AN TOÀN ĐIỆN

Chương 2

Phaân tích an toaøn

Tieáp xuùc tröïc tieáp vaøo nguoàn ñieän

•Löôùi ñieän ñôn giaûn (maïng moät pha hoaëc ñieän DC):
a - Chaïm tröïc tieáp vaøo 2 cöïc cuûa maïng :
U­tx = Ungöôøi = Upha khoâng phuï thuoäc tình traïng
vaän haønh cuûa maïng ñieän (coù taûi hay khoâng taûi).
U tieápxuùc
I ngöôøi 
R ngöôøi  R daây
thöôøng Rdaây << Rngöôøi neân coù theå boû qua ,doøng ñieän
qua ngöôøi ñöôïc tính baèng bieåu thöùc
U tieápxuùc
I ngöôøi 
R ngöôøi

Chương 2
AN TOÀN ĐIỆN

•Tieáp xuùc tröïc tieáp vaøo nguoàn ñieän

Ví duï maïng moät pha 220V, Ung = 220V.
220
Vaäy Ung > Ucp = 50V ; I ngöôøi   110( mA )
2000
Neáu Rng = 2 k ; Ing = 110 mA >> 10 mA = IcpAC
raát nguy hieåm

~ U

Hình1:Chaïm tröïc tieáp vaøo 2 cöïc cuûa maïng.

3

•Tieáp xuùc tröïc tieáp vaøo nguoàn ñieän

b - Chaïm vaøo moät cöïc cuûa maïng

Maïng khoâng noái ñaát:
Chaïm 1 daây trong traïng thaùi maïng bình thöôøng

Rcaùchñieän
Rngöôøi
~ U ~ U
Rcaùchñieän

Rcaùchñieän Hình 2. Chaïm 1 cöïc trong

maïng khoâng noái ñaát

Chương 2
AN TOÀN ĐIỆN

•Tieáp xuùc tröïc tieáp vaøo nguoàn ñieän

Doøng qua ngöôøi U

ñöôïc tính theo I ngöôøi 
R caùchñieän  2R ngöôøi
bieåu thöùc :
coâng thöùc naøy ñöôïc aùp duïng ñeå xaùc ñònh ñieän trôû
caùch ñieän caàn thieát cho caùc maïng ñieän caùch ly baûo veä
an toaøn chống chaïm ñieän tröïc tieáp ôû maïng haï aùp .
U
I  I
ngöôøi R  2R giôùihaïnnguyhieåm
caùchñieän ngöôøi
 
 U 
R   2R
caùchñieän  I ngöôøi 
 giôùihaïn 
5

•Tieáp xuùc tröïc tieáp vaøo nguoàn ñieän

•Ví duï
•Xeùt Rng=1000  , U=220 V, Inguyhieåm= 10 mA
•Rcñ  220/0,01-1000*2
• Rcñ  22 – 2 = 20 k
•Vaäy ñeå ñaûm baûo ngöôøi söû duïng khoâng bò ñieän
giaät (Ing < 10 mA) , caùch ñieän cuûa maïng ñieän haï
theá caùch ly (220/380V) phaûi ñöôïc cheá taïo vôùi
• Rcñ > 20 k.

Chương 2
AN TOÀN ĐIỆN

•Tieáp xuùc tröïc tieáp vaøo nguoàn ñieän

Chaïm vaøo 1 daây khi daây coøn laïi bò ngaén maïch xuoáng ñaát

• Doøng qua U
ngöôøi coù theå Ingöôøi
tính theo : Rneàn RngöôøiRdaây

~ Rngöôøi+Rneàn
~ U
Rdaây

Hình 3. Chaïm 1 cöïc, cöïc coøn laïi bò

chaïm ñaát trong maïng khoâng noái
ñaát
7

•Tieáp xuùc tröïc tieáp vaøo nguoàn ñieän

Maïng coù noái ñaát
Chaïm vaøo daây pha :
Utx = Upha ,
U
boû qua RP , Ztaûi, vaø RN I ngöôøi 
R neàn  R ngöôøi  R noáiñaátHT

~ U
~ U Rngöôøi+Rneàn

RnñHT

Hình 4. Chaïm 1 cöïc trong maïng coù noái ñaát 8

Chương 2
AN TOÀN ĐIỆN

•Tieáp xuùc tröïc tieáp vaøo nguoàn ñieän

Chaïm vaøo daây trung tính :
Phuï thuoäc vò trí chaïm treân daây trung tính
Utieápxuùc = Itaûi . RN’’= Utrung tínhtaïi vòtríchaïmsovôùiñaát
boû qua aûnh höôûng cuûa nhaùnh reõ qua Rng (vì Rng >> RN’’)
Thöïc teá ôû maïng U = 220/380V, RN raát beù ~Utrungtínhmax  5% Upha
RP
U Rtaûi
~ UU Rtaûi ~
R''N R'N

RnñHT Rngöôøi+Rneàn

RnñHT

•Tieáp xuùc tröïc tieáp vaøo nguoàn ñieän

Maïng caùch ñieän vôùi ñaát coù ñieän dung lôùn:
• Do trò soá C lôùn , trong quaù trình vaän haønh seõ xaûy ra hieän
töôïng caûm öùng vaø tích luõy ñieän tích q coù giaù trò q= C.U treân
ñöôøng daây.
• Khi caét nguoàn do löôïng q tích ñöôïc neân ñieän aùp treân caùc
daây taïi thôøi ñieåm caét nguoàn khaùc 0 vaø baèng Udö . Udö taét
daàn theo haøm muõ t

U dö  U 0 e RC

Ngöôøi chaïm vaøo 2 daây taïi thôøi ñieåm maïng vöøa ñöôïc caét
nguoàn t
Udö U R C
I ngöôøi   0 e ngöôøi
R ngöôøi R ngöôøi
10

Chương 2
AN TOÀN ĐIỆN

•Tieáp xuùc tröïc tieáp vaøo nguoàn ñieän

Doøng Ing naøy khoâng chæ nguy hieåm do trò soá coù theå lôùn,
thôøi gian toàn taïi phuï thuoäc Rng vaø C11, C12 maø coøn nguy
hieåm do nhieät löôïng sinh ra lôùn laøm ñoát noùng thaân theå.
Nhieät löôïng sinh ra
1
W  CU 2 (Joule)
2
• Ñeå ñaûm baûo an toaøn, khi caét ñieän ñeå söûa chöõa caàn
noái ñaát caùc ñaàu daây ñeå xaû heát ñieän tích dö xuoáng
ñaát tröôùc khi coù ngöôøi thao taùc

11

•Tieáp xuùc tröïc tieáp vaøo nguoàn ñieän

2-Maïng 3 pha
a- Maïng 3 pha coù trung tính noái ñaát tröïc tieáp
phaA
phaB
phaC
Daây N

Khi ngöôøi chaïm tröïc tieáp vaøo 1 pha: Ung ~ Upha

Neáu Rneàn beù, doøng Ing seõ ñuû lôùn khieán ngöôøi bò nguy
hieåm. Upha
I ngöôøi 
R ngöôøi  R neàn  R nñHT
12

Chương 2
AN TOÀN ĐIỆN

•Tieáp xuùc tröïc tieáp vaøo nguoàn ñieän

Chaïm vaøo daây trung tính , Utieápxuùc phuï thuoäc tình

traïng mang taûi vaø traïng thaùi daây trung tính .
 Khi taûi 3 pha ñoái xöùng , Utieápxuùc ~ 0 , khoâng phuï thuoäc
tình traïng daây trung tính.
 Khi taûi 3 pha khoâng ñoái xöùng , Utieápxuùc  0 , phuï thuoäc
tình traïng daây trung tính.
 Trung tính taûi ñöôïc noái veà trung tính nguoàn :
Utieápxuùc = Itaûi . RN’’= Utrung tínhtaïi vòtríchaïmsovôùiñaát
 Daây trung tính bò ñöùt _tình traïng troâi trung tính _
. . . . . .
. UA * Y A  UB * Y B  UC * Y C
U tx  . . .
YA YBYC
Y laø toång daãn cuûa caùc pha so vôùi trung tính 13

•Tieáp xuùc tröïc tieáp vaøo nguoàn ñieän

b- Maïng coù trung tính caùch ly hoaëc noái ñaát qua toång trôû coù giaù trò lôùn
phaA
phaB
phaC
Daây N
Rcaùchñieän XCroø

Ngöôøi chaïm vaøo 1 trong 3 pha ñang coù ñieän :

3Upha
xeùt Rcñ =  I ngöôøi 
2 2
9R ngöôi  X C
Hoaëc khi
3U pha
XC~ I ngöôøi 
3R ngöôøi  R caùchñieän
14

Chương 2
AN TOÀN ĐIỆN

Tieáp xuùc giaùn tieáp vaøo nguoàn ñieän

• Hieän töôïng doøng ñieän ñi trong ñaát (Iñaát) vaø söï taêng
ñieän theá ñaát (GPR _ Ground Potential Rise)
 Khi daây pha bò ñöùt rôi xuoáng ñaát .
 Khi thieát bò ñieän bò chaïm voû do hö hoûng caùch ñieän,
voû thieát bò ñöôïc noái ñaát qua ñieän trôû tieáp ñaát Rñ.
Trong 2 tröôøng hôïp naøy, doøng ñieän söï coá seõ chaïy
giöõa vò trí chaïm ñaát hoaëc ñieän cöïc noái ñaát, toûa ra
moâi tröôøng ñaát chung quanh ñeå trôû veà nguoàn hoaëc
ñi qua ñieän cöïc noái ñaát khaùc.

15

•Tieáp xuùc giaùn tieáp vaøo nguoàn ñieän

Ñoä taêng ñieän aùp (GPR) taïi ñieåm coù toïa ñoä xA  
so vôùi choã coù doøng Iñ ñi vaøo ñaát :
I ñaát * ñ K Uñaátmax
U ñaátx  
2 * x x
Taïi choã doøng ñi vaøo
trong ñaát , x~0 , Uñ ñaït Uñaátx
giaù trò cöïc ñaïi = Iñaát x Iñaát x
.Rnoáiñaát
Söï phaân boá ñoä taêng Ñöôøng
ñieän theá ñaát chung ñaúng
quanh choã coù Iñ ñi vaøo theá
coù daïng nhö hình veõ
Ux1 < Ux2 < Ux3 < Ux4
x1 > x2 > x3 > x4…
16

Chương 2
AN TOÀN ĐIỆN

•Tieáp xuùc giaùn tieáp vaøo nguoàn ñieän

Ñieän aùp tieáp xuùc (Utx) hay

Utouch
• Utx laø ñieän aùp giaùng
leân cô theå ngöôøi ôû hai
ñieåm khaùc nhau (tay-
chaân, tay-tay, v.v) khi
ngöôøi tieáp xuùc vaøo
vaät xuaát hieän ñieän aùp
baát ngôø do hieän
töôïng hö hoûng caùch
ñieän cuûa caùc phaàn töû
coù lieân quan trong
maïch ñieän.
17

•Tieáp xuùc giaùn tieáp vaøo nguoàn ñieän

• Ñieän aùp böôùc (Ustep)laø ñieän aùp giaùng giöõa 2
chaân ngöôøi khi ngöôøi ñi vaøo vuøng ñaát coù ñieän
x a
Id  d Id  d  1 1  Id  d  a
U böôùc   dx    
x
2x 2  x x  a  2  x  (x  a)
x: khoaûng caùch töø choã doøng ñi vaøo ñaát ñeán chaân ngöôøi
a : khoaûng caùch böôùc chaân
Khi x 20m, Ub  0
Khi ngöôøi ñöùng hai chaân taïi hai ñieåm cuûa cuøng moät
ñöôøng ñaúng theá Ub = 0
Khi ngöôøi ñöùng chuïm hai chaân laïi, a  0, Ub­  0
18

Chương 2
AN TOÀN ĐIỆN

•Tieáp xuùc giaùn tieáp vaøo nguoàn ñieän

Söû duïng löôùi ñaúng theá noái
Tröôøng hôïp
ñaát (earthing grids)
phaïm vi aûnh
höôûng cuûa söï
phaân boá ñieän
theá lôùn do Ichaïm
Löôùi ñaúng theá
voû = Iñaát raát lôùn.
Ví duï caùc saân
phaân phoái thieát
bò cuûa traïm
bieán aùp hoaëc
nhaø maùy ñieän
Uñaát=0

Söû duïng löôùi noái ñaát nhaèm san phaúng ñoä taêng ñieän aùp ñaát cuûa
toaøn khuoân vieân khi coù Iñ ñi vaøo löôùi. 19

Toùm taét
• Con ngöôøi coù theå bò ñieän giaät khi :
 Chaïm tröïc tieáp vaøo nguoàn aùp .
 Chaïm giaùn tieáp vaøo nguoàn aùp .
Caùc daïng tai naïn ñieän xaûy ra raát baát
ngôø , do ñoù caàn phaûi aùp duïng moïi bieän phaùp
caàn thieát ñeå baûo veä , traùnh xaûy ra caùc tai naïn
ñaùng tieác .

20

Chương 2