REFERAT

Tema:

VODA AROBAN SASTOJAK HEMIJE

Uenica:
NEJRA HAMZI
 VODA AROBAN SASTOJAK HEMIJE

Voda je providna, bezbojna tekuina koja formira rijeke, jezera, okeane i kiu na Zemlji,
i jedan je od osnovnih sastojaka svih ivih bia. Kao hemijski spoj, molekule vode sadre
jedan atom kisika i dva atoma vodika, koji su spojeni kovalentnom vezom. Voda je tekuina
pri standardnim uslovima temperature i pritiska, ali na Zemlji esto se nalazi u svom vrstom
stanju, ledu, kao i u svom plinovitom stanju, vodenoj pari.
Voda prekriva 71% povrine planete Zemlje. Ona je nezamjenjiva za sve poznate oblike ivota.
Na Zemlji, 96,5% vode se nalazi u morima i okeanima, 1,7% u podzemnim vodama, 1,7%
u lednicima i vjenom ledu na Antarktiku i Grenlandu, mali postotak u drugim veim vodenim
povrinama i 0,001% u atmosferi kao vodena para, oblaci (formirani od vrstih i tenih vodenih
estica kondenziranih u zraku) i atmosferske padavine. Samo 2,5% vode na Zemlje otpada na
slatke vode, a 98,8% slatke vode nalazi se zarobljeno u ledu ili u podzemnim vodama. Manje
od 0,3% slatkih voda na Zemlji nalazi se u rijekama, slatkovodnim jezerima i atmosferi, a ak
i manji postotak slatkih voda (0,003%) nalazi se sadran u biolokim oblicima i vjetakim
proizvodima.
Voda je hemijska supstanca sa hemijskom formulom H2O. Jedna molekula vode ima
dva atoma vodika spojena kovalentnom vezom na jedan atom kisika.
Voda u prirodi se javlja u sva tri uobiajena agregatna stanja (vrsto, teno i plinovito), a na
Zemlji poprima mnoge razliite oblike: u njenoj atmosferi nalaze se vodena para i oblaci, u
okeanima je morska voda, u polarnim morima su ledeni brijegovi, na planinama lednici, a na
povrini slana i slatkovodna jezera, rijeke te podzemne vode.

ematski prikaz molekule vode Model vodikovih veza (1) izmeu

molekula vode.

Osnovne hemijske i fizike osobine su:

Voda je tekuina pri standardnim uslovima temperature i pritiska. ista voda je bez
okusa i mirisa. Prirodna, sutinska boja vode i leda je vrlo blaga, njena nijansa plave, mada su
oboje bezbojni u malehnim koliinama. Vodena para uglavnom je nevidljiva kao plin.
Voda je optiki tranparentna u vidljivom elektromagnetnom spektru. Zbog toga, vodene
biljke mogu ivjeti u vodi jer suneva svjetlost moe doi do njih. Infracrvenu svjetlost jako
apsorbiraju veze kisika i vodika (OH veze).
Poto molekula vode nije pravolinijska (linearna), a atom kisika ima veu
elektronegativnost od atoma vodika, on nosi neznatno vei negativni naboj od vodikovih atoma,
dok su vodikovi atom neto pozitivniji. Kao rezultat, molekula vode je polarna sa elektrinim
dipolnim momentom. Za molekulu njene veliine, voda moe formirati neuobiajeno veliki
broj meumolekulskih vodikovih veza (etiri). Ovi faktori dali su snane privlane sile izmeu
molekula vode, dajui ogromni povrinski napon i kapilarne sile. Kapilarna akcija se odnosi na
tendenciju vode da se kree prema gore kroz usku cijev protivno sili gravitacije. Ovu osobinu
iskoritavaju sve vaskularne biljke, poput drvea.
Ona je dobro polarno otapalo (rastvara) i esto se spominje kao univerzalno otapalo.
Supstance koje se rastvaraju u vodi, npr. soli, eeri, baze i neki plinovi, naroito kisik i ugljik-
dioksid (karboniziranje), smatraju se hidrofilnim supstancama (one koje vole vodu). Druge
supstance koje se ne mogu mijeati s vodom, npr., masti, ulja (odnosno lipidi) su poznate kao
hidrofobne supstance (one koje ne vole vodu).
Sve komponente u elijama (bjelanevine, DNK i polisaharidi) su rastvorljivi u vodi, a
svoju strukturu i aktivnost deriviraju iz svog meudjelovanja s vodom.
ista voda ima vrlo nisku elektrinu provodljivost, ali ona se znatno poveava
rastvaranjem male koliine ionskog materijala u njoj, poput natrij hlorida.
Taka kljuanja vode (kao i svih drugih tekuina) zavisi od barometarskog pritiska.
Naprimjer, na vrhu Mount Everesta voda vrije na 68 C za razliku od 100 C na nivou mora na
istoj geografskoj irini (poto promjena geografske irine neznatno mijenja atmosferski
pritisak). Nasuprot toga, voda u velikim okeanskim dubinama ak i blizu geotermalnih izbora
moe dostii nekoliko stotina stepeni ali ostaje u tenom stanju.
Sa 4181,3 J/(kgK), voda ima visok specifini toplotni kapacitet kao i visoku toplotu
isparavanja (40,65 kJmol1), a obje osobine su rezultat ekstenzivnih vodikovih veza izmeu
molekula vode. Ove dvije neobine osobine omoguavaju vodi da ujednaava klimu na Zemlji
tako to smanjuje velika kolebanja temperature.
Gustoa vode na 4 C iznosi 1000 kg/m3. Gustoa leda iznosi 917 kg/m3.
Voda je najgua na temperaturi od 3,98 C. Veina poznatih supstanci postaju gue
pri opadanju temperature, ali kod vode postoji anomalija pri sniavanju temperature kada se
ona hladi do temperature kada prelazi u led. Tokom hlaenja, voda postoje sve gua do 3,98
C. Ispod ove temperature, postepeno se formira otvorena ledena struktura u vodi niske
temperature, nasumina orijentacija molekula vode u tenom stanju se odrava termalnim
kretanjem, a ispod 3,98 C nema dovoljno termalne energije da se odrava ova nasuminost.
Kako se voda hladi, javljaju se dva istovremena efekta: smanjenje zapremine i poveanje
ukupne zapremine tenosti kako se molekule poinju orijentirati u organiziranu strukturu leda.
U temperaturnom rasponu izmeu 3,98 C i 0 C drugi efekat ponitava prvi, tako da je neto
efekt poveanje zapremine uz sniavanje temperature. Voda se iri i zahvata 9% veu
zapreminu od leda, to konano izaziva pojavu da led pluta na tenoj vodi, poput ledenih santi.
Voda se moe mijeati sa mnogim tenostima, poput etanola, u svim omjerima, dajui
jedinstvenu homogenu tekuinu. S druge strane, voda i mnoga ulja ne mogu se mijeati, ona
obino grade slojeve gdje je tenost manje gustoe u gornjem sloju, a gua u donjem.
Voda gradi azeotrope sa mnogim drugim otapalima.
Ona se moe putem elektrolize razdvojiti na vodik i kisik. Energija koja je neophodna
da se voda razdvoji na ova dva elementa putem elektrolize ili bilo kojeg drugog procesa je vea
od energije koja se dobija kada se vodik i kisik ponovno rekombiniraju.
Kao oksid vodika, voda se formira kada vodik i spoj koji ga sadri sagorijeva ili reagira
sa kisikom ili spojem koji sadri kisik. Voda ne spada u goriva, ona je krajnji proizvod
sagorijevanja vodika.
Hemijski elementi koji su vie elektropozitivni od vodika poput litija, natrija, kalcija,
kalija i cezija mogu istisnuti vodik iz vode, dajui hidrokside. Poto je vodik zapaljiv plin, on
je vrlo opasan te stoga reakcije vode sa nekim od navednih elektropozitivnijih elemenata mogu
biti burne i eksplozivne.
Duina veze O-H u jednoj (pojedinanoj) molekuli vode iznosi 0,957854
(9,57854 10-11 m), a H atomi zatvaraju ugao od 104,5. Meutim, ovi parametri se neznatno
mijenjaju kada se posmatra vie molekula, gdje studije pokazuju da je u tom sluaju duina O-
H veze 0,991 , a ugao izmeu H-O-H atoma 105,5.

Voda Voda na staklu

Okus i miris:
ista H2O je bez okusa i mirisa.
Voda moe otopiti mnoge razliite supstance, koje joj daju razliite okuse i mirise. Ljudi i
ivotinje su razvili osjetila koja im omoguavaju da ocijene moe li se voda piti, izbjegavajuu
preslanu vodu ili zagaenu.
Ukus mineralne i izvorske vode nastaje zbog minerala koji su u njoj otopljeni, a to se esto
istie u marketinkim oglasima. istoa vode u izvorima i mineralnim vodama se odnosi na
odsustvo otrova, zagaivaa i mikroorganizama u njoj, a ne odsustvo minerala koji su prirodno
prisutni.

Upotreba u hemiji
Voda se mnogo koristi u hemijskim reakcijama kao otapalo ili reaktant, a neto manje kao
rastvor ili katalizator. U neorganskim reakcijama, voda je uobiajeno otapalo, koje rastvara
mnoge ionske spojeve. U organskim reakcijama, ona se obino ne koristi kao reakcijsko
otapalo, jer ne rastvara dobro reaktante a ujedno je i amfoterina (kisela i bazna) i nukleofilna.
I pored toga, te osobine su nekad poeljne. Takoer, ubrzanje Diels-Alderovih reakcija vodom
je mogue. U posljednje vrijeme, u fokusu istraivanja je superkritina voda. Takva voda
zasiena kisikom vrlo efikasno sagorijeva organske zagaivae.
Voda je jedina tvar koja se u prirodi nalazi istovremeno u krutom(vrstom), tekuem i
plinovitom stanju.

Graa molekule vode

Struktura tekue vode

Struktura leda