Professional Documents
Culture Documents
II Meşrutiyet Donemi Siyasal Gelişmeler PDF
II Meşrutiyet Donemi Siyasal Gelişmeler PDF
MERUTYET DNEM
A- SYASAL GELMELER
1
Rumi takvimle miladi takvim arasndaki 13 gnlk farktan tr, Rumi takvimdeki 31 Mart 1909 tarihinin
Miladi takvimdeki karl 13 Nisan 1909dur.
cihet-i askeriyede ilk atlak da bu vesileyle kendini gstermeye balad. Mektepli
subaylarn ttihat ve Terakki Cemiyeti ile zdeletirilmesi, alayllarn ayn zamanda
cemiyete de dman olmalarna sebep tekil ediyordu. 6 Nisanda ttihat ve Terakki Cemiyeti
kart olan Serbesti Gazetesinin bayazar olan Hasan Fehminin ldrlmesi ve buna bal
olarak ortaya kan gelimeler sonucunda 13 Nisan 1909 gn Avc Taburlar, niversite
(Darlfnn) rencilerinin de katlmasyla merutiyete kar bir ayaklanma balatt.
Hkmet istifa etti, kabine deiti ; mektepli subaylar ve ttihat ve Terakki Cemiyetinin nde
gelen isimleri ya sakland veya stanbul dna kamak zorunda kaldlar.
Ayaklanmay destekledii dnlen II. Abdlhamid tahttan indirildi ve yerine V.
Mehmet Reat tahta geirildi.
Fakat siyasal kargaa sona erdirilerek istikrarn salanmas bir trl mmkn olmad.
Ksa mrl kabineler geldi, gitti ve sonunda ttihat ve Terakki Cemiyetinin karsnda 11
muhalefet partisinin birlemesiyle 1911 ylnda Hrriyet ve tilf Frkas dodu. ki siyasi
parti arasndaki cepheleme, orduya da srayarak ttihatlara kar muhalefet eden Halaskr
Zabitan grubunun ortaya kmasna yol at. Sadrazam Mahmut evket Paa bu grup
tarafndan dzenlenen bir suikast sonucunda ldrld.
Bu siyasal karklklar srasnda devletin dalma sreci de btn hzyla devam
ediyordu.
Osmanl devletinin dalmasn hzlandran iki nemli gelime zerinde de ksaca
durmak gerekmektedir. Bunlar Trablusgarp Sava ve Balkan Bozgunudur.
TRABLUSGARP SAVAI
Bosna-Hersekin igaline en iddetli tepkiyi gsteren devletlerin banda Rusya
geliyordu. Boazlar, Rusya asndan hayati derecede nem tamaktayd. Zira buralarn rakip
byk glerden birisi tarafndan kontrol altna alnmas bu devletin durumunu
gletirecekti. Boazlarla ilgili olan dier devletler zerinde bask kurabilmek amacyla
Rusya, Balkanlarda iddetli bir rekabet iinde olduu Avusturyadan baka bir devletin
desteini almak zere harekete geerek, talyaya yaklat. ki lke arasnda imzalanan
Racconigi Antlamas ile Rusya ve talya, Trablusgarp ve Boazlar zerindeki menfaatlerini
karlkl olarak tanmay taahht ediyorlard. Anlamadan iki yl sonra talya, Trablusgarba
saldrd. Rusya ise Boazlar konusunda Osmanl Devletine baskda bulunmaya balad. 1911
Eyllnde talya, Trablusgarb igal etmeye balad. ngiltere, bu devleti bsbtn kstrerek
karsna almamak iin Msr yolunu Osmanl kuvvetlerine kapatnca, buraya asker sevketme
imkn da ortadan kalkm oldu.
Gen Osmanl subaylar (Mustafa Kemal, Enver, Ali Fethi, Aziz Ali el-Msr) klk deitirerek
gnll olarak Trablusgarba geip, burada bulunan Osmanl ve Arap kuvvetlerini rgtleyerek, etin
bir gerilla savana giritiler.
OKUMA LSTES
1. Tark Zafer Tunaya, Trkiyenin Siyasi Hayatnda Batllama Hareketleri, stanbul,
1960.
2. kr Haniolu, Doktor Abdullah Cevdet ve Dnemi, stanbul, 1981.
3. Peyami Safa, Trk nklabna Baklar, Ankara, 1988.
4. Halil Menteenin Anlar, Haz: smail Arar, stanbul, 1986.
5. Ahmet Bedevi Kuran, Osmanl mparatorluunda nklap Hareketleri ve Milli
Mcadele, stanbul, 1959.
6. Mmtazer Trkne, Siyasal deoloji Olarak slamcln Douu, stanbul, 1991.