Kalimpyo sa Palibot
sakop kini sa kahimtang sa
kadaghanan nga naghisgot sa
paglikay sa mga sakit nga
makuha sa atong palibot.
kining mga sakita malikayan
kung ang atong palibot hinlo ug
ang isig ka tawo magtinabangay
sa pag-atiman niini.
Matod ni John Tomaro
(USAID), ang Environmental
Health kay nag hisgot sa mga
hinungdan sa sakit (Disease-
Agents), tao (Man), ug sa
palibot (Environment).
Man
Disease-Agent Environment
Figure 1. Man-Disease-Agent-
Environment Triad
 Ang Figure 1, naga-presenta
nga ang tao mismo mangita ug
pamaagi sa paglikay sa mga
posibleng makuhang sakit.
Pamaagi sa Paglikay sa mga Sakit:
1. Magsugod sa mga residente ang
kahinlo sa palibot ug paglikay
sa posibleng makuhang sakit .
2. Pag-atiman sa kahinlo sa palibot
3. Pagpakusog sa resistensya.
Major Environmental Health and
Sanitation Programs:
Health and Sanitation
usa sa pinaka-problema sa atong
nasud. Ang kalibanga maoy
pinakaunang sakit sa mga
katawhan sa nasod.
Ang Pneumonia, Tuberculosis,
Intestinal Parasitism, Malaria,
Hepatitis, Dengue
Haemorrhagic Fever kay pwede
ma control sa pamaagi sa mga
Health Programs nga
gipangtudlo pareha anang
saktong pagpanghinlo.
Water Supply and Sanitation
Dili tanang residente sa
komunidad adunay haduol nga
kahimtangan sa hinlo nga tubig
kay tungod sa kakuwangan sa
impormasyon ug walay
seguridad sa kahinlo sa gi-
gikanan sa tubig padulong sa
mga panimalay.
Food Sanitation
Ang dili saktong pag-andam sa
pagkaon posibleng hinungdan
sa pagkuha niining mga kagaw
o food-borne infection.
4 Rights in Food Safety
nag-labot kini sa saktong
proseso sa pagkaon gikan sa
palengke o tindahan kutob
maabot kini sa atong kan.anan.
1. Saktong Gigikanan
 Pagpili sa presko nga isda,
baboy, mga utanon, ug mga
prutas.
 Tan.awa kanunay ang
expiration date sa mga delata.
  Paglikay ug sa pagpalit ug mga
delata nga adunay pihok og
burot.
 Pag-gamit ug hinlo nga tubig sa
paghugas sa mga luto-unon nga
pagkaon.
 Kung dili sigurado sa kahinlo sa
tubig, mas maajo kung
pabukalon o initon sud sa duha
ka minuto.
2. Saktong Pagpangandam
 Ibuwag ang luto nga
pagkaon sa hilaw.
 Hugasan ang mga utan sa
dili pa kaonon o gamiton sa
pag luto.
 Kanunay na paghugas sa
kamot ug mga gamit sa
pagluto og pagkahuman sa
pag andam.
 Hinloan ang sawog kung
adunay nangatagak na
pagkaon kay mao kini ang
hinungdan nga naay mga
insekto ug ilaga na mopuyo.
3. Saktong Pagluto The College of Maasin
“Nisi Dominus Frustra”
College of Nursing and Allied
 Siguraduon na maayo ang Health Sciences
pagkaluto sa pagkaon.
 Kan-on diritso ang pagkaon.
 Hugasan ang kamot una o
pagkahuman sa pag kaon.
4. Saktong Pagpanghipos/ Pagtigom
 Kung ibutang ang sobrang
pagkaon sa ref o sa lamisa
siguradoon na adunay tabon
kini ug dili paaboton ug
kapin duha ka oras para
walay kagaw na mabuhi or
mupuyo sa pagkaon.
 Isulod sa t na walay guba Kalimpyo sa Palibot
ang mga pagkaon.
 Initon ang mga pagkaon nga Presented By:
nag gikan sa delata ug ang
mga salin na pagkaon. Butron, Charity Bless C.
Cinco, Karen Viviene A.
Layola, Michelle I.
Clinical Instructors:
Rhenier S. Ilado, RN
Roselle Joy A. Cortel, RN
12/29/17