Һәрберегезгә бәхет-сәгадәт, имин тормыш теләп, Ертмагыз,

Ертмагыз,
Ертмагыз,
ташламагыз,
ташламагыз,
ташламагыз,
укымасагыз,
укымасагыз,
башкаларга
башкаларга бирегез!
бирегез!
башкаларга бирегез!

№№
№ 8
4 (31)
(43)
4 (27)
декабрь,
май,
май,
2015 ел ел
2015
2017 ел
Рәхмәтле
Рәхмәтле вә
Рәхмәтле вәшәфкатьле
вә шәфкатьле Аллаһы
шәфкатьлеАллаһы
Аллаһыисеме
исеме белән
белән
исеме белән
газетасының
газетасының махсус
газетасының махсус
махсус чыгарылышы
чыгарылышы
чыгарылышы

Уттан саклагыч Ураза аен каршылап...

зык бетү түгел, хәтта кимеми дә.
Мөхәррир сүзе

Рамазан аен
Күп никахларда яшьләргә әти-
Мөхәррир сүзе Әлбәттә, квартир,
Рамазан ае
Әңгәмә
ризык бүләкһәм

Тату гаилә –
әниләре машина

ныклы калкан
эчемлектән тыела торган ай гы-
итәләр...
на түгел. Рамазан изгелек ае,
Илдә халыкның
Аллаһыакча бу ягы
айдаиңҮзта-
Хәерле
дәүләт нигезе шуңа күрә
кыр булганаеруча
бәндәләрен Кавказ Җир йөзендәге барча
күптөбәкләрендә
изгелекләр

хөрмәт
саннар явыз
кылырга,
«ашау һәм
бөтенләй
эчүне–калдыру
эшләрдән башка: мөселман
тыелыргаДагы- өммәте көтеп
25,1, –Ингушларда –
вакыт уразаның
станда
чакыра.
18,2,
зан
иң җиңеле».
Пәйгамбәребез
Чәчәндә,
аеның беренче
фәкать,
алган
әйтте: 14,2«Рама-
кичеякынлаша.
җитсә,
про-
изге рамазан ае
Быел ураза-
Җәбиршайтаннарга
исемле сәхабә:
цент гаиләләр генә таркала.
богаулар гасалы-
Әллә
«Әгәр ныр,
руза җәһәннәм
чәчән тотсаң, кола-
халкы сугыштан соң кайчан
имин керәбез? Түбән
ишекләре ябы-
Кама шәһәре үзәк мәче-

итик
тормышның кадерен беләме, әллә
гың да, күзең дә, телең
лыр, берсе дә ачылмас. Җәннәт
Рамзан ачылыр,
ишекләре барысына берседадә йодрык
тендә
ябыл- ифтарлар оешты-
дә ялганнан
күрсәтеп
мас.
һәмторамы?
Күкләрдән
гөнаһ- Анда елдан-ел
Аллаһының бер
тан руза тотсыннар.
талак
фәрештәсе саннары Күр-
кимүгә бара.
кешеләргә
рыламы?
юнәлеп
Рамазан ае –
шеңне изалаудан
Шуңа күрә,сак-
әйтер: «Әй, изгелек диннән
безнең: «Ничексөюче, ерак торучыларга
изгелеккә
лан. Рузалы
гаиләләр омтыл! Әй, явызлык
көнеңдә кү-
таркалмасын?! үзгәрү
Яшьләргә өчен форсатмы? Үзәк
кылучы, начарлыктан котыл!». Бу
ңелеңдә эше
айда,
юк,
тынычлык акчасын
Аллаһы Тәгалә
түләмиләр.
һәм бәндәләрен мәчет Квар-имам-хатыйбының
тир да бирмиләр», дигән сылтау
гомуми Ут- мәсьәләләр
«Рамазан буен-
ае – бик шәрифле ай, ул айда Аллаһыдан кешеләргә туры юлны күрсәтүче һәм һидаятне
җитдилек булсын.
җәһәннәм
гынакотылу Руза-
утыннан
талаклар
коткарыр.
санын акламый.
лы көнең
тан – Рамазанның ча урынбасары
һәр ачык бәян
Cалих итүче Коръән иңдерелде. Сезләрдән Рамазан аена ирешкән һәрберегез ураза тотсын»
Күпбелән
яшьләребез
кичендәдер». рузасызәзергә өйрәнеп
(Коръән. «Әл-Бәкара» сүрәсе, 185нче аять)
Күптән түгел «Эшлекле дүшәм- көнеңне бер эшнең
килә.
Һәр кылма»,–
Күп егетләргә ди-
үз вакыты, азИБРАҺИМОВ
эшләп,
үз фасы- белән узды-
бе» киңәшмәсендә Түбән Кама- гән. Сөекле
лы бар.пәйгамбәре-
акчасын Игенче
күбрәк кыштанала торган рылган
сабанынһөнәрәңгәмәдән Җир әлегейөзенә барча мөселман өммәте сагынып көтә тор- дә тотмаска ярый.
да һәр яшь ике гаиләнең без: хәстәрли,
кирәк.
бер- «Ураза язын чәчә,
Кызлар кияүгә көзен җыя.
сорауларга
чыкканда ган олы
җавап табар- кунак – Рамазан шәриф килә. Әлеге изге айга, – Ураза тотуны көннәр
ул – калкан», – көздән чәчү
се таркалып, бу елда 1929 пар Кайбер егетнеңүсемлекләрне
матур тимер «аты» да, ураза тотуга һ.б. кагылышлы сорауларга җавап йөзеннән, кыскарган кыш фасылына
дигән. хәерлерәк
Әяхшы
калкан кешене
була.Ал- Шуның сыз. кебек,

Кеше канын кою – гөнаһ

Барыгызны
язылышкан да шундый
булса, инде 1023енең изгелекләр йортыкылып,да булсын. Минем ба- Ташлык авылы мәчете имамы Габделкәрим МОРАТОВ калдырса да буламы?
Раббыбыз Аллаһының
аерылышып беткәне турында җыю, безгә лаһының
бул- утыннан
бай сугыштан саклый. күбрәк савап
кайткач, –
әбиемнеңТүбән Камабелән ӘңгәмәәңгәмәАнысы
мөселман- тәкъдим 400ләпитәбез.
кешене үзенә чы, кояш чыкканга кадәр ике ачтыра – Әйе,икән, кышулкөненә
кешенең күчерсә
шул
уразага
ган чиксезчакырам: ул Ра-берсе
нигъмәтләренең Уттан
– сакланыр
гөнаһларыңнан
өчен, бө-
арыну өчен
дә була. Әгәр индесава- берни-
әйтелде. Бу мәсьәләдә без
мазанга ияреп
изге Рамазан китми, бәл- тен
ае. «Тиздән ра-
– иңкулын
хәерле сораган,
вакыт алар
ул никахлашып
Рамазаннары уразага
ае. кайчан керә?
– Рамазан җыйды.
ае быел Алай да
кай-урын җитми
ган идек.сәгать
Милади исәп буенча 2015 ел азагына якынлашабыз. Һәм сәяси, дә чек
алдан
Ләкин улсәхәрне,
рамазан ягъни көнне
тыя торгантоткан уразасы
урталык дине. кеше
Татарстан районнарында иң әгъзаларны
әтиләренең
Аллаһыга да яман
мунчасында
шөкер, халкыбыз яши чан башлана,
нәза- башлагач,Габделкәрим айлары җиңеллек белән узды. тә тота алмаслык
мазан килә» дигән сүз ишетелгәч,
ки елның 12 аенда да эштән изге рамазан утын
башлаганнар.
– Татарстан һәм
меңакчамны
елдан Диния икътисадый, һәм рухиишегалдындагы
яктан бик тә катлаулы, иртәнгеавырашавын тәмамлый.–икән
ел булды. бын ул
Димәк, – да
бу үзенә
хәлләр
терелмәслек ала.кешелек
Табын-авыру
беренчеләрдән.
күңелебездә нинди хисләр туа соң? сакларга кирәк.«Бөтен рәте мөфтияте
хәзрәт?
тарафыннан
Җанны чатырларда
иң әрнеткәне – ДАИШ ифтар Шуңа
табыны
(ИГИЛ) дигәнкүрә,
Мәсәлән,
исемне уразаның
27 майда
байрак безгә тарихы өчен
кояш
итеп, 3 да кешенең күп
яңалык булуы
түгел?әҗер- булу
сезнең
Кешелек белән
матди
Шатлык-сөенечме, була,
әлләахыр
тормышкаборчумы?
артык
Ибн Күңелләрдә
сүндерми
баш- җыеп бер самавыр алып кайт-
әл-Җәүзи әйтә:
саклап
«Ке-айга карата
килгән.
– Ислам тәкъвиме буенча, биргән
үзләренең пычрак ниятләре белән дөньяны тетрәндергән явызларның бер дәресе – батыр- яки зәгыйфь карт кеше
сулышыгызга
аяк чумган
Әлбәттә, кунак кадәр
саен,
килгәндә оза-борчыл-
күңелләрдән тым. Әбиең күмер изге салыпигъланкабызып ителгәнчә,
айның ра- көйләнә
изгебашлары һәм башлады.
ахыр- өчен лык. сәгать 2 минутта
ЧатырАллаһыга чыга, димәк,–сәбәпле,
тәвәккәлләсәң,
Әлбәттә, шуңа күрә дә
савапны тагынбер да көнарттыра.
хисабына
шенең тәнендә
хөрмәт, нинди
мәхәббәт генә саклаган. Га- вәхшилекләре. Һәрбер
300-350гә
мөселман
кадәр ир-атка
үз җаныннан, үз
сәхәр инде
гомереннән киләчәктә өммәт шундый хәлгә
төнге 1 сәгать 2
рухи кыйммәтләр
мый булмый,
та бара. әмма рамазанюгала аен
Ул – тәндәге һәр белән ба- зизҗибәрде, кара-каршы утырып
әби-бабайларыбыз барлы-юклы мазан ае
чәй 27 майда
лары башлана
айның тууына бәйле. бик куркыныч әйберләрдә
дә кадерлерәк һәм иң изге булган пакь ислам динебезне явызлык төшмәсен өчен пәйгамбәребез дин- дә бер мескен-фәкыйрьне
Рамазан аеның икенче ашата,
ислам
ра. Күпчелекнең кайгысы – әгъза
дөньясы түземсезлек булмасын,
эчтек. Шул
ни- сәхәрләре аңа Ра- тәме
чәйнең 60 ел
(мәчетебез мөселманнарны исәпләнгән. Ул һәр кич тулы минутта төгәлләнергә тиеш. бу фидия дип атала. куша.
әгъзаның үз уразасы.
алырга тиеш. мазанда
белән җәйге челләләрдә Элек
калканы ай туу
итүләре,вакытын
хак махсус
диндәгеләр Аллаһы
өстенә үзенең
пычрак ягылуыярдәмен
– бирә.
бүгенге не яртысында үзәк мәчеттә
үзгәртүдән сакланырга
сагынып
чек көтеп
дөньяны арттырырга, Ра-
кай- да,өстендә
авызымда Рамазаннан
саклана», дип сөйли саклап
көндә әнә торганнар,
шундый Әболытсыз
чарасызлык һәмөчен – – Шулай
гаделсезлек да, бөтен
–каршында
Ифтарда ризык
торабыз.кеше
төрлән- – Ә эшләүчеләргә
Экстремистлык, дә ура-
була. хатын-кыз бөтентеррор – ислам
урак дә руза тотканнар.
мазан – Раббыбыз тарафыннан
Кайберәүләр Рамазан- беренче тәравих намазына инде көннәр ту-
дан нәрсә эләктерергә? башка
Бөтен да
иде ураза
Сусауданбабай. тоту тиеш-
авыз-иреннәре ярыл- Акның,
көн булса,чынлыкта
кырга да, кара
чыгып, түгел,
күз ә кер
ураза тимәгән,
тота тузан кунмаган
алмыйдыр? ак өчензаныят башка
нәрсәләр, вакытка
дини күчерү
термин
елына бер генә мәртәбә килә
дөньяның акчасын кесәңә салсаң ган,Бүген
кайтуынаҗәмгыять, да әзер 26
дәүләт, майда
табыны күп үзенә җыячак). Бы- мәчеттә, үзләренең намаз за- ничек дереләме? ла, буш
мөмкинме? көннәр калмый.
да хәләл
торган зурикмәктән,
кунактыр.чиста Кемнәрдер ле. Тел уразасы: Аллаһыны икәненә күңелендә
белән күрергә тырышкан- шик яралган кешеләрне ышандырырга
– Бөтен кеше тотарга ти- соң? кулланып әйтсәк, бидгать гамәлләр.
да, киченсүзенүз өеңә кайтуга сине көтмәгән.
көчен гаилә Әбиләр:
кыйммәтен «Эссегә ел рамазанның
түзә
арттыру- үзенчәлеге:
Түбән
бу Кама лында.әле
шәһәре Соңгы
үзәк елларда,
дәмәчете ифтар
күп мөгаллиме – ҺәрӘгәр
Фатих кичне
хәзрәт ифтарга
ХӘБИБ мәчет
«Иман Шуңа
– кешене
Элеккүрәтә ифтарны башка
эш эшләгәннәр
үтерүдән саклар,
судан
рамазан тыела, әмма
ишеткәч:риба искә
«Рама- алудан
алмыйча, башкакар сүз-
базларына төшеп
нар, традиция еш тә түгел. кеше юл-
яратучы
зан? Ә-ә,хатының
бу айда елмаеп
ашарга тормаса,
да яра- га, гаилә тәрбиясенә багышларга 27 май кичендә
белән
илләрдә «Казан-
шул хакта
дәвам өчен,
итә. көн дә
сөйләшүебез
Бездә кичен
исә җиде
«Догалы
да йөзөй»не
булса, ашханәсендә
укучыларны
яки авырып аш пешерелә.
да кы-
китсә, шуңа да мөэмин
инде, шулай хыянәт
мәхәлләләрдә даоештыра-
уразаитеп,тот-
ашау,кунакка
балаларыңришвәт алу,йөрешеп
йөгерешеп урла- ләрне калдыру.
чыкмаса,
суына Колак ура-
идек»,
тиеш. Мәгариф, дип сөйлиләр
тәрбия оешмала- иде. зыксындырыр дип өметләнәбез. астыртын
каннар. рәвештә
Ләкин үтерми!»,
эш ди
дигәннән,
мый, да бул-
Бу аларның ни дәрәҗәдә Арена»да
иман- республикакүләм
айның тууы кешелек
астрономнар ризык әзерләнә.
хи- көн Шуның
дәвамында янына,
дару ике зур
эчәргәказан быз, җыелган Ә акчаны авыл-
шу,акча
ул
мый. алдашукуаныч
Күңел кебек
ачулар ачык-
урынына
да засы: нарына
бетә хәсрәт
һ.б.», яман нәрсәләрне
ры, мәчетләр, чиркәүләр – ба- – Соңгы арада экстремистлык вазгыять кискенләшә, кайдадыр, пәйгамбәребез.
монда карарга кайдадыр
кирәк ты-нин-
–
тугры булуларын күрсәтә. ифтар уздырыла. саплавыннан
Ифтарга, – Авыз ачу
чыгып өчен мәчеткә
әйтелә кирәк булса, пылау! йөкле яки
Анысын бала ныч кына, метрода, урамда, транс-
Уртабара,
Азиядән
тан-ачык
дияр.
кенә Әммахәрәм
китермәсме?Рамазан булган ае безнетыңлауданрыбыз
Бүген баш датарту.
безне, Күз- берләшмәсәк,
бу әбиләребез
эштә зама- белән
һәм улбәйле
быел хәбәрләрнең
18 июньгә арта киресенчә,
туры имезүче махсус
хатын финанслау
булса, карт- диларга
эш да ул?җибәрәбез.
Гадәти эшләр ту-
нәрсәдәндер
Ә гаилә мәхрүм
хәлләре итәр
илдә, өчен
чыннан моны уртак максатыбыз һәр елдагыча,
итеп Президенты-
баруын күрәбез...кайчан килергә ярый? ә кайдадыр килгән
динне осталар
дөрес әзерли.
аңламау, Яшел-
портта барган кешене һәлак итүне
– Диндәме, түгелме, ке-
нәрсәдән чирканмый.
түгел, киресенчә, Раббысы тара- ләрнең уразасы:
нындагыча, күз кара-
кулыбызга урак тотты- киләчәк. лык сәбәпле уразага кодрәте рында сүз бармый,
астыртынлык димичә нәрсә дисең?!
мәсәлән,
да, мөшкел. ЗАГС идарәсенең рып күрмәсәк, җиңә алмаячакбыз. быз Рөстәм – Гомумән, хәзер– күп
Миңнехановның Аның өчен,
кешеләрдә ахшамга ка-
күп нәрсәгә чә салаты,
өстән генәипи һәм
карау чәй
хөкем дә бу-
Кайберләре
фыннан Рамазанның
капчык-капчык бүләкләрнешын хәрәм
басуга кумыйлар,
булган нәрсәгә
балаларга
– Димәк, рамазан
миһербанлылыкдәр кризисын,
аеның
кан-
җитмәсә – уразаны башка Тыныч
сөрә.
шетормышта
рамазан түгел,
кондиционерлы аен ничек хәтта уз-
офиста эшләп
су-
рәсми сайтындагы саннар куан-
тарату өчен килә. Иман ияләретөшермәү». бу
мәктәпләрдә
Димәк,
авызга калак белән
Мәктәп программаларында
кешеостабулуларын һәм бала-
ярдәмчеләренең,
б а ш ы чит бил
ы е л бер
и ң яртыо з сәгать
ы н алдан
вакытка ла. Монысы
кичектерә. – эконом
Ләкин аш
һәртө- утырган
дырырга тиеш? да пәйгамбәребез ан-
кеше өчен
көндезләрендә
дырмый. Узган 2014хәләлелда Пен- су каптырып
ларга чит телләр, рузалы итеп акча га сусауны тоярга була. Бу хәл – Ә дингә таянып бәя бирсәк? гыш вакытында
дый мәсьәлә туа гәүдәсен
да алмый.
кунакны һәр шәһәр һәм авылга,
тәнендәсанарга
булган һәр
тикшереп әгъзага
йөрмиләр. кунакларының килүе
көннәргә көтелә. туры килеп, мәчеткә
килә. керү
Кур- һәм
көнендо- ре.
үзе Бу очракта,
карый, бер
әгәр ифтарга
бер үтерелгән хатын-кыз
– Рамазанда, иң элек, из-
хатыннарыннан
за өлкәсендә тыелып
төзелгән һәр өйгә,
1000 өйрәтү белән бергә (ала- дөньяның күп җирләрендә сизелә, – Экстремистлык – ул чиктән
һәр мәчет-мәхәлләгә, һәр Күпләр суыткычлы өйләрдә Гомумән,
яши, кытмыймы?
үзенмонымөселман,
мөселманнар га кылыпбелән утыру
генә тиешле.
көнне 60 меңгадәти
ураза
ашу, табигый, сум кирәк
тота алса була. Стан- гелек кылу аша һәркем физик
–
халәттән аны тапкач, Ә инде
хатыннар авыр
һәм балалар
торалар,
гаиләнең
гаиләгә әмма
– 655е,
һәм урамда–кертеп,
һәр Кировта
йөрәккә ураза тиеш.
646сы, ры даАларның
суыткычлы
мөһим),
«тимер ура- гаилә тормышы,
ат»ларда йөри. – Берничә ел элек тә, ураза тота, икенче көнне хәле авыр эштәгеләргә,
үтерелүенә белдергән. үз
нәфрәтен мөмкинлектән Бу
Сарытауда
ай дәвамында
йөрүче – аның
ялангач 623е, Ырынбурда
бәракәт
хатыннар- кап- миһербанлылык
засы гөнаһ
Кызып эшләрдән
китсәң, тые- кебек дингә
тәһарәтләнергә, сыйфат- якын дип уйлаучы Аллаһы Үзенең уразада бул- дарт төрендә исә шул
бәйләргә кирәкми. Шуңа да, бу чыгу. Пәйгамбәребез әйткән: ук ри-
1400 күңелен
чыгып,
ел элекял чистарта.
алу
булган (хәтта
бит, ә Димәк,
түләүсез
хәзер,
җәйгә
сорауны таба авышкач,
психологларга озын
юнәлтү булса,
«Чиктән тотмый.
ашудан сакӘгәр ураза
булыгыз!
чыкларын
603е бушаталар.
аерылган. Шөкер,Изге кунак
Татарстан лар да игътибарга һәркем
алынса иде.ул ифтарда катна- ган бәндәләреннән, алар авыз зык янына печенье, кәнфит
ны күзләүдән
бер капчыгыннан тыелмый-
бүләк лу була.
таратса, Тел – гайбәт,
госелләнергә ялган
суы агып тора. кызу
дөресрәк көннәрдә ничек ураза
булыр, минемчә. Менә Элек тотуыяшәгән аның халыкларны
чирен көчәйтә да гуманизм
булса
җанында) чорында,
кулай.кешеләрне
савыктыру өстендә
алдынгылар сафында түгел, Тиздән,
бездә Шөкер,
сөйләүдән,
кешелектә Адәм
сәхәренә-ифтарына
кеше арасын
дабелән
шырга ри- тырыша. шушыТатарстан
тотарбыз психик ачар алдыннан
тайпылыштан
икән дип, кайбер
борчыл- дога көтә.
шул
икән, Ул
чиктәнһәм
хәле җиләк-җимеш
чыгып
җиңеләйгәнкитү һәлакөстәлә.
көнне йөзәрләп-меңәрләп
эшли.
(Ахыры Үзеңә 2нче
кыралар.
кайчандыр
биттә). зо-
лар.1000
икенче
һәр Шуңа күрә тәндәге
капчыгына
гаиләнең бәндәләрнең
464е генә тар- зыгы Һавадан мулдан. Әгәр олуг
килгән авыр мирасзаман- –
изге айда кылган игелекләрен боза торган сүзләрдән күләмендәге бу ифтарда
кешеләр та-
файдаланадога дамөстәҗәб
инде һәм (җавабыитте».бу- Пәйгамбәребез
Монысының бәясе – 75 мең! (Ахыры 4нче биттә).
тарихка
һәр әгъза уразасына тук-
калган. Ленинград һәм Магадан нарда
гаилә, әби-бабайларыбыз
никах төшенчәсе саклап
бөтенләй андый адәмнәрне экстремистик еш мөрәҗәгать иткән һәм элек лымлык кылган, рәнҗеткән
җыя. Соңыннан безнең тырыш-
ураза– калган
тота.
юккаАвыз әманәтне
– хәрәм без бүген бын көйләү, хезмәт
күпкә күрсәтү лачак дога), ягъни һичшиксез – Ифтар чыгымын кемнәр Фотода: Түбән Кама шәһәре
юнәлешкә этәреп җибәрә. Әлбәттә, яшәгән кешеләрнең хаталарыннан үзәк кешеләрне
талуның әһәмияте
өлкәләрендә
лыкларыбызны аерылу
Раббысы зур-
очраклары
хозурына чыгарга яки башка рәвешкә кичерергәил-көнгә
мәчетенә йөрүчеләр тиеш-
җиңел тормышта саклый алмасак,
өчен, үзәк мәчеттән 10-15 во- кабул кылына торган дога, күтәрә?
75,2,
алып
җиткән.
кайта.
Рамазан
уйлыйм... «Ура- ризыктан,
Чукоткада 74,8 процентка
дыр, дип
Күзҗиткәндә
алдына китерепАллаһының
Раббым
бул- улларының
ланудан,
исерткеч
килергә
бездән кул-
мөмкин. Татар әниләренә
тәмәке башка
Курыккан
разый булмас.
тарту-
эш хәерле милләтлонтеряки
була, динбарачак.
Мөселман дөньясы яңалыклары
моның башка сәбәпләре дә булыр- кисәтеп торган. Ислам дине – иф- иминлек
га мөмкин: кайдадыр Аллаһы аны кабул итми
икътисадиый кал- да,–кимчелек
ратлыктан Ифтарныңкитерүдән
бер көне күп-
сең.сорап
КайдаАллаһыга
гына булсаң да –
ялваралар.
за»
мый: сүзе
илчесеничек Коръән телендә
инде шушы
яңа корылган кызы алып кайтуы өчен кайгырып заводта эшлисеңме яки башка
кешеләрне ай килү диләр.
дан ураза Әлбәттә,
тота. Колаклар борчыласың. –ИзгеҮзебезнең мәчетләрдә
Әзербайҗанда мас. Мәчеттә ирләр
күпкатлы йорт-һәмдөртләп
хатын- мегә төшүе уттан
хакында бер ай
«саум»
белән
һәр дип әйтелә.
уншатландыра
гаиләнең 7- Саум-
торган
8е бул-
таркала? түгел,
кунакны берәр
көткәндәегет дә,ияртеп кайтмаса
берәүләр –
кабынган котыла
җирдәме, телең* – * *
гайбәттән
уразаның мәгънәсе:
ган. «Сезгә
Ашарыбызга, Рамазан
кияребезгә Аллаһының
Ал- юкмы? «көчем
килде, ул – ачуын
ярый инде,җитәрме»,китерә
дип икенчеләр,
ифтар
теләп утырырга «кан
ничек
исән-сау
Мөселман дөньясы яңалыклары
оештырыла?
тагы янгыннан
чыккан.
нар намаз
Коръән укый
китабы торган зал-
алганнар. алдан җәмәгатьчелеккә җит- Кытайның
һәм буш сүздән,
төньяк-көн-
күңелең көн- ур-
бәракәт ае. яратсак
Зарланырга Бу айдата,Аллаһы торганбасымым
соңгы сүзләрнекүтәрелмәсме»,
язмасын. тыңлау- дип–кай-Гадәткә кергәнчә, мәчет- ларда идәндәтүгел
Күптән намаз укучы- керәбез* һәм * * шул ике вари- чыгышындагы Дальянда
лаһыга гыйбадәт нияте Филиппин утравындагы Ма- Германия * * * АКШ челектән тыелырга,
президентлыгы көне
вазыйфасы- буехәлдә
сезләрне Үз рәхмәте белән колач-
100-200 елда илебез халкының гыра.
дан ураза Риза Аллаһы
тота. ярдәменә
Күзләр
хәзрәтләре тә авыз
таянсак,
моннан 100ачаргабулган
бөтен һәм 16 кешенең гомерен
шәһәр- лар алдына су,ил
финикФранция
куе- антны тәкъдимКитәбез.о р а л л ы нашкан һәм ташландык
Хәлле дәгъва кылучы Трамп, янәсе
белән,
лый, таң беленгәннән
кимчелек-хаталарны кичерә, Ул ярдәм итми калмас. нила 53енә
өзгән, шәһәрендә әлеге сал-
тән яралары көчләрендәПремьер-мини-
гаскәри имамна диярлек йөзең нурлы
булганбулырга рус тиеш.
зираты
мондый мул тормышны
кылган догаларны кабул итә. күргәне
хәрәм
Ул ел элек шундый
гаурәтләрне күз-еш кынадәшләребезне
сүзләр язган: чакырабыз.
мөселманнары ла. Азан әйтелүгә,
рәвештә бисмил-
тормышын стры кешеләр
Манюэль Вальсарасында
һәм, шу- 2-3Буиф-
терактларга һәм америкалылар
алып,
булмады. кояш баеганчыга
Бабайлар төпсез кин-
Пәйгамбәребез
«Әгәр соң бер шушыдәүләтнең
намаз-
икътисады
ган янгында могҗизаи вазыйфасы кертелгән. Чечняның беренче
Әгәрюлдә куймау президенты
бу айда максатын-
ураза то-
айда Аллаһы сезнең изгелек ләүдән
кы- тыела. Куллар
лардан –
доганы Ифтар
кылган: мәҗлесе мәчеткә
чагылдырган
исән калган Коръән ләһ әйтелеп,
фотокүргәзмә
китабының финик лай һәм су яшәүче
илдәук, тар өчен дүрт
дөньякүләм акчатаралган
түләп
миллионкуючы-үтерелүгә
фондындагы акча хисабына
кадәр ризыктан, судан һәм бүген
кеше- төзекләндереләчәк.онытма:
тарга ниятләсәң,
дер
луда ыштан
үзара киеп үссәләр,
ярышуларыгызга ка- (экономикасы),
«Йә, Аллаһы, хәрби миңа мәсьәләләре
Сине искә ачылган. Халкының 10 мил- «Facedook» социаль челтәре нан, мөселманнарга буДальян
илгә зи-
кешеләрдән ришвәт алу, итүдә йөрүчеләргә генә
хуҗасытүгел, –аңаОрхен белән авыз ачыла.
Керимов. Ял-Бу –пәйгам-
мөселманның лар да табыла.
бүгенгеГади көндә
җенси
бала
рый һәммөнәсәбәттән
беләнсезнең кунакка тые-барыйм
исемнәрегезне (оборонасы)
алуда, Сиңа шөкер төзелеп тә, аның
һәм лионы мөселман булган Фи- авторы яһүдле Марк Цукерберг юлны ачу саклаган
ябарга килеш
чакырган. ураза
АКШта-
фәрештәләре
дисәң,
лып тору. аналарының каршында
Бу –шул,уразаныңбашларына урлашу,
искә гаепсезгә
гаилә
күркәм рәвештә кешегә
кагыйдәләре гыйбадәт авыз
тәртипкә
кылуда ачу
са- тәртибе
кын белән та- бәребез
телләре
липпиндагы әлеге сөннәте.
аның
чара –Финикның
квартирында- армиядә ләр, төркем-төркем
бер
АКШка мөселманнарны
мең алты
кертүне булып,
йөзе ратында узган гасыр
гы америка-ислам оешмасы да
башындагы
нышырга
язмыштеләүчеләргы бар нәрсәне ялмап алса да, хезмәт итә икән. Гаскәр има- рус-япон
дә килә фазыйләтләрен
кигән террор-язып тор- бер ифтарны күтәрә. Акча тотып булмый.
сугышында Кеше һәлаксинең бул-
ала. Бәхетсез
кайгы төшә: кайсын
шәригатьтәге
кем
аңлатмасы.
кидертергә?кул
бу айда күтәрү
ярдәм кебек
лынмаса, бир». улэшләр-
дәүләт үзенең мөселман битлеге тыю тәкъдиме белән чыкканы Трампның тәкъдимен фашистлык
дип бәяләгән, Европа да үзякка
уразада икәнеңне яхшы
Аллаһының рәхмәтеннән мәхрүм Раббым, безгә ихласлык белән китапка зыян салмаган. Бәхеткә, мы армия хезмәте үтүче ган рус армиясе солдатлары һәм,
Мәҗлесләрдә 30-40 ир җыелышып
калды». (Табәрани риваяте). дән ураза
китабының
тоталар.соңгы Карынбитен ала.
ачты».Унбиш ел элекчылар
бу ифтарлар
белән чын
әзербайҗанлы мыйбыз.
исламШуннан
арасын-
гаиләсендәге соң,өчен
имамга «Рәйхан»
америкалы
мөселман яшьләренә кибете ислам
миллиардер кассиры шулай ук,белдергән.
1945 елда әсирлектә
ри-
икеУраза ашыйбыз, табында ри- изге айга керүләрне
сәгать хакыйкате Йосыф ДӘҮЛӘТШИН. насыйп ит-
дагы аерманы күрсәтү. Дональд Трампны гаепләгәннәр. үзгәрүеңнән
засызлыгын сизсен. Рамазан
Рамазан – күңеле иман белән Аллаһысен,хәрәм кылган нәр- ташламасын.
Үз ярдәменнән мәчет ашханәсендә кеше дә, ияреп
алты оешты- янгынахшамчыкканданамазы динеукыла.нигезләрен,
аша рәсмиләштерелә.
әхлагын һ.б. Бил- күпләп кырылган совет гаскәре
Күпләр һәр ураза кешетотуны ул, уразага җирләнгән.
кереп тә, көне буе
сугарылган өчен куаныч, сәне үзенә кертүдән ура- рылып, көн дә йөзгә якын ке-
өйләрендә Намаздан
булсалар соң, авыз ачуаңлатачак.
да, дарыдай мәҗ- геле булганча, авыз ачты- хәрбиләре 1нче бит
изге гамәл кылучыга шатлыктыр.
ашау һәм эчүдән тыелып за тота.
Йосыф ДӘҮЛӘТШИН.
ше җыела иде. Бераздан инде лесенә ирләр урамдагы ча- ру – Аллаһы каршында зур ашау турында гына уйлап
тору дип уйлый. Ләкин га- (Ахыры 2нче, 3нче бит- ашханәгә генә сыя алмыйча, тырга чыга, ә хатын-кыз үз савапка ия гамәл. Әгәр дә йөри торган ай түгел.
1нче бит
лимнәребез фикеренчә, ләрдә). мәчет залларына да күчтек. залларында кала. Ураза тоту- адәм баласы кемнедер авыз (Ахыры 3нче биттә).
1нче бит
 4нче бит 26 май, 2017 ел

Йосыф пәйгамбәр туганнарыннан өстен булган кебек, рамазан ае да башка айлардан өстен (хикмәт).

Пәйгамбәребез тормышын өйрәник Һәммәбезгә дә өлге ул Рамазан

(Дәвамы. Башы «Догалы өй»нең 2014, 2015,
2016 елгы битләрендә һәм 2017 елның гыйн-
вар, март ае чыгарылышында).
Сөекле пәйгамбәребезнең тормышында еш
кына кайгылы вакыйгалар булып торса да, ул үзенә
йөкләнелгән вазыйфаны үтәүдән беркайчан да
туктамаган. Аллаһы Тәгалә аны бөтен кешелеккә
иң яхшы киңәшче, хаклыкны аңлатучы итеп
җибәргән. Бу дөньяда да, мәңгелек ахирәт тор-
мышында да бәхеткә илтә торган туры юлны
кешеләргә күрсәтү пәйгамбәребезнең төп эше
булган. Ул бөтен кешенең дә бәхет табуын теләгән.
Шуңа күрә, төрле ысуллар кулланып, үз халкын
да, күрше җирлекләрдә яшәүчеләрне дә дин юлы-
на чакыру белән шөгыльләнгән.
Әбү Талиб һәм Хәдичә вафат булганнан соң, озак
та үтми, Аллаһының илчесе, үз тәрбиясендә булган
Зәет ибн Харис исемле егетне юлдаш итеп ала да,
Таиф исемле шәһәргә юл тота. Мәккә мөшрикләре
иман һәм изгелек юлына басарга теләмәгәч, бәлки
башка шәһәрләрдә яшәүчеләрне өндәп булыр,
дип уйлый ул.
Ләкин Таиф халкы да пәйгамбәребезнең чакы-
руын кабул итәргә теләми. Ул гына да түгел, шәһәр
башлыклары аны мәсхәрәли. Аларның котыртуы-
на ияреп, шәһәрдәге коллар, акылсыз кешеләр
һәм хәтта балалар, Аллаһы илчесенең аякларына
ташлар ата-ата, аны шәһәрдән куалар. Шул таш-
лардан аяклары канап беткән пәйгамбәр, явызлык-
тан котылу өчен, Готбә һәм Шәйбә исемле кешеләр-
нең бакчасына кереп яшеренә. Зәет тә аның белән
бергә була. Бераз ял итеп алу өчен, алар бер йөзем
агачы төбенә барып утыралар.
Таиф халкының туры юлга басарга теләмәвенә
пәйгамбәребез бик нык борчыла. Аллаһыдан ярдәм
сорап, ул дога кыла. Шул догасын «Лә хәүлә вә лә
куввәтә иллә билләһ» (Аллаһтан башка көч һәм
кодрәт иясе юктыр) дигән сүзләр белән төгәлли.
Пәйгамбәребез безгә дә, авырлык, кайгы-хәсрәт
килгәндә, шушы сүзләрне әйтергә өйрәтә. Чөнки
авырлыктан соң – җиңеллекне, кайгыдан соң – шат-
лыкны, куркудан соң иминлекне бары тик чиксез
кодрәт иясе булган Аллаһы гына бирә ала. Без дә
килә
Үзенең газабын җибәргән. Пәйгамбәребезгә дә Тирә-юньдә гел хәрәкәт,
Яз ае бит, эшләр күп.
шундый тәкъдим була. Сине рәнҗеткән, кыерсыткан, Бакчаларны да казыйсы,
гөнаһ арты гөнаһ кылып яшәгән мөшрикләрне бер Җыелган никадәр чүп.
мизгелдә юкка чыгара алабыз! Тынычлап калырсың, Түтәлләргә утыртыла
мөселманнар өчен рәхәт тормыш башланыр... Чөгендер, суган, кишер.
Ләкин Аллаһының илчесе бу тәкъдимне кабул Ялт иттереп өй юыла,
Урамда кибә ак кер.
итми. «Юк, кирәкми. Аллаһы Раббым ул халык-
тан иманлы, бер Аллаһыга гына гыйбадәт кылучы, Тыз-быз килә әти-әни,
Тик тормый абыйлар да.
изгелектә булучы нәсел чыгарыр, дип өметләнәм», «Рамазан килә тиздән», дип,
дип җавап бирә. Булыша сабыйлар да.
Сөбханаллаһ! Карагыз, ничек мәрхәмәтле булган Кич белән бар да җыела
сөекле пәйгамбәребез! Үзенә һәм мөселманнарга Зур өстәл тирәсенә.
карата ул мөшрикләр күпме явызлык, күпме зо- Гыйлем бирә әти-әни
Аларның һәммәсенә:
лымлык кылалар, ничек кенә рәнҗетмиләр. Ләкин
җир өстендә иминлек таратучы пәйгамбәр аларга – Рамазанга эшләр бетсен,
тормышыбызда догалар кылып яшик. Дога кылу- Вакыт калсын күберәк.
чыга Раббыбыз һәрчак ярдәм итәчәк. зыян китерергә теләми, явызлыкка явызлык белән Коръән укып, зекер әйтеп,
Сөекле илчесенең догасын Аллаһы Тәгалә шунда җавап бирми. Дөреслектә, ул дөньяга рәхмәт итеп Чистарынырга кирәк.
ук кабул итә. Күңеле әрнеп, Таифтан Мәккәгә таба җибәрелгән пәйгамбәр була. Аллаһ Рәхмәтле, Хикмәтле,
кайтып барганда, пәйгамбәребез Карн-әс-Сәгалиб Әлеге вакыйга – безнең өчен дә зур гыйбрәт, Безгә җан һәм тән бирде.
кардәшләрем. Безнең динебез – ислам, ягъни Тәнне җанга буйсындырып,
дигән җирлектә туктала. Шулчак күктә болыт хасил Руза тотыгыз, диде.
була. Пәйгамбәребез башын күтәреп карый һәм сәламәтлек, иминлек дине. Аллаһы Раббыбызның
да күркәм исемнәреннән берсе – Әс-Сәлам, ягъни Ашамыйча һәм эчмичә,
болыт өстендә Җәбраил фәрештәне күрә. Нәфескә каршы барыйк.
Раббыбызның иң бөек фәрештәсе, сәлам биреп, иминлек бирүче, тынычлыкта яшәтүче. Бер-беребез Ялган сүзне, гайбәтләрне
ни өчен килгәнен сөйли башлый: «Бу халыкның белән күрешкәндә дә, без «әссәламүгаләйкүм» дип Барыбыз да калдырыйк.
сиңа нинди сүзләр әйткәнен, ни рәвешле җавап сәлам бирәбез. Аның мәгънәсе: «сезгә иминлек Нәфес – шайтан,
кайтарганын Аллаһы Тәгалә ишетте. Шуңа күрә си- булсын, сөенеп яшәгез, миннән сезгә һичбер зыян бертуктаусыз,
тимәсен...» Күргәнебезчә, мөселманның бөтен тор- Котырта буйсынмаска.
нең яныңа Ул таулар фәрештәсен (ягъни таулар Аллаһ Раббыбыз өйрәтә
белән идарә итә торган фәрештәне) җибәрде». мышы иминлек белән бәйле. Туганнар да, дуслар Шайтанга дус булмаска.
Шулвакыт таулар фәрештәсе, пәйгамбәребезгә да, күршеләр һәм таныш-белешләр дә, хәтта хай-
Бәхет юлы, сөенечләр –
сәлам биреп, сүзен башлый: «Әй Мөхәммәд! Аллаһы ваннар-кошлар һәм кечкенә бөҗәкләр дә безнең Аллаһыны тыңлауда.
мөшрикләрнең сиңа нинди сүзләр әйткәнен ишет- тарафтан рәнҗетелергә тиеш түгел. Шуңа күрә, Намаз укып, руза тотып,
те. Мин таулар фәрештәсе булам. Раббым мине мәсәлән, чебенне үтергәндә дә, аны интектереп Йөрик изге юлларда.
синең яныңа җибәрде. Син нәрсә теләсәң, шуны үтерергә ярамый. Без иминлек таратучылар бу- Аллаһының васыяте –
миңа әмер итә аласың. Телисең икән, ике тауны лырга тиеш. Бер ай ураза тоту.
Җан, калебне иман белән,
күтәреп, алар өстенә каплый да алам». Әгәр хак мөселман булып яшәсәк, Аллаһы Раб- Коръән белән ныгыту.
Менә шулай таулар белән идарә итүче фәрештә быбызга буйсынсак, сөекле пәйгамбәребездән
Тән саулыгы да табыла
мөшрикләрне бөтенләй юкка чыгара алуын әйтә. үрнәк алсак, башкаларга игелек кылсак, үзебез Ихлас ураза белән.
Тарихта андый вакыйгалар булган. Мәсәлән, дә имин тормышта гомер итәчәкбез; ахирәттә Сәламәт булып яшәргә,
Нух пәйгамбәрнең халкы су астында калган. Лут дә, Аллаһының рәхмәте белән, мәңгелек иминлек Дөрес яшәргә өйрән.
пәйгамбәр кавемен фәрештә, канаты белән күккә йорты булган җәннәт бакчаларына керәчәкбез. Һәр мөселман – имтиханда,
күтәреп, җиргә әйләндереп каплаган. Бер мизгелдә Иншә Аллаһ! Аллаһтан ярдәм көтә.
Раббыбыз чиксез әҗерләр,
тулы бер халык юкка чыккан. Кылган бозыклык- Габделкәрим МОРАД. Җәннәтне вәгъдә итә.
лары, куркыныч гөнаһлары өчен Аллаһы аларга (Дәвамы бар).
Рамазанда колагың да,
Руза тотсын телең дә.

Аз булсын, тәмле булсын
Рамазанда дүрт дус кыз авыз ачар-
га җыела. Әмма Мәдинә генә килми.
Дуслар уйлашалар да, икенче көнне
ифтарга Мәдинәләргә барырга сүз
куешалар. Үзенә алдан әйтмичә, көт-
мәгәндә килеп, шатландырырга те-
лиләр.
Ишекне Мәдинә ача. Дусларын
күрүгә, йөзе үзгәрә. Аның кара-
шында: «Ник килдегез? Кем ча-
кырды?» дигән сүзсез сорау чагы-
ла... Өйгә керүгә, кызларның яхшы
кәефен юып алгандай була. Ярлы-
лык бөркелеп торган бүлмә. Урта-
да – иске келәм, өстендә – өстәл
вазыйфасын үти торган зур такта.
Тактада исә каткан ипи кисәкләре
һәм токмач салынган бердәнбер са-
выт... Өстәл тирәсендә – берсеннән-
берсе кечерәк ябык дүрт бала... Чит
кешеләрне күргәч, аларның кайсы-
сы кая сибелә. Мәдинәнең әнисе,
аклангандай, әйтеп куя: «Тарттырыл-
4нче бит «Догалы өй» чыгарылышының мөхәррире – Йосыф Дәүләтшин.
Мәрхәмәтлелек ифтары
ган ит алган идем кибеттән. Кәтлит
пешерергә җитешә алмадым».
Аның сүзләрен ишетеп, кечкенә
малай тыпылдап килеп чыга. Су-
ыткычны ачкан баланың күзләре
мөлдерәмә яшь белән тулганны
күргән кызлар эшнең нидә икәнен аң-
лап алалар... Авыз ачкач капкан
ипиләре тамак төбен яндырып тө-
шеп китә. Кызларга үзләренең бу
адымнары өчен бик оят була, әмма
кинәт кенә торып чыгып китә ал-
мыйлар... Аларны Мәдинәнең моңсу
карашы озатып кала. Юл буе бер-
берсенә күтәрелеп карарга да
уңайсызланып кайта кызлар.
Иртән сәхәргә торгач та, тамак-
ларына ризык үтми. Тәлинкәдәге
ашамлык кызларның күз яшенә чы-
лана... Алар Мәдинәгә ярдәм итәргә
дигән фикергә киләләр. Акча бир-
сәң, Мәдинәне үпкәләтүләре бар. Уй-
лаша торгач, җаен табалар. Кибеткә
килеп, бик күп азык-төлек җыялар
һәм шундагы сатучыдан, рамазан
ае күчтәнәче дип, Мәдинәләргә тап-
шыруын үтенәләр. Үзләреннән икә-
нен әйтмәскә кушалар. Икенче көнне
бу дүрт кыз очраша. Мәдинәнең
күзләре, йөзе елмая: «Ул кичне
көтмәгәндә килдегез, әни бернәр-
сә дә әзерләргә өлгермәгән иде. Ир-
тәгә ифтарга көтәбез».
Ишек ачылуга, кызлар каршына
теге көнне күзләре яшь белән тулган
кечкенә малай йөгереп килеп чыга
һәм ашыга-кабалана, сөйли баш-
лый: «Әни токмачлы аш та, пылау
да пешерде, бик күп тәмле ризык
әзерләде...»
Кызлар ул ифтарның ни бәрабә-
ренә әзерләнгәнен бик яхшы бел-
сәләр дә, сиздермиләр, рамазан
күчтәнәченең бу ярлы өйдәге ба-
лаларга онытылмаслык бәйрәм
бүләк итүе шатлыгыннан бер-бер-
сенә карап елмаешалар гына...
Без дә мәрхәмәтлелек, изгелек ае
булган рамазанга керәбез. Кем белә,
бәлки янәшәдәге йортта, күршедәге
квартирда нәкъ шул малай шикел-
ле берәр сабый яшидер, яки өстәл
янында утыручы кечкенә балала-
рына тәмле ризык ашата алырлык
мөмкинлеге булмаганга әрнеп, ана-
лары елыйдыр. Аларны шатландыру,
бәйрәм бүләк итү – барыбызга да
бәйле. Бары тик битараф булмыйк,
күңел күзе белән карарга өйрәник.
Чыгарылыш өчен җаваплы – Фирая Моратова.
Ике фәрештә һәр сүзне
Яза ике иңеңдә.
Сәхабәләр уразага
Әзерләнеп керделәр.
Коръәнне дә бик күп укып,
Руза тота иделәр.
Коръәнне укып чыктылар
Ун яки җиде көндә.
Кайберләре өч көндә дә
Тәмамлый иде гел дә.
Алтмыш мәртәбә
бер айда
Коръән чыкты галимнәр.
Әбү Хәнифә, Шәфигый
Әнә шундый иделәр.
Рамазан ае – бөек ай,
Анда Аллаһ нигъмәте.
Буйсынучы изге колны
Көтә Аның рәхмәте...
Гыйлем бирә әти-әни
Газиз балаларына.
Син дә уйлан, и кардәшем,
Буйсын Бөек Раббыңа.
Роза КАШАПОВА .
 6нчы бит 26 май, 2017 ел

Кем бу рамазан аена ирешеп, аны күрсә, шул айда ураза тотсын (аять).

Йөз ел элек Рамазан рузасы хосусында нәсыйхәт

«Әй, иманлылар! Сезгә ру-
за язылды» Коръән хәким.
Әлеге аятьтә Аллаһ тәгалә
үзенә ышанган, иман китергән
бәндәләренә: «Сезгә руза
язылды, сезнең өстегезгә ру-
за йөкләнде, руза фарыз һәм
ваҗиб кылынды», ди.
Иманлы кешеләр Аллаһның
ошбу бөек фәрманы белән
хитаб ителәләр һәм ошбу
олуг гыйбадәт белән ихти-
рам ителәләр, иманнарына
ияртелгән, мөэминлек һәм
мөселманлык вазыйфасы
ителгән рузаның хикмәтенә
һәм олуг серенә аятьнең ахы-
рында «шаять ки, сез тәкъва
булырсыз» дигән җөмлә бе-
лән кисәтелгән.
Руза, әлбәттә, бәндәнең
файдасы өчен калебен саклау,
әхлагын төзәтү кебек рухани
тәрбиясе, рухын куәтләү өчен
фарыз ителде.
Һәркайсы мөэмин үзенең
дини вазыйфасын, Раббы-
сының һәм Мәгъбүденең
фәрманын танып руза тотса,
әлеге файда һәм хикмәтләрне
үзендә сизә һәм таба. Бәндә
иманы белән теләгән файда-
сын, Аллаһны тану, аңа ыша-
ну һәм таяну белән көткән
максат һәм файдасын ошбу
руза һәм башка дини фәрман-
нарны тыңлау һәм аларны
үзенә йөкләү белән генә та-
бачак.
Аллаһка ышану һәм иман
китерү һәм аның мөкаддәс
хөкемнәрен кабул итү һәм
җиренә җиткерүне йөкләү,
үзен Аллаһның хөкем вә ри-
засына, бәндәләре файдасы-
на куйган диненә тапшыру-
Фотода: Галимҗан Баруди җеназасында.
дыр. Бинаән галәйһи иманлы Аллаһның хөкеменә кайту,
бәндә нәфесенә авыр һәм мә- шайтанның ризасыннан, нә-
шәкать тоелган эшләрдә дә феснең теләгеннән Аллаһ ри-
засын һәм теләген артык күрү,
алда тоту тиеш.
Бәндә ошбу юл белән генә
үзенең иманын раслаячак.
Шул вакытта гына мөэмин
исем шәрифенә хакыйкый
лаек булачак. Шунлыктан мин
фәкыйрь барча дин карен-
дәшләремә, дуслыгымнан
һәм аларның файдаларын
теләгәнемнән, дөньяда һәм
ахирәттә бәхетле булуларын
тиеш күрүемнән әйтәм: «Дини
вазыйфаларыгызның һәр-
кайсын саклагыз, раббыгыз-
ның хөкемнәрен һәм фәр-
маннарын кадерсез һәм хөр-
мәтсез итмәгез, аның хакла-
рын үтәүдә аның дошманы
һәм үзегезнең дошманыгыз
булган шайтанның ризалы-

(Ахыры. Башы 1нче биттә).
Күңел кешеләр турында начар уйлау,
аларны күрәлмау, дошманлык, комсызлык,
көнчелек кебек афәтләрдән ураза тота.
Кем уразаның шушы хакыйкатен аңламый,
пәйгамбәрнең сүзе аңа юнәлгән: «Кайбер
ураза тотучының уразасы, бәлки, ач тору гына-
дыр, төннәрен намаз укучы кайберәүләрнең
намазы, бәлки, йокысыз калган төн генәдер»
(Имам Әхмәд, Ибн Мәҗәһ).
Уразалы көнебез уразасыз көнебез
белән бер булмасын. Тоткан уразалары-
быз – төзәлүгә, пакьләнүгә сәбәп булсын.
Галимнәрнең шундый сүзләре бар: «Күпме
рузалы – рузада түгел, күпме ашаучы (руза
тотмаучы) – рузададыр».
Тел уразасы...
Аллаһы Тәгалә кешегә кечкенә бер әгъза –
тел бирде һәм аны, йөгәндә тоту өчен, ике
койма – ирен белән тешләр артына бикләде.
Шуңа карамастан, кешегә сөяксез телен тыеп
тору җиңел түгел. Пәйгамбәребез: «Ураза ул
ашау һәм эчүдән тыелу түгел, ураза – буш
һәм бозык сүзләрдән тыелу», – дигән (Хәким
җыентыгыннан).
Аллаһы ураза гыйбадәтен безне ашау
һәм эчүдән мәхрүм итәр өчен фарыз кыл-
мады. Аның ярдәмендә нәфесебезнең шәһ-
вәтләрен сындырабыз; телебезне йөгән-
ләп, аны кирәкмәс сүзләрдән тыябыз; тәне-
безнең һәр әгъзасын Аллаһы хәрәм кыл-
ган яман эшләрдән сакларга өйрәнәбез.
Пәйгамбәребез: «Бүген сөйләгән сүзең өчен
иртәгәсе көнеңдә үкенерлек булмасын»,–
дигән (Әхмәт, Ибн Мәҗәһ риваятьләре).
Тел – бик кирәкле һәм куркыныч әгъзалар-
ның берсе. Уразада телебезне гайбәттән, ял-
ганнан тыю мөһим. Пәйгамбәребез: «Ураза –
кешене уттан саклаучы калкан, әгәр ул кал-
канны гайбәт тишмәсә», – дип әйткән (Имам
Әхмәт риваяте).
Еш кына уразада икәнебезне онытып,
гайбәткә кушылабыз. Имам Мөҗәһит: «Ураза
тотучыга иң җиңел үтеп кергән нәрсә: ялган
һәм гайбәт», – дигән. «Уразасы сәламәт бул-
сын дигән кеше гайбәт һәм ялганнан тыел-
сын»,– дип тә өстәгән.
Тел үзенең табигате буенча беркайчан да
2нче бит
Минбәрдән торып...
армый, тәүлегенә 25 сәгать «хезмәт итәргә»
дә әзер. Әмма телдән чыккан һәр сүзне ар-
мый-талмый язып торучы фәрештә барлыгын
да онытмыйк. Аллаһы Тәгалә әйтә: «Авы-
зыннан бер генә сүз чыгарса да, күзәтүче
фәрештә аны язып куя» («Каф», 18нче аять).
Кайберәүләр тел белән кылынган яман
гамәлләрдә зур гөнаһ күрми, әмма күпләр
Кыямәттә утка нәкъ телләре сәбәпле керәчәк.
Авыз эчендәге сүзгә кеше хуҗа, ә авыздан
чыккан сүз кешегә хуҗа була. «Әйткән сүз –
аткан ук» дип, халык, бик тә белеп әйтә.
Сүз синең белән идарә итә: яки сине күтәрә,
яки юкка чыгара.
Һәр иман иясе әйтәсе сүзен үлчәү аша
үткәрергә тиеш: хәерле булса әйтсен, хәерсез
булса – тыелсын. Пәйгамбәребез: «Кем
Аллаһыга һәм ахирәт көненә иман китер-
де, ул хәерле сүз сөйләсен, яки дәшмәсен»,–
дигән (Бохари һәм Мөслим риваятьләре). Бу
уңайдан, халкыбызның «Сүзең көмеш булса
да, эндәшмәвең – алтын», дигән мәкален искә
төшерү дә отышлы булыр.
Кешеләрнең күпмесе үзләренең уйламый-
ча, ашыгып, ачу белән әйткән сүзләре өчен
гомер буе үкенәләр.
Колакныкы...
Аллаһы Тәгалә безгә биргән нигъмәтләрнең
берсе – ишетү сәләте. Күзең белән күрү,
колагың белән ишетү нигъмәтенең хакый-
кый бәясен белеп тә, шөкер итеп тә бетерә
алмыйбыз. Аллаһы әлеге нигъмәте турын-
да Коръәндә 185 мәртәбә исебезгә төшерә.
Аллаһы Тәгалә: «Әйт: Ул сезне юктан бар итте,
сезгә колаклар, күзләр, йөрәкләр бирде. Сез
бик аз шөкер итәсез», дип әйтә («Мөлек», 23).
Раббыбыз ишетү һәм күрү нигъмәтләрен
искә алганда, ишетү сәләтен һәрвакыт алга куя.
Бу ишетүнең күз күрүеннән дә әһәмиятлерәк
булуын күрсәтә. Чыннан да, кеше дөньяга
килгәч тә, иң элек аның ишетү сәләте гамәлгә
керә. Күзләре исә күпмедер вакыттан соң гы-
на ачыла. Шуңа күрә, пәйгамбәребез бала ту-
гач та аның колагына азан әйтергә чакырган.
Уттан саклагыч
Баланың гомерендә тәүге мәртәбә ишеткән
сүзләре тәкбир, шәһадәт кәлимәсе булсын.
Шулай ук, колагы ишетмәгән кешенең те-
ле дә сөйли алмавы билгеле. Адәм баласы
күпчелек хакыйкатьне колагы аша кабул итә.
Кызганыч, колаклары булып та – хаклыкны
ишетмәүче, күзләре булып та – ак белән ка-
раны аермаучы, акыллары булып та фикерли
белмәүче кешеләр күп. Аллаһы алар ту-
рында шулай әйтә: «Аларга колаклар, күзләр
һәм йөрәкләр бирдек, әмма колаклары да,
күзләре дә, йөрәкләре дә аларга һичбер фай-
да китермәде» («Әхкаф», 26).
Колак уразасы –хәрәм булган, Аллаһының
ачуын китергән нәрсәне тыңлаудан кешенең
ерак торуы. Әлбәттә, әлеге ураза рамазан
белән чикләнми, бәлки гомер буе дәвам итә.
Аллаһы Тәгалә каршына кайткач, һәркайсыбыз
үз ихтыяры белән тыңлаганнары хакында
хисап тотачак. Аллаһы Тәгалә әйтә: «Үзең
белмәгән нәрсәгә иярмә. Дөреслектә, колагың,
күзең һәм йөрәгең – барысы да сорауга тар-
тылачак» («Исраэ», 36). Аллаһы безгә колак
нигъмәтен хәерле сүзләр ишетү, файдалы
гыйлем алу өчен бирде.
Гайбәт һәм яман сүзнең уразаны ач торуга
әйләндерүе турында әйткән идек. Колагы
чукрак кешенең теле сүз сөйләргә кодрәтле
булмый, дидек. Тел белән колак – бер-берсенә
бәйле һәм күпчелек гөнаһларны да уртак
бүлешәләр, чөнки тел сөйләсә, аны тыңларга
колак кирәк. Кайберәүләр: «Гайбәтне күп
ишетсәм дә, сөйләп йөрмим бит», – дип
аклана. Шәригать буенча, гөнаһ сүзне тың-
лаучының гөнаһы аны сөйләүченекенә тиң
була. Моңа дәлил буларак, түбәндәге вакый-
ганы китерәм.
Мәгыйз исемле берәү пәйгамбәр янына
килеп, үзенең зина кылуын әйтә һәм җәза
бирүне сорый. Пәйгамбәр аның үз акылын-
да булуына шикләнеп, борылып китеп бара.
Әмма, ул кеше дүрт көн рәттән килә һәм
пәйгамбәр, Мәгыйзнең үз акылында булу-
ын белгәннән соң: «Бу сүзләрең белән ни
әйтергә телисең», – ди. Ул: «Мине гөнаһтан
пакьләвеңне телим», – дип әйтә. Шулвакыт,
пәйгамбәр ул кешегә җәза бирергә куша.
Шунда басып торучы бер кеше үзенең дус-
тына: «Кара инде моңа, эт үлеме белән таш
атып үтерелгәнче тырышты бит», – дип әйтә.
Пәйгамбәребез аларны ишетә, әмма дәшми.
Бераздан ул үле ишәк гәүдәсен күрә һәм:
«Кая фәлән һәм фәлән кешеләр?» – дип әй-
тә. Тегеләр: «Без ул, Аллаһының илчесе», –
дип, килеп җитәләр. Пәйгамбәр: «Әйдә,
шушы ишәк үләксәсен ашагыз»,– дип әйтә.
Алар, җирәнеп, читкә борылалар: «Моны кем
ашасын инде?!» Пәйгамбәр: «Сез күптән
түгел кардәшегезнең дәрәҗәсенә тиеп, ишәк
үләксәсе ашаудан да яман эш кылдыгыз.
Аллаһы белән ант итеп әйтәм, ул кардәшегез
хәзер җәннәт елгаларында»,– дип әйтә (Ибн
Хиббән җыентыгында).
Моннан аңлашылганча, пәйгамбәр алар-
ның икесен дә гөнаһта бертигез гаепли – сөй-
ләүчесен дә, тыңлап торучысын да. Оныт-
магыз, гайбәтне мөкиббән китеп тыңлаучы
табылмаса, сөйләүчесе дә булмас иде.
Аллаһының олуг нигъмәтен Аңа гөнаһ
кылуда кулланмыйк. Колагыбызның яман
сүзләрдән имин булганы өчен Раббыбызга
шөкер итик. Кеше үзендә булган байлыкны
изгелектә кулланганда гына, ул нигъмәт була,
явызлыкта кулланылган һәрнәрсә хәсрәткә
әйләнә. Пәйгамбәребезнең шундый догасы
бар: «Йә, Аллаһы, ишетүемнең начарлыгын-
нан, күрүемнең начарлыгыннан, телемнең
начарлыгыннан, күңелемнең начарлыгыннан,
җенес әгъзамның начарлыгыннан сакла ми-
не» (Әбү Даут риваяте).
Күзнеке...
Сау-сәламәт күзләр – Аллаһы биргән
иң кадерле нигъмәтләрнең берсе. Аллаһы
Тәгалә әйтә: «Әллә кешегә күрү өчен ике күз
бирмәдекме?!» («Бәләд», 8).
Телевизор-интернетның ни икәнен бел-
мәгән бабайларыбызга җиңел булгандыр.
Ул заманда татар авылларында хатын-кыз
урамга яулыксыз чыкмаган. Ә без шундый
 26 май, 2017 ел 3нче бит
Аллаһы юлында бер көн ураза тоткан кешенең йөзе җәһәннәм утыннан 70 еллык арага ерагайтылыр (хәдис).

Ураза аен каршылап...

гын һәм начарлыкка өндәгән
нәфесегезнең ризалыгын
шарт итмәгез, бигрәк тә, иң из-
ге әхлакый тәрбия өчен булган
рузаны җиренә җиткерегез!
Ихласлы мөәминнәр Аллаһ
ризалыгы өчен малларын
һәм җаннарын багышлаган-
да, сез аз гына вакыт, чикле
генә сәгать ачлыкны да кабул
итмәсәгез, нәфесегезгә һәм
шайтаныгызга каршы бара
алмасагыз, олуг оят, Аллаһ
хозурында бөек әдәпсезлек,
иманыгызга һәм динегезгә
чиксез зур җинаять кылган
булырсыз.
Ихлас һәм мәхәббәт белән
тотылган руза аркасында
гөнаһларның кичерелүе
вәгъдә ителгән, гөнаһлы бәндә
өчен – никадәр бөек ганимәт
һәм никадәр хәерле җәза.
Мөэминнең гөнаһтан арчы-
луынннан артык ни теләге
бар?!
Карендәшләр! Көннәрнең
озынлыгына, һаваның кы-
зулыгына карамыйча, дин
юлында гайрәт һәм һиммәт
күрсәтегез, бар көчегез белән
ышанган динегезнең саклану-
ына һәм гамәлгә куелуына ты-
рышыгыз, шайтан һәм башка
дин дошманнарының начар
максатларына юл бирмәгез,
начарлыкка өндәгән нәфесе-
гезнең рәхәтен Аллаһ риза-
лыгыннан артык күрмәгез,
анык белегез ки, дин гамәл
һәм гыйбадәт һәм иман белән
генә саклана. Аллаһ барчагыз-
га пакь иман, көчле дин на-
сыйп итсә иде!»
Язды мөфти Галимҗан бин
Мөхәммәдҗан әл-БАРУДИ.
(«Кояш» газеты, 1918 елның
9 июне, №1241).
(Ахыры. Башы 1нче биттә).
Гади айлардан аермасы – изгелек
кыла торган ай булуында. Аллаһы
шул айда ураза тотарга әмер иткән. Бу
айда, хәтта, садака бирсәң дә, бер
сумың өчен 700 сумлык әҗер-савап
алуың мөмкин. Рамазан ае – үз-үзен
үзгәртергә теләүчеләр өчен бер фор-
сат. Хәтта, намаз укымаса да, эчүдән,
гөнаһлардан, урлашудан, зыян ките-
рүдән тыелырга тиеш кеше.
– Рамазан намазлары?
– Бу айда намазның да әһәмияте
бик зур. Намаз укыганда Аллаһы-
ның рәхмәтен дә, биргән нигъмәтен
дә искә төшерәсең. Ифтарда хуш-
лангач, мөселман – ястү намазына, ан-
нан тәравихка әзерләнә. Тәравих ул
ял итүне аңлата. Бу озын намазда,
Коръән тыңлап, озак басып торасың.
Әлбәттә, аяк арый, әмма 2-3 көннән
соң ул халәт уза, намазларның чын
ләззәтен тоя башлыйсың. Рамазан ур-
тасында, уразага ияләшкәч, соңгы ун
көн, ун төн бар: анда кыям торулар,
төнге тәхәҗҗүд намазлары... Шуңа кү-
рә мәчетләребез кичен дә, төнен дә
гыйбадәт кылучылар белән тулы бу-
ла. Рамазанның соңгы ун төне фазый-
ләтләре.. Кадер кичен эзләп басып
торуларыбыз...
– Фитр садакасы, зәкят күләме?
– Татарстан Диния нәзарәте гола-
мәләр шурасы эш төркеменең 9 май-
дагы карары белән, быел фитр са-
дакасының күләме арпа белән исәп-
ләгәндә – 100 сум, ә йөземгә күчер-
гәндә 600 сум тәшкил итә. Мөмкин-
легеннән чыгып, һәркем шул ике
сумманың берсе күләмендә – мескен-
ннәргә, фәкыйрьләргә, мохтаҗлар-
га фитр садакасы бирә. Аны гает нама-
зына кадәр бирү тиеш. Быел 24 июньдә
уразаның соңгы көне була. 25 июньдә
– Ураза гаете. Ниндидер сәбәп белән
ураза тота алмаган очракта, көненә
100 сум күләменнән фидия бирү мөм-
кинлеге дә каралган. Бай, хәлле ке-
шеләргә зәкят бирү вәҗеп. Әгәр дә ел
дәвамында җыелган байлыгы 198
мең сумга тула икән, кеше шуның 2,5
процентын (40/1 өлеше) зәкят итеп
бирергә тиеш.
– «Рамазан таксие» турында да
әйтсәгез иде...
– Әбиләр һәм бабайларга, намазда
торучыларга уңайлы шартлар тудыру
максатыннан, «Рамазан» таксие» дип
аталган акция игълан ителә. Әҗер-савап
алу нияте булган һәркем, уразаның һәр
төнендә аларны өйләренә машинада
таратып йөриячәкләр.
Әңгәмәне Фирая
МОРАТОВА язып алды.

ныклы калкан
чорда яшибез: уңда да, сулда да – гаурәт-
ялангачлык. Гөнаһ кылыйм дигән кеше-
гә ишекләр ачык. Гөнаһ кылу җиңелрәк
булган саен, аннан саклану мәшә-
катьлерәк. Әмма әҗер-савабы да күбрәк.
Кайберәүләр: «Аллаһы ирләргә – шәһвәт,
хатыннарга матурлык биргән икән, нигә ка-
рамаска», – диләр. Әлбәттә, матурлыкны
инкяр итмибез, сәламәт ирнең күзе ха-
тын-кызга төшәргә тиеш, ә ирләргә түгел.
Соңгы вакытта күзе ирләргә төшүче «ирләр»
дә арта башлады. Урамда сиңа очрау-
чы хатын-кызның матурлыгы бәхәссездер,
ләкин, ул матурлык бит синеке түгел, аңа
хакың юк, ул – хәрам. Аллаһыдан курыккан
бәндә чит кешенең малы үзенә ничек хәрәм
булса, аның хатыны матурлыгының да шулай
ук хәрәм икәнен аңлый. Әлбәттә, бу нәрсәне
күңел кабул итсен өчен иман кирәк...
Күзне бәйләп йөреп булмый, шуңа да еш
кына карашыбыз гаурәтләргә төшә. Шулвакыт
иман иясе карашын башка якка юнәлтергә
тиеш. Пәйгамбәребез: «Беренче караш сиңа
булса, икенчесе сиңа түгел»,– ди.
Карашны ничек буйсындырырга? Күзләргә
ничек ураза тоттырырга? Галимнәребез хез-
мәтенә таянып, берничә киңәш җиткерәм:
шайтан Аллаһы хәрәм кылган нәрсәне зиннәт-
ләп күрсәтсә, Аллаһыдан оял, Ул Сине күреп
тора; гөнаһтан туктатучы көч булган има-
ныңны ныгыт; фәхешлектән ерагайта тор-
ган намазыңны камилләштер; хәләл җефе-
теңә карап сөенергә өйрән. Пәйгамбәре-
без: «Әгәр берегезнең күзе чит хатынга төш-
сә, үз хатынына ашыксын, бу аны тынычлан-
дырыр», – дигән. Шунысын да әйтергә ки-
рәк, гадәттә, үз хатыннарыннан игътибар җит-
мәү сәбәпле, ирләрнең күзе читләргә төшә.
Әгәр Аллаһы ризалыгы өчен бернәрсәдән
баш тартсаң, Аллаһы аны тагын да хәерлерәге
белән кайтара. Әгәр кеше күзләрен хәрәмнән
сакласа, Аллаһы аңа хәләлнең матурлы-
гын күрсәтә. Әбү әл-Фәвәрис әйткән: «Кем
күзләрен харамнан читкә алса, Аллаһы аңа
хәләл булган нәрсәләрне күрүдән ләззәт
бирә». Күпләр чит хатыннарны күзләү
сәбәпле, үз хатыннары матурлыгын күрми.
Бүген күпме кеше үз гаиләсенең, бала-
оныкларының матурлыгын күреп сөенә
белми. Төнге күктә йолдызлар җемелдәгән-
не, таң атканны соңгы мәртәбә кайчан кү-
зәттегез? Күрегез, язын табигать ничек
яшәрә: җылы яктан кошлар кайта, үләннәр
баш калкыта... Аллаһы Тәгалә әйтә: «Җирдә
һәм күктә булган нәрсәләргә карагыз»
(«Юныс», 101). Карашын хәрәмнән читкә ал-
ган – йөрәген агулы уклардан саклый. Агулы
уклардан имин булган йөрәкне Аллаһы Үз
нуры белән яктырта.
Кулныкы...
Адәм баласының ике кулы Аллаһының
зур нигъмәте булып, алардан башка тор-
мышыбызны күз алдына китерүе авыр.
Сөбханаллаһ, шулар ярдәмендә ашыйбыз,
каләм тотып язабыз, тәнне юабыз, зин-
нәтлибез, гаурәтләребезне каплыйбыз. Кул-
лар ярдәмендә истинҗә кылабыз, тәһарәт
алып намаз укыйбыз. Машина йөртәбез,
кардәшләр белән күрешәбез, җәмәгатебезне,
балаларны кочаклыйбыз, мохтаҗга садака
сузабыз. Аяклар абынып егыла башласак,
кулларга таянабыз. Болар – кул нигъмәтенең
кайбер вазыйфалары гына. Әлеге зур байлык
өчен Раббыбызга шөкер кылыйк. Куллары-
быз булмаса, яки булып та безне тыңламаса,
тормышта бик катлаулы булыр иде. Раббы-
быз биргән кулларыбызны Ул разый булган
эшләрдә генә кулланыйк. Кул белән кылына
торган гөнаһлар күп, шуңа күрә кул ураза-
сына җиңел карамыйк.
Аллаһы кулларыбызга түбәндәгеләрне
хәрәм кылды. Кеше гомеренә зарар салу: ке-
ше үтерү, нахакка кул күтәрү. Кеше мөлкәтенә
тию: кеше талау, урлашу, сатканда алдап
үлчәү, ришвәт бирү һәм алу. Кеше дәрәҗәсенә
тию: зина кылу, чит хатыннарның (хатын-
нарга – ирләрнең) тәненә кагылу. Хәрәм
булган күңел ачулар: отышлы һәм нард
уеннары. Хайваннарга, үсемлекләргә,
табигатькә зарар китерү...
Аллаһы әмере белән, Кыямәт көнендә кул-
ларыбыз телгә килеп, кылган гөнаһлары-
бызны сөйләячәкләр. Аллаһы Тәгалә әйтә: «Ул
көнне кешеләрнең кылган эшләре өчен
телләре, куллары һәм аяклары аларга кар-
шы шәһадәт бирерләр» («Нур», 24нче аять).
Мөселман башкаларга изгелек кыла һәм
аларга зарар китерүдән саклана. Аның
мөселманлыгын да шул сыйфаты күрсәтә.
Пәйгамбәребез: «Мөселман шул булыр: аның
кулыннан да, теленнән дә башка кешеләр
зыян күрмәсләр»,– дигән (Бохари риваяте).
Аякныкы...
Кешенең үз аягыңда йөри алуы –
Раббыбызның зур нигъмәте. Көн саен
җиргә басып йөрибез, эшкә барып кайта-
быз, мәчеттә рәхәтләнеп намаз укыйбыз,
туганнарның, дусларның хәлләрен беләбез,
йөгереп кенә кибеткә кереп чыгабыз һәм
тагын бик күп файда күрәбез. Аяк-куллары
сәламәт булган күпме кеше моны шулай тиеш
дип уйлый. Ә бит кемнәрдер рәхәтләнеп ат-
лап йөрү нигъмәтеннән мәхрүм, кемнәрдер
коляска тәгәрмәчен әйләндерергә мәҗбүр...
Аякларның уразасы – аларны хәрәм
эшләрдә, хәрәм җирләрдә йөртмәү. Чөнки,
кеше нинди генә гөнаһ яки изгелек ниятләсә
дә, ул урынга бару өчен аяклар кирәк. Изгелек
кылу өчен каядыр баручының юлы – изге,
гөнаһ кылырга баручының, хәтта, юлы да
хәрәм була. Адәм баласы нинди генә юлда
йөрсә дә – изгеме, яманмы – һәр адымын
фәрештәләр язып, санап, теркәп бара.
Аллаһы биргән аякларың белән хәрәм юл-
га басарга уйласаң, Аллаһының күреп торуын,
фәрештәләрнең язып баруын, җирнең һәм,
хәтта, аякларыңның Кыямәттә сиңа каршы
шәһадәт бирәчәген онытма. Аллаһы Тәгалә
әйтә: «Ул көнне авызларыгызга мөһер басар-
быз. Кылган эшләре хакында куллары сөйләр,
аяклары шаһитлык итәр» («Йәсин», 65).
Карынныкы...
Аллаһы Тәгалә безгә ашау өчен – хәләл
ризык, яшәү өчен хәләл мал бирә һәм хә-
ләл белән чикләнергә боера. Аллаһы Тәга-
лә әйтә: «Әй, иман китергән бәндәләр,
Без сезгә насыйп иткән хәләл ризык аша-
гыз». («Бәкара», 172 ). Әмма, күпләр хәләл
белән канәгатьләнмичә, хәрәм ашамлыкка,
эчемлеккә, малга үрелә. Әгәр Аллаһы зи-
на кылуны хәрәм кылса, алмашка – күпкә
хәерлерәк булган никахлы гаилә тормышын
хәләл итте. Аллаһы дуңгыз итен хәрәм кыл-
ды, аның каравы, күпме пакь, хәләл терлек-
хайванны тезеп куйды: сыер, ат, болан, поши,
сарык, кәҗә, куян, каз, үрдәк, тавык, күркә,
балык һ.б. Аллаһы биргән хәләл ризыкны
рәхәтләнеп ашыйсы урында, кеше хәрәмен
эзләп, шунысын ашый. Аллаһыга шөкер итәсе
урында: «Ни өчен Аллаһы дуңгыз итен тыйган
инде», – дип зарланырга җөрьәт итә. Хәрәм
ашау, хәрәм кәсептә яшәү, хәрәмнан киенү,
хәрәмнан гаиләңне туйдыру – болар барысы
да дөнья тормышын бәракәтсез итә, ахирәттә
олуг газапларга сәбәп була.
Карынга хәрәм керсә, кешенең догасы
кабул булмый. Пәйгамбәребез дога кылу-
чы бер кешене искә ала: «Кулларын сузып,
«йә Раббым, йә Раббым», ди. Әмма ашаганы
хәрәм, эчкәне хәрәм, киеме дә хәрәм, хәрәм
белән сугарылган, аның догасы ничек кабул
булсын?!» (Мөслим риваяте).
Карын уразасы – тәнеңне хәрәм ризыктан
саклау. Кайбер кешеләр Рамазанның көнде-
зендә ипидән һәм судан тыела, әмма кичен
хәрәм ризык белән авыз ачарга мөмкин.
Ризыкның төре хәләл булу гына җитми,
аның өебезгә кайту юлы да дөрес-хәләл
булырга тиеш. Пәйгамбәребез: «Шундый
заманнар килер: кеше малын хәләлдән ал-
ганмы, хәрәмнәнме дип борчылмас»,– дигән
(«Бохари» риваяте).
Күпме кешенең өенә алдау, рәнҗетү юлы
белән табылган ризык кайта. Күпме кеше
ришвәт, риба белән көн күрә. Әлбәттә, кеше
тәнен хәрәм ризыктан тазартмыйча, карын
уразасы дөрес булмас.
Йә, Раббым, ашаган ризыгыбызны,
гаиләләребезгә алып кайткан малыбызны
хәләлләрдән кылып, бәрәкәтен бир. Безне
хәрәмнән ерак кыл.
Йосыф ДӘҮЛӘТШИН,
Түбән Кама шәһәре үзәк мәчете
имам-хатыйбы.
3нче бит