MICHELSONOV INTERFEROMETAR

Student:

Amela Veladi
Cilj:

- Izraunavanje valne duine lasera pomou Michelsonovog interferometra.

Aparatura:

-Izvor svjetlosti,

-Michelsonov komplet,

-optiko postolje,

-skala za mjerenje.

Teorija:

Michelsonov interferometar je jedan od najee koritenih interferometara koji se koriste u optikoj

interferometriji. Naziv je dobio po svojem konstruktoru Michelsonu koji je posebnu panju posvetio
prouavanju optikih instrumenata i istraivanju u podruju spektroskopije .

Interferencija svjetlosti:

Svjetlost je transverzalni val. Kada dva vala iste valne duljine i amplitude putiju kroz isti medij njihove
amplitude se spajaju. Val sa veom odnosno manjom amplitudom u odnosu na orginalne valove e biti
rezultat. Sabiranje amplituda u odnosu na superpoziciju dva vala se naziva interferencija. Drugim
rijeima pojam interferencije je pojava superpozicije (zbrajanja, slaganja) valova koji se susretnu u
jednoj taki prostora. Primjeujemo kako se valovi u odreenim mjestima pojaavaju, a u drugim
ponitavaju, te tako nastaju konstruktivna i destruktivna interferencija. Dva vala e se pojaati ako su u
fazi, tj. ako se maksimum jednog i maksimum drugog vala poklapaju u jednoj taki prostora(tj brijeg
jednog i brijeg drugog ukoliko se poklope). Valovi e se ponititi ako se maksimum jednog i minimum
drugog vala poklapaju u jednoj taki prostora(tj ako se poklope brijeg jednog i dol drugog ).
Pretpostavimo da dva koherentna vala (razlika faza ostaje konstantna u vremenu) krenu iz iste take i
preu razliitu udaljenost prije spajanja tj. interferiranja. Novonastali val na ekranu ovisi od razlike
preenih putanja ova dva vala. Rezultirajui naizmjenini svijetle i tamne pruge koji se pojavljuju na
ekranu nazivaju se interferentni prsteni.

Ukolio je dolo do konstruktivne interferencije na ekranu se pojavljuje svijetla pruga. Da bi dolo do

konstruktivne interferencije razlika putova meu valovima mora biti cjelobrojni umnoak m, gdje je
valna duina, a m=0,1,2,

Ukoliko je razlika putova (m+) onda dolazi do destruktivne interferencije i na ekranu se pojavljuje
tamna pruga.

Michelsonov interferometer:

Michelsonov interferometar je jedan od najee koritenih interferometara koji se koriste u optikoj

interferometriji. Naziv je dobio po svojem konstruktoru Michelsonu koji je posebnu panju posvetio
prouavanju optikih instrumenata i istraivanju u podruju spektroskopije.

Ovaj interferometer koriten 1817 u poznatom Michelson-Morley ovom eksperimentu pokazao je

nepostojanje etera kroz koji se ire elektromagnetni valovi i time postavio temelje za razvoj specijalne
teorije relativnosti.

Pomou optikog interferometra moemo izraunati valnu duinu svjetlosti brojei interferentne
prstene koji se pomjeraju kada se jedan od ogledala pomjera.

U Michelsonovom interferometru koherentni snopovi se dobiju tako da snop svjetlosti iz jednog izvora
propustimo kroz poluprpusno ogledalo (dio snopa e proi-transmitovati prema M1, dio e se odbiti-
reflektovati prema M2). Transmitovani i refletkovani valovi se preusmjeravaju na ekran pomou obinih
ogledala tako da na osnovu superpozicije formiraju interferentne prstene na ekranu .
Na slici iznad imamo pojednostavljeni prikaz Michelsonovog interferometra.

Koherentni svjetlosni snop iz izvora S nailazi na polupropusno ogledalo BS, koje je postavljeno tako da
svjetlost pada pod uglom od 45. Polupropusno ogledalo razdvaja svjetlost na dva snopa (transmitovani i
reflektovani) istog intenziteta jel je postavljen pod uglom od 45. Transmitovani snop(T) prolazi prema
ogledalu M1 i refletkira se nazad prema BS. 50% tog povratnog snopa se reflektuje na BS i osvjetljuje
ekran E. Reflektovani snop (R) putuje prema ogledalu M2 gdje se reflektuje. 50% tog snopa prolazi pravo
kroz BS i dolazi do ekrana. Svjetlost koja se reflektovala na M2 prolazi kroz BS tri puta dok ona koja se
reflektovala na M1 prolazi kroz BS samo jedanput zbog njegovog poloaja jel je reflektirajui dio
postevljen desno nie. Duina svjetlosnog puta kroz staklenu plou ovisi od indeksa loma stakla to
uzrokuje razliku svjetlosnih puteva izmedju ova dva snopa. Da bi se to kompenzovalo (nadomjestilo)
izmedju BS i M1 stavljena je staklena ploa istog indexa loma i debljine kao i BS. Rekonbinovani snopovi
interferiraju (spajaju se)i proizvode interferentne prstene na ekranu. Relativna faza ova dva snopa
odreuju da li e doi do konstruktivne ili destruktivne interferencije. Podeavajui nagib od M1 i M2 na
ekranu prsteni mogu da budu ili kruni ili ravni ili ak izlomljeni. U ovom labu pojavit e se kruni
prsteni.

Iz pravca ekrana posmatra vidi ogledalo M2 direktno i virtualnu sliku M1 koja dolazi s ogledala M1
formiranu refleksijom kroz BS kao to je prikazano na slici ispod. Ovo znai da jedan od interferentni
snopova dolazi od M2 dok drugi snop dolazi od virtualne slike M1. Ukoliko su dvije ruke interferometra
iste duine onda M1 poklapa se sa M2. Ukoliko se ne poklapaju neka udaljenost izmeu njih bude d.

Posmatrajmo svjetlosnu zraku koja dolazi iz S. Ona e se reflektovati i na M1 i na M2 i posmatra e da

vidi dvije virtualne slike S1 usljed refleksije na M1 i S2 usljed refleksije na M2. Ove virtulane slike nalaze
se na udaljenosti 2d. Ako je ugao pod kojim posmatra gleda u sistem tada je razlika u optiom putu
ova dva snopa 2dcos. Kada svjetlost koja dolazi iz M1 i podlijee refleksiji na BS tada dolazi do
promjene u fazi , to odgovara razlici putova od /2.
Tako je ukupna razlika puta izmeu dva snopa:

Uslov za konstruktivnu interferenciju je:

za zadanu udaljenost izmeu ogledala d, zadanu valnu duinu , i m (Broj m nam se naziva redom
interferencije, to je broj promjena svijetlih i tamnih pruga), nagibni ugao je konstantna i rubovi su
kruni.

Ako se M1 poklapa sa M2, d=0, i onda je razlika puta izmeu interferentnih snopova e biti /2. Ovo
odgovara destruktivnoj interferenciji pa e centar polja biti taman.

Ako se jedan od ogledala pomjeri za udaljenost /4 onda se razlika puta projeni za /2 i onda dobijemo
maximum. A ukoliko jos jednom pomjerimo ogledalo za /4 onda dobijemo minimum. Pomjerajui za
/4 opet se dobije maximum i tako se nastavlja. Kako je d pomnoen sa cos , ukoliko se d poveava
novi prsteni se pojavljuju u centru bre nego to oni na periferiji nestaju i polje postaje ispunjeno
tanjim krugovima kako se odmiemo od centra. Ako se d ipak smanjuje onda se krugovi skupljaju
postaju iri rijetko rasporeeni i nestaju u centru.

Za destruktivnu interferenciju ukupna razlika puta mora biti cjelobrojni umnoak valne duine plus
polovina valne duine:

Ako su S1 i S2 isto udaljene od pomenuta dva ogledala onda je d=0 i ne ovisi od ugla . To znai da je
samo jedan krug vidljiv gdje je:

I posmatra tako vidi samo jednu veliku tamnu tau u sredini bez ikakvih prstena okolo.
Mjerenje valne duine

Koristei Michelsonov interferometer valna duina svjetlosti se moe izraunati. Ukoliko se M1 pomjeri
naprijed ili nazad kruni prsteni se pojavljuju ili gube u centru. Ogledalo se pomjera za poznatu
udaljenost d tako da se broj krugova N koji se pojavljuju u centru broje. Da bi se pojavio prsten ogledalo
mora da se pomjeri za udaljenost /2. Znajui to, moemo pisati:

Tako da je valna duina jednaka:

..(1)

Index loma staklene ploe

Posmatrajmo tanku staklenu plou debljine t I indexa loma n postavljeno normalno u odnosu na jedanu
putanju reflektirajueg snopa svjetosti. Optiki put za snop svjetlosti kroz staklenu plou je nt. Kako je
optiki put kroz zrak samo t to poveanje u optikom putu izazvano umetanjem staklene ploe je (n-1)t.
snop putuje dva puta kroz staklo pa je ukupni optiki put 2(n-1)t. Ako je N broj prstena koji se dobiju
umetanjem staklene ploe onda je N=2(n-1)t.

Nakon to postavimo ogledalo tako da se na ekranu pojavljuju prsteni sa crnom takom u sredini
umetnemo ogledalo u jedanu putanju snopa svjetlosti I onda se prsteni pomjeraju. M1 pomjeramo za
udaljenost d tako da opet u sredini imamo crnu taku. Mjerimo udaljenost d I broj N prstena koji se
pomjeraju. Kako je umetanje staklene ploe povealo optiki put za 2(n-1)t a pomjeranje ogledala
smanjilo za 2d onda 2d=2(n-1)t. pa iz toga index loma moe da se rauna iz formule N=2d=2(n-1)t.

U Michelsonovom interferometru ako je N broj prstena koji se pomjeraju kada je staklena ploa rotirana
za ugao iz poetnog poloaja koji je bio normalan na jednu putanju onda se index loma rauna po
formuli:

2)(1)
(
n=
2(1)

gdje je t debljina staklene ploe a valna duina lasera.

Primjena Michelsonovog interferometra:

1. Michelson-Morley eksperiment je najpoznatiji primjer u kojem je koriten ovaj ureaj.

2. Koriten je za detekciju gravitacionih valova.
3. Koristi se jo i u astronomkoj interferometriji.

Objanjenje za koritenje simulacije:

1. Iz combo boxa Choose Laser izaberemo izvor svjetlosti tj.biramo laser koji emo koristiti.
2. Koristei Power On ukljuujemo laser.
3. Koristei kliza Adjust Mirror izotit emo zamagljene prstene koji se pojavljuju na ekranu u
gornjem desnom uglu.
4. Klizaem Adjust micrometer polako mjenjamo mikrometarsku udaljenost. Prsteni e se
pomjerati. Na ovaj nain moemo izraunati broj promjene prstena za odreenu udaljenost
izmeu ogladala koja e biti prikazana ispod klizaa. Bitno je naglasiti da u simulaciji ne moe se
udaljenost d postaviti na 0 tako da se na ekranu nikad nee pojaviti samo jedna taka.
5. Valna duina lasera se rauna po formuli (1) koju smo pomenuli ranije.
6. The Reset ponitava mjerenja
7. The Show Result pokazuje tane vrijednosti koje se moraju dobiti nakon izvrenih mjerenja.
8. U eksperimentu mogu se mjeriti valne duine razliitih lasera kao i raunati index loma za
razliite debljine ogledala.

Zadaci:

1. Koristei Michelson-ov interferometer izraunati valnu duinu Kripton lasera.

2. U Michelson-ovom eksperimentu koriteno je Helium-Neon svjetlo. Stavimo staklo debljine
1,5mm u jednom od pravaca odbijana snopa svjetlosti. Za ugao rotacije od 10 na ekranu se
pojavljuje 7 pruga. Trebamo izraunati index refrakcije(index loma) ukoliko znamo da je valna
duina He-Ne lasera 632,8 nm.
3. Koristei principe Michelsonovog interferometra izraunati valnu duinu Argonovog lasera.
4. Izraunaj valnu duinu He-Ne lasera.

Zakljuak: