TEITE KRUTOG TELA

Teita homogenih tela se odreuju

kao teita odgovarajuih
zapremina, povrina i linija
Na svaki deli krutog tela, koje se nalazi u blizini Zemljine povrine, deluje sila
usmerena vertikalno nanie, koja se zove sila tee

Ova sila je rezultanta sile privlaenja Zemlje i centrifugalne sile,

koja nastaje usled obrtanja tela zajedno sa Zemljom.
 Za tela ije su dimenzije zanemarljivo male prema polupreniku Zemlje,
sile tee koje deluju na pojedine delie tela su:
paralelne meu sobom
prilikom bilo kakvog okretanja tela zadravaju konstantnu veliinu.

Polje tee kod koga su ispunjena ova dva uslova,

zove se homogeno polje tee.

Sile G i pri bilo kakvom okretanju tela, deluju u istim napadnim takama u
telu i ostaju uvek paralelne meu sobom. Tom prilikom se menjaju samo pravci
njihovih napadnih linija u odnosu na telo.



Rezultanta G sila tee G i
koje deluju na delie tela,
je teina tela.

Kako se radi o sistemu paralelnih sila, teina tela se odreuje iz jednaine:

G = G i



Rezultanta G sila G i ,
pri bilo kom poloaju tela
prolazi kroz jednu istu taku C tela,
iji se poloaj prema telu ne menja.

Ova taka je sredite paralelnih sila tee - teite tela

Teite tela je taka iji se poloaj ne menja prema krutom telu.

Kroz teite tela prolazi napadna linija rezultante sila tee delia krutog tela
pri bilo kakvom poloaju krutog tela u prostoru.
Koordinate teita, kao sredita paralelnih sila tee, odreuju se primenom
Varinjonove teoreme o momentu rezultante sistema paralelnih sila obzirom na osu:

xC =
G i x i
G
yC = i i
G y
G
zC = i i
G z
G

xi, yi, zi koordinate napadnih taaka sila tee pojedinih delia tela
xC, yC, zC koordinate teita.

Teite je geometrijska taka.

Ona moe da se nalazi i izvan konture datog tela (na primer kod prstena).
 Kod homogenih tela je teina bilo kog delia
proporcionalna zapremini tog delia:

G i = Vi specifina teina

Teina celog tela je proporcionalna

zapremini celog tela:

G=V

G i x i Vi x i Vi x i
xC = = =
G V V
Taka C ije su koordinate
G i yi Vi yi Vi yi
yC =
odreene na ovaj nain
= =
G V V je teite zapremine V.

zC =
G i zi
==
Vi zi = Vi zi
G V V
xC = Vi x i
V
yC = Vi yi Poloaj teita homogenog tela
zavisi samo od geometrijskog oblika
V posmatranog tela, dok od

zC = Vi zi specifine teine ne zavisi.

V
Ako telo ne moe da se rastavi na konaan broj delia ija su teita poznata,
onda se u tom sluaju telo razdeli na veliki broj malih zapremina Vi ,
a zatim se prelazi na granini sluaj, kada sve zapremine tee nuli,
odnosno kada se odgovarajue zapremine pretvaraju u take.

U tom sluaju sume u izrazima prelaze u integrale po celoj zapremini tela:

1
xC =
Vi x i xC =
VV
x dV
gde su x, y i z koordinate
V
diferencijalnog elementa
yC = i i
V y 1
yC = y dV
V VV zapremine tela dV.

zC = i i
V z 1
V zC =
VV
z dV
TEITE POVRINE

Ako je telo homogena ploa povrine A,

male debljine u ravni xy,
i ako moe da se podeli na delove
povrina A1, A2,..., An ,
teite je odreeno izrazima:

xC = Ai x i
A
yC = Ai yi
A
Ako telo ne moe da se rastavi na konaan broj
delia ija su teita poznata,
telo se razdeli na veliki broj malih povrina A ,
a zatim se prelazi na granini sluaj,
kada sve povrine tee nuli.

1
x C = x dA
AA
1
yC = y dA
AA
 TEITE LINIJE

Koordinate teita linije duine L ako ona moe da se podeli na delove

ije su pojedinane duine Li

xC =
Li x i
L
yC = i i
L y
L
zC = i i
L z
L
1
x C = x dL
LL
1
yC =
LL
ydL

1
zC =
LL
z dL
 Teita homogenih tela se odreuju kao teita
odgovarajuih zapremina, povrina i linija.

1 1
x C = x dV x C = x dL
VV 1 LL
x C = x dA
1 AA 1
yC =
VV
y dV yC =
LL
ydL
1
yC = y dA
1 AA 1
z C = z dV zC =
LL
z dL
VV
 Poloaj teita nekih homogenih tela
Primer 1. Odrediti poloaj teita povrine trougla prikazanog na slici.
Za elementarnu povrinu se usvaja pravougaonik irine dy, koji je na odstojanju y
od ose x. Povrina elementarnog dela je:
b
dA = xdy = (h y)dy
h
Duina pravougaonika x sledi iz proporcije
b:h=x:(h-y)
Koordinata teita yC datog pravougaonika:
h h
b 1 2
ydA y x dy h (h y)dy
y bh
h
yC = A = 0h = h 0
=6 =
dA b 1
bh 3
A x dy h (h y)dy
3
0 0

b
xC =
3 teite
trougla
h
b yC =
Analognim postupkom dobija se xC = 3
3
 Primer 2. Odrediti poloaj teita yC povrine trapeza prikazanog na slici.

Trapez se moe rastaviti na delove: dva trougla, ili na pravougaonik i trougao.

bh 2 ah 1
h + h
yC = A y
i i
=
A y
1 1 + A y
2 2
= 2 3 2 3 =
h a + 2b
.
Ai A1 + A 2 b h a h 3 a+b
2 2
 Primer 3. Odrediti poloaj teita krunog luka prikazanog na slici.

Luk AB je poluprenika R sa centralnim uglom OAB=2.

Postaviemo luk tako da mu je osa y osa simertije, pa teite luka lei na toj
osi. Treba samo odrediti njegovo udaljenje yC od ose x. Na luku AB se uoi
elementarni deo, ija je duina dL. Poloaj elementarnog odreen uglom .

dL = Rd
Koordinata teita elementarnog dela:

MM
y = R cos
Duina celog luka:

L = 2R

B
ydL R cos Rd R2 yC = R
sin teite
yC = A =
= 2 sin krunog
L L L luka
 Primer 4. Odrediti poloaj teita povrine krunog iseka.
Kruni iseak OAB je poluprenika R, sa centralnim uglom 2.
Postaviemo iseak tako da mu je osa y osa simertije, pa teite iseka lei
na toj osi. Elementarna povrina je na rastojanju od koordinatnog
poetka, irine d.
Poloaj elementarne povrine je odreen uglom , a njegova duina je
duina luka

dl = d Povrina elementarnog dela je:

dA = d d
Koordinata y elementarne povrine:
y = cos
Povrina A krunog iseka moe se odrediti
iz proporcije:
R 2 : 2 = A : 2
R R
2 teite
y dA cos d d d cos d

2 sin krunog
0 0
yC = A = = = R iseka
A R 2 2
R 3
 Primer 5. Odrediti poloaj teita kvadratne parabole prikazane na slici.

Povrina elementarnog dela je dA = ydx

Koordinate teita elementarne povrine su

x i y/2

a a a 1 5
x dA x ydx x 2px dx 2p dx 2 2p a 2
x x2 2 b2
5 b = 2p a 2p =
xC = A = 0a = 0a = 0
= a
A a 1 3
2
ydx 2px dx 2p x 2 dx 2p a 2
0 0 0 3

1 a
1 1a a 2 3
2 ydA 2 yydx 2 2pxdx p xdx b xC = a
2a x 2
a 3 5
yC = A =0a =a0 = 0
= = b.
A a 1 2
a b 2 0
8 3
ydx 2pxdx 2p x dx 3
2 yC = b
8
0 0 0