Zadatak

Na slici 6.1. (str. 202. ME2) prikazan je detalj jednostepenog reduktora sa cilindrinim
zupanicima (2) i (3). Zupanik (2) nalazi se na vratilu (4), spojen klinom bez nagiba (13). Vratilo
(4) oslanja se na leaj (9) postavljen u kuicu (1). Ostali elementi objanjeni su u sastavnici pored
slike.
Poznati su sledei podaci:
- snaga koju prenose zupanici: P=64kW;
- broj obrtaja pogonskog zupanika n1=960min-1;
- prenosni odnos i=1,6;
- broj zubaca pogonskog zupanika z1=38;
- ugao nagiba bone linije zubaca =8o;
- faktor irine zupanika j = b / d1 = 0,5 ;
- koeficijent pomeranja profila zubaca zupanika x1=x2=0;
- kvalitet izrade zupanika IT7;
- tolerancijska polja mere preko zubaca fe;
- materijal zupanika .1531;
- faktor spoljanjih dinamikih sila KA=1,25;
- poloaj zupanika izmeu teita simetrian-nesimetrian;
- spoj zupanika i vratila pomou klina bez nagiba visokim-niskim;
- materijal vratila .0545;
- rastojanje izmeu leaja L1=160mm, L2=L1+20;
- pogonsko vratilo je sa elektromotorom spojeno prirubnom spojnicom;
- temperatura u leitu t<100oC.
Potrebno je:
- proraunati zupanike;
- proraunati vratila;
- izvriti izbor i proveru leaja;
- izvriti izbor i proveru spojnice i
- dati sklopni crte sa tehnikom dokumentacijom nestandardnih elemenata.

1
 1. Proraun zupanika
Predhodni proraun zupanika
Prenik podeone krunice malog zupanika u predhodnom proraunu

2 T1 u + 1
d1 = 3 KH Z2
j sd u
2

gde je:
T1 [
Nmm ] -
obrtni moment
P 64 103
T1 = = = 636, 62 [ Nm ] = 636620 [ Nmm]
w1 100,53
w1
s -1
- ugaona brzina
p n1 p 960
w1 = = s -1
= 100,53

30 30
N
s d 2 - dozvoljeni napon
mm

Za .1531 za poboljanje nitrirani, prema tabeli T.4.5. (str. 133 ME2)
N
s H lim = 950 2
mm
Stepen sigurnosti protiv razaranja bokova zubaca je s = 1, 4 2 (vidi str. 132 ME2).
Usvajam s = 1, 7 , pa je
950 N
sd = = 558,82 2
1, 7 mm
K H - faktor optereenja
KH = K A KV KH
KV - faktor unutranjih dinamikih sila
vz1
Prema slici 4.47 (str.128 ME2) za oitavanje vrednosti KV potreban je IT i , gde je
100
m
v - brzina zupanika na podeonoj krunici.
s
w1 , gde je r1 [ m ] - pretpostavljeni poluprrenik podeone krunice manjeg zupanika.
v = r1
d1 200
Ako pretpostavimo da je r1 = = = 100 [ mm ] = 0,1[ m ] ,
2 2
m
v = 0,1 100,53 = 10,53
s
v z1 10,53 38
= =4
100 100
v z1
Za IT7 i = 4 , KV = 1, 27
100
K H - faktor raspodele optereenja
b
Za j = = 0,5 i oba zupanika simetrino postavljena izmeu leaja, prema tabeli T 4.4
d1
(str. 130 ME2) K H = ( 1 1, 03) ( 1, 02 1, 05 ) = 1,015 1,035 = 1, 025
K H = 1, 25 1, 025 = 1, 63
1, 27
Z uticaj elastinosti materijala

2
 N
Kod kosozubih zupanika Z = 2,5 cos , (vidi str. 132. ME2), gde je Z E = 189
ZE
mm 2
za oba zupanika od elika.
N
Z E = 2,5 cos8o = 467,9
189
mm 2
Konano
2 636320 1, 6 + 1
d1 = 3 2
467,92 = 167,82 [ mm ] , to se ne razlikuje mnogo od
1, 63
0,5 558,82 1, 6
pretpostavljene vrednosti (d1=200mm)

Modul zupanika u normalnoj ravni na bok zupca

d1 167,82
mn = cos = cos8o = 4,37 [ mm ]

z1 38
Usvaja se standardni modul, prema tabeli 4.2 (str.98. ME2) iz prve grupe prioriteta
mn = 5 [ mm]

eoni modul

mn 5
mt = = = 5, 049 [ mm]
cos cos8o

Geometrijske mere, kinematski odnosi i tolerancije zupanika

Osnovna zupanica
1.2.1.1.Ugao nagiba standardnog profila

a n = 20o , prema JUS M.C1.015 (str. 97. ME2)

1.2.1.2. Ugao nagiba profila u glavnom preseku

tga n tg 20o
tga t = = = 0,367547178138 , a t = 20,18
o

cos cos8o

Brojevi zubaca gonjenog zupanika

z2 = z1
u = 38
1, 6 = 60,8 , usvajam z2=61

1.2.2.2. Stvarni prenosni odnos.

z2 61
i= = = 1, 61
z1 38

1.2.2.3. Broj obrtaja gonjenog zupanika.

n1 960
n2 = = = 596, 27 [ o / min ]
i 1, 6

3
Prenici podeonih krunica

d1 = mt 38 = 191,86 [ mm ]
z1 = 5, 049
d 2 = mt 61 = 307,99 [ mm ]
z2 = 5, 049

irina zupanika

b1 = j 191,96 = 95,98 [ mm]

d1 = 0,5
Usvajam b1=100[mm], b2=96[mm]

Prenici osnovnih krunica

cos 20,18o = 180, 08 [ mm ]

cos a t = 191,86
db1 = d1
cos 20,18o = 289, 08 [ mm ]
cos a t = 307,99
db 2 = d 2

Ugao dodirnice

inva wt = inva t +
( 2
x1 x2 ) tga n
z1 + z2
gde je:
inva t - involut ugla a t (odreena trigonometrijska funkcija) koji se rauna na sledei nain:
a p
inva t = tga t - a t [ rad ] = tga t - t
180
Poto je x1=x2=0, a bilo koji broj pomnoen nulom je nula, to je
inva wt = inva t a wt = a t = 20,18
o

Prenici kinematskih krunica

cos a t 191,86
d1 cos 20,18o
d w1 = = = 191,86 [ mm]
cos a wt cos 20,18o
cos a t 307,99
d2 cos 20,18o
dw2 = = = 307,99 [ mm ]
cos a wt cos 20,18o

Osno rastojanje zupanika

d w1 + d w 2 191,86 + 307,99
a= = = 249,925 [ mm ]
2 2

Prenici podnonih krunica

d f 1 = d1 - 2
mn 5 ( 1 + 0, 2 ) = 179,86 [ mm ]
( 1 + cao - x1 ) = 191,86 - 2
d f 2 = d2 - 2
mn 5 ( 1 + 0, 2 ) = 295,99 [ mm ]
( 1 + cao - x2 ) = 307,99 - 2
gde je:
cao koeficijent glave zubaca alatne zupanice, koji je jednak visini podnonog zaobljenog profila
cn = 0,1 0,3 (vidi str. 98. ME2)
Usvajam cao=0,2

4
Prenik temenih krunica

d a1 = d1 + 2 ( 1 + x1 ) = 201,86 [ mm ]
mn
da 2 = d2 + 2 ( 1 + x2 ) = 317,99 [ mm]
mn
Usvajam da1=202h8, da2=318h8

Koraci zupanika
1.2.11.1. Standardni korak (u normalnom preseku)

p = 15, 71[ mm]

p = 5
pn = mn

1.2.11.2. eoni korak (u glavnom preseku)

p = 15,86 [ mm]
p = 5, 049
pt = mt

1.2.11.3. Osnovni korak

cos 20,18o = 14,89 [ mm]

cos a t = 15,86
pb = pt

Sprezanje profila
1.2.12.1. Aktivna duina dodirnice
sin a wt
ga = ra21 - rb21 + ra22 - rb22 - a
2 2 2 2
201,86 180, 08 317,99 289,08
ga = - + - - 249,925
sin 20,18o
2 2 2 2
ga = 25, 63 [ mm]

1.2.12.2. Stepen sprezanja profila

ga 25, 63
ea = = = 1, 72
pb 14,89

1.2.12.3. Stepen sprezanja bonih linija

b2 tg 96
tg 8o
e = = = 0,91
pb 14,89

1.2.12.4. Ukupni stepen sprezanja

e = e a + e = 1,72 + 0,91 = 2, 63

Merni broj zubaca

z1 x tga
2
zw1 = ( tga x1 - invat ) - 1 t + 0,5

p p
gde je:
x x1
4 1 1+
z1 z1
tga x1 = tg a t +
2

cos 2 a t
5
 Poto je x1=0 tga x1 = tg 2a t = tga t
at p 20,18o p
inva t = tga t - o
= tg 20,18 o
- o
= 0,015324648764
180 180
38 0 tg 20,180
2
zw1 = ( tg 20,18o - 0, 015324648764 ) - + 0,5 = 4, 76
p p
Usvajam zw1=5
z 2x tga
( tga x 2 - inva t ) - 2 t + 0,5
zw 2 = 2
p p
x x2
4 2 1+
z2 z2
tga x 2 = tg a t +
2

cos 2 a t
Poto je x2=0 tga x 2 = tg 2a t = tga t
61 0 tg 20,180
2
zw 2 = ( tg 20,18 - 0, 015324648764 ) -
o
+ 0,5 = 7,34
p p
Usvajam zw2=7

Mere preko zubaca

cos a n
w1 = mn p
( z w1 - 0,5 ) + z1
inva t
+ 2
x1 sin a n
mn
w1 = 5 p ( 5 - 0,5 ) + 38
cos 20o
+ 2
0,0153248764 0 5 sin 20 o
w1 = 69,16 [ mm ]
cos a n
w2 = mn p
( zw2 - 0,5) + z2
inva t
+ 2
x2 sin a n
mn
w2 = 5 p ( 7 - 0,5 ) + 61
cos 20o
+ 2
0, 0153248764 0 5 sin 20o
w2 = 100,34 [ mm ]

Tolerancija zupanika
1.2.15.1. Odstupanje mere preko zubaca

Prema tabeli T..1. (str.230. ME2), za mn=6mm i u=1,6

Aw1g = -78 [ m m ]
Aw 2 g = -78 [ m m]
Aw1d = -104 [ m m ]
Aw 2 d = -104 [ m m ]

1.2.15.2. Boni zazor

Prema tabeli T..1. (str.230. ME2), za mn=5mm i u=1,6

jn = ( 140 224 ) [ m m ]

1.2.15.3. Odstupanja osnog rastojanja

Prema tabeli T..2. (str.231. ME2), za a=249,925mm i IT7

6
 Aag = 36 [ m m]
Aad = -36 [ m m ]

1.2.15.4. Ukupna radijalna odstupanja pri kontroli sprezanjem

Prema tabeli T..3. (str.231. ME2), za d1=191,86mm, mn=5mm i IT7

F1' = 100 [ m m ]

1.2.15.5. Pojedinana radijalna odstupanja pri kontroli sprezanjem

Prema tabeli T..4. (str.232. ME2), za d1=191,86mm, mn=5mm i IT7

f1'' = 28 [ m m ]

1.2.15.6. Odstupanje bonih linija zubaca

Prema tabeli T..5. (str.232. ME2), za b1=100mm IT7

T = 18 [ m m ]

Zavrni proraun zupanika

Stepen sigurnosti protiv loma zubaca

s F lim
YP
s=
sF
gde je:
YP - faktor korekcije radnih i teorijskih uslova
YP = 2 za modul mn 5mm (vidi str. 138. ME2)
s F lim - trajna dinamika izdrljivost za jednosmernu promenu napona
N
Prema tabeli 4.5 (str.133. ME2), za .1531 za poboljanje nitrirani s F lim = 300 2
mm

s F - napon u podnoju zubaca
Za cilindrine zupanike
F
s F = YFa YSa Ye Y t1 KA KV KF
b1
mn
gde je
YFa faktor oblika zupca
Prema tabeli 4.8 (str. 139. ME2), za oitavanje ovog faktora za kosozube zupanike
potrebno je sraunati:
z1 38
zn = = = 39
cos cos3 8o
3

Za zn=39 i x1=x2=0, YFa=2,45.

YSa - faktor koncentracije napona
Prema dijagramu na slici 4.54 (str. 137. ME2), za zn=39 i x1=x2=0, YSa=1,825.
Y - faktor uticaja oblika zuba kosozubih zupanika
e o 0,918o
Y = 1 - = 1- = 0,94
120 120
Ft obimna sila pogonskog zupanika
2T1 2 636620
Ft = = = 6636,3 [ N ]
d1 191,86

7
KV faktor unutranjih dinamikih sila
Prema preporuci uz dijagran na slici 4.47 (str.128. ME2) KV = KV = 1, 27
K F - faktor raspodele optereenja
Prema preporuci uz tabelu 4.4 (str.130. ME2), faktor K F usvajati manji od K H .
Poto je K H = 1, 025 , usvajam KV = 1 .
6636,3 N
s F = 2, 45
1,825 0,94 1, 25 1 = 92, 25 2
1, 27
96
5 mm

2 300
s= = 6,5 , to zadovoljava jer je vei od 1,6 (vidi str.138. ME2).
92, 25

8
 1. Proraun vratila reduktorra
2.1. Sile i eme optereenja vratila
2.1.1. Obimne sile

2T1 2636620
Ft1 = Ft 2 = KH =
1, 25 = 8295,37 [ N ]

d1 191,86

2.1.2. Radijalne sile

tga tg 20o
Fr1 = Fr 2 = Ft n = 8295,37 o = 3048,94 [ N ]
cos cos8

2.1.3. Aksijalne sile

tg 8o = 1165,84 [ N ]
tg = 8295,37
Fa1 = Fa 2 = Ft

2.1.4. eme optereenja vratila

I vratilo L1 L1
2.1.1.2 w

A Fa1 B S1
2dv
Ft1
Fr1
Fa2 Fa1 Ft2 Ft1
a

II vratilo Fr2

S2 C Fa2 D

Ft2
w

L2 L2
22
I vratilo II vratilo
Fa2
Fr1
dw2/2

XAH A B S1 S2 C D
dw1/2

H ravan XCH
YAH YBH YCH Fr2 YDH
Fa1

YAV Ft1 YBV

A B S1 Ft2
S2 C D
V ravan
L1/2 L1/2
YCV YDVH
L2/2 L2/2

9
2.2. Otpori oslonaca, momenti i dimenzionisanje vratila I
2.2.1. Otpori oslonaca vratila I
2.2.1.1. Otpori oslonaca vratila I u H ravni

X i =0
- X AH + Fa1 = 0
X AH = Fa1 = 1165,84 [ N ]
M AH =0
L d
- Fr1 1 - Fa1 w1 + YBH
L1 = 0
2 2
160 191,86
3048,94 + 1165,84
YBH = 2 2 = 2222, 01[ N ]
160
Yi = 0
-YAH + Fr1 - YBH = 0
YAH = 3048,94 - 2222, 01 = 826,93 [ N ]

2.2.1.2. Otpori oslonaca vratila I u V ravni

M AV =0
L
- Ft1 1 + YBV L1 = 0
2
160
8295,37
YBV = 2 = 4147, 685 [ N ]
160
Yi = 0
-YAV + Ft1 - YBV = 0
YAV = -4147, 685 + 8295,37 = 4147, 685 [ N ]

2.2.2. Momenti savijanja vratila I

2.2.2.1. Momenti savijanja u H ravni
l
M AH =0
L 160
M 1lH = -YAH 1 = -826,93 = -66154, 4 [ Nmm ]
2 2
L 160
M 1dH = -YBH 1 = -2222, 01 = -177760,8 [ Nmm]
2 2
M BH = 0
d

2.2.2.2. Momenti savijanja u V ravni

l
M AV =0
L 160
M 1lV = -YAV 1 = -4147, 685 = -331814,8 [ Nmm] = M1dV
2 2
M BV = 0
d

10
 2.2.2.3. Ukupni momenti savijanja

M Al = 0

( -66154, 4 ) + ( -331814,8) = 338345,19 [ Nmm]

2 2
M 1l = M 1lH 2 + M 1lV 2 =

( -177760,8) + ( -331814,8 ) = 376430,56 [ Nmm ]

2 2
M 1d = M 1dH 2 + M 1dV 2 =
M Bd = 0

2.2.2.4. Dijagram momenata

A 1 B S1
2

H ravan

V ravan

uvijanje

2.2.3. Merodavni momenti za proraun vratila I

2.2.3.1. Merodavni moment u osloncima

M iS1 = M iB = T1 = 636620 [ Nmm ]

M iA = 0

2.2.3.2. Merodavni moment na mestu zupanika

2
a
M iz1 = M 1
d2
+0
T1
2
gde je:
a 0 - koeficijent svoenja uvijanja na savijanje
s D( -1)
a0 =
t D( 0)
Prema tabeli 1. (PRILOG) , a za materijal vratila .0545
N N
s D( -1) = ( 220 270 ) 2 = 245 2
mm mm
N N
t D( 0) = ( 170 240 ) 2 = 205 2
mm mm

11
 245
a0 = = 1, 2
205
2
1, 2
M iz1 = 376430,56 + 636620 = 383822, 42 [ Nmm ]
2

2.2.4. Dimenzionisanje vratila I

2.2.4.1. Dimenzionisanje vratila u osloncima i na mestu spojnice

16
T1
diB = d iS1 = 3
pt du
gde je:
t du - dozvoljeni napon na uvijanje
t D( 0)
t du =
su
su stepen sigurnosti za uvijanje
Ako uzmemo da je su=3, onda je
205 N
t du = = 68,33 2
3 mm
16 636620
diB = diS1 = 3 = 36, 2 [ mm]
p 68,33
Idealni prenik uveavamo do 20% zbog oslabljenja usled usecanja leba za klin na mestu
spojnice.
diS1 = 36, 2 1, 2 = 43, 44 [ mm ] , usvajam diS1 = 40 [ mm ]
Za prenik u osloncu A usvajamo istu vrednost prenika kao i u osloncu B da bi leajevi u
osloncima A i B bili isti i da bi se vratilo lake obradilo. U tabeli 2.6 (str. 57. ME2) moemo videti
standardne mere leajeva, pa, vodei rauna o mogunosti montae
usvajam d A = d B = d S1 = 40 [ mm ]

2.2.4.2. Dimenzionisanje vratila na mestu zupanika

32
M iz1
diz1 = 3
p
s ds
gde je
s ds - dozvoljeni napon na savijanje
s D ( -1)
s ds =
ss
ss stepen sigurnosti za savijanje
Ako uzmemo da je ss=4, onda je
245 N
s ds = = 61, 25 2
4 mm
32 383822, 42
diz1 = 3 = 39,96 [ mm ]
p 61, 25
Idealni prenik uveavamo za 20% zbog oslabljenja usled usecanja leba za klin.
diz1 = 39,96 1, 2 = 47,95 [ mm ]
Usvajam d z1 = 50 [ mm ]

12
 2.2.5. Provera vratila I

Proraunato vratilo izgleda ovako

4 3 2
1

dz1z1

dS1
dA

dB
4 3 2
1
S obzirom na oblik vratila i njegovo optereenje neophodna je provera kritinih napona u
presecima, 3-3 i 1-1. Presek 4-4 optereen je samo na savijanje, a nema ni oslabljenja preseka, pa
zavrna kontrola vrstoe nije neophpdna, kao i kod preseka 2-2, koji je optereen samo na uvijanje.

2.2.5.1. Provera vratila u preseku 3-3

2.2.5.1.1. Izbor klina za vezu sa zupanikom

Za prenik vratila d z1 = 50 [ mm] i klin bez nagiba visoki, prema JUS M.C2.060 (Tabela 2
PRILOG)
- irina klina b = 14 [ mm ]
- visina klina h = 9 [ mm ]
- dubina leba osovine t = 5,5 [ mm ]
+0,2

leb u glavini t1 = 3, 6 [ mm ]
+0,2
-
- zaobljenje klina r = 0,5 [ mm]
- zaobljenje leba za klin r1 = 0,5 [ mm ]

2.2.5.1.2.Napon savijanja

M 1d
ss =
W
gde je
W [mm3] otporni moment preseka
b
t

dz1

p
d z1 3 bt2 p 503 14
5,52
W= - = - = 12201, 26
mm3

32 6 32 6

13
 376430,56 N
ss = = 30,85 2
12201, 26 mm

2.2.5.1.3. Napon uvijanja

T1
tu =
Wp
gde je:
Wp [mm3] polarni otporni moment preseka
Wp = 2 W = 2 12201, 26 = 24402,52
mm3

636620 N
tu = = 26, 09 2
24402,52 mm

2.2.5.1.4. Stepen sigurnosti prema savijanju

s D( -1)
x1
x2
ss =
k
ss
gde je:
x1 - faktor apsolutnih dimenzija mainskog dela
Prema tabeli 3. (PRILOG) a za d z1 = 50 [ mm ] , za savijanje i za .0545 (ugljenini elik)
x1 = 0,81 .
x 2 - faktor stanja povrina mainskog dela
Prema tabeli 4. (PRILOG), a za fino struganje i zateznu vrstou Rm=(500 do
600) [N/mm2] (Prema tabeli 1. (PRILOG))
x 2 = (0,95do0,98)do(0,9do0,95) = 0,965 do0,925 = 0,945 .
k - efektivni faktor koncentracije napona
k = ( a k - 1)
hk + 1
gde je:
a k - geometrijski faktor koncentracije napona
r 0,5
Prema dijagramu na sl. 5.39. (str. 147. Ma. Kon. Vitas) za = = 0, 09 0,1 za vratilo
t 5,5
punog krunog preseka izloeno savijanju a k = 3, 6 .
hk - faktor osetljivosti materijala na koncentraciju napona
Prema tabeli 5. (PRILOG) za materijal vratila .0545 (obini konstrukcioni elik)
hk = 0, 4 0,85 = 0, 625 .
k = ( 3, 6 - 1)
0, 625 + 1 = 2, 625
245 0,81
0,945
ss = = 2,32
2, 625
30,85

2.2.5.1.5. Stepen sigurnosti prema uvijanju

t D( 0)
x1
x2
st =
k
tu
Prema tabeli 3. (PRILOG) a za d z1 = 50 [ mm ] , za uvijanje i za .0545 (ugljenini elik)
x1 = 0, 76 .

14
 205 0, 76
0,945
st = = 1, 7
2, 625 26, 09

2.2.5.1.6. Stepen sigurnosti vratila u preseku 3-3

ss
st 2,32
1, 7
s= = = 1,37 , to ne zadovoljava, jer treba da je izmeu 1,5 i 3.
ss 2 + st 2 2,322 + 1, 7 2
Poto je materijal vratila definisan zadatkom, znai da stepen sigurnosti moemo poveati
jedino poveanjem prenika vratila, pa usv. d z1 = 55 [ mm]

2.2.5.1.7. Ponovni izbor klina i provera

Za prenik vratila d z1 = 55 [ mm] i klin bez nagiba visoki, prema JUS M.C2.060 (Tabela 2.
PRILOG)
- irina klina b = 16 [ mm ]
- visina klina h = 10 [ mm ]
- dubina leba osovine t = 6, 2
+0,2
[ mm]
leb u glavini t1 = 3,9 [ mm ]
+0,2
-
- zaobljenje klina r = 0,5 [ mm]
- zaobljenje leba za klin r1 = 0,5 [ mm ]

p
d z1 3 bt2 p 553 18
6, 22
W= - = - = 16218,51
mm3

32 6 32 6

M 1d 376430,56 N
ss = = = 23, 21 2
W 16218,51 mm

Wp = 2
W = 2
16218,51 = 32437, 02
mm3

T1 636620 N
tu = = = 19, 63 2
W p 32437,02 mm

Prema tabeli 3. (PRILOG) a za d z1 = 55 [ mm ] , za savijanje i za .0545 (ugljenini elik)
x1 = 0,81 0,78 = 0,795 .
r 0,5
Prema dijagramu na sl. 5.39. (str. 147. Ma. Kon. Vitas) za = = 0, 08 za vratilo punog
t 6, 2
krunog preseka izloeno savijanju a k = 3, 7 .
k = ( a k - 1)
hk + 1 = ( 3, 7 - 1)
0, 625 + 1 = 2, 69

s D( -1)
x1
x2 245
0, 795 0,945
ss = = = 2,95
k
ss 2, 69 23, 21
Prema tabeli 3. (PRILOG) a za d z1 = 55 [ mm ] , za uvijanje i za .0545 (ugljenini elik)
x1 = 0, 76 0, 74 = 0, 75 .

t D( 0)
x1
x2 205 0, 75
0,945
st = = = 2, 75
k
tu 2, 69 19, 63
15
 ss
st 2,95
2, 75
s= = = 2, 01 , to zadovoljava, jer treba da je izmeu 1,5 i 3.
ss 2 + st 2 2,952 + 2, 752

2.2.5.2. Provera vratila u preseku 1-1

2.2.5.2.1. Izbor klina za vezu sa spojnicom

Za prenik vratila d S1 = 40 [ mm ] i klin bez nagiba visoki, prema JUS M.C2.060 (Tabela 2.
PRILOG)
- irina klina b = 12 [ mm ]
- visina klina h = 8 [ mm ]
- dubina leba osovine t = 4,9
+0,2
[ mm]
leb u glavini t1 = 3, 4 [ mm ]
+0,2
-
- zaobljenje klina r = 0,5 [ mm]
- zaobljenje leba za klin r1 = 0,5 [ mm ]

2.2.5.2.2. Napon uvijanja

T1
tu =
Wp
p
d S1 3 bt2 p 403 12
4,92
W= - = - = 6235,165
mm3

32 6 32 6

Wp = 2
W = 2
6235,165 = 12470,33
mm3

636620 N
tu = = 51, 05 2
12470,33 mm

2.2.5.2.3. Stepen sigurnosti prema uvijanju

t D( 0)
x1
x2
st =
k
tu
Prema tabeli 3. (PRILOG) a za d = 40 [ mm ] , za uvijanje i za .0545 (ugljenini elik)
x1 = 0, 78 .
Prema tabeli 4. (PRILOG), a za fino struganje i zateznu vrstou Rm=(500 do
600) [N/mm2] (Prema tabeli 1. PRILOG )
x 2 = (0,95do0,98)do(0,9do0,95) = 0,965 do0,925 = 0,945 .
k = ( a k - 1)
hk + 1
r 0,5
Prema dijagramu na sl. 5.39. (str. 147. Ma. Kon. Vitas) za = = 0,1 za vratilo punog
t 4,9
krunog preseka izloeno savijanju a k = 3, 6 .
Prema tabeli 5. (PRILOG) za materijal vratila .0545 (obini konstrukcioni elik)
hk = 0, 4 0,85 = 0, 625 .
k = ( 3, 6 - 1)
0, 625 + 1 = 2, 625
205 0, 78
0,945
st = s = = 1,13 , to zadovoljava, jer treba da je vei od 1.
2, 625 51, 05

16
 2.2.6. Provera klinova na vratilu I
2.2.6.1. Provera klina za vezu sa zupanikom
2.2.6.1.1. Izbor klina

Za vezu vratila sa zupanikom 1, gde je prenik vratila d z1 = 55 [ mm] izabran je klin

sledeih geometrijskih karakteristika:
- irina klina b = 16 [ mm ]
- visina klina h = 10 [ mm ]
- dubina leba osovine t = 6, 2
+0,2
[ mm]
- leb u glavini t1 = 3,9 [ mm]
+0,2

- zaobljenje klina r = 0,5 [ mm]

- zaobljenje leba za klin r1 = 0,5 [ mm ] .
Imajui u vidu da je irina zupanika 1 b1=100[mm] usvajam standardnu duinu klina
l=80[mm] prema JUS M.C2.060 (Tabela 2. PRILOG).
Onda je korisna duina klina lk = l - b = 80 - 16 = 64 [ mm]

2.2.6.1.2. Srednji povrinski pritisak

F
p=
Ap
gde je:
F[N] obimna sila na klinu
2 T1 636620
F= = = 11574,91[ N ]
d z1 55
Ap[mm2] povrina optereena na povrinski pritisak
( h - t ) = 64
Ap = lk ( 10 - 6, 2 ) = 243, 2
mm2

11574,91 N
p= = 47,59 2
243, 2 mm

2.2.6.1.3. Stepen sigurnosti klina protiv povrinskog razaranja

1, 2 Re
s=
p
gde je:
Re[N/mm2] napon teenja
Za materijal klina biram isti elik kao i za vratilo, pa je prema tabeli 1. (PRILOG) za .0545
N
i d=dz1=55[mm] Re = 280 2
mm
1, 2 280
s= = 7, 06 , to je vee od minimalnog (smin=3)
47,59

2.2.6.1.4. Napon pri smicanju

F
ts =
As
gde je:
17
As - povrina optereena na smicanje
mm 2

As = b
lk = 16
64 = 1024
mm 2

11574,91 N
ts = = 11,3 2
1024 mm

2.2.6.1.5. Stepen sigurnosti klina protiv razaranja pri smicanju

0,8 Re 0,8
280
s= = = 19,82 , to je vee od minimalnog (smin=2)
ts 11,3

2.2.6.2. Provera klina za vezu sa spojnicom

2.2.6.2.1. Izbor klina

Za vezu vratila sa spojnicom, gde je prenik vratila d S1 = 40 [ mm ] izabran je klin sledeih

geometrijskih karakteristika:
- irina klina b = 12 [ mm ]
- visina klina h = 8 [ mm ]
- dubina leba osovine t = 4,9
+0,2
[ mm]
leb u glavini t1 = 3, 4 [ mm ]
+0,2
-
- zaobljenje klina r = 0,5 [ mm]
- zaobljenje leba za klin r1 = 0,5 [ mm ]
Za standardnu duinu klina usvajam l=90[mm] prema JUS M.C2.060 (Tabela 2. PRILOG)
b 12
Onda je korisna duina klina lk = l - = 90 - = 84 [ mm ]
2 2

2.2.6.1.2. Srednji povrinski pritisak

F
p=
Ap
gde je:
F[N] obimna sila na klinu
2 T1 636620
F= = = 15915,5 [ N ]
d S1 40
Ap[mm2] povrina optereena na povrinski pritisak
( h - t ) = 84
Ap = lk ( 8 - 4,9 ) = 260, 4
mm 2

15915,5 N
p= = 61,12 2
260, 4 mm

2.2.6.1.3. Stepen sigurnosti klina protiv povrinskog razaranja

1, 2 Re
s=
p
gde je:
Re[N/mm2] napon teenja

18
 Za materijal klina biram isti elik kao i za vratilo, pa je prema tabeli 1. (PRILOG) za .0545
N
i d=dz1=55[mm] Re = 280 2
mm
1, 2
280
s= = 5,5 , to je vee od minimalnog (smin=3)
61,12

2.2.6.1.4. Napon pri smicanju

F
ts =
As
gde je:
As - povrina optereena na smicanje
mm 2

As = b
lk = 12
84 = 1008
mm 2

15915,5 N
ts = = 15, 79 2
1008 mm

2.2.6.1.5. Stepen sigurnosti klina protiv razaranja pri smicanju

0,8 Re 0,8 280

s= = = 14,19 , to je vee od minimalnog (smin=2)
ts 15, 79

2.3. Otpori oslonaca, momenti i dimenzionisanje vratila II

2.3.1. Otpori oslonaca vratila II
2.3.1.1. Otpori oslonaca vratila II u H ravni

X i =0
X CH - Fa 2 = 0
X CH = Fa 2 = 1165,84 [ N ]
M CH =0
L d
- Fr 2 2 + Fa 2 w 2 + YDH
L2 = 0
2 2
160 307,99
3048,94 - 1165,84
YDH = 2 2 = 402,385 [ N ]
160
Yi = 0
YCH - Fr 2 + YDH = 0
YCH = 3048,94 - 402,385 = 2646,55 [ N ]

2.3.1.2. Otpori oslonaca vratila II u V ravni

M DV =0
L
- Ft 2 2 + YDV
L2 = 0
2
160
8295,37
YDV = 2 = 4147, 685 [ N ]
160
19
 Y = 0
i

YCV - Ft 2 + YDV = 0
YCV = -4147, 685 + 8295,37 = 4147, 685 [ N ]

2.3.2. Momenti savijanja vratila II

2.3.2.1. Momenti savijanja u H ravni
l
M CH =0
L 160
M 2l H = YCH 2 = 2646,55 = 211724 [ Nmm ]
2 2
L 160
M 2dH = YDH 2 = 402,385 = 32190,8 [ Nmm ]
2 2
M DH = 0
d

2.3.2.2. Momenti savijanja u V ravni

l
M CV =0
L 160
M 2l V = YCV 2 = 4147, 685 = 331814,8 [ Nmm ] = M 2dV
2 2
M DV = 0
d

2.3.2.3. Ukupni momenti savijanja

M Cl = 0
M 2l = M 2l H 2 + M 2l V 2 = 2117242 + 331814,82 = 393609, 09 [ Nmm ]
M 2d = M 2dH 2 + M 2dV 2 = 32190,82 + 331814,82 = 333372, 63 [ Nmm ]
M Dd = 0

2.3.2.4. Dijagram momenata

S2 C 2 D
L1 2

H ravan

V ravan

uvijanje

20
 2.3.3. Merodavni momenti za proraun vratila
2.3.3.1. Merodavni moment u osloncima

M iS2 = M iC = T2 = T1 1, 61 = 1024958, 2 [ Nmm ]

i = 636620
M iD = 0

2.3.3.2. Merodavni moment na mestu zupanika

2 2
a 1, 2
M iz2 = M +0
T2 = 393609, 092 +
l2
2 1024958, 2 = 730152, 22 [ Nmm ]
2 2

2.3.4. Dimenzionisanje vratila

2.3.4.1. Dimenzionisanje vratila u osloncima i na mestu spojnice

16 T2 16 1024958, 2
diC = diS2 = 3 =3 = 42, 43 [ mm ]
p t du p 68,33
Idealni prenik uveavamo do 20% zbog oslabljenja usled usecanja leba za klin na mestu
spojnice.
1, 2 = 50,92 [ mm ] ,
diS2 = 42, 43 usvajam diS1 = 52 [ mm ]
Za prenik u osloncu D usvajamo istu vrednost prenika kao i u osloncu C da bi leajevi u
osloncima C i D bili isti i da bi se vratilo lake obradilo. U tabeli 2.6 (str. 57. ME2) moemo videti
standardne mere leajeva, pa, vodei rauna o mogunosti montae
usvajam dC = d D = d S2 = 55 [ mm ]

2.3.4.2. Dimenzionisanje vratila na mestu zupanika

32
M iz232 730152, 22
diz2 = 3 = 3 = 49,52 [ mm ]
p s ds p 61, 25
Idealni prenik uveavamo za 20% zbog oslabljenja usled usecanja leba za klin.
1, 2 = 59, 42 [ mm ]
diz2 = 49,52
Usvajam d z2 = 60 [ mm]

2.3.5. Provera vratila II

Proraunato vratilo izgleda ovako

4 3 2
1
dz2
dC

dD
dS2

4 2
1
3
21
 S obzirom na oblik vratila i njegovo optereenje neophodna je provera kritinih napona u
presecima, 4-4 i 2-2. Presek 1-1 optereen je samo na savijanje, a nema ni oslabljenja preseka, pa
zavrna kontrola vrstoe nije neophpdna, kao i kod preseka 3-3, koji je optereen samo na uvijanje.

2.3.5.1. Provera vratila u preseku 2-2

2.3.5.1.1. Izbor klina za vezu sa zupanikom

Za prenik vratila d z2 = 60 [ mm ] i klin bez nagiba visoki, prema JUS M.C2.060 (Tabela 2.
PRILOG)
- irina klina b = 18 [ mm ]
- visina klina h = 11[ mm ]
- dubina leba osovine t = 6,8 [ mm ]
+0,2

leb u glavini t1 = 4,3 [ mm ]

+0,2
-
- zaobljenje klina r = 0,5 [ mm]
- zaobljenje leba za klin r1 = 0,5 [ mm ]

2.3.5.1.2.Napon savijanja

p
d z2 3
bt2 p 603 14 6,82
W= =- - = 21097,85
mm3

32 6 32 6
M 2l 436877,18 N
ss = = = 20, 71 2
W 21097,85 mm

2.3.5.1.3. Napon uvijanja

Wp = 2
W = 2
21097,85 = 42195, 7
mm3

T2 1024958, 2 N
tu = = = 24, 29 2
Wp 42195, 7 mm

2.3.5.1.4. Stepen sigurnosti prema savijanju

s D( -1)
x1
x2
ss =
k
ss
Prema tabeli 3. (PRILOG) a za d z2 = 60 [ mm] , za savijanje i za .0545 (ugljenini elik)
x1 = 0, 78 .
Prema tabeli 4. (PRILOG), a za fino struganje i zateznu vrstou Rm=(500 do
600) [N/mm2] (Prema tabeli 1. PRILOG )
x 2 = (0,95do0,98)do(0,9do0,95) = 0,965 do0,925 = 0,945 .
k = ( a k - 1)
hk + 1
r 0,5
Prema dijagramu na sl. 5.39. (str. 147. Ma. Kon. Vitas) za = = 0, 07 za vratilo punog
t 6,8
krunog preseka izloeno savijanju a k = 3,8 .
Prema tabeli 5. (PRILOG) za materijal vratila .0545 (obini konstrukcioni elik)
hk = 0, 4 0,85 = 0, 625 .
k = ( 3,8 - 1)
0,625 + 1 = 2, 75

22
 245 0,78
0,945
ss = = 3,17
2, 75
20, 71

2.3.5.1.5. Stepen sigurnosti prema uvijanju

t D( 0)
x1
x2
st =
k
tu
Prema tabeli 3. (PRILOG) a za d z2 = 60 [ mm] , za uvijanje i za .0545 (ugljenini elik)
x1 = 0, 74 .
205 0, 74
0,945
st = = 2,15
2, 75 24, 29

2.3.5.1.6. Stepen sigurnosti vratila u preseku 2-2

ss
st 3,17
2,15
s= = = 1, 78 , to zadovoljava, jer treba da je izmeu 1,5 i 3.
ss 2 + st 2 3,17 2 + 2,152

2.3.5.2. Provera vratila u preseku 4-4

2.3.5.2.1. Izbor klina za vezu sa spojnicom

Za prenik vratila d S2 = 55 [ mm] i klin bez nagiba visoki, prema JUS M.C2.060 (Tabela 1.
PRILOG)
- irina klina b = 16 [ mm ]
- visina klina h = 10 [ mm ]
- dubina leba osovine t = 6, 2
+0,2
[ mm]
leb u glavini t1 = 3,9 [ mm ]
+0,2
-
- zaobljenje klina r = 0,5 [ mm]
- zaobljenje leba za klin r1 = 0,5 [ mm ] .

2.3.5.2.2. Napon uvijanja

T2
tu =
Wp
p
d S2 3 bt2 p 553 16
6, 22
W= - = - = 16231,32
mm3

32 6 32 6

Wp = 2
W = 2
6235,165 = 32462, 64
mm3

1024958, 2 N
tu = = 31,57 2
32462, 64 mm

2.3.5.2.3. Stepen sigurnosti prema uvijanju

t D( 0)
x1
x2
st =
k
tu

23
 Prema tabeli 3. (PRILOG) a za d z1 = 55 [ mm ] , za savijanje i za .0545 (ugljenini elik)
x1 = 0,81 0,78 = 0,795 .

Prema tabeli 4. (PRILOG), a za fino struganje i zateznu vrstou Rm=(500 do

600) [N/mm2] (Prema tabeli 1. PRILOG )
x 2 = (0,95do0,98)do(0,9do0,95) = 0,965 do0,925 = 0,945 .
r 0,5
Prema dijagramu na sl. 5.39. (str. 147. Ma. Kon. Vitas) za = = 0, 08 za vratilo punog
t 6, 2
krunog preseka izloeno savijanju a k = 3, 7 .
k = ( a k - 1)
hk + 1 = ( 3, 7 - 1)
0, 625 + 1 = 2, 69
Prema tabeli 5. (PRILOG) za materijal vratila .0545 (obini konstrukcioni elik)
hk = 0, 4 0,85 = 0, 625 .
205 0, 795
0,945
st = s = = 1,86 , to zadovoljava, jer treba da je vei od 1.
2,625 31,57

2.3.6. Provera klinova na vratilu II

2.3.6.1. Provera klina za vezu sa zupanikom
2.3.6.1.1. Izbor klina

Za vezu vratila sa zupanikom 2, gde je prenik vratila d z2 = 60 [ mm ] izabran je klin

sledeih geometrijskih karakteristika:
- irina klina b = 18 [ mm ]
- visina klina h = 11[ mm ]
- dubina leba osovine t = 6,8 [ mm ]
+0,2

leb u glavini t1 = 4,3 [ mm ]

+0,2
-
- zaobljenje klina r = 0,5 [ mm]
- zaobljenje leba za klin r1 = 0,5 [ mm ]
Imajui u vidu da je irina zupanika 2 b2=96[mm] usvajam standardnu duinu klina
l=80[mm] prema JUS M.C2.060 (Tabela 1. PRILOG).
Onda je korisna duina klina lk = l - b = 80 - 18 = 62 [ mm ]

2.3.6.1.2. Srednji povrinski pritisak

F
p=
Ap
gde je:
2 T2 1024958, 2
F= = = 17082, 64 [ N ]
d z2 60
( h - t ) = 62
Ap = lk ( 11 - 6,8 ) = 260, 4
mm 2

17082, 64 N
p= = 65, 6 2
260, 4 mm

2.3.6.1.3. Stepen sigurnosti klina protiv povrinskog razaranja

1, 2 Re
s=
p
24
 1, 2
280
s= = 5,12 , to je vee od minimalnog (smin=3)
65,6

2.3.6.1.4. Napon pri smicanju

F
ts =
As
gde je:
As = b lk = 18
62 = 1116
mm 2

17082,64 N
ts = = 15,31 2
1116 mm

2.3.6.1.5. Stepen sigurnosti klina protiv razaranja pri smicanju

0,8 Re 0,8
280
s= = = 14, 63 , to je vee od minimalnog (smin=2)
ts 15,31

2.3.6.2. Provera klina za vezu sa spojnicom

2.3.6.2.1. Izbor klina

Za vezu vratila sa spojnicom, gde je prenik vratila d S2 = 55 [ mm] izabran je klin sledeih
geometrijskih karakteristika:
- irina klina b = 16 [ mm ]
- visina klina h = 10 [ mm ]
- dubina leba osovine t = 6, 2
+0,2
[ mm]
- leb u glavini t1 = 3,9 [ mm]
+0,2

- zaobljenje klina r = 0,5 [ mm]

- zaobljenje leba za klin r1 = 0,5 [ mm ] .
Za standardnu duinu klina usvajam l=90[mm] prema JUS M.C2.060 (Tabela 1. PRILOG)
b 16
Onda je korisna duina klina lk = l - = 90 - = 82 [ mm ]
2 2

2.3.6.1.2. Srednji povrinski pritisak

F
p=
Ap
gde je:
2 T2 1024958, 2
F= = = 18635,6 [ N ]
d S2 55
( h - t ) = 82
Ap = lk ( 10 - 6, 2 ) = 311, 6
mm 2

18635, 2 N
p= = 59,8 2
311, 6 mm

25
2.3.6.1.3. Stepen sigurnosti klina protiv povrinskog razaranja

1, 2 Re
s=
p
1, 2 Re 1, 2
280
s= = = 5, 62 , to je vee od minimalnog (smin=3)
p 59,8

2.3.6.1.4. Napon pri smicanju

F
ts =
As
gde je:
As = b lk = 16
82 = 1312
mm 2

18635, 6 N
ts = = 14, 2 2
1312 mm

2.3.6.1.5. Stepen sigurnosti klina protiv razaranja pri smicanju

0,8 Re 0,8 280

s= = = 15, 77 , to je vee od minimalnog (smin=2)
ts 14, 2

26
 2. Izbor i provera leaja
Izbor leaja
Za izbor vrste leaja potreban nam je odnos aksijalnih i radijalnih sila.
U osloncu A:
FrA = YAH 2 + YAV 2 = 826,932 + 4147, 6852 = 4229,31[ N ]
FaA = X AH = 1165,84 [ N ]
FaA 1165,84
pa je = = 0, 276 .
FrA 4229,31
U osloncu D:
FrC = YCH 2 + YCV 2 = 2521,882 + 4147, 6852 = 4854,19 [ N ]
FaC = X CH = 1165,84 [ N ]
FaC 1165,84
pa je = = 0, 24 .
FrC 4854,19
Poto je odnos Fa/Fr u osloncima A i C manji od 0,33, a u osloncima B i D javljaju se samo
radijalne sile, u sva etiri oslonca biram prstenasti kuglini jednoredi radijalni leaj tipa BC
(6) (str. 41. ME2).

Provera leaja u osloncu A

Nazivni vek trajanja leaja

a
C f 6
L = t 10 obrtaja

F
gde je:
C[kN] - dinamika mo noenja leaja
Za d A = 40 [ mm] i leaj 60, prema tabeli 2.8. (str. 59. ME2) C = 12, 7 [ kN ] .
ft temperaturni factor smanjenja nosivosti
Za t do 100[oC], prema str. 46. ME2 ft=1.
F[kN] ekvivalentno optereenje leaja
F=X FrA + Y
FaA
gde je:
X faktor radijalnog optereenja
Y faktor aksijalnog optereenja
Prema tabeli 2.1. (str.45. ME2) za oitavanje faktora X i Y potrebni su odnosi FaA/C0 i
FaA/FrA, gde je C0[kN] statika mo noenja leaja.
Prema tabeli 2.8 (str. 59 ME2) za d A = 40 [ mm ] i leaj 60 C0=9,4[kN]
F 1165,84
e = aA = = 0,124
C0 9, 4 103
FaA
= 0, 276
FrA
Prema tabeli 2.1 (str. 45. ME2) za leaj 60, e=0,124 i FaA/FrA>e
X=0,56, a Y=1,45
a- faktor vrste kotrljajnog tela
Za kugline leaje a=3 prema str. 44. ME2.
F = 0,56 1165,84 = 4117,17 [ N ]
4229,31 + 1, 45
3
1
103
12, 7
L= = 29,35
106 obrtaja

4117,17
27
Vek leaja u asovima

106 L 106 29,35

Lh = = = 509,56 [ h ] , to ne zadovoljava jer je potreban radni vek leaja za
60 n1 60
960
reduktore Lh=(800045000)[h], prema str. 46. ME2.

Ponovni izbor leaja

Usvajam leaj 64, gde je, za d A = 40 [ mm ] , prema tabeli 2.8 (str. 59. ME2) C=51,5[kN].

Nazivni vek leaja

a 3
C f t 51,5 1
103
L= = = 1957,155
106 obrtaja

F 4117,17

Vek leaja u asovima

106 L 106
1957,155
Lh = = = 33978,39 [ h ] , to zadovoljava
60 n1 60
960

Provera leaja u osloncu B

Nazivni vek trajanja leaja

a
C f 6
L = t 10 obrtaja

F
F=X FrB + Y
FaB
FaB = 0 [ N ]
FrB = YBH 2 + YBV 2 = 2222, 012 + 4147, 6852 = 4705,38 [ N ]
F = 0,56 0 = 2635, 01[ N ]
4705,38 + 1, 45
Usvajam leaj 64, gde je, za d B = 40 [ mm ] , prema tabeli 2.8 (str. 59. ME2) C=51,5[kN].
3
51,5 1
103
L= = 7465, 77
106 obrtaja

2635, 01

Vek leaja u asovima

106 L 106
7465, 77
Lh = = = 129614, 06 [ h ] , to zadovoljava
60 n1 60
960

Provera leaja u osloncu C

Nazivni vek trajanja leaja

a
C f 6
L = t 10 obrtaja

F

28
 F=X
FrC + Y
FaC
F = 0,56 1165,84 = 4408,81[ N ]
4854,19 + 1, 45
Usvajam leaj 62, gde je, za dC = 55 [ mm ] , prema tabeli 2.8 (str. 59. ME2) C=32,5[kN].
3
32,5 1
103
L= = 400,58
106 obrtaja

4408,81

Vek leaja u asovima

106 L 106
400,58
Lh = = = 11196, 74 [ h ] , to zadovoljava
60 n2 60 596, 27

Provera leaja u osloncu D

Nazivni vek trajanja leaja

a
C f 6
L = t 10 obrtaja

F
F=X FrD + Y
FaD
FaD = 0 [ N ]
FrD = YDH 2 + YDV 2 = 527, 062 + 4147, 6852 = 4181, 04 [ N ]
F = 0,56 0 = 2341,38 [ N ]
4181, 04 + 1, 45
Usvajam leaj 62, gde je, za d D = 55 [ mm ] , prema tabeli 2.8 (str. 59. ME2) C=32,5[kN].
3
32,5 1
103
L= = 2674, 45
106 obrtaja

2341,38

Vek leaja u asovima

106 L 106 2674, 45

Lh = = = 74754,99 [ h ] , to zadovoljava
60 n1 60
596, 27

29
 3. Izbor i provera spojnice
5.1. Izbor spojnice

Prema tabeli 3.1. (str. 67. ME2) i prema slici 3.2. (str. 66. ME2), a za T1=636,62[Nm] i
dS1=40[mm], usvajam:
d n = 40 [ mm] ; d s = 150 [ mm ] ; D0 = 120 [ mm ] ; d1 = 90 [ mm ] ; d k = 70 [ mm ] ; dH 7 = ( 32 50 ) [ mm ] ; l1 = 75 [ mm ] ; l2 = 20 [ mm ] ;

sa vijcima prema JUS M.B1.061, z = 4kom.; M 12 65 ( d l ) ; d o H 7 = 13 [ mm ]

5.2.Provera spojnice
5.2.1. Obimna sila koja izazivanapon smicanja u poprenom preseku jednog vijka

2T1 xr
Ft1 =
D0 z
gde je:
T1=636620[Nmm]
x r - koeficijent neravnomernosti optereenja
Prema str. 67 ME2, x r = 1, 2 1, 4
usv. x r = 1,3
2636620 1,3
Ft1 = = 3448,36 [ N ]
120 4

5.2.2. Napon smicanja u poprenom preseku stabla vijka

Ft1
ts =
As
gde je:
2
As[mm ] povrina poprenog preseka vijka izloena smicanju
p 132
do 2 p
As = = = 132, 73
mm 2

4 4
3448,36 N
ts = = 25,98 2
132, 73 mm
Ako za materijal vijaka usvojimo .4.6, onda je prema tabeli 6. (PRILOG), Re=240[N/mm2].
Uobiajeni stepen sigurnosti je s=3.
Dozvoljeni napon smicanja je
R 240 N
t sd = e = = 80 2 >ts, to znai da napon smicanja zadovoljava.
s 3 mm

5.2.3. Korekcija klina za vezu sa spojnicom

Usvojena je standardna duina klina l=90[mm], a duina spojnice je l1=75[mm]. Poto su

stepeni sigurnosti klina znatno vei, ima mogunosti za korekciju.
Za standardnu duinu klina usvajam l=70[mm] prema JUS M.C2.060 (Tabela 1. PRILOG)
b 16
Onda je korisna duina klina lk = l - = 70 - = 62 [ mm ]
2 2

5.2.3.1. Srednji povrinski pritisak

30
 F
p=
Ap
gde je:
2 T2 1024958, 2
F= = = 18635,6 [ N ]
d S2 55
( h - t ) = 62
Ap = lk ( 10 - 6, 2 ) = 235, 6
mm2

18635, 2 N
p= = 79,1 2
235, 6 mm

5.2.3.2. Stepen sigurnosti klina protiv povrinskog razaranja

1, 2 Re
s=
p
1, 2 Re 1, 2
280
s= = = 4, 25 , to je vee od minimalnog (smin=3)
p 79,1

5.2.3.3. Napon pri smicanju

F
ts =
As
gde je:
As = b lk = 16
62 = 992
mm 2

18635, 6 N
ts = = 18, 79 2
992 mm

5.2.3.4. Stepen sigurnosti klina protiv razaranja pri smicanju

0,8 Re 0,8 280

s= = = 11,92 , to je vee od minimalnog (smin=2)
ts 18, 79

31