İnsan Kaynakları Denetimi Sayıştay Raporu

T.C.
SAYITAY
135. KURULU YILDNM YAYINLARI
NSAN KAYNAI YNETMNN

DENETM
EVR DZS
ANKARA, 1997
T.C. SAYITAY
135. KURULU YILDNM YAYINLARI
NSAN KAYNAI YNETMNN

DENETM
EVR DZS
ANKARA, 1997
zgn Ad
Auditing Human Resource Management
Kanada Saytay (1985) tarafndan hazrlatlan

kitapktan dilimize aktarlmtr.
Saytay mensuplarnn kullanm iin bastrlmn.
eviri Dizisi Yayn No: 16
Birinci Basm
Aralk, 1997
SUNU
nsan kaynann ynetimi, 1980'lerin ortalarndan itibaren personel

ynetimine farkl bir yaklam olarak n plana gemitir. nsan kaynann ynetimi
anlay "insan" esini rgtn merkezinde gren, onu n plana karan bir yaklamdr.
Kanada Saytaynca "nsan Kayna Ynetiminin Denetimi" adyla

yaymlanan bu rehber, nispeten eski tarihli bir alma olmasna ramen, gerek bu alann
ynetimi ve gerekse denetim bakmndan bizim iin olduka yeni kavramlar gndeme
getirmektedir.
Rehberin planlama, eitim sreleri, insan kayna bilgi sistemi, baar

incelemesi ve alann performans lm, personel fonksiyonunun ynetimi ve
snflandrmas gibi zel alanlar kapsayan insan kayna ynetimine ynelik
denetimlerimizde bir bavuru kayna olacana inanyorum.
Bu vesileyle, evri metnini mesleki slup ve terminoloji asndan gzden

geiren meslek mensuplarmz Uzman Deneti Sacit YRUKER ve Uzman Deneti hsan
GREN'e; dizgi ve mizanpajnda emei geen Bilgi lem Merkezi Kelime lem blm
personeline ve basky gerekletiren Yayn leri grevlilerine teekkr ederim.
Prof. Dr. M. Kmil MUTLUER

Saytay Bakan
nsan Kayna Ynetiminin Denetimi
nsz
I Bu denetim rehberi, insan Kayna Ynetimi denetimlerini yrtrken kendi

personelinin kullanm iin Kanada Saytay Bakanl tarafndan hazrlanmtr.
Rehber, insan kayna ynetimi (KY) denetiminde yararlanlan ortak metodolo-

ji ve ilkeler ile insan kayna ynetiminin aada saylan konulan iin denetim kriterleri
ve dier metodolojileri iermektedir: iK'nn planlanmas, eitim, insan kayna bilgi sis-
temleri, baar deerlendirmesi ve alanlarn i snflandrmas ile personel ynetimi.
nsan kayna ynetiminin daha baka alanlarna ilikin metodoloji ise, ileride bu Rehbe-
re dahil edilebilir.
Rehberdeki metodoloji kamu kurulularnda uygulanan insan kayna yneti-

minin denetimlerinde kazanlan deneyimlerden kaynaklanmaktadr. Gerekli deiiklik-
lerle Rehber kamu iktisadi teebbsleri dahil dier kurulularn denetimlerinde kullan-
labilir. Uygulamada test edildike ve kullananlar uygulanabilirlii ve yararll hakkn-
da grlerini belirttike, Rehber ince ayrntlar ve gelimeler eklenmek zere yeniden
gzden geirilecektir.
Denetimin nemli aamalarnda ve bu Rehberdeki metodolojiyi yorumlarken

deneti, insan kayna ynetimi metodolojisini uygulamada kendisine danman yneti-
cilik sorumluluu verilmi olan kiiye bavurmaldr.
-1 -
NSAN KAYNAI YNETMNN DENETM
indekiler
nsz
Giri
Rehberin amac 1
nsan Kayna Ynetimi uygulamalarnn salkl ekilde

yrtlmesinin nemi 1
n bilgiler 3
I. Blm : nsan Kayna Ynetimi Sreci
Personel ynetim faaliyetleri 5
Ynetim destek faaliyetleri 7
Yasal ereve 9
II. Blm : nsan Kayna Ynetiminin Denetimi
Denetim kadrosunun oluturulmas 11
Denetim kriterleri 11
Denetim kriterlerinin uygulanmas 12
Denetim yaklam 13
Denetim metodolojisi 14
Denetimin evreleri 14
Denetim aralar 18
Denetim kantlarnn analizi 26
Raporlanacak konularn belirlenmesi 27
- -
III. Blm : nsan Kayna Ynetiminde Denetim Alanlar
Alt Blm 1- Personel Fonksiyonunun Ynetimi
Giri 29
Personel biriminin rol 29
Personel fonksiyonunun ynetimi 31
Denetim kriterleri ve bunlarn uygulanmas 36
Alt Blm 2- nsan Kayna Planlamas
Giri 53
nsan kayna planlama sreci 55
insan kayna planlamasnda grevler ve sorumluluklar 58
Politikalar 60
Alt Blm 3- Eitim Sreci
Giri 70
Politikalar 70
Eitim sreci 71
Alt Blm 4- nsan Kayna Bilgi Sistemleri
Giri 92
Kamu hizmetlerinde nsan Kayna Bilgi Sistemleri 93
Denetim yaklam 93
- -
Alt Blm 5- Baar ncelemesi ve alann Deerlendirilmesi
Giri 100
Kamusal hizmetinde baar incelemesi ve alann

deerlendirilmesi 101
Kurumsal sreler 102
Alt Blm 6- Snflandrmas
Giri 116
Kamu hizmetinde i snflandrma sistemi 117
Ekler
Ek A Belgeler ve saysal veriler 133
Ek B KY aratrma evresinde mlakat yaplmas nerilen

kiilerin listesi 139
Ek C Personel uzmanlar ve yneticilere sorulacak

olas mlakat sorulan 143
Ek D Ksaltmalar szl 189
ekiller
ekil 1 Kapsaml denetim srecinin KY dilimi 2
ekil 2 nsan kayna ynetiminin eleri 6
ekil 3 Personel fonksiyonunun ynetim modeli 32
ekil 4 nsan kayna planlama sreci 54
- iv -
ekil 5 Eitim sreci standart model 72
ekil 6 Baar inceleme ve alan deerlendirme

sreci modeli 103
ekil 7 Baar inceleme ve alan deerlendirme almalarnn

eleri 104
ekil 8 Kurumlarda ve kurulularda i snflandrmas 123
izelgeler
izelge 1 Planlama evresindeki ana grevler 20
izelge 2 nceleme ve raporlama evrelerindeki ana grevler 23
izelge 3-8 Kriter eleri itibariyle olas denetleme faaliyetleri
izelge 3 Personel fonksiyonunun ynetimi 39
izelge 4 nsan kayna planlamas 62
izelge 5 Eitim 80
izelge 6 nsan kayna bilgi sistemleri 96
izelge 7 Basan incelemesi ve alann deerlendirilmesi.. 109
izelge 8 snflandrmas : 126
-v-
NSAN KAYNAI YNETMNN DENETM
Giri
Rehberin Amac
Rehberin amac:
kamu kesimindeki insan kayna ynetimi sreci hakknda denetinin te-
mel bir bilgi edinmesine yardmc olmak,
denetimi yrtmede ve sorunlar belirlemede gerekli ereveyi ve aralar

vermek,
KY denetimlerinin tutarl, verimli ve etkin bir biimde yrtlmesinin

salanmasna yardmc olmaktr.
Bu Rehber, Kapsaml Denetim Elkitabnda anlatlan kapsaml denetim sreciyle

uyum iindedir. IKY denetiminin, kapsaml denetim sreciyle ilikisi ekil l'de gsteril-
mitir.
nsan Kayna Ynetim Uygulamalarnn Salkl ekilde Yrtlmesinin

nemi
Kanada kamu hizmetlerinde, insan kaynann ynetiminde tasarruf ve etkinlik

konularn artan ilgi ve nem kazanmtr. ayet bir bakanlk ya da kurulu, yeterli bece-
rilerle donanm doru sayda insan ihtiya duyulan yer ve zamanda bulunduramyorsa
ve bu kaynaklar etkili bir biimde ynetilmiyorsa, kurumun iletme maliyeti ve etkinlii
nemli lde etkilenecektir.
-1-
EKL 1
KAPSAMLI DENETM SRECNN

NSAN KAYNAI YNETM DLM
KURUMUN TANINMASI
ARATIRMANIN PLANLANMASI
PLANLAMA VE
TARAMA ALIMASI
YAPILMASI
PLANLAMA
POTANSYEL NEM TAIYAN
KONULARIN
BELRLENMES
ARATIRMA RAPORUNUN VE
DENETM PLANININ ANA
HATLARIYLA HAZIRLANMASI
AYRINTILI DENETM PLANI VE

DENETM PROGRAMLARININ
HAZIRLANMASI
NCELEMENN YRTLMES
VE DENETM KANITLARININ UYGULAMA
ELDE EDLMES
(ARA) RAPORLARININ
HAZIRLANMASI
RAPORLARA SON
BMLERNN VERLMES
RAPORLAMA
RAPORLAMA
-2-
1984-85 Btesi, insan kaynann nemini ve bunlarn salkl ekilde ynetil-

mesine olan ihtiyac ortaya koymaktadr. 30.2 milyar dolar iletme masraflar olmak
zere, devletin toplam harcamalar 95 milyar dolar olarak tahmin edilmitir. letme
masraflannm%42 kadar ya da 12.7 milyar dolar cret, maa ve dier personel harcama-
larna ayrlmtr. Direkt iilik maliyetini belirlemenin yan sra, kamu grevlilerinin sa-
ylan ve yer deitirmeleri, seyahat, ekipman, barndrma gibi maliyet kalemlerini de et-
kilemektedir.
n bilgiler
Federal hkmette insan kayna ynetimine ilgi, 1979 ylndaki Mali Ynetim
ve Hesap Verme Sorumluluuna likin Kraliyet Komisyonu Raporu'nun yaymlanma-
syla artt. Lambert Raporu olarak da bilinen rapor:
Kamu faaliyetlerinin genel ynetiminde etkililie ulamada, btn ynleriyle per-

sonel ynetimi mali ynetimden daha nemli deilse de en az onun kadar nemli-
dir, saptamasn yaptk
Lambert Raporu ile ayn yl yaymlanan Personel Ynetimi ve Liyakat ilkesinin

Gzden Geirilmesi Hakknda zel Komite Raporu (D'Avignon Komitesi) personel sevk
ve idaresi ile insan ynetiminde iyiletirmelere olan ihtiyac vurgulamaktayd. Komite :
alma yasalarna uyum da dahil, insan kayna ynetimi ile personel sevk ve
idaresinin etkili, bamsz ve sreen denetimini...^
nsan kayna ynetimini iyiletirmenin bir yolu olarak nermekteydi:
(1) Kanada. Mali Ynetim ve Hesap Verme Sorumluluua ilikin Kraliyet Komisyonu. Hull: Teda-
rik ve Hizmetler Bakanl, 1979, sayfa 25.
(2) Kanada. Personel Ynetimi ve Liyakat ilkesinin Gzden Geirilmesi Hakknda zel Komisyon
Raporu, Bakan Guy R.D'Avignon. Ottawa. Tedarik ve Hizmetler Bakanl, 1979, sayfa 68.
-3-
Lambert Raporu'nun dikkatleri insan kayna ynetimine ekmesi, personel po-

litikalar, uslleri ve sistemlerinde iyiletirmeler yaplmasna ynelik tavsiyeler retilme-
si amacyla merkezi kurulular baz aratrmalar yapmak zere harekete geirdi. Bu
aratrmalar, i denetilerin almalar ve Saytaym srekli abalaryla btnlendi.
Saytay, insan kayna ynetim srecini denetlemeye 1978 ylnda balad. O

zaman yaplan incelemeler daha ok, insan kayna planlamas, eitim sreleri ve des-
tekleyici insan Kayna biliim sistemlerine ilikin ynetsel kontrol mekanizmalarna y-
nelikti. 1978'den bu yana geen sre iinde Saytay, insan Kayna ynetimi denetimleri
iin daha kapsaml bir yaklam gelitirdi. imdilerde Saytay sistem ve sonu odakl
yaklamlara sahiptir ve yukarda saylan alanlara, baar incelemesi ve alanlarn per-
formansnn lm, personel fonksiyonunun ynetimi ve snflandrlmas konularn
da dahil etmitir. Personele ilikin dier zel alanlarn denetiminde yararlanlacak meto-
doloji iin almalar halen devam etmektedir.
Saytaym 1979'da bildirdii u grler hl geerliliini korumaktadr:
Personel ynetim politikalar, uygulamalar ve sistemleri, kamu kesiminin byk-

ln, etkinliini ve iletme maliyetini nemli lde etkilemektedir. Bir kamu
hizmetinde ya da o hizmetle ilgili i gc maliyetlerinde yaplacak kk deiik-
likler -bir ka yzde birimi ile ifade edilecek deiiklikler- ylda yzlerce milyon
dolarlk harcamaya ya da tasarrufa yol aabilirP^
(3) Kanada. Saytay. Saytayn Avam Kamarasna Sunduu Rapor, mali yl l/Nisan/1978-
31/Mart/1979. Ottawa:1979, s. 175
-4-
Blm I - nsan Kayna Ynetim Sreci
nsan kaynann ynetimi, uygulamann yapld evreden nemli lde etki-

lenen birok faaliyeti ieren karmak bir sretir. Bir kuruluun insan kaynana ilikin
harcamalarn verimli, tutumlu ve etkin ekilde ynetip ynetmediini kavramak iin
btn bu ana faaliyet alanlarnn her birinin incelenmesi gerekir. nsan Kayna yneti-
mini (tKY) oluturan eler basitletirilmi olarak 2 nolu ekilde gsterilmitir. Bunlar
ya ana faaliyet yneticileri tarafndan yrtlen faaliyetlerdir ya da ana faaliyetleri des-
teklemek zere personel uzmanlarnca yrtlen faaliyetlerdir. Her faaliyetin belirli
zellii ve faaliyete ilikin sorumluluklar kurumdan kuruma byk deiiklik gsterebi-
lir. Aadaki paragraflarda KY'nin nemli eleri ksaca belirtilmektedir.
Personel Ynetim Faaliyetleri
nsan kayna ynetimiyle ilgili faaliyetler ana faaliyet yneticilerince ve perso-

nel uzmanlarnca yrtlr. Ana faaliyet yneticileri kendilerine tahsis edilen insan kay-
nann ynetiminden sorumludurlar. Personel uzmanlar ana faaliyet yneticilerine
destek salar ve kendilerine devredilen yetkiler dolaysyla baz faaliyetlerin yrtlme-
sinden birinci derecede sorumludurlar. Genel olarak, insan kayna faaliyetleri unlar
ierir:
Ynetim - insan kaynann kullanmn planlayan, etkileyen, ynlendiren,

kontrol eden kiinin yerine getirdii ilevlerdir. Bu btn IKY elerini birbi-
rine balayan merkezi ynetim ilevini oluturur. Ynetim hedef koyma, ba-
ar incelemesi ve alanlarn performansnn lm, grev tahsisi datm
ve danmanlk gibi alanlarda salkl ynetim uygulamalaryla, alanlarda
istek uyandrmaya (motivasyon) ve ibanda yksek verim salamaya yne-
liktir.
nsan kayna planlamas - gelecekteki insan kayna ihtiyacnn belirlenme-

sini ve bu ihtiyac karlamak zere stratejiler oluturmay ierir, insan kay-
na planlmasnn amac, kuruluun ksa ve uzun vadeli hedeflerini gerek-
letirmek zere, uygun sayda ve gerekli becerilerle donanm personele ihti-
ya duyulan zaman ve yerde sahip olmasn salamaya yardmc olmaktr.
-5-
EKL 2
NSAN KAYNAI YNETMNN ELER
ORTAM
ERKEZ.1 KURUMUN KURUMSAL

PERSONEL NCELKLER,
POLTKALARI VE YETK ALANI
DREKTFLER VE PERSONEL
POLTKALARI
DEVLET
POLTKASI
MAL
VE
SSTEMLER
HARCAMA
VE KONTROI
YNETM
MEKANZ-
SSTEM
MALARI
NSAN
KAYNAI
PLANLAMASI
YNETM
t-lVEREN GC
LKLER KAYNAK
YARATIMI
PERSONEL FONKSYONUNUN YNETM
NSAN KAYNAI BLG SSTEMLER
PERSONEL POLTKALARI VE SSTEMLER
-6-
Eitim - aka belirlenmi ihtiyalar dorultusunda alanlarn ilerini daha

etkin ve sonu alc bir ekilde yapmada gerek duyduklar bilgi, beceri ve de-
neyimi salamaya katkda bulunma faaliyetidir.
Kaynak salama - alanlar ie alma, ilerinde ykseltme (terfi), eitme, ge-

litirme, bir yerden bir greve aktarma ya da ayrma iin gerekli faaliyetleri
ifade eder.
cret ynetimi - cret ve sosyal yardmlar, i deerlendirmesi ve snflandr-

mas, istihdam koullan da dahil olmak zere alanlarn cretlerinin belir-
lenmesini ve ynetimini ierir.
i-veren ilikileri - salkl ii/iveren ilikileri gelitirmeyi ve srdr-

meyi hedefler. i salk ve gvenlii, sendika/danma kurulu, alanlarn
hak arama sistemleri, toplu szleme grmelerinin yrtlmesi de bu ala-
na girer.
Personel uzmanlar btn bu faaliyetlere daha ok danman olarak ve ana faali-

yet yneticisine neride bulunarak ve klavuzluk yaparak katlrlar. Oysa, snflandrma
ve ie alma/atama gibi baz faaliyetler nemli yetkileri olan personel uzmanlarnn al-
t merkezi kurulularca belirlenen kamu kurumlan bazndaki sistemlerin parasdr.
Ynetim Destek Faaliyetleri

Personel politikalar ve sistemleri. Kurulularn kaynak salama, cret yneti-
mi, ii-iveren ilikileri, planlama, eitim gibi KY faaliyetlerine ve genelde KY uygula-
malarna destek vermek zere, eitli personel politikalar ve sistemleri vardr. Bu sis-
temlerin tasrmlarn ve ileme zelliklerini;
kuruluun bykl,
merkezden ynetim derecesi,
kuruluun istikrar,
-7-
sistemin iinde bulundurmak zorunda olduu kontrol mekanizmalar-

nn says,
grev ve sorumluluklarn datm, ve
kuruluun iinde faaliyet gsterdii ortam,
belirler.
Denetim bulgularn elde etmek ve neden sonu analizleri yapabilmek iin de-
netinin bu sistemleri ve bunlarn iinde iledikleri ortam yeterince tanmas, anlamas
gereklidir.
Her ne kadar merkezi kurumun politikalar, kurum ve kurulularn personel

sistemlerinde benzerliklere yol aarsa da, kuruluun zelliklerine gre bu sistemler
nemli lde deiiklik gsterir. rnein byk bir kurulu, kurum ii bir eitim siste-
mi gelitirmi olabilir, nk bu yaklamn en ekonomik olduunu varsaymaktadr. Oy-
sa, kk bir kuruluun kendisinin eitim imknlar hazrlamas gerekmeyebilir ve d
kaynaklara baml olabilir. Benzer biimde, insan kayna planlama faaliyetleri kk
bir kuruluta informel bir biimde yrtlebildii halde, byk ve merkezden bamsz
bir kuruluta planlama amacyla karmak veri analizi gerekebilir.
nsan kayna bilgi sistemleri. nsan kaynann en iyi nasl ynetileceine ili-
kin kararlar genellikle grevler ve kiiler hakknda gncel ve doru bilgilere ihtiya gs-
terir. Bilgi ve onun saklanma biimi (ya elle ya da bilgisayar ortamnda) kuruluun b-
yklne ve de insan kayna planlamas, kariyer planlamas, baar deerlendirmesi
gibi dier personel sistemlerinin gereklerine baldr. rnein, bir byk ya da bir yerin-
den ynetim kuruluu, insan kayna planlama faaliyetlerinde (emekliye ayrlma profili-
nin analiz edilmesi, ie giren ve kanlarn belirlenmesi ve alanlarn beceri dalm
profilinin karlmas gibi faaliyetler) insan kayna ynetimini destekleyen gelikin bilgi
sistemlerine ihtiya duyabilir. Oysa, kk ve bal bir kurulu bylesine gelikin sis-
temlere ihtiya duymayacaktr.
-8-
Personel fonksiyonunun ynetimi. nsan kayna ynetim faaliyetleri yalnzca

personel fonksiyonunun uyguland sistemler ve prosedrlerden etkilenmekle kalmaz,
ayn zamanda personel ynetim uygulamalarndan da etkilenir. Personel fonksiyonunun
faaliyetlerini planlama biimi, personel konularnda tavsiyede bulunma ve yol gsterici-
lik yapma tarz, uygulama ve deerlendirme biimi, yneticilerin kendi insan Kaynan
etkili biimde ynetme kapasitelerini etkiler.
Yasal ereve
Bir kurum veya kuruluun faaliyetleri ekonomik ortam, piyasa koullar, yasal,
toplumsal ve kltrel iklim gibi kurulu d unsurlardan etkilenir. Ne var ki, kamu kesi-
minde kurulularn faaliyetlerini en ok etkileyen Parlamento tarafndan karlan ve
merkezi kurulularca yrtlen yasalardr.
Personel uygulamalar be yasa ile ynetilmektedir: Mal Ynetim Yasas, Kamu

Hizmetinde istihdam Yasas, Kamu Hizmeti Personel likileri Yasas, Kamu Hizmeti
Emeklilik Yasas, Resmi Diller Yasas.
Mal Ynetim Yasas kamu kesiminde personel ynetiminin ilemesini dzenle-

mektedir. Bu yasaya gre, Hazine Kurulu;
personel ihtiyalarnn belirlenmesi,
eitim ve gelimeyle ilgili ihtiyalarn belirlenmesi,
pozisyonlarn snflandrlmas,
cretlerin, alma saatlerinin, izin srelerinin, ayrlmann ve baar dl-

lerinin belirlenmesi ve dzenlenmesi,
disiplin standartlarnn oluturulmas,
alanlarn salk ve i gvenlii ile alma koullarna ilikin standartla-

rn saptanmas,
istihdam sre ve koullarnn mzakere edilmesi,
dahil personele ilikin pek ok konuda dzenleme yapmaya yetkilidir.
-9-
Kamu Hizmeti stihdam Yasas Kamu Hizmeti Komisyonu kurulmasn ngr-

mekte ve kamu hizmetine dardan ya da ierden personel tayini, personele iten el ek-
tirme ya da personeli iten karma, bavuru ve itiraz hakk, devlet memurlarnn politik
faaliyetlerde bulunmalarnn koullan gibi konularda, kriterler getirmekte, yol gsterici
direktifler iermekte ve yetkiler vermektedir.
Kamu Hizmeti Personel likileri Yasas Kamu Hizmeti Personel ilikileri Ku-
rulunun oluturulmasn ngrmekte, toplu szleme usul ile ikayetlerin ve anlama-
lklarn zm iin hkmler koymaktadr.
Kamu Hizmeti Emeklilik Yasas kimlerin emeklilik ve lm yardmna hak ka-

zanacan belirlemekte, fona katkda bulunma biimini ve yardmlarn nasl belirlenece-
ini dzenlemektedir.
Resm Diller Yasas Franszca ve ngilizceyi resmi dil olarak belirlemekte ve

kullanmlar ile ilgili esaslar gstermektedir.
Yasalara bakldnda, her ne kadar Hazine Kurulu ve Kamu Hizmeti Komisyo-

nu'nun insan kayna ynetiminde btn yetkiye sahip olduklar izlenimi domakta ise
de kurumlara byk lde yetki devredilmitir. Hazine Kurulu, eitim, insan kayna
planlamas, snflandrma ve baar incelemesi ve deerlendirme gibi konularda prog-
ramlar hazrlama, standartlar, kurallar koyma, politikalar gelitirme, yorumlama ve izle-
me sorumluluklarn kendisinde sakl tutmutur. Hazine Kurulu szleme srecinde i-
vereni temsilden de sorumludur. Byle olmakla birlikte, Hazine Kurulu tarafndan belir-
lenen program ve politikalarn yrtlmesinden kurumlar sorumludurlar. Benzer biim-
de Kamu Hizmeti komisyonu da, ie alma/tayin politikasn ve st seviyeler iin ie al-
ma/tayin ilemlerini belirleme ve iln etme sorumluluunu kendisinde sakl tutulmu-
tur. te yandan, Komisyon birok pozisyona tayin sorumluluunu kurulularn ynetici
yardmclarna devretmitir ki, onlar da bu sorumluluu ana faaliyet yneticilerine ya
da personel uzmanlarna devredebilirler. Kurumlar merkezi otoritenin izleme, denetle-
me ve deerlendirme grevlerine destek vermek zere belli bilgileri merkezi rgtlere
iletmek zorundadrlar.
-10-
Blm II - nsan Kayna Ynetiminin Denetimi
nsan kayna ynetiminin mali ynden denetlenmesi, bir kurum ya da kurulu-

un kapsaml denetiminin bir parasdr. Denetimin hedefi, insan kaynann ynetimin-
de ekonomi ve/veya etkinlie gereken dikkatin gsterilip gsterilmediini belirlemek ve
insan kayna ynetimi alannda, kurumun programlarn gerekletirme kapasitesini
nemli lde etkilemi ya da etkileyebilecek gl ve zayf noktalar saptamaktadr.
Denetim Kadrosunun Oluturulmas

Kapsaml bir denetimin KY blmnn kadrosunun oluturmak, Kapsaml De-
netim Grup Bakan ile KY grubu arasnda istiareyi gerektirir. KY grubunun bir ele-
man ya da bir insan kayna ynetim danman olan deneti kapsaml denetim ekibinin
yesidir ve kapsaml denetimden sorumlu olan grup bakanna kar sorumludur. De-
neti ilevsel direktifleri KY Grup Bakanndan ald gibi, almalarnn kalite kontro-
l bu Grup Bakannca yaplr. Denetim srecinin nemli karar aamalarnda ve deneti-
nin ya da kapsaml denetim grup bakannn bulgular yorumlamada ya da bu Rehberde
belirtilen genel ereveyi izlemede yardma ihtiyac olduunda, KY Grup Bakanna da-
nlr.
KY denetiminden sorumlu olan denetilerin, ie alma/tayin, snflandrma, ii-

iveren ilikileri, eitim ve gelitirme, insan kayna planlamas ve performans deerlen-
dirmesi gibi birok insan kayna ilevleri hakknda deneyim sahibi olmas gerekir. De-
netinin hkmetin politika ve uslleri hakknda doru bilgi sahibi olmas iin bu dene-
yimin bir blmnn kamu sektrnde kazanlm olmas idealdir. KY denetimi daha
geni aptaki kapsaml denetimin bir paras olduu iin kapsaml denetim konusunda
eitim ve deneyim gereklidir.
Denetim Kriterleri
Bu Rehberin III. blm, insan kayna planlamas, eitimi, bilgi sistemleri, s-

nflandrma, baar incelemesi ve alanlarn deerlendirmesi ile personel fonksiyonu-
nun ynetilmesine ilikin denetim kriterlerini iermektedir. Baka alanlarla ilgili denetim
kriterleri de daha sonra bu Rehbere ek olarak yaymlanacaktr.
-11-
Daha nceki denetimlerde snanm ve deiime uram bu kriterler merkezi

rgtn, performans konularna ilikin politikalar ve direktifleriyle genel olarak uyum
iindedir. Bunlar herhangi bir kuruludaki insan kayna ynetim srecinin deerlendir-
mesinde yararlanlacak makul standartlar ortaya koymaktadr. KY fiili uygulamalarn
bu kriterlere kyasen deerlendirirken, deneti, incelenen kuruluun kendine has zellik-
lerine bakarak, bu kurulutan insan kayna ynetim uygulamalarnn hangilerini ger-
ekletirmesinin beklenebileceini saptamada dikkatli olmaldr.
Toplanan bilgilerin ilikilendirilebilmesi ve tam yarar salanabilmesi iin denet-

i, IKY kriterleriyle kapsaml denetime giren dier projeleri ilgilendiren kriterler arasn-
daki balantlarn farknda olmaldr. Kapsaml denetim ekibinin bir eleman olarak, KY
denetisi ortak ilgi alanlarnn farknda olmal ve ilgili bilgi deiiminin srekli olarak
gerekletirildiinden emin olmaldr. zellikle, KY denetiminin insan kayna planla-
mas esinin kapsaml denetimin planlama ve verimlilik geleriyle ve bilhassa 5 nolu
kriter (Planlama Fonksiyonunun ve Srelerinin Denetim Rehberi) ve 4 nolu kriter (Ve-
rimlilik Denetim Rehberi) ile balantlar olabilir.
Bu Rehberde yer almayan denetim kriterlerini belirlemek gerektiinde, de-

neti bunu nsan Kayna Ynetim Grubuna danarak yapmaldr.
Denetim Kriterlerinin Uygulanmas

eitli denetim alanlarna ilikin her bir kriter iin olas denetim faaliyetleri r-
nekleri, bu Rehberin III. blmnde 3-8 no'lu izelgelerde gsterilmitir. Bu izelgeler
yalnzca rnek getirerek konuyu anlatmak amacyla hazrlanmtr. Bu rneklerde, dene-
lenen kuruluun olduka byk bir kurulu olduu ve sistemler ile uygulamalarda bu-
lunduu varsaylan yetersizlikler ve olabilen durumlarda bu yetersizliklerin etkileri ze-
rine eildii kabul edilmektedir.
Denetimlerin ounda inceleme evresi gzlenen yetersizliklerle ilgili kant kop-
lamaya younlat iin, bu izelgelerde olumlu bulgulara ya da sistemin gl yanlar-
na yer verilmemektedir. Ancak bu yaklam, yeterli kantlarla desteklenmeleri kaydyla
olumlu bulgularn raporlanmasmn nemini azmsamak amacn tamamaktadr.
- 12-
Deneti bu rnekleri amacna uygun olarak, yani, bir KY denetimi srasnda y-

rtlebilecek almalara rnek olmak zere kullanmaldr. Fiilen gerekletirilecek al-
malar kuruluun niteliine, byklne, gzlenen yetersizliklere ve belirlenen denetim
konularnn niteliine ve ieriine bal olacaktr.
Denetim Yaklam
KY Rehberi, denetiye bir kurulu iindeki KY srelerini tanmada ve anla-
mada yardmc olmak zere hazrlanmtr. Rehber, ayn zamanda, sistem ve uygulama-
larn konulmu ltlere ne kadar uyduunun derecesini belirlemede ve yetersizliklerin
nem ve etkilerini deerlendirmede kullanlacak metodolojinin erevesini de vermekte-
dir. Temel yaklam ana faaliyet yneticileri ile personel uzmanlarnn KY faaliyetlerini
incelemeyi ve KY sistem ve uygulamalarndan kaynaklanan program kt sorunlarn
belirlemeyi hedeflemitir.
Genel denetim yaklamnn belli bir kurulua gre ekillendirilmesinde Reh-

ber'deki bilgileri adapte edip kapsaml denetim grup bakan tarafndan belirlenmi olan
kapsaml denetimin vsatine ve derinliine uyumu salamak denetinin sorumluluun-
dadr. Benimsenen denetim yaklam kurulutan kurulua deiebilir. Denetim yakla-
m kimi zaman btn KY konularnn incelenmesini ve rapor edilmesini kimi zaman da
bir kuruma veyahut bir kurum iindeki bir blme ya da programa ait seilmi KY ko-
nularnn incelenip rapor edilmesini ierebilir.
KY denetiminin, daha geni aptaki kapsaml denetimle balants, genel dene-

tim yaklamnn nemli bir parasn oluturur, nk bu balant, denetinin KY'ni et-
kileyen faktrleri anlamasna frsat verir. Bu faktrler, kurum programlarnn nitelii,
stratejik ve iletimsel planlama sreleri, ynetim felsefesi, alma ortam gibi faktrler
olabilir. Ayrca, daha geni aptaki kapsaml denetimle balant, KY denetisinin, dene-
timin dier alanlarndan kaynaklanan program kt yetersizliklerini insan Kayna sis-
tem ve uygulamalarndan doabilecek arz faktrleri dikkate almasna imkn verir
-13-
Denetim Metodolojisi
Denetimin Evreleri
KY denetimi ve kapsaml denetimin dier unsurlar (batan sona yrtlp ta-

mamlanrsalar), ayn yap ve evrelere (planlama, inceleme ve raporlama) sahiptirler. lk
iki evre arasndaki snr uygulamada belirsizdir. Her evre ile ilgili faaliyetler, kuruluun
bykl ve grevleri, yerlemilii, merkeziyetilik derecesi, faaliyet alannn karma-
kl gibi zelliklere bal olarak kurumdan kuruma epeyce deiiklik gsterebilir. De-
neti denetim sresindeki spesifik evreler hakknda bilgi edinmek zere Kapsaml Dene-
tim Elkitabm incelemelidir.
Denetimin her evresini ilgilendiren karakteristik temel grevler Rehber'in 1

ve 2 nolu izelgelerinde gsterilmitir. Bu izelgeler denetim evrelerine ve
denetim metodolojisine ilikin aklamalarla birlikte incelenmelidir.
Planlama Evresi
Planlama evresi, genel bilgi edinmeyi ve aratrmay kapsar. Genel bilgi edinme-
de deneti, denetim almasnn snrlarn belirler ve bir aratrma plan gelitirir. Ara-
trmann sonunda, nem tayan konular saptanr, bir aratrma raporu hazrlanr ve in-
celeme iin bir plan oluturulur.
Genel bilgi edinme. Denetimin bu blm Saytayda mevcut dokman gz-

den geirmeyi ve n grmeler yapmay ierir. KY Denetim Rehberi, brifing dosyalar
ve kurulula ilgili olarak daha nce hazrlanm kapsaml denetim raporlar incelenecek
dokman kapsamndadr. Kuruluun i denetim biriminin hazrlad veya onun adna
hazrlanm insan kayna ynetimi denetim raporlar, Kamu Hizmetleri Komisyonu ya
da Hazine Kurulu Sekreterliince yrtlm konuya ilikin denetimler de gzden gei-
rilecekler arasndadr. Mevcut denetim raporlarn inceleme srasnda, deneti:
daha nceki denetimlerde kullanlan denetim metodolojisinin Saytaym

kulland metodolojiyle ne kadar aktn;
-14-
denetim alannn, Saytaym denetim kriterlerince ele alman performans

konularn ne derece kapsadn;
kurumun, daha nceki raporlarda saptanan zaaflarn zerine hangi l-

de gittiini ve nerilere uyduunu ya da zaaflarn zerine gitmekte ve
nerilere uymakta olduunu;
belirlemelidir.
Daha nceki denetim dokmanlarnn incelenerek bunlara ne denli gvenilebi-

leceini saptama ii aratrma almalarnn balangcnda da srebilir. Denetim bulgu-
larnn gvenilirliini saptamada kullanlacak metodoloji iin deneti i Denetimin De-
erlendirilmesi Hakknda Rehber'e bavurmaldr.
Kamu Hizmeti Komisyonu'nun Personel Denetimi ve incelemesi programnn

kurumlarda yrrle girmesiyle ve idari i denetimin kalitesinin artmasyla denetim
srecinin bu aamasnn nemi daha da artacaktr. Denetiden hem elde bulunan insan
kayna denetim dokmanlarna ne derece gvenilebileceini deerlendirmesi ve hem
de performans ynnden nemli olup da nceki denetimlerde yeterince ele alnmam
konular belirlemesi giderek daha ok istenecektir. Genel bilgi edinme srasnda, deneti
EK A'da aklanan ve Denetim Aralar bal altnda ele alnan belgeleri ve saysal veri-
leri derlemeye balar.
Yaplan n mlakatlar ve belgelerin incelenmesi sonucunda deneti, denetimin

snrlarn ya da KY srelerini doru anlamay salamak iin denetim srasnda incelen-
mesi gereken alanlar saptar. Deneti ayn zamanda, denetim kapsamn, kriterleri, meto-
dolojiyi ve aratrmay yrtmede kullanlacak Kayna ana hatlar itibariyle gsteren
bir aratrma plan hazrlar.
Aratrma. Aratrma yoluyla KY denetisi, tercih edilen insan kayna ynetim

sistemleri ve uygulamalarnn kabul edilen denetim kriterlerine ne derece uyduunun
ilk tespitlerini yapar ve grnr sistem yetersizliklerinin olas etkilerini saptar. Aratr-
ma almalarnn rn nem tayan konulan belirleyen ve denetinin daha ileri ince-
leme yapmay gerektirdiine inand alanlar ana hatlar itibariyle gsteren bir rapor-
dur.
-15-
Bu Rehber'in ekler blmnde incelenmesi nerilen belgeler, saysal veriler ve

ayrntl mlakat sorular ile III. blmde tavsiye edilen denetim faaliyetleri kamu kesi-
mindeki personel ynetiminin nemli ynlerini ele almtr. Aratrmay yrtrken de-
neti, bu metodolojik temelden ilgili kurulu iin kararlatrlan inceleme alanna uygun
ve uygulanabilir bilgileri seip alr.
nem tayan konular saptarken deneti:
insan kayna profillerini, (ki bunlar Kurum veya kuruluun programn ic-
rasn etkileyebilecek insan kayna sistem ve uygulamalarndaki olas ye-
tersizlikleri gsteren istatistiki verileri ierebilir.)
Kurum veya kuruluun personel ynetimi faaliyetlerinin belirli bir alan-

nn denetlenmeye deer olup olmadn gsteren zelliklerini, (rnein;
nemli pozisyonlarndaki personel saysndaki fazlalklar ya da dikkate
deer eksiklikler, yksek eitim ve gelitirme masraflar, kurum ii bir ei-
tim organizasyonunun varl, personel faaliyetlerindeki ar ademi mer-
keziyetilik, insan Kaynan etkileyen yeni programlar ya da byk tek-
nolojik deiikliklerin yakn zamanda devreye sokulmas.)
program icrasna ilikin olup kapsaml denetim ekibi elemanlarnca dene-

tim srecinin daha balangcnda saptanm ve bir ya da birden ok insan
kayna ynetim sistemindeki yetersizliklerden kaynaklanabilecek sorun-
lar, ve
Denetlenen kurulua veya merkezi kurulularca daha nce yaplm ince-

leme ve deerlendirmelerde belirlenen insan kayna uygulamalarndaki
gl ya da zayf yanlar ve bunlardan performans (VET) sorunlarna ia-
ret edenlerini
dikkate almaldr.
Sorunlara bal olarak incelenmek zere seilen alanlar, bir ya da birden ok i-

levsel denetleme alann ilgilendiren denetim kriterlerinin tmnn uygulanmasn ya
da sadece birka ilevsel alanda seilmi kriterlerin kullanlmasn gerektirebilir.
-16-
Denetim ilerledike, deneti, personel uzmanlaryla ve yneticilerle yaplan g-

rmelerden elde ettii bilgileri srekli gzden geirmelidir. Deneti, ayn zamanda, ilgi-
li belgeleri ve istatistiki verileri incelemenin belli alanlar iin tadklar anlam ve nem
bakmndan ve nemli meseleler ynnden deerlendirmelidir. Denetiler kapsaml de-
netime dahil dier projelerden kaynaklanan ve KY sorunlar ve bunlarn nedenlerini ve
sonularn anlamaya yardmc olabilecek bilgileri de dikkate almaldrlar. Bu kaynaklar-
dan gelen bilgileri inceleyerek deneti, denetim alanlarn deitirebilir, baz alanlar d-
arda brakabilir ya da yeni alanlar bulabilir.
nceleme Evresi
Denetimin bu evresinin amac, aratrma evresinde retilen geici bulgu ve so-

nular destekleyecek ya da rtecek yeterli gvenilirlikte kant toplamaktr. Bu evrede,
deneti kant toplar, neden sonu ilikilerini kurar, sonular karr ve sorunlar zc
nerilerde bulunur.
Kapsaml Denetim Elkitabmda yer alan direktifler kant toplama tekniklerinin,

nem tayan konularn saptanmasnn, sonulara varlp tavsiyelerde bulunulmasnn
ve sonularn ve tavsiyelerin raporlanmasnm daha detayl tanmlarn yapmaktadr.
neriler makul, masraf (maliyet) azaltc ve Saytaym yapm olduu dier nerilerle
uyum iinde olmaldr. Deneti tavsiyelerin:
uygulanabilir olmas,
denetimde belirlenen spesifik sorunlara dnk ve onlarn zmne yar-

dmc olmas,
uygulama maliyetleriyle orantl yararlar (szgelii, dk maliyetler, ge-

likin kontroller, yaygn sorumluluk v.b.) hasl edecek olmas,
kuruluun zaten alm olduu tedbirleri ve att admlar nermemesi,
gibi hususlar salam olduunu grmelidir.
- 17-
Raporlama Evresi
IKY denetisi, genellikle, denetimin sonularn denetim tavsiyeleriyle birlikte

denetlenen kuruluun st ynetimine sunan nihai bir rapor hazrlar. KY raporu kurulu-
a gnderilen genel denetim bildiriminin bir parasdr. Raporun formatna, kapsaml
denetim grup bakan karar verir. Raporda genel olarak gerek duyulan temel bilgiler 2
nolu izelgenin "ana grevler" bal altnda verilmitir. KY denetisi proje raporunu
zetleyebilir ve Saytaym yllk raporunun kapsaml denetim blmnn KY ile ilgili
ksmlarn taslan kaleme alabilir.
Denetim Aralar
ncelenecek Belgelerin ve Saysal Verilerin Seimi
Kurum kaytlarnda normal olarak bulunabilen nemli belgeler ve saysal veri-

ler Ek A'da tanmlanmtr. Denetimin balangcnda, deneti bu belgeler ve verilerden,
denetimin zerinde younlaaca alanlar saptamay kolaylatracak kadarn elde et-
meye girimelidir. Bir bakanlk ya da bamsz genel mdrln insan Kaynann bir
profilini hazrlarken, deneti, ilgili merkezi kurum verilerini elinde bulundurabilecek
olan nsan Kayna Ynetimi grubu ile temas kurmaldr. deal olarak, bir insan Kayna
profili; i gruplar ve dereceler itibariyle dalm, ikayet olaylarnn dkm, itirazlar,
atamalar, nakiller, terfiler, istifalar, kritik i gruplar ve dereceler itibariyle gelecee d-
nk emeklilik beklentileri, hastalk izinlerinin kaytlar, fazla mesai, eitim, snflandrma
ve ie alma/tayin konularnda performans verileri v.b. bilgilerden oluur.
inceleme evresinde denetiler, belirlenen nemli konulara uygun dt l-

de, baka belgeleri ve verileri de grmek isteyebilirler. Denetimin bu evresinde, belgele-
rin incelenmesi dosya ve formlarn ayrntl rneklemesini ve test edilmesini, dosya ince-
lemelerini, politikalarn ve usllerin incelenmesini, istatistiki bilgilerin tetkikini gerekti-
rebilir.
Mlakat Yaplacak Grevlilerin Seimi
Kiminle mlakat yaplacann tercihi, KY sistemlerinin kriterlere gre denet-

lenmesi ile bu sistemlerin, kuruluun programn gerekletirme kapasitesine olan etkile-
-18-
rinin deerlendirilmesi arasnda bir denge kurmak ihtiyacna dayanmaldr. Her ne ka-
dar mlakatlarn ou genellikle genel bilgi edinme ve inceleme evrelerinde yer alrsa da
aratrma evresinde, IKY denetisi nemli pozisyondaki birka st ynetici ile mlakat
yapabilir. Ek B, personel uzmanlar ve ana faaliyet yneticileri de dahil olmak zere ge-
nel bilgi edinme evresinde yzyze grme yaplmasnda yarar olan grevlilerin bir lis-
tesini iermektedir. Belli bir bakanlk veya bamsz idarede mlakat yaplacak kiilerin
seimi kuruluun rgtsel yapsna ve incelemenin usllerine baldr. Genelde, aratr-
ma evresinde:
Personel ilerinden sorumlu amir,
byk, merkezden bamsz-emek youn programlan yneten, ya da dos-

ya incelemelerine veya saysal veri zmlemelerine gre insan kayna
sorunu var gibi grnen ana faaliyet yneticileri,
eitli yan kurulularn temsilcileri olan ana faaliyet yneticileri ve uygun

grlen ahvalde, gzetim sorumluluu olmayan alanlar,
insan kayna planlamas, eitimi, ie alma/atama gibi eitli personel uz-

manlk alanlarnn st temsilcileri ile, gerekli grldnde, tek tek perso-
nel uzmanlar,
kdemli IKY i denetisi,
ile yz yze grlmelidir.
-19-
ZELGE 1
PLANLAMA EVRESNDEK ANA GREVLER
1. Kapsaml denetim kalc dosyalarnda bulunan, kurulu emalarn, program bi-

leenlerini ve ktlarn Saytayn ilgili kuruluta daha nce yrtt denetim-
lerle ilgili materyali (bilgi ve belgeleri) ve IKY Denetim Rehberi gibi verileri ince-
leyin. KY grubundan, Merkezi kurulularn KY ile ilgili politikalarn temin
edin.
2. Eldeki konuya ilikin olarak Kamu Hizmet Komisyonu (KHK) ve Hazine Kurulu
Sekreterliinin (HKS) yrtt denetimleri, kurumii incelemeleri ve saytayn
KY denetimlerini, tavsiyeleri ve kuruluun atmay dnd admlan dikkate
alarak inceleyin.
3. Kapsaml Denetim Grup Bakannn uygun bulduu hallerde st dzey yetkili-

lerle balang grmeleri yapn.
4. Belgeleri ve saysal verileri biriktirmeye balayn ve Kurum ya da kuruluun in-

san Kayna profilini hazrlayn.
Not: Saytayda mevcut olmayan dokmanlar ve saysal verileri kurumun irtibat

grevlisinden ya da st dzey grevlilerinden isteyin. Kurum veya kuru-
luta bilgi zetleri bulunmamas halinde (szgelii emekliye ayrlanlarn, ie
giren ve ayrlanlarn says, hastalk izinlerinin dalm v.b.) uygun ham ve-
rileri, genelde bilgisayar ktlar halinde, isteyin. Merkezi kurumdaki ilgili
verileri elinde bulundurabilecek olan insan Kayna Ynetimi Grubu ile te-
masa gein.
5. insan kayna ynetimi aratrmas iin incelemenin snrlarn ve arlk verile-

cek alanlar belirleyin, (ilgili denetim kriterleri dahil)
Not: Daha nce yrtlm denetimleri dikkatle inceleyin. IKY denetimleri, her-
hangi bir kii ya da birimin daha nce yrtt bir almay tekrarlama-
maldr. ayet nceki denetimler, KY denetim kriterleri iinde var olan per-
formans [VET] mlahazalarn yeterince karlyorsa, nceki almalar gn-
cel ve eksiksizse daha baka alma yapmak gerekmeyebilir.
6. Hazrlayacanz aratrma plannda aadakiler bulunabilir:
-20-
genel deerlendirme sonunda elde edilen bulgularla snrlar izilen KY ana

bileenlerinin gerekesi.
incelemenin belirgin hatlar.
ilgili denetim kriterleri (IKY Denetim Rehberinin 2. ve 3. blmlerine bakn).
gerekli grlen denetim faaliyetlerinin tetkiki;
mlakatlar,
dosya incelemeleri,
belge incelemeleri,
gerekli olan kaynaklar.
7. Plan hakknda kapsaml denetim Grup Bakan ve KY Grup Bakan ile grn.
8. Bir tantm toplantsnda, denetimin mahiyetini anlatarak, ilgili kriterleri gzden

geirerek, nemli faaliyetler, programdaki ana deiimler ve eilimler v.s. hak-
kndaki grlerini alarak ana faaliyet yneticileri ve personel amiri ile mlakat
yapn.
9. Daha nce kurumda yaplm KY denetimleri hakknda kdemli KY i denetisi

ile mlakat yapn.
10. Uygun olan hallerde, dier denetim projelerinden gelen denetim bulgularn in-
celeyin ve bunlarn insan kayna sistemleriyle ve uygulamalaryla olan ilikileri-
ni deerlendirin.
11. st dzey personel grevlileri ve ana faaliyet yneticileri ile grerek, insan
kayna ynetim sreleri asndan anlaml olay ve program ktlarnda tespit
edilen yetersizliklerin nedenleri olarak deerlendirilen konular bulunup bulun-
madn saptayn.
12. Grmelerden ve belgelerden elde edilen bilgileri daha sonraki incelemelere bir
ereve oluturacak biimde, srekli olarak analiz edin. Aratrmann ortalarnda,
bilgi dokusunda izlenmeyi gerektirecek boluklar olup olmadna karar vermek
zere bulgular titizlikle analize tabi tutun. KY Grup Bakan ile konuyu gr-
n.
-21-
13. Ortaya kan nemli konular stnde daha geni bir perspektif sahibi olabilmek
iin personel amiri ile mlakat yapn.
14. Zamann izin verdii lde grmeler yapn, belgeleri inceleyin, kk rnek
dosya incelemeleri yapn.
15. inceleme evresinde izlenecek nem tayan konulan, nem derecesi, risk ve du-
yarllklar da gznnde tutarak, saptayn.
16. Aadaki bilgileri ierebilecek bir aratrma raporu yazn:
personel blmnn organizasyonu,
ana IKY sistemlerinin ve kontrollerinin tarifi,
kullanlan denetim kriterlerinin tanm,
nem tayan konularn ve olas etkilerinin tanm,
inceleme evresi iin bir denetim genel plan.
Denetim plan genelde u bilgileri ierir:
denetimin kapsam ve ilgili kriterler,
olas bulgular,
yaplacak mlakatlar, incelenecek dosyalar v.b.
gerekli grlen denetim kantlarnn nitelii ve kayna
(denetimi yrtmek iin ihtiya duyulan kaynaklar) kaynak ihtiyalar,

hedef tarihler v.b.
17. Aratrma raporunu KY Grup Bakan ve Denetim Grup Bakan ile gzden gei-
rin.
18. Aratrmann ve inceleme plannn sonular hakknda personel amiri ve nemli

pozisyondaki ana faaliyet yneticileriyle grn. (Grmede deneti ile birlikte
genelde ya kapsaml denetim Grup Bakan ya da KY Grup Bakan bulunur.)
-22-
ZELGE 2
NCELEME VE RAPORLAMA EVRELERNDEK ANA GREVLER
1. Aratrmada saptanan nemli meseleleri gzden geirin. Mlakatlar, mlakat
sorularn, belgeleri, incelenmesi gereken dosyalan, rnekleme tekniklerini, da-
tlacak anket sorularn v.b. ieren ayrntl bir denetim plan yapn.
2. Bu ayrntl plan KY ve kapsaml denetim Grup Bakanlar ile gzden geirin.
3. Gerekli olduu kadar mlakat yapn, belge inceleyin, rnekleme teknikleri v.b.
uygulayn.
4. Uygun olduunda, dier denetim projelerinin bulgularn gzden geirin ve in-
san kayna sistemleri ve uygulamalar ile ilikisini deerlendirin.
5. Geici IKY gzlemlerini ve denetim bulgularn, bunlarn gl ve gsz yanla-
rn gstererek belirleyin.
6. alma yarya geldiinde, bulgularn ve gzlemlerin kantlarnn ne derece ye-
terli ve uygun olduunun titiz bir deerlendirmesini yapn.
Not: zgl (spesifik) konularn analizi denetim boyunca hep srmelidir.
7. Kurumun belirlenen yetersizlikleri dzeltici nlemler almasn engelleyebilecek
etmenlerin ve koullarn deerlendirmesini yapn.
8. Yetersizliklerin KY sistemleri ve uygulamalar zerindeki etkilerini saptayn ve
nemini deerlendirin.
9. Yetersizliklerin nedenini belirleyin, sonulara ulan ve tavsiyelerde bulunun.
10. - denetim gzlem ve bulgularn,
- denetim bulgularnn neden/sonu ilikilerini,
- tavsiyeleri,
ierecek biimde nihai raporu yazn.
11. Raporu IKY Grup Bakan ile gzden geirin.
12. Gerektike KY Grup Bakan ve/veya kapsaml denetim Grup Bakan ile birlik-
te i denetim birimiyle resmi toplantlar yapn.
13. Kapsaml Denetim Grup Bakanna gerektike :
Saytay Bakannn yllk raporuna girecek blmn ilgili ayrmnn taslak
olarak kaleme alnmas,
Kuruluta bundan sonraki, KY denetimini yapacak ekibe yol gstermek zere
izleme bilgileri ile nerilerin aynntlandrlmas,
eklinde yardmc olun.
-23-
Eer kuruluta yakn zamanda baka trde bir KY denetimi yrtlmse ya

da daha nce kapsaml bir denetim yaplmsa, ilk grmeler kdemli IKY i denetisi
ve st dzey personel grevlisi ile yaplmaldr. Bu grmelerin amac elde varolan bil-
gilerin gvenilirliini ve kurum veya kuruluun nceki denetim bulgular dorultusun-
da ne lde alma yaptn belirlemektir.
Genelde, denetiler, ana faaliyet yneticilerinden nce personel yneticileri m-

lakat yapmaldrlar. Bu sralamayla deneti nce kurumun sistemleri, uslleri ve kontrol-
leri hakknda genel bir perspektif sahibi olacak, ondan sonra sistemlerin ktlar ve etki-
leri ile ana faaliyet yneticilerinin grev ve almalarna eilecektir.
nceleme evresinde mlakat yaplacak kiinin seimi nem tayan konulara ve

denetimin nceki evrelerinde toplanan kantlarn yeterli olup olmadna bal olacaktr.
Grme yaplacak kiiler daha nce aratrma evresinde grlm st yneticiler ola-
bilir, daha alt dzeyde alanlar olabilir, ya da kuruluun dier birimlerinin yneticileri
olabilir.
Kapsaml Denetim Grup Bakan ekip elemanlarnn almalarn koordine et-

mek isteyebileceinden, deneti mlakat yapmak zere setii kiilerin listesini kendisi-
ne vermelidir. Saytaydan st dzey bir meslek mensubu, st dzey mlakatlarda de-
netiye refakat edebilir.
Mlakat Sorularnn Seimi

Aratrma evresinde kurum veya kurulu grevlileriyle yaplacak mlakatlarda
ele alnacak konularn genilii ve derinlii, spesifik inceleme tarzna baldr.
Ek C ana faaliyet yneticilerine ve personel uzmanlarna yneltilecek, KY sre-

cinin ana elerini ilgilendiren sorulan iermektedir. st dzey personel grevlilerine ve
ana faaliyet yneticilerine sorulacak sorular sre iindeki btn nemli eleri ve bun-
larn etkilerini kapsar. nsan kayna planlamas ve eitimi v.b. uzmanlk alanlarnn st
dzey yetkililerine yneltilecek sorular genellikle ilgili uzmanlk alanyla snrldr.
-24-
Deneti bu sorulara, denetlenen kuruluun memurlaryla grmelerde kullana-

ca materyali hazrlamada ve dzenlemede bir ereve olarak bakmaldr. Denetim ko-
nular ve inceleme tarzyla tutarl olarak sorular eklenebilir, karlabilir ya da yeniden
biimlendirilebilir.
st dzey personel yetkilileri ve daha st dzey ana faaliyet yneticileriyle ba-

langta yaplan grmeler genel olmal ve politika inisiyatifleri, eilimler ve sistemlerin
programlar zerindeki etkileri gibi konular kapsamaldr.
nceleme evresinde sorulacak sorularn snrlar ve nitelii, belirlenen nemli ko-

nulara ve daha nce toplanan kantlarn yeterliliine bal olacaktr. Ek C deki sorular,
nem tayan konulara dnk sorular gelitirmede denetiye yardmc olacaktr.
Her grmenin ierii belgelenmeli ve Saytay meslek mensuplarnn ince-

lemesine ak olmaldr.
Anket Formlarnn Seimi ve Kullanm

Bir insan kayna ynetimi denetiminde, belli koullarda, bir kuruluun istatis-
tiksel adan geerli bir rneini belirlemek iin soru formlarnn kullanm uygun bir de-
netim teknii olabilir. Geleneksel denetim yollaryla hemen kant elde edilemiyorsa, bir
kurumun alanlarn ya da faaliyetlerini nemli lde etkileyen veya birden ok yeter-
sizlik konusunda bilgi toplarken anket formlar kullanlmas uygun olabilir.
Denetim kantlarn toplamak zere anket yapmadan nce deneti:
ilgilenilen konunun nitelii bakmndan anketle zmlenmeye yatkn

olup olmad,
destekleyici mlakatlar araclyla elde edilen bilgilerin anket sonularn

yorumlamada yardmc olup olmayaca,
dier yollarla gvenilir ve yeterli bilgi toplayabilirle olasl,
-25-
birimde anket yaplmasna, st dzey yetkililerin ne denli destek verdikle-

ri,
anket yapmak suretiyle alanlarn beklentilerini ykseltme olasl,
anket hazrlama, yapma ve zmlemede uzmanlk sahibi Kaynan varl-

a
gibi hususlar gznnde bulundurmaldr.
nsan kayna ynetiminin denetimi sreci iinde anket yolunu semeden ve

uygulamadan nce, nsan Kayna Ynetimi Denetim Grubu ile Verimlilik ve
Etkinlik Denetimi gruplarna danlmaldr.
Denetim Kantlarnn Analizi

Mlakatlar yaplmas ve dosyalarn, formlarn, politikalarn, prosedrlerin ve is-
tatistiki bilgilerin ayrntl incelenmesi yoluyla elde edilen kantlarn denetim sreci bo-
yunca analizi yaplmaldr. Aratrma ve inceleme evreleri yarlandnda ve sona erdi-
inde kantlar titizlikle yeniden gzden geirilmelidir. Bu kesintisiz gzden geirme s-
reci bilgilerdeki boluklar en aza indirecek ve denetiyi daha ok alma yapmas gere-
ken alanlara yneltecektir.
Denetim kantlarn analiz etmenin erevesi denetimden denetime deiecektir.

Byle olmakla birlikte, deneti ou kez bulgular, konuyla ilikileri ve karlkl etkile-
imleri bakmndan analiz eder ve denetim kriterleriyle ilgilerine gre tek tek bulgular ya
da bulgu gruplarna ilikin gzlemler gelitirir. Denetiler ayn zamanda gzledikleri ye-
tersizliklerin nedenlerini de, olanakl ise etkileriyle birlikte saptamaldrlar. Bulgularna
bal olarak denetiler yetersizlikleri giderecek tavsiyeleri de gelitirirler.
Bilgileri tam anlamyla analiz etmenin nemi kmsenemez. Mlakatlarda, r-

nein bir ana faaliyet yneticisi belli bir sorunlu alana iaret ederek nedenini aklama
abasnda bulunabilir. Oysa, sorun gerekten var olsa bile, sz konusu yneticinin soru-
nun nedenini alglay doru olmayabilir. rnek vermek gerekirse: Bir ynetici, perso-
-26-
nel birimini, sorunlara yant vermeyen atama almalar nedeniyle ya da kuruluun ge-
reksinmelerini karlayamayan eitim programlan nedeniyle ya da kuruluun gerekle-
rinden uzak insan kayna planlama sreci nedeniyle eletirebilir. Oysa, bu sorunlar per-
sonel biriminden kaynaklanmayabilir. Tersine, (eitimsizlik nedeniyle) bu alanlarda ken-
dine den sorumluluklar kavrayamayan yneticilerden kaynaklanabilir.
Deneti saysal verilerden hareketle yetersizliklerin varlna hkmederken de

ok dikkatli davranmaldr. rnein, i gc devri (ie giren ve ayrlanlarn says), has-
talk izinleri, bavurularn says, kurulutaki uzmanlann ana faaliyet yneticilerine olan
oran kamu kesimindeki ortalamadan yksek grnebilir, (gncel rakamlar iin KY gru-
buna bavurun). Oysa, bu saylarn nemi btnyle, kurulutaki evreye, ortama bal-
dr. rnein, igc devrinin ykseklii, yeni personeli ok yaygn eitim almasna
ihtiya gsteren bir kuruluta yeni alanlar asgari dzeyde eitim isteyen bir kurulu-
takinden ok daha dikkate deer olabilir. Byle kurulularda, igc giri kn azalt-
mann maliyeti, (rnein iin niteliini deitirerek) "soruna" are bulmaktan ok daha
yksek olabilir.
Raporlanacak Konularn Belirlenmesi

Bir KY denetimindeki geni inceleme taban, denetinin ounlukla, nemleri-
ne gre, Parlamento'ya veya denetlenen Kuruma ya da her ikisine birden raporlanacak
bir dizi denetim konulan belirleyecei anlamna gelir. Raporlamaya deer konularn be-
lirlenmesinde Denetim Grup Bakan aadaki trden eleri hesaba katacaktr:
gzlenen yetersizliin, kurumsal faaliyetleri nasl etkiledii (rnein, ata-

ma srecindeki yeterli planlamann bulunmamas pozisyonlarn doldurul-
masnda gecikmelere sebep olur, bu da program sonularn etkiler.)
gzlenen yetersizliin personel programlannm ekonomikliini ve etkinli-

ini nasl etkiledii (szgelii, personel faaliyetlerinde kurumsal dzeyde
koordinasyonun bulunmamas, blgesel brolarca gelitirilen eitim prog-
ramlarnda gereksiz tekrarlara yol aar.)
-27-
yksek riskin ya da maddi sonulara yol aabilecek bir yetersizliin olas

etkileri (rnein, igcnn varolan yetenek ve becerilerinin yeni prog-
ramlarn ya da mevcut programlardaki kademelendirmelerin bir sonucu
olarak gelecekteki insan kayna talepleriyle nasl ilikilendirileceinin sis-
tematik bir zmlemesinin bulunmay.)
denetlenen kuruluun, Denetim Grup Bakannn konulardan birini nem-

li grmesinde etkili olabilecek, nitelikleri (rnein, nemli pozisyonlara
ykselme srecinin planlanmas byk bir kuruluta nemli saylrken,
kk bir kuruluta resmi olmayan yntemler, kuruluun ihtiyacn kar-
layabilir.)
gzlemlenen zaaflarn, kapsaml denetimin dier inceleme alanlarnn bir

sonucu olarak ortaya kan konulan ne derece destekledii (szgelimi,
personel organizasyonunda gzlemlenen planlama yokluu ve zel kay-
nak tahsisi durumunun, kurumun btnndeki planlama sisteminde be-
lirlenen daha byk zaaflarla ilikili olmas gibi.)
KY grubu, btn KY raporlarn ya da raporlarn KY blmlerini bunlar de-

netlenen kuruluun ynetimine verilmeden ya da bunlar yllk Rapor halinde
baslmadan nce yeniden inceler.
-28-
Blm III- nsan Kayna Ynetimi Denetim Alanlar

Alt blm 1 Personel Fonksiyonunun Ynetimi
Giri
insan kayna ynetimi, i bandaki insanlarn ynetimi ile itigal eder. nsan
kayna ynetiminin nihai maksad, alanlar ylesine temin etmek, motive etmek, ko-
nulandrmak (ie yerletirmek) ve dllendirmektir ki kuruluun amalarna ulamada,
her birinden en yksek katk salansn.
nsan kayna ynetimi bir kurulutaki her faaliyeti etkiler. Bir kurulu iinde
insan kayna potansiyelini planlama, kaynan bulma, gelitirme, ynlendirme, ie
koyma, dllendirme yoluyla, en yksek dzeye karmak sorumluluu esas itibariyle
ii bu olan ana faaliyet yneticilerine dmektedir. Bu grevi yerine getirmelerinde y-
neticilere yardmc olmak zere byk kurulularn ou personel uzmanlar altrr.
Uzmanlarn ilevi, daha ok, ynetime danmanlk ve destek hizmeti vermektir.
Personel birimi uzmanlk isteyen bir ok faaliyeti yrtt iin, bu birimin iyi
ynetilme derecesi, kurum veya kurulutaki btn yneticilerin kendilerine emanet edi-
len Kayna ynetebilme becerilerini nemli lde etkiler.
Personel Biriminin Rol
Personel birimlerinde sorumluluklarn belirlenmesi kuruma gre deiirse de,

personel uzmanlar genel olarak ilevi yerine getirir.
Danmanlk levi. Personel birimi, genellikle merkezi kurum ya da kuruluun

inisiyatifiyle karlan personel politikalar, stratejileri, uslleri ve sistemlerini gelitir-
mekten ve bunlarn uygulanmasnda ana faaliyet yneticilerine danmanlk yapmaktan
sorumludur.
-29-
Bu grevi etkili bir biimde yapabilmek iin personel birimi yrrlkteki yasa-
lar, devlet politikalar, insan davran bilimleri ve ii-iveren ilikileri alanlarndaki ge-
limeleri yakndan izler. Personel uzmanlar btn bu bilgi kmesini kuruluun ileyi-
inden gelen kstlamalar da hesaba katarak, ie yarayacak, uygulanabilir politikalar ha-
line dntrr.
Personel uzmanlarnn, politikalar, sistemler ve ynetim hizmetleri alannda

sunduklar danmanlk genellikle ana personel ilevlerinin her birini kapsar:
insan kayna planlamas,
kaynak temini,
eitim,
baarnn incelenmesi ve alanlarn deerlendirilmesi,
cret ynetimi, ve
ii-iveren ilikileri.
Personel uzmanlar ounlukla, personel politikalarnn ilk hazrlk aamasnda

grev stlenmekte iseler de bu grevi, nihai zmde, kuruluun izleyecei politikalarn
ynn belirlemekten sorumlu olan st ynetime bir hizmet olarak yerine getirirler.
Hizmet levi. Kurulularn ounda personel uzmanlar personel sistem ve ka-

ytlarnn hizmete hazr halde bulundurulmasndan ve personel programlarnn arlkl
bir blmnn yrtlmesinden sorumludurlar. rnein, ana faaliyet yneticileri tasa-
rm ve yrtme aamalarna katlsalar da, eitim programlarnn tasarlanmasndan y-
rtlmesinden personel uzmanlar sorumlu olabilir. Benzer biimde ana faaliyet yneti-
cilerinin insan kayna planlamasna yardmc olmak zere personel uzmanlar, ypran-
ma, i gc devri, ve emeklilie ayrlma hz v.b. konularda analizler yaparlar.
Hizmet ilevi bir fonksiyonel personel uzmanlk alanndan dierine nemli l-

de deiiklik gsterir. Bu ilevin daha ayrntl tanmlamas bu Rehberin dier blm-
lerinde yaplmtr. Personel grevlilerinden salanmas beklenen hizmetlerin tanm iin
deneti, hem bu Rehberdeki bilgilere, hem de kuruluun alma usullerine ilikin kla-
vuzlarna ve personel grevlilerinin i tanmlarna bavurmaldr.
-30-
Kontrol*** levi. Personel biriminin temel kontrol ilevi, merkezi kurumlar ta-
rafndan tesis edilerek bakan yardmcsna bakan yardmcs tarafndan da personel uz-
manna tevdi edilen hkmet apndaki politika ve programlarn yrtlmesidir. Ayrca
bu grev, ynetimin kabul ettii kurumsal politika ve sistemleri, bunlarn kuruluun b-
tnnde tutarl bir biimde hayata geirilmesini ve yerlemesini temin etmeye yardmc
olmak amacyla, uygulamay da kapsar.
Kamu kesiminde pek ok sayda d kaynakl kontrol uygulama alan bulmakta-

dr. Bu nedenle personel uzmanlar, ana faaliyet yneticilerine hizmet temini ile politika
ve sistemler zerinde kontrol kurma arasnda bir denge salamak iin bir hayli ustala
gerek duyarlar. Merkezi politikalar insan kayna ynetiminin sregelen faaliyetlere ili-
kin elerine olduu kadar frsat eitlii programlan, resmi diller, kamu kurumlarnn
tmn ilgilendiren ynetimi gelitirme programlar ve merkezi birimlerin izleme ve de-
erlendirme almalarnda ihtiya duyduklar bilgiler gibi konulara da ynelir.
Personel Fonksiyonun Ynetimi

Bir personel birimindeki ynetim sreci aada aklanmakta ve ekil 3 de ema
halinde gsterilmektedir.
(*) Kontrol: Bu szck, bu Rehber balamnda ve Angla-Saxson kkenli dier dokmanlarda, Fransz-
ca'dan dilimize aktarlan ve yaygn bir kullanm alan bulan "denetim"i ifade etmez. Kanada Saytay Dene-
tim Elkitab'nda tanmland ekliyle kontrol szc:
"Ynetimi kendi faaliyetlerini ynlendirme ve izlemeye muktedir klan ve aadaki unsurlar ieren
yerleik sreci ifade eder:
amalar, planlar ve standartlar kapsayan kontrol erevesi;
yetkilerin devri;
ereveden sapmalar belirlemek amacyla srekli izleme ve deerlendirme; ve
gereken hallerde faaliyetleri ngrlen ereveye yeniden oturtmaya yarayan dzeltici eylem-
ler." (ev.Inc.Hey.Notu)
-31-
EKL 3
PERSONEL FONKSYONUN YNETM MODEL
PLANLAMA
personel biriminin ihtiyalarnn belirlenmesi
ihtiyac karlamak zere stratejilerin analiz edilmesi
hedefler, ncelikler, alma planlar oluturulmas

hizmet standartlarnn belirlenmesi
kaynak ayrlmas
r
ORGANZE ETME
bilgilendirme ilikilerinin kurulmas
grev ve sorumluluklarn tanmlanmas
birimler arasnda kaynamann salanmas
YNETME
personelle i konusunda kesintisiz iletiim
grev datm
uzman grevlilerin eitimi
kariyer gelitirme programlarnn oluturulmas
uzman grevlilerin performanslarnn deerlendirilmesi
1
DANIMANLIK/ KONTROL
personel politikalarnn ve sistemlerinin oluturulmas ve duyurul-
mas
politikalar ve sistemleri uygulamada yneticilere tavsiyelerde bu-
lunulmas
politikann uygulanmasn salamak zere ynetim sistemleri geli-
tirilmesi
yneticilere kesintisiz hizmet salanmas
r
ZLEME / DEERLENDRME
alma planlarna gre gerekleen i ilerlemesinin izlenmesi
personel programlarnn etkinliinin deerlendirilmesi
denetimler ve deerlendirmelere dayanarak sistemlerin ve politika-
larn deitirilmesi
-32-
Planlama
Bir personel biriminin faaliyetleri, byk lde, planlanm ve sregelen ku-

rumsal program ve faaliyetlerin olas insan kayna etkilerine baldr. Kendi alma he-
deflerini ve alma planlarn oluturmak iin personel birimi ana faaliyet yneticileri-
nin kendi hizmetlerine ynelik olas ihtiyalar hakknda bilgi sahibi olmaldr. Personel
birimi genellikle dier birim yneticilerinden ie alma/atama, snflandrma, eitim ve
benzeri alanlardaki tahmini talepleri hakknda bilgi alarak ve dier birim yneticileri ta-
rafndan yrtlen i planlamas srecine personel birimi elemanlarnn katlmn sala-
yarak bilgilerini gncelletirir.
Personel almalarnn baz ynleri planlanabilirse de, baz faaliyetler tepkisel

nitelikte olacaktr. rnein, ok sayda insann ayn ii yapt bir kuruluta, gemiteki
ypranma srelerine bakarak kadro planlamas yapmak mmkn olmaldr. Ancak, al-
anlarn ok eitli iler yapt bir kuruluta bylesi bir planlama daha g olacaktr.
Eer, personel uzmanlk alanlarna ilikin alma planlar yeterince ayrntl ha-
zrlanrsa, planlar yrtmek iin gerekli grevlilerin says ve bunlarn beceri dzeyleri
personel yneticileri tarafndan belirlenebilir. Kabul edilebilir bir hizmet dzeyi sala-
mak iin standartlar ve gemie ilikin i yk gstergeleri, ie alma/atama ve snflan-
drma gibi alanlarda yararl olur. Bunlar iin, i hazrlama sresi, bir personel grevlisi
tarafndan ileme konan ilerin says gibi normlar koymak mmkndr.
Organize Etme
Btn personel faaliyetleri iin yalnzca tek bir rgtsel dzenleme geerli de-
ildir. Merkeziyeti bir kurumda, personel uzmanlk ilevleri merkez tekilat iinde yer
alabilir, oysa, ademi merkeziyeti (yerinden ynetimin geerli olduu) bir yapda perso-
nel uzmanlar merkez tekilatnn yan sra ube ve blgelere de yerletirilebilirler. Blge
ya da ube personeli ya merkezi personel birimine ya da ube veya blge yneticine kar-
sorumlu olabilir. kinci durumda, genel merkez personeli genelde politika gelitirme
ve deerlendirmeden sorumludur ve bu personelin zaman zaman ube ve blge perso-
nel faaliyetleri zerinde ilevsel sorumluluklar bulunabilir. Ademi merkeziyeti perso-
nel rgtlenmelerinde, genel merkez personeli kuruluun btnnde planlanan ve var
olan personel faaliyetlerini iyi bilmek zorundadr.
-33-
Hem merkeziyeti ve hem de ademi merkeziyeti tekilatlarda eitli rgtsel

dzenlemelerle etkili hizmet dzeylerine ulalabilir. rnein:
kuruluun tm iin, ie alma/atama, snflandrma, eitim gibi hizmetleri

salayan ayr birimler oluturulabilir.
bir ube ya da blmn btn zlk ihtiyalarn karlayan ve birok

alanda bilgili zlk grevlilerinden oluan rgtsel birimler yaratlabilir.
Bu tr dzenlemelerden ounlukla "tek bir merkezden alveri" diye sz
edilir.
Denetinin bu alandaki temel kaygs, personel faaliyetlerinin kurum btnn-

de ne lde btnleip, koordine edildii zerinedir. Ademi merkeziyeti bir kuruluta
merkezle ubeler arasnda ve ubelerin kendi aralarnda iletiim esastr, nk bu, politi-
ka ve sistemlerin gelitirilmesine ve uygulanmasna btnleik bir yaklamda bulunma-
y kolaylatrr, iletiim, kuruluun farkl blmlerinde iyi sonular vermi insan kayna
uygulamalarna ilikin bilginin aktarmna da yardmc olur.
Dier bir nemli rgtsel konu da personel yneticisinin kime kar sorumlu ol-
duudur. Personel yneticisi ya dorudan doruya ya da mali ve idari fonksiyonlardan
da sorumlu olan ve daha st dzeyde bulunan bir grevli vastasyla bakan yardmcsna
(kurum amirine) kar sorumlu olabilir.
Personel yneticisinin daha st dzeyde bir grevli araclyla sorumluluu

sz konusu ise, bu st dzeydeki grevlinin insan kayna meselelerini laykyla kavra-
masna ve bu alanda dier birim yneticilerine tavsiyelerde bulunmasn salayacak bir
mekanizma kurulmaldr. Personel yneticisinin, bakan yardmcsna kar dorudan so-
rumluluu bulunmayan st ynetim komitesinin bir yesi olmas bir baka seenektir.
Ynetme
Personel biriminin salad hizmet dzeyini en yksee karma kapasitesi, a-

lma planlarnn ve rgt yapsnn yeterlilii ile Kaynan nasl ynettiine baldr.
-34-
Etkili ynetim sreleri genellikle hizmet dzeyleri iin kriterler koymay, personel uz-
manlarn bu kriterlere gre deerlendirmeyi ve personel organizasyonunun ksa ve
uzun vadeli eitim ve mesleki geliim ihtiyalarn belirlemeyi ierir. Personel organizas-
yonunun dier nemli bir ynetim faaliyeti de, emeklilikleri, alanlarn i deitirme
orann ve program deiikliklerini de hesaba katarak gelecekteki personel uzman ihti-
yacn belirlemektir.
Kamu kesiminde personel uzmanlarnn eitim ve kariyer gelitirme ihtiyalar

ksmen merkezi kurumlarn politikalaryla belirlenir. Bu politikalar, yetki devrinin bir
koulu olarak, ie alma/atama ve snflandrma gibi alanlarda kiilerin eitim grmesine
ve kendilerine yetki belgesi verilmesine imkan salar. Kurum ve kurulular, kendi per-
sonel uzmanlarna, bir btn olarak tekilatn dier ihtiyalarna zg eitimlerin yan
sra bu eitimi de salamakla ykmldrler.
Personel uzmanlarnn, dorudan ana faaliyet yneticine kar sorumlu olduu

alanlarn bulunduu ademi merkeziyeti personel ilemlerinde, personel uzmanlarnn
baar deerlendirmeleri ile mesleki geliim planlarnda normal olarak st dzey perso-
nel yneticilerinin katlm salanr. Bu katlm, deerlendirme srecinin tutarl olmasn
salamaya yardmc olur ve kariyer gelitirme amalarna ynelik olarak bilgiye dayal
kararlar verilmesine katkda bulunur.
Politikalar Belirlenmesi ve Sistemler Kurulmas

Daha nce belirtildii gibi, personel uzmanlar genel olarak, btn nemli insan
kayna faaliyetleri iin politikalar belirlenmesini bunlarn st ynetimce onaylanmasn
salamaktan sorumludurlar. Bu tr politikalar, kurulu iindeki btn insan kayna sis-
tem ve usllerinin temelidir. Bu politikalar merkezi kurumun politikalar veya direktifle-
ri zerine ina edilmi olabilir ve blmn amalarn ve ana faaliyet yneticileri ile mer-
kezdeki ve blgesel brolardaki zlk uzmanlarnn greli rollerini ve sorumlulularn
kapsar. Ana faaliyet yneticilerinin ihtiyalarnn karlanmasnn salanmasna yardm-
c olmak zere, personel birimi onlarn da, politika, sistem ve usllerin gelitirilmesine
mmkn olduunca katlmalarn salar. Bu katlm nemlidir. nk, katlman politika
veya sistemlere ana faaliyet ynetiminin balln canl tutar.
-35-
Personel birimi, genelge ve rehberler yoluyla politikalarn amalarn aklamak

sorumluluunu da tar. Bu ihtiya, politika elkitaplar ana faaliyet yneticilerinin istifa-
desine sunularak ve dier yollarla, rnein eitimle karlanr.
zleme ve Deerlendirme
zleme ve deerlendirme sreleri personel birimi iin nemlidir. Bu sreler

personel politika ve sistemlerinin istenen sonular yaratp yaratmadn ve personel bi-
riminin amalarnn gerekleip gereklemediini deerlendirme imkan salar. Btn
temel personel politika ve sistemleri dzenli aralklarla deerlendirilmeli ve gerektike
deitirilmelidir. Bu tr deiikliklerin dayand bilgiler, izleme bilgilerini, personel bi-
rimi tarafndan yaplm deerlendirme sonularn ve i denetimin ya da merkezi kuru-
lularca yrtlen denetimlerin sonularn ierir.
Personel birimi kendi alma programlarn yerleik alma planlar ve hizmet

standartlar ile karlatrarak bu programlar deitirir ya da durumun gerektirdii di-
er uygun admlar atar.
Denetim Kriterleri ve Bunlarn Uygulanmas
Personel ynetim sistemlerinin ve uygulamalarnn kurulutan kurulua gster-

dii byk deiiklikler nedeniyle, bunlar deerlendirirken deneti takdir hakkn kul-
lanmada dikkatli ve zenli olmaldr. Aada sralanan denetim kriterleri birer yol gs-
tericidir ve bir dizi insan kayna ynetimi denetiminde test edilmitir.
Kriter No. 1: Personel biriminin faaliyet amalar ve i planlar kurum veya kurulu-
un insan kayna ihtiyacn yanstmaldr.
Personel biriminin faaliyet amalan ve i planlar kurumun ama-

larndan, stratejik planndan, ve alma planlarndan tretilmeli
ve bunlar desteklemeli; sregelen ve yeni balanlan faaliyetler
iin planlanm insan kayna ihtiyalarn hesaba katmaldr.
-36-
Kaynan belirlenmesi ve tahsisi ile nceliklerin saptanmas, faali-

yet hedeflerine i planlarna uygun den hallerde, hizmet stan-
dardlar uygulamasna dayandrlmaldr.
Kriter No. 2: zlk faaliyetlerinin organizasyonu ve koordinasyonu, ana faaliyet y-

netcilerine kabul edilebilir dzeyde hizmet salamaya elverili olmal-
dr.
Merkezdeki zlk personelinin kendi aralarnda olduu kadar

merkez ile blgesel birimler arasnda da koordinasyonu ve btn-
lemeyi salayacak mekanizmalar yerli yerinde olmaldr.
st dzey personel grevlilerinin, insan Kayna ynetimiyle ilgili

konularda kurum ynetimine tavsiye ve rehberlik salamalarna,
bilgi sunma ilikisi bakmndan, bir engel bulunmamaldr.
Kriter No. 3: Personel biriminin kendi iindeki ynetim uygulamalar kurumsal ihti-
yalar karlamaya uygun olarak personel uzmanlarnn eitimini,
meslekte ykselmelerini ve deerlendirmelerini dikkate almaldr.
nsan kayna faaliyetlerini yrtmekten sorumlu olanlar, grevle-

rini yerine getirmek iin gerekli eitimi ve bilgileri edinmelidirler.
Personel uzmanlarnn baarlar ile personel biriminin ksa ve

uzun vadeli hedeflerine ulamak iin gerekli olan mesleki geliim
faaliyetlerinin dzenli aralklarla deerlendirilmesi yaplmaldr.
st dzey personel grevlileri, baar deerlendirmesinde girdi

olarak kullanlmak zere (taradaki) zlk grevlilerinin perfor-
manslar hakknda bilgi sahibi olmaldrlar.
Kriter No. 4: nemli zlk ileriyle ilgili politikalar ve direktifler belirlenerek ya-
ylmahdr. Bu politikalar ve direktifler ynetim faaliyetlerini destekle-
yecek sistemlerin gelitirilmesine temel oluturmaldr.
-37-
Politikalar ve direktifler hem merkezde hem de tarada insan kay-

na faaliyetlerini yrten personel uzmanlar ile ana faaliyet y-
neticilerinin greli sorumluluklarn ortaya koymaldr.
Politikalar, direktifler ve sistemler, bunlardan etkilenenlere dan-

larak gelitirilmeli, st ynetim tarafndan onaylanmal ve ana faa-
liyet yneticilerine etikili biimde aktarlmaldr.
Kriter No. 5: Personel politikalar, sistemleri ve uygulamalar izlenmeli ve etkin-

likleri deerlendirilmelidir.
nemli personel faaliyet ve hizmetlerini i planlar ve hizmet stan-

dartlaryla karlatrarak izleyen mekanizmalar bulunmaldr.
nemli personel faaliyetlerinin hedeflerine ne denli ulat peri-

yodik olarak deerlendirilmelidir.
Merkezi kurulular tarafndan ve bizzat kurumca yaplan denetim-

lerin/deerlendirmelerin sonular personel politika, direktif ve
sistemlerinin oluturulmasmda ve deitirilmesinde gznnde
tutulmaldr.
Personel ilevinin ynetimine ilikin kriter eleri itibariyle olas denetim faaliyet-
leriyle ilgili rnekler izelge 3'de verilmitir. Deneti bu izelgeyi, bu Rehberin II. Bl-
m ile bir arada, zellikle "Denetim Kriterlerinin Uygulanmas" kesimiyle birlikte incele-
melidir.
-38-
ZELGE 3
PERSONEL FONKSYONUNUN YNETM
KRTER ELER TBARYLE OLASI DENETM FAALYETLER
Kriter Aratrma Sorunlarn Gstergeleri nceleme
1- Personel biriminin faaliyet

amalar ve is planlan, kurum
veya kurulusun insan kayna-
ihtiyaan yanstmaldr.
t
o,
O
S
Personel biriminin faaliyet Personel biriminin planlama Resmi planlar yaplmam ve Personel biriminin i planlar-
amalar ve i planlar kuru- belgelerini inceleyin. amalar tesbit edilmemi nn, belirlenmi kurumsal ihti- i'
mun amalan, stratejik plan yalar destekler durumda ol- S"
Personel biriminin ama ve S'
ve alma planlanndan tre- madn dair kayglar varsa;
planlannn bulunup bulun-
tilmeli ve onlar desteklemeli;
madn belirle. Bunlarn ne - Tutarszlklan saptamak ze-
sregelen ve yeni faaliyetler re personel biriminin i plan-
zaman gelitirildiini ve bu
iin planlanm insan kayna lar ile kurumun faaliyet ve
ilerin girdilerinin neler ol-
ihtiyalarn hesaba katmal- stratejik planlarn karlat-
duunu saptayn.
dr. nn.
- Ynetimle grmeler yapa-

rak, personel planlannda he-
saba katlmayan alanlar be-
lirleyin.
Ana faaliyet yneticilerinin Personel biriminin i planlanna - Yetersiz planlamann etkile-

insan kayna planlarnn girdi olarak ana faaliyet yne- rini deerlendirin.
hesaba katlp katlmadn
ticilerinin stratejik/faaliyet ve
belirleyin. Hesaba katlma-
insan kayna planlarndan
msa nedeni?
yararlanlmam.
rnekleme yoluyla seilecek
ynetici planlarn inceleyin.
Ynetimin, personel birimi- Ana faaliyet yneticileri, perso- I

nin hizmetinden memnun nel biriminin yalnzca tepkisel
olup olmadn belirleyin. olduunu, mmkn olan hal-
(Baknz 3 nolu kriter).
lerde insan kayna ihtiyacna
planl bir biimde yant ver-
mek zere rgtlenmediini
s
s'
Kaynan belirlenmesi ve tah- Personel uzmanlarnn says- ifade ediyorlar. Eer personel biriminde Kay- S*

sisi ile nceliklerin saptanma- nn alanlara orann sap- nan tahsisi konusunda kay-
s, faaliyet hedefleri ve i tayn. Uzmanlarn oran yksek gr-
glar varsa:
planlar ile uygun den hal- nyor. (Karlatrmaya esas
Grevlerin yeterli ayrntda - Sorunun mahiyetini belirle-
lerde hizmet standardlar uy- alnacak veri iin KY grubuy-
belgelenip belgelenmediini yin. (rnein,yalnzca bir
gulamasna dayandrlmal- la grn.)
belirlemek ve bunlardan da tek personel ilevi ile mi s-
dr. nrl ?)
kaynak ihtiyalarn sapta- Kaynan tahsisi nceden plan-
mak zere ana personel faa- - Sorunun kapsamn belirle-
lanmadan (rastgele) yaplm
liyet alanlarndan rnekleyin, (rnein, yneticilerin
i-planlarnda ayrntya inil- nemli bir ksm yetersiz
me yoluyla seilecek i plan-
memi. hizmet dzeyinin yetersiz
larn inceleyin.
Hizmet standardlarnn ko- Hizmet standardlar mantken kaynak tahsisinden kaynak-

nup konmadn ve bunla- uygulanabilecekleri hallerde lanabilecei grnde mi?
rn kaynak salama seviye- uygulanmyor ya da gncelli- Yetersiz kaynak tahsisinin
lerini saptarken nasl kulla- ini yitirmi. nedenlerini saptayn.
nldn belirleyin.
ncelikler yok ya da kurumsal Kurum zerindeki etkisini
Standardlarn bulunmad nceliklerle eliki halinde. saptayn. (Belli bir alanda,
belirli bir sre sren bir
yerlerde, yeni ve srmekte
kaynak ktl, baka alanla-
olan almalar iin Kayna- ra verilen ncelik dolaysy-
n nasl tahsis edildiini la makul karlanabilir.)
saptayn.
ncelikler belirleniyor mu,

belirleniyorsa nasl?
I'
S'
Personel biriminin kaynak Kaynak salama dzeyinden

s*

dzeylerinden ana faaliyet memnuniyetsizlik, rnein ba-
yneticilerinin ve personel z alanlarda personel grevlile-
uzmanlarnn ne derece rinin eksiklii, dierlerinde ise
memnun olduklarn deer- fazlal ve bu durumlarn sa-
lendirin. (Bkz. kriter 4) lanan hizmetin dzeyi zerin-
deki belirgin etkileri .
2- zlk faaliyetlerinin organi-

zasyonu ve koordinasyonu
ana faaliyet yneticilerine ka-
bul edilebilir dzeyde hizmet
salamaya elverili olmaldr.
Merkezdeki zlk personeli- S

Hem merkez ve blgeler Merkezde uzmanlk alanlarnn Eer merkez iinde ve merkez
nin kendi aralarnda olduu I
hem de merkezdeki perso- personel yneticileri arasnda ile blgeler arasndaki perso-
kadar merkez ile blgesel bi-
nel birimleri arasndaki ileti- dzenli aralklarla toplant ya- nel faaliyetlerinde entegras-
rimler arasnda da koordinas-
4 im mekanizmalarn belirle- plmyor. Birimler arasnda ge- yon ve koordinasyon yeter-
Is) yonu ve btnlemesini sa-
yin, (direktifler, toplantlar nel bir iletiimsizliin kantlar sizliinin belirtileri varsa:
layacak mekanizmalar yerli v.b.) var. I
- ilave grmelerle ve bl-
yerinde olmaldr. s'
Resmi ve resmi olmayan ile- Blgeler ve merkezdeki perso- gesel brolara ziyaretlerle
s'
iletiim kopukluklarnn ne-
tiimin skln belirleyin. nel birimleri arasnda dzen-
denini ve kayglarn boyut- s
siz iletiim. lgili taraflarca in-
Ana faaliyet yneticileri ve larn belirleyin.
celenmedii iin politikalarn
personel uzmanlar ile gr- - Programlar zerindeki etki-
hayata geirilmesi ve sistem
erek, personel faaliyetleri- lerini saptayn, (rnein,
gelitirme hakkndaki gr-
nin koordinasyonu ve enteg- merkez birimleri arasndaki
lerde farkllk belirtileri.
rasyonu ile ilgili kayglar iletiimsizliin neden ol-
duu ilgili personel politi-
olup olmadn belirleyin.
Personel birimleri arasnda, ka- kalan ve programlarnda

lite ve hizmet maliyeti zerin- tutarszlk ya da elikiler;
deki etkileri belirgin ve genel- merkez ve blgeler arasn-
likle gergin atmosfer. da zayf iletiimin neden ol-
duu etkisiz politika uygu-
lamalar ve birbirinden ha-
bersizlikten kaynaklanan
1
blgesel programlarda ge- !
reksiz tekrarlar)
st dzey personel grevlisi st dzey personel grevlisi- 3

st dzey personel grevlile- st dzey personel grevlisi-
kendinden daha st dzeyde nin bilgi sunma ilikileriyle il- 5'
rinin insan Kayna yneti- nin dorudan doruya m S'
bir yetkili araclyla Amire gili kayglar varsa;
miyle ilgili konularda kurum yoksa kendisinden daha st 1
bilgi sunmakla birlikte, toplan-
ynetimine tavsiye ve rehber- dzeyde bir grevli vasta- - Kaygnn niteliini ve nede-
tlar seyrek yaplyor ve perso-
lik salamalarna, bilgi sunma syla m Kurum Amirine bil- nini belirleyin. (Dikkat: st
nel yneticileri idarenin insan ynetim tarafndan hizmet
ilikisi bakmndan bir engel gi sunduunu belirleyin.
kaynaklarna nem vermeme- yetersizlii olarak alglanan
bulunmamaldr.
Eer daha st dzeyli bir g- sinden duyduklar kaygy be- konularn kaynanda ra-
revli araclyla amire bilgi lirtiyorlar. porlama ilikilerinin dn-
sunuyorsa, aralarndaki da baka bir ok neden ya-
(personel konularndaki) ile- tabilir.)
tiimin derecesini belirleyin.
Kriter Aratrma Sorunlarn Gstergeleri nceleime
Grmeler yoluyla, st d- - Raporlama ilikileri dolay-

zey personel grevlisinin syla ortaya km sorun-
bilgi sunma ilikisini hizme- lar rnekleyin (ana faali-
te katk salar bulup bulma- yet yneticilerinin insan
dn teyit edin. kayna sorunlarndan
kendilerini sorumlu gr- a"
Ana faaliyet yneticilerinin st dzey ana faaliyet yneti- memeleri gibi) |
inn Kaynana ilikin me- cilerinin, kuruluun kar kar-
- Raporlama ilikileri konu-
selelerde kendilerine gerekli ya bulunduu personel so-
sunda eitli seeneklerin
danmanlk/destek salan- runlarn kavraylar snrl.
deerlendirilip deerlendi-
j
dn dnp dnme-
st ynetim personel birimi- rilmediini belirleyin (ya
diklerini ve insan Kayna da st dzey personel g-
nin salad hizmet konusun- S'
konularnda aldklar eiti- revlisinin ynetim komite-
da kaygl. S*
min derecesini belirlemek sinde yer almas) S'
iin onlarla grn.
Uyar: - ;
Raporlama(ast-st) ilikilerinde
tek bir doru yol yoktur. nemli
olan, st dzey ynetim komite-
sinde personeli temsil eden kii-
nin, insan kayna konularnda,
ana faaliyet yneticileri iin hem
bir "eitici" hem.de bir "destek-
i-savunucu" grevi grmesidir.
Eer bu gereklemiyorsa, de-

neti kurulu iinde, insan kay
na konularnn yeterince ele
alnmadnn rneklerini tespit
edebilir.
3- Personel biriminin kendi iin-

deki ynetim uygulamalar
kurumsal ihtiyalar karla-
maya uygun olarak personel
3
uzmanlarnn eitimini, mes-
lekte ykselmelerini ve de-
erlendirilmelerini dikkate al- S"
nsan kayna faaliyetlerini Personel uzmanlarnn ald- Uzmanlk alanlarnda btn Aadaki konular akla
yrtmekten sorumlu olan- eitimin (ki bu eitim iykn stlenmi grn- kavuturmak amacyla, ana
lar, grevlerini yerine getir- merkezi kurulularca zorun- dkleri halde personel uzman- faaliyet yneticileri ve perso-
mek iin gerekli eitimi alma- lu grlmektedir) derecesini larnn pek az gerekli nitelik- nelle grmeler yapn:
l ve bilgileri edinmelidirler. belirleyin. lere sahip.
nsan Kaynayla ilgili ko- nsan Kayna faaliyeti konu- a) Ana faaliyet yneticilerinin
nularda, ana faaliyet yneti- sunda baz sorumluluklar bu- personel biriminin verdii
cilerine verilen eitim ve
lunduu halde yneticiler, ca- hizmete gsterdii ilginin
salanan bilgilerin yeterli
olup olmadn deerlendi- nahc bilgilerden yoksun gr- derecesi;
rin. nyorlar.
b) nsan kayna bilgilerin-
Gerekli eitimi almadklar
den yoksun yneticilerin
halde, personel uzmanlk S!
alanlarnda btn i ykn faaliyetler zerindeki etki-
stlenen kiilerin olup olma- leri; I
3
dn belirleyin.
c) Belirlenen zaaflara perso-
4 Yaplacak grmelerle ana Yneticiler personel biriminin
nel grevlilerinin eitimi-
faaliyet yneticilerinin per- verdii hizmet konusunda
sonel biriminin salad nin yol ama derecesi.
kayg belirtiyorlar. (rnein I
hizmetten,,memnun olup ol-
madklarn belirleyin. uzmanlar yneticilerin kayg- Uyan: Bu alandaki bulgular yo-
larn anlamyorlar; salanan rumlanrken dikkatli davranl-
Eer personel birimi dn-
dan kiilerce (rnein yne- danmanlk hizmeti, alma- maldr. Personel biriminin tek
tici durumunda kiilerce) in- lara etkisi asndan bakld- grevi hizmet vermek deildir-
san kayna konularnda nda yetersiz grnyor.) gerekli kontrol rol de bulun-
ana faaliyet yneticilerine maktadr. Eer bu alandaki ko-
nemli lde destek ve da-
nular nemli gibi grnyorsa,
nmanlk salanyorsa, d-
ardan destek roln stle- deneti, insan kayna ynetimi
nenlerin bilgi ve eitimleri- grubuna danmaldr.
nin yeterli olup olmadn
belirleyin.
Personel uzmanlarnn basan- alanlarn performanslar- Planlamann ve alanlar ge-

lar ile personel biriminin nn lm skln belirle- litirme programnn bulun-
uzun ve ksa vadeli hedefleri- yin. (Bu konuda ayrntl mamasnn gerek/potansiyel
ne ulamak iin gerekli olan denetim teknikleri iin bu etkilerini belirleyin. (rnein
mesleki geliim durumlarnn Rehberin alanlarn perfor- planszlk dolaysyla vekiller-
manslarnn lm ile ilgili
dzenli aralklarla deerlen- le doldurulamayan bo pozis-
blmne bavurun.)
dirilmesi yaplmaldr. yonlar ve bu durumun yne-
Uygulamada tutarllk a- ticilere verilen hizmet dzeyi
Kurumdaki personel uzmanla- I
sndan, merkez ve blgeler- zerindeki etkileri; personel
rnn performansn lme ve
de personelin performans- uzmanlarn eitli disiplinleri
nn lmnde kullanlan, kurumsal ihtiyalara gre
yeterince tanmamalar nede-
kurala balanm bir yn- meslekte ykselmeleri dzen-
niyle sunulan hizmetin etki-
tem olup olmadn belirle- leyen herhangi bir sistematik 3
lenmesi.)
yin. sre yok. S'
nemli personel uzman Personel birimi kendi ksa ve

kadrolarnda, ilerde doabi- uzun vadeli insan kayna ih-
lecek boalmalarn saptan- tiyalarn resmi olarak deer-
masna ve bu boalmalarn lendirip belirlemi deil. (r-
mevcut alanlara tand nein nemli grevlerdeki ola-
meslekte ykselme olanak- s emekliye ayrlmalar ya da
larnn belirlenmesine resmi alanlarn ie giri-k oran
olarak ne derecede dikkat v.s.'yi deerlendirmiyor)
gsterildiini belirleyin.
st dzey personel grevlile- Taradaki zlk grevlileri- Taradaki zlk uzmanlarn Ana faaliyet yneticilerinin
ri, baar deerlendirmelerin- nin tezkiye varakalarnn yllk tezkiyelerini doldurmak- deerlemelerde kullandklar
de girdi olarak kullanlmak tan taradaki st dzey ana fa- ltleri belirleyebilmek iin,
kimler tarafndan doldurul-
aliyet yneticileri sorumludur- taradaki personel uzmanlar
zere taradaki zlk grevli- duunu saptayn.
lar ve bir st dzey personel tezkiye formlarndan (yeter
lerinin almalar hakknda
ayet bu varakalar ana faali- sayda) seerek inceleyin.
bilgi sahibi olmaldrlar. uzmannn katksna gerek
yet yneticileri tarafndan duymamaktadrlar.
dolduruluyorsa, merkezdeki
st dzey personel uzmanlar, st dzey personel grevlile-
ya da taradaki st dzey I
taradaki zlk memurlarnn rinin kullanlan kriterlerde
personel grevlilerinden hem fikir olup olmadklarn;
sregelen performanslarndan,
muntazam ve devaml katk onlara gre dikkata alnm
oo
onlarn baarlarn deerlen-
alp almadklarn belirleyin. direbilecek kadar haberdar de- olmas gereken bakaca baa-
r -ilikili bilgilerin bulunup i'
iller.
st dzeyo personel grevli- bulunmadn belirleyin. S'
lerinin taradaki zlk uz-
s'
Performans deerlemesinde
manlarnn performansn-
uzman katksnn olmay-
dan haberdar olmasn sa- nn etkilerini belirleyin. (r-
layan mekanizmalarn bulu- nein ana faaliyet yneticileri,
nup bulunmadn belirle- uzmanlar, verdikleri hizmet
yin. dzeyi gibi ltlerle deer-
lendirebilirler, oysa salanan
hizmet kurumsal politikalarn
gerektirdii temel sistem
kontrollerinin gzard edil-
mesi pahasna olabilir.)
4- nemli zlk faaliyetleriyle

ilgili politikalar ve direktifler
belirlenerek yaylmaldr. Bu
politikalar ve direktifler yne-
tim faaliyetlerini destekleye-
cek sistemlerin gelitirilmesi-
ne temel oluturmaldr.
Politikalar ve direktifler, hem Tm zlk faaliyetleriyle il- Ana personel ilevleri iin baz Grevler ve sorumluluklarn I
iyi datlmad ve iyi anla-
merkezde hem de tarada in- gili sorumluluklarn dat- politikalar gelitirilmemi
lmad grnts varsa,
san kayna faaliyetlerini y- mnn yaplp yaplmadn ve/veya gncelletirilmemi. grmeler ve anketler yoluy-
rten personel uzmanlar ile ve politikalarn halen geerli la:
Uzmanlar ve ana faaliyet y-
ana faaliyet yneticilerinin olup olmadn belirlemek I
neticilerinin grlerine gre, - Grev ve sorumluluklar
greli sorumluluklarn orta- iin yazl politika ve direk- asndan hangi alanlarda s'
politikalar ve direktifler ak S'
ya koymaldr. tifleri inceleyin. karklk olduunu sapta-
deil, bulank ve etkisiz.
yn.
Seeceiniz ana faaliyet y-
Baz uzman ve ana faaliyet y- - Yeterince aklk olmay-
neticileriyle yaplacak g-
neticileri kendi insan kayna nn etkilerini belirleyin.
rmeler sonunda sorumlu-
ynetimi sorumluluklarn et- (rnein ayn sorumlulu-
luklarn datmnn ak se-
kileyen direktif ve politikalar un tekraren iki ayr kiiye
ik olup olmadn belirle- verilmesi; personel rgt-
yeterince bilmiyorlar.
yin. nn gvenilirliini yitirme-
si sonucunda, belirlenmi
politikalara uyulmamas gi-
bi).
Politikalar, direktifler ve sis- Personel politikalarnn, di- Hizmetlerden yararlananlarn rnekleme yoluyla seilerek
temler, bunlardan etkilenen- rektiflerlerin ve sistemlerin ve/veya ilgili uzmanlarn per- ok sayda ynetici ile gre-
lere danlarak gelitirilmeli, olutuu sreci belirleyin. sonel politika ve sistemlerinin rek personel politika ve sis-
st ynetim tarafndan onay- gelitirilmesine katlmadklar temlerinin ynetimin ihtiya-
Hem yararlananlarn hem
lanmal ve ana faaliyet yneti- gzlendi. larn ne lde karladn
de uzmanlarn bu srece ka-
cilerine etkili bir biimde ak- belirleyin.
tlp katlmadklarn ve ken- Ana faaliyet yneticilerinin
tarlmaldr.
dilerine verilen ilevlerden byk bir blm merkezi ayet uygulanabilirlii varsa,
memnun olup olmadklarn kurumlarca gerekli grlen ie mdahale etmemenin etkile-
I
belirleyin. alma/atama ve snflandrma rini belirleyin. (rnein faali-
gibi ana uzmanlk alanlarnda yetleri engelleyen politika ve i
nsan kayna ynetiminden a
ve insan kayna ynetimi faa- sistemlerin rneklerini elde
doan sorumluluklar, g- S'
liyetlerinden doan sorumlu- edin.)
revler ve amalar itibariyle a'
luun insan kayna uzmanla- a'
yneticilerin yeterli iletiim iletiimsizlik ve eitim eksik-
r ile ana faaliyet yneticileri
(eitim) alp almadklarn liinin etkilerini belirleyin.
arasnda paylatrlmasyla il-
belirleyin. (rnein politikada belirtilen
gili olarak yeterli iletiim ve
grev ve sorumluluklar yete-
eitimi almamlardr.
rince anlalmam; baz g-
revler yerine getirilmemi;
bazlar ise tekrarlanm; bun-
larn faaliyetler zerindeki et-
kileri v.b.)
Uyar: Denetinin, politika ve

sistemlerin, merkezi kurumla-
rn(*' ngrd artlan karla-
maya dnk ynleriyle, kurum-
sal takdire tabi ynlerini birbi-
rinden ayrmas gerekecektir.
Merkezi kurumlarla ilgili politi-
ka ve sistemlerde sorunlara rast-
|
lanrsa, deneti KY Denetim
Grubunu haberdar etmelidir.

a
|;
5- Personel politikalar, sistem- a"
leri ve uygulamalar izlenmeli
o*
a
ve etkinlikleri deerlendiril-
melidir.
Hedeflere ulalamad ko-
nemli personel faaliyet ve Yneticiler ve/veya perso- Projeler programn gerisine
nusunda kayglar varsa ya da
hizmetlerini, i planlar ve nel uzmanlarnn ana faali- dm ya da projelerden b-
sistemler ve uygulamalar izle-
hizmet standartlaryla kar- yet ve hizmetleri izleyip iz- tnyle vazgeilmi.
nerek deerlendirilmiyorsa:
latrarak izleyen mekaniz- lemediini belirleyin.
malar bulunmaldr.
(*) Merkezi Kurumlar ibaresi ile Hazine, Maliye Bakanl, Merkezi Personel rgt gibi ilemleri tm kamu kurumlarn kucaklayan ve kamu ynetimiyle ilgili temel politika ve
stratejileri belirleyen kurulular anlatlyor.(ev.Inc.Hey.Notu)
Ana personel faaliyetlerinin Politika ve sistemlerin de- Standartlarn konduu du- - Programlara ve standartla-
hedeflerine ne denli ulat erlendirilme derecesini be- rumlarda, hizmet dzeyi stan- ra ulaamamann nedenle-
periyodik olarak deerlendi- lirleyin. dardn altnda. rini belirleyin.
rilmelidir.
Geri kalann ya da standar- Dzeltme amacyla alnacak - Politikalarn ve hizmetin
dn altnda hizmet verilen uygun tavr belirlenmemi ya uygunluu konusunda ana
alanlarda harekete geilip da belirlenmi olsa bile yerine faaliyet yneticilerinin d-
geilmediini belirleyin. getirilmemi. ncelerini belirleyin. s
Co
O
Hedeflere ulalma tarihlerin- - Bilinen sorunlar dzeltici,
de srekli deimeler olmu. giderici planlarn var olup I
olmadn belirleyin.
Yararlananlar hizmetin yeter-
siz olduuna dair ikayetlerde - zleme/deerlendirme yok-
K) bulunmu. (Bkz. kriter ve 3) luunun olas etkilerini be-
lirleyin.
Merkez kurulular tarafn- Daha nceki denetim ve de- Denetim ve deerlendirme ra- Denetim ve deerlendirmele-
|5'
S'
dan ve bizzat kurumca yap- erlendirmelerin sonularn porlar dikkate alnmyor. rin sonularnn dikkate aln-

lan denetimlerin/deerlen- inceleyin. mad grlyorsa, bu eksik- s
Eylem planlar nemli konula-
dirmelerin sonular, personel liklerin giderilmemesinin et-
Bu raporlarn bir sonucu rn tmn karlamyor.
politika, direktif ve sistemleri- kilerini belirleyin.
olarak gelitirilen eylem
nin oluturulmasnda ve de- nemli zaaflar dzeltmek
planlarn inceleyin ve bun-
itirilmesinde gznnde zere derhal harekete geilmi-
larn nemli sorunlar kar-
tutulmaldr. yor.
layp karlamadn sapta-
yn.
Eylemin halen ne lde
srdrldn belirleyin.
Blm III - nsan Kayna Ynetimi Denetim Alanlar

Alt Blm 2 nsan Kayna Planlamas
Giri
nsan kayna planlamam, denince, kurumsal programlarn gerektirdii ihtiya-

lar karlamak amacyla, isten* ;s oecerilere sahip uygun sayda insann gerek duyulan
zaman ve yerde bulunmasn g vvnce altna alan sistem ve sreler anlalr.
insan kayna plan tornas, tek tek kiilere deil, kuruluun btnne odaklanr.
Uzun vadeli retkenlii ve kurumsal sreklilii ele alr ve bir kuruluun dier planlama
ilevleri yannda eitim, gelitirme ve ie alma gibi dier personel etkinlikleri ile btn-
leiktir, tnsan kayna planlan, kuruluun i planlan ve amalar ile ilikili olarak ve be-
lirlenmi net insan kayna gereksinimlerini karlamak zere hazrlanr.
insan kayna gereksinimlerini karlamak amacyla planlar hazrlamak her ka-

mu kuruluuna yarar salayacaktr, insan kayna planlan, amalarn gerekletirmek
zere, kuruluun o an gereksinim duyduu ve izleyen birka yl iinde gereksinim duya-
ca elemanlarn say ve niteliklerini belirler. Planlar, gelecekte olmas beklenen eleman
ihtiyac ile halihazrda varolan kaynan ayn gelecekteki "tahmini kullanlabilirliini
karlatrmakla tretilir. Planlar ayn zamanda, arz ve talep arasndaki uyumsuzluklar
badatrmak zere kuruluun yapmas gerekenlere de iaret eder. "Tahmini kullanlabi-
lirlik" emekli olma, iten ayrlma ve terfi ihtimali gibi deikenleri hesaba katarak, hali-
hazrda varolup da planlama yaplan dnem iinde de hl kurumda istihdam edilebile-
cek olan insan kaynan ifade eder. Bir kuruluun insan kayna planlama srelerinin
ayrntlar ve biimi, kuruluun byklne, karmaklna ve de dier planlama sis-
temlerinin gelikinliine baldr. ekil 4'de standart bir insan kayna planlama sreci
modeli grlmektedir.
insan kayna planlamas, birbiriyle iice gemi drt etkinlik alanndan oluur:
Talep tahmini - kurum ana plan ve faaliyet planlarn yrtebilmek iin

gerekecek insan kaynann, gelecekteki faaliyet dzeyleri tahminleri de
dikkate alnarak yaklak olarak hesaplanmas.
-53-
EKL 4
NSAN KAYNAI PLANLAMA SREC
PROGRAM HEDEFLER ALIMAKTA OLANLARLA

w LGLI VER ENVANTER
FAALYET HEDEFLER
r r
TALEP TAHMN ARZ TAHMN
ARZ VE TALEBN
KARILATIRILMASI
GEREKSNMLERN BELRLENMES
EYLEM PLANLARI HAZIRLANMASI
- UZUN VADEL
- KISA VADEL
EYLEM PLANLARINI VE SREClN

ZLEME VE DEERLENDRME
-54-
Arz tahmini - Hem i hem de d kaynaklardan, gelecekte gerekli olacak in-

san Kaynann kullanlabilirliinin hesaplanmas.
Arz ve talebin karlatrmas - Arz ve talep tahminlerinin analiz edilerek

gelecekte karlalabilecek fazlalk ve eksikliklerin belirlenmesi.
Eylem planlamas - Eleman alm, iten ayrlmalar, eitim, gelitirme ve

transfer gibi faaliyetler sonucu (gelecek iin) tahmin edilen insan kayna
noksan ve fazlalklarna zm getirecek planlarn hazrlanmas.
nsan Kayna Planlama Sreci

Aadaki paragraflarda, insan kayna planlamas srecini oluturan drt faali-
yet alan daha ayrntl olarak aklanmaktadr.
Talep Tahmini
Talep tahmini, bir kuruluun insan kayna gereksiniminin, yani, gelecekte ihti-
ya duyulacak eleman says ve niteliklerinin kestirilmesini gerektirir. Bir kuruluun in-
san kayna gereksinimini belirlerken, baz deikenler yannda:
kurumsal ve teknolojik deimeler;
yasalardaki yenilik ve deiiklikler ile merkez kurulularn politika ve sis-

tem deiiklii istekleri;
yeni programlar ve mevcut programlarda yaplan deiiklikler;
etkinlikte iyiletirmeler;
hesaba katlmaldr.
Kaynak gereksinimini tahmin ederken, gemie ynelik trend analizleri ve i l-

m gibi teknikler ou kez ynetsel kararlara katk salar. Pek ok durumda talep tah-
mininde bulunurken metodlarn bir karmasn uygulamak gerekir.
-55-
Tahminde ynetici, zellikle daha nce karlatnlabilir faaliyetlerde bulunul-

mamsa ve lm tekniklerinin uygulanabilir olmad hallerde ok nemli bir rol oy-
nar. Gemie ynelik trend analizleri teknii kullanlyorsa gelecekteki insan kayna ge-
reksiniminin kaba bir ngrsn elde etmek iin faaliyet dzeyleri ile alanlarn say-
s arasndaki oran belirlenip gelecekteki i yk beklentilerine uygulanr. Her ne kadar,
gemie ynelik trend analizleri teknii kolay anlalabilir, kolay uygulanabilir ise de;
tekniin deeri, bulunan oranlarn geerliliine, faaliyet dzeylerinin gelecee gereki
biimde yanstlmasna ve de performanstaki iyilemelerin veya deiime urayan me-
todlarn etkilerinin dikkate alnp alnmadna baldr.
lm daha kesin sonu veren bir tahmin tekniidir. Bu teknik; belirli bir
girdi (emek) karlnda ne kadar kt (mal ve hizmet) retildiinin hesap edilmesi
mmkn olan hallerde kullanlr. Bu yolla tretilen i standartlar gelecekteki i ykn
hesaplamak ve insan kayna gereksinimini kestirmek iin kullanlabilir.
Arz tahmini
Arz tahmini, gelecekteki emekliye ayrlmalar, iten ayrlmalar, istifalar, terfile-

ri, cretsiz izine ayrlmalar hesaba katarak gelecekte (kurumda) alabilir durumda ola-
cak eleman saysn yaklak olarak gsterir. Genellikle bir kuruluun bu hesaplamalar
yapabilmek iin yararlanaca veri taban veya alanlarna ilikin bilgi envanteri vardr.
Bu envanter genellikle, btn alanlar iin temel istihdam verilerini ve nemli personel
iin ayrca beceri, deneyim, yabanc dil bilgisi ve terfi olanaklar hakknda daha ayrntl
bilgiyi ierir.
Arz tahmini, ya kurum iinde bir birim iin ya da kuruluun tm iin yaplabi-
lir. Kamu hizmetlerinde, birok kuruluun istihdam ettii nemli personel gruplar iin
arz tahmini merkezi kurumlar tarafndan yaplabilir.
Btn alanlar kapsayan toplam arz tahmini planlanm emeklilikler; meslek,

ilev ve yer itibariyle i gc devir oranlar veya gruplarn piyasada bulunabilirlii gibi
deikenlerin analizini gerektirebilir. Baz kurulularda, ayrntl arz tahmini kapsamn-
daki alanlarn st ynetim gibi nemli konumlar igal ettii; veya eleman temininde
glk ekilen uzmanlk alanlarndaki meslek gruplaryla snrlandrlr. Bu temel grup-
-56-
larla ilgili olarak grup, seviye, yer ve beceri itabiriyle yaplan arz tahminleri, gelecekte ni-
telikli elemanlarn elde olmasn gvence altna almak amacyla gelitirme programlar-
na yol aabilir. Nitelikli i gcnn kolayca bulunabildii dier alanlarda ayrntl tah-
min gerekmeyebilir.
Byk kurulularda, belirli kategorilerde kimlerin terfi edebilecei, kimlerin

transfer edilebilecei alanlarn yzdesi olarak kestirilebilir. Bu tr kestirimler, meyda-
na gelebilecek yer deiikliklerinin saysn genel olarak ifade eden "zincirleme reaksi-
yon" faktrne dayandrlr. Eer bir st dzey ynetici, rnein iten aynlrsa, balayan
zincirleme reaksiyon ynetim kadrolannda bir dizi terfiye yol aar. Bu tr analizler, terfi-
ler ve tayinler nedeniyle yerleri doldurulmas gerekecek alanlarn kaba bir tahminini
verir ve dier planlama kararlarnn dayandrlabildii bir temel salar.
Arz ve Talebin Karlatrlmas
Bir kurulu insan kayna gereksinimlerini arz ve talep tahminleri arasnda ba

kurarak ve gelecekteki fazlalk veya eksiklikleri tehis ederek belirler. Byle bir bada-
trma, bir kurum veya kuruluun ie almas, yerini deitirmesi, eitmesi veya iten ayr-
mas gereken insan saysn belirlemesine olanak verir ve uygun eylem planlarnn hazr-
lanmasnn temelini oluturur.
Bu hususlarla ilgili bilgiler i planlarnn gelitirilmesi srasnda dikkate alnma-

ldr. Bu i planlar, kuruluun faaliyetlerini insan kayna ihtiyac trnden ifade edebi-
lecek kadar ayrntl olmal ve (daha sonra da) mali planlama almalarna yanstlmal-
dr.
Eylem Plan
e alma, i deitirme, ie son verme, terfi, eitim, gelitirme, yer deitirme yo-
luyla kadrolardaki dengesizlikleri zmleyecek planlar gelitirilmelidir. Bir ok kurulu
bu tr eylem planlarna insan kayna planlan adn vermektedir.
Eylem planlar ksa ya da uzun vadeli olabilir. Uzun vadeli veya stratejik planlar
ounlukla, bir kuruluun hedeflerindeki ve nceliklerindeki byk deiikliklerin insan
-57-
kaynana yansmalar zerinde durur. Ksa vadeli eylem planlar daha ayrntldr ve
genellikle bir bte yln ya da daha ksa bir sreyi kapsarlar. Daha ok belli bir konuya
eilirler. rnein, bir grev merkezi, ube ya da blmde karlalan sorunlara ynelir-
ler.
Ayrntl eylem planlar; nerilen plan uygulamann maliyetini, uygulamann

takvimini (zaman erevesini) ve uygulamadan sorumlu olan kiileri belirlemelidir. Ay-
rntl bir eylem plan rnein, ie alnmas gereken insan says ve niteliklerini ve de ne-
rede ve ne zaman gerekli olduklarn ortaya koyar. Az bulunur becerilere sahip persone-
lin ie alnmasndaki ya da uzak, cra yerlerdeki grevler iin eleman teminindeki g-
lkler gibi zel arz sorunlarnn ayrntlarna inilebilir ve bu sorunlarn ele alnma planla-
r da eylem planlarna dahil edilebilir. e alma takvimi, seyahat harcamalar, ilan harca-
malar v.b. ile bu srete grev alacak kiiler de belirlenmelidir.
Kamu hizmetinde, eylem planlar merkezi kurumlarn zel programlarnn

(zrlleri, yerel halk, eski hkmlleri, kadnlar himaye eden mspet eylem program-
lar gibi) amalarn genellikle hesaba katmaldr.
ou kez, tek tek alma birimlerinin planlan btn kuruluu kapsayan bir
master planla btnlemitir. Byle btnleik bir plan iin duyulan gereksinim, kurulu-
un bykl ve karmaklna bal olduu gibi meslek gruplarnn ya da alanla-
rn becerileriyle ilgili gruplandrmalarn rgtsel birimler bakmndan ne derecede m-
terek olduuna da baldr.
nsan Kayna Planlamasnda Grevler ve Sorumluluklar
insan kayna planlamasndan esasen, personel uzmanlarnn neriler gtrd-

ana faaliyet yneticileri sorumludur. Personel uzman, ana faaliyet ynetimi adna
makro lekli insan kayna planlama analizleri yapmaktan sorumlu olabilir. Her birinin
sorumluluklar kurulutan kurulua deiebilirse de, tipik bir sorumluluk blmn
aadaki gibidir:
Bir ana faaliyet yneticisinin grevi aadakileri ierebilir:
-58-
talep tahmininde kullanlan stratejik ya da iletme planlarnn insan kay-

na asndan muhtemel etkilerini belirlemek;
tahmin tekniklerine dayal olarak talebi analiz etmek;
personel uzman ve merkezi kurululardan salanan verilerle gelecekteki

i gc arzn kestirmek;
arz ve talepteki dengesizlikleri gidermek iin hangi giriimlerde bulunula-

can belirlemek;
eylem planlarnn uygulanmasn salamak.
Personel uzmannn grevleri unlardan oluabilir:
st ynetime i gc arzndaki kritik alanlarn bir analizini sunmak;
insan kayna stratejileri gelimede st ynetime neri ve katk salamak;
ana faaliyet yneticilerine, arz tahmininde bulunmada ve eylem planlar

oluturmada kaynak ya da becerilerdeki fazlalk ya da noksanlklara -
zm getirmede eldeki seenekler konusunda neride bulunarak ve ihtiya
duyulan takvim ve maliyeti tahmin ederek yardmc olmak;
alma birimlerinin eylem planlarn btn kuruluun ya da onun nemli

elerinin gereksinimlerini yanstan bir insan kayna planyla btnle-
tirmek;
eylem planlarnn belli ynlerinin uygulanmasnda sorumluluk almak;
yneticilerin eylem planlarn kurumsal personel ynetimi planlamas

amacyla kullanmak;
eylem planlarnn uygulamasn izlemek, bu planlarn hedeflerinin ne l-

de gerekletiini deerlendirmek ve yeri geldike deiiklikler ner-
mek.
-59-
Politikalar
Kamu kurum ve kurulularnda insan kayna planlama sreci byk lde
Hazine Kurulu politikalarna dayanr. Bu politikalar Personel Ynetimi Elkitab - cilt 4,
blm 2 de yaymlanmtr. Hazine Kurulu, bu politikalarn uygulamas hakknda bl-
tenler de yaymlar. Deneti bu Personel Ynetimi Elkitabm ve insan kayna planlama
politikalarnn uygulamalarn ynlendiren bltenleri iyice bilmelidir. Hem Hazine Ku-
rulu ve hem de Kamu Hizmeti Komisyonu'nun, kamu hizmetinde alan kadnlar, zr-
ller ve aznlk gruplarna dnk politikalar vardr. Denetiler bu politikalarn amalar-
n ve denetlemekte bulunduklar kurulua uygulanabilirliini kavramaldrlar. Bunun
yannda denetiler, Hazine Kurulu Sekreterliinde halen yrtlmekte olan gelitirme
almalarndan tr bu politika ve bltenlerin deiiklie urayabileceinin, veya ta-
mamen deitirebileceinin farknda olmaldrlar.

nsan kayna planlama sreci kurulutan kurulua ok deitii iin, bu alan-
daki sistem ve uygulamalar deerlendirirken deneti kendi takdirini kullanma konu-
sunda dikkatli olmaldr. Aada sralanan denetim kriterleri bu kanaate ulama husu-
sunda yol gsterici olmaktan ibarettir ve insan kayna planlama srecinin drt temel
unsurunu yanstmaktadr. Bu denetim kriterleri Hazine Kurulunun bu alandaki politi-
kasyla uyum iindedir ve personel fonksiyonu ynetiminin uygulanabilir kriterleriyle
birlikte kullanlmaldr.
Kriter No. 1: nsan kayna talebi tahminde bulunulmaldr.
Kurulu ve teknolojideki deimelerin yeni ve revize programlarn,

yasalardaki deiikliklerin ve kurumsal ncelikler ile merkezi ku-
rum ve kurulu nceliklerinin insan kayna zerindeki muhtemel
etkileri dikkate alnmaldr.
Faaliyet amalarn ve/veya alma planlarn gerekletirmek iin

gerekli elemanlarn says, nitelikleri, dzey ve grev yerleri belir-
lenmelidir.
insan kayna gereksinimlerinin saptanmas, olabildiince i l-

m tekniklerine dayandrlmaldr.
-60-
Kriter No. 2: Mevcut insan kaynaklarndan gelecekte ne derece yararlanlabilecei,

tahmin edilmelidir.
Btn alanlar iin doru ve gncel temel istihdam bilgi envanter-

leri hazrlanmal ve bunlar ok nemli meslek gruplar ve dzeyleri
iin deneyim, beceri, dil yetenei, ykselme olasl gibi ilgili mes-
leki bilgileri de iermelidir.
Kaynaktan gelecekte yararlanabilmeye ynelik tahminler i gc

yenilenme (devir) hz istatistiklerine, emeklilik profillerine, yksel-
me potansiyellerine, boalan yerleri doldurma planlama sonular-
na ve i gc pazar gibi dier ilgili verilere dayanmaldr.
Kriter No. 3: htiya fazlasn ve noksanlklarn saptamak iin insan kaynaklarna

olan talep ile mevcut kaynaklardan gelecekte yararlanmaya ilikin bil-
giler karlatrlmaldr.
Belirlenen fazlalk ya da noksanlklarn etkisi, eer nemliyse, faali-

yet planlamasnda ve mali planlamada dikkate alnmaldr.
Kriter No. 4: nsan kaynaklarnda tesbit edilen saysal ya da niteliksel edilen denge-
sizlikleri gidermek iin eylem planlar hazrlanmaldr.
Eleman temini, ie tahsis, eitim, gelitirme ya da yer deitirme gi-

bi alanlara ilikin eylem planlar, uygulamann maliyetini, takvimini
ve sorumlularn belirlemelidir.
Eylem planlarnn uygulanmas periyodik olarak izlenmeli, sonu-

lar, hedeflere ulama derecesini saptamak iin deerlendirilmeli; ve
gerektike planlarda deiiklik yaplmaldr.
insan kaynaklan planlama srelerindeki her bir kriter alt esi iin olas dene-
tim faaliyetlerinin rnekleri 4 nolu izelgede yer almaktadr. Deneti bu izelgeyi, bu
rehberin II. Blm ve zellikle "Denetim Kriterlerinin Uygulamas" alt blm ile bir-
likte incelemelidir.
-61-
ZELGE 4
NSAN KAYNAI PLANLAMASI
KRTER GELERYLE TBARYLE OLASI DENETM FAALYET
1. nsan kayna talebi iin tah-

^
minde bulunulmaldr. a
a
- rgtsel ve teknolojik dei- Bu nitelikte nemli deiiklik- Deiiklikler gereklemi ya nemli deiikliklerin bir sonu-
ikliklerin, yeni ve revize lerin meydana gelip gelmedi- da gerekleme sreci iinde, cu olarak insan kayna planla-
programlarn, yasalardaki ini ya da byle deiiklikle- fakat insan kayna asndan rnda belirlenen ihtiyalar ne =11
deiikliklerin ve kurumsal rin olup olmadn saptayn. muhtemel etkileri yeterince he- denli yansttklarn aratrmak
to a
ncelikler ile merkezi kurum saplanmam grnyor. zere personel biriminin ei-
Bu deiikliklerin insan kay-
ve kurulu nceliklerinin in- tim/eleman temini snflandr- |
naklarna muhtemel etkileri-
san kayna zerindeki ma planlarn inceleyin. s"
nin belirlenip belirlenmedii-
muhtemel etkileri alnmal- s'
ni saptayn. Mmknse insan kayna plan-
dr.
lamas yokluunun etkilerini
Deiikliklerin muhtemel et-
saptayn. (rnein, programlar,
kileri belirlenmise, gznn-
faaliyetler balatlm kadro ek-
de tutulan hususlar arasnda
sik; kadro tamam fakat eitilme-
ihtiya duyulacak eleman sa-
yi bekliyorlar; eleman dzeyleri
ys, nitelikleri, dzey ve g-
gemi ihtiyalara dayandrl-
rev yerlerinin yer alp almad-
m, gncel ihtiyalara deil.)
n belirleyin.
Personel biriminin nemli de- Kuruluun bnyesini ilgilendi-

iikliklerden haberdar olma- ren deiiklik kararlar ile per-
sna yol aan veya insan kay- sonel birimi arasndaki balant
na zerindeki muhtemel et- zayf; bu yzden (deiiklikle-
kilerine bu birimin katksn rin) insan kayna zerindeki
salayan mekanizmalar be- etkileri ynnden bu birim kat-
lirleyin. kda bulunabilecek ya da dei-
iklikleri kendi alma planlar- S
na geirebilecek durumda deil.
I
Faaliyet amalarn ve/veya i insan kayna ihtiyalarnn Adam-yl cinsinden eleman ihti- htiya duyulan kaynaklarn
planlarn gerekletirmek iin faaliyet amalaryla ilikilen- yac tahminleri sadece faaliyet amalara uygun olup olmad-
gerekli olan elemanlarn says, dirilip ilikilendirilmediini amalarndan stnkr bir e- n belirlemek iin daha ok
belirlemek iin ana rgtsel sayda i plan rneini incele-
nitelikleri, dzeyleri ve grev kilde tretilmi. liki ak deil.
birimlerin i planlarndan (r- yin. I"
yerleri belirlenmelidir. neklemeyle seilerek) az say- Yeni programlar uygulamak S"
da rnei Ve/veya i planla- iin gerekli eleman says iin Plansz (ireti, geici,) kaynak S'
mas talimatn inceleyin. tahminler yaplyor. Ancak ha- salama stratejisinin etkisini
tespit edin. (mein baz al-
alma planlarnn insan len srmekte olan programlann
ma alanlarnda bota geen za-
kayna ihtiyacn faaliyet iti- adam-yl ihtiyalarnn gzden
man varken, dier alanlarda
bariyle aynntlandrp aynnt- geirilmesi ii gelii gzel. kaynak yetersizlii nedeniyle
landrmadm belirleyin. iin gerei yerine getirilemi-
Faaliyet amalarna ulamak yor).
ve i planlarn yrtmekle
/ar: Planlama projelerine ili-
grevli amala badamayan
kin bulgular konusunda KY de-
sayda daimi personelin varl-
netisi ilgili kapsaml denetim
na iaret eden gstergelerin
ekibi elemanlar ile grmeli-
bulunup bulunmadn ara-
dir. Bu konuda denetim birlikte
trn.
yrtlebilir.
- i birimi itibariyle fazla me- Fazla mesai miktar yksek. Faaliyet amalarn gerekle-
sai yzdesi tirmek ve i planlarn uygula-
ok sayda "parttaym" alan
mak iin uygun nitelikleri ta-
- "Parttaym" alanlarn say- var.
mayan personelle ilgili husus-
s
Danmanlarn oran yksek. lara rastlanrsa:
- danmanlarn says - Yksek miktarda fazla mesai
mevsimlik olduu halde al-
anlar daimi kadroda tam-sre yaptrlmas danman kullan-
- yapacak ii olmayan ele-
m v.b. nin nedenlerini ve ge-
manlar altrlyor.
rekelerini belirleyin. I
Gzlemlerden personelin tam- - Mevcut dzenlemelerin faali-
sre almad anlalyor. yetlerin tutumluluk ve etkinli-
i zerindeki etkisini belirle-
- i yerinde bulunmama sresi yin.
gnde 7.5 saat (i yerinde
bulunulmama nedeni ak- Faaliyet hedeflerini veya iy-
lanmad.) kn ie eleman tahsis seviye- S'
leriyle ilikilendirmek iin bir
- ile ilgisi olmayan faaliyet-
lerde bulunuluyor. aba harcanp harcanmadn a
ve (gerekli eleman saysn tes-
pit etmenin bir arac olarak) i
standartlarnn gelitirilip ge-
litirilmediini belirleyin.
Uyan: Bu alandaki bulgular, kap-
saml denetim ekibinin bir ele-
man tarafndan daha ayrntl
bir etkinlik deerlemesi yaplma-
s gereine iaret edebilir.
Bu alandaki bulgular Grup

Bakannn i datm, proje
ynetimi v.b. konulan aratr-
masna yol aabilir;
- i dalm
- proje ynetimi v.b.
a
insan kayna ihtiyacnn sap- in niteliine bal olarak ku- i lme teknikleri kullanlabile- KY denetisi bulgular bir et-
tanmas, olabildiince i l- ruluun bnyesinde nereler- cekken, kullanlmadnn gs- kinlik denetimi yaplp yapl- I
m tekniklerine dayandrlma- de i lme tekniklerinin uy- tergesi var. mayacana karar verebilecek a
hdr. gulandn ya da uygulana- olan kapsaml denetim Grup
Kuruluta makul olan i dzey-
bileceini saptayn. Bakannn dikkatine sunmal-
lerini belirlemek iin standartlar dr.
i lme tekniklerinin uygula- gelitirilmemi olmakla birlikte |
a'
nabilecei ve fakat kullanl- bulgular atl vaziyetteki ele- Uyar: Dk verimlilik, ar S"
mad alanlarda alanlarn manlar, retim yetersizlii gibi fazla mesai gibi deikenler uy-
gun i standartlarnn yokluuna
saysnn nasl belirlendiini durumlara iaret ediyor.
iaret ederse de, incelenmesi ge-
yneticilere sorun. reken baka bir ok etken nede-
niyle de ortaya kabilirler. De-
i lme tekniklerinin uygula-
neti, (1) dk verimlilik, ar
nabilecei ve fakat kullanl-
fazla mesai v.b. nin nedenlerini
mad durumda grmeler aratrmal, (2) mmkn oldu-
gzlemler yoluyla, aadaki unda sorunu gidermek iin gi-
trden verimsizliklere yol riimde bulunulup bulunulma-
aan eleri belirleyin: dn belirlemeli, ve (3) sorunun
etkilerini saptamaldr.
- yksek sayda mteri ika-
yeti,
- ok miktarda i ylmas,
- i retiminde ar gecikme-
ler,
- ii olmayan personel
Uyan: Bu alanda bir zafiyete
rastlanmsa, KY denetisi
kapsaml denetim Grup
Bakann haberdar etmeli- s
dir. Bu konudaki alma bir I
verimlilik uzman tarafn-
dan srdrlebilir.
ON
O 2. Mevcut insan kaynaklarndan a
Ol
gelecekte ne derece yararlan-

labilecei tahmin edilmelidir. si'
S'
Btn alanlar iin dzgn Genel olarak tm alanlar Yalnzca mezarta niteliinde ayet verilerin gncellii, dz-
zel olarak da kritik meslek veriler kaydedilmi. Bilgiler gnl, eksiksizlii ve zama-
ve gncel temel istihdam bilgi
gruplar iin envanterin bulu- dzgn ve ihtiyaca uymuyor. nnda eriilebilirlii kayg
envanterleri tutulmal ve bun- uyandnyorsa, st yneticilerin
nup bulunmadn istihdam Yzyze grmelerden baz
lar kritik mesleki gruplar ve veri kaytlarnn tutulup tu- bunlardan haberdar olup ol-
programlar kaldrlrken yerle-
dzeyler iin deneyim, beceri, tulmadn belirleyin. madklarn ve bunlar gider-
rine, alanlarda yeni beceri
mek iin ne yapldn belirle-
dil yetenei, ykselme olasl dzeyi gerektiren, yeni prog-
yin.
gibi ilgili mesleki bilgileri de ramlar yrrle konaca an-
lalmaktadr. Oysa, alanla- Mmknse, tahmin yapmak-
iermelidir.
rn halihazrdaki beceri ve de- tan yoksun olmann etkisini
neyimlerinin kaytlan bulun- belirleyin.
muyor.
zlk personelinin ve ana fa- Baz ana personel gruplarna
aliyet yneticilerinin tutulan ilikin ayrntl veriler kayde-
veri kaytlarnn gncelliin- dilmi fakat gelecee ait tah-
den, yanlszlndan za- minlerden yararlanlmam.
manllndan, eksiksizliin-
den memnun olup olmadk-
larn belirleyin. Memnun de-
illerse, sorunlarla ilgili r-
nekler elde edin.
t
Kaynaktan gelecekte ne derece Hangi tahmin tekniklerinin Kaynaktan gelecekte ne derece Mmknse, faaliyet ihtiyala-
1 yararlanlabileceine ilikin tah- kullanldn belirleyin. yararlanabileceine ilikin tah- rn karlamak zere hangi
S:
minler yaplmam (rnein a
minler devreden igc yenilen- alanlarda tahmin yaplmas
me (devir) hz istatistikleri, emekliye ayrlma profilleri be- gerektiini belirleyin (rne- IS
emeklilik profilleri ykselme, lirlenmemi, i gc devir ista- in, ksa vadede boalacak S'
tistikleri analiz edilmemi).
potansiyelleri, boalan yerleri byk miktardaki ana pozis-
doldurma planlamas ve i gc yonlar, uygulamadan kaldr-
pazar gibi dier ilgili verilere lan programlar v.b.)
dayanmaldr.
3. htiya fazlas ve noksanlkla-
rn saptamak iin insan kay-
naklarna olan talep ile mev-
cut kaynaklardan gelecekte
yararlanmaya ilikin bilgiler
karlatrlmaldr.
Belirlenen fazlalk ya da nok-
Birimlerin insan kayna
sanlklarn etkisi, eer nem- o
planlarn gzden geirerek
liyse, i planlamas ve mali
gelecee dnk fazlalklar
planlamada dikkate alnmal-
ve eksiklikleri ve nerilen
dr.
tedbiri belirleyin.
planlarn ve III. Blmde- nemli insan kayna konulan
nsan kayna planlarnda ay-
oo ki "Tahminler"i gzden gei- alma planlarna ya da mali O)
rntlar verilen sorunlarla mali
rerek yeni yl iin insan kay- planlama almalarna yans-
planlama belgeleri arasnda
naklarnda ngrlen dei- tlmamsa; bu durumda de- I
bir balant grnmyor.
ikliklerin j planlarna ve neti; s
tahminlere yapstlp yanstl- Tahminler, insan kayna - mali planlama almalarna S'
madn ve i planlarnda ve planlamas almalarnda ih- insan kaynaklarn ilgilendi- as
tahminlerdeki insan kayna- mal edilen bilgileri ieriyor. ren hususlarn ne lde ka-
na ilikin sonularn da insan tld hakknda (ok yla sa-
Yeni programlar ve yeniden ri) i planlarndan daha ay-
kayna planlarnda yer alp
yaplanma ve benzeri iler g- rntl Dilgi edinebilmek iin,
almadn belirleyin. kapsaml denetim ekibinin
rlyor. Ancak bunlara ilikin
Gelecee dnk byk dei- nemli insan kayna konular planlama fonksiyonu ile ilgili
yelerine danabilir.
ikliklerin olup olmadn, i planlarnda ve mali planla-
bunlarn sonularnn eylem ma belgelerinde yer almam. - Bu alanda yeterince balant
kurulamam olmasnn ne-
planlarna ya da mali planla- denlerini aratrabilir.
ma almalarna yansyp
yansmadn mlakatlar yo- - Yetersiz kalman durumlarda,
yetersizliin etkilerini sapta-
luyla belirleyin. yabilir.
4. nsan kaynaklarnda tespit
edilen saysal ya da niteliksel
dengesizlikleri gidermek iin
eylem planlar nazrlanmal-
dn
Saptanm sorunlar zm- Eylem planlan gelitirilmemi
Eleman temini, ayrma, eitim, lemek Mmkn olduunda eylem
gelitirme ya da yer deitir- iin eylem planlar ha- (rnein, ksa vadede nemli planlamasnn bulunmaynn
me gibi eylem planlar, uygu- zrlanp hazrlanmadn be- pozisyonlardan emeklilik nede- dourduu risk ve etkileri de- r
lamann maliyetini, takvimini lirleyin. niyle ayrlanlarn says yksek erlendirin.
ve sorumlularn belirlemeli- Planlarn tanrln, planlar olmakla birlikte, bu duruma a- a
re olmak zere planlar gelitiril- Eylem planlannn kolay uygu-
dir. aras ilikileri ve bilinen so- memi.) lanabilir, eksiksiz ve hesapl I
runlara ne lde eildikleri- olup olmadndan emin ola-
ni kavrayabilmek iin aradan Eylem planlar tam deil; y- bilmek iin eylem planlarn t>0<
rastgele seilmi baz eylem rtme sorumluluklarnda kar- derinlemesine inceleyin.

planlarn inceleyin. klk var, ak deil. i
Bu konuda gvenilir ve yarar-
Eylem planlan gelitirilmi fa- lanlabilir bir belge retmek
kat mteakip almalar iin te- iin ne gibi iyiletirmeler yap- I'
mel olarak kullanlmyor. labileceini belirleyin. s*
s*
Eylem planlarndan neden ya-
rarlanlmadn saptayn.
Eylem planlar periyodik ola- Eylem planlarnn izlenip iz- Eylem planlan periyodik olarak Eylem planlar izlenmiyorsa
rak izlenmeli; izleme sonula- lenmediini saptayn. izlenmiyor, ya deitiriliyor, ya ya da periyodik olarak izlen-
r, hedeflere ulama derecesini deitirilmiyor. miyorsa:
zerinde anlamaya vanlm
saptamak iin deerlendiril- zaman - Aradan seeceiniz baz
meli ve gerektike planlarda snr iinde hedeflere eylem planlarn ayrntya
ulalmadnda planlada de- inerek incelerken unlar
deiiklik yaplmaldr. iiklik yaplp yaplmadn aratrn:
belirleyin. Bir rnek plan iste-
yin. . Bte kontrol edilmi
mi?
. Programlar/zamanla il-
gili hedefler gerekle-
mi mi?
. Hedeflere ulalm m?
Blm III- nsan Kayna Ynetimi Denetim Alanlar

Alt Blm 3 Eitim Sreci
Giri
tnsan Kayna ynetiminin bir nemli yn de eitimle ilgili faaliyetlerin ve fon-
larn ynetimidir. Eitim, bir kuruluun alanlarna yapabilecei en nemli yatrm
tekil eder; nk bu yatrm hem retkenlii, hem iteki tatmini ve hem de gelecekteki
i yapabilme kapasitesini etkiler ve nemli miktarda zaman ve fon tahsisini gerektirir.
1982-83'te, kamu hizmetlerinde, i dnda yaplan formel hizmet ii eitimin maliyeti
12.5 milyon dolar olarak tahmin edilmitir.
Politikalar
Kamu hizmetinde eitim sreci, Personel Ynetimi Elkitabmn aada belirtilen

ciltlerinde Hazine Kurulu tarafndan konulmu politikalar erevesinde yrtlr.
Cilt 4: nsan Kayna Kullanm: 4-14 ve 23. blmleri
Cilt 2:Ynetim Kategorisi: 11-1,11-2. blmleri
Cilt 20:Eitimin Sevk ve daresi: (2 dosya)
Hazine Kurulu'nun yaymlad Personel Ynetimi Elkitab (Cilt 4, blm 4) ei-

timi aadaki gibi tanmlamaktadr.
"halihazrdaki grevlerini etkin ve verimli bir biimde yapabilmesine yardmc

olmak ve baka grevlere hazrlamak zere alanlarn bilgi, beceri, deneyimlerine kat-
kda bulunarak aka belirlenmi ihtiyalar karlayan renme eylemi."
Hazine Kurulu politikalar alt tr eitim kabul etmektedir.
Meslek, Tekniki ve e Hazrlk Eitimi- alanlarn halihazrdaki ilevle-

rini iverenin istedii performans dzeyinde yapabilir hale getirmeye yar-
dmc eitim.
Yeniden Eitim - ihtiya fazlas igcn bir baka i iin eitme.
Sal ve Gvenlii Eitimi - alanlarn i yerindeki gvenlik ve mes-

leki salk standartlarndan haberdar olmalarna yardmc eitim.
-70-
insan Kayna Ynetiminin Denetimi
Uyum Salama Eitimi - alanlar yeni i evrelerine uyum salamalarna

yardmc olacak eitim.
Gelitirici Eitim - ilerdeki muhtemel kamu hizmeti insan kayna ihtiya-

larn karlayacak nitelikli personelin istifadeye hazr olmasn salayan
eitim.
alanlara Yardmc Eitim - dorudan ile ilgili olmamakla birlikte per-

formans etkileyebilen eitim, iverenin alanlarna bir hizmet olarak sun-
duu, onlar emeklilie hazrlayan, sosyal sorunlarnn stesinden gelmele-
rine yardm eden ve benzeri alanlar kapsayan eitim.
Eitim amalara hizmet edebilir ve eitim metodlar duruma gre deiebilirse

de her trl eitim baz temel prensiplere dayanmak zorundadr.
Eitim Sreci
Eitim srecinin ekil 5 te gsterilen ana faaliyet alanlar unlardr:
(1) ihtiyalarn belirlenmesi;
(2) ihtiyalarn analizi ve eitim planlarnn hazrlanmas;
(3) kurslarn tasarlanmas;
(4) planlarnn yrtlmesi;
(5) gzden geirme ve deerlendirme.
Bu faaliyetler, Personel Ynetimi Elkitabnn 20. cildinde tanmlanan Hazine Ku-

rulu politikalaryla uyum halindedir. Tm, btn kurulular iin geerlidir, (eitim
programannn baka bir kurulu tarafndan tasarlanp yrrle konmas durumu d-
nda). Byle bir durumda, 3 ve 4 numaral faaliyetler uygulamaz.
Eitim srecinin her bileeni, bu Rehberin izleyen blmnde daha ayrntl ola-
rak aklanmtr.
-71-
EKL 5
ETM SREC
STANDART MODEL
ETM GEREKSNMN
BELRLEYN
GEREKSNMLER ZMLEYN
VE ETM PLANI OLUTURUN
ETM PROGRAMLARINI
TASARLAYIN
ETM PLANINI
UYGULAMAYA KOYUN
ETM PROGRAMLARINI
GZDEN GERN ve
DEERLENDRN
-72-
Eitim htiyalarnn Belirlenmesi
Kurulularn ounun, kuruluun halihazrdaki ve gelecekteki eitim ihtiyalar-

n yneticilerin sistematik olarak belirlemelerine olanak salayan bir srece ihtiyalar
vardr. Bu sre vastasyla, eitim faaliyetleri, sorunlara ksa vadede reaksiyon olmak-
tan kp planlanm ve ncelik srasna konulmu olur. Bireylerin ve gruplarn eitim ih-
tiyalar deiik trde kaynaklarca belirlenebilir. Bireylerin ve gruplarn eitim ihtiyala-
rnn biraraya getirilmesi kuruluun eitim gereksinimini oluturur.
Aadaki paragraflarda, bireyin ve grubun eitim gereksinimlerini daha ayrnt-

l olarak belirlerken yararlanlan bilgi kaynaklar yannda eitim gereksinimleri ile insan
kayna planlama faaliyetleri arasndaki balantlar tartlmaktadr.
Bireysel htiyalar. Bireysel eitim gereksinimlerinin tanmlanmas, her ala-

nn halihazrda sahip olduu bilgi, beceri ve yetenekle, o srada yapmakta olduu iin ya
da gelecekte igal edecei konumun gerektirdii bilgi, beceri ve yetenein karlatrl-
masna dayanr. Sahip olduu bilgi, beceri ve yetenekle kendisinden beklenen arasndaki
aklk eitim gereksinimini oluturur. Kiisel eitim ihtiyacn tanmlamada en sk kul-
lanlan yntemler:
performans deerlemesi ve tezkiye sreci,
eitim talebi aratrmalar,
bireysel i ve eitim ihtiyalarnn analizi.
Bir alann gncel sorumluluklarn daha etkili ekilde yerine getirmesi iin ih-
tiyac olan eitimi ya da geliimine dnk eitimi belirlemek iin, performans deerle-
mesi yapacak ve tezkiye verecek amirlere ya da yneticilere gerek vardr. Baz personel
birimleri, kuruluun eitim gereksinimlerini tanmlamak iin performans deerleme ve
personel deerlendirme raporlannda ortaya kan eitim ve gelitirme ihtiyalarndan
yararlanr. Baz kurulular bu sreci ok zaman alc ve zamanlama asndan eitim ev-
rimine dahil olmayan bir aama olarak deerlendirmektedir. Bunun yerine, bu kurulu-
lar ayr eitim talebi aratrmalar yapmaktadr.
-73-
Bu aratrmalarda, genellikle, tek tek alanlarn ya da gruplarn eitimle kapa-

tlacak performans aklarn ve geliim ihtiyalarn belirlemeleri yneticilerden istenir.
Bu sre, elde mevcut kurslar listesinden hareketle her bir alann ihtiyalarna denk
den eitim programlan seimini kapsayabilir. Bu bilgi daha sonra eitim uzmanlarn-
ca, yerleik ders programlarna katlacak alanlar belirlemede ya da ek derslere gerek
duyulan ortak grup ihtiyalarn saptamada kullanlabilir.
t analizi, tek tek alanlarn eitim ihtiyalarn belirlemede kullanlr. Bu sre

srasnda, belirli bir iin gerektirdii grev, sorumluluk, bilgi ve beceri alann beceri-
siyle karlatrlr. Daha sonra, alann sahip olduu bilgi ve becerilerle, ihtiya duydu-
u bilgi ve beceri arasndaki a kapatacak bir eitim program gelitirir. Bu sre ge-
nellikle kolayca i gc temin edilemeyen ve yksek dzeyde uzmanlk isteyen pozis-
yonlarn gereklerini karlamak amacyla tasarlanr. analizi benzer ileri yapan perso-
nel gruplarnn eitim ihtiyalarn belirlemede de yararldr.
Gruplarn htiyalar. Her kurulu periyodik olarak personel gruplarnn eitim

ihtiyalarn belirlemelidir. Grup gereksinimleri ounlukla bireysel eitim ihtiyalarnn
incelenmesi sonunda ortaya kar. Byle bir inceleme, belirli gruplardaki personelin or-
tak eitim ihtiyalarn ortaya karabilir. Belirli gruplarn eitim ihtiyalarn belirleme-
ye ilikin dier bilgi kaynaklar unlardr:
stratejik planlar ve faaliyet planlar;
insan kayna planlama verileri;
retkenlik gstergeleri;
mesleki i analizleri;
merkezi kuruluun ncelikleri.
Baz kurulularda yneticiler, almalarndaki ileriye dnk deiikliklerin ge-

rektirecei eitim yannda, gncel ihtiyalar karlamaya dnk eitim gereklerini de
insan kayna planlarna dahil ederler. Eitim uzmanlar, grup eitim ihtiyalarn belir-
lemek amacyla bu planlara ba vurabilirler, insan kayna planlar bulunmayan kuru-
lularda, grup eitim ihtiyalarn belirlemek zere, stratejik planlar ile faaliyet planlar
-74-
ereve belirleme grevi yapar. Ayrca, retkenlik gstergelerinin analizi (retimin nite-
lii ve nicelii, fazla mesai ve belirli ileri yapmada harcanan zaman gibi) almalarn
etkinliini artrmak zere eitim ihtiyacnn belirlenmesinde yararl olur.
Mesleki i analizi aadaki ihtiyalar belirlemek zere yaplabilir:
gelecekteki i gereklerini karlamak zere muhafaza edilecek personel;
yeni ie alnanlarn u anda bulunmayan nitelikli kiilerce yrtlmesine

gerek grlen iler iin eitilmesi.
Bir kuruluun eitim ihtiyac kiilerin ve gruplarn ihtiyalarnn bir araya geti-
rilmesidir.
htiyalarn Analizi ve Eitim Planlarnn Hazrlanmas
Balangta belirlenen eitim ihtiyalarnn tamamnn eitim yoluyla karlan-

mas gerekmeyecektir. Bundan dolay, belirlenen gereksinim iin eitimin en etkili ve en
ekonomik zm olup olmadnn analizini yapmaktan eitim uzman ve ana faaliyet
yneticisi sorumluludur. Bu analiz, bilgi, tavr ve becerideki yetersizliklerle, eitimle ilgi-
si olmayan faktrlerden kaynaklanan performans yetersizlikleri arasndaki ayrm kap-
sar. Bu faktrler arasnda i tasarm, yetersiz ynetim kontrollar ya da ynetim uygula-
malar saylabilir. Bylesi bir analiz, ayn zamanda, belirlenen karlamann deiik yol-
larn ve eitim nceliklerinin belirlenmesini de ierecektir.
Eitim ihtiyalar analiz edildikten sonra, yllk eitim planlar (hem ksa hem de
uzun vadeli) balangta eitim uzmanlarnca hazrlanr. Eitim planlar, genellikle, be-
lirlenmi karlayc bir kurslar listesi yannda, bu kurslarn maliyetini, yerlerini ve za-
manlamasn da ierir. Ksa vadeli planlarda ise bu belirli eitim programlarna katlmas
planlanan kiilerin adlan da bulunur.
Eitim btelerine yeterli denek koymak ve alma hedeflerine ulalmasn

salamak bakmndan eitim planlar st dzey ynetim tarafndan incelenir ve onayla-
nr. Eer eitim planlarndan baz eitim faaliyetlerinin karlmas bte kstlamalar
nedeniyle zorunlu ise, st dzey eitim sorumlusu, st dzeydeki yneticilerin eitim
faaliyetindeki bu azaltmann etkisini kavramalarn salar.
-75-
Eitim Kurslarnn Tasarm
Belirlenen ihtiyalar karlayacak kurslarn bulunmamas durumunda; veyahut

bu tr kurslarn makul bir bedelle ya da kabul edilebilir bir zaman dilimi iinde satn
alnmasnn mmkn olmad durumlarda, bu kurslarn tasarm kurum iinde gerek-
letirilir.
ster kurum iinde olsun, ister dardan ykleniciler eliyle olsun, bir eitim kur-
sunun tasarm unlar iermelidir:
kursun renim amalar ulalabilir ve mmkn olduunca spesifik ve l-

lebilir olmaldr;
renim amalarmdaki gereklemeyi lebilmek iin kriterler belirlemeli-

dir;
kursun ieriini tanmlamaldr;
yararlanlacak eitim metodlarn saptamaldr;
kurs tasarmna uygun den ara gereci belirlemelidir;
eitim grecek kiilerin seimi iin kriterler getirmelidir;
kursu hazrlamann ve gerekletirmenin maliyetini belirtmelidir.
ou kez, bir kurs tasarmnda eksik braklan iki husustan biri, eitimin hedef-
lerinin tanmlanmas, dieri sonulan lme metodlarnm belirlenmesidir. Eitim kursla-
rnn pek oundaki yksek maliyet gz nnde bulundurulduunda, bu iki husus bir
tasarmn nemli eleri olarak grlmeli ve her tasarm paketinde bulunmaldr. Bu
bilgiler ve kursun ieriine ilikin bilgiler doal olarak eitimle ilgili el kitaplarnda yer
alacaktr.
Eitim Planlarnn Uygulanmas
Eitim planlarnn uygulanmas unlar iermektedir:
kursun verilmesi;
-76-
ara gere, malzeme, ve talimat v.b. nin hazrlanmas;
eitime katlmas dnlen kiilerin haberdar edilmesi;
gerekleen maliyetleri izlenerek btedeki maliyetle gerekleen maliyetin

karlatrlmas;
kursa devam kaytlarnn tutulmas ve bunlarn muhafaza edilmesi;
kurum ii eitim ara gere ve yardmc malzemenin bulundurulmas ve

bunlarn kullanmnn salanmas.
Eitimin Gzden Geirilmesi ve Deerlendirilmesi
Eitim kurslarnn verimliliinin deerlendirmesi yaplmal ve mmkn oldu-

unda, deerlendirme spesifik kriterle karlatrarak yaplmaldr. Kurslarn deerlen-
dirmesinin yaplmasndan ama, kursiyerlerin renme ya da gelime hedeflerine ne l-
de ulatklarn saptamaktr. Deerlendirmeler, yazl ya da szl snav biiminde; a-
lanlarla ve / veya amirlerle kurs bitiminde yaplacak mlakatlarla; ya da performansta-
ki gelimenin bir analizi eklinde gerekletirilebilir. Bu deerlendirmeyi, eitimi veren
grup ya da bamsz bir grup gerekletirebilir. Deerlendirmeler, kursda deiikliklere
yol aabilecei gibi, kursun eitim programndan btnyle karlmasyla da sonula-
nabilir.

Kurulularn uygulad eitim metodlarndaki byk farkllklar nedeniyle, bu
alandaki sistemleri ve uygulamalar deerlendirirken taktir hakkn kullanmada deneti
ihtiyatl olmaldr. Aada sralanan kriterler byle bir deerleme iin yol gstericilik
yapmakta ve eitim srecinin be temel bileenini yanstmaktadr. Bu kriterler Hazine
Kurulu'nun bu alandaki politikalar ile uyum halindedir ve uygun olduu ahvalde yne-
tim ve personel ilevlerinin kriterleriyle balantl olarak kullanlmaldr.
-77-
Kriter No. 1: Personelin eitim ihtiyalar belirlenmelidir.
Kiilerin ve gruplarn eitim ihtiyalar halihazrdaki ve gelecekteki

performanslarna getirecei olas iyiletirmeler bakmndan belir-
lenmelidir.
Eitim gereksinmelerini belirlemede ana faaliyet yneticileri birinci

derecede sorumluluk tamaldrlar.
Kriter No. 2: Eitim ihtiyalar analiz edilmeli ve eitim planlar hazrlanmaldr.
Eitim ihtiyalar karlamann alternatif yollarnn maliyet ve fay-

dalar belirlenmelidir.
Eitimde ncelikler belirlenerek kaynaklar bu nceliklere gre tah-

sis edilmelidir.
Eitim programlar st ynetim tarafndan incelenerek onaylanma-

ldr.
Kurumsal eitim bteleri hazrlanarak eitim maliyeti saptanmal,

kaydedilmeli ve bte rakamlar ile karlatrlmaldr.
Kriter No. 3: Kurs tasarmlar belirlenen ihtiyalar yanstmaldr.
Kurs tasarmlar, salanan eitimle ulalacak hedefleri ve eitim

sonularnn nasl lleceini ortaya koymaldr.
Belirli alanlarda bilgi sahibi olan ve o alanda alan uzmanlar, be-

lirlenen ihtiyalar karlamak zere eitim kurslarnn tasarmna
katlmaldrlar.
Hedeflenen sonularn gereklemesini gvence altna almak iin

kurulu apnda, geni lekli uygulamadan nce, yeni kurslar pilot
lekte uygulanmaldr. Uygulamalar gerektike deitirilmelidir.
Kriter No. 4: Personel eitim kurslarnn uygulanmas kontrol altnda tutulmaldr.
- Yrtlen eitim kursu, kurs tasarmn yanstmaldr.
-78-
Eitim ara ve gereleri kullanl ve ekonomik olmaladr.
Kriter No. 5: Eitim faaliyetlerinin izlenmesi ve deerlendirilmesi aadakileri

iermelidir:
- planlarna gre izlemeyi ve i ve d tespitlerin sonularna gre de-

iiklikler yapmay; (Ynetim ve personel ilevleri ile ilgili kriterlere
baknz.)
- Kurslar, kurs ynetimini, ara gereleri ve retmenleri deerlendir-

me srelerini;
- nceden belirlenen renme hedefleri ve davran deiiklii hedefle-

rinden hareketle eitimin sonularnn deerlendirilmesini.
Eitim sreci ile ilgili kriterlerin her biri iin olas denetim faaliyetlerinden r-
nekler 5 nolu izelgede verilmektedir. Deneti bu izelgeyi, bu klavuzun II. Blm ile
birlikte ve zellikle "Denetim Kriterlerinin Uygulanmas" balkl alt blmle balantl
olarak incelemelidir.
-79-
ZELGE 5
ETM
1. Personelin eitim ihtiyalar

belirlenmelidir.
Kiilerin ve gruplarn eitim Gruplarn eitim ihtiyalar- nemli mesleki gruplarn ei- Grup gereksinimleri sistematik
gereksinmeleri, halihazrdaki nn nasl belirlendiini ve tim gereksinimlerini belirle- olarak ele alnmamsa;
I
ve gelecekteki i performans- yin almalar yaplmam,
hangi sklkta gncelletiril-
(grup iindeki kiilerden ok - Yetersizliin nerede olduu-
oc larnda salayaca olas iyi- diini saptayn. nu belirlemek zere ihtiya-
sayda eitim grme istei
letirme asndan belirlenme- larn belirlenmesi srecini
geldii ve/veya birimler he-
lidir. 3
deflerini gerekletirmede zo- daha derinlemesine inceleyin S'
landklan halde.) (eski ve yeni kurslar).
3
Kurslar, eitim gereksinimi - Yetersiz ihtiya belirlemesine
yeterince belirlenmeden olu- dayal kurslarn faaliyetlerin
turulmakta (dersin ile ilikisi gerektirdii ihtiyalar ne l-
net olmayabilir). de karlad yneticilerce
alglanyor mu? Farkedilcn
Grup eitim gereksinimleri yetersizliklerin hangileri ol-
yllar nce belirlenmi ve o duunu belirleyin.
zamandan beri gzden gei-
rilmemi.
- Kurslara katlanlarn, gr-

dkleri kurslarn ileriyle ne
denli ilikili olduuna dair
deerlendirmeleri alnyor
mu?
- ayet bu deerlendirmeler
yaplmyorsa, seeceiniz
baz alanlarla grerek
kurslarla yaplan i arasn-
daki ilikinin ne trl alg-
I
landn belirleyin.
Eitim gereksinimlerinin ki- Eitim istek formlarnda, belir- ok sayda eitime katlma is-
oo i
iler iin nasl belirlendiini li bir kursun hangi amala tei formunu inceleyerek, bu a
tespit edin. nerildii ve eitim sonunda yntemi uygulamann yaygn-
ile ilgili hangi iyilemelerin ln belirleyin.
IS"
- Mevcut kurslara katlmak S'
beklendii belirtilmemi. Baz kurslar seerek, bu kurs-
iin kiilerin nasl seildi-
larn verilmesini neren ana
ini belirleyin. Yneticiler eitim olayna nasl faaliyet yneticileriyle mla-
bakyorlar? "Al-veri listesi" kat yaparak, o dersin verilme-
- Eer eitim grme istei
sini neden gerekli grdkleri-
amal bavuru formlar gibi mi? Yoksa "dl" datm
ni aratrn.
var ise bu bavuru formla- gibi mi? Performans eksiklikle-
rnda, eitime katlanlarn rini gidermeyi ne lde he- nerilen kurslarn yaplan ile
ne lde ilikili olduunu be-
umulan i performansla- deflemiler? lirlemek amacyla, eitime ka-
rndaki iyiletirmelerin tlma istek formlarndan veya
yneticilerce belirlenip be- ilgili birim tarafndan sala-
lirlenmediini inceleyin. nan fiili eitim listelerinden
rnekleri inceleyin.
Eitim gereksinimini tanmla- Kiilerin ve gruplarn eitim Kurslarn oluturulma amala- nemli kurslar iin ihtiyacn
mada birinci derecede sorumlu- ihtiyalarn belirlemede y- ryla, gereksinimin belirlenme- belirlenmesine ana faaliyet y-
luk ana faaliyet yneticilerinde neticilerin roln belirleyin. sine yneticilerin katks snrl neticilerinin katksn daha ay-
olmaldr. olduundan sonuta iin ge- rntl olarak inceleyin.
Yneticiler/eitim uzmanla-
reklerini karlamayan kurslar
r, gereksinimleri belirleme Yneticilerle ve katlmclarla
ortaya kyor.
srecine yneticilerin yete- grerek mevcut kurslarn
rince katldklar kansnda- niteliini (kalitesini) nasl bul- o
s
lar m? duklarn saptayn. Bu husus
denetinin konunun nemini
Salanan eitimin nitelii-
belirlemesine yardmc olabi-
nin (kalitesinin) yeterli ol-
lir.
oo mamas durumunda, faali- S
to
yetlere olan etkisini belirle- Salanan eitimin kalitesinin
yin. yeterli olmamas durumunda
faaliyetlere olan etkisini belir-
2. Eitim ihtiyalarnn analizi
leyin.
yaplmal ve eitim planlar
oluturulmaldr.
Eitim ihtiyalarn karla- Ana eitim harcamalarn da-
Seeneklerin maliyet ve ya- Baz eitim maliyetleri bilin-
mann alternatif yollarnn ha ayrntl inceleyerek mali-
rarlarnn deerlendirmesi- mekte, fakat yararlar ya da ay-
maliyet ve faydalar saptan- yetler, yararlar ve seenekle-
nin yaplp yaplmadn ve n sonular salayacak dier
maldr. rin ne denli dikkate alndn.
byk eitim harcamalar yollar analizlerde dikkate aln-
iin seeneklerin dikkate almam. rnein, gerekli bece- Eer deiik seenekler dikka-
np alnmadn belirlemek rilere sahip yeni personel aln- te alnmamsa eitim harca-
zere yaplan analizleri in- mas, otomasyona gei, peri- malarndan bir rnei incele-
celeyin, eitim grevlileriyle yodik olarak bir danmandan yerek daha ekonomik see-
grn. yararlanma, uslleri revize et- neklerin varolup olmadn
me. belirleyin.
Seeneklerin ynetim tarfn-

dan incelenip red edilip edil-
mediini, edilmise nedenleri-
ni saptayn.
ayet seenekler dikkate aln-

mamsa u anda uygulan-
makta olanla dier seenekler
arasndaki maliyet/yarar fark- I
larn tespit edin.
oo i
Daha uygun eitim seenek- Eitim uzmanlar daha uygun Personel uzmanlarnn ince-
lerinin bulunup bulunmad- eitim seenekleri nererek lenmesini dndklerini ei-
s
n saptamak iin eitim ana faaliyet yneticilerine yar- tim harcamalarnn rnekleri- S'
uzmanlarnn eitim gerek- dmc olmuyorlar ni temin edin. S"

sinimlerini sistematik olarak Kuruluun spesifik birimi iin
ne lde incelediklerini be- salanan eitim faaliyet liste-
lirleyin. sini inceleyin: Salanan eiti-
min ile ilikili gibi grnme-
Mevcut kurslar yerine daha
yen ya da daha az masrafl
iyi seenekler bulunduunu
seeneklerin bulunduu alan-
eitim uzmanlarnn algla-
lar belirleyin.
yp alglamadklarn arat-
rn.
Eitimde ncelikler belirlenerek Eitimde ncelikleri kimle- Eitimde ncelikler belirlen- ncelik sralamas yaplma-
kaynaklar bu ncelliklere gre rin belirlediini ve bu nce- memi. Eitim btesi "kim m olmasnn etkilerini, so-
tahsis edilmelidir. liklerin neler olduunu be- nce gelirse hizmet yaplr" nularn belirleyin.(rnein,
lirleyin. esasna gre datlmakta ya maliyetler gereinden yksek;
da kuruluun birimleri arasn- uzun vadeli faaliyet gereksi-
3
da eit paylatnlmaktadr. nimlerini karlayamamasyla Ol
sonulanan konsantrasyon ek-

siklii; kt olanaklarn kt I
dalm: rnein eitime ok
gereksinim duyulan bir yere
oo
yetersiz tahsise karlk belli
alanlarda atl ve eitim fonlar
s'
bulunmas) S'
s'
Eitim planlan st ynetimce in- Eitim planlarnn st yne- Eitim planlar bulunmamak- Eitim planlarna ynetimin 3
celenmeli ve onaylanmaldr. timce gelitirilerek onayla- ta; ya da st dzey ynetimin katk derecesini belirleyin.
np onaylanmadn belirle- kullanlabilecei ok az bilgi
Ana faaliyet yneticileri dze-
yin. iermektedir.
yindeki yneticiler ve uzman-
laryla grerek planlama a-
lmalarna temel tekil eden
bilgi tabannn yeterliliin de-
erlendirin.
Planszln, eitimin faaliyet

gereksinimlerini kailama ye-
teneine olan etkilerini belirle-
yin.(rnein, kuruluun baz
birimlerinde eitim gereksini-
minin karlanamay.)
Deien ncelikler ve/veya Eitim planlar oluturulmu; Kurumun seilmi birimlerin-

bteden kesintiler nedeniy- fakat, st dzey ynetim tara- de eitim gereksiniminin ne
le eitim planlarnda yap- fndan ne incelenmi ne de lde karlanabildiini be-
f
lan deiikliklere st yneti- onaylanm. lirleyin.
00 min katlmn belirleyin.
st dzey ynetimin, eitim
Eitim bteleri, sonularna plan/bte tahsisi konularna
baklmadan ynetim tarafn- "
yeterince eilmeyiinin aa- S"
dan genel bir kesintiye tabi tu- S"
daki sonulara neden olup ol-
tulmu
madn belirleyin:
- birimler arasnda ncelikler

konusunda atma;
- eitim srecinden azalan
beklentiler;
- deien nceliklere yant
bulmada yetersizlik;
- karlanmayan eitim ge-
reksinimi.
Kurumsal eitim bteleri hazr- Bir eitim btesi hazrlanp Ana faaliyet yneticileri ile ya- Kayda girmemi ek giderlerin
lanmal; gerekleen eitim gider- hazrlanmadna bakn ve plan grmelerden anlal- nem derecesini hesaplayn.
leri belirlenip kaydedilmeli ve ieriini deerlendirin. (r- makta ki, eitim btesine ya
bteye konan rakamlarla kar- nein tasarm, retim, se- da Hazine Kurulu'na verilen
latrlmaldr. yahat, konferans, maa gi- yllk rapora hi yansmayan
derleri dahil edilmi mi?) nemli eitim almalar ola-
gelmektedir, (konferans sre-
Hazine kurulu'na verilen o
leri dahil edilmemekte; ana fa-
yllk eitim raporunu ince-
aliyet yneticileri tarafndan
leyin. I
verilen baz kurslar dahil edil-
memekte.) 4
ON Bteyi kontrol mekanizma- Eitim btelerinin dikkat gs- Bte kontrolnn olmay-
lann gzden geirin ve sap- terilerek kontrol edilmedii nn nedenlerini belirleyin. s.
S
malarn analizlerinin yaplp grlmektedir(rnein baz S'
Belirli kurslann tasanm ve uy- S"
yaplmadn belirleyin. kurslarn tasarm ve icrasyla
gulama sreleri vb. hususlar-
ilgili fiili giderler ngrlen 3
da gerekleen srelerin ng-
giderlerle karlatrlmyor).
rlen srelerden olan sapma-
larn deerlendirin.
3. Kurs tasarmlar, belirlenen
ihtivadan yanstmaldr.
Kurs tasarmlan, eitimin ve- Kurslarla ilgili belgelerin r- Spesifik, llebilir kurs he- Kurs elkitaplannn rneklerini
rilmesiyle ulalmas bekle- neklerini inceleyerek, hedef- defleri konulmamaktadr.
lerin ve metodlarn belirle- inceleyin. Yzde itibariyle,
nen hedefleri ve eitimin so- Amalar bulank, "babayani"
nularnn llmesine yara- nip belirlenmediini, hedef- ka durumda hedeflerin belir-
lerin ve metodlann ne kadar ifadeler izlenimini vermekte
yan metodlan belirlemelidir. ve gerekletirilecek sonulan lenmediini ya da bulank he-
ayrntl tanmlandklarn
ve bunlarn ne denli lle- aklamamak tad ir. def belirlemeleri yapldn
bilir olduklann belirleyin. saptayn.
Kurs retmenleriyle gre-

rek, onlarn kurs hedeflerini
ne lde benimsemi, zm-
semi olduklarn belirleyin.
Eitim sonularn lme me- -

todlar belirlenmemise ya da
bunlar yalnzca bir iki teknik- ><
ten ibaretse: "a
- rneklemek amacyla baz ^

kurslardan baz rencileri s'
seerek bu rencilerle ve "
retmenleriyle grerek S.
a m a l a n a n eitim hedefle- ^
rinin gerekleip gerekle- j|
mediini belirleyin. g'
- baz eitim d n e m i sonu

deerlendirmelerinden r-
nekler inceleyerek sonula-
rn llp llmediini,
katlanlarn deslere bakn
belirleyin.
Belirli alanlarda bilgi sahibi olan rnek olarak seeceiniz Kurslar ncelikle eitim uz- Ana faaliyet ynetiminin kurs
ve o alanda alan uzmanlar, ana kurslarn tasarm faali- manlarnca hazrlanm ya da tasarmna katlmlarn daha
belirlenen ihtiyalar karlamak yetine eitim grevlilerinin sz konusu alanda uzmanlk yakndan inceleyin.
zere eitim kurslarnn tasar- ve ilgili olan uzmanlarn ka- ve ustalk sahibi ana faaliyet
mna katlmaldr. tlmlarnn derecesini belir- grevlilerinin snrl katlm Ana faaliyet yneticilerinin
leyin. ya da hi katlm olmadan d- aadaki konular alglay
arya hazrlatlmtr.
derecelerini belirleyin: o
- kendi katlmlarnn daha t

ok olmas;
- kurs tasarmlarnn faaliyet i

oo
Merkezdeki eitim biriminin gereksinimlerini yanstmas.
elinde, (bir blge iin yeni bir 1'
kurs tasarlanmas dnld- nemli mkerrerlik alanlar S"
rnekleyin ve maliyetlerini S'
nde, bilgi temelini olutur-
mak zere) blgelerde verilen hesaplayn.
kurslarn bir listesi yok. aba-
larda gereksiz tekrarlar ortaya
kabiliyor.
Hedeflenen sonularn gerek- Kurs deerlendirmelerini in-
Pilot lekte kurslar verilip Kurum leinde uygulamaya
lemesini gvence altna almak celeyin, gerekirse kursun kali-
verilmediini belirleyin. geilmeden nce pilot uygula-
iin kurulu apnda, geni l- tesini belirlemek zere kat-
Pilot kurslara ilikin deer- malar yaplmad.
ekli uygulamadan nce, yeni lanlarla ve retmenlerle g-
kurslar pilot lekte uygulanma- lendirmeleri inceleyin.
rn.
ldr.
ayet kursun kalitesinden

kaynaklanan sorunlar varsa,
gerekli deiikliklerin planla-
np planlanmadn ve yap-
lp yaplmadn belirleyin
Pilot almalar yaplmam

olmasna atfedilebilecek etki-
leri belirleyin, maliyetini ha-
saplayn. t
4. Personel eitim kurslarnn
uygulanmas kontrol altnda
00 5
tutulmaldr.
Yrtlen eitim kursu, kurs rnek olarak seilen elkitap- Kurs tasarmn belgeleyen k- rnek bir grup retmenle I'
tasarmn yanstmaldr. larn inceleyerek bir kurs lavuz elkitaplari baz kurslar grerek balangtaki kurs S"
tasarmnn bulunup bulun- iin yok; var olduu zaman da tasarmndan ayrlmalarn iyi- s*
madn belirleyin. retmenler ortak bir uygula- letirmeler ya da gncelletir-
ma yrtmyorlar. meler anlamna gelip gelmedi-
ini belirleyin. Verilen kursun
balangta tasarlanandan ne
denli ayrldn belirleyin.
retmenler arasndan bir Kurslarn verili biimini - Kursun yeni batan tasarlan-
rnek grupla grerek, retmenin tercihine gre dei- mas gerekip gerekmediini
eer varsa kurs tasarmna ebiliyor. ya da yalnzca gncelletiril-
ne denli uyduklarn sapta- meye mi ihtiya gsterdiini
yn. belirleyin
Eitim ara gereleri kullan- Ara gerelerin kullanm ile Ara gere kullanm istatistik- Kullanm istatistikleri yok ise,
h ve ekonomik olmaldr. i l g i l i istatistikleri inceleyin. leri tutulmuyor. eitimcilerle eitim plannn
zerinden geerek kullanma
ait rakamlar tespit edin.
Eitim ara gereleri az kulla- Eitim ara gereleri az kulla-

nlm grnyor. nlm grnyorsa, nedenini
ortaya karn ve daha az mas-
rafl seeneklerin dikkate al- I
np alnmadn belirleyin.
5. Personel eitim faaliyetlerinin
izlenmesi ve deerlendirilme-
si aadakileri iermelidir: I'
(Personel fonksiyonu yne- a"
planlarna gre izlemeyi ve
i ve d tespitlerin sonular- timine ilikin kriterlere ba-
na gre deiiklikler yapma- kn.)
y;
Kurslar, kurs ynetimini, rnek kurslar seerek de- Deerlendirme formlar yok
ara gereleri ve retmenleri erlemeleri inceleyin. Kat- ya da bu formlar nadiren dol-
deerlendirme srelerini; lanlarn kayglarn gider- duruluyor.
meye dnk tedbirlerin al-
np alnmadn belirleyin.
rnek kurslar seerek bun- Deerlendirmelerin sonucuna Deerlendirmeler, sonuta
larda, deerleme formlarn gre tedbir alnmam. tedbire dnmyorsa neden-
doldurma oranlarn belirle- lerini aratrn.
yin.
Deerlendirmelerin, kurs Deerlendirmeler genelde nes- Kurs deerlendirme sonula-
yneticisi dnda kiiler ta- nel kurs lmleri olmaktan rn, katlanlarn ve ana faali-
rafndan hangi lde yapl- ziyade "mutluluk" gstergeleri yet yneticilerinin, kurslarn
dn belirleyin. olmak eilimindedir. gereksinimleri ne denli kar-
land konusundaki grle-
Eitim yneticileri ve benzeri 1
riyle karlatrn.
grevliler kurslarn nesnel bir
deerlendirmesini yapmyor-
lar.
i
r
nceden belirlenmi renim Bu tip deerlendirmelerin uy- S
Bu tip deerlendirmelerin Daha nceden belirlenen -
hedeflerle ve davran dei- yapld kurslarn orann gulanabilir olduu kurs r- s
renme hedeflerine ve davran S"
neklerini tesbit edin.
iklii ile ilgili amalara (ola- belirleyin. deiiklii amalarna gre de-
bilen durumlarda) dayanarak erlendirilen kurslarn yzdesi
dk grnyor.
eitimin sonularnn deer-
lendirilmesini. Eitim dolaysyla renilenle- rnek olarak seilen ynetici-
rin i iinde performansa kat- ler eitim maliyetinin yksek
klar belirlenerek kurslarn ge- olduu hallerde mevcut kurs-
erlilii kantlanmyor. larn performansta ne derece
iyileme yarattn dn-
yor.

Alt Blm 4 nsan Kayna Bilgi Sistemleri
Giri
insan kayna bilgi sistemlerinin (KBS) tanm yle yaplabilir: nsan kayna
ynetim ilevlerini (fonksiyonlarn) desteklemek zere gerekli verileri toplamada, ana-
lizde ve datmda kullanlan yntemler ve srelerdir. Bu sistemler bilgisayar kaytla-
ryla ya da elle tutulan kaytlarla izlenebilir. Bu kaytlar, alanlar ya da pozisyonlar
hakknda aadaki trden verileri ierir: alanlarn snflar ve maalar; yabanc dil
bilgisi; ya; cinsiyet; i gemii; renim durumu; grd kurslar ve performanslarnn
deerlendirmesi. Bu veriler, birbirleriyle karlkl ilikilendirilmelerine, analizlerine ve
rapor haline getirilmelerine olanak veren bir ortamda saklanr.
Yneticiler ve personel uzmanlar, insan kayna bilgi sistemlerinden (igc

devir hz, ypranma pay ve emeklilie ayrlmada eilimler gibi) insan kayna planla-
mas amacna dnk istatistik bilgiler oluturmada yararlanrlar. Bu bilgiler, personel de-
erlendirmelerinin gncel olup olmadn belirleme, yl iinde ka alann eitim gr-
dn saptama gibi konularda da kullanlabilir. Sistemin salad bilgilerin yararl
olabilmesi iin, doru, eksiksiz ve gerektii anda ulalabilen trden olmas gerekir.
Bir kurumun gerek duyduu sistemin tr gerek duyulan bilgi hacmine, bunun
ne denli gncel olmas gerektiine ve bilgiye gerek duyulan ynetim kararlarnn aln-
masnda zaman kstlamasnn bulunup bulunmadna bal olacaktr. Bu nedenle, sis-
temden beklenenleri tasarlarken ve gncelletirirken, kullancnn gereksinimleri gz-
nnde tutulmaldr.
Bilgisayarl sistemler pahal ve karmak olabilir fakat yine de ynetime yararl

bilgi salamayabilir. Ynetimin bilgi gereksinimini gvence altna alabilmek iin bu sis-
temlerin gelitirme, iletme ve bakm zerinde ynetimlerin kontrol nemlidir.
-92-
Kamu Hizmetlerinde nsan Kayna Bilgi Sistemleri (1KBS)

Devletteki btn elektronik bilgi ilem sistemlerinin planlamasna, satmalms-
na, iletilmesine, deerlemesine ilikin politikalar, ana ilkeleri gelitirmede, deitirmek
ve yorumlamaktan Hazine Kurulu sorumludur. Bu politikalar ve ana ilkeler, Hazine Ku-
rulu Ynetim Politikas Elkitabnn 440. blmnde yer almtr. Bir bilgi sisteminde oto-
matikletirmeye gidildiinde, Hazine Kurulu Elektronik Bilgi lem (EBl) politikalar ve
ana ilkeleri btnyle uygulanr.
Hazine Kurulu bir de "Kamu Hizmetinde Personel Veri Sistemleri" isimli politi-
kay tespit eden bir dokman yaymlamtr. Burada, insan kayna bilgi sistemleri olu-
turmann ve personele ilikin verilerin devletin amalarna uyarlanmasnn erevesi i-
zilmitir (Personel Ynetimi Elkitab Cilt 1 Blm 14, Hazine Kurulu Yayn TB 784270,
18 Austos 1982). Szkonusu dokman bunun yannda, kurum yneticilerinin ve perso-
nel grevlilerinin sorumluluklar ana hatlaryla belirlemekte ve personel ynetim sistem-
lerinin ve prosedrleri hakknda ana ilkeleri iermektedir. Yayn, btn personel veri sis-
temleri tasarmclarnn "Personel Veri eleri Szl"ndeki tanm, spesifikasyon ve
kodlar benimsemeleri yolundaki direktife yer vermektedir.
Kendi insan kayna bilgi sistemlerini oluturmadan ya da onu bytmeden n-

ce, btn dairelerin Personel Uygulamalar Merkezi (PUM)'nin sunduu hizmetleri ince-
lemeleri gerei, Hazine Kurulu'nun belirledii ilkeler arasnda yer almaktadr. Personel
Uygulamalar Merkezi, Hizmetler ve ikmal Bakanl Hesaplama Danmanlk Bro-
su'nun bir blmdr ve bakanlklara ve kurululara hizmet vermek, ortak bir veri ha-
vuzu oluturmak ve personel bilgileri teknolojisine ilikin konularda destek kaynaklarn
hizmete sunmak gibi grevleri vardr. Personel Uygulamalar Merkezi ayn zamanda Ha-
zine Kurulu Sekreterlii ve Kamu Hizmeti Komisyonu adna da sistemler iletmektedir.
Denetim Yaklam
nsan kaynaklarnn btnyle verimli ynetilmesi KBS'nin neminden hare-
ketle, ynetime gerekli destei salayp salamadklarn belirlemek zere, bu sistemler,
insan kayna denetimin aratrma evresinde, tek bir inceleme dal olarak ele alnmaldr.
-93-
Elektronik Bilgi lem sistemlerinin denetimi EB ile ilgili denetim rehberinde

ayrntl olarak yer almtr. Bu nedenle, KY Rehberinin bu blmnn amac KY de-
netisine, aratrma (n inceleme) evresinde insan kayna bilgi sistemlerinin baz ynle-
rini deerlendirmede bir ereve salamaktr. nsan kayna ynetimini denetleyen per-
sonel aadaki alanlar inceler:
sistemden yararlananlarn sistemin gelitirilmesine ne denli katldklar;
sistemin yetenekleri/yararlar konularnn yararlananlara duyurulmas-

nn yeterli olup olmad;
yararlananlarn, verilerin kalitesinden, yerindeliinden ve zamanlln-

dan memnun olup olmadklar;
yararlananlarn gereksinimlerinin ne denli karlandn deerleyebilen

srelerin bulunup bulunmad.
ayet deneti aratrma evresinde tKBS'ne ilikin nem tayan konular ortaya
karrsa, Bilgisayar Denetim Grubundan bir uzmann yardmn salayabilecek olan in-
san kayna ynetimi uzmanna danmaldr.
Denetim Kriterleri ve Bunlarn

insan kayna bilgi sistemleri kurumdan kuruma ok deiiklik gsterdiinden,
bu alandaki sistemleri ve uygulamalar deerlendirirken deneti takdirini kullanmaldr.
Aada sralanan denetim kriterleri byle bir deerlendirme iin ana hatlar vermekte-
dir ve bu alandaki Hazine Kurulu politikasyla uyum halindedir.
Kriter No. 1: Sistem ktlarnn, yararlananlarn gereksinimlerini karlamasn g-

vence altna almak bakmndan, insan kayna bilgi sistemlerini olu-
turmaya personel uzmanlar ve ana faaliyet yneticileri de katlmaldr.
Kriter No. 2: Kullanclar, insan kayna bilgi sistemi ktlarnn ie yararllklar ile
snrllklar ve amalanan kullanmlar konusunda yeterli olarak bilgi-
lenmeli ve eitim almaldr.
-94-
Kriter No. 3: Yararlananlarn gereksinimlerinin etkin ve ekonomik olarak karlan-

masn gvence altna almak amacyla insan kayna bilgi sistemleri pe-
riyodik olarak gzden geirilmelidir.
Herbir kriter itibariyle karlalabilecek olas denetim faaliyetlerinin rnekleri 6

nolu izelgede verilmitir. Deneti izelgeyi, bu Rehberin II. Blm ve zellikle "Dene-
tim Kriterlerinin Uygulanmas" balamnda incelemelidir.
-95-
ZELGE 6
1. Sistem ktlarnn, yararla- insan kayna bilgi sistemle- Yneticileri, kendi insan kay- ayet kullananlar, sistemin
nanlarn gereksinimlerini kar- ri ktlarnn ve kimlere da- naklarn ynetmek iin gerek oluturulmasna yeteri kadar
lamasn gvence altna al- tldnn listelerini temin duyduklar bilgilere sahip de- katlmamlarsa ve verilerin ni-
mak bakmndan, insan kay- edin iller. telii, yerindelii, ile ilikisi
I
s
na bilgi sistemlerini olutur- konusunda memnuniyetsizlik
Bu bilgilerin hem amalanan KBS'nin salkl ilediinden
maya personel uzmanlar ve ifade ediyorlarsa deneti, insan
hem de gerek kullanmlar- kukular olduu iin yneti- s
ana faaliyet yneticileri de ka- kayna ynetimi uzmanna
n belirleyin. ciler, kendileri elle kayt yap-
tlmaldr. danmaldr. Bu uzman elekt- a
tklar bir sistemi ya da bazan ronik bilgi ilem denetim reh- S'
nsan kayna bilgi sistemle-
kendi mikro bilgisayarlarn
rinden elde edilen bilgilerin berinden yararlanarak, yrt- a
kullanyorlar. me evresinde ayrntl bir al-
kullananlarn (ana faaliyet
yneticileri ve personel uz- ma yapmak iin elektronik bil-
manlar) gereksinimleriyle gi ilem uzmannn yardmn
ne denli ilintili bulunduu- almak isteyebilir.
nu ve ne derece zamanl,
doru ve tam olduunu g-
rmelerle belirleyin.
Sistemlerin tasarlanmasnda Kendilerinin balca kullanc-
kullanclarn ve elektronik lar olduklar sistemlerin olu-
bilgi ilem uzmanlarnn ne turulmasna personel uzman-
denli katklar olduunu ve larnn ve ana faaliyet ynetici-
veri gerekliliklerinin belirle- lerinin katklar ok snrl kal-
nip belirlenmediini sapta- m.
yn
Blgelerin gereksinimleri ko-
nusunda danmada bulun-
makszn Merkez blgesel kul-
lanm iin sistemler olutur-
mu grnyor.
2. Kullanclar, insan kayna insan kaynaklan konusunda

Ana faaliyet yneticileriyle Denetim bulgular nemli so-
bilgi sistemi ktlarnn ie bilgiler yneticilere ulayor
ve personel uzmanlaryla runlarn varlna iaret edi-
fakat, yeterince yararlanam-
yararllklar ile snrlklklan grmeler yaparak onlarn, yorsa, insan kaynaklar yne-
yorlar; nk, bu verilerin a
ve amalanan kullanmlar insan kayna bilgi sistemle- timi denetisi ya da elektronik a'
hangi amala kullanldklarn-
konusunda yeterli olarak bil- rini yetenekleri, kullanmla- bilgi ilem uzman aadaki
dan haberdar deiller.
gilenmeli ve eitim almaldr- r, snrllklar, kullanm konulan akla kavuturma-
lar. olaslklar itibariyle ne denli Veri retiminin yetersizliin- l:
tandklarn belirleyin. den dolay yneticiler mevcut
sistemlerden memnun deil- - verilerin kullanlmama ne-
Sistemin kullananlar tarafn- deni ya da verilerden duyu-
ler.
dan pek tannmyor gibi g- lan memnuniyetsizliin ne-
rnd durumlarda, siste- Gncelletirilmi yararlanma deni (rnein sistemin olu-
mi kullananlarla veri kulla- elkitaplan yok. turulmasnda kullanclarn
nmlar v.s. itibariyle ne tr
katlmnn olmay; esasa
ve ne dereceye kadar bir ile-
tiim kurulduunu belirle- ilikin olmayan bilgilerin
yin. salanmakta oluu; ei-
tim/iletiim yetersizlii).
- kullanlmayan verileri sa-

lamann etkileri (rnein,
sistemi oluturma ve ilet-
me maliyeti; ayn ii gren
elle kayt sistemlerinin varl-
; insan kayna ynetimi
in
srelerine getirdii risk).
3. Yararlananlarn gereksinimle- nsan kayna bilgi sistemi- Uygulanmalarn takiben yeni Eer yeterli deerlendirme
t
rini etkin ve ekonomik olarak nin (dzenli aralklarla) gz- sistemlerin kullanc ihtiyala- mekanizmalar yok ise ve de-
karlamasn gvence altna den geirilip geirilmediini rn ne derece karladklar netim bulgular nemli yeter-
oo s
almak amacyla insan kayna- belirleyin. konusunda ok snrl deer- sizliklerin varlna iaret edi- o
bilgi sistemleri periyodik lendirme yaplm gzkyor. yorsa, aadaki alanlarn in- a.
olarak gzden eecirilmelidir. celenmesinde bir elektronik
S
Sistemden yararlananlarn Kullanclarn mevcut sistemle S'
bilgi ilem uzmannn yard- S*
deien gereksinimleri kar- ilgili gnlk yaknmalarn du-
mna ba vurulabilir:
snda deiiklikler yaplp yurabilecekleri, kullanclar
yaplmadn saptayn. komitesi gibi bir resmi iletiim - KBS'den yararlananlarn
aracnn olmad grlyor. kayglarnn derecesi ve ni-
Ana faaliyet yneticileri ve
telii;
personel uzmanlarnn sis- Kullanclar tarafndan sistem-
temler arasnda gereksiz de deiiklikler nerildii hal- - yararlananlarn nerileri
tekrarlar bulunduundan ne de, uzun sredir bu konuda dorultusunda sistemlerin
denli haberdar olduklarn nlem alnmam. Bugn faali- neden deitirilmedii;
tespit edin. yetler zerinde belirgin etkile-
ri sz konusu.
Datm yaplan bilgilerin ge- sistem oluturulurken se-
reksiz oaltlmas konusunda eneklerin ne denli gznn-
kayglar dile getiriliyor. Bunla- de tutulduu;
rn byk bir blm ayn ko-
nudaki abann tekrar mahi- veri mkerrerliinin derece-
yetinde grnyor.(Kullanc- si;
lar, yeni sisemlere girdi salar-
almalardaki yetersizlikle-
ken zaten var olan bilgilerden
haberdar olmayabilirler. rin faaliyetler zerindeki et-
kisi ve getirdii risk v.b. I
o i
5'

Alt Blm 5 Baar ncelemesi ve alanlarn Deerlendirilmesi
Giri
Yneticilerin iteki becerilerini gelitirmelerine ve verimliliin artrlmasna yar-

dmc olmalar nemlidir. Bu yardm yapabilmek iin, baar incelemesi ve alann de-
erlendirilmesi sreci nemli bir aratr.
Son zamanlarda gerekletirilen baz aratrmalar, kamu hizmetlerinde, insan

kayna ynetiminde performans incelemesi ve alann deerlemesinin nemine iaret
etmitir. Mali Ynetim ve Hesap Verme Sorumluluu Kraliyet Komisyonu: "... perfor-
mans deerlemesi en yksek nitelikte olmal ve son derece nesnellik ve drstlkle ha-
zrlanmaldr." tespitini yapmtr. Benzer biimde, Personel Ynetimi ve Baar (liyakat)
lkesi konusunu inceleyen zel Komite: "etkili inceleme deerleme mekanizmalar olu-
turmadan yneticiler insan kaynaklarnn ynetimini anlaml bir biimde aklayamaz-
lar." grn ifade etmitir.
alann baarsnn resmen saptanmas standart ynetim uygulamas olarak

son otuz yldan bu yana bir ok kurulua girmi bulunmaktadr. Hatta, iteki baar tes-
pitini resmen sistemletirmemi herhangi bir byk kurulu says son derece snrldr.
Baar lm sreleri, hedefleri ve yntemleri bakmndan kurulutan kurulua

byk deiiklikler gsterir. Baz kurulularda bu srelerin birincil amac, iteki baar
hususunda amirlerle iveren arasnda iletiimin teminine yardmc olmaktr. Dierlerin-
de ise, baar lm sreci, ynetimin, cretler, mesleki geliim ve ykselme gibi alanlar-
da karar vermesine yardmc bilgileri salar.
Baar deerlendirme yntemleri ise, performans konusunda puana gre srala-

madan szl deerlendirmeye kadar uzanabilir. Bu deerlendirmeler alann amiri ta-
rafndan yaplabilir veyahut amiri, meslekdalar ve kendisi tarafndan deerlendirmele-
rin karm eklinde uygulanabilir.
-100-
Bu alandaki literatrn incelemesi kusursuz bir performans deerleme sistemi-

nin bulunmadn gstermektedir. Aslnda birok kurulu bu srete glklerle kar-
lar. Bunun nedeni, bireysel baarnn tespitinin znel (sbjektif) bir i oluu ve de yne-
ticilerin baarszlar ortaya karmadaki isteksizlikleridir. Fakat uras da aktr ki, he-
men tm kurulular, baar lmnn, kuruluun ileyiini iyiletirmede nemli oyna-
d roln farkndadrlar ve mevcut sistemlerinin etkililiini gelitirmeye aba gster-
mektedirler.
Kamu Hizmetinde Baar ncelemesi ve alann Deerlendirilmesi
Kanada, kamu hizmetlerinde baar deerlendirme sistemleri uzun zamandan

bu yana uygulanagelmektedir. Geen 30 ylda deerlendirme teknikleri, kiilik zellikle-
rini lmeye imkan veren kontrol listelerinden daha ok, sonu ynelimli yaklamlara
doru deiti. Bu yaklamlar alann performansn deerlemede baar standartlarn-
dan, amalardan ve hedeflerden yararlanmaktadr. Yine de baz kamu kurum ve kuru-
lularnda daha iyi sistemlerin arayna tank olunmaktadr.
1981,1982 yllarnda Saytay Kanada'da kamu hizmetlerinde, baar incelemesi

ve alann deerlendirilmesi uygulamalarn denetledi. Bu denetim konularnn iinde,
merkezi kurumun politikalarnn gzden geirilmesi, yedi kurumda uygulanan sistemle-
rin incelenmesi ve bu yedi kurumdaki amirler ve alanlar arasnda yaplan anket de
bulunmaktayd. Herhangi bir baar incelemesinin ve deerlendirilmesinin denetimine
balamadan nce 1982 Yllk Raporunun 5. blm okunmaldr.
Grevler (Roller) ve Sorumluluklar
Baar incelemesi ve alann deerlendirilmesi ile ilgili politikalar oluturmak-

tan ve bu politikalarn bakanlklarca ve kurumlarca yrtlmesinin deerlendirmesini
yapmaktan Hazine Kurulu Sekreterlii sorumludur. Hazine Kurulu Sekreterlii (HKS)
1979'da bu konuda ilk genelgeyi yaymlad. Bu politika ve mteakip deiiklikler Perso-
nel Ynetimi Elkitabnn 4. cildinin, 1. blmnde yer almaktadr. st dzey yneticiler,
yrtmede grevli personel, personel uzmanlar, bilimsel aratrma yapanlar gibi belirli
gruplarn performansa bal demelerini belirleyen politikalar da Hazine Kurulu Sekre-
terliinin sorumluluundadr.
-101 -
Seme srecinde, baar lmlerinin dikkate alnp uygulanmas konusundaki

direktifler Kamu Hizmeti Komisyonunun sorumluluk alanna girmektedir. Baar incele-
me ve alan deerlendirme programlarnn, Hazine Kurulu Sekreterlii politikalar
uyarnca oluturulmasn, srdrlmesini, deerlendirilmesini ve uygun dtke tadil
edilmesini salamaktan kurumlarn ynetici yardmclar sorumludur. Personel Direk-
trleri, amirlerin ve alanlarn bilgi, eitim ve rehberlik hizmeti dahil baar inceleme
ve deerlendirme srecini yrtecek destei almalarn salamada kurumlarn ynetici
yardmclarna kar sorumludurlar.
Kurumsal Sreler
Ana faaliyet yneticilerinin ve personel uzmanlarnn baar inceleme ve alan

deerlendirme srecinde yapacaklar almalar ekil 6'da gsterilmitir. Federal kamu
hizmetleri evresi balamnda, herbir sre evresinin tanm izleyen blmde yer almak-
tadr.
Politika Hedefleri Belirlemek
Hazine Kurulu Sekreterliinin politikasna gre baar incelemesi ve alan de-

erlendirme iki blmden olumaktadr: Baar incelemesi -(amir-memur arasnda, veri-
len grevler, gerekletirilmesi beklenenler ve alnan sonular hakknda kesintisiz sren
ve formel olmayan szl ve yazl haberlemelere ilaveten yllk raporda baarnn for-
mel olarak belgelendirilmesi). alan Deerlendirme: alann niteliklerini, yetenek-
lerini ve ii iinde sergiledii gizil gcn (potansiyelini) saptamak yannda alann
eitim ve gelime gereksinimleri iin nerilen zmleri ve gelecek iin olas grevleri
ieren bir yazl deerlendirmedir. Bu eler ekil 7'de gsterilmitir.
Hazine Kurulu Sekreterlii, kurumlarn ve kurulularn sistemlerinin aadaki

gereklilikleri de yerine getirmelerini ngrmektedir:
Baar incelemesi ve alan deerlendirme raporu, sresi belli olmayan

alanlar iin (en azndan yllk olarak), alt aylk sreyle istihdam edilen
sreli alanlar iin ve deneme sresi iinde bulunan her bir alan iin
dzenlenmelidir.
-102-
EKL 6
MODEL
BAARI NCELEME VE ALIANI

DEERLENDRME SREC MODEL
(BD)
POLTKA HEDEFLERN BELRLEYN
I
N GEREKLERN ORTAYA KOYUN
I
PERFORMANS NCELEMELERN YRTN
PERFORMANS NCELEME VE DEERLEME

BLGLERN BELGELEYN
RAPORLARI NCELEYN
DER SSTEMLERE KATKI YAPIN
DEERLENDRME VE MUKAYESE
st ynetim / personel
Yneticiler
Personel / Yneticiler
- 103-
EKL 7
BAARI NCELEME VE ALIANI

DEERLENDRME ALIMALARININ
ELER
PERFORMANS NCELEMES ALIANI DEERLEME
r
r i r
RESM RESM, RESM YAZILI DEERLEME:

OLMAYAN VE YAZILI ALIANLARIN POTANSYEL,
SREGELEN YILLIK ETM VE GELTRME
PERFORMANS PERFORMANS GEREKSNM VE
NCELEMELER ZET GELECEKTEK
GREVLER
PERFORMANS NCELEME VE
ALIANI DEERLEME RAPORU
- 104-
Baarnn formel olarak belgelendirilmesinde, sregelen i incelemelerden

ve alanlara ynelik geri-bildirimlerden destek alnmaldr.
Rapor gzden geirilerek, incelemeyi yapan kii veya bir komite tarafn-
dan imzalanmaldr.
Dzenlenen bu deerlendirme raporu hakknda alanla grlmelidir.
Bu politika sistemi iinde kala: k, kurumlar ve kurulular politika oluturmak-

ta, formlar dzenlemekte, puanlama metodlar belirlemekte, deerlendirme bilgilerinden
yararlanma yollarn tayin etmekte ve idari prosedrler koymakta nemli lde takdir
yetkisine sahiptirler. Personel uzmanlar genellikle inceleme ve deerlendirme srecini
sistemin ana faaliyete uygun gerekletirmek ana faaliyet yneticilerinin taahhdn
salamak zere ana faaliyet ynetim dzeyinden nemli girdi alarak olutururlar.
Gereklerinin Belirlenmesi
Salam ynetim uygulamalarna itibar eden amirler, mahiyetinde alanlarla
grerek onlara ilerinin amacn, nelerden sorumlu olduklarn ve kendilerinden neler
beklendiini anlatrlar. alanlarla iletiimi baz aralarla kurarlar: Bunlar aralar ara-
snda; daire, ube, ama bildirimleri, kiisel i tanmlar ve i planlan; zerinde anlama-
ya varlm ortak hedefler; performans lleri ya da kriterleri saylabilir. Grevler ve
beklenen performans hakkndaki grmeler lme dneminin banda ya da yrtlen
iin niteliinde deiiklikler olduunda yaplr.
Baar ncelemesinin cras
Yneticilerin, astlarnn performansn formel ya da informel olarak srekli de-

erlendirmeye almas iyi ynetim uygulamalarndan saylr. Bu kesintisiz deerlendir-
melerle iteki performans zerinde anlalm hedeflerle ve kriterlerle karlatrlr. Bu
karlatrmalarn sonulan alanlara iletildike, alanlar ilerini nasl daha iyi yrte-
ceklerinden ve gerektiinde performanslarn nasl iyiletireceklerinden haberdar olurlar.
Eer bu deerlendirmeler dzenli aralklarla yaplrsa, performans lme dneminin so-
nunda "srpriz"lerle karlalmam olur. Bylece, astla st arasnda iki ynl, samimi
grmelerde, yaplan iin nitelii, iin dier programlarla ilikisi, yksek performans
nndeki zorluklar, i akna getirebilecek olas iyiletirmeler gibi konularn ele alnabi-
lecei bir ereve salanm olur.
- 105-
Baar ncelemesi ve Deerlendirme Bilgisinin Belgelendirilmesi
Kesintisiz baar incelemelerinin yllk raporda zetlenmesi lme dnemine

ilikin performansn bir zetidir. Bu zet ayn zamanda, genel lme ulamak zere bir
ereve oluturur. Hazine Kurulu Sekreterlii politikas, alanlarn performansnn ola-
anst, stn, tmyle tatminkr, tatmin edici ve yetersiz eklinde derecelendirmeye
tabi tutulmasn ngrmektedir. Yllk raporun deerleme blmnde eitim ve kariyer
geliim gereksinimi, ykselme potansiyeli, almak (alternatif) grevler gibi konular yer
alr.
nceleme ve Deerlendirme Formlarnn Tetkiki
Deerlendirme sistemlerinin ounda, stlerin performans lmlerinin tutarl

olmasn ve deerlendirme bilgilerinin nitelik ve ieriinin deerlendirmeye yarayan tr-
den olmasn salamak zere bir gzden geirme (tetkik) sreci vardr. Kamu hizmetin-
de baar inceleme raporlarnn tetkiki ya lmlemeyi yapann st ya da bir komite ta-
rafndan gerekletirilir.
Deerlendirme Sonularnn Dier Personel Sistemlerinde Girdi

Olarak Kullanlmas
Her ne kadar deerlendirme sreci daha ok, performansa ilikin iletiimin bir
arac ise de, sreten elde edilen bilgilerden, aada sralanan bir ok nemli ynetim fa-
aliyetlerinde girdi olarak yararlanlabilir:
dier pozisyonlar iin niteliklerin belirlenmesinde grevlendirme srecin-

de;
alanlarn eitim gereksiniminin saptanmasnda;
kurumsal planda gelecekteki insan kayna gereksinimini tahmin etmede;
nitelikli elemanlardan gelecekte yararlanabilirlii belirlemede;
performansa dayal cretleri ve mmknse, performans primlerini ve
dllerini belirlemede.
Deerlendirme bilgileri tersinden kullanlarak iten karma srasn belirleme-

de; koula bal olarak alan bir kiinin reddine gereke olarak kullanmada yetersiz ya
- 106-
da baarsz birinin iten karlmasnda derecesinin drlmesinde kullanlabilir. Ka-

pal-aamal cret deme planlan olan meslek gruplarnda cret artnn reddine gerek-
e olarak da kullanlabilir.
Kamu hizmetinde, deerlendirme raporundaki bilgiler performansa bal cret-

leri ve dlleri belirlemede kullanlr.
Deerlendirme bilgilerinin bakaca kullanm alanlar, sistemin amalarna, veri-

lerin kalitesine, dier ilikili sistemlerin bulunup bulunmadna bal olarak deiir.
Daha nce belirtildii gibi, deerlendirme raporu genellikle alann eitim gereksinimi
ile ilgili bilgi ierir. Oysa baz kurulular bu bilgileri, bireysel eitim gereksinimlerini be-
lirlemek iin kullanmamaktadr. Bu kurulularda ayn bilgiyi baka sistemler daha etkin
bir biimde ve annda saptayabilir. Deerleme bilgilerinin fiili kullanmlar, saptanm
politikalarda ifade edilen kullanm amalaryla akmahdr.
Deerlendirme ve Mukayese
Bir kurulu srekli olarak deerlendirme srecini izleyerek sonulan planlanan-

larla karlatrmal ve ortaya konmu hedeflere ne denli ulaldnn deerlendirmesini
yapmaldr (personel fonksiyonu ynetiminin kriterlerine baknz). Baar incelemesi ve
alan deerlendirme programnn deerlendirilmesi denildiinde genellikle; formlarn
doldurulma, tamamlanma hzlarnn saptanmas, baar derecelerin dalmnn zm-
lenmesi ve rnek deerleme belgeleri incelenerek bilgilerin niteliinin ne denli kullanm
amac dorultusunda olduunun belirlenmesi akla gelir.(Formlarn kalitesini belirlerken
aklda tutulacak faktrler iin 7 nolu izelge ve 3 nolu kritere baknz.)
Denetim Kriterleri ve Bunlarn Uygulanmad|&ri
Deerlendirme sreleri kurulutan kurulua deitii iin, deneti sistemleri ve

uygulamalar deerlendirirken takdir hakkn kullanmaldr. Aada sralanan kriterler
Hazine Kurulu politikalar ile uyum iindedir ve uygun den durumlarda personel
fonksiyonu ynetiminin kriterleriyle birlikte kullanlmaldr.
- 107-
Kriter No. 1: alann baar incelemesi, yaplan ile ilgili performans kriterlerine
dayanmaldr.
alanlar ile ilgili sorumluluklar ve performanslarnn hangi kri-

terlere gre deerlendirilecei konusunda bilgilendirilmelidirler.
Bir alann hedefleri ve gerekletirdikleri sz konusu olduunda i

planlama srecinden elde edilen bilgiler gznnde tutulmaldr.
Amirler, periyodik olarak, performanslar hakknda alanlarla g-

rmeli ve performans standardn altna dtnde performansla-
rn iyiletirecek nlemleri oluturmada ve uygulamada alanlara
yardmc olmaldrlar.
Kriter No. 2 : Her alann baarsnn incelenmesi en azndan ylda bir kez bir de-
erlendirme raporunda zetlenmelidir.
Deerlendirme raporlar baar incelemelerinin sonularn iermeli-

dir. Planlama, eitim, grevlendirme srasnda ya da dier ynetim-
sel nedenlerle gerek duyulduunda yararlanlmak zere; meslekte
ykselme arzusu, eitim ve gelime gereksinimi, alann potansiye-
li gibi bilgiler de yer almaldr.
Toplanan bilgiler amaca uygun kullanlmaldr.
Kriter No. 3 : Baar incelemesi ve alan deerlendirme srecinin izlenmesi ve bu

srecin deerlendirilmesi aadakileri iermelidir.(Personel fonksiyo-
nunun ynetimi, 5 nolu kriter):
alma planlaryla karlatrarak hedeflere ne lde ulald;
deerlendirme bilgilerinin niteliinin kullanm amacna ne lde

uygun dt.
Baar incelemesine ve alan deerlendirmeye ilikin kriterlerin her biriyle il-

gili olas denetim faaliyetlerinin rnekleri 7 nolu izelgede verilmitir. Deneti, bu izel-
geyi, bu Rehberin II. blm ile ve zellikle "Denetim Kriterlerinin Uygulanmas" balk-
l alt blmyle birlikte incelemelidir.
- 108-
ZELGE 7
BAARI NCELEMES VE ALIANIN DEERLENDRLMES
KRTERLER TBARYLE OLASI DENETM FAALYETLER RNEKLER
1. alann baar incelemesi

yaplan ile ilgili performans
kriterlerine dayanmaldr.
alanlar ile ilgili sorumlu- alanlara i sorumlulukla- te sorumluluun ve/veya

Performans deerlendirmeleri
performans ltlerinin ak ve
f
luklar ve performanslarnn rnn ve performans kriterle- grevler, amalar ve perfor-
hangi kriterlere gre deer- rinin yazl olarak m yoksa mans kriterleri hakknda bilgi
kesin olmadnn gstergeleri i
varsa, ve denetimin dier b- s
lendirilecei konusunda bilgi- szl olarak m iletildiini iermiyor gzkyor.
lmlerinden alnan bulgular
lendirilmelidirler. seeceiniz ana faaliyet y-
IS"
Baar inceleme formlar, per- bunun ciddi bir sorun olduu-

neticilerinden renin. na iaret ediyorsa:
formansn lye vurulduu b
Seeceiniz baar inceleme kriterlerde tutarllk bulunma- - alglanan yetersizlii akla
ve alann deerlendirme dn gsteriyor. Ayn ite a- kavuturmak iin bir anket
raporlarn (ya da ana faali- ya da mlakat teknikleri
lanlar farkl ltlerle de-
yet yneticileri tarafndan oluturun.
belirlenen baka belgeleri) erlend iriliyorlar.
- birimdeki ya da kurulutaki
inceleyerek performans de- btn alanlar arasnda
erlemesinin yazl olarak veyahut istatiksel bakmdan
belgelenmi kriterler ve g- geerli bir rnek grup arasn-
rev tanmlarna gre yaplp da anket yapn. (7 nolu ek-
yaplmadn belirleyin. lin 2. sayfasna bakn)
Seeceiniz raporlar incele- Verimlilik ve moral gibi dier Yetersizliin mmknse, ana
yerek benzer ilerde alan- faktrler, bu durumun belirle- faaliyetler zerindeki etkisini
larn ayn faktrle ya da kri- yici bir faktr olabileceini deerlendirin.
terlerle deerlendirip deer- gsteriyor.
lendirilmediini saptayn.
planlamas srecinden elde Seeceiniz ana faaliyet y- alma planlamas sreci ile Grmeler yoluyla, farkll-
edilen bilgiler eer alann neticilerinden kurulutaki performans deerlendirilmesi n nedenini belirleyin yani:
I
hedefleri ve gerekletirdikle- bir birimin i yknn nasl birbirinden bamsz yrt-
- alma planlan srmekte
belirlendiini ve bu toplam len iler olarak grnyor. Bir
ri ile ilikili ise gznnde tu- olan almalar yeterince
ykn daha sonra nasl tek S'
tulmaldr. birimin alma planlaryla, a- yanstmakta yetersiz mi ka-
tek kiilerin sorumluluuna lyor?
lanlarn deerlendirmeye ta-
indirgendiini renin. S'
bi tutulduklar ereve arasn- - stler yalnzca kiilik zel- S'
rnek bir alma plann in- da hibir iliki grnmyor. likleriyle ilgileniyor, perfor-
mans sonularna bakm- s
celeyin. 05
(rnein, deerlendirme iin-
yorlar m?
Bu planlama bilgisinin de- de yer alan grev/hedefler a-
lma planndaki bildirimlerle Bu elikinin alanlarn mo-
erlendirme srecinde ne l-
uyum halinde grnmyor; ya rali zerindeki etkisini ve de-
de kullanldn belirle-
yin. da alan, performans sonu- erlendirmelerin dier yne-
lar ve gerekletirdikleri kar- tim kararlarnda kullanlmas-
Deerlendirme formlar ara-
snda kendisine bildirilmi nn etkilerini belirleyin.
sndan kk birrnek gru-
grev / hedef ltlere bakl-
bu inceleyerek, lmleme
mak suretiyle deerlendirme
yaplan dnem iin bildiri- yerine kiilik zellikleri trn-

len grevlerin ve hedeflerin, den faktrlere gre deerlen-
alma planlarnda bildiri- diriliyor.)
len grev ve hedeflerle ili-
kili olup olmadn sapta-
yn.
Amirler periyodik olarak per- Periyodik olarak yrtlen Ana faaliyet yneticileri zama- Bulgularn toplam, bu alan- I
formanslar hakknda alan- formel basan incelemeleri- nn kstllndan dolay al- daki ynetim uygulamalarn-
larla grmeli ve performans nin yazyla belgelenerek a- anlara performanslaryla ilgili da bir zayfla iaret ediyor-
standardn altna dtnde lanlarla zerinde konuu- bilgi verilemediini belirtiyor- sa, deneti, kuruluun alt d-
performanslarn iyiletirecek lup konuulmadn, mla- lar. zeylerinde bir anket yapmak 1'
nlemleri oluturmada ve uy- katlar yaparak belirleyin. s'
ya da grmelerde bulun-
gulamada alanlara yardmc Ana faaliyet yneticileri, kendi

Seeceiniz ana faaliyet y- mak isteyebilir. Deneti byle
olmadrlar. performanslar hakknda stle-
neticilerine unlar sorun: (a) bir anketi oluturmadan nce
rinden bilgi alamadklarndan
performans konusunu al- nsan Kayna Ynetimi gru-
anlaryla ne denli sk gr- duyduklar kaygy ifade edi-
buna danmaldr.
yorlar ve performansn yorlar.
standardn altnda olduu Eer dk performansl al-
Deerlendirme formlarnda
durumda iyiletirmek ama- anlar iin bir eylem plan ha-
belirtilen yetersizliklere kar-
cyla planlar oluturuyorlar zrlanmadnn belirtileri
lk performans iyiletirecek
m? (b) amirlerinden kendi varsa:
eylem plan hazrlanmyor.
performanslarna ilikin ge-
ri-bildirim alyorlar m?
Grmeler yaparak, rgt Yeterince yol gsterilmeyen baka hangi nlemlerin

biriminde dk perfor- pek ok dk performansl alnm olduunu belirleyin
mans durumu ile karlalp alan var. (rnein, alternatif grevle
karlalmadn belirleyin. grevlendirilme, eitim ya
Kuruluun baz birimlerinde
da iten karma gibi);
Eylem planlarnn hazrlanp retkenliin beklenenden da-
hazrlanmadn deerleme ha dk olmas muhtemel. halen niin eylem plan 1
formlar gibi belgeleri ince- nerilmediini saptayn;
leyerek aratrn.
herhangi bir eyleme geil-
memi olmasnn almalar
zerindeki etkisini belirle- s
2. Her alann baarsnn ince- yin (o durumda eylemin -*
3"
lenmesi, en azndan ylda bir olabileceini varsayarak). S'
S'
kez bir deerlendirme rapo-
runda zetlenmelidir.
Deerlendirme raporlar ba- Sistemin hangi hedeflere Deerlendirme raporlarndaki Eer deerlendirme tamamla-
ar incelemelerinin sonular- hizmeti amaladn belirle- bilgiler, kullanldklar amaca ma oran dk ise ve eer
n iermelidir. Planlama, ei- mek iin performans incele- yeterince yardmc mahiyette deerlendirme bilgilerinin ni-
tim, grevlendirme srasnda mesi ve alan deerlendir- grnmyor. telii kuku kaldrr trden
ya da dier ynetsel neden- me politikalarn gzden ge- ise deneti:
Raporlar tamamlama hzlar
lerle gerek duyulduunda ya- irin. Personel uzmanlaryla
baz birimlerde ya da kurulu- - Yneticilerden ka baar
rarlanmak zere; meslekte ve ilk mdrlerle grerek
un tamamnda dk. Bu du- incelemesi ve alan de-
ykselme arzusu, eitim ve deerlendirmelerin ne denli
gelitirme gereksinimi, ala- amaca uygun kullanldn rum, ynetim kararlarn ko- erlendirme sreci stne
nn potansiyeli gibi bilgiler de ve bilgilerin niteliinin ne laylatrmada deerlendirme eitim grdn belirle-
yin.
deerlendirme raporunda yer denli amaca yardmc oldu- srecinin faydalln etkiliye-
almaldr. unu belirleyin. bilir. - nceleme komitesinin rol-
n saptayabilir.
Toplanan bilgiler hedeflenen Eer zet analizler yoksa, - Toplanan bilgilerin nitelii- 3
amalara uygun kullanlmal- verilerin nitelii hakknda ni daha ayrntl inceleyebi-
dr. genel bir fikir edinmek iin lir. (Bak. Kriter no.3)
seeceiniz deerleme ra- Deerlemenin niteliinin (ka- O
porlarn inceleyin. (3 no.Iu litesinin) karar verme sreci,
Kriter-kalite kontrol iin alanlarn morali zerindeki
daha derin incelemeye ba- ve alan isteklendirme ko-
kn.) nusundaki etkilerini belirle-
Deerlendirmelerin tamam- yin.

lanma srelerini renin. ft
Bilgiler amaca uygun kullanl- Deerlemenin formlarndaki
yor gibi grnmyor. Politika- bilgilerin saptanm amalar
larda belirtildii zere yalnz- iin neden kullanlmadn
ca baar inceleme ve alan saptayn.
deerlendirme raporundan ya- Bu durumun, ynetim uygu-
rarlanlmas gerektii halde, lamalar, performans deerle-
grevlendirme srecinde ve me srecine ballk zerinde
insan kayna planlamasnda ve personel rgtlenmesi ko-
alternatif bilgi kaynaklar nusunda ne etkileri olabilece-
kullanlyor. ini belirleyin.
Ana faaliyet yneticileri deer-
lendirme srecine tam uymu-
yor gzkyorlar nk, sre
amaland gibi kullanlm-
yor.
3. Deerlendirme srecinin iz-

lenmesi ve bu srenin deer-
lendirilmesi aadakileri 3
C
iermelidir. (Personel Fonksi-
yonun ynetimi, lt no.5):
- alma planlaryla karla- Grmeler yoluyla, deer- Ynetim kararlan deerlendir- Deerlendirmelerin kalitesi
trarak amacn ne lde zerinde durulmamsa ve yi-
lendirmelerin ne lde iz- me bilgilerine dayandrld
iS'"
gerekletirildiinin deer- s'
lendiini ve deerlendirildi- halde bile deerlendirme do- ne de ynetim kararlan alnr-
lendirmesinin yaplmas;
ini belirleyin. (Personel kmanlarnn kalitesi zerinde ken deerlendirme dokman-
r
- deerlendirme bilgilerinin lanndaki bilgiler kullanlyor-
kalitesinin kullanm amac- Fonksiyonu Ynetimi Krite- durulmam.
sa, ya da baka bulgular y-
na yardmc mahiyette olup rine bakn)
Bilgilerin nitelii kullanm netimin uygulamalarnda ye-
olmadnn deerlendiril-
mesi. Deerlendirmelerin izlen- amacna yardmc olacak ma- tersizlie iaret ediyorsa:
mesine ve deerlendirmesi- hiyette olmad halde, deer-
Deerlendirme dokmanlar
ne ilikin raporlar gzden lendirmeler, komiteleri tarafn-
arasndan byk bir rnek
geirin. dan imzalanm. grubu sein ve aadaki ko-
nulan aratrarak nitelii bi-
lerleyin:
Kalite deerlendirmesi ya- hedefler, grevler ve kriter-

plmamsa, bir rnek form ler ne lde ortaya kon-
grubunu inceleyerek genel mu;
nitelii (kaliteyi) belirleyin.
benzer ite alanlar iin
(nceleme bal altndaki
benzer kriterler ne lde
ayrntl incelemeyle ilgili
uygulanm;
kriterlere bakn)
anlatma dayal deerleme- I
ler var m ve nitelikleri (ki-
ilik zelliklerini deil so-
nulan ve sreci anlatan); 3
anlatm yoluyla yaplan l- |3

melerindeki tutarllk;

bildirilen yetersizlikleri gi-
dermek amacyla eylem
planlar hazrlamasna ne
lde bavurulduu;
deerlendirme formlar in-

celenmi mi;
lmleme basamaklarnn
gruplar itibariyle dalm.
BLM III- nsan Kayna Ynetimi Denetim Alanlar

Alt Blm 6 Snflandrmas
Giri
snflandrmas denince kamu hizmetindeki ilerin grece deerini belirleyen
sreler anlalmaktadr. Bu sre unlar ierir: yaplmakta olan ya da yaplacak olan
iin tanmnn yazl hale getirilmesi, iin spesifik bir i "ailesine" tahsisi, daha sonra da
iin o i ailesi iinde bir i grubuna ve grup iinde bir dzeye tahsis edilmesi. in anlan
grup ve dzeylere ayrlmas, iin yaplmas iin gerekli bilgi ve beceri gibi elerin de-
erlendirilmesine gre gerekletirilir.
snflandrmasnn bir kuruluun iletim maliyeti zerinde byk etkisi olabi-

lir. deerlendirme ve snflandrmada kullanlan btn sistemler takdir hakk kullan-
mna dayanr. Bu nedenle, sistemler bir lde yanlma pay tarlar. Bylesi bir yanlma
sonunda bir i hakkettiinden daha yukar ya da daha aa dzeye sokulmu olabilir.
Eer bir i hakkettiinden daha yksek bir dzeye sokulmusa, dier kamu hizmetlileri-
ne nisbetle, yaplan ie fazla deme yaplm olur; eer daha dk bir dzeye sokul-
musa, dk demeden dolay, yetimi ve deerli bir alann yitirilmesiyle sonula-
nabilir ve iinde usta, uzman alanlar ie ekmekte zorluklara yol aar. Yanl snflan-
drma durumunda ise, kendilerinin eit ie eit cret alr olarak alglamazlarsa, alanla-
rn morali byk lde etkilenir.
i snflandrmalar yeniden gzden geirilme ve yukarya doru snflandrma

talebiyle srekli bask altndadr. Bu basklar, yeni programlarn ya da projelerin uygu-
lanmas, yeniden dzenlemeler (reorganizasyon), yeni teknoloji ya da i sreleri nede-
niyle doabilecei gibi, yalnzca zaman iinde artan kiisel i sorumluluklar nedeniyle
de doabilir. Bu basklar i dzeyinde bir deiiklii gerekli klabilir veya klmayabilir.
Eer snflandrma sistemi, ilerdeki deimeleri deerlendirmede tutarll

salayacak biimde kar basklar iermiyorsa, sonu hakedilmemi dzey atlamalar ya
da "szmalar" ve hakedilmemi cret artlardr. Bu nedenle, herhangi bir snflandrma
denetiminde ynetimce yrtlen kontrollarn etkinlii en nemli hedeftir.
1984'de, Saytay kamu kurumlar baznda yrtt incelemede i snflandr-

ma sistemini denetledi. 1984 yllk raporunda yer alan denetlemenin sonulan yararl bil-
giler edinme amacyla okunmaldr.
Kamu Hizmetinde Snflandrma Sistemi

Mali Ynetim Yasas'nm 7/c maddesi Hazine Kuruluna pozisyonlarn snflarn
belirleme yetkisini vermektedir. 220 000 alana uygulanan snflandrma sistemini y-
netme sorumluluu Hazine Kurulu Sekreterleinin Personel Politikas ubesine veril-
mitir.
Snflandrma yetkisinin yaygn biimde devredilmesi ilkesi uyarnca, Hazine

Kurulu bu yetkiyi, pozisyonlarn ou iin, kurum ynetici yardmclarna ve kurulu
yneticilerine devretmitir. 1982'de toplam pozisyonlarn %82'si devralnan bu snflan-
drma yetkisinin kullanmyla snflandrlmt. Hazine Kurulu Sekreterlii, snflandr-
mada sorunlar yaanm baz seilmi i gruplarndaki baz dzeylerle, ynetim katego-
risindeki baz st dzey ileri snflandrma yetkisini muhafaza etmitir.
Kamu hizmetinde i snflandrma sistemi, Kamu Hizmetinde stihdam Yasas

1.blm 1 nolu tarifesinde belirtilen kurumlara ve kurululara uygulanr. Hazine Kuru-
lunun 1960'larda kabul ettii bu sistem alt i kategorisinden olumaktadr. Her kategori
de kendi iinde i gruplarn ierir:
Ynetim kategorisi: 2 grup
Bilim adam ve uzmanlar: 29 grup
Yneticilik ve Dileri grevleri: 12 grup
Teknik: 13 grup
Ynetime destek salayan: 5 grup
Faaliyetle ilgili: 10 grup
Ayn skalada deerlendirilebilecek benzerlik tayan btn iler bir i grubuna

girer. grubu demeler konusunda karlatrma yapmaya olanak veren bir varl tem-
sil eder ve meslekte ilerlemenin basamaklarn ve yapsn oluturur.
-117-
Herhangi bir meslek grubu bir ya da birden ok kurum ya da kuruluta buluna-

bilir. rnein Program Uygulayclar 20 ya da daha ok kurumda bulunabilir. Her grup-
ta, belirli bir ite deerlendirmeye alnan i faktrlerini belirleyen ve bunlara arlklar
yklemek iin lmleme dereceleri salayan bir snflandrma standard vardr. Her
grup standard, gerek i durumlarna uygulanmaya rnek birka model i tanmlamas-
n ierir.
Snflandrma programnn ynetimi Hazine Kurulu tarafndan, bakan yardm-

clarna devredildii iin, Hazine Kurulu ve bakanlklar, bakanlklar arasnda i dzeyle-
rinde tutarll salamada sorumluluk tarlar.
Hazine Kurulu Sekreterliinin Rol
Hazine Kurulu'nun ve Sekreterliinin yerine getirdii grevler unlardr: Snf-

landrma standartlarn oluturmak ve yrtmek; i snflandrmasnn politikalarn ve
ilkelerini yaymlamak, yrtmek; i snflandrmas konusunda, sistemi denetleme ve
deerlendirme konularnda personel uzmanlar yetitirmek ve grevlendirmek; ve snf-
landrma kararlar zerine kan anlamazlklar zecek mekanizmalar salamak.
snflandrmasn belirleyen politikalar Personel Ynetimi Elkitabmm (PYE) 3.

cildinde yer almaktadr. Bu politikalar aadaki alanlar kapsar:
PYE Cilt 3, Blm 2-1: Snflandrma sisiemi
2-2: Snflandrma yetkisinin devri
2-3: deerlendirmesi
2-4: Snflandrmann dokmantasyonu ve kaytlar
2-5: Snflandrmadan kaynaklanan ikayetler
2-6: Snflandrma yetkisi verilmesi
2-7: Snflandrma standardlarnn gzden geirilmesi
Dorudan ilikili dier politikalar unlardr:
PYE Ciltl, Blm 15: Personel Ynetiminin denetlenmesi, izlenmesi,

deerlendirilmesi
-118-
PYE Cilt 3, Blm 1-2: Yetki devri
1-3: Kamu hizmetinde st dzey grevlileri saysnn

kontrol
1-4 Bakan yardmcs kadrosunun ve dier ynetici

yardmclklar kadrolarnn kullanm
PYE Cilt 2 Snflandrma-Ynetim kategorisi
Deneti, bu politikalarn spesifik gerekleri ve amalar yannda bu Rehberin ya-

ymndan bu yana yaplan deiiklikleri ve oluturulan yeni politikalar da ak seik an-
lamaldr.
Kurumlardaki snflandrma faaliyetlerinin performansn denetlemekten Hazi-

ne Kurulu Sekreterlii sorumludur. Periyodik olarak, Sekreterlik belirli bir kamu hizmeti
dalnda, kurumlar itibariyle alnan snflandrma kararlarnn kalitesini ya da (dorulu-
unu) denetler. Bu srece "masa ba denetim" ad verilir; bu denetim belirli bir pozisyon
iin i tanmlamasnda belirlenen ilerin snflandrma standardyla karlatrmasn ie-
rir. Bu karlatrmalar pozisyonun doru snflandrlp snflandrlmadn saptamada
kullanlr. Sekreterlik tarafndan 1978 ve 1982 yllarnda yrtlen ve kamu hizmetinin
tmn iine alan iki denetimde belirlenen yanl snflandrma oranlar %17.8 ve 23.8
idi. Her iki denetimde de ortaya karlan yanl snflandrlm ilerin %80'den fazlas
standardn stnde yani, yksek snflandrlmt.
1982 ylnda Sekreterlik, kamu kurumlar baznda yapt incelemede her bir ku-
rumdaki snflandrma srelerini denetledi ve her kuruma i snflandrmasna ilikin
ynetim kontrollerinin ne lde yeterli olduunu raporlarla bildirdi. Sekreterliin ku-
rumlardan izlenmesini bekledii gncel direktiflere gre, kurumlarn kendi bnyelerin-
deki i denetim birimleri periyodik olarak i snflandrmasna ilikin ynetim kontrollle-
rinin yeterlilik derecesini deerlendirmeye tabi tutmaldr.
Hazine Kurulunun devrettii yetkiler erevesinde, Kamu Hizmeti Komisyonu

Denetim Blm, Personel Denetim ve inceleme programnn bir paras olarak tek tek
kurumlarda Hazine Kurulunun snflandrma politikalarna uyma konusunda belirli
- 119-
tnsan Kayna Ynetiminin Denetimi
elere ynelik denetimler yrtmektedir. Snflandrmaya ilikin bulgular, Kurumun

yansra Hazine Kurulu Sekreterliine de rapor edilir. Komisyonun zerinde durduu
politika eleri arasnda, snflandrma kararlarnn yrrle girme tarihleri, i tanmla-
rnn gzden geirilme ve yenilenme tarihleri ve snflandrma srelerinin izlenmesi bu-
lunmaktadr.
nsan kayna ynetimini denetlerken balangta, deneti sz edilen gruplar

tarafndan i snflandrmas konusunda denetimler yaplp yaplmadn aratrmal,
yaplmsa, bu denetim raporlarnn kopyalarn incelemek zere temin etmelidir.
Kurumlarn ve Kurulularn Grevleri ve Sorumluluklar
Daha nce belirtildii gibi, Hazine Kurulu, i snflandrmas konusundaki yet-

kilerini kurum ynetici yardmclarna, bal ynetici yardmclarna ve kurulu ynetici-
lerine devretmitir. Bu kiilerin dnda, Hazine Kurulunun politikalarna (ilkelerine) g-
re, i snflandrma yetkisi yalnzca Hazine Kurulu Sekreterliinin yetki verdii kiilerce
kullanlabilir. Sekreterliin i snflandrma eitim programna katlm olanlara ve bu
alanda ok geni deneyimi olanlara (genellikle personel uzmanlarna) bu yetki verilmek-
tedir.
Kurumlar ve kurulular itibariyle i snflandrma srecinin modeli 8 nolu ekil-

de verilmektedir. Bu srecin her aamas iin* karakteristik grevler ve sorumluluklar
aadadr:
Grevlerin tahsisi. Bu aama her bir ie, grevler, ykmllkler ve sorumlu-

luklar tahsisini ierir. Bu aama ana faaliyet yneticisi tarafndan yerine getirilir ve ile-
rin birbiriyle akmasnn nlenmesini; faaliyet biriminin hedefleri asndan grevleri
snflandrmann isabetlilii ve ilerin rgtsel birimler iinde gruplandrlmas gibi e-
leri gznnde tutmay gerektirir.
Grevlerin tahsisi, i snflandrma srecinin bir paras olmaktan ok rgtlen-

me srecinin bir esidir. Bu ilem i snflandrma modelinin iinde yer almaktadr n-
k, i snflandrma srecini etkilemektedir. Bu etkileme yznden, denetlenen kurulu-
taki rgtlenme karar alma srelerini denetinin iyice kavramas nemlidir.
- 120-
lerin tanmlanmas. Bu aamada grevlerin, sorumluluklarn ve yetkilerin ve

ie ait dier ana zelliklerin yazl tanmlanmas yaplr. Bir i tanm, bir pozisyonun
dorudan sorumlu olduu ana faaliyet yneticisi tarafndan kaleme alnr ve personel
uzmanna danmay gerektirebilir. Daha sonra personel uzman i tanmn deerlendi-
rir ve onu bir i grubuna ve dzeyine dahil eder.
Bir ii tanmlama sreci, i analiz tekniklerine dayanr. Bu teknikler, ie ykle-

nen grevleri ve sorumluluklar kendi mant iinde zmlemekte, grev ve sorumlu-
luklarn i biriminin hedefleriyle ilikisini analiz etmekte, kurulu iindeki dier ilerle
ilikilerini tahlil etmekte kullanlr. analizinin yetersizlii kurulu iindeki grevlerde
tekrara veya akmaya yol aabilir. Bu yetersizlik ayn zamanda kurulutaki dier i s-
nflandrmasna uyum salamaya dnk basklar trnden istenmeyen etkilere yol aa-
bilir.
leri snflandrma, iin snflandrlmas o iin bir i grubuna ve o grup iinde

de bir dzeye oturtulmas demektir. in bir i grubuna dahil edilmesi, uygun tahsisin
belirlenmesi iin tanmlanan grevlerle snflandrma standardlarnda belirtilen kategori
ya da grup tanmlarnn karlatrlmas demektir (rnein Program Ynetimi; Dene-
tim).
Bir grup iinde dzeyi belirlemek beceri, bilgi ve yneticilik sorumluluklar gibi
(uygun i snflandrma standardna ait lmleme plannda ortaya konan) etkenler a-
sndan bir ii deerlendirmek demektir. Snflandrma karar ya kendi bana hareket
eden bir personel uzman ya da ana faaliyet yneticilerinden oluan (yelerinden biri ge-
nellikle personel uzman olan) bir komite tarafndan alnr. Memurlarn oluturduu bir
komite tarafndan karar alnrsa, bu karar, kendisine snflandrma yetkisi devredilmi
bir grevli tarafndan resmen onaylanmaldr.
Birka pozisyonun grevlerinin ve sorumluluklarnn esas itibariyle benzer ol-

duu durumlarda, bu pozisyonlarn tm iin tek bir i tanm yaplabilir (as pozisyon).
Bu uygulama "gtr" (ortak) tanmlama olarak bilinir. Gtr (ortak) tanmlamann
kullanld durumlarda, o kurum iinde bu tanma sokulan btn pozisyonlar kaytlar-
da aka belli edilmelidir.
-121 -
Kukusuz, ortak tanmlamas yaplm bir pozisyondaki snflandrma bozuk-

luklar, rnek (as) pozisyonla ilikili dier btn pozisyonlar etkileyebilir.
zleme ve Denetim i snflandrmasn izleme sorumluluu kurumun personel

birimine aittir. zleme, hem alndklar srada snflandrma kararlarnn kalitesini (ya da
doruluunu) izlemeyi; hem de personel uzmanlarnn verdikleri hizmetin kalitesini ve
niceliini izlemeyi ierir.
iin ne lde doru snrlandrldn ve yaplan iin tanmlamaya ne lde

uyduunu belirlemek iin snflandrma kararlarnn doruluu periyodik olarak denet-
lenmelidir. Bamszl ve nesnellii salamaya yardmc olmak iin denetimler kurum
i denetim birimi tarafndan, snflandrma uzmanlarnn yardmyla yrtlmelidir.
- 122-
EKL 8
KURUMLARDA VE KURULULARDA
SINIFLANDIRMASI
GREVLERN
TAHSS
LERN
TANIMLANMASI
LERN
ZLEME-
SINIFLANDIRILMASI
DENETM
-123-

Aadaki denetim kriterleri Saytaym kamu kesiminde yrtt i snflan-
drma denetimleri srasnda oluturuldu. Bunlar kurum veya kuruluun i snflandrma
faaliyetlerine uygulanr.
Kriter No. 1: snflandrma kararlar, snflandrma standartlarnn doru uygu-

landn gstermelidir.
- Snflandrma kararlar yaplan ya da yaplacak olan iin doru tanm-

na dayanmaldr.
- Snflandrma kararlar, yaplan ya da yaplacak olan i hakknda bilgi

sahibi olan ve de snflandrma standartlarnn uygulanmasn bilen kii-
lerce verilmelidir.
Kriter No. 2: nerilen i tahsislerinin snflandrlmas ve maliyete ilikin balant-

l sonular, bu tahsislerin kesinlemesinden nce gzden geirilmi
olmaldr.
Kriter No. 3: Snflandrma kararlar, ilikili iler zerindeki etkilerinin deerlendi-

rilmesi amacyla izlenmeli doruluklarn salamak bakmndan peri-
yodik olarak denetlenmelidir; kararlardaki yanllklar derhal dzel-
tilmelidir.
snflandrma ilevi ile ilgili kriter elerinin her birine ait olas denetim faali-
yetleri 8 nolu izelgede yer almaktadr. Deneti bu izelgeyi, bu Rehberin II.blmyle
birlikte, zellikle "Denetim Kriterlerinin Uygulanmas" alt blmyle birlikte incelemeli-
dir.
8 nolu izelgede tanmlanan faaliyetler yalnzca tavsiyeler iermekte ve i snf-

landrma srecindeki anahtar kiilerle yaplacak grmelere; ilgili ilkelerin ve uygula-
malarn gzden geirilmesine; ve i dosyas rneklerinin incelenmesine arlk vermekte-
dir. Aratrma evresinde, deneti, aratrma iin seecei kk sayda rnek i dosyala-
- 124-
rndan hareketle, dier insan kayna ynetim sistemlerinden belgeleri incelemeyi ve ki-
ilerle grmeyi ieren planlar oluturmaldr.
Daha nce belirtildii gibi, i snflandrma sisteminin gvenilirlii tanmlanan

ile yaplan iin ne denli aktna ve her ikisinin de snflandrma standardna ne denli
yakn olduuna baldr. snflandrma standartlarn uygulamada zel eitim grme-
mi olsa bile bir deneti tanmlanan ile yaplan iin birbirine ne denli yakn olduunu
deerlendirebilir. Oysa, tanmlanan ile ya da gerekte yaplan ile snflandrma stan-
dard arasnda Saytay tarafndan kurulacak bir iliki, belirtilecek bir gr; yetkili bir
snflandrma uzmannn katks ya da katlm olmad srece, geerli olmayacaktr.
Dolaysyla, i grubuna ve dzeyine tahsis bakmndan snflandrma kararnn uygunlu-
unu incelerken deneti, IKY grubuna bavurarak yetkili bir snflandrma uzmannn
yardmn istemelidir.
nemli not: snflandrmasna ait denetim faaliyet izelgelerinde belirtilen bir

ksm olas denetim faaliyetleri zel denetim tekniklerini gerektirmektedir. Verilen r-
nekler, ilemlerden rnekler alnmasn ve gerekte yaplan ile tanmlanan iin birbirini
tutup tutmadnn dorulanmasn iermektedir. Bu faaliyetler, izelgede bir yldzla
iaretlenmitir. ayet deneti bu yldzla iaretlenmi alanlarda denetim yapmay d-
nyorsa, Saytaym nsan Kayna Ynetimi Grubunun nerilerini almaldr.
-125-
ZELGE 8
SINIFLANDIRMASI
1. s snflandrma kararlar, s-
nflandrma stantartlarnn
s
doru uygulandn gster-
melidir.
I
Snflandrma kararlar yap- lgili politikalar, yntemleri Snflandrma karar srecinde Geen yl yaplan ilemler-
to
lan ya da yaplacak iin doru ve uygulamalar inceleyin. yararlanlan bilgilerin kontro- den**' bir rnek aln. Grevliler
tanmna dayandrlmaldr. Snflandrmay yapanlarla l yetersiz ya da hi kullanl- ve amirleri ile grerek i ta- I
ve ana faaliyet yneticileriy- myor. nm ile iin gerek ieriini s'
le grn ve dosyalardan karlatrn. Olanak bulursa- S'
kk bir rnei inceleyerek nz, yaplan iin rneklerini el-
snflandrma karar srecinde edin.
de girdilerin kontrolnn
(Not:Kk bir rnekle balayn, fi-
var olup olmadn ve bun-
ili ilemlerin %5'i gibi ve gerekirse
larn kullanlp kullanlma-
artrn.)
dn belirleyin.
* insan Kayna Ynetim Birimine dann.

Aadaki trden kontrol fak-
trlerini aratrn:
- onaylanm kurulu emala-

r;
- kabul edilmi i tanmlar;
- i tanmlarnn alanlar ta-

rafndan gzden geirilmesi; I
- yerinde inceleme n karan.
i
i tanmlarnn yazlmasnda Yneticilere, i tanmlamas Dorudan doruya i tanm
yneticilerin eitilmesi, on- yazmnda verilen eitim, kla- yazmlarndaki sorunlardan I"
lara yol gsterilmesi, dan- s"
vuzluk ve danma hizmetleri kaynaklanan belge gecikme-
S'
manlk hizmeti verilmesi y- snrl. leri.
s
a
nnde kurum ii ilkeleri ve
uygulamalar gzden gei-
rin. Yakn zamanda snflan-
drma deneyimi yaam y-
neticilerle grerek kendi-
lerine ne lde eitim ve
danmanlk hizmeti verildi-
ini belirleyin.
Sre i tanmlarnn kapsaml Yneticiler ve snflandrma

bir ekilde revizyonu ile ka- sorumlular ile grerek i
rakterize edilebilir. tanmlarnda yaygn deiik-
lik yapmann nedenini arat-
rn.
Dosya incelemesinin bir par-

Snflandrma kararlar, yap- as olarak snflandrma ka- Snflandrma kararlarnn te-
lan ya da yaplacak olan i rarlarnn mantnn ne mel mant eksik ya da yeter-
denli yeterli*** olduunu in- siz grnyor.
hakknda bilgili, ve de snf- I
celeyin. a
landrma standartlarnn uy-
gulamasna bilen kiilerce ve- Snflandrma standartlarn s
oo uygularken karar alma sre-
rilmelidir. lke, usl ve uygulamalar,
cinin "bakmszl ve nes- "nesnel ve bamsz" kararla- 3
nelliini" salamak amacn rn gvence altnda olduu bir S"
gden aadaki trden ilke, sreci dourmuyor.
yntem ve uygulamalar
gzden geirin:
- meslekda veya amir ince-
lemesi;
- ortak tanmlamalar yapma nemli snflandrma kararla-
r, bu konuda kabul grm
ve komitelerden yararlan-
eitim gereklerini yerine getir-
ma;
memi kiilerce veriliyor.
* IKY Birimine dann

snflandrma sorumlulula-
rnn nitelikleri ve dene-
yimleri.
Standardn yanl uygulan-
Daha nceki incelemelerde Balangtaki snflandrma ka-
mas nedeniyle ortaya kan
ve denetimlerde saptanm rarlarndan geriye dn oran
yanl snflandrmann oran-
yanl snflandrma olayla- yksek sayda yanl snflan-
n belirlemek amacyla geen
ryla yeniden karlanp kar- drma olay bildiriliyor
yl iinde yaplm ilemler-
lanmadn gzden gei-
den bir grup rnei denetle- I
rin.
yin(*>.
to

Mmknse, yaknmalara ne-
Snflandrmadan kaynakla-
den olup da deitirilen ka-
nan ikayetleri ve nasl gide-
rarlardan bir grup rnei in- S'
rildiklerini inceleyin.
celeyerek yanl kararn nede-
nini belirleyin.
deerlendirmesi konusun-
Ana faaliyet yneticilerinin Snflandrma standartlarnn
da az eitim alm olmann ya
i deerlendirme yntemleri uygulamas konusunda yne-
da hi eitim almam olma-
konusunda eitimleri ile il- ticilere hi eitim verilmiyor
nn etkileri konusunda, snf-
gili ilkeleri ve uygulamalar ya snrl eitim veriliyor.
landrmaya katlan ana faali-
inceleyin.
yet yneticileriyle grn.
* KY Birimine dann
Kriter Aratrma Sorunlarn Gstergeleri nce!teme
2. nerilen i tahsislerinin snf- Kurum politikalarnn ve Kontrollar yetersiz grnyor

landrlmas ve maliyete ili- usullerini inceleyin; rgt- ya da kontrollara uyulmuyor.
kin balantl sonular, bu lenmedeki deiim asn-
tahsislerin kesinlemesinden dan ve snflandrma karar-
nce gzden geirilmi olma- larnn maliyetinin sonula-
hdir. rn belirlemek zere, bu ka-
rarlar kesinlemeden nce
rnek olarak seilmi kk
I
bir dosya grubunu incele- I
yin.
nemli i gruplarnn**' ge- Snflandrma dzeylerindeki Mmknse kuruluu olutu- i

en be "ylda geirdikleri yukarya trman nedeniyle ran bileenlerde gruplar ha- S'
profil deiimlerini belgele- cret maliyetinde ykseli. linde kaymalar olup olmad-
yin. n saptamaya aln. Bu tr
kaymalar ve ykselen cret
maliyetleri nedeniyle verimli-
likteki deimeleri ynetici-
lerle grerek saptayn.
IKY Birimine dann

3. Snflandrma kararlan, iliki- zleme ve denetim alma- Politikalar ve prosedrler ya Sorun saptand zaman, ne-
li iler zerindeki etkilerinin larn inceleyin'*': yetersiz ya da hi yok. denlerini, etkilerini renmek
deerlendirilmesi amacyla ve nerilerini almak zere,
- politikalar ve prosedrler; Grevler ve sorumluluklar ye-
izlenmeli; doruluklarn sa- uygun grlen yneticilerle
teri aklkta tanmlanmam grn.
lamak bakmndan periyodik
ya da tahsis edilmemi.
olarak denetlenmeli; kararlar- - grevler ve sorumluluk-
daki yanllklar derhal dzel- lar; Denetim planlar, snflandr-
o
tilmelidir. ma ilemlerinin kapsaml ve
- denetim planlan. I
zamannda ele alnmasn sa-
lamyor.
s
zleme ve denetim raporlar- almalar onaylanm plan ve
n inceleyin. Bunlarla ilgili programlara uygun olarak ta-
I's'
alma katlarn ve ilgili mamlanmyor. S'
analizleri inceleyin; bunlann
i
Sonular st ynetime zama- s
plan ve programa uygun bi-
imde tamamlayp st yne- nnda bildirilmiyor.
time bildirilip bildirilmedi-
ini saptayn.
Belirlenen yanl snflandr- Yanllklar zmlemek iin

ma olaylarnda dzeltici ey- gerek grlen zaman ok fazla
leminin zamannda yerine grnyor.
getirilip getirilmediini in-
celeyin.
* 1KY Birimine dann
EK A
BELGELER VE SAYISAL VERLER

EK A
BELGELER VE SAYISAL VERLER
Denetimin planlama ve inceleme evrelerinde denetlenen kurulutan istenile-
cek verilerin ayrntl listesi aada gsterilmitir.
GENEL BLGLER
1. Meslek gruplarn ve dzeylerini (en son haliyle) gsteren, kuruma ve personel

ubesine/blmne ait rgt emalar.
2. Personel ubesi grevlilerinin kurumun toplam i gcne oran.
3. Kurum alanlarnn meslek gruplar ve dzeyleri itibariyle dkm.
4. Cari ve nceki yl itibariyle kurumun altrmasna izin verilen toplam eleman

says (adam/yl cinsinden).
5. "part-taym", geici ve szlemeli alanlarn says ve alma yerleri ile kurulu-

un tek bana ivereni olduu meslek gruplarnn says ve yerleri.
6. Yrrlkte olan personel politikalarna ilikin dkmanlran kopyalan.
7. Personel ubesinin program hedefleri ile i hedefleri ve alma planlarnn kop-

yalar.
8. nsan kayna ile ilikili denetim ve incelemeler:
i (Kurumun kendi denetim birimince yaplan);
Hazine Kurulu Sekreterlii snflandrma denetimleri;
Kamu Hizmeti Komitesinin denetimleri;
Eleman temininde glk ekilen meslek gruplar zerine i incele-

meler ve hareketlilik etkileri vb.;
Personel biriminin hizmet dzeyi stne dahili incelemeleri.
9. Denetimlere, incelemelere kurumsal yantlar.
10. IKY konularyla uraan komitelerin ve ilevlerinin dkm.
-135-
11. zlk leri ilevsel uzmanlk alanlarnda kurs grmekte olan yneticilerin say-
s.
12. rgtsel birimler (eler) itibariyle yaknmalarn says ve mahiyeti (mmkn-

se).
13. Hastalk izni kullanmmn kamu hizmetindeki arlkl ortalamayla mukayesesi

hakknda Hazine Kurulu Sekreterlii raporu.
ETM
Eitim biriminin alma planlan
Eitim ihtiyalarnn belirlenmesinde kullanlan formlarn kopyalar
Kurs (Eitim) takvimi
Kurs dkm - kurslar itibariyle eitim gren alan says
Eitim hakknda Hazine Kurulu Sekreterliine gnderilen raporlar
Yllk eitim plannn ve eitim btesinin kopyalar
Gerek eitim giderleri hakkndaki raporlar
Eitim elkitaplarnn rnekleri
Eitim deerlendirme formlarnn ve deerlendirme rneklerinin kopyalan
Eitim personeli ile eitim ara-gerelerinin kullanmna ilikin dokmanlar.
Tm insan kayna bilgi sistemleri ktlarnn listesi, datm ve temsili r-

nekleri
insan kayna bilgilerini ilemenin toplam maliyeti
Sistemin oluturulmasndan nceki fizibilite etdleri ya da daha sonraki ara-

trmalar
Merkezi kurululara gnderilen insan kayna raporlan
-136-
NSAN KAYNAI PLANLAMASI
Maa btesinin yzdesi olarak fazla mesai
Seilmi alanlar iin program hedefleri, i hedefleri ve alma planlan
gc devir hz
nsan kayna planlan
Emeklilik profilleri
PERSONEL ALIMI (E ALMA)
Personel alm blmnn alma planlar
Performans lme standartlar
Personel alm blm grevlilerinin i yk
Pozisyonlar doldurmak iin geen (ortalama) zaman
SINIFLANDIRMA
Snflandrma blmnn alma planlar
Snflandrma komitelerinden yararlanma konusundaki kurumsal politikalar
Snflandrmadan sorumlu memurlarn i ykleri
ki snflandrma talebi arasnda geen (ortalama) sre
Meslek gruplan profilleri (zaman iindeki deiimler)
PERFORMANS NCELEMES VE ALIANI DEERLEME
lgili birim tarafndan son yllk sre boyunca doldurulan formlann yz-
desi
Sistemin durumu ve veri kullanmlan hakkndaki raporlar
Formlann ve doldurma talimatlarnn suretleri
Deerlendirme belgelerinden rnekler.
-137-
EKB
KY ARATIRMA EVRESNDE MLAKAT YAPILMASI

NERLEN KLERN LSTES
EKB
KY ARATIRMA EVRESNDE MLAKAT YAPILMASI
NERLEN KLERN LSTES
MERKEZDE
nemli konumdaki kdemli ana faaliyet yneticileri (5-10 kiilik rnek grup)
dari asistanlar (2 kiilik rnek grup)
nemli konumdaki orta dzey yneticiler (3 kiilik rnek grup)
Nezareti olmayan personel (sorunlarn mahiyetine bal olarak )
Personel ynetiminin yneticisi
Eitim yneticisi
insan kayna planlama ve alan deerlendirme mdr.
EB yneticisi
Personel alma yneticisi
Ii-Iveren ilikileri yneticisi
Personel snflandrma, cret ve sair yardmlar yneticisi
KY'den sorumlu i deneti.
BLGELER (Aratrma aamasnda tercihan iki blge)

Blge mdr
Personel yneticisi
Eitim grevlisi (ayet varsa)
e alma grevlisi (varsa)
nemli konumdaki ana faaliyet yneticileri
NOT: Bu tadadi bir liste deildir ve denetlenen kuruluun koullarna uydurulma-

ldr. Bir kuruluta baz pozisyonlar bulunmayabilir ya da bir pozisyon birden
ok sayda sorumluluk alann kapsayabilir. Konularn zelliklerine gre daha
alt dzey personelle grlebilir.
-141-
EKC
PERSONEL UZMANLAR LE YNETCLERE

SORULACAK OLASI MLAKAT SORULARI
EKC
PERSONEL UZMANLARI LE YNETCLERE

SORULACAK OLASI MLAKAT SORULARI
Deneti bu ek blmde sralanan sorular, denetlenen kurum ve kurulu grevlile-

riyle yapaca grmeler iin materyal gelitirilebilecek bir ereve olarak mtalaa et-
melidir. Denetim konulan ve inceleme tipiyle tutarl olmak zere sorular eklenmeli, ka-
nlmal veya yeniden yaplandrlmaldr.
C-l - st dzey personel uzmanyla yaplacak grmede sorulabile-

cek sorular
C-2 - Yneticilerle yaplacak grmede sorulabilecek sorular
C-3 - insan kayna planlama yneticisine sorulabilecek sorular
C-4 - Eitim yneticisine sorulabilecek sorular
C-5 - nsan Kayna Bilgi Sistemleri yneticisine sorulabilecek sorular
C-6 - Basan inceleme ve alanlarn deerlendirilmesi yneticisine so-

rulabilecek sorular
C-7 - Snflandrma yneticisine sorulabilecek sorular
C-8 - ie alma ve atama yneticisine sorulabilecek sorular
- 145-
EKC-1
st Dzey Personel Uzmanna Sorulabilecek Mlakat Sorular
A. Genel Yaklam
Al Aklamalar;
Kapsaml denetim ierisinde insan kayna ynetiminin yerini aklayn.
insan kayna ynetimi denetiminin mahiyetini ve kapsamn tanmlayn.
Aratrma aamasnn tamamlanmasnn yarataca yanklan (geri beslemeyi)
tartn.
Balang olarak gerek duyulan belgeleri talep edin.
B. Genel Sorular
Aadaki sorular st dzey personel grevlisi ile balang veya tanma gr-
mesinde bir ereve oluturmay amalamaktadr.
Gnderme Yaplan
Kriter
1. Personel biriminin u andaki atlmlar ve insiyatiflerinin genel

neler olduunu syleyebilir misiniz?
Biriminiz iin uzun vadeli planlarnz nelerdir?
2. Geen birka yl iinde, kurumunuzda geni biimde yeniden genel

dzenlemeye.ya da program deiikliine uram alan var m?
Bunun insan kaynaklarna ne etkisi oldu?
3. Son birka yl iinde, dardan ya da kurum iinden Personel

personelle ilgili olarak ne gibi denetim ve aratrmalar levi
yapld? (Rapor suretlerini aln) Ynetimi 5
4. Hangi alanlarda tavsiyelerde bulunuldu? Bu denetim PY 5

ve aratrmalar personel parogramlarnda
deiikliklere yol at m? Aklayn.
5. Herhangi bir alanlar grubu ie alma, snflandrma ve genel

personel aras ilikiler asndan zel sorun yaratyor
mu? Bu sorunlar zmek iin hangi admlar atld?
-146-
Gnderme Yaplan
Kriter
Kuruluun kendisine mevdu hizmetleri yapma
yeteneine bir etkisi oldu mu?
Yneticilerin kendi kaynaklarn kullanmada glk btn kriterler

ektikleri alanlar var m? (sebep her alandan
kaynaklanabilir)
rnek: hastalk izinlerinin kullanr M, yksek igc
devir hz, fazla mesailer moral sorunlar, yaknmalar,
bavurular, personelden yararlanma ve performans
dzeyi
Eer kayglar varsa, bu sorunlar ne denli tartlm/ btn kriterler

zlm? zlmemie nedeni? (sebep her alandan
kaynaklanabilir)
8. insan kaynaklaryla ilgili olarak sizin grdnz genel

ya tahmin ettiiniz baka kayglar ya da sorunlar var
m? Bu sorunlar ne denli zlm ya da zlme yolunda ?
9. Hangi personel faaliyetleri merkeze bal, hangileri PY2

blgelerde yrtlyor? Bu iki rgtsel birim arasnda
karlkl etkileim dzeyi nedir?
10. Halihazr personel yaps glklere neden oluyor mu? PY2
11. Personel birimi grevlileri ilerine uzman gibi m> PY2

yaklayorlar yoksa, genel anlamda m? Bu ne lde
verimli?
12. Ana faaliyet ynetimiyle ile ilikinizi tanmlayn. PY4
13. Kurumun verimli biimde alabilmesi iin yeterli sayda PIY1

ve trde alan var m? Kaynak darl ekilen alanlar IKB1
var m?
14. Kurumun kendisine tahsis edilen insan-yl snr iinde

genel
kalmasn salayan hangi kontroller konulmu? (sreci
gzden geirin)
15. nsan kayna bilgi sisteminizin ynetimin

IKBS1
gereksinimlerini ne denli karlad dncesindesiniz?
Hangi iyiletirmeler gerekli?
-147-
Gnderme Yaplan
Kriter
16. Personel programlarnzn ne denli baarl olduunu PlY 5

nasl biliyorsunuz? Standartlar var m? Nasl bir
deerlendirme erevesi gryorsunuz?
17. Size gre, yneticiler personel programlarndaki hizmet PY 5

dzeyinden memnunlar m? Deilseler, hangi alanlardan
memnun deiller ve byle bir alglamann neden
varolduunu dnyorsunuz?
18. Personel birimindeki kiilerin uzmanlk dzeylerini PY 3

tatminkr buluyor musunuz?
19. Btn personel grevlileriniz gerekli olan merkezi PY 3

kurum eitiminden geerek liyakatlarn alm mdrlar?
20. Personel grevlileriniz iin gelitirme programlarnz var PY 3

m? Yoksa, bu ynde abalara gerek gryor musunuz?
21. Denetim almalarmz boyunca zel ilgi grmesi genel

gerektiini dndnz alanlar var m?
C. Ayrntl Sorular
Aadaki sorular st dzey personel yneticisi ile yaplacak derinlemesine bir
grmede sorulacak sorulara bir ereve oluturmay amalamaktadr. Bu grme, ge-
nellikle denetinin kurulutaki KY sistemleri ve uygulamalar hakknda bir miktar fikir
sahibi olmasndan sonra gerekleir. Bylelikle, grmeye ayrlan zaman en verimli bi-
imde kullanlm olur. Aratrma evresinin balangcnda saptanan ve nem tar gr-
nen konularda st dzey personel grevlisinin grlerini ortaya karacak sorulan de-
neti eklemelidir, ilerde ortaya kacak hususlara bal olarak, benzer sorular inceleme
evresinde de sorulabilir.
1. Kuruluunuzda varolan personel yaplanmas ne zamandan PY 2

beri yrrlktedir? Deiiklik yapma planlar var m?
- 148-
^
Gnderme Yaplan
Kriter
2. Size gre, varolan yaplanma personel rgtnn hizmet PtY 2
verme ve kontrol ilevlerini yerine getirmesini
kolaylatryor mu?
3. Merkezde personelle ilgili uzmanlk alanlar arasnda PY 2

egdm (koordinasyon) nasl salanyor?
4. Egdmn varolmadnn bilindii baz alanlar var m? PY 2
Bu sorular, ayet kuruluun ademi merkeziyeti bir personel

alma biimi varsa, sorulmaldr.
Personel Ynetimi
5. Blgesel personel birimleri ile ilikinizin mahiyeti nedir? PY 4
6. Merkezdeki ve taradaki personel birimlerinin kendi PY 4

grevleri ile ilgili kayg veren alanlar var m?
7. Merkezi ve blgesel personel programlar arasnda PY 2

egdm nasl salanyor?
8. Blgeler dier blgelerdeki faaliyetlerden ne denli PY 2

haberdar?
9. Herhangi bir blgede belli insan kayna sorunlar ya da PY 1

kayglan var m?
10. Blgelerden personel grevlilerinin resmi anlamda ve PY 2

fiilen ast-st ilikileri nedir?
11. Taradaki btn brolara personel birimince PY2

ayn derecede hizmet sunuluyor mu, yoksa deiiklikler
var m? Deiiklikler varsa, bu deiiklikler sorunlara
neden oluyor mu?
-149-
Gnderme Yaplan
Kriter
12. Blgelerdeki pesonelin performanslarna katknz oluyor PY 2
mu? Eer katknz yoksa bunun ne tr etkileri oluyor?
Bundan sonraki sorular hem merkezden hem de yerinden ynetilen

personel birimleri iin dnlmelidir.
13. Personelde bir hizmet dzeyi standard var m? ayet varsa, PY 1

nasl kullanlyor? Eer yoksa, oluturulmas gereine
inanyor musunuz? Hangi alanlarda?
14. Personel ilevlerinin her biri iin bir politika var m? PtY 4
Yeni politikalar gelitirme planlar var m?
15. Yneticilerin personel alanndaki grev ve sorumluluklar- PY4

nn bilincinde olduklarn dnyor musunuz? Ynetimin
kayg duyduu nemli alanlar hangileridir?
16. Personel politikasnn oluturulmasna ana faaliyet PY 4

yneticilerinin katks var m?
17. Politikalar ana faaliyet yneticilerine nasl iletiliyor? PY 4
bu konuda verilen resmi eitimin derecesi
politikalarn datm
18. Gelecek yl iin hedefler ve alma planlan olutururken, PY 1

ana faaliyet yneticilerinden katk yapmalarn istiyor
musunuz? Hangi formatta? Salanan bilgiler yararl m?
19. Personele ilikin hedeflerle alma planlar ve PY 1

kuruluun hedefleri arasnda hangi balantlar var?
-150-
Gnderme Yaplan
Kriter
20. Personele planlama sreci, eitli personel ilevleri ile PY 1
ilgili olarak ka kaynaa gerek duyulaca konusunda
karar vernenize yardmc olarak denli ayrtl m?
nsan Kayna Planlamas

21. Kurumumuzdaki insan kayna planlamasnn bilinen KP 4
gl ve zayf yanlar nelerdir? IKP 5
22. Bu zayflklan amak ya da gl yanlar takviye etmek iin IKP 4

ne gibi planlar var?
23. Kurumun ykmllklerini yerine getirmek iin yeterince IKP 1

personelle donatldna inanyor musunuz?
nsan Kayna Bilgi Sistemleri (tKBS)

24. Yaknlarda, bilgi ihtiyalannz ve/veya yararlananlarn KBS 3
gereksinimlerini karlamada kurum KBS'nin
etkinliini aratran almalar yapld m? Sonular nelerdir?
25. Bu almalardaki tavsiyelere uyuldu mu? Yoksa, neden? KBS 3
Personel Ynetimi
26. Personelle ilgili olarak aldnz bilgilerin doruluundan, iKBS 1
tamlndan ve zamanllndan memnun musunuz?
Ana faaliyet yneticilerinin (bu hususlardan) memnun
olduklar dncesinde misiniz?
27. Mevcut sistem tarafndan karlanmayan baka personel KBS 1

bilgi ihtiyacnz var m? Bunlar nelerdir? Hangi nlemleri
alyorsunuz?
-151-
Gnderme Yaplan
Kriter
Snflandrma
28. Kurumumuzdaki baz meslek gruplar ya da alanlar genel
snflandrma sorunlar yayor m? Neden?
29. Sizin alglamanza gre, ynetimin snflandrma genel

sreci hakkndaki grleri nelerdir?
30. yiletirmelerin gerektii alanlar var m? genel
e Alma/Atama
31. Ynetimin ie alma/atama sistemiyle ilgili olarak ifade genel
ettii genel kayglar neler?
32. Kuruluun ie alma/atama srecinin iyiletirilmesi genel

gerektiini dndnz alanlar var m?
Personel Ynetimi
33. e alma/atama sistemini faaliyetlerle ilgili gerekliliklerle genel
daha uyumlu klmak zere personel giriimde bulunmu mu?
Eitim
34. Kurumun son birka yl iindeki nemli eitim hamleleri eitim 3, 4
nelerdir? Karlalan byk glkler nelerdir?
35. Eitim bu kurumda nemli bir gereksinim mi? Neden? genel
36. Kurumun: tm eitim
eitim masraflarn yeterince kontrol ettii; kriterleri
-152-
Gnderme Yaplan
Kriter
eitim faaliyetlerini yeterince deerlendirdii;
eitim ihtiyalarn yeterince belirledii dncesinde

misiniz?
37. Eitime ilikin olarak ana faaliyet yneticilerinin en byk eitim 4

kaygsnn ne olduunu dnyorsunuz?
Baar incelemesi ve alann Deerlendirilmesi
38. Kurumunuzda basan incelemesi ve alann BlD 3

deerlendirilmesi sistemi ne denli etkili iliyor?
Hangi amalara hizmet ediyor?
-153-
EKC-2
Yneticilere Sorulabilecek Mlakat Sorular
A. Genel Yaklam
Al Aklamalar :
nsan kayna ynetiminin kapsaml denetim iindeki yerini anlatn.

Ana faaliyet yneticileriyle yaplan grmelerin genelde insan kayna
ynetimi denetimiyle balantsn aklayn.
B. Genel Sorular
Aadaki sorular, denetimin aratrma evresinde ana faaliyet yneticileriyle ya-

placak balang grmelerinde ya da ksa mzakerelerde bir ereve olarak yararlanl-
mak zere dnlmtr.
Gnderme Yaplan
Kriter
1. Kuruluunuzun ve gerekletirdiiniz programlarn genel

maliyeti nedir?
2. Yaknlarda, kuruluunuzun yapsnda, uygulad genel

teknolojide, igcnde, hedeflerinde ya da
programlarnda herhangi bir deiiklik oldu mu?
Deiiklikleri anlatn.
3. Bu deiikliklerin insan kayna zerinde beklenen genel

etkileri neler? Bu etkilerle baa kabilmek iin herhangi
bir tedbire bavuruldu mu?
4. Kuruluunuzun nitelii insan kaynaklan ynetiminde genel

nevi ahsna mnhasr zorluklar yaratmakta m?
personel salanmas
iin tr
-154-
Gnderme Yaplan
Kriter
personelin isteklendirilmesi (motivasyon)
verimlilikle ilgili kayglar
5. Kuruluun niteliinden kaynaklanan bu zorluklarn genel

faaliyetler zerindeki etkisi nedir?
6. Bu kayglar gidermek iin neler yapld? genel
7. Gelecekteki program gereksinimlerinizi karlamak zere, KP 2

uygun sayda ve uygun beceri sahibi insanlarn
bulunabilmesini nasl gvence altna alyorsunuz?
Olas pozisyon boalmalarn saptamak zere emeklilie

ayrlma rakamlarn, gemiten bugne igc devir
hzn vb. inceliyor musunuz?
Bugn itibariyle, belirli gruplar bakmndan, ktlk,

fazlalk, i seyyaliyeti sorunlar gibi zafiyet alanlar var m?
8. Sizin alannza insan-yl tahsisi yaplrken hangi sreten KP 1

yararlanld? Sahibi bulunduunuz insan kayna says iin
gereke gstermeniz sizden istendi mi?
mevcut i programlan iin?
yeni i programlan iin?
hangi mekanizmalar araclyla?
9. insan kayna gereksinimlerinizi, personel biriminize ynetim PtYl

planlamas yapmas iin bildirmeniz sizden istenmekte mi?
istenen bilgilerin tr
bilgilerden ne lde yararlanld hakknda dnceniz
-155-
Gnderme Yaplan
Kriter
verilen geri-bildirimin derecesi
bilgilerin yneticiye yararll
10. Personel biriminin; PY4
ie alma/atamada,
snflandrma alannda,
eitimde,
insan kayna planlamasnda,
insan kayna bilgi sistemleri alannda,
salad hizmet dzeyinden memnun musunuz?
11. insan kayna sistemlerinde ve uygulamalarnda faaliyetlerle PtY4

ilgili ihtiyalar karlamak zere yaplmas gereken
iyiletirmeler olduu kansnda msnz?
12. Bu yaptmz denetimin size herhangi bir ekilde yarar genel

olabilir mi? Bizim zerine eilmemizi dndnz alanlar
var m?
C. Ayrntl Sorular
Aadaki sorularn, denetimin aratrma ve inceleme aamalannda ana faaliyet

yneticileriyle yaplacak derinlemesine grmeler iin, gereken hallerde nceki blm-
deki sorulara ilaveten, bir ereve olarak kullanlmas amalanmtr.
nsan Kayna Planlamas

1. Kendi ynetim alannzda hangi trden ka kiiye KP1
gereksiniminiz olduunu nasl biliyorsunuz? (alma
planlarn grmeyi talep edin.)
-156-
Gnderme Yaplan
Kriter
alma planlar, mnhasran kurumsal birim yoksa tek

tek her alan seviyesinde mi, veyahut alan bireyler
seviyesinde mi hazrlanmaktadr.
2. Bu alanda i standartlar herhangi bir ie uygulanmakta KP1

mdr? i standartlar gelitirilmi mi? u anda i
standartlarnn mevcut olmad alanlarda da i
standartlanndan yararlanlabilir mi?
3. nsan kayna planmasnda kendi rolnz hakkndaki KP 4

grleriniz?
sorumluluklarn belirlenme ve aklkla iletilme dereceleri;
personel uzmanlarnn rol;
personel uzmanlarnn tavsiyelerinin ve rehberliklerinin

yeterlilii.
4. Kurulu iinde insan kayna planlama uygulamalarn KP 2

iyiletirmek iin politikalarda ve uygulamada ne gibi
deiikliklerin gerekli olduunu dnyorsunuz?
tnsan Kayna Bilgi Sistemleri

5. Sorumluluklarnz yerine getirmek iin gereksinim KBS1
duyduunuz btn bilgileri insan kayna bilgi
sistemlerinden alyor musunuz?
Talep edilen ve alnan bilgi trleri
Aldnz bilgiler gvenilir, zamanl ve ie ilikin mi?
Deilse, bu durum sizin iin ne tr sorunlar yaratyor?
Bilgiler yeterli deilse, bunun etkileri nedir?
Ne tr deiiklikler yapmay dnrdnz?
Bu deiiklikler daha nce nerildi mi? Kime ve sonu ne oldu?
-157-
Gnderme Yaplan
Kriter
6. Sistemin imknlarn anlayabilmenizi ve kullanmada ona KBS 1
gven duymanz salamak zere sistem hakknda size
yeteri kadar bilgi verildi mi?
7. Siz ya da ynetimden baka kiiler personel bilgi sisteniminin KBS 1

tasanmna katldnz m? Greviniz ne idi?
8. Kendi blmnzde (ayrca) manuel bilgi sistemi veya KBS 1

mikro bilgisayar sistemi kullanlyor mu?
Bu durum niin gerekli?
9. Grnze gre kurumsal bilgi sistemlerinde gereksiz KBS 3

yere tekrarlanan veriler var m?
Eitim
10. Maiyetinizde alan personel genellikle hangi tr eitim eitim 1
gryor?
kurulu iinde ya da dnda grlen kurslar
kurslann sresi
11. Eitim iteki gereksinimlere cevap veriyor mu? eitim 2, 5
12. Personelin halihazrdaki ya da gelecekteki ihtiyalarna eitim 2

cevap verecek ynde daha fazla ders ve programlara
gerek duyulan alanlar var m? Byle bir eitimin
bulunmamasnn, sizin programlarnza etkisi nedir?
13. yiletirmelere gerek duyulan kurslar var m? eitim 5
14. Kurumsal eitim programlarna yaptnz katknn eitim 1,2,3

derecesinden memnun musunuz? Katknzn mahiyetini
aklayn.
-158-
Gnderme Yaplan
Kriter
15. Eitimle ilgili olarak kendi grevleriniz ve sorumluluklarnzla eitim 2, 3
ilgili olarak karanlkta kalan noktalar var m? Grevleriniz ve PY 4
sorumluluklarnz nelerdir? Kimin eitim greceini nasl
belirliyorsunuz?
deerlendirme/performans boluklar ile balant
eitim ya da gelitirme
16. Eitim programlarnda genelde hangi iyilemeleri eitim 5

grmek istiyorsunuz? Eitim konularnda personelden PY 1
yeterli dzeyde hizmet ve destek gryor musunuz?
17. nsan kaynaklar sistemleri ve eitli insan kaynaklar PY3

uzmanlk alanlarndaki uygulamalar hakknda bilgi
sahibi misiniz? Bu alanda eitim grdnz m?
Basan inceleme ve alan Deerlendirme

18. Size gre Bl ve D srecinin deeri nedir? Onu nasl BD 3
kullanyorsunuz?
19. BD'nin kurumunuzdaki kullanlm ile ilgili kayg BtD 3

tayor musunuz? Ltfen aklayn.
20. alanlarnz iin basan (performans) kiri terleriniz var m? BD 1

kriter tipi
alanlarn bilgilenme derecesi
21. Organizasyonunuzdaki i planlama srecini anlatr msnz? BD 1

hangi dzeyden alanlar katlyor?
alma planlarmdaki hedefler BD amal olarak

ne lde kullanyor?
alma planlan zerinde alanlarla ne lde
grlp uzlamaya varlyor?
-159-
Gnderme Yaplan
Kriter
22. Ferdi i planlan bulunmayan alanlarn hedeflerinin BlD 1
ne olduunu ve ilerini deerlendirmede kullanlacak
kriterleri bilmelerini salamak iin ne yapyorsunuz?
23. alanlarn performanslarndaki zaaflar ve gl BD 2

yanlar, genellikle ne kadar sklkla grrsnz?
24. Sorunu olan alanlarnz var m? Varsa, hangi nlemi aldnz? BlD 2
25. Bylesi durumlar itibariyle grevleriniz ve sorumluluklarnz PY 3

konusunda kendinize gveniyor musunuz?
Gvenmiyorsanz, kayglarnz nelerdir?
26. Deerlendirme bilgileri ynetici ile alan arasnda BD 2

bir iletiim arac olmann tesinde bir amala kullanlyor mu?
Bilginin nitelii bu trl kullanma elverili mi?
Baka amalarla kullanlmal m?
27. Deerlendirme tetkik komitesinin grevi nedir? Size gre, BD 3

bu grevi yerine getiriyor mu? Getirmiyorsa, bunun etkileri
nelerdir?
28. Kurumunuzda BD ile ilgili kayglarnz var m? Ltfen BD 3

aklaynz.
Snflandrma
29. Kuruluunuzda yaplm i tanmlamalarnn ne snflandrma 2
kadarnn (% olarak) gerekte yaplmakta olan ii
yansttna inanyorsunuz?
30. Kuruluunuzda, ilerin snflandrma dzeylerinin snflan. 2

yaplmakta olan ileri yanstt konusunda iiniz rahat m?
-160-
Gnderme Yaplan
Kriter
31. Snflandrma konusundaki grevlerinizin ve sorumlu- PIY4
luklarnzn ne olduunu biliyor musunuz?
32. Bu grevleriniz ve sorumluluklarnz size nasl bildirildi? PY4
33. Snflandrmann hangi alanlarnda daha ok bilgiye PIY4

ihtiyacnz var?
34. Snflandrma sisteminin uygulamasndan kaynaklanan snflan. 4

nedenlerle program hedeflerine ulama yeteneinizin
olumsuz etkilendii oluyor mu? Durumu dzeltmek iin
hangi admlar atld?
35. Bir pozisyonu snflandrma genelde ne kadar zaman alyor? snflan. 4
36. Snflandrma sistemi hakknda grleriniz ya da kayglarnz snflan. 4

var m?
e Alma/Atama
37. Programdaki ya da nceliklerdeki deimelerden dolay henz
kuruluunuzda kadro ikinlii ile kar karya kriter
kaldnz durumlar oldu mu? oluturulmad
durumu nasl hallettiniz?
38. Kuruluunuzun iinden ya da dndan, istediiniz

trde elemanlar temin edebiliyor musunuz?
Edemiyorsanz hangi gruplarda zorluk oluyor? Bu
durumun programlarnza etkisi ne oluyor?
39. Bir pozisyona eleman alrken/atarken kullanlan seme

srecine katknz oluyor mu?
-161-
Gnderme Yaplan
Kriter
-maliyet gz nnde bulundurulan etkenlerden biri mi?

(rnekler)
40. Adaylar seerken, bilgilenmi olarak bir seim yapmak

iin gerek duyduunuz btn verilere sahip olduunuz
kansnda msnz?
Hangi bilgilerden yararlanyorsunuz?
Ek olarak baka hangi bilgiler yararl olabilir?
41. Eleman talebiniz zamanl bir ekilde karlanyor mu?

Karlanmyorsa, zorluk nereden geliyor ve almalara etkisi
oluyor mu?
42. ite basan (performans) kriterleri oluturuyor musunuz ve

deneme sresi ierisindeki alanlarn performanslarn
inceliyor musunuz?
Bu sre ne lde resmi?
43. Denenmekte olan elemanlarda perpofmans sorunlaryla

karlatnz m?
Ne gibi tedbirler aldnz?
44. Denenmekte olan bir alann iine son vermede sorunlarla

karlatnz m?
45. ie alma/atama srecinde iyiletirme yaplabilecek alanlarn

bulunduu kansnda msnz?
Personel Ynetimi
46. Personel tarafndan salanan hizmet dzeyi ile ilgili PlY 4
ihtiyalarnza cevap veriyor mu?
-162-
Gnderme Yaplan
Kriter
Vermiyorsa, ltfen aklayn.
almalara ne etkisi oluyor?
47. Personel blm elemanlarnn beceri ve deneyim PlY 3

dzeyi hakknda grleriniz, eletirileriniz var m?
48. Sizin tahmininize gre, eitli personel ilevleri PY 4

arasnda yeterli egdm var m? Yoksa, ltfen aklayn.
49. Personel ilevinin hizmet dzeyi hakknda dnceleriniz PY 4

soruldu mu, ya da siz dncelerinizi ilettiniz mi?
Aktardnz grlerin mahiyeti ne idi? (Blge
tekilatlarndaki st dzey ana faaliyet yneticilerine
sorulacak)
50. Blgedeki personel arasndaki ast-st ilikilerinden PlY 2, 4

memnun musunuz? Yaplm olmasn istediiniz
deiiklikler var m?
Blgelerdeki Mlakatlarda Sorulacak Sorular

51. Blge personel biriminin sunduu hizmet dzeyi ile PY 2
ilgili kayglar tayor musunuz?
52. Merkezden gelecek ek destein size yardmc olabilecei PY 5

alanlar var m?
53. Merkez politikalann ve prosedrlerinin blgesel ihtiyalara PlY 4

cevap verdiine kani misiniz? Spesifik blgesel
politikalarnz var m?
54. Herhangi bir nemli personel sorununu merkezin PY 5

dikkatine sundunuz mu? Sonucu ne oldu?
55. Blgenin kendine zg koullarndan kaynaklanan genel

spesifik insan kayna sorunlar var m?
-163-
EKC-3
nsan Kayna Planlamas Yneticilerine Sorulabilecek Mlakat Sorular
A. Genel Yaklam
Al Aklamalar;
insan kayna planlama faaliyetlerinin denetiminin genelde insan kayna-

ynetimi denetimiyle ilikisini anlatn.
Gnderme Yaplan
Kriter
B. Mlakat Sorular
1. Aada yeralan hangi insan kayna faaliyetlerinden KP1

hangisi kuruluunuzda ifa edilmektedir?
insan kayna enventerinin tutulmas
igc devir analizleri, emeklilik profilleri v.b.
eleman fazlalk ve noksanlklarnn belirlenmesi
aadakileri ieren eylem planlarnn hazrlanmas:
kimin yerine kimin alacan ieren planlar
meslekte ykselme planlan
ie alma/atama planlan
insan kayna ihtiyalan tahminleri
2. Bu faaliyetlerin zel raporlar var m? KP 1

(suretlerini elde edin)
3. Bu faaliyetlerin sorumlusu kim? KP 2
4. (Bu soruyu - ayet insan kayna bilgisinin analizi KP 1

yaplmamsa - sorun) Emekliliklere ya da i deitirmelerine
bal olarak sk boalma tehlikesine ak olan ana pozisyonlan
nasl farkedebilirsiniz?
-164-
Gnderme Yaplan
Kriter
5. Yaplan iin tr ve i gcnn nitelii kuruluunuzdaki KP 2
insan kayna planlama faaliyetlerini nasl etkiliyor?
6. Varolanlara ek insan kayna planlama faaliyetlerine IKP 2

gereksinim olduu kansnda msnz? Bunlar nerildi mi?
Bu nerilen faaliyetlerin olmamas, kuruluun program
hedeflerine ulama kapasitesini etkileyecek mi?
7. Yakn zamanda, kurulu iinde insan kaynaklarn KP 2

etkileyen deiiklikler oldu mu? Bu deiiklikler ve
bunlarn etkileri nelerdir?
8. Size gre, deiikliklerin insan kayna zerindeki IKP 2

etkilerini gidermek bakmndan yaplan planlama
yeterli miydi?
9. Gelecek iin planlanan deiiklikler insan kaynaklarn IKP 3

etkileyecek mi? Deiikliklerin olas etkilerini ve planlanan
eylemleri anlatn.
10. insan kayna planlamas, hangi lde i planlamasyla ve IKP 3

mali planlamayla balantl?
11. insan kaynandaki deiikliklerin programlara etkilerinin IKP 3

yneticiler tarafndan belirlenmesini isteyen bir sre var m?
12. Bu bilgiler zetlenerek personel ynetimi planlamasnda KP 3

yararlanlyor mu? Kim yararlanyor? Hangi amala?
13. Yneticiler insan kayna gereksinimlerini nasl belirliyorlar? IKP 1

i standartlarndan ne denli yararlanyorlar?
14. Size gre, yeni ve devam etmekte olan programlarn insan IKP 1
kayna gereksinimlerini belirleyebilmek iin yneticiler
yeterince ayrntl alma planlan oluturuyorlar m?
-165-
Gnderme Yaplar
Kriter
15. Sizin alannzda bylesine ayrntl alma planlan var PY 1
m? (rnek elde edin)
16. Yneticiler hangi insan kayna bilgilerine KBS 1

ulaabiliyorlar? (rnek suretler edinin) Bu bilgiler hangi
sklkta salanyor?
17. Bilgiler doru mu? Zamannda salanyor mu? Deilse, KBS 1

niin?
18. Ana faaliyet yneticileri bu bilgilerden yararlanyor mu? KBS 1

Deilse, niin?
19. Bilgilerde, insan kayna planlamas amacyla nasl KBS 1

yararlanyorsunuz?
20. Bilgilerde ne gibi deiiklik yaparsnz? Hangi bilgileri KBS 1

gereksiz buluyorsunuz?
21. Kurulu elindeki insan kaynaklarnn bir envanterini KP 2

(kaydn) tutuyor mu?
kaytlarn ierii
bilgilerden nasl yararlanld
gereksinim duyulan baka ek bilgiler
22. nsan kayna planlamas konusunda kurumsal bir politika PlY 4

var m?
23. Bu politikalar kimlere ve nasl iletiliyor? PlY 4
24. Hazine Kurulu Politikas (Personel Ynetimi Elkitab 4. cilt, PlY 4

blm 2) ne lde uygulanyor?
- 166-
Gnderme Yaplan
Kriter
25. Bir politikann uygulanp uygulanmadn ve hedeflenen PY 4
amalar ne lde karladn kurumda kim izliyor?
26. Merkezi kurulularn insan kayna planlama politikalar PY 5

uygulamada sorunlara neden oluyor mu? Oluyorsa,
merkez rgt bu konudaki kayglardan haberdar
edildi mi? Nelerdi bu kayglar? Ne nlem alnd?
27. Size gre yneticiler insan kayna planlamas ile ilgili PY 4

grevlerinin ve sorumluluklarnn bilincindeler mi?
28. Karklk bulunma olasl olan hususlar akla PY 4

kavuturmak iin eitim programlan ya da dier iletiim
sreleri var m?
29. Size gre, st seviye ana faaliyet yneticilerinin insan kayna PY 4

planlama sorunlan hakknda salam bir anlaylan var m?
Yoksa, bu eksiklii neye balyorsunuz?
30. Size gre, kurumda almay srdrmek iin uygun becerileri KP 2

olan yeterli sayda elemann bulunmad ya da uygun beceri
sahibi yeterli sayda elemann hemen salanamad alanlar
var m?
hangi alanlarda?
ne nlem alnm?
programlann gereklemesine etkileri ne olmu?
31. Kurumda, seyyaliyetin sorun olduu pozisyonlar var m? KP 2

Sorun nasl zlm?
32. nsan kayna ktl ya da fazlal nasl belirleniyor? KP 3

Belirlemeyi kim yapyor? Byle durumlan amak iin ne
gibi planlar var? Konunun sorumlusu kim?
-167-
Gnderme Yaplan
Kriter
33. Blgelerde hangi insan kayna planlama faaliyetleri PY 2
yrtlyor?
blgeler ve merkez rgtnn faaliyetleri arasnda
balant
aralarndaki iletiim mekanizmalar
kayg duyulan alanlar
34. nsan kayna planlama faaliyetlerinin program hedeflerine KP 4

cevap verme yeterliliini deerlendiriyor musunuz?
nasl?
hangi sklkta?
deerlendirmenin sonulan?
35. Etkililii konusundaki tespitlerin deerlendirilmesi KP 4

sonucunda insan kayna planlamas programnda
deiiklikler yapld oldu mu?
36. Gelecek yl iin i planlarnz var m? PY 1

37. Srmekte olan faaliyetleri i planlar ile karlatryor PY 5
musunuz?
38. Genelde, insan kayna planlamasn ana faaliyet yneticileri, KP 4

st dzey merkez ynetimi ve personel uzmanlar nasl
alglyorlar?
39. Kurumda insan kayna planlamasnn bilinen zaaflar ve KP 4

gl yanlar nelerdir?
40. Bu zaaflarn stesinden gelmek ya da gl yanlar daha KP 4

da glendirmek iin hangi planlar var?
41. Size gre insan kaynan planlamaktan sorumlu

uzmanlar yeterli eitim grmler mi? Grmemilerse,
ne ynde eitim grmeliler?
42. nsan kayna planlamas faaliyetleriyle dier personel uzman- PY 3

lk alanlar arasnda daha ok egdme gereksinim var m?
Size gre yeterli egdm salanm m? Hangi aralarla?
-168-
EK C-4
Eitim Yneticisine Sorutabilecek Mlakat Sorular
A. Genel Yaklam
Al Aklamalar:
nsan kayna ynetiminin kapsaml denetim iindeki

yerini aklayn.
Eitim faaliyetini denetlemenin genelde insan kayna

ynetimi denetimi ile balantsn anlatn.
Gnderme Yaplan
Kriter
B. Mlakat Sorular
1. alanlara Kurum iinde verilen belli bal eitim trlerini eitim 1

ve kurslarn kurum i imkanlarla m yoksa kurum d
olanaklarla m verildiini aklayn.
2. Kurumca uygulanan mevzuatn, programlarn1 niteliinin eitimi

ya da evresel etkenlerin eitim zerinde etkileri oluyor mu,
yoksa, kurslara duyulan gereksinim nisbeten duraan m?
3. Eitimle ilgili hangi politikalar var? Nasl duyuruluyor? PY 4

Bu politika ve prosedrler aadaki konularda, ana
faaliyet dalna/personele, blgelere/merkez rgtne
sonumluluklar veriyor mu?
eitim standartlar ve semeler iin kriterler oluturma

eitim planlan hazrlama
eitim gereksinimlerini saptama
eitim programlar gelitirme
-169-
Gnderme Yaplan
Kriter
kurslar ve programlar deerlendirme
eitim programlann yrtme ve gzden geirme
4. Eitim konularnda ana sorumluluu kim tayor? Roller PY 4

aklkla tanmlanm m, yoksa atma ya da rtme eitim 1, 2,3
mi var?
ana faaliyet yneticileri ile eitim uzmanlarnn rolleri
blgeler ve merkez uzmanlarnn rolleri
5. Size gre, st dzey ana faaliyet yneticileri eitim PY 2

konularndan laykyla kavryorlar m? Hayr diyorsanz,
bu eksiklii neye balyorsunuz?
6. (Eer blge tekilat varsa, sorun) Merkez rgt blgelerdeki PY 2

eitim faaliyetinden ne denli haberdar? Deilse bunun etkileri
neler?
7. Size gre, yneticiler eitimle ilgili grevlerini yeterince eitim 1, 2,3

yerine getiriyorlar m?
8. Kiilerin ve gruplarn eitim ihtiyalar nasl belirleniyor? eitim 1
sistematik grup ihtiya analizleri
kiisel gereksinimi belirlemek iin basan

deerlendirmesi veya dier seeneklerin kullanm
ana faaliyet ynetiminin katlm
9. Eitim gereksinimini belirleme ile i planlamas arasnda bir eitim 1

balant var m? (rnein, eitim birimi yasalarda ve kurulu
yapsnda yaplmas dnlen ve eitim zerinde etki
yaratacak olan deiikliklerden haberdar ediliyor mu?)
-170-
Gnderme Yaplan
Kriter
10. Kurumda eitimi etkileyebilecek deiiklikler bekleniyor eitim 1,4
mu? Bunlar neler? Bu deiikliklere kar hazrlkl
olmak amacyla neler yapld?
11. Eitim ile insan kayna planlama sreci ve i planlamas eitim 2

arasndaki ilikiler nelerdir?
12. nsan kayna planlama faaliyetleri ile dier personel PY 2

uzmanlk alanlar arasnda egdme gerek var m?
Size gre, yeterli egdm salanyor mu? Hangi arala?
13. Yneticiler eitim gereksinimini belirleme konusunda eitim 1

eitimliler mi?
14. Eitimle ilgili nceliklerin ve seeneklerin dikkate alnma- eitim 2

sini salamak iin gerekli kontroller yerli yerinde mi?
ayet belirlenmi bir eitim gereksinimi yaplmakta

olan ile ilikili grnmyorsa, ana faaliyet ynetici-
leriyle temas ediliyor mu?
Srmekte olan kurslara olan ihtiyalar dzenli

aralklara tekrar tekrar analiz ediliyor mu? (yaknda
yaplm bu tr analizlerin ve kullanlan prosedr-
lerin rnekleri)
15. Personel eitiminin yzde ka kurum iinde tasarlanp eitim 23

uygulamaya konuluyor? erde tasarlamann ve uygulama-
nn seenekleri dikkate alnyor mu? Karar nasl veriliyor?
16. Eitimin tasarmnda ve uygulanmasnda kim sorumlu? eitim 2,3

Eer sorumluluk personel birimi dndaysa,
mesleki eitim standartlar nasl korunuyor?
-171-
Gnderme Yaplan
Kriter
Eer personel birimi sorumluysa, fonksiyonel
uzmanlar eitim kurslarnn tasarmna nasl
katlyorlar?
17. Eitim planlar var m? eitim 2
onay mekanizmas
ncelikleri belirleme sreci
ncelikleri deitirme mekanizmas
eitilen personelden yararlanmay belirlemek iin

geniletilmi planlar.
18. Eitim bteleri nasl belirleniyor? Gerek maliyetler eitim 2

belirlenip kontrol ediliyor mu?
sistemin nitelii
sorumlu olan kii
19. ayet eitim tek bir merkez dnda tasarlanp uygulanyorsa,

bu abalarda tekrarlar nasl nleniyor?"
merkezin blgelerdeki/ubelerdeki, kurslardan haberdar

olmas
20. Eer personel rgt yerinden ynetiliyorsa ise u soruyu sorun: PY 2

Tarada yrtlen eitim faaliyetleri konusunda kayglarnz
var m?
21. Kuruluun kendi bnyesinde yrtlecek eitim iin hangi eitim 4

olanaklar var? Bu olanaklardan ne lde yararlanlyor?
22. Eitim ilevine ayrlan parasal kaynaklar hakl gsterecek PY 1

lde ayrntl tayan alma planlar var m? (rnek aln)
-172-
Gnderme Yaplan
Kriter
23. Eitim uzmanlarnn performansn deerlendirmede eitim 4
kullanlmak zere performans kriterleri gelitirilmi mi?
Nasl kullanlyorlar? (kriterleri temin edin)
24. Size gre, eitim uzmanlar yeterli eitim ve meslekte PtY 3

ykselme tevikleri alm durumdalar m? Almamlarsa,
etkileri neler?
25. nsan kayna bilgi sistemlerinden salanan verilerden KBS 1

yararlanyor musunuz? Bu veriler hangi amala kullanlyor?
Bilgiler doru, ilgili ve zamanl m? Deilse, bu ne tr sorunlar
douruyor?
26. Aldnz btn bilgileri kullanyor musunuz? KBS 1

Kullanmyorsanz niin almaya devam ediyorsunuz?
27. Kurslarla ilgili elkitaplar, kurslarn sunuluunda yararlan-

lacak metodolojiyi aklyor mu? (el kitablarndan rnekleri
inceleyin)
28. retmenlerin metodolojiye makul llerde uymalarn

(tarihleri inceleyin) salayacak bir izleme yaplyor mu?
Ne sklkta?
29. Kurum iinde verilen kurslann eitim hedefleri var m? eitim 5

Deerlendirme sreleri bu hedeflere mi dayandrlm?
(kaynak el kitaplarndan rnekleri inceleyin)
30. Eitim programlan deerlendiriliyor mu? Ne tr bir eitim 5
deerlendirme yaplyor?
bilgideki gelime
artan performansn ynetimce deerlendirilmesi
katlmclardan alnan genel anketler
-173-
Gnderme Yaplan
Kriter
31. Bu deerlendirmeleri yapmak kimin sorumluluunda? Hangi eitim 5
aralklarla yaplyor? Halihazrdaki kurslar dzenli aralklarla
deerlendiriliyor mu?
32. Bu deerlendirmelerin sonular nasl kullanlyor? eitim 5

Geri-bildirimler dikkate alnarak eitimde deiikliklere
gidiliyor mu? rnekler?
33. Size gre, st dzey ana faaliyet ynetimince eitim konulan PY 2

yeterli ekilde kavranyor ve personel organizasyonun
grevleri ve sorumluluklar anlalyor mu?
34. Personelin eitimi konusunda ana faaliyet yneticilerinin en eitim 5

byk kayglarnn ne olduu kansndasnz?
35. Kurumun eitim alannda karlat nemli zorluklardan ve eitim 5

engellerden bazlar nelerdir?
36. Kurumun eitim alannda, nmzdeki birka yl iinde yapa- eitim 5

ca nemli hamlelerinin neler olduunu tahmin ediyorsunuz?
-174-
EKC-S
nsan Kayna Bilgi Sistemleri Yneticisine Sorulabilecek Mlakat Sorular
A. Genel Yaklam
Al Aklamalar
nsan kayna ynetiminin kapsaml denetim iindeki yerini aklayn.
nsan kayna bilgi sistemini denetlemenin, genel olarak insan kayna

ynetimiyle ilikisini belirtin.
Gnderme Yaplan
Kriter
B Mlakat Sorular
1. Kuruma ait her bir personel bilgi sisteminin ana kullanm genel
amacn ksaca aklayn ve isimlerini verin, (datm
listesini elde edin) Sistemlere olan gereksinim nasl belirlenmi?
2. Her bir sistem nerede bulunuyor (merkezde ya da blgelerde)? genel
3. Bilginin ana kayna nedir? genel

komputerize raporlar
elle tutulan personel kaytlar
Elle tutulan kaytlan tercih ediyorsanz, gerekesini aklayn.
4. Yaknlarda bilgi gereksinimi hakknda ve/veya yararlananlarn KBS 3

gereksinimlerini karlama bakmndan kurumun KBS'nin
etkinlii konusunda bir aratrma yaplm m? (suretini elde edin)
yaplan tavsiyeler
alnan nlemler
-175-
Gnderme Yaplan
Kriter
5. Kurulu sistemlerin, yararlananlarn gereksinimlerini ne KBS 3
lde karlamaya devam ettiini izlemek iin bir sre
var m? Sre ve sonular nelerdir?
6. Varolan sistemle karlanmayan bakaca insan kayna KBS1

bilgi gereksinimlerinin farknda msnz? Bu konuda neler
yapld?
7. Personelle ilgili tm bilgileri ilemden geirmenin maliyeti KBS 3

nedir? Buna sarfedilen btn bilgisayar zamann, insan
gcn, ve ilikili sabit masraflar katn. Sistemi
oluturmak iin yaplan harcamalar ne kadard? Hangi
harcamalar bu rakama katlmamtr?
8. Ana sistemlerin tasarmnda kim grev almt? KBS1
9. Kullananlarn gereksinimlerini saptama srecini aklayn. KBS 1
10. Eer personelle ilgili bilgileri ilemden geirmek iin bir KBS 2
hizmet brosu kullanlyorsa, maliyetleri nelerdir?
11. Halen oluum halinde olan personel sistemleri var m? genel

Varsa;
sistemin adn
olas yararlanclarm
sistemin tahmin edilen bedelini
ngrlen tamamlanma tarihini
fizibilite almasnn bir suretini
sistemden ne beklendiinin ksa bir aklamasn
elde edin.
12. Personele ilikin bilgi gereksinimi, bilgilerde yenilenme KBS 3

gereksinimi ya da bilgi kaytlarnda deiiklik gibi
konular nasl idare ediliyor? (nasl saptanyor, ncelik
srasna nasl konuyor?)
-176-
Gnderme Yaplan
Kriter
13. Bilgisayara girilen verilerin doruluundan, tamlndan, KBS1
zamanllndan kim sorumlu?
14. Yeni kurulan sistemler iin (son iki ylda), proje bte KBS2
snrlar iinde kalm myd? Zamannda gereklemi miydi?
15. almaya baladktan 6 ile 12 ay sonra, uygulama sonras KBS3

incelemeleri yrtlm m?
16. Sistem, elektronik bilgi ilem (EB) grubu iin ne gibi KBS 3
spesifik sorunlar douruyor?
17. Size gre, kurum ii eitli sistemler itibariyle personelle IKBS3

ilgili verilerde ne lde tekrar var?
18. Halihazrda salanan personel bilgilerinden, aadaki KBS 1

alardan bakldnda, memnun musunuz?
tamlk?
doruluk?
zamanllk?
ynetimin gereksimileriyle dorudan ilikili olma?
- 177-
EKC-6
Baar ncelemesi ve alan Deerlendirme Sistemleri

Yneticisine Sorulabilecek Mlakat Sorular
A. Genel Yaklam
Al Aklamalar
Baar incelemesi ve alan deerlendirme denetiminin genel olarak

insan kayna ynetimi denetimi ile ban aklayn.
Gnderme Yaplan
Kriter
B. Mlakat Sorular
1. Kurumun baar incelemesi ve alan deerlendirme BlD 1,2

programnn genel erevesini tanmlayn. Programn ne
zaman oluturulduunu, yararlanlan form saysn, ne ie
yaradklarn aklayn, (formlardan edinin)
2. BD sreciyle ilgili olarak yakn zamanda yaplm ve programn BD 3

ileyiini gsteren bir aratrma var m?
3. Bu alanadaki halihazr insiyatifleriniz neler? BD 1,2
4. Ana faaliyet yneticileri ve personel uzmanlarnn grevleri YP 3

ve sorumluluklar tanmlanm ve (bu durum ilgililere)
duyurulmu mu?
politikann (kurum personeli arasnda) yaylma derecesi
verilen eitim
5. BD program iin st ynetimden ne lde destek BtD 3

gryorsunuz? Bu destek taahhd nelerden belli?
-178-
Gnderme Yaplan
Kriter
6. BlD politikas deerlendirme sreci ile i planlamas BlD 3
ve incelemesi arasnda bir balanty gerekli gryor mu?
(politika dokman elde edin) Bu balant nasl sonu veriyor?
7. BlD dokman incelemekte olan yl ile daha BtD 1

sonraki yllar iin grevlerin/amalarn /hedeflerin aka
belirtilmesini gerekli buluyor mu?
8. Baz gruplar iin performans kriterleri oluturulmu mu? BD 1

Hangi gruplar iin?(kriterleri renin)
9. BlD politikas, yl boyunca, dzenli aralklarla i incelemeleri BlD 1

yaplmasn gerekli gryor mu? Bunun yaplp yaplmadn
renmenin olana var m?
10. Kurumda deerlendirmelerin sonulandrlma oran nedir? BD 3

Reyting dalm nasl? (zet bilgi aln)
11. Kullanlan deerlendirme bilgilerinin konulma amac nedir? BlD 2

ynetimle alanlar aras grmelerde yararlanma?
insan kayna planlamas?
eitim ve (mesleki) gelime?
12. Bilgiler gerekte hangi amala kullanlyor? BD 2
13. Bu bilgiler ne lde gvenilir? BD 3

14. Deerlendirme formuna kaydedilen fakat yararlanlmayan BlD 2
bilgi var m?
Politikada belirtilip de yerine getirilmeyen kullanmlar
var m?
15. nceleme ve deerlendirme formlar gzden geiriliyor mu? BlD 3

Nasl yaplyor?
-179-
Gnderme Yaplan
Kriter
16. stler BlD sorumluluklarn ne lde yerine getirdikleri BlD 3
konusunda deerlendimeye tabi tutuluyorlar m?
17. stler BlD sreci konusunda ne lde eitilmi durumdalar? BD 4
18. BlD'yi izlemek ve denetlemek kimin sorumluluu? Bu izleme BlD 3

ve denetim faaliyeti ne lde yaygn?
ana bulgular
alnan nlemler
19. BlD konulan amalarna ulayor mu? Bunu nasl BID3

belirliyorsunuz?
20. BD politikasna ilikin deiiklikler yaplm m? Bu BlD 3

deiikliklerin temeli neydi?
21. Deerlendirme alan ile dier personele ilikin uzmanlk BD 2

alanlar arasnda egdme gerek var m? Yeterli egdm
zaten var m? Hangi mekanizmalar araclyla?
22. (Eer personel rgt yerinden ynetiliyorsa, u soruyu sorun:) PY 2

Tarada srdrlen BD faaliyetleri hakknda kayglarnz
var m? Varsa, kayglarnzn mahiyeti nedir?
23. Size gre, bu alandaki personel uzmanlar yeterli eitim PY 3

alyorlar m ve mesleki geliim imkanlarn biliyorlar m?
Yoksa, bunun etkileri neler?
-180-
EKC-7
Snflandrma Yneticisine Sorulabilecek Mlakat Sorular
A. Genel Yaklam
Al Aklamalar
insan kayna ynetimi denetiminin kapsaml denetim iindeki yerini
anlatn
Snflandrma faaliyetinin denetiminin genel olarak insan kayna yneti-

mi denetimiyle balantsn aklayn.
Gnderme Yaplan
Kriter
B. Mlakat Sorular
1. Snflandrma konusunda personel uzmanlaryla PIY4

yneticilerin grevleri nelerdir? Politika dokmannda
bunlar tanmlanyor mu? (politika dkmn elde edin)
2. Kurumun snflandrma grevlilerin eitim dzeyleri PlY 3

nedir? (rnein hepsi yetkili mi?)
Eitim grme srecinde olanlara tam i yk verilmi mi?
3. Yneticiler snflandrma konusunda ne lde eitim PlY 4

gryorlar? (Grlen kurslarn listesini edinin ve
katlanlarn saysn renin)
4. Snflandrma srecinde yneticilerin yklendikleri rol PlY 4

konusunda kayglarnz var m?
5. Size gre, snflandrmaya ilikin konularda st PY 2

dzey ana faaliyet ynetimi yeterince bilgisahibi mi?
-181-
Gnderme Yaplan
Kriter
6. Programlarnz yaparken, sunduunuz hizmete olan
planlanm taleplerle ilgili olarak ana faaliyet
yneticilerinden ne lde bilgi istiyorsunuz? Verdikleri
bilgilerden yararlanyor musunuz?
7. yknzle stesinden gelecek sayda snflandrma grevlisine PY 1

sahip misiniz?
8. Snflandrma alannda performans ya da hizmet PtY 1

standartlarnz var m? Varsa, bunlar nelerdir ve bunlardan
nasl yararlanyorsunuz? Yant hayrsa, bu standartlar
gelitirilebilir mi, ya da gelitirmeli mi?
9. zellikle snflandrma birimi seviyesinde ve ayn PlY 1

zamanda (birimdeki) grevliler seviyesinde i planlar
gelitirilmi mi?
10. insan kaynaklan bilgi sistemlerinin verilerinden KBS 1

yararlanyor musunuz? Hangi amala?
11. Aldnz bilgiler doru ve zamanl m? Deilse, bu KBS 1

durum ne tr sorunlara yol ayor? Sistemde deiiklikler
nerdiniz mi? Sonu ne oldu?
12. Aldnz btn bilgilerden yararlanyor musunuz? KBS1

Deilse, bilgileri niin almaya devam ediyorsunuz?
13. Kurumdaki i tanm ile fiili grev arasndaki uyumsuzluk

oran nedir? snflandrma. 2
14. tanmlarnz arada bir gzden geirip gncelletiriyor snflandrma. 2

musunuz? Hangi durumlarda?
-182-
Gnderme Yaplan
Kriter
15. nerilen ilerin grelilii (izafilii) ve getirecei maliyetler snflandrma. 2
hesaba katlyor mu? Kim tarafndan ve hangi lde?
16. Snflandrma komitelerinden ne zaman yararlanlyor? snflandrma. 3
17. lerinde yzde ka komite tarafndan snflandrlyor? snflandrma. 3
Gtr (ortak) i tanmlamasnda(jobbing) kurumsal politika

nedir? Ne lde uygulanyor?
18. Makable amil (gemiten geerli) olarak yaplan yeniden snflandrma. 3

snflandrma konusundaki kurum politikas nedir?
19. Snflandrma kararlar meslek gruplarnn yapsndaki snflandrma. 4

kaymalar ve sapmalar saptamak amacyla izleniyor mu?
Sonulan aklayn.
20. Snflandrma kararlan yanl snflandrma ve i tanm - snflandrma. 4

fiili i uyumazl ynnden izleniyor mu?
21. zlenme yzdesi nedir ve elde edilen sonular nedir? snflandrma. 4
22. Snflandrma ikayetlerinin kapsam ve trleri? snflandrma. 4
23. Snflandrmadan kaynaklanan ikayetlere gerekli sre snflandrma. 4

iinde zm bulunuyor mu?
24. Snflandrma faaliyetleri ne derece denetlenip PY5

deerlendiriliyor?
25. Snflandrma faaliyetleri ile dier personel uzmanlk PY2

alanlan arasnda egdm gerekli mi? Size gre, yeterli
egdm salanyor mu? Salanyorsa, hangi mekanizma
araclyla? Deilse, sonular nelerdir?
- 183-
Gnderme Yaplan
Kriter
26. Eer personel rgt yerinden ynetiliyorsa u soruyu PtY 2
sorun: Tarada uygulanan snflandrma faaliyetleri
konusunda kayg duyuyor musunuz? Duyuyorsanz,
kayglarnzn mahiyeti nedir?
27. Son iki yl iindeki snflandrma faaliyetlerinin sonular
nelerdir?
Yukar doru hareket says (ykselme)
Aa doru hareket says (d)
Ayn kalanlarn says

idari eylemlerin says
-184-
EKC-8
se Alma/Atam Yneticisine Sorulabilecek Mlakat Sorular
Denetiye Not: e alma/atama fonksiyonuna ilikin denetim kriterleri henz oluturul-

mamtr. Bu nedenle, nerilen sorular, bu fonksiyonuna ynetilmesi ve dier personel
uzmanlk alanlaryla arasndaki ilikiler hakknda bilgiye ihtiya duymaktadr. Bu soru-
lar ie alma/atama ile ilikili kapsaml bir performans incelemesi konularn yanstmaz.
A. Genel Yaklam
Al Aklamalar
insan kayna ynetiminin kapsaml denetim iindeki yerini aklayn.
ie alma/atama fonksiyonunun denetimiyle genel olarak insan kayna

ynetimi denetimi arasndaki ilikiyi anlatn.
Gnderme Yaplan
Kriter
B. Mlakat Sorular
te alma/atama srecinde yneticilerin genel olarak (kriterler

sorumluluklar nelerdir? Bu sorumluluklar politikada henz
tanmlanm durumda m? (politika dokmann elde edin) belirlenmedi)
Bu sorumluluklar ana faaliyet yneticilerine nasl

iletiliyor?
politikalarn yaylmasyla
eitimler yoluyla (kurslarn ve katlanlarn listesini
edinin)
Yneticiler grevlerini ne lde etkili olarak yerine

getiriyorlar? Sorun olan alanlar hangileri?
4. Kurumunuzda ie alma/atama faaliyetleri hangi lde

planlanyor?
-185-
Gnderme Yaplan
Kriter
5. e alma/atama gereksinimini belirlerken, gelecekte sizin
hizmetlerinize olacak taleplerini renmek iin ana
faaliyet yneticilerinden aldnz bilgilerden ne lde
yararlanyorsunuz? Onlardan bu yolda bilgi istiyor
musunuz?
6. Gerekli olan ie alma/atama grevlisi saysn nasl

belirtiyorsunuz?
7. Performans ya da hizmet standartlarnz oluturuldu

mu? Hangileri? Nasl kullanlyor?
8. Kuruluunuzda, yakn zamanda hi igcnde indirim

yapld m? Gelecek iin bir indirim dnlyor mu?
koullar - atlan admlar
i performans bilgilerinin ne lde gz nnde
bulundurulduu
9. Bu indirimler nceden biliniyor muydu? Koullar nasld?
10. igcnde indirimler yaplabilecekken kendi kurulular

ierisinde alanlarn yeniden yerletirildii alanlar var m?
koullar
olayn maliyetiyle ilgili grler
11. alanlarla ilgili nitelik bildirimlerine ynetecilerin ne tr

katklar oluyor?
12. Size gre, yneticilerin yeni atanacaklarda aradklar

nitelikler doldurulmas gereken grevlere uygun mu?
13. Deiik eleman seme yollarnn maliyetleri konusunda

herhangi bir mlahaza ya da kayt var m?
- 186-
Gnderme Yaplan
Kriter
14. Maliyet, yararlanlan seme srecini belirleyen etkenlerden
biri mi?
15. Eleman gereksinimleri tam zamannda karlanyor mu?

Karlanmyorsa, glk nereden geliyor ve almalar
zerinde etkisi oluyor mu? ( zamanllk konusunda
istatistikler elde ediniz)
16. ie alma/atama planlarnn uygulanmas, ya da genel olarak

ie alma/atama faaliyetleri izlenip inceleniyor mu?
17. te alma/atama maliyetleri masl izlenip kontrol ediliyor?
18. Denemek zere ie alnanlarn alanlarn performanslarnn

dzenli olarak ve bilinen kriterlere gre deerlendirilmesini
nasl salyorsunuz?
19. Yneticiler bu sorumluluklarn ne lde yerine getiriyorlar?

Eer bu deerlendirme dzenli aralklarla yaplmyorsa,
u soruyu sorun: Bu durumun, size gre, almalar
zerinde etkisi oluyor mu?
20. Deneme sresi sonunda ie son verme oran nedir?

Seme srecini daha verimli klmak iin bu olaylar
analiz ettiniz mi?
21. insan kayna bilgi sistemlerinden gelen verilerden IKBS 1

yararlandnz oluyor mu? Bu verileri hangi amala
kullanyorsunuz?
22. Salanan bilgiler doru ve zamanl m? Deilse, bu ne IKBS 1

tr sorunlar douruyor? iyiletirmeler iin nerileriniz
oldu mu? Sonu ne oldu?
- 187-
Gnderme Yaplan
Kriter
23. Aldnz btn bilgilerden yararlanyor musunuz? IKBS 1
Yararlanmyorsunuz, niin bilgileri almay srdryorsunuz?
24. ie alma/atama ilerinin denetiminden kim sorumlu?
25. ie alma/atama denince hangi alanlar denetleniyor, hangi

kriterler kullanlyor?
26. Ana faaliyet yneticilerine salanan hizmetin dzeyini

deerlendirmeye tabi tutuyor musunuz? Deerlendirmelerin
sonucu nedir?
27. Size gre, ana faaliyet yneticileri ie alma/atama konulannda

bilgi sahibi midirler? Kendilerine ne kadar eitim verilmi?
28. Kurulu Kamu Hizmeti Komitesi politikasnn

tutumluluk, etkinlik ve verimlilik zerindeki etkilerinden
kayg duyuyor mu? Kayglar varsa, bunlar Kamu Hizmeti
Komitesinin dikkatine sunulmu mu?
29. Kuruluunuzda, ie alma/atama grevlilerinin

performansnn llmesine yarayan kriterler ve standartlar
oluturulmu mu?
30. Kuruluumuzda, yetkili ie alma/atama grevlileri

var m? i yk dzeyleri nedir?
31. Bu alanla dier personel uzmanlk alanlar arasnda egdm

gereksinimi var m? Size gre, bu egdm gerekleiyor mu?
Evetse, hangi mekanizma anaclyla. Hayrsa, hangi sonulara
yol ayor?
32. Personel rgt yerinden ynetiliyorsa u soruyu sorun:

Taradaki ie alma/atama uygulamalar konusunda kayglar
tayor musunuz? Tayorsanz, kayglarnzn mahiyeti nedir?
-188-
EK D
KISALTMALAR SZL
EK D
KISALTMALAR SZL
EBl - Elektronik Bilgi lem
MYY - Mali Ynetim Yasas
K - nsan Kaynaklan
KBS - nsan Kayna Bilgi Sistemi
IKP - nsan Kayna Planlamas
PtY - Personel levi (Fonksiyonu) Ynetimi
PBM - Personel Bavuru Merkezi
PYE - Personel Ynetimi Elkitab
BD - Baar inceleme ve alan Deerlendirme
KHK - Kamu Hizmeti Komisyonu
HKS - Hazine Kurulu Sekreterlii
-191-

İnsan Kaynakları Denetimi Sayıştay Raporu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

İnsan Kaynakları Denetimi Sayıştay Raporu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

NSAN KAYNAI YNETMNN

NSAN KAYNAI YNETMNN

Kanada Saytay (1985) tarafndan hazrlatlan

Saytay mensuplarnn kullanm iin bastrlmn.

eviri Dizisi Yayn No: 16

nsan kaynann ynetimi, 1980'lerin ortalarndan itibaren personel

Kanada Saytaynca "nsan Kayna Ynetiminin Denetimi" adyla

Rehberin planlama, eitim sreleri, insan kayna bilgi sistemi, baar

Bu vesileyle, evri metnini mesleki slup ve terminoloji asndan gzden

Prof. Dr. M. Kmil MUTLUER

I Bu denetim rehberi, insan Kayna Ynetimi denetimlerini yrtrken kendi

Rehber, insan kayna ynetimi (KY) denetiminde yararlanlan ortak metodolo-

Rehberdeki metodoloji kamu kurulularnda uygulanan insan kayna yneti-

Denetimin nemli aamalarnda ve bu Rehberdeki metodolojiyi yorumlarken

NSAN KAYNAI YNETMNN DENETM

nsan Kayna Ynetimi uygulamalarnn salkl ekilde

I. Blm : nsan Kayna Ynetimi Sreci

Personel ynetim faaliyetleri 5

Ynetim destek faaliyetleri 7

II. Blm : nsan Kayna Ynetiminin Denetimi

Denetim kadrosunun oluturulmas 11

Denetim kriterlerinin uygulanmas 12

Denetim kantlarnn analizi 26

Raporlanacak konularn belirlenmesi 27

III. Blm : nsan Kayna Ynetiminde Denetim Alanlar

Alt Blm 1- Personel Fonksiyonunun Ynetimi

Personel biriminin rol 29

Personel fonksiyonunun ynetimi 31

Denetim kriterleri ve bunlarn uygulanmas 36

Alt Blm 2- nsan Kayna Planlamas

nsan kayna planlama sreci 55

insan kayna planlamasnda grevler ve sorumluluklar 58

Denetim kriterleri ve bunlarn uygulanmas 60

Alt Blm 3- Eitim Sreci

Denetim kriterleri ve bunlarn uygulanmas 77

Alt Blm 4- nsan Kayna Bilgi Sistemleri

Kamu hizmetlerinde nsan Kayna Bilgi Sistemleri 93

Denetim kriterleri ve bunlarn uygulanmas 94

Alt Blm 5- Baar ncelemesi ve alann Deerlendirilmesi

Kamusal hizmetinde baar incelemesi ve alann

Kurumsal sreler 102

Denetim kriterleri ve bunlarn uygulanmas 107

Alt Blm 6- Snflandrmas

Kamu hizmetinde i snflandrma sistemi 117

Denetim kriterleri ve bunlarn uygulanmas 124

Ek A Belgeler ve saysal veriler 133

Ek B KY aratrma evresinde mlakat yaplmas nerilen

Ek C Personel uzmanlar ve yneticilere sorulacak

Ek D Ksaltmalar szl 189

ekil 1 Kapsaml denetim srecinin KY dilimi 2

ekil 2 nsan kayna ynetiminin eleri 6

ekil 3 Personel fonksiyonunun ynetim modeli 32

ekil 4 nsan kayna planlama sreci 54

ekil 5 Eitim sreci standart model 72

ekil 6 Baar inceleme ve alan deerlendirme

ekil 7 Baar inceleme ve alan deerlendirme almalarnn

ekil 8 Kurumlarda ve kurulularda i snflandrmas 123

izelge 1 Planlama evresindeki ana grevler 20

izelge 2 nceleme ve raporlama evrelerindeki ana grevler 23

izelge 3-8 Kriter eleri itibariyle olas denetleme faaliyetleri

izelge 3 Personel fonksiyonunun ynetimi 39

izelge 4 nsan kayna planlamas 62

izelge 6 nsan kayna bilgi sistemleri 96