ΜΟΝΟ ΓΙΑΤΙ Μ' ΑΓΑΠΗΣΕΣ- ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ

Η ποιήτρια και το έργο της

 Γεννήθηκε το 1902 στην Καλαμάτα και πέθανε το 1930 σε σανατόριο, όπου ζούσε τα δύο τελευταία
χρόνια της ζωής της, από φυματίωση.
 Εργαζόταν στη Νομαρχία Μεσσηνίας, όταν το 1922 μετατέθηκε στην Αθήνα, όπου γνώρισε τον
Καρυωτάκη.
 Στα ποιήματά της υπάρχει μια μελαγχολική διάθεση.
 Θέματά της είναι ο έρωτας, η φθορά, ο θάνατος.
 Η ποίησή της δηλώνει παραίτηση απέναντι στα μεγάλα προβλήματα και στροφή στις διαψεύσεις και
στις προσδοκίες του ανικανοποίητου έρωτα και του επερχόμενου θανάτου.
 Η Π. χαρακτηρίζεται από έναν πρωτογενή λυρισμό. Δε γράφει για αναγνώριση ή φήμη, αλλά για να
διαλαλήσει τα συναισθήματά της.
 Δημοσίευσε δύο συλλογές, "Οι τρίλιες που σβήνουν" και "Ηχώ σαν χάος", ενώ το1961 εκδόθηκαν τα
Άπαντά της.

Θέμα του ποιήματος

Η αγάπη δίνει νόημα στην ποίηση και στη ζωή της. Η ποίηση της υπάρχει επειδή υπάρχει η αγάπη. Ο
έρωτας, η φθορά και ο θάνατος ενυπάρχουν επίσης, μαζί με μια μελαγχολία και μια θλίψη.

Γενικά για το ποίημα

 Ανήκει στη συλλογή «Οι τρίλιες που σβήνουν» (1928).

 Είναι λυρικό και απευθύνεται σε ένα «εσύ».
 Το βιωματικό στοιχείο είναι έντονο.
 Όταν γράφτηκε το ποίημα ο Καρυωτάκης είχε πεθάνει, ενώ η Π. ήταν άρρωστη από φυματίωση.
 Σ’ αυτό η ζωή και η τέχνη αναζητούν δικαίωση και τη βρίσκουν στην αγάπη.
 Μοιάζει με σελίδες ημερολογίου ή ερωτική επιστολή με συγκεκριμένο αποδέκτη ή ερωτικό τραγούδι
αφού η τεχνική του (μέτρο-ομοιοκαταληξία) έχει στοιχεία μουσικά.
 Σκοπός της είναι αυτό το «εσύ» να ανταποκριθεί στο ερωτικό της κάλεσμα και να βιώσει η ίδια με
περισσότερη ένταση το ερωτικό της συναίσθημα.
 Η Π. μεταγράφει κατευθείαν τα γεγονότα του εσωτερικού της κόσμου στην ποιητική γλώσσα, με όλες
τις εξιδανικεύσεις και τις υπερβολές που της υπαγορεύει η ρομαντική της φύση.
 Η Π. καταφεύγει στην ποίηση για να εξωτερικεύσει τον έρωτά της.
 Στο ποίημα κυριαρχεί μια μελαγχολία, μια θλίψη, μια τρυφερότητα και μια νοσταλγία εξαιτίας του
θανάτου του αγαπημένου της Π., αλλά και του επικείμενου θανάτου της ίδιας. Παρόλα αυτά εκείνη
κρατάει στη μνήμη τις στιγμές της απόλυτης αγάπης, τις εξιδανικεύει και τις μεταπλάθει σε ποίηση.
 Το ποίημα, λοιπόν, είναι ένας ύμνος στην αγάπη, που την εμπνέει ως ποιήτρια και την καταξιώνει ως
άνθρωπο και που έχει συγκεκριμένο αποδέκτη, που δίνει νόημα και αξία στη ζωή της. Επιπλέον την
εξαγνίζει και την απαλύνει από την οδυνηρή αίσθηση του θανάτου που πλησιάζει.
 Βασικό μοτίβο είναι αυτό της αγάπης.

Είδος

Λυρικό με ερωτικό περιεχόμενο.

Ο τίτλος

 Το β’ πρόσωπο δείχνει ότι το ποίημα αναφέρεται και αφιερώνεται σε κάποιον και του δίνει χαρακτήρα
τραγουδιού ή ερωτικής επιστολής.
 Η Π. θα μιλήσει για τη συγκεκριμένη αγάπη που της πρόσφερε κάποιος.
 Το ημιτελές νόημα του τίτλου θα αποσαφηνιστεί παρακάτω στο ποίημα.
 Ο τίτλος θα αποτελέσει τον άξονα που δίνει συνοχή στο ποίημα.

1η Στροφή (Γράφω ποιήματα επειδή μ’ αγάπησες)

 Η Π. δηλώνει πως τραγουδά, δηλαδή εμπνέεται και γράφει ποιήματα, για να υμνήσει την αγάπη. Το
κίνητρο του ποιήματος, λοιπόν, είναι η αγάπη και ο στόχος του η ικανοποίησή της μέσω της ποίησης.
Η αγάπη καταξιώνει την τέχνη της.
 Ο αόριστος δείχνει ότι ο μεγάλος έρωτας που συγκλόνισε την ποιήτρια άνθισε στον παρελθόν και έχει
πια τελειώσει.
 Πρόκειται για μια αγάπη που της προσφέρθηκε «στα περασμένα χρόνια» και συνεχίζει να υπάρχει σε
όλες τις εποχές, «σε ήλιο, σε βροχή, σε χιόνια». Χάρη σ’ αυτή την αγάπη νιώθει πλήρης ψυχικά και
πνευματικά.
 Η αληθινή αγάπη υπάρχει τόσο στις ευτυχισμένες στιγμές (ήλιος) όσο και στις δύσκολες (βροχή,
χιόνι).
 Έτσι, η ευτυχία και η ολοκλήρωση αυτής της αγάπης γίνεται ποίημα.
 Το σχήμα κύκλου στη στροφή ενισχύει τη μουσικότητα του ποιήματος και τονίζει το νόημα της. Η
τεχνική αυτή θα γίνει από δω και πέρα βασικό μορφικό στοιχείο του ποιήματος.

2η Στροφή (Είμαι ωραία και νιώθω ρίγος στην ψυχή μόνο επειδή με κράτησες στην αγκαλιά σου και
με φίλησες στο στόμα)

 Από τη στροφή αυτή και μετά στο ποίημα κυριαρχεί η σχέση αιτίου (αιτιολογικές προτάσεις)-
αποτελέσματος (κύριες προτάσεις). Μάλιστα οι κύριες προτάσεις ντύνονται λυρικά, για να εκφραστεί
η συναισθηματική φόρτιση της ποιήτριας.
 Στη στροφή αυτή προσδιορίζεται το είδος της αγάπης (ερωτική «με φίλησες στο στόμα») και
αισθητοποιείται η έντασή της.
 Περιγράφεται εδώ το αποτέλεσμα αυτής της αγάπης:
 «είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο»: κρίνος/ ωραία: παραπέμπουν σε μια αγνή και δυνατή αγάπη, που
την κάνουν να αισθάνεται ωραία, πλήρης δηλαδή και ευτυχής. Μάλιστα η εικόνα του ολάνοιχτου
κρίνου ενισχύει την ποιότητα του ερωτικού συναισθήματος
 «νιώθω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα». .
 Γενικά η αγάπη μεταμορφώνει τον άνθρωπο εσωτερικά και εξωτερικά.
 Ο ενεστώτας «είμαι», που ως παροντικός χρόνος δηλώνει διάρκεια και το «ακόμα» δηλώνουν τη
διαχρονικότητα της επιρροής της αγάπης.

3η Στροφή (Ένιωσα βασίλισσα μόνο επειδή με κοίταξες με τα μάτια)

 Στη στροφή αυτή αισθητοποιείται η καταλυτική δύναμη του ερωτικού βλέμματος με τη φράση «με την
ψυχή στο βλέμμα». Αλλιώς η ματιά θα ήταν ουδέτερη.
 Το ερωτικό βλέμμα αντανακλά τα συναισθήματα του ερωτευμένου, εκφράζει τα ανείπωτα και τα
αδύνατα να πραχθούν και λειτουργεί ως κατάθεση ψυχής (τα μάτια είναι ο καθρέφτης της ψυχής).
 Ένα τέτοιο βλέμμα αγάπης μπορεί να κάνει τον αποδέκτη του ευτυχισμένο και να καταξιώσει την
ύπαρξή του, να τον ολοκληρώσει ως άνθρωπο. Άλλωστε για την Π. προορισμός της ανθρώπινης
ύπαρξης είναι να βιώσει τον απόλυτο έρωτα. Αυτό συμβαίνει και με την Π. που αισθάνεται
βασίλισσα, δηλαδή ξεχωριστή.
4η Στροφή (Γεννήθηκε μόνο επειδή επρόκειτο να με αγαπήσεις)

 Στη στροφή η βίωση της απόλυτης αγάπης γίνεται αυτοσκοπός, αφού η στιγμή της γέννησης της Π.
ταυτίζεται με τη συνάντησή της με τον αγαπημένο της. Ο άνθρωπος καταλαβαίνει το σκοπό της ζωής
του μόνο όταν βιώνει τον απόλυτο έρωτα.
 Με αυτή τη λογική τονίζεται η ταύτιση του «εσύ» με το «εγώ» και η απόλυτη αγάπη τους.
 Ο έρωτας αποκτά φιλοσοφική διάσταση, γίνεται το ίδιο το νόημα της ζωής για την ποιήτρια. Η
αντίθεση των στίχων 18-19 αποκαλύπτει τη βιοθεωρία της: η ζωή δεν έχει νόημα χωρίς αγάπη. Η
αγάπη είναι αυτό που δίνει νόημα και γεμίζει την άχαρη ζωή της, την ανεκπλήρωτη, πράγμα που
επιβεβαιώνει και η τριπλή επανάληψη της λέξης «ζωή».

5η Στροφή (Έζησα μόνο επειδή μ’ αγάπησες και τώρα που βασίλεψες πεθαίνω, επειδή μ’ αγάπησες
ωραία)

 Εδώ ολοκληρώνεται η ταύτιση των δύο αγαπημένων.

 Η στροφή σχετίζεται με το θάνατο του αγαπημένου και με τον αντίκτυπο αυτού στην ποιήτρια. Η
τραγική κατάληξη του έρωτα είναι στοιχείο νεορομαντιμού.
 Η ζωή που καταξιώθηκε μέσω αυτής της αγάπης παύει να έχει νόημα όταν παύει να υπάρχει και αυτός
που αγαπάμε. Η ζωή ταυτίζεται και πάλι με τον έρωτα.
 «πληθαίνω τα ονείρατα σου»: η απόλυτη αγάπη ενέπνευσε και το νεκρό πια σύντροφο.
 Έτσι με το «ωραίε» (που τονίζει την ποιότητα της αγάπης) και το «βασίλεψες» (  ήπιο ρήμα) η ζωή
χάνει το νόημά της , φορτίζεται αρνητικά και γίνεται βάρος.
 Το «ωραίε» προβάλλει τον εξιδανικευμένο έρωτα και θεοποιεί την αγάπη. Δηλώνει την ποιότητα των
συναισθημάτων και την εσωτερική ομορφιά. Όταν πλέκεται ένας ύμνος για την αγάπη, το κάλλος, η
ποιότητα και η αισθητική έχουν δικαιωματικά θέση σ’ αυτόν.
 Όμως ακόμα και αν υπάρχει ο θάνατος το «γλυκά» δηλώνει την ευτυχία ενός ανθρώπου που αγάπησε
και αγαπήθηκε πολύ.
 Εν τέλει, η ζωή δικαιώθηκε μέσα από την αγάπη και η ποίηση επιτέλεσε το σκοπό της υμνώντας την
αγάπη αυτή.
 Ο χαμός του συντρόφου καθιστά περιττή την ύπαρξη της Π. , που ζει μόνο χάρη σε εκείνον.
Ολοκληρώθηκε το νόημα της ζωής της με το να βιώσει μια τόσο όμορφη αγάπη. Ο θάνατος δεν
αναιρεί, λοιπό, τον απόλυτο έρωτα αλλά τον ολοκληρώνει.

Ύφος

Λυρικό, γλαφυρό, τρυφερό, αυθόρμητο, συγκινησιακό, μουσικό και υποβλητικό όσον αφορά στα
συναισθήματα.

Γλώσσα

Απλή δημοτική.

Εκφραστικά μέσα

α) Μεταφορές: έχω ένα ρίγος στην ψυχή/ βασίλεψες/ της ύπαρξης μου στέμμα
β) Επίθετα: ωραία, γλυκά
γ) Επανάληψη: ωραία-ωραία/ 1ος-5ος στίχος (τονίζει τα αίτια της αγάπης της, ολοκληρώνει το νόημα κάθε
στροφής και προσφέρει μελωδία, ρυθμό και μουσικότητα στο ποίημα)[σχήμα κύκλου]
δ) Παρομοίωση-Εικόνα: σαν κρίνο ολάνοιχτο
ε) Συνεκδοχή: τα μάτια σου με κύτταξαν
 Τα εκφραστικά μέσα ανάγουν το ποίημα σε λυρικό.
Τεχνοτροπία

α) Νεορομαντισμός
β) Νεοσυμβολισμός

Μέτρο/ Στίχος

Ιαμβικό με στοιχεία μουσικά. Εναλλάσσονται 12σύλλαβοι, με 7σύλλαβους και 11σύλλαβους στίχους. Οι

στροφές είναι 5στιχες.
Ομοιοκαταληκτούν ο 1ος με τον 5ο στίχο και ο 2ος με τον 4ο. Ο τρίτος είναι ανεξάρτητος. Υπάρχουν
επίσης διασκελισμοί.
Τεχνικές αδυναμίες της Π.:
α) Η παρεμβολή του ανομοιοκατάληκτου τρίτου στίχου.
β) Ομοιοκαταληξία 1ου-5ου με την ίδια λέξη.
γ) Ασυμμετρία στον αριθμό των συλλαβών κάθε στίχου.

Τεχνική

α) Εναλλαγή α΄- β΄ ενικού προσώπου ταύτιση «εγώ»-»εσύ».

β) Σχήμα κύκλου έμφαση στο γεγονός ότι ο έρωτας είναι ο λόγος ύπαρξης και δημιουργίας της Π..
γ) Επαναλήψεις μοναδικότητα και δύναμη του βιώματος.
δ) Εναλλαγή ενεστώτα- αορίστου διαχρονικότητα του έρωτα.

 Μορφικά το ποίημα έχει τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής ποίησης: αυστηρή στροφική και
στιχουργική μορφή, μέτρο, ομοιοκαταληξία, καθαρά νοήματα, διάχυτος λυρισμός.