P15 Veze u elinim konstrukcijama

SREDSTVA ZA VEZE

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 1

Sadraj predavanja
Opte o vezama
Vrste sredstava za veze
Dimenzije zavrtnjeva
Oznaavanje zavrtnjeva
Nosivost obinih zavrtnjeva
Nosivost prednapregnutih visokovrednih zavrnjeva
Principi konstruisanja veza sa zavrtnjevima
Zavarivanje
Vrste spojeva i vrste avova
Proraun ugaonih avova
Konstrukcijski detalji
Kompatibilnost spojnih sredstava

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 2

 Opte o vezama
Pojedinane konstruktivne elemente neophodno je spojiti u celinu;
Nastavci spojevi elemenata istih ili slinih dimenzija;
Montani pomou zavrtnjeva
Radioniki najee zavareni
Veze spojevi razliitih elemenata konstrukcije;

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 3

Vrste sredstava za veze

Mehanika spojna sredstva
zakivci
zavrtnjevi
epovi
Tehnoloki postupci spajanja
zavarivanje
lepljenje

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 4

 Vrste zavrtnjeva
Prema kvalitetu materijala od koga se izvode mogu biti:
obini zavrtnjevi
visokovredni zavrtnjevi
Visokovredni zavrtnjevi mogu biti:
prednapregnuti
neprednapregnuti
Prema zazoru izmeu zavrtnja i rupe razlikuju se:
neobraeni (neupasovani) zavrtnjevi,
obraeni (upasovani) zavrtnjevi.

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 5

Oblik i dimenzije obinih zavrtnjeva

d c
a estougaona glava
d
b telo (vrat) zavrtnja
m
b

c navrtka
d podloka
l

d0 Kod obinih zavrtnjeva podloka nije

obavezna!
Zazor (d=d0-d) treba da bude:
h

b e a 1 mm za M12 i M14
2 mm za M16 M18 M 20 M22 i M24
s

3 mm za M27 i vee

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 6

 Oblik i dimenzije visokovrednih
zavrtnjeva

Kod zavrtnjeva klase vrstoe 10.9 podloke su obavezne i ispod glave i ispod
navrtke, dok kod klase 8.8 mora da se koristi podloka samo sa strane sa koje se
vri pritezanje (okretanje).
Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 7

Podela prema tanosti izrade

a) Obraeni (upasovani) zavrtnjevi, d d 0 d 0,3 mm
b) Neobraeni (neupasovani) zavrtnjevi

Kod obraenih zavrtnjeva nominalni (nazivni) prenik rupe mora

da bude jednak preniku zavrtnja!
Kod obraenih zavrtnjeva nominalni prenik tela (vrata) zavrtnja
je vei od nominalnog prenika dela sa navojem!
Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 8
 Metriki navoj i povrina ispitnog
preseka
t/ 8
Povrina ispitnog preseka
NAVRTKA (merodavna za nosivost
t/ 2

60 zavrtnja na zatezanje):
t

2
d 2 d3
t/ 2

As
ZAVRTANJ 4 2
t/ 6

d3
d2
p

d
d nominalni prenik zavrtnja, d2 d 2 t / 8 2 t / 2 d 3 / 4 t
d2 srednji prenik navoja, d 3 d 2 t / 8 2 t 2 t / 6 d 17 / 12 t
d3 prenik jezgra zavrtnja,
p korak navoja koji zavisi od prenika zavrtnja (npr. za M12 p=1,75 mm),
t visina navoja koja zavisi od koraka navoja. t p /( 2 tan 30 o )

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 9

Oznaavanje zavrtnjeva
Oznaka treba da sadri informacije o:
vrsti navoja (M ili ),
preniku zavrtnja (d),
duini zavrtnja (l),
kvalitetu materijala od koga je izraen (klasi vrstoe)
standardu po kome je zavrtanj izraen.

Mdxl...k. (SRPS M.B1.068)

Primer: M20x100...5.6

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 10

 Znaenje oznake klase vrstoe
Broj na prvom mestu predstavlja stoti deo vrstoe na zatezanje u MPa:
fu / 100
Broj na drugom mestu predstavlja desetostruki odnos granice razvlaenja i
vrstoe na zatezanje:
10 ( fy / fu )
Zavrtnjevi se izrauju u sledeim klasama vrstoe:
4.6 4.8 5.6 5.8 6.8 8.8 i 10.9.

Klasa
4.6 4.8 5.6 5.8 6.8 8.8 10.9
vrstoe
fyb (N/mm2) 240 320 300 400 480 640 900
fub (N/mm2) 400 400 500 500 600 800 1000

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 11

Prikazivanje zavrtnjeva na crteima

Nazivni prenik M12 M16 M20 M22 M24 M27 M30 Obini
Osnovne oznake 28 31
zavrtnjevi
za zavrtnjeve
28 31
Obraeni
zavrtnjevi
28 31
Montani
zavrtnjevi
28 31
Montane rupe
i zavrtnjevi

Vrsta zavrtnja Zazor M12 M16 M20 M22 M24 M27 M30
Prednapregnuti Zavrtnjevi bez 30
d 1,0 mm
visokovredni tanog naleganja
zavrtnjevi Zavrtnjevi sa tanim
d 0,3 mm
30
naleganjem
Dodatne oznake
30
Montani zavrtnjevi

30
Montane i rupe i zavrtnjevi

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 12

Razliita naprezanja zavrtnjeva

a) smicanje
b) zatezanje
c) kombinovano naprezanje
d) konstruktivni zavrtnjevi
Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 13

Kategorije spojeva sa zavrtnjevima

prema EC3
Smiui spojevi
Kategorija A: Spojevi kod kojih se optereenje prenosi
pritiskom po omotau rupe i smicanjem zavrtnjeva
Kategorija B: Spojevi otporni na proklizavanje pri
graninom stanju upotrebljivosti
Kategorija C: Spojevi otporni na proklizavanje pri
graninom stanju nosivosti
Spojevi optereeni na zatezanje
Kategorija D: Spojevi sa neprednapregnutim zavrtnjevima
Kategorija E: Spojevi sa prednapregnutim zavrtnjevima

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 14

 Naprezanja zavrtnja u smiuem
spoju
Deformisan Pritisak po
zavrtanj omotau rupe Napon smicanja
- Stvarni

b
1/2

a
Nt d0
d

a
b
- 1/2

b
Proraunski

Mogua su dva modela loma:

Smicanje tela zavrtnja
Lom usled pritiska po omotau
rupe

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 15

Kontrole nosivost zavrtnjeva

u smiuim spojevima

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 16

 Nosivost zavrtnjeva na smicanje
Deformisan Pritisak po
zavrtanj omotau rupe Napon smicanja
Stvarni

f A
-

b
1/2

Fv , Rd v ub

a
Nt d0

M2
d

a
b
- 1/2

b
Proraunski

kada ravan smicanja prolazi kroz deo zavrtnja sa navojem:

A je povrina ispitnog preseka zavrtnja As:
v = 0,6 za klase vrstoe 4.6, 5.6 i 8.8
v = 0,5 za klase vrstoe 4.8, 5.8, 6.8 i 10.9
kada ravan smicanja ne prolazi kroz deo zavrtnja sa navojem:
A je povrina bruto preseka zavrtnja (A=d2/4)
v = 0,6 za sve klase vrstoe
fub vrstoa na zatezanje zavrtnja;
M2 parcijalni koeficijent sigurnosti (M2=1,25);
Kod obraenih zavrtnjeva, pri odreivanju povrine A, umesto
prenika zavrtnja (d) treba uzeti prenik rupe (d0)!
Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 17

Senost zavrtnjeva

v f ub A
Fv , Rd m (m je broj ravni smicanja - senost zavrtnja)
M2

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 18

 Nosivost na pritisak po omotau
rupe
k1 b f u d t t debljina lima
Fb, Rd d prenik zavrtnja
M2 fu vrstoa na zatezanje
M2 parcijalni koeficijent sigurnosti (M2 =1,25)

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 19

Nosivost grupe zavrtnjeva

na pritisak po omotau rupe
Zbog geometrije veze nosivost na pritisak po omotau rupe nije ista za sve
zavrtnjeve u spoju!
Nosivost na pritisak po omotau rupe mora posebno da se proveri za svaki
lim koji se nalazi u smiuem spoju!
Unutranji zavrtnjevi Fb1 (d,1, k1,1)
Ugaoni zavrtnjevi Fb2 (d,2, k1,2)
Unutranji ivini zavrt. Fb3 (d,1, k1,2)
Krajnji unutranji zavrt. Fb4 (d,2, k1,1)

Koeficijenti k1 i b se mogu
usvojiti kao minimalni za sve
zavrtnjeve u spoju to je na
strani sigurnosti!

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 20

 Ponaanje prednapregnutih visokovrednih
zavrtnjeva u smiuim spojevima

Osnovni problem kod veza sa obinim zavrtnjevima je deformabilnost veze

usled zazora izmeu tela zavrtnja i rupe.
Obini zavrtnjevi nisu pogodni za veze u dinamiki optereenim
konstrukcijama.
Prednaprezanjem se u zavrtnjevima javlja sila zatezanja, a u kontaktnom spoju
napon pritiska. Prenoenje sila se ostvaruje trenjem.
a) b) c)

Trenje

Fp
3d

Povrina trenja

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 21

Nosivost zavrtnjeva na proklizavanje

ks n
Fs , Rd Fp ,C
M3

n broj tarnih povri M3=1.25 parcijalni koeficijent sigurnosti

koeficijent trenja za tarne povri ks koeficijent koji zavisi od oblika rupe
Fp,C sila pritezanja zavrtnja

Opis ks
Zavrtnjevi u normalnim rupama 1,00
Zavrtnjevi u rupama sa veim zazorom ili kratkim ovalnim rupama -
0,85
osa otvora upravna na pravac prenoenja optereenja
Zavrtnjevi u dugim ovalnim rupama - osa otvora upravna na pravac
0,70
prenoenja optereenja
Zavrtnjevi u kratkim ovalnim rupama - osa otvora paralelna pravcu
0,76
prenoenja optereenja
Zavrtnjevi u dugim ovalnim rupama - osa otvora paralelnim pravcu
0,63
prenoenja optereenja

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 22

 Sila pritezanja zavrtnja
Vrednosti sile pritezanja standardnih zavrtnja klase vrstoe 8.8
i 10.9 Fp,C [kN] su prikazane u tabeli;

Fp ,C 0,7 f ub As

Kontrolisano unoenje sile pritezanja (prednaprezanja) zavrtnja

se ostvaruje pomou: momentnog kljua, momentnog impulsa,
indikatorske podloke, merenja ugla obrtanja...

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 23

Unoenje sile prednaprezanja

uvrtanjem momentnim kljuem
Momentni klu pri odreenoj
vrednosti momenta uvrtanja relaksira
glavu kljua ime se ograniava
moment torzije koji se zadaje navrtki.

M u Fp ,C d k
Mu moment uvrtanja
Fp,C sila prednaprezanja
d preik zavrtnja

k koeficijent trenja izmeu

navrtke i navoja zavrtnja
(0,13-0,17)

Razliiti tipovi momentnih kljueva

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 24

 Nosivost zavrtnjeva na zatezanje

Zavisi od kvaliteta materijala (fub) i dimenzije zavrtnja.

Do loma gotovo uvek dolazi u zoni navoja pa je merodavna
povrine ispitnog preseka (As).
0,9 fub As
Ft ,Rd
M2

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 25

Proraunske nosivosti zavrtnjeva

na smicanje i zatezanje

Vrednosti proraunskih nosivosti zavrtnjeva na smicanje su odreene za

jednosene zavrtnjeve kod kojih ravan smicanja prolazi kroz deo tela bez navoja!

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 26

 Kombinovano naprezanje
neprednapregnutih zavrtnjeva
Kod zavrtnjeva koji su istovremeno optereeni na smicanje i
zatezanje pored pojedinanih kontrola nosivosti na smicanje i
zatezanje potrebno je proveriti i interaktivno dejstvo smicanja i
zatezanja!
Fv , Ed Ft , Ed
1,0
Fv , Rd 1,4 Ft , Rd

Fv,Ed proraunska vrednost sile smicnanja u zavrtnju;

Ft,Ed proraunska vrednost sile zatezanja u zavrtnju;
Fv,Rd proraunska nosivost zavrtnja na smicanje;
Ft,Rd proraunska nosivost zavrtnja na zatezanje;

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 27

Kombinovano naprezanje
prednapregnutih zavrtnjeva
Spojevi kategorije B: Spojevi kategorije C:
k s n Fp ,C 0,8 Ft , Ed , ser k s n Fp ,C 0,8Ft , Ed
Fs , Rd , ser Fs , Rd
M 3, ser M3
Ft,Ed proraunska vrednost sile zatezanja u zavrtnju za ULS
Ft,Ed,ser proraunska vrednost sile zatezanja u zavrtnju za SLS
Fs,Rd proraunska nosivost zavrtnja na proklizavanje pri ULS
Fs,Rd,ser proraunska nosivost zavrtnja na proklizavanje pri SLS
Fp,C sila prednaprezanja
M3=1,25 parcijalni koeficijent za ULS
M3,ser=1,10 parcijalni koeficijent za SLS
Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 28
 Principi konstruisanja veza sa
zavrtnjevima
Veze treba da budu simetrine;
Na jednom delu poprenog preseka (noica ili rebro) se koriste zavrtnjevi
istog prenika;
Preporuuje se da rastojanje izmeu prvog i poslednjeg zavrtnja u pravcu
delovanja sile ne bude vee od 15d (maksimum 6 zavrtnjeva u jednom redu).
U suprotnom se redukuje nosivost!
Minimalan zavrtnj je M12 (Kod tankozidnih HOP min M6);
Pravilnim izborom prenika zavrtnja dobija se uravnoteen odnos nosivosti
na smicanje i pritisak po omotau rupe!

opt d 0 5 t s,min 0,2 cm

ts,min najmanja debljina paketa limova
sa istim pravcem dejstva sile

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 29

Principi konstruisanja veza sa

zavrtnjevima
Krajnja i ivina rastojanja, kao i meusobni razmaci
zavrtnjeva treba da budu u okviru propisanih granica;

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 30

 Principi konstruisanja veza sa
zavrtnjevima
Potrebno je potovati
propisane maksimalane
prenike rupa na noicama
stanardnih valjanih profila.
Poeljno je potovati
propisane linije zavrtnjeva za
valjane profile.

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 31

Cepanje (kidanje) bloka

Cepanje (kidanje) osnovnog materijala se javlja na mestu veze ostvarene pomou
grupe zavrtnjeva, koja se nalazi uz ivicu elementa optereenog smicanjem i/ili
zatezanjem!
Karakteristino je za zglobne veze nosaa, kao i za veze zategnutih elemenata.

1 mala sila zatezanja

2 velika sila smicanja
3 mala sila smicanja
4 velika sila zatezanja

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 32

 Nosivost na cepanje bloka

Za simetrine grupe zavrtnjeva izloene centrinom optereenju:

Veff ,1,Rd fu Ant / M 2 fy / 3 Anv / M 0

Za grupe zavrtnjeva izloene ekscentrinom optereenju:

Veff ,2,Rd 0,5 fu Ant / M 2 fy / 3 Anv / M 0

Ant neto povrina izloena zatezanju,

Anv neto povrina izloena smicanju,
fy granica razvlaenja osnovnog materijala,
fu vrstoa pri zatezanju, osnovnog materijala.

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 33

Zavarivanje
Zavarivanje je tehnoloki postupak spajanja istih ili slinih metala na
visokim temperaturama, ime se tope osnovni i dodatni materijal i
dolazi do njihovog meanja i sjedinjavanja (fizikog i hemijskog);
Hlaenjem ove meavine dolazi do ovravanja i nastaje av kao
materijalni kontinuitet;
Primena u graevinskim konstrukcijama:
Izrada osnovnih elemenata konstrukcije (I, U, L-profili, sanduasti
profili, kruni profili...);
Izrada sklopova specifinih konstrukcija (ortotropne ploe kod
mostova,...);
Izrada veza izmeu elemenata konstrukcije; (samostalno ili u
kombinaciji sa zavrtnjevima)
Ojaanje elemenata konstrukcije (adaptacije i sanacije);

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 34

 Zavarivanje vs. Zavrtnjevi

Prednosti
Materijalan kontinuitet (pravilan tok
sila);
Smanjenje ukupne teine
konstrukcije (lake veze, mogunst
variranja debljine elemenata);
Bra izrada u radionici (nema
buenja);
Nema slabljenja elemenata rupama
za spojna sredstva;
Manja deformabilnost veza, a samim
tim i konstrukcije;
Velike mogunosti konstrukcijskog
oblikovanja;
Vodonepropusnost spojeva
Estetski aspekt;
Nedostaci
Potrebna je kvalifikovana radna
snaga;
Kontrola kvaliteta spojeva u
radionici i na gradilitu;
Osetljivost na klimatske uslove na
gradilitu (temperatura, vetar);
Vea osetljivost na dejstvo poara;
Zavarene veze nisu montano-
demontane;

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 35

Osnovni pojmovi
Osnovni materijal;
Dodatni materijal (elektroda ili ica);
Spoj meusobni poloaj delova koji se spajaju;
av materijalizovano mesto spajanja;
ZUT Zona Uticaja Toplote;
ljeb prostor u koji se deponuje dodatni materijal;
Zavar
avovi iz jednog zavara
avovi iz vie podunih zavara
avovi izvie poprenih zavara

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 36

 Podela
Vrste spojeva
sueoni spojevi;
ugaoni ili T spojevi;
preklopni spojevi
Vrste avova
Sueoni avovi
sa punom penetracijom;
sa deliminom penetracijom;
Ugaoni avovi;
avovi u rupama;
ep avovi;
Uljebljeni avovi;

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 37

Vrste spojeva

Sueoni spojevi

Ugaoni spojevi

Krstasti spojevi

Preklopljeni spojevi

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 38

 Vrste avova
Sueoni avovi:
Oblik i dimenzije ljeba
zavise od:
vrste ava,
postupka zavarivanja,
poloaja zavarivnja.
Ugaoni avovi:
Nije potrebna posebna
obrada ivica
Ugao izmeu elemenata koji
se spajaju treba da bude
izmeu 60 i 120.
Dodatni materijal se
deponuje u korito koje
obrazuju elementi (limovi)
koji se spajaju;

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 39

Ostale vrste avova

Sueoni avovi sa deliminom penetracijom

avovi u rupi

ep avovi

Uljebljeni avovi

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 40

 Obeleavanje avova na crteima

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 41

Postupci zavarivanja
Prema izvoru toplotne energije dele se na: elektrotermike,
termohemijske, mehanike i ostale
Naziv postupka Polje primene
Skraeno Oznaka
zavarivanja t mm Materijali
Elektroluno zavarivanje nelegirani,
sa obloenom E 111 3-50 niskolegirani i finozrni
elektrodom visokovredni elici
Elektroluno zavarivanje nelegirani i
EPP 12 4-80
pod zatitnim prahom niskolegirani elici
Elektroluno zavarivanje nelegirani (<0,22%C) i
elektrodnom icom pod MIG 131 4-24 niskolegirani (0,35%C)
zatitom inertnog gasa elici i Al- legure
Elektroluno zavarivanje
nelegirani i
elektrodnom icom pod MAG 135 <30
niskolegirani elici
zatitom aktivnog gasa
Elektroluno zavarivanje
netopljivom elektrodom visokolegirani elici i
TIG 141 <12
pod zatitom inertnog Al-legure
gasa

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 42

 Greke u avovima
Prilikom postupka izrade avova mogu se javiti greke koje se prema svojoj
prirodi mogu podeliti na:
Dimenzionalne (greke oblika);
Strukturne (greke kompaktnosti); 1 - neispunjen ljeb
2 - nadvienje
3 - neprovaren koren
4 - prokapina
5 - otar prelaz
6 zarez
7 denivelacija
8 krater
9 - poroznost povrine
10 gasne pore
11 nalepljivanje
12 - greke u
provarivanju korena
13 - ukljuci troske
14 - prsline

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 43

Greke u avovima
U zoni greki dolazi do koncentracija napona u zoni ava;
Zbog toga je u zavisnosti od stepena znaaja konstrukcije i vrste
optereenja potrebno vriti veu ili manju kontrolu avova:
Vizuelna kontrola;
Radiografska kontrola;
Ultrazvuna kontrola; Radiogram sueonog V ava bez greaka
Magnetska kontrola;
Penetracijska kontrola Radiogram sueonog V ava sa grekama

Dimenzionalne greke su vidljive golim okom i neke od njih se

mogu korigovati;

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 44

 Kvalitet avova
Obim i vrsta kontrole avova zavise od klase izvoenja
konstrukcije (EXC1, EXC2, EXC3 i EXC4), odnosno od
propisanog kvaliteta avova
Razlikuju se sledei kvaliteti avova:
B+ (za EXC4) - najvii
B (za EXC3)
C (za EXC2)
D (za EXC1) - najnii
Svaki kvalitet ava podrazumeva odreen nivo kontrole kvaliteta;
EN 1090-2 tano definie procedure kontrole kvaliteta koje
odgovaraju zahtevanim klasama izvoenja, odnosno kvalitetima
avova.

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 45

Proraun sueonih avova

Osnovne pretpostavke:
zanemaruju se koncentracije napona;
zanemaruju se sopstveni (zaostali) naponi;
uticaji u avovima se odreuju kao u osnovnom materijalu;
dimenzije sueonih avova su jednake dimenzijama osnovnog
materijala (a = tmin).
Praktino, provera nosivosti sueonih avova svodi se na
kontrolu nosivosti originalnog poprenog preseka.

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 46

 Proraun ugaonih avova
Za razliku od sueonih, nosivost ugaonih avova je potrebno kontolisati.
Vrste naprezanja koje se
javljaju u ugaonom avu su:
normalni napon upravan na
merodavnu ravan ava;
II normalni napon paralelan osi
ava (zanemaruje se!)
II napon smicanja koji deluje u
pravcu ava
napon smicanja koji deluje
upravno na av

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 47

Debljina ugaonih avova

Minimalna debljina ugaonog ava je: amin = 3 mm
Debljina ugaonog ava ne treba da bude vea od 0,7tmin.
Kod veza upljih profila debljina ugaonog ava moe da bude
jednaka debljini zida profila a= tmin.
Debljina ava se odreuje kao to je prikazano na slici ispod!

T - spoj Kosi ugaoni spoj Provaren koren

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 48

 Efektivna duina ugaonih avova

Krajevi avova su neefektivni u prenoenju sile.

Efektivna duina avova se u optem sluaju rauna kao: eff w 2a
Minimalna duina ava iznosi: lw,min= max(6a, 30 mm).
Maksimalna (proraunska) duina ava je: lw,max=150a
Stvarna duina ava moe biti vea!
Efektivna povrina avova je: Aw = a leff

eff w eff w a
Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 49

Proraun nosivosti ugaonih avova

Evrokod (SRPS EN 1993-1-8) predvia dve metode prorauna:

Direkciona metoda: zasniva se na kontroli pojedinanih
(komponentalnih) i uporednih napona u merodavnoj ravni ava:
fu
2 3( 2 II2 ) 0,9 f u / M 2
w M 2
Pojednostavljena metoda: zasniva se na kontroli rezultujuih sila po
jedinici duine ava; U svakoj taki du ava rezultujua sila po jedinici
duine Fw,Ed mora da zadovolji sledei uslov:

Fw, Ed Fw, Rd f vw,d a

fu / 3 fu vrstoa na zatezanje slabijeg spojenog dela;

f vw,d M2 parcijalni koeficijent sigurnosti (M2 =1,25);
w M 2
w korelacioni faktor (0,8-1,0);
a debljina ava.

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 50

 Korelacioni faktor w
Standard i kvalitet elika
Korelacioni faktor w
EN 10025 EN 10210 EN 10219
S 235
S 235 H S 235 H 0,80
S 235 W
S 275 S 275 H
S 275 H
S 275 N/NL S 275 NH/NLH 0,85
S 275 NH/NLH
S 275 M/ML S 275 MH/MLH
S 355
S 355 H
S 355 N/NL S 355 H
S 355 NH/NLH 0,90
S 355 M/ML S 355 NH/NLH
S 355 MH/MLH
S 355 W
S 420 N/NL
S 420 MH/MLH 1,00
S 420 M/ML
S 460 N/NL
S 460 NH/NLH
S 460 M/ML S 460 NH/NLH 1,00
S 460 MH/MLH
S 460 Q/QL/QL1

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 51

Statiki pokriveni ugaoni avovi -

zatezanje
Debljina obostranih ugaonih avova na aksijalno
optereenom elementu moe da se odredi iz
uslova da avovi imaju veu ili jednaku nosivost od
spojenog elementa:
- sila po jedinici duine

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 52

 Projektovanje zavarenih spojeva

Opti principi:
Lako izvoenje (spoj pristupaan, poloaj zavarivanja to jednostavniji);
Primena uobiajenih postupaka zavarivanja;
avovi sa to manjim debljinama;
Ravnomeran tok sila;
Pravilan izbor vrste i kvaliteta ava;
Treba izbegavati:
Debele limove i debele avove;
Nagomilavanje avova na jednom mestu;
Otre prelaze i nagle diskontinitete kod dinamiki optereenih konstrukcija;
Montane nastavke u zavarenoj izradi;

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 53

Konstrukcijski detalji

Zasecanje rebra na mestu ukrtanja

Pravilno konstruisanje krstastih spojeva

Ne preporuuje se da debljina ugaonih avova

bude vea od polovine debljine najtanjeg
elementa (a<0,5tmin)!

Konstruisanje radionikih nastavka nosaa

Izbegavati nastavljanje svih elemenata

u istom poprenom preseku!

Konstruisanje s obzirom na lamelarno cepanje

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 54

 Kompatibilnost razliitih spojnih
sredstava
Ne mogu se sva spojna sredstva meusobno kombinovati u istoj vezi jer
razliita krutost spojnih sredstava onemoguava ravnomernu raspodelu sila;
Primena razliitih spojnih sredstava u istoj vezi, opravdana je uglavnom kod
sanacija i kod specifinih konstrukcijskih sistema;

Dijagrami deformabilnosti razliitih spojnih sredstava Primer ortotropne ploe mosta

Metalne konstrukcije (MTI) - P15 - Sredstva za veze 55