ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

Βιογραφικά

 Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1927 και πέθανε στην Αθήνα το 1985.

 Οι γονείς του ήταν πρόσφυγες από την Αν. Θράκη.
 Ο πατέρας του ήταν σιδηροδρομικός, ανήκε δηλαδή στην εργατική τάξη, γι' αυτό και ο Ι. δεν έζησε με
άνεση τα παιδικά του χρόνια.
 Η κατοχή στιγμάτισε την εφηβεία του.
 Φοίτησε στη φιλοσοφική σχολή του ΑΠΘ.
 Ήταν φιλόλογος, ζωγράφος, ποιητής, πεζογράφος και δοκιμιογράφος.
 Εργάστηκε ως καθηγητής σε Ελλάδα και Λιβύη και ως υπάλληλος του Υπουργείου Παιδείας.

Το έργο του

 Ο Ι. ασχολήθηκε με την πεζογραφία, την ποίηση, τη λαογραφία, τις μεταφράσεις αρχαίων

συγγραμμάτων και το θέατρο.
 Ανήκει στους μεταπολεμικούς πεζογράφους, που διαφοροποιούνται από αυτούς της γενιάς του '30
θεματικά, αφού γράφουν για τον προβληματισμό της σύγχρονης ζωής και όχι για την ηθογραφική
παράδοση. 'Άλλωστε αυτοί οι πεζογράφοι είναι έντονα πολιτικοποιημένοι.
 Κύριο θέμα στον Ι. είναι η ζωή στις συνοικίες της Θεσσαλονίκης κατά την Κατοχή και το μεσοπόλεμο.
 Ο ίδιος ταυτίζεται με τα βάσανα και τα όνειρα μιας κοινωνίας και μιας εποχής.
 Σημαντικό ρόλο στο έργο του κατέχει η Θεσσαλονίκη (είναι ο χώρος των πεζογραφημάτων του) με τον
πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της και τους πολλούς πρόσφυγες. Ο Ι. μιλά για το χαρακτήρα και τη
νοοτροπία των ανθρώπων της. Έχει μια αγάπη γι' αυτήν και αποτελεί για τον ίδιο πηγή έμπνευσης.
Πρόκειται για ένα χώρο βιωμένο που συσσωματώνει και το βιωμένο χρόνο. Η περιπλάνηση σ' αυτό το
χωροχρόνο γίνεται με τις αναμνήσεις. Η Θεσσαλονίκη του Ι. είναι μια πόλη της μνήμης. Ο αφηγητής
τη βλέπει καθώς περιπλανάται σε αυτή. Η οπτική του είναι αυτή του ενήλικα που αποζητά να
ανασυνθέσει τη χαμένη πόλη, τη χαμένη νιότη και αθωότητα. έτσι συχνά ο χώρος ο χώρος όπως τον
ανασυνθέτει ο αφηγητής με τη μνήμη του λειτουργεί μεταφορικά με συνδηλώσεις και μετατρέπεται σε
χώρο ποιητικό. Οι χώροι της Θεσσαλονίκης υποδηλώνουν διακριτικά την παρουσία τους. Το "εγώ" του
αφηγητή μειώνει την ένταση της παρουσίας της πόλης, αφού την αντιμετωπίζει ως πρόφαση για τις
διαθέσεις και τις εξομολογήσεις του, με αποτέλεσμα η πόλη να μετατρέπεται σε χώρο υποδοχής των
ψυχοσυναισθηματικών καταστάσεων του αφηγητή. Ο αφηγητής δε διασχίζει τους χώρους για να τους
περιγράψει αλλά για να αισθανθεί εκείνα τα βιώματα που αυτοί ανακαλούν στη μνήμη του.
 Σε αρκετά πεζογραφήματά του περιγράφει τους εσωτερικούς δεσμούς των προσφύγων με τις πατρίδες
τους, στις οποίες επιθυμούν να επιστρέψουν.
 Συχνά αναφέρεται και στη μοναξιά και στην αλλοτρίωση των σύγχρονων αστών. Μισεί τους
τεχνοκράτες που φθείρουν την παράδοση. Μάλιστα συχνά γίνεται συντηρητικός στο ζήτημα αυτό.
 Εκφράζει το φόβο του για την κοινωνία που τον ωθεί στην απομόνωση και διψά για ανθρώπινη επαφή,
γνήσια και ανιδιοτελή. Το έργο του είναι ένας ύμνος στην αυθεντικότητα των συναισθημάτων, στην
αξιοπρέπεια και την ψυχική ευγένεια, που σιγά-σιγά χάνονται.
 Ο Ι. κατακρίνει τη παρακμή των αξιών και κατηγορεί την αστική τάξη.
 Λατρεύει τους απλούς ανθρώπους που κερδίζουν το ψωμί τους με τον ιδρώτα τους.
 Ενδιαφέρεται για τη μετανάστευση στη Γερμανία και τις αιτίες της και αποδίδει ευθύνες στην πολιτική
και οικονομική εξουσία.
 Αγαπά τους περιθωριακούς, τους κατάδικους και τα θύματα κοινωνικού ρατσισμού και καταγγέλλει τη
συμπεριφορά της κοινωνίας σε βάρος τους.
 Συχνά στα έργα του Ι. παρουσιάζονται εικόνες από το Β Παγκόσμιο Πόλεμο και την Κατοχή, που ήταν
περίοδος απανθρωπιάς, εκμετάλλευσης, στέρησης, έκπτωσης της ανθρώπινης ζωής και θανάτου.
Εκφράζει το μίσος του για τον κατακτητή και το θαυμασμό του γι' αυτούς που έπεσαν για την πατρίδα.
 Ο Ι. ήταν δημοκράτης και αριστερός. Γι' αυτό ειρωνεύεται στα έργα του το Μεταξά και σατιρίζει το
βασιλιά και τους οπαδούς του. Συμπαθούσε τους αντιστασιακούς αγώνες της Κατοχής και απεχθανόταν
τους συνεργάτες των Γερμανών, που μετά τον εμφύλιο ανέβηκαν στην εξουσία σαν σωτήρες της
 χώρας. Συχνά αναφέρεται στο φόβο που αναγκάζει τον άνθρωπο να υποκύπτει στη βιαιότητα της
αυταρχικής εξουσίας.

Η γραφή του

 Ο Ι. γράφει σε α' πρόσωπο ή σε β' και πάλι όμως ως μορφή πρωτοπρόσωπης αφήγησης. Συνεπώς τα
έργα του έχουν αυτοβιογραφικό χαρακτήρα.
 Αν και το βιωματικό στοιχείο με τη μορφή της εμπειρίας, των συναισθημάτων ή των φαντασιώσεων,
είναι έντονο στο έργο του, παρόλα αυτά δεν μπορούμε να μιλάμε για αυτοβιογραφία, γιατί αυτά τα
βιώματα αφορούν και στις ζωές άλλων ανθρώπων. Είναι λοιπόν, βιωματικά τα έργα του Ι., ανάμεσα
δηλαδή στα αυτοβιογραφικά και στα φανταστικά.
 Τα πεζογραφήματά του στηρίζονται στη μνήμη και την παρατήρηση. Η μνήμη αφορά στις περιόδους
της Κατοχής, του εμφυλίου και της μεταπολεμικής περιόδου.
 Δεν έγραφε παραδοσιακά πεζογραφήματα, αλλά δημιούργησε ένα δικό του πεζογραφικό είδος,
επηρεασμένο από τον Πεντζίκη, τον Καρέλλη και τον Ντυζαρντέν. Το είδος αυτό είναι το
εξομολογητικό δοκίμιο, που χαρακτηρίζεται από δοκιμιακή διαπραγμάτευση ενός θέματος που
εκφράζεται με εξομολογητικό τρόπο (εσωτερικός μονόλογος, καταγραφή βιωματικών στοιχείων,
συνειρμική γραφή, χρήση α’ προσώπου). Χαρακτηριστικό είναι ότι πρόκειται για μικρές αφηγήσεις ως
αντίδραση στις μεγάλες αφηγήσεις που εμφανίστηκαν μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ελλάδα με
στόχο υπαρξιακό/ φιλοσοφικό ή ιστορικό/ πολιτικό.
 Ένα βασικό χαρακτηριστικό του έργου του είναι η μυθοποίηση της παιδικής ηλικίας.
 Το ύφος του χαρακτηρίζεται από
α) χαμηλό, εξομολογητικό τόνο
β) απλό, στρωτό γράψιμο
γ) προσωπική οπτική γωνία
δ) πληγωμένη-εξαπατημένη ευαισθησία
ε) χιούμορ (ειρωνεία, σαρκασμό, αυτοσαρκασμό, υπαινικτικότητα)
στ) ευρυμάθεια
ζ) διδακτισμό
η) κοινωνικό ενδιαφέρον.
θ) ποιητικότητα
ι) συμβολισμούς
ια) υποβλητικότητα
ιβ) Καβαφικής προέλευσης σχόλια
ιγ) την τέχνη του φενακισμού, δηλαδή την τεχνική που δημιούργησε ο ίδιος ο Ι. και σύμφωνα με την οποία
πλησιάζει την αλήθεια χωρίς ποτέ να την αποκαλύπτει.
 Ο Ι. αποκλείει από το έργο του τις δραματικές εντάσεις, τους μελοδραματισμούς και τους
συναισθηματισμούς. Τα πάντα είναι χαλιναγωγημένα, συγκρατημένα, ιδωμένα από κάποια απόσταση,
ικανή να αμβλύνει τις οξύτητες χωρίς όμως να προκαλεί απάθεια.
 Η αφηγηματική του τεχνική χαρακτηρίζεται από:
α) συνειρμική οργάνωση του αφηγηματικού υλικού μέσα από την τεχνική ου διασπασμένου θέματος και
την τεχνική του αδιάσπαστου θέματος
β) διάσπαση του αφηγηματικού χρόνου
 Αυτή η αποσπασματικότητα δείχνει την πάλη να ανασυσταθεί μια ζωή κατακερματισμένη.
γ) μονοεστιακή αφήγηση- εσωτερικό μονόλογο- εσωτερική εστίαση
δ)χαλάρωση της παραδοσιακής δομής
ε) επανάληψη μίας μόνο ιδέας, αυτής της μηδαμινότητας της ύπαρξης.
 Η γλώσσα του είναι στρωτή δημοτική, καθημερινή με πλήθος προσφυγικών λέξεων. Χαρακτηρίζεται
από την ανάμειξη πεζολογικών και ποιητικών στοιχείων. Μοιάζει αβίαστη και απροσχημάτιστη, στην
πραγματικότητα όμως είναι δουλεμένη μέχρι την τελευταία λέξη. Βασικά στοιχεία της είναι ο
συνειρμός, ο υπαινιγμός, η μεταφορά , η αναφορά.