Merenje vertikalnih uglova

Primena:
• Redukcija koso merenih dužina daljinomerom
• Merenje visinskih razlika trigonometrijskim
nivelmanom
• Određivanje visina visokih nepristupačnih
objekata

1
• Kod ovog merenja, jedan krak ugla je unapred
definisan, ako se mere zenitne daljine to
vertikala, ako se mere vertikalni uglovi, to je
horizontala

• Podešavanje ispravnog čitanja kod starijih

instrumenata pomoću libele, kod novijih pomoću
automatskog uređaja - kompenzatora

2
Z

Z + α = 90°
3
Određivanje visine visokih objekata

Zg
Zd H
D

H = D * cos Z g − D * cos Z d
4
Određivanje dužine do visokog objekata

A Visoki objekat

α
Umesto dužine b, izmeri se
b dužina a i pomoću uglova
c α i β dobije se potrebna
dužina primenom sinusne
γ teoreme.
C
β
a
B
5
Merenje visinskih razlika - nivelman
U geodeziji se retko mere nadmorske visine,
načešće se mere visinske razlike, a nadmorske
visine se dobijaju računskim putem.
Visinske razlike se mogu meriti na sledeće
načine:
•Geometrijskim nivelmanom
•Trigonometrijskim nivelmanom
•Hidrostatičkim nivelmanom
•Barometrijskim nivelmanom
•Priručno: ravnjača i podravnjača
•Pomoću GPS
6
Merenje visinskih razlika geometrijskim
nivelmanom

Instrument za merenje visinskih razlika se naziva

nivelir.
Nivelman je postupak merenja visinskih razlika!!!
7
Za razliku od teodolita, kod nivelira vizura
uvek u toku merenja stoji horizontalno.
Horizontalnost vizure se postiže vezivanjem
libele za durbin (stari instrumenti) ili pomoću
automatskog uređaja – kompenzatora.

8
Na tačke između kojih se meri visinska razlika
se postavljaju nivelmanske letve.
Između ovih tačaka se postavlja nivelir na
stativu.
Prema položaju nivelira u odnosu na tačke,
razlikujemo:
•nivelanje iz sredine
•nivelanje s kraja

U zavisnosti od konstrukcije nivelira i letava,

tačnost merenja visinske razlike je od nekoliko
mm do nekoliko stotih delova mm.

9
Primer očitavanja letve

Čitanje na letvi:

s=1343

10
 Greška zbog nehorizontalnosti vizure

∆H = l 'a − l 'b
l 'a = la + ∆ a

∆a ∆b
l 'b = lb + ∆ b
a
l' b
l'
l b
l a ∆H
b
a
Ha
Hb
Da Db ∆ a = Da * tgε
NNP ∆ b = Db * tgε

11
 Nivelanje iz sredine
Da = Db tako da je ∆ a = ∆b

∆H = l 'a − l 'b = la + ∆ a − lb − ∆ b = la − lb

Nivelanje s kraja
Da << Db tako da je ∆ a << ∆ b

∆H = l 'a − l 'b = la + ∆ a − lb − ∆ b = la − lb − ∆ b

Ako se visinska razlika meri nivelanjem iz sredine,

eventualna nehorizontalnost vizure neće se odraziti
na izmerenu visinsku razliku.
Pri nivelanju s kraja, ova greška ostaje u izmerenoj
visinskoj razlici 12
 Merenje visinskih razlika kada su tačke na
većem rastojanju
l R2
l' a
l b b
l'
R2
b
l a
R1
l

a
R1 Hb HR2
Ha
H R1

NNP

∆H = ∆h1 + ∆h2 + ∆h3

Pomoćne tačke nazivamo vezne tačke. To su
privremene tačke koje se na terenu definišu
kočićima ili nivelmanskom papučom.
13
 Trigonometrijski nivelman

lr
D koso ∆ H'
Z
α Dhor
∆H
i

∆H ' = Dkoso cos Z ∆H = ∆H '+ i − lr

∆H = Dkoso cos Z + i − lr
14
Hidrostatički nivelman
Koristi se gumeno
crevo napunjeno
vodom - vagris. Na
krajevima su
staklene ili plastične
posude. Po zakonu
spojenih sudova,
nivo tečnosti u
jednom i drugom
sudu je isti. Osim
vizuelnog očitavanja
mogu se koristiti
posebni uređaji za
precizno očitavanje
nivoa tečnosti
15
 Barometrijski nivelman
•Vazdušni pritisak pada sa povećanjem
nadmorske visine.
•Za merenje se koristi aneroid sa izbaždarenom
skalom u metrima nadmosrke visine.
•Merenje počinje i završava na tački sa poznatom
nadmorskom visinom, gde se kalibriše skala
aneroida.
•Promena pritiska se registruje na početnoj tački
nakon obavljenog merenja i izvrše se eventualne
korekcije visina izmerenih tačaka.

16