A.

LI M U

M t trong nhng chc nng c ban cua gia in h la sinh san. Nhng khng phai
gia inh nao cung thc hin c chc nng c ban y khi c p v ch ng trong
gia inh bi v sinh. May thay, s phat trin cua khoa ho c ky thut hin nay a
hin thc hoa khat vong lam cha, lam me cua ho , tao i u kin cho ho xy dng
mt gia inh hoan chinh, theo ung nghia cua no. Tuy nhin, vi c sinh con theo
phng phap khoa ho c cung t ra nhi u v n phap li ang lu tm, o la vi c
xac inh cha, me cho a tre. Xac inh
c cha, me , con trong trng h p sinh
con theo phng phap khoa ho c thi mi xac inh
c quy n va nghia vu cua
cha me vi con cai cung nh cua con vi cha me , ng thi co c s giai
quyt nhng tranh chp co th xay ra trong gia in h. Khng chi co v y, vi c sinh
con theo phng phap khoa ho c co s tham gia cua nhi u i t ng, cn phap
lut rang buc v quy n va nghia vu ng thi am bao l i ich cua ho . Chin h vi
le o, phap lu t v hn nhn gia inh a co nhng quy inh
cu th v xac inh

cha, me , con trong trng h p sinh con theo phng phap khoa ho c, c nh c
n trong i u 63 Lu t Hn nhn va Gia in
h nm 2000, c cu th hoa ta i
Nghi inh
s 12/2003/N-CP.

Hiu ro c quy inh cua phap lu t v xac inh

cha, me , con trong trng h p
sinh con c bit nay mi co th a ra k t lu n chinh xac v m i quan h gia
cha me va con, gia cha, me , con va cac i t ng khac cung nh thc hin cac
thu tu c, giai quyt cac tranh ch p m t cach ung n. Vi v y, nhom chung em
ti n hanh vi t bai ti u lu n vi bai: Xac inh
cha, me , con trong trng
hp sinh con theo phng phap khoa hoc.

y la bai kho, oi hoi ki n thc chuyn mn su s c cung nh hi u bi t thc

t phong phu. Chung em trong qua trinh lam bai khng tranh khoi m c nhng

1
thi u sot, r t mong nh n c s thng cam va ong gop quy bau cua cac th y,
c va cac ba n. Chung em xin chn thanh cam n!

B. NI DUNG

I. V n xac inh
cha, me, con.

- V y ho c, xac inh
cha, me , con la vi c xac inh m i quan h huy t th ng
trc h gia cha, me va con, co th thc hi n b ng phng phap giam
inh
gen.

- V phap ly, xac inh

cha, me , con la vi c xac inh
m i quan h gia cha
con, me con theo quy inh cua phap lu t o phat sinh cac quy n va
nghia vu v nhn thn va tai san gia ho .

Phap lu t quy inh

vi c xac inh cha, me cho con nh sau: Con sinh ra trong
thi ky hn nhn ho c do ngi v co thai trong thi ky o la con chung cua
v chng. Con sinh trc ngay ng ky k t hn va c cha me tha nhn
cung la con chung cua v ch ng. (iu 63 Lu t Hn nhn va Gia in
h nm
2000). Nguyn t c xac inh
y la nguyn t c suy oan phap ly.

II. Vn sinh con theo phng phap khoa ho c.

1. inh
nghia.

Trong Nghi inh

s 12/2003/N-CP ngay 12/02/2003 inh
nghia : sinh con
theo phng phap khoa hoc la vi c sinh con c thc hi n b ng cac ky thut
h tr sinh san nh thu tinh nhn ta o, thu tinh trong ng nghi m. Trong o:

- Thu tinh nhn to l thu thut bm tinh trng cua chng hoc cua ngi
cho tinh trng vo t cung cua ngi phu n c nhu cu sinh con tao
phi.

2
 - Thu tinh trong ng nghim l s kt hp gia non v tinh trng trong
ng nghim tao thnh phi.

- Cp v chng v sinh l cp v chng sng gn nhau lin tuc, khng p

dung bin phap tranh thai nao ma khng co thai sau 01 nm.

- Non l t bo trng.

- Phi l san phm cua qu trnh kt hp gia non v tinh trng.

2. c i m.

- V i tng, nhng i tng co quy n s du ng ky thu t h tr sinh san

sinh con o la cp v ch ng v sinh va ngi phu n s ng c thn.

- V y chi, quyt inh s du ng ky thu t h tr sinh san sinh con, vi c cho

nhn noan , tinh trung hay phi u phai c thc hin trn c s t
nguy n. Y chi cua cac bn lin quan la y u t v cung quan tro ng, no am
bao quy n va nghia vu cua mi ngi khi a tre ra i.

- V cac m i quan h:

u tin la m i quan h huy t th ng gia cha, me va con, a con sinh ra co th

mang ma gen cua cha ho c cua me ho c khng mang ma gen cua ai h t (trong
trng h p nh n phi).

Gia ngi cho phi, cho trng ho c cho tinh trung khng co bt ky mi quan
h phap ly nao i vi a tre c sinh ra. Vi le o ma a tre o cung khng
co quy n yu c u quy n c tha k , quy n c nui dng i vi ho .

Vi c cho va nh n tinh trung, cho va nh n phi phai c thc hin trn nguyn
t c bi m t (hay con go i la nguyn t c v danh). Ngi nh n tinh trung, phi
khng c tim hi u v tn, tu i, ia chi va hinh anh cua ngi cho. Tuy nhin,
3
cung c n t cu hoi liu nguyn t c nay co nn c xem xet linh hoa t khi c p
v ch ng v sinh sau nay vi ly do xac thc nao o nay sinh nghi ng r ng co sai
sot trong qua trinh thc hin ky thu t h tr sinh san ho c a tre m c b nh c n
thng tin hay s h tr cua ngi chung huy t th ng? (co th la thng tin v
di truy n cua nhng ngi chung dong mau ho c a con m c b nh c n
bnh
c hi n, ghep b ph n c th ).

m
3. Cac hanh vi bi c

Nghi inh
s 12/2003 N-CP co quy inh:

- Khng thc hin vic cho, nh n noan ; cho, nh n tinh trung; cho, nh n
phi i vi ngi nc ngoai (iu 5).

- Nghim c m mang thai h va sinh san v tin h (i u 6).

Trn thc t , co trng h p c p v ch ng khoe ma nh v m t sinh ly khng

nhng ngi v khng th mang thai vi qua y u, vi t cung a bi c t ho c bi
di da ng. Cung nh bao ngi, ho khat khao co con, m t khac ho co th co
a con mang huy t th ng cua minh n u nh co ngi mang thai h . y la
m t v n phc ta p ca v m t tm ly ln phap ly. V tm ly, thng thng
con vn la do me mang thai chinh thang mi ngay sinh ra nhng trong
trng h p nay, con la i c sinh ra t m t ngi phu na khac va cung
khng th ngoa i tr chuy n ngi phu n mang thai h phat sinh tinh cam
mu t vi a tre, thay i y inh
va khng mu n tra la i con cho c p v
ch ng. V phap ly, se r t kho xac inh
cha me cho con bi phap lu t hin
hanh quy inh
ngi nao sinh ra a tre chinh la ngi me , ho c phai giai
quy t lam sao n u v ch ng tranh ch p dn n ly hn trong thi ky mang
thai h ?. Co le chin
h vi s phc ta p nay ma phap lu t v Hn nhn va Gia
inh Vit Nam a co quy inh
c m mang thai h .
4
V sinh san v tinh, y la phng phap sinh san n khng thng qua thu
tinh (khng phn bit gii tnh). Sinh san v tinh c ch nhiu va thng
xuyn c nhc n trn cac phng tin thng tin ai chng khi cu Dolly
- ln u tin mt ng vt co v c nhn ban. Sau o hang loat cac ng
vt khac c nhn ban nh cho, ln, d ... Hin nay cha co ni nao thanh
cng trong vic sinh san v tinh ngi. Php lut nhiu nc cm sinh san v
tinh ngi. Ngy 01/03/2003, Hi ng chu u cho bit Nghi inh th v
cm sinh sn v tnh ngi a chinh thc c hiu lc sau khi c c
quan lp php cua nm qu c gia la Slovakia, Slovenia, Hy Lap, Ty Ban Nha
va Georgia thng qua. y la thoa thun quc t u tin v cm sinh san v
tnh ngi c p dung. Vi t Nam, sinh san v tin h cung la hanh vi bi
nghim c m.

III. Xac inh

cha, me, con trong trng hp sinh con theo phng
phap khoa ho c.

1. i t ng la cp v chng v sinh.

- iu kin 1 cp nam n co quyn sinh con theo phng phap khoa

hoc la ho phai la v ch ng, s ng g n nhau lin tu c va khng s du ng bi n
phap tranh thai nao ma khng co thai sau thi gian 01 nm. Nh vy, i
nam n chung sng vi nhau nh v chng nhng khng ng ky k t
hn khng co quy n s du ng ky thu t h tr sinh san sinh con. Nu
gia hai ngi khng co s kin ng ki k t hn rang bu c v quy n va
nghia vu thi rt co th sau khi thc hin sinh con theo phng phap khoa
hoc, ngi ch ng ch i bo trach nhim, khng thc hin y u nghia vu
vi ngi me va a con sinh ra.

5
 - i u 20 Nghi inh
s 12/2003/N-CP co quy inh
v vi c xac inh
cha,
me cho con sinh ra b ng ky thut h tr sinh san:

1. Tre ra i do thc hi n ky thut h tr sinh san phai c sinh ra t

ngi me trong c p v ch ng v sinh ho c ngi phu n s ng c thn.

2. Nhng ngi theo quy inh ti khoan 1 iu nay c xac inh

la cha, me
i vi a tre c sinh ra do thc hi n ky thut h tr sinh san.

Theo quy inh trn, vic xac inh

cha, me, con khi con c sinh ra theo
phng phap khoa hoc nh sau:

Nu cp v chng v sinh s du ng tinh trung va noan cua chin h minh

sinh con vi s h tr cua ky thut sinh san thi con sinh ra la con chung cua hai
v ch ng.

Nu cp v ch ng v sinh nh n tinh trung, ho c noan , ho c phi cua

ngi khac thc hin sinh con bng ky thu t h tr sinh san thi ngi v
trong c p v ch ng cung chinh la ngi sinh ra a tre c xac inh
la me
va ngi ch ng trong c p v chng y c xac inh
la cha.

Nh vy, i vi c p v chng v sinh thi cn c xac inh

cha, me , con trong
trng h p sinh con theo phng phap khoa hoc vn ap du ng nguyn t c suy
oan phap ly xac inh cha, me , con c quy inh
ta i i u 63 Lu t Hn nhn
va Gia in
h nm 2000: con sinh ra trong thi ky hn nhn hoc do ngi v
co thai trong thi ky o la con chung cua v ch ng.

- Tuy nhin, vic xac inh cha, me, con trong trng h p sinh con theo
phng phap khoa ho c vn co nhng i m ring nh t inh
so vi sinh con
thng thng.

6
 o la trong trng hp con sinh ra trong thi ki hn nhn thi i vi
vic sinh con theo phng phap khoa hoc a tre khng chi cn c sinh ra
trong thi hn nhn ma toan b qua trinh mang thai va sinh e phai n m tro n
trong thi ky hn nhn va do c p v chng v sinh thc hi n ch ko th co
trng h p 1 phn qua trinh nay din ra trc thi i m ng ky k t hn.

Hn na, theo Nghi inh

70/2001/N-CP ngay 03/10/2001 quy inh
chi
ti t thi hanh Lu t Hn nhn va Gia in
h, i u 21: Con sinh ra trong vng
300 ngy, k t ngay ngi chng cht hoc k t ngy bn n, quyt inh
ca To n x cho v chng ly hn c hiu lc php lut, th c xc inh l
con chung ca hai ngi. Quy inh
nay co hoan toan phu h p vi trng h p
sinh con theo phng phap khoa hoc. Bi trn thc t , co th hai ngi khi con
t cach la v ch ng a nh n tinh trung hoc phi cha c y vao c th ngi v
ngay nhng sau o ngi chng ch t ho c gia hai ngi co tranh ch p dn n
ly hn, ngi v vi v n sc khoe hay tm ly m t thi gian sau vi nh n phi
hoc tinh trng vao c th. Hoc gia, thi gian mang thai s du ng ky thut h tr
sinh san co th co vn phat sinh va keo dai hn thng thng. Trong cac
trng h p nay, thi i m a be ra i co th a qua thi ha n 300 ngay nh
lu t quy inh
nhng no vn la con chung cua hai v chng, co le nao la i tr
thanh con ring cua v va khng co quy n nh n s chm soc, c p dng t cha
(n u hai v chng ly hn) va gia inh nha ni (n u ngi chng ch t)? Phap lu t
hin vn con bo ngo v n nay. Thi t nghi, c n sm co quy inh
cu th v xac
inh
cha, me cho con sinh ra theo phng phap khoa ho c trong trng hp
ngi chng trong c p v ch ng v sinh ch t ho c hai v ch ng ly hn, am bao
quyn li va nghia vu cua hai v ch ng cung nh a tre sinh ra c phn
minh va am bao thc hi n.

7
 Trng hp sinh con theo phng phap khoa hoc khng t ra vn xc
inh lai quan h cha me va con nh nhng trng hp thngthng khc. Quan
h cha me con l tt yu v khng th phu nhn. Ch ng ha n, nh khi hai v
ch ng trn nguyn t c t nguy n ng y va ky k t vn ban chp thu n c y phi
hoc tinh trng vao c th ngi v thc hin vi c sinh con thi sau nay khi
a tre c sinh ra, ngi ch ng khng co quy n xin xac nh n xem a tre y
co phai con cua minh hay khng.

- Thu tuc ng ki khai sinh cho a con c sinh ra theo phng phap khoa
ho c cung c ap du ng tng t nh i vi con sinh ra theo con ng sinh
ho c thng thng. Thu tu c nay c quy inh
trong Nghi inh
s
158/2005/N-CP cua Chnh phu, cu th nh sau:

1. Ngi i ng k khai sinh phi np giv chng sinh (theo mu quy inh)
v xut trnh Giy chng nhn kt hn ca cha, m tr em (nu cha, m ca
tr em co ng k kt hn).

Giy chng sinh do c s y t, ni tr em sinh ra cp; nu tr em sinh ra

ngoai c s y t, th Giy chng sinh c thay bng vn bn xc nhn ca
ngi lm chng. Trong trng hp khng co ngi lm chng, th ngi i
khai sinh phi lm giy cam oan v vic sinh l c thc.

Trong trng hp cn b T php h tich bit r v quan h hn nhn ca

cha m tr em, th khng bt buc phi xut trnh Giy chng nhn kt hn.

2. Sau khi kim tra cc giy t hp l, cn b T php h tich ghi vo s ng

k khai sinh v bn chnh Giy khai sinh, Ch tich y ban nhn dn cp x
k v cp cho ngi i khai sinh mt bn chnh Giy khai sinh. Bn sao Giy
khai sinh c cp theo yu cu ca ngi i khai sinh.

8
Ch y y co mt i m khac o la ngi i ng ki khai sinh cho tre khng chi
la cha, me cua tre ma ho con phai la v ch ng, tc la ho a ng ky k t hn.
Trong trng hp can b T phap bi t ch c chn cha, me cua a tre a k t hn
thi khng b t bu c phai xu t trinh Gi y chng nhn k t hn.

2. i t ng la ngi phu n s ng c thn.

- Ngi phu n s ng c thn khng cn phai xac nh n la m c bnh v sinh

vn co quy n sinh con theo phng phap khoa hoc. Quy inh nay b t
ngu n t thc tin co nhng ngi phu n chng a m t hoc a ly hn
khng mun tai gia nhng vn mu n sinh con co th thc hin c c
nguy n cua minh, co th xy dng c m t gia inh cho minh.

- Ngi phu n sng c thn chi co th nh n noan ho c tinh trung, khng

c phep nh n phi. Quy inh nay la hoan toan h p ly, bi n u cho phep
ngi phu n sng c thn nh n phi co th xay ra trng hp mang thai
h , mu thun vi quy inh Nghim c m hanh vi mang thai h c
ghi nh n trong Nghi i
nh
s 12/2003/N-CP.

- Gia ngi phu n s ng c thn thc hi n sinh con b ng ky thu t h tr

sinh san va a con c sinh ra chi t n ta i quan h me con duy nh t,
khng co quy n xac nh n cha cua a con do minh sinh ra. Tuy nhin,
n u ngi phu n c thn y sau khi sinh con theo phng phap khoa
ho c r i k t hn thi ngi ch ng co quy n tha nh n a con la con minh
nh quy inh:
con sinh ra trc thi ky ng ky k t hn c cha me
tha nhn cung la con chung cua v ch ng (i u 63 Lu t Hn nhn
va Gia in
h nm 2000). Vi ngi ch ng a nh n a tre sinh ra theo
phng phap khoa ho c y la con minh, a tre co quy n yu c u quy n
c tha k va quy n c nui dng t ngi ch ng. Va n u sau o

9
 hai v ch ng ly hn, a tre khi cha thanh nin co quy n c hng s
chm soc, giao du c, c p dng t ca cha ln me h p phap cua minh. T t
nhin, s tha nh n phai din ra trn c s t nguy n; n u ngi ch ng
khng cng nh n a tre la con minh thi a tre c coi la con ring cua
v .

- Thu tu c ng ky khai sinh cho a tre do ngi phu n c thn sinh ra

b ng vi c s du ng ky thu t h tr sinh san gi ng nh thu tu c ng ky khai
sinh cho con ngoai gia thu, khng xac inh c ngi cha, c quy
inh
tai khoan 3 i u 15, Nghi inh
s 158/2005/N-CP V ng ky va
quan l h tich: Trong trng hp khai sinh cho con ngoi gi th,
nu khng xc inh c ngi cha, th phn ghi v ngi cha trong s
ng k khai sinh va Giy khai sinh trng. Nu vo thi im ng
k khai sinh co ngi nhn con, th y ban nhn dn cp x kt hp
gii quyt vic nhn con va ng k khai sinh..

IV. anh gia v phap lu t quy inh xac inh

cha, me, con trong
trng h p sinh con theo phng phap khoa ho c.

- Hu ht cc nghin cu tin hnh gn y cho thy, t l v sinh cua cc

cp v chng Vit Nam ang ngay cang tng ln mc ang bao ng.
Mt nghin cu vao nm 2011 cua Hc vin Qun Y trn gn 10.000 cp
v chng cho thy t l v sinh chung l 3,1%, trong o t l v sinh lin
quan n nam v n l gn ngang nhau, v sinh nam gii chim hn
40%, v sinh n gii gn 38%. Thc tra ng nay cho nhi u c p v ch ng
nc ta khng co kha nng sinh san theo con ng sinh ho c thng
thng, mu n sinh con c n phai ap du ng ky thu t khoa ho c. Bn ca nh o,
cung co nhi u ngi phu n s ng c thn, khng k t hn nhng mong
mu n co con tim n s ti n b cua khoa ho c thoa man c mu n co
10
 con cua minh. Trong thi a i ca kinh t ln khoa ho c u phat tri n nh
ngay nay, s du ng phng phap khoa ho c sinh con ang tr nn ph
bi n hn. M t khac, vic sinh con theo phng phap khoa ho c co s tham
gia khng chi cua c p v ch ng ma con co bn th ba la ngi cho noan ,
cho tinh trung ho c phi, mi bn u co quy n va nghia vu cua ring
minh va ca quy n, nghia vu i vi nhau. N u khng co phap lu t quy
inh
cu th va ro rang v vi c xac inh
cha, me , con trong trng h p nay
se d dang xay ra tranh ch p v ca nhn thn ln tai san cua nhng bn
lin quan, quy n va nghia vu cua a tre sinh ra khng c am bao, co
th gy anh hng tm ly sau nay khi ngu n g c va cha me cua tre khng
minh ba ch. Phap lu t v Hn nhn va Gia inh Vit Nam a th hin s
ti n b , ung n khi co quy inh
v sinh con theo phng phap khoa ho c
noi chung va v vi c xac inh
cha, me cho con trong trng h p nay noi
ring. Cac quy inh
phap lu t nay co y nghia ln i vi a tre c sinh
ra theo phng phap khoa ho c khi giup chung xac inh
c i u c ban
nh t cua m t con ngi khi c sinh ra o la cha, me . Nh v y co th
noi y la nhng quy inh va co y nghia v m t phap ly la i va mang y
nghia nhn vn, nhn a o su s c.

- Nhng quy inh phat lu t v xac inh

cha, me , con trong trng hp sinh
con theo phng phap khoa ho c (trong Nghi inh
s 12/2003/N-CP) a
lam ro m t s vn c ban, quan tro ng nh t co th quy t inh
u la
cha, me cua a tre c sinh ra. Nhin chung khi da vao nhng quy inh

nay, chu th co th m quy n co th giai quy t a i a s cac v n lin
quan n xac inh cha, me cho con sinh ra b ng phng phap khoa ho c.

11
 - Quy inh phap lut xac inh
cha, me cho con sinh ra theo phng phap
khoa hoc vi cha me la c p v ch ng hn nhn ch t che, chi ti t hn i
vi trng hp chi co ngi me la ngi phu n s ng c thn.

- Bn canh o, phap lu t con bo ngo ho c quy inh

cha chi ti t, cha thc
ph h p mt s v n lin quan n m t s trng h p c bit. Vi du :
trng h p c p v ch ng khoe ma nh v sinh ly nhng ngi v khng th
v t cung ho c tr nga i tm ly cha co con, mong
mang thai do bnh
mun co con mu n nh ngi mang thai h co a con mang huy t
th ng cua minh; trng h p xac inh
cha, me cho con khi trong ngi
ch ng cht ho c hai v ch ng ly hn trong thi ky mang thai ma thi
im a con sinh ra theo phng phap khoa ho c trn thc t co th ra i
sau 300 ngay t khi phat sinh s ki n ngi ch ng ch t ho c ly hn, ...
Nhng vi du c nu y tuy khng phai thng g p nhng cung
khng phai la khng co, v y khi no din ra thi c giai quyt nh th
nao? do ai giai quy t? thu tu c ra sao?. y la v n c n c cac nha
lam lu t xem xet va b sung bi le cang la v n phc tap cang d xay ra
nhm ln, mu thun cung nh tranh ch p, vi v y cang cn co s quy inh

ro rang, cht che cua phap lu t nh m minh bach hoa v n , am bao cho
quy n va nghia vu cua cac bn tham gia c thc hin ung n va y
u.

C. TNG KT

S du ng cac bi n phap khoa ho c hin a i h tr sinh san sinh con khng con
la i u hi m th y trong xa h i ngay nay. Vi c xac inh
cha, me , con trong
trng h p sinh con theo phng phap khoa ho c cung a c phap lu t quy
inh
cu th la quy inh
trong Nghi inh
s 12/2003/N-CP ngay 12 thang 03
nm 2003 v sinh con theo phng phap khoa ho c. Nhng quy inh
nay la cng
12
cu phap ly cac nha chc trach, cac chu th co th m quy n a ra quy t inh

xac inh
cha, me cho con sinh ra b ng ky thu t h tr sinh san; ng thi la c
s phap lu t giai quy t khuc m c, mu thun va tranh ch p anh hng n
quy n l i h p phap cung nh nghia vu cua cac bn lin quan. Cac bn lin quan
y bao g m c p v ch ng v sinh ho c ngi phu n s ng c thn cha co
con, mu n sinh con, ngi cho noan , cho tinh trung, ho c cho phi.

La mt v n phc ta p nn cac quy inh phap lut v no c n ro rang, minh

bach, thng nht va cht che. Cac quy inh
hi n hanh cua phap lu t nc ta v
vn nay tng i y u, co t m quan tro ng va y nghia ang k . Tuy nhin,
phap lu t v mo i linh vc lun lun cn c b sung, hoan thin ph h p vi
s phat trin cua i s ng xa h i va cung am bao cho s phat tri n tich
cc, binh yn cua i s ng xa h i, n inh
i s ng ngi dn. Quy inh
phap
lut v sinh con theo phng phap khoa ho c noi chung va v xac inh
cha, me ,
con trong trng hp nay noi ring cung khng phai ngoa i l , cung cn c cac
nha lam lu t xem xet va hoan thin.
M t khac, cac nha chc trach co th m quyn
thc hin, ap dung phap lu t v vn nay c n n m ro quy inh
cua phap lu t va
thc hi n no m t cach th ng nh t, ch t che va nghim minh.

13