan Karadi, djelujui sam ili u suradnji s drugima, ukljuujui i Momila Kra-
jinika i Biljanu Plavi, u periodu od 1. jula 1991. do 31. decembra 1992., sudjelovao
u krivinim djelima za koja se tereti da bi osiguravao kontrolu nad podrujima Bosne i
Hercegovine koja su proglaena dijelom takozvane "Republike Srpske". Da bi ostvario taj
cilj, elnitvo bosanskih Srba, ukljuujui Radovana Karadia, a u predmetna vremena i
Momila Krajinika, Biljanu Plavi i druge, zapoelo je i provelo takav nain postupanja
koji je ukljuivao uspostavljenje nemoguih uvjeta za ivot, ukljuujui progone i tak-
tiku terora iji je efekt trebao biti da prisili ne-Srbe na odlazak iz tih podruja, de-
portaciju onih koji nisu bili voljni otii i likvidaciju drugih. Snage bosanskih Srba,
koje su obuhvaale vojne, paravojne, te snage Teritorijalne obrane i policije, SDS i or-
gani vlasti koji su djelovali pod rukovodstvom i kontrolom Radovana Karadia, a u pred-
metna vremena Momila Krajinika, Biljane Plavi i drugih, poduzeli su niz raznih akci-
ja kako bi znaajno smanjili broj Bonjaka, bosanskih Hrvata i ostalog nesrpskog stanov- J
nitva opina navedenih u optunici. Od kraja marta do 31. decembra 1992. snage bosanskih
Srba preuzele su ziku kontrolu nad opinama navedenim u paragrafu 9, esto putem e-
O
stokih napada. Ti napadi i preuzimanje vlasti odigravali su se na koordinirani i plani- U
rani nain. Organizaciju i rukovoenje preuzimanjima vlasti, koji su se odigravali od
kraja marta do 31. decembra 1992. godine, te kontinuiranim progonima i deportacijama ko- R
ji su se nastavili do 30. novembra 1995., posebno u opinama Bijeljina i Banja Luka, te
u Srebrenici, koju je UN proglasio "zatienom zonom", i okolini Srebrenice, osigurali
N
su SDS, vojno i policijsko vodstvo i rukovodei organi srpskih opina, ukljuujui krizne
tabove, ratna predsjednitva i ratna povjerenitva.
A
L
 ARHIVA GENOCIDA

Optunica
Optunica tereti Radovana Karadia na osnovu individualne krivine odgovornosti (lan
7(1) Statuta) i krivine odgovornosti nadreenog (lan 7(3) Statuta) po: dvije toke za
genocid (lan 4 statuta - genocid; ili, alternativno suuesnitvo u genocidu), pet taaka
za zloine protiv ovjenosti (lan 5 Statuta - istrebljenje; ubojstvo; progoni na poli-
tikoj, rasnoj ili vjerskoj osnovi; progoni; neovjena djela - prisilne deportacije), tri
toke za krenja zakona i obiaja ratovanja (lan 3 Statuta - ubojstvo; protupravno tero-
riziranje civila; uzimanje talaca), i jednoj toki za teke povrede enevskih konvencija
(lan 2 Statuta - hotimino liavanja ivota).Radovan Karadi uhien je u srpnju 2008.
godine u Beogradu i eka suenje u Den Haggu. Izjavio je da se osjea nevinim.

SREDOJE LUKI
Dana 16. septembra 2005. Sredoje Luki je prebaen u Pritvorsku jedinicu MKSJ-a iz Re-
publike Srpske, Bosna i Hercegovina. Bio je u bijegu skoro sedam godina.
Sredoje Luki (44) optuen je 1998. zajedno s roakom Milanom Lukiem i Mitrom Vasi-
ljeviem za vie zloina, ukljuujui ubojstvo, muenje, napade, pljakanje i unitavanje
imovine, poinjene protiv lokalnog muslimanskog stanovnitva u opini Viegrad, Bosna i
Hercegovina, i njenoj okolini. U optunici protiv Sredoja Lukia navodi se da je prije i
za vrijeme rata radio kao policajac u Viegradu. Godine 1992. pridruio se paravojnoj
grupi Milana Lukia, poznatoj pod nazivom "Beli orlovi" i "Osvetnici". Ta paravojna gru-
pa je suraujui s lokalnom policijom i vojnim jedinicama zavela teror nad lokalnim mu-
slimanskim stanovnitvom. Sredoje Luki se tereti za istrebljenje, progon, ubojstvo i
nehumana djela poinjena u Viegradu od maja 1992. do oktobra 1994. Optube ukljuuju pet
odvojenih incidenata ubojstvo, od kojih su dva naroito stravina.
U optunici se navodi da su 14. juna 1992. Sredoje Luki, Milan Luki i drugi prisili-
li oko 65 ena, djece i starijih mukaraca, Bonjaka, da uu u jednu kuu u Pionirskoj
28 ulici u Viegradu. Kua je zatim zabarikadirana i zapaljena. Pucali su u one koji su po-
kuali da se spase iskakanjem kroz prozor. Gotovo svi koji su bili zakljuani u toj kui
ubijeni su, ukljuujui sedamnaestoro djece starosti od dva dana do 14 godina.
Navodi se da su 27. juna Sredoje Luki, Milan Luki i drugi poinili slian zloin na
jednoj drugoj lokaciji u Viegradu, gdje je ponovo grupa ljudi bila zabarikadirana u jed-
noj kui, koja je potom zapaljena, to je za posljedicu imalo smrt priblino 70 ljudi.

Optunica
U optunici se Sredoje Luki tereti na osnovu individualne krivine odgovornosti (lan
7(1) Statuta) u: sedam taaka za zloine protiv ovjenosti (lan 5 Statuta - istreblje-
nje; progoni na politikoj, rasnoj ili vjerskoj osnovi; ubojstvo; nehumana djela) i pet
taaka za krenja zakona i obiaja ratovanja (lan 3 Statuta - ubojstvo; nasilje nad i-
votom i tijelom; okrutno postupanje)

DRAGAN ZELENOVI ZELJA (NA SLOBODI)

Dragan Zelenovi zvani "Zelja" i "Zeleni", od oca Bogdana, roen 12. februara 1961. u
Foi, od juna 1996. stanuje u ulici Nurije Pozderca 21. Prije rata je radio u Miljevini
J kao elektriar. DRAGAN ZELENOVI je bio jedan od zamjenika komandanta vojne policije i
O voa paravojske u Foi. Uestvovao je u napadu na Fou i okolna sela, kao i u hapenju
civila.
U
R Opi podaci - Foa
Grad i opina Foa nalaze se jugoistono od Sarajeva, u Republici Bosni i Hercegovini,
N na granici sa Srbijom i Crnom Gorom. Prema popisu iz 1991. godine, Foa je imala 40.513
A stanovnika, od ega 51,6% Muslimana, 45,3% Srba i 3,1 % ostalih nacionalnosti. Politiko
i vojno preuzimanje vlasti u opini Foa poelo je prvim vojnim akcijama u gradu 7. apri-
L la 1992. Srpske snage su, uz podrku artiljerije i tekog naoruanja, krenule zauzimati
 ARHIVA GENOCIDA

dio po dio Foe. Preuzimanje vlasti u Foi zavreno je 16. ili 17. aprila 1992. Okolna
sela su ostala pod opsadom do sredine jula 1992. im su srpske snage zauzele dijelove
grada Foe, vojna policija, u pratnji vojnika mjetana i vojnika iz drugih krajeva, po-
ela je hapsiti bonjako i hrvatsko stanovnitvo. Sakupljanje i hapenje muslimana,
mjetana okolnih sela u opini, trajalo je do sredine jula 1992. Srpske snage su odvaja-
le mukarce od ena i zatvarale na hiljade Bonjaka i Hrvata u vie objekata za due ili
krae zatoenje ili ih ustvari drali u kunom pritvoru. Prilikom hapenja mnogi civili
su ubijeni, tueni ili izlagani seksualnom nasilju. Kazneno-popravni dom u Foi, jedan
od najveih zatvora u bivoj Republici Jugoslaviji, bio je glavni objekt za zatoenje
mukaraca. Muslimanske ene, djeca i stariji zatoeni su po kuama, stanovima i motelima
u Foi i okolnim selima ili u centrima za due ili krae zatoenje kao to su Buk Bijela,
gimnazija u Foi i sportska dvorana "Partizan". Mnoge od zatoenih ena podvrgnute su
poniavajuim i degradirajuim ivotnim uvjetima, okrutnom batinanju i seksualnom nasi-
lju, ukljuujui i silovanje. Pored navedenih mjesta za zatoenje, nekoliko ena zatoe-
no je u kuama i stanovima koji su koriteni kao javne kue, a koje su vodile grupe voj-
nika, uglavnom pripadnika paravojske. Ne znajui za postojanje takvih pritvorskih obje-
kata, MKCK i druge organizacije nisu intervenirale. Stoga te zatoenice nisu mogle biti
putene ni razmijenjene.

Optunica
Dragan Zelenovi tereti se na osnovu individualne krivine odgovornosti: u sedam taa-
ka za krenja zakona i obiaja ratovanja (lan 3 - muenje; silovanje) i u sedam taaka
za zloine protiv ovjenosti (lan 5 - muenje; silovanje).

MIROSLAV BRALO - CICKO

Miroslav Bralo poznat i kao "Cicko" roen je 13. oktobra 1967. u Kratinama, opina Vi-
tez. Prije rata radio je u tvornici "Slobodan Princip Seljo". Sve vrijeme na koje se od- 29
nosi ova optunica Bralo je bio pripadnik grupe specijalnih snaga u okviru HVO zvane
"Dokeri".

Optunica
Prvobitna optunica protiv Miroslava Brale podnesena je 3. novembra 1995., potvrena
10. novembra 1995. i objelodanjena 12. oktobra 2004. Tuilatvo je 19. jula 2005. podni-
jelo izmijenjenu optunicu (dalje u tekstu: optunica) u okviru sporazuma o izjanjavanju
o krivici sklopljenog izmeu optuenog i Tuilatva. U optunici se navodi da su barem
od januara 1993. pa barem do sredine jula 1993., oruane snage Hrvatske Zajednice Herceg-
Bosna, poznate kao Hrvatsko vijee odbrane (HVO), bile u oruanom sukobu s Oruanim sna-
gama Vlade Republike Bosne i Hercegovine (BiH). Dalje se navodi da je od poetka nepri-
jateljstava u januaru 1993., HVO napadao sela nastanjena uglavnom bosanskim muslimanima
u dolini rijeke Lave u srednjem dijelu Bosne i Hercegovine i da je rezultat tih napada
bio veliki broj mrtvih i ranjenih civila.
Pored toga, u optunici se navodi da su civili zarobljavani, odvoeni iz svojih mjesta
stanovanja, tjerani na prisilni ziki rad, mueni, te seksualno, ziki i mentalno zlo-
stavljani. HVO je uhapsio na stotine Bonjaka civila i odveo ih na mjesta kao to su ki-
no-dvorana i veterinarska stanica u Vitezu, koja su koritena za pritvaranje.
U optunici se navodi da je Miroslav Bralo, poznat i kao "Cicko", za sve vrijeme na
koje se odnosi ova optunica, bio pripadnik grupe specijalnih snaga u okviru HVO-a zvane J
"Dokeri". Optueni se za zloine navedene u optunici teretio na osnovu individualne
krivine odgovornosti. U optunici se navodi da je 16. aprila 1993. Miroslav Bralo za-
O
jedno s drugima uestvovao u iznenadnom napadu na selo Ahmii. Svrha i cilj napada bili U
su da se izvri etniko ienje Ahmia, da se pobiju svi vojno sposobni mukarci Musli-
mani, da se spale sve kue Muslimana i da se iz sela pod prisilom protjeraju svi stanov- R
nici Muslimani. U optunici se dalje tvrdi da su jednog dana izmeu 21. aprila 1993. i
10. maja 1993., na podruju sela Kratine, Miroslav Bralo i drugi pripadnici HVO-a uhap-
N
sili tri nenaoruana mukarca Muslimana, odveli ih u oblinju talu i premlatili. Neko- A
liko sati kasnije, Miroslav Bralo je istu trojicu mukaraca muslimana odveo na jedno
umovito podruje, gdje ih je ubio. Takoer se navodi da je u periodu od 21. aprila 1993. L
 ARHIVA GENOCIDA

do 10. maja 1993., Miroslav Bralo u suradnji s drugim pripadnicima HVO-a drao zatvorene
civile Bonjake koje je prisiljavao da kopaju rovove oko sela Kratine. Pored toga, Miro-
slav Bralo je prisiljavao zatvorenike Muslimane da prakticiraju jedan obred katolike
vjere pod prijetnjom nanoenja tjelesnih povreda i smrti.
Izjasnio se krivim i osuen na 20 godina zatvora.

Neki od zloina za koje je osuen

Ubojstvo; progon; silovanje; muenje; neovjeno postupanje (teke povrede enevskih
konvencija iz 1949., krenja zakona i obiaja ratovanja, zloini protiv ovjenosti).
Ubojstvo Mirnese Salki, ubojstvo jednog neidenticiranog mukarca i pomaganje prilikom
ubojstva 14 civila Bonjaka - sve lanova porodice Salki i porodice Mehmeta eremia -
od kojih su devetero bila djeca. Ubojstvo tri uhapena mukarca muslimana.
Okrutno silovanje i muenje jedne ene bosanske muslimanke - svjedokinje A - kao i
njeno zatoenitvo tokom otprilike dva mjeseca gdje su je oni koji su je drali u zaro-
bljenitvu i dalje napastovali kada im se to prohtjelo. Uestvovanje u nezakonitom zato-
enju i neovjenom postupanju s civilima bosanskim muslimanima, koji su koriteni za
kopanje rovova oko sela Kratine i kao "ivi titovi" u cilju zatite snaga HVO-a od snaj-
perskog djelovanja. Podmetanje poara u brojne kue, postavljanje i detoniranje eksplo-
ziva kojim je unitena damija u donjem dijelu Ahmia, na podruju doline rijeke Lave u
srednjem dijelu Bosne i Hercegovine.

MILOMIR STAKI
Milomir Staki je roen 19. januara 1962. godine u Mariki u opini Prijedor, BiH. Po
zanimanju je ljekar. Kao istaknuti lan SDS-a u Prijedoru, Milomir Staki je 4. januara
1991. izabran za potpredsjednika Skuptine opine Prijedor. Dana 11. septembra 1991. iza-
bran je za potpredsjednika Optinskog odbora SDS-a u Prijedoru. Takoer je bio predsjed-
30 nik paralelne Skuptine srpskog naroda optine Prijedor "u sjeni", jo od 17. januara
1992. godine. Dana 30. aprila 1992., nakon to je SDS silom preuzeo vlast u Prijedoru,
postao je predsjednik SDS-ovog Kriznog taba optine Prijedor, koji je djelovao i pod
nazivom Ratno predsjednitvo. Dana 20. maja 1992. Milomir Staki je slubeno imenovan za
predsjednika Kriznog taba optine Prijedor. Optueni Milomir Staki je bio ukljuen u
planiranje i uspostavljanje paralelne srpske vlasti, kriznog taba i policije u Prijedo-
ru u okviru priprema za preuzimanje vlasti silom. U svojim ulogama iznesenima u paragra-
fu 22., poticao je te na druge naine pomagao i podravao poinjenje zloina poinjenih
u opini Prijedor. Organizirao i podupirao je strukture opinske vlasti koje su vodile
kampanju progona upravljenu protiv nesrpskog stanovnitva. Ta kampanja je ukljuivala
nametanje ivotnih uvjeta koji e nesrpsko stanovnitvo prisiliti da napusti to podruje,
kao i deportacije i prisilno istjerivanje.
Milomir Staki je sudjelovao u radu Kriznog taba i aktivno izvravao svoje dunosti pred-
sjednika. Predsjedavao je sastancima Kriznog taba i potpisao veinu nareenja/odluka koje
je Krizni tab izdao. Ta nareenja/odluke ukljuivali su nareenje o otvaranju zatoenikih
logora Omarska i Keraterm, a ija je glavna namjena bio progon nesrpskog stanovnitva, pre-
kid radnog odnosa za sva lica zatoena u logorima Omarska i Keraterm, te zabranjivanje po-
jedinanog putanja zatoenika na slobodu. Mjesna policija i snage TO-a su sprovodile tu
odluku i nareenja Kriznog taba, te Krizni tab izvjetavale o svome radu. Navodi se da su
u ovim logorima mnogi zatoenici, pogotovo istaknuti pojedinci, kao na primjer intelektual-
ci, strunjaci, privredni, politiki i vjerski lideri, bili mueni, ubijeni i izloeni dru-
J gim neovjenim postupcima od strane snaga bosanskih Srba ili osoba pod njihovom kontrolom.
O U periodu od maja do augusta 1992. stotine zatoenika je ubijeno.
Uhapen 23. marta 2001. (u Srbiji).
U Prebaen na MKSJ 23. marta 2001.
Prvo stupanje pred Sud: 28. marta 2001.
R
N Optunica
A Milomir Staki se tereti na osnovu line krivine odgovornosti (lan 7(1) Statuta) i
krivine odgovornosti nadreenog (lan 7(3) Statuta) u: dvije toke za genocid (lan 4
L Statuta - genocid; ili, alternativno suuesnitvo u genocidu), pet taaka za zloine pro-
 ARHIVA GENOCIDA

tiv ovjenosti (lan 5 Statuta - ubojstvo; istrebljenje; progoni; protjerivanje; neo-

vjeno ponaanje), i jednoj toki za krenja zakona i obiaja ratovanja (lan 3 Statuta
- ubojstvo). Presuda je izreena 31. jula 2003.
Milomir Staki je proglaen kriv po etiri toke za zloine protiv ovjenosti i po
jednoj toki za krenje zakona i obiaja ratovanja. Osuen je na doivotni zatvor.

RADOVAN STANKOVI - RAA

Radovan Stankovi zvani Raa, sin Todora, roen 10. marta 1969. u selu Trebia, op-
ina Foa, bio je stalno nastanjen u Miljevini. Bio je vojnik Miljevinskog bataljona Fo-
anske taktike brigade. Tokom perioda na koji se odnosi optunica, komandant Miljevin-
skog bataljona bio je Pero Elez. Zajedno s drugim vojnicima bosanskih Srba, konkretno
Neom Samardiem i Nikolom Briem, odgovoran je za Karamanovu kuu u Miljevini. Uhapen
od strane SFOR-a: 9. jula 2002. Prebaen na MKSJ: 10. jula 2002.

Optunica
Radovan Stankovi tereti na temelju individualne krivine odgovornosti (lan 7(1)
Statuta):u etiri toke za zloine protiv ovjenosti (lan 5 - porobljavanje; silovanje)
i u etiri toke za krenja zakona i obiaja ratovanja (lan 3 - silovanje; povrede osob-
nog dostojanstva).
Pero Elez, voa srpske paravojske na poloaju regionalne vlasti, komandirao je Milje-
vinskim bataljonom koji je bio potinjen Foanskoj taktikoj brigadi. tab Miljevinskog
bataljona bio je u motelu Miljevina. Neki vojnici pod komandom Pere Eleza, meu kojima
je bio i optueni Radovan Stankovi, smjestili su se u naputenoj kui jednog Bonjaka
koji se zvao Nusret Karaman. Dana 3. augusta 1992. ili priblino tog datuma, Dragoljub
Kunarac, u dogovoru sa Perom Elezom, odveo je FWS-75, FWS-87, FWS-190 i D.B., kao to se
navodi u paragrafu 5.1, iz kue u ulici Osmana ikia br. 16 u Miljevinu, gdje ih je pre- 31
dao Peri Elezu i njegovim ljudima, koji su ih, opet, premjestili u Karamanovu kuu. Ka-
ramanova kua nalazi se u blizini taba bataljuna.
Kasnije su i druge ene i djevojke zatoene u Karamanovoj kui. Neke od njih su imale
svega dvanaest i etrnaest godina. U razdoblju od 3. augusta 1992. ili priblino tog da-
tuma, pa do otprilike 10. oktobra 1992., u Karamanovoj kui ukupno je drano najmanje
devet ena i djevojaka, meu kojima su bile FWS-75, FWS-87, FWS-132, FWS 190, A. S., A.
B., J. B. i J. G., koja je imala 12 ili 13 godina i bila zatoena u Karamanovoj kui od
otprilike 6. augusta do otprilike sredine augusta 1992. Kao to je navedeno u paragrama
5.1-5.4, D. B. je bila zatoena u Karamanovoj kui u razdoblju od 3. augusta, pa do 10.
oktobra 1992. ili oko tog datuma.
Radovan Stankovi, zajedno sa srpskim vojnicima Nedom i Nidom Samardiem i Nikolom
Briem, bio je zaduen za Karamanovu kuu. On nije samo snabdijevao Karamanovu kuu dje-
vojkama i enama bonjake nacionalnosti da bi ih srpski vojnici i drugi mukarci srpske
nacionalnosti mogli seksualno zlostavljati, nego je i strogo kontrolirao kretanje tih
djevojaka i ena. Tokom perioda na koji se odnosi optunica, tonije sredinom augusta
1992., Stankovi je u Karamanovu kuu doveo FWS 132 i A. S. Na period od dva dana doveo
je i A. B. i M, muslimanske djevojice stare 12 odnosno 14 godina. Pustio ih je nakon dva
dana. Kasnije, sredinom septembra 1992., otiao je u Fou i iz autobusa kojim su Bonja-
ci deportirani iz Foe izveo A. B., s kojom su u autobusu bili njeni roditelji. Stankovi
se u Karamanovu kuu vratio s A. B., gdje je ona zatoena i potom ju je silovao i na dru-
ge naine zlostavljao Pero Elez. Stankovi je sudjelovao u dodjeljivanju djevojaka i e- J
na srpskim vojnicima, kako bi ih ti vojnici mogli silovati i na druge naine seksualno
zlostavljati. Djevojke i ene koje nisu bile konkretno dodijeljene odreenim srpskim voj-
O
nicima, to je bio sluaj sa A. S., FWS-132 i A. B., mogao je da siluje bilo koji vojnik U
kojem je bilo doputeno da ue u Karamanovu kuu. Stankovi je sam sebi dodijelio FWS-190
od 3. augusta do 6. augusta 1992. ili priblino tog datuma. On je od 7. avgusta 1992. ili R
priblino tog datuma dodijelio J. G. Nikoli Briu. Kasnije je dodijelio FWS-75 i FWS-87
jednom srpskom vojniku zvanom Rocco. Doveo je jednog srpskog vojnika koji se zvao Radi- N
voje Markovi i rekao mu da siluje FWS-75. Posljednjeg dana boravka FWS-75 u Karamanovoj
kui, Stankovi je u kuu doveo jednog Srbina koji se zvao Cicmil da siluje FWS-75. Kada
A
je FWS-75 to odbila, Stankovi je Cicmilu dao A. S. da je siluje. L
 ARHIVA GENOCIDA

Radovan Stankovi, Pero Elez, Nikola Bri, Neo i Zoran Samardi i srpski vojnici
koji su ivjeli u kui poniavajue su postupali prema enama i djevojkama, kao da su im
one bile osobna svojina. Djevojke i ene su ponekad tjerali da kupaju vojnike prije nego
to bi ih silovali. Neke djevojke i ene su natjerali da uzmu srpska imena i oblae iza-
zovnu odjeu. Radovan Stankovi ih je nazivao "bulama" ili drugim pogrdnim imenima.
Tokom cijelog perioda zatoenitva djevojke i ene su bile izloene ponavljanim silo-
vanjima i seksualnom zlostavljanju. Veina poinitelja bili su naoruani srpski vojnici,
pripadnici grupe Pere Eleza; neki su bili iz Crne Gore. Pored silovanja i drugog seksu-
alnog zlostavljanja, Stankovi je redovno nareivao svim zatoenicama da rade za njega i
druge srpske vojnike, da im peru uniforme, kuhaju i iste kuu. FWS-87 su u tri navrata
odvodili iz Karamanove kue u druge zgrade u Miljevini. Tada je morala istiti prostori-
je u tim zgradama, kuhati za vojnike i farbati prozorska okna. U Karamanovoj kui zato-
enice su ivjele u stalnom strahu za svoj ivot. Ako bi neka ena ili djevojka odbila
da poslua nareenje, tukli bi je. Vojnici su enama esto govorili da e ih ubiti nakon
to s njima zavre, jer previe znaju. FWS-87 je sve vrijeme zatoenitva u Karamanovoj
kui imala nagon za samoubojstvom.

GOJKO JANKOVI
Gojko Jankovi, od oca Danila, roen 31. oktobra 1954. u selu Trbue u opini Foa,
bio je stalno nastanjen u Foi, u ulici I.G. Kovaia. Jedno vrijeme ivio je u Herceg-
Novom u Crnoj Gori. Prije preuzimanja Foe radio je u poduzeu ipad-Magli i bio vlasnik
kaa u Trnovai. Bio je jedan od potkomandanata vojne policije i jedan od glavnih voa
paravojske u Foi. Sudjelovao u vojnom napadu na Fou i vie okolnih sela kao i u hape-
nju civila na rukovodeim poloajima. U svojstvu jednog od potkomandanata vojne policije
u Foi, bio je zaduen za vojnike koji su dana 3. jula 1992. uhapsili grupu ena i pre-
bacili ih u vojni objekt Buk Bijela na ispitivanje. Po svom poloaju, bio je odgovoran
za djela njemu podreenih vojnika i znao je ili je bilo razloga da zna da njegovi podre-
32 eni seksualno zlostavljaju muslimanke za vrijeme ili neposredno poslije ispitivanja.
Gojko Jankovi je osobno uestvovao u ispitivanju i silovanju ena u Buk Bijeloj.

Optunica
Na osnovu individualne krivine odgovornosti (lan 7(1) Statuta MKSJ) i na osnovu kri-
vine odgovornosti nadreenog (lan 7(3) Statuta MKSJ) optuen za: krenja zakona i obi-
aja rata i zloine protiv ovjenosti
Datum dobrovoljne predaje: 14.3.2005.
Prebaen na MKSJ: 14.3.2005.

ZORAN VUKOVI
Zoran Vukovi, roen 6. septembra 1955. u Brusnoj, opina Foa, Republika Bosna i Her-
cegovina.
Uhapen od strane SFOR-a 23. decembra 1999.
Prebaen u MKSJ 24. decembra 1999.
Prvo stupanje pred Sud: 29. decembra 1999. izjasnio se da nije kriv po svim tokama
J optunice.
Presuda: 22. februara 2001., osuen na 12 godina zatvora.
O Presuda albenog vijea: 12. juna 2002., potvrena kazna od 12 godina zatvora.
Prebaen u Norveku na odsluenje kazne: 28. novembra 2002.
U Izdrava kaznu.
R
Optunica ("Foa")
N U optunici se navodi da je od sredine maja opina Kalinovik bila pod kontrolom srpskih
A snaga. Nakon to je zauzeta, uslijedile su mjere uperene protiv nesrpskog stanovnitva,
ukljuujui i hapenja. Dok je muko nesrpsko stanovnitvo zatoeno u vojnom skladitu Ba-
L rotni, ene i djeca su zatoeni u Osnovnoj koli u Kalinoviku. ene i djevojice, od kojih
 ARHIVA GENOCIDA

su neke imale samo 12 godina, su bile podvrgnute seksualnom zlostavljanju i silovanju za

vrijeme njihovog zatoenitva u Osnovnoj koli u Kalinoviku. Pored centara za pritvor, vi-
e ena je bilo zatvoreno u kuama i stanovima koji su koriteni kao javne kue kojima su
upravljale grupe vojnika, uglavnom pripadnika paravojnih formacija.
U redigiranoj optunici, koja je potvrena 16. februara 2000. navodi se da je u pred-
metnom razdoblju Zoran Vukovi bio zamjenik zapovjednika vojne policije i voa paravojnih
jedinica u Foi i tereti se posebno za uee u seksualnom zlostavljanju, ukljuujui i
grupno silovanje, ena i djevojaka u gimnaziji u Foi tokom jula 1992., seksualno zlo-
stavljanje ena, ukljuujui 15-godinju i 16-godinju djevojku u sportskoj dvorani "Par-
tizan" i odvoenju ena iz dvorane u kue i stanove gdje su bile seksualno zlostavljane,
od jula do augusta 1992. Zoran Vukovi tereti se na temelju individualne krivine odgo-
vornosti za: krenja zakona i obiaja ratovanja (lan 3 - muenje; silovanje) i zloine
protiv ovjenosti (lan 5 - muenje; silovanje).

RADOMIR KOVA - KLANFA

Radomir Kova, zvani Klanfa, od oca Milenka, roen 31. marta 1961. u Foi, bio je stal-
no nastanjen u Foi u Samoborskoj ulici. Bio je jedan od zamjenika komandira vojne poli-
cije i voa paravojnih jedinica u Foi. Uestvovao je u napadu na Fou i okolna sela i
hapenju civila.
Uhapen od strane SFOR-a 2. augusta 1999.
Prebaen u MKSJ 2. augusta 1999.
Prvo stupanje pred Sud: 4. augusta 1999., 24. septembra 1999. izjasnio se da nije kriv
po svim tokama optunice
Presuda: 22. februara 2001., osuen na 20 godina zatvora
Presuda albenog vijea: 12. juna 2002., potvrena kazna od 20 godina zatvora.
Prebaen u Norveku na odsluenje kazne: 28. novembra 2002.
Izdrava kaznu.
33
Optunica ("Foa")
U optunici se navodi da je u predmetnom razdoblju Radomir Kova bio jedan od zamjeni-
ka zapovjednika vojne policije i voa paravojnih jedinica u Foi. Navodi se da je on bio
ukljuen u napad na Fou i okolna sela i hapenje civila. Radomir Kova tereti se na te-
melju individualne krivine odgovornosti (lan 7(1)) Statuta Meunarodnog suda za: kre-
nja zakona i obiaja ratovanja (lan 3 - silovanje; povrede osobnog dostojanstva) i zlo-
ine protiv ovjenosti (lan 5 - porobljavanje; silovanje).

DRAGOLJUB KUNARAC - ZAGA

Dragoljub Kunarac, zvani Zaga i Dragan, od oca Alekse i majke Stojke, roen je 15. ma-
ja 1960. u Foi. Prije rata je nekoliko godina ivio u Tivtu, u Crnoj Gori. Od juna 1992,
ako ne i prije, pa do februara 1993, bio je komandant specijalne izviake jedinice Voj-
ske bosanskih Srba. U vrijeme na koje se odnosi ova optunica, ta se specijalna jedinica
sastojala od dobrovoljaca, uglavnom iz Crne Gore, od kojih je neke optueni lino regru-
tirao. tab Dragoljuba Kunarca bio je u jednoj kui u ulici Osmana ikia br. 16 u nase-
lju Alada u Foi. Poslije preuzimanja Foe, tamo je boravio sa 10 do 15 vojnika. U svoj-
stvu komandanta ovih vojnika, bio je odgovoran za postupke vojnika koji su mu bili po- J
dreeni i znao je ili imao razloga znati da njegovi podreeni seksualno zlostavljaju
Bonjakinje. Lino je sudjelovao u seksualnom zlostavljanju i silovanju ena.
O
Dobrovoljno se predao 4. marta 1998. U
Prebaen u MKSJ 5. marta 1998.
Prvo stupanje pred Sud: 13. marta 1998.; 25. marta 1998.; 24. marta 1999. izjasnio se R
da nije kriv po svim tokama optunice.
Presuda Pretresnog vijea: 22. septembra 2001., osuen na 28 godina zatvora N
Presuda albenog vijea: 12. juna 2002., potvrena kazna od 28 godina zatvora.
Prebaen u Njemaku na odsluenje kazne: 12 decembra 2002.
A
Izdrava kaznu. L
 ARHIVA GENOCIDA

Optunica ("Foa")
Dragoljub Kunarac tereti se na temelju individualne krivine odgovornosti (lan 7(1))
i na temelju krivine odgovornosti nadreenog (lan 7(3)) za: zloine protiv ovjenosti
(lan 5 - muenje; silovanje; porobljavanje) i krenja zakona i obiaja ratovanja (lan
3 - muenje; silovanje; povrede osobnog dostojanstva.

MOMILO PERII
Momilo Perii, od oca Svetozara, roen je 22. maja 1944. u Kotuniima u Srbiji,
SFRJ. Postao je pripadnik JNA i 1966. diplomirao na Vojnoj akademiji Kopnene vojske. Ka-
da je poeo sukob u bivoj Jugoslaviji, Momilo Perii je bio komandant Artiljerijskog
kolskog centra JNA u Zadru. U januaru 1992. Momilo Perii je imenovan za komandanta
novoformiranog 13. korpusa (Bileki korpus) JNA, ije je komandno mjesto bilo na podru-
ju Mostara, u SFRJ. U maju 1992., nakon to se JNA formalno povukla sa teritorije BiH,
ime joj je promijenjeno u Vojsku Jugoslavije. U junu 1992. Perii je postavljen za na-
elnika Generaltaba i zamjenika komandanta Tree armije sa sjeditem u Niu. Njen ko-
mandant postao je u aprilu 1993. Postao je naelnik Generaltaba VJ 26. augusta 1993. ili
priblino tog datuma i tu dunost je obavljao do 24. novembra 1998. On je bio najvii
ocir u VJ i imao je opu nadlenost i odgovornost za njeno funkcioniranje. Po jugosla-
venskom zakonu, bio je podreen jedino predsjedniku Savezne Republike Jugoslavije.

Optunica
Na osnovu individualne krivine odgovornosti (lan 7(1) Statuta MKSJ) i na osnovu kri-
vine odgovornosti nadreenog (lan 7(3) Statuta MKSJ) optuen za: krenja zakona i obi-
aja rata i zloine protiv ovjenosti.
Datum dobrovoljne predaje: 7.3.2005.
34 Prebaen na MKSJ: 7.3.2005.
Prvo stupanje pred Sud: 9.3.2005.

ELJKO RANJATOVI - ARKAN

eljko Ranjatovi, zvani "Arkan", roen je 17. aprila 1952. u Breicama u Sloveniji.
U vrijeme priprema za rat u Hrvatskoj, 11. oktobra 1990. u manastiru Pokajnica kod Veli-
ke Plane, Arkan je osnovao Srpsku dobrovoljaku gardu, paravojnu formaciju poznatu i po
imenu "Arkanovi tigrovi". Dio huligana iz navijakih redova "Delija" regrutirao je u re-
dove "Tigrova". Rano ujutro, 29. novembra 1990, Arkan i grupa njegovih "vojnika" uhape-
ni su nedaleko od Zagreba, "do zuba" naoruani. Meu uhapenima je bio i Goran Hadi,
kasniji funkcionar tzv. Republike Srpske Krajine. Grupa je uhapena pod optubom da je
pokuala izvriti atentat na te godine izabranog hrvatskog predsjednika Franju Tumana.
Nakon est mjeseci istrage, juna 1991, Arkan je osuen na 20 mjeseci zatvora zbog "pri-
premanja i sudjelovanja u oruanoj pobuni uperenoj protiv dravnog ustrojstva i suvere-
niteta Republike Hrvatske", ali je posle 196 dana provedenih u hrvatskom zatvoru, iz jo
uvijek nepoznatih razloga, osloboen.

J Rat u Hrvatskoj i Bosni

Poetkom rata, "Tigrovi" su se pridruili akcijama u okviru "oslobaanja Vukovara" i
O tada su postali poznati iroj javnosti. Svjedoci pamte da su "Tigrovi" imali povlaten
U status u odnosu na regularne jedinice vojske koja se tada jo uvijek zvala JNA. Nakon to
su hrvatske vojne jedinice istjerane iz Vukovara, "Tigrovi" su poeli da protjeruju pre-
R ostale hrvatske civile i da pljakaju naputene kue. Njihova surovost se vrlo brzo pro-
ula, a komandant Arkan je mnoge akcije lino predvodio. Za vrijeme rata u Hrvatskoj,
N Arkan je bio u veoma dobrim odnosima sa Radovanom Stojiiem Badom, tadanjim komandan-
A tom Teritorijalne odbrane Slavonije, Baranje i Zapadnog Srema, koji je ubijen 11. aprila
1997. Stojii je vaio za jednog od najbolje obavijetenih ljudi u Srbiji, a kao pri-
L padnik MUP-a Srbije, bio je direktno odgovoran Slobodanu Miloeviu. I Stojiievo kao i
 ARHIVA GENOCIDA

jo 500 razliitih ubojstava u Srbiji, jo uvijek nisu rasvijetljeni. Sa Stojiieve sa-

hrane ostala je upamena fotograja na kojoj Arkan stoji neposredno iza lea tadanjeg
predsjednika Miloevia. Nakon pada Vukovara, Arkan osniva Centar za obuku dobrovoljaca
u jednoj naputenoj kasarni u oblinjem Erdutu, a radi i na vlastitoj medijskoj promoci-
ji prodajui video kasete sa snimcima priprema svojih "Tigrova". No, u to vrijeme, meu
ratniki raspoloenim dijelom Srbije, krajike paravojne jedinice i njihovi komandanti
su bili daleko popularniji, a meu njima se isticao tada misteriozni kapetan Dragan. Osim
brige o medijskom imidu, Arkan se tada posveuje i (nelegalnom) biznisu. U istonoj Sla-
voniji, blizu granice sa Jugoslavijom, otvorio je benzinsku pumpu koja je predstavljala
distributivni centar za krijumareni benzin u Srbiji. Odmah nakon to je kriza u Bosni
prela toku kada je postalo jasno da je rat neizbjean, Arkan i njegovi "Tigrovi" se iz
Slavonije sele u Bosnu, ime poinje jedna od najcrnjih epizoda u novijoj historiji re-
gije. U sklopu priprema za stvaranje srpske drave na teritoriji Bosne i Hercegovine,
Arkanove jedinice upadaju u Zvornik i Bjeljinu i vre protjerivanje bonjakih civila (uz
obaveznu pljaku njihovih kua). Brutalnost i surovost kojom su to inili bila je zapa-
njujua. Fotograje iz Bjeljine, poetkom aprila 1992., obile su svijet, a Arkanove ak-
cije, kao i nespremnost srpskih vlasti da se distanciraju od njih, predstavljale su glav-
ni povod za odluku Meunarodne zajednice da uvede sankcije prema Srbiji i Crnoj Gori.

Politika karijera
U meuvremenu je Ranjatovi, uspjeno koristei medije koji su u to vrijeme irili
nacionalistiku histeriju, postao simbol srpskog heroja meu ratniki opredijeljenim Sr-
bima. Tu popularnost je planirao iskoristiti da bi uao u politike vode. Na izborima
1992. godine, kao nezavisni kandidat, postaje poslanik Skuptine Srbije izabran u izbor-
noj jedinici Pritina (odakle mu je inae majka). No, to nije zadovoljavalo njegove po-
litike apetite pa je prionuo na osnivanje stranke. Neposredno pred izbore 1993. osniva
Stranku srpskog jedinstva, s izrazitim nacionalistikim programom i nainom rada. Tokom
izborne kampanje, mnogi su ovu stranku shvaali kao Miloevievu zamjenu za eeljeve
radikale koji su se u to vrijeme (kasnije se pokazalo sasvim privremeno) "izmakli kon-
troli" i bar naizgled, predstavljali izrazitu opoziciju Miloeviu i njegovoj partiji. 35
Arkan je uloio ogromna sredstva na izbornu kampanju. U cijeloj Srbiji gotovo da se nisu
mogli pronai kiosk ili butik koji nisu bili izlijepljeni plakatima, lecima i amblemima
stranke. Neki su u to vrijeme tvrdili da se po izlijepljenim obiljejima moglo vidjeti
gdje Arkan i njegovi ljudi udaraju reket. I pored svega navedenog, srpski birai nisu
bili naroito impresionirani - Stranka srpskog jedinstva nije osvojila ni jedan skuptin-
ski mandat. Nakon neuspjeha na izborima 1993, Arkan se vie nije pokuavao probiti u po-
litiki vrh, ve se posvetio biznisu.

Ubojstvo kriminalca ili ubojstvo svjedoka?

Nakon Daytonskog sporazuma, Arkan se postepeno povlaio iz javnosti, osim kada se po-
javljivao u svojstvu Cecinog supruga ili "savetnika" u FK "Obili". Usporedo sa tim po-
ela je rasti njegova "popularnost" meu zapadnim novinarima koji su se takmiili u pro-
nalaenju dokaza o ratnim zloinima koje je Arkan poinio. U tome je prednjaila novi-
narka CNN-a Kristian Amanpour koja je priredila prvi dokumentarac u historiji te medijske
kue, a u kome je upravo Arkan igrao glavnu ulogu. U intervjuima i izjavama novinarima,
Arkan je uporno negirao sve optube. A neposredno nakon emitiranja dokumentarca, na kon-
ferenciji za tampu, najavio je i da e tuiti CNN zbog klevete.
Sa poetkom NATO intervencije u Jugoslaviji, Arkanovo ime se ponovo pojavilo u udarnim
vijestima svjetskih agencija koje su javljale da je Arkan ponovo okupio svoje "Tigrove"
i da se sprema otii na Kosovo. Arkan je to demantirao, tvrdnjama da e "Tigrove" okupi- J
ti samo u sluaju kopnene intervencije NATO trupa. Demantirao je i kasnije tvrdnje doma-
ih nezavisnih medija da se priprema za pregovore sa Hakim tribunalom, iji je glavni O
tuilac Louis Arbour 31. marta 1999, objelodanila da je jo septembra 1997. podigla op-
tunicu protiv Ranjatovia. Svega nekoliko dana pred Arkanovo ubojstvo po beogradskoj
U
ariji, ali i svjetskim medijima, ponovo su poele kruiti prie o dokazima protiv Mi- R
loevia koje je Arkan spreman uruiti Hakom sudu u zamjenu za oslobaanje od optunice.
Tuilac Meunarodnog suda na veliku alost brojnih rtava ovog zloinca nikada nije uspio N
proitati optunicu podignutu protiv Arkana koja je podignuta jo 1997. i vodila se kao
Predmet broj: IT-97-27-I. Arkan je ubijen u beogradskom hotelu "Interkontinental" 15.
A
januara 2000. godine. L