4857 Sayılı Iş Kanunu Ve Gerekçesi

TRKYE VEREN SENDKALARI KONFEDERASYONU
4857 SAYILI
KANUNU
VE
GEREKES
Kabul Edilen Deiiklik nergeleri, Dier Kanunlarla

Yaplan Deiiklik Gerekeleri ve 19 Ekim 2005 Tarihli
Anayasa Mahkemesi Karar le Birlikte
YENLENM 4. BASKI
Haberleme Adresi
Hodere Cad. Reat Nuri Sokak No: 108
06540 ankaya - Ankara
Tel : 0312 439 77 17 (pbx)

Faks : 0312 439 75 92-93-94
E-mail : tisk@tisk.org.tr
Web Sitesi : http://www.tisk.org.tr
15 Kasm 2009
Yayn No: 293
YENLENM 4. BASKI
ISBN: 978-975-6728-45-1
Tasarm & Bask

Matsa Basmevi
NDEKLER

I. KANUNU..........................................................................1
II. GENEL GEREKE............................................................69
III. MADDE GEREKELER.................................................75
IV. 12.03.2003 TARHL TBMM SALIK,

ALE, ALIMA VE SOSYAL LER
KOMSYONU RAPORU.................................................141
V. 28.03.2003 TARHL TBMM SALIK,

ALE, ALIMA VE SOSYAL LER
KOMSYONU RAPORU.................................................147
VI. ANAYASA MAHKEMES KARARI

(RG. 24.11.2007, S. 26710)................................................151
III
SUNU
lkemizde i hukuku alannda karlan drdnc genel Kanun olan 4857 sayl
Kanunu, 10 Haziran 2003 tarih ve 25134 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak
yrrle girmitir.
Konfederasyonumuz, Trk Endstriyel likiler Sistemi iin nemli yenilikler ge-
tiren Kanun metnini, 2003 yl Temmuz aynda yaynlayarak tm ilgililerin kullanm-
na sunmutur.
Yrrlkteki sekizinci yln dolduran Kanunu, sre iinde eitli deiiklik-
lere uram bulunmaktadr. Srasyla 4884, 5378, 5538, 5728, 5754, 5763, 5797 ve
5838 sayl Kanunlar ile Kanununun birok hkm tadil edilmitir. Son olarak,
1 Austos 2010 tarih ve 27659 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 6009 sayl Ge-
lir Vergisi Kanunu ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik
yaplmasna Dair Kanun ve 25 ubat 2011 tarih ve 27486 (Mkerrer) sayl Resmi
Gazetede yaymlanan 611 sayl Baz Alacaklarn Yeniden Yaplandrlmas ile Sos-
yal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu ve Dier Baz Kanun ve Kanun Hk-
mnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun uyarnca Kanunun
baz maddelerinde deiiklikler yaplmtr.
Dier taraftan, Kanun hakknda Anayasa Mahkemesinin 19.10.2005 tarihinde
verdii karar ile baz maddelerin ksmen veya tamamen iptali sz konusu olmutur.
Yaplan deiiklikler ve yaymlanan iptal karar sonucunda yaynmzn gncellenme-
si ihtiyac domutur.
Kanunun gncellenen ilk metni 4 Temmuz 2008 tarihinde yaymlanm, youn
talep zerine 3 Eyll 2008 tarihinde 2. basksn;15 Kasm 2009 tarihinde, 3. basks-
n yapm; 6009 ve 611 sayl Kanunlarla gerekletirilen son deiikliklerle birlikte
Yenilenmi 4. basksnn yaplmas gndeme gelmitir. Yenilenmi 4. bask ile birlikte
yaynmz 12.000 adete ulamtr.
Konfederasyonumuz 4857 sayl Kanununu en gncel hali ile kamuoyuna sun-
may grev bilmektedir.
Kanununa ilikin Genel Gereke ve Madde Gerekeleri ile TBMM Salk,
Aile, alma ve Sosyal ler Komisyonunca kabul edilen metinler yararl olaca
dncesiyle yayna eklenmitir. Ayrca, TBMMnin anlan Komisyonunda ve Genel
Kurul grmeleri srasnda verilen ve maddelerde deiiklik yapan nergelerden te-
min edilenlere de, ilgili madde gerekelerinin hemen altnda yer verilmektedir.
Kanununda deiiklik yapan Kanunlarn gerekeleri ile Anayasa
Mahkemesinin Kanununa ilikin karar ayrca metne dahil edilmitir.
Yaynmzn uygulayclar, hukukular, akademisyenler ve konuya ilgi duyan her-
kes bakmndan yararl olmasn dileriz.
Sayglarmzla,
V
KANUNU
Kanun No : 4857
Kabul Tarihi : 22.5.2003
R. Gazete Tarihi : 10.6.2003
R. Gazete No : 25134
VII
KANUNU
BRNC BLM
Genel Hkmler
Madde Sayfa
Ama ve kapsam 1 1
Tanmlar 2 1
yerini bildirme 3 3
stisnalar 4 4
Eit davranma ilkesi 5 5
yerinin veya bir blmnn devri 6 6
Geici i ilikisi 7 7
KNC BLM
Szlemesi, Trleri ve Feshi
Tanm ve ekil 8 8
Tr ve alma biimlerini belirleme serbestisi 9 8
Srekli ve sreksiz ilerdeki i szlemeleri 10 8
Belirli ve belirsiz sreli i szlemesi 11 9
Belirli ve belirsiz sreli i szlemesi ayrmn
snrlar 12 9
Ksm sreli ve tam sreli i szlemesi 13 10
ar zerine alma 14 10
Deneme sreli i szlemesi 15 11
Takm szlemesi ile oluturulan i szlemeleri 16 11
Sreli fesih 17 11
Feshin geerli sebebe dayandrlmas 18 12
Szlemenin feshinde usul 19 13
Fesih bildirimine itiraz ve usul 20 14
Geersiz sebeple yaplan feshin sonular 21 14
alma koullarnda deiiklik ve
i szlemesinin feshi 22 15
IX
Madde Sayfa
Yeni iverenin sorumluluu 23 15
inin hakl nedenle derhal fesih hakk 24 16
verenin hakl nedenle derhal fesih hakk 25 17
Derhal fesih hakkn kullanma sresi 26 19
Yeni i arama izni 27 19
alma belgesi 28 19
Toplu ii karma 29 20
zrl ve eski hkml altrma zorunluluu 30 21
Askerlik ve kanundan doan alma 31 23
NC BLM
cret
cret ve cretin denmesi 32 24

verenin deme aczine dmesi 33 25
cretin gnnde denmemesi 34 25
cretin sakl ksm 35 25
Kamu makamlarnn ve asl iverenlerin
hakedilerinden cret kesme ykmll 36 25
cret hesap pusulas 37 26
cret kesme cezas 38 27
Asgari cret 39 27
Yarm cret 40 28
Fazla alma creti 41 28
Zorunlu nedenlerle fazla alma 42 29
Olaanst hallerde fazla alma 43 29
Ulusal bayram ve genel tatil gnlerinde alma 44 30
Sakl haklar 45 30
Hafta tatili creti 46 30
Genel tatil creti 47 31
Geici i gremezlik 48 31
cret ekillerine gre tatil creti 49 32
Tatil cretine girmeyen ksmlar 50 32
X
Madde Sayfa
Yzdelerin denmesi 51 32
Yzdelerin belgelenmesi 52 33
Yllk cretli izin hakk ve izin sreleri 53 33
Yllk cretli izne hak kazanma ve
izni kullanma dnemi 54 34
Yllk izin bakmndan allm
gibi saylan haller 55 34
Yllk cretli iznin uygulanmas 56 35
Yllk izin creti 57 36
zinde alma yasa 58 36
Szlemenin sona ermesinde izin creti 59 37
zinlere ilikin dzenlemeler 60 37
Sigorta primleri 61 37
cretten indirim yaplamayacak haller 62 37
DRDNC BLM
in Dzenlenmesi
alma sresi 63 38
Telafi almas 64 38
Ksa alma ve ksa alma denei 65 39
alma sresinden saylan haller 66 39
Gnlk almann balama ve biti saatleri 67 39
Ara dinlenmesi 68 40
Gece sresi ve gece almalar 69 40
Hazrlama, tamamlama ve temizleme ileri 70 41
altrma ya ve ocuklar altrma yasa 71 41
Yer ve su altnda altrma yasa 72 42
Gece altrma yasa 73 42
Analk halinde alma ve st izni 74 43
i zlk dosyas 75 43
Ynetmelikler 76 44
XI
BENC BLM
Sal ve Gvenlii
Madde Sayfa
verenlerin ve iilerin ykmllkleri 77 44
sal ve gvenlii ynetmelikleri 78 45
in durdurulmas veya iyerinin kapatlmas 79 45
sal ve gvenlii kurulu 80 46
sal ve gvenlii hizmetleri 81 47
gvenlii ile grevli mhendis veya
teknik elemanlar 82 48
ilerin haklar 83 48
ki veya uyuturucu madde kullanma yasa 84 49
Ar ve tehlikeli iler 85 49
Ar ve tehlikeli ilerde rapor 86 50
On sekiz yandan kk iiler iin rapor 87 50
Gebe veya ocuk emziren kadnlar iin ynetmelik 88 51
eitli ynetmelikler 89 51
ALTINCI BLM
ve i Bulma
ve ii bulmaya araclk 90 51
YEDNC BLM
alma Hayatnn Denetimi ve Teftii
Devletin yetkisi 91 52
Yetkili makam ve memurlar 92 52
Yetkili memurlarn devi 93 53
Muafiyet 94 53
Dier merciler tarafndan yaplan teftiler 95 53
i ve iverenin sorumluluu 96 54
Zabtann yardm 97 54
XII
SEKZNC BLM
dari Ceza Hkmleri
Madde Sayfa
yerini bildirme ykmllne aykrlk 98 54
Genel hkmlere aykrlk 99 55
Toplu ii karma ile ilgili hkmlere aykrlk 100 55
zrl ve eski hkml altrma
zorunluluuna aykrlk 101 55
cret ile ilgili hkmlere aykrlk 102 55
Yllk cretli izin hkmlerine aykrlk 103 56
in dzenlenmesine ilikin hkmlere aykrlk 104 56
sal ve gvenlii ile ilgili hkmlere aykrlk 105 57
ve ii bulma hkmlerine aykrlk 106 58
hayatnn denetim ve teftii ile ilgili
hkmlere aykrlk 107 58
dari para cezalarnn uygulanmasna
ilikin hususlar 108 58
DOKUZUNCU BLM
eitli, Geici ve Son Hkmler
Yazl bildirim 109 59

Konut kapclarnn zel alma koullar 110 59
Sanayi, ticaret, tarm ve orman ileri 111 59
Baz kamu kurum ve kurulularnda
alanlarn kdem tazminat 112 61
Baz ilerde alanlarn cretlerinin gvencesi 113 61
l Danma Kurulu 114 61
Kantin almas 115 62
(5953 sayl Kanun deiiklii) 116 62
Ynetmelikler 119 62
Yrrlkten kaldrlan hkmler 120 62
XIII
Madde Sayfa
Geici Madde 1 63
Geici Madde 2 63
Geici Madde 3 63
Geici Madde 4 63
Geici Madde 5 63
Geici Madde 6 63
Yrrlk 121 64
Yrtme 122 64
1475 Sayl Kanunu

Kdem Tazminat 14 65
XIV
4857 Sayl Kanununu Deitiren Kanunlar:
- 17 Haziran 2003 tarih ve 25141 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 4884

sayl Trk Ticaret Kanunu, Vergi Usul Kanunu, Damga Vergisi Kanunu,
Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanununda Deiiklik Yaplmas Hakknda
Kanun
- 7 Temmuz 2005 tarih ve 25868 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 5378
sayl zrller ve Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde De-
iiklik Yaplmas Hakknda Kanun
- 12 Temmuz 2006 tarih ve 26226 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 5538
sayl Bte Kanunlarnda Yer Alan Baz Hkmlerin lgili Kanun ve Ka-
nun Hkmnde Kararnamelere Eklenmesi ve Baz Kanun ve Kanun Hk-
mnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun
- 8 ubat 2008 tarih ve 26781 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 5728 sa-
yl Temel Ceza Kanunlarna Uyum Amacyla eitli Kanunlarda ve Dier
Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun
- 8 Mays 2008 tarih ve 26870 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 5754
sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu ile Baz Kanun
ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun
- 26 Mays 2008 tarih ve 26887 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 5763
sayl Kanunu ve Baz kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun
- 19 Austos 2008 tarih ve 26972 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 5797
sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu ile Baz Kanun-
larda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun
- 28 ubat 2009 tarih ve 27155 (Mkerrer) sayl Resmi Gazetede yaym-
lanan 5838 sayl Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun
- 1 Austos 2010 tarih ve 27659 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 6009
sayl Gelir Vergisi Kanunu ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararna-
melerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun
- 25 ubat 2011 tarih ve 27846 (Mkerrer) sayl Resmi Gazetede yaym-
lanan 6111 sayl Baz Alacaklarn Yeniden Yaplandrlmas ile Sosyal Si-
gortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu ve Dier Baz Kanun ve Kanun
Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun
XV
Anayasa Mahkemesinin, 4857 sayl Kanununun eitli Madde-
leri ile 1475 sayl Kanunun 14. maddesinin Baz Fkralarnn
ptali in Alan Davalara likin Kararlar:
4857 sayl Kanunu
- 19.10.2005 tarih ve E.2003/66, K.2005/72 sayl Karar

(RG. 24.11.2007, 26710)
- 07.02.2006 tarih ve E.2006/011, K. 2006/17 sayl Karar
(RG. 15.12.2006, 26377)
(RG. 19.11.2008, 27059)
- 18.12.2008 tarih ve E.2005/2, K. 2008/181 sayl Karar
(RG. 07.10.2009, 27369)
1475 sayl Kanununun 14. maddesi

(RG. 19.03.2008, 26821)
(RG. 26.11.2008, 27066)
XVI
I. KANUNU
Kanun No : 4857 R.Gazete Tarihi : 10.6.2003

Kabul Tarihi : 22.5.2003 R. Gazete No : 25134

BRNC BLM
Genel Hkmler
Ama ve kapsam
Madde 1 - Bu Kanunun amac iverenler ile bir i szlemesine da-
yanarak altrlan iilerin alma artlar ve alma ortamna ilikin
hak ve sorumluluklarn dzenlemektir.
Bu Kanun, 4 nc maddedeki istisnalar dnda kalan btn iyerle-
rine, bu iyerlerinin iverenleri ile iveren vekillerine ve iilerine faa-
liyet konularna baklmakszn uygulanr.
yerleri, iverenler, iveren vekilleri ve iiler, 3 nc maddedeki
bildirim gnne baklmakszn bu Kanun hkmleri ile bal olurlar.
Tanmlar
Madde 2 - Bir i szlemesine dayanarak alan gerek kiiye ii,
ii altran gerek veya tzel kiiye yahut tzel kiilii olmayan ku-
rum ve kurululara iveren, ii ile iveren arasnda kurulan ilikiye
i ilikisi denir. veren tarafndan mal veya hizmet retmek amacyla
madd olan ve olmayan unsurlar ile iinin birlikte rgtlendii birime
iyeri denir.
verenin iyerinde rettii mal veya hizmet ile nitelik ynnden
ball bulunan ve ayn ynetim altnda rgtlenen yerler (iyerine
bal yerler) ile dinlenme, ocuk emzirme, yemek, uyku, ykanma, mu-
ayene ve bakm, beden ve meslek eitim ve avlu gibi dier eklentiler
ve aralar da iyerinden saylr.
1
yeri, iyerine bal yerler, eklentiler ve aralar ile oluturulan i
organizasyonu kapsamnda bir btndr.
(Ek fkra: 23/7/2010-6009/48 md.) Bu Kanunun uygulanmas ba-
kmndan;
a) yerinde i sal ve gvenlii hizmetlerinde grev yapmak ze-
re Bakanlka belgelendirilmi hekimler, iyeri hekimini; mhendis,
mimar ve teknik elemanlar ise i gvenlii uzmann,
b) sal ve gvenlii hizmetlerini vermek zere, gerekli dona-
nm ve personele sahip olan Bakanlka yetkilendirilen kamu kurum ve
kurulular ile Trk Ticaret Kanunu hkmlerine gre faaliyet gsteren
irketlerce kurulan ve iletilen messeseler ortak salk ve gvenlik bi-
rimini,
c) sal ve gvenlii hizmetlerinde grev yapacak iyeri hekimi
ve i gvenlii uzmanlarnn eitimlerini vermek zere Bakanlka yet-
kilendirilen kamu kurum ve kurulular, niversiteler ve Trk Ticaret
Kanunu hkmlerine gre faaliyet gsteren irketlerce kurulan ve ile-
tilen messeseler eitim kurumunu,
ifade eder.
veren adna hareket eden ve iin, iyerinin ve iletmenin yneti-
minde grev alan kimselere iveren vekili denir. veren vekilinin bu
sfatla iilere kar ilem ve ykmllklerinden dorudan iveren so-
rumludur.
Bu Kanunda iveren iin ngrlen her eit sorumluluk ve zorun-
luluklar iveren vekilleri hakknda da uygulanr. veren vekillii sfat,
iilere tannan hak ve ykmllkleri ortadan kaldrmaz.
Bir iverenden, iyerinde yrtt mal veya hizmet retimine ili-
kin yardmc ilerinde veya asl iin bir blmnde iletmenin ve iin
gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren ilerde i alan ve
bu i iin grevlendirdii iilerini sadece bu iyerinde ald ite a-
ltran dier iveren ile i ald iveren arasnda kurulan ilikiye asl
iveren-alt iveren ilikisi denir. Bu ilikide asl iveren, alt iverenin
iilerine kar o iyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, i szlemesinden
veya alt iverenin taraf olduu toplu i szlemesinden doan ykm-
llklerinden alt iveren ile birlikte sorumludur.
2
Asl iverenin iilerinin alt iveren tarafndan ie alnarak altrl-
maya devam ettirilmesi suretiyle haklar kstlanamaz veya daha nce o
iyerinde altrlan kimse ile alt iveren ilikisi kurulamaz. Aksi hal-
de ve genel olarak asl iveren alt iveren ilikisinin muvazaal ileme
dayand kabul edilerek alt iverenin iileri balangtan itibaren asl
iverenin iisi saylarak ilem grrler. letmenin ve iin gerei ile
teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren iler dnda asl i blnerek
alt iverenlere verilemez.
(Ek fkra: 1/7/2006-5538/18 md.) Kanuna veya kanunun verdii
yetkiye dayanlarak kurulan kamu kurum ve kurulular ile bunlarn
dorudan veya dolayl olarak sermayesinin en az yzde ellisine sahip
olduklar ortaklklarda, 4734 sayl Kamu hale Kanunu veya dier ka-
nun hkmleri erevesinde, hizmet alm amacyla yaplan szleme-
ler gereince, yklenici araclyla altrlanlar, bu ekilde alm
olmalarna dayanarak;
a) Bu kurum, kurulu ve ortaklklara ait kadro veya pozisyonlara
atanmaya,
b) Bu kurum, kurulu ve ortaklklara ait iyerlerinin kadro veya po-
zisyonlarnda alanlar iin toplu i szlemesi, personel kanunlar
veya ilgili dier mevzuat hkmlerine gre belirlenen her trl mal
haklar ile sosyal yardmlardan yararlanmaya,
hak kazanamazlar.
(Ek fkra: 1/7/2006-5538/18 md.) Sekizinci fkrada belirtilen iyer-
lerinde ykleniciler dnda kalan iverenler tarafndan altrlanlar ile
bu iyerlerinin tbi olduklar ihale mevzuat erevesinde kendi nam ve
hesabna szleme yaparak stlendii ihale konusu ite dorudan ken-
dileri alanlar da ayn hkmlere tbidir. Sekizinci fkrada belirtilen
kurum, kurulu veya ortaklklarn sermayesine katldklar ortaklklarn
kadro veya pozisyonlarnda alan iilerin, ortak durumundaki kamu
kurum, kurulu veya ortaklklarn kadro veya pozisyonlarna atanma
ya da bu kurum, kurulu veya ortaklklarda geerli olan mal haklar ile
sosyal yardmlardan yararlanma talepleri hakknda da sekizinci fkra
hkmleri uygulanr. Hizmet almna dayanak tekil edecek szleme
ve artnamelere;
3
a) e alnacak kiilerin belirlenmesi ve iten karma yetkisinin
kamu kurum, kurulular ve ortaklklarna braklmas,
b) Hizmet alm szlemeleri erevesinde ya da geici ii olarak
ayn i yerinde daha nce alm olanlarn altrlmasna devam
olunmas,
ynnde hkmler konulamaz.
yerini bildirme
Madde 3 - Bu Kanunun kapsamna giren nitelikte bir iyerini kuran,
her ne suretle olursa olsun devralan, alma konusunu ksmen veya
tamamen deitiren veya herhangi bir sebeple faaliyetine son veren ve
iyerini kapatan iveren, iyerinin unvan ve adresini, altrlan ii
saysn, alma konusunu, iin balama veya bitme gnn, kendi
adn ve soyadn yahut unvann, adresini, varsa iveren vekili veya
vekillerinin ad, soyad ve adreslerini bir ay iinde blge mdrlne
bildirmek zorundadr.
(Deiik ikinci fkra: 15/5/2008-5763/1 md.) Bu Kanunun 2 nci
maddesinin altnc fkrasna gre i alan alt iveren; kendi iyerinin tes-
cili iin asl iverenden ald yazl alt iverenlik szlemesi ve gerekli
belgelerle birlikte, birinci fkra hkmne gre bildirim yapmakla y-
kmldr. Blge mdrlnce tescili yaplan bu iyerine ait belgeler
gerektiinde i mfettilerince incelenir. nceleme sonucunda muvaza-
al ilemin tespiti halinde, bu tespite ilikin gerekeli mfetti raporu
iverenlere tebli edilir. Bu rapora kar tebli tarihinden itibaren alt
ign iinde iverenlerce yetkili i mahkemesine itiraz edilebilir. ti-
raz zerine verilen kararlar kesindir. Rapora alt ign iinde itiraz
edilmemi veya mahkeme muvazaal ilemin tespitini onam ise tescil
ilemi iptal edilir ve alt iverenin iileri balangtan itibaren asl ive-
renin iileri saylr.
(Ek fkra:11/6/2003-4884/10 md.) Ancak, irketlerin tescil kaytlar
ise ticaret sicili memurluklarnn gnderdii belgeler zerinden yaplr
ve bu belgeler ilgili ticaret sicili memurluunca bir ay iinde alma
ve Sosyal Gvenlik Bakanl ilgili blge mdrlklerine gnderilir.
4
(Ek fkra: 15/5/2008-5763/1 md.) Asl iveren-alt iveren ilikisinin
kurulmas, bildirimi ve iyerinin tescili ile yaplacak szlemede bulun-
mas gerekli dier hususlara ilikin usul ve esaslar, alma ve Sosyal
Gvenlik Bakanl tarafndan karlacak ynetmelikle belirlenir.
stisnalar
Madde 4 - Aada belirtilen ilerde ve i ilikilerinde bu Kanun
hkmleri uygulanmaz;
a) Deniz ve hava tama ilerinde,
b) 50den az ii altrlan (50 dahil) tarm ve orman ilerinin ya-
pld iyerlerinde veya iletmelerinde,
c) Aile ekonomisi snrlar iinde kalan tarmla ilgili her eit yap
ileri,
d) Bir ailenin yeleri ve 3 nc dereceye kadar (3 nc derece dahil)
hsmlar arasnda dardan baka biri katlmayarak evlerde ve el sanat-
larnn yapld ilerde,
e) Ev hizmetlerinde,
f) sal ve gvenlii hkmleri sakl kalmak zere raklar hak-
knda,
g) Sporcular hakknda,
h) Rehabilite edilenler hakknda,
) 507 sayl Esnaf ve Sanatkrlar Kanununun 2 nci maddesinin tari-
fine uygun kiinin alt iyerlerinde.
u kadar ki;
a) Kylarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan
gemilere yaplan ykleme ve boaltma ileri,
b) Havacln btn yer tesislerinde yrtlen iler,
c) Tarm sanatlar ile tarm aletleri, makine ve paralarnn yapld
atlye ve fabrikalarda grlen iler,
d) Tarm iletmelerinde yaplan yap ileri,
e) Halkn faydalanmasna ak veya iyerinin eklentisi durumunda
olan park ve bahe ileri,
5
f) Deniz Kanunu kapsamna girmeyen ve tarm ilerinden sayl-
mayan, denizlerde alan su rnleri reticileri ile ilgili iler,
Bu Kanun hkmlerine tbidir.
Eit davranma ilkesi

Madde 5 - ilikisinde dil, rk, cinsiyet, siyasal dnce, felsef
inan, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayal ayrm yaplamaz.
veren, esasl sebepler olmadka tam sreli alan ii karsnda
ksm sreli alan iiye, belirsiz sreli alan ii karsnda belirli
sreli alan iiye farkl ilem yapamaz.
veren, biyolojik veya iin niteliine ilikin sebepler zorunlu kl-
madka, bir iiye, i szlemesinin yaplmasnda, artlarnn olutu-
rulmasnda, uygulanmasnda ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik
nedeniyle dorudan veya dolayl farkl ilem yapamaz.
Ayn veya eit deerde bir i iin cinsiyet nedeniyle daha dk cret
kararlatrlamaz.
inin cinsiyeti nedeniyle zel koruyucu hkmlerin uygulanmas,
daha dk bir cretin uygulanmasn hakl klmaz.
ilikisinde veya sona ermesinde yukardaki fkra hkmlerine
aykr davranldnda ii, drt aya kadar creti tutarndaki uygun bir
tazminattan baka yoksun brakld haklarn da talep edebilir. 2821
sayl Sendikalar Kanununun 31 inci maddesi hkmleri sakldr.
20 nci madde hkmleri sakl kalmak zere iverenin yukardaki
fkra hkmlerine aykr davrandn ii ispat etmekle ykmldr.
Ancak, ii bir ihlalin varl ihtimalini gl bir biimde gsteren bir
durumu ortaya koyduunda, iveren byle bir ihlalin mevcut olmad-
n ispat etmekle ykml olur.
yerinin veya bir blmnn devri

Madde 6 - yeri veya iyerinin bir blm hukuk bir ileme dayal
olarak baka birine devredildiinde, devir tarihinde iyerinde veya bir
blmnde mevcut olan i szlemeleri btn hak ve borlar ile birlik-
te devralana geer.
6
Devralan iveren, iinin hizmet sresinin esas alnd haklarda, i-
inin devreden iveren yannda ie balad tarihe gre ilem yapmakla
ykmldr.
Yukardaki hkmlere gre devir halinde, devirden nce domu
olan ve devir tarihinde denmesi gereken borlardan devreden ve dev-
ralan iveren birlikte sorumludurlar. Ancak bu ykmllklerden dev-
reden iverenin sorumluluu devir tarihinden itibaren iki yl ile snrl-
dr.
Tzel kiiliin birleme veya katlma ya da trnn deimesiyle
sona erme halinde birlikte sorumluluk hkmleri uygulanmaz.
Devreden veya devralan iveren i szlemesini srf iyerinin veya
iyerinin bir blmnn devrinden dolay feshedemez ve devir ii y-
nnden fesih iin hakl sebep oluturmaz. Devreden veya devralan i-
verenin ekonomik ve teknolojik sebeplerin yahut i organizasyonu de-
iikliinin gerekli kld fesih haklar veya ii ve iverenlerin hakl
sebeplerden derhal fesih haklar sakldr.
Yukardaki hkmler, iflas dolaysyla malvarlnn tasfiyesi sonu-
cu ierinin veya bir blmnn bakasna devri halinde uygulanmaz.
Geici i ilikisi
Madde 7 - veren, devir srasnda yazl rzasn almak suretiyle bir
iiyi; holding bnyesi iinde veya ayn irketler topluluuna bal ba-
ka bir iyerinde veya yapmakta olduu ie benzer ilerde altrlmas
kouluyla baka bir iverene i grme edimini yerine getirmek zere
geici olarak devrettiinde geici i ilikisi gereklemi olur. Bu halde
i szlemesi devam etmekle beraber, ii bu szlemeye gre stlen-
dii iin grlmesini, i szlemesine geici i ilikisi kurulan iverene
kar yerine getirmekle ykml olur. Geici i ilikisi kurulan iveren
iiye talimat verme hakkna sahip olup, iiye salk ve gvenlik risk-
lerine kar gerekli eitimi vermekle ykmldr.
Geici i ilikisi alt ay gememek zere yazl olarak yaplr, gerek-
tiinde en fazla iki defa yenilenebilir.
verenin, creti deme ykmll devam eder. Geici i ilikisi
kurulan iveren, iinin kendisinde alt srede denmeyen cretin-
den, iiyi gzetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden iveren
7
ile birlikte sorumludur.
i, iyerine ve ie ilikin olup kusuru ile sebep olduu zarardan
geici i ilikisi kurulan iverene kar sorumludur. inin geici sz-
lemesinden aksi anlalmyorsa, iinin dier hak ve ykmllklerine
ilikin bu Kanundaki dzenlemeler geici i ilikisi kurulan iverenle
olan ilikisine de uygulanr.
iyi geici olarak devralan iveren grev ve lokavt aamasna gelen
bir toplu i uyumazlnn taraf ise, ii grev ve lokavtn uygulanmas
srasnda altrlamaz. Ancak, 2822 sayl Toplu Szlemesi, Grev
ve Lokavt Kanununun 39 uncu maddesi hkmleri sakldr. veren,
iisini grev ve lokavt sresince kendi iyerinde altrmak zorundadr.
Toplu ii karmaya gidilen iyerlerinde karma tarihinden itibaren
alt ay iinde toplu ii karmann konusu olan ilerde geici i ilikisi
gereklemez.
8
KNC BLM
Szlemesi, Trleri ve Feshi
Tanm ve ekil
Madde 8 - szlemesi, bir tarafn (ii) baml olarak i grmeyi,
dier tarafn (iveren) da cret demeyi stlenmesinden oluan szle-
medir. szlemesi, Kanunda aksi belirtilmedike, zel bir ekle tbi
deildir.
Sresi bir yl ve daha fazla olan i szlemelerinin yazl ekilde ya-
plmas zorunludur. Bu belgeler damga vergisi ve her eit resim ve
hartan muaftr.
Yazl szleme yaplmayan hallerde iveren iiye en ge iki ay
iinde genel ve zel alma koullarn, gnlk ya da haftalk alma
sresini, temel creti ve varsa cret eklerini, cret deme dnemini,
sresi belirli ise szlemenin sresini, fesih halinde taraflarn uymak
zorunda olduklar hkmleri gsteren yazl bir belge vermekle ykm-
ldr. Sresi bir ay gemeyen belirli sreli i szlemelerinde bu fkra
hkm uygulanmaz. szlemesi iki aylk sre dolmadan sona ermi
ise, bu bilgilerin en ge sona erme tarihinde iiye yazl olarak veril-
mesi zorunludur.
Tr ve alma biimlerini belirleme serbestisi

Madde 9 - Taraflar i szlemesini, Kanun hkmleriyle getirilen
snrlamalar sakl kalmak kouluyla, ihtiyalarna uygun trde dzen-
leyebilirler.
szlemeleri belirli veya belirsiz sreli yaplr. Bu szlemeler a-
lma biimleri bakmndan tam sreli veya ksm sreli yahut deneme
sreli ya da dier trde oluturulabilir.
Srekli ve sreksiz ilerdeki i szlemeleri

Madde 10 - Nitelikleri bakmndan en ok otuz ign sren ilere
sreksiz i, bundan fazla devam edenlere srekli i denir.
Bu Kanunun 3, 8, 12, 13, 14, 15, 17, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30,
9
31, 34, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 75, 80 ve geici 6 nc maddeleri s-
reksiz ilerde yaplan i szlemelerinde uygulanmaz. Sreksiz ilerde,
bu maddelerde dzenlenen konularda Borlar Kanunu hkmleri uy-
gulanr.
Belirli ve belirsiz sreli i szlemesi

Madde 11 - ilikisinin bir sreye bal olarak yaplmad halde
szleme belirsiz sreli saylr. Belirli sreli ilerde veya belli bir iin
tamamlanmas veya belirli bir olgunun ortaya kmas gibi objektif ko-
ullara bal olarak iveren ile ii arasnda yazl ekilde yaplan i
szlemesi belirli sreli i szlemesidir.
Belirli sreli i szlemesi, esasl bir neden olmadka, birden fazla
st ste (zincirleme) yaplamaz. Aksi halde i szlemesi balangtan
itibaren belirsiz sreli kabul edilir.
Esasl nedene dayal zincirleme i szlemeleri, belirli sreli olma
zelliini korurlar.
Belirli ve belirsiz sreli i szlemesi ayrmn snrlar

Madde 12 - Belirli sreli i szlemesi ile altrlan ii, ayrm
hakl klan bir neden olmadka, salt i szlemesinin sreli olmasndan
dolay belirsiz sreli i szlemesiyle altrlan emsal iiye gre fark-
l ileme tbi tutulamaz.
Belirli sreli i szlemesi ile alan iiye, belirli bir zaman lt
alnarak denecek cret ve paraya ilikin blnebilir menfaatler, iinin
alt sreye orantl olarak verilir. Herhangi bir alma artndan ya-
rarlanmak iin ayn iyeri veya iletmede geirilen kdem arandnda
belirli sreli i szlemesine gre alan ii iin farkl kdem uygulan-
masn hakl gsteren bir neden olmadka, belirsiz sreli i szlemesi
ile alan emsal ii hakknda esas alnan kdem uygulanr.
Emsal ii, iyerinde ayn veya benzeri ite belirsiz sreli i szle-
mesiyle altrlan iidir. yerinde byle bir ii bulunmad takdir-
de, o ikolunda artlara uygun bir iyerinde ayn veya benzer ii stle-
nen belirsiz sreli i szlemesiyle altrlan ii dikkate alnr.
10
Ksm sreli ve tam sreli i szlemesi
Madde 13 - inin normal haftalk alma sresinin, tam sreli i
szlemesiyle alan emsal iiye gre nemli lde daha az belirlen-
mesi durumunda szleme ksm sreli i szlemesidir.
Ksm sreli i szlemesi ile altrlan ii, ayrm hakl klan bir
neden olmadka, salt i szlemesinin ksm sreli olmasndan dolay
tam sreli emsal iiye gre farkl ileme tbi tutulamaz. Ksm sreli
alan iinin cret ve paraya ilikin blnebilir menfaatleri, tam sreli
emsal iiye gre alt sreye orantl olarak denir.
Emsal ii, iyerinde ayn veya benzeri ite tam sreli altrlan i-
idir. yerinde byle bir ii bulunmad takdirde, o ikolunda artlara
uygun iyerinde ayn veya benzer ii stlenen tam sreli i szlemesiy-
le altrlan ii esas alnr.
yerinde alan iilerin, niteliklerine uygun ak yer bulunduun-
da ksm sreliden tam sreliye veya tam sreliden ksm sreliye gei-
rilme istekleri iverence dikkate alnr ve bo yerler zamannda duyu-
rulur.
ar zerine alma
Madde 14 - Yazl szleme ile iinin yapmay stlendii ile ilgili
olarak kendisine ihtiya duyulmas halinde i grme ediminin yerine
getirileceinin kararlatrld i ilikisi, ar zerine almaya dayal
ksm sreli bir i szlemesidir.
Hafta, ay veya yl gibi bir zaman dilimi iinde iinin ne kadar srey-
le alacan taraflar belirlemedikleri takdirde, haftalk alma sresi
yirmi saat kararlatrlm saylr. ar zerine altrlmak iin belir-
lenen srede ii altrlsn veya altrlmasn crete hak kazanr.
iden i grme borcunu yerine getirmesini ar yoluyla talep hak-
kna sahip olan iveren, bu ary, aksi kararlatrlmadka, iinin
alaca zamandan en az drt gn nce yapmak zorundadr. Sreye
uygun ar zerine ii i grme edimini yerine getirmekle ykml-
dr. Szlemede gnlk alma sresi kararlatrlmam ise, iveren
her arda iiyi gnde en az drt saat st ste altrmak zorundadr.
11
Deneme sreli i szlemesi
Madde 15 - Taraflarca i szlemesine bir deneme kayd konuldu-
unda, bunun sresi en ok iki ay olabilir. Ancak deneme sresi toplu i
szlemeleriyle drt aya kadar uzatlabilir.
Deneme sresi iinde taraflar i szlemesini bildirim sresine gerek
olmakszn ve tazminatsz feshedebilir. inin alt gnler iin cret
ve dier haklar sakldr.
Takm szlemesi ile oluturulan i szlemeleri

Madde 16 - Birden ok iinin meydana getirdii bir takm temsi-
len bu iilerden birinin, takm klavuzu sfatyla iverenle yapt sz-
lemeye takm szlemesi denir.
Takm szlemesinin, oluturulacak i szlemeleri iin hangi sre
kararlatrlm olursa olsun, yazl yaplmas gerekir. Szlemede her
iinin kimlii ve alaca cret ayr ayr gsterilir.
Takm szlemesinde isimleri yazl iilerden her birinin ie ba-
lamasyla, o ii ile iveren arasnda takm szlemesinde belirlenen
artlarla bir i szlemesi yaplm saylr. Ancak, takm szlemesi
hakknda Borlar Kanununun 110 uncu maddesi hkm de uygulanr.
e balamasyla i szlemesi kurulan iilere cretlerini iveren
veya iveren vekili her birine ayr ayr demek zorundadr. Takm kla-
vuzu iin, takma dahil iilerin cretlerinden ie araclk veya benzeri
bir nedenle kesinti yaplamaz.
Sreli fesih
Madde 17 - Belirsiz sreli i szlemelerinin feshinden nce duru-
mun dier tarafa bildirilmesi gerekir.
szlemeleri;
a) i alt aydan az srm olan ii iin, bildirimin dier tarafa ya-
plmasndan balayarak iki hafta sonra,
b) i alt aydan birbuuk yla kadar srm olan ii iin, bildirimin
dier tarafa yaplmasndan balayarak drt hafta sonra,
c) i birbuuk yldan yla kadar srm olan ii iin, bildirimin
dier tarafa yaplmasndan balayarak alt hafta sonra,
12
d) i yldan fazla srm ii iin, bildirim yaplmasndan bala-
yarak sekiz hafta sonra,
feshedilmi saylr.
Bu sreler asgari olup szlemeler ile artrlabilir.
Bildirim artna uymayan taraf, bildirim sresine ilikin cret tuta-
rnda tazminat demek zorundadr.
veren bildirim sresine ait creti pein vermek suretiyle i szle-
mesini feshedebilir.
verenin bildirim artna uymamas veya bildirim sresine ait creti
pein deyerek szlemeyi feshetmesi, bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci
maddesi hkmlerinin uygulanmasna engel olmaz. 18 inci maddenin
birinci fkras uyarnca bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci maddelerinin
uygulanma alan dnda kalan iilerin i szlemesinin, fesih hakknn
ktye kullanlarak sona erdirildii durumlarda iiye bildirim sresi-
nin kat tutarnda tazminat denir. Fesih iin bildirim artna da uyul-
mamas ayrca drdnc fkra uyarnca tazminat denmesini gerektirir.
Bu maddeye gre denecek tazminatlar ile bildirim srelerine ait
pein denecek cretin hesabnda 32 nci maddenin birinci fkrasnda
yazlan crete ek olarak iiye salanm para veya para ile llmesi
mmkn szleme ve Kanundan doan menfaatler de gz nnde tu-
tulur.
Feshin geerli sebebe dayandrlmas

Madde 18 - Otuz veya daha fazla ii altran iyerlerinde en az
alt aylk kdemi olan iinin belirsiz sreli i szlemesini fesheden
iveren, iinin yeterliliinden veya davranlarndan ya da iletmenin,
iyerinin veya iin gereklerinden kaynaklanan geerli bir sebebe dayan-
mak zorundadr.
Alt aylk kdem hesabnda bu Kanunun 66 nc maddesindeki sreler
dikkate alnr.
zellikle aadaki hususlar fesih iin geerli bir sebep oluturmaz:
a) Sendika yelii veya alma saatleri dnda veya iverenin rzas
ile alma saatleri iinde sendikal faaliyetlere katlmak.
13
b) yeri sendika temsilcilii yapmak.
c) Mevzuattan veya szlemeden doan haklarn takip veya ykm-
llklerini yerine getirmek iin iveren aleyhine idari veya adli makam-
lara bavurmak veya bu hususta balatlm srece katlmak.(1)
d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile ykmllkleri, hamilelik, do-
um, din, siyasi gr ve benzeri nedenler.
e) 74 nc maddede ngrlen ve kadn iilerin altrlmasnn
yasak olduu srelerde ie gelmemek.
f) Hastalk veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaral ben-
dinin (b) alt bendinde ngrlen bekleme sresinde ie geici devam-
szlk.
inin alt aylk kdemi, ayn iverenin bir veya deiik iyerlerinde
geen sreler birletirilerek hesap edilir. verenin ayn ikolunda bir-
den fazla iyerinin bulunmas halinde, iyerinde alan ii says, bu
iyerlerinde alan toplam ii saysna gre belirlenir.
letmenin btnn sevk ve idare eden iveren vekili ve yardmc-
lar ile iyerinin btnn sevk ve idare eden ve iiyi ie alma ve iten
karma yetkisi bulunan iveren vekilleri hakknda bu madde, 19 ve
21 inci maddeler ile 25 inci maddenin son fkras uygulanmaz.
Szlemenin feshinde usul

Madde 19 - veren fesih bildirimini yazl olarak yapmak ve fesih
sebebini ak ve kesin bir ekilde belirtmek zorundadr.
Hakkndaki iddialara kar savunmasn almadan bir iinin belirsiz
sreli i szlemesi, o iinin davran veya verimi ile ilgili nedenlerle
feshedilemez. Ancak, iverenin 25 inci maddenin (II) numaral bendi
artlarna uygun fesih hakk sakldr.
18/02/2009 tarihli ve 5838 sayl Kanunun 32 nci maddesiyle; bu bentte yer alan
(1)
mevzuattan ve szlemeden doan haklarn takip ibaresinden sonra gelmek zere

veya ykmllklerini yerine getirmek ibaresi eklenmi ve metne ilenmitir.
14
Fesih bildirimine itiraz ve usul (1)
Madde 20 - szlemesi feshedilen ii, fesih bildiriminde sebep
gsterilmedii veya gsterilen sebebin geerli bir sebep olmad id-
dias ile fesih bildiriminin teblii tarihinden itibaren bir ay iinde i
mahkemesinde dava aabilir. (...)(1) taraflar anlarlarsa uyumazlk ayn
srede zel hakeme gtrlr. (1)
Feshin geerli bir sebebe dayandn ispat ykmll iverene
aittir. i, feshin baka bir sebebe dayandn iddia ettii takdirde, bu
iddiasn ispatla ykmldr.
Dava seri muhakeme usulne gre iki ay iinde sonulandrlr.
Mahkemece verilen kararn temyizi halinde, Yargtay bir ay iinde ke-
sin olarak karar verir.
(ptal drdnc fkra: Anayasa Mahkemesinin 19/10/2005 ta-
rihli ve E.:2003/66, K.:2005/72 sayl Karar ile.)(2)
Geersiz sebeple yaplan feshin sonular

Madde 21 - verence geerli sebep gsterilmedii veya gsterilen
sebebin geerli olmad mahkemece veya zel hakem tarafndan tespit
edilerek feshin geersizliine karar verildiinde, iveren, iiyi bir ay
iinde ie balatmak zorundadr. iyi bavurusu zerine iveren bir ay
iinde ie balatmaz ise, iiye en az drt aylk ve en ok sekiz aylk
creti tutarnda tazminat demekle ykml olur.
Mahkeme veya zel hakem feshin geersizliine karar verdiinde,
iinin ie balatlmamas halinde denecek tazminat miktarn da be-
lirler.
Kararn kesinlemesine kadar altrlmad sre iin iiye en ok
drt aya kadar domu bulunan cret ve dier haklar denir.
(1)
Anayasa Mahkemesinin 19/10/2005 tarihli ve E.: 2003/66, K.: 2005/72 sayl Ka-
raryla; bu maddenin birinci fkrasnn son cmlesinin Toplu i szlemesinde hkm
varsa veya... blm iptal edilmitir.
(2)
20. Maddenin drdnc fkrasnda yer alan zel hakemin oluumu, alma esas
ve usulleri karlacak bir ynetmelikle belirlenir. hkm ayn Anayasa Mahkemesi
karar ile iptal edilmitir..
15
i ie balatlrsa, pein olarak denen bildirim sresine ait cret ile
kdem tazminat, yukardaki fkra hkmlerine gre yaplacak deme-
den mahsup edilir. e balatlmayan iiye bildirim sresi verilmemi
veya bildirim sresine ait cret pein denmemise, bu srelere ait c-
ret tutar ayrca denir.
i kesinleen mahkeme veya zel hakem kararnn tebliinden iti-
baren on ign iinde ie balamak iin iverene bavuruda bulun-
mak zorundadr. i bu sre iinde bavuruda bulunmaz ise, iverence
yaplm olan fesih geerli bir fesih saylr ve iveren sadece bunun
hukuk sonular ile sorumlu olur.
Bu maddenin birinci, ikinci ve nc fkra hkmleri szlemeler
ile hibir suretle deitirilemez; aksi ynde szleme hkmleri geer-
sizdir.
alma koullarnda deiiklik ve i szlemesinin feshi

Madde 22 - veren, i szlemesiyle veya i szlemesinin eki ni-
teliindeki personel ynetmelii ve benzeri kaynaklar ya da iyeri uy-
gulamasyla oluan alma koullarnda esasl bir deiiklii ancak du-
rumu iiye yazl olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu ekle uygun
olarak yaplmayan ve ii tarafndan alt ign iinde yazl olarak
kabul edilmeyen deiiklikler iiyi balamaz. i deiiklik nerisini
bu sre iinde kabul etmezse, iveren deiikliin geerli bir nedene
dayandn veya fesih iin baka bir geerli nedenin bulunduunu ya-
zl olarak aklamak ve bildirim sresine uymak suretiyle i szle-
mesini feshedebilir. i bu durumda 17 ila 21 inci madde hkmlerine
gre dava aabilir.
Taraflar aralarnda anlaarak alma koullarn her zaman deiti-
rebilir. alma koullarnda deiiklik gemie etkili olarak yrrle
konulamaz.
Yeni iverenin sorumluluu

Madde 23 - Sresi belirli olan veya olmayan srekli i szlemesi
ile bir iverenin iine girmi olan ii, szleme sresinin bitmesinden
nce yahut bildirim sresine uymakszn iini brakp baka bir ive-
16
renin iine girerse szlemenin bu suretle feshinden tr, iinin so-
rumluluu yannda, ayrca yeni iveren de aadaki hallerde birlikte
sorumludur:
a) inin bu davranna, yeni ie girdii iveren sebep olmusa.
b) Yeni iveren, iinin bu davrann bilerek onu ie almsa.
c) Yeni iveren iinin bu davrann rendikten sonra dahi onu
altrmaya devam ederse.
inin hakl nedenle derhal fesih hakk

Madde 24 - Sresi belirli olsun veya olmasn ii, aada yazl
hallerde i szlemesini srenin bitiminden nce veya bildirim sresini
beklemeksizin feshedebilir:
I- Salk sebepleri:
a) szlemesinin konusu olan iin yaplmas iin niteliinden do-
an bir sebeple iinin sal veya yaay iin tehlikeli olursa.
b) inin srekli olarak yakndan ve dorudan buluup grt
iveren yahut baka bir ii bulac veya iinin ii ile badamayan bir
hastala tutulursa.
II- Ahlak ve iyiniyet kurallarna uymayan haller ve benzerleri:
a) veren i szlemesi yapld srada bu szlemenin esasl nok-
talarndan biri hakknda yanl vasflar veya artlar gstermek yahut
geree uygun olmayan bilgiler vermek veya szler sylemek suretiyle
iiyi yanltrsa.
b) veren iinin veya ailesi yelerinden birinin eref ve namusuna
dokunacak ekilde szler syler, davranlarda bulunursa veya iiye
cinsel tacizde bulunursa.
c) veren iiye veya ailesi yelerinden birine kar satamada bu-
lunur veya gzda verirse, yahut iiyi veya ailesi yelerinden birini
kanuna kar davrana zendirir, kkrtr, srkler, yahut iiye ve ai-
lesi yelerinden birine kar hapsi gerektiren bir su ilerse yahut ii
hakknda eref ve haysiyet krc aslsz ar isnad veya ithamlarda bu-
lunursa.
d) inin dier bir ii veya nc kiiler tarafndan iyerinde cin-
17
sel tacize uramas ve bu durumu iverene bildirmesine ramen gerekli
nlemler alnmazsa.
e) veren tarafndan iinin creti kanun hkmleri veya szleme
artlarna uygun olarak hesap edilmez veya denmezse,
f) cretin para bana veya i tutar zerinden denmesi kararlat-
rlp da iveren tarafndan iiye yapabilecei say ve tutardan az i ve-
rildii hallerde, aradaki cret fark zaman esasna gre denerek iinin
eksik ald cret karlanmazsa, yahut alma artlaruygulanmazsa.
III- Zorlayc sebepler:
inin alt iyerinde bir haftadan fazla sre ile iin durmasn
gerektirecek zorlayc sebepler ortaya karsa.
verenin hakl nedenle derhal fesih hakk

Madde 25 - Sresi belirli olsun veya olmasn iveren, aada yazl
hallerde i szlemesini srenin bitiminden nce veya bildirim sresini
beklemeksizin feshedebilir:
I- Salk sebepleri:
a) inin kendi kastndan veya derli toplu olmayan yaayndan ya-
hut ikiye dknlnden doacak bir hastala veya sakatla ura-
mas halinde, bu sebeple doacak devamszln ard ardna ign
veya bir ayda be ignnden fazla srmesi.
b) inin tutulduu hastaln tedavi edilemeyecek nitelikte oldu-
u ve iyerinde almasnda saknca bulunduunun Salk Kurulunca
saptanmas durumunda.
(a) alt bendinde saylan sebepler dnda iinin hastalk, kaza, do-
um ve gebelik gibi hallerde iveren iin i szlemesini bildirimsiz
fesih hakk; belirtilen hallerin iinin iyerindeki alma sresine gre
17 nci maddedeki bildirim srelerini alt hafta amasndan sonra doar.
Doum ve gebelik hallerinde bu sre 74 nc maddedeki srenin biti-
minde balar. Ancak iinin i szlemesinin askda kalmas nedeniyle
iine gidemedii sreler iin cret ilemez.
II- Ahlak ve iyi niyet kurallarna uymayan haller ve benzerleri:
a) szlemesi yapld srada bu szlemenin esasl noktalarn-
18
dan biri iin gerekli vasflar veya artlar kendisinde bulunmad halde
bunlarn kendisinde bulunduunu ileri srerek, yahut geree uygun
olmayan bilgiler veya szler syleyerek iinin ivereni yanltmas.
b) inin, iveren yahut bunlarn aile yelerinden birinin eref ve
namusuna dokunacak szler sarfetmesi veya davranlarda bulunmas,
yahut iveren hakknda eref ve haysiyet krc aslsz ihbar ve isnadlar-
da bulunmas.
c) inin iverenin baka bir iisine cinsel tacizde bulunmas.
d) inin iverene yahut onun ailesi yelerinden birine yahut ive-
renin baka iisine satamas veya 84 nc maddeye aykr hareket
etmesi.
e) inin, iverenin gvenini ktye kullanmak, hrszlk yapmak,
iverenin meslek srlarn ortaya atmak gibi doruluk ve balla uy-
mayan davranlarda bulunmas.
f) inin, iyerinde, yedi gnden fazla hapisle cezalandrlan ve ce-
zas ertelenmeyen bir su ilemesi.
g) inin iverenden izin almakszn veya hakl bir sebebe dayan-
makszn ard ardna iki ign veya bir ay iinde iki defa herhangi bir
tatil gnnden sonraki ign, yahut bir ayda ign iine devam
etmemesi.
h) inin yapmakla devli bulunduu grevleri kendisine hatrlatl-
d halde yapmamakta srar etmesi.
) inin kendi istei veya savsamas yznden iin gvenliini teh-
likeye drmesi, iyerinin mal olan veya mal olmayp da eli altnda
bulunan makineleri, tesisat veya baka eya ve maddeleri otuz gnlk
cretinin tutaryla deyemeyecek derecede hasara ve kayba uratmas.
III- Zorlayc sebepler:
iyi iyerinde bir haftadan fazla sre ile almaktan alkoyan zor-
layc bir sebebin ortaya kmas.
IV- inin gzaltna alnmas veya tutuklanmas halinde devamsz-
ln 17 nci maddedeki bildirim sresini amas.
i feshin yukardaki bentlerde ngrlen sebeplere uygun olma-
d iddias ile 18, 20 ve 21 inci madde hkmleri erevesinde yarg
yoluna bavurabilir.
19
Derhal fesih hakkn kullanma sresi
Madde 26 - 24 ve 25 inci maddelerde gsterilen ahlak ve iyiniyet
kurallarna uymayan hallere dayanarak ii veya iveren iin tannm
olan szlemeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu eit davranlar-
da bulunduunu dier tarafn rendii gnden balayarak alt ign
getikten ve her halde fiilin gereklemesinden itibaren bir yl sonra
kullanlamaz. Ancak iinin olayda maddi kar salamas halinde bir
yllk sre uygulanmaz.
Bu haller sebebiyle ii yahut iverenden i szlemesini yukarda-
ki fkrada ngrlen sre iinde feshedenlerin dier taraftan tazminat
haklar sakldr.
Yeni i arama izni

Madde 27 - Bildirim sreleri iinde iveren, iiye yeni bir i bul-
mas iin gerekli olan i arama iznini i saatleri iinde ve cret kesintisi
yapmadan vermeye mecburdur. arama izninin sresi gnde iki saat-
ten az olamaz ve ii isterse i arama izin saatlerini birletirerek toplu
kullanabilir. Ancak i arama iznini toplu kullanmak isteyen ii, bunu
iten ayrlaca gnden evvelki gnlere rastlatmak ve bu durumu ive-
rene bildirmek zorundadr.
veren yeni i arama iznini vermez veya eksik kullandrrsa o sreye
ilikin cret iiye denir.
veren, i arama izni esnasnda iiyi altrr ise iinin izin kulla-
narak bir alma karl olmakszn alaca crete ilaveten, altrd-
srenin cretini yzde yz zaml der.
alma belgesi
Madde 28 - ten ayrlan iiye, iveren tarafndan iinin eidinin
ne olduunu ve sresini gsteren bir belge verilir.
Belgenin vaktinde verilmemesinden veya belgede doru olmayan
bilgiler bulunmasndan zarar gren ii veyahut iiyi iine alan yeni
iveren eski iverenden tazminat isteyebilir.
Bu belgeler her trl resim ve hartan muaftr.
20
Toplu ii karma
Madde 29 - veren; ekonomik, teknolojik, yapsal ve benzeri ilet-
me, iyeri veya iin gerekleri sonucu toplu ii karmak istediinde,
bunu en az otuz gn nceden bir yaz ile, iyeri sendika temsilcilerine,
ilgili blge mdrlne ve Trkiye Kurumuna bildirir.
yerinde alan ii says:
a) 20 ile 100 ii arasnda ise, en az 10 iinin,
b) 101 ile 300 ii arasnda ise, en az yzde on orannda iinin,
c) 301 ve daha fazla ise, en az 30 iinin,
ine 17 nci madde uyarnca ve bir aylk sre iinde ayn tarihte veya
farkl tarihlerde son verilmesi toplu ii karma saylr.
Birinci fkra uyarnca yaplacak bildirimde ii karmann sebeple-
ri, bundan etkilenecek ii says ve gruplar ile ie son verme ilemle-
rinin hangi zaman diliminde gerekleeceine ilikin bilgilerin bulun-
mas zorunludur.
Bildirimden sonra iyeri sendika temsilcileri ile iveren arasnda
yaplacak grmelerde, toplu ii karmann nlenmesi ya da ka-
rlacak ii saysnn azaltlmas yahut karmann iiler asndan
olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi konular ele alnr. Grmelerin
sonunda, toplantnn yapldn gsteren bir belge dzenlenir.
Fesih bildirimleri, iverenin toplu ii karma isteini blge mdr-
lne bildirmesinden otuz gn sonra hkm dourur.
yerinin btnyle kapatlarak kesin ve devaml suretle faaliyete
son verilmesi halinde, iveren sadece durumu en az otuz gn nceden
ilgili blge mdrlne ve Trkiye Kurumuna bildirmek ve iyerin-
de iln etmekle ykmldr. veren toplu ii karmann kesinleme-
sinden itibaren alt ay iinde ayn nitelikteki i iin yeniden ii almak
istedii takdirde nitelikleri uygun olanlar tercihen ie arr.
Mevsim ve kampanya ilerinde alan iilerin iten karlmalar
hakknda, iten karma bu ilerin niteliine bal olarak yaplyorsa,
toplu ii karmaya ilikin hkmler uygulanmaz.
veren toplu ii karlmasna ilikin hkmleri 18, 19, 20 ve 21
inci madde hkmlerinin uygulanmasn engellemek amacyla kullana-
maz; aksi halde ii bu maddelere gre dava aabilir.
21
zrl ve eski hkml altrma zorunluluu (1)
Madde 30 - (Deiik: 15/5/2008-5763/2 md.)
verenler, elli veya daha fazla ii altrdklar zel sektr iyer-
lerinde yzde zrl, kamu iyerlerinde ise yzde drt zrl ve
yzde iki eski hkml iiyi meslek, beden ve ruhi durumlarna uygun
ilerde altrmakla ykmldrler. Ayn il snrlar iinde birden fazla
iyeri bulunan iverenin bu kapsamda altrmakla ykml olduu
ii says, toplam ii saysna gre hesaplanr.
Bu kapsamda altrlacak ii saysnn tespitinde belirli ve belirsiz
sreli i szlemesine gre altrlan iiler esas alnr. Ksm sreli
i szlemesine gre alanlar, alma sreleri dikkate alnarak tam
sreli almaya dntrlr. Orann hesaplanmasnda yarma kadar
kesirler dikkate alnmaz, yarm ve daha fazla olanlar tama dntrlr.
yerinin iisi iken sakatlananlara ncelik tannr.
verenler altrmakla ykml olduklar iileri Trkiye Kuru-
mu aracl ile salarlar. Bu kapsamda altrlacak iilerin nitelikleri,
hangi ilerde altrlabilecekleri, bunlarn iyerlerinde genel hkmler
dnda bal olacaklar zel alma ile meslee yneltilmeleri, mesle-
ki ynden iverence nasl ie alnacaklar, alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanlnca karlacak ynetmelikle dzenlenir.
Yer alt ve su alt ilerinde zrl ii altrlamaz ve yukardaki
hkmler uyarnca iyerlerindeki ii saysnn tespitinde yer alt ve su
alt ilerinde alanlar hesaba katlmaz.
Bir iyerinden malulen ayrlmak zorunda kalp da sonradan maluli-
yeti ortadan kalkan iiler eski iyerlerinde tekrar ie alnmalarn iste-
dikleri takdirde, iveren bunlar eski ileri veya benzeri ilerde bo yer
varsa derhal, yoksa boalacak ilk ie baka isteklilere tercih ederek, o
andaki artlarla ie almak zorundadr. Aranan artlar bulunduu hal-
de iveren i szlemesi yapma ykmlln yerine getirmezse, ie
alnma isteinde bulunan eski iiye alt aylk cret tutarnda tazminat
der.
Bu madde bal zrl, eski hkml ve terr maduru altrma zorunluluu

(1)
iken, 15/5/2008 tarihli ve 5763 sayl Kanunun 2 nci maddesiyle metne ilendii
ekilde deitirilmitir.
22
zel sektr iverenlerince bu madde kapsamnda altrlan
17/7/1964 tarihli ve 506 sayl Sosyal Sigortalar Kanununa tbi zrl
sigortallar ile 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayl Kanunun 14 nc madde-
sinde belirtilen korumal iyerlerinde altrlan zrl sigortallarn,
ayn Kanunun 72 nci ve 73 nc maddelerinde saylan ve 78 inci mad-
desiyle belirlenen prime esas kazan alt snr zerinden hesaplanan si-
gorta primine ait iveren hisselerinin tamam, kontenjan fazlas zrl
altran, ykml olmadklar halde zrl altran iverenlerin bu
ekilde altrdklar her bir zrl iin prime esas kazan alt snr
zerinden hesaplanan sigorta primine ait iveren hisselerinin yzde el-
lisi Hazinece karlanr. veren hissesine ait primlerin Hazinece kar-
lanabilmesi iin iverenlerin altrdklar sigortallarla ilgili olarak
506 sayl Kanun uyarnca aylk prim ve hizmet belgelerinin yasal s-
resi ierisinde Sosyal Gvenlik Kurumuna verilmesi ve sigortallarn
tamamna ait sigorta primlerinin sigortal hissesine isabet eden tutar ile
Hazinece karlanmayan iveren hissesine ait tutarn denmi olmas
arttr. Bu fkraya gre iveren tarafndan denmesi gereken primlerin
ge denmesi halinde, Hazinece Sosyal Gvenlik Kurumuna yapla-
cak demenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zamm, iverenden
tahsil edilir. Hazinece karlanan prim tutarlar gelir ve kurumlar vergi-
si uygulamalarnda gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alnmaz.
(Ek cmle: 31/7/2008-5797/11 md.) Bu fkrada dzenlenen tevik,
kamu idareleri hari 506 sayl Kanun Kapsamndaki Kanunun geici
20 nci maddesi kapsamndaki sandklarn statlerine tabi personeli iin
de uygulanr. Bu fkrann uygulanmasna ilikin usul ve esaslar Maliye
Bakanl ile alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl ve Hazine Mste-
arl tarafndan mtereken belirlenir.(1)
Bu maddeye aykrlk hallerinde 101 inci madde uyarnca tahsil
edilecek cezalar, zrllerin ve eski hkmllerin mesleki eitim ve
mesleki rehabilitasyonu, kendi iini kurmalar, zrlnn i bulmasn
salayacak destek teknolojileri ve bu gibi projelerde kullanlr. Tahsil
(1)
15/5/2008 tarihli ve 5763 sayl Kanunun 38 nci maddesiyle bu fkrann 1/7/2008
tarihinde yrrle girecei hkm altna alnmtr.
Fkrada 5797 sayl Kanun ile yaplan deiiklik 1/7/2008 tarihinden geerli olmak
zere 19/8/2008 tarihinde yrrle girmitir.
23
edilen cezalarn kullanmna ilikin hususlar, Trkiye Kurumu Ge-
nel Mdrlnn koordinatrlnde, alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanl alma Genel Mdrl, alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanl Sal ve Gvenlii Genel Mdrl, zrller daresi
Bakanl, Adalet Bakanl Ceza ve Tevkif Evleri Genel Mdrl
ve Trkiye Sakatlar Konfederasyonu ile en ok ii ve ivereni temsil
eden st kurulularn birer temsilcilerinden oluan komisyon tarafndan
karara balanr. Komisyonun alma usul ve esaslar alma ve Sos-
yal Gvenlik Bakanlnca karlacak ynetmelikle dzenlenir.
Eski hkml altrlmasnda, kanunlardaki kamu gvenlii ile il-
gili hizmetlere ilikin zel hkmler sakldr.
Askerlik ve kanundan doan alma

Madde 31 - Muvazzaf askerlik devi dnda manevra veya herhan-
gi bir sebeple silah altna alnan veyahut herhangi bir kanundan doan
alma devi yznden iinden ayrlan iinin i szlemesi iinden
ayrld gnden balayarak iki ay sonra iverence feshedilmi saylr.
inin bu haktan faydalanabilmesi iin o ite en az bir yl alm
olmas arttr. Bir yldan ok almaya karlk her fazla yl iin, ayrca
iki gn eklenir. u kadar ki bu srenin tamam doksan gn geemez.
szlemesinin feshedilmi saylabilmesi iin beklenilmesi gereken
sre iinde iinin creti ilemez. Ancak zel kanunlarn bu husustaki
hkmleri sakldr. Bu sre iinde i szlemesinin Kanundan doan
baka bir sebebe dayanlarak iveren veya ii tarafndan feshedildii
teki tarafa bildirilmi olsa bile, fesih iin Kanunun gsterdii sre bu
srenin bitiminden sonra ilemeye balar. Ancak i szlemesi belirli
sreli olarak yaplm ve szleme yukarda yazl sre iinde kendili-
inden sona eriyorsa bu madde hkmleri uygulanmaz.
Herhangi bir askeri ve kanuni dev dolaysyla iinden ayrlan iiler
bu devin sona ermesinden balayarak iki ay iinde ie girmek istedik-
leri takdirde iveren bunlar eski ileri veya benzeri ilerde bo yer varsa
derhal, yoksa boalacak ilk ie baka isteklilere tercih ederek, o andaki
artlarla ie almak zorundadr. Aranan artlar bulunduu halde iveren i
szlemesi yapma ykmlln yerine getirmezse, ie alnma istein-
de bulunan eski iiye aylk cret tutarnda tazminat der.
24
NC BLM
cret
cret ve cretin denmesi

Madde 32 - Genel anlamda cret bir kimseye bir i karlnda ive-
ren veya nc kiiler tarafndan salanan ve para ile denen tutardr.
(Deiik ikinci fkra: 17/4/2008-5754/85 md.) cret, prim, ikra-
miye ve bu nitelikteki her eit istihkak kural olarak, Trk paras ile i-
yerinde veya zel olarak alan bir banka hesabna denir. cret, prim,
ikramiye ve bu nitelikteki her eit istihkak, yabanc para olarak ka-
rarlatrlm ise deme gnndeki rayice gre Trk paras ile deme
yaplabilir. altrlan iilerin cret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki
her eit istihkaknn zel olarak alan banka hesabna yatrlmak sure-
tiyle denmesi hususunda; tbi olduu vergi mkellefiyeti tr, iletme
bykl, altrd ii says, iyerinin bulunduu il ve benzeri gibi
unsurlar dikkate alarak iverenleri veya nc kiileri zorunlu tutma-
ya, banka hesabna yatrlacak cret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki
her eit istihkaknn, brt ya da kanuni kesintiler dldkten sonra
kalan net miktar zerinden olup olmayacan belirlemeye alma ve
Sosyal Gvenlik Bakanl, Maliye Bakanl ve Hazine Mstearl-
ndan sorumlu Devlet Bakanl mtereken yetkilidir. altrd i-
ilerin cret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her eit istihkakn zel
olarak alan banka hesaplar vastasyla deme zorunluluuna tbi tu-
tulan iverenler veya nc kiiler, iilerinin cret, prim, ikramiye ve
bu nitelikteki her eit istihkaklarn zel olarak alan banka hesaplar
dnda deyemezler.
(Ek fkra: 17/4/2008-5754/85 md.) inin cret, prim, ikramiye ve
bu nitelikteki her eit istihkaknn zel olarak alan banka hesaplarna
yatrlmak suretiyle denmesine ilikin dier usul ve esaslar anlan ba-
kanlklarca mtereken karlacak ynetmelikle dzenlenir.
Emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geerli paray
temsil ettii iddia olunan bir senetle veya dier herhangi bir ekilde
cret demesi yaplamaz.
cret en ge ayda bir denir. szlemeleri veya toplu i szleme-
leri ile deme sresi bir haftaya kadar indirilebilir.
25
szlemelerinin sona ermesinde, iinin creti ile szleme ve Ka-
nundan doan para ile llmesi mmkn menfaatlerinin tam olarak
denmesi zorunludur.
Meyhane ve benzeri elence yerleri ve perakende mal satan dkkan
ve maazalarda, buralarda alanlar hari, cret demesi yaplamaz.
cret alacaklarnda zamanam sresi be yldr.
verenin deme aczine dmesi(1)

Madde 33 - (Mlga: 15/5/2008-5763/37 md.)
cretin gnnde denmemesi

Madde 34 - creti deme gnnden itibaren yirmi gn iinde mc-
bir bir neden dnda denmeyen ii, i grme borcunu yerine getir-
mekten kanabilir. Bu nedenle kiisel kararlarna dayanarak i grme
borcunu yerine getirmemeleri saysal olarak toplu bir nitelik kazansa
dahi grev olarak nitelendirilemez. Gnnde denmeyen cretler iin
mevduata uygulanan en yksek faiz oran uygulanr.
Bu iilerin bu nedenle i akitleri almadklar iin feshedilemez
ve yerine yeni ii alnamaz, bu iler bakalarna yaptrlamaz.
cretin sakl ksm

Madde 35 - ilerin aylk cretlerinin drtte birinden fazlas haczedi-
lemez veya bakasna devir ve temlik olunamaz. Ancak, iinin bakmak
zorunda olduu aile yeleri iin hakim tarafndan takdir edilecek miktar
bu paraya dahil deildir. Nafaka borcu alacakllarnn haklar sakldr.
Kamu makamlarnn ve asl iverenlerin hakedilerinden creti

kesme ykmll
Madde 36 - Genel ve katma bteli dairelerle mahalli idareler veya
kamu iktisadi teebbsleri yahut zel kanuna veya zel kanunla veril-
mi yetkiye dayanlarak kurulan banka ve kurulular; asl iverenler
4447 sayl sizlik Sigortas Kanununa Ek Madde 1 olarak eklendiinden metin-
(1)
den kartlmtr.
26
mteahhide verdikleri her trl bina, kpr, hat ve yol inas gibi ya-
pm ve onarm ilerinde alan iilerden mteahhit veya taeronlarca
cretleri denmeyenlerin bulunup bulunmadnn kontrol, ya da c-
reti denmeyen iinin bavurusu zerine, cretleri denmeyen varsa
mteahhitten veya taeronlardan istenecek bordrolara gre bu cretleri
bunlarn hakedilerinden derler.
Bunun iin hakedi denecei ilgili idare tarafndan iyerinde an-
tiye eflii iyeri iln tahtas veya iilerin toplu bulunduu yerler gibi
iilerin grebilecei yerlere yazl iln aslmak suretiyle duyurulur.
cret alaca olan iilerin her hakedi dnemi iin olan cret alacakla-
rnn aylk tutarndan fazlas hakknda ad geen idarelere herhangi
bir sorumluluk dmez.
Anlan mteahhitlerin bu iverenlerdeki her eit teminat ve hake-
dileri zerinde yaplacak her trl devir ve el deitirme ilemleri veya
haciz ve icra takibi bu ite alan iilerin cret alacaklarn karlaya-
cak ksm ayrldktan sonra, kalan ksm zerinde hkm ifade eder.
Bir iverenin nc kiiye kar olan borlarndan dolay iyerinde
bulunan tesisat, malzeme, ham, yar ilenmi ve tam ilenmi mallar ve
baka kymetler zerinde yaplacak haciz ve icra takibi, bu iyerinde
alan iilerin icra kararnn alnd tarihten nceki aylk dnem
iindeki cret alacaklarn karlayacak ksm ayrldktan sonra, kalan
ksm zerinde hkm ifade eder.
Bu maddede kamu tzel kiilerine ve baz teekkllere verilen yetki-
leri 2 nci maddenin altnc fkras gereince sorumluluk tayan btn
iverenler de kullanmaya yetkilidir.
cret hesap pusulas

Madde 37 - veren iyerinde veya bankaya yapt demelerde i-
iye cret hesabn gsterir imzal veya iyerinin zel iaretini tayan
bir pusula vermek zorundadr.
Bu pusulada demenin gn ve ilikin olduu dnem ile fazla al-
ma, hafta tatili, bayram ve genel tatil cretleri gibi asl crete yaplan
her eit eklemeler tutarnn ve vergi, sigorta primi, avans mahsubu,
nafaka ve icra gibi her eit kesintilerin ayr ayr gsterilmesi gerekir.
Bu ilemler damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr.
27
cret kesme cezas
Madde 38 - veren toplu szleme veya i szlemelerinde gsteril-
mi olan sebepler dnda iiye cret kesme cezas veremez.
i cretlerinden ceza olarak yaplacak kesintilerin iiye derhal
sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. i cretlerinden bu yolda
yaplacak kesintiler bir ayda iki gndelikten veya para bana yahut
yaplan i miktarna gre verilen cretlerde iinin iki gnlk kazancn-
dan fazla olamaz.
Bu paralar iilerin eitimi ve sosyal hizmetleri iin kullanlp har-
canmak zere alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl hesabna Bakan-
lka belirtilecek Trkiyede kurulu bulunan ve mevduat kabul etme
yetkisini haiz bankalardan birine, kesildii tarihten itibaren bir ay iin-
de yatrlr. Her iveren iyerinde bu paralarn ayr bir hesabn tutmaya
mecburdur. Birikmi bulunan ceza paralarnn nerelere ve ne kadar ve-
rilecei alma ve Sosyal Gvenlik Bakannn bakanlk edecei ve
ii temsilcilerinin de katlaca bir kurul tarafndan karara balanr. Bu
kurulun kimlerden teekkl edecei, nasl ve hangi esaslara gre ala-
ca karlacak bir ynetmelikte gsterilir.
Asgari cret
Madde 39 - szlemesi ile alan ve bu Kanunun kapsamnda
olan veya olmayan her trl iinin ekonomik ve sosyal durumlarnn
dzenlenmesi iin alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca Asgari
cret Tespit Komisyonu aracl ile cretlerin asgari snrlar en ge
iki ylda bir belirlenir.
Asgari cret Tespit Komisyonu, alma ve Sosyal Gvenlik Ba-
kanlnn tespit edecei yelerden birinin bakanlnda alma ve
Sosyal Gvenlik Bakanl alma Genel Mdr veya yardmcs,
Sal ve Gvenlii Genel Mdr veya yardmcs, Devlet statistik
Enstits Ekonomik statistikler Dairesi Bakan veya yardmcs, Ha-
zine Mstearl temsilcisi, Devlet Planlama Tekilat Mstearln-
dan konu ile ilgili dairenin bakan veya yetki verecei bir grevli ile
bnyesinde en ok iiyi bulunduran en st ii kuruluundan deiik
ikollar iin seecekleri be, bnyesinde en ok ivereni bulunduran
28
iveren kuruluundan deiik ikollar iin seecei be temsilciden ku-
rulur. Asgari cret Tespit Komisyonu en az on yesinin katlmasyla
toplanr. Kurul, ye oylarnn ounluu ile karar verir. Oylarn eitlii
halinde, Bakann bulunduu taraf ounluu salam saylr.
Komisyon kararlar kesindir. Kararlar Resmi Gazetede yaymlana-
rak yrrle girer.
Komisyonun toplanma ve alma ekli, asgari cretlerin tespiti s-
rasnda uygulanacak esaslar ile bakan, ye ve raportrlere verilecek
huzur haklar Maliye Bakanl ve alma ve Sosyal Gvenlik Bakan-
lnn birlikte hazrlayacaklar ynetmelikte belirtilir.
Asgari cret Tespit Komisyonunun sekretarya hizmetleri, alma
ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan yerine getirilir.
Yarm cret
Madde 40 - 24 ve 25 inci maddelerin (III) numaral bentlerinde gs-
terilen zorlayc sebepler dolaysyla alamayan veya altrlmayan
iiye bu bekleme sresi iinde bir haftaya kadar her gn iin yarm
cret denir.
Fazla alma creti

Madde 41 - lkenin genel yararlar yahut iin nitelii veya retimin
artrlmas gibi nedenlerle fazla alma yaplabilir. Fazla alma, Ka-
nunda yazl koullar erevesinde, haftalk krkbe saati aan alma-
lardr. 63 nc madde hkmne gre denkletirme esasnn uyguland-
hallerde, iinin haftalk ortalama alma sresi, normal haftalk i
sresini amamak koulu ile, baz haftalarda toplam krkbe saati asa
dahi bu almalar fazla alma saylmaz.
Her bir saat fazla alma iin verilecek cret normal alma cretinin
saat bana den miktarnn yzde elli ykseltilmesi suretiyle denir.
Haftalk alma sresinin szlemelerle krkbe saatin altnda be-
lirlendii durumlarda yukarda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan
ortalama haftalk alma sresini aan ve krkbe saate kadar yaplan
almalar fazla srelerle almalardr. Fazla srelerle almalarda,
29
her bir saat fazla alma iin verilecek cret normal alma cretinin
saat bana den miktarnn yzde yirmibe ykseltilmesiyle denir.
Fazla alma veya fazla srelerle alma yapan ii isterse, bu a-
lmalar karl zaml cret yerine, fazla alt her saat karlnda
bir saat otuz dakikay, fazla srelerle alt her saat karlnda bir
saat onbe dakikay serbest zaman olarak kullanabilir.
i hak ettii serbest zaman alt ay zarfnda, alma sreleri iinde
ve cretinde bir kesinti olmadan kullanr.
63 nc maddenin son fkrasnda yazl salk nedenlerine dayanan
ksa veya snrl sreli ilerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece al-
masnda fazla alma yaplamaz.
Fazla saatlerle almak iin iinin onaynn alnmas gerekir.
Fazla alma sresinin toplam bir ylda ikiyzyetmi saatten fazla
olamaz.
Fazla alma ve fazla srelerle almalarn ne ekilde uygulanaca
karlacak ynetmelikte gsterilir.
Zorunlu nedenlerle fazla alma

Madde 42 - Gerek bir arza srasnda, gerek bir arzann mmkn
grlmesi halinde yahut makineler veya ara ve gere iin hemen yapl-
mas gerekli acele ilerde, yahut zorlayc sebeplerin ortaya kmasn-
da, iyerinin normal almasn salayacak dereceyi amamak koulu
ile iilerin hepsi veya bir ksmna fazla alma yaptrlabilir. Bu du-
rumda fazla alma yapan iilere uygun bir dinlenme sresi verilmesi
zorunludur.
u kadar ki, zorunlu sebeplerle yaplan fazla almalar iin 41 inci
maddenin birinci, ikinci ve nc fkralar hkmleri uygulanr.
Olaanst hallerde fazla alma

Madde 43 - Seferberlik srasnda ve bu sreyi amamak artyla yurt
savunmasnn gereklerini karlayan iyerlerinde fazla almaya lzum
grlrse ilerin eidine ve ihtiyacn derecesine gre Bakanlar Kurulu
gnlk alma sresini, iinin en ok alma gcne karabilir.
30
Bu suretle fazla altrlan iiler iin verilecek cret hakknda 41
inci maddenin birinci, ikinci ve nc fkralar hkmleri uygulanr.
Ulusal bayram ve genel tatil gnlerinde alma

Madde 44 - Ulusal bayram ve genel tatil gnlerinde iyerlerinde
allp allmayaca toplu i szlemesi veya i szlemeleri ile
kararlatrlr. Szlemelerde hkm bulunmamas halinde sz konusu
gnlerde allmas iin iinin onay gereklidir.
Bu gnlere ait cretler 47 nci maddeye gre denir.
Sakl haklar
Madde 45 - Toplu i szlemesi veya i szlemelerine hafta tatili,
ulusal bayram ve genel tatillerde iilere tannan haklara, cretli izin-
lere ve yzde usul ile alan iilerin bu Kanunla tannan haklarna
aykr hkmler konulamaz.
Bu hususlarda iilere daha elverili hak ve menfaatler salayan ka-
nun, toplu i szlemesi, i szlemesi veya gelenekten doan kazanl-
m haklar sakldr.
Hafta tatili creti

Madde 46 - Bu Kanun kapsamna giren iyerlerinde, iilere tatil
gnnden nce 63 nc maddeye gre belirlenen i gnlerinde alm
olmalar koulu ile yedi gnlk bir zaman dilimi iinde kesintisiz en az
yirmidrt saat dinlenme (hafta tatili) verilir.
allmayan hafta tatili gn iin iveren tarafndan bir i karl
olmakszn o gnn creti tam olarak denir.
u kadar ki;
a) almad halde kanunen alma sresinden saylan zamanlar
ile gnlk cret denen veya denmeyen kanundan veya szlemeden
doan tatil gnleri,
31
b) Evlenmelerde gne kadar, ana veya babann, ein, karde veya
ocuklarn lmnde gne kadar verilmesi gereken izin sreleri,
c) Bir haftalk sre iinde kalmak zere iveren tarafndan verilen
dier izinlerle hekim raporuyla verilen hastalk ve dinlenme izinleri,
allm gnler gibi hesaba katlr.
Zorlayc ve ekonomik bir sebep olmadan iyerindeki almann
haftann bir veya birka gnnde iveren tarafndan tatil edilmesi ha-
linde haftann allmayan gnleri cretli hafta tatiline hak kazanmak
iin allm saylr.
Bir iyerinde iin bir haftadan fazla bir sre ile tatil edilmesini gerekti-
ren zorlayc sebepler ortaya kt zaman, 24 ve 25 inci maddelerin (III)
numaral bentlerinde gsterilen zorlayc sebeplerden tr allmayan
gnler iin iilere denen yarm cret hafta tatili gn iin de denir.
Yzde usulnn uyguland iyerlerinde hafta tatili creti iverence
iiye denir.
Genel tatil creti

Madde 47 - Bu Kanun kapsamna giren iyerlerinde alan iilere,
kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil gn olarak kabul edilen gn-
lerde almazlarsa, bir i karl olmakszn o gnn cretleri tam
olarak, tatil yapmayarak alrlarsa ayrca allan her gn iin bir
gnlk creti denir.
Yzde usulnn uyguland iyerlerinde iilerin ulusal bayram ve
genel tatil cretleri iverence iiye denir.
Geici i gremezlik
Madde 48 - ilere geici i gremezlik denei verilmesi gerek-
tii zamanlarda geici i gremezlik sresine rastlayan ulusal bayram,
genel tatil ve hafta tatilleri, deme yaplan kurum veya sandklar tara-
fndan geici i gremezlik ls zerinden denir.
Hastalk nedeni ile allmayan gnlerde Sosyal Sigortalar Kurumu
tarafndan denen geici i gremezlik denei aylk cretli iilerin
cretlerinden mahsup edilir.
32
cret ekillerine gre tatil creti
Madde 49 - inin tatil gn creti alt gnlere gre bir gne
den cretidir.
Para bana, akort, gtr veya yzde usul ile alan iilerin tatil
gn creti, deme dneminde kazand cretin ayn sre iinde al-
t gnlere blnmesi suretiyle hesaplanr.
Saat creti ile alan iilerin tatil gn creti saat cretinin yedi-
buuk katdr.
Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduu hallerde dahi ay-
l tam olarak denen aylk cretli iilere 46, 47 ve 48 inci maddenin
birinci fkras hkmleri uygulanmaz. Ancak bunlardan ulusal bayram
ve genel tatil gnlerinde alanlara ayrca alt her gn iin bir
gnlk creti denir.
Tatil cretine girmeyen ksmlar

Madde 50 - Fazla alma karl olarak alnan cretler, primler,
iyerinin temelli iisi olarak normal alma saatleri dnda hazrlama,
tamamlama, temizleme ilerinde alan iilerin bu iler iin aldklar
cretler ve sosyal yardmlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil
gnleri iin verilen cretlerin tespitinde hesaba katlmaz.
Yzdelerin denmesi
Madde 51 - Otel, lokanta, elence yerleri ve benzeri yerler ile iki
verilen ve hemen orada yenilip iilmesi iin eitli yiyecek satan yer-
lerden yzde usulnn uyguland messeselerde iveren tarafndan
servis karl veya baka isimlerle mterilerin hesap pusulalarna
yzde eklenerek veya ayr ekillerde alnan paralarla kendi istei ile
mteri tarafndan iverene braklan yahut da onun kontrol altnda bir
araya toplanan paralar iveren iyerinde alan tm iilere eksiksiz
olarak demek zorundadr.
veren veya iveren vekili yukardaki fkrada sz edilen paralarn
kendisi tarafndan alndnda eksiksiz olarak iilere datldn bel-
gelemekle ykmldr.
33
Yzdelerden toplanan paralarn o iyerinde alan iiler arasnda
yaplan ilerin niteliine gre, hangi esaslar ve oranlar erevesinde da-
tlaca alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir
ynetmelikle gsterilir.
Yzdelerin belgelenmesi
Madde 52 - Yzde usulnn uyguland iyerlerinde iveren, her
hesap pusulasnn genel toplamn gsteren bir belgeyi iilerin kendi
aralarndan seecekleri bir temsilciye vermekle ykmldr. Bu belge-
lerin ekli ve uygulama usulleri i szlemelerinde veya toplu i szle-
melerinde gsterilir.
Yllk cretli izin hakk ve izin sreleri

Madde 53 - yerinde ie balad gnden itibaren, deneme sresi
de iinde olmak zere, en az bir yl alm olan iilere yllk cretli
izin verilir.
Yllk cretli izin hakkndan vazgeilemez.
Niteliklerinden tr bir yldan az sren mevsimlik veya kampanya
ilerinde alanlara bu Kanunun yllk cretli izinlere ilikin hkmleri
uygulanmaz.
ilere verilecek yllk cretli izin sresi, hizmet sresi;
a) Bir yldan be yla kadar (be yl dahil) olanlara ondrt gnden,
b) Be yldan fazla onbe yldan az olanlara yirmi gnden,
c) Onbe yl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialt gnden,
az olamaz.
Ancak onsekiz ve daha kk yataki iilerle elli ve daha yukar
yataki iilere verilecek yllk cretli izin sresi yirmi gnden az ola-
maz.
Yllk izin sreleri i szlemeleri ve toplu i szlemeleri ile art-
rlabilir.
34
Yllk cretli izne hak kazanma ve izni kullanma dnemi
Madde 54 - Yllk cretli izine hak kazanmak iin gerekli srenin
hesabnda iilerin, ayn iverenin bir veya eitli iyerlerinde altk-
lar sreler birletirilerek gz nne alnr. u kadar ki, bir iverenin bu
Kanun kapsamna giren iyerinde almakta olan iilerin ayn ivere-
nin iyerlerinde bu Kanun kapsamna girmeksizin geirmi bulunduk-
lar sreler de hesaba katlr.
Bir yllk sre iinde 55 inci maddede saylan haller dndaki se-
beplerle iinin devamnn kesilmesi halinde bu boluklar karlayacak
kadar hizmet sresi eklenir ve bu suretle iinin izin hakkn elde et-
mesi iin gereken bir yllk hizmet sresinin biti tarihi gelecek hizmet
ylna aktarlr.
inin gelecek izin haklar iin gemesi gereken bir yllk hizmet
sresi, bir nceki izin hakknn doduu gnden balayarak gelecek
hizmet ylna doru ve yukardaki fkra ve 55 inci madde hkmleri
gereince hesaplanr.
i yukardaki fkralar ve 55 inci madde hkmlerine gre hesapla-
nacak her hizmet ylna karlk, yllk iznini gelecek hizmet yl iinde
kullanr.
Ayn bakanla bal iyerleri ile ayn bakanla bal tzel kiilerin
iyerlerinde geen sreler ve kamu iktisadi teebbsleri yahut zel ka-
nuna veya zel kanunla verilmi yetkiye dayanlarak kurulan banka ve
kurulular veya bunlara bal iyerlerinde geen sreler, iinin yllk
cretli izin hakknn hesaplanmasnda gz nnde bulundurulur.
Yllk izin bakmndan allm gibi saylan haller

Madde 55 - Aadaki sreler yllk cretli izin hakknn hesabnda
allm gibi saylr:
a) inin urad kaza veya tutulduu hastalktan tr iine gide-
medii gnler (Ancak, 25 inci maddenin (I) numaral bendinin (b) alt
bendinde ngrlen sreden fazlas saylmaz.).
b) Kadn iilerin 74 nc madde gereince doumdan nce ve son-
ra altrlmadklar gnler.
35
c) inin muvazzaf askerlik hizmeti dnda manevra veya herhangi
bir kanundan dolay devlendirilmesi srasnda iine gidemedii gnler
(Bu srenin ylda 90 gnden fazlas saylmaz).
d) almakta olduu iyerinde zorlayc sebepler yznden iin ara-
lksz bir haftadan ok tatil edilmesi sonucu olarak iinin almadan
geirdii zamann onbe gn (iinin yeniden ie balamas artyla).
e) 66 nc maddede sz geen zamanlar.
f) Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil gnleri.
g) 3153 sayl Kanuna dayanlarak karlan tze gre rntgen
muayenehanelerinde alanlara pazardan baka verilmesi gereken ya-
rm gnlk izinler.
h) ilerin arabuluculuk toplantlarna katlmalar, hakem kurulla-
rnda bulunmalar, bu kurullarda ii temsilcilii grevlerini yapmalar,
alma hayat ile ilgili mevzuata gre kurulan meclis, kurul, komisyon
ve toplantlara yahut iilik konular ile ilgili uluslararas kurulularn
konferans, kongre veya kurullarna ii veya sendika temsilcisi olarak
katlmas sebebiyle ilerine devam edemedikleri gnler.
) ilerin evlenmelerinde gne kadar, ana veya babalarnn, e-
lerinin, karde veya ocuklarnn lmnde gne kadar verilecek
izinler.
j) veren tarafndan verilen dier izinler ile 65 inci maddedeki ksa
alma sreleri.
k) Bu Kanunun uygulanmas sonucu olarak iiye verilmi bulunan
yllk cretli izin sresi.
Yllk cretli iznin uygulanmas

Madde 56 - Yllk cretli izin iveren tarafndan blnemez.
Bu iznin 53 nc maddede gsterilen sreler iinde iveren tarafn-
dan srekli bir ekilde verilmesi zorunludur.
Ancak, 53 nc maddede ngrlen izin sreleri, taraflarn anlamas
ile bir blm on gnden aa olmamak zere en ok e blnebilir.
veren tarafndan yl iinde verilmi bulunan dier cretli ve cretsiz
izinler veya dinlenme ve hastalk izinleri yllk izne mahsup edilemez.
36
Yllk cretli izin gnlerinin hesabnda izin sresine rastlayan ulusal
bayram, hafta tatili ve genel tatil gnleri izin sresinden saylmaz.
Yllk cretli izinleri iyerinin kurulu bulunduu yerden baka bir
yerde geirecek olanlara istemde bulunmalar ve bu hususu belgeleme-
leri koulu ile gidi ve dnlerinde yolda geecek sreleri karlamak
zere iveren toplam drt gne kadar cretsiz izin vermek zorundadr.
veren, iyerinde alan iilerin yllk cretli izinlerini gsterir izin
kayt belgesi tutmak zorundadr.
Yllk izin creti

Madde 57 - veren, yllk cretli iznini kullanan her iiye, yllk
izin dnemine ilikin cretini ilgili iinin izine balamasndan nce
pein olarak demek veya avans olarak vermek zorundadr.
Bu cretin hesabnda 50 nci madde hkm uygulanr.
Gnlk, haftalk veya aylk olarak belirli bir crete dayanmayp da
akort, komisyon creti, kra katlma ve yzde usul cret gibi belirli
olmayan sre ve tutar zerinden cret alan iinin izin sresi iin verile-
cek cret, son bir yllk sre iinde kazand cretin fiili olarak alt
gnlere blnmesi suretiyle bulunacak ortalama zerinden hesaplanr.
Ancak, son bir yl iinde ii cretine zam yapld takdirde, izin
creti iinin izine kt ayn ba ile zammn yapld tarih arasn-
da alnan cretin ayn sre iinde allan gnlere blnmesi suretiyle
hesaplanr.
Yzde usulnn uyguland yerlerde bu cret, yzdelerden topla-
nan para dnda iveren tarafndan denir.
Yllk cretli izin sresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve
genel tatil cretleri ayrca denir.
zinde alma yasa

Madde 58 - Yllk cretli iznini kullanmakta olan iinin izin sresi
iinde cret karl bir ite alt anlalrsa, bu izin sresi iinde
kendisine denen cret iveren tarafndan geri alnabilir.
37
Szlemenin sona ermesinde izin creti
Madde 59 - szlemesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi ha-
linde iinin hak kazanp da kullanmad yllk izin srelerine ait c-
reti, szlemenin sona erdii tarihteki cretizerinden kendisine veya
hak sahiplerine denir. Bu crete ilikin zamanam i szlemesinin
sona erdii tarihten itibaren balar.
veren tarafndan i szlemesinin feshedilmesi halinde 17 nci mad-
dede belirtilen bildirim sresiyle, 27 nci madde gereince iiye veril-
mesi zorunlu yeni i arama izinleri yllk cretli izin sreleri ile i ie
giremez.
zinlere ilikin dzenlemeler

Madde 60 - Yllk cretli izinlerin, yrtlen ilerin niteliine gre
yl boyunca hangi dnemlerde kullanlaca, izinlerin ne suretle ve
kimler tarafndan verilecei veya sraya bal tutulaca, yllk izninin
faydal olmas iin iveren tarafndan alnmas gereken tedbirler ve
izinlerin kullanlmas konusuna ilikin usuller ve iverence tutulmas
zorunlu kaytlarn ekli alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafn-
dan hazrlanacak bir ynetmelikle gsterilir.
Sigorta primleri
Madde 61 - Sigortallara yllk cretli izin sresi iin denecek c-
retler zerinden i kazalar ile meslek hastalklar primleri hari, dier
sigorta primlerinin, 506 sayl Sosyal Sigortalar Kanunundaki esaslar
erevesinde ii ve iverenler ynnden denmesine devam olunur.
cretten indirim yaplamayacak haller

Madde 62 - Her trl ite uygulanmakta olan alma srelerinin
yasal olarak daha aa snrlara indirilmesi veya iverene den yasal
bir ykmlln yerine getirilmesi nedeniyle ya da bu Kanun hkm-
lerinden herhangi birinin uygulanmas sonucuna dayanlarak ii cret-
lerinden her ne ekilde olursa olsun eksiltme yaplamaz.
38
DRDNC BLM
in Dzenlenmesi
alma sresi
Madde 63 - Genel bakmdan alma sresi haftada en ok krkbe
saattir. Aksi kararlatrlmamsa bu sre, iyerlerinde haftann allan
gnlerine eit lde blnerek uygulanr.
Taraflarn anlamas ile haftalk normal alma sresi, iyerlerin-
de haftann allan gnlerine, gnde onbir saati amamak koulu ile
farkl ekilde datlabilir. Bu halde, iki aylk sre iinde iinin hafta-
lk ortalama alma sresi, normal haftalk alma sresini aamaz.
Denkletirme sresi toplu i szlemeleri ile drt aya kadar artrlabilir.
alma srelerinin yukardaki esaslar erevesinde uygulama ekil-
leri, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir
ynetmelikle dzenlenir.
Salk kurallar bakmndan gnde ancak yedibuuk saat ve daha
az allmas gereken iler, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl ile
Salk Bakanl tarafndan mtereken hazrlanacak bir ynetmelikle
dzenlenir.
Telafi almas
Madde 64 - Zorunlu nedenlerle iin durmas, ulusal bayram ve genel
tatillerden nce veya sonra iyerinin tatil edilmesi veya benzer neden-
lerle iyerinde normal alma srelerinin nemli lde altnda al-
lmas veya tamamen tatil edilmesi ya da iinin talebi ile kendisine
izin verilmesi hallerinde, iveren iki ay iinde allmayan sreler iin
telafi almas yaptrabilir. Bu almalar fazla alma veya fazla s-
relerle alma saylmaz.
Telafi almalar, gnlk en ok alma sresini amamak koulu
ile gnde saatten fazla olamaz. Tatil gnlerinde telafi almas yap-
trlamaz.
39
Ksa alma ve ksa alma denei(1)
Madde 65 - (Mlga: 15/5/2008-5763/37 md.)
alma sresinden saylan haller

Madde 66 - Aadaki sreler iinin gnlk alma srelerinden
saylr:
a) Madenlerde, taocaklarnda yahut her ne ekilde olursa olsun ye-
raltnda veya su altnda allacak ilerde iilerin kuyulara, dehlizlere
veya asl alma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden k-
malar iin gereken sreler.
b) ilerin iveren tarafndan iyerlerinden baka bir yerde altrl-
mak zere gnderilmeleri halinde yolda geen sreler.
c) inin iinde ve her an i grmeye hazr bir halde bulunmakla be-
raber altrlmakszn ve kacak ii bekleyerek bo geirdii sreler.
d) inin iveren tarafndan baka bir yere gnderilmesi veya i-
veren evinde veya brosunda yahut iverenle ilgili herhangi bir yerde
megul edilmesi suretiyle asl iini yapmakszn geirdii sreler.
e) ocuk emziren kadn iilerin ocuklarna st vermeleri iin be-
lirtilecek sreler.
f) Demiryollar, karayollar ve kprlerin yaplmas, korunmas ya
da onarm ve tadili gibi, iilerin yerleim yerlerinden uzak bir mesafe-
de bulunan iyerlerine hep birlikte getirilip gtrlmeleri gereken her
trl ilerde bunlarn toplu ve dzenli bir ekilde gtrlp getirilmele-
ri esnasnda geen sreler.
in niteliinden domayp da iveren tarafndan srf sosyal yardm
amacyla iyerine gtrlp getirilme esnasnda aralarda geen sre
alma sresinden saylmaz.
Gnlk almann balama ve biti saatleri

Madde 67 - Gnlk almann balama ve biti saatleri ile dinlen-
me saatleri iyerlerinde iilere duyurulur.
4447 sayl sizlik Sigortas Kanununa Ek Madde 2 olarak eklendiinden metin-
(1)
den kartlmtr.
40
in niteliine gre iin balama ve biti saatleri iiler iin farkl
ekilde dzenlenebilir.
Ara dinlenmesi
Madde 68 - Gnlk alma sresinin ortalama bir zamannda o ye-
rin gelenekleri ve iin gereine gre ayarlanmak suretiyle iilere;
a) Drt saat veya daha ksa sreli ilerde onbe dakika,
b) Drt saatten fazla ve yedibuuk saate kadar (yedibuuk saat dahil)
sreli ilerde yarm saat,
c) Yedibuuk saatten fazla sreli ilerde bir saat,
ara dinlenmesi verilir.
Bu dinlenme sreleri en az olup aralksz verilir.
Ancak bu sreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve iin niteli-
i gz nnde tutularak szlemeler ile aral olarak kullandrlabilir.
Dinlenmeler bir iyerinde iilere ayn veya deiik saatlerde kul-
landrlabilir.
Ara dinlenmeleri alma sresinden saylmaz.
Gece sresi ve gece almalar

Madde 69 - alma hayatnda gece en ge saat 20.00de balaya-
rak en erken saat 06.00ya kadar geen ve her halde en fazla onbir saat
sren dnemdir.
Baz ilerin niteliine ve gereine gre yahut yurdun baz blgele-
rinin zellikleri bakmndan, alma hayatna ilikin gece balang-
cnn daha geriye alnmas veya yaz ve k saatlerinin ayarlanmas,
yahut gn dneminin balama ve bitme saatlerinin belirtilmesi suretiyle
birinci fkradaki hkmn uygulama ekillerini tespit etmek yahut baz
gece almalarna herhangi bir oranda fazla cret denmesi usuln
koymak veyahut gece iletilmelerinde ekonomik bir zorunluluk bulun-
mayan iyerlerinde iilerin gece almalarn yasak etmek zere y-
netmelikler kartlabilir.
ilerin gece almalar yedibuuk saati geemez.
41
Gece altrlacak iilerin salk durumlarnn gece almasna
uygun olduu, ie balamadan nce alnacak salk raporu ile belgele-
nir. Gece altrlan iiler en ge iki ylda bir defa iveren tarafndan
periyodik salk kontrolnden geirilirler. ilerinin salk kontrolleri-
nin masraflar iveren tarafndan karlanr.
Gece almas nedeniyle salnn bozulduunu raporla belgele-
yen iiye iveren, mmknse gndz postasnda durumuna uygun bir
i verir.
veren gece postalarnda altrlacak iilerin listelerini ve bu ii-
ler iin ie balamadan nce alnan ve periyodik salk raporlarnn bir
nshasn ilgili blge mdrlne vermekle ykmldr.
Gece ve gndz iletilen ve nbetlee ii postalar kullanlan i-
lerde, bir alma haftas gece altrlan iilerin, ondan sonra gelen
ikinci alma haftas gndz altrlmalar suretiyle postalar sraya
konur. Gece ve gndz postalarnda iki haftalk nbetleme esas da
uygulanabilir.
Postas deitirilecek ii kesintisiz en az onbir saat dinlendirilme-
den dier postada altrlamaz.
Hazrlama, tamamlama ve temizleme ileri

Madde 70 - Genel olarak bir iyerinde belirli alma saatlerinden
nce veya sonra gerekli olan hazrlama veya tamamlama yahut temizle-
me ilerinde alan iiler iin iin dzenlenmesi ile ilgili hkmlerden
hangilerinin uygulanmayaca yahut ne gibi deiik artlar ve usullerle
uygulanaca alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazr-
lanacak bir ynetmelikte gsterilir.
altrma ya ve ocuklar altrma yasa

Madde 71 - Onbe yan doldurmam ocuklarn altrlmas ya-
saktr. Ancak, ondrt yan doldurmu ve ilkretimi tamamlam olan
ocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki gelimelerine ve eitime devam
edenlerin okullarna devamna engel olmayacak hafif ilerde altr-
labilirler.
42
ocuk ve gen iilerin ie yerletirilmelerinde ve altrlabilecek-
leri ilerde gvenlik, salk, bedensel, zihinsel ve psikolojik gelime-
leri, kiisel yatknlk ve yetenekleri dikkate alnr. ocuun grd
i onun okula gitmesine, mesleki eitiminin devamna engel olamaz,
onun derslerini dzenli bir ekilde izlemesine zarar veremez.
Onsekiz yan doldurmam ocuk ve gen iiler bakmndan yasak
olan iler ile onbe yan tamamlam, ancak onsekiz yan tamam-
lamam gen iilerin almasna izin verilecek iler, ondrt yan
bitirmi ve ilk retimini tamamlam ocuklarn altrlabilecekleri
hafif iler ve alma koullar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
tarafndan alt ay iinde karlacak bir ynetmelikle belirlenir.
Temel eitimi tamamlam ve okula gitmeyen ocuklarn alma sa-
atleri gnde yedi ve haftada otuzbe saatten fazla olamaz. Ancak, onbe
yan tamamlam ocuklar iin bu sre gnde sekiz ve haftada krk
saate kadar artrlabilir.
Okula devam eden ocuklarn eitim dnemindeki alma sreleri,
eitim saatleri dnda olmak zere, en fazla gnde iki saat ve haftada
on saat olabilir. Okulun kapal olduu dnemlerde alma sreleri yu-
karda birinci fkrada ngrlen sreleri aamaz.
Yer ve su altnda altrma yasa

Madde 72 - Maden ocaklar ile kablo demesi, kanalizasyon ve t-
nel inaat gibi yer altnda veya su altnda allacak ilerde onsekiz ya-
n doldurmam erkek ve her yataki kadnlarn altrlmas yasaktr.
Gece altrma yasa

Madde 73 - Sanayie ait ilerde onsekiz yan doldurmam ocuk
ve gen iilerin gece altrlmas yasaktr.
Onsekiz yan doldurmu kadn iilerin gece postalarnda altrl-
masna ilikin usul ve esaslar Salk Bakanlnn gr alnarak a-
lma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikte
gsterilir.
43
Analk halinde alma ve st izni
Madde 74 - Kadn iilerin doumdan nce sekiz ve doumdan son-
ra sekiz hafta olmak zere toplam onalt haftalk sre iin altrlma-
malar esastr. oul gebelik halinde doumdan nce altrlmayacak
sekiz haftalk sreye iki hafta sre eklenir. Ancak, salk durumu uygun
olduu takdirde, doktorun onay ile kadn ii isterse doumdan n-
ceki haftaya kadar iyerinde alabilir. Bu durumda, kadn iinin
alt sreler doum sonras srelere eklenir. (Ek cmle: 13/2/2011-
6111/76 md.) Kadn iinin erken doum yapmas halinde ise doum-
dan nce kullanamad altrlmayacak sreler, doum sonras sre-
lere eklenmek suretiyle kullandrlr.
Yukarda ngrlen sreler iinin salk durumuna ve iin zelli-
ine gre doumdan nce ve sonra gerekirse artrlabilir. Bu sreler
hekim raporu ile belirtilir.
Hamilelik sresince kadn iiye periyodik kontroller iin cretli
izin verilir.
Hekim raporu ile gerekli grld takdirde, hamile kadn ii sa-
lna uygun daha hafif ilerde altrlr. Bu halde iinin cretinde bir
indirim yaplmaz.
stei halinde kadn iiye, onalt haftalk srenin tamamlanmasn-
dan veya oul gebelik halinde onsekiz haftalk sreden sonra alt aya
kadar cretsiz izin verilir. Bu sre, yllk cretli izin hakknn hesabnda
dikkate alnmaz.
Kadn iilere bir yandan kk ocuklarn emzirmeleri iin gn-
de toplam birbuuk saat st izni verilir. Bu srenin hangi saatler ara-
snda ve kaa blnerek kulllanlacan ii kendisi belirler. Bu sre
gnlk alma sresinden saylr.
i zlk dosyas
Madde 75 - veren altrd her ii iin bir zlk dosyas dzen-
ler. veren bu dosyada, iinin kimlik bilgilerinin yannda, bu Kanun
ve dier kanunlar uyarnca dzenlemek zorunda olduu her trl belge
ve kaytlar saklamak ve bunlar istendii zaman yetkili memur ve mer-
cilere gstermek zorundadr.
44
veren, ii hakknda edindii bilgileri drstlk kurallar ve hu-
kuka uygun olarak kullanmak ve gizli kalmasnda iinin hakl kar
bulunan bilgileri aklamamakla ykmldr.
Ynetmelikler
Madde 76 - Nitelikleri gerei gnlk ve haftalk alma srelerinin
63 nc maddede ngrld ekilde uygulanmas mmkn olmayan
i ve iyerlerinde alma srelerinin gnlk yasal alma sresini a-
mayacak ekilde ve en ok alt aya kadar denkletirme sresi tannarak
uygulanmasn salayacak usuller alma ve Sosyal Gvenlik Bakan-
lnca hazrlanacak ynetmeliklerle dzenlenir.
Nitelikleri dolaysyla devaml altklar iin durmakszn birbiri
ardna ii postalar altrlarak iletilen yahut nbetlee ii postalar
ile yaplan ilerde, alma srelerine, hafta tatillerine ve gece alma-
larna ve alma ortasndaki zorunlu dinlenmelere dair zel usul ve
esaslar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak ynet-
meliklerle dzenlenir.
BENC BLM
Sal ve Gvenlii
verenlerin ve iilerin ykmllkleri

Madde 77 - verenler iyerlerinde i sal ve gvenliinin sa-
lanmas iin gerekli her trl nlemi almak, ara ve gereleri noksansz
bulundurmak, iiler de i sal ve gvenlii konusunda alnan her
trl nleme uymakla ykmldrler.
verenler iyerinde alnan i sal ve gvenlii nlemlerine uyulup
uyulmadn denetlemek, iileri kar karya bulunduklar mesleki
riskler, alnmas gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumluluklar konusun-
da bilgilendirmek ve gerekli i sal ve gvenlii eitimini vermek
zorundadrlar. Yaplacak eitimin usul ve esaslar alma ve Sosyal
Gvenlik Bakanlnca karlacak ynetmelikle dzenlenir.
verenler iyerlerinde meydana gelen i kazasn ve tespit edilecek
45
meslek hastaln en ge iki ign iinde yaz ile ilgili blge mdr-
lne bildirmek zorundadrlar.
Bu blmde ve i sal ve gvenliine ilikin tzk ve ynetme-
liklerde yer alan hkmler iyerindeki raklara ve stajyerlere de uy-
gulanr.
sal ve gvenlii ynetmelikleri (1)

Madde 78 - (Deiik: 15/5/2008-5763/3 md.)
Bu Kanuna tbi iyerlerinde i sal ve gvenlii artlarnn belir-
lenmesi ve gerekli nlemlerin alnmas, iyerlerinde kullanlan ara, ge-
re, makine ve hammaddeler yznden kabilecek i kazalar ve mes-
lek hastalklarnn nlenmesi ve zel durumlar sebebiyle korunmas
gereken kiilerin alma artlarnn dzenlenmesi, ayrca i sal ve
gvenlii mevzuatna uygunluu ynnden; ii says, iin ve iyerinin
zellikleri ile tehlikesi dikkate alnarak iletme belgesi almas gereken
iyerleri ile belgelendirilmesi gereken iler veya rnler ve bu belge
veya belgelerin alnmasna ilikin usul ve esaslar, i sal ve gven-
lii ile ilgili konularda yaplacak risk deerlendirmesi, kontrol, lm,
inceleme ve aratrmalarn usul ve esaslar ile bunlar yapacak kii ve
kurulularn niteliklerinin belirlenmesi, gerekli iznin verilmesi ve veri-
len iznin iptal edilmesi Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve
Sosyal Gvenlik Bakanlnca karlacak ynetmeliklerle belirlenir.
in durdurulmas veya iyerinin kapatlmas

Madde 79 - Bir iyerinin tesis ve tertiplerinde, alma yntem ve
ekillerinde, makine ve cihazlarnda iilerin yaam iin tehlikeli olan
bir husus tespit edilirse, bu tehlike giderilinceye kadar iyerlerini i sa-
l ve gvenlii bakmndan denetlemeye yetkili iki mfetti, bir ii
ve bir iveren temsilcisi ile Blge Mdrnden oluan be kiilik bir
komisyon kararyla, tehlikenin niteliine gre i tamamen veya ksmen
durdurulur veya iyeri kapatlr. Komisyona kdemli i mfettii ba-
(1)
Bu madde bal Salk ve gvenlik tzk ve ynetmelikleri iken, 15/5/2008 tarih-
li ve 5763 sayl Kanunun 3 nc maddesiyle metne ilendii ekilde deitirilmitir.
46
kanlk eder. Komisyonun almalar ile ilgili sekretarya ileri blge
mdrl tarafndan yrtlr.
Askeri iyerleri ile yurt emniyeti iin gerekli maddeler retilen i-
yerlerindeki komisyonun yaps, alma ekil ve esaslar Milli Savun-
ma Bakanl ile alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca birlikte ha-
zrlanacak bir ynetmelikle belirtilir.
Bu maddeye gre verilecek durdurma veya kapatma kararna kar
iverenin yerel i mahkemesinde alt ign iinde itiraz etmek yetkisi
vardr.
mahkemesine itiraz, iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas
kararnn uygulanmasn durdurmaz.
Mahkeme itiraz ncelikle grr ve alt ign iinde karara ba-
lar. Kararlar kesindir.
Bir iyerinde alan iilerin ya, cinsiyet ve salk durumlar byle
bir iyerinde almalarna engel tekil ediyorsa, bunlar da almaktan
alkonulur.
Yukardaki fkralar gereince iyerlerinde iiler iin tehlikeli olan
tesis ve tertiplerin veya makine ve cihazlarn ne ekilde iletilmekten
alkonulaca ve bunlarn ne ekilde yeniden iletilmelerine izin veri-
lebilecei, iyerinin kapatlmas ve almas, iin durdurulmasna veya
iyerinin kapatlmasna karar verilinceye kadar acil hallerde alnacak
nlemlere ilikin hususlar ile komisyonda grev yapacak ii ve iveren
temsilcilerinin nitelikleri, seimi, komisyonun alma ekil ve esaslar
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir y-
netmelikte gsterilir.
Bir iyerinin kurulmasna ve iletilmesine izin verilmi olmas 78
inci maddede ngrlen ynetmelik hkmlerinin uygulanmasna hi-
bir zaman engel olamaz.
Bu maddenin birinci fkras gereince makine, tesisat ve tertibat
veya iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas sebebiyle isiz ka-
lan iilere iveren cretlerini demeye veya cretlerinde bir dklk
olmamak zere meslek veya durumlarna gre baka bir i vermeye
zorunludur.
47
sal ve gvenlii kurulu
Madde 80 - Bu Kanuna gre sanayiden saylan, devaml olarak en az
elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerin-
de her iveren bir i sal ve gvenlii kurulu kurmakla ykmldr.
verenler i sal ve gvenlii kurullarnca i sal ve gvenlii
mevzuatna uygun olarak verilen kararlar uygulamakla ykmldrler.
sal ve gvenlii kurullarnn oluumu, alma yntemleri,
dev, yetki ve ykmllkleri alma ve Sosyal Gvenlik Bakanln-
ca hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir.
sal ve gvenlii hizmetleri (1)

Madde 81 - (Deiik: 15/5/2008-5763/4 md.)
verenler, devaml olarak en az elli ii altrdklar iyerlerinde
alnmas gereken i sal ve gvenlii nlemlerinin belirlenmesi ve
uygulanmasnn izlenmesi, i kazas ve meslek hastalklarnn nlen-
mesi, iilerin ilk yardm ve acil tedavi ile koruyucu salk ve gvenlik
hizmetlerinin yrtlmesi amacyla, iyerindeki ii says, iyerinin
nitelii ve iin tehlike snf ve derecesine gre;
a) yeri salk ve gvenlik birimi oluturmakla,
b) Bir veya birden fazla iyeri hekimi ile gereinde dier salk per-
sonelini grevlendirmekle,
c) Sanayiden saylan ilerde i gvenlii uzman olan bir veya birden
fazla mhendis veya teknik eleman grevlendirmekle,
ykmldrler.
verenler, bu ykmllklerinin tamamn veya bir ksmn, bnye-
sinde altrd ve bu maddeye dayanlarak karlacak ynetmelikte
belirtilen vasflara sahip personel ile yerine getirebilecei gibi, iletme
dnda kurulu ortak salk ve gvenlik birimlerinden hizmet alarak da
yerine getirebilir. Bu ekilde hizmet alnmas iverenin sorumluklarn
ortadan kaldrmaz.
(Ek fkra: 23/7/2010-6009/49 md.) yeri salk ve gvenlik birim-
Bu madde bal yeri hekimleri iken, 15/5/2008 tarihli ve 5763 sayl Kanu-
(1)
nun 4 nc maddesiyle metne ilendii ekilde deitirilmitir.
48
leri ile ortak salk ve gvenlik birimlerinin nitelikleri, ortak salk ve
gvenlik birimlerinden hizmet alnmasna ilikin hususlar, bu birimler-
de bulunmas gereken ara, gere ve tehizat ile grevlendirilecek iyeri
hekimi, i gvenlii uzman ve dier salk personelinin nitelikleri, sa-
ys, ie alnmalar, grev, yetki ve sorumluluklar, alma artlar, g-
revlerini nasl yrtecekleri, eitimleri ve belgelendirilmeleri ile eitim
kurumlarnn yetkilendirilmeleri, iyeri hekimi ve i gvenlii uzman
eitim programlarnn ve bu programlarda grev alacak eiticilerin ni-
teliklerinin belirlenmesi ve belgelendirilmeleri ile eitimlerin sonunda
yaplacak snavlar ilgili taraflarn gr alnarak alma ve Sosyal
Gvenlik Bakanl tarafndan karlacak ynetmelikle dzenlenir.
(Ek fkra: 23/7/2010-6009/49 md.) yeri hekimlerinin, iyeri sa-
lk ve gvenlik birimleri ile ortak salk ve gvenlik birimlerinde g-
revlendirilmeleri ve hizmet verilen iyerlerinde alan iilerle snrl
olmak zere grevlerini yerine getirmeleri hususunda dier kanunlarn
kstlayc hkmleri uygulanmaz.
(Mlga nc fkra: 23/7/2010-6009/49 md.)
Kanuna veya kanunun verdii yetkiye dayanlarak kurulan kamu
kurum ve kurulularnda ilgili mevzuatna gre altrlmakta olan he-
kimlere, nc fkrada ngrlen eitimler aldrlmak suretiyle ve asl
grevleri kapsamnda, almakta olduklar kurum ve kurulularn asl
iveren olarak altrdklar iilerin iyeri hekimlii hizmetleri grd-
rlr. Bu kurum ve kurulularn dier personel iin oluturulmu olan
salk birimleri, iyeri salk ve gvenlik birimi olarak da kullanlabilir.
gvenlii ile grevli mhendis veya teknik elemanlar (1)

Madde 82 - (Mlga: 15/5/2008-5763/37 md.)
ilerin haklar
Madde 83 - yerinde i sal ve gvenlii asndan iinin sa-
ln bozacak veya vcut btnln tehlikeye sokacak yakn, acil
ve hayati bir tehlike ile kar karya kalan ii, i sal ve gvenlii
(1)
Kanununun 81. maddesi ile birletirildiinden metinden kartlmtr.
49
kuruluna bavurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin
alnmasna karar verilmesini talep edebilir. Kurul ayn gn acilen top-
lanarak kararn verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar iiye
yazl olarak bildirilir.
sal ve gvenlii kurulunun bulunmad iyerlerinde talep,
iveren veya iveren vekiline yaplr. i tesbitin yaplmasn ve du-
rumun yazl olarak kendisine bildirilmesini isteyebilir. veren veya
vekili yazl cevap vermek zorundadr.
Kurulun iinin talebi ynnde karar vermesi halinde ii, gerekli
i sal ve gvenlii tedbiri alnncaya kadar almaktan kanabilir.
inin almaktan kand dnem iinde creti ve dier haklar
sakldr.
sal ve gvenlii kurulunun kararna ve iinin talebine ramen
gerekli tedbirin alnmad iyerlerinde iiler alt ign iinde, bu Ka-
nunun 24 nc maddesinin (I) numaral bendine uygun olarak belirli
veya belirsiz sreli hizmet akitlerini derhal feshedebilir.
Bu Kanunun 79 uncu maddesine gre iyerinde iin durdurulmas
veya iyerinin kapatlmas halinde bu madde hkmleri uygulanmaz.
ki veya uyuturucu madde kullanma yasa

Madde 84 - yerine sarho veya uyuturucu madde alm olarak
gelmek ve iyerinde alkoll iki veya uyuturucu madde kullanmak ya-
saktr.
veren; iyeri eklentilerinden saylan ksmlarda, ne gibi hallerde,
hangi zamanda ve hangi artlarla alkoll iki iilebileceini belirleme
yetkisine sahiptir.
Alkoll iki kullanma yasa;
a) Alkoll iki yaplan iyerlerinde alan ve iin gerei olarak re-
tileni denetlemekle grevlendirilen,
b) Kapal kaplarda veya ak olarak alkoll iki satlan veya iilen
iyerlerinde iin gerei alkoll iki imek zorunda olan,
c) inin nitelii gerei mterilerle birlikte alkoll iki imek zo-
runda olan,
iler iin uygulanmaz.
50
Ar ve tehlikeli iler
Madde 85 - Onalt yan doldurmam gen iiler ve ocuklar ile
alt ile ilgili mesleki eitim almam iiler ar ve tehlikeli iler-
de altrlamaz.(1)
Hangi ilerin ar ve tehlikeli ilerden saylaca, kadnlarla onalt
yan doldurmu fakat onsekiz yan bitirmemi gen iilerin hangi
eit ar ve tehlikeli ilerde altrlabilecekleri Salk Bakanlnn
gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlana-
cak bir ynetmelikte gsterilir.
Ar ve tehlikeli ilerde rapor

Madde 86 - Ar ve tehlikeli ilerde alacak iilerin ie giriinde
veya iin devam sresince en az ylda bir, bedence bu ilere elverili
ve dayankl olduklar iyeri hekimi, ii sal dispanserleri, bunla-
rn bulunmad yerlerde sras ile en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu,
salk oca, hkmet veya belediye hekimleri tarafndan verilmi mu-
ayene raporlar olmadka, bu gibilerin ie alnmalar veya ite alt-
rlmalar yasaktr. Sosyal Sigortalar Kurumu ie ilk giri muayenesini
yapmaktan kanamaz.
yeri hekimi tarafndan verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn
Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi salk kurulunca muayeneye tbi
tutulur, verilen rapor kesindir.
Yetkili memurlar isteyince, bu raporlar iveren kendilerine gster-
mek zorundadr.
Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr.
On sekiz yandan kk iiler iin rapor

Madde 87 - Ondrt yandan onsekiz yana kadar (onsekiz dahil)
ocuk ve gen iilerin ie alnmalarndan nce iyeri hekimi, ii sal-
dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn Sosyal
Sigortalar Kurumu, salk oca, hkmet veya belediye hekimlerine
(1)
15/5/2008 tarihli ve 5763 sayl Kanunun 5 nci maddesiyle 1/1/2009 tarihinden geerli
olmak kaydyla; bu fkrada yer alan ocuklar ibaresinden sonra gelmek zere ile a-
lt ile ilgili mesleki eitim almam iiler ibaresi eklenmi ve metne ilenmitir.
51
muayene ettirilerek iin niteliine ve artlarna gre vcut yaplarnn
dayankl olduunun raporla belirtilmesi ve bunlarn onsekiz yan dol-
duruncaya kadar alt ayda bir defa ayn ekilde doktor muayenesinden
geirilerek bu ite almaya devamlarna bir saknca olup olmadnn
kontrol ettirilmesi ve btn bu raporlarn iyerinde saklanarak yetkili
memurlarn istei zerine kendilerine gsterilmesi zorunludur. Sosyal
Sigortalar Kurumu ie ilk giri muayenesini yapmaktan kanamaz.
Birinci fkrada yazl hekimlerce verilen rapora itiraz halinde, ii en
yakn Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi salk kurulunca muayeneye
tbi tutulur, verilen rapor kesindir.
Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr.
Gebe veya ocuk emziren kadnlar iin ynetmelik(1)

Madde 88 - Gebe veya ocuk emziren kadnlarn hangi dnemlerde
ne gibi ilerde altrlmalarnn yasak olduu ve bunlarn almala-
rnda saknca olmayan ilerde hangi artlar ve usullere uyacaklar, ne
suretle emzirme odalar veya ocuk bakm yurdu (kre) kurulmas ge-
rektii veya hangi hallerde dardan hizmet alabilecekleri Salk Ba-
kanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tara-
fndan hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir.
eitli ynetmelikler
Madde 89 - Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal
Gvenlik Bakanl;
a) Ar ve tehlikeli ilerden baka iler iin de iilerin ie balama-
dan hekim muayenesinden geirilmelerini,
b) Baz ilerde alan iilerin belirli srelerde genel olarak salk
muayenesinden geirilmelerini,
c) eitli veya bir ksm ilerde alan iilerin salk durumlarnn ak-
samas, yaptklar iin rnlerine ve genel sala yahut birlikte altklar
(1)
15/5/2008 tarihli ve 5763 sayl Kanunun 6 nc maddesiyle 1/1/2009 tarihinden
geerli olmak kaydyla; bu fkrada yer alan kurulmas gerektii ibaresinden sonra
gelmek zere veya hangi hallerde dardan hizmet alabilecekleri ibaresi eklenmi
ve metne ilenmitir.
52
teki iilere zararl olursa, bu gibilerin o ilerden karlmalarn,
d) Ne durumda ve ne gibi artlar haiz olan iyerlerinde banyo, uyku, din-
lenme ve yemek yerleri ile ii evleri ve ii eitimi yerleri yaplmasn,
ngren ynetmelikler hazrlayabilir.
ALTINCI BLM
ve i Bulma
ve ii bulmaya araclk
Madde 90 - arayanlarn elverili olduklar ilere yerletirilmeleri ve
eitli iler iin uygun iiler bulunmasna araclk grevi, Trkiye Ku-
rumu ve bu hususta izin verilen zel istihdam brolarnca yerine getirilir.
YEDNC BLM
alma Hayatnn Denetimi ve Teftii
Devletin yetkisi
Madde 91 - Devlet, alma hayat ile ilgili mevzuatn uygulanma-
sn izler, denetler ve tefti eder. Bu dev alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanlna bal ihtiyaca yetecek say ve zellikte tefti ve denetleme-
ye yetkili i mfettilerince yaplr.
(Ek fkra: 13/2/2011-6111/77 md.) 30/1/1950 tarihli ve 5521 sayl
Mahkemeleri Kanununun 10 uncu maddesine istinaden i szlemesi
fiilen sona eren iilerin kanundan, i ve toplu i szlemesinden doan
bireysel alacaklarna ilikin ikayetleri alma ve Sosyal Gvenlik Ba-
kanl blge mdrlklerince incelenir.
Askeri iyerleriyle yurt gvenlii iin gerekli maddeler retilen i-
yerlerinin denetim ve teftii konusu ve sonularna ait ilemler Milli Sa-
vunma Bakanl ile alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca birlikte
hazrlanacak ynetmelie gre yrtlr.
Yetkili makam ve memurlar

Madde 92 - 91 inci madde hkmnn uygulanmas iin i hayatnn
53
izlenmesi, denetlenmesi ve teftiiyle devli olan i mfettileri, iyerle-
rini ve eklentilerini, iin yrtlmesi tarzn ve ilgili belgeleri, ara ve
gereleri, cihaz ve makineleri, ham ve ilenmi maddelerle, i iin ge-
rekli olan malzemeyi 93 nc maddede yazl esaslara uyarak gerekti-
i zamanlarda ve iilerin yaamna, salna, gvenliine, eitimine,
dinlenmesine veya oturup yatmasna ilikin tesis ve tertipleri her zaman
grmek, aratrmak ve incelemek ve bu Kanunla su saylan eylemlere
rastlad zaman bu hususta alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl ta-
rafndan karlacak Teftii Tznde aklanan ekillerde bu halleri
nlemek yetkisine sahiptirler.
(Deiik ikinci fkra: 13/2/2011-6111/78 md.) Tefti, denetleme ve
incelemeler srasnda iverenler, iiler ve bu ile ilgili grlen baka
kiiler izleme, denetleme ve teftile grevli i mfettileri ve ii ika-
yetlerini inceleyen blge mdrl memurlar tarafndan arldklar
zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek, gerekli olan belge ve delilleri
getirip gstermek ve vermek; i mfettilerinin birinci fkrada yazl
grevlerini yapmalar iin kendilerine her eit kolayl gstermek, bu
yoldaki isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle ykmldrler.
(Deiik nc fkra: 13/2/2011-6111/78 md.) alma hayatn
izleme, denetleme ve teftie yetkili i mfettileri ile ii ikayetlerini
incelemekle grevli blge mdrl memurlar tarafndan tutulan tu-
tanaklar aksi kantlanncaya kadar geerlidir. mfettileri tarafndan
dzenlenen raporlarn ve tutulan tutanaklarn ii alacaklarna ilikin
ksmlarna kar taraflarca otuz gn ierisinde yetkili i mahkemesine
itiraz edilebilir. mahkemesinin kararna kar taraflarca 5521 sayl
Kanunun 8 inci maddesine gre kanun yoluna bavurulabilir. Kanun
yoluna bavurulmas i mahkemesince hkm altna alnan ii alaca-
nn tahsiline engel tekil etmez.
Yetkili memurlarn devi

Madde 93 - hayatn izleme, denetleme ve tefti yetkisi olan i
mfettileri grevlerini yaparlarken iin normal gidiini ve iyerinin i-
lemesini, inceledikleri konunun niteliine gre mmkn olduu kadar
aksatmamak, durdurmamak ve gletirmemekle ve resmi ilemlerin
yrtlp sonulandrlmas iin, aklanmas gerekmedike, iverenin
54
ve iyerinin meslek srlar ve artlar, ekonomik ve ticari hal ve durum-
lar hakknda grdkleri ve rendikleri hususlar tamamen gizli tut-
mak ve kendileri tarafndan bilgileri ve ifadeleri alnan yahut kendileri-
ne bavuran veya ihbarda bulunan iilerin ve baka kiilerin isimlerini
ve kimliklerini aklamamakla ykmldrler.
Muafiyet
Madde 94 - i ve iverenlerle bunlarn meslek kurulular tara-
fndan kendilerini ilgilendiren ve i hayatna ilikin ilerde alma ve
Sosyal Gvenlik Bakanlna yaz ile bavurma halinde bu dilekeler
ve bunlarla ilgili tutanak, evrak, defter ve ilemler damga vergisi ve her
eit resim ve hartan muaftr.
Dier merciler tarafndan yaplan teftiler

Madde 95 - (Deiik birinci fkra: 15/5/2008-5763/7 md.) yeri-
nin almasna izin vermeye yetkili belediyeler ile dier ilgili makamlar
bu izni vermeden nce, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca i
mevzuatna gre verilmesi gerekli iletme belgesinin varln aratrr.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca iletme belgesi verilmemi
iyerlerine belediyeler veya dier ilgili makamlarca alma izni verile-
mez.
Kamu kurum ve kurulular, iyerlerinde yapacaklar i sal ve
gvenlii ile ilgili tefti ve denetlemelerin sonularn ve yapacaklar
ilemleri o yer iin yetkili blge mdrlne bildirirler.
yerinin kurulup almasna izin vermeye yetkili belediyelerle dier
ilgili makamlar her ay bu hususta izin verdikleri, iveren ve iyerinin
isim ve adresini ve yaplan iin eidini gsterir listeleri bir sonraki ayn
onbeine kadar o yerin bal bulunduu blge mdrlne bildirirler.
i ve iverenin sorumluluu
Madde 96 - denetimi ve teftiine yetkili i mfettileri tarafn-
dan ifade ve bilgilerine bavurulan iilere, iverenlerin gerek dorudan
doruya ve gerek dolaysyla telkinlerde bulunmalar, iileri gerei
55
saklamaya yahut deitirmeye sevk veya herhangi bir suretle zorlamala-
r veyahut iilerin ilgili makamlara bavurmalar, haber ve ifade verme-
leri zerine, bunlara kar kt davranlarda bulunmalar yasaktr.
ilerin altklar veya ayrldklar iyerleriyle iverenleri hakkn-
da geree uygun olmayan haberler vererek gereksiz ilemlerle ura-
trlmalar veya iverenleri haksz yere kt duruma drmeye kalk-
malar ve i mfettilerince kendilerinden sorulan hususlar iin doru
olmayan cevaplar vererek denetim ve teftiin yaplmasn gletirmek
veya yanl bir sonuca vardrmak gibi kt niyetli davranlarda bulun-
malar yasaktr.
Zabtann yardm
Madde 97 - Bu Kanun hkmlerinin tam ve gerektii gibi uygula-
nabilmesi iin iyerlerini tefti ve denetlemeye yetkili i mfettilerinin
gerekli grmeleri ve istemeleri halinde, zabta kuvvetleri, bu i mfet-
tilerinin grevlerini iyi bir ekilde yapabilmelerini salamak zere her
trl yardmda bulunmakla ykmldrler.
SEKZNC BLM
dari Ceza Hkmleri

yerini bildirme ykmllne aykrlk
Madde 98 - (Deiik birinci fkra: 15/5/2008-5763/8 md.) Bu Ka-
nunun 3 nc maddesinin birinci ve ikinci fkralarndaki iyeri bildirme
ykmllne aykr davranan iveren veya iveren vekiline, alt-
rlan her ii iin yz Yeni Trk Liras, 85 inci madde kapsamndaki
iyerlerinde ise altrlan her ii iin bin Yeni Trk Liras, 3 nc
maddesinin ikinci fkrasndaki iyerini muvazaal olarak bildiren asl
iveren ile alt iveren veya vekillerine ayr ayr on bin Yeni Trk Liras
idari para cezas verilir.
Bu para cezasnn kesinlemesinden sonra bildirim ykmllne
aykrln srmesi halinde takip eden her ay iin ayn miktar ceza uy-
gulanr.
56
Genel hkmlere aykrlk
Madde 99 - Bu Kanunun;
a) 5 inci ve 7 nci maddelerde ngrlen ilke ve ykmllklere ay-
kr davranan,
b) 8 inci maddenin son fkrasndaki belgeyi iiye vermeyen, 14
nc madde hkmlerine aykr davranan,
c) 28 inci maddesine aykr olarak alma belgesi dzenleme y-
kmllne aykr davranan veya bu belgeye geree aykr bilgi ya-
zan,
veren veya iveren vekiline bu durumdaki her ii iin elli milyon
lira para cezas verilir.
Toplu ii karma ile ilgili hkmlere aykrlk

Madde 100 - Bu Kanunun 29 uncu maddesindeki hkmlere aykr
olarak ii karan iveren veya iveren vekiline iten kard her ii
iin ikiyz milyon lira para cezas verilir.
zrl ve eski hkml altrma zorunluluuna aykrlk

Madde 101 - Bu Kanunun 30 uncu maddesindeki hkmlere aykr
olarak zrl ve eski hkml altrmayan iveren veya iveren veki-
line altrmad her zrl ve eski hkml ve altrmad her ay
iin yediyzelli milyon lira para cezas verilir. Kamu kurulular da bu
para cezasndan hibir ekilde muaf tutulamaz.
cret ile ilgili hkmlere aykrlk

Madde 102 - Bu Kanunun;
a) (Deiik: 17/4/2008-5754/85 md.) 32 nci maddesinde belirtilen
cret ile iinin bu Kanundan veya toplu i szlemesinden veya i sz-
lemesinden doan cret demelerini sresi iinde kasden demeyen
veya eksik deyen, 39 uncu maddesinde belirtilen komisyonun belirle-
dii asgari creti iiye demeyen veya noksan deyen, cret, prim,
ikramiye ve bu nitelikteki her eit istihkakn zorunlu tutulduu halde
zel olarak alan banka hesabna demeyen iveren, iveren vekili ve
57
nc kiiye bu durumda olan her ii ve her ay iin yz Yeni Trk
Liras idari para cezas,
b) 37 nci maddesine aykr olarak crete ilikin hesap pusulas d-
zenlemeyen veya ii cretlerinden 38 inci maddeye aykr olarak cret
kesme cezas veren veya yapt cret kesintisinin sebebini ve hesabn
bildirmeyen 52 nci maddedeki belgeyi vermeyen iveren veya iveren
vekiline ikiyz milyon lira para cezas,
c) 41 inci maddesinde belirtilen fazla almalara ilikin creti de-
meyen, iiye hak ettii serbest zaman alt ay zarfnda kullandrmayan,
fazla saatlerde yaplacak almalar iin iinin onayn almayan iveren
veya iveren vekiline, bu durumda olan her ii iin yz milyon lira para
cezas,
verilir.
Yllk cretli izin hkmlerine aykrlk

Madde 103 - Yllk cretli izni bu Kanunun 56 nc maddesine aykr
olarak blen veya izin cretini 57 nci maddenin ve drdnc fkra-
larnda belirtilen usule aykr olarak deyen veya eksik deyen veya 59
uncu maddedeki hak edilmi izni kullanmadan i szlemesinin sona er-
mesi halinde bu izne ait creti demeyen veya 60 nc maddede belirtilen
ynetmeliin esas ve usullerine aykr olarak izin kullandrmayan veya
eksik kullandran iveren veya iveren vekiline bu durumda olan her ii
iin yz milyon lira para cezas verilir.
in dzenlenmesine ilikin hkmlere aykrlk

Madde 104 - Bu Kanunun 63 nc maddesinde ve bu maddede be-
lirtilen ynetmelikte belirlenen alma srelerine aykr olarak iileri-
ni altran veya 68 inci maddesindeki ara dinlenmelerini bu maddeye
gre uygulamayan veya iileri 69 uncu maddesine aykr olarak gece-
leri yedibuuk saatten fazla altran; gece ve gndz postalarn dei-
tirmeyen, 71 inci maddesi hkmne aykr hareket eden, 72 nci maddesi
hkmlerine aykr olarak bu maddede belirtilen yerlerde onsekiz yan
doldurmam erkek ocuklar ve genleri ve her yataki kadnlar al-
tran, 73 nc maddesine aykr olarak ocuk ve gen iileri gece al-
58
tran veya ayn maddede anlan ynetmelik hkmlerine aykr hareket
eden 74 nc maddesindeki hkme aykr olarak doumdan nceki ve
sonraki srelerde gebe veya doum yapm kadnlar altran veya c-
retsiz izin vermeyen, 75 inci maddesindeki ii zlk dosyalarn dzen-
lemeyen, 76 nc maddesinde belirtilen ynetmelik hkmlerine uyma-
yan iveren veya iveren vekiline beyz milyon lira para cezas verilir.
64 nc ve 65 inci maddede ngrlen hkmlere aykr davranan
iveren veya iveren vekiline bu durumda olan her ii iin yz milyon
lira para cezas verilir.
sal ve gvenlii ile ilgili hkmlere aykrlk

Madde 105 - (Deiik: 15/5/2008-5763/9 md.)
Bu Kanunun;
a) 78 inci maddesinde ngrlen ynetmeliklerdeki hkmlere uy-
mayan iveren veya iveren vekiline, alnmayan her i sal ve g-
venlii nlemi iin iki yz Yeni Trk Liras, alnmayan nlemler iin
izleyen her ay ayn miktar,
b) 86 nc maddesi uyarnca iilere doktor raporu almayan iveren
veya iveren vekiline bu durumda olan her ii iin, 87 nci maddesi ge-
reince ocuklara doktor raporu almayan iveren veya iveren vekiline
bu durumdaki her ocuk iin iki yz Yeni Trk Liras,
c) 77 nci maddesine aykr hareket eden, 78 inci maddesi gerei i-
letme belgesi almadan iyeri aan veya belgelendirilmesi gereken iler
veya rnler iin belge almayan, 79 uncu maddesi gereince faaliye-
ti durdurulan ii izin almadan devam ettiren veya kapatlan iyerlerini
izinsiz aan, 80 inci maddesinde ngrlen i sal ve gvenlii ku-
rullarnn kurulmas ve altrlmas ile ilgili hkmlere aykr davra-
nan, i sal ve gvenlii kurullarnca alnan kararlar uygulamayan,
81 inci maddesinde belirtilen ykmllkleri yerine getirmeyen, 88 ve
89 uncu maddelerinde ngrlen ynetmeliklerde gsterilen artlara ve
usullere uymayan iveren veya iveren vekiline biner Yeni Trk Liras,
d) Bu Kanunun 85 inci maddesine aykr olarak ar ve tehlikeli i-
lerde onalt yandan kkleri altran veya ayn maddede belirti-
len ynetmelikte gsterilen ya kaytlarna aykr ii altran iveren
veya iveren vekiline her ii iin bin Yeni Trk Liras, ayn maddenin
59
birinci fkrasnda belirtilen mesleki eitim almam ii altran ive-
ren veya iveren vekiline her ii iin beyz Yeni Trk Liras,
idari para cezas verilir.
ve ii bulma hkmlerine aykrlk

Madde 106 - Bu Kanunun 90 nc maddesinde ngrlen izni alma-
dan faaliyet gsteren iverene bir milyar lira para cezas verilir.
hayatnn denetim ve teftii ile ilgili hkmlere aykrlk

Madde 107 - (Deiik: 23/1/2008 - 5728/500 md.)
Bu Kanunun;
a) 92 nci maddesinin ikinci fkrasndaki ykmllklerini yerine ge-
tirmeyen,
b) 96 nc maddesindeki yasaklara uymayan,
iveren veya iveren vekiline sekizbin Trk Liras idari para cezas
verilir.
mfettilerinin bu Kanundan veya dier kanunlardan doan her
eit tefti, denetleme yetki ve grevleri gereince grevlerinin yerine
getirilmesi srasnda, grevlerini yapma ve sonulandrmaya engel olan
kimselere, fiil su oluturmad takdirde, sekizbin Trk Liras idari
para cezas verilir.
dari para cezalarnn uygulanmasna ilikin hususlar (1)

Madde 108 - (Deiik: 15/5/2008-5763/10 md.)
Bu Kanunda ngrlen idari para cezalar, 101 ve 106 nc madde-
lerdeki idari para cezalar hari, gerekesi belirtilmek suretiyle alma
ve Sosyal Gvenlik Bakanl Blge Mdrnce verilir. (Deiik ikinci
cmle: 13/2/2011-6111/79 md.) 101 inci ve 106 nc maddeler kapsa-
mndaki idari para cezalar ise dorudan Trkiye Kurumu il mdr
tarafndan; birden fazla ilde iyerleri bulunan iverenlere uygulanacak
(1)
108. madde daha nce 5378, 5728 ve 5763 sayl Kanunlar ile deiiklie uram-
tr. Maddenin son ekli 6111 sayl Kanunla kabul edilmitir.
60
idari para cezas ise iyerlerinin merkezinin bulunduu yerdeki Trkiye
Kurumu il mdrnce verilir ve genel esaslara gre tahsil edilir. 106
nc maddeye gre verilecek idari para cezas iin, 4904 sayl Kanunun
20 nci maddesinin (h) bendindeki tutar esas alnr.
DOKUZUNCU BLM
eitli, Geici ve Son Hkmler
Yazl bildirim
Madde 109 - Bu Kanunda ngrlen bildirimlerin ilgiliye yazl ola-
rak ve imza karlnda yaplmas gerekir. Bildirim yaplan kii bunu
imzalamazsa, durum o yerde tutanakla tespit edilir. Ancak, 7201 sayl
Kanun kapsamna giren tebligat anlan Kanun hkmlerine gre yaplr.
Konut kapclarnn zel alma koullar

Madde 110 - Konut kapclarnn hizmetlerinin kapsam ve nitelii
ile alma sreleri, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil gnleri,
yllk cretli izin haklar ve kapc konutlar ile ilgili hususlarn dzen-
lenmesinde uygulanacak deiik ekil ve esaslar alma ve Sosyal G-
venlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikle dzenlenir.
Sanayi, ticaret, tarm ve orman ileri

Madde 111 - (Deiik: 15/5/2008-5763/11 md.)
Bu Kanunun uygulanmas bakmndan; sanayiden, ticaretten, tarm
ve orman ilerinden saylacak ilerin esaslar aada belirtilmitir.
Sanayiden saylacak ilerin esaslar unlardr:
a) Her trl madenleri arama ve topraktan karma, ta, kum ve kire
ocaklar.
b) Ham, yar ve tam yaplm maddelerin ilenmesi, temizlenmesi,
eklinin deitirilmesi, sslenmesi, sat iin hazrlanmas.
c) Her trl kurma, onarma, skme, datma ve ykma.
61
d) Bina yaplmas ve onarm, deitirilmesi, bozulmas, yklmas
ve bunlara yardmc her trl snai yapm.
e) Yol, demiryolu, tramvay yolu, liman, kanal, baraj, havaalan, dal-
gakran, tnel, kpr, lam ve kuyularn yaplmas ve onarm, batkla-
rn karlmas ve bataklk kurutma.
f) Elektrik ve her eit muharrik kuvvetlerin elde edilmesi, deitiril-
mesi, tanmas, kurma ve datma.
g) Su ve gaz tesisat kurma ve iletmesi.
h) Telefon, telgraf, telsiz, radyo ve televizyon kurma.
i) Gemi ve vapur yapm, onarm, deitirilmesi ve bozup datma.
j) Eyann istasyon, antrepo, iskele, limanlar ve havaalanlarnda
ykletilmesi, boaltlmas.
k) Basmevleri.
Ticaretten saylacak ilerin esaslar unlardr:
a) Ham, yar ve tam yaplm her eit bitkisel, hayvani veya snai
rn ve mallarn alm ve satm.
b) Bankaclk ve finans sektr ile ilgili ilerle, sigortaclk, komis-
yonculuk, depoculuk, ambarclk, antrepoculuk.
c) Su rnleri alm ve satm.
d) Karada, gl ve akarsularda insan veya eya ve hayvan tama.
Tarm ve orman ilerinden saylacak ilerin esaslar unlardr:
a) Her eit meyveli ve meyvesiz bitkiler; ay, pamuk, ttn, elyafl
bitkiler; turungiller; pirin, baklagiller; aa, aak, omca, tohum,
fide, fidan; sebze ve tarla rnleri; yem ve st bitkilerinin yetitirilmesi,
retimi, slah, aratrlmas, bunlarla ilgili her trl toprak ileri, ekim,
dikim, a, budama, sulama, gbreleme, hasat, harman, devirme, te-
mizleme, hazrlama ve ayrma ileri, hastalk ve zararllarla mcadele,
toprak slah, ayr, mera, toprak ve su korunmas.
b) Ormanlarn korunmas, planlanmas (amenajman), yetitirilmesi,
iletilmesi, snrlandrlmas almalar, bunlara ait alt yap almalar
ile tohum toplama, fidanlk, aalandrma, erozyon kontrol, ett proje
ve rehabilitasyonu, ormanclk aratrma ile milli park, orman ii din-
lenme yerleri ve kent ormanlarnn kurulmas, bakm ve gelitirilmesi.
62
c) Her trl i ve gelir hayvanlarnn (ar, ipek bcei ve benzerle-
ri dahil) yetitirilmesi, retimi, slah ve bunlarla ilgili bakm, gdm,
terbiye, krkm, sam ve rnlerinin elde edilmesi, toplanmas, saklan-
mas ile bu hayvanlarn hastalk ve asalaklaryla mcadele.
d) 854 sayl Deniz Kanununun hkmleri sakl kalmak kaydyla,
kara ve su avcl ve reticilii ile bu yoldan elde edilen rnlerin sak-
lanmas ve tanmas.
Yukarda saylan esaslar dorultusunda bir iin bu Kanunun uygulan-
mas bakmndan sanayi, ticaret, tarm ve orman ilerinden hangisinin
kapsamnda saylaca; Sanayi ve Ticaret, evre ve Orman ile Tarm ve
Kyileri bakanlklarnn grleri alnarak, alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanlnca alt ay iinde karlacak bir ynetmelikle dzenlenir.
Baz kamu kurum ve kurulularnda alanlarn kdem tazminat

Madde 112 - Kanuna veya kanunun verdii yetkiye dayanlarak kuru-
lan kurum ve kurulularn haklarnda bu Kanun ve 854, 5953, 5434 sayl
kanunlarn hkmleri uygulanmayan personeli ile kamu kurulularnda
szlemeli olarak istihdam edilenlere mevzuat veya szlemelerine gre
kdem tazminat niteliinde yaplan demeler kdem tazminat saylr.
Baz ilerde alanlarn cretlerinin gvencesi

Madde 113 - Bu Kanunun 4 nc maddesinin birinci fkrasnn (b)
ve () bentlerinde saylan iyerlerinde alan iiler hakknda 32, 35,
37, 38 inci madde hkmleri uygulanr. Bu maddelere aykrlk halle-
rinde ilgililer hakknda ilgili ceza hkmleri uygulanr.
l Danma Kurulu
Madde 114 - alma barnn ve endstri ilikilerinin gelitirilme-
sinde, alma hayatyla ilgili mevzuat almalarnn ve uygulamalar-
nn izlenmesi amacyla; Hkmet ile iveren, kamu grevlileri ve ii
sendikalar konfederasyonlar arasnda etkin danmay salamak zere,
l temsile dayal istiari mahiyette bir danma kurulu oluturulur.
Kurulun alma usul ve esaslar karlacak bir ynetmelikle dzen-
lenir.
63
Kantin almas
Madde 115 - yerlerinde, yzelli ve daha fazla ii altrlmas
halinde, iilerin ve ailelerinin gerekli ihtiyalarnn karlanmas ama-
cyla iiler tarafndan kurulacak tketim kooperatiflerine iverenlerce
yer tahsisi yaplabilir.
Madde 116 - 13.6.1952 tarihli ve 5953 sayl Basn Mesleinde al-

anlarla altranlar Arasndaki Mnasebetlerin Tanzimi Hakknda Ka-
nunun 6 nc maddesinin son fkras aadaki ekilde deitirilmitir.
Kanununun 18, 19, 20, 21 ve 29 uncu maddesi hkmleri kyas
yoluyla uygulanr.
Madde 117 - 5.5.1983 tarihli ve 2821 sayl Sendikalar Kanununun

30 uncu maddesinin birinci fkrasnda geen 1475 sayl Kanunu-
nun ibaresi Kanununun, ikinci fkrasnda geen 1475 sayl Ka-
nunun 13/D ibaresi Kanununun 21 inci eklinde deitirilmitir.
Madde 118 - 2821 sayl Kanunun 31 inci maddesinin altnc fkra-

snda geen 1475 sayl Kanunun 13/A, 13/B, 13/C, 13/D, 13/E ibare-
leri Kanununun 18, 19, 20 ve 21 inci, 1475 sayl Kanunun 13/D
ibaresi Kanununun 21 inci, yedinci fkrasnda geen 1475 sayl
Kanunun 13/A ibaresi Kanununun 18 inci, 13/A, 13/B, 13/C, 13/D
ve 13/E ibareleri 18, 19, 20 ve 21 inci eklinde deitirilmitir.
Ynetmelikler
Madde 119 - Bu Kanunda ngrlen ynetmelikler Kanunun yay-
m tarihinden itibaren alt ay ierisinde kartlr.
Yrrlkten kaldrlan hkmler

Madde 120 25.8.1971 tarihli ve 1475 sayl Kanununun 14 nc
maddesi hari dier maddeleri yrrlkten kaldrlmtr.
64
Geici Madde 1 - Dier mevzuatta 1475 sayl Kanununa yaplan
atflar bu Kanuna yaplm saylr.
Bu Kanunun 120 nci maddesi ile yrrlkte braklan 1475 sayl
Kanununun 14 nc maddesinin birinci fkrasnn 1 inci ve 2 nci bendi
ile onbirinci fkrasnda, anlan Kanunun 16, 17 ve 26 nc maddelerine
yaplan atflar, bu Kanunun 24, 25 ve 32 nci maddelerine yaplm sa-
ylr.
Geici Madde 2 - 1475 sayl Kanuna gre halen yrrlkte bulunan

tzk ve ynetmeliklerin bu Kanun hkmlerine aykr olmayan h-
kmleri yeni ynetmelikler karlncaya kadar yrrlkte kalr.
Geici Madde 3 - 1475 sayl Kanuna gre alnm bulunan asgari

cret karar, bu Kanunun 39 uncu maddesine gre tespit yaplncaya
kadar yrrlkte kalr.
Geici Madde 4 - Mlga 3008 sayl Kanununun 13 nc maddesi

hkmleri haklarnda uygulanmayanlar iin, bu Kanunun geici 6 nc
maddesinde sz edilen kdem tazminat hakk 12.8.1967 tarihinden
itibaren balar.
lk defa bu Kanun kapsamna girenlerin kdem tazminat haklar bu
Kanunun yrrle girdii tarihten itibaren balar.
Geici Madde 5 - 1475 sayl Kanunun 25 inci maddesi ile 3713

sayl Kanunun ek 1 inci maddesinin (B) fkrasnda yer alan oranlar, bu
Kanunun 30 uncu maddesi uyarnca Bakanlar Kurulu tarafndan yeni-
den belirleninceye kadar geerlidir.
Geici Madde 6 - Kdem tazminat iin bir kdem tazminat fonu

kurulur. Kdem tazminat fonuna ilikin Kanunun yrrle girecei
tarihe kadar iilerin kdemleri iin 1475 sayl Kanununun 14 nc
maddesi hkmlerine gre kdem tazminat haklar sakldr.
65
Yrrlk
Madde 121 - Bu Kanun yaym tarihinde yrrle girer.
Yrtme
Madde 122 - Bu Kanun hkmlerini Bakanlar Kurulu yrtr.
------------------
66
1475 SAYILI KANUNU (1)
Kdem Tazminat
MADDE 14 - Bu Kanuna tbi iilerin hizmet akitlerinin;
1. veren tarafndan bu Kanunun 17nci maddesinin II numaral
bendinde gsterilen sebepler dnda,
2. i tarafndan bu Kanunun 16nc maddesi uyarnca,
3. Muvazzaf askerlik hizmeti dolaysyla,
4. Bal bulunduklar kanunla kurulu kurum veya sandklardan yal-
lk, emeklilik veya malullk ayl yahut toptan deme almak amacyla;
5. 506 Sayl Kanunun 60nc maddesinin birinci fkrasnn (A)
bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde ngrlen yalar dnda kalan dier
artlar veya ayn Kanunun Geici 81inci maddesine gre yallk ay-
l balanmas iin ngrlen sigortallk sresini ve prim deme gn
saysn tamamlayarak kendi istekleri ile iten ayrlmalar nedeniyle,
Feshedilmesi veya kadnn evlendii tarihten itibaren bir yl ieri-
sinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya iinin lm sebebiyle son
bulmas hallerinde iinin ie balad tarihten itibaren hizmet akdinin
devam sresince her geen tam yl iin iverence iiye 30 gnlk c-
reti tutarnda kdem tazminat denir. Bir yldan artan sreler iin de
ayn oran zerinden deme yaplr.
ilerin kdemleri, hizmet akdinin devam etmi veya faslalarla ye-
niden akdedilmi olmasna baklmakszn ayn iverenin bir veya de-
iik iyerlerinde altklar sreler gz nne alnarak hesaplanr. -
yerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir iverenden
baka bir iverene gemesi veya baka bir yere nakli halinde iinin
kdemi, iyeri veya iyerlerindeki hizmet akitleri srelerinin toplam
zerinden hesaplanr. 12.7.1975 tarihinden itibaren iyerinin devri veya
herhangi bir suretle el deitirmesi halinde ilemi kdem tazminatla-
rndan her iki iveren sorumludur. Ancak, iyerini devreden iverenle-
rin bu sorumluluklar iiyi altrdklar srelerle ve devir esnasndaki
iinin ald cret seviyesiyle snrldr. 12.7.1975 tarihinden evvel i-
4857 sayl Kanununun 120. maddesi gerei yrrlkte olduundan metne aln-
(1)
mtr.
67
yeri devrolmu veya herhangi bir suretle el deitirmise devir muka-
velesinde aksine bir hkm yoksa ilemi kdem tazminatlarndan yeni
iveren sorumludur.
inin birinci bendin 4nc fkras hkmnden faydalanabilmesi
iin aylk veya toptan demeye hak kazanm bulunduunu ve kendisi-
ne aylk balanmas veya toptan deme yaplmas iin yallk sigortas
bakmndan bal bulunduu kuruma veya sanda mracaat etmi ol-
duunu belgelemesi arttr. inin lm halinde bu art aranmaz.
T.C. Emekli Sand Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanununa veya
yalnz Sosyal Sigortalar Kanununa tbi olarak sadece ayn ya da deiik
kamu kurulularnda geen hizmet srelerinin birletirilmesi suretiyle
Sosyal Sigortalar Kanununa gre yallk veya malullk aylna ya da
toptan demeye hak kazanan iiye, bu kamu kurulularnda geirdii
hizmet srelerinin toplam zerinden son kamu kuruluu iverenince
kdem tazminat denir.
Yukarda belirtilen kamu kurulularnda iinin hizmet akdinin ev-
velce bu maddeye gre kdem tazminat denmesini gerektirmeyecek
ekilde sona ermesi suretiyle geen hizmet sreleri kdem tazminatnn
hesabnda dikkate alnmaz.
Ancak, bu tazminatn T.C. Emekli Sandna tbi olarak geen hizmet
sresine ait ksm iin denecek miktar, yallk veya malullk aylnn
balang tarihinde T.C. Emekli Sand Kanununun yrrlkteki hkm-
lerine gre emeklilik ikramiyesi iin ngrlen miktardan fazla olamaz.
Bu maddede geen kamu kurulular deyimi, genel, katma ve zel
bteli idareler ile 468 sayl Kanunun 4nc maddesinde saylan ku-
rumlar kapsar.
Ayn kdem sresi iin bir defadan fazla kdem tazminat veya ikra-
miye denmez.
Kdem tazminatnn hesaplanmas, son cret zerinden yaplr. Para
ba, akort, gtr veya yzde usul gibi cretin sabit olmad hallerde
son bir yllk sre iinde denen cretin o sre iinde allan gnlere
blnmesi suretiyle bulunacak ortalama cret bu tazminatn hesabna
esas tutulur.
Ancak, son bir yl iinde ii cretine zam yapld takdirde, tazmi-
nata esas cret, iinin iten ayrlma tarihi ile zammn yapld tarih
arasnda alnan cretin ayn sre iinde allan gnlere blnmesi su-
retiyle hesaplanr.
13 nc maddensinde sz geen tazminat ile bu maddede yer alan
kdem tazminatna esas olacak cretin hesabnda 26nc maddenin
birinci fkrasnda yazl crete ilaveten iiye salanm olan para ve
para ile llmesi mmkn akdi ve kanundan doan menfaatler de gz
nnde tutulur. Kdem tazminatnn zamannda denmemesi sebebiyle
alacak davann sonunda hakim gecikme sresi iin denmeyen sre-
ye gre mevduata uygulanan en yksek faizin denmesine hkmeder.
inin mevzuattan doan dier haklar sakldr.
Bu maddede belirtilen kdem tazminat ile ilgili 30 gnlk sre hiz-
met akitleri veya toplu i szlemeleri ile ii lehine deitirilebilir.
Ancak, toplu szlemelerle ve hizmet akitleriyle belirlenen kdem
tazminatlarnn yllk miktar, Devlet Memurlar Kanununa tbi en yk-
sek Devlet memuruna 5434 sayl T.C. Emekli Sand Kanunu hkm-
lerine gre bir hizmet yl iin denecek azami emeklilik ikramiyesini
geemez.
inin lm halinde yukardaki hkmlere gre doan tazminat
tutar, kanuni miraslarna denir.
Kdem tazminatndan doan sorumluluu iveren ahslara veya si-
gorta irketlerine sigorta ettiremez.
veren sorumluluu altnda ve sadece yallk, emeklilik, malullk,
lm ve toptan deme hallerine mahsus olmak kaydyla Devlet veya
kanunla kurulu kurumlarda veya % 50 hisseden fazlas Devlete ait bir
bankada veya bir kurumda iveren tarafndan kdem tazminat ile ilgili
bir fon tesis edilir.
Fon tesisi ile ilgili hususlar Kanunla dzenlenir.
69
70
II. GENEL GEREKE
Trk yasa koyucusu Cumhuriyetin kurulu yllarndan beri alma

hayatnn yasalarla dzenlenmesi fikrini benimsemitir. Nitekim Cum-
huriyetin ilnndan yaklak alt ay nce toplanan zmir ktisat Kong-
resinde ii grubunun giriimi ile gnlk i sresinin snrlanmas, ara
dinlenmesi, maden ocaklarnda ocuklarn ve kadnlarn altrlma-
mas, cretin para ile ve dzenli bir biimde denmesi gibi konularda
ilke kararlar alnmtr. Cumhuriyetin ilnndan sonra daha kapsaml
bir i kanununun karlabilmesi iin hazrlklara balanm, dnemin
iktisat politikalarn yanstan eitli yasa tasarlar hazrlanmtr.
lk Kanununun (No: 3008) ancak 1936 ylnda kartlabilmesinin
nedeni gen Cumhuriyetin kt ulusal kaynaklarla bir an nce kalkna-
bilmek iin deiik iktisadi politikalar hayata geirme abalardr. Ger-
ekten nce zel sektre dayal ulusal bir ekonomi politikas izlenilme-
ye allm, ancak sermaye ve giriimcilerin yetersiz kalmas, i ve d
ekonomik ve siyasal gelimeler 1930lardan sonra devlet nclnde
bir sanayileme modelini ortaya karmtr.
i-veren ilikilerini dzenleyen temel yasa niteliindeki Kanu-
nunun izlenen ekonomik, sosyal politikalardan, siyasal gelimelerden
etkilenmesi, hatta bunlarn izlerini yanstmas gayet doaldr. Nitekim
bu kanunun devletilik modeli ile kalknmaya alan, sosyal sorunun
bilinci iinde olan tek partili otoriter bir rejimin rn olduu sylene-
bilir. Bu husus 3008 sayl yasann gerekesinde ve TBMMdeki gr-
lmesi srasnda da dile getirilmitir.
mevzuatnn ekonomik, sosyal ve siyasal koullardan etkilenme-
si kukusuz 3008 sayl yasaya zg bir durum deildir. Nitekim II.
Dnya Savann sona ermesinden sonra Trkiye Cumhuriyetinin de-
mokrasi dnyasnda yerini alma abalarna girmesi, Cemiyetler Kanu-
nunda deiiklik yaparak serbeste rgtlenme alannda ilk admlar
atmas, 1947 ylnda ilk Sendikalar Kanununu (No: 5018) kabul etmesi,
alma Bakanl, i Sigortalar Kurumu, resmi i bulma gibi resmi
tekiltlarn oluturulmas Uluslararas alma rgt ile yakn iliki-
ler iine girilmesi, 1950 ylnda i yasasnda nemli deiiklikler yap-
larak, zel i mahkemelerini kurmas gibi sonular dourmutur.
71
1961 Anayasasnn ilk kez sosyal devlet ilkesini benimsemesi, grev
hakk ile donatlm sendikal ve toplu pazarlk haklarn tanmas, sos-
yal ierikli yeni haklarn aka belirtilmesi, birok oulcu demokratik
kurumu lkemize getirmesi sendikal haklar dzenleyen yeni yasalar
yannda doal olarak otoriter bir rejimin rn olan 3008 sayl Ka-
nununun yerini alacak yeni bir yasa gerektirmitir. 1967 ylnda 931
sayl Kanunu ite bu amala karlmtr.
kinci Kanunu olarak bilinen bu yasa Anayasa Mahkemesi tarafn-
dan ekil ynnden iptal edildikten sonra ortaya kan hukuk boluu
doldurmak zere 1971 ylnda ufak baz deiikliklerle 1475 sayl
Kanunu yrrle konulmutur.
lkemizde 1475 sayl Kanunu dneminin balad yllarda ta-
rihsel bir rastlant olarak dnyada yeni bir teknolojik devrim alma
hayatn yakndan etkilemeye balamtr. Bu devrimin simgesi mikro
elektronik teknolojisidir. retim alanlarnn tmne yaygn bir biimde
giren bu teknoloji, bilgileri toplama, bunlar stok etme ve istenildii
zaman hemen kullanlabilir hale getirme olanan vermektedir. re-
timde bilginin neminin sermayenin nne gemesi, alanlarn vasf
derecelerinin beden iiliinden fikir iiliine kaymas, kresel reka-
betin esnekleme olgusunu zorunlu olarak gndeme getirmesi alma
hayatn yakndan etkilemektedir.
Kukusuz bu yeni teknoloji tpk 18. yzylda balayan ve 19. yz-
ylda sosyal ve siyasal yapy deitiren sanayi devrimi gibi insanlk
tarihinde bir dnm noktasdr. Sanayi devrimi, iletiim olanaklarnn
kstl olmas nedeniyle etkilerini ancak yz yllk bir sre iinde orta-
ya karabilmi iken, bilgisayar teknolojisi ok ksa srede tm dnya-
da etkilerini gstermitir. Nitekim bu yeni teknoloji nedeniyle yeni a-
lma trleri hzla yaygnlam, iin dzenlenmesinde yepyeni model
ve uygulamalar ortaya kmtr: Ksm sreli, ar zerine almalar,
dn i ilikileri, i paylam modelleri, belirli sreli hizmet szle-
melerinin ve alt iveren uygulamalarnn yaygnlamas bu deiimin
sadece baz rnekleridir. Bunlar gibi isizliin artk sadece gelimekte
olan lkelerin bir sorunu olmaktan karak evrensel bir boyut kazan-
mas, buna karlk ulusal ve uluslararas mevzuatn tasfiye etmeye a-
lt zel istihdam brolarnn yasalarla dzenlenerek yeni ilevlere
kavuturulmas da yaanmakta olan deimeler arasnda belirtilebilir.
72
Kukusuz devrim niteliindeki bu deimelerin alma hayatna ve
i yasalarna yansmamas dnlemez. Hatta klasik i hukuku litera-
trnde iinin ve iyerinin tanmnda bile ciddi deimeler ortaya k-
mtr. inin iyerinde iverene baml olarak bir cret karlnda
alan kii olduu biimindeki tanm artk tm alanlar ifade edeme-
mektedir. Zira ii artk yeni teknoloji sayesinde gerektiinde evinde ya
da evinden almaktadr.
Bu yeni alma biim ve koullarnn eitli lkelerde yasalara yan-
smas gecikmemitir. Nitekim birok bat lkesinde ulusal mevzuat
yeni teknolojinin yaratt yeni koullara uyum abas iinde olduu
gibi, uluslararas normlar da bu gelimelerin dnda kalamamaktadr.
Trk Hukuku mevzuat bu deiimi zamannda saptayp, gerekli
uyumu yakalayamamtr. Halbuki yeni alma trleri, ister istemez,
lkemizde de uygulanmaya balam; yksek yarg organlar ve reti
ortaya kan boluu doldurabilmek iin youn bir aba iine girmi-
lerdir. Ancak yasal boluklar uygulamada sorunlarn zmn gle-
tirmitir. rnein alt iveren uygulamalarnn yaygnlamas lkemizde
alanlarn en doal ve anayasal sendikal rgtlenme haklarn tehlike-
ye sokacak boyutlara ulamtr.
te yandan ekonomik kriz dnemlerinde ii ve iverenlerin esnek
baz kurallardan yararlanmalarna Kanununun kat hkmleri olanak
vermemi, bu yzden mevcut yasa hkmlerine aykr uygulamalarn
yaygnlat gzlenmitir.
Yukarda aklanan evrensel nedenler lkemizde yeni bir i yasas-
nn kabuln zorunlu klarken bir baka gelime de Trkiyeyi tarihsel
bir dnemecin bana getirmitir. Bu gelime lkemizin Avrupa Birli-
ine aday lkeler arasna alnmasdr. Bu yeni sre iinde Avrupa Bir-
liinin sosyal hukuk alannda da kendine zg hukuk normlarna sahip
olduu unutulmamaldr. Bu nedenle lkemizin onaylad uluslararas
alma szlemelerinin gereklerini yerine getirme abalarn srdrr-
ken Avrupa sosyal normlarna da uyum salamas gerei ortaya km-
tr. Bu hususta Trkiye Cumhuriyetinin avantaj Atatrk devrimlerinin
bir sonucu olarak Trk Hukukunun teden beri Avrupa hukukundan
esinlenmi ve Uluslararas alma rgtnn normlarndan etkilen-
mi olmasdr.
73
Ancak ABne tam yelik srecinde Trk mevzuatnda henz bulun-
mayan, buna karlk AB lkelerini kendiliinden balayan normlarn
da Trk i hukukuna kazandrlmas gerekmektedir. Bu gereksinim ba-
ta i yasas olmak zere birok yasada, uyum sreci iinde, deiiklik
yaplmas anlamna gelmektedir.
Kukusuz i mevzuatnn Avrupa normlarna uyumlu hale getirilme-
si tam yelie kadar geecek olan sre iinde gerekleecektir. Ancak
bugnk aamada Avrupa sosyal hukukunun temel nitelikteki dzenle-
melerini benimsemek, onlara aykr hkmleri yava yava Trk mev-
zuatndan ayklamak en isabetli yntem olacaktr.
te yandan otuz yldan fazla bir sreden beri yrrlkte olan 1475
sayl Kanunu, zaman zaman yaplan deiikliklere karn ada ge-
limeleri yeterince yanstamad gibi, ierdii baz hkmler uygula-
mada nemini tmyle yitirmitir. Kukusuz bunlarn da yeni yasada
yer almamasnda yarar vardr.
lkemizde bireysel i ilikilerini dzenleyen temel yasa niteliinde-
ki Kanununun gerek hazrlk aamasnda, gerek bu yasada sonradan
yaplan deiiklikler aamasnda izlenen bir ynteme de iaret etmek
gerekirse, Trk yasa koyucusu i yasalarnda gerekli dzenlemeleri
yaparken ada gelimeler ve normlardan yararlanma yerine mevcut
hkmleri gelitirmeyi tercih etmitir. Bylece yeni kanunlara gereksi-
nim kalmayaca sanlmtr. Bunun en tipik rnei kdem tazminat-
dr. Politik dncelerin de etkisiyle kdem tazminat Kanununun en
uzun maddesi haline dntrlrken bu hakkn kapsam olaanst
geniletilmitir. Bylece isizlik sigortasnn ilevini de lkemizde k-
dem tazminatnn stlenecei dnlmtr. Hatta kdem tazminatnn
arlatrlmasnn i gvencesi alannda bile etkili olaca ileri srl-
mtr. Bu dncelere katlma olana yoktur. Zira kdem tazminat,
i gvencesi ve isizlik sigortas nitelikleri bakmndan birbirlerinden
farkl kurumlardr. Bunlarn ayr ayr, ancak birbirleri ile uyum iinde
dzenlenmesi gerekmektedir. Nitekim lkemizde kdem tazminatnn
i yasalar ile gelitirilmesi sonuta isizlik sigortasnn en az yarm
yzyl, i gvencesinin ise eyrek yzyl, Trk mevzuatna girmesini
geciktiren nedenler arasnda bulunmaktadr. Son yllarda isizlik sigor-
tasnn Trk sosyal gvenlik sistemi iinde yer almas, i gvencesi ala-
74
nndaki giriimler kdem tazminat ile ilgili hkmlerin yeni esaslara
gre dzenlenmesini zorunlu klmtr. Kukusuz bu dzenleme aama-
snda kazanlm haklarn sakl tutulmas ve lkemize zg koullarn
gzden karlmamas nem tamaktadr.
Yukarda deinilen ve alma hayatn yakndan etkileyen eko-
nomik, sosyal ve siyasal koullar, Trkiye Cumhuriyetinin i hukuku
alanndaki yetmi yla yaklaan birikimi, uygulamada karlalan so-
runlar, esnekleme gereksinimi, Avrupa Birlii ve Uluslararas alma
rgt normlarna uyum salama zorunluluu mevcut Kanununda
baz deiiklikler yaplmas yerine yeni bir i yasasnn hazrlanmasn
zorunlu klmtr.
Tasarda kanun metninin dil asndan Trkeletirilmesine olanak-
lar lsnde zen gsterilmi, bu arada hizmet akdi, hizmet szle-
mesi ve i szlemesi deyimlerinden kanun metninin btn iinde
i szlemesi deyimi tercih edilmitir.
(5763 Sayl Kanunla Yaplan Deiikliklere likin Genel Gereke)

sizlik, bugn Avrupa Birliine ye lkeler de dahil olmak zere,
hemen her lkenin kar karya bulunduu nemli sorunlarn banda
gelmektedir. Tm dnyada yeteri kadar yeni ve yksek gelirli i yara-
tlamamaktadr. sizlik, bir lkede sadece retim ve ekonomik kalkn-
may olumsuz etkilememekte, ayn zamanda sosyal problemler, sosyal
dlanma ve yoksulluu da beraberinde getirmektedir.
Bu nedenle, istihdam ve verimlilii artrmak ve bylelikle ekono-
mik ve sosyal kalknmay gerekletirmek lkemiz dahil tm dnya l-
kelerinin birinci hedefi haline gelmitir.
sizliin nlenmesinin en temel zm yolu, hi kukusuz istihdam
kapasitesini artracak yatrmlarn oalmas, yeni i alanlarnn yaratl-
mas, i piyasasnn esnekletirilmesi ve aktif istihdam politikalarnn
uygulanmasdr.
4857 sayl Kanununda yer alan yeni tanmlardan biri de asl i-
veren alt iveren ilikisidir. Uygulamada asl iveren-alt iveren iliki-
sinin amacna aykr olarak kullanlmasn nlemek iin alt iverenlik
szlemesinin yazl yaplmas zorunluluu getirilmi ve Blge Mdr-
75
lklerine, alt iverenliin tescilinden sonra inceleme yetkisi verilmitir.
Ayrca, ar ve tehlikeli ilerde iverene ve alt iverene, i sal ve
gvenlii ile mesleki eitim alm iileri altrmak ykmll ge-
tirilmitir.
4857 sayl Kanunu AB ve ILO normlar da esas alarak hazrlanm
ve ada bir yapya kavuturulmutur. Ancak i sal ve gvenlii
alannn dinamik yaps ve mevzuatn uygulanmasndan elde edilen geri
bildirimler, ilgili bir takm yasal hkmlerde deiikliklerin yaplmas-
n gerekli hale getirmitir. zellikle gelimi ve gelimekte olan lke-
lerde ne kan i sal ve gvenlii ile ilgili uygulamalar lkemizde
de dikkat ekici bir ekilde fark edilmektedir. Ortak salk ve gvenlik
birimlerinin kurulmasna ynelik talepler ve i sal ve gvenlii hiz-
meti vermek isteyen kii ve kurulularn niteliklerinin daha kapsaml
olarak belirlenmesi ihtiyac, i sal ve gvenlii profesyonellerinin
iyerlerinde slenecekleri nemli grevlerin ifasnda eitim ihtiyalar
da gz nnde bulundurularak bu alann da kamu tarafndan ayrntl
olarak dzenlenmesi amalanmtr.
yeri salk birimleri salk ve gvenlik birimleri olarak yeniden
tanmlanm, ortak salk ve gvenlik birimlerinin kurulmasna imkan
tannmtr. ok sayda kurum tarafndan benzer gerekelerle iyerleri-
nin kurulmas aamasnda istenen ve bu nedenle mkerrerlie yol aan
iyeri kurma izni kaldrlarak iyerinin kuruluu aamasnda yaanan
sorunlar giderilmitir.
50 veya daha fazla ii altrlan iyerlerinde eski hkml altr-
ma zorunluluu kaldrlm, terr maduru altrma ykmll sa-
dece kamuya braklm, zrllere ait SSK iveren priminin Hazinece
karlanmas ngrlmtr.
Dier taraftan, kre ve emzirme odas ama ykmllnn ive-
renler tarafndan hizmet alm ile yerine getirebilmesi hedeflenmitir.
Tasar ile; zorunlu istihdam yklerinin hafifletilmesi, nitelikli i-
gc ihtiyacnn karlanmas, istihdamn tevik edilmesi, igc ma-
liyetlerinin drlmesi, kayt d istihdamn azaltlmas hedeflen-
mitir.
76
III. MADDE GEREKELER (1)
MADDE 1- Madde ile; Kanunun ama ve kapsam belirtilmi olup

1475 sayl Kanunun 2 nci ve 4 nc maddeleri ierik ynnden bir
deiiklik yaplmakszn tek madde haline getirilmitir.
MADDE 2- Tanmlarn yer ald maddede temel kavramlar, bata

iyeri olmak zere ak ve tm unsurlar gsterilmek suretiyle hkme
balanm, dier kanunlarla balant kurularak uyumlatrlm, uygu-
lamada sorun yaratan hususlar gerekli aklk getirilerek zme ka-
vuturulmu ve Avrupa Birliinin alma hayatna ilikin mktesebat
gz nnde tutularak yeni dzenlemelere tbi tutulmutur.
i tanm yaplrken, 2821 sayl Kanunun 2 nci maddesinde oldu-
u zere, i szlemesine dayanarak alma yeterli grlm, i szle-
mesinin unsurlar olan herhangi bir ite ve cret karl almak
ibarelerine ayrca yer verilmemitir. i tanmnda igcn iverene
sunan bir varlk olarak gerek kii zellii vurgulanmtr.
Avrupa Birlii mktesebatnda ii ve iveren arasndaki hukuk
ba aklamak zere i szlemesi ve/veya i ilikisi deyimleri
kullanlmaktadr. Birlik hukuk kaynaklarnda, szgelimi ynergele-
rinin balklarnda dahi (rnein 91/533, 91/383, 99/70 sayl Yner-
geler) birlikte grlen i szlemesi ve i ilikisi deyimleri zde
olup, i ilikisi deyimi i szlemesi dnda baka akitleri de ieren ve
hedef alan bir ilikiyi, dolaysyla ii kavramnn geniletilmi biimi
olduunu belirtmemektedir. Tasarda da Avrupa Birlii mktesebatna
uygun ekilde, ii ve iveren niteliinin kazanlmasnda i szleme-
sine gre almann varlna baklaca vurgulanm, ayrca kurulan
hukuk ban i ilikisi olarak isimlendirilecei de birinci fkrasnda
dzenlenmitir.
Dier yandan Avrupa Birlii mktesebatnda ii esas itibaryla i
szlemesine gre baml alanlar olarak kabul edilmekle beraber,
dorudan bir i grme borcuna dayanmayan, amac eitim olup iyeri
ortamnda iliki kuran kimselerin (raklar ve staj yapan renciler) de
(1)
Dier kanunlarla yaplan deiiklik gerekeleri ile birlikte.
77
i sal ve gvenlii konularnda ii kavramna dahil edilmekte
ve iilere uygulanan artlardan yararlandrldklar grlmektedir. Bu
adan da Birlik mktesebatna paralel dzenleme getirilmi ve 77 nci
maddede rak ve stajyerler de i sal ve gvenlii nlemlerinden
yararlanacak kimseler arasna alnmlardr.
veren tanm iin de, 2821 sayl Kanunun 2 nci maddesi gz nn-
de tutulmu, gerek ve tzel kiiler dnda i szlemesine gre ii
istihdam eden ve tzel kiilii bulunmayan kurum ve kurulularn da
iveren saylacaklar birinci fkra hkmnde aka gsterilmitir.
Hatta bu hususta 2821 sayl Kanunda tzel kiilii olmayan kamu
kurulular denilmesine ramen, ayn durum zel hukuk alannda da
sz konusu olabileceinden (rnein adi ortaklklar gibi), kamu ve zel
kesim ayrm yaplmakszn ii saylan gerek kiileri altran, an-
cak tzel kiilii olmayan kurum ve kurulularn iveren saylacakla-
r hkme balanmtr.
yeri tanm; teknik bir amaca, dier bir deyile mal veya hizmet
retimine ynelik ve deiik unsurlardan meydana gelen bir birim ol-
duu belirtilmek suretiyle verilmitir. yerinin snrlarnn belirlenme-
sinde iyerine bal yerler ile eklentiler ve aralarn bu birim kapsa-
mnda olduklar, nceki hkmden farkl bir lt aranmam olmakla
beraber; zellikle bir iyerinin mal veya hizmet retimi iin ayr bir
alan da kullanmas halinde bunlarn tek iyeri mi, yoksa birbirinden
bamsz iyerleri mi saylaca konusunda amata birlik, ayn teknik
amaca bal olarak retimde bulunma, nitelik ynnde ballk ile y-
netimde birlik, ayn ynetim altnda rgtlenmi olma artlar gerek
yarg kararlar ve gerek doktrindeki grlere paralel ekilde dzen-
lenmitir. Dier yandan teknolojik ve ekonomik gelimeler bir iyeri
erevesinde mal ve hizmet retimi, pazarlama ve mterilere sunulma-
s ynnden ok ynl ve yapsal deiiklikleri beraberinde getirmi,
bir iyerinin amacnn gerekletirilmesinde ilerin grlmesi iyerinin
kurulu bulunduu yerin dna tam, iveren, kurulan i organi-
zasyonu iinin evine, bamsz bir iyeri niteliinde olmayan irtibat
brolarna veya yurt genelinde (ila fabrikas sat elemanlar gibi) veya
ilin iinde (beyaz eya bakm ve onarm ilerinde alanlar gibi) i-
lerin yrtld bir rgtlenmeye kadar geniletmek gereksinimini
78
duymutur. Bu olgular dikkate alnarak ve Avrupa Birliine ye dev-
letlerdeki deerlendirme ve kavramsal gelimeler gz nnde tutularak
maddeye nc fkra olarak yeri, iyerine bal yerler, eklentiler
ve aralar ile oluturulan i organizasyonu kapsamnda bir btndr.
hkm eklenmitir.
veren vekili tanm, sorumluluu, ii hak ve ykmllklerine
tbi olmasna ilikin hkmler esas itibaryla aynen korunmu, ancak
iveren vekiline verilen temsil yetkisinin iyeri ve iler dnda ilet-
me ile ilgili bulunduu gerei gz nnde tutularak tanma bu szck
de eklenmitir.
Asl iveren-alt iverenin ilikisinin tanm unsurlaryla birlikte ak-
lanm, unsurlarnda mevcut esaslar korunmakla beraber, gr ayrlk-
larna sebep olan bir konu da kavram asndan daraltc etkiye sahip
bir hkm haline getirilmitir. Buna gre, bir iyerinde yrtlen mal
veya hizmet retimine ilikin asl iin bir blmnde veya yardmc
ilerinde i alan dier iverenler, iilerini sadece bu iyerinde al-
trdklarnda asl iveren-alt iveren ilikisi domu olacak, buna kar
iyerinde yrtlen asl ve yardmc iler dnda i alan bir iveren,
rnein iyerinde bir ek inaat yaplmas ya da bina onarm iini alan
dier iverenin alt iveren kapsamnda nitelendirilmesi mmkn olma-
yacaktr. Ayrca, asl iverenin alt iverenden i alabilmesi iyeri gerek-
lerine ve teknolojik nedenlere balanmtr.
Dier yandan bir iyerinde asl iveren-alt iveren ilikisinin doumu
iin, asl iin bir blmnde i alnmasnn anlamnn, ayn blmde
asl iverenin artk ii altrmayaca, iilerin blnme suretiyle
bir ksmnn asl iverence, dier ksmnn alt iverence yrtlmesine
madde dzenlemelerinin imkan vermedii konusunun da gz nnde
tutulmasdr.
Asl iveren-alt iveren ilikisinin madde artlarna gre domu ol-
masnn en nemli sonucu her iki iverenin, alt iverenin iilerine kar
birlikte sorumlu olmalardr. Bu sorumluluk, alt iverenin iisinin o
iyeriyle ve orada alt sreyle snrl olup, alt iverenin iilerinin
Kanunundan, i szlemesinden ve alt iverenin taraf olduu toplu i
szlemesinden doan hkmlerinden ykmllklerini kapsamaktadr.
Mevcut dzenlemede toplu i szlemesinden doan ykmllklerden
79
sz edilmemekle beraber, yarg kararlarnda ve doktrinde benimsenmi
bu ykmllk maddede aka dzenlenmitir.
yerinde alt iverene i verilmesi alma hayatnn gereksinimle-
rinden biri ve hukuk dayanaklar bulunan bir iliki olduu bilinen bir
gerektir. Ancak, 1980li yllardan sonra ekonomik artlarn etkisiyle
de olsa alt iverenlere ilerin verilmesinde saysal artlar olmu ve bu-
nun sonucu iilerin bireysel ve kollektif haklarnn snrlandrlmas,
kullanlamaz hale getirilmesinin yaygn rneklerinin bulunduu yarg-
ya intikal eden uyumazlklarla da dorulanmtr. Yargtayn tespitle-
rinde muvazaal ilemlerin belirli ltlerle aka ortaya konulmas ve
hukuk sonular, nemli bir fren oluturmusa da; yksek mahkemenin
grleri de dikkate alnarak asl iveren-alt iveren ilikisinin ktye
kullanlmasna frsat yaratmamak zere konunun madde hkmleri ara-
sna alnarak dzenlenmesi uygun grlmtr.
Kabul Edilen Deiiklik nergesi: (1)

Grlmekte olan Kanun Tasarsnn 2 inci maddesinin altnc
ve yedinci fkralarnn aadaki ekilde deitirilmesini arz ve tek-
lif ederiz.
Bir iverenden, iyerinde yrtt mal veya hizmet retimine
ilikin yardmc ilerinde veya asl iin bir blmnde iletmenin ve
iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren ilerde i
alan ve bu i iin grevlendirdii iilerini sadece bu iyerinde ald-
ite altran dier iveren ile i ald iveren arasnda kurulan
ilikiye asl iveren-alt iveren ilikisi denir. Bu ilikide asl iveren,
alt iverenin iilerine kar o iyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, i
szlemesinden veya alt iverenin taraf olduu toplu i szlemesin-
den doan ykmllklerinden alt iveren ile birlikte sorumludur.
Asl iverenin iilerinin alt iveren tarafndan ie alnarak a-
ltrlmaya devam ettirilmesi suretiyle haklar kstlanamaz veya
daha nce o iyerinde altrlan kimse ile alt iveren ilikisi ku-
rulamaz. Aksi halde ve genel olarak asl iveren alt iveren ilikisi-
nin muvazaal ileme dayand kabul edilerek alt iverenin iileri
(1)
Deiiklik nergeleri, 4857 sayl Kanunun TBMMdeki grmeleri srasnda ve-
rilerek, kabul edilen nergelerdir.
80
balangtan itibaren asl iverenin iisi saylarak ilem grrler.
letmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerekti-
ren iler dnda asl i blnerek alt iverenlere verilemez.
Gereke:
Asl iveren, alt iveren tanm daha anlalr hale getirilerek uy-
gulamadaki sorunlarn nne geilmek istenmitir.
5538 Sayl Kanunla Yaplan Deiiklie likin Gereke:
Kanuna veya kanunun verdii yetkiye dayanlarak kurulan kamu
kurum ve kurulular ile bunlarn dorudan veya dolayl olarak serma-
yesinin en az yzde ellisine sahip olduklar ortaklklarda, 4734 sayl
Kamu hale Kanunu veya dier zel kanun hkmleri erevesinde ya-
plan hizmet almlar neticesinde ykleniciler tarafndan istihdam edi-
lenler; hizmet almn yapan kamu kurum ve kurulular ile ortaklklar-
nn, kendilerinin asl ivereni olduunu iddia ederek bu kurumlarn asl
kadrolarna atanmay talep etmekte veya bu kurumlarda uygulanmakta
olan toplu i szlemesi ya da personel kanunundan yararlandrlma ta-
lebinde bulunmaktadrlar. Yaplan dzenlemeyle, kamu kurum ve ku-
rulular ile bunlarn ortaklklarnn, hizmet alm amacyla szleme
yaptklar ykleniciler veya iverenler tarafndan istihdam edilenlerin
asl ivereni olmad hususuna aklk getirilmektedir.
Dier taraftan, 4857 sayl Kanununun 81 inci maddesinde, de-
vaml olarak en az elli ii altran iverenlerin, Sosyal Gvenlik
Kurumunca salanan tedavi hizmetleri dnda kalan, iilerin salk
durumunun ve alnmas gereken i sal ve gvenlii nlemlerinin
salanmas, ilk yardm ve acil tedavi ile koruyucu salk hizmetlerini
yrtmek zere iyerindeki ii saysna gre bir veya daha fazla iyeri
hekimi altrmalar ve bir iyeri salk birimi oluturmalar hkme
balanmtr.
657 sayl Devlet Memurlar Kanununa tbi kamu kurum ve kurulu-
larnda; memur, szlemeli personel, ii ve geici personel olarak isim-
lendirilen istihdam ekilleri dnda personel istihdam edilmesine imkan
bulunmamaktadr. te yandan, bu ekilde ii istihdam edilen kurum-
larda Devlet memurlarnn tedavi hizmetleri iin 657 sayl Kanuna tbi
olarak kurum tabibi istihdam edilmekte olduu dikkate alndnda; i-
81
yeri hekimlii grevinin bu i iin gerekli eitimi alm kurum tabipleri
tarafndan yrtlmesi, personel harcamalarnda tasarruf salayaca
gibi ayr bir salk birimi oluturulmas gerei de kalmayacaktr. Ayr-
ca, iyeri hekimlii grevinin birok kamu kuruluunda serbest olarak
almakta olan hekimlerle yaplan szlemelere gre yrtlmesi, ii-
lerin ihtiya duyduklar her an iyeri hekiminden yararlanmasna imkan
vermemektedir. Yaplan dzenlemeyle, kamu kurum ve kurulularnda
alan iilerin de kesintisiz olarak ve ihtiya duyduklar her an iyeri
hekimlii hizmetlerinden yararlanabilmesi salanmaktadr.
6009 sayl Kanunla Yaplan Deiiklie likin Gereke:
yeri salk ve gvenlik birimi veya konu ile ilgili uzman bulun-
mayan kk ve orta lekli iletmelerin iyeri dndan i sal ve
gvenlii hizmetleri sunan Bakanlka yetkilendirilmi ortak salk ve
gvenlik birimlerinden i sal ve gvenlii hizmeti almas imkannn
salanmas ile hizmetin ulalabilirlii ve ekonomik adan uygulamay
yaygnlatracak bir dzenleme amalanmtr.
MADDE 3- 1475 sayl Kanundaki iyeri bildirimine ilikin 3

nc madde hkmleri aynen korunmu, ancak herhangi bir sebeple
iyerinde faaliyete son vermenin iyerinin kapatlmas anlamn ta-
d belirtilmi ve buna ilikin bildirim yaplaca aklanmtr.
Maddenin ikinci fkrasnda asl iveren-alt iveren ilikisinin olu-
mas halinde, alt iveren asl iverenin iyerinde bir mal veya hizmet
retimine gemek ve bunun iin ii ve dier unsurlaryla faaliyet gs-
termek zere bir birim meydana getirdii iin, onun da kendi adna kur-
duu bu iyeri iin gerekli bildirimleri yapmas ngrlmtr.
Kanunu kapsamna giren tm iyerleri iin alma ve Sosyal
Gvenlik Blge Mdrlne bildirim ykmll bulunmaktadr.
Yaplan deiiklik ile irket kurulular bu bildirimden ayrk tutulmu
ve ticaret sicil memurluklarna tek format halinde yaplacak kurulu
bildirimlerinin yine bu memurluk tarafndan anlan Bakanla gnderil-
mesi ktk sra kayd iin yeterli sayldndan buna uygun dzenleme
yaplmtr.
82
Asl iveren ile alt iveren arasnda kurulan ilikinin yazl yaplmas
art getirilmitir. Alt iverenlik messesesi yazl kurulmad zaman
eitli yorum ve problemlere yol amaktadr. Yazl hale getirildiinde
itiraz ve yoruma mahal kalmamaktadr.
4857 sayl Kanunun 2 nci maddesinde hangi ilerin alt iverene dev-
redilebilecei yazlm ancak bu devir ileminin bu maddeye uygun olup
olmadnn kontrol yaplamamaktadr. 4857 sayl Kanunun 3 nc
maddesinde yaplan dzenleme ile, ii devralan alt iverenin Blge M-
drlne tescil iin mracaat etmesi, Blge Mdrlnce bavuru
belgelerinin gerektiinde Mfettiine incelettirilmesi ve muvazaal bir
durumun tespiti halinde tescilin iptal edilmesi ngrlmektedir.
MADDE 4- 1475 sayl Kanunun istisnalar baln tayan ve

belirli ilerdeki i ilikilerinin veya raklar ve rehabilite edilenler
gibi farkl durum ve ilikide bulunanlarn Kanununun uygulanma ala-
n dnda kalacan ngren 5 inci maddesi, esas itibaryla korunmu,
ancak istisnalar arasnda yer alan ve uzun yllardan beri eletiri konusu
olan baz i ilikileri Kanunun kapsamna alnm, bu arada istisnalar-
dan bazlar iin de daha ak dzenleme getirilmitir.
stisnalar arasndan karlan ve Kanununun kapsamna alnan
gruplarn banda, Yardm Sevenler Dernei merkez ve tara atlye-
lerinde grlen iler gelmektedir. Bu zel ayrma hukuk ve sosyal
dayanak bulmak gtr. lkemizde kamu yararna hizmet iin daha bir
ok dernek ve bunlarn da atlyeleri bulunduu halde, sadece Yardm
Sevenler Dernei iin bir farkllk gzetilmesi dnlemez. Hele kuru-
lu amac muhta olanlara yardm etmek olan dernein, bu amaca ula-
mak iin altrd iileri Kanununun koruyucu hkmleri dnda
braklmasn hi bir ekilde dnmemesi gerekir. Sz edilen istisna
hkm de kaldrlmtr.
Dier yandan hsmlar arasnda ve evlerde yrtlen el sanat
ilerinde hsmlk derecesi 3 olarak belirlenmi, ayrca baka bir i
kanununun uygulama alanna giren gazetecilerin bu kanunun kapsam
dnda kaldklar aka hkme balanmtr. Nihayet raklar hakkn-
daki istisna devam ettirilirken, bunlarn ii sal ve i gvenliine
83
ilikin Kanunu hkmlerinden yararlanabilecekleri, Avrupa Birlii
normlarna uygun olarak yeni dzenlemede gsterilmitir.
Ayrca, 50den fazla ii altran tarm ve orman iyerleri Kanun
kapsamna alnmtr.
Kabul Edilen Deiiklik nergesi:
Grlmekte olan Kanunu Tasarsnn 4 nc maddesinin
1 inci fkrasnn h bendinin madde metninden kartlmasn ve
dier bentlerin buna gre teselsl ettirilmesini arz ve teklif ederiz.
Gereke:
Gazetecilerin 1475 sayl Yasadaki hkmle paralellik salan-
mtr.
MADDE 5- verenin ie almadan balayarak tm alma koullar

ynnden iilerine kar eit davranma, bu arada cinsiyet ayrmna
gitmeme ykmll, alma hayatnn nemli sorunlarndan biri
olarak tm lkelerin, uluslararas ve uluslarst hukukun gndemine
girmi ve ok sayda ulusal ve uluslararas kaynaklarda yer almtr.
verenin i szlemesinden doan eit davranma borcu en nemli
dayanan Anayasann 10 uncu maddesinde bulmaktadr. lkemizde
alma artlar ynnden cinsiyet ayrmna gidilmemesi ok eskiye
giden geleneklerimizden biridir. Bununla beraber, hukuk erevenin
belirlenmesi de gereklidir. Trkiye Uluslararas alma rgtnn
Eit Deerde in Erkek ve Kadn iler Arasnda cret Eitlii
Hakknda 100 Sayl Szlemesini onaylam ve bu hususta 1475 sa-
yl Kanununa dzenleme getirmi olduu halde, daha sonra onay-
lad Birlemi Milletlerin Kadnlara Kar Her Trl Ayrmcln
nlenmesi Szlemesine uyum Kanununu henz karmamtr. Yeni
dzenleme szlemeye uyum salamaktadr. Dier yandan Avrupa Bir-
lii lkelerinde grlen kadn ve erkek arasnda dorudan ve dolayl
ayrm iin i hukuklarna yansyan Birlik Adalet Divannn ok sayda
kararlar yannda, birincil kaynaklardaki dzenlemelerin gerei olarak
tzk ve ynergeler (75/117, 76/207, 79/7, 86/613, 86/378 sayl Y-
nergeler gibi) de yrrle konulmutur. Trkiye Avrupa Birlii aday-
lk sreci aamalarn tamamlamak zere hazrlad Ulusal Programda
84
kadn ve erkek eitliine ksa vadeli nlemler arasnda yer verdii iin,
bu hususta gerekli hkmlerin Kanununa alnmas gerekli olmutur.
Dier yandan lkemizde esnek istihdam trleri iin belirli i szlemesi
trlerine ilikin dzenlemeler getirilirken Avrupa Birlii alma mk-
tesebat da dikkate alnm, bunlardan biri olarak maddede belirli ve
belirsiz sreli i szlemeleri ile tam ve ksm sreli i szlemelerine
gre almada ayrm hakl klan nedenler olmadka eit davranlma-
s kuralna da yer verilmitir.
Maddede iverenin borlarndan biri olan eit davranma ilkesi genel
olarak belirlendikten sonra, deinilen baz i szlemelerinde eit dav-
ranlmasna, arkadan cinsiyet ayrmn engelleyen snrlamann temel
kurallarna ilikin dzenlemeler getirilmitir. Eit davranma ilkesi ve
cinsiyet ayrm yasana aykr davranmann hukuk yaptrmnn da
yer ald maddeye, Avrupa Birliinin konuya ilikin ispat ykml-
l hakkndaki 97/80 sayl Ynerge hkmlerine uyum salayan bir
hkm eklenmitir.
Maddenin altnc fkrasnda hukuk yaptrm olarak ngrlen ii-
nin drt aya kadar creti tutarndaki tazminat iin esas olacak cret
asl cret olup, cretin ekleri olan ikramiye, prim ve paraya ilikin
sosyal yardmlar buna dahil deildir.
MADDE 6- 1475 sayl Kanununun baz maddelerinde (rnein 14,

53) iyerinin devrinden sz edilmekle beraber, bu konuyu genel olarak
dzenleyen ve sonularn belirleyen hkmler bulunmamaktadr. Deniz
Kanununda geminin mlkiyetinin ksmen veya tamamen bakasna
gemesinin i szlemesinin feshini gerektirmeyecei (m.19) hkme
balanmakla, snrl da olsa, iyeri devrine ilikin bir dzenleme getiril-
mi, ancak Basn Kanunu ve Borlar Kanununda da iyerinin devrini
gnn ihtiyalarna cevap verecek hkmler getirmek amacyla adm
atlm deildir. Oysa alma hayatnn ok nemli sorunlarndan biri
olarak bir ok lkede, rnein svire, Almanya ve dierlerinde iyerinin
ve iyerinin bir blmnn devri hakknda yasama organnn mdahale-
si oktan gereklemi; Avrupa Birliine ye lkelerde mevzuatlarnn
uyumlatrlmas amacyla 77/187 sayl Ynerge yrrle konulmu
ve bununla ilgili 2001/23 sayl yeni bir Ynerge de karlmtr.
85
yerinin devri ve sonular hakkndaki boluk, doktrin ve yarg ka-
rarlaryla Kanununun temel esaslarna gre doldurulmu olmasna
ramen, zellikle ekonomik koullarn etkileriyle daha sk grlen bu
tr devirler iin kanuna ak dzenlemeler getirilmesi taraflarn men-
faatleri ynnden de kanlmaz bir durum olarak grlmtr. Ka-
nununun genel hkmleri arasnda iyerinin devrine ilikin konular
eklenirken, Avrupa Birlii mktesebatndan baka dier lkelerin ya-
rarlanlabilecek maddeleri ve zellikle konu ile balants bulunan Trk
toplu i szlemesi sisteminin ilkeleri gz nnde tutulmutur.
Madde, gerek kii iverenin lmyle iyerinin miras hkmle-
rine gre miraslarna gemesi ve buna gre sonularn dourmas
dnda hukuk bir ileme dayal olarak iyerinin ve bir blmnn
baka iverene getii btn halleri kapsar niteliktedir. Ancak ilemin
zelliine gre sonulardaki farkllklar maddede ayrca ele alnm ve
istisnalar gsterilmitir. Dier yandan hukuk ilem sonucu, iyeri veya
blmnn bir sat szlemesinde olduu zere kesin ve srekli bi-
imde devrinde olduu gibi, bir kira szlemesine gre geici ve sreli
olarak bakasna devri halinde de uygulanabilecektir.
yeri veya bir blmnn devrinde, i ilikilerinde iveren taraf
deimekte, ancak i szlemesi mevcut btn hak ve borlaryla yeni
iverene gemektedir. Bu arada devralan iverenin kdeme esas olan
haklardan sorumluluu da hkme balanmaktadr.
Avrupa Birlii mktesebatna uyum salamak asndan iki konuya
daha madde hkmleri arasnda yer verilmitir. Bunlardan biri, iye-
ri veya bir blmnn devri halinde, devirden nce domu ve devir
tarihinde denmesi gereken haklardan dolay nceki ve sonraki ivere-
nin sorumluluudur. Dieri ise, devirde i szlemelerinin fesih ynn-
den ne yolda etkileneceidir. Bu hususta Avrupa Birlii mktesebatna
uyum salayan ve lkemiz yarg kararlar ile doktrindeki grlere uy-
gun hkmler getirilmitir.
MADDE 7- Trk alma hayatnda dn i ilikisi 1960l yllar-

dan balayarak, zellikle holdinglerin gittike yaygn bir giriim ola-
rak faaliyete gemeleriyle saylar artan ekilde grlm, hatta dn
i ilikisini mesleki faaliyet olarak yrtp gelir salamay amalayan
86
giriimcilerin saylarnda bir artn olduu da tespit edilmitir. Avru-
pa Birlii alma mktesebatna da giren dn i ilikisi, ii-iveren
ilikilerinde asl iveren-alt iveren ilikisi dnda l ilikilerin dier
bir rneini oluturmaktadr.
Bilindii zere kazan amac gdlmeyen dn i ilikisi her ey-
den nce irket topluluklarnda ve bunlardan biri olarak holdinglerde,
irketlerin daha ok vasfl igc ihtiyacn karlamak iin yardmla-
malarnda veya st kademe yneticilerinin yetitirilmesinde ya da ayn
gruptan olmayan irketlerin birlikte bir ii stlenmelerinde yahut mali
glklerle karlaan bir iverenin iisini ilerinin dzelmesine kadar
baka bir iverene vermesinde ortaya kmakta, ii rzas alnarak ge-
ici ekilde i grme edimini baka bir iverene kar yerine getirmek
zere l bir iliki kurulmaktadr. inin i szlemesiyle bal oldu-
u iverenle (dn veren) arasndaki szleme sona ermemekte, dn
veren iveren iiden olan iin grlmesini talep hakkn geici bir sre
iin dier iverene (dn alan) devretmektedir. Kazan amac gtme-
yen byle bir dn i ilikisi bu maddede dzenlenmitir.
Maddede dn i ilikisinin kurulmas ve hkmleri hkme ba-
lanrken, ilikinin kurulmasnda akdin yazl olarak yaplmas zorunlu-
luu getirilmi, geici olan dn i ilikisi iin bir snr da konulma-
mtr. Bu halde taraflarn ilikiyi ihtiyalarna gre yrtecekleri asl
olarak kabul edilmi, hakkn ktye kullanldnn ispat halinde buna
ilikin sonucun doaca ve iinin uygun bir sreden sonra dn alan
iverenin iisi olarak ilem grmesi ynnde mahkemenin karar vere-
bilecei dnlmtr. dn alann iyerinde uygulanacak herhangi
bir grev ve lokavt srasnda 2822 sayl Kanunun 39 uncu maddesi ile
iliki kurulmutur.
Grlmekte olan Kanun Tasarsnn 7. maddesinin birinci,
ikinci ve nc fkralarnn aadaki ekilde deitirilmesini arz
ve teklif ederiz.
veren, devir srasnda yazl rzasn almak suretiyle bir iiyi;
holding bnyesi iinde veya ayn irketler topluluuna bal baka
bir iyerinde veya yapmakta olduu ie benzer ilerde altrlmas
kouluyla baka bir iverene i grme edimini yerine getirmek ze-
87
re geici olarak devrettiinde geici i ilikisi gereklemi olur. Bu
halde i szlemesi devam etmekle beraber, ii bu szlemeye gre
stlendii iin grlmesini, i szlemesine geici i ilikisi kurulan
iverene kar yerine getirmekle ykml olur. Geici i ilikisi ku-
rulan iveren iiye talimat verme hakkna sahip olup, iiye salk
ve gvenlik risklerine kar gerekli eitimi vermekle ykmldr.
Geici i ilikisi alt ay gememek zere yazl olarak yaplr,
gerektiinde en fazla iki defa yenilenebilir.
verenin, creti deme ykmll devam eder. Geici i ili-
kisi kurulan iveren, iinin kendisinde alt srede denmeyen
cretinden, iiyi gzetme borcundan ve sosyal sigorta primlerin-
den iveren ile birlikte sorumludur.
Gereke:
Madde, ekonominin gereklerine ve mevcut uygulamalara uyum-
lu hale getirilerek, geici i ilikisinin hangi hallerde ve ne ekilde
uygulanaca belirtilmitir.
MADDE 8- Sekiz maddelik genel hkmlerden sonra ikinci bl-

mn bal i szlemesi, trleri ve feshi olarak belirlenmi, i sz-
lemesi trleri, 1475 sayl Kanundaki daha geni ekilde ele alnm,
daha ok istihdam tevik etmek zere esnek i szlemesi trlerine ili-
kin hkmler getirilmitir.
Maddede ncelikle tm unsurlarn kapsar ekilde i szlemesinin
tanm verilmitir.
szlemesinin ekli bakmndan 1475 sayl Kanunun hkmleri
aynen korunmutur. Szlemenin yazl yaplmad halde iverenin i-
iye genel ve zel alma koullarn gsteren yazl bir belgeyi iiye
vermesinde yine 1475 sayl Kanunun hkm esas alnm, ancak bel-
genin ierii ve verilmesi sresi ynnden Avrupa Birliinin 91/533
sayl Ynergesi gz nnde tutulmutur.
MADDE 9- i ve iverenin i szlemesinin trn ve alma bi-

imlerini belirlemekte serbest olduklar, kanunda gsterilen snrlama-
lar sakl kalmak zere diledikleri ve ihtiyalarna uygun trde szle-
meyi meydana getirecekleri maddede aklanmtr.
88
szlemesi trlerinin, kanunda belirlenenler ile de snrl olmad-
aktr. rnein taraflar belirli veya belirsiz sreli bir i szlemesi
yapabilecekleri gibi, her iki trn zelliklerini ieren asgari sreli bir
i szlemesi de akdedebilirler. Kanunda ksm sreli i szlemeleri
genel olarak dzenlenmi (m.13) ve bu trn zel bir uygulama ekli
olarak ar zerine almaya da yer verilmitir. Yarg kararlarna da
yansd zere lkemizde ar zerine alma eklinde ksm sreli
i szlemeleri oald iin, bu tr szlemelere zg asgari koullar
14 nc maddede ayrca dzenlenmitir.
Kanunda ayrca hkm bulunmamakla beraber, taraflar, lkemizde
henz uygulanmasna geilmemi olan ksm sreli i szlemelerinin
dier bir zel uygulama ekli olan iin paylalmas esasna dayal
trn de seebilir.
MADDE 10- 1475 sayl Kanunun 8 inci maddesi hkmleri aynen

korunmu, srekli ve sreksiz ilerdeki i szlemeleri ayrm ltleri
ve hkmleriyle birlikte yeni madde numaras altnda dzenlenmitir.
MADDE 11- Maddede belirli ve belirsiz sreli i szlemeleri tanm-

lanm, taraflarn bu tr szlemeleri meydana getirmedeki serbestileri
ILOnun Szlemesine veren Tarafndan Son Verilmesi Hakknda
158 Sayl Szlemesi ve Avrupa Birlii alma mktesebat, zellik-
le Konseyin 99/70 sayl Ynergesi ile yrrle konulan Belirli Sre-
li Szlemeleri Hakknda ereve Anlamasna uygun snrlamalara
tbi tutulmutur.
Belirli sreli i szlemesinin tanm verilirken sadece taraflarn
aka sresini belirledikleri deil, srenin objektif belirlenebilir oldu-
u hallerde de, szlemenin belirli sreli olaca kabul edilmitir. Bu
suretle 99/70 sayl Ynergede ngrlen belirli sreli i szlemeleri-
nin ktye kullanlmasna engel olmak iin, bu szlemelerin objek-
tif temellere dayandrlmas ilkesine de uyulmu olmaktadr. Esasen
Borlar Kanununun 340 nc maddesinin de bir gerei olarak, gerek
doktrinde ve yarg itihatlarnda szlemenin aka kararlatrlmad
hallerde sreye bal olduunun kabul iin iin nitelii ve amac gibi
objektif ltlere dayal ekilde bir sonuca gidilmekteydi.
89
99/70 sayl Ynergenin giriinde belirtildii ve Trk Hukukunda
yarg kararlar ile de akland zere i ilikilerinde asl olan belirsiz
sreli i szlemesidir. Bu nedenle belirli sreli szlemenin varln
ileri sren taraf bunu ispat ile ykmldr. Yeni dzenleme, szleme-
nin yazl yaplmad hallerde iverenin iiye verecei belgede, sz-
leme sresinin de gsterilmesi zorunluluu iiyi bilgilendirme gere-
i yannda iverene ispat klfetini kolaylatran bir imkan da yaratm
olacaktr.
Belirsiz sreli i szlemesi ile alan iilerin sosyal ynden, daha
fazla korunduklar bir gerektir. Dier bir gerek de baz ikollar, mes-
lekler ve iler iin belirli sreli szlemelerin karakteristik bir anlam ta-
mas ve bu tr szlemelerin iletme ve iyeri gereklerinden olmakla
beraber, belirli sreli i szlemelerinin ktye kullanlmasnn engel-
lenmesi ve bunlarn objektif temellere dayandrlmas, Avrupa Birlii
mktesebatnn da bir gereidir.
Bu adan belirli sreli i szlemeleri iin, 11 inci maddede belir-
lenen ilkelerin kabul yannda belirli sreli hizmet akitlerinin esasl
(objektif) bir neden olmadka st ste yaplmalarnn nlenmesi de
gerekmektedir.
99/70 sayl Ynergede ye devletlerin zincirleme i szlemeleri-
ne ilikin nlemler alrken, bunlarn ne kadar bir zaman diliminde ka
kez st ste yaplabileceinin belirtilmesine de imkan verilmektedir.
rnein Almanyada 24 ay gemeyen bir srede en ok kez yeni-
lenen bir i szlemesinin belirli sreli olma zelliini koruyaca ve
belirsiz sreliye dnmeyecei kabul edilmitir. Ne var ki lkemizde,
uzun yllardan beri, gerek yarg kararlarnda ve gerek doktrinde esasl
bir sebep olmadka belirli sreli szlemenin ikincisinin yaplmasyla
zincirleme akitlerin meydana geldii gr benimsendii iin, bu g-
r, kanuna da aynen alnmtr. Buna gre, esasl bir sebep olmadka,
belirli sreli i szlemesi ikincisinin yaplmasyla belirsiz sreliye d-
nerek ii bu tr szlemenin koullarndan ve bu arada feshe kar
korumaya ilikin kanun hkmlerinden yararlanacaktr.
Buna karlk belirli sreli szlemenin zincirleme yaplmasnda
esasl bir neden bulunuyorsa, szlemeler belirsiz sreliye dnmeye-
cek, belirli sreli olma zelliklerini koruyacaklardr.
90
Grlmekte olan Kanun Tasarsnn 11 inci maddesinin birin-
ci fkrasnn aadaki ekilde deitirilmesini arz ve teklif ederiz.
ilikisinin bir sreye bal olarak yaplmad halde szleme
belirsiz sreli saylr. Belirli sreli ilerde veya belli bir iin tamam-
lanmas veya belirli bir olgunun ortaya kmas gibi objektif koul-
lara bal olarak iveren ile ii arasnda yazl ekilde yaplan i
szlemesi belirli sreli i szlemesidir.
Gereke:
lgili AB direktifinde i ilikilerinde belirsiz sreli yani sresi
belli olmayan ilikilerin esas olduu belirtilmitir. Belirli sreli i
szlemesinin tanm yaplrken, sadece taraflarn aka sresini
belirledikleri deil, srenin objektif belirlenebilir olduu hallerde
de, szlemenin belirli sreli olaca kabul edilmitir. Bu balamda,
getirilen dzenleme ile belirli sreli i szlemelerinin hangi haller-
de yaplabilecei belirtilerek uygulamadaki olas sorunlarn nne
geilmek istenmitir.
MADDE 12- Avrupa Birlii Konseyinin 99/70 sayl Ynergesi ile

yrrle konulan sosyal taraflarn ereve anlamasnda bu anlama-
nn konusunun, belirli ve belirsiz i szlemeleri arasnda ayrm yapl-
mama ilkesinin uygulanmas suretiyle belirli i szlemelerinde daha
iyi koullarla istihdam gerekletirmek olduu belirtilmitir. Bu ilke
ve ye devletlerdeki uygulama ekilleri dikkate alnarak madde dzen-
lenmitir.
ncelikle iiler salt belirli sreli i szlemesiyle almalarndan
dolay maddede tanmlanan emsal iiye gre farkl ileme tbi tutula-
maz. Dier yandan belirsiz sreli i szlemesiyle alan iiye bir za-
man dilimine gre blnebilir bir hak salanmsa, ayn ekilde belirli
sreli i szlemesine gre i gren ii de alt sreye orantl bu
haktan yararlanabilecektir. rnein bir toplu i szlemesi veya perso-
nel ynetmeliinde, belirsiz sreli i szlemesinin feshinde iiye, ik-
ramiye tarihinde iyerinde olmasa dahi alt sreye orantl ikramiye
deneceinin kabul edilmesi halinde, blnebilir bir hak olan ikramiye-
91
den belirli sreli i szlemesine gre alan iinin de yararlandrl-
mas gerekecek ve szlemesinin sona erme tarihinden sonra verilecek
ikramiyeyi bu ii de alt sreye orantl olarak alabilecektir.
Belirli alma artndan yararlanmada iinin kdemine bakldnda
belirli sreli szlemeye gre alan iinin de bu haktan yararlanmas
sz konusu olduunda kdem ynnden bir farkllk gzetilemeyecek-
tir. Esasen Kanununda bu kuraln uyguland, hem kdem tazminat
ve hem de yllk cretli izinlerde grlmektedir. Ayn esas szleme ile
getirilen alma artlarnda da dikkate alnacaktr.
MADDE 13- lkemizde de saylar gittike artan ksm sreli al-

malar tevik etmek zere, bu tr i szlemesinin tanm yaplm ve
ayrm hakl klan nedenler olmadka, emsal tam sreli szlemeye
gre alan iiden farkl bir ileme tbi tutulmayaca hkme balan-
mtr. Avrupa Birliinde Konsey tarafndan 97/81 sayl Ynerge ile
yrrle konulan sosyal taraflarn meydana getirdikleri Ksm Sreli
alma Hakknda ereve Anlamasnda belirtildii zere, bu anla-
mann amac, bir yandan ksm sreli alan iilere ynelik ayrmcl
ortadan kaldrmak, dier yandan ksm zamanl almann gelimesini
serbest irade temelinde tevik etmek ve iverenlerle iilerin ihtiya-
larn karlayacak ekilde alma srelerinin esnek bir organizasyon
erevesinde dzenlenmesine katkda bulunmaktr.
Ksm sreli i szlemesinin tanm verilirken Ynerge hkmlerin-
deki ltler dikkate alnd gibi, tam sreli i szlemesi karsnda
ksm sreliden sz edebilmek iin nemli lde daha az bir haftalk
alma sresinin szlemede tespit edilmi olmas da aranmtr. rne-
in iyerinde uygulanan tam sreli i szlemesi iin haftalk alma
sresi 40 saat ise, ksm sreli alma iin 2, 3 saat gibi daha az alma
deil, hi olmazsa tam srenin te ikisinden daha az olan otuz saatin
altndaki haftalk alma sresine gre istihdam edilen ii ksm sreli
szlemeye gre istihdam edilen kimse olarak kabul edilecektir.
Ksm sreli alanlara ynelik ayrmcln kaldrlmas hedef al-
nrken, tm alma artlarndan yararlanmada tam sreli alanlarla
eit duruma getirilmeleri de dnlemez, aksi halde tam bir eitsizlik
ortaya kar. Bu adan ayrm hakl klan nedenlerin bulunmas duru-
92
munda, her iki trde szlemelerle alanlar arasnda farkllklar olma-
s doal karlanacaktr. Ksm sreli i szlemesine gre altrlan
bir ii, iyerinde haftann iki ign i grmeyi stlendiinde bu al-
ma dzeni itibaryla hafta tatili cretine hak kazanamayaca gibi, le-
den sonra almaya balayan iinin, iverenin sabahlar ie balamak
zere tahsis ettii servis aracndan veya le yemeinden yararlanmas
da mmkn deildir, bu durum bir ayrm yapld anlam da tamaz.
Ksm sreli i szlemesine gre alan ii, blnebilir haklardan,
rnein her yl verilen yakacak yardmndan alt sreye orantl
olarak yararlanacaktr. rnein iyerinde haftalk alma sresi 45 saat
olan tam sreli alan ii ylda 60 milyon yakacak yardm alyor-
sa, haftada 15 saat ksm sreli alan iiye ayn yardm 20 milyon
olarak denecektir. Buna karlk blnmeyen bir haktan, yararlanma
artlar bulunduunda, her iki trdeki szlemeler arasnda bir farkllk
sz konusu olmayacaktr. rnein belirsiz sreli ve ksm sreli i sz-
lemelerinde bildirim sresi, tam sreliden farkl olamaz, gerek kanuni
bildirim sreleri ve gerek szlemeyle belirlenen sreler her iki szle-
me trnde de ayn olabilir.
yerinde alan iilerin ksm sreliden tam sreliye ya da tam s-
reliden ksm sreliye gei iin iverence kolaylk salanmasna ilikin
dzenleme 97/81 sayl Ynergenin bir gereidir.
MADDE 14- Ksm sreli i szlemelerinin zel bir uygulanma

ekli olan ar zerine alma, yarg kararlarna da yansd zere
lkemizde saylar da artarak yerlemektedir. Maddede ar zerine
almann hangi hallerde sz konusu olaca, ii ve iveren iin bu
szlemeye dayal hak ve ykmllklerin neler olduu da gsterilmek
suretiyle yazl olarak yaplmas dzenlenmitir. Bu tr i szlemeleri
hakknda 13 nc maddedeki ilkelerin uygulanaca da aktr.
Grlmekte olan Kanun Tasarsnn (14 nc maddesinin)
ikinci fkrasndaki on saat ibaresinin yirmi saat;
nc fkrasnn son cmlesindeki en az saat ibaresinin
en az drt saat olarak deitirilmesini arz ve teklif ederiz.
93
Gereke:
alma hayatna daha faydal olacaktr.
MADDE 15- 1475 sayl Kanunun deneme sreli i szlemesine

ilikin hkmleri, alma hayatnn gerei olarak deneme sreleri ak-
tarlarak aynen korunmutur.
MADDE 16- 1475 sayl Kanunun takm szlemesine ilikin h-

kmleri maddede aynen korunmu, ancak i szlemesi takm szleme-
siyle oluan iilerin cretleri hakknda ayrca bir teminat getirilmitir.
MADDE 17- Bu kanunda sreli fesih ilemi dzenlenirken 1475 sa-

yl Kanununun 13 nc maddesindeki bildirim sreleri aynen muha-
faza edilmitir. Kukusuz, bu sreler en az olup, bunlarn szlemelerle
artrlmalar mmkndr.
verenin bildirim artna uymamas veya bildirim sresine ait creti
pein vermek suretiyle i szlemesini feshetmesi, iinin feshe kar
koruyucu hkmlerden ( Kanunu m.19 vd.) yararlanmasna engel ol-
mayacaktr.
Kanununun 18 inci maddesinin birinci fkras uyarnca, ondan az
sayda ii altrlan iyerlerinde alan iiler ile iyerindeki kde-
mi alt ayn altnda bulunan iiler 18-21 inci maddelerde ngrlen
koruyucu hkmlerden yararlanamayacaklardr. veren bu durumdaki
iilerin i szlemelerini fesih hakkn ktye kullanarak, szgelimi
ii kendisi hakknda bir ikayette bulunduu veya kendisi aleyhinde
dava at ya da ahitlik yapt iin sona erdirmi ise, iiye bildirim
sresinin kat tutarnda bir kt niyet tazminat deyecektir. veren
szlemeyi bildirim artna dahi uymakszn sona erdirmi ise, kt ni-
yet tazminat yannda ayrca bildirim sresine ilikin cret tutarnda bir
tazminat daha deyecektir.
MADDE 18- Bu madde ile belirsiz sreli i szlemelerinin ive-

ren tarafndan feshedilmesi hali iin, 158 sayl ILO Szlemesinde
belirlendii zere, geerli bir sebep bildirme zorunluluu getirilmitir.
94
Ayrca geerli sebebin neler olabilecei madde iinde dzenlenmitir.
inin i szlemesini fesheden iveren, iinin yeterliliinden veya
davranlarndan ya da iletmenin, iyerinin veya iin gereklerinden
kaynaklanan geerli bir sebebe dayanmak zorundadr. Geerli sebep
geni kapsaml bir kavram olduu iin bu dzenleme ile sz konusu
kavrama objektif llere uygun bir ierik kazandrlmaya allm ve
baz rnekler verilmitir.
inin yeterlilii veya davranlar iinin kiilii ile ilgili olan se-
bepleri olutururken; iletmenin, iyerinin veya iin gereklerinden kay-
naklanan sebepler ise iyeri ile ilgili olmaktadr. Bu sebeplerin madde
iinde belirtilmesi geerli sebepler kavramn bir lde somutlatr-
maktadr.
inin yeterliliinden veya davranlarndan kaynaklanan sebeple-
rin, hangi durumlarda geerli sebeplerden saylaca ve hangi durumla-
rn iletmenin, iyerinin veya iin gereklerinden kaynaklanan sebepler
olarak kabul edilecei ise ancak yarg kararlar ile zaman iinde belir-
ginleebilecektir. zellikle Kanunun 25 inci maddesinde ayr bir d-
zenleme konusu olan hakl nedenlerle fesih olgusunu, geerli sebeplerle
fesih iin aranan sebeplerden ayrmak ve aradaki farklar ortaya koy-
mak; maddi olaylar hukuk teknii bakmndan sz konusu iki farkl
fesih tr asndan deerlendirmek gerekecektir. Bu alanda konunun
gerektirdii ller iinde lke koullarn da dikkate alarak iki fesih
tr asndan geerli olacak ayrmlar yapmak ve farkllklar ortaya
koymak yargnn yan sra retinin katklar ile salanacaktr.
Bu madde bakmndan geerli sebepler 25 inci maddede belirtilenler
kadar arlkl olmamakla birlikte, iin ve iyerinin normal yryn
olumsuz etkileyen hallerdir. Bu nedenle, geerli fesih iin sz konusu
olabilecek sebepler, iinin i grme borcunu kendisinden kaynaklanan
veya iyerinden kaynaklanan sebeplerle ciddi bir biimde olumsuz etki-
leyen ve i grme borcunu gerektii ekilde yerine getirmesine olanak
vermeyen sebepler olabilecektir.
Sonuta, i ilikisinin srdrlmesinin iveren asndan nemli ve
makul ller iinde beklenemeyecei durumlarda, feshin geerli ne-
denlere dayandn kabul etmek gerekecektir.
inin yeterliliinden ve davranlarndan kaynaklanan geerli se-
95
bepler 25 inci maddede belirtilenlerin dnda kalan ve iyerlerinde iin
grlmesini nemli lde olumsuz etkileyen sebeplerdir. Bunlara r-
nek vermek gerekirse:
inin Yetersizliinden Kaynaklanan Sebepler: Ortalama olarak
benzer ii grenlerden daha az verimli alma; gsterdii niteliklerden
beklenenden daha dk performansa sahip olma, ie younlamasnn
giderek azalmas; ie yatkn olmama; renme ve kendini yetitirme
yetersizlii; sk sk hastalanma; alamaz duruma getirmemekle birlik-
te iini gerektii ekilde yapmasn devaml olarak etkileyen hastalk,
uyum yetersizlii, iyerinden kaynaklanan sebeplerle yaplacak fesih-
lerde emeklilik yana gelmi olma halleridir.
inin Davranlarndan Doan Sebepler: 25 inci maddede belirti-
len derhal fesih iin ngrlen sebepler niteliinde olmamakla birlikte,
iinin i szlemesine aykr davranlar bulunabilir. Bunlara rnek
olarak, iverene zarar vermek ya da zararn tekrar tedirginliini ya-
ratmak; iyerinde rahatszlk yaratacak ekilde alma arkadalarndan
bor para istemek; arkadalarn iverene kar kkrtmak; iini uyar-
lara ramen eksik, kt veya yetersiz olarak yerine getirmek; iyerinde
i akn ve i ortamn olumsuz etkileyecek bir biimde dier kiilerle
ilikilere girmek; iin akn durduracak ekilde uzun telefon grme-
leri yapmak; sk sk ie ge gelmek ve iini aksatarak iyerinde dola-
mak; amirleri veya i arkadalar ile ciddi geimsizlik gstermek, ska
ve gereksiz yere tartmaya girimek gibi haller verilebilir.
inin yetersizliinden veya davranlarndan kaynaklanan sebep-
ler ancak iyerinde olumsuzluklara yol amas halinde geerli sebepler
olarak feshe neden olabilirler. inin sosyal adan olumsuz bir davra-
n, toplumsal ve etik adan onaylanmayacak bir tutumu iyerindeki
retim ve i ilikisi srecine herhangi bir olumsuz etki yapmyorsa ge-
erli sebep saylamaz.
Geerli sebeplerle fesih ilemine yol aabilecek nemli iyeri gerek-
lerinin bulunmas hali iinin yeterliliinden veya davranlarndan kay-
naklanabilecei gibi, ii ile balants olmakszn da ortaya kabilir.
yle ki: letmenin, yerinin veya in Gereklerinden Kaynaklanan Se-
bepler: yerinden kaynaklanan geerli sebepler iyerinin dndan veya
iinden kaynaklanan sebepler olarak iki ynde deerlendirilebilir.
96
yeri dndan kaynaklanan sebepler; srm ve sat olanaklarnn
azalmas; talep ve sipari azalmas; enerji sknts, lkede yaanan
ekonomik kriz, piyasada genel durgunluk, d pazar kayb, hammadde
sknts gibi sebeplerle iyerinde iin srdrlmesinin olanaksz hale
gelmesi.
yeri ii sebepler ise; yeni alma yntemlerinin uygulanmas; i-
yerinin daraltlmas; yeni teknolojinin uygulanmas; iyerlerinin baz
blmlerinin iptal edilmesi; baz i trlerinin kaldrlmas gibi sebepler
olabilir.
Bu uygulamaya giderken iverenden beklenen feshe en son are ola-
rak bakmasdr. Bu nedenle geerli sebep kavramna uygun yorum ya-
parken srekli olarak fesihten kanma olanann olup olmad ara-
trlmaldr.
Madde, on veya daha fazla ii altran iyerlerinde alan ii-
leri kapsamna alm ve sz konusu iilerin de en az alt aylk kdemi
olmas artn getirmitir. letmenin btnn sevk ve idare eden ive-
ren vekilleri ile yardmclar ve iyerinin btnn yneten ve belirli
zellii bulunan iveren vekilleri ise kapsam d braklmtr. Bu d-
zenleme ile kk iyerleri ve henz iyerine yeni giren iiler bak-
mndan i gvencesi hkmlerinin uygulanmas uygun grlmemitir.
Uluslararas alma rgtnn 158 sayl Szlemesi de, iilerin zel
istihdam artlar bakmndan veya istihdam eden iletmenin bykl
veya nitelii asndan esasl sorunlar bulunan durumlarda, iilerden
bir kategorinin i gvencesinin tamam veya bir ksm hkmlerinin
kapsam dnda tutulabileceini ngrmektedir.
Alt aylk kdemin hesabnda bu Kanunun 66 nc maddesindeki sre-
lerin de dikkate alnaca ngrlmtr.
Maddede ayrca zellikle fesih iin geerli sebep oluturmayacak
hususlar da tek tek ve ayrntl bir biimde saylmtr. Bylece i ya-
salar ile zellikle gvence altna alnm olan baz hak ve zgrlkler
hibir ekilde fesih iin geerli bir sebep oluturamayacaklardr. Bu
konu yoruma yer vermeyecek bir biimde hkme balanmtr. (Fesih
iin geerli sebep oluturmayacak hususlarn dzenlendii 3. fkra-
nn (c) bendine 5838 sayl Kanun ile eklenen ibareye ilikin gerek-
e: Feshin geerli sebebe dayandrlmas balkl bu maddenin 2. fkras
97
iinin haklarn takip iin iveren aleyhine idari veya adli makamlara
bavurmak veya bu hususta balatlm srece katlmak gibi eylem ve
ilemlerini kapsamaktadr. Buna karn, 5237 sayl Trk Ceza Kanunu-
nun 278 inci maddesinde suu bildirim ykmll bulunmakta olup,
bunun yan sra onaylanmas 1/2/2000 tarihli ve 4518 sayl Kanunla
uygun bulunan OECD Uluslararas Ticari lemlerde Yabanc Kamu
Grevlilerine Rvet Verilmesinin nlenmesi Szlemesinin 3 nc
ve 12 nci maddeleri hkmlerine ile 5237 sayl Kanunun 252 nci mad-
desinin beinci fkrasnda yer alan suun nlenmesi ve ilendiinde et-
kili bir ekilde tabiki ihbarcnn korunmas dzenlemelerinin kamu ve
zel sektrde etkin bir ekilde tatbiki ykmlln uluslararas bir
taahht olarak lkemize yklendiinden, gerek ulusal mevzuatta tutar-
llk salanmas, gerek uluslararas taahhtlerimizin yerine getirilmesi
ve gerekse de yasadan doan ykmlln iyi niyetle yerine getiren
iinin korunmas ihtiyac erevesinde, 4857 sayl Kanunun 22 nci
maddesi ile de uyumlu olarak bu deiiklie ihtiya duyulmutur.)
gvencesi dzenlemesi kapsamna girmek iin gerekli olan 6 aylk
kdem sresinin nasl hesaplanacana da bir aklk getirilmi ve bu
srenin hesaplanmasnda ayn iverenin bir veya deiik iyerlerinde
geen srelerin birletirilerek hesaplanaca kabul edilmitir. te yan-
dan, bir iverenin ayn ikolunda birden fazla iyeri varsa, iyerinde
alan ii saysnn tespitinde bu yerlerdeki toplam ii says dikkate
alnacaktr.
Grlmekte olan Kanun Tasarsnn 18 inci maddesinin birin-
ci fkrasnda ngrlen on ibaresinin otuz olarak deitirilme-
sini arz ve teklif ederiz.
Gereke:
i says kriteri artrlmtr.
Grlmekte olan Kanunu Tasarsnn 18 inci maddesinin
3. fkrasnn (d) bendine, hamilelik szcnden sonra gelmek
zere doum szcnn eklenmesini arz ve teklif ederiz.
98
Gereke:
Hamileliin yansra doumun da i szlemesini fesih iin ge-
erli bir sebep olmaktan karlmasn salamak amacyla sz ko-
nusu neride bulunulmutur.
MADDE 19- szlemesinin feshindeki usul ve ekil bu madde

ile dzenlenmitir. veren fesih bildirimini yazl yapacaktr ve bu bil-
dirimde fesih sebebini ak ve kesin bir ekilde belirtecektir. Bu husus
ileride ii tarafndan alabilecek bir davada, feshin Kanunu anla-
mnda geerli saylp saylamayacann belirlenmesi bakmndan ispat
kolayl salayacaktr.
Belirsiz sreli i szlemesi, iinin davran veya verimi ile ilgili bir
nedenle feshediliyor ise, ona nce hakkndaki iddialara kar savunma
frsat verilecektir. Ancak, iinin zihinsel veya bedensel yetersizlii,
arkadalar veya amirleri ile ska ve gereksiz yere tartmaya girimi
olmas gibi durumlarda savunmasnn alnmas iverenden bekleneme-
yecektir. Kukusuz, Kanunu m. 25 inci maddesinin (II) numaral ben-
dindeki artlar gereklemi ise, iveren buna gre bildirimsiz (derhal)
fesih hakkn kullanabilecektir.
Grlmekte olan Kanun Tasarsnn Szlemenin Feshinde
Usul balkl 19. maddesinin aadaki ekilde deitirilmesini arz
ve teklif ederiz.
Szlemenin feshinde usul
Madde 19- veren fesih bildirimini yazl olarak yapmak ve fe-

sih sebebini ak ve kesin ekilde belirtmek zorundadr.
Hakkndaki iddialara kar savunmasn almadan bir iinin be-
lirsiz sreli i szlemesi, o iinin davran veya verimi ile ilgili
nedenlerle feshedilemez. Ancak, iverenin 25 inci maddenin (II) nu-
maral bendi artlarna uygun fesih hakk sakldr.
Gereke:
kinci fkrann balangcnda yer alan iveren bakmndan bek-
lenmeyecek haller hari olmak zere ifadesi madde metninden -
99
karlmtr. Sbjektiflik ve belirsizlik ieren bir durumu tanmla-
d ve ktye kullanlabilecei dncesiyle bu cmlenin madde
metninden karlmas uygun olacandan, bu nerge verilmitir.
MADDE 20- Bu maddede iinin fesih bildirimine itiraz ve bunun yn-

temi dzenlenmitir. veren fesih bildiriminde sebep gstermemi ise veya
ii gsterilen sebebin geerli olmad inancnda ise, fesih bildiriminin teb-
lii tarihinden itibaren bir ay iinde i mahkemesinde dava alabilecektir.
Feshin geersizliine ilikin davann seri muhakeme usulne gre
ksa srede sonulanmas amalanm, ancak bir itihat birlii sala-
nabilmesi iin de Yargtayn denetimine yer verilmitir. te yandan, i
mahkemelerinin ok fazla olan dava yk gz nnde tutularak, toplu
i szlemesi taraflarnn ngrmesi veya ii ile iverenin anlamas
durumunda, uyumazln zel hakeme gtrlecei kabul edilmitir.
158 sayl ILO Szlemesinin 9 ncu maddesinin 2a fkrasna ve geti-
rilen yeni dzenlemenin zne uygun olarak, fesihte geerli bir nedenin
bulunduu ispat yknn iverene ait olduu belirtilmitir.
Anayasa Mahkemesi ptal Karar Gerekesi:
20. Maddenin Birinci Fkrasnn Son Tmcesi ile Drdnc Fk-
rasnn ncelenmesi
1) Birinci Fkrann Son Tmcesi
Dava dilekesinde, 20. maddenin birinci fkrasnn son tmcesinde
ngrlen tahkimin, ekonomik bakmdan daha zayf durumda bulunan
iiyi doal yargc olan i mahkemesinden yoksun brakt, hak arama
zgrlyle badamad, bu nedenlerle Anayasann 2., 5., 11., 13.,
36. ve 37. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr.
20. maddenin birinci fkrasnn ilk tmcesine gre, i szlemesinin
fesih bildiriminde, sebep gsterilmedii veya gsterilen sebebin geerli
olmad iddiasnda olan ii, fesih bildiriminin tebliinden itibaren bir
ay iinde i mahkemesine dava aabilecektir.
Birinci fkrann iptali istenilen son tmcesinde, birinci tmcedeki
uyumazln iki ekilde zel hakeme gtrlebilmesi ngrlmtr:
a) Toplu i szlemesinde hkm varsa ya da
100
b) Szlemede hkm olmamasna ramen taraflar zel hakeme
gitmek iin anlarlarsa.
a) Toplu i szlemesinde hkm varsa veya Blm
20. maddenin birinci fkrasnn son tmcesi uyarnca, toplu i sz-
lemesine zel hakeme gitme hkm konulmusa, bu hkm normatif
niteliktedir ve sendika yesi olan iiyi balar. nk, 20. maddenin bi-
rinci fkrasnn son tmcesinde emredici nitelikte bir ifadeyle, Toplu i
szlemesinde hkm varsa ... zel hakeme gtrlr denilmektedir.
Anayasann 36. maddesinin birinci fkrasna gre, herkes, meru
vasta ve yollardan faydalanmak suretiyle yarg mercileri nnde dava-
c olarak iddiada bulunmak ve adil yarglanmak hakkna sahiptir.
ptali istenilen kuraln,Toplu i szlemesinde hkm varsa veya
blmyle, toplu i szlemesinin bu konudaki hkmlerine yasa hk-
m gibi balayclk kazandrlmaktadr.
zel hakem kararlar ancak Hukuk Usul Muhakemeleri Kanununun
533. maddesinde yer alan ve esas ynnden denetime olanak verme-
yen nedenlerle temyiz edilebiliyor ise de, iptali istenilen kuralda yarg
nnde davac olarak esas ynnden iddiada bulunulmasna olanak ve-
rilmemi olmas hak arama zgrln snrlamaktadr.
Bu nedenle kuraln Toplu i szlemesinde hkm varsa veya b-
lm Anayasann 36. maddesine aykrdr, iptali gerekir.
b) taraflar anlarlarsa uyumazlk ayn srede zel hakeme
gtrlr. Blm
inin, 20. maddenin birinci fkrasndaki uyumazl zel hakeme
gtrme konusunda iverenle anlaabilmesi yalnzca kendi iradesine
ilikindir. i ancak zel hakeme gitme konusundaki iradesini kullan-
dnda, dava ama seeneinden vazgemi olacandan Anayasann
36. maddesine aykrlktan sz edilemez.
Bu nedenlerle, kuraln taraflar anlarlarsa uyumazlk ayn sre-
de zel hakeme gtrlr blm Anayasann 36. maddesine aykr
deildir, iptal isteminin reddi gerekir.
evket APALAK ile Osman Alifeyyaz PAKST bu gre katlma-
mlardr.
101
ptali istenilen kuraln Anayasann 2., 5., 11., 13. ve 37. maddeleriy-
le ilgisi grlmemitir.
MADDE 21- Mahkemenin veya zel hakemin yaplan feshi geer-

siz bulmas, dolaysyla iinin ie iadesine karar vermesi durumunda,
iveren karar tarihinden itibaren bir ay iinde iiyi ie balatmak zo-
rundadr. veren mahkemenin veya zel hakemin kararna ramen i-
iyi ngrlen sre iinde ie balatmaz ise, iiye tazminat demekle
ykml olacaktr. Bu tazminat, i szlemesinin sona erdirilmesi ve
iverenin iiyi ie balatmama sebepleri gz nnde tutularak, en az
alt aylk ve en ok bir yllk cret tutarnda olmak zere, mahkeme
veya zel hakem tarafndan takdir edilecektir.
Dava, seri muhakeme usulne gre grlecek olmakla birlikte, so-
nulanmas uygulamada ngrlen drt aylk sreyi aabilecektir. By-
le bir durumda -iveren iiyi ister ie balatm, isterse balatmam
olsun- ii altrlmad srenin en ok drt aya kadar olan ksm iin
cretini ve dier haklarn alabilecektir.
Ancak, bildirim sresine ait cret ile kdem tazminat iiye pein
denmise, bu tutar yaplacak demeden dlecek; buna karlk, pe-
in deme yaplmam ve de bildirim sresi verilmemi ise, bu srelere
ait cret tutar iiye ayrca denecektir.
i, karld iinde almay srdrmek istiyorsa, mahkeme ka-
rarnn kendisine tebliinden itibaren alt ign iinde ie balamak
iin iverene bavurmak zorunda tutulmutur. i, belirtilen sre iinde
bavuruda bulunmazsa, iverence yaplan fesih geerli fesih saylacak
ve kendisine buna gre hakettii tazminatlar denecektir.
Maddede ngrlen tazminatlarn szlemelerle artrlmamas iin,
bunlarn deitirilemeyecei vurgulanmtr.
Grlmekte olan (73e 1 inci ek) sra sayl Kanun Tasarsnn
ereve 21. maddesinde geen en az alt aylk ve en ok bir yllk
creti tutarnda ibaresinin en az drt aylk ve en ok sekiz aylk
creti tutarnda eklinde deitirilmesini arz ve talep ederiz.
102
Gereke:
i ve iverenin karlkl hak ve menfaatleri asndan srelerin
bu ekilde dzenlenmesinin daha isabetli olaca deerlendirilmi-
tir.
(73e 1.Ek) Tasarnn 21. maddesinin 5. fkrasndaki alt ig-
n ibaresinin on ign eklinde deitirilmesini arz ve teklif
ederiz.
Gereke:
iye bavuru iin yeterli sre tannmas amacyla bu deiiklik
nerilmektedir.
MADDE 22- Bu Kanunda benimsenen nemli bir yenilik, iverene

belirli koullarla i szlemesi veya bu szlemenin eki niteliindeki
personel ynetmelii ve benzeri kaynaklar ya da iyeri uygulamas ile
oluan alma artlarnda esasl deiiklik yapma yetkisinin tannm
olmasdr. veren alma koullarnda deiiklik yapmak istediinde,
bunu yazl olarak iiye bildirecektir. i deiiklik nerisini alt ig-
n iinde yazl olarak kabul ederse, i ilikisi bu yeni koullarla devam
edecektir. i deiiklik nerisini kabul etmez ise, iveren deiiklik
isteinin nedenini yazl olarak aklamak ve bildirim srelerine uymak
kaydyla i szlemesini feshedebilecektir. Kukusuz iveren, baka bir
geerli nedene dayanarak da szlemeyi feshedebilir. i ise, bu Ka-
nunun 17-21 inci maddeleri uyarnca feshin geersizliini ne srebi-
lecektir. alma artlarnda yaplacak deiiklik gemie etkili olarak
yrrle konulamayacaktr.
Madde ile amalanan, belirli olumsuz koullarn varlnda, iinin sz-
lemesinin dorudan feshedilmesi yerine, alma koullarnda belirli dei-
iklikler yaplmas yoluyla, i ilikisinin srdrlmesinin salanmasdr.
MADDE 23- 1475 sayl Kanununun 15 inci maddesindeki dzen-

leme hemen hemen ayn ekilde maddede dzenlenmitir. Yaplan tek
deiiklik, yeni iverenin sorumluluu iin, iinin bu davranndan
dolay eski iverenin zarar grm olmasnn aranmaydr. inin ii
103
brakmasna yeni iverenin sebep olmas veya iinin uygun olmayan
bu davrann bilerek onu ie almas ya da altrmaya devam etme-
si durumlarnda, eski iverenin herhangi bir zarar sz konusu olmasa
dahi, ii ile birlikte yeni iveren de sorumlu tutulabilecektir.
MADDE 24- ster belirli sreli, isterse belirsiz sreli bir i szleme-
si olsun, ii maddede belirtilen ciddi ve nemli nedenlerin varlnda
szlemeyi derhal fesih yoluyla sona erdirebilir. Derhal fesih nedenleri,
eski metinde olduu gibi, grupta toplanm; ierikte ise ok kk
deiiklikler yaplmtr.
Salk sebepleri ile yaplacak fesihlerde (I-a), iin yaplmasnn iin
niteliinden doan bir sebeple iinin sal veya yaay iin tehlike-
li olmas yeterli grlm; bu durumun szleme srasnda bilinmemesi
koulu kaldrlmtr.
Szleme yaplrken bilinsin ya da bilinmesin, iinin yapt i, iin
niteliinden kaynaklanan bir nedenle, iinin sal veya yaay iin
tehlikeli olursa, ii bildirim srelerini beklemeksizin veya belirli sreli
szlemelerde, sre dolmadan nce szlemeyi hakl nedenle feshede-
bilecektir.
1475 sayl Kanun, iinin iverenin evinde oturmas durumunda,
belirli koullarda iiye i szlemesini derhal fesih yoluyla sona er-
dirme hakkn tanmaktadr. Ne var ki, zamanmzda iinin iverenin
evinde oturmas gibi bir olguya rastlamak hemen hemen sz konusu
deildir. Bu nedenle, bu fkra madde metninden karlmtr.
Maddeye cinsel tacize ilikin olarak yeni bir fkra eklenmitir. Buna
gre, iinin iyerinde baka bir ii veya nc kiiler tarafndan cin-
sel tacize uramas ve bu durumu iverene bildirmesine ramen onun
gerekli nlemleri almamas durumunda, ii szlemeyi hakl nedenle
feshedebilecektir. Buradaki gerekli nlemler sz ile anlatlmak iste-
nen, iverenin, olayn tekrar etmemesi iin aba gstermesi, szgelimi
iinin alt yeri deitirmesi ya da tacizin arl karsnda tacizci
iinin iine son vermesidir.
Maddenin (II) numaral bendinin (e) alt bendinde cretin denme-
mesine ilikin dzenlemede, i szlemesi artlar ifadesinden i sz-
c kartlarak; cretin sadece i szlemesi deil, toplu i szlemesi
104
artlar gereince hesap edilmemesi veya denmemesi olgusunun da
iiye derhal fesih hakk verdii ngrlmtr.
Kanunda yaplan yeni bir dzenleme ile iverenin belirli koullarla
alma artlarnda deiiklik yapabilecei (m.22) kabul edilmi bulun-
maktadr. Bu nedenle, i artlarnn esasl bir tarzda deimesi veya
bakalamasnn bir derhal fesih nedeni oluturmas artk sz konu-
su olamayacaktr; dolaysyla bu ifade madde metninden karlmtr.
Buna karlk, alma artlarnn uygulanmamas maddedeki yerini
korumutur.
MADDE 25- Bu maddede iverenin hakl nedenle derhal fesih hak-

k, belirli ekleme ve dzeltmelerle 1475 sayl Kanunu (m.17) para-
lelinde dzenlenmitir.
Salk sebepleri burada da aynen korunmutur. Ahlak ve iyi niyet
kurallarna uymayan haller erevesinde, iinin iverenin evinde otur-
mas olgusu, bir nceki maddeye uygun olarak, metinden karlmtr.
inin iverenin baka bir iisine cinsel tacizde bulunmas bir derhal
fesih nedeni olarak kabul edilmitir.
Maddenin (h) alt bendinde, iinin yapmakla devli bulunduu g-
revleri kendisine hatrlatld halde yapmamas bir derhal fesih nedeni
iken, yeni metinde iinin grevini yapmamakta srar etmesi durumun-
da szlemesinin feshedilebilecei ngrlmtr.
inin eli altnda bulunan makineleri, tesisat veya baka eya ve
maddeleri on gnlk tutar ile deyemeyecek derecede hasara veya
kayba uratmas bir derhal fesih nedeniydi. Gnmzde makine veya
dier eyalarn maliyetlerinin ulat ykseklik karsnda, on gnlk
cret tutarndaki hasar veya kayp szlemenin derhal feshi iin uygun
grlmemi; iinin bunlar otuz gnlk creti tutaryla deyemeyecek
derecede hasara ve kayba uratmas durumunda szlemesinin hakl
nedenle feshedilebilecei kabul edilmitir.
Szlemesi bu bent uyarnca ahlak ve iyi niyet kurallarna uymayan
bir neden dolaysyla feshedilen ii bazen fesih nedeninin aklanma-
sn istemeyebilir. Bu olgu gz nnde tutularak, ancak iinin istemesi
durumunda fesih nedeninin iiye yazl olarak bildirilmesi ngrl-
105
mtr. Hem talep ve hem de cevap iin 6 ignlk bir hak drc
sre kabul edilmitir.
inin gzaltna alnmas veya tutuklanmas halleri de madde kap-
samna alnmtr. Byle bir durumda, bildirim sreleri kadar bir zaman
gemi ve ii yine de iine dnememise; iveren bu srenin sonunda
iinin i szlemesini derhal fesih yoluyla sona erdirebilecektir.
Grlmekte olan (73 S. Sayl) Kanunu Tasarsnn 25.
Maddesi (b) Fkrasnn aadaki ekilde deitirilmesini arz ve
teklif ederiz.
inin tutulduu hastaln tedavi edilemeyecek nitelikte oldu-
u ve iyerinde almasnda saknca bulunduunun Salk Kuru-
lunca saptanmas durumunda
Gereke:
Tasarda belirtilen bulac hastalklar, genellikle tedavi edilebi-
lir hastalklardr. Tiksinti ise bilimsel bir kavram deildir ve sb-
jektiftir. i hasta olduu iin madurdur ve gideri artmtr. Ayr-
ca sbjektif nedenlerle iinden uzaklatrlmas haksz ve adaletsiz
bir uygulama olacaktr.
MADDE 26- Ahlak ve iyi niyet kurallarna uymayan hallere dayana-

rak ii ve iveren iin tannm olan szlemeyi fesih yetkisi iin iki hak
drc sre sz konusudur. renme gnnden balayarak alt ign;
olaydan itibaren bir yl. 1475 sayl Kanundan aynen aktarlan bu madde-
ye yeni metinde bir ekleme yaplmtr; lkemizde son yllarda, zellikle
bankaclk alannda yaanan kt niyetli davranlar dikkate alnm ve
iinin maddi bir kar salamas durumunda bu bir yllk hak dr-
c srenin uygulanmayaca belirtilmitir. Buna gre, iinin kendisine
maddi kar salayacak bir yolsuzluk yaptnn aradan bir yl getik-
ten sonra renilmesi veya anlalmas durumunda da szlemesi 25 inci
maddenin (II) numaral bendi uyarnca feshedilebilecektir.
MADDE 27- 1475 sayl Kanununun 19 ncu madde hkm aynen

alnmtr. Ayrca, iverenin i arama izni esnasnda iiyi altrmas
106
halinde, iinin izin kullanarak bir alma karl olmakszn alaca
crete ilaveten, altrd srenin cretini zaml deyecei ngrl-
mtr.
MADDE 28- alma belgesine ilikin eski metin, belgedeki imza-

nn muhtar veya mlki amir tarafndan onaylanmas; belirli durumlarda
belgenin muhtar veya mlki amir tarafndan dorudan dzenlenmesi gibi
brokratik ve ayrca da uygulanma olana fazla olmayan dzenlemeler
ieriyordu. Bu gereksiz hkmler madde metninden karlmtr.
MADDE 29- Maddede iilerin topluca iten karlmalar belli bir

usule balanm; uluslararas belgelerde de yer ald ekilde belirli bir
sre nceden yaz ile iyeri sendika temsilcilerine, ilgili blge mdr-
lne ve Trkiye Kurumuna bilgi verilmesi kabul edilmitir. Bu
bildirimde yer alacak bilgiler ve taraflar arasndaki grmelerin ierii
maddede aklanmtr. verenin 6 ay iinde ayn nitelikteki i iin ye-
niden ii almak istedii takdirde nitelikleri uygun olanlar tercihen ie
armas hkm getirilmitir.
MADDE 30 (1) - 4857 sayl Kanununun 30 uncu maddesinde yap-

lan deiiklikle, igc piyasasnda dezavantajl gruplar arasnda saylan
eski hkml ve terr madurlar iin iverenlere getirilmi olan zorunlu
istihdam kaldrlmakta ve % 6 olan zorunlu altrma oran zel sektr
iin % 3e indirilmekte, terr maduru altrma zorunluluu ise tama-
men kamu kurum ve kurulularnn ykmllne braklmaktadr.
Oranlarn hesaplanmasnda yarma kadar olan kesirlerin dikkate
alnmayaca, yarm ve daha fazla olanlarn tama dntrlecei, i-
yerinin iisi iken sakatlanan, eski hkml ya da terr maduru olan-
lara ncelik tannmas dzenlenmitir.
yerinden malulen ayrlmak zorunda kalp da, sonradan maluliyeti
ortadan kalkan iiler eski iyerlerine bavurduklarnda, aranan artlar
bulunduu halde, bunlar ie almayan iverene tazminat deme yaptr-
m getirilmitir.
(1)
Madde, 5763 sayl Kanunla deitiinden anlan Kanundaki gerekeye de yer verilmitir.
107
Nfusumuzda nemli bir yeri oluturan zrllerin, ekonomik ve
sosyal yaama katlmalar ancak istihdamlarnn arttrlmasyla mm-
kn olacaktr. Bu amaca ynelik olarak zrllerin sigorta primine ait
iveren hisselerinin tamamnn Hazinece karlanmas ngrlmekte-
dir. Bylece daha nce bu kapsamda zrl altran iverenler de ayn
artlarda prim tevikinden yararlanabileceklerdir.
veren hissesine ait primlerin Hazinece karlanabilmesi belirli ko-
ullara balanarak, zrllerin sigortallk hizmetleri teminat altna al-
nrken, dier taraftan kalan primlerin zamannda denmesi salanmak-
tadr. Primlerin ge denmesi halinde ise, Hazinece Sosyal Gvenlik
Kurumuna yaplacak demenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme
zamm, iverenden tahsil edilecektir.
stihdam artn zel sektr zerinden lkeye yaygnlatrmak ama-
cyla, baz iyerleri ve sigorta gruplar bu madde hkm dnda tutul-
maktadr.
Ayrca, teviklerin amacna ulaabilmesi iin teviklerin gerekten
istihdam art yaratan iverenlere salanmas gerekmektedir. Bu ne-
denle gerek istihdam artna yol amayacak ilemlerin teviklerden
yararlanmak iin yeterli olmamasna ynelik dzenlemeler ngrl-
mektedir.
Hazinece karlanacak prim tutarlar gelir ve kurumlar vergisi uygu-
lamalarnda gider veya maliyet unsuru olarak vergiye tbi olacak ka-
zancn tespitinde dikkate alnmamas salanmaktadr.
Kanun ile dzenlenen destek unsurlarndan, dier ilgili tevik mevzu-
at uyarnca yararlanmakta olan iletmelerin; ayn dnem iin sa-lanan
ayn destek unsurlarndan mkerrer olarak yararlanamamasna ve m-
kerrer olarak ayn teviklerden yararlanma durumunda kalan-larn, ive-
renlerin tercihleri dikkate alnarak, uygulanan tevik veya destek unsur-
larndan sadece birinden yararlandrlmas ngrlmektedir.
Bu maddeye aykrlk hallerinde 101 inci madde uyarnca tahsil
edilecek idari para cezalarnn, zrllerin mesleki eitim ve mesleki
rehabilitasyonu, kendi iini kurmalar ve bu gibi projelerde kullanlma-
s ve tahsil edilen cezalarn kullanmna ilikin hususlarn, Trkiye
Kurumu Genel Mdrlnn koordinatrlnde, alma ve Sosyal
108
Gvenlik Bakanl alma Genel Mdrl, alma ve Sosyal G-
venlik Bakanl Sal ve Gvenlii Genel Mdrl, zrller
daresi Bakanl ve Trkiye Sakatlar Konfederasyonu ile en ok ii
ve ivereni temsil eden st kurulularn birer temsilcilerinden oluan
komisyon tarafndan karara balanmas ve uygulamaya ilikin usul ve
esaslarn Maliye Bakanl ile alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
tarafndan mtereken belirlenecei hkm altna alnmtr.
MADDE 31- 1475 sayl Kanunun 27 nci maddesi genel olarak ko-
runmu, son fkrasnda ngrlen szleme yapma zorunluluuyla ilgili
hukuk yaptrm boluu doldurulmutur. Buna gre, herhangi bir aske-
ri veya kanuni dev dolaysyla iinden ayrlan iileri, bavurmalarna
ve artlar da uygun olmasna ramen ie almayan iverene tazminat
deme yaptrm getirilmitir.
MADDE 32- Maddede cretin Trk paras ile denmesi esas aynen
korunmakla birlikte, yabanc para ile belirlenmesi ve deme gnndeki
rayice gre Trk paras ile denmesi olana getirilmitir. Ayrca uygu-
lamada yaygnlaan, iyerinde veya iinin zel olarak alm banka
hesabna cret denmesi yolu da yasa kapsamna alnmtr.
Trkiyenin taraf olduu Uluslararas alma Tekilatnn cre-
tin Korunmasna likin 95 sayl Szlemesine uygun olarak, cret
demesinin hangi aralarla ve nerelerde yaplamayaca yasa hkm
haline getirilmitir.
Cinsiyet ayrmna dayanlarak farkl cret denmesini engelleyen
hkm maddeden karlarak, buna ilikin dzenleme 5 inci maddede
yer alan eit davranma ilkesi ve cinsiyet ayrm yasa kapsamna aln-
mtr. Bunlarn dndaki hkmler aynen korunmutur.
Madde ile; 22.05.2003 tarihli ve 4857 sayl Kanununa tbi iyer-
lerinde cretin, kural olarak, Trk paras ile zel olarak alan bir banka
hesabna ya da iyerinde denecei, iverenleri ya da nc kiileri
iyerinde altrd iilerin cretinin zel olarak alan banka hesab-
na yatrlmak suretiyle denmesi hususunda; itigal konusu, tbi olduu
109
vergi mkellefiyeti tr, iletme bykl, altrd ii says, iye-
rinin bulunduu corafi konum vb gibi unsurlar dikkate alarak zorunlu
tutmaya, banka hesabna yatrlacak cretin, brt ya da kanuni kesintiler
dldkten sonra kalan net miktar zerinden olup olmayacan belir-
lemeye alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Maliye Bakanl ve
Hazine Mstearlndan sorumlu Devlet Bakanl mtereken yetkili
olduu, yine cretlerin banka hesaplarna yatrlmak suretiyle denme-
sine ilikin dier usul ve esaslarn da anlan bakanlklarca mtereken
belirlenecei, iyerinde cret deyecek iveren veya nc kiiler ha-
ricinde hibir iverenin iyerinde cret deyemeyecei, bu iverenler
ile nc kiilerin zel olarak alan banka hesab dnda yapt cret
demelerinin, yaplmam saylaca hususu dzenlenerek, 4857 sayl
Kanunu kapsamndaki iyerlerinde altrlan iilerin, gerek sigor-
talln gerekse cretin miktarnn ilgili kamu kurum ve kurulularna
bildiriminde bulunulan beyan ile banka kaytlarnn karlatrmalarnn
yaplarak kaytdln nlenmesi hedeflenmitir.
MADDE 33- 4447 sayl sizlik Sigortas Kanununa Ek Madde 1

olarak eklendiinden metinden kartlmtr.
MADDE 34-
Bilim Komisyonunca hazrlanan tasarda yer verilen ve maddenin
ilk haliyle ilgili gereke aada sunulmaktadr. Madde metni TBMM
Salk, Aile, alma ve Sosyal ler Komisyonunca farkl ekilde d-
zenlenmitir.
Karlkl bir bor ilikisi kuran i szlemesinden kaynaklanan c-
ret deme borcunu, iverenin zamannda demedii veya deyemedii
durumlarda, cretini alamayan ii deme tarihinden itibaren on gn
getikten sonra ii brakma hakkna sahip olmas gerekir. On gnlk
sre, iyi niyetli iverenin, srekli bir ilikisi iinde geici olarak deme
zorluu iinde olabilecei dnlerek getirilmi ve iilerin en ksa bir
gecikmede hemen ii brakmalar olasl ve bu yoldan ortaya kabile-
cek olumsuzluklar nlenmeye allmtr. Bu sre getikten sonra i-
inin almaya zorlanmasnn ise Anayasa ile gvence altna alnan an-
garya yasana aykrlk oluturaca dnlmtr. Ayrca toplu halde
110
hak ettikleri creti alamayan iilerin kiisel kararlarna dayanarak ii
brakmalar halinde bu giriimleri toplu bir nitelik kazansa dahi grev sa-
ylmayaca hkme balanarak, hukuken geerli bir giriimin yasa d
grev olarak nitelendirilmesi engellenmi ve iileri almadklar sre-
ce crete hak kazanmalar salanmtr. Bylece ilkesel adan Borlar
Kanununun 81 inci maddesindeki dzenleme ile uyum salanmtr.
MADDE 35- cretin haczi, bakasna devri ve temliki konusunda

1475 sayl Kanunun 28 inci madde hkm aynen korunmutur.
MADDE 36- Kamu makamlarnn creti istihkaklardan kesme y-

kmllne ilikin 1475 sayl Kanunun 29 uncu maddesi aynen ko-
runmutur.
Grlmekte olan Kanun Tasarsnn Kamu Makamlarnn
Hakedilerinden creti Kesme Ykmll balkl 36. madde-
sinin aadaki ekilde deitirilmesini arz ve teklif ederiz.
Kamu Makamlarnn ve asl iverenlerin hakedilerinden cret
kesme ykmll
Madde 36- Genel ve katma bteli dairelerle mahalli idareler
veya kamu iktisadi teebbsleri yahut zel Kanuna veya zel ka-
nunla verilmi yetkiye dayanlarak kurulan banka ve kurulular;
asl iverenler mteahhide verdikleri her trl bina, kpr, hat ve
yol inas gibi yapm ve onarm ilerinde alan iilerden mteah-
hit veya taeronlarca cretleri denmeyenlerin bulunup, bulunma-
dnn kontrol ya da creti denmeyen iinin bavurusu zerine,
cretleri denmeyen varsa mteahhitten veya taeronlardan istene-
cek bordrolara gre bu cretleri bunlarn hakedilerinden derler.
Bunun iin hakedi denecei ilgili idare tarafndan iyerinde
antiye eflii iyeri iln tahtas veya iilerin toplu bulunduu yer-
ler gibi iilerin grebilecei yerlere yazl iln aslmak suretiyle du-
yurulur. cret alaca olan iilerin her hakedi dnemi iin olan
cret alacaklarnn aylk tutarndan fazlas hakknda ad geen
idarelere herhangi bir sorumluluk dmez.
Anlan mteahhitlerin bu iverenlerdeki her eit teminat ve ha-
111
kedileri zerinde yaplacak her trl devir ve el deitirme ilem-
leri veya haciz ve icra takibi bu ite alan iilerin cret alacak-
larn karlayacak ksm ayrldktan sonra, kalan ksm zerinde
hkm ifade eder.
Bir iverenin nc kiiye kar olan borlarndan dolay iye-
rinde bulunan tesisat, malzeme, ham, yar ilenmi ve tam ilenmi
mallar ve baka kymetler zerinde yaplacak haciz ve icra takibi,
bu iyerinde alan iilerin icra kararnn alnd tarihten nceki
aylk dnem iindeki cret alacaklarn karlayacak ksm ay-
rldktan sonra kalan ksm zerinde hkm ifade eder.
Bu maddede kamu tzel kiilerine ve baz teekkllere verilen
yetkileri 1. maddenin son fkras gereince sorumluluk tayan b-
tn iverenler de kullanmaya yetkilidir.
Gereke:
Yaplan deiiklikler ile eski madde bal olan kamu makam-
larnn hakedilerinden creti kesme ykmll ibaresi yerine
kamu makamlarnn ve asl iverenlerin hakedilerinden cret kes-
me ykmll ibaresi madde bal olarak kullanlmtr.
Yine maddenin birinci bendindeki banka ve kurulular iba-
resinden sonra gelmek zere asl iverenler ibaresi ile bulunup
bulunmadnn ibaresinden sonra gelmek zere kontrol, ya da
creti denmeyen iinin bavurusu zerine ibaresi eklenmitir.
Yine maddenin 2. bendinin cret alaca olan iilerin ibaresin-
den sonra gelmek zere her hakedi dnemi iin ibaresi eklenmitir.
Maddenin 3. bendindeki idarelerdeki ibaresi kartlarak i-
verenlerdeki ibaresi ile, bu ite alan iilerin ibaresinden son-
ra gelmek zere cret alacaklarn karlayacak ksm ayrldktan
sonra, kalan ksm zerinde ibaresi eklenmitir.
Hukukumuzda ii alacaklarndan sadece kamu kurum ve kuru-
lular deil, asl iverenler de mteselsilen sorumludur. Bu nedenle
de madde metnine iveren ve asl iveren kelimelerinin eklenmesi
doru olacaktr.
Ayrca birinci bendde yaplan deiiklik ile cretini alamayan
iinin hakkn bizzat aramasna olanak salanmaktadr.
112
kinci bendde yaplan deiiklik ile ise idarenin sorumluluuna
aklk getirilmitir.
nc bendde fazlas kelimesi yerine yaplan deiiklik ile
ise hem metne aklk getirilmi hem de bu ifadenin aynen kullanl-
d 4. bend ile uyum salamas temin edilmitir.
MADDE 37- 1475 sayl Kanunun 30 uncu maddesi z itibaryla

ayn kalmakla birlikte, deme yerine ilikin 32 nci madde ile getirilen,
iverence zel banka hesabna yaplacak demelerde de cret hesap pu-
sulas verilmesi bu madde ile hkme balanmtr. Ayrca pratikte artk
fazla bir ilevi kalmam olan cret hesap defteri uygulamasna da son
verilmitir.
MADDE 38- 1475 sayl Kanunun 32 nci maddesi aynen korunmu-

tur.
Grlmekte olan 73 sra sayl Kanunu Tasarsnn cret
kesme cezas bal altndaki 38. maddesinin 2. fkrasndaki, ikin-
ci cmledeki gndelikten ibaresinin iki gndelikten olarak
deitirilmesini dileriz.
Gereke:
amzda cretten kesilen ceza eitici deildir. Zorunlu olma-
dka bavurulmamaldr. Zaten geim sknts iinde olan iinin
her ne gereke ile olursa olsun 3 gn creti kesilmemelidir.
MADDE 39- ilerin insan onuruna yarar asgari koullarda bir

yaam srdrebilmesi iin devlet tarafndan tespit edilmesi ngrlen
asgari cret kurumundan, bir ksm iilerin yararlandrlp, bir ksm-
nn yararlandrlmamas, Anayasamzda temellerini bulan sosyal devlet
ilkesine aykr bir olgu olarak karmza kmaktadr. Bu sakncay gi-
dermek amac ile de tm iilerin, bu gvenceden yararlanabilecei bir
dzenleme getirilmitir. Bunun dnda, asgari cretin sresi ve tespiti
usulne ilikin mevcut dzenleme aynen korunmutur.
113
MADDE 40- Yarm cret konusunda 1475 sayl Kanunun 34 nc
maddesi hkm aynen korunmutur.
MADDE 41- Bu maddede, i srelerinde yaplan deiiklikler esas

alnarak fazla alma sresi ve fazla sreli alma belirlenmekte ve
bunlara uygulanacak fazla alma creti ile fazla sreli alma creti-
nin hesaplanmas yntemleri dzenlenmektedir.
63 nc maddeye gre genel bakmdan i sresi haftada en ok 45
saattir ve aksi kararlatrlmamsa bu sre, iyerlerinde haftann al-
lan gnlerine eit lde blnerek uygulanr. Eski dzenlemeden fark-
l olarak, haftalk alma sresi haftann allan gnlerine eit lde
blnerek uygulanmas zorunluluu kaldrlm ve bu kurala esneklik
getirilerek, szlemelerle haftalk normal alma sresinin iyerinde
haftann allan gnlerine farkl bir ekilde datlabilecei kabul edil-
mitir. Bu halde, bir aylk sre iinde iinin haftalk ortalama alma
sresinin 45 saatlik normal haftalk i sresini aamayaca hkme ba-
lanmtr.
Getirilen bu dzenleme ile fazla alma ve fazla sreli almann
belirlenmesinde, artk gnlk alma sresi yerine haftalk alma
sresinin esas alnmas kabul edilmitir. Haftalk en ok 45 saati aan
almalar fazla almadr. Ancak iyerlerinde i srelerinin gnde 12
saati amamak zere farkl bir biimde, younlatrlm i haftalarnn
uyguland durumlarda, yani denkletirme esasnn uyguland hal-
lerde, iinin ortalama alma sresi normal haftalk i sresini ama-
mak koulu ile, baz hallerde toplam 45 saati asalar dahi bu almalar
fazla alma saylmayacaktr. Ayrca yeni dzenlemeye gre ortalama
alma sresi, fazla almalar da dahil olmak zere, haftada 48 saati
aamaz.
Bu durumda fazla almann belirlenmesinde haftalk alma sre-
sinin 45 saat olmas hali esas alnrsa haftada en fazla 3 saat fazla al-
ma yaplabilecektir. Gnde 12 saati amamak koulu ile farkl gnlk
alma saatleri uygulanmas halinde ise, denkletirme sistemi uygu-
landndan, bir ay iinde yaplan almalarn ortalamasnn haftalk
45 saati gemesi halinde fazla alma yaplm saylacak ve bu al-
malarda haftalk ortalama dikkate alndnda haftada 3 art 45, toplam
114
48 saati gemeyecektir. Ancak denkletirme sistemi iinde ortalama 45
saat haftalk alma sresi kuralna uymak koulu ile baz haftalar 45
saatin zerinde allmas fazla alma saylmayacaktr.
Fazla alma creti konusunda bir deiiklik yaplmam ve her bir
fazla saat alma iin verilecek cret normal alma cretinin saat
bana miktarnn yzde elli ykseltilmesi suretiyle denecei kural
aynen korunmutur.
Haftalk alma sresinin szlemelerle 45 saatin altnda belirlen-
dii durumlarda ise, denkletirme esaslar iinde ortalama haftalk a-
lma sresini aan, fakat 45 saatlik kanuni haftalk alma sresinin
altnda kalan sreler fazla sreli alma olarak kabul edilmitir. Bu
yeni dzenleme erevesinde yaplan almalar fazla alma sayl-
mayacaklar gibi, 45 saatin altnda belirlenen ortalama haftalk alma
sreleri zerinde de olduklar iin bu tr almalar fazla sreli alma
olarak deerlendirilmitir. Bu almalar, fazla alma saylamayacak-
larndan, bunlara fazla alma creti verilmesi mmkn deildir. Yeni
dzenleme ile fazla sreli almalarda, her bir saat fazla alma iin
verilecek cret normal alma cretinin saat bana miktarnn yzde
yirmi be ykseltilmesi ile denecei kabul edilmitir.
Bu maddede yaplan nemli bir deiiklik de, fazla alma veya
fazla sreli alma yapan iilere istemeleri halinde, bu almalarnn
karl olarak zaml cret yerine, fazla alt her saat karlnda
1 saat 30 dakikay, fazla sreli alt her saat karlnda 1 saat 15
dakikay serbest zaman olarak kullanabilme imkannn tannmasdr.
Bu durumda ii isterse yapt gnlk alma sreleri zerindeki a-
lmas iin zaml cret alabilecek, isterse alt srelerin karln
serbest zaman olarak kullanabilecektir. i hak ettii bu serbest zaman
6 ay zarfnda, alma sreleri iinde ve cretinde bir kesinti olmakszn
kullanacaktr.
Esnek srelerle alma dzenine imkan verilmesi nedeni ile fazla
alma yapma olana olduka kstlandndan bu konuda ayrca eski
dzenlemede ngrld gibi Blge alma Mdrlnden izin
alnmasna gerek kalmad iin bu fkra maddeden karlmtr.
Maddeye son olarak 69 uncu maddede yer alan gece dneminde
yaplan almalarn fazla alma saylmayaca fkras eklenmitir.
115
Bunlarn dndaki hkmler aynen korunmutur. Ayrca fazla alma
ve fazla sreli almalarn ne ekilde uygulanacan daha ayrntl bir
biimde gstermek iin bir tzk karlmas ngrlmtr.
MADDE 42- Zorunlu sebeplerle fazla almaya ilikin dzenleme-

de alma sresinin snrsz olmamas iin bir deiiklik yaplarak bu
gibi hallerde de iiye uygun bir dinlenme sresi verilmesi ve yaplan
fazla almann yan sra gereklemesi halinde fazla sreli alma
bakmndan da 41 inci maddenin ikinci ve nc fkralar esaslar iin-
de cret denmesi kabul edilmitir. Blge alma Mdrlne bildi-
rimde bulunma zorunluluu ise uygulamada bir yarar salamad iin
kaldrlmtr. Dier hkmler aynen korunmutur.
MADDE 43- Olaanst hallerde fazla almaya ilikin dzenleme

olan 1475 sayl Kanunun 37 nci maddesinde ierik bakmndan bir de-
iiklik yaplmam, sadece fazla altrlan iilere fazla alma veya
fazla sreli alma yapp yapmadklarna gre 41 nci maddenin ikinci
ve nc fkralar uygulanaca dzenlenmitir.
MADDE 44- Ulusal bayram ve genel tatil gnlerinde almaya ilikin

1475 sayl Kanunun 39 uncu maddesinde bir deiiklik yaplmamtr.
MADDE 45- Sakl haklara ilikin 1475 sayl Kanunun 40 nc mad-

desinde bir deiiklik yaplmamtr.
MADDE 46- Bu Kanunun 63 nc maddesi ile i srelerinde sz-

lemelerle esnekleme yaplmas yolu aldndan, hafta tatilinin mut-
laka 6 ign allm olmasna bal olmakszn 7 gnlk bir zaman
dilimi iinde en az 24 saat dinlenme (hafta tatili) verilmesi esas kabul
edilmitir.
Madde metninden, allmad halde i srelerinden saylan haller-
le ilgili nc fkrann (a) bendinde yeni getirilen i sreleri sistemine
gre cumartesi gnleri allp allmadna baklmakszn ign
116
sayldndan ve cumartesi gn yarm gn allmasnn da artk bir
anlam olmadndan, cumartesi gnne ilikin cmle karlmtr.
Yzde usulnn uyguland iyerlerinde hafta tatili cretinin nasl
hesaplanaca 49 uncu maddede gsterildiinden bu maddenin son fk-
rasndan tekrardan kanmak iin karlmtr.
MADDE 47- 1475 sayl Kanunun 42 nci maddesindeki genel tatil

creti ile ilgili hkmde bir deiiklik yaplmam, yzde usul ile a-
llan iyerlerinde genel tatil cretinin nasl hesaplanaca 50 nci mad-
dede gsterildiinden bu maddenin son fkrasndan tekrardan kanmak
iin karlmtr.
Grlmekte olan Kanun Tasarsnn 47 inci maddesinin bi-
rinci fkrasndaki son cmlesinin tatil yapmayarak alrlarsa
ayrca allan her gn iin bir gnlk creti denir. eklinde de-
itirilmesini arz ve teklif ederiz.
Gereke:
Maddede genel tatil creti dzenlenmitir. allmayan genel
tatil cretinin i karl olmakszn denecei, ancak allan ge-
nel tatil gnleri iin ayrca bir gnlk creti ifadesi uygulamada
allan birden fazla tatil gn iin sanki bir gnlk cretin ayrca
denecei anlam karlabileceinden, maddeye allan her bir
tatil gn iin ayrca allan her gn iin olmak zere cretinin
ayrca denecei dzenlenmitir.
MADDE 48- Geici i gremezlik ile ilgili 1475 sayl Kanunun 44

nc maddesi aynen korunmutur.
MADDE 49- Bu maddede, 1475 sayl Kanunun 45 inci maddesinde

yer alan, iinin tatil creti alt gnlere gre bir gne den yev-
miye ifadesi yerine gnlk creti eklinde bir deiiklik yaplmtr.
Bunun dnda eski dzenlemede olduu gibi 46 ve 47 nci maddeleri ile
48 inci maddenin birinci fkras hkmlerinin hasta, izinli veya dier
117
nedenlerle mazeretli olduklar hallerde dahi aylklar tam olarak denen
aylkl iilere uygulanmayaca belirlenirken, Cumartesi almasna
ilikin dzenleme madde metninden karlmtr.
MADDE 50- Tatil cretine girmeyen ksmlara ilikin 1475 sayl

Kanunun 46 nc maddesi aynen korunmutur.
MADDE 51- Yzdelerin denmesine ilikin 1475 sayl Kanunun

47 nci maddesi aynen korunmutur.
MADDE 52- Yzdelerin belgelenmesine ilikin bu madde metninden,

brokratik ve bugn iin anlamn yitirmi olan, 1475 sayl Kanunun 48
inci maddesinin bir, iki, , drt, be ve yedinci fkralar karlmtr.
Maddenin altnc fkras asl madde metni haline getirilmi ve yzde usu-
lnn uyguland iyerlerinde, iverene bir ykmllk getirilerek her
hesap pusulasnn genel toplamna ilikin mterilerden alnan paralar
gsteren bir belgeyi ii temsilcisine, yoksa iilerin kendi aralarndan
setikleri bir temsilciye verme zorunluluu getirilmitir.
MADDE 53- Madde ile, izin hakkndan vazgeilemeyeceine ili-

kin hkm yllk izin hakkn ilgilendiren temel bir kural niteliinde
olduu gz nne alnarak ikinci fkra olarak dzenlenmitir.
Niteliklerinden tr bir yldan az sren mevsimlik veya kampanya
ilerinde alan iilerin yasann yllk izin haklarndan yararlanama-
yacaklarna ilikin mevcut 1475 sayl Kanunun 50 nci maddesinin be-
inci fkra hkm ise 53 nc madde iine alnmtr. Bylece yllk izin
hakkn dzenleyen 53 nc madde iinde bu hkmn yer almasnn
daha isabetli olaca dnlmtr. Avrupa Birlii normlarna Trk
mevzuatn yaklatrabilmek iin yllk izin srelerine ikier gn eklen-
mi, ayrca 50 ve daha yukar yalardaki iilere verilecek yllk cretli
izninin de 20 gnden az olamayaca kabul edilmitir.
MADDE 54- Mevsimlik veya kampanya ilerinde alanlarla ilgili

1475 sayl Kanunun 50 nci maddesinin beinci fkra hkm 53 nc
118
maddeye alnm, dier hkmlerin uygulamada bir sorun yaratmad
dikkate alnarak aynen muhafaza edilmitir.
MADDE 55- 1475 sayl Kanunun 52 nci maddesinin sadece yllk

cretli izinle ilgili olduu dikkate alnarak madde balna aklk ge-
tirilmi, ayrca iinin urad kaza veya tutulduu hastalktan tr
iine gidemedii sreye bir snrlama getirilmitir. Bu snr 25 inci mad-
denin (I) numaral bendinin (b) alt bendinde ngrlen sreler olarak
belirtilmitir. Maddenin dier bentleri aynen korunmutur.
MADDE 56- Yllk cretli iznin amacnn iiyi dier tatillere naza-
ran daha fazla dinlendirmek olduu dncesi yeni tasarda da benim-
senmitir. Bu nedenle yllk iznin blnmezlii, iveren tarafndan de-
vaml bir ekilde verilmesi ilke olarak kabul edilmitir. Ancak 54 nc
maddenin uygulamasnn taraflarn anlamas ile esnekletirilmesinin
yararl olaca dnlmtr. Esasen mevcut yasann aksini kabul et-
mesine karn uygulamada yllk iznin birden fazla blnd yaygn
bir uygulama olarak karmza kmaktadr. Bu nedenle yeni dzenle-
mede 54 nc maddedeki izin srelerinin taraflarn anlamas ile bir
blm 10 gnden az olmamak zere en ok e blnebilecei kabul
edilmitir. Bylece yllk iznin en azndan bir blmnde iinin din-
lendirilmesi amalanmtr. Ayrca, iverenin yllk izinlerle ilgili kayt-
lar tutma zorunluluu getirilmitir.
te yandan mevcut yasadaki cretsiz yol izni, ulam sistemindeki
gelimeler dikkate alnarak 4 gne indirilmi, ayrca iiye bu hususu
belgeleme ykmll ngrlmtr.
MADDE 57- Yllk izin cretine ilikin 1475 sayl Kanunun 54

nc maddesi hkm aynen korunmutur.
MADDE 58- zinde alma yasana ilikin 1475 sayl Kanunun

55 inci maddesi hkm aynen korunmutur.
119
MADDE 59- szlemesinin sona ermesinde iinin hak kazanp
da kullanmad yllk izin cretine ilikin 1475 sayl Kanunun 56 nc
maddesi esas itibaryla korunmu, ancak yllk izin cretine ilikin za-
man am sresine aklk getirilmitir.
MADDE 60- 1475 sayl Kanunun 57 nci maddesi hkm aynen

korunmutur.
MADDE 61- 1475 sayl Kanunun 59 uncu maddesi hkm aynen

korunmutur.
MADDE 62- 1475 sayl Kanunun 60 nc maddesi hkmne aklk

getirilmitir.
MADDE 63- Maddede genel bakmdan alma sresi haftada en
ok 45 saat olarak muhafaza edilmitir. Ancak, Trk i hukuku re-
tisinde en ok eletirilen ve uygulamada da -yasaya aykr olmasna
ramen- farkl dzenlemelerin getirildii bilinen, haftalk alma s-
resinin i gnlerine eit lde blnmesi kuralna esneklik getirilerek,
szlemelerle haftalk normal alma sresinin iyerinde haftann a-
llan gnlerine farkl bir ekilde datlabilecei kabul edilmitir. Bu
halde, iilerin salklarn korumak amacyla, Avrupa Birliinin dei-
ik 23 Kasm 1993 tarih ve 93/104 sayl Direktifine uygun olarak, 24
saat iinde iiye kesintisiz 12 saatlik bir dinlenme olana salayacak
ekilde gnlk alma sresinin bir ii iin en fazla ara dinlenmeleri
hari 11 saat olmas ve ortalama haftalk alma sresinin de, fazla a-
lmalar dahil olmak zere, 48 saati aamayaca hkm getirilmitir.
Haftalk alma sresinin haftann allan gnlerine farkl ekilde
datlmas durumunda, o iyerinde haftada 6 gn allyorsa bir ii
haftada en ok (11 X 6 =) 66 saat, 5 gn allyorsa en ok (11 X 5
=) 55 saat altrlabilecektir. Bylece, eitli nedenlerle iyerlerinde
younlatrlm i haftas uygulanabilecektir. Bu tr almalarda
iverene iki aylk bir denkletirme sresi tannmtr. Bu sre toplu i
szlemeleri ile drt aya kadar artrlabilir. Bu ekilde, younlatrlm
i haftasndan sonraki haftalarda iveren iiyi daha az srelerle al-
120
trmas durumunda, iiye fazla alma creti demek zorunda kalma-
yacaktr. Buna gre, rnein haftann 5 gn allan bir iyerinde ii
hafta boyunca haftalk toplam 55 saat almsa, daha sonraki
hafta boyunca haftada 35 saat altrlmak suretiyle, haftalk ortalama
alma sresi olan 45 saat almam olacaktr.
srelerinin yukardaki esaslar erevesinde uygulama ekilleri -
karlacak ynetmelikte gsterilecektir.
Maddenin son fkrasnda ise, gnde ancak 7,5 saat ve daha az al-
lmas gereken ilerin alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl ile Sa-
lk Bakanlnn ortaklaa hazrlayacaklar ynetmelikle belirlenecei
hkmne yer verilmitir.
MADDE 64- Yrrlkteki alma srelerine ilikin yasal dzen-

lemelere aykr olmakla birlikte, uygulamada iverence iiler ve/veya
sendika ile anlamak suretiyle ya da bizzat iilerin talebi zerine, zel-
likle ulusal bayram genel tatil gnlerinden nce veya sonra iyerinin
tatil edilmesi halinde daha sonraki gnlerde yaptrlan telafi almala-
rnn hangi hallerde yaptrlabilecei belirtildikten sonra, bu telafi al-
masnn ne kadar sre iinde ve bir gnde en fazla ka saat olabilecei
hkm altna alnarak telafi almalarna bir dzen getirilmesi ama-
lanmtr.
Maddede ayrca, telafi almalarnn fazla alma veya fazla sre-
lerle alma saylmayaca aka belirtilmek suretiyle, uygulamada
ortaya kabilecek tereddtler giderilmek istenmitir.
MADDE 65- 4447 sayl sizlik Sigortas Kanununa Ek Madde 2

olarak eklendiinden metinden kartlmtr.
MADDE 66- 1475 sayl Kanunun 62 nci maddesinde i srelerin-

den saylan haller aynen muhafaza edilmi, sadece birinci bendin (e)
fkras dil bakmndan sadeletirilmitir.
MADDE 67- 1475 sayl Kanunun 63 nc madde bal Gnlk

e Balama ve Biti Saatleri olarak deitirilmi; genel bir dzenleme
121
ile iverenin ie balama ve biti saatleri ile dinlenme saatlerini iye-
rinde iilere duyurulaca hkm getirildikten sonra, iin balama ve
biti saatlerinin iin niteliine gre iiler hakknda farkl bir ekilde
belirlenebilecei hkm altna alnmtr.
MADDE 68- Ara dinlenmeleri konusunda 1475 sayl Kanunun 64

nc madde hkm aynen muhafaza edilmitir.
MADDE 69- Maddede sadece gece sresi tanmlanmad, gece a-

lmalarnn nasl yaplaca da dzenlendiinden, madde bal Gece
Sresi ve Gece almalar olarak deitirilmi; ancak, madde ierii
bakmndan 1475 sayl Kanunun 65 inci madde hkm kural olarak
muhafaza edilmi; ancak, Avrupa Birlii Direktifine uyum salamak
amacyla, eklenen drdnc fkrada gece altrlacak iilerin sa-
lklarnn korunmas iin ie balamadan nce ve alrken periyodik
salk kontrollerinden geirilmesi ve gece almas nedeniyle sal-
nn bozulduunu belgeleyen iiye mmknse gndz postasnda du-
rumuna uygun i verilmesi ykmllkleri getirilmi ve son fkra ile,
postas deitirilecek iinin kesintisiz en az 11 saat dinlendirilmeden
dier postada altrlamayaca hkm kabul edilmitir.
MADDE 70- 1475 sayl Kanunun 66 nc madde hkm aynen mu-

hafaza edilmitir.
MADDE 71- altrma ya ve ocuklarn altrlmas yasa ba-

kmndan madde Avrupa Birliinin 2 Haziran 1994 tarih ve 94/33 say-
l Direktifine uygun olarak yeniden dzenlenmitir. ncelikle ocuk
ve gen ii kavramlar getirilmi; 15 yan doldurmam ocuklarn
altrlmas yasaklanmtr. Ancak, istisnaen 14 yan doldurmu ve
ilkretimi bitirmi ocuklarn nitelikleri belirtilen hafif ilerde alt-
rlabilecei kabul edilmitir. Ayrca maddede, ocuk ve gen iilerin
altrlabilecekleri ilerde esas alnacak hususlar ve bu iilerin iye-
rinde alma sreleri okula gidip gitmediklerine gre yeniden dzen-
lenmitir.
122
MADDE 72- 1475 sayl Kanunun 68 inci madde hkm aynen mu-
hafaza edilmitir.
MADDE 73- Gece altrma ile ilgili olarak 1475 sayl Kanunun
69 uncu maddesinde her yataki kadnlar iin getirilen yasak, kadn-
erkek eitlii ve bu konuda gnmzdeki gelimeler dikkate alnarak
kaldrlm, gece altrma yasa sadece ocuk ve gen iiler iin ka-
bul edilmitir.
MADDE 74- Avrupa Birliinin 19 Ekim 1992 tarih ve 92/85 sayl

Direktifine uygun olarak, doum ncesi ve doum sonras altrma
yasa 14 haftaya kartlmtr. Ayrca, salk durumu uygun olduu
takdirde ve doktorun onay ile kadn ii isterse doumdan nceki 3
haftaya kadar iyerinde alabilecei ve allan srelerin doum
sonras srelere eklenmesi suretiyle, kadn iilerin zellikle ocuuna
bakabilmeleri asndan ihtiya duyduklar doum sonras iznin 11 haf-
taya kadar arttrlmas olana salanmtr.
te yandan, yine sz geen Direktife uygun olarak, hamilelik s-
resince kadn iiye periyodik kontroller iin izin verilecei; ayrca,
hekim raporu ile kantland takdirde hamile kadn iinin hamilelik
sresince, cretinden bir indirim yaplmakszn, salna uygun daha
hafif ilerde altrlmas ykmll getirilmitir.
Grlmekte olan Kanunu Tasarsnn 74 nc maddesinin
birinci fkrasnn ilk cmlesi ile son fkrasnn aadaki ekilde de-
Kadn iilerin doumdan nce 8 ve doumdan sonra 8 hafta
olmak zere toplam 16 haftalk sre iin altrlmamalar esastr.
oul gebelik halinde doumdan nce altrlmayacak 8 haftalk
sreye 2 hafta sre eklenir.
stei halinde kadn iiye, 16 haftalk srenin tamamlanma-
sndan veya oul gebelik halinde 18 haftalk sreden sonra, 6 aya
kadar cretsiz izin verilir. Bu sre, yllk cretli izin hakknn hesa-
bnda dikkate alnmaz.
123
Gereke:
Kadn iilerin doum ncesi ve sonrasnda altrlamayaca
sre, hukuk dzenimizde ada gelimi lkelerden ok daha ksadr.
Bu durum kadnlarmz alma yaamnda ou kez annelik
veya ileri arasnda bir tercih yapmak zorunda brakmakta; al-
ma hak ve zgrlklerinden erkeklerle eit bir biimde yararlan-
malarn engellemektedir.
Halbuki cinsleraras eitliin yaama geirilii ve kadnlarn
sosyal ve ekonomik yaama katlm, gnmzde toplumlarn ge-
limilik dzeyinin ve demokratikleme srecinde aldklar yolun
belirlenmesinde lt olarak kullanlmaktadr. Bu konularda a-
da gelimi lkelerin gerisinde olmak, Trkiyenin demokratik
lkeler karsndaki konumunda ve Avrupa Birlii ile ilikilerinde
olumsuz deerlendirmelere neden olmaktadr.
Bu olumsuzluklar engellemek, sz konusu alanda ada geli-
mi lkelerin ve zellikle Avrupa Birlii lkelerinin hukuk dzen-
lerine kout bir dzenlemeyi gerekletirebilmek, kadnlarmzn
alma yaamnda koullarnn iyiletirilmesini salayabilmek iin
sz konusu neride bulunulmasna gerek grlmtr.
Grlmekte olan 73e 1 inci ek sra sayl Kanunu Tasarsnn
74 nc maddesinin birinci fkrasnn ilk cmlesi ile son fkrasnn
aadaki ekilde deitirilmesini arz ve teklif ederiz.
Kadn iilerin doumdan nce 8 ve doumdan sonra 8 hafta
olmak zere toplam 16 haftalk sre iin altrlmamalar esastr.
oul gebelik halinde doumdan nce altrlmayacak 8 haftalk
sreye 2 hafta sre eklenir.
stei halinde kadn iiye, 16 haftalk srenin tamamlanma-
sndan veya oul gebelik halinde 18 haftalk sreden sonra 6 aya
kadar cretsiz izin verilir. Bu sre, yllk cretli izin hakknn hesa-
bnda dikkate alnmaz.
Gereke:
Kadnlarn alma yaamnda ve sosyal yaamn btn alan-
larnda erkeklerle eit bir biimde temsili lkemizin ekonomik ve
124
sosyal gelimilik dzeyine olumlu katklar yapacaktr. Bu adan
bakldnda kadn alanlarn doum ncesi ve sonrasnda kul-
lanabilecekleri cretli doum izinlerinin gelitirilmesi lkemiz ka-
dnlarnn alma yaamnda aktif rollerini gelitirmeleri asn-
dan vazgeilmez bir neme sahiptir.
Doum izinlerinin arttrlmas ile kadnlarmz annelii ya da
alma yaamn semek gibi her ikisinin de sakncal olduu ter-
cihlerde bulunmak durumunda kalmayacaklardr. Dolaysyla hem
ailenin korunmas hem de kadnlarn toplum iinde hak ettikleri
yere gelmeleri asndan bu tr n ac uygulamalar en gelimi
haliyle yasal dzenlemeler iinde yer almaktadr.
Ayrca Avrupa Birliine yelik mzakerelerini balatbilmek
ynnde tm yasal dzenlemeleri ivedilikle yerine getiren bir lke
olarak i yaamndaki standartlar asndan da ABye ye lkele-
rin uygulamalarnn dikkate alnmasnda yarar vardr. AB lke-
lerinin bir ounda doum izinleri 16 hafta ve zeri srelerdir.
rneklersek Avusturya 16 hafta, Danimarka 28 hafta, Fransa 16
hafta, Yunanistan 17 hafta, Hollanda 16 hafta, spanya 16 hafta,
Lksemburg 16 hafta, Belika 16 hafta, talya 21 hafta alan an-
nelerine doum izni vermektedir.
lkemiz asndan da alan annelerin, daha geni anlamda da
dinamik bir toplum yapsnn korunabilmesi, gelimi ve demok-
ratik bir lke haline gelinebilmesi iin mevcut durumun nerildii
ekilde deitirilmesinde yarar vardr.
Grlmekte olan Kanun Tasarsnn 74. maddesinin bal-
nn Analk Halinde alma ve St zni olarak deitirilmesini ve
son fkra olarak aadaki fkrann eklenmesini arz ve teklif ederiz.
Kadn iilere bir yandan kk ocuklarn emzirmeleri
iin gnde toplam 1,5 saat st izni verilir. Bu srenin hangi saatler
arasnda ve kaa blnerek kullanlacan ii kendisi belirler. Bu
sre gnlk alma sresinden saylr.
Gereke:
Kadn iiler iin st iznine yasada dzenleme imkan salamak
iin sz konusu neride bulunulmutur.
125
Grlmekte olan 1/971 sayl Kanun Tasarsna 65.maddeden
sonra gelmek zere aadaki maddenin eklenmesini ve sonraki
maddelerin buna gre teselsl ettirilmesini arz ve teklif ederim.
Madde 66- 4857 sayl Kanununun 74 nc maddesinin bi-
rinci fkrasnn sonuna aadaki cmle eklenmitir.
Kadn iinin erken doum yapmas halinde ise doumdan nce
kullanamad altrlmayacak sreler, doum sonras srelere
eklenmek suretiyle kullandrlr.
Gereke
Kadn iinin erken doum (prematre doum) yapmas halin-
de, doum ncesi altrlmayacak sekiz haftalk iznini kullanmas
mmkn olmamaktadr. Yaplan dzenleme ile kadn iinin erken
doum yapmas halinde, kullanamad doum ncesi izin srele-
rinin doum sonras srelerle birletirilerek kullanlmas ngrl-
m, bu durumdaki kadn iilerin maduriyetlerinin giderilmesi
amalanmtr.
MADDE 75- 1475 sayl Kanunun 71 inci madde hkm, bal

i zlk dosyas olarak deitirilmi ve iverene altrd her ii
iin bir dosya dzenlemesi ve burada iinin kimlik bilgilerinin yann-
da, deiik kanunlar uyarnca dzenlemek zorunda olduu belge ve
kaytlar bu dosyada saklamak ve bunlar yetkili memur ve mercilere
gsterme ykmll getirilmitir.
Maddenin ikinci fkrasnda ise, iverenin ii hakknda edindii bil-
gileri drstlk kural erevesinde ve hukuka uygun olarak kullanmas
esas yannda, iverene sr saklama ykmll getirilmitir.
MADDE 76- 1475 sayl Kanunun 72 nci madde hkm yeniden

dzenlenerek alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak
ynetmeliklerde nitelikleri gerei gnlk ve haftalk alma sreleri-
Maddede 6111 sayl Kanunda yaplan deiiklie ilikin olarak TBMM Plan ve Bte
(1)
Komisyonunda verilen nerge metnidir.
126
nin 63 nc maddede ngrld ekilde uygun olmayan uzun yol o-
frlerinde olduu gibi, i ve iyerlerinde gnlk kanuni alma sresini
amayacak ekilde ve en ok 6 aya kadar bir denkletirme sresi tanna-
rak uygulanmasn salayacak usullerin gsterilmesi ngrlmektedir.
MADDE 77- Sadece i sal ve gvenlii tedbirlerinin alnma-

snn her zaman i kazalar ve meslek hastalklarn nlemekte yeterli
olmad gerei karsnda i Sal ve Gvenlii Tznn de-
iik hkmlerinde yer ald ve uygulamada yargsal itihat tarafndan
kabul edildii ekilde iverenlere denetim ve eitim grevleri de getiril-
mektedir. verenler iyerlerinde alnan i sal ve gvenlii tedbirle-
rine iiler tarafndan uyulup uyulmadn srekli denetleyeceklerdir.
rnein koruyucu malzemeyi bulundurmakla yetinemeyecekler, dene-
tim sonucu bunlarn kullanlmasn da salayacaklar, kullanmayanlara
disiplin cezas uygulayabileceklerdir.
Sosyolojik bir gerek olarak iilerin bir blmnde, alnan tedbir-
lere uymakta ihmal gsterdikleri grlmektedir. Bunun sebebi geni
lde iilerin i sal ve gvenlii konusunda yeteri kadar eitil-
memi ve bilinlendirilmemi olmalardr. Kanunla iverenlere iile-
ri mesleki riskler, alnmas gerekli tedbirler konusunda gerekli eitimi
verme grevi getirilmi ve eitimin usul ve esaslarn dzenlemek zere
bir ynetmeliin karlmas ngrlmtr. Ayrca iilerin bilgi edin-
me hakk erevesinde gerek belirtilen konularda gerekse i sal ve
gvenlii ile ilgili tm hak ve sorumluluklar hakknda bilgilendirmele-
ri grevi iverenlere yklenmitir.
yerlerinde i kazas ve meslek hastal risklerine iiler kadar -
raklar ve stajyerler de maruzdurlar. Bu sebeple konuya ilikin Avru-
pa Birlii Ynergesinde de yer ald ekilde i sal ve gvenlii
mevzuat kurallarndan raklarn ve stajyerlerin de aynen iiler gibi
yararlanmas salanmtr.
MADDE 78 (1) - sal ve gvenlii alannda koruyucu ve nle-

yici hizmetlerin etkin bir ekilde verilebilmesi iin; iyerinde yaplan
(1)
Maddenin 5363 sayl Kanun ile deiik gerekesidir.
127
iin zelliine gre i kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesine
ynelik risk deerlendirilmesinin yaplmas ve bu deerlendirme so-
nucuna gre iverenin alnacak nlemleri belirlemesi byk nem ta-
maktadr. Bu nedenle 161 sayl ILO Szlemesinin 5 inci maddesinde
de belirtildii zere iyerlerinde sala zararl risklerin tanmlanmas
ve deerlendirilmesi zorunluluu getirilmitir.
letmelerin kurulmaya balanlmasndan nce kurma izni alnmas,
alma mevzuatnda yer almasnn yannda dier mevzuatta da yer alan
bir husus olup bu alanda iverenler asndan mkerrer ykmllkler
ve bildirimler sz konusu olmaktadr. Bu konudaki mkerrerlii orta-
dan kaldrmak, iyerlerinin kurulmasyla ilgili prosedrleri hafifleterek,
iyerlerinin kurulmasn zendirmek amacyla kurma izni alma mecbu-
riyeti kanun metninden karlmtr. letme belgesi alma zorunluluu
ise; iyerlerinde yaplan i, iin tehlikesi ve iyerlerinin bykl gibi
unsurlar dikkate alnarak hangi tr iyerleri iin iletme belgesi istene-
cei ynetmelie braklarak muhafaza edilmitir. sal ve gven-
lii ile ilgili kontrol, lm, inceleme ve aratrmalarn usul ve esaslar
ile bunlar yapacak kii ve kurulularn niteliklerinin belirlenmesi husu-
sunda mevcut boluk doldurularak bunlarn karlacak ynetmeliklerle
belirlenebilecei hkme balanmtr.
MADDE 79- Maddeye i mahkemesine itirazn iin durdurulmas

veya iyerinin kapatlmas kararnn uygulanmasn durdurmayaca bir
yeni fkra olarak eklenmi ve uygulamada ortaya kabilecek olan be
kiilik komisyon kararnn derhal kabili infaz olup olmad konusun-
daki tereddtler giderilmitir.
Grlmekte olan Tasarnn 79 uncu maddesinin birinci fkra-
snn aadaki ekilde deitirilmesini, nc fkrasnn madde
metninden kartlmasn ve son fkrasndaki birinci ve nc
fkralar ibaresinin birinci fkras eklinde deitirilmesini arz
ve teklif ederiz.
Bir iyerinin tesis ve tertiplerinde, alma yntem ve ekille-
rinde makine ve cihazlarnda iilerin yaam iin tehlikeli olan
bir husus tespit edilirse bu tehlike giderilinceye kadar iyerlerini
128
i sal ve gvenlii bakmndan denetlemeye yetkili iki mfetti,
bir ii ve bir iveren temsilcisi ile Blge Mdrnden oluan be
kiilik bir komisyon kararyla, tehlikenin niteliine gre i tama-
men veya ksmen durdurulur veya iyeri kapatlr. Komisyona K-
demli Mfettii Bakanlk eder. Komisyonun almalar ile ilgili
sekreterya ileri Blge Mdrl tarafndan yrtlr.
Gereke:
Mevcut madde metni iyerlerinin kapatlmas veya iin durdu-
rulmas keyfiyetini iyerinin Kurma zni ve letme Belgesinin aln-
mas hususu ile ilikilendirmitir. yerlerinin kapatlmas ve iyer-
lerinde iin durdurulmas lkemiz tarafndan da onaylanm olan
81 sayl Uluslararas Szlemede de iiler iin hayati tehlike kri-
terine balanmtr. lkemizde birok kamu kuruluunun da ara-
larnda bulunduu iyerlerinin ou Kurma zni ve letme Belgesi
alnmadan alm olduu dikkate alnarak uygulamada karkl
ve tereddtleri nlemek zere madde metninin yukardaki gibi d-
zenlenmesi uygun olacaktr.
MADDE 80- kazalar ve meslek hastalklar hususunda nleme

iyerinden balar gereinden hareketle iyerinin i sal ve gvenlii
konusunda tekilatlanmas erevesinde gerekli hukuk messeseler
Kanununda dzenlenmitir.
Sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii altran ve alt
aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde her iverenin ynetime
katlma modeline uygun olarak bir i sal ve gvenlii kurulu kurma
ykmll yasayla ngrlmtr.
Devaml olarak en az elli ii altrma koulu iyerinde hibir d-
nemde elliden az ii altrlmamas anlamn tar.
Yrrlkte bulunan i Sal ve Gvenlii Kurullar hakknda
Tzk uyarnca bu kurullar danman kurul niteliinde olup, kararlar
balayc deildir, yaptrm gleri yoktur. Getirilen yeni dzenlemeyle
iverenler i sal ve gvenlii kurullarnn kararlarn uygulamakla
ykml tutulmular, bylece bu konuda ok nemli ilevler stlenebi-
lecek bu kurullar etkin hale getirilmitir.
129
MADDE 81 (1) - 4857 sayl Kanunun 81 inci maddesinde ngrlen
iyeri hekimi ile 82 nci maddesinde ngrlen i gvenlii ile grevli m-
hendis ve teknik elemanlarla ilgili maddeler tek madde halinde dzenlene-
rek, 4857 sayl Kanununun 82 nci maddesi yrrlkten kaldrlmtr.
Maddede sz edilen personelin daha etkin hizmet verebilmesi iin
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca belirlenecek zel eitime
tbi tutulmalar ve eitim sonunda belgelendirilmeleri, i sal ve
gvenlii birimlerinin hangi hallerde iyeri iinde kurulaca ve zel-
likleri, iyeri dndan hizmet alnmasna ilikin hususlar ile i sal
ve gvenlii birimlerinde bulundurulacak asgari ara, gere ve tehizat
gibi malzemelerin ynetmelikle belirlenmesi ngrlmtr.
sal ve gvenlii alannda yrtlecek koruyucu ve nleyici
hizmetler genellikle teknik almalar kapsamakta olup, iverenler
kendi iyerinde ayn niteliklere haiz personelin bulunmas halinde ken-
di alann gerekli eitimleri aldrmak artyla bu hizmetlerde grev-
lendirebilecektir.
Ayrca iyerlerinin daha kolay ve etkin bir ekilde i sal ve g-
venlii hizmetlerini alabilmeleri ve i kazalar ve meslek hastalklarnn
en fazla grld kk ve orta lekli iletmelerin de bu hizmetler-
den yararlanmalarnn tevik edilmesi amacyla kurulmu olan salk
ve gvenlik biriminden hizmet alnmasna ynelik bir dzenleme ya-
plmtr.
yeri dnda kurulu bulanan salk ve gvenlik biriminden hizmet
alan iverenlere dorudan hizmet alma ynyle yerine getirilen ykm-
llkleri erevesinde ayrca iyeri hekimi, mhendis veya teknik per-
sonel istihdam etme zorunluluu ortadan kalkacaktr. Kurumsal hizmet
veren salk ve gvenlik birimlerinden hizmet alnabilecei gibi, Ka-
nunda belirtilen nitelikleri haiz kiilerden de hizmet alnmas mmkn
olacaktr.
6009 sayl Kanunla Yaplan Deiiklie likin Gereke
yeri hekimi ve i gvenlii uzmanlarnn ihtiyaca cevap vere-
bilecek bir nitelik ve standarda kavuturulabilmesini teminen sz
konusu eitim kurumlarnn yetkilendirilmeleri, eitim programla-
(1)
130
rnn ve bu kurumlarda grevlendirilecek eiticilerin niteliklerinin
belirlenmesi ve belgelendirilmeleri ile eitimlerin sonunda snavla-
rn yaplmas konusunda dzenleme yaplm ve ok katlmc bir
anlayla ilgili taraflarn grlerinin alnmas hedeflenmitir.
MADDE 82- Kanununun 81 inci maddesi ile birletirildiinden

Kanundan karlmtr.
MADDE 83- iler i sal ve gvenlii tedbirleri alnmayan,

mesleki risklerin her an ortaya kabilecei bir iyeri ortamnda al-
maya zorunlu tutulamazlar. Bu durumda bulunan iilere i szleme-
lerini hakl nedenle feshetme veya belirli koullarla almaktan geici
bir sre kanma imkan tannmtr.
yerinde i sal ve gvenlii asndan iinin saln bozacak
veya vcut btnln tehlikeye sokacak yakn, acil ve hayati bir teh-
like karsnda bu kurula bavurmas imkan salanm, iinin gerekli
tedbirler alnncaya kadar almadan kanabilecei dzenlenmitir. Bu
tedbirlerin alnmamas halinde iiye derhal fesih hakk tannmtr.
almaktan kanma hakkn kullanmak isteyen iiler konunun
teknik zellikler tamas nedeniyle kendiliinden buna karar vereme-
yecekler, iyerinde hayati veya acil bir tehlikenin varl konusunda i
sal ve gvenlii kurulunun yazl tespitini almalar gerekecektir.
sal ve gvenlii kurulunun bulunmad iyerlerinde bu tespit yaz-
s bu konuda grevli iveren vekilinden alnacaktr.
Grlmekte olan tasarnn 83. maddesinin ikinci fkrasna
i tesbitin yaplmasn ve durumun yazl olarak kendisine bildi-
rilmesini isteyebilir. veren veya vekili yazl cevap vermek zorun-
dadr. ibaresinin eklenmesini arz ve talep ederiz.
Gereke:
Tehlikeli durumun ispat asndan deiiklik gereklidir.
MADDE 84- 1475 sayl Kanunun 77 nci madde hkmleri aynen

korunmutur.
131
MADDE 85 (1) - Mevcut dzenlemede, iyerlerinde genel alma
artlar ve alnacak i sal ve gvenlii ile ilgili gerekli eitim ve bil-
gilendirmeye dair hkm bulunmasna ramen, ar ve tehlikeli ilerde
alanlarn yapacaklar ilerle ilgili mesleki eitim art aranmamaktadr.
yerlerinde son zamanlarda baz i kollarndaki ikazalarnn ar-
tndaki temel sebeplerden birisi de mesleki eitim almadan ar ve
tehlikeli ilerde ii altrlmas olduu grlmektedir. Buradan ha-
reketle, bu ikollarnda altrlacak iilere i ncesi eitim verildii
takdirde eitimli ve kalifiye ii altrlmas ve i kazalarnn nlen-
mesi hedeflenmektedir.
MADDE 86- 1475 sayl Kanunun 79 uncu madde hkmleri aynen

korunmutur.
MADDE 87- Kanunda ar ve tehlikeli ilerde alacak iilerin

iin devam sresince salk muayenesinden geirilecekleri hkme ba-
lanm ancak periyodik olmas gereken bu muayenelerin hangi sklkla
yaplaca belirtilmemitir. Kanunda bu muayenelerin en az ylda bir
yaplmas gerektii ngrlerek durum akla kavuturulmutur.
Grlmekte olan Kanunu Tasarsnn 87. maddesinin bi-
rinci fkrasndaki ylda bir ibaresinin alt ayda bir eklinde de-
Gereke:
ocuk iilerimizin salk durumlarnn daha sk kontrolnn
salanmas amalanmtr. Zira 1475 sayl Kanununda da bu
ibare vardr.
MADDE 88- ocuk bakm yurdundan (kre) hizmet alm mevcut

ynetmelikte halen var olan bir dzenlemedir. Bu deiiklikle, sz ko-
nusu dzenlemenin Kanuni dayanann oluturulmas ve belirli bir es-
nekliin salanmas hedeflenmitir. Kre kurma zorunluluu bulunan
(1)
132
iletmelerin dardan bu hizmetleri veren iyerleri ile anlamalar yapa-
rak ykmllklerini yerine getirebilmeleri amalanmtr.
MADDE 89- 1475 sayl Kanunun 82 nci madde hkmleri aynen

korunmutur.
MADDE 90- Maddede iilerin i ve iverenlerin ii bulmasna

aracln, devletin yansra zel istihdam kurumlarnca da yrtlebi-
lecei ngrlmektedir. Bylece sz konusu ilevin esas itibaryla sa-
dece Devlet tarafndan yrtlmesini dzenleyen 1475 sayl Kanu-
nu sistemi terkedilmekte, Uluslararas alma rgtnn 181 sayl
Szlemesinde dzenlenen ve birok lkede uzunca bir sredir yasal
alma olanana kavuturulmu bulunan zel istihdam brolarnn ku-
rulmalarna ve almalarna olanak salanmaktadr.
Maddede belirtildii gibi i arayanlarn elverili olduklar ilere
yerletirilmeleri ve eitli iler iin uygun iiler bulunmasna araclk
grevi, zel istihdam brolar tarafndan yerine getirilecektir. Bylece
Devletin resmi istihdam hizmetleri yansra gerek ve tzel kiilerin de,
gerekli izin ve denetim koullarn yerine getirmek kaydyla, i ve ii
bulmaya araclk etmeleri salanarak emek piyasalarnn ynetimin-
de esnekliin artrlmas ve bu yolla istihdam dzeyinin ykseltilmesi
amalanmaktadr.
MADDE 91- 1475 sayl Kanunun 88 inci madde hkmleri aynen

korunmutur.
MADDE 92- 1475 sayl Kanunun 89 uncu madde hkmleri aynen

korunmutur.
Grlmekte olan tasarnn 92 nci maddesinin birinci fkra-
snda yer alan makamlar veya yetkili memurlarca ibaresinin i
mfettilerince,
2. fkrasndaki makamlar veya memurlar ibaresinin i m-
fettileri,
133
3. fkrasndaki teftie yetkili memurlar ibaresinin i mfet-
tileri,
eklinde deitirilmesini arz ve teklif ederiz.
Gereke:
Tasarnn 91. maddesi ile uyum salanmas amalanmtr.
Grlmekte olan 1/971 sayl Kanun Tasarsnn ere-
ve 65.maddesinin (b) bendi ile deitirilen 4857 sayl Kanunun
92.maddesinin ikinci fkrasnda yer alan emir ve ibaresinin ta-
sar metninden karlmasn, nc fkrasnn ikinci cmlesinin
aadaki ekilde deitirilmesini arz ve teklif ederim.
mfettileri tarafndan dzenlenen raporlarn ve tutulan tuta-
naklarn ii alacaklarna ilikin ksmlarna kar taraflarca otuz
gn ierisinde yetkili i mahkemesine itiraz edilebilir. mahkeme-
sinin kararna kar taraflarca 5521 sayl Kanunun 8 inci maddesi-
ne gre kanun yoluna bavurulabilir. Kanun yoluna bavurulmas
i mahkemesince hkm altna alnan ii alacann tahsiline engel
tekil etmez.
Gereke
mahkemelerince verilecek kararlara kar taraflara kanun
yoluna bavuru hakknn tannmas ve maddenin hukuki ynden
Mahkemeleri Kanunu ile uyumlu hale getirilmesi amalanm,
kanun yolu srecinde dahi ii alacaklarnn iverenden tahsiline
imkan salanmas ngrlmtr.
MADDE 93- 1475 sayl Kanunun 90 nc madde hkmleri aynen

korunmutur.
Grlmekte olan tasarnn 93 nc maddesinin birinci fkra-
sndaki makamlar veya ibaresinin madde metninden karlma-
sn arz ve teklif ederiz.
Maddede 6111 sayl Kanunda yaplan deiiklie ilikin olarak TBMM Plan ve
(1)
Bte Komisyonunda verilen nerge metnidir.
134
Gereke:
Tasarnn 91. maddesi ile uyum salanmas amalanmtr.

korunmutur.
MADDE 95- yerlerinin kurulmasndan nce istenilen alma ve

Sosyal Gvenlik Bakanlndan alnmas ngrlen kurma izni aln-
mas art, Kanunun 78 inci maddesinden karldndan buna uygun
dzenleme yaplmtr.
MADDE 96- 1475 sayl Kanunun 94 nc madde hkmleri aynen

korunmutur.
Grlmekte olan Kanun Tasarsnn 96 nc maddesinde yer
alan makamlar veya memurlar ibaresinin i mfettileri iba-
resi ile deitirilmesi, yine ayn maddenin ikinci fkrasnda yer alan
ilgili makamlarca ibaresinin ise i mfettilerince ibaresi ile
deitirilmesini arz ve teklif ederiz.
Gereke:
Bu kanun uyarnca her trl tefti ve denetleme yetkisi i mfet-
tilerine aittir. Uygulamada tereddte yol amamas hedeflenmitir.

korunmutur.
Grlmekte olan Kanun Tasarsnn 97 inci maddesinde yer
alan makamlar veya memurlarn ibarelerinin yerine i mfet-
tilerinin ibaresinin yer almasn arz ve teklif ederiz.
Gereke:
Bu kanun uyarnca her trl tefti ve denetlemeye yetkili olanlar
i mfettileridir. Yanl bir anlama neden olmamas iin bu nerge
ile ilgili madde akla kavuturulmutur.
135
MADDE 98- 4857 sayl Kanununun 3 nc maddesindeki dei-
iklie paralel olarak idari para cezalar yeniden dzenlenmitir.
MADDE 99- Madde ile, genel hkmlere aykrlk halinde uygula-

nacak cezalar belirlenmektedir.
MADDE 100- Madde ile, toplu ii karma ile ilgili hkmlere ay-
krlk halinde uygulanacak cezalar belirlenmektedir.
MADDE 101- Madde ile, zrl ve eski hkml altrma zorun-

luluuna aykrlk halinde uygulanacak cezalar belirlenmektedir.
Grlmekte olan 73 sra sayl Kanunu Tasarsnn 101.
maddesinin sonuna Kamu Kurulular da bu para cezasndan
hibir ekilde muaf tutulamaz ibaresinin eklenmesini arz ve teklif
ederiz.
Gereke:
Baz kanunlarda zaman zaman kamu kurulularna bu hkmn
uygulanmamas ngrlmektedir. Bu durum ise;
1. Kamuoyumuzda Devlet zrl istihdam etmek istemiyor.
nk isteseydi bu cezay kendisine verirdi. gibi bir kanaat olu-
makta ve ilgili maddelerle arzulanan sonuca ulalmamaktadr.
2. Yine kamuoyumuzda Yanl kim yaptysa cezasn demeli-
dir. Yanl kamu kurulular yaparsa yanl kabul edilmiyor ama
zel sektr yaparsa cezasn dyor. gibi bir kanaat olumakta ve
gvensiz bir ortam meydana gelmektedir.
3. Bu paralarn topland zrl Destek Fonu araclyla zr-
llerin mesleki eitimi, zrlnn iyerindeki hayatnn kolaylat-
rlmas ve zrllerin kendi ilerini kurmalar arzu edilmektedir.
denmeyen bu paralar bu hizmeti baltalamaktadr.
MADDE 102- Madde ile, cret ile ilgili hkmlere aykrlk halinde
uygulanacak cezalar belirlenmektedir.
136
4857 sayl Kanunun 102 inci maddesinde bu kanunda verilen y-
kmllklerin yasal sresi iinde yerine getirilmemesi halinde verile-
cek olan idari para cezalar saylmtr. Yaplan dzenleme ile; alma
ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Maliye Bakanl, Hazine Mstearl-
ndan sorumlu Devlet Bakanlnca zorunlu tutulduu halde, iveren-
lerin altrdklar iilerin cretlerinin zel olarak alan bir banka
hesabna denmemesi halinde kanunen verilen ykmlln yerine
getirilmemesi nedeniyle, anlan iverenler ile iveren vekiline idari para
cezas meyyidesi getirilerek, bu ykmlln zorlayc olmas hedef-
lenmitir.
MADDE 103- Madde ile, yllk cretli izin hkmlerine aykrlk

halinde uygulanacak cezalar belirlenmektedir.
MADDE 104- Madde ile, iin dzenlenmesine ilikin hkmlere

aykrlk halinde uygulanacak cezalar belirlenmektedir.
MADDE 105- 78, 81, 82 ve 85 inci maddelerde yaplan yeni d-

zenlemelere paralel olarak, Kanunun i sal ve gvenlii ile ilgili
hkmlerine aykrlk halinde verilen idari para cezalar yeniden d-
zenlenmitir.
MADDE 106- Madde ile, i ve ii bulma hkmlerine aykrlk

halinde uygulanacak cezalar belirlenmektedir.
MADDE 107- 4857 sayl Kanunun 107 nci maddesinin bir ve ikinci
fkralarnda yer alan idari para cezas gnn ekonomik koullarna gre
yeniden belirlenmi ve ikinci fkrada yer alan eylem baka bir suu
olutursa dahi cmlesine Kabahatler Kanununun 15 inci maddesi hk-
m karsnda madde metninde yer verilmemitir.
137
MADDE 108 (1) - 4857 sayl Kanununun 101 inci maddesi gere-
ince, Kanunun 30 uncu maddesindeki hkmlere aykr olarak zrl
ve eski hkml altrmayan iveren veya iveren vekiline ayn Ka-
nunun 108 inci maddesinin birinci fkras uyarnca dorudan Trkiye
Kurumu l Mdr tarafndan verilmektedir.
5728 sayl Temel Ceza Kanunlarna Uyum Amacyla eitli Kanun-
larda ve Dier Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun ile
4857 sayl Kanunun 108 inci maddesinin tahsil usulnn de belirlen-
dii ikinci fkras yrrlkten kaldrldndan, bu maddeye istinaden
kesilen idari para cezalarnn tahsil usulnn belirlenmesine ihtiya du-
yulmaktadr.
5326 sayl Kabahatler Kanununun 17 nci maddesinin 4 nc fkra-
snda; sosyal gvenlik kurumlar ve mahalli idareler tarafndan verilen
idari para cezalarnn, ilgili kanunlarnda aksine hkm bulunmad
takdirde, Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun hkmle-
rine gre kendileri tarafndan tahsil olunaca hkm altna alnmtr.
Trkiye Kurumu 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usu-
l Hakknda Kanuna tbi olmad ve bu Kanuna gre takip ve tahsil
yetkisi bulunmadndan, 4857 sayl Kanununun 30 uncu maddesi
hkmne aykr davranan iveren veya iveren vekiline ayn Kanunun
101 inci maddesi gerei kesilen idari para cezalar ile ilgili davalar red-
dedilmesine ramen, kendi isteiyle deyenler hari zorla tahsil yoluna
gidilememektedir.
Yukarda ifade edilen hukuk sorunun ortadan kaldrlabilmesi iin,
KUR tarafndan kesilen idari para cezalarnn genel esaslara gre tah-
sil edileceine ilikin yasal deiiklik yaplmasna ihtiya duyulmakta-
dr.
MADDE 109- spat ynnden bildirimlerin yazl olarak yaplmas

ngrlmtr.
MADDE 110- Kapclk hizmetleri dier ilere gre farkllk gster-

(1)
138
dii iin, bu hizmetlerin kapsam ve nitelii ile dzenlenmesi ve kapc
konutlar ile ilgili hususlarn ekil ve esaslar alma ve Sosyal Gven-
lik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelie braklmtr.
MADDE 111- Anayasa Mahkemesinin 24/11/2007 tarihli ve 26710

sayl Resmi Gazetede yaymlanan 19/10/2005 tarihli ve Esas No:
2003/66, Karar No: 2005/72 sayl Karar ile 4857 sayl Kanununun
111 inci maddesi iptal edildiinden, anlan Karara uygun olarak, 4857
sayl Kanunun uygulanmas bakmndan; sanayiden, ticaretten, tarm
ve orman ilerinden saylacak ilerin esaslar yeniden dzenlenmi,
maddede belirtilen esaslar dorultusunda bir iin bu Kanunun uygu-
lanmas bakmndan; sanayiden, ticaretten, tarm ve orman ilerinden
hangisinin kapsamnda saylacann, ilgili bakanlklarn grleri al-
narak, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca alt ay iinde karla-
cak bir ynetmelikle dzenlenecei ngrlmtr.
Anayasa Mahkemesi ptal Karar Gerekesi:

111. Maddenin ncelenmesi
Dava dilekesinde 111. maddenin, sanayi, ticaret, tarm ve orman
ileri ile bu ilere ilikin kuralda belirtilen hususlarn belirlenmesini y-
netmelie brakmas nedeniyle, Anayasann Balang Blm ile 2.,
6., 7., 11. ve 124. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr.
Maddenin birinci fkrasnda, Bir iin bu Kanunun uygulanmas ba-
kmndan sanayi, ticaret, tarm ve orman ilerinden saylp saylamaya-
can alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl bir ynetmelikle belirler,
ikinci fkrasnda da Tarm ve ormandan saylan ilerde alanlarn,
alma koullarna ilikin hkmleri, hizmet akdi, cret, iin dzen-
lenmesi ile ilgili hususlar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca
karlacak ynetmelikle dzenlenir. denilmektedir.
111. maddenin birinci fkras gereince karlacak ynetmelikle,
4857 sayl Yasa kapsamna giren ya da istisna tutulan sanayi, ticaret,
tarm ve orman ileri belirlenecektir. Bu ynetmelik, sz konusu ilerde
alanlara uygulanaca ifade olunan hkmlerin, 4857 sayl Yasa a-
sndan uygulama alannn tespiti ve snrnn izilmesiyle ilgilidir.
139
kinci fkrada ynetmelikle dzenlenmesi gereken konular, tarm ve
ormandan saylan ilerde alanlarn alma koullar, hizmet akdi,
cret ve iin dzenlenmesi ile ilgili hususlardr.
Anayasann 7. maddesine gre Yasama yetkisi Trk Mille-
ti adna Trkiye Byk Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.
Anayasann 124. maddesinin birinci fkrasna gre, ynetmelikler, ka-
nunlarn ve tzklerin uygulanmasn salamak zere ve bunlara aykr
olmamak artyla karlabilir.
Yasayla dzenleme, konunun tm ayrntlarnn yasayla belirlenme-
sini deil, temel ilkelerin, l ve snrlarn yasada gsterilip uzman-
lk ve teknik konulara ynelik ayrntlarn dzenlenmesinin yrtme
organna braklmasn ifade eder. Yasada, ynetmelikle dzenlenecek
konularn erevesinin, Anayasa yargs balamnda denetime olanak
verecek biimde dzenlenmi olmas gerekir. 111. maddenin birinci ve
ikinci fkralarndaki konularn belirlenmesinde belirtilen ereveye yer
verilmedii aktr.
Bu nedenlerle kural, Anayasann 2. ve 7. maddelerine aykrdr, ip-
tali gerekir.
Haim KILI ile Serdar ZGLDR birinci fkraya ilikin bu g-
re katlmamlardr.
Kuraln Anayasann Balang Blm ile 6., 11. ve 124. maddele-
riyle ilgisi grlmemitir.
MADDE 112- Kanuna veya kanunun verdii yetkiye dayanlarak ku-

rulan kurum ve kurulularn, haklarnda bu Kanun ve 854, 5953, 5434
sayl Kanun hkmleri uygulanmayan personelinin ve kamu kurulu-
larnda szlemeli olarak istihdam edilenlere yaplan kdem tazminat
niteliindeki demeler, bu Kanundaki esas ve miktara balanmtr.
MADDE 113- Baz ilerde alanlarn cretleri gvenceye alnm-

tr.
140
MADDE 114-
Grlmekte olan Kanun Tasarsna 113nc maddeden son-
ra gelmek zere aadaki maddenin eklenmesini ve sonraki mad-
delerin teselsl ettirilmesini arz ve teklif ederiz.
Madde 114- alma barnn ve endstri ilikilerinin geliti-
rilmesinde, alma hayatyla ilgili mevzuat almalarnn ve uygu-
lamalarnn izlenmesi amacyla; hkmet ile iveren, kamu grevli-
leri ve ii sendikalar konfederasyonlar arasnda etkin danmay
salamak zere, l temsile dayal istiari mahiyette bir danma
kurulu oluturulur.
Kurulun alma usul ve esaslar karlacak bir ynetmelikle
dzenlenir.
Gereke:
Bugne kadar, alma hayatna ilikin dzenlemelerde ve en-
dstriyel ilikilerde sosyal taraflarn grlerinin alnmasna ve
almalarn her safhasnda ortak diyalog ve ibirliinin gzetil-
mesine azami gayret gsterilmesine ramen, bu konuda yasal bir
dzenlemenin bulunmamas nedeniyle srekli olarak ILO (Ulusla-
raras alma rgt) tarafndan eletiriler getirilmektedir.
lkemiz tarafndan da 1993 ylnda onaylanan 144 sayl Ulus-
lararas alma Normlar Uygulamasnn Gelitirilmesinde l
Danma Hakknda Szleme hkmleri de dikkate alnarak bu
maddenin dzenlenmesi gerekli grlmtr.
Grlmekte olan Kanun Tasarsnn 114 nc maddesine;
madde bal olmak zere l danma kurulu ibaresinin geti-
rilmesini arz ve teklif ederiz.
Gereke:
114. maddenin madde bal yoktur. nerge ile madde bal
getirilmitir.
141
MADDE 115-
Grlmekte olan Kanun Tasarsnn 114 nc maddesinden
sonra gelmek zere aadaki 115 inci maddenin eklenmesini ve di-
er maddelerin buna gre teselsl ettirilmesini arz ve teklif ederiz.
Kantin almas
Madde 115- yerlerinde, 150 ve daha fazla ii altrlmas
halinde, iilerin ve ailelerinin gerekli ihtiyalarnn karlanmas
amacyla iiler tarafndan kurulacak tketim kooperatiflerine i-
verenlerce yer tahsisi yaplabilir.
Gereke:
1475 sayl Kanununun 22 inci maddesinde var olan kantin
almas konusundaki hkmn kooperatifiliin teviki ve iile-
rin olas ihtiyalarnn karlanmas amacyla maddenin eklenmesi
nerilmitir.
MADDE 116-1475 sayl Kanunu ile yrrlkten kaldrlm-

tr.
Grlmekte olan Kanun Tasarsnn 116 nc maddesinin aa-
daki ekilde deitirilmesini arz ve teklif ederiz.
Madde 116- 13/6/1952 tarihli ve 5953 sayl Basn Meslein-
de alanlarla altranlar Arasndaki Mnasebetlerin Tanzimi
Hakknda Kanunun 6 nc maddesinin son fkras aadaki ekilde
deitirilmitir.
Kanununun 18, 19, 20, 21 ve 29 uncu maddesi hkmleri
kyas yoluyla uygulanr.
Gereke:
1475 sayl Kanunu yrrlkten kaldrldndan atflar yeni-
den dzenlenmitir.
MADDE 117-
MADDE 118-
142
MADDE 119- Ynetmeliklerin geciktirilmeden yrrle konulma-
lar iin hazrlk sreleri belirtilmitir.
Genel Kurulda grlmekte olan KANUNU TASARISInn
Ynetmelikler balkl 119. maddesi aadaki ekilde deitiril-
mesini arz ve teklif ederiz.
Bu kanunda ngrlen ynetmelikler Kanunun yaym tarihin-
den itibaren alt ay ierisinde kartlr.
Gereke:
Getirilen dzenlemelerle ilgili ynetmeliklerin bir an nce kar-
tlmas amalanmtr.
MADDE 120-
GEC MADDE 1- Bu Kanunla yrrlkten kaldrlan 1475 sayl

Kanuna dier mevzuatta yaplan atflar bu Kanuna yaplm saylaca
dzenlenmitir.
Grlmekte olan Kanun Tasarsnn Geici 1 inci maddesinin
sonuna aadaki fkrann eklenmesini arz ve teklif ederiz.
Bu Kanunun 120 inci maddesi ile yrrlkte braklan 1475
sayl Kanununun 14 nc maddesinin birinci fkrasnn 1. ve 2
nci bendi ile onbirinci fkrasnda, anlan Kanunun 16, 17 ve 26 nc
maddelerine yaplan atflar, bu Kanunun 24, 25 ve 32 nci maddele-
rine yaplm saylr.
Gereke:
Uygulamada ortaya kabilecek duraksamalarn nlenmesi
amacyla nerilmitir.
GEC MADDE 2- Yeni ynetmelikler karlncaya kadar yrr-

lkte bulunan tzk ve ynetmeliklerin bu Kanuna aykr olmayan h-
kmlerinin yrrlkte kalmas salanmtr.
GEC MADDE 3- Yenisi tespit edilinceye kadar 1475 sayl Ka-

nuna gre tespit edilmi asgari cretin yrrlkte kalmas salanmtr.
143
GEC MADDE 4- 3008 sayl Kanununa gre kdem tazmina-
t hakkndan yararlanmayan iilerin bu haktan hangi tarihten itibaren
yararlanacaklar dzenlenmitir.
lk defa bu kanun kapsamna girenlerin kdem tazminatlarnn hangi
tarihten balayacann dzenlenmesi gerekli olduundan bugne ka-
dar izlenen ilke dikkate alnarak kanunun yrrle girdii tarihin esas
alnmas benimsenmitir.
GEC MADDE 5- 30 uncu maddeye gre zrl, eski hkml

ve 3713 sayl Terrle Mcadele Kanununun ek 1 inci maddesinin (B)
fkras uyarnca istihdam zorunlu olan terr madurlar ile ilgili olarak
Bakanlar Kurulunca belirleme yaplncaya kadar 1475 sayl Kanu-
nunun 25 inci maddesi ile 3713 sayl Kanunun ek 1 inci maddesinin
(B) fkrasnda yer alan oranlarn geerli olduu belirtilerek, uygulama-
da ortaya kabilecek sorunlarn giderilmesi salanmtr.
GEC MADDE 6- Kdem Tazminat Fonuna ilikin kanunun

yrrle girecei tarihe kadar iilerin kdemleri iin 1475 sayl
Kanununun 14 nc maddesi hkmlerine gre kdem tazminat hakla-
rnn sakl olduu belirtilmi, bu iilerin i szlemelerinin kdem taz-
minatna hak kazandracak ekilde sona erdiinde, sakl tutulan sreler
iin i szlemesinin sona erdii tarihteki son cretleri zerinden kdem
tazminatnn iverence denmesi ngrlmtr.
Kdem Tazminat Fonuna ilikin kanunun yrrle girdii tarihten
sonra ilk defa veya yeniden i szlemesi yaplarak ie alnan iiler
ile birinci fkraya gre iyerinde altrlanlarn yrrlk tarihinden
sonraki hizmet sreleri hakknda yallk, emeklilik, malullk, lm ve
toptan deme halleri ile adna en az 10 yl prim denen iinin istei
haline mahsus olmak zere denecek kdem tazminat iin bir Kdem
Tazminat Fonu kurulmas ngrlmtr.
MADDE 121- Yrrlk maddesidir.
MADDE 122- Yrtme maddesidir.

144
IV. 12.03.2003 TARHL TBMM SALIK, ALE, ALIMA VE
SOSYAL LER KOMSYONU RAPORU

Trkiye Byk Millet Meclisi
Salk, Aile, alma ve Sosyal
ler Komisyonu 12.03.2003
Esas No. : 1/534
Karar No. : 25

TRKYE BYK MLLET MECLS BAKANLIINA
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanarak Bakan-
lar Kurulunca, 7.3.2003 tarihinde Trkiye Byk Millet Meclisi
Bakanlna sunulan ve ayn gn Tali Komisyon olarak Adalet Ko-
misyonu ile Plan ve Bte Komisyonuna, Esas Komisyon olarak Ko-
misyonumuza havale edilen, Kanunu Tasars, Komisyonumuzun
10.3.2003, 11.3.2003, 12.3.2003 tarihlerinde yapt 7, 8 ve 9 uncu
Birleimlerinde, Hkmeti temsilen alma ve Sosyal Gvenlik Ba-
kan bakanlnda, Babakanlk, Adalet ve Maliye Bakanlklar, Hazi-
ne Mstearl ile Trk , Hak , DSK, Trkiye veren Sendikalar
Konfederasyonu ve Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii temsilcilerinin
katlmlaryla incelenip, grlmtr.
Tasar;
verenler ile bir i szlemesine dayanarak altrlan iilerin a-
lma artlar ve alma ortamna ilikin hak ve sorumluluklar dzen-
lenmektedir.
Bu anlamda ii-iveren ilikilerini dzenleyen temel yasa niteliin-
deki Kanununun yeniden dzenlenmesi amacyla sz konusu tasar
hazrlanmtr.
Tasarnn Komisyonumuzda grlmesi srasnda, Hkmeti tem-
silen Komisyon Toplantsna katlan alma ve Sosyal Gvenlik Baka-
n tarafndan tasar ile ilgili bilgi verilmitir.
Sayn Bakan ncelikle,
145
Komisyon gndemindeki Kanunu ile ilgili olarak, alma hayat-
mzn gemiini zetlemi ve bu alandaki geliim sreci iinde, tasar-
nn yeri ve getirdiklerinin daha net belli olacan belirtmilerdir.
Halen uygulanmakta olan 1971 ylnda kabul edilen 1475 Sayl
Kanununun Avrupa Birliine tam yelik srecinde Trk Mevzuatnda
henz bulunmayan, buna karlk Avrupa Birlii lkelerini kendiliin-
den balayan normlarn da Trk i hukukuna kazandrlmas gerektii
ve bu gerekliliin de bata i yasas olmak zere birok yasada, uyum
iinde deiiklik gerektirdiini,
Dnyann ve Trkiyenin ok hzl gelimeler iinde olduu ve pek
ok retim biimlerinin deimeye baladn,
Dier lkeler gibi lkemizin de bu deiimlere ayak uydurmasnn,
retim biimlerinde meydana gelen deiimlerin alma ilikilerinde
yaratt deiikliklere uyum salayacak yasal dzenlemeleri yapmann
uras iinde olduunu,
1475 sayl Kanununun karld tarihe kadar olan sre iinde
meydana gelen pek ok deiiklii getirmekle yeni almlara ynel-
mekle birlikte, zellikle yeni retim biimlerinin dnya gndeminde
olduu bu srete, sanayi devrimi sonras yaygn olan retim biimini
veri kabul ettiini,
Bugn bu yasann temel kavramlar bakmndan ihtiyalara cevap ve-
recek bir felsefesinin kalmadn,
Kreselleme olarak isimlendirilen olgunun ister, istemez gndemde
olduu ve teknolojinin mthi bir sratle deitiini ve retim biimle-
rinin yeni kavramlara ulatn, irketlerin retim ve karar merkezleri-
nin ulus telerine tandn,
retip depolama eklindeki ticari anlayn deitiini, iletmelerin
her ii kendilerinin yapma anlayndan uzaklatn hammadde temini
ve depolama faaliyetleri de dahil olmak zere farkl iletmeler tarafn-
dan yapla gelir olduunu,
Tm bunlarn da yepyeni bir anlay ieren i yasas ile mmkn
olacan,
Sz konusu tasar ile saylan ilkeler ile lkemizin bu konuda uzman
retim yeleri tarafndan, ii konfederasyonlar, veren Konfederas-
yonu ve alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl arasnda ILO ve AB
kriterleri ile lkemiz koullar dorultusunda varlan bir protokole da-
yanlarak hazrlandn,
Protokolun temel ilkelerinin, lkemiz koullar ile uluslararas
alanda kabul grm ve lkemizin kabul ettii szlemeleri de ieren
ve Avrupa Birlii srecinde uymamz gerektiren kurallarn ve ada
alma yaammzn hukuk kurallarna kazandrlmas amacyla hazr-
landn da belirterek,
Tasarnn grlerek yasalamas ile lkemizin ve alma yaa-
mmzn skntl olduu bu dneminde yeniden dzenlenmesinin ok
ciddi bir zorunluluk olduu ve tasarnn yasalamas ile alma yaa-
mmzn taraflarnn Dnya standartlarnda dengeli ve salkl bir yasa-
ya kavuturulacan belirtmilerdir.
Tasar hakknda komisyon yesi olan ve olmayan milletvekillerinin
de grlerini aklamalarnn ardndan tasarnn maddelerine geilme-
si kabul edilmitir.
Verilen yazl ve szl nerilerin kabul edilmesiyle Tasarnn;
4 nc maddesinin 1 inci fkrasnn J bendi ile 2 nci fkrasnn g
bendinin karlmas suretiyle,
7 nci maddesinin tasar metninden karlmas suretiyle,
8 inci maddesi 7 nci madde olmak zere ve yazl ibaresinin ek-
lenmesi suretiyle,
11 inci maddesi 10 uncu madde, 18 inci maddesi 17, 19 uncu madde-
si 18, 20 nci maddesi 19, 23 nc maddesi 22, 26 nc maddesi 25, 27 nci
maddesi 26, 30 uncu maddesi 29, olmak zere ve 40 nc maddesi, 59
uncu maddesi, 65 inci maddesi, 83 nc maddesi, 99 uncu maddesi,102
nci maddesi ile geici 5 inci maddesi, bu maddelerdeki atflarnn yeni-
den dzenlenmesi suretiyle,
31 inci maddesi 30 uncu madde olmak zere ve ancak, zrller
iin belirlenecek oran, toplam orann yarsndan az olamaz ibaresi ile,
Adalet Bakanl Ceza ve Tevkif Evleri Genel Mdrl, Trkiye
Sakatlar Konfederasyonu ibarelerinin eklenmesi suretiyle,
33 nc maddesi 32 nci madde olmak zere ve be yl ibaresinin
eklenmesi suretiyle,
147
34 nc maddesi 33 nc madde olmak zere ve yeniden dzenlen-
mesi suretiyle,
39 uncu maddesi Maliye Bakanl Temsilcisinin de eklenmesi su-
retiyle,
46nc maddesindeki iki gn ibaresinin gne karlmas ve atf
maddelerinin yeniden dzenlenmesi suretiyle,
52 nci maddesinin yeniden dzenlenmesi suretiyle,
53 nc maddesi yala ilgili hkmn yeniden dzenlenmesi suretiy-
le,
101 inci maddesindeki yz milyon ibaresi yediyzelli milyon
olmak zere ve atf maddesinin dzenlenmesi suretiyle,
55 inci maddesindeki iki ibaresinin olarak ve madde atfnn yeni-
den dzenlenmesi suretiyle,
79 uncu maddesindeki ynetmelik ibaresinin tzk olarak de-
itirilmesi suretiyle,
81 ve 82 nci maddelerinin yeniden dzenlenmesi suretiyle,
91 inci maddesine i mfettileri ibaresinin eklenmesi suretiyle,
95 inci maddesindeki alma ibaresinin karlmas suretiyle,
108, 114, 115 ve 116 nc maddeler olmak zere yeni maddelerin ek-
lenmesi suretiyle,
114 nc maddesi 118 inci madde olmak zere ve yeniden dzen-
lenmesi suretiyle,
Geici 6 nc maddesinin yeniden dzenlenmesi suretiyle,
Yeniden dzenlenmitir.
Tasarnn;
1, 2, 3, 5, 6, 35, 36, 37, 38, 41, 42, 43, 44, 45, 47, 48, 49, 50, 51, 54,
56, 57, 58, 60, 61, 62, 63, 64, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76,
77, 78, 80, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 92, 93, 94, 96, 97, 98, 103, 104,
105, 106, 107 nci maddeleri ve geici 1, 2, 3, 4 nc maddeleri aynen,
9 uncu maddesi 8, 10 uncu maddesi 9, 12 nci maddesi 11, 14 nc
maddesi 13, 15 inci maddesi 14, 16 nc maddesi 15, 17 nci maddesi 16,
21 inci maddesi 20 , 22 nci maddesi 21, 24 nc maddesi 23, 25 inci
148
maddesi 24, 28 inci maddesi 27, 29 uncu maddesi 28, 32 nci maddesi
31, 108 inci maddesi 109, 109 uncu maddesi 110, 110 uncu maddesi
111, 111 inci maddesi 112 ile yrrle ilikin 115 inci maddesi 119 ve
yrtmeye ilikin 116 nc maddesi 120 nci madde olmak zere aynen,
kabul edilmitir.
Raporumuz, Genel Kurulun onayna sunulmak zere saygyla arz
olunur.
149
150
V. 28.03.2003 TARHL TBMM SALIK, ALE, ALIMA VE
SOSYAL LER KOMSYONU RAPORU
Trkiye Byk Millet Meclisi

Salk, Aile, alma ve Sosyal
ler Komisyonu 28.03.2003
Esas No. : 1/534
Karar No. : 25

TRKYE BYK MLLET MECLS BAKANLIINA
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanarak Bakan-
lar Kurulunca, 7.3.2003 tarihinde Trkiye Byk Millet Meclisi
Bakanlna sunulan ve ayn gn Tali Komisyon olarak Adalet Ko-
misyonu ile Plan ve Bte Komisyonuna, Esas Komisyon olarak Ko-
misyonumuza havale edilen, Kanunu Tasars, Komisyonumuzun
10.3.2003, 11.3.2003, 12.3.2003 tarihlerinde yapt 7, 8 ve 9 uncu Bir-
leimlerinde, Hkmeti temsilen alma ve Sosyal Gvenlik Bakan
bakanlnda, grlerek kabul edilmi ve Genel Kurulun onayna
sunulmu ve Genel Kurulda 13 nc maddesine kadar olan maddeleri
grlerek kabul edilmitir.
Komisyonumuz Tasarnn Genel Kurulda grlmesi srasnda -
tzn metnin veya maddenin geri istenmesi balkl 88 inci mad-
desine dayanarak, 14 nc maddesinden balamak zere grlmeyen
dier maddelerinin komisyona geri verilmesini istemitir.
Komisyonumuzda bu defa 28.4.2003 tarihinde yapt 12 nci birle-
iminde Hkmeti temsilen alma ve Sosyal Gvenlik Bakan ba-
kanlnda, alma ve Sosyal Gvenlik, Adalet ve Maliye Bakanlklar
temsilcilerinin de katlmlaryla tasar bir kez daha incelenip, grl-
mtr.
Komisyon Bakanlna toplant srasnda verilen nergeler ile Tasa-
rnn 14 nc maddesinden balamak zere deiiklik ngrlen mad-
deleri zerinde grme alm ve bu nergelerin kabul edilmesi ile
tasarnn;
151
ar zerine alma balkl 14 nc maddesinin 1inci fkrasnn
daha anlalr olmas gerekesiyle yeniden dzenlenmesi suretiyle,
Fesih bildirimine itiraz ve usul balkl 20 nci maddesinin zel ha-
kemle ilgili hususlarn metne yeni bir fkra olmak zere eklenmesi su-
retiyle,
alma koullarnda deiiklik ve i szlemesinin feshi balkl 22
nci maddesinin birinci fkrasnda szleme deiikliklerinin taraflarn
rzasna baland gerekesiyle, ikinci fkrasnn metinden karlmas
suretiyle,
zrl, eski hkml ve terr maduru altrma zorunluluu ba-
lkl 30 uncu maddenin 6 nc fkrasna Adalet Bakanl ibaresinin ek-
lenmesi ve 10 uncu fkrasna iverenin ar derecede zrl istihdamn
tevik etmek amacyla alma gcn %80den fazla kaybeden zr-
ly altran iverene sigorta primi hisselerine kolaylk getirilmesini
salayan hkmn de eklenmesi suretiyle,
Asgari cret balkl 39 uncu maddesi ILO szlemelerinde eit sa-
yda l temsil ngrlmesi nedeniyle eitliin bozulmamas gereke-
siyle Maliye Bakanl Temsilcisi ibaresinin madde metninden ka-
rlmas suretiyle,
Fazla alma creti balkl 41 inci maddesine fazla alma sre-
sinin toplamnn bir ylda 270 saatten fazla olamayacana ilikin hk-
mn yeni bir fkra olarak suretiyle,
alma sresi balkl 63 nc maddesinin 41 inci maddeye fazla
almayla ilgili hkmn eklenmesi ile 3 nc fkraya gerek olmad
gerekesiyle madde metninden karlmas suretiyle,
Genel hkmlere aykrlk balkl 99 uncu maddesinin a fkras-
na 7 nci maddeye aykr davranan iveren veya iveren vekiline cezai
meyyidenin uygulanmasn salayacak hkmn eklenmesi ve ayn e-
kilde b fkrasnn sonuna da 14 nc maddeye aykr davranan ive-
ren veya iveren vekiline cezai meyyidenin uygulanmasn salayacak
hkmn eklenmesi suretiyle,
cret ile ilgili hkmlere aykrlk balkl 102 nci maddesine 41
inci madde hkmlerine aykr davranan iveren ve iveren vekiline de
idari para cezasnn hkmedilmesine ilikin hkmn c fkras olmak
zere eklenmesi suretiyle,
152
in dzenlenmesine ilikin hkmlere aykrlk balkl 104 nc
maddesine, 64 ve 65 inci madde hkmlerine aykr davranan iveren
ve iveren vekiline de idari para cezasnn hkmedilmesine ilikin hk-
mn 2 nci fkra olmak zere eklenmesi ve bir milyar ibaresinin be-
yz milyon olmak zere yeniden dzenlenmesi suretiyle,
l danma balyla 114 nc madde olmak zere alma ha-
yatna ilikin dzenlemelerde ve endstriyel ilikilerde sosyal taraflarn
grlerinin alnmasna ve almalarn her safhasnda ortak diyalog
ve ibirliinin salanmas ve ILO normlarna uygunluun salanmas
amacyla l danma adnda danma kurulunun kurulmasn ng-
ren hkmn metne eklenmesi ve dier maddelerin bu dorultuda tesel-
sl ettirilmesi suretiyle,
115 inci maddesi 116 nc madde olmak zere, 116 nc maddesi 117
nci madde olmak zere 1475 sayl Kanununun atf yaplan maddele-
rinin yrrlkten kaldrlmas nedeniyle maddelerdeki atflarn yeniden
dzenlenmesi suretiyle kabul edilmitir.
Tasarnn para cezalarna ilikin baz maddelerindeki idari para ce-
zalarnn daha makul seviyeye indirilmesi amacyla baz miktarlar ye-
niden dzenlenmitir.
Bu anlamda;
yerini bildirme ykmllne aykrlk balkl 98 nci maddesin-
de yer alan yz milyon ibaresi elli milyon,
Toplu ii karma ile ilgili hkmlere aykrlk balkl 100 nc
maddesindeki yz milyon ibaresi ikiyz milyon,
cret ile ilgili hkmlere aykrlk balkl 102 nci maddesinin a
bendindeki ikiyz milyon ibaresi yz milyon, b bendindeki be-
yz milyon ibaresi ikiyz milyon,
Yllk cretli izin hkmlerine aykrlk balkl 103 nc maddesin-
deki yzelli milyon ibaresi yz milyon,
sal ve gvenlii ile ilgili hkmlere aykrlk balkl 105 inci
maddesindeki ikinci, nc ve son fkralarndaki bir milyar ibarele-
rinin beyz milyon, drdnc fkrasndaki beyz milyon ibaresi-
nin yz milyon,
hayatnn denetim ve teftii ile ilgili hkmlere aykrlk balkl
153
107nci maddesindeki be milyar ibaresinin bir milyar olmak zere
yeniden dzenlenmeleri suretiyle kabul edilmitir.
Madde ilavesi sonucu tasarnn;
115 nci maddesi 116nc madde, 116 nc maddesi 117 nci madde, y-
netmelikler balkl 117nci maddesi 118 inci madde, yrrlkten kal-
drlan hkmler balkl 118 inci maddesi 119uncu madde, yrrle
ilikin 119 uncu maddesi 120 ve yrtmeye ilikin 120inci maddesi
121 inci madde olmak zere aynen kabul edilmitir.
Ayrca tasarnn zerinde nerge verilmeyen dier maddeleri komis-
yonumuzdan geen ilk ekliyle aynen kabul edilmitir.
Komisyonumuzda tasarnn TBMM Genel Kurulunda temel yasa
olarak grlmesinin TBMM Danma Kuruluna nerilmesi konusu
da kabul edilmitir.
Raporumuz, Genel Kurulun onayna sunulmak zere saygyla arz
olunur.
154
VI. ANAYASA MAHKEMES KARARI (R.G. 24.11.2007, S. 26710)
Anayasa Mahkemesi Bakanlndan:

Esas Says : 2003/66
Karar Says : 2005/72
Karar Gn : 19.10.2005
PTAL DAVASINI AAN: TBMM Anamuhalefet (Cumhuriyet

Halk) Partisi Grubu adna Grup Bakanvekilleri Ouz OYAN ve Mus-
tafa ZYREK
PTAL DAVASININ KONUSU: 22.5.2003 gnl, 4857 sayl

Kanununun;
A- a) 7. maddesinin,
b) 14. maddesinin,
c) 18. maddesinin birinci fkrasnn,
d) 20. maddesinin birinci fkrasnn son tmcesi ile drdnc
fkrasnn,
e) 21. maddesinin birinci fkrasnn son tmcesi ile altnc fkra-
snn,
f) 41. maddesinin birinci fkrasnn son tmcesi ile nc fk-
rasnn,
g) 63. maddesinin ikinci fkrasnn,
h) 111. maddesinin,
Anayasann Balang Blm ile 2., 5., 6., 7., 10., 11., 13., 18.,
36., 37., 48., 49., 50., 51., 53., 54., 55., 56., 60. ve 124. maddelerine
aykrl savyla iptali ve
B- a) 18. maddesinin birinci fkrasnn,
b) 21. maddesinin birinci fkrasnn son tmcesi ile altnc fk-
rasnn,
Yrrlnn durdurulmasna karar verilmesi istemidir.
155
I. PTAL VE YRRLN DURDURULMASI
STEMLERNN GEREKES
ptal ve yrrln durdurulmas istemini ieren 11.7.2003 gnl

dava dilekesinde zetle:
7. maddeyle ilgili olarak;

Geici i ilikisinin, iiyi bir meta haline getirerek onun insan olma
onurunu inciten bir dzenleme olduu, iileri iverenlere kar koru-
mad, iilerin alma ve szleme hrriyetini kstlad, rgtlenme
ve grev hakkndan yararlanmalarn engellemeye msait olduu, iinin
iznine dayal olarak gerekletirilse bile emek ticaretine yol at, k-
tniyetli iverenlerin iileri cezalandrmalarna imkan verdii, her ne
kadar iinin yazl rzasn almak bir koul ise de, lkemizdeki i bul-
ma zorluklar gz nne alndnda bu rzay vermemenin neredeyse
olanaksz hale geldii, Anayasann 48. maddesindeki irade zgrl-
n ortadan kaldrc etki yapabilecei, Anayasann 48. maddesindeki
herkes diledii alanda alma ve szleme hrriyetine sahiptir hk-
mne de aykr olduu ve bu maddedeki alma ve szleme zgrl-
n, Anayasann 13. maddesinde yer alan ilkelerle badamayacak
bir biimde, demokratik toplum dzeninin gereklerine aykr olarak ve
amac aan llerde snrlandrd, iinin srekli olarak yer dei-
tirmesine imkan hazrlad iin sendika kurma hakkn olumsuz et-
kileyeceinden Anayasann 51. maddesine de aykr olduu, geici i
ilikisi uygulamasnn yaygnlamasnn i piyasasnda rekabete daya-
l bir anlayn egemen olmasna da araclk edecei, emein alma
koullarnn ve yaam standartlarnn en tabanda eitlenmesi sonucunu
douraca ve toplu i szlemelerinde iinin pazarlk gcn olum-
suz etkileyeceinden Anayasann 53. maddesine ve adaletli cret ilke-
sinin gereklemesine olanak brakmayaca iin Anayasann 55. mad-
desine aykr olduu, 4857 sayl Yasann 99. maddesine gre, grev ve
lokavt srasnda geici i ilikisi ile ii altrlmas halinde, iveren
iin ngrlen yaptrmn sadece 50.000.000.- TL. para cezas olduu,
2822 sayl Yasann 39. madde hkm sakl tutulmu olsa da, 4857
sayl Yasann grev srasnda geici ii altrlmas halinde ngr-
156
d yaptrmn caydrclk salamayacak kadar dk tutulmasnn,
iverenin grev srasnda geici ii altrmak suretiyle grev hakknn
kullanlmasn etkisizletirebilmesine imkan hazrlad, bu nedenlerle
Anayasann 54. maddesine de aykr olduu, Anayasann 51., 53., 54.
ve 55. maddelerindeki haklar Anayasann 13. maddesindeki ilkelere
aykr biimde snrlandrd, ayrca Anayasann 2., 5. ve 11. madde-
lerine de aykr olduu,

Kuraln, ar zerine alanlar iin ngrlen asgari alma sre-
lerinin karl olarak denecek olan toplam cretin, ii iin adil ve
yeterli olmaktan uzak olduu, uygulamada en alt snr olarak belirlenen
sre ve cretlerin yaygnlamas kanlmaz olacandan bu alma
biiminin, gnlk ve aylk asgari cretin de altnda cret alanlar kitle-
sine neden olaca, bunun da Anayasann 55. maddesindeki Devlet
alanlarn yaptklar ie uygun adaletli bir cret elde etmeleri iin
gerekli tedbirleri alr ilkesine aykr olduu, alanlarn yaptklar ie
uygun adaletli bir cret elde etmelerini salayan dzenleme olmamas
nedeniyle Anayasann 5. maddesine de aykr olduu, emeklilik iin
birlikte aranan, prim deme gn says, kdem ve ya koullarndan
prim deme gn saysn tutturabilmenin fiilen imkansz olmas nede-
niyle Anayasann 60. maddesine de aykr olduu, Anayasann 56.
maddesinde ngrlen, salk konusundaki sosyal yardm ve sigorta-
lardan yararlanabilmenin de neredeyse olanaksz olduu, Anayasann
56. ve 60. maddelerdeki haklar snrlandrma nedenleri ve snrlandr-
ma ls bakmndan Anayasann 13. maddesine aykr olduu, i-
ilerin rgtlenme ve sendikal alma yapma haklarndan yeterince
yararlanmalarna imkan tanmad iin de Anayasann 51. maddesine
ve 13. maddesine aykr olduu, alanlar yeterince korumad ve
Anayasann stnl ve balaycll ilkeleri ile badamad iin
de Anayasann 2 ve 11. maddelerine aykr olduu,
18. maddenin birinci fkrasyla ilgili olarak;

Kuraln, 30 iiden az ii altrlan iyerlerinde alanlar, i g-
vencesi kapsamna almayp haksz feshe kar korumad, anayasal bir
157
hak olan i gvencesinin iyerlerini deil, iileri ilgilendiren nitelikte
olduu, iyerleri asndan gzetilen eitliin, iilerin haklarnda i-
yerlerinde altrlan ii saysna gre bir ayrm yaplmas halinde
eitsizlik douraca, isizliin byk boyutlara ulat gnmzde
i gvencesinin eitlik temelinde yaygn olarak uygulanmamasnn a-
lma ilikilerinin btnn etkileyecei ve alma barn bozaca,
Devletimizin taraf olduu 158 sayl ILO Szlemesindeki i gven-
cesi hkmlerine uygun olmad, ii olmak niteliini tayan ve bu
adan durumlar ayn olan kimselerin bir ksmnn altklar iyer-
lerindeki ii says gibi bir d durum lt alnarak i gvencesi ko-
ulunun belirlenmesinin Anayasann 10. maddesindeki kanun nnde
eitlik ilkesine aykr olduu, Anayasann 49. maddesindeki alma
hakknn, iinin iine geerli bir neden olmadan son verilememesi
hakkn da ierdii, 30dan az ii altrlan iyerlerindeki iilerin
i gvencesinden mahrum braklmasnn alma hakkn snrlandrd-
iin Anayasann 49. ve 13. maddelerine aykr olduu, sosyal ada-
letin ve toplumsal dengenin salanmasn imkansz hale getirdii iin
Anayasann 2. ve 5. maddelerine aykr olduu,
20. maddenin birinci fkrasnn son tmcesi ile drdnc fkrasyla

ilgili olarak;
20. maddenin birinci fkrasnn son tmcesinin, ngrlen tahkimle
ekonomik bakmdan daha zayf durumda bulunan iiyi doal yargc
olan i mahkemesinden yoksun brakt, toplu i szlemesinde uyu-
mazln hakeme gtrlecei yolunda bir hkmn yer almas halinde,
i szlemesi feshedilen ii ve iveren arasndaki feshin hakl sebebe
dayanp dayanmadna ilikin anlamazln zm iin zel hakeme
gidilmesini zorunlu hale getirdii, bunun hak arama zgrl ve kanu-
ni hakim gvencesiyle badamad, hak arama zgrlnn snrlan-
drlmasnn demokratik toplum dzeninin gerekleri ve lllk ilkesi
bakmndan uygun olmad, bu nedenlerle Anayasann 2., 5., 13., 36.
ve 37. maddelerine aykr olduu, Anayasaya aykrlk gerekelerinin
tmnn zel hakemin oluum ve alma esaslarnn dzenlendii 20.
maddenin drdnc fkras iin de geerli olduu,
158
21. maddenin birinci fkrasnn son tmcesi ile altnc fkrasyla ilgili
olarak;
Dava dilekesinde, 21. maddenin birinci fkrasnn son tmcesinin,
geerli fesih sebebi gsterilmediine ya da gsterilen sebebin geersiz
olduuna karar verilen iverenin, iiyi ie balatma ykmllnden
4 ila 8 aylk cret tutarnda tazminat demek suretiyle kurtulma olana
verdii, byle bir olanan 18. maddesinde getirilen ve 21. maddenin
birinci fkrasnn birinci tmcesindeki i gvencesini etkisiz hale getir-
dii ve Anayasann 49. maddesindeki alma hakkna aykr olduu,
tazminat snr belirlenmi olmasyla i szlemesi veya toplu i szle-
mesi ile aksine szleme imkann ortadan kaldrdndan Anayasann
48. ve 53. maddelerindeki szleme hak ve zgrlklerini snrlandr-
d, alma hakkn, szleme hak ve zgrlklerini demokratik top-
lum dzeninin gereklerine, lszce ve ilgili maddedeki snrlama
nedenlerine uymadan snrlandrd iin Anayasann 13. maddesine
de aykr olduu, gszlerin gller tarafndan ezilmesine ve ada-
letsiz uygulamalarn ortaya kmasna yol aacandan Anayasann 2.
ve 5. maddelerine de aykr olduu; 21. maddenin altnc fkrasnn ise
szlemeyle birinci, ikinci ve nc fkralarda yer alan hususlarn de-
itirilmesine olanak brakmadndan toplu i szlemesi ve szleme
zgrlklerine ilikin Anayasann 53. ve 48. maddelerine, anlan hak
ve zgrlkleri snrlandrd iin Anayasann 13. maddesine ve bu
nedenlerle Anayasann 2. ve 11. maddelerine de aykr olduu,
41. maddenin birinci fkrasnn son tmcesi ve nc fkrasyla il-

gili olarak;
41. maddenin birinci fkrasnn son tmcesinin, angarya niteliinde
bir almay tanmlad, denkletirme kapsamnda kalan haftalk 45
saatlik sreyi aan almalar iin fazla mesai creti denmemesinin,
Anayasann zorla altrma yasan dzenleyen 18. maddesine ay-
kr olduu, gnde 11 saatlik bir alma temposunun Anayasann 50.
maddesiyle gvence altna alnan dinlenme hakkna aykr olduu; 41.
maddenin nc fkrasnn ise fazla almann niteliinde bir deiik-
lik olmamasna ramen crette farkllama yaparak, adeta szlemelerle
belirlenecek haftalk alma sresinin 45 saatin altnda olmamasn da-
159
yatt, toplu pazarlk sistemine de dolayl bir mdahale anlam tad,
bunun da szleme yapma zgrl asndan Anayasann 48. ve 53.
maddelerine aykr olduu, iptali istenilen kurallarn, dinlenme ve toplu i
szlemesi haklarn demokratik toplum dzeninin gereklerine aykr ve
lsz biimde snrlayc nitelik tadndan Anayasann 13. madde-
sine aykr olduu, gszleri gller karsnda korumayaca, sosyal
adaleti ve dengeli bir gelir dalmn ve sosyal devlet ilkesini salamaya-
ca, bu nedenlerle Anayasann 2., 5. ve 11. maddelerine aykr olduu,
63. maddenin ikinci fkrasyla ilgili olarak;

Kuraln, gnde 11 saatlik bir alma biimine olanak vererek din-
lenme hakkn zedelediinden Anayasann 50. maddesine, dinlenme
hakkn demokratik toplum dzeninin gereklerine aykr biimde ve l-
szce snrlandrd iin Anayasann 13. maddesine aykr olduu,
iilik maliyetlerini ksarak rekabet stnl salama abasnn sosyal
devlet ilkesini zedeledii ve gsz durumdaki iiyi ezdii, bu neden-
lerle Anayasann 2., 5. ve 11. maddelerine de aykr olduu,

111. maddenin, bir kanunun uygulama alanna nelerin gireceini gs-
termenin kanunla yaplmas gerektii, yrtmenin bir alan asl olarak
dzenleme yetkisinin olmad, sanayi, ticaret, tarm ve orman ileri ile
bu ilere ilikin kuralda belirtilen hususlar ynetmelie brakmasnn
Anayasann 6. maddesine aykr olarak yasama yetkisinin yrtme-
ye devri anlam tad ayrca Anayasann 7. ve 124. maddelerine ve
Anayasann Balang Blmndeki kuvvetler ayrlna aykr oldu-
u, kanunun tamas gereken sreklilik ve belirlilik unsurlarna aykr
durumlarn ortaya kmasna yol at iin Anayasann 2. maddesin-
deki hukuk devleti ilkesine, Anayasann stnl ve balaycl il-
kelerine uymad iin de Anayasann 11. maddesine aykr olduu,
ileri srlm ve iptallerine karar verilmesi istenilmitir.
18. maddenin birinci fkras ve 21. maddesinin birinci fkrasnn son
tmcesi ile altnc fkrasnn yrrlnn durdurulmasyla ilgili olarak
ise zetle:
160
szlemesinin feshinin ancak hakl nedene dayal olarak yapla-
bilmesi ilkesinin, alma hakknn bugn ada demokratik toplum-
larn zerinde anlat bir paras olduu, 18. maddenin birinci fkra-
snda bu ilkeden, en az 30 iinin alt iyerlerinde alan iilerin
yararlanmasna olanak tannd halde, 30dan az iinin altrld
iyerlerindeki iilerin bu olanaktan yoksun brakld, bu nedenlerle
kuraln, Anayasann 2., 5., 10., 11., 13. ve 49. maddelerine aykr ol-
duu, bu kuraln uygulanmasnn pek ok iinin i szlemesinin hakl
bir nedene dayanlmadan feshedilmesine yol aabilecei, Trkiyedeki
iilerin neredeyse yarsnn 30dan az ii altrlan iyerlerinde a-
lyor olmasnn, bu tehlike ile babaa braklan ii saysn ortaya
koyduu;
4857 sayl Yasann 21. maddesinin birinci fkrasnn son cmle-
sinde ve altnc fkrasnda yer alan hkmlerin, i szlemesinin ancak
hakl nedene dayal olarak feshedilebilecei konusundaki i gvencesi-
nin etkisiz kalmasna neden olduu ve Anayasann 2., 5., 11., 13., 48.,
49. ve 53. maddelerine aykr olduu, bu hkmlerin uygulanmasnn,
haksz nedene dayal fesihlerin saysnn artmasna yol aaca, yetersiz
dzeydeki bir tazminat demeyi gze alan ivereni, fesih nedeninin
haksz olduu belirlenmi iileri de, talepleri olsa bile tekrar ie al-
mamaya yneltecei ve iilerin szleme ile i gvencesini daha etkin
koullara balamasn engelleyecei,
ileri srlerek sz konusu kurallarn yrrlnn durdurulmas is-
tenilmitir.
II. YASA KURALLARI
A. ptali stenilen Yasa Kurallar

4857 sayl Yasann iptali istenilen blmlerini de ieren 7., 14., 18.,
20., 21., 41., 63. ve 111. maddeleri yledir :
1- MADDE 7.- veren, devir srasnda yazl rzasn almak su-

retiyle bir iiyi; holding bnyesi iinde veya ayn irketler toplu-
luuna bal baka bir iyerinde veya yapmakta olduu ie benzer
161
ilerde altrlmas kouluyla baka bir iverene i grme edimini
yerine getirmek zere geici olarak devrettiinde geici i ilikisi
gereklemi olur. Bu halde i szlemesi devam etmekle beraber,
ii bu szlemeye gre stlendii iin grlmesini, i szlemesine
geici i ilikisi kurulan iverene kar yerine getirmekle ykml
olur. Geici i ilikisi kurulan iveren iiye talimat verme hakkna
sahip olup, iiye salk ve gvenlik risklerine kar gerekli eitimi
vermekle ykmldr.
Geici i ilikisi alt ay gememek zere yazl olarak yaplr,
gerektiinde en fazla iki defa yenilenebilir.
verenin, creti deme ykmll devam eder. Geici i ili-
kisi kurulan iveren, iinin kendisinde alt srede denmeyen
cretinden, iiyi gzetme borcundan ve sosyal sigorta primlerin-
den iveren ile birlikte sorumludur.
i, iyerine ve ie ilikin olup kusuru ile sebep olduu zarardan
geici i ilikisi kurulan iverene kar sorumludur. inin geici
szlemesinden aksi anlalmyorsa, iinin dier hak ve ykml-
lklerine ilikin bu Kanundaki dzenlemeler geici i ilikisi kuru-
lan iverenle olan ilikisine de uygulanr.
iyi geici olarak devralan iveren grev ve lokavt aamasna
gelen bir toplu i uyumazlnn taraf ise, ii grev ve lokavtn uy-
gulanmas srasnda altrlamaz. Ancak, 2822 sayl Toplu Sz-
lemesi, Grev ve Lokavt Kanununun 39 uncu maddesi hkmleri
sakldr. veren, iisini grev ve lokavt sresince kendi iyerinde
altrmak zorundadr.
Toplu ii karmaya gidilen iyerlerinde karma tarihinden iti-
baren alt ay iinde toplu ii karmann konusu olan ilerde geici
i ilikisi gereklemez.
2- MADDE 14.- Yazl szleme ile iinin yapmay stlendii

ile ilgili olarak kendisine ihtiya duyulmas halinde i grme edi-
minin yerine getirileceinin kararlatrld i ilikisi, ar zeri-
ne almaya dayal ksm sreli bir i szlemesidir.
162
Hafta, ay veya yl gibi bir zaman dilimi iinde iinin ne kadar
sreyle alacan taraflar belirlemedikleri takdirde, haftalk a-
lma sresi yirmi saat kararlatrlm saylr. ar zerine al-
trlmak iin belirlenen srede ii altrlsn veya altrlmasn
crete hak kazanr.
iden i grme borcunu yerine getirmesini ar yoluyla talep
hakkna sahip olan iveren, bu ary, aksi kararlatrlmadka,
iinin alaca zamandan en az drt gn nce yapmak zorunda-
dr. Sreye uygun ar zerine ii i grme edimini yerine getir-
mekle ykmldr. Szlemede gnlk alma sresi kararlat-
rlmam ise, iveren her arda iiyi gnde en az drt saat st
ste altrmak zorundadr.
3- MADDE 18.- Otuz veya daha fazla ii altran iyerlerinde

en az alt aylk kdemi olan iinin belirsiz sreli i szlemesini fes-
heden iveren, iinin yeterliliinden veya davranlarndan ya da
iletmenin, iyerinin veya iin gereklerinden kaynaklanan geerli
bir sebebe dayanmak zorundadr.
Alt aylk kdem hesabnda bu Kanunun 66 nc maddesindeki sreler
dikkate alnr.
zellikle aadaki hususlar fesih iin geerli bir sebep oluturmaz:
a) Sendika yelii veya alma saatleri dnda veya iverenin rzas
ile alma saatleri iinde sendikal faaliyetlere katlmak.
b) yeri sendika temsilcilii yapmak.
c) Mevzuattan veya szlemeden doan haklarn takip iin iveren
aleyhine idari veya adli makamlara bavurmak veya bu hususta bala-
tlm srece katlmak.
d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile ykmllkleri, hamilelik, do-
um, din, siyasi gr ve benzeri nedenler.
e) 74 nc maddede ngrlen ve kadn iilerin altrlmasnn
yasak olduu srelerde ie gelmemek.
f) Hastalk veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaral ben-
dinin (b) alt bendinde ngrlen bekleme sresinde ie geici devam-
szlk.
163
inin alt aylk kdemi, ayn iverenin bir veya deiik iyerlerinde
geen sreler birletirilerek hesap edilir. verenin ayn ikolunda bir-
den fazla iyerinin bulunmas halinde, iyerinde alan ii says, bu
iyerlerinde alan toplam ii saysna gre belirlenir.
letmenin btnn sevk ve idare eden iveren vekili ve yardmc-
lar ile iyerinin btnn sevk ve idare eden ve iiyi ie alma ve iten
karma yetkisi bulunan iveren vekilleri hakknda bu madde, 19 ve 21
inci maddeler ile 25 inci maddenin son fkras uygulanmaz.
4- MADDE 20.- szlemesi feshedilen ii, fesih bildiriminde

sebep gsterilmedii veya gsterilen sebebin geerli bir sebep olmad-
iddias ile fesih bildiriminin teblii tarihinden itibaren bir ay iinde
i mahkemesinde dava aabilir. Toplu i szlemesinde hkm varsa
veya taraflar anlarlarsa uyumazlk ayn srede zel hakeme g-
trlr.
Feshin geerli bir sebebe dayandn ispat ykmll iverene
aittir. i, feshin baka bir sebebe dayandn iddia ettii takdirde, bu
iddiasn ispatla ykmldr.
Dava seri muhakeme usulne gre iki ay iinde sonulandrlr.
Mahkemece verilen kararn temyizi halinde, Yargtay bir ay iinde ke-
sin olarak karar verir.
zel hakemin oluumu, alma esas ve usulleri karlacak bir
ynetmelikle belirlenir.
5- MADDE 21.- verence geerli sebep gsterilmedii veya gste-

rilen sebebin geerli olmad mahkemece veya zel hakem tarafndan
tespit edilerek feshin geersizliine karar verildiinde, iveren, iiyi
bir ay iinde ie balatmak zorundadr. iyi bavurusu zerine ive-
ren bir ay iinde ie balatmaz ise, iiye en az drt aylk ve en ok
sekiz aylk creti tutarnda tazminat demekle ykml olur.
Mahkeme veya zel hakem feshin geersizliine karar verdiinde, i-
inin ie balatlmamas halinde denecek tazminat miktarn da belirler.
Kararn kesinlemesine kadar altrlmad sre iin iiye en ok
drt aya kadar domu bulunan cret ve dier haklar denir.
164
i ie balatlrsa, pein olarak denen bildirim sresine ait cret ile
kdem tazminat, yukardaki fkra hkmlerine gre yaplacak deme-
den mahsup edilir. e balatlmayan iiye bildirim sresi verilmemi
veya bildirim sresine ait cret pein denmemise, bu srelere ait c-
ret tutar ayrca denir.
i kesinleen mahkeme veya zel hakem kararnn tebliinden iti-
baren on ign iinde ie balamak iin iverene bavuruda bulun-
mak zorundadr. i bu sre iinde bavuruda bulunmaz ise, iverence
yaplm olan fesih geerli bir fesih saylr ve iveren sadece bunun
hukuk sonular ile sorumlu olur.
Bu maddenin birinci, ikinci ve nc fkra hkmleri szle-
meler ile hibir suretle deitirilemez; aksi ynde szleme hkm-
leri geersizdir.
6- MADDE 41.- lkenin genel yararlar yahut iin nitelii veya

retimin artrlmas gibi nedenlerle fazla alma yaplabilir. Fazla a-
lma, Kanunda yazl koullar erevesinde, haftalk krkbe saati aan
almalardr. 63 nc madde hkmne gre denkletirme esasnn
uyguland hallerde, iinin haftalk ortalama alma sresi, nor-
mal haftalk i sresini amamak koulu ile, baz haftalarda toplam
krkbe saati asa dahi bu almalar fazla alma saylmaz.
Her bir saat fazla alma iin verilecek cret normal alma cretinin
saat bana den miktarnn yzde elli ykseltilmesi suretiyle denir.
Haftalk alma sresinin szlemelerle krkbe saatin altnda
belirlendii durumlarda yukarda belirtilen esaslar dahilinde uy-
gulanan ortalama haftalk alma sresini aan ve krkbe saate
kadar yaplan almalar fazla srelerle almalardr. Fazla sre-
lerle almalarda, her bir saat fazla alma iin verilecek cret
normal alma cretinin saat bana den miktarnn yzde yir-
mibe ykseltilmesiyle denir.
Fazla alma veya fazla srelerle alma yapan ii isterse, bu a-
lmalar karl zaml cret yerine, fazla alt her saat karlnda
bir saat otuz dakikay, fazla srelerle alt her saat karlnda bir
saat onbe dakikay serbest zaman olarak kullanabilir.
165
i hak ettii serbest zaman alt ay zarfnda, alma sreleri iinde
ve cretinde bir kesinti olmadan kullanr.
63 nc maddenin son fkrasnda yazl salk nedenlerine dayanan
ksa veya snrl sreli ilerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece al-
masnda fazla alma yaplamaz.
Fazla saatlerle almak iin iinin onaynn alnmas gerekir.
Fazla alma sresinin toplam bir ylda ikiyzyetmi saatten fazla
olamaz.
Fazla alma ve fazla srelerle almalarn ne ekilde uygulanaca
karlacak ynetmelikte gsterilir.
7- MADDE 63.- Genel bakmdan alma sresi haftada en ok

krkbe saattir. Aksi kararlatrlmamsa bu sre, iyerlerinde haftann
allan gnlerine eit lde blnerek uygulanr.
Taraflarn anlamas ile haftalk normal alma sresi, iyerle-
rinde haftann allan gnlerine, gnde onbir saati amamak ko-
ulu ile farkl ekilde datlabilir. Bu halde, iki aylk sre iinde
iinin haftalk ortalama alma sresi, normal haftalk alma
sresini aamaz. Denkletirme sresi toplu i szlemeleri ile drt
aya kadar artrlabilir.
alma srelerinin yukardaki esaslar erevesinde uygulama ekil-
leri, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir
Salk kurallar bakmndan gnde ancak yedibuuk saat ve daha
az allmas gereken iler, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl ile
Salk Bakanl tarafndan mtereken hazrlanacak bir ynetmelikle
dzenlenir.
8- MADDE 111.- Bir iin bu Kanunun uygulanmas bakmndan

sanayi, ticaret, tarm ve orman ilerinden saylp saylamayacan
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl bir ynetmelikle belirler.
Tarm ve ormandan saylan ilerde alanlarn, alma koulla-
rna ilikin hkmleri, hizmet akdi, cret, iin dzenlenmesi ile il-
166
gili hususlar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca karlacak
B. Dayanlan Anayasa Kurallar

Dava dilekesinde Anayasann Balang Blm ile 2., 5., 6., 7.,
10., 11., 13., 18., 36., 37., 48., 49., 50., 51., 53., 54., 55., 56., 60. ve 124.
maddelerine dayanlmtr.
III. LK NCELEME
Anayasa Mahkemesi tznn 8. maddesi uyarnca, Mustafa

BUMN, Haim KILI, Samia AKBULUT, Yaln ACARGN, Sacit
ADALI, Ali HNER, Fulya KANTARCIOLU, Erturul ERSOY, T-
lay TUCU, Ahmet AKYALIN ve Mehmet ERTENin katlmlaryla
17.7.2003 gnnde yaplan ilk inceleme toplantsnda, dosyada eksiklik
bulunmadndan iin esasnn incelenmesine, yrrl durdurma is-
teminin bu konudaki raporun hazrlanmasndan sonra karara balanma-
sna oybirliiyle karar verilmitir.
IV. YRRLN DURDURULMASI STEMNN

NCELEMES
Anayasa Mahkemesi tznn 8. maddesi gereince Mustafa

BUMN, Haim KILI, Samia AKBULUT, Sacit ADALI, Ali H-
NER, Fulya KANTARCIOLU, Erturul ERSOY, Tlay TUCU, Ah-
met AKYALIN, Mehmet ERTEN ve Fazl SALAMn katlmalaryla
15.10.2003 gn yaplan yrrln durdurulmas istemini inceleme
toplantsnda, 22.5.2003 gnl, 4857 sayl Kanununun 18. madde-
sinin birinci fkrasnn ve 21. maddesinin birinci fkrasnn son tmcesi
ile altnc fkrasnn yrrlklerinin durdurulmas isteminin reddine oy-
birliiyle karar verilmitir.
167
V. ESASIN NCELENMES
Dava dilekesi ve ekleri, iin esasna ilikin rapor, iptali istenilen

Yasa kurallar, dayanlan Anayasa kurallar ve bunlarn gerekeleri ile
dier yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gerei grlp
dnld:
A- 7. Maddenin ncelenmesi
Dava dilekesinde 7. maddenin, iileri iverenlere kar korumad,
iilerin alma ve szleme hrriyetini kstlad, rgtlenme ve grev
hakkndan yararlanmalarn engellemeye msait olduu, iinin iznine
dayal olarak gerekletirilse bile emek ticaretine yol at, szleme
hrriyetinin dayana olan irade zgrln ortadan kaldrc etki ya-
pabilecei, sendika kurma hakkn olumsuz etkileyecei, i piyasasn-
da rekabete dayal bir anlayn egemen olmasna da araclk edecei,
emein alma koullarnn ve yaam standartlarnn tabanda eitlen-
mesi sonucunu douraca ve bunun da toplu i szlemelerinde iinin
pazarlk gcn olumsuz etkileyecei, bu nedenlerle Anayasann 2.,
5., 11., 13., 48., 49., 51., 53., 54. ve 55. maddelerine aykr olduu ileri
srlmtr.
7. maddede, geici i ilikisi kurala balanmtr. Geici i iliki-
sinin kurulabilmesi iin iverenin, devir srasnda iinin rzasn almas
zorunlu kouldur. Eer bu rza yoksa geici i ilikisi kurulmu sayl-
maz. inin bu konudaki rzasnn yazl olmas da gereklidir.
Devir konusu snrldr. veren, iiyi, holding bnyesi iinde veya
ayn irketler topluluuna bal baka bir iyerinde veya iinin yap-
makta olduu ie benzer ilerde altrlmas kouluyla baka bir ive-
rene i grme edimini yerine getirmek zere geici olarak devredebilir;
sz konusu devirle geici i ilikisi gereklemi olur.
Geici i ilikisi alt ay gememek zere yazl olarak yaplr, gerek-
tiinde en fazla iki defa yenilenebilir.
Toplu ii karmaya gidilen iyerlerinde karma tarihinden itibaren
alt ay iinde toplu ii karmann konusu olan ilerde geici i ilikisi
gereklemez. i, sendikal haklar ve toplu szleme ve grev haklar
168
asndan asl i szlemesiyle bal olduu iyerinin iisi saylmaya
devam eder.
eitli hukuk sistemleri incelendiinde, dn i ilikisi olarak da
adlandrlan geici i ilikisinin hemen her lkede mevcut olduu grl-
mektedir. Bu ilikinin dzenlenmesinde karlatrmal hukukta farkl-
lklar grlebilmektedir. Ancak, bu uygulamann olduu btn lkeler-
deki ortak grn, dn ii istihdam edilmesinin gerek ulusal gerek
uluslararas dzeyde firmalarn rekabet gcn artrd gereidir.
Anayasann 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti, eylem ve i-
lemleri hukuka uygun, insan haklarna saygl, bu hak ve zgrlkleri
koruyup glendiren, her alanda adil bir hukuk dzeni kurup bunu ge-
litirerek srdren, Anayasaya aykr durum ve tutumlardan kanan,
hukukun stn kurallaryla kendini bal sayan, yarg denetimine ak,
yasalarn stnde yasakoyucunun da uymas gereken Anayasa ve te-
mel hukuk ilkelerinin bulunduu bilincinde olan devlettir. Bu balam-
da, hukuk devletinde yasakoyucu, yalnz yasalarn Anayasaya deil,
Anayasann da evrensel hukuk ilkelerine uygun olmasn salamakla
ykmldr.
Anayasann 5. maddesinde, kiilerin ve toplumun refah, huzur ve
mutluluunu salamak, kiinin temel hak ve hrriyetlerini, sosyal hu-
kuk devleti ve adalet ilkeleriyle badamayacak ekilde snrlayan siya-
sal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldrmaya, insann maddi ve manevi
varlnn gelimesi iin gerekli artlar hazrlamaya almak, devletin
temel ama ve grevleri arasnda saylmtr.
Anayasann 13. maddesinde, Temel hak ve hrriyetler, zlerine
dokunulmakszn yalnzca Anayasann ilgili maddelerinde belirtilen
sebeplere bal olarak ve ancak kanunla snrlanabilir. Bu snrlama-
lar, Anayasann szne ve ruhuna, demokratik toplum dzeninin ve lik
Cumhuriyetin gereklerine ve lllk ilkesine aykr olamaz. denil-
mektedir.
Anayasann 48. maddesinde, Herkes diledii alanda alma ve
szleme hrriyetlerine sahiptir Devlet, zel teebbslerin milli eko-
nominin gereklerine ve sosyal amalara uygun yrmesini, gvenlik ve
kararllk iinde almasn salayacak tedbirleri alr; 49. maddesin-
de ise, alma, herkesin hakk ve devidir. Devlet, alanlarn hayat
169
seviyesini ykseltmek, alma hayatn gelitirmek iin alanlar ve
isizleri korumak, almay desteklemek, isizlii nlemeye elverili
ekonomik bir ortam yaratmak ve alma barn salamak iin gerekli
tedbirleri alr denilmektedir.
Anayasann 51. maddesinin drdnc fkrasnda, Ayn zamanda
ve ayn ikolunda birden fazla sendikaya ye olunamaz. denilmek-
tedir. Anayasann 53. maddesinde toplu i szlemesi hakk kurala
balanmtr. Anayasann 54. maddesinde ise grev ve lokavt hakk
dzenlenmi ve ii-iveren ilikilerindeki tarihi geliim gz nnde
bulundurularak, bugne kadar kazanlm haklarn korunmas amalan-
mtr. Anayasann 55. maddesinde ise crette adalet salanmas d-
zenlenmitir.
Szleme zgrl, zel hukuktaki irade zerklii ilkesinin Ana-
yasa hukuku alanndaki dayanadr. zel hukukta irade zerklii, zel
kiilerin yasal snrlar ierisinde istedikleri hukuki sonuca bu yoldaki
iradelerini yeterince aa vurarak ulaabilmeleri demektir. Anayasa
asndan szleme zgrl ise Devletin, zel kiilerin istedikleri
hukuk sonulara ulamalarn salamas ve bu balamda, zel kiile-
rin belli hukuk sonulara ynelen iradelerini geerli olarak tanmas,
onlarn iradelerinin yneldii hukuk sonularn doacan ilke olarak
benimsemesi ve korumas demektir.
Szleme iki tarafl bir hukuk ilem olup, taraflarn karlkl ve bir-
birine uygun surette irade aklamalaryla meydana gelir. Kuralda, i-
inin zgr iradesiyle katld i ilikisi devam ederken, iinin yazl
olarak belirttii iradesiyle geici i ilikisi kurulmaktadr.
Geici i ilikisinin kurulmas konusunda iinin yazl irade beya-
nn zorunlu klan, bu konuda karar verme yetkisini sadece iverene
brakmayan kuraln Anayasann 48. maddesine aykr olduundan sz
edilemez.
Devralan iveren ile ii arasndaki iliki geici nitelikte olup ii-
nin, devreden (asl) iveren ile i akdi ve (asl) iverenin sorumluluu
devam etmektedir. Devralan iverene kar iinin sendika ve toplu i
szlemesi hakknn olmas ise biimsel olarak gerekli deildir. Geici
i ilikisinde, asl iveren ile ii arasndaki i akdi, toplu i szlemesi,
asl iverene ynelik olarak (ii bakmndan) sendikal hak ve iliki ile
170
asl iverenin creti deme ykmll de devam etmektedir.
i ayn anda iki ayr sendikaya ye olamayacandan, geici i
ilikisinin kurulduu ikolu asndan sendika yeliinin tannmamas
Anayasann 51. maddesinin drdnc fkrasnn gereidir. Sz konusu
anayasal snr gereince de zaten Anayasann 53. maddesindeki toplu
i szlemesi hakkndan sz edilemeyecektir. Kuralda iverenin cret
deme ykmll devam ettiine gre, Anayasann 55. maddesine
aykrlk da bulunmamaktadr.
7. maddenin ikinci fkrasnda, geici ilikisi gerektiinde en fazla
iki defa yenilenebilir denilmekte ancak, yenilemenin nasl yaplaca-
konusunda bakaca aklama yer almamaktadr. 7. maddenin birinci
fkrasna gre, devir srasnda yazl rzas alnan iinin ikinci fkraya
gre i ilikisinin yenilenmesi durumunda yine rzasnn alnmas ge-
reklilii, ii bakmndan hukuk gvence niteliindedir.
te yandan, gnmzde birok nedenle deien ticari ve ekonomik
koullar, i idaresi ynnden esnek alma yntemlerini gerekli kl-
maktadr. Bunun bir sonucu olarak ortaya konulan geici i ilikisi es-
nek alma ekillerinden birisi olarak deerlendirilmektedir. Kuralla,
uygulamada ortaya kan bu alma tr yasal dzenlemeyle belirli
ilkelere balanm, taraflarn sorumluluklar, borlar ve bu alma t-
rnn snrlar belirtilmitir.
i ile iveren arasnda hak ve ykmllkler konusunda Anayasann
13. maddesindeki llere uygun olduu grlen kural, Anayasann 2.,
5., 13., 48., 49., 51., 53. ve 55. maddelerine aykr deildir, iptal istemi-
nin reddi gerekir.
ptali istenilen kuraln Anayasann 11. ve 54. maddeleri ile ilgisi
grlmemitir.
B- 14. Maddenin ncelenmesi

Dava dilekesinde 14. maddenin, ar zerine alan iiye adil ve
yeterli cret salamaktan uzak olduu, uygulamada alt snr olarak be-
lirlenen sre ve cretlerin yaygnlamas kanlmaz bulunduundan bu
alma biiminin gnlk ve aylk asgari cretin de altnda cret alanlar
kitlesine neden olaca, iilerin, rgtlenme ve sendikal haklarndan
171
yeterince yararlanmalarna imkan tanmad, salk yardmlarndan
yararlanabilmelerinin neredeyse imkansz olduu, sosyal gvenlik hak-
kn da salamayaca, bu nedenlerle Anayasann 2., 5., 11., 13., 51.,
55., 56. ve 60. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr.
14. maddede, iinin stlendii iin grlmesi ediminin, iin kt
zamanlarda iveren tarafndan iinin arlmas esasna dayanlarak
yerine getirildii ar zerine alma dzenlenmektedir.
ar zerine alma, esnek alma trlerinden birisidir. 14. mad-
deye gre, bu alma trne ilikin szleme yazl olarak yaplr ve
ii i yapma edimini, iverenin ihtiya duymas halinde yerine getirir.
Aksi kararlatrlmamsa haftalk alma sresi 20 saat olarak kabul
edilir. Taraflarca belirlenen ya da Yasa gerei haftalk 20 saatlik srede
ii altrlsn veya altrlmasn crete hak kazanr. i alma edi-
mini yerine getirmek zere, aksi kararlatrlmamsa iveren tarafndan
en az drt gn nce haberdar edilmelidir. Szlemede gnlk alma
sresi kararlatrlmamsa, iveren her arda iiyi en az drt saat st
ste altrmak zorundadr. Taraflar isterlerse, sz konusu kurallarn
aksini kararlatrabilirler.
1475 sayl Kanunu dneminde Yargtay itihatlaryla fiilen kabul
edilmi olan ar zerine alma, 4857 sayl Yasayla mevzuatmza
girmitir.
Sendika kurma hakknn dzenlendii Anayasann 51. maddesinin
birinci fkrasnda alanlar ve iverenler, yelerinin alma iliki-
lerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve gelitir-
mek iin nceden izin almakszn sendikalar ve st kurulular kurma,
bunlara serbeste ye olma ve yelikten serbeste ekilme haklarna
sahiptir. Hi kimse bir sendikaya ye olmaya ya da yelikten ayrlmaya
zorlanamaz. denilmektedir.
alanlarn asgari yaam standartlarnn salanmasnn amaland-
Anayasann 55. maddesine gre, cret emein karldr. Devlet,
alanlarn yaptklar ie uygun adaletli bir cret elde etmeleri ve dier
sosyal yardmlardan yararlanmalar iin gerekli tedbirleri alr.
Anayasann 56. maddesinde, Devlet, herkesin hayatn, beden ve
ruh sal iinde srdrmesini salamak; insan ve madde gcnde ta-
172
sarruf ve verimi artrarak, ibirliini gerekletirmek amacyla salk
kurulularn tek elden planlayp hizmet vermesini dzenler. Devlet,
bu grevini kamu ve zel kesimlerdeki salk ve sosyal kurumlarndan
yararlanarak, onlar denetleyerek yerine getirir. Salk hizmetlerinin
yaygn bir ekilde yerine getirilmesi iin kanunla genel salk sigortas
kurulabilir. denilmektedir.
Sosyal hukuk devletinin somut gstergelerinden biri olan sosyal g-
venlik hakknn yer ald, Anayasann 60. maddesinde de, Herkes,
sosyal gvenlik hakkna sahiptir. Devlet, bu gvenlii salayacak ge-
rekli tedbirleri alr ve tekilat kurar denilmektedir.
2821 sayl Sendikalar Kanununun 20. maddesine gre, onalt ya-
n doldurmu olup da ii saylanlar ii sendikalarna ye olabilirler.
Ayn Yasann 2. maddesine gre ii, hizmet akdine dayanarak alan-
lara denilmektedir.
ar zerine almada da, ii ile iveren arasnda hizmet akdi bu-
lunmakta olup, iinin sendikaya ye olmas ve sendikal haklar bak-
mndan herhangi bir snrlama sz konusu olmadna gre, ar zeri-
ne alan iinin de sendikal haklarndan yararlanaca kukusuzdur.
ptali istenilen kuraldaki ar zerine almada, aksi kararlat-
rlmad srece her hafta iin 20 saat alan iinin haftada 45 saat
alan bir iiye gre farkl cret almas, crette adalet ilkesinin bir
gereidir.
506 sayl Yasann 32. maddesinin (A), (B) ve (D) bentlerindeki has-
talklarla ilgili yardmlardan yararlanabilmek iin, hastaln anlald
tarihten nceki bir yl iinde en az 90 gn hastalk sigortas primi den-
mi olmaldr. ar zerine alan bir ii, 90 gnlk hastalk sigortas
primi denmi ise, 506 sayl Yasann 32. maddesinin son fkrasndaki
hastalk sigortasndan yararlanabilecektir. ptali istenilen kuralda buna
engel bir dzenleme yer almamaktadr.
ar zerine alan iinin, emeklilii sosyal gvenlik mevzua-
tnda hkm bulunmamasyla ilgili olup, bu durum iptali istenilen 14.
maddedeki dzenlemeden kaynaklanmamaktadr.
i ile iveren arasnda hak ve ykmllkler konusunda
Anayasann 13. maddesinde ngrlen llere uygun olduu grlen
173
kural, Anayasann 13., 51., 55., 56. ve 60. maddelerine aykr deildir,
iptal isteminin reddi gerekir.
ptali istenilen kuraln Anayasann 2., 5. ve 11. maddeleriyle ilgisi
grlmemitir.
C- 18. Maddenin Birinci Fkrasnn ncelenmesi

Dava dilekesinde 18. maddenin birinci fkrasnn, 30 iiden az ii
altrlan iyerlerinde alan iiler iin gvence salamamasnn
eitsizlie neden olduu, bu durumun alma barn bozaca, kap-
sam dndaki iilerin alma haklarn salamad, 158 sayl ILO
Szlemesindeki i gvencesi hkmlerine uygun olmad, bu neden-
lerle kuraln Anayasann 2., 5., 10., 11., 13. ve 49. maddelerine aykr
olduu ileri srlmtr.
Kuralla, otuz veya daha fazla ii altran iyerlerinde en az alt
aylk kdemi olan iinin belirsiz sreli i szlemesini fesheden ive-
renin, iinin yeterliliinden veya davranlarndan ya da iletmenin,
iyerinin veya iin gereklerinden kaynaklanan geerli bir sebebe dayan-
mak zorunda olmas ngrlmektedir.
gvencesi ltleri belirlenirken, her lke kendi verilerini ve i
hayat koullarn gz nne almaktadr. hayatna ilikin kurallarn
belirlenmesinde kamu yarar esastr, ayrca ii ve iveren arasndaki
denge de gzetilmektedir. 18. maddeyle getirilen 30 veya daha fazla
ii altrma koulunun iveren aleyhine deitirilmesi durumunda
iveren bakmndan oluacak ek mali klfetlerin kayt d uygulama-
lara neden olabilecei, ayrca i gvencesi ile oluabilecek ar mali
ykten kk iletmelerin uzak tutulmas amalar gzetildiinde, dava
konusu kuralla getirilen artlarla ii ve iveren arasnda kurulan den-
gede bir lszlk bulunmamaktadr. Nitekim, Uluslararas alma
rgtnn 158 sayl Szlemesinde de, iilerin zel istihdam artlar
bakmndan veya istihdam eden iletmenin bykl veya nitelii a-
sndan esasl sorunlar bulunan durumlarda, iilerden bir kategorinin,
i gvencesinin tamam veya bir ksm hkmlerinin kapsam dnda
tutulabilecei ngrlmektedir.
i ile iveren arasnda hak ve ykmllkler konusunda Anayasann
174
13. maddesinde ngrlen llere uygun bir denge oluturulduu g-
rldnden kural, Anayasann 2., 5., 13. ve 49. maddelerine aykr
ptali istenilen kuraln Anayasann 10. ve 11. maddeleriyle ilgisi g-
rlmemitir.
D- 20. Maddenin Birinci Fkrasnn Son Tmcesi ile Drdnc

Fkrasnn ncelenmesi
Dava dilekesinde, 20. maddenin birinci fkrasnn son tmcesinde
ngrlen tahkimin, ekonomik bakmdan daha zayf durumda bulunan
iiyi doal yargc olan i mahkemesinden yoksun brakt, hak arama
zgrlyle badamad, bu nedenlerle Anayasann 2., 5., 11., 13.,
36. ve 37. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr.
20. maddenin birinci fkrasnn ilk tmcesine gre, i szlemesinin
fesih bildiriminde, sebep gsterilmedii veya gsterilen sebebin geerli
olmad iddiasnda olan ii, fesih bildiriminin tebliinden itibaren bir
ay iinde i mahkemesine dava aabilecektir.
Birinci fkrann iptali istenilen son tmcesinde, birinci tmcedeki
uyumazln iki ekilde zel hakeme gtrlebilmesi ngrlmtr:
a) Toplu i szlemesinde hkm varsa ya da
b) Szlemede hkm olmamasna ramen taraflar zel hakeme git-
mek iin anlarlarsa.
a) Toplu i szlemesinde hkm varsa veya Blm
20. maddenin birinci fkrasnn son tmcesi uyarnca, toplu i sz-
lemesine zel hakeme gitme hkm konulmusa, bu hkm normatif
niteliktedir ve sendika yesi olan iiyi balar. nk, 20. maddenin bi-
rinci fkrasnn son tmcesinde emredici nitelikte bir ifadeyle, Toplu i
szlemesinde hkm varsa ... zel hakeme gtrlr denilmektedir.
Anayasann 36. maddesinin birinci fkrasna gre, herkes, meru
vasta ve yollardan faydalanmak suretiyle yarg mercileri nnde dava-
c olarak iddiada bulunmak ve adil yarglanmak hakkna sahiptir.
ptali istenilen kuraln,Toplu i szlemesinde hkm varsa veya
175
blmyle, toplu i szlemesinin bu konudaki hkmlerine yasa hk-
m gibi balayclk kazandrlmaktadr.
zel hakem kararlar ancak Hukuk Usul Muhakemeleri Kanununun
533. maddesinde yer alan ve esas ynnden denetime olanak verme-
yen nedenlerle temyiz edilebiliyor ise de, iptali istenilen kuralda yarg
nnde davac olarak esas ynnden iddiada bulunulmasna olanak ve-
rilmemi olmas hak arama zgrln snrlamaktadr.
Bu nedenle kuraln Toplu i szlemesinde hkm varsa veya b-
lm Anayasann 36. maddesine aykrdr, iptali gerekir.
b) taraflar anlarlarsa uyumazlk ayn srede zel hakeme
gtrlr. Blm
inin, 20. maddenin birinci fkrasndaki uyumazl zel hakeme
gtrme konusunda iverenle anlaabilmesi yalnzca kendi iradesine
ilikindir. i ancak zel hakeme gitme konusundaki iradesini kullan-
dnda, dava ama seeneinden vazgemi olacandan Anayasann
36. maddesine aykrlktan sz edilemez.
Bu nedenlerle, kuraln taraflar anlarlarsa uyumazlk ayn s-
rede zel hakeme gtrlr blm Anayasann 36. maddesine aykr
evket APALAK ile Osman Alifeyyaz PAKST bu gre katlma-
mlardr.
ptali istenilen kuraln Anayasann 2., 5., 11., 13. ve 37. maddeleriy-
le ilgisi grlmemitir.
2) Drdnc Fkra
Dava dilekesinde, zel hakemin oluum ve alma esaslarn d-
zenleyen drdnc fkrann, birinci fkrann son tmcesi iin belirtilen
nedenlerle Anayasann 2., 5., 11., 13., 36. ve 37. maddelerine aykr
olduu ileri srlmtr.
20. maddenin drdnc fkrasnda zel hakemin oluumu, alma
esas ve usullerinin karlacak bir ynetmelikle belirlenmesi ngrl-
mektedir.
HUMKnun 516 ila 536. maddeleri arasnda, zel tahkim kurulunun
oluumuna ve grevlerine ilikin kurallar yer almaktadr.
176
HUMKnun 527. maddesinde hakemlerin hangi hallerde sulh mah-
kemesine bavurabilecekleri, 528. maddesinde tahkikat esnasnda ceza
takibatna esas tekil eden bir sahtelik sz konusu olursa, ceza mahke-
mesince bir karar verilinceye kadar tahkim incelemesinin ertelenecei,
529. maddesinde hakemlerin ilk oluumundan itibaren alt ay iinde
hkm vermek zorunda olduklar, aksine yaplan szlemelerin batl
olduu ve bu konudaki uyumazlklarn yetkili mahkemece zmle-
necei, 530. maddesinde hakem kararlarnda nelerin olmas gerektii,
531. maddesinde hakemlerin ounlukla karar verebilecekleri, 533.
maddesinde hakemlerin kararlarnn hangi hallerde temyiz edilebilece-
inin kurallara baland grlmektedir.
Hakem kurullarnn oluumunun ve alma ynteminin, uzmanl-
n nemi de gzetilerek hukuk devleti ilkeleriyle uyum iinde dzen-
lenmesi gerekir. Ayrca hakem kurullarnn tarafszl ve bamszl,
uzman nitelii ile bu kurullarn alaca kararlarn bal olaca usul ve
esaslarn ynetmelie braklmayp yasa ile dzenlenmesi adil yarglan-
ma hakknn salanabilmesi iin zorunludur.
Bu nedenle kural, Anayasann 2. ve 36. maddelerine aykrdr, iptali
gerekir.
Kuraln, 2. ve 36. maddeye dayanlarak iptaline karar verildiinden,
Anayasann 5., 11., 13. ve 37. maddeleri asndan denetim yaplmas-
na gerek grlmemitir.
E- 21. Maddenin Birinci Fkrasnn Son Tmcesi ile Altnc Fk-

rasnn ncelenmesi
Dava dilekesinde 21. maddenin birinci fkrasnn son tmcesinin,
feshin geersiz olduuna karar verildiinde iverene, iiyi ie balat-
mayp 4 ila 8 aylk creti tutarnda tazminat deme seenei salad-
, bunun i gvencesini etkisiz hale getirdii, bu nedenlerle kuraln,
Anayasann 2., 5., 11., 13., 48., 49. ve 53. maddelerine aykr olduu
ileri srlmtr.
21. maddenin birinci fkrasnn birinci tmcesine gre, iinin i ak-
dinin feshinde, iverence geerli sebep gsterilmedii veya gsterilen
177
sebebin geerli olmadnn mahkemece veya zel hakem tarafndan
tespit edilerek feshin geersizliine karar verildii durumlarda iveren,
iiyi bir ay iinde ie balatmak zorundadr. Birinci fkrann iptali is-
tenilen son tmcesindeki kurala gre, iiyi bavurusu zerine iveren,
sresi iinde ie balatmaz ise iiye en az drt aylk ve en ok sekiz
aylk creti tutarnda tazminat demekle ykml klnmaktadr.
21. maddenin birinci fkrasnn iptali istenilen son tmcesindeki, 4
ila 8 aylk tazminatn nasl belirlenecei maddenin gerekesinde, Bu
tazminat, i szlemesinin sona erdirilmesi ve iverenin iiyi ie ba-
latmama sebepleri gz nnde tutularak, mahkeme veya zel hakem
tarafndan takdir edilecektir eklinde belirtilmitir.
Anayasann 48. ve 49. maddelerinde ngrlen zel teebbslerin
milli ekonominin gereklerine ve sosyal amalara uygun yrmesini,
gvenlik ve kararllk iinde almasn salamak, ii ve iveren ara-
sndaki dengenin kurularak alma barn korumak Devletin grev-
leri arasnda saylmtr. ilikisinde kiisel yap n planda olup ive-
renden zorla bir kiiyi altrmasn istemek beklenemez ise de, ii ve
iverenin hak ve ykmllkleri arasnda aranlan ll ve makul bir
dengenin, iverene tazminat deme ykmll getirilmek suretiyle
kurulduu anlaldndan kuralda Anayasaya aykrlk grlmemi-
tir.
Bu nedenlerle kural Anayasann 13., 48. ve 49. maddelerine aykr
Kuraln Anayasann 2., 5., 11. ve 53. maddeleriyle ilgisi grlme-
mitir.
2) Altnc Fkra
Dava dilekesinde 21. maddenin altnc fkrasnn, szlemeyle bi-
rinci, ikinci ve nc fkralarda yer alan hususlarn deitirilmesine
olanak brakmadndan Anayasann 2., 11., 13., 48. ve 53. maddeleri-
ne aykr olduu ileri srlmtr.
21. maddenin altnc fkrasnda, maddenin birinci, ikinci ve nc
fkra hkmlerinin szlemeler ile hibir suretle deitirilemeyecei ve
aksi ynde szleme hkmlerinin geersiz olduu hkme balanm-
tr.
178
Birinci fkrada, geerli sebebe dayanmadan i akdini fesheden i-
verenin iiyi bir ay iinde ie balatma zorunluluu ngrlm, aksi
halde tazminat deme ykmll getirilmitir.
kinci fkrada, feshin geersiz olduuna karar verildiinde, iverenin
iinin bavurusuna ramen iiyi ie balatmamas durumunda, mah-
keme veya hakem kararyla birinci fkrada ngrlen 4-8 aylk cret
tutarndaki tazminatn miktar belirlenmektedir.
nc fkrada ise kararn kesinlemesine kadar altrlmad
sre iin iiye en ok drt aya kadar domu bulunan cret ve dier
haklarn denmesi hkme balanmtr.
Szleme hrriyetine aykr olduu ileri srlen kuraln, iverenler
karsnda iilerin zor durumundan yararlanlarak 21. maddede belir-
tilen haklarnn szlemelerle ortadan kaldrlmasnn ya da daraltl-
masnn nlenmesinin amaland anlalmaktadr. Bu anlamda ii
ile iveren arasnda hak ve ykmllkler konusunda Anayasann 13.
maddesinde ngrlen llere uygun bir denge oluturulduu grl-
dnden kural, Anayasann 13. ve 48. maddelerine aykr deildir,
iptal isteminin reddi gerekir.
Osman Alifeyyaz PAKST bu gre katlmamtr.
Kuraln Anayasann 2., 11. ve 53. maddeleri ile ilgisi grlmemi-
tir.
F- 63. Maddenin kinci Fkrasnn ncelenmesi

ptali istenilen 41. maddenin birinci fkrasnn son tmcesinde, da-
yanak hkm olan 63. maddeye yollama yapld iin iin nitelii ge-
reince ncelikle 63. maddenin ikinci fkrasna ilikin iptal isteminin
incelenmesi gerekir.
Dava dilekesinde 63. maddenin ikinci fkrasnn, gnde 11 saatlik
bir alma biimine olanak verdii, dinlenme hakkn zedeledii, bu
hakk lszce snrlandrd, gsz durumdaki iiyi ezdii, bu ne-
denlerle Anayasann 2., 5., 11., 13. ve 50. maddelerine aykr olduu
ileri srlmtr.
63. maddenin birinci fkrasnda, genel bakmdan alma sresinin
haftada en ok krkbe saat olduu, aksi kararlatrlmamsa bu sre-
179
nin, iyerlerinde haftann allan gnlerine eit lde blnerek uy-
gulanaca hkme balanmtr.
ptali istenilen ikinci fkraya gre, taraflarn anlamas ile haftalk
normal alma sresi, iyerlerinde haftann allan gnlerine, gnde
onbir saati amamak koulu ile farkl ekilde datlabilecektir. Bu hal-
de, iki aylk sre iinde iinin haftalk ortalama alma sresi, normal
haftalk alma sresini aamayacak ve denkletirme sresi toplu i
szlemeleri ile drt aya kadar artrlabilecektir.
alma sresinin dzenlenmesinde genel olarak iki tr yaklamdan
sz edilebilir. Birincisi, endstri devriminin rn olan alma sresi-
ni ksaltmak ve bununla ilgili kat kurallar getirmektir. kinci yaklam
ise, i hayatndaki gelimeler ve teknoloji alanndaki yeniliklerin bir
sonucu olarak alma sresinin dzenlenmesinde taraflara mmkn ol-
duu kadar geni bir hareket alan salamaktr. kinci yaklam, esnek
alma kavramyla yakndan ilgili olup, iin ve ihtiyalarn zamannda
en st seviyede karlanmas amalanmaktadr. Gnmzde, i hayatn-
daki olgular ve pek ok nedenle, alma srelerinin dzenlenmesinde
ikinci yaklam n plana kmaktadr.
63. maddenin ikinci fkrasnda yasal dayanan bulan denkletirme
yntemi, alma sreleri konusunda esneklik salayan bir uygulamadr.
Kural olarak denkletirme, azami 45 saatlik haftalk normal alma
sresinin, haftann allan gnlerine eit blnerek her gn 7,5 saat
almak yerine, gnde onbir saatin ve haftalk 45 saatlik alma sre-
sinin almamas kaydyla, gnlk alma srelerinin farkl olabilme-
sini salayan esnek alma yntemidir.
Kuralla esnek alma konusunda, iki ayr olanak tannmaktadr. Bi-
rincisinde, haftalk normal alma sresi haftann allan gnlerine
datlabilecektir. kincisinde ise, haftalk ortalama alma sresi iin-
de kalnarak, baz haftalarda normal alma sresi alabilecektir. 63.
maddedeki bu denkletirme ynteminin uygulanabilmesi iin aadaki
koullarn gereklemesi ngrlmtr:
a) Taraflar arasnda bu konuda anlama olacaktr.
b) i gnde azami 11 saat altrlabilecektir.
c) Haftalar iin yaplacak denkletirme sresi kural olarak iki aydr.
180
d) Denkletirme sresi toplu i szlemesi ile drt aya kadar artr-
labilecektir.
Yukarda iki aylk sre iin yaplan aklamalar, drt ay iin de ge-
erlidir. Burada haftalk normal alma sresinin ortalama olarak tuttu-
rulmas hesab, balang ile drt ayn bitimi arasnda allan haftalar
iin yaplacaktr.
Denkletirme yaplan dnemde, kimi haftalarda 45 saatin zerinde
allmasna ramen, 45 saat ortalama sre almamsa, iiye, (hafta-
lk) normal alma sresi olan 45 saat zerinden cret denecek olma-
s, denkletirme ynteminin doasnn bir gereidir.
Anayasann 50. maddesinde, alma artlarnn alann yana,
cinsiyetine ve gcne uygun olmas, kkler ve kadnlarn zel olarak
korunmas gvence altna alnmakta, alann bedenen korunmas ve
almann verimi asndan gerekli olan dinlenmenin alanlarn hak-
k olduu belirtilmektedir.
Denkletirmede esas alnan azami srede, iinin ortalama gnlk
ya da haftalk alma sresinde ii aleyhine deiiklik sz konusu ol-
mamaktadr. Yasada iinin gnlk alma sresi bakmndan ngr-
len 11 saatlik azami sre snrlamas denkletirme iin de geerlidir. -
inin 11 saate ulaabilecek alma sresi, denkletirme esasnn gerei
olarak dier gnlerindeki alma srelerinin belirlenmesinde dikkate
alnacaktr. Haftann allan gnleri iin sz konusu olan ve taraflarn
anlamas kouluna bal olarak uygulanabilecek denkletirme esasla-
rnn dzenlendii kuraln, alma artlar ve dinlenme hakkna aykr
bir yn bulunmamaktadr.
Bu nedenlerle kural, Anayasann 2. ve 50. maddelerine aykr deil-
dir, iptal isteminin reddi gerekir.
ptali istenilen kuraln Anayasann 5., 11. ve 13. maddeleriyle ilgisi
grlmemitir.
G- 41. Maddenin Birinci Fkrasnn Son Tmcesinin ve nc

Fkrasnn ncelenmesi
Dava dilekesinde 41. maddenin birinci fkrasnn son tmcesinin,
181
haftalk 45 saatlik sreyi aan almalar iin fazla mesai creti den-
memesi asndan zorla altrma yasana ve gnde 11 saatlik bir a-
lma temposuna neden olmas asndan ise dinlenme hakkna aykr
olduu, lsz bulunduu ve gszleri korumayaca, bu nedenlerle
Anayasann 2., 5., 11., 13., 18. ve 50. maddelerine aykr olduu ileri
srlmtr.
Maddenin birinci fkrasnn iptali istenilen son tmcesinde 63 nc
madde hkmne gre denkletirme esasnn uyguland hallerde, i-
inin haftalk ortalama alma sresi, normal haftalk i sresini a-
mamak koulu ile, baz haftalarda toplam krkbe saati asa dahi bu
almalar fazla alma saylmaz denilmektedir.
Anayasann 18. maddesinde hi kimsenin zorla altrlamayaca
ve angaryann yasak olduu belirtilmektedir.
ptal istemi dnda kalan birinci fkrann ilk iki tmcesine gre, l-
kenin genel yararlar yahut iin nitelii veya retimin artrlmas gibi
nedenlerle fazla alma yaplabilecei; fazla almann, Yasada ya-
zl koullar erevesinde, haftalk krkbe saati aan almalar olduu
belirtilmektedir.
ptali istenilen kuralda, denkletirme yaplan haftalarda, haftalk or-
talama alma sresi 45 saati amyorsa, denkletirme dnemiyle snr-
l olarak 45 saatin zerindeki alma sreleri iin fazla alma creti
denmeyecektir.
41. maddenin birinci fkrasnn son tmcesindeki kural, denkletirme
esasnn bir gereidir. Bu esasn nemli bir sonucu, 45 saatin ald ve
fakat ortalama azami normal alma sresinin almad almalarda,
alan sreler iin fazla alma cretinin denmemesinin gerekmesidir.
Anayasaya aykr olmad grlen denkletirme esasnn bir sonu-
cu olarak iki ya da drt aylk dnem iinde haftalk 45 saatlik alma
srelerinin toplamda alamayaca gzetildiinde, bu dnem iinde
baz haftalarda 45 saatin almasnda, aan sre fazla alma sresi ola-
rak deerlendirilemeyecei gibi, dnemsel sre iinde iinin alma
ve dinlenme hak ve sreleri de dikkate alndnda bu durumun angarya
olarak kabul edilmesi olanakl deildir.
Bu nedenlerle kural Anayasann 2. ve 18. maddelerine aykr deil-
182
dir, iptal isteminin reddi gerekir.
ptali istenilen kuraln Anayasann 5., 11., 13. ve 50. maddeleriyle
ilgisi grlmemitir.
2) nc Fkra
Dava dilekesinde 41. maddenin nc fkrasnn, fazla almann
niteliinde bir deiiklik olmamasna ramen crette farkllama yapa-
rak, adeta szlemelerle belirlenecek haftalk alma sresinin 45 saa-
tin altnda olmamasn dayatt, toplu pazarlk sistemine ve szleme
zgrlne dolayl bir mdahale anlamn tad, lsz olduu ve
gszleri korumayaca, bu nedenlerle Anayasann 2., 5., 11., 13., 48.
ve 53. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr.
41. maddenin iptali istenilen nc fkrasnda Haftalk alma
sresinin szlemelerle krkbe saatin altnda belirlendii durumlar-
da yukarda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalk
alma sresini aan ve krkbe saate kadar yaplan almalar fazla
srelerle almalardr. Fazla srelerle almalarda, her bir saat fazla
alma iin verilecek cret normal alma cretinin saat bana den
miktarnn yzde yirmibe ykseltilmesiyle denir. denilmektedir.
Birinci fkrann ikinci tmcesindeki Fazla alma, Kanunda yazl
koullar erevesinde, haftalk krkbe saati aan almalardr kura-
lnda, fazla almann haftalk azami normal alma sresi olan 45
saati aan sreler olduu genel ilke olarak belirtilmektedir.
ptali istenen nc fkrada ise, szlemeyle haftalk normal al-
ma sresinin 45 saatin altnda belirlendii hallerde, belirlenen bu sreyi
aan fakat 45 saate kadar olan sre bakmndan yaplan almann, faz-
la sreli alma olarak kabul edildii hkme balanmtr.
Haftalk azami normal alma sresi 45 saat olduundan, nc
fkradaki kural, birinci fkradaki genel kuraln bir istisnas niteliinde-
dir ve bu sre 45 saatten az olarak anlamayla belirlenebilmektedir.
41. maddenin ikinci fkrasna gre, haftalk 45 saat normal allan
iyerlerindeki fazla alma creti, saat bana normal crete % 50 ilave
edilerek hesap edilmektedir.
Haftada normal sre olarak 45 saat alan ii, alma sresi sz-
lemeyle bu sreden daha az tespit edilen iiye gre daha fazla yp-
183
ranmakta ve yorulmaktadr. Bu nedenle 45 saatin altnda alan iiye
yapt fazla sreli alma karl cretin % 25 artrlarak denmi
olmas ile 45 saatin stnde alan iiye fazla alma sresi karl
cretin % 50 artrlarak denmesinde, farkl konumda alan iiler
asndan alma bar ile adalet ve hakkaniyet ilkelerinin gzetildii
anlalmaktadr.
Bu nedenlerle kural, Anayasann 2. maddesine aykr deildir, iptal
isteminin reddi gerekir.
ptali istenilen kuraln Anayasann 5., 11., 13., 48. ve 53. maddele-
H- 111. Maddenin ncelenmesi

Dava dilekesinde 111. maddenin, sanayi, ticaret, tarm ve orman
ileri ile bu ilere ilikin kuralda belirtilen hususlarn belirlenmesini y-
netmelie brakmas nedeniyle, Anayasann Balang Blm ile 2.,
6., 7., 11. ve 124. maddelerine aykr olduu ileri srlmtr.
Maddenin birinci fkrasnda, Bir iin bu Kanunun uygulanmas ba-
kmndan sanayi, ticaret, tarm ve orman ilerinden saylp saylamaya-
can alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl bir ynetmelikle belirler,
ikinci fkrasnda da Tarm ve ormandan saylan ilerde alanlarn,
alma koullarna ilikin hkmleri, hizmet akdi, cret, iin dzen-
lenmesi ile ilgili hususlar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca
karlacak ynetmelikle dzenlenir. denilmektedir.
111. maddenin birinci fkras gereince karlacak ynetmelikle,
4857 sayl Yasa kapsamna giren ya da istisna tutulan sanayi, ticaret,
tarm ve orman ileri belirlenecektir. Bu ynetmelik, sz konusu ilerde
alanlara uygulanaca ifade olunan hkmlerin, 4857 sayl Yasa a-
sndan uygulama alannn tespiti ve snrnn izilmesiyle ilgilidir.
kinci fkrada ynetmelikle dzenlenmesi gereken konular, tarm ve
ormandan saylan ilerde alanlarn alma koullar, hizmet akdi,
cret ve iin dzenlenmesi ile ilgili hususlardr.
Anayasann 7. maddesine gre Yasama yetkisi Trk Mille-
ti adna Trkiye Byk Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.
Anayasann 124. maddesinin birinci fkrasna gre, ynetmelikler, ka-
184
nunlarn ve tzklerin uygulanmasn salamak zere ve bunlara aykr
olmamak artyla karlabilir.
Yasayla dzenleme, konunun tm ayrntlarnn yasayla belirlenme-
sini deil, temel ilkelerin, l ve snrlarn yasada gsterilip uzman-
lk ve teknik konulara ynelik ayrntlarn dzenlenmesinin yrtme
organna braklmasn ifade eder. Yasada, ynetmelikle dzenlenecek
konularn erevesinin, Anayasa yargs balamnda denetime olanak
verecek biimde dzenlenmi olmas gerekir. 111. maddenin birinci ve
ikinci fkralarndaki konularn belirlenmesinde belirtilen ereveye yer
verilmedii aktr.
Bu nedenlerle kural, Anayasann 2. ve 7. maddelerine aykrdr, ip-
tali gerekir.
Haim KILI ile Serdar ZGLDR birinci fkraya ilikin bu g-
re katlmamlardr.
Kuraln Anayasann Balang Blm ile 6., 11. ve 124. maddele-
VI. PTAL HKMNN YRRLE

GRECE GN SORUNU
4857 sayl Kanununun itiraz konusu 111. maddesinin iptali-

ne karar verilmesiyle meydana gelen hukuksal boluk kamu yararn
olumsuz ynde etkileyecek nitelikte olduundan, Anayasann 153.
maddesi ve 2949 sayl Anayasa Mahkemesinin Kuruluu ve Yargla-
ma Usulleri Hakknda Kanunun 53. maddesi uyarnca, yeni dzenleme
yapmas iin yasama organna sre tanmak amacyla iptal kararnn
Resmi Gazetede yaymlanmasndan balayarak alt ay sonra yrrle
girmesi uygun bulunmutur.
185
VII. SONU
22.5.2003 gnl, 4857 sayl Kanununun:

A) 1- 7. maddesinin,
2- 14. maddesinin,
3- 18. maddesinin birinci fkrasnn,
Anayasaya aykr olmadna ve iptal isteminin REDDNE, OY-
BRLYLE,
4- 20. maddesinin;
a- Birinci fkrasnn son tmcesinin Toplu i szlemesin-
de hkm varsa veya... blmnn Anayasaya aykr olduuna ve P-
TALNE, OYBRLYLE,
b- Birinci fkrasnn son tmcesinin ...taraflar anlarlarsa
uyumazlk ayn srede zel hakeme gtrlr. blmnn Anayasaya
aykr olmadna ve iptal isteminin REDDNE, evket APALAK ile
Osman Alifeyyaz PAKSTn karoylar ve OYOKLUUYLA,
c- Drdnc fkrasnn Anayasaya aykr olduuna ve P-
TALNE, OYBRLYLE,
5- 21. maddesinin;
a- Birinci fkrasnn son tmcesinin Anayasaya aykr ol-
madna ve iptal isteminin REDDNE, OYBRLYLE,
b- Altnc fkrasnn Anayasaya aykr olmadna ve iptal
isteminin REDDNE, Osman Alifeyyaz PAKSTn karoyu ve OY-
OKLUUYLA,
6- 41. maddesinin;
a- Birinci fkrasnn son tmcesinin,
b- nc fkrasnn,
7- 63. maddesinin ikinci fkrasnn,
Anayasaya aykr olmadna ve iptal isteminin REDD-
NE, OYBRLYLE,
8- 111. maddesinin;
a- Birinci fkrasnn Anayasaya aykr olduuna ve PTA-
186
LNE, Haim KILI ile Serdar ZGLDRn karoylar ve OY-
OKLUUYLA,
b- kinci fkrasnn Anayasaya aykr olduuna ve PTAL-
NE, OYBRLYLE,
B) 111. maddesinin iptalinin douraca hukuksal boluk kamu ya-

rarn ihlal edici nitelikte grldnden, Anayasann 153. maddesinin
nc fkrasyla 2949 sayl Yasann 53. maddesinin drdnc ve be-
inci fkralar gereince BU MADDEYE LKN PTAL HKM-
NN, KARARIN RESM GAZETEDE YAYIMLANMASINDAN
BALAYARAK ALTI AY SONRA YRRLE GRMESNE,
OYBRLYLE,
19.10.2005 gnnde karar verildi.
Bakan Bakanvekili ye
Tlay TUCU Haim KILI Sacit ADALI
ye ye ye
Fulya KANTARCIOLU Ahmet AKYALIN Mehmet ERTEN
ye ye ye
A. Necmi ZLER Serdar ZGLDR evket APALAK
ye ye
Serruh KALEL Osman Alifeyyaz PAKST
187
KARIOY YAZISI
1) 22.5.2003 gnl, 4857 sayl Kanununun 111. maddesinin bi-

rinci fkrasnda Bir iin bu Kanunun uygulanmas bakmndan sanayi,
ticaret, tarm ve orman ilerinden saylp saylmayacan alma
ve Sosyal Gvenlik Bakanl bir ynetmelikle belirler. denilmek-
tedir.
Mlga 1475 sayl Kanununun 6. maddesinin (I) numaral fkra-
snda sanayiden saylacak iler 13 madde halinde (a-k bentlerinde);
(II) numaral fkrasnda ticaretten saylan iler 3 madde halinde (a-c
bentlerinde); tarmdan saylacak iler ise (III) numaral fkrasnda 4
madde halinde (a-d bentlerinde) sralanm ve ayn maddenin (IV) nu-
maral bendinde, Yukarda saylan iler dnda kalan bir iin bu Ka-
nunun uygulanmas bakmndan sanayi, ticaret veya tarm ilerinden
saylp saylmadn belirlemeye, Sanayi ve Ticaret Bakanl ile
Tarm ve Kyileri Bakanlnn grleri alnarak, alma ve
Sosyal Gvenlik Bakanl yetkilidir. eklinde bir dzenleme ng-
rlm idi.
1475 sayl Yasann yrrlkte olduu dnemde, sayma usulyle be-
lirlenen bu ilerin dnda da, gelien teknoloji, yeni i kollarnn ortaya
kmas, zamann ihtiyalar vb. nedenlerle, birok iin sanayi, ticaret
veya tarm ileri kapsamnda deerlendirilmesi zorunluluu domutur.
Bu nedenle, yasa koyucu 4857 sayl yeni Kanununun kabulnde,
hzla deien teknoloji ve sosyal yapy gzeterek, bu konuda sayma/s-
ralama usuln terketmi ve bu belirlemenin ilgili Bakanlka bir ynet-
melikle yaplmasn uygun grmtr. 4857 sayl Kanunun 111. mad-
desinin birinci fkrasnda alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca
karlmas ngrlen Sanayi, Ticaret, Tarm ve Orman lerinden
Saylan lere likin Ynetmelik (R.G. 28.2.2004, Say: 25387) in-
celendiinde; Sanayiden Saylan lerin 100 madde halinde, Ticaret-
ten Saylan lerin 32 madde halinde ve Tarm ve Orman lerinin
4 madde halinde belirtildii grlmektedir. Evvelce yasa ile yaplan bu
belirlemenin zaman ierisinde yetersiz ve eksik kalmas karsnda, yasa
koyucunun bu konuda genel ve soyut bir belirleme yapma yntemini
terketmesi ve bunu bir dzenleyici tasarrufa (ynetmelie) brakmas
188
kamu yararna uygun dt gibi; bu esasen yasa koyucunun takdir
yetkisi ierisindedir. Ynetmelikte -imdilik-toplam 136 madde halinde
saylan szkonusu ilerin Kanun metninde yer almasn istemek ve bek-
lemek herhalde yasa koyucunun bu konuda ngrd amaca uygun
dmeyecektir. te yandan, bu konunun bir ynetmelikle dzenlenme-
sinin Anayasann 124. maddesine aykr den bir ynnn olamaya-
ca da aktr. Gerekten, tarm, ticaret, sanayi, orman gibi
kavramlar mevzuatmzda birok kanun tarafndan dzenlenmi, eitli
cepheleri ynnden dzenlemeler getirilmitir. Bu mevzuat dzenleme-
leri mevcutken, 4857 sayl Kanunda ayrca bu kavramlarn yeniden
tanmlanmas gerekmedii gibi, ynetmelikle snrlar glkle belirle-
nen bu konunun erevesinin yasayla nasl izilebilecei de mehldr.
Yasa koyucu, evvelce yapt ama hep eksik, yetersiz kald iin yeni
dzenlemede bu ereveyi izmek yerine, Anayasann 124. maddesi-
nin kendisine verdii yetkiyle, konunun dzenlenmesinin ynetmelikle
yaplmasn uygun grmtr. Bu hl tarznn ise Anayasann herhangi
bir maddesine aykrl szkonusu deildir.
2) Anayasa Mahkemesinin aada sralanan kararlar incelendi-
inde de, szkonusu dzenlemenin Anayasaya uygun dt anlal-
maktadr:
- ... 24.6.1938 gnl, 3491 sayl Toprak Mahsulleri Ofisi Kanunun
Deiik 18. maddesinin (A) bendinin birinci fkrasnda yer alan ve ha-
ha ekilecek yerlerin her yl tarmsal ve ekonomik gereklere, dsatm
olanaklarna ve stok durumuna gre Sanayi ve Ticaret ile Tarm Ba-
kanlklarnn nerisi zerine Bakanlar Kurulunca saptanmasn ng-
ren kuraln Anayasaya aykr olduu ne srlmtr... Yasama organ
yasa yaparken btn olaslklar gznnde bulundurarak ayrntlara
ilikin kurallar da saptamak yetkisine sahipse de, zamann gerekle-
rine gre sk sk deiik nlemler alnmasna ve alnan nlemlerin
kaldrlmasna veya deitirilmesine gerek grlen hallerde, yasa-
ma organnn yaps ve ar ileyii bakmndan bu gibi gnlk olaylar
hemen inceleyerek zamannda gerekli nlemleri almasnn gl de
ortadadr. Bu nedenle, yasa koyucunun, temel kurallar saptadktan
sonra, uzmanlk ve ynetim tekniine ilikin hususlarn dzenlen-
mesi iin Hkmete yetki vermesi, yasama yetkisinin devri nite-
189
liinde deildir. Bu bakmdan, Anayasann 5. maddesine aykr bir
durumdan sz edilemez... (Any.Mah.nin 5.4.1977 tarih ve E.1977/2,
K.1977/20 sayl karar)
- ...27.5.1988 gnl, 3454 sayl Adalet Tekiltn Glendirme
Fonu Kurulmasna Dair Kanunun 5. maddesindeki Adalet Tekiltn
Glendirme Fonu alma usul ve esaslar ile dier hususlar, Adalet
Bakanlnca Kanunun yrrle girdii tarihten itibaren ay iinde
karlacak ynetmelikte gsterilir kuralnn Anayasaya aykr oldu-
u ileri srlerek iptali istenmitir. alma usul ve esaslar ibaresini,
Anayasaya uygun bir yorumla, dava konusu Yasann uygulan-
masn salamak amacyla, bu Yasada belirtilen esaslara uygun
olarak yrrle konacak kurallar biiminde anlamak gerekir...
Adalet Tekiltn Glendirme Fonu ile benzeri teki fonlara ilikin
alma usul ve esaslarn ve dier hususlar yasa ile nceden belir-
lemek her zaman olanakl deildir. lgili yasaya bal kalmak ze-
re bu hususlarn ynetmeliklerle dzenlenmesi Anayasann 124.
maddesinin verdii yetki kapsam iindedir. Bu nedenlerle Fonun
alma usul ve esaslar ile dier hususlarn ynetmelikle dzenleme-
sinde Anayasaya aykrlk yoktur... (Any.Mah.nin 8.9.1989 tarih ve
E.1988/37, K.1989/36 sayl karar)
- ... 29.2.1984 gnl, 2983 sayl Tasarruflarn Teviki ve Kamu
Yatrmlarnn Hzlandrlmas Hakknda Kanunun 6. maddesinin son
fkrasnda yer alan Toplu Konut ve Kamu Ortakl Kurulunun al-
ma usul ve esaslar, bu Kurul tarafndan karlacak bir ynetmelikle
tespit edilir yolundaki hkmn... Anayasann 124. maddesine aykr
dt ileri srlmtr... Kimi konularda 2983 sayl Kanunda oldu-
u gibi, karlacak szc, hazrlanacak anlamnda kullanlmakta-
dr... Davaya konu edilen 6. maddenin son fkras hkm, Anayasann
124. maddesine aykr deildir... (Any.Mah.nin 18.2.1985 tarih ve
E.1984/4, K.1985/4)
3) Gerek yukarda aklanan hususlar, gerek zetlenen Anayasa
Mahkemesi kararlar gzetildiinde, 4857 sayl Kanununun 111.
maddesinin birinci fkrasnn Anayasann 2., 6., 7., 11. ve 124. mad-
delerine aykr bir ynnn bulunmad, dolaysiyle bu konudaki iptal
isteminin reddinin gerektii kanaatine vardmzdan; szkonusu kura-
190
ln Anayasaya aykr olduu yolundaki deerlendirmeyle iptaline dair
ounluk grne katlmadk.
Bakanvekili ye
Haim KILI Serdar ZGLDR
AZLIK OYU
Anayasann 36. maddesi hak arama zgrln dzenlerken yarg
mercileri vurgusu yannda, hemen ikinci fkrasnda hibir mahkemenin
davaya bakmaktan kanamayacan belirtmitir. Anayasa bununla da
yetinmemi 37. maddesi ile hi kimsenin kanunen tbi olduu mah-
kemeden baka bir merci nne karlamayacan ngrmtr. Bu
bakmdan yarg mercii kavramnn iinde barndrd hukuksal ko-
numun szlemelerle yaplan belirlemelerden ok nce yasalarla sap-
tanm bir staty, uyumazlklar zen bir makam ngrdn
sylemek doal bir sonutur. Anayasann 9. maddesinde ve yarg ile
ilgili blmnde mahkemelerden ve st mahkemelerden sz edilmi ol-
mas da, anayasal yarg mercii kavramna ynelik bu belirlemeyi des-
teklemektedir. Kald ki, Anayasa bir baka konuyla ilgili olsa da 125.
maddesinde idarenin her trl eylem ve ilemine kar yarg yolunun
ak olduunu vurgularken, kamu imtiyaz artlama ve szlemelerin-
den doan uyumazlklara ilikin tahkim olanana da vurgu yapm
ve bylece yarg yolunu veya merciini gsterirken gerek duyarsa yarg
yannda hakem seeneine yer vereceine iaret etmitir.
Anayasal bu grnme karn, iptali istenen kuralla sonu olarak
yarg yolunun ve doal yarg ilkesinin bir zel hukuk anlamasyla
snrlanmasna neden olunmaktadr. Ayrca ilgililerin dava yolundan
kendi iradeleriyle vazgetikleri dnlse bile, dava amaktan birlikte
vazgeme nitelii tayan toplu i szlemesinin verdii olanakla ha-
keme gidilmesi kuralnn hakem kararlarna karn yetkin bir temyiz
incelenmesi olana bulunmadndan iptaline ilikin gerekeler bu
ksm iinde geerli olmaldr. Baka bir anlatmla, yetkin bir temyiz
incelemesi hak arama zgrlnn doal bir sonucu olduundan, ira-
191
de sergilemeleriyle hak arama zgrlnn boyutu ve kapsamnn bu
nedenle de daraltlamayaca kukusuzdur.
Aklanan nedenlerle 4857 sayl Kanunun 20. maddesinin birinci fkras-
nn son tmcesinin itiraza konu edilen taraflar anlarsa uyumazlk ayn sre-
de zel hakeme gtrlr blm Anayasann, 13., 36. ve 37. maddelerine
aykrdr. ptali gerekir. Bu gerekelerle karara karym.
ye
evket APALAK
KARIOY YAZISI
1. Kanununun 20. maddesinin birinci fkrasnn son tmce-

sinde yer alan veya taraflar anlarlarsa uyumazlk ayn srede
zel hakeme gtrlr ibaresinin iptali istemi:
Anayasamzn Hak arama hrriyeti balkl 36. maddesinde, her-
kesin, meru vasta ve yollardan faydalanmak suretiyle yarg mercileri
nnde davac veya daval olarak iddia ve savunma ile adil yarglanma
hakkna sahip olduu belirtilmitir. Anayasamzn 9. maddesine gre
yarg yetkisi, Trk Milleti adna bamsz mahkemelerce kullanlr.
Hukukun ada ve evrensel ilkelerine uygun olarak, temellerini
Anayasada bulan hukuk sistemimizde uyumazlklarn asl zm ye-
rinin bamsz mahkemeler olduunu kabul edilmi, hakem ise istisnai
bir zm yolu olarak ngrlmtr.
szlemesi sebep gsterilmeden veya geerli bir sebebe dayan-
madan feshedilen iinin, fesih bildiriminden itibaren bir ay iinde i
mahkemesinde dava ama hakk bulunduu gibi, hukuka uygun dier
zm yollarna bavurma hakk da olduu tartmaszdr. Ne var ki,
iptali istenen kuraln bu yollara bavurmada iiye zgr iradesiyle ha-
reket etmek hususunda tam bir serbesti tanyp tanmadna da bakmak
gerekir.
ncelikle, zel hakeme gitme yolunun iiye oranla iverenin daha
lehine olduu anlalmaktadr. Hakem kararlar mahkemeye oranla
daha sratle ve kesin olarak verilecei iin, 21. maddenin nc fk-
rasnda ngrlen ve mahkemeye gidilmesi halinde kararn kesinle-
192
mesine kadar altrlmad sre iin drt ay gememek kouluyla
iiye verilecek cretin iveren ynnden yarataca klfet nedeniyle,
iverenin mahkeme yerine zel hakem yolunu tercih edecei aktr.
kinci nemli nokta, iptali istenen kuraln, zel hakeme gitme konusun-
da taraflarn yapacaklar anlamann zaman hakknda bir aklk ta-
mamasdr. Baka bir ifadeyle iptali istenen kural, zel hakeme gitme
anlamasnn uyumazln domasndan nce hatta i akdinin yapl
srasnda gereklemesine olanak tanmaktadr. lkemizdeki isizlik
sorununun boyutlar ve i bulmann glkleri nedeniyle, zel hakeme
gitme anlamasnn, ie alnrken kabul edilecek standart bir koul hali-
ne dnmesi ve sonu olarak, serbeste ve zgr irade ile kullanlmas
gereken hak arama hrriyetinin zedelenmesi sz konusudur.
Bu nedenlerle, yasa kuralnn, Anayasann 2. ve 36. maddelerine
aykr olduu dncesindeyim.
2. Kanununun 21. maddesinin altnc fkrasnn iptali istemi:
ptali istenen kural, Kanununun 21. maddesinin ilk fkrasnda
belirtilen tazminatlarn szlemelerle artrlmas yolunu kesin biimde
kapatm ve Anayasann 48. maddesinde yer alan szleme zgrl
ile 53. maddesinde yer alan toplu szleme hakknn kullanmn snr-
lamtr.
Anayasann 13. maddesine gre Temel hak ve hrriyetler, zne
dokunulmakszn yalnzca Anayasann ilgili maddelerinde belirtilen
sebeplere bal olarak ve ancak kanunla snrlanabilir. Bu snrlamalar
Anayasann szne ve ruhuna, demokratik toplum dzeninin ve lik
Cumhuriyetin gereklerine ve lllk ilkelerine aykr olamaz.
Anayasann 48. maddesinde, szleme hrriyetinin snrlandrlma-
s iin ak bir sebep gsterilmemitir. Her ne kadar muhterem oun-
luk, 48. maddenin ikinci fkrasnda belirtilen ve zel teebbslerin a-
lmalarna ilikin tedbirlerin alnmas amacyla devlete verilen grevi,
szleme hrriyetinin snrlanmasna olanak veren bir neden gibi kabul
etmi ise de, bahse konu ikinci fkrann bu ekilde anlalmasnn temel
hak ve zgrlklerin korunmas ve glendirilmesi amacna uymad
dncesindeyim. Kald ki, Anayasann 53. maddesinde dzenlenen
toplu i szlemesi hakk ynnden 48. maddedekine benzer, yorum
yoluyla dahi snrlama nedeni kabul edilebilecek herhangi bir kural
193
mevcut deildir.
ptali istenen kuraln amacnn, Kanununun 21. maddesinde n-
grlen tazminatlarn szlemelerle ii aleyhine deitirilmesini, yani
azaltlmasn nlemek olduu yolundaki grlere de katlmak mm-
kn deildir. Maddenin gerekesinde, Maddede ngrlen tazminat-
larn szlemelerle artrlmamas iin, bunlarn deitirilemeyecei
vurgulanmtr. denilmek suretiyle ama aka ortaya konmutur. p-
tal davasna konu edilen bir yasa kuralnn amac yasama gerekesinde
aka belirtildii halde Anayasaya uygunluk denetimi yaplrken, aksi
ynde bir amacn varl yorum veya tahmin yoluyla kabul edilmek
suretiyle sonuca gidilmesinin Anayasa yargsnn esaslarna uygun bir
yntem olmadn da kaydetmek gerekir.
Bu nedenlerle, kuraln Anayasann 13., 48. ve 53. maddelerine ay-
krlktan dolay iptal edilmesi gerektii grndeyim.

ye
Osman Alifeyyaz PAKST
194

4857 Sayılı Iş Kanunu Ve Gerekçesi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

4857 Sayılı Iş Kanunu Ve Gerekçesi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRKYE VEREN SENDKALARI KONFEDERASYONU

Kabul Edilen Deiiklik nergeleri, Dier Kanunlarla

Tel : 0312 439 77 17 (pbx)

Tasarm & Bask

II. GENEL GEREKE............................................................69

III. MADDE GEREKELER.................................................75

IV. 12.03.2003 TARHL TBMM SALIK,

V. 28.03.2003 TARHL TBMM SALIK,

VI. ANAYASA MAHKEMES KARARI

cret ve cretin denmesi 32 24

Yazl bildirim 109 59

1475 Sayl Kanunu

- 17 Haziran 2003 tarih ve 25141 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 4884

4857 sayl Kanunu

- 19.10.2005 tarih ve E.2003/66, K.2005/72 sayl Karar

1475 sayl Kanununun 14. maddesi

- 21.02.2008 tarih ve E.2003/52, K.2008/58 sayl Karar

Kanun No : 4857 R.Gazete Tarihi : 10.6.2003

Eit davranma ilkesi

yerinin veya bir blmnn devri

Tr ve alma biimlerini belirleme serbestisi

Srekli ve sreksiz ilerdeki i szlemeleri

Belirli ve belirsiz sreli i szlemesi

Belirli ve belirsiz sreli i szlemesi ayrmn snrlar

Takm szlemesi ile oluturulan i szlemeleri

Feshin geerli sebebe dayandrlmas

Szlemenin feshinde usul

mevzuattan ve szlemeden doan haklarn takip ibaresinden sonra gelmek zere

Geersiz sebeple yaplan feshin sonular

alma koullarnda deiiklik ve i szlemesinin feshi

Yeni iverenin sorumluluu

inin hakl nedenle derhal fesih hakk

verenin hakl nedenle derhal fesih hakk

Yeni i arama izni

Bu madde bal zrl, eski hkml ve terr maduru altrma zorunluluu

Askerlik ve kanundan doan alma

cret ve cretin denmesi

verenin deme aczine dmesi(1)

cretin gnnde denmemesi

cretin sakl ksm

Kamu makamlarnn ve asl iverenlerin hakedilerinden creti

cret hesap pusulas

Fazla alma creti

Zorunlu nedenlerle fazla alma

Olaanst hallerde fazla alma

Ulusal bayram ve genel tatil gnlerinde alma

Hafta tatili creti

Genel tatil creti

Tatil cretine girmeyen ksmlar

Yllk cretli izin hakk ve izin sreleri

Yllk izin bakmndan allm gibi saylan haller

Yllk cretli iznin uygulanmas

Yllk izin creti

zinde alma yasa

zinlere ilikin dzenlemeler

cretten indirim yaplamayacak haller

alma sresinden saylan haller

Gnlk almann balama ve biti saatleri

Gece sresi ve gece almalar

Hazrlama, tamamlama ve temizleme ileri

altrma ya ve ocuklar altrma yasa

Yer ve su altnda altrma yasa

Gece altrma yasa

verenlerin ve iilerin ykmllkleri