Arthur Schopenhauer (alemn, 1788-1860)

Pesimista (considera que vivimos no peor dos mundos

posibles), msico (de frauta), misntropo (insulta ao seu
can chamndolle ser humano), paranoico (dorme cunha
pistola debaixo da almofada). Como remedio do mundo,
5 invita a practicar a compaixn, as belas artes e a extincin
de todo desexo dun mesmo. Pensa como Platn que a
filosofa cobrou mala fama porque os que a exercen non
son dignos dela, pois non se lle deberan acercar os
bastardos, senn os ben nacidos. (Repblica, VII)
10
Que a filosofa se ensine nas universidades
algo que a ela lle resulta en varios sentidos
proveitoso. Con iso recibe unha existencia
pblica e o seu estandarte plntase ante os
15 ollos dos homes. Pero o principal beneficio desta circunstancia ser
que algunha mente nova e capaz a coecer e verase impulsada a
estudala. Entrementres hai que recoecer que o capacitado para o
seu estudo, e precisamente por iso o que a necesita, tamn a pode
encontrar e coecer por outros camios. Pois aquilo que se ama e
20 para o que se naceu encntrase doadamente: almas afns xa
sadanse dende a distancia. A algun as un libro de calquera
filsofo autntico que lle caia nas mans lle estimular dun xeito
mis poderosa e eficaz que a leccin dun catedrtico de filosofa,
como se adoita impartir hoxe. Tamn se debera ler con dilixencia a
25 Platn nos institutos de ensino media, porque o estimulante mis
eficaz do intelecto filosfico. Pero en xeral cheguei conclusin de
que a mencionada utilidade da filosofa de ctedra se ve anulada
pola desvantaxe que a filosofa como profesin causa a filosofa
como libre investigacin da verdade.
30 Pois, para empezar, ningn goberno pagar un soldo a ningun
para refutar, xa sexa dunha forma directa ou indirecta, o que se
anuncia por miles dos seus sacerdotes ou profesores de relixin
dende os plpitos; pois algo parecido, na medida que tivese un
efecto, fara ineficaz aquela primeira organizacin. Posto que como
35 se sabe, os xuzos se anulan non s por oposicins contraditorias,
senn tamn polas meramente contrarias; por exemplo, ao xuzo a
rosa vermella non s reftao o de non vermella, senn,
tamn tanto ou en maior medida, o de amarela. De a o
principio a quen ensina outra cousa, rexitano. Pero por esta
1
40 circunstancia os filsofos de universidade encntranse nunha
situacin peculiar, e aqu quixera divulgar por unha vez o seu
segredo pblico. De aqu xorde aquel dito inxenuo dun catedrtico
de filosofa moi reputado, xa mencionado na mia crtica da
filosofa kantiana, no ano 1840: Se unha filosofa nega as ideas
45 fundamentais do cristianismo, ou falsa ou, ANDA QUE SEXA
CERTA, INSERVIBLE.
Entrementres, os filsofos de universidade, limitados ata tal
extremo, permanecen no asunto con bo nimo, pois en realidade ao
que aspiran en serio a gaar un soldo honesto para eles, as sas
50 mulleres e os seus fillos, e a adquirir certo prestixio ante a xente; en
cambio, o nimo fondamente conmovido dun filsofo de verdade,
que pon todo o seu entusiasmo na busca da clave que explique nosa
tan enigmtica como penosa existencia, cntase por eles entre os
seres mitolxicos, a non ser que ao encontrarse algunha vez cun
55 afectado como o descrito, lles pareza posudo dunha monomana.
Pois que coa filosofa se poida proceder cun afn tan serio e sincero
algo que, por regra xeral, quen menos o pode soar un docente,
ao igual que o mesmo Papa adoita ser o menos crente dos cristins.
En principio encontramos que dende sempre moi poucos filsofos
60 foron profesores de filosofa e, en proporcin, houbo anda menos
profesores de filosofa que fosen filsofos; por iso poderase dicir
que, ao igual que os corpos idioelctricos non son condutores da
electricidade, os filsofos non son profesores de filosofa.
Pois quen busca para si mesmo, as como para a sa esposa e
65 fillos un soldo decente, como pode consagrarse ao mesmo tempo
VERDADE? verdade, que sempre foi unha compaa perigosa, un
hspede nunca benvido, e que precisamente por iso se representa
na, porque non trae nada consigo, non reparte nada, senn que s
quere que a busquen por amor a ela mesma. A dous seores tan
70 diferentes, como son o mundo e a verdade, que s teen a inicial en
comn (en alemn Welt mundo e Wahrheit verdade),
non se lles pode servir ao mesmo tempo: esta intencin conduce
hipocrisa, adulacin, e ao finximento.
O peor de todo este asunto (...) o seguinte: intersalles que o
75 trivial e superficial se valore en algo. (...) Refrome artimaa
pcara de escribir dun xeito escuro, isto , incomprensible, no cal a
verdadeira sutileza estriba en dispoer de tal modo o seu galimatas

2
 que o lector crea que culpa sa se non o entende; mentres que o
autor sabe moi ben que por culpa sa, pois non ten nada que
80 comunicar que sexa comprensible, isto , que pensase con
claridade. Sen esta artimaa os seores Fichte e Schelling non
teran podido obter a sa pseudofama. Pero como se sabe, ningun
empregou en grao tan elevado e con tanta desvergonza este engano
como HEGEL.
85 Alentados por estes exemplos, case todo escritorzuelo miserable
intentou dende entn escribir con afectada escuridade, para que
pareza coma se non houbese palabras que puidesen expresar os
seus elevados ou profundos pensamentos. En vez de esforzarse por
todos os medios para que o lector o entenda, parece coma se lle
90 berrase en ton de broma: A que non adivias que estou a pensar
con isto que che digo! Cando aquel, en vez de responder vaite ao
demo e tirar o libro, esfrzase en van, ao final remata pensando
que o lido debe ser algo inaudito, algo que mesmo supera a sa
capacidade de comprensin, e chama o seu autor, elevando as
95 cellas, un pensador profundo.
superfluo mencionar aqu, pero non nos fartaremos nunca de
repetilo, que, pola contra, os bos escritores sempre se esforzan con
celo en invitar ao lector a que pense precisamente o que eles
mesmos pensaron; pois quen ten algo coherente que comunicar
100 coidar de que non se perda.
Que ningun se leva a engano, en todos os tempos, ao longo de
todo o planeta, existe unha conxura urdida pola mesma natureza de
todas as mentes mediocres, malas e necias, contra o esprito e a
intelixencia. Contra estes son fieis aliadas. Ou se tan inxenuo como
105 para pensar que esperan superioridade para recoecela, venerala
e proclamala, e logo verse degradada nada? Nada diso: cada un
gaba tanto como espera poder imitar. Ignorantes, e nada mis
que ignorantes, o que debe haber no mundo! Para que tamn ns
sexamos algo! Este o seu verdadeiro lema, e non deixar que os
110 capacitados prosperen neles un instinto natural como o no gato
o de cazar ratos.
De todo isto se deduce que para servilo s a ela e de xeito
incondicional, para filosofar de verdade, a tantas condicins se
engade unha mis, de forma case inevitable: que se ha de estar
115 sobre as propias pernas e non coecer ningn amo. SPINOZA era

3
 moi consciente disto, polo que rexeitou a ctedra que lle ofreceron.
O camio cara verdade longo e escarpado; ningun poder
percorrelo cun bloque no p, mis ben necesitaranse s. Por iso eu
estara a favor de que a filosofa cesase de ser un oficio; o sublime
120 da sa aspiracin non se corresponde con iso, como xa recoeceron
os antigos. Tamn Voltaire di con toda a razn: os homes de letras
que prestaron os maiores servizos ao reducido nmero de seres
pensantes repartidos polo mundo son os sabios illados, os
verdadeiros sabios, eses que se encerran nos seus gabinetes e que
125 nunca argumentaron nos bancos da universidade nin dixeron
verdades a medias nas academias, e tamn son os que case sempre
foron perseguidos. Toda axuda ofrecida filosofa dende fra
sospeitosa por natureza, pois o seu interese dunha ndole
demasiado elevada como para manter unha conexin sincera coa
130 actividade deste mundo malintencionado.
Arthur Schopenhauer, Sobre la filosofa universitaria, Parerga y
Paralipomena, pxs. 161-220.
Actividades
1. Sinala a correcta das tres alternativas posibles:
a) Que filosofa se ensine nas universidades , segundo Schopenhauer:
proveitoso ten s desvantaxes indiferente
b) Para Schopenhauer, o estimulante mis eficaz para o intelecto filosfico :
Hegel Platn Marx
c) A filosofa de ctedra prexudicial para a filosofa en canto investigacin:
metafsica relixiosa da verdade
d) Segundo Schopenhauer, ningn goberno pagar un soldo para refutar:
crenzas metafsicas crenzas relixiosas crenzas crticas
e) Para Schopenhauer, a verdade unha compaa:
tranquilizadora segura perigosa
f) Os malos escritores, segundo Schopenhauer, recorren :
claridade coherencia escuridade
g) As mentes mediocres conspiran, segundo Schopenhauer, contra:
a ignorancia a supersticin a intelixencia
h) O camio cara verdade :
libre de obstculos curto longo e con obstculos
2. Por que proveitoso que a filosofa se ensine na universidade? (lias 11-25).
3. Por que unha desvantaxe para a filosofa que esta sexa unha profesin? (lias
26-73).
4. Que diferenza os malos e os bos escritores? (lias 74-100).
5. Valora a idea de Schopenhauer dunha conxura das mentes mediocres contra a
intelixencia. (lias 101-111).
6. Resume as condicins para unha filosofa ao servizo da verdade. (lias 112-130).