zet

Kresellemenin ekonomiler zerinde daha rekabeti ve uluslararas boyutta

yaylma basks yaratt son otuz yln ardndan bilgi teknolojisi ile ticaret yeni bir
ekonomik aa evirilmeye balamtr. E-ticaret ad verilen bu kavram alveri
kltrn batan sona deitirmeye ve ticaret aralarn farkllatrmaya balamtr.
Bu yeni ekonomik a Kobilere yeni frsatlar olutururken birok zorluklara da
maruz brakmaktadr. Bu zorluklar e- ticaretin benimsenememesi gibi Kobilerin i
mekanizmalar ile ilgili iken, Kobileri dorudan ya da dolayl etkileyen d
faktrlerin yeterli derecede etkin olmamalar Kobilerin e-ticarete adaptasyonu
gletirilmektedir. Bu balamda deiiklie uram ticaretin ve i ortamnn
getirdii yeniliklerin Kobiler zerindeki basks ve Kobilerin e- ticarete adaptasyon
zorluklarn e-ticaretin Kobilere sunduu frsatlarn hangi nedenlerde
deerlendirilemediini sunmaktadr.

Abstract

After the last thirty years of globalization creating pressure on economies to be

more competitive and spreading internationally, trade with information technology
has begun to evolve into a new economic era. This concept, called e-commerce, has
begun to change the shopping culture from beginning to end and to differentiate the
means of trade. This new economic era Kobiler exposes many challenges while
creating new opportunities. While these difficulties are related to Kobilerin's internal
mechanisms, such as the inability of e-commerce to be adopted, Kobilerin's
adaptation to e-trading has been hampered by the fact that the external factors that
directly or indirectly influence Kobiler are not effective enough. In this context, the
changes in the trade and business environment that have been changed in this
context, the pressures on Kobiler and Kobilerin presents the difficulties in adaptation
to e-commerce can not be considered the reasons for the opportunities offered by e-
commerce

1
Giri

. Kk ve orta lekli firmalarn(KOB) gelimekte olan lke ekonomilerine

katklar bilinirken kk ve orta lekli iletmelerin baars ve piyasa koullarn
karlayabilmeleri ve hayatta kalmalar ekonomi iin kritik neme sahiptir. Birok
kk ve orta lekli firmalar bu ticaret dnmnn kendilerini etkilemediini
dnmekte ancak gnmz potansiyel alclar ve mterilerini ou bir hizmet ya da
rn satn almadan nce internet ortamnda (mobil veya web) almak istenen rne ya
da hizmete ait fiyat aratrmas yaptn gz ard etmemeleri gerekmektedir.
Bylesine byk ve acmasz bir rekabet ortamnda klasik ticaret anlay e-ticaret
karsnda her geen gn daha fazla klmekte ve etkisini kaybetmektedir. Klasik
ticaretin her geen gn kan kaybettii bylesi bir ortamda kk ve orta lekli
iletmelerin yeni anlaya adapte olmalar ve bu durum karnda yeni dneme
hazrlanmalar bylelikle pozisyonlarn glendirmeleri gerekmektedir

E-Ticaret kavram

E-ticaret mobil ya da bilgisayar alar zerinden muhtelif cins ve miktarda mal

ve hizmetin tketicinin kullanmna almasdr. nternetin son yllardaki kullanm
oranndaki muazzam art ticari ilemler acsndan bir dnm noktasna gelmitir. E-
ticaret, nternet de dahil olmak zere bilgisayar a vastasyla rn, hizmet veya
bilgiyi satn alma, satma veya deitirme sreci olarak tanmlanr. E-ticaret,
yalnzca mal ve hizmet alm satm yapmakla kalmayp ayn zamanda mterilere
hizmet salama, i ortaklaryla ibirlii yapma, e-renme yrtme ve bir kuruluta
elektronik ilemler yapma imkn da ierir (Buhalis , D, 2003:5-6))

E-ticaret Michael Aldrich tarafndan ngiltere de icat ve nclk edildi 1979

ylnda modifiye edilmi bir yerel televizyon telefon hatt vastasyla gerek zamanl
ok kullancl bir ilem bilgisayarna baland. Sitemi 1980 ylnda piyasaya srd
ve esas olarak B2B(business-to-business) sistemlerini satt sitemler ngiltere rlanda
ve ispanyada kuruldu (Aldrich. M. 2008). Temelleri bu ekilde atlan e-ticaret takip
edilen yllarda hzl bir ekilde gelimeye devam etti. E-ticaretin tanm zerine tam
bir gr birliine varlamamtr. Yeni bir kavram olduu iin deiik tanmlar
yaplmaktadr. Kimilerine gre elektronik aralarla yaplan tm ticari ilemler
saylrken kimileri de sadece internet gibi ak alar zerinden yaplan ilem ve
demeleri e-ticaret saymaktadr.(Budak. B.2010;17) Kresel bilgi sisteminin

2
poplerliine byk katkda bulunan e-ticaret; sadece mal ve hizmet alm satmn
yapanlarn deil gelir elde etmeyi de destekleyen ilemlerinde bulunduu bir
sitemdir. Bu faaliyetler arasnda mal ve hizmet talepleri retilmesi sat destei ve
mteri hizmetleri sunulmas veya i ortaklar arasndaki iletiimi kolaylatrmas
saylr(Bidgoli H. 2002:39-79) E-ticaret bir kuruluun operasyon ve ilevini
gelitirmek ve geniletmek iin bilgi ve iletiim teknolojilerini kullanmasdr.
nternet ticaretinin 1990larn banda ticariletirmesi ile ortaya kan yeni bir
olgudur. E ticaret hkmet , tketiciler ve ticaret arasndaki ilikilerin yan sra ara
ve nihai mallar ve hizmetler acsndan da dahil olmak zere birok boyuta
sahiptir.(Corey K.E.,Wilson M.J. 2009;285-290)

2003 ylndan sonra Amerikan Google irketinin internet a zerinde siteleri

bulunan irket ve kiilere reklam yaynlama ve para kazandrmasna olanak salayan
ve bu sistem zerinden reklam verenleri daha byk kitlelere duyurulmasn
salayabilecek bir sitemi yani adsenseyi duyurmas ile birlikte e-ticaret ve
reklamclk nemli bir kava geride brakmtr. E-ticareti kavramnn ne olduu
konusunda olduka geni bir literatr e sahip olduu sylenebilir.yine bunlardan
bazlar; En basit anlamda e-ticaret web i bir pazarlama kanal ve bir tedariki ve
tketiciler arasndaki ticareti balatmak ve ilem yapmak iin bir sat ara yz
olarak kullanma becerisidir.(Bean J.2003;1-13) yine e-ticaret; Basit anlamda
hizmetlerin ve rnlerin elektronik ortam ve telekomnikasyon ebekeleri araclyla
retilmesi, reklamnn, satnn ve datmnn yaplmas olarak tanmlamak
mmkndr. Elektronik ticareti deiik alardan da tanmlamak
mmkndr.(Turban ve King 2003:3). Elektronik ticaret, i srelerinin ve
ilikilerinin, alm satm ilemleri ile rn, hizmet ve bilgi alveriinin internet
teknolojileri ve bilgi ilem alar kullanlarak yrtlmesini ieren
ilemlerdir (Kartal.C.2002;69). E-ticaret, alclar ve satclar arasndaki elektronik
iletiimin sunduu esneklikten ve hzdan yararlanan ve geleneksel ticaret
yntemlerini yeniden tasarlayarak KOB'ler iin nemli maliyet tasarrufu, arttrlm
rekabet gc ve verimlilii salayacak internet tabanl bir ticari ilemdir.( Chen, Q
Zhang, N. 2015 11411428)

E-ticaret genel olarak internetin bir pazarlama kanalndaki katlmclar arasnda

ticaret hadlerini( rg: fiyat, kullanlabilirlik, teslimat iin sipari ileme sresi)
oluturmak iin platform olarak kullanld bir ilem olarak tanmlanr. Ve ikinci

3
olarak evrimd olarak teslim edilebilinen mallar ve hizmetleri evrimii teslim
etmek ve satmaktr. (yani hizmetler dijital hale getirilebilir)(Shin, N. 2001;164-171)
E- i veya ticaret saysal ve elektronik yollarla kolaylatrlan ok eitli fonksiyon
ve etkinlikler topluluudur. E-ticaretin nihai amac bir organizasyon iin evrimii
bir varlk oluturmak ve mmkn olduunca ok etkileim ve ilevsellik
salamaktr( Corey K.E.,Wilson M.J. 2009;285-290) nternetin giderek
yaygnlamas gvenli deme sitemleri ve lojistiin hzlanmas sayesinde e-ticaret
giderek yaygnlamaktadr.2016 ylnda internet zerinden siparii verilen rn ve
hizmetlere ait tutar 2 trilyon dolar gemitir.

Dnyada ve Trkiyede e ticaret

E-ticaretin toplam perakende ierisindeki payna bakldnda; 2011 ylnda

dnyada toplam perakende ierisindeki pay % 3,6 olan e-ticaretin 2016'daki pay
%8,5 ykselmitir. Bu e-ticaret sektrnn her yl klasik perakende sektrnden
yaklak %1 orannda pay aldnn bir gstergesidir. (Kantarc ,, zalp M.
2017;19) Dnya genelinde perakende e ticaret hacminin 2017 ylnda yzde %23,2
artarak 2.290 trilyon dolara ulald grlmekte ve bu yksek byme hznn
nmzdeki yllarda da devam edecei tahmin edilmektedir. Bu yl ilk kez e-ticaret
satlar toplam perakende satlarnn onda birini oluturmutur.

Yaplan projeksiyonlara gre e-ticaret hacmi 2021 ylnda dnyada %16 artaca
ngrlmekle birlikte satlarnda 4.479 trilyon dolara kaca tahmin edilmektedir
talep ve arz ynndeki dinamikler e-ticarette artn beklentisini destekler
niteliktedir. Tsiadn 2017 ylna ait kapsaml ticaret raporu da dnya genelinde e-
ticaretin gelime gsterdiini dorular niteliktedir bu rapora gre dnyadaki e-ticaret
hacim deiimi 2012-2020 yllar arasnda gsterilmitir.

4
 ekil 1: Dnya E-Ticaret Hacmi Deiimi (Kantarc ,, zalp M; Dnyada
ekonominin itici gc e- ticaret :TSAD 2017:17)

ekle gre 2012 ylnda toplan e-ticaret hacminin % 62 sini gelimi lkeler
olutururken sadece % 38 lik ksmn gelimekte olan lkeler karlamaktadr.
lerleyen yllara bakldnda gelimekte olan lkelerin toplam e-ticaret hacmindeki
paylarnn artt grlmektedir. 2017 ylna gelindiinde gelimekte olan lkelerin
toplam e-ticaret hacmindeki pay %61 lere ulat grlmektedir. Gelimi
lkelerin pay 2017 ylnda ekle gre %39 a gerilemitir. 2020 ylna ait
prejeksijonalara gre gelimekte olan lkelerin toplam e-ticaret hacmindeki oran
%64e ulaaca gelimi lkelerin toplam e-ticaret hacmindeki paynn % 36 ya
gerileyecei tahmin edilmektedir. Ayn ekle gre 2012 yl ile 2016 yllar arasnda
toplam e-ticaret hacimleri 2,5 kat artt, 2016 ile 2020 yllar arsnda e-ticaret
hacminin 1,8 kat artaca tahmin edilmektedir.

Gelimekte olan lkelerin internet kullanma oranlarndaki art ve gelecekteki

byme potansiyelleri ve bu lkelerin gelimi lkelere oranla ok daha fazla artan
gen nfus saylar, gen nfusun teknolojik eilimleri ayrca e-ticaretin hz ve
kolayl n planda tutmas olgusu bu ekili dorular niteliktedir. Gelimekte olan
lkelerin banda ve e-ticarin dnya genelinde bu kadar hzl gelimesinin
nedenlerinden en nemli etkenlerden biriside in dir. in de her yln 11 Kasmnda
kutlanlan bekrlar gnnde alibaba alveri sitesi 2017 yl itibari ile yeni bir rekora

5
imza atmtr.Alibaba lkede her yl kutlanan bekarlar gnnde 25 milyar dolar
aan satla rekor krd. Ali Babann festivalin ilk otuz dakikasnda 7 miyar dolara
yakn sat yapmas dikkat ekti ( https://www.dunya.com/dunya/alibaba-cindeki-
bekarlar-gununde-satis-rekoru-kirdi-haberi-390424, 15 aralk 2017 te eriildi)

Aadaki ekilde Aratrma irketi statistann aratrmalarna gre "e-Ticaret"

pazarnda 2022 ylna kadar kullanc saysnn 247.milyon olmas bekleniyor.

ekil 2 : 2016-2022 yllar aras e-ticaret kulanc says

tahmini(https://www.statista.com/outlook/243/109/ecommerce/united-states#market-
users)

Trkiyedeki e-ticaret hacmi 2013-2016 yllar arasnda ortalama %34 byyen

perakende e-ticaret hacmi, 2016 yl itibaryla TBSAD ve elektronik ticaret
iletmeciler dernei (ETD)'in hazrlad almaya gre 17.5 milyar TL'lik bir hacme
ulamtr.( (Kantarc ,, zalp M. 2017;5)

Trkiyenin yalnzca 1 aylk e-ticaret kullanc etkinliklerine bakldnda, internet

kullanclarnn yzde 52sinin satn almak zere online rn veya hizmet aradn,
bir online perakende maazasn ziyaret ettiini, yzde 43nn de bu satn almay
yaptn grlmektedir. Bu oranlar bize, 29,92 milyon kiinin e-ticaret sitelerinden
online alveri yaptn, 30,8 milyar TLlik Trkiye e-ticaret hacmi ierisinde kii
ba yllk 1.029 TL harcama yapldn gstermektedir
(www.marketingturkiye.com.tr/haberler/rakamlarla-2017-turkiye-e-ticaret-
istatistikleri/)

6
Trkiye statistik Kurumu (TK) in 2017 Hanehalk Biliim Teknolojileri
Kullanm Aratrmasna gre; nternet zerinden kiisel kullanm amacyla mal veya
hizmet siparii veren ya da satn alan 16-74 ya grubundaki bireylerin oran %24,9
olmutur.

nceki yl nternet zerinden alveri yapanlarn oran ise %20,9du.nternet

zerinden alveri yapan bireylerin 2016 yl Nisan ile 2017 yl Mart aylarn
kapsayan on iki aylk dnemde %62,3' giyim ve spor malzemesi, %25,3 ev eyas
%24,1i seyahat bileti, ara kiralama vb, %21,9u gda maddeleri ile gnlk
gereksinimler ve %19u elektronik aralar (Cep telefonu, kamera, radyo, TV, DVD
oynatc vb.) satn almtr. (http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24862)

Az gelimi lkelerdeki internet penetrasyonunun byme potansiyeli, artan gen

nfus ve gen nfusun teknolojiye yatknl sektrn talep tarafndaki
katalizrlerindendir. te yandan tketiciler, gelien teknolojilerle deien
beklentileri ile alveri ilemlerinde, e-ticaretin de deer nerilerinin banda olan
hz ve kolayl n planda tutmaya balamlardr(Kantarc ,, zalp M. 2017;17)
Gelimekte olan lkeler kategorisinde olan Trkiye de 50 milyona yakn geni bant
internet kullancs olduu bilinmektedir. Satn alma gcnn Avrupa seviyelerine
yaklamas ile kiisel satn alma harcamalarnn artmas e-ticaretin bymesinde
nemli bir etken olduu grlmektedir. Trkiye Hindistan ile birlikte en hzl gelien
e-ticaret pazarlarndan biri durumunda olduu grlmektedir lkemizde 2016 yl
itibari ile perakende sektrndeki e- ticaretin ald pay %3,2 kt grlmektedir.
Ayrca Pazar bykl bir nceki yla gre %24 byyerek 30,8 milyar dolara
kmtr.(Tbisad 2017;10)

Kobi kavram ve ticarete ynelik genel zellikleri

KOBler, tm dnyada olduu gibi, Trkiye Ekonomisinin de dinamik ve

srkleyici unsurlardr. KOBlerin toplam iletmeler iindeki pay %99,89, toplam
istihdam iindeki pay %59,83 dzeyinde olduu dikkate alndnda, ekonomimiz
iin bylesi neme haiz KOBlerin kalknmas salanmadan ekonominin btnnn
kalknmasnn mmkn olmad sylenebilir.(atal.F. 2007: 333-352)

7
 Gelimekte olan lkelerin ekonomilerinde kritik neme ve arla sahip olan
kk ve orta lekli iletmeler(KOB) ler bulunduklar lkelerin ekonomik
canllnn gstergeleridirler. Ayrca isizliin azaltlmas ve devletin istihdam
arttrmaya ynelik politikalarnda her zaman gz nnde olmulardr.

Ekonomiler ierisindeki mevcut saylar, saladklar katma deer, istihdamdaki

paylar, gelimeye olan katklar, sermayenin tabana yaylmas ve esnek i yapabilme
kapasitelerinden dolay tm dnya ekonomilerinde olduka dikkat ekmekte,
gelimesi, gelitirilmesi ynnde birok admlar atlmaktadr. Ekonomik adan
olduka nemli olan KOBler ayn zamanda da zellikle orta snfn gelimesindeki
katklar ve de yerel olan n plana karmalar, gelitirmeleri asndan olduka
nemlidir.(Ugur. . ;2016;2)

Deien rekabet koullar ierisinde iletmeler ayakta kalabilmek iin gelien

teknoloji ve yenilikleri takip etmek zorundadrlar. letme faaliyetlerinin elektronik
ortamda gerekletirilmesi olarak tanmlanabilen elektronik ticaret, iletmelere
zellikle de KOBlere yeni pazarlara ulama ve rakipleri ile rekabet edebilme gibi
konularda frsatlar sunmaktadr.(Trkmen.B. ,Songr.N.2010,1-2)

Avrupa Birlii' nin ekonomisi zerinde nemli role sahip kurulularn banda
mikro iletmeler ve Kobiler gelmektedir. AB' de Kobiler; istihdam, rekabet ortam
yaratmak ve farkl meslek imknlar salamak amacyla ok nemli bir yere sahiptir.
eitli lkelerin Kobileri tanmlamada farkl ltleri bulunduu iin, Kobilerin tek
bir evrensel olarak kabul grm tanmn gerekletirmek de kolay
olmamaktadr(Ossai.E., Lucky.L.2012;488) Kk ve orta byklkteki
iletmelerin(KOB) zellikle gelimekte olan lkelerin ekonomilerindeki oran
kresel rekabet ortamnda ne kadar gl olduklarn gsteren bir gsterge
niteliindedir.

Trkiye istatistik kurumumun (TK) bu alandaki verilerine gre; Kk ve Orta

Byklkteki letmeler (KOB), 2014 ylnda toplam giriim saysnn %99,8ini
oluturmu.. Buna karlk; istihdamn %73,5ini, maa ve cretlerin %54,1ini,
cironun %62sini, faktr maliyetiyle katma deerin (FMKD) %53,5ini ve maddi
mallara ilikin brt yatrmn ise %55ini oluturmutur yine bu verilere gre
Giriimlerin kamu kurum ve kurulular ile iletiimde interneti kullanma oran 2015
ylnda %86,2 iken KOBlerde bu oran %85,9 oldu. Giriimlerin %11,9u 2015

8
ylnda web sayfas veya Elektronik Veri Alverii (EDI) yoluyla mal/hizmet siparii
alrken, KOBlerde bu oran %11,6 olarak gereklemitir
(http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21540)

Kobilerin e-ticaret engelleri

Hizmet ve retim sektrndeki mevcut alanlarn birou gelimi lkelerde

zellikle gelimekte olan lkelerde Kobiler zerinden istihdam edilmektedir.
Giriimcilerin Kobileri birok ekonomide kritik bileen oluturmaktadr. rnein
ngiltere ekonomisinde KOBler toplam igcnn %70 inden fazlasn istihdam
etmektedir. (Kirchhoff, B.A., Linton, J.D 2013;159-166) Trkiye'nin bir KOB lkesi
olduunu bilinen bir gerektir. Kk ve Orta Byklkteki letmeler toplam
giriim saysnn % 99,8ini, istihdamn %74,2sini oluturmaktadr. Bu oluumlar
kk olmalarna karn milli haslaya katklar gz ard edilemeyecek kadar
nemlidir. Bu kadar nemli olduu bilinen Kobilerin aa ayak uydurmalar
teknolojik altyaplarn glendirerek modern ve yeni nesil ticaret anlayn
benimsemeleri bir seenekten ok zorunluluk haline gelmitir. Kresel rekabetin
daha fazla ve farkllam olmas ulusal ve uluslararas byk lekli iletmeler
karsnda rekabet etmeyi Kobiler asndan olduka g hale getirmektedir. Trkiye
istatistik kurumu verilerine gre Trkiyede 2,5 milyon zeninde Kobi
bulunmaktadr ve bu Kobilerin sadece 45 bininin e ticaret yapt bilinmektedir.
Almanyada bu rakamn 2013 verilerine gre 750 bin Kobi olduu dnlrse
lkemiz adna bu durumun gelecekte rekabet avantajn kaybedeceinin bir
gstergesi durumundadr. Bunun en nemli nedenlerinden birisi Trkiyedeki
Kobilerin bymek iin gerekli e-ticaret kanallarn alglamamas alan personel
saysnn arttrlmas ile bymenin gerekleeceinin dnmesi yatmaktadr. Keza
bankalarn Kobilerin bykln irket alanlarnn saysna bakp buna gre
deerlendirildii dnldnde bu durumun sadece Kobilerin algsn zmek ile
yetinilmeyecei grnmektedir. Oysa Amerikan irketi Whatsappn 50 personel
altrrken 19 milyar dolara satlmas irket alan says ile irket deeri arasnda
bir orantnn teknolojik dnemde bir neminin kalmadnn bir gstergesidir.
Avrupa KOB'lerinde e-ticaret baarsn etkileyen yetkinlik faktrlerini aratrm.
Ampirik bulgular; e-ticaret stratejisi, bilgi teknolojileri-ticaret sreci entegrasyonu ve

9
sistem altyaps, e-ticaret kabiliyeti KOB'lerin baars iin nem tadn
gstermitir. Bu nedenle, e-ticaretin KOBlerde benimsenmesi ve yaygnlatrlmas
farkl faktrlere bal olduu ve bu faktrlerin endstriden endstriye blgeye ve
blgeden blgeye farkllk gsterdii grlmtr.( Solaymani. S. Sohaili. K. 2012;
249-263) Kobilerin e-ticarete adapte olma ynnde gsterecekleri isteklilik ile
hayatta kalabilmeleri doru orantl bir seyir izleyecek bu alandaki isteksizlik ve
yetersizlik e-ticaret uygulamalarn benimseyen ve adapte olan byk lekli
iletmeler tarafndan geride braklarak rekabet avantajlarn tamamen
kaybedeceklerdir. KOBlerin e-ticareti benimsemeleri ve kullanmalarnn nedeni,
firmalarn hayatta kalmalar iin bir gereklilik olarak rekabeti ve yeniliki kalma
arzusu ve ihtiyacdr. (Morteza, G. Daniel, A;2011; 1247-1248) Kobilerde e-ticaretin
kabul grmesi bilgi ve iletiim teknolojilerinin Kobiler tarafndan kullanlamamas
ya da benimsenmesi ile doru orantldr. Bu nedenle bilgi ve iletiim teknolojilerinin
kabuln salayan faktrlerin incelenmesi gerekir. Teknolojik balam, e-ticaret
teknolojisinin benimsenmesini etkileyen, alglanan fayda, uyumluluk ve maliyet gibi
ynleri ifade eder. Alnan fayda, e-ticaret teknolojisinin kurulu iin salayabilecei
olas avantajlarn kabul edilme derecesine iaret eder( Tiago ve Maria, 2010;1337-
1354) zellikle internet tabanl E-ticaret, KOB'lerin daha iyi iletiim kurmasn ve
potansiyel yeni ve mevcut mterilerle etkileime girmesini, daha az maliyetli pazar
aratrmas yrtlmesini ve eitli mteri hizmetleri sunmasn ve daha etkili ve
verimli bir ekilde desteklenmesini salamaktadr.( Auger, P. Gallaugher, J. 1997;55-
57) E-ticaretin benimsenmesinin nispi avantajlarn daha st dzeyde idari olarak
anlamas, irketin idari kaynaklar, finansal kaynaklar ve teknolojik kaynaklar gibi e-
ticaret teknolojisini benimseme konusunda bir takm kaynak ayrma ihtimalini
arttrmaktadr. (Morteza, G. Daniel, A;2011; 1239-1269) Piyasalarda nemli
deiimlere neden olan nternet, kk iletmelerin de u frsatlarla karlamalarna
neden olmaktadr:

Piyasaya girite greceli olarak dk maliyetler

Global pazar leinde mteri potansiyeli, mteri eitlilii
Kiiselletirilebilen rn ve hizmetlerdir. (ler, D. 2008: 287)

E-ticaret sistemlerine adapte olmaya alan yada bu sistemleri kendi

sistemlerine entegre etmeye alan Kobiler eitli sorunla ile karlamaktadr. Bu
sorunlarn belirlenmesi sorunlar zme adna bir adm olacaktr. nternet temelli e-

10
ticaret uygulamalar iin birincil koul olan internet kullanm ve internet sistemine
uyum salama irketin ilgili sisteme hazr olmas ile yakndan ilgilidir ve irket
kararlarn etkilemektedir(Altnta ,H. ,Altnta ,2006) .Dolays ile internet
altyapsnn o iletmeye uygun hale getirilmesi ve sistemi kullanacak personelin
internet tabanl e-ticaret uygulamalarna eilimi ve becerisi Kobiler iin sorun
oluturmaktadr. Trkiye'deki internet altyaps incelendiinde, sabit internet
abonelerinin %75'inin DSL abonesi olduu gze arpmaktadr. Mobil tarafta ise,
sras ile 3G ve 4.5G teknolojileri ile mobil internet kullanm artmtr. Fakat mobil
abonelerin hala %35'inin internet abonelii bulunmamaktadr. Fiber altyap
almalarna hz kazandrlarak, kurulum sreleri kolaylatrlp, srelerdeki mali
ykmllkler azaltlarak, internet kullanmnn dk olduu blgelerde tevikler
salanarak, belli kesimler iin internet ve akll telefon zerindeki vergi ykleri
hafifletilerek internet altyapsnn geliimi ve kullanmnn artmas salanabilir.
(Kantarc ,, zalp M. 2017;8), Kk iletmelerin e-ticaret baarsnda zellikle
altyap balanunda etkili olacak eitli faktrleri belirlemilerdir. Bunlar; bilgili
alanlar, teknik altyap, mteriyle kurulan gven odakl ibirlii, iletmenin isel
altyaps ve e-ticaretin nasl yaplmas gerektiine ilikin yasal evredir. (Altnta ,H.
,Altnta ,2006) Organizasyon engelleri, e-ticaretin benimsenmesini
etkileyebilecek firmann zelliklerini ifade eder. Kobilerin Teknolojik olarak hazr
olma durumu, e-ticarete adapte olmay etkileyen belirleyici faktrlerden birisidir.
Teknoloji hazrl, iletme altyaps, ilgili sistemler ve teknik becerilerin e-ticaret
kabuln ne lde destekleyebileceini ifade eder(Zhu, K., Kraemer, K. L.2006;
1557-1576). Mali kaynaklar firmalarn faaliyetlerini etkileyen nemli bir faktr
olmutur. E-ticaretin benimsenmesi donanm, yazlm ve alan eitimine yatrm
gerektirir. Yeterli finansal kaynak, firmalarn stn e-ticaret ilevleri gelitirmeleri
iin gerekli yatrmlar yapmalarn salar ve bylece irketlerin potansiyel e-i
deerini gerekletirebilmelerini salar( okun V.2010;6-7). lkeler baznda
KOBlerin yeni ekonomik dzenin beraberinde getirdii alma koullarna uyum
salayabilmesi amacyla ulusal gerekse uluslararas rgtler, e-ticaret konusunda iletmelere
ynelik almalar iine girmilerdir. Birok lkedeki hkmetler, bilgi teknolojilerini
benimsemelerine yardmc olacak politikalar ve dzenlemeler dzenleyerek KOB'ler
tarafndan e-ticaretin kabul edilmesine dikkat ekmektedir; rnein Birleik Krallk ta,
KOB'lere e-ticaret kabulnde yardmc olmak amacyla ngiltere Ticaret ve Galler
Bilgilendirme Topluluu (WIS) giriimler balatld.( Rahayu.R. Day.J.;2015;142-150).

11
Hkmetlerin bu gayretlerine ramen, KOB'lerin e-ticareti kabul etmesi byk irketlerin e-
ticareti kabul etmenin ok gerisinde kald gerektir. Siyasal engeller, resmi olarak atanm
gruplar tarafndan organize bir ekilde uygulamaktadr. Birok gelimekte olan lke, dijital
ve elektronik imzalarn yasal geerliliini salayan kanunlardan yoksundur Baz gelimekte
olan lkeler bilgi iletiim teknoloji rnlerini lks eler olarak ele almaktadr ve ithalat
vergisi, ekstra vergi, katma deer vergisi, sat vergisi koymaktadr, resmi kurumlar da e-
ticarete olan tketici gveni ve online satn alma istekliliini azaltmaktadr.(Kshetri. N.
2007;443-457). Kobilerin e-ticaret uygulamalarn benimsemesine ynelik bir dier engel
belirgin olmayan yaralardan kaynaklanmaktadr-ticaretin yeni bir ticaret ekli ve farkl bir
alan olmas ayrca Kobilerin e-ticaret zerinden ciddi bir baarsnn olmamas iletmeler
asndan bir gsterge oluturmaktadr. Kk iletmeler uygulamalarn pratikte olumlu
sonularna odaklanmakta teorik bilgileri pek dikkate almamaktadr. Bunun yan sra gvenli
deme sistemlerindeki sorunlar Kobilerin e-ticaret uygulamalarnn kabuln
zorlatrmaktadr. Keza birok internet kullancsnn e-ticaret sistemlerine bak kukularla
doludur. nk yazlm teknolojisi az bir zaman ayrarak sanal ortamda sahte bir site
zerinden olmayan rnleri ve hizmetleri satmaya elverilidir. Dolay ile e-ticaret yapmaya
isteki bireyler veya iletmeler kredi kart ile sipari demelerinde taahht edilen rnleri ya
da hizmetleri alamama, bunlara ait belirtilen kalitenin eksik ya da hi olmamas tehlikeleri
ile kar karya kalabilmektedir.

SOSYAL&KLTREL TEKNK ENGELLER EKONOMK ENGELLER

ENGELLER
Gvenli internet eksiklii Altyap ve finansal
Online pazarlama ve
eksiklik
sat iin poplerlik E-ticaret altyap eksiklii
E-ticarete
eksiklii
Kaliteli personel eksiklii adaptasyonda belirsiz
E-ticaret kazanm
faydalar
farkndal eksiklii nternet iin yetersiz hz
Yksek maliyet
Tedarikilerden ve ve kalite Rekabet basks
mterilerden gelen
Yenilik ve yeni teknoloji Gvenli deme
bask eksiklii altyapsnn olmamas
arttrma
Dil engelleri

KOBLERDE E-TCARET KABL

SYAS ENGELLER ORGANZASYON YASAL&DZENLEME

ENGELLER ENGELLER12
 Her hkmetin Mevcut alma Yasal ve dzenleyici
dzenlemelerde prosedrlerini sitemlerin olmamas
deiiklik yapmas deitirmede zorluk Yntem ve ynergelerin
Hkmetlerin Ynetici destei eksiklii olmamas
politika deiiklii rgtsel deiim direnci E-ticaret standart eksiklii
E-ticaret
uygulamalar iin
Kobilerin internet E-ticaret mevzuat
bankacl ve web eksiklii
yasal ortam eksiklii
portallarn kstl kullanm
Devlet kurumlar
arasnda dk
seviyede hazrlk

ekil 2: KOB'lerde e-ticaret kabul engelleri iin kavramsal ereve; Zaied,

Abdel Nasser H. Barriers to E-Commerce Adoption in Egyptian SMEs, I.J.
Information Engineering and Electronic Business, 2012, 3, 9-18, p.12.

13