1

4.1.
Toplinski spremnik stalne temperature 600C odaje 1000 kJ/h topline. Za koliko se mijenja
entropija tog toplinskog spremnika? Skica u Ts-dijagramu!

.
. . . Q ( 1000 )
S = S 2 S1 = = = 1,1455 kJ/hK
T 873

4.2.
1 kg uzduha grije se od 0C na 100 C i to:
a) uz konstantni tlak
b) uz konstantni volumen
Odredite prirast entropije i utroenu toplinu uzduha u jednom, odnosno drugom sluaju! Oba
procesa skicirati u istom Ts-dijagramu!

Izobara:
373
= 0,3137 [kJ / kgK ]
T2 p T
s p = s 2 s1 = c p ln R ln 2 = c p ln 2 = 1,005 * ln
T1 p1 T1 273

qp= cp (2 1 ) = 1,005 * (100 0 ) = 100,5 [kJ / kg ]

Izohora:

373
= 0,224 [kJ / kgK ]
T2 v T
s v = s 2 s1 = cv ln + R ln 2 = cv ln 2 = 0,718 * ln
T1 v1 T1 273

qv= cv ( 2 1 ) = 0,718 * (100 0 ) = 71,8 [kJ / kg ]

 2

4.3.
Jedan kmol plinske mjeavine volumenskog sastava CO2 = 12%, O2 = 8%, N2 = 71% i
H2O = 9% ekspandira politropski (n =1,3) s tlaka 13 bar i temperature 300 C na temperaturu
50 C. Kolika je promjena entropije mjeavine? Koliko se mijenja entropija svakog
sudionika? Raunati sa specifinim toplinama kod 0 C, ali s tonim vrijednostima veliine
za svaki od sudionika!

Specifine topline pojedinih sudionika i mjeavine:

Plin ri Cpi ri Cpi Cvi ri Cvi
CO2 0,12 35,86 4,303 27,546 3,306 1,30182
O2 0,08 29,274 2,342 20,96 1,677 1,39666
N2 0,71 29,115 20,672 20,801 14,769 1,39969
H2O 0,09 33,499 3,015 25,185 2,267 1,33012
30,332 22,018 1,37761

Promjena entropije mjeavine:

n T2 1,3 1,37761 323

S m = NC v ln = 1* 22,018 * ln =3,2649 [kJ / K ]
n 1 T1 1,3 1 573

Promjena entropije pojedinih sudionika:

n i T2
S i = ri C vi ln
n 1 T1

1,3 1,30182 323

S CO2 = 0,12* 27,546 * ln =0,01151 [kJ / K ]
1,3 1 573

1,3 1,39666 323

S O2 = 0,08* 20,960 * ln =0,30970 [kJ / K ]
1,3 1 573

1,3 1,39969 323

S N 2 = 0,71* 20,801 * ln =2,81329 [kJ / K ]
1,3 1 573

1,3 1,33012 323

S H 2O = 0,09* 25,185 * ln =0,13044 [kJ / K ]
1,3 1 573

Kontrola:
S m = S i =3,2649 [kJ / K ]

Napomenimo da se promjena entropije moe izraunati i prema relaciji:

T p
S m = N C p ln 2 ln 2
T1 p1
 3

4.4.
Masi od 5 kg kisika temperature 20C dovodi se 250 kJ topline. Proces se odvija:
a) pri konstantnom tlaku
b) pri konstantnom volumenu.
Treba izraunati prirast entropije kisika u prvom odnosno drugom sluaju, kao i srednju
temperaturu dovoenja topline! Obadvije promjene stanja skicirati u istom Ts-dijagramu!

Izobara:

Q 250
T2p = T1 + = 293 + = 347,8 [K]
mc p 5 * 0,913

T2 p 347,8
S 2 p S1 = mc p ln = 5 * 0,913 ln = 0,7822[kJ/K]
T 293

250
(Tm ) p =
Q
= =319,6 [K] (46,6 C).
S 2 p S1 0,7822

Izohora:

Q 250
T2v = T1 + = 293 + = 369,6 [K]
mcv 5 * 0,6532

T2v 369,6
S 2 v S1 = mcv ln = 5 * 0,6532 ln = 0,7580 [kJ/K]
T 293

250
(Tm )v =
Q
= =329,8 [K] (56,8 C).
S 2v S1 0,7580
 4

4.5.
Kroz radijator protjee 100 kg/h vode temperature 90 C i hladi se na 70 C, pri emu se
toplina predaje uzduhu stalne temperature 22 C u velikoj sobi. Koliki je gubitak snage uslijed
nepovratnosti ovog prijelaza topline? Temperatura okoline je 0 C.

Promjena entropije vode

. . T2 100 343
S w = m w c w ln = * 4187 * ln = - 6,591 [W/K]
T1 3600 363

Voda predaje toplinu:

. . 100
Q w = m w * c w ( 2 1 ) = * 4187 * (70 90) = - 2,326 [kW]
3600

Uzduh prima istu koliinu topline:

. .
Q u = - Q w = 2,326 [kW]

Promjena entropije uzduha ( = const . ):

.
.Q 2326
Su = u = = 7,885 [W/K]
Tu 295

Prirast entropije sistema:

. . .
S = S w + S u = -6,591 + 7,885 = 1,294 [W/K]

Gubitak snage:

.
P = To * S = 273 * 1,294 = 353,26 [W]

4.6.
Kisik, koji se upotrebljava pri zavarivanju, nalazi se u elinoj boci pod tlakom 150 bar. Prije
dovoenja u plamenik aparata za zavarivanje, kisik se priguuje u prigunom ventilu na tlak
1,3 bar. Koliki je gubitak na radu zbog priguivanja, izraen po 1 kg kisika, ako je
temperatura okoline 20C. Skica u pV i Ts dijagramu!

Prirast entropije kod priguivanja idealnog plina (za idealne plinove je 2 = 1 )

8,314 150
= 1,2337[kJ / kgK ]
p2 p
s = R ln = R ln 1 = ln
p1 p2 32 1,3
 5

Gubitak rada:

W = To * s = 293*1,2337 = 361,5 [kJ / kg ]

4.7.
Zrak izlazi iz kompresora s tlakom 7 bar i kroz tlani vod se odvodi do radnog stroja. Zbog
vee duljine tlanog voda, tlak zraka na ulazu u stroj padne na 6 bar (priguivanje). Koliki
gubitak rada (po kg zraka) nastaje ovim priguivanjem? Uz pretpostavku da je pad tlaka
proporcionalan kvadratu izlazne brzine strujanja, izraunajte koliko se puta smanje gubici,
ako se promjer cijevi udvostrui!

p2 p 7
s1 = R ln = R ln 1 = 287 ln = 44.24 J/kgK
p1 p2 6

w 1 = T o s 1 = 293 44 . 24 = 12 . 96 10 3 J/kg

Volumni protok treba ostati konstantan:

A1 w1 = A2 w2

d12 d 22 (2d1 )
2

w1 = w2 = w2
4 4 4

1
w2 = w1
4

p1 = k w12 = 1 bar

1 2 1
p 2 = k w22 = k w1 = p1 = 0.0625 bar
16 16
 6

p1 7
R ln ln
w1 To s1 ( p 2 )1 6
= = = = 17.2
w2 To s 2 p 7
R ln 1
ln
( p 2 )2 6.9375

4.8.
U izoliranoj posudi ukupnog volumena 600 litara, pregradom podijeljenoj na dva jednaka
dijela, nalaze se dva plina: u jednom dijelu je 1 kg duika temperature 80 C, a u drugom 1,5
kg kisika temperature 20 C. Koliki se tlak i temperatura ustale u posudi nakon uklanjanja
pregrade? Koliki je prirast entropije ovog izoliranog sustava zbog mijeanja?

Tlakovi prije mijeanja:

m1 R1T1 1 * 8314 * 353

p1 = = = 3,4939bar
V1 28 * 0,3

m2 R2T2 1,5 * 8314 * 293

p2 = = = 3,8062bar
V2 32 * 0,3

Temperatura mjeavine (cv1=0,7461 kJ/kgK , cv2=0,6532 kJ/kgK)

m1cv1T1 + m2 cv 2T2 1 * 0,7461 * 353 + 1,5 * 0,6532 * 293

T= = = 318,9 K (45,9 C)
m1cv1 + m2 cv 2 1 * 0,7461 + 1,5 * 0,6532

Tlak mjeavine:

(m1 R1 + m2 R2 )T (1 * 296,93 + 1,5 * 259,82) * 318,9 = 3,6495bar

p= =
V 0,6

Parcijalni tlakovi sudionika dobiju se iz:

m1
M 1 / 28
r1= n 1 = = 0,4324 p'1= r1* p = 0,4324 * 3,6495 = 1,5782 bar
mi 1 / 28 + 1,5 / 32
i =1 M i

p'2= p p'1 = 3,6495 - 1,5782 = 2,0713 bar

Prirast entropije:

p' 318,9 1,5782

= 0,13[kJ / K ]
T
S1 = m1 c p1 ln R1 ln 1 = 1 * 1,043 ln 0,297 * ln
T1 p1 353 3,4939
 7

p' 318,9 2,0713

= 0,3533[kJ / K ]
T
S 2 = m2 c p 2 ln R1 ln 2 = 1.5 * 0,913 ln 0,260 * ln
T2 p2 293 3,8062

S = S1 + S 2 = 0,13 + 0.3533 = 0,4833[kJ / K ]

Ovdje je najkrai nain raunanja prirasta entropije ustvari bio preko formula:

T V
S i = mi c vi ln + Ri ln jer ne treba raunati niti ukupni tlak, niti parcijalne
Ti Vi
tlakove.

4.9.
U mjealite ulaze tri plinske struje. Prva struja je ugljini monoksid stanja 3 bar i 60C, koji
dostrujava u koliini 2,6 kmol/h, druga struja je 50 mn3/h duika stanja 2,5 bar i 80C, dok je
trea struja metan tlaka 2 bar i temperature 50C u koliini 48 kg/h. Nastala mjeavina odvodi
se pod tlakom 2 bar. Koliki je gubitak snage, koji nastaje prilikom ovog mijeanja, ako je
temperatura okoline 20C?

. . .

Struja Plin p bar [ ]

T K N [kmol / h] Cp N* C p *T N* C p
1 CO 3 333 2,6 29,123 25214,69 75,72
2 N2 2,5 353 2,231 29,115 22929,31 64,96
3 CH4 2 323 3 34,738 33661,12 104,21
7,831 81805,13 244,89

Temperatura mjeavine:
n

m c i T
pi i
81805,13
T= i =1
= = 334,05K (61,05C)
n
244,89
m c
i =1
i pi

Volumenski udjeli i parcijalni tlakovi sudionika:

. . .
N1 2,6 N 2 2,231 N3 3
r1= .
= = 0,3320 ; r2= . = = 0,2849 ; r3= . = = 0,3831
N 7 ,831 N 7 ,831 N 7 ,831

p '1 = r1 * p = 0,332 * 2 = 0,664bar

p ' 2 = r2 * p = 0,2849 * 2 = 0,5698bar

p '3 = r3 * p = 0,3831 * 2 = 0,7662bar

 8

Promjena entropije sudionika:

. p'
.
334 0,664
= 32,826[kJ / hK ]
T
S 1 = N 1 C p1 ln ln 1 = 2,6 * 29,123 * ln 8,314 * ln
T1 p1 333 3

. p'
.
334 0,5698
= 23,835[kJ / hK ]
T
S 2 = N 2 C p 2 ln ln 2 = 2,231 * 29,115 * ln 8,314 * ln
T2 p2 353 2,5

. p'
.
334 0,7662
= 27,421[kJ / hK ]
T
S 3 = N 3 C p 3 ln ln 3 = 3 * 34,738 * ln 8,314 * ln
T3 p3 323 2

. . . .
S = S 1 + S 2 + S 3 = 32,826 + 23,835 + 27,421 = 84,082[kJ/hK]

Gubitak snage:

.
P = To * S = 293 * 84,082 = 24636 [kJ/h] = 6,843 [kW]

4.10.
U toplinski izoliranom mjealitu se mijeaju dvije struje zraka tlaka 1 bar. Prva struja
ima temperaturu 20C i protoni volumen 3000 m3/h, a druga struja, temperature
-20C, dostrujava u koliini 0.5 kg/s. Nakon zavrenog mijeanja, nastala mjeavina
se uz konstantan tlak 1 bar zagrijava na 28 C pomou tople vode, koja se, predajui
toplinu zraku u izmjenjivau topline, hladi od 80 C na 60 C.
Kolika je temperatura mjeavine prije zagrijavanja? Kolika je brzina strujanja
mjeavine prije i nakon zagrijavanja, ako ona struji kroz kanal kvadratnog presjeka
dimenzija 0.5m*0.5 m? Koliko tople vode treba za zagrijavanje (kg/s)? Koliki gubitak
snage nastaje u cijelom ovom procesu, ako je temperatura okolia -20 C?

3000 .
105
. p V 3600 = 0.03421 kmol/s
N1 = 1 1 =
T1 8314 293

.
m. 0.5
N1 = 2 = = 0.01727 kmol/s
M 28.95

. . .
N = N 1 + N 2 = 0.03421 + 0.01727 = 0.05148 kmol/s

.
N1 0.03421
r1 = .
= = 0.6645
N 0.05148
 9

.
N2 0.01727
r2 = .
= = 0.3355
N 0.05148

Poto je i jedna i druga struja zrak, C p1 = C p 2 pa je onda temperatura mjeavine:

T3 = ri Ti = 0.6645 293 + 0.3355 253 = 283 K

Potrebna toplina da se zrak zagrije na 28 C:

.
Q p = N C p (T4 T3 ) = 0.05148 29.073 (301 283) = 14.97 kW

. N T3 0.05148 8314 283

V = = 5
= 1.2112 m3/s
p 10

Odavde slijedi da je brzina zraka prije zagrijavanja:

.
V 1.2112
w3 = = = 4.845 m/s
A 0 .5 0 .5

Proces zagrijavanja odvija se kod konstantnog tlaka (izobara):

.
T4 V4 w4 T4 301
= = w4 = w3 = 4.845 = 5.153 m/s
T3 V. w3 T3 283
3

Isti toplinski tok koji zrak prima, voda predaje (pa za vodu ima predznak -):

. .
Q w = m w c w (iz ul )

.
. Qw 14.97
mw = = = 0.1788 kg/s
c w (iz ul ) 4.186 (60 80)

Da bi izraunali gubitak snage treba nam ukupna promjena entropije odnosno promjena
entropije za sve sudionike u procesu:

Struja zraka 1 se prvo mijea a potom zagrijava pa emo odmah uzeti poetno i krajnje stanje
(bez meufaze nakon mijeanja). Svi procesi se odvijaju kod konstantnog tlaka, a poto se
radi o jednom plinu (zraku) gubitak zbog pada tlaka (parcijalni tlak) se ne uzima u obzir.
 10

Promjena entropije struje 1:

. . T4 301
S 1 = N 1 C p ln = 0.03421 29.073 ln = 0.02679 kW/K
T1 293

Struja 2:

. . T4 301
S 2 = N 2 C p ln = 0.01727 29.073 ln = 0.08722 kW/K
T2 253

Struja vode:

. . Tiz 333
S 3 = m c w ln = 0.1788 4.186 ln = 0,04365 kW/K
Tul 353

. . . .
S = S 1 + S 2 + S 3 = 0.02679 + 0.08722 0,04365 = 0,07036 kW/K

.
P =T 0 S = 253 0,07036 = 17.8 kW