PHAN MO DAU
Phat gido la mét truong phai triét hoc - ton gido dién hinh cia nén tu tuong
An D6 cé dai co anh hudng rong rai, lau dai trén pham vi thé gidi. Hé thong gido ly
cla né rt dd sé va cé sé long phat tir déng dao phan bé rong khip. Dao Phat
duge truyén ba vao nude ta khoang thé ky II sau cong nguyén va da nhanh chong
tré thanh mét ton gido co anh hudng sau sic dén doi sng tinh than cia ngudi Viet
Nam bén canh dao Nho, dao Lao, dgo Thién Chit
Tir khi du nh§p Vigt Nam dén nay, Phat gido da tdn tai va gin lién véi lich
str dan tc, né ngdm sau vao tu duy va tré thinh mét b6 phan van hod, nép séng cia
ngudi Vigt. Voi bé day lich str hang nghin nam, Dao Phat da khang dinh chan gia
tr) cua né trong cae Tinh vye x4 hdi, vin héa, chinh tri... Dic bigt, xét trén khia
canh hé thong tu tuong, thi Phat gido da true tiép hoae gidn gop phan hinh
thanh mét quan niém séng va sinh hoat cho con ngudi Viét Nam.
Hign nay, tu tuéng chit dao, vii khi li lugn cua ching ta trong céng cude xay
dung dat nuée qua d6 ln CNXH la cha nghia Méc-Lénin; nhung bén canh dé, b6
phan kién tric thugng tang cia x hdi ci van cé site séng dai ding, trong dé gido ly
nha Phat da it nhiéu in sau vao tu tuéng tinh cém cia mét b6 phan lon din cu Vigt
Nam. Viée xod bé hoan toan anh huong ctia no 1a khéng thé thuc hién duge nén
chung ta cdn van dung mét cach hyp li dé gép phan dat duge mye dich ctia thai ki
qué d9 cing nhu sau nay. Vi vay, nghién cifu lich str, gido ly va sy tie dng cua
Phat gido d6i voi thé gidi quan, nhan sinh quan cia con ngudi Ia hét stre can thiét.
Viée di sdu nghién ctru, danh gid nhimg mat han ché cing nhu tién bé cia Phat
giéo gidp ta tim ra duge phuong cach dé hudng dao cho ngudi din mét céch ding
dan cing nhu dinh hudng cho sy phat trién nhan cach, tu duy con nguéi Viét Nam
trong tuong lai.
Nhan thie duge tim quan trong cia van dé, em chon nghién citu dé tai “Tw
tung triét hoc Phat gido vA anh huéng ciia Phat gido dén xa hoi Vigt Nam”.PHAN NOI DUNG
Chuong 1
TU TUONG TRIET HQC CO BAN CUA PHAT GIAO
1.1, Khai quat vé ngudn géc ra di va su phat trién cia tw tuéng triét
hoc Phat gido
1.1.1, Nguén géc ra déi
Theo truyén thuyét, ngudi sang lap Phat gido la thai tir Tat Dat Da (Siddharta
Gautama) con yua Tinh Phan, mét nude nhé thuge Bac An D6 (ngay nay thuge Né-
pan) vao khoang thé ki VI tr.CN. Thai tt cé mét thdi nién thiéu cao sang séng
trong nhung lya, két hén véi céng chia Da-du-da-la (Yasodhara), va co mdt ngudi
con trai la La-hau-la (Rahula).
M6t lin no, khi dao choi trén dudng phé, Ngai thay duge bén canh vat lam
thay ddi tu duy cia minh. Ngai thdy m6t mét cy gid run ray, mOt ngudi bénh rén
siét, va mot tir thi sinh thdi. Ba canh nay khién Ngai suy nghi rat nhiéu va quyét
tam tim mét phuong cach dé gidp nhan loai va dé tim m6t y nghia chan that cia doi
séng. Canh vat thir tu 1a canh cia mét vi du ting binh an tinh ling da khién cho
Ngai cé mét niém hy vong li dé cé thé La mt con duéng dé tim ra Chan ly, thoat
khoi hoan khé. Vén khéng thich lam vua, nam 29 tuéi, Tat Dat Da rai bé hoang
cung theo cdc nha tu tuéng hoc tip, gia nhip adi séng cua mét dao si khat thuc
trong 6 nim, di tim con duong diét khd, Vao dém trang ram thang Tu, khi ngoi
thién dudi cdi cay BS dé & Gaya, Ngai tim duge Idi gidi dap va gide ngo. Lic do,
Ngai duge 35 tudi, ldy higu la Buddha (phién am tiéng Viét 14 But, Han Viét 1a
Pht dé, goi tit la Phat, c6 nghia li gidc ngé). Sing tao ra gido ly dao Phat, Ngai di
dén Sa-nic (Sarath) gan thanh phé Ba-na-lai (Benares) va thuyét gidng bai phap
dau tién - Chuyén Phdp Luan - tai khu vudn nai (Léc Uyén). Trong 45 nam tiép
theo, Ngai thu nhan dé dé va di chu du khap dat nude An D6 dé truyén ba hoc
thuyét ctia minh, gidng day vé con dudng gidc ng6 cho nhing ai hitu duyén va sinsing tu hge, va Ngai thinh lip m6t gido doan cdc vj ty kheo (nam tu si) va ty kheo
ni (nit tu si) thudng duge goi la Tang doan (Sangha).
Trong sudt cude ddi hoang héa, di phai d4i pho voi nhidu tro ngai, Due Phat
lie nio cing git mét phong thai an nhién ty tai, va ngay ca trong gi phét lim
chung, Ngai van binh thin cho du than xdc da suy yéu. Ngay trong gid phat cudi
cing d6, Ngai van tiép tue giang day va khuyén bio cac dé tir dé ho tiép tuc tu tap
theo gido phap ciia Ngai: "Nay cdc ty kheo, Nhu Lai khuyén quy vj ring moi phap
hau vi déu v6 thudng, quy vi hay tinh tin véi chénh nigm’. Dé li nhiing [oi cui
cing cia dite Phat, va Ngai nh§p digt vio nm 80 tudi, trong nim 543 true Cong
Nguyén,
Sau khi Pht qua dai, cdc dé 48 t8 chite HGi nghi két tap a8 ting két, ghi lai
nhiing Idi Phat day. Khoang 100 nam sau, H6i nghj két tap lan thir hai duge t6 chite
4é hoan thign kinh Phat.
1.1.2. Su phat trién cia Phat gio
Sau khi Buddha qua dai, dao Phat chia thanh hai gido phai: Thuong toa bé
(Theravada) gém céc tu si gid cé khuynh huéng bao thi va Dai ching b6
(Mahasanghika) gdm céc tu si tré cé khuynh huéng cai cach viée tu luyén dé thu
hat duge nhiéu tin dé hon. Vé sau tir hai b6 Ién nay Phat giao tiép tue phan chia
thinh 18 tong phai nhé.
Dau Cong nguyén, trong Phat gido xuat hién gido phi Dai thira (Mahayana:
6 xe Ion) chii truong dai ching hoa dao Phat dé thu hit duge déng dao quan
ching, d6i lip voi phai nguyén thay Theravada chi trong duy tri vige tu luyén voi
nhimg luat 1é khat khe nén it ngudi cé thé theo duge goi la phai Tiéu thira
(Hinayana: c6 xe nhé),
Phat gido Dai thira thinh hanh & Tay Tang, Mong Cé, Trung Hoa, Triéu Tién
va Nhat Ban. Trong khi 6, Phat gido Tiéu thita duge hu truyén rong rai 6 Sri
Lanka, Mianma, Théi Lan, Lao va Campuchia. Riéng Viét Nam, ca hai gido phai
Jon nay d&u cé mat tir rat s6m. Gido phdi Dai thira cé mt truyén théng lau doi va4 co mat tai Viét Nam do cac tu si An D6 truyén sang vao cuéi thé ki thtr II. Gido
phai nguyén thiy Theravada cing c6 mat tai ving dat nay qua nhiéu thé ki trong
cde cOng dong nguéi Khome tai Nam B6 va duge truyén ba dén cdc phat ti nguoi
Kinh trong thp nién 1940.
1.1.3. Phat gido du nhp vao Viét Nam
Phat gido hign dign trong nén van héa Viét Nam da hai nghin nam. Ngay tir
budi moi du nhap, Phat gido di nhanh chéng duge cha éng ching ta tiép nhan, ban
dia héa va tré nén mét t6n gido cia dan tc. Véi xu huéng dé, ngoai nhimg gido ly
nén tang, Phat gido Viét Nam cé nhiing nét dc tha, duge thé hign rd nhat la trong
quan nigm vé Dite Phat.
Ciing nén luu y ring, truée khi Phat gido du nhap Vigt Nam, tai nuée ta da
c6 mét nén van héa phat trién phong phi, voi nén tang ving chic ma tigu biéu la
6 hé théng lich phap, ng6n ngé, am nhac, lugt phap ddc lp. Trong tin nguéng tai
day di cé mat cae vj than biéu tugng cho nhig yéu t6 ty nhién cé y nghia song
con déi véi mét nén van minh néng nghigp ma trong laa nude |i chi yéu, nhu than
May, Mua, Sam, Sét. Khi Phat giéo dén, nhimg tin nguéng nay van duge duy tri,
nhung két hop véi quan nigm Phat cia An D6, va két qua li su ra déi cia tin
nguéng theo mé hinh mdi: tin ngudng Phat dién, hay con goi la tin nguéng Ta
Phap, c6 thé xudt hign vio thé ky thir II. Céc vj thin May, Mua, Sdm, Sét duge
Phat héa dé tro thanh Phat Phap Van, Phap Vi, Phép L6i va Phip Dién, ma Phat
Phap Van la biéu trung va 1d hinh tugng trung tim. Tin nguéng niy 1a mot trong
nhimg nét dic thi cita Phat gido Viét Nam. Ngay tir rat sm, véi sy ra doi cua tin
ngudng Phat Phap Van, Phat giéo An D6 da ri bo Iép 40 cua minh dé dam ré vao
nén van hoa Viét Nam. Noi khac di, nén van héa ctia nude ta thoi bay gid 1a mot
nén van héa déc lip va dui ste manh dé tiép nhan va ban dja héa Phat gido, lam cho
Pht gido khéng con la mét yéu té vin héa ngoai lai. Voi tin nguong Phat Phap
‘Van, chang ta khéng thé tim ra hinh anh cia Dite Phat An D6, déng thoi ndi dung
cia tin nguéng cii cing kh6ng cdn nguyén ven ma duge bé sung mét noi dung méi,Do thé, Dite Phat chia ngudéi Viét cd xua khOng phai la Due Phat theo nguyén mau
dén tir An BG, ma da duge khic xa qua nén van hoa ban dia dé tro thanh mot Due
Phat day quyén nang, pho trg cho nhn dan va ca dan toc
Tin ngudng Ph§t Phap Van noi riéng va tin nguéng Ta Phap noi chung a
m6t trong nhimg chd dya vé tam linh cia ngudi Viét qua nhiéu thoi dai, va tn tai
cho dén ngay nay. Tin nguéng nay van duge tn tai cho dén hom nay, dac biét thé
hién dam nét & mién Bac nudc ta, chiéc ndi ctia Phat gido Viét Nam.
1.2, Noi dung co ban ciia tu tuéng triét hoc Phat gido
Tam tang kinh dién cia Phat gido rat 45 s6 cé téi trén 5000 quyén duge chia
thanh ba loai gdm Kinh tang — Luat tang — Luan tang (goi la Tam tang tite “ba kho
kinh din”). Vé mit triét hoe thi quan trong nhat la “Kinh” va “Lugn”.
‘p lai Dite Phat giang vé gido ly.
- Kinh tang: Cl
~ Ludt tang: Ghi lai viée tu tép va todn bO nhimg gidi luat cua Phat gido quy
dinh
Luan tang do céc bac cao ting viét ra nhm gidi thigu gido ly
cach c6 hé théng, dé la nhing bai binh chi, gidi thich gém bay
bé thé hién m6t cach toan dign cdc quan diém vé gido phap cia Phat gido.
Nhiing tu tudng triét hoc co ban ctia Phat gido gdm may van dé lon sau:
- Thé gidi quan Phat gido li mt thé gidi quan cé nhigu yéu t6 duy vat va
bign chimg nhung vé co ban triét hoc Phat gido van Ia triét hoc duy tam chi quan.
Dae diém:
+ Thé gidi la v6 tao gid: Day Ia nét dOc déo cia Phat gido, khong thira nhan
tén tai Brahman sang tao ra thé gidi va Atman — linh hén bat tir. Phat gido cho ring
thé gidi tén tai khach quan kh6ng phy thudc vao than thanh, khéng do than thanh
sang tao ra, mac di: Dao Phat thira nhn cé than tién la ding c4p cao hon con ngudi,
nhung than tién lai khéng cé vai tro dic biét, khong sang tao thé gidi. Theo Phat
gido, moi sw vat hign tugng déu cé nguyén nhin ciia né nhung khéng cé gi xécdjnh duge nguyén nhan cia mgi nguyén nhan, tite khong thé tim ra mot nguyén
nhan dau tién (nghia 1a khong co mét Dang téi cao nao sang tao ra vi try).
Phat gido thira nhan thé gidi tén tai cd vat chat va tinh than: Thé gidi do cdc
vat chat va tinh than két hop véi nhau tao nén. Vat chat gdm sdc 1a nhimg
yéu t5 cé hinh tha nhw dja (dat), shy (nude), héa (lita), phong (gid) va khéng la
nhimg yéu 6 khong cé hinh tha. Cac yéu t6 tinh than goi la danh gdm thy (cam
gidc), twong (suy nghi, tu tuéng), hanh (suy Ii), tite (¥ thite),
Tinh bign chimg sau sic cua triét hoe Phat gido dic bigt thé hign 13 qua vige
ludn chimg vé tinh chat v6 ngd va vé thudng cha van vat.
+ Thuyét v6 thuéng:
V6 thuéng cé nghia li khéng cé gi én dinh, bat bién. Phat gido cho ring thé
gidi khéng cé gi la vinh hang ma thé gidi la mOt dong chuyén bién lién tue, tuyét
46%. Luat v6 thong chi phdi vii try, van vat, va con ngudi. Thé gidi bién 46i khong
ngimg, su bién déi dién ra trong khoanh khac goi la niém v6 thedng va su bién ddi
dién ra theo nhimg chu ki nhat dinh goi li nhdt ki v6 thedng, méi chu ki cé 4 giai
doan, & thé gidi vat thé néi chung 1a sinh, tru, di, diét va 6 thé gidi sinh vat n6i
riéng la sinh, do, bénh, te.
Thuyét v6 thuong 1a mét trong nhiing thuyét co ban trong gido ly Phat, la co
sé cua ly lun cho phuong thie séng, cho triét ly séng cia nhimg con ngudi tu
dung theo gido ly phat.
Phat gido trong qué trinh gidi thich sy bién hod v6 thudng ciia van vat, a
xay dumg nén thuyét nhdn duyén.Nhdn duyén la tu tuéng, gido ly co thé hign quan
diém cia Phat gido déi voi ddi ngudi, voi tén tai va sinh ménh, lA co so triét hoc
cla gido thuyét cy thé va tu tuéng quan trong cia Phat gido, nhu nhan qua, khong
hitu, trung dao, binh dang, tir bi, gidi thoat v.v... N6 la mét luan thuyét tuong d6i
hop ly vé su sinh thanh dién bién va vé b6 mat vin cé cua thé gidi; 1a thé gidi quan
Gc dao cua Phat giéo va la dic trang co ban dé phan bigt Dao Phat véi cdc ton
gido khac.Trong thuyét nhdn duyén c6 ba khai niém chit yéu la Nhan, Qua va Duyén,
- Cai gi phat dong ra 6 vat gay ra m6t hay nhiéu két qua nao do, duge goi la
Nhan (nguyén nhan).
- Cai gi t€p lai tir Nhan duge goi la Qua.
~ Duyén: la diéu kign, mdi lign hé, gidp Nhan tao ra Qua. Duyén khéng phai
1a mét cdi gi dé cu thé, xéc dinh ma né 1a sy tuong hop, diéu kign dé gidp cho su
bién chuyén ctia van Phap.
Phit gido ding thuyét nhan duyén dé giai thich nguén géc cua tit ca cae sy
vat, hign tugng. TAt ca moi sy vat, hign tung déu cé nguyén nhan. Nhan két hop
voi duyén thi sinh ra qua. Qua lai két hop voi duyén lai bién thanh nhan va sinh ra
qua khac... Nhu vay méi quan hé nhan duyén bao trim toan bé thé gidi, thé gidi da
dang, phong phi, nhiéu hinh vé cing chi la mOt dong bién héa hu 4o vo cing
khong cé gi la thudng dinh, 1a thyc va la kh6ng thyc. Tat ca déu nim trong mot
dong sinh diét bat tn. G quan diém nay cho thay mét han ché cia Phat gido 1a chi
thay su van dong, tuyén déi hoa sw vin d6ng ma khéng nhin thay sy dimg yén
tuong déi.
+ Thuyét vé nga: pho nhn sy t6n tai vinh vién cua linh hon cé thé, pho nhan
sy t6n tai thye sy cla con ngudi, coi sy tén tai cla con ngudi chi la gia hop ca cdc
yé
t0i hém qua va cdi t6i ngay mai. Con ngudi chi la sy hoi ty tam théi gidy lat cia
t6 danh va sdc. Vi vay khong 6 cAi t6i thuéng dinh, cai toi hom nay khée c4i
cdc yéu t6 vat chat va tinh thn rdi lai tan ra trong dong chay bién héa tan hop hop
tan mét cach v6 tan.
- Nhan sinh quan Phit giéo:
+ Triét li nhan sinh va con dicing gidi thodt: Con ngudi khong phai do
Thugng dé sinh ra ma chi la su két hop cia ng@ udn bao gdm sade (vat chat: dat,
nude, lita, gid) va danh (tinh thin: hank, twéng, thy, thiec)
Thuyét /udn hdi, nghiép bdo: Phat gido tuy bac bo Brahman va atman nhung
lai ké thira thuyét Iudn hdi, nghigp béo trong dao Balamén. Con ngudi sau khi chétsé chiu sy lun hdi qua 6 kiép: dia nguc, dc quy, attula, suc vat, ngudi, than tién.
Muén chuyén nghiép thoat khéi vong ludn héi sinh tir con ngudi sé phai tu luyén,
tu hanh, tu nhan tich dite. Cai chi phdi luin hdi 1a nghiép lye (y nghiép, khau
nghigp, than nghiép) tire la hanh vi, suy nghi cua con ngudi gay ra 6 kiép true quy
dinh kiép sau 1a gi, tir dé Phat gido dua ra con dudng giai thoat luan héi sinh ti.
+ Tie digu
la bon chan li cao ca vé sy dau kho ctia con ngudi va con
dudng giai thodt. DS
1/Khé dé: Theo Phat gido, doi 1a bé khé. 6 ddi cé van sy khd, van sy 66 thé
lao khé,
bién thanh cai khé ma khai quat lai cé 8 cai khd phd bién Ia: sink khd,
bénh kho, tit khé,
- Sinh khé: Su sinh séng cia con ngudéi khé (khé trong lite sanh va khé trong
i bigt ly Khd, odn tang hoi khd, sé cdu bdt dic khé, ngit udn kh.
doi séng).
- Lao khé: Con ngudi dén luc gid, than thé hao mon, suy kém, tri hué lu mé,
kh6 ca thé xéc lan tinh than.
- Bénh khé: Hanh ha xc thin con ngudi, Lim cho n6 khé sé, khéng gi hon la
dau bénh.
. Con ngudi sg nhat 1a cai chét vi phai xa lia vinh
- Tir khé: Khé cua sy cl
vién tat cd ba con, ctia cai.
- Ai bigt ly khé: Khé cia sy chia ly voi nhiing gi than yéu.
- Oan tng hoi khé: Day 1a cai khé gay ra do sy thi ghét, hiém khich nhau
ma cit phai gan gli, chung dung.
- $6 cau bat dic khd: Khé ctia sy mong cau, hy vong ma khong toai nguyén.
- Ngii uan tha khé: Ni khé cua sy tén tai cia con ngudi. Khé do sy bam viu,
4i nhiém cua nga udn.
2/ Tap dé (con goi la Nhdn dé): Phat gido xac dinh 12 nguyén nhin cita cai
khé: v6 minh (ngu t6i), hanh (suy nghi din téi hanh dOng), Mute (hanh dong tac
dng dén y thitc), danh sdc, luc nhdp (6 gidc quan cia con ngubi), xtic (tiép xitc),thy (cam thy), di (yéu thich), thi (chiém doat), hitu (sé hitu), sinh (xuat hign), lao
(gid) va te (o
Phat gido n6i dau khé 1a v6 tan (nude mat ching sinh nhiéu hon bién), chét
van chua hét khé vi kiép lun
3/ Diét
nguyén nhan dan dén khé; c6 thé doan hét kiép nghiép, thoat khoi vong sinh tir va
; Theo Phat gido, ta cé thé tiéu digt duge khé do da biét duge
dén duge cdi Niét ban.
4/ Dao dé: Con duimg digt khd
Phat gido dua ra bat chinh dao (8 con duéng dung din dé digt khd):
- Chinh kién: thay, xem xét su vat m6t cach ding din. Chinh kién cing cé
nghia la hiéu biét ding dan.
- Chinh tu duy: suy nghi dung dan.
- Chinh ngit: 1éi noi dimg dan (khong noi déi, khong néi loi de, khong noi
chia ré; phai néi ldi c6 ich, néi ding ché, dung lite).
- Chinh nghigp: hinh vi dung, mg xi dig, lam diéu thign.
- Chinh ménh: sinh séng luong thién, tiét ché duc vong va gitt gidi luat.
- Chinh tinh tién: cé ging, né lye phan d4u mét cach ding dan; siéng ning
hoc tap, tu luyén, tim kiém va truyén ba chan li cla Dite Phat.
- Chinh nigm: thudmg xuyén tam nigm chinh phap, nhé Phat, nigm Phat.
- Chinh dinh: tap trung tu tuéng cao d9 dé suy nghi vé tir dé, vé vo nga, vo
thudng dé kién dinh theo con duémg chan chinh cia Dite Phat.
Tam con dudng nay duge gop lai thinh 3 diéu: Gidi gdm chinh ngit, chinh
nghiép, chinh ménh, Dinh gdm chinh tinh tién, chinh niém, chinh dinh; Tug gsm
chinh kién, chinh tw duy. Muén thyc hign duge Bat chinh dao thi phai cé phuong
phap dé thyc hign nhim ngan ngira nhiing diéu gian dc gay thiét hai cho minh va
khuyén khich nhing ngudi kim diéu thign cé Igi ich cho minh va cho ngudi. Ndi
dung ca cae phutong phdp dé la thyc hign Nga gidi (Nam diéu ran) va Luc dé (Sau
phép tu).- Ngit giéi
+ Bat sat: Khong sat sinh
+ Bat dao: Khéng lam diéu phi nghia.
+ Ba
im: Khong dam dye.
+ Bat vong ngit: Khong bia dit, khong vu oan gid hoa cho ké khac,
khong néi
- Luc dé gbm:
+ B6 thi: Dém céng site, tai tri, cia cai dé giip ngudi mét cach thanh
thyc chit khéng dé cau Igi hoac ban on.
+ Tri gidi: Trung thanh voi diéu ran, kién tri tu luyén.
+ Nhin nhye: Phai biét kién nhdn, nhuéng nhin, chiu dung dé lam chit
duge minh,
+ Tinh tién: C
+ Thién dinh: Tu tuéng phai tap trung vao diéu ngay, chinh khong dé
ging né lye vuon lén,
cho cai xdu cho lap.
+ Bat nha: Tri tué thay ré hét, hiéu thdu hét moi chuyén trén thé gian.
Phat gido cho rang chi cé bing su kién dinh dé thyc hign Bat chinh dao, Ngit
gigi, Luc dé thi chang sinh mdi cé thé gidi thoat minh ra khdi ndi khé. Muc dich
cao nhit ciia Dao Phat li sw gidi thodt, bing cach tu luyén dé tir bé moi ham muén
duc vong doi thuéng, tigu diét v6 minh, dat dén su sang sudt (sy gidc ng), khi 46
con ngudi sé thoat khoi vong ludn héi, nghiép bao, hoa nhap véi cdi vinh hing -
nhap Niét ban,
Nhu vay, Phat gido 1a m6t trudng phdi triét hoc vé thin (mac di khong triét
48), c6 yéu t6 duy vat, bign chimg, Phat gido cé uu diém a: chéng lai sy phan biét
ding cp, chi truong binh ding x4 hdi; khinh ghét nhimg ham muén duc vong vat
chat tam thuéng; cé tinh nhan dao cao ca, khuyén con ngwdi lam diéu thién, tranh
xa diéu 4c, thuong yéu, citu giip moi nguéi; khong ding bao lye trong quan hé
gitta cdc gido phai khac nhau cing nhu véi cdc ton giéo khdc.Tuy nhién, nhin chung tu tudng triét hoe Phat gido mac di cd mot sd yé
duy vat v6 than va bién chimg nhung nhan sinh quan Phat gido lai roi vao chit
nghia duy tam chi quan (vi gidi thich nguén géc cia khé tir trong tam, digt kho
ciing tir trong tam). Phat gido cho ring nguyén nhn co ban cua cai khé la v6 minh;
va su sing sudt, gidc ng6 cla con ngudi la yéu t6 quyét dinh sy giai thodt con
ngudi khéi moi dau khé. Nhan thite lugn cua Phat giéo cting c6 tinh chat duy tam.
Phat gido khéng thira nhjn vai td cua nhfn thite cam tinh va tw duy, cing nhu vai
trd cua hoat dong thye tiém d4i voi nhan thie, Mac dit Phat gido lén an rat gay gat
ché d6 ngudi béc lt ngudi, chéng lai chu nghia duy tam cua Balamén giao nhung
Phat giao kh6ng chi truong giai phong con ngudi bang cach mang xa hdi, Dung
trude bé khé ciia ching sinh Ph§t giao chu truong cai tao tim linh chit khéng phai
cai tao thé gidi hign thye. Phat cho cuge doi Li gid, do, moi ham muén dai thuong
Gu 1a t6i 16i; thé nhung Niét ban, cdi ma Phat cho 1a thyc tai thi khong c6 gi lam.
bing chimg. Phat gido chu truong xa linh cuge déi, phi nhan sy bién déi, cai tao
xa hi bang thyc tién cach mang.Chicong 2
MOT SO ANH HUONG CUA PHAT GIAO DEN XA HOI VIET NAM
Dao phat truyén vao nude ta khoang thé ky II sau céng nguyén va da tro
thanh m6t trong nhimg hé tu tuéng, t6n gido c6 sire séng lau dai, tén tai cho dén
dén doi
mai ngiy nay, da anh huéng sau ng xa h6i va tinh than cia ngudi
Vigt Nam. Phat giéo la m6t ton gido hoa binh, bac 4i vi thé nén anh huéng ciia Phat
gido chi yéu Ia tich eye.
2.1, Nhirng anh huéng tich cye cia tu tung triét hoe Phat gido dén x
hgi va con nguéi Vigt Nam
2.1.1. Pht gido gép phan kién tao m6t xi hgi binh dang, bac di
Due Phat day ring hanh phite t6i thugng 1a an lac, va khéng thé cé hanh
phic chan that néu khong c6 an lac.
Duc Phat khong hé chia cap bac ma c6 cdi nhin ngang bang voi tat ca chung
sinh. Dao Phat chi trong binh ding, Phat la dire Phat da thinb, ching sinh la Dite
Phat sé thinh, ching sinh déu c6 Phat tinh, déu binh dang truée Phat. Voi Phat,
khdng ai tiéu nhan, khéng ai quan tir, ciing khong cé quan, khéng cé dan, chia cat
nhau bang céc hang rao cp bac giai cp; chi cé mot
iam tir bi bae Ai, khéng e6
han hoc, oan ghét, phuc thi. Dé cing Ia digu phi hgp voi ban chat dan téc Viét
Nam. Tiép d6 Phat kéu goi sy ty gid, vi tha khéng nhimg dé gidi quyét ndi khé cia
minh ma con phai ctu nhan d6 thé. Ngudi ta chi thay 6 day mét cha nghia nhan
dao lén lao va cé phan tich cuc. C6 thye hién duge hay khéng a van dé khic ma
ching ta can xem xét, dé phé phan gid tri cua hoc thuyét nay nhung 6 day thi ro
rang dé 1a nhimg diém chinh yéu lam cho Pht gido gin bé duge véi quan ching.
Phat gido khuyén khich moi ngudi séng chan hoa, cam théng va than 4i di.
khdc nhau sic tc, ton gido, mau da... Cé ton gido da truyén ba bing guom dao va
chiém doat. So véi diéu nay, Dao Phat la m6t ton gido khéng cé lye long vii trang,
cing khéng cé thanh chién trong vige truyén ba gido ly. Dao Phat da lan rong mét
cach tir tir nhumg viing vang chic chan dén nhigu nuéc, nhidu ving dat: Tay Tang,Trung Quéc, Han Quéc, Nhat Ban, Trung tam Thé Nhi Ky, Mién Dign, Thai Lan,
Lao, Vigt Nam, Cam-pu-chia... Do dé thing digp cita Bite Phat da duge lan truyén
khap noi trén thé gidi:
Khéng lam cac diéu ac,
Ving giit cic diéu lanh,
Lam thanh tinh tam y
Dé loi chu Phat day
2.1.2, Phit gido gop phin tgo nén ban sic viin héa dan te
‘Trong lich sir din toc Vigt Nam, Phat gido cé anh huéng sau dim va lau dai
‘Trong qua trinh phat trién, Phat giéo véi tu cach la mOt t6n gido, da c6 nhiéu dong
g6p cho van héa Vigt Nam. Phat gido lai biét bam lay Ling x4 bing nhidu hoat dong
cy thé c6 t5 chic, két hop voi tin nguéng ban dia, hoi hé. Nha su va ngéi chia cé
vai trd quan trong trong doi séng dan gian cé truyén. O Bac B6 truée day hau nhu
lang nao cing c6 chit
Ngoai thé Phat, chia cén thém tin nguéng dan gian tho
than tién, the cde vj tuéng cé céng vi nude. Ngéi chia tré thinh mét trung tam
vin hod 6 néng thén. C6 thé néi Phat gido di gop phan lam phong pha thém nén
van hod dan t§c. Nho gido vé mit no dé lam cho tu tuéng vin hod khé ctmg thi
Phat gido co phan lam mén hon, phong phd va sinh d6ng hon. Hdi chta cing nh
hi King 1a tigu biéu cho sy hé héi cua céng xa, 1a mot dip dé con ngudi duge giai
phéng tinh cdm, hoa cai ta cla minh vao cai ta cia lang xa, khong bj gido ly khuén
phép go bé va toa chiét tam hén. Duéi mai nha chia ma van duge phép giao luu
tinh cam, bao nhiéu cau chuyén tinh duyén dim thim da xay ra bén canh cita thin.
‘Thé ra cita tir bi khong hé nghiém ngat nhu chén sdn Trinh ctta Khong. Phat chimg
nhan cho cugc séng hén nhién, binh yén cia Ling xa.
Dao phat cé thé mit di, nhu moi hién tugng v6 thudng. Song cai tinh tuy cua
van hod Phat gido da dugc dan t§c hod va dan gian hod thi mai mai truéng ton.
2.1.3. Phit gido khuyén moi ngudi song long thién, tu tim dieong tinhDire Phat day cdc thiét yéu khong chi cho vie tu tap ndi tam cua timg
ca nhan vi hanh phic cla nhan logi ma con cho sy cai thién doi séng xa hoi. Vi
vay, Ngai thuyét giang vé dc tinh chung nhat cia nhan loai, bat ké mau da ching
Hic tinh sinh ly va tgo ra mt cudc cach mang loai bé cdc hé théng giai
cap ma rat thinh hanh tai An D6 théi bay gid. Dé biéu 16 khdi niém dong nhat cia
nhan loai, Dire Phat da khoi day mdi déng cam khéng nhimg cua giai cap vua chta,
tc hode
quy t6c, thuong gia, ma con véi giai cp cing dinh, ngudi xin an, ké cudp...
L6i séng ma Due Phat da day rit don gian, 461 voi ngudi tai gia, chi 4p dung
nam nguyén tac séng: khéng sat sinh, khong tr6m cap, khng ti dim, khéng ndi déi
va khéng uéng rugu, day 1a m6t bang nguyén tac that sy rat don gin, Nhung di
séng cia Phit gido, con duémg ma Ditc Phat 43 mé ta khong ngimg lai & nguyén
tic nay. Loi day d6 duge don gidn héa theo mt cach ma ai cing c6 thé hiéu duge
va lim duge 1a bé thi (dana), tri gidi (sila) va thién dinh (bhavana),
Gido ly nghigp béo hay nghiép nhan qua béo cia Dao Phat da tré thanh nép
séng tin ngudng hét strc sang to déi voi ngudi Viét Nam cé hiéu biét, c6 suy nghi.
Negudi ta biét Iva chon &n & hién lanh, di tdi thiéu thi d6 ciing 1a két qua ty nhién
4m tham cua ly nghigp bao, né ching nhimg thich hgp véi gidi binh din ma con
anh huong dén gidi tri thitc. C6 thé noi moi ngudi din Viét diéu anh hung it nhiéu
qua gido ly nay. Vi thé, ly nghigp bao ludn hdi da in dau dam nét trong van chuong
binh dan, trong van hoc chit ném, chit han, tir xua cho dén nay dé dan dit timg thé
hg con ngudi biét soi sing tam tri minh vao ly nhan qua nghigp béo ma hanh dong
sao cho t6t dep dem lai hda binh an vui cho con ngudi.
Tam ly dan gian Viét Nam ta thién vé sy can bang, su bu dp. Ndi khé hom
nay phai duge dén bi bing sy sung suéng ngay mai. C6 T4m trong cé tich trai qua
bao gian nan cudi cing duge huéng hanh phic. Phat giéo cing hita hen voi con
ngudi sy dén bu khéng do quyén phép nao, ché dya nao ctia Nho gido, cing khong
do cén cn phic ti ca Dao gia, Phap gia ma do chinh né Iye cua ban than minh,
Nguéi dan binh thuong 6 xtr ta & phn ban chat cfing ¢6 quan nigm nbn thite nhuvay. Tinh tha
ay la sy c6 gang tu duéng, vun thém cho ban than minh, Va ho cing
mong mdi, tin tong sy dén bi nay, khi thay Phat t6 vach ra cho ho va khang dinh
digu tat nhién sé dén.
Hon lic nao hét trong may chuc nam lai day nguéi Phat tir Vit Nam rat
chim lo dén vige thye hign céc nghi I8 ctia dao minh. Ho hay Ién chia trong céc
ngay séc, cong, hg tran trong thinh kinh trong khi thi hinh Ig, ho siéng nang trong
vigc thién dinh, git giéi, lam viée thign. Vige an chay hang thing tré thanh théi
quen khéng thé thiéu ciia ngudi theo Dao phat. M§t khéc nha chia sin sang thye
hign céc yéu cu cia ho nhu cau siéu, giai oan,... Tat ca nhing digu nay cing 6
niém tin vao gido ly, vira qui dinh tu duy va hanh d6ng cia ho, tao co sé dé hinh
thinh nhimg nhan cach rigng bi¢t.
2.1.4. Giéo If cia Dgo Phét gép phan gido duc dao dirc con nguéi
Dao ly anh hudng nhit la gido ly tir bi, tinh than hiéu hoa, hiéu sinh cia phat
gido da anh huong va tham nhuan sau sdc trong tam hén cia ngudi Viét. Nhu va
6 thé ndi ring Phat gido 1a mét trong nhiing tén gido cia thé gidi bao ham nhiéu
phuong phap tét dep cé thé cai thién va gido duc tam tinh cho con ngudi. Né danh
thie noi con ngudi dite tinh ty trong va tinh thin trach nhiém ban than, phé bién
trong nan logi dite tinh khoan dung, tir bi, tinh huynh dé, cing ditt trit duge noi
con ngudi long san hin va bao tan. Cho nén, ty trong, ty tin, khoan dung, tir bi, tri
tué la nhiing dite tanh tot dep cé thé tao duge cho nhan loai nhé anh huéng cia
Phat gido.
Cé thé thay ring nhimg tr tung Phat gido cling c6 anh hudng it nhigu dén
doi séng cia thanh thiéu nién hién nay. Nhu 6 cdc truéng phé thong, cdc 5 chtre
doan, d9i ludn phat dng cde phong trio nhan dao nhu Ld lah dim Id réch, quy
Gitip ban nghéo vot khé., quy Vien gach héng ... Chinh vi vay ngay tir nhd céc em
hoc sinh da duge gido duc tu tuéng nhan dao, bac 4i, gidp dé ngudi khéc ma co sé
cua nén ting Ay la tu tuéng gido ly nha Phat di hoa tan véi gid tri truyén thong cia
con nguéi Vigt Nam. Sy dng cam véi nhing con ngudi gap khé khan, nhimg séphan bat hanh c6 don, cOng voi truyén théng tir bi, bac ai 44 gidip chimg ta, nhimg
hoe sinh, sinh vién con ngoi trén ghé nha trudng c6 du nghi lye va tim huyét dé lap
ra nhiing ké hoach, tham gia vao nhimg hoat d6ng thiét thye nhu héi chit thap do,
hGi tinh thuong, cde chuong trinh phé cp vin hod cho tré em nghéo, chim nom
cée cy gia neo don... Hinh anh hang doan thanh nién, sinh vién hing ngay van lin
19i trén moi néo dudng t6 quéc gop phan x4y dung dat nude, té quéc ngay cing
gidu manh that dang xic dOng va ty hao. Tat ca nhimg diéu 46 chimg t6 thanh nién,
sinh vién ngay nay khéng chi nang déng, sing tao day tham vong trong cudc séng
ma con thita huéng nhimg gid tri dao dite tét dep ciia Ong cha, dé la sy thutong yéu,
dim boc lin nhau gitta moi ngudi, long thuong yéu giip do moi ngudi qua con
hoan nan ma khéng chiit nghi suy, tinh todn, Va ta khong thé phi nhdn Phat gido da
gop phan tao nén nhiing gid trj tot dep ay. Va ta cing phai nhac dén gia tri 6 trong
khi cugc séng ngay nay ngay cdng xuat hign nhing hién tugng tiéu cye. Trong khi
c6 nhimng sinh vién con khé khan da dén hét ste minh dé hoc tap céng hién cho dat
nude thi van con mét sé b6 phan thanh nién an choi, dua doi, lim tiéu tén tién bac
cla cha me va dat nudc. Tdi dén, ngudi ta bat gip & cdc quan Bar, sin nhay nhimg
cé chiéu, céu 4m dang dét tién ctia bé me vao nhimg thi vui v6 bd. Rdi nhing hoc
sinh, sinh vién lam duéng Id bude vao ma tuy, khién cho bao gia dinh tan nat, biét
bao dng bé ba me cay ding nhin nhing dita con cia minh bj chju hinh phat trude
phap luat, Thé hé tré ngay nay nhieu ngudi chi biét chay theo vat chat, bj cuén hat
béi nhimg tht 4n choi sau doa lam hai dén gia dinh va cng dng. Hon bao gid hét
vige giao duc nhan cach cho thé hé tré tro nén rat quan trong va mét trong nhimg
phuong phap hitu ich 1a néu cao truyén ba tinh than cing nhu tu tuéng nha Phat
trong thé hé tré. Dé thyc sy la cong viée can thiét dé gido duc lép tré hién nay.
2.1.4. Ph@t gito cé anh hueong tich ewe dén cic méi quan hé gia dinh, xa hoi
Nhimg méi quan hé trong gia dinh va xa héi nhu cha me, anh em, vg chong,
con c4i, ban ba, ho hang, lang giéng,... Pht gido xem la thiéng liéng dang duge ton
kinh va Ié lay, ton tho. Nhung ngudi ta phai 1é lay, ton thir nhiig méi quan hé dynhu thé nao? Due Phat day rang ngudi ta c6 thé 1é lay va t6n thé nhiing diéu ay chi
théng qua viée thye thi trach nhiém va bén phan cia anh ta déi voi nhimg didu dy.
Trude tién, cha me la thiéng liéng déi voi con cai, nhac dén cong lao dudng dyc
ciia cha me, Phat day: "mudn viée & thé gian, khong gi hon céng on nudi dudng lon
lao ctia cha me" (Kinh Thai Cét), hay kinh Nhan Nhue day: “cing tot diéu thién
khéng gi hon hiéu, cing tot diéu dc khéng gi hon bat hiéu". Boi Phat gido dac biét
chu trong chit hiéu nhu thé nén thich hyp véi nép séng dao ly truyén théng ctia dan
t6e Vigt. Dite Phat day: phai quan tim chim séc bé me cia minh & d6 tudi xé
chiéu, phai lam bat cit nhiing gi minh phai lam vi nhu cau cia bé me, phai duy tri
danh dy ciia gia dinh va tiép tye phat huy truyén théng cia gia dinh, phai bao vé tai
sin, cia cdi do bd mg kiém duge, va lo té chire tang dam khi bé me qua dai, BS
me, nguge lai, phai c6 mét sé trach nhig¢m d4i véi con cai cla minh: phai gido dyc
con céi tranh xa nhimg viée lam x4u xa, t0i 15i; huéng chang vao nhimg nghé
nghiép lanh manh va cé Igi lac; cho con cai an hoc dén noi, dén chén; dung vg, ga
chéng cho ching 6 nhimg noi gia dinh tét, va giao ciia cai tai sn cho chung ding
lac.
‘Thi hai, méi quan hé gitta thay va tré: hoc tro phai cung kinh va vang loi
thay, phai hé trg thay lic can thiét, phai siéng nang hoc tap. Va ngugc lai thay aéi
voi tro: phai rén luyén va day dé hoc trd nén ngudi tét; gidi thigu hgc tr cho ban
bé ciia ching, va cé ging tao viée lim dam bao sau khi hoc trd hoc xong.
The ba, méi tuong quan gitta vo va chong: tinh yéu gitta vo va chéng duge
xem nhu rit 1a t6n gido va thiéng ligng. Né duge goi 1a Sadara — Brahmacariya
(doi séng gia dinh thiéng liéng). Vo va chéng phai chin thanh tin tuéng lin nhau,
t6n trong va hét minh vi nhau, va ho co mét sé trach nhiém d6i voi nhau: ngudi
chéng phai ton trong vg va khong bao gid thiéu sy t6n trong déi véi vo; phai yéu
thuong vg va chung thiy, chin thanh véi vg; dam bao vi tri va tign nghi ciia vg, va
lam cho vg vui long bang céch thuéng mua do quan va nit trang cho cé ta. (Su kién
Dite Phat dé cAp nhimg mén qua nhu thé do nguéi chéng ting cho vg, chimg 16Ngai hiéu va thong cam nhimg cam xtc va tinh cam thé gian cia Ngai déi véi tinh
cam binh thudng cla con gnudi). Nguge lai, ngudi vy nén gidm sat va chim lo
cong vie ndi try nha etta; dén tiép khach khita, ban bé, ba con, hg hing, va ngudi
lam thué; thuong yéu va trung thanh véi chong minh; bao vé ciia cai do chdng kiém
dugc, va phai sing sudt va nhiét tim trong tat ca cdc cong viée.
‘Thr tu, mdi quan hé gitra ban bé, ho hang quyén thudc va hang x6m: ho phai
hiéu khach va nhan tir déi v6i nhau, n6i Idi vui vé va dé chiu, lam viéc Igi lac cho
nhau, d6i xr binh ding véi nhau, gidp dé nhau trong nhiing lite can thiét, va cu
mang Lin nhau khi gap khé khan, hogn nan.
2.2. Anh hwéng tigu cue cia tu tuéng triét hoc Phat giao
Bén canh nhimg mit tich cyc thi Phat gido cing cé nhing anh hudng tiéu
cue dén x4 hoi ngay nay. Nhung can phai nh§n thie mot diéu 1a nhiing anh huéng
tiéu cue nay khong phai xudt phat tir ban chat, ly lun cua dao Phat ma do nhimg
ngu6i thira hanh. Co thé Kinh Phat qua nhiéu nude, nhiéu xa hdi voi nhiéu nén van
hoa khac nhau khién c6 nhiéu cdch giai thich va cach hiéu khéc nhau vé dao Phat.
Hon nita timg cé nhan tiép thu dao Phat cing theo nhiéu cach khdc nhau, c6 thé
lam thay déi y nghia tét dep ciia dao Phat.
‘Thoi dai ngay nay la thoi dai phat trién. Nude ta vira trai qua may chuc nim
chién tranh va hang chye nim séng duéi ché d6 bao c4p, doi séng cdn nghéo nan,
lac hu rat can dén sy phat trién, Phat trién c6 nghia 1a sy tang truéng nhanh chong
vé kinh té, doi séng vat chat va van hod. Dang va nha nude da chi ra nhiém vy
trude mat la lam cho dan giau, nude manh, xa hoi céng bang, din chi, van minh,
pé dat muc tiéu dé, nude ta cin cé nhimg ngudi cé tham vong én, nang déng, lac
quan, tin tudng, ding cam m6 rong séng tao... Nhimg phim cht nay phan lon trai
vGi gido ly nha Phat, vi tham vong tri véi cam duc, v6 duc, ly due cia Nha Phat ...
‘Theo gido ly nha Phat con ngudi tr nén khéng c6 tham vong tién thin, bang long
véi nhimg gi minh da c6, séng nhan nhyc, khong dau tranh, huéng téi cdi niét ban
khi cue séng trin gian da cham dutt. Nhu vay dao dite Phat gido da tach con ngudira khoi diéu kign thye tién cia con ngudi x4 hdi, lam cho con ngudi cé thai dé chap
nhan, chay trén nhu cau ban nang chit khong phai 1a cai tao thé gidi, ché ngy thién
nhién, bit né phye vy cho minh. Cac chung trinh xa h9i ciia Phat gido khong phai
cai tao lai diéu kign séng ma chi dé cé san bang xa hOi bang dao dirc, trong x4 hdi
6 ai cing tit bi, bac di, hi xa, nhdn nhye ... Vi vay vige cin lam hign nay 18 phai
xdc dinh rd Phat gido c6 anh hudng dén hé tu tuéng cia ngudi Viét Nam nhu thé
nao dé ti dé dua ra nhimg chinh sach phat trién phi hgp voi long dan, lim cho xa
hi ngay cang phat trign tién b6 va t5t dep hon.
Su gic ng6 ly lufn Mac - Lénin, chi nghia cng sin cua giai cap céng nhan
va quan ching nhan dan lao déng da tao tién dé xay dymg hé théng tu tuéng,
nguyén tie hanh déng cho phong trio céch mang cia nhan dan Vigt Nam, lay 46
lam vi khi chinh tri két hop v6i dau tranh vii trang. Diéu nay giip ta nhan thite
duge vé co ban gitta mé hinh ly tuéng nhan dgo ctia Ph§t gido va chu nghia cng
san la: M6t bén li duy tam, m6t bén duy vat. Tir day thay 16 nhimg han ché cia
Phat gido. M6t bén diét duc triét dé bing y chi va coi duc la can nguyén cia moi
t0i 16i, bén kia thi cé ging thoa man nhu cau ngay cang ting cua con ngudi bang
lao dOng véi nang suat va chat lugng cao nhim cai tao thé gidi, coi dé 1a tiéu chudn
danh gia tinh nhan dgo thye su, tién b6 ctia x4 hGi; mét bén hita hen mot mé hinh
niét ban binh dang ty do cho tat ca moi ngudi, tir bi bac Ai nhu nhau, khong cdn bi
rang bude béi cdc nhu cau tran tye, con bén kia khang dinh mé hinh ly tuéng cho
moi ngudi lao déng, coi lao d6ng 1a nhu cdu séng chit khong phai phuong tién
séng, lao déng khéng con 1a ngudn géc ctia khé dau, qua lao déng con ngudi hoan
thign ca ban than va hoan thign ca xa hdi.
Ching ta cing nhan thdy ring, ngay ngay nhimg nguéi di chia hau hét
Khdng cé dit tri thie vé Phat giéo cho nén khé cé thé gido duc dao Phat mét cdch tw
gidc, tich cyc trong x4 hdi va gia dinh. Nhiéu ngwdi qua lam dung yéu t6 mé tin gay
tén tién cia cing bai, 1é lat. Tham chi nhiéu ngudi con qua ca tin dan dén bi Igi
dung mat tin mét cita, Nhigu ngudi thi thy dng cho ring con ngudi da cé sé mangdjnh trude thi con phan dau lam gi cho mét. Nhu thé thi ching khdc nao Phat gido
da lam con ngwéi ta mat di dong Ive sinh tén, x4 hoi khong thé tién 1én duge voi
nhing ngudi nhu thé,
Phat gido bac hoc ciing bj mai mét nhiéu, khong cén phat huy vai tr huéng
dao. Cée cao ting chua ¥ thite duge hét vai trd cia ho trong vige xdy dung hoan
thign nhan cach con ngudi Viét Nam. Chang han cac budi gidng kinh dim dao cac
budi Ié trén chia chua duge té chite theo tinh than khai thac nhimng tinh tity cia dao
ly Phat gido, ma phan nhiéu theo thj hiéu: Cau an, gidi han, cu léc ... ciia gidi binh
dan, Phat gido binh dan ciing sa sit. Nguoi dan lén chita thuéng qué cht trong dén
Ié vat, dén cac ham muén tam thuéng. Do khéng duge gido dye day du, ding dan
gido ly nha Phat, sé déng thanh thiéu nign da dua theo thj hiéu cia moi ngudi. Ho
dén chia cing bai, thip huong vai xin phat, BO Tat, La Han phi hd d6 tri cho ho
dat duge mong muén cia minh, Nhimg mong muén dy thuong 1a chuyén hoc hanh,
tinh cim, site khog, vat chat ... hoe hon nita, ho coi dén chia chi li hinh thite di
choi, giai tri véi ban bé kém theo 46 1a su thiéu nghiém tic trong an mic, di dimg,
néi nang. Sé lugng hoe sinh, sinh vién ndi riéng ciing nhu sé lugng ngudi dan di
chila gan day cang déng, song xem ra y thie cau thign, cu manh vé ndi tam con
qua it so vi nhiing mong muén tu Igi. Co rat it nguoi dén chia dé tim su thanh
than trong tim hdn, dé tu dudng nghién ngim dao ly kim ngudi, vé thign - de, Nhu
vay muc dich dén chia cia ngudi dan da sai lam, tim thuéng hoa so voi diéu ma
gido ly nha Phat mudn huéng con ngudi ta vao.
20PHAN KET LUAN
Ngay nay, mic dil c6 rat nhiéu t6n gido xuat hign 6 Viét Nam nhu Thién
Chta gido, Dao Cao Dai, Hoa Hao, Co déc gido,... nhung Phat gido van gitr mét vai
tro hét sire quan trong trong di séng x hoi Viét Nam. Nhin vao déi séng xa héi va
tinh than ngwdi Viét Nam trong théi gian qua, ta thay qua nhiéu biéu hién Phat giao
iva phat tri
dang duge phye . O nhiéu ving dat nudc, sé ngudi theo Phat gido
ngay cing déng, sé gia dinh Phat tir xuat hién ngay cing nhieu, 1é hOi Phat gido va
hinh
sinh hoat Phat gido ngay mot cé vj tri cao trong di séng tinh thin xa hdi,
nhu Lé h6i Quin Thé Am & Ngai Hanh Son da tré thanh 18 hi Ion thu hit chu
khach thap phuong.
Qua vige nghién ctu dé tai nay chuing ta phan nao hiéu thém duge nguén géc
ra déi ctta Ph§t gido, hé tu tuéng ciia Phat gido va anh hudng ctia nd dén x3 hOi va
ngudi din ta, déng thoi hiéu thém vé lich str nudc ta. Dac biét dé tai nay cho ching
ta thay rd van dé c6 y nghia quan trong, dé li van dé xay dyng hinh thanh nhan
cach va tu duy con nguéi Vigt Nam trong tuong lai voi su hd tre ciia nhing gid tri
go dite nhan vin ciia Phat gido, ciing nhu mét sé tu tuéng tn gido khée.
Du cén nhimg khuyét diém, han ché song ching ta khéng thé phi nhan
nhiing gi tri dao dite to Ién ma Phat giéo di mang lai. Phat gido 1a mét trong
nhimg t6n gido lén nhat trén thé gidi, Phat gido duge truyén ba rong rai khong phai
nh bao Iyte, cde cuge chién thin thanh ma nhé chinh gido ly tham sau, nhan ai cia
minh. Dao Phat luén chi truong nhan i, hoa binh, moi ngudi séng chan hoa véi
nhau. No gidp con ngudi séng than ai, yéu thuong nhau, xa hoi yén binh. Tuy
nhién, dé giao duc nhan cach dao dite cua thé hé tré thi nhu thé van chua di. Bude
sang thé ky XXI, chuan mye nh4n c4ch ma m6t thanh nién can cé doi hoi phai toan
dign ca vé thé chat va tinh than, phai cé da kha nang chinh phuc ca thé gidi khach
quan lin thé gidi ngi tam. Gido dyc dao dire trong xa hdi hign nay do vay cé thé
khai thée su déng gép tich cue cia Phit gido dé xay dymg dao dite nhin van hoan
thign hon, tyr gidc cao hon. Vi sang thé ky XXI, bén canh sy phat trién ky digu ciia
21khoa hoc, nhimg mau thuan, chién tranh gianh quyén lye rat c6 thé sé né ra va dudi sy
hau thudn cia khoa hoe, cdc loai vi khi sé duge ché tao hign dai, tan nhan hon, dé
dang thoa man c: a vai ca nhdn va nguy co gay ra su huy diét sé khing khiép
hon, Khi dé ddi hoi con ngudsi phai cé dao dite, nhan céch cao hon dé nhgn ra duge ei
4c duéi mét lép v6 tinh vi, ngin chin c4i de hign sinh.
Nhu vay trong ca qua khit, hign tai va tuong lai, Phat gido ludn lu6n tn tai
va gin lién vi cudc séng ctia con ngudéi Vist Nam. Viée khai thac hat nhan tich
cue hgp ly cia Dao Phat nhim xay dymg nhan céch con ngudi Vigt Nam, dic biét
la th
tré, 1a mt muc tiéu chién luge ddi hdi sy két hop gido duc téng hop ctia
xa hdi - gia dinh - nha trudng - ban than ca nhan, mot sy két hgp ty gide tich eye ca
truyén théng va hign dai. Ching ta tin tuéng vio mét thé hg tré hom nay va mai sau
cudng trang vé thé chat, phat trién vé tri tué, phong phu vé tinh than, trong sang vé
dao dite tac phong ké thira truyén théng cha 6ng cing nhu nhimg gid tri nhan ban
Phat gido sé gop phan bao vé va xay dung x4 hdi ngay cang dn dinh, phat trién.
Bude dau tap dugt nghién ciru khoa hoc, véi kién thirc c6 han va sy cé gang,
em da hoan thanh bai tiéu luan song khéng tranh khéi con nhiéu thiéu st. Kinh
mong nhjn duge Idi nhan xét va danh gid cua thay dé em rit kinh nghigm trong
nhimng bai sau.
£m xin chén thanh cam on!
Hoe vién:
Truong Thj Yén Nga
Lép Cao hoc Quan ly giéo duc K22
22TAI LIEU THAM KHAO
1. PGS.TS. Lé Hitu Ai, PGS.TS. Nguyén Tin Hing, Gido trinh Triét hoc,
NXB Da Ning, 2010.
2. Nguyén Duy Can, Tinh hoa Phat gido, NXB TPHCM, 1997.
3. Thich Nt Tri Hai dich, Dire Phat da day nhitng gi (con during thodt khé),
NNXB Ton gido, 2000.
4. PGS. Nguyén Tai Thu , Anh hudng ctia cde hé tu tong va tén gido doi
véi con nguai Viet Nam hién nay, NXB Chinh tri quéc gia, 1997,
5. PTS. Phuong Ky Son, Lich str Triét hoc, NXB Chinh tri quéc gia, 1999.
6. Vign triét hoc, Lich sie Phat gido Viét Nam, NXB Khoa hoc Xa h6i Ha
NGi, 1988,
7. GS.TS Nguyén Ngoc Long, GS.TS Nguyén Hitu Vui, Gido trinh Triét
hoc, NXB Dai hoc Quéc gia Ha NGi, 2005.
8. Cac tu ligu tir Internet (Bach khoa toan thu mé Wikipedia, website
Phatgiao.vn, ...)
23