Historijski razvoj psihologije

Samo ime psihologja potie od grkog filozofa Aristotela koji je tumaio da je psihologija nauka od
dui (psiho dua; logos nauka). Za Demokrita dua je sastavljena od finih atoma (materijalistika)
pa je podlona umiranju. Platon je smatrao da dua nije materijalna pa je stoga vjena. Za Aristotela
dua ima tri razine: vitalna dua obuhvata vane ivotne funkcije; animalna dua opaanja,
osjeanja i udnju; Razumska dua - spoznaju i bolju. Aristotelovo uenje je vie bilo zasnovano na
posmatranju i uoavanju zakonitosti psihikog ivota. Psihiki procesi uenja, prema njemu se odvijaju
prema zakonu dodira kada se dva sadraja doivljavaju istovremeno ili neposredno jedan iza
drugog, sjeanje na jedan obnavlja drugi, zakon slinosti kada su dva sadraja slina onda
obnavljanje jednog sadraja olaka obnavljanje i drugog, i zakon kontrasta kada se lake pamte
suprotnosti.

Dekart (1596 1650.) je prvi filozof koji psihologiju izdvaja iz filozofije i formira zasebnu filozofsku
granu koja se zove mentalna filozofija. Poetkom 16. v. iz filozofije se izdvajaju astronomija, fizika,
hemija i biologija. Za nauno istraivanje koriste se eksperimenti kao egzaktni metoda. Sredinom 19.
stoljea egzaktni metoda se poinje koristiti u istraivanju psiholokih pojava. Fiziolog Veber, jedan od
osnivaa psihofizike, eksperimentalno istrauje koliki je intenzitet drai da bi ovjek imao osjet. Ova
istraivanja dalje razvija Fehner. Ovi su radovi imali presudan znaaj u osamostaljvanju psihologije.
Konano Wilhelm Wundt: 1832 1929. u Lajpcigu 1879. osniva laboratoriju za eksperimentalnu
psihologiju i time definitivno ustanovljuje psihologiju kao empirijsku nauku.

Fiziari, biolozi, hemiari i fiziolozi svojim istraivanjima su znatno doprinijeli razvoju psihologije kao
egzaktne nauke jer se do tada o psihikom ivotu ovjeka sudilo na osnovu razmiljanja i pretpostavki.

Predmet izuavanja psihologije

U najirem smislu predmet izuavanja psihologije je psihiki ivot. Pod pojmom psihiki ivot
podrazumijevamo psihike procese i psihika stanja. O psihikim procesima moemo suditi na osnovu
objektivnog ponaanja ljudi i na osnovu neposrednog vlastitog iskustva. U uem smislu predmet
psihologije je ovjek, i to istraivanje njegova ponaanja svijesti, osjeanja i doivljaja. Za utvrivanje
predmeta izuavnja psihologije bitni su sljedei faktori: fizika okolina koja djeluje na organizam
izazivajui razne subjektivne doivljaje; socijalna okolina koja djeluje na pojedinca i tako utie na
njegove doivljaje i ponaanje; i na kraju aktivnosti same individue koja na odreeni nain utjee na
okolinu, mijenja je i prema njoj modifikuje svoje ponaanje.

Zadaci psihologije
Osnovni je zadatak psihologije prouavanje zakonistosti psihikog ivota ovjeka. U tom smislu ovaj
zadatak treba dati odgovore na tri pitanja: ta?, odrediti psihike pojave; kako?, kako se odvijaju
psihiki procesi, i zato?, ukazati na uzroke psihikih pojava.

Grane psihologije
S obizrom na predmet razmatranja, razlikujemo teorijske i primijenjene psiholoke grane.

Teorijske psiholoke grane su:

1. Opa psihologija ima teorijski karakter i prouava osnove psihikog ivota.

 2. Fizioloka psihologija izuava organske osnove psihikog ivota. (koristei se znanjima
biologije, medicine i dr. nauka prouava osvisnost psihikog ivota o strukturi i funkciji
nervnog sistema, endokrinih lijezda, ula i organizma u cjelini).

3. Razvojna psihologija prouava razvoj psihikog ivota od roenja do smrti, ontogenetski

razvoj, kao i razvoj psihikog ivota kod ivih bia u toku evolucije, filogenetski razvoj.

4. Socijalna psihologija se bavi ponaanjem pojedinaca u grupi.

5. Psihologija linosti izuava ovjeka kao jedinstvenu cjelinu.

Primijenjene psiholoke grane:

1. kolska psihologija otkriva zakonitosti koje nastaju u odgojno obrazovnom procesu.

Zadatak joj je da otkrije to efikasnije metode za motivaciju i uenje.

2. Industrijska psihologija Izuava ovjeka u radnom procesu. (optimalni radni uvjeti i

organizacija rada, kao faktori koji utjeu na uspjenost radnika u radnom procesu.).

3. Klinika psihologija izuava problem ljudi sa psiholokim smetnjama i njihovom

rehabilitacijom.

4. Forenzika ili kriminalistika psihologija se bavi problemima delikvenata i njihovom

resocijalizacijom.

5. Psihometrija prouava razna psiholoka mjerenja i testiranja i na taj nain doprinosi

egzaktnosti psihologije kao nauke.

Metode i tehnike u psihologiji

Metoda je rije grkog porijekla methodos nain istraivanja pojava. Metoda je skup pravila i
postupaka kojim se vre odreeno istraivanje, rijeio neki problem i postigao konkretan cilj. Metode
se u nauci dijele na racionalne i empirijske. U istraivanju psihikog ivota najee se koriste metode
eksperimenta, opaanja i samoopaanja.

Metoda eksperimenta
Osnovna odlika eksperimenta je mogunost umjetnog izazivanja neke pojave i uvjeta pod kojim se
ona razvija. Uvjeti kojima se namjerno manipulira u eksperimentu, zovu se nezavisna varijabla, a
pojava pod dejstvom promijenjenih uvjeta zove se zavisna varijabla. Za provjeru stvarnog uinka
pojedinih eksperimentalnih varijabli i kontrolu umjetnih uvjeta u eksperimentalnom se istraivanju
formiraju dvije grupe. One se ujednaavaju u opim u posebnim karakteristikama. Jedna grupa se
stavlja u eksperimentalnu situaciju i sistematski se prati djelovanje nezavisnih varijabli
eksperimentalna grupa, dok druga grupa radi u uobiajenim uvjetima, dakle bez djelovanja
nezavisnih varijabli kontrolna grupa.

U psihologiji postoje dvije vrste eksperimenta:

Objektivni eksperimenti prate se objektivne , uoljive manifestacije psihikih pojava,

reagovanje organizma ili pojedinih grupa i receptora na podraaj.

Introspektivni eksperiment vri se istraivanje i utvruju rezultati na temelju iskaza

pojedinca.
Kako se u psihologiji eksperiment uglavnom izvodi na ovjeku, to razlikujemo tri faze njegove
realizacije:

1. Faza podraaja drai fizike, hemijske, fizioloke i psihike prirode;

2. Faza doivljaja ispitanik registruje podraaj u svojoj svijesti i oblikuje ga.

3. Faza izraaja ispitanik reagira bilo pokretom bilo rijeima na dra.