TO KIEU NGAN TU HOC THOI SAO TRONG 30 NGAY HUONG DAN CHO CAC BAN CHUA BIET NHAC CUNG THOI DUOC by NHA XUAT BAN AM NHAC Ha N6i - 2002TU HOC THO! SAO TRONG 30 NGAY TO KIEU NGAN “@hiu trdch nhiém xudi ban: Nhgc st TA TUAN Bién tap n6i dung: 70 KIRU NGAN Bién tap ky thudt: TO KIEU NGAN Trinh bay: THY CAT Thiet ké’bia: MINH LONG 78-781 Mai s6: ———_ 194. AN - 2002 702 In 1.000 cudin, khé 19 x 27 cm tai Céng ty In 27-7. Gis phép xudt bin 86 106/KBAN-TN. Can ett gidy chap nhén ding ky ké hogch Xuét ban 86 194/KB-QLXB ngay 27-02-2002 cla Cuc xudt bin. In xong va nép luu chiéu thang 12 nam 2002.— Liéu trong m6t thang, c6 thé ty hoc ma th6i sdo duge khéng? » Cau tra di la “Duge”, vi diéu kién: Ban biét chut it nhac ly; « Ban co nang khiéu va ham mé thdi sdo; Ban thyc hanh ding nhitng diéu huéng dan trong cuén sach nay. — Thé con nhiing ngudi chua biét nhac thi sao? ¢ Ho cing c6 thé hoc duge véi phuong phap riéng, huéng dan ky trong phan hai ciia tap sAch nay. Thit ngam ma xem, ngay xua cdc nghé nhan thdi sdo cia ta cé biét Dd. Re, Mi, Pha... 1 gi dau; ho chi hoc theo Ho, Xu, Xang, Xé, Cong ma tiéng sdo cia ho cing réo rat, du dutong. Ngay nhiing chu bé chan tru, ching cé hoc bao gid dau, chi lam quen véi séo réi van dung nhing diéu dan ca ma ching nghe dugc,, thudc long va phé vao ong sdo. Tiéng sao cia chung ai bdo khong vi vit, ém tai? — Thut ra th6i so c6 khé lim khong? « Chang c6 gi kho. Lai rat don gidn la khac. Néu co nguéi dua cho ban mé6t 6ng sdo, chi cho ban biét ché nao 1a nét Dé, ché nao 1a nét Sol thi ngay lap ttc, ban cé thé théi duge cau ddu cia bai Ly Tinh Tang, mot diéu dan ca quen thu6c cia xt Hué mong md. Mot thusng toc xda —nngang vai, DO DO DO Sol DO Do. Néu lai chi cho ban thém vai nét khdc nhv Ré - Fa - La - Ré thi ban cé thé théi ngay duge cau dau ciia bai Dém Déng, 14 mot bai ndi tiéng cia nhac si Nguyén Van Thuong, thdi tién chién: Chiéu chua di man dem buong xu6ng Ré fa la ré fa la ré 3Khac vi cdc nhac cy khac cé nhiéu 16 hodc nhiéu phim, sao chi co 6 16. Chung ta mé ra hay bit tai lai, lui tdi cing trong pham vi 6 16 do ma théi, do d6 rat don gidn. Chi cét 6 ché ta chu khé can ca, luyén tap thi dat dén trinh do théi sao cia Trung Chi la diéu cé thé. . — Sao Ia gi va sdo ta dang hoc day goi la sdo giP - Sao ta dang hoc 1a sdéo ngang. Goi 1a sao ngang dé phan biét véi Ong tiéu théi doc. Sao la mot nhac cu thudc b6 Hoi. Ngui ta chia cdc nhac cy ra lam 4 bd: 1. B6 Hoi gdm Khén, Sdo, Quyén, Dich, Kén ld, Kén bdu, Kén Saxo, Clarinette, Trombone, Cors, Trompette... 2. BG day: gém nhiing thit dan gay bang day to hay day kim khi nhu: Tranh, Ty, Nguyét, Bau, Guitare, Mandoline, Banjo v.v... 3. B6 vi: gém nhing thit dan phai ding cung ma kéo mdi phat ra tiéng nhu: dan Nhj, dan Hé, dan violon, dan cello v.v... 4. B6 g6 gém nhiing nhac cu ding tay hay ding dui dé go lén nhu: Tréng, Mo, Chuong, Thanh la, Nao bat, Sanh, Phach tién, Céng chiéng, Khanh da, dan Da. Sdo ngang gém mot 16 thdi va 6 16 phat am khoét thanh mot hang thang. Ngoai ra, cudi Ong, 6 bén dudi, c6 216 goi la 16 dinh am. Nhé 2 15 nay sao Dé mdi phat ra 4m thanh chudn. Co thé x6 giay vao hai 16 nay dé treo s4o lén vach nhung cing cdn dé y: néu hai 16 d6 bj bit kin, 4m sdo phat ra sé khong chudn. Vay, tét hon hét 1a cit dé hai 16 dinh 4m duge thodi mai, ditng x4u qua mét soi gidy nao. Ngudi ta goi Ong sao 1a mOt “dng hot (colonne d'air), hé théi dau nay va bit, md 6 dau kia thi phat ra 4m thanh theo nguyén tac: md vé phia tay trai thi tiéng kéu cao hon, bit ddu vé phia tay mat thi tiéng thap xudng. Vi 14 mot 6ng hdi tron va thang nén cac loai 6ng bang kim khi: déng, sat, nhém, bac hoac cac loai Ong bang nhva, bing gé, da tién ra déu co thé dang lam sdo duge. Tuy nhién, vat ligu phé bién ding lam séo tién Igi nhat 1a tric hay nifa, vita dé kiém, vita dep ma lai mang tinh cdch thién nhién. Ngudi ta ké chuyén: cach day hang nghin nam, mot son nhan 6 trong ring tric chgt thay mot con ong duc thing mot 16 trén giéng tric. Gid théi qua 16 d6 phat ra nhing am thanh vi vu nghe rat ém tai. Son nhan bén nay ra cdi ¥ ché tao cay sdo, Do thé ma tiéu sdo hién dién trén cdi ddi nay dé lam say ddim long ngudi.. woeeee Lé théi 616 phat am ‘Mat sau ciia sdo véi 2 16 dinh am — Xin cho biét khd nang cuia s4o ngang? ¢ Sdo ngang c6 nhiéu khd nang: doc tau, song tau, hoa tdu, dem ngam thd, dém cho hat chéo, cai Iuong, ca Hué... vita c6 thé héa tau véi cac dan nhac mdi. Tdm 4m cia séo D6 ndm trong 2 quang 8. a Nghia 14 ta c6 thé thdi tit nét Dé 1 lén Dé 2, lén Do 3 va them vai 4m cao nifa. Ngudi méi hoc chi nén tap thdi lén not Do 3 1a duge: — Cén mau 4m cua sdoP « Tay theo loai séo ma cé 4m sac (mau 4m) khac nhau. Sdo Sol, sao La tiéng mém nhu Iya, ém nhu nhung; sdo Dé hay sdo Sol cao tiéng reo wi, lanh lanh, réo rat; cdc loai sao tiéng cao nay raét dé dé chung ta gid lam tiéng chim kéu, ga gay... Sdo ngang cé thé chay gam nhanh, dién téu duge nhiing doan nhanh, riu rit; cing c6 thé dién ta nhiing cau nhac budn 1d luét, cham rai. Tom lai, séo ngang co kha nang dién td di thi tinh cdm: vui tuoi, phan khdi, yéu ddi, buén thuong, tiéc nudi, bi ai, tang tc...Thdéi lam sao cho kéu? — Xin cho biét tu thékhi dién tatu sdo, cach cm 6ng sdo va tho? Jam sao cho kéuP Khi théi sao hod ditng ho&c ngéi, minh phi thang. Hai tay nang sao nhu hinh dudi: +3 ngon cla ban tay trai danh sé 1-2-3 +3 ngon ciia ban tay phat danh s6 4-5-6 66 6 ngon dé thdi nét D6 6 ngon md ra dé thdi nét Si nhung chiéc so vdn ndm vitng hd cb etic ngon cat, gon tit km gitCo6 nhiéu nguéi vita cam Ong sdo da théi duge ngay. Co nhiéu ngudi khdc théi mai ma cif nghe tiéng “phi phi” chit khong ra tiéng sdo. Sd di thé la vi ho khong dé y dén hai b6 phan: dé la mdi va 6 ngon tay. Méi dé théi hoi vao 16 sdo va 6 ngon tay ding dé bit mé cdc 16 phat am. Ban sé xt dung 3 ngén cia ban tay trai va 3 ngon cia ban tay mat dé bit mé 6 18 phat 4m (xem hinh). Méi ngo6n tay déu cé danh sé tit 1-2-3-4-5-6. Ban bit kin 6 16, thdi hoi nhe sé ra nét Do. ¥ eeeeee L6 den [a bit kin, trang 1a mé ra. oe Véi tu thé nay, 6 ngén tay 6éu bit kin su 18, théi nhe ra ndt BG l Mé ngén thi sau, théi nhe sé ra nét Re M& ngén thi, théi nhe sé ra nét MI Md ngén thi 4, théi nhe sé ra nét Fa Mé ngon thi 3, théi nhe sé ra nét Sol. ae Mé ngén thi 2, théi nhe sé ra nét La Mé ngon 1, tic 1a ma hét 6 ngén, théi nhe sé ra nét Si oe = ees Nhu vay, ban da théi dugc cdc 4m tudn ty tif thdp dén cao: D6, Re. Mi, Fa, Sél, La, Si. Bay gid ban thdi thém nét Dé 2 cho di bo mot am giai tif D6 1 len Dé 2. Mu6n théi nét nay, ban chi viéc théi manh lén, ban sé c6 nét DO ma 6 ngon tay vn bit kin 6 16 sao, c6 nghia la cing 6 thé thdi nét Do 1 nhung thay vi théi nhe thi ta théi manh hon dé c6 nét D6 2. Bit 6 16, théi manh Bit 6 13, thdi manh ra nét D6 2 7Dén day, ban da cé thé chay gam dude réi. Chay gam 1a théi ti ndt thap dén not cao trong am giai réi ti cao dén thap nhu gidng nhac sau day: Ban tap théi nhiéu lan doan nay, truéc cham, sau nhanh dan. Khi thdi nhanh mia khong vap, khong lon 1a duge. MGi va tay - bit va md — Xin cho biét vai tré cia méi va cdc ngén tay bjt méP Muén théi cho dé kéu hay dat 16 s4o vao dung gitta bs moi ndi hoi thi trong cé hong ta tuén ra. Néu dat tréch ché, hdi sé khong lot vao trong 16 sao ma tan lac cd ra ngoai. Hay nhé lai tré choi ngay nhé. Thué nhé, ching ta thudng nghich choi; lay cai ve dau Nhj Thién Dudng cia me da xai hét dé dua len miéng thdi. Lé chiéc ve nghiéng nghiéng nim ngay dau mi, hdi thé cia ta tuén vao, song 4m rung lén ma phat ra tiéng “tu...tu’. Thdi d6 ching ta thudng thich thi vi cdi tro dé. Gid day, thdi so cing vay, ta nghiéng 18 séo the nao cho dting vao bé méi va diéu chinh dé hdi lot vao 1 's4o chd khong bay ra ngoai. Bay gid dén van dé BIT MG. Day 1a chuyén quan trong vi néu ban khong bit kin 16, ban sé théi ma khong kéu. Vay, truée khi tim hiéu, hay nhé dan long: BIT KIN - BIT KIN - BIT KIN! Bit kin la ditng cé hd hing hoac long ngong dat tay vo 16 séo ma khong dé ng6n tay che kin than séo, khién cho 16 sdo con hé ra thé 1a sdo bj xi, khong tai nao théi ra cho dung cdc 4m chudn dugc. Thang hodc cé vai 15 kéu nhung may 16 khac lai tit ho&e 4m phat ra bj nhée, bj vd. Vay muén tiéng sao phat ra su6én sé, ngon lanh thi phai két hgp moi va tay bit md, mé dit khoat, bjt that kin, cdc ng6n tay dat nam ngang tren than sao chit dting cong lén, vi cong lén thi khong tai nado bjt kin duge. 8— Vai diéu can dé’ y ki x dung Ian hoi. Ditng nghi sai lim rang hé théi manh thi kéu. Ditng phi ste nhu thé ma can biét la phdi xt dung lan hoi theo doi héi cia ting 4m sdo. Thong thuéng ching ta xi dung 5 lan hol: - Rat nhe - Nhe - Manh - Rat manh - Hoi nén (xem phan “Ky thuat dién tau’). Rdt nhe dé dién t4 nhing cau séo hay doan sdo nao cén lot ta hét nét dju dang, khoan thai, nhe nhung di nghe, nhe dé khac véi doan truéc timg én ao, manh mé. tao ra mét phan cdm noi long thinh gid. Nhe la dé théi cdc 4m thap va binh thuéng. Manh 1a dé thdéi cac 4m nam trén bat do. Rat manh la phai dén hét luc dé thé hién cdc nét trén cao nh Do 3, Ré 3, Mi 3, Fa 3. Hoi lién va hoi tach réi Cé nhiing cau sdo dai néi bang mot nét luyén dai phai théi lién mot hoi, khong thé ngat ra; trai lai co nhiing cau séo ma cdc am tach ra, mdi 4m riéng ré, ngat gon, riu rit hay dén dap. > Ngat thi dé - goi la danh voi. Chim méi lai, ding luai ddy hoi ra duit khoat khi gip cdc d&u nhac den hay d&u méc trén dau cé chém f r 6 Théi hai lién la van dung hai dé kéo dai cho hét 4 phach, 6 phach. cé khi 8 phach ma tac gid ghi trong ban nhac. Khi théi hoi lién thi 4am phat ra phdi trén tria, khong bij ngdt ng, khong bi vd, trai lai con ngan rung lam ngudi nghe thay khodi. Bay gid ban hay tap cdc nét dudi day bang hoi lién:Ban théi cac nét nay bang hdi lién nghia la nét dai 4 phdch thi ta kéo cho du 4 phach, ding ng&t quang trong khi chan dap 4 phach. Xong mot dong, thay hai vach nhjp Il thi tam nghi réi lai tiép tuc. Sau day, ta tap cdc dau den: M6i déu den mét dap chan, trong méi 6 nhip c6 4 du, théi thanh 4 am eS Am nay thdilién mot hoi. Cé nhiing cau nhac dai ma ta phdi théi nguyén mot cau, khong duge ng&t ra vi tac gid khong mu6n ngat, ddu nhac cing khong cho phép ta ng&t, vay ta phai lay hdi ma théi lién m6t hoi cau do cho suén sé. Vi du: Dem nay thu sang cling heo may Dém nay suong lam mé trong may... (Con thuyén khong bén - Dang Thé Phong) Nhac dé mang tinh md mong, buén ba, hiu hat cia mot dém mua thu mdi sang, cudi cdu nét nhac kéo dai 4 phdch, tiéng sao phai dién ta sao cho ngudi nghe cdm nh4n duge vé lanh ling, hiu hat cia con thuyén khong 10bén gitfa dem thu. Not “la” 4 phach khong thé phat ra cting dd ma phai rung lén tao site truyén cdm. Truéng hgp nay ban phai Rung hoi. Rung hoi la van dung hoi tit cé hong dua ra ting ngym nhé, khién cho tiéng sdo phat ra rung lén, chit khong ctfng do, tuén ra theo mot dung thang. Hoi rung “La... la..! la... la” Hot cing, khong rung. Ban hay tép rung hdi 4 nét nay sé thdy khdc xa vdi tiéng sdo néu ta khong rung —————— Bay gid ta xit dung lan hoi manh dé thdi cdc nét cao nam trén bat do. o oe 2 & 2 fF = Lp foo, 2 = e| of of of of of of ee] e| el] ef} e} ol o}o]} of} oj of e| of o e| el elolo}o}o| of oj] e}]o ee} el elelo}o| of e| oj e| e @| el elele!}o| of e| ej] oc] o e e ee e e oO oO e e e ce) ” 7 g§j/e#)s)/eé e e e,e e e e e e e e 1lKhdc véi cdc nhac cy khdc, cdc nét cach nhau mot bat do thudng nam 6 cdc phim khac nhau nhung 6 sao, c6 diém tién Idi la hai am cach nhau mét bat d6 lai cing ndm mét ché, chi viéc déi hoi, thédi manh hay théi nhe ma th6i. Cung bjt 6 16 ma thdi nhe ra nét Do, théi manh ra not D6 2; nhe ra nét Ré, manh ra nét Ré 2 wv... Khi ban da chi dong bjt va mé dé phat ra cac 4m do ban muén, bay gid nén két hgp hai lan hoi Manh va Nhe dé déi hoi chép nhoang, dang manh béng chuyén sang nhe va ngugc lai ma khong ling ting chit nao: nhe Théi nguge lai: oe Trong cau dao ngam tho mién Trung sau day, ban dé y sé thay c6 cho ta phai di hdi tit nhe sang manh ngay dé théi mot nét cing 4m nhung 6 buc twrén: nhe manh 12 eybE ¥ « Trong qua trinh bit mé dé thdi cho kéu, néu ban thay thdi 16 nao khong kéu thi ctf thdn nhién bé qua Ié dé dé thdt 16 khac, 16 sau sé kéu. Difng cé thdi mot ché khong kéu ma cif théi mai, vita phi ste va phi thdi gid. Chi cdn vai ngay cho quen tay, quen hoi 1a c6 thé théi kéu hét moi nét. © Mu6n sdo nhe, dé kéu, truéc khi théi hay nhung nuéc éng | sdo, ray cho kho réi hay théi Tap thét hot tach roi: Doan dgo ddu bai Hon Vong Phu cia Lé Thusng. — Lam sao dé théi cdc nét thang, gidng?P C6 nhiéu cach. Cach don gidn 14 mé nifa 16 dé tao ra cdc nét dude tang lén nifa cung hay gidng bét xu6ng nifa cung (diése, bémol). © Muén théi nét Do# ta mé nita 16 thi 6 (hoac hai hé ngén thi 6 dat hs @@@®@@0 trén 16 thu 6. Théi Dé thang tic cing tao ra Ré gidng. « Mun cé Mi gidng hay Ré thang thi md nifa 1d thi 5 @@@®@®00 Hoc mé tay nhu sau: @@@ ‘e « Muén c6 Fa thang hay Sol ging thi mé ntia 184 @@@® 000 hodc mé nhu sau @®@®O@O 13* Muon cé Sol thang hay La gidng mé nitalb2 @® OOOO Hoge md nh sau: @O®OO0O0 © Muén cé La thang hay Si gidng thi mé nhu sau: O®®O000 (Théi hoi nhe. néu théi that manh sé ra nét D6 3). Ngoai viéc mé nifa 16, con cdc ngon bé tay khac dé tao ra nét thang va gidng: ecooe0en = Bo # hay Ré b eoeee0e = Ré # hay Mi b, @e0000 = Fa # hay Sol b @00@000 = Sol # hay Lab er0ecce = la#hay Sib oe@e000 = Sib (théi nhe) Tap théi céc nét cé dau thang: Biét dau bo bén thuyén oi thuyém troi noi dau. t - tet —— Anh trang mé chiéu Mot con thuyén trong dém thau. ee ee eee oe aS SSS Tren song bao la thuyén md bén ndi dau... Trong my cau tren day, bai “Con thuyén khong bén" cila Dang Thé Phong, viét theo gam Ré thif, co may nét Sol thang va Dé thang, cdc ban chu y dé dién ta cho ding. 14Tap théi céc nét cé dau giang: ffoa anh dao Dan ca Nhat Ban i za ya mi ni yu ka ni ‘Trong bai Hoa anh dado trén day co 3 d&u giang 6 ddu khéa: si gidng, mi gidng va la gidng. Gap nhiing dau nay, ban phai mé tay nhu da huéng dan, Nhic lai: Sib = O@@000 Mib = @@@@0@ Lab @eooeoo w 15Cé mot cach khac dé tao ra cde nét thang va gidng: dé 1a cdch khoét thém 4 16 nhé vao than sdo dé c6 duge nét Si gidng, Fa thang, Ré thang va D6 thang. Nhu vay, sdo sé tang thém 4 16 vj chi 10 18, khong ké 16 thdi Lé Sigidng khoét gitta 215 1 va 2. Lé Fa thang khoét gitta 216 3 va 4. 2345 6 t L&nhd dé théi Am Si gidng Bit mé b&ng ngén cai cla ban tay tréi, L8 nhd dé théi am Fa thang Bit m& bang ngén utcda ban tay trai, L6 nay n&m 6 bén kia than sdo dé thuan cho ngén ut (ban tay trai) bit md. 123456 LB phat Am Ré thang Bit mé b&ng ngon cai cha ban tay mat, Khost gida 1S 5 va 6 (8 bén duéi). 123456 : a ee | t Lb phat &m D6 thang Bit md bling ngén utc ban tay mat, dugc khoét canh [6 6. Uu diém ciia sdo 10 16 1a c6 thé choi cdc ban nhac c6 nhiéu déu thang, déu gidng, hda cing cdc nhac cy Tay phuong tuy nhién diéu bat loi 1a 10 ng6n tay cia ta déu phdi dinh chat vao than sdo, néu 16 ma dé hé ra thi théi Am sé khong chudn ma céc ng6n vuét, rung cing bij han ché. Riéng cdch bjt mé n6t Do phy tic Do thang ban xi dung ngén ut cia ban tay mat, bjt cho that kin. Khi muén thdi nét Do thang thi mé ngén ut ra. Bay gid ban thit thdi cau nhac sau day trong bai “Con thuyén xa bén” cia Luu Bach Thy {véi sdo 10 16 néu ban cé trong tay). 16‘Theo gid thuyén xudi. Song dua beo tri Tiéoe din trim ted, Man méc long t6i, x Not Do ty nhién nay ban bit kin cdc ngén ut ké cA ngén ut cda ban tay mat. Dén not Do#, ban mé ngOn ut ra. Dén not Do ty nhién (c6 dau x) ban lai bit ngén ut lai. x Néucé nguii yéu cdu dém sdo cho ho hat baiLong Me theo cung La thi? vi giong ho khong Ién cao duge, khéng hop voi cung Ré thi? thi ta phdi lam saoP Trudng hgp nay, chiéc sao Sol sé tré nén ddc dung. Ban ci dang bai Ky 4m Léng Me (theo cung Ré thti) nhung théi bang sdo Sol, bit mé cdc 16 cing nhu sdo Do vay, lic dé giai diéu phat ra sé hgp vdi cung La tht vi s4o Sol c6 di cdc am tram. Day la cdc 4m ca séo Sol: E 5 Spo te S- pepe 3lel/F/?|? 6}@}/O/9O/}/90}/90/0)/0}/e@|}/O/O/O]}a0;/0\;0/e 5}@/@;o;o};ol;}o;ol;e@e};e;a;o/;olajo oO 45@/@)/@/0O;/0;/0;/0;/@;};@;/@/oO;0/;0};0 ° 3\@/@,@'@.,0;/0/0/@/e@e;/@e,;e@e;o/;a0/|0 e 2@;/@\/@e,e@ele\|o;/o\e\|e\e\@e @e,ojo e 1jej|e@el/el|e;e@e\/e/olje;e/ej/e;el/el/olo THéi hol binh: hue Théj hoi manh : 7 z 17& Xin cho biét dae tinh ctia séo SolP « Nhu da ndi: sao Sol c6 nhiing nét thap 3 duéi khudng nhac giip ta c6 thé hoa tau hay dém cho nhing giong thap, ngoai ra ti€ng sao Sol tram, buén, mém mai dé dién ta nhing khuc nhac du duong, 14 liét, tram buén. Ngudi ta cing hay ding sao Sol dé dém ngam tho Hué (cho nhing ai thich ngam Ton Ré) hode théi nhiing bai Dan ca Nam Bo, nhiing dieu hat cai hiong. Con sdo Sol caoP * Sdo Sol cao 1a sdo bé nhat, khodng c4ch 16 bam ngéin, dudng kinh Ong nhé, tiéng phat ra cao va thanh. Bit kin 6 16, thdi nhe, sé ra nét Sol 2. Cach bit va mé tay cling gidng so D6. Ngudi ta ding sdo Sol cao dé dién ta nhting khuc nhac vui tudi riu rit, gid tiéng chim hot, gid reo, tiéng sao Sol sé git phan “leo cao” m6t doan nao dé trong dan nhac héa tau lam tiéng sdo ndi lén, tuoi sang, ron ra. Lam chi lan hot & Ngoai cach dat moi va nhaing ngén tay bjt md, muén théi dé va thi dung, phai lam thé'naoP Phai lam chui lan hoi C6 nghia 1a khi ban théi, ban phai biét 1a minh dang thi nét gi va dang 2at dung lan hoi ndo: nhe, manh hay rat manh? Néu ban muén théi nét Dé] ma lai ra nét D62 thi dung la ban da van dung sai lan hdi, khong lam chi duge cach phat hoi cia minh. Théi nét Mi ma ra not Fa, do 1a do bit md, bam 16 14m; con théi Sol ma ra S6l la do ding hoi sai, dang 1é phai ding hoi binh thuéng thi ban da thoi qua manh nén 4m phat ra mdi lén cao mét bat do. Trai lai, muén thdi nét S6l (Sol 2) thi phai dén hoi that manh nhung néu ban lai thdi hoi binh thudng thi kho lam sao lén téi. ‘Trong qua trinh hoc séo, nhiéu nhac sinh thiéng mac phi 1di nay, tic lA khong lam chi duge lan hoi nén thay vi nét thap thi thdi nét cao, nét cao thi théi nét thap, tiéng sao phat ra khong dung theo y minh va diing nhv trong ban nhac. 18Mu6n khdc phuc khuyét diém nay ban nén: 1 . Tap chay gam, tic la di ti thap len cao réi tit cao xudng thap, chi y ding cho dung lan hoi manh, nhe. . Néu théy 4m thanh khong di ding thi bac (tit thaip len cao, tif cao xuOng thap) ma c6 nhitng am sai, nhoe hay vo thi phdi tap lai. - Tay bai danh cho hai lan hoi tie 1a dang théi manh bing P chuyén sang déi hoi théi nhe. Chuyén d6t ngot ma van thé hién duge, d6 14 nhé cdn ca va kién nhdn tap luyén... 19CAC KY THUAT DIEN TAU SAO x Voi dan day, ngudi ta 6 cdc kf thuat: nhdn nhd, rung, reo, vé, vuét chup, mé... dé cho tiéng dan thém hay. Vé sdo, cd nhing ky thuat nao? ¢ Néu théi sao nét nao ra nét d6, ding nhip, dting diéu thi chi mdi dang goi la “théi dugc” thoi. Muén cho tiéng séo hdp hén ngudi nghe thi phai cdn dén ky thudt va phdi tap luyén cho dén d6 thanh thao. Cac ky thuat do 1a: Rung, Reo, Danh léi, Vudt, Lay, Hut, Lay hoi, Girt hoi, Nén hoi. Rung: Cé hai cdch rung: Rung hoi va Rung tay. Rung hoi la dua ting ngum hoi nhé tit bung, nguc qua cé hong phi vao 16 sdo cho 4m thanh phat ra khong cting dé ma nghe mém mai, uyén chuyén, rung lén nhu song. Vi du: mu6n théi nét Fa, ta sé phat ra hdi Fa... Fa... Fa... Fa... rdi chuyén vao so. Khi ta nghe 4m s4o khong ciing nhac, vo hén trai lai diu dang, truyén cdm la duge. Rung hoi 4p dung véi cdc nét tron, nét trang tic la cdc nét c6 dO dai. Cac nét nay ma khong rung lén, diu dat thi sdo khong con hay nifa cling nhy dan violon (vy cdm) ma khong rung bang ng6n tay thi 4m thanh phat ra nghe sé cting dé. Ky hiéu: Rung tay: Cach rung thi hai la ding dau ngon tay dap dap nhiéu lan trén 16 sdo dé tiéng sdo reo lén. Mu6n rung cach nay phdi tap cho ng6n tay mém mai, déu dan chit khong vap vap, ngdt quang. Co nhiéu nét nhac ta phai rung tay, ban dau cham, sau nhanh dan dén do riu rit nhu chim reo. Can tap cho ngén tay mém déo, linh hoat. Ky hieu: $ $ Day la mét cau nhac dao dau ban Hon Vong Phu cia Lé Thitong: Cac nét méc don ban théi tach réi ra, dén hai not Ré cudi dong thi ban mung tay, mé ng6n thi 5, dap dau ng6n nay xu6ng 15 5 nhiéu lan. Not Ré nay sé reo lén thanh Ré mi ré..., Ré mi ré..., R6 mi ré.... 20Mu6n reo lén nhu tiéng chim: ding 2 ngon 5 va 4 (tay mat) dap déu trén 16 sao, tiép do ding 2 ng6n 3, 2 cing dap déu len, két hgp véi ky thuat Huytla ta cé thé bat chuée duge ti€ng chim reo. Lan dau rung 2 ngon 5, 4 ln hai rung 2 ngén 3, 2, tiép theo rung ca 4 ngén mot lic rdi két hgp véi huyt. Huyt: Huyt la théi cdc nét cao rét nhanh, thudng 14 cdc nét mée hai. méc ba méc vao nhau, huéng lén cao rdi ngung dot ngot. Trong cdc bai nhac 16 cé truyén, sao thuéng choi ky thudt huyt nhiéu doan. Néu cht y nghe hai bai Luu Thiy, Kim Tién cia dan nhac Hué, ban sé nghe sdo 4p dung ky thuat Huyt nhiéu lan. Ban thit tap dong nhac nay: Tiéng “Huyt” tao duge la do nét cao ndm sau cau va cing do cac nét méc dinh nhau tudn ty di lén m6t cach nhanh gon. Két hgp Huyt véi “rung tay 4 ngon” ta sé cé tiéng chim reo. Vuét: Khi hat cing nhu dan, thdi, ngudi ta thuéng dp dung ky thuat vuét. Lic hat nhiéu nguéi khong xuéng 4m ngay nét chinh ma di wr nét thap hon réi ruén lén nét chinh dé giong hat mém mai, tha thiét hon. Trén dan cing vay, nguéi nhac cong thuéng 4p dung ky thuat vudt (vudt lén hay vuét xudng) dé tiéng dan mém mai, gi cdm. Véi sdo, vudt tife la mé tay ludt tif nét thap lén nét cao nhu nét dé lén nét ré, ndt fa lén nét sol. dé cho tiéng sdo thém 14 luét, ky hiéu la mot nét cong ndm trén dau nét Vid Con thuyén xa bén ~ Luu Bach Thy Day 14 cau dau bai “Con thuyén xa bén” cia Luu Bach Thu. Nét Fa 6 nhip dau la nét Fa vuét, ban ding ngén 4 vuét lén 16 4 mot cach nhe nhang déng thdi thdi hoi ra, ta sé cé mot nét Fa nghe thiét tha truyén cam. Ng6n 4 vuét nhe tit phdi sang trai chit ditng mé ngay ng6n tay ra. 21N6t Ré tron 6 nhip Hai cing vay. Nét Do tron 4 6 nhip 4, ban can 4p dung ky thuat rung hol . Khi vu6t mot nét nao ban cing nén dé y 1a ta két hgp mot hic 2 ky thuat: viva vuét vita rung hoi dé ti€ng sdo tré nén du duong. Lay: Lay la dan hay théi nét chinh nhung lai lay lén nhu anh sao nhép nhay, lien hé dén cac nét lién bén canh, hodc thap hoac cao. Ngudi viét nhac thé hién nét lay bang cach thém vao truéc nét chinh vai nét nhé. Nhiing nét nay Ja “hoa la canh” thém vao, khong tinh vao gia tr] trudng do cia 6 nhip. Vi du: Trich “Tiéng xua" cla Duong Thi¢u Tus. N6t nhé-£ gém 2 méc doi cé gach tréo qua 1a nét dém thém tao nén tiéng lay. Ta khong hat “La thu...” ma hat “ld u thu’. Nhiing nét nhu: ré Mi ré, sol La sol, fa Sol fa, do Ré do..v..v... Nhiing nét 6 gach dudi 1a nét chinh, hai not nhé hai bén 1a hai not “phy do lay ma c6. Lay doi khi cing két hgp véi Rung tay cho tiéng sao thém 14 luét. Nhiing not lay, c6 khi lay 3 nét, nhac si sé viét thanh mot lien ba (triclet) vi dy. . CO khi lay 4 nét sé viet Vay, ta tiy theo do dai ngin, moc don, méc doi hay méc ba ma lay cham hay lay nhanh. C6 truéng hgp nhac si khong ky dm nét lay nhung vi ly do tan dung kha nang biéu cdm cia sdo, ngudi chi sdo cé quyén 4p dung ky thuat lay 6 vai ché thich hgp, mién 1a diing lam dung, nét ndo cing lay. Nén hoi: 6 trong phong nhé, mudn tiéng sdo ding qua vang, ta c6 cach nén hoi dé tiéng sdo phat ra via di nghe. Am thanh bj nén lai sé thanh. méng nhu s¢i khéi nhé win lén, uén é0. Mu6n vay, ban ti manh 16 théi vao méi dui cho c6 cém tuéng 4p chat vao ham rang dudi, déng thdi bat hai. tiéng sdo phat ra sé nhé lai nhung van thanh thoat. 22LAY va VUGT: Léy va Vu6t la két hgp hai ky thuat nay mét lic. Ban chi y cau sao Tao Dan sau day: PS DL, % I oe Ngon 2 lay nét Sél, déng thdi ngon 3 vu6t trén 16 fa, cd 2 ngon cing thé hién mot lan. REO: Reo 1a ty rung cdi ludi ctia minh dé tao ra tiéng “Ru... Ru... Ru... xong mdi dua vao sdo, ap dung véi nhiing nét Sél, La cao dé tiéng sao reo len nhu tiéng chim. Chi can mot hai truéng canh di dé dién ta c4nh chim mia. phugng xde, cdnh nhdy nhét trong vién xudn. Ky thudt nay 4p dung véi nhiing bai séo nhanh, vui, goi la Reo hay Phi. Danh loi: Chim mdi lai, dang ludi ddy manh hdi ra dé thdéi nhiing n6t tach réi, tao nhifing 4m thanh tach bach chit khong dinh lién nhau. Lay hoi: co nhiing cau sao dai bat buéc ta phai thdi mét hdi tron tru luu loat, khong duge ng&t quang. Truéng hdp nay phai c6 mét lan hoi phong phi. Néu can lay hoi dé kéo dai cho du truding d6, ban cé thé Igi dung mot nét lang, trong tich tae, hit hoi vao dé lay thém hai ma nguoi nghe khong biét. GAp nhiing ché cudi bai, nét nhac kéo dai, ban cdn phai kéo cho dti trudng d6, c6 khi 4 phach, c6 khi 8 phach. Cdn phai biét kin dao lay hoi dé bdo dam khong hut hai. Giw hoi: Git hoi la 1am cho lan hdi day, néu thdi nét Dé dai 4 phach tit phach 1 cho dén phach 4 phdi la mdt nét Do day dan, tron tria chif ding bat dau la Do nhung 2 phach sau hoi cilia ta yéu bét lam cho am thanh bj tu6t xudng. Nhu thé goi 1a hut hai. & Bai ‘J’ ai du bon tabac" va “Au clair de la lune’ 1a hai bai nhac Phap néi tiéng ma cdc nguéi méi hoc nhac cing nhu cdc em thiéu nhi rat thich vi nét nhac don gidn, di¢u nhac vui tuoi. Cac bai nay sé gitip cdc ban théi nhiing nét tron (bén phach) not trang (hai phach) nét den (mét phach) nét méc den (nifa phach). Cac nét tron thi kéo hdi lién, cdc nét méc thi méc vao véi nhau, gap dau lang thi nghi. Khi thdi, nhé dap chan theo nhip. 23J'ai du bon tabac ” Nhac Phap SoS SS] at 24CAY SAO SOL + Sdo sol la sdo giP — Ngodi cay séo Dé ma ta dang hoe. cdn c6 nhiéu thi séo khac nh sdo La, s4o Sol thép, sdo Sol cao, sao Si v... Ngudi ta ding tén nét tram nhat cilia cay sdo dé dé goi tén cay sdo. Vi du: Bit 6 15, théi nét tram nhat cia cay sdo Sol 14 nét = (Sol) 7 Vay, s40 d6 goi la s4o Sol thdp. Sao nay cac 15 b&m dai hon sdo Do va duéng kinh Ong cing to hon nén tiéng phat ra tram hon. Nét tram nhat cia sdo La la nét (La). N6t tram nhat ciia sdo Sol la nét (Sol). Kich cd ctia sao La 1én hon sdo Do. Sdo Sol cao Ia loai bé nhat, khoang cach cac 16 bam cing ng&n nhat nén tiéng phat ra cao vit, lanh lanh. +e C6 nhiing bai nhge trong dé c6 nhiéu nét thap nhu Sj, La, Sol nam du6i khuéng nhac la nhiing not ma séo D6 khong 06, vay phai lam thé naoP — Gap truéng hgp nay ta phai chuyén dich bai nhac sang mot ton khac hgp véi sdo Do, nghia la tranh nhiing nét thaép ma sdo Do khong cé. Chuyén dich (transposer) la nang bai nhac lén mot, hai ton hodc ha thap xudng mot, hai ton dé cho thich hgp véi giong hat ciia ca si hodc véi nhac cy ta ding. Vi.du: bai Léng Me, nhac si Y Van viét véi cung La thif, c6 nhiéu nét thap nhu nét La duéi khuén nhac. Muén théi sao Do, ta phai chuyén dich bai nay ti La tht sang Ré thi nhu sau: 25Cau nguyén tac cung La thit: Cau da chuyén sang cung Ré thit: Sau day la toan bai Léng Me da chuyén sang cung cao hon dé tran! cdc nét La, Sj duéi khuéng nhac ma séo Do khong c6. * 26Long Me bao la nhy bién Thai Binh rat rao. Tinh Me tha thist nhu gidng sudi hién dat dao.Lei Me ém di nhu déng Ida chiéu ri = —s rao. Tiéng ru bén thém trang ta soi bong Me yéu. Long Me thuong con nhu vang trang tron mua thu. Tinh Me yéu mén nhu lan gid dia mat —4—4— $49 —_# — = —— ee ¥ ¢ Fes 4 e ——— a ve = v~ hé. li ru man méc ém nhu séo diéu dat dv. Nang mua sém o chiéu vui cing tiéng hét tré tho. Thuong con thao thie bao dém = —— hh Se Gag bg a pee ee tru’ng. con da yén gidée Me hién vui suéng biét bao. ‘Thuong s 3. con khuya sém bao thang ngay. Lan 16i gieo neo nudi con téi ngay lén khén. Da cho mua gié khéng quén than gay Me hién. Mét suong hai néng cho bac mdi ddu budn phién. Ngay dém sém t6ivuicdng con nhd mgt niém. Tigng ru ém dém me hién nim théng trién mién. 2728! 29PHAN DANH CHO NHUNG BAN CHUA BIET NHAC Vi mot ly do nao d6, ban chua hoc nhac. Chua hoc nén chua biét. Dé 1a mot diéu dang tiéc nhung kh6ng sao, c6 thé va rat dé bé khuyét. Chua hoc thi sé hoc. Hoc nhac khong khé khan gi, cing chang t6n kém 1a bao. Bay gid sach nhac hang ha, ban tré biét nhac cing lim, ta cé thé mua sdch ty hoc hoc hoc véi ban bé, hay vao trudng lép. Mién 1a cé tinh than cdu hoc. Trong lic ché agi, tuy chua ranh nhac ly, ban van cé thé hoc théi sao dugc véi phuong phap sau day. Chac chan 1a ban khong thudc nhiéu bai hat nhung it nhat cing biét hat duge hay thudc giai diéu ca bon, nam bai nao 6 ma ban yéu thich. Cac bai sau day sé phién am nét nhac ra thanh chii, ban ctf theo dé ma bit hay md Ié séo theo chi dan 6 cdc trang dau sdch la sé tap duge ngay. Hay thi voi bai nay truéc. Dé 1a mot bai vo cing gidn dj, chi gom co 4 nét: Dé - Fa - Sol - La, cia Pham Thanh Hung. Dé la bai: Chau di mdu giao ma ai cing biét va ting quen nghe qua dai truyén thanh, truyén hinh. Bai nhip a vita phai. Lai ca: Chau lén ba chau di mau gido Nhae: La sol fal sol fa sol ta| C6 thudng chau vi chau khéng khéc nhé Sot sol lalfa ta sol | la fa | Khong khée nhé dé me trong cay trai So la faldod6 fa |sol al Cha vao nha may Ong ba vut cay cay Sol fa sol tal sol fa sol do fa | la la la lalal ta la ta lal D6 Id sol fal dé do Id sol fal Ban lat lai trang ché chi cach bjt, mé dé phat am cdc not dé biét not sol nam 6 dau, nét la nim 6 dau va ap dung vao bai ghi trén 1a théi ra ngay. 30C4n théng nhét mét diéu: — C6 7 nét nhac duge dat tén 1a: Do re mi fa sol la si Mai nét lai cé m6t hay hai ba nét déng 4m nhung cao hon mét bat 46 nhu: BO Ré Mi Fa Sol La si cao hon mét bat do la D6 2 cao hon mot bat do 1a RE cao hon mét bat do 14 Mi cao hon mot bat do 1a Fa cao hon mét bat do 1a S61 cao hon mot bat do 1a La cao hon mét bat do la Si Sau day'la phién am bai sdo quen thuge Long Me cla Y Van: Nhip 3, vita phai. Loi ca: Nhae: Long me bao la nhu bién Thai Binh rat rao, Ré fa sol lal sol fa sol re| do rel Tinh me tha thiétl nhu giong sudi hiénl ngot ngao | la ré mi fal mi ré mi lal m wl Lai me ém 4il nhu déng Machiéul n raol Ré fa sol lal sol fa sot rél ao rel Tiéng ru bén thémtrang ta soi bong me yéu Fa ré dé lal sol fa sol lal mi lal Long me thuong con nhu vang trangtron mia thu Re fa sol lal sol fa sol rel ao rel Tinh me yéu ménnhu lan gié dia mat hé la ré mi fal m ré mi tal mi fl Loi ru man mac ém nhu sdo diéu dat do Ré fa sél lal sél fa sol rel do rel Nang mua sém chiéu wi cing tiéng hat tré tho Fa ré 46 lal sol fa sol tal mila ré! 31Thuong con thao thie bao dém truéng Re rél ré fa mi ré la Con da yén gide me _ hién vui suéng biét bao So fa sol tal ré fa sol la stb tal Thuong con khuya sém bao thang ngay Moomil mi sot mi mi wal Lan 196i gieo neo nudi con tdi ngay I6n khon Mo la ré omtl mi omit mits atoms | Du cho mua gid khong qudn than gdy Me hién Re fa sol tal sol fa sol rel do re Mot suiong hai ndng cho bac mai dau budén phién la ré mi fal mi ré mi lal m la Ngay dém sém t6i vai cimg con nhé mot niém Ré fa sél tl sol fa sol rel do rel Tiéng ru ém dém_= me_ hién nam thang trién mién. Fa ré do lal sol fa sol lal mjla re. Chi y: Bai nay soan theo cung Ré thif; nét si gidng sib mé 15 nhu sau 0 @ @0 0 O (théi nhe) ‘Trong bai Long Me, nét do thang Do#, cdc ban dat hd ngon 6 trén 16 thi 6, dé hé mot chtit, 4m phat ra sé ld nét Do# (hoc mé nifa 15 nhu sau ecoeo0es) Nhiing déu Ws 1A hai nét méc, méc vao nhau va méc dinh vao nét tiép theo. Néu dé y ban sé thay bai “Chau di mdu gido” chi c6 4 n6t Do - Fa - Sol - La lip di lap lai. Sang bai “Long Me” thi phitc tap hon; tuy cing chi c6 vai doan lap lai nhung ban phai thay déi lan hdi, dang théi nét thap phdi chuyén ngay lén nét cao hon. Vi thé, ban nén lat lai phén dau sach nay, doc ky phdn chi dan xit dung va lam chii lan hoi dé xit ly bai Long Me. Trong khi d6, ban hay tap bai sau day. Ban thdéi lan dau bang Hoi Nhe, sau 46, cling nét d6 Khéng déi tay ma chi déi hoi nghia 1a théi mgnh hon dé cé duge am cao. 32Nhe — | D6 | ré| mi| fa| sol] la| si) Manh| Dé | Ré} Mi Fa] Sol] La| Si Manh—| Bd | ré| mi| fa] sol] 4] si] Nhe [BO | Re| Mi Fal Sol] La] Si Day 1a cdch tap thdéi mot nét déng am cach nhau mot bat do ma khéng déi tay, chi ddi hoi, nhe truéc, manh sau. Théi theo chiéu doc: 46 do. ré ré, mi mi... LY CON SAO HE’ Bai nay cing don gidn, nhung c6 mot doi ché lay, 1di ca chi cé mot ma nét nhac nhiéu hon nén khi hat phai l4y bang nhitng tiéng *8..0..” Nhip 4 Léica: Ai dem con sao sang song Nhac: D6 dd dd dd dé ad dé o cho dé cho con s4o, di ngudi Gi Ré dé fa s6l él ré d6 sib fa sdt| .d6 sib do | sé oo 6 6 léng oi ngudi oi bay xa Sol d6 la sol fal sot do fal sot do dol sé o 6 6 léng Gi ngudi oi bay xa Sol d6 la sol fal sol do fal sol do ao | L8i2: Oi trd di hoc nha trudng Phdi cham, cham ma buée, oi trd di... Kéo 0 duéng, oi trd ot, con xa Kéo 6 duéng ot tro di, con xa 33cI AO CHO NHAG (hay Qua cdu gid bay) Quan ho Bac Ninh (Dan ca Bae Bé) Nhip fl vui tuai, nhi nhanh Léica: Yéu nhau cdi 4o oi A cho nhau Nhac: Ré él doré mil ré do mi él vé nha doi rang cha doi me Lasol lal do tal do ré wl a a a a Re do ré mi +é Rang a Oi a qua cdu Sot lal do talsol tado rel Rang a Oi a qua cau Sol lal dé lalsol lads rel Tinh tinh tinh = gid o bay Re ré rel tasol talds tal Tinh tinh tinh gid 36 bay Re ré rel tasot alas tal