Leksion nr.

9 Networking 1

Cfare eshte IP Addresses

Adresa IP (Internet Protocol) eshte nje numer, etikete numerike qe identifikon ne menyre te
vetme nje kompjuter ne rrjet. Adresat IP jane numra binare 32 bit, qe teorikisht permbajne
rreth 4 miliard adresa unike. Ky quhet standarti IPv4. Ka disa kufizime ne menyren se si
percaktohen adresat IP. Keto kufizime nuk mundesojne perdorimin e gjithe spektrit te adresave
IP te lira dhe sot vetem gjysma e ketyre adresave IP perdoren.
Gjithesesi nje teknologji e re po zhvillohet per te kapercyer kete problem. Ky standart
permban nje IP prej 128 bit qe njihet si IPv6.

Rrjeti (network) dhe host-et

Protokolli qe sherben per te vene ne komunikim nje rrjet kompjuterash eshte TCP/IP.
Protokolli IP ka per qellim te kryeje dy funksione kryesore: te mundesoje adresimin lokal dhe te
sherbeje si nderfaqe identifikimi per cdo kompjuter te rrjetit.

SHENIM Kur i referohemi nje kompjuetri qe eshte pjese e nje rrjeti (network) do ta
quajme Host.

Adresa IP perbehet nga dy pjese:

Network ID qe identifikon rrjetin ne te cilin ben pjese hosti
Host ID qe identifikon nje pajisje specifike ne nje rrjet te caktuar.

Kompleksiteti me i madh i punes me adresat IP eshte gjetja se cila pjese e biteve eshte Network
ID dhe cila pjese eshte Host ID.

Network ID Host ID
11110011 10010011 00110011 0010011 11110010

Figura 9.1 Adrese IP prej 32 bitesh

Metodat e ndarjes se biteve te Network ID dhe Host ID

Adresat IP paraqiten ne nje format prej 4 grupesh me nga 8 bit secili, qe konvertohen me pas ne
numra me baze dhjetore. P.sh, konsiderojme adresen e meposhtme IP ne forme binare:

11000000101010001000100000011100

Ky numer binary ndahet ne 4 grupe me 8 bit (okte):

11000000 10101000 10001000 00011100

Dhe secili nga keto grupe konvertohet ne numra me baze 10

MSc Marsela Shani Njohuri Kompjuterike

 Leksion nr.9 Networking 2

(1 1 0 0 0 0 0 0)2 = 192
(1 0 1 0 1 0 0 0)2 = 168
(1 0 0 0 1 0 0 0)2 = 136
(0 0 0 1 1 1 0 0)2 = 28

Pra adresa IP eshte: 192.168.136.28. Ky eshte formati ne te cilin do ta shihni adresen IP.
Ne fillim u perdor nje metode e quajtur Classful Network Architecture e cili i ndan adresat
ne klasa (metoda me klasa). Me vone u ndertua nje metode me efikase per kete qellim e
quajtur Classless Inter-Domain Routing (CIDR).

Classful Network Architecture

Me metoden e ndarjes ne klasa ndertohen rrjeta me gjatesi te Network ID perkatesisht 8 bit
(klasa A), 16 bit (klasa B) dhe 24 bit (klasa C)

Tabela 9.1 Klasat e adresave IP

Klasa Biti nga nis Gjatesia e Network Rangu i adresave Numri i rrejteve Numri i Hosteve
ID
A 0 8 bite 1-126.x.y.z (27) = 128 (224) = 16,777,214
B 10 16 bite 128-191.x.y.z (214) = 16,384 (216) = 65,534
C 110 24 bite 192-223.x.y.z (221) = 2,097,152 (28) =254

Classless Inter-Domain Routing (CIDR)

Ndarja ne nenrrjete (subnets) eshte nje teknike qe imundeson administratoret te perdorin
32 bit-et ne dispozicion ne menyre me efikase duke krijuar rrjeta kompjuterike qe nuk kane
limitimet e kalsave. Me perdorimin e kesaj teknike mund te ndertohen rrjeta kompjuterike
duke shfrytesuar adresat ne menyre me racionale.Eshte menyre me fleksibel per te percaktuar
cila pjese e adreses eshte Network ID dhe cila pjese Host ID.

Adresat private dhe publike

Cdo host me nje lidhje direkte me internetin duhet te kete nje IP globalisht unike. Gjithesesi,
jo te gjitha hostet lidhen direkt me internetin. Disa jane te lidhur ne rrjete qe nuk kane akses ne
internet. Disa te tjere jane te fshehur pas firewall-eve, ndaj lidhje e tyre me internetin eshte
indirekte.
Disa blloqe adresash IP jane vendosur menjane pikerisht per kete qellim perdorim ne
rrjete private qe nuk jane te lidhura me internetin, ose per perdorim ne rrjete te fshehura pas
firewall-eve. Ekzistojne tre rangje te tilla adresash, qe i keni te permbeldhura ne tabelen 9.2;
Kurdo qe te krijoni nje rrjet privat TCP/IP, duhet te perdorni adresa IP nga nje prej ketyre
rangjeve.

MSc Marsela Shani Njohuri Kompjuterike

 Leksion nr.9 Networking 3

Tabela 9.2 Hapsira e adresave private

CIDR Subnet mask Address range
10.0.0.0/8 (24 bit) 255.0.0.0 10.0.0.1 10.255.255.254
172.16.0.0/12 (20 bit) 255.255.240.0 172.16.1.1 172.31.255.254
192.168.0.0/16 (16 bit) 255.255.0.0 192.168.0.1 192.168.255.254

SHENIM Ndarja e rrjeteve ne nenrrjete eshte nje proces qe quhet subnetting.

Nenrrjetet quhet subnete.

Subnet-i na lejon te zgjedhim numrin e bit-eve qe do ti perkasin Network ID-se. Nje arsye tjeter
e mire per te perdorur subnet-et eshte qe edhe nese nje kompani ka nje rrjet kompjuterik me
qindra pajisje vendosja e tyre ne te njejtin rrjet do te ngadalesonte ndjeshem performancen e
rrjetit.

Subnet Masks
Ne menyre qe teknika me subnet te punoje duhet te ndajme ne menyre te pershtatshme
adresen IP ne network dhe Host ID. Kjo gje behet duke perdorur nje numer tjeter me 32 bit te
ngjashem me IPne te quajtur Subnet Mask.
Bitet e Subnet Mask qe percaktojne cilat bite te IPse do te paraqesin Network ID perfaqesohen
nga nje varg njeshash te panderprere ndersa bitet qe paraqesin Host ID perfaqesohen nga nje
varg zerosh te panderprere.
Nje shembull subnet mask eshte:
11111111 11111111 11110000 00000000

Qe e kthyer ne numra me baze dhjetore (ashtu sic vepruam me adresen IP) eshte 255.255.240.0
Qe te percaktohet pjesa Network ID te adreses IP duhet te kemi adresen IP dhe subnet
mask-un. Mbi to kryhet nje AND llogjik. Cdo bit ne adresen IP krahasohet me bit-in respektiv ne
subnet mask. Nqs te dy bit-et jane 1, rezultati eshte 1, ne cdo rast tjeter eshte 0, tab 9.3;

Tabela 9.3 AND 0 1

AND logjik 0 0 0
1 0 1

Per shembull: Me poshte shpjegohet menyra se si gjendet Network ID kur jane dhene adresa IP
dhe subnet mask-a (tab 9.4):

MSc Marsela Shani Njohuri Kompjuterike

 Leksion nr.9 Networking 4

Tabela 9.4 IP address: 144.28.16.17

Gjetja e network ID per IPne IP address: 10010000 00011100 00010000 00001001
144.28.16.17 me subnet mask
Subnet mask: 11111111 11111111 11110000 00000000
255.255.480.0
Network ID: 10010000 00011100 00010000 00000000
Network ID: 144.28.16.0

Network ID per kete rrjet kompjuterik (subnet) eshte 144.28.16.0.

KUJDES! Mos ngaterroni Subnet Mask me adresen IP. Subnet Mask nuk perfaqeson
pajisjet ne rrejt. Perdoret vetem per te identifikuar cila pjese e adreses IP eshte
Network ID dhe cila Host ID.

Rregullat per krijimin e subnet mask-ut

Perdorimi i Submet Mask-es ka disa kufizime. Perkatesisht duhet te zbatohen tre rregulla:

1. Numri minimal i gjatesise se Network ID-se eshte 8 bit, si rezultat okteti i pare eshte
gjithmone 255.
2. Numri max i gjatesise se Network ID eshte 30. Duhen te lihen te pakten 2 bit per Host ID
per te lejuar minimumin dy hoste ne nje subnet. Pjesa e Host ID me te gjitha 0
perfaqeson Network ID-ne kurse me te gjitha 1 eshte e rezervuar per nje qellim specific
(broadcast), prandaj nuk jane te lejuara te perdoren si vlera.
3. Subnet mask eshte gjithmone nje varg 1-shash dhe 0-rosh te pa nderprera.

KUJDES! Mos ngaterroni adresat IP 138.23.0.0/16 dhe 138.23.0.0/24 nuk

perfaqesojne te njejtin numer subnetesh.
138.23.0.0/16 ka Subnet Mask prej 32 bitesh ku 16 bite jane nje varg njeshash te
panderprere (11111111 11111111 00000000 00000000 => 255.255.0.0); Rrjedhimisht ne kete
rrjet mund te permbahen adresa deri ne 138.23.255.255
138.23.0.0/24 ka Subnet Mask prej 32 bitesh ku 24 bite jane nje varg njeshash te panderprere
(11111111 11111111 11111111 00000000 => 255.255.255.0); Rrjedhimisht ne kete rrjet
mund te permbahen adresa deri ne 138.23.0.255

Nje subnet mund te mendohet si nje grup adresash IP qe kane te njejtin Network ID.
Te shohim nje shembull si gjenden addresat IP te subnetit 192.168.1.100/28
Hapi I pare eshte te peracktojme Network ID. Kjo behet duke konvertuar adresen IP dhe subnet
mask ne forme binare dhe me pas duke percaktuar segmentet si meposhte:

MSc Marsela Shani Njohuri Kompjuterike

 Leksion nr.9 Networking 5

Tabela 9.5 IP address: 192.168.1.100/28

Gjetja e network ID per IPne IP address: 11000000 10101000 00000001 01100100
192.168.1.100/28 me subnet
Subnet mask: 11111111 11111111 11111111 11110000
mask prej 28 bitesh.
Network ID: 11000000 10101000 00000001 01100000
Network ID: 192.168.1.96

Hapi i dyte eshte percaktimi i hosteve qe bejne pjese ne kete subnet.

Per te percaktuar IP e pare te subnet-t i shtohet 1 Network ID-se. Pra IP e pare eshte
192.168.1.97. Per te gjetur IP e fundit shtohini numrin dhjetor, ekujvalent te 1110 (vlera max e
Host ID-se) Network ID-se (rezultati 192.168.1.110)

Si rezultat adresat IP te subnetit te mesiperm duke marre te gjithe kombinimet e kater biteve te
fundit jane:

Tabela 9.6 Kombinimi i biteve IP perkatese

Gjetja e IPve per subnetin rrjetin me IP 0001 192.168.1.97
192.168.1.100/28 me subnet mask prej 28
0010 192.168.1.98
bitesh.
0011 192.168.1.99
0100 192.168.1.100
0101 192.168.1.101
0110 192.168.1.102
0111 192.168.1.103
1000 192.168.1.104
1001 192.168.1.105
1010 192.168.1.106
1011 192.168.1.107
1100 192.168.1.108
1101 192.168.1.109
1110 192.168.1.110

MSc Marsela Shani Njohuri Kompjuterike