Pgs, Ts, Kts. NGUYEN BUC THIEM NGUYEN LY THIET KE KIEN TROC NHA DAN DUNG ~ 2 . a a NHA 6 & NHA CONG CONG (GIAO TRINH DUNG CHO SINH VIEN DAI HOC NGANH KIEN TRUC) NHA XUAT BAN KHOA HOC KY THUAT HA NO)I- 2007OORESTCIN Chiu tréch nhigm xudt bin Pgs, Ts. TO DANG HAL Bién tap : LE THANH DINH Sita ban in : THANH NGA K§ m§ thuat : DO PHU Trinh bay bia : HUONG LAN 721 3 P i h ce ay” 730 - 2006 KHKT- 07 NHA XUAT BAN KHOA HOC KY THUAT HA'NOI- 2007 In 500 cuén, khé 19 x 27em, tai Cong ty TNHH Bao bi va in Hi Nam Quyét dinh xudt bin s6: 730-2006/CXB/133-59/KHKT, cp ngay 04/12/2006. In xong va nop lau chiéu thang 2 nam 2007.ook COM LOI NOI DAU Cudn "Nha 6 vé nha céng céng" la phdn hai cita b6 séch "Nguyén ly thiét RE kién tric nha dan dung’, tiép theo cubn "Kién trie nhGp mén". N6i dung sdéch nhdm cung ep cho sinh vién nhitng hith thite bdt ddu chuyén stu vé ede logi hinh kién trite nha 6 va nha céng ofng théng dung, tit déc diém logi hinh, lutge sit qué trinh phat trién, phan logi ... dén cdc nguyén tic va tiéu chudn thit ké titng logi céng trinh cu thé kém cdc vi du tét dé minh hoa, citing cde trién vong xu huténg phat trién cita ching trong tutong lai. Qua mén hoe, sinh vién khéng chi duge md réng hin thite vé ly thuyét kiéh tric ma con duge théy rd hon méi quan hé giita tiéh 66 ky thu@t vd khoa hoc véi kith trie va dai sng xd héi, ma con dit kién thite va phutong phap lugin dé thie hién nhiing bai tap thite hanh, tite dé dn mén hoc ciia néim thit hai va thif ba. Vi sinh vién sé con ditoe tré lai nghién cttu sdu hon ngi dung nay d néim thit til, nén chiing t6i s8 chi trinh bay 6 day nhitng kién thite co sd, cde nguyén ly chung va cde logi nha don gidn, phé cdip nhdt. Cée véin dé, hay céng trinh phite tap ddi héi tri thite lién nganh, téng hop va md réng sé ditge trinh bay trong cuén tigp sau, ing vdi ngi dung mén hoc "chuyén dé kign trite” phuc vu chuyén nganh sau 3 ede ném cuéi. Trén tinh thn gido trinh phdi bdo dam ba tinh "ca ban, hién dai va Viet Nam" nén ngi dung cuén sdch da c6’ gdng cung cdp cho sinh vién mét cdch hé théng khéng chi nhitng hign thite thanh tu chung ciia khoa hoc hy thudt thé gidi vdi tink chinh xde vd e6 dong ma tde gid con c6 ging ling cai véi chiing cde kink nghiém va cdch xit ly truyén théng, cde diéu hién dae thiz Viet Nam, dé trang bj thém cho sinh vién nhiing ign thite thue tin véh rdt edn cho nghé nghiép hién tric - nghé sdng tao nghé thuét, tuy cdn nhiéu mo ude, suv bay béng nhung khéng ditoe vién véng xa rii thie té dat nude. Cuén séch duge viét vdi ¥ dé ré rang cé kém theo nhiéu minh hoa vi chting téi cho rdng ngén ngit c6 stic biéu cém manh va ham stic clia kién trite chinh la 6 dung nét vd hinh khéi. Lai n6i gidi thich bao nhiéu ciing c6 thé khéng dit nhung hinh dnh minh hoa, cde vi du vé sdng tdc tét cia cdc kién tréc sit léi lac khéng chi cu thé hoa nhitng ly thuyét dé trink bay ma qua su phan tich nghién ngdm tit ede hinh vé do4 nCuveN uy tinér Kf KIEN TRAC NHA DAN DUNG : NHA © & NHA CONG CONG sinh vién 98 con thu nh@p dutge nhiéu diéu b6 ich hon vi nhitng thong tin da nghia tiém dn trong minh hoa von khé dién td dit bang lai. Cuéh sdch phuc vu bé ich cho khéng nhiing cde sinh vién kién trite ede hé dao tao chink quy hay ban dém, tai chite .... ma cdn cho céc hoc vién cao hoc nghién citu sinh nganh kién tric va ode ban doc quan tam dén nganh xy dung, kiéh triié néi chung. Trong qué trink bién sogn gido trink nay chiing toi dd nhén duge sit khich lé va hé trg rét nhiét tinh cila ban bé va déng nghiép; dic bist cila Trutmg dai hoc xdy dung Ha Noi. Nhan day xin cho phép t6i bay td sy biét om sau sdéc va chan thanh. Mong cuén séch mang lai nhiéu bé ich cho ban doc. Tée gid420 PhaénI KIEN TRUC NHA 6Phan 1. KIENTRIC NIA O 7 aise fg Ce ESSEE (ug uesiee een ES 1.1. KHAI NIEM VA PHAN LOAI KIEN TRUC NHA 6 1.1.1. Khai nigm Nha 4 JA loai hinh kién tric xudt hign sém nhit. Dé 14 nhiing khong gian kin triic phuc vu cho ddi séng sinh hoat gia dinh va con ngudi. Trude tién, nha 3 don thudn chi 18 mét noi tré than don gidn nhim bdo vé con ngudi chOng lai nhiing bit Igi cia diéu kign thién nhién hoang da nhu: néng, mua, tuyét, gid, 1a, bao, thi rimg... déng thdi tao diéu kién thudn Igi cho con ngudi va gia dinh ciia ho nhitng diéu kién dé nghi ngoi tai phue stic lao déng, sinh con d& cai dé bao vé ndi gidng, sau cling cén c6 thé lam kinh té dé sinh tén va phat trién. Trong x4 h@i hign dai, nha 4 cdn 1a nhitng trung tam tiéu thy, noi hudng thu nhiing thanh tyu cia khoa hoc ky thuat hién dai do x4 héi cung'cdip voi day di nhitng tign nghi ciia van minh d6 thi. Nha & tit mot don vj “inh t@- Audng thu” vin con dang tién héa dan dé dén xa hdi tuong lai trd thanh mét don vi “t6 dim - sng tao” cha con ngudi trong xi héi cong nghé théng tin, sinh hoc hién dai. Nha 6 - té am gia dinh ngay nay, thyc sy 14 mét phic Igi lén cia con ngudi do x hi van minh dem lai. Tai nha 6, con ngudi cn 6 nhiing phong 6c, nhiing khéng gian dé théa man moi nhu cau ngay cang cao cia con ngudi vé thé chat, tinh than va tri tué; tign téi nha 6 sé c6 cd nhig thu vién gia dinh, xung s4ng téc hay nghién citu va nhiing tign nghi phuc vu chit lugng séng cao cap. Nha 4 vay 18 m@t nhu cau hanh phic ddi sng chfnh dang,quan trong ciia tai c4 moi con ngudi trén hanh tinh nay. Mét x4 h6i tign bé 14 mét x4 hoi phai biét cham lo va tao diéu kién dé con ngudi va gia dinh mutu cau duge mét chd 4 én dinh dé thda man nguyén vong chinh dang “an cu lac nghiép” nay. Kién triic nha é tit lau da 14 méi quan tam lén cia cac kién tric su nhiéu thé hé. Nhiing kién trie stt bac thay cia thé gidi khong ai JA khéng quan tém va c6 nhiing kién nghj déng gép cho sy phat trién cia kién tréc nha 4. Méi nhin vao, kin tric nha 6 tudng ching nhut don gidn nhung thye ra chiing lai hét site phitc tap bdi vi né cé méi lién quan rat mat thiét dén sd thich, 1éi séng cha timg con ngudi va tig gia dinh. Trong x4 héi c6 bao nhiéu con ngudi 1a 6 bay nhiéu tinh cach, bao nhiéu gia dinh thi cé ngdn dy nguyén vong, sd thich vé hinh mau té 4m cia gia dinh.nGuven 1 tif Ké KifN TRUC NA DAN DUNG : NHAG & NHA CONG CONG: 1.1.2. Ph&n logl nha & Phan logi dya vao hinh thie t6 chue céng néng 1. Nha Gnéng thén (hd.1.9, fl.2.2) Day la loai hinh nha 6 gia dinh danh riéng cho nhitng ngudi lao déng néng nghiép, né thudng phai gn lién véi déng rudng - noi san xudt chu yéu cia gia dinh ngudi néng dan. Méi gia dinh néng dan Viét Nam thudng van té chite cuge sdng trén mét 16 dat riéng c6 dign tich khodng mt sao (360m’), trong d6 6 nhiing ngéi nha binh dj véi ging, ao, sin vudn c6 rao gidu bao quanh. Nha 6 néng thén ngay xua 1 mét don vj vita 4, vita lm kinh té trén quy mé gia dinh (don vj cn bang sinh thai). Nguyén ligu xay dung 1a tit cde vat ligu don so, nhe, dé kiém cia dja phuong, lay tit d&t da va thao méc nhu gé, tre, rém ra, dat, da ong, da héc... Kg thuat x4y dung cing rat don gidn ma timg ngudi néng dan cé thé tham gia truc tiép x4y dung nha 6 ciia minh. Ti cach sp xép khong gian 6 chinh phu, 16 chitc sfin vuin, céng, ngd, ao ca, bé trf chudng gia stic, gia cdm dén kinh nghiém khai thac, bao vé ching déu néi lén mét mau hinh cugc séng c4n ci, nang dong 6 sit hai héa cao d6 gitta con ngudi véi thién nhién: nhiéu dang té chitc khéng gian kién tric kha dgc dao, thich nghi véi cue sng tranh thi thdi gian, hudng ra bén ngoai la chinh gém khéng gian khép kin (cde budng phéng). khéng gian nita kin (hién, thém, gian cdy...), khong gian hd (san, ngé, cau ao, giéng nuéc...). ‘Trong céch phan bé cdc khéng gian 6 cia nha néng thén thi ngéi nha 3 chinh chiém vj tri quan trong nhat, d ché cao nhat cha khu dat, duge sit dung lam noi thd cing va sinh hoat chinh. Cai sin phoi truéc nha chfnh 44 n6i lén dic diém riéng dc do cha nha 6 dan gian Viét Nam va mang tac dung 7 rét: noi tién hanh sin xuat, chd phoi phéng, khéng gian tao thoang mat vé sinh cho ngéi nha chinh. Ao cA thing é ché thap nhat, phia dau gid, truéc nha. Cac céng trinh phy nhw bép, nai vé sinh, noi tign hanh nghé phy... thi duge té hgp quanh céng trinh chinh. 6m lay cai sin phoi rong theo nguyén tic coi san 1a trung tém cia bé cuc khong gian sinh hoat gia dinh. Cac céng trinh chinb, phy déu cf ging dn minh trong vom cay xanh cia cay lay gé va céy an qua trong vudn nha véi muc dich vita dé che ché bdo vé ngéi nha chinh chéng dd gié bao, 10 quét vita cai tao diéu kién vi khf hau, tan huéng khong khf trong lanh 1.2.2, b1.2.3). ‘Tuy vay ngéi nha 6 néng thén truyén théng Viét Nam cdn mang dm mét so han ché vé chat lugng cong ning, ky thugt xy dung va diéu kign vé sinh méii mimi d 9 trudng. Mudn cé mét nén kién tric néng thon mdi thi ching ta can phai phan dau dé 06 nhiing mau nha méi, phi hop véi nép song cita thoi dai méi, vat liéw ky thuat mdi, mé hinh van héa mi (b.1.2.4). 2. Nha bigt thy thanh ph (hJ.1.5, h.1.1.6, h.l.1.10) Nha é biét thy thanh phé la logi nha 6 gia dinh dc lép, tién nghi sang trong 6 sn vuin, chi yéu phue vu cho ngudi thinh phé cé thu nhap kinh té va dai sing cao, nhitng nguéi c6 quyén thé hodc gidu sang. Nhiéu quéc gia hign nay di coi nha 4 biét thy khéng cdn 1A loai nha é chinh cia khu trung tam thanh phé nita, ma ching chi duge xéy dyng 6 ngoai thanh hoge nhig khu nghi mat. Tai mt s6 nude khac, nha é biét thy van duge xay dung trong néi dé mt s6 thanh phé va thi tréin 6 mite d6 vita phai. Trén dat née chting ta, nha 6 biét thu trong mt sé thanh phé lén cdn chiém mot t¥ 16 dang ké,nén viée dé tam nghién citu loai nha xay dung riéng biét mét cdch ding mic van 1a edn thiét. Hon nita loi nha nay cling tuong déi gan giii véi cdc loai nha khéi ghép {t tang la loai nha van thay xay dung hang loat phé bién trong thanh phé nhé va thj tran hién nay trén thé gidi nén lai cang cin c6 chit ¥ thich dang. Nha d biét thy thudng dit trong nhiing khu vue yén tinh, c6 nhiéu cay xanh 6 ven dé. Nha é biét thy thutng cé tiéu chudn sinh hoat cao, diéu kién tién nghi day di. Ngéi nha chinh thudng cao tit mét dén bon tang, khéng thé thiéu duge gara (nha xe) dé 6té. Cac biét thu thuéng ding chi dé 4. Lé dat cha biét thy thudng ti 300 dén 800 mét vudng nhung chi duge phép xdy dung véi mat dé nhé hon hoae bing 35%, Nha kiéu biét thy thudng 6 nhiing bé phan sau: sanh hay tién phong hoac hién, phong tiép khach, phéng sinh hoat chung, phéng nga, phéng an, nha bép, nha xe... Theo s6 tng nha 4 biét thy cé thé chia ra loai biét thu mét tang, hai tdng, ba tang. Nha 4 biét thy cdn 6 thé chia ra loai biét thy mét cdn (ding cho mot gia dinh) - don lap, bigt thy hai cn (hai gia din) - song lap, ngoai ra cdn c6 cum biét thy ti 4 - 8 cin, hung 6 nutéc ta khong phat trién bdi vi mét sé gia dinh sé khéng cé hung gid tét. 3, Ce mha kiéu lién ké (lién ké) (h.1.11, h.4.12) Loai nha nay cdn duge goi 1a nha 4 khéi ghép, nha hang phé, nha kiéu day, kiéu bang. Day cfing 1a loai nha 4 gan nhu biét thy don lap, song lap nhung véi tiéu chudn 4 thp hon biét thy thudng chi gap xay dung tai ngoai vi thinh phé lén, aac biét 6 cdc thanh phé nhé va vita rat duge phat trién, X4y dung nha khéi ghép é dé thj duge xem 18 thich hgp hon, kinh té hon so véi loai nha10 NCoyEN LY Tift Ké KIEN TRIC NIA DAN DUNG : NHA © & NHA CONG CONG d xay dung riéng biét vi cing cé du sin vudn, céng ngé riéng nhung ré hon nhiéu. Day la loai nha gém cae cdn (appartement) dit canh nhau xép thanh tiing day, cho phép 6 thé xéy dung hang loat, tiét kim dt xay dung. Loai nha khéi ghép nay, méi cin nha thing chi cé hai huéng, c6 thé 06 1éi vao phia truée va phia sau, c6 hai mat tuting tigp xc hoc chung véi hai cin bén canh (b.1.4.1). Méi gia dinh thing sng trén nhiing manh dét cé mat tién khong réng nhu é nha 3 biét thy, ¢6 dign tich khoang 80-120m’. Sé lugng can hé trong mét day nha khéi ghép thudng dao déng trong khoang 4-16 can hé. Céc cin hé nay thudng a tiing khéi xép lién nhau, thiét ké vai ké vai ghép lai thanh nhiing dai bing, day phé dai, c6 vudn triéc va sin sau, tiép can thién nhién tit hai phia truéc, sau. Tay theo diéu kign canh quan, quy hogeh va dia hinh... mA mt diy nha khéi ghép c6 s6 cin h nhiéu hay it. Hinh dang ting Khéi ghép rat da dang, cé thé hinh chi nhat, hinh chi L... khign cho diy nha cé hinh thie sinh dgng. Nha khéi ghép tay theo diéu kign huéng gid, dja hinh, khi hau, két cfu... ma cé nhiing cach té hgp khéi khac nhau: cach xép thing, cach xép chéo, cach xép so le. Néu sé lugng can trong day nha nhiéu qué thi diéu kign tign nghi va diéu kign vé sinh sé kém di va vige xay dung trd nén bat hgp ly (b.1.4.12 dén h.1.4.20). Nha cé thé mét tang hay hai ba ting phuc vy mét gia dinh, hode ¢6 thé hai tdng cho hai gia dinh, cing cé mét sé it trudng hgp cao dén bén tang. Cach té hgp nha tudng déi linh hoat, nha c6 thé c6 it phdng hode nhiéu phong. Déi vai can mot phing, hai phong va ba phéng thudng thiét ké mét tang; déi véi cin bén phong hoge nam phong thiét ké hai, ba tng. Logi nha hai dén bén phong hay gap nhit. Logi nha nay ding dé phuc vy cho nhimg gia dinh trung luu, cé thé vita két hgp & vita két hgp lam nghé sn xudt thi céng, kinh doanh buén ban. Mdi gia dinh sit dung dign tich khéng gian suét ti mat dit tré lén. Duéi cing 1a ting trét, trén cing la tdng thugng. Méi gia dinh cé san vudn céng ngé riéng biét. Kiéu nha nay cing cé thé cdn c6 san trong. So véi biét thu thi kiéu nha nay tiét kigm dat xay dung va dé cho céc ngéi nha riéng tiing gia dinh ¢6 kha ning tiép cn véi dudng phé, déng théi tiét kiém hé thong dudng ky thuat ha tang, cdc mat tién cia ting 16 dat cé xu huéng gidm cang ngdy cang nhé bé Ikhi duge xy dying tién dan vao trung tam thanh ph@. Tuy nhién bé réng mat tién Ikhéng duge nha hen 3,3m. Mat 46 xy dung trong logi nha nay cho phép khodng tit 60-70% (kiéu nha hang phé).Phdn 1. KEN TRIC NAO i 4, Céc chung eur(h.l.1.12) Nha é chung cut danh cho tap thé nhiéu gia dinh (b.1.5.1, h.I.5.3). Cac cin hé 1a té bao tao nén nhing chung cu d6. Can hé 1a mot chudi khong gian c6 quan hé khép kin phuc vu dai sng déc lap cho mt hé gia dinh. Céc cin hé nay duge tap hgp lai quanh nhimg cau thang, hanh lang céng cong. Day 18 loai nha kinh ¢é nhét vé mat Khai thac sit dung dat cita dé thj,nhung déng thai cing 1a loai hinh nha é cé tiéu chudn thip hon cac loai nha trén, duge xay dung thudng thudng tit bén tang trd lén, rat ph bién trong céc dé thj lén (aha @ tap thé gia dinh). Khi chung cu cao hon tam tang can c6 thang may thi ngudi ta goi dé 1 chung cut cao tang. Chung cut thip hon sau tang khong c6 thang may thi ngudi ta goi dé 14 chung cu nhiéu tang (4-6 tang) va thap tang (2-3 ting). 5. Nha okiéu khdch san (h. 13) Hién nay trén thé gidi loai nha é kiéu khach san 1a kiéu nha 4 rat dude phat trién, Day lasloai nha 6 bao gém nhitng cain hé uhé (chi yéu tit 1-2 phong 8). Khu phu trong cin h@ ciia nha 6 kiéu khach san tong 46i don gidn hon 3 chung cu nhung trang thiét bi phyc vu cong cong lai kha hoan thign. Khi danh gia chat lugng cia nha 4 kiéu khach san, ngudi ta cdn cit vao trang thiét bj trong can hé va khodng céch tit phong 6 dén khu dich vu céng cOng. Loai nha nay phuc vu cho nhimg gia dinh it'nhan khéu (chi 6 hai vg chéng khong 6 con hodc c6 mét con, ngudi déc than, uhitag cp vg chéng tré chita 6 con). Noi dung cita cn nha kiéu nay nm 4 gitta hai logi hinh nha 8 chung cut va Khach san. Céc gia dinh,thiing 1a quy mé nhé,séng trong dé phai sit dung chung cac hanh lang cau thang nhu chung cut nhung lai c6 bé phan dich vu kiéu khéch san 3 ngay trong ngéi nha dé gitip 43, hd trg cho sinh hoat gia dinh nhu cdc phéng bao vé, noi tigp nhan hang, thi tit, cdc bép va nha an cong cng, cac cd sé gidt phoi, ché gidi khat, udng cd phé, sinh hoat cau lec bd nhu trong cdc khdch san. Trong nha 8 kigu khach san vi d4 c6 nhitng dich va céng cOng ngay trong nha 4 nén noi dung cia céin nha, céc dién tich phy (bé; Khu vé sinh (WC) cho timg gia dinh) duge don gidn h6a, nhim tich sit dung. Chi nhan cia cin h9 cé thé mua ditt hoie chi thué dé 8. Loai nha nay thuéng thiét ké cao tang tit 9 - 16 tang, ndm é nhimg khu dat trong va 1é loi 3 trung tam thanh phé hodc xen ‘ké trong nhiing hé thong cac nha & ving ngoai 6. Néu cén cit vao mitc d6 tién nghi thi nha 4 kiéu khach san 6 nuéc ngodi bao gém:12. nCuytn Ly Tint KE KIEN TROC NIA DAN DUNG : NHA © & NHA CONG CONG + Phong é chicé chau rita + Phong 6 6 khéi vé sinh két hop. + Phong c6 khéi vé sinh va bép don gidn (loai hd nhé - Studio voi 1+ 11/2 phong 4) + Loai tiéu chudn cao véi 2-3 phong 4 (kiéu cin hé gia dinh) o6 bép va khéi vé sinh day di (xi, tm, va chau rita), Khéi ce phong phuc vy cé logi phan tan dit theo timg ting (bép va. phong cau lac bé) va 6 loai tap trung dat d mét tang nha (dat 6 tang dudi) hoae dat 3 mét tda nha riéng (1.1.13). 6. Nha Oky tic xd (h.1.14) La loai nha 6 danh cho déi tugng uhu nhiing ngudi déc than, céng nhan, quan nhan, sinh vién cac trudng Dai hoc, hoc sinh cdc truéng Trung hoc chuyén nghiép. ‘Trong nha ky tiic x4 thufing chia ra lam hai khu vue chinh: kh vye 8 va Ikhu vue phye vu cong eng (nha An hoje edu lac bd). Can ett vio méi quan né gitta khu vuc 6 va khu vue phuc vu ma c6 cae giai phap té hgp mat bing nhut sau: + Nha é ky ttc x4 6 khu vue phye vy bé tri d tang trét. + Nha d ky tuic xa cé cdc phéng phyc vu cong cfng bé tri trong mot nha riéng nhung gdn lién véi nha 6 bang hanh lang céu. + Nha ékg ttic x chi cé nha 3. Sé ché ciia ky tic x4 thong thudng khodng 300-400 ché. Tai cdc nuéc, mite dao dong vé 58 chd 3 kha Ién tit 20 d@n 500 ché hod én hon nita. Thy té ting két 44 mgt s6 nude cho thy: néu thiét ké ky tite x4 1én hon 500 ch sé kinh té hon vi gidm nhé duge chi phi Khai thac sit dung. Nha d kg tic x4 c6 cdc logi nha hanh lang giita, hanh lang bén, hodc két hgp hai loi hanh lang trén, chi trong trudng hgp tiéu chudn cao méi cé mat bing kiéu don nguyén (khéng hanh lang). ‘Té bac tao nén ngéi nha 1a cac budng 4 tap thé cho ca nhan (ngudi dc than) chi bé tri giuéng ng 1a chi yéu, véi cdc phong bé tri 1 - 3 giuéng néu 1a giving m6t tang hay 6-8 givéng néu la ging hai ting. Cac khu vite WC, bép duge tap trung dé phuc vu cho mét loat phéng. Cac phéng sang ciing chi trang bj mét vdi tam béng sen, mét voi rita mat cho tap thé tit ba dén s4u giudng.Phdn 1 XIN TRIC NH 13 Cac bita an thudng dugc tién hanh trong cdc nha an tap thé ngay canh nha 4. Trong ngéi nha chi c6 mét vai 16 bép cong céng dé ham néng thitc An hodc dé nau bé sung thém cdc thie an khae. Ky ttic x4 thuting ditge thiét ké 6-9 tang, dulge phan bé trong cac khu dit nha may, truéng hoc, camh cae cdng trinh dich ‘vu cong oOng. Cén é trung tam thanh phé cing cé thé té chtte nhiing ky tic x4 12-15 tang chung cho nhiéu 46i twgng, cho nhiéu sinh vién céc trudng. Tai nutéc ta trude day ky tic x4 khéng duge xdy dung qua nam tang. Xéc dinh intic 6 tign nghi ciia ky tic x4 tay thude vao dign tich 3 va trang thiét bi ky thuat vé sinh. Co loai phéng 6 cé thiét bj vé sinh riéng, xf tim day dit; 06 loai phong chi eé chau rita va cé loai phéng khéng bé tri thiét bj vé-sinh riéng ma bé tri chung cho mii tang, cho titng nhém phong. Cac phing 6 trong ky tiic x4 phai nhé hon tam givdng véi tiéu chudin dién tich nhu sau: © Nha é tap thé can bé cong whan vién 4m*Mngudi la t6i thiéu. + Nha d sinh vién va hoc sinh trung cdp 3,5m'Mngudi (d0i véi trudng hyp giudng hai tang lay 2,5m/ngudi va ting chiéu cao tang nha lén 3,3m). ‘Trong ky tic x4 khéi vé sinh duge thiét ké véi tiéu chudn tit 15-18 ngudi mot. ché tém, mét xi, mét ché rita va mét ché giat. ‘Trong nha 6 tap thé cho can bé céng nhan vién cé thé thiét ké thém phong Khach chung rong khéng qua 24m*, Phong 4 ky ttic xa cin phai cé tu tudng va trong diéu kién cu thé cé thé bé tri chau rita, 7. Céc quén thé nha didn co dich vu céng céng téng hop (h.I.1.15, h.l.1.16) ‘Trong thai gian gan day xu huéng chung 6 cac thanh phé cyc lén rat chit ¥ dén viée xy dug tap hgp cac nha 3 thinh mét quan thé lén cé trang thiét bi phuc vu céng cng. Dé 1a nhitng quan thé nha 4 hay nhiing don vj 4 khéng 16 cé quy mé nhu mét lang hay x6m nha 4 phe vu 2000 téi 4000 ddi khi tdi 6000, 8000 ngudi dan ngay trong mét ngéi nha, nghia la cé quy mé tudng diténg mét nhom nha 6 Jon, mét tiéu khu ho&c mt thanh phd nhé, trong dé ngudi ta két hop nha 3 cung cac té chtte dich vu téng hgp céng céng nhu: cac cita hang, cdc nha tré, cae cd sé y té, vin héa, giai trf cing cdc cita hang sita chtta phuc vy didi séng.. Loai quan thé nay cé thé thiét ké phd-hop véi moi kiéu gia dinh, moi kiéu nghé nghiép dan cu. Chat lugng phyc vu di séng cia né uu viét 4 ché moi4 ncuvén LY rr Kf ify TRUC NMA DAN DUNG : NHA © & NHA CONG CONG dich vu dai séng c6 ban kinh phuc vu ngdn, nghia 1a bao dam khoang cach téi thiéu tit cin nha 4 dén cita hang, nha tré, trudng hoc, cau lac b6 va rap chiéu bong nham tiét kiém thdi gian, cong site di lai. Hinh thitc nay cfing bdo dim tiét kiém khéi tich xay dutng vi cé thé thiét ké& sp va cde dién tich phu rat nhé. Chi d6i véi nha é cho hé dong ngudi mdi thiét ké logi buéng bép thong thwng, cén thi sit dung loai géc bép nhé hode nha an céng c$ng. ‘Tat nhién day 1a gidi phap cho nhitng dé thj cuc lén nhim tao ra mat 49 xay dumg nhé nhiing mat d6 cu tri cao, gidi phong mat dit dé danh cho céng vién va sn bai thé duc va rét ngin céc ban kinh phuc vu dé tiét kiém quy thoi gian rdi cho céng dan. Cac ngéi nha téng thé lén nay goi 14 "nhiing lang, thi train theo chiéu cao", c6 thé dat chiéu cao vai chuc tang. Vi thé ¢é phuc vu cho Khéi ngudi 8 hing chimg trdi, ngudi ta té chite nhing céng vién treo, phé mua ban treo, hanh lang phé, nhig noi vui chgi gap g@ cia thanh nién, thiéu nhi 4 lung chimg trdi,trén sin thugng. Don vi 6 Marseille cia kién tric sut Le Corbusier 14 mt vi dy minh hoa dién hinh, mét mé hinh thi diém thugc loai dau tién (h.1.1.15). Hién nay nhiing dé an thiét ké cdc quan thé nha 4 nay di duge nhiéu nuée trén thé gidi nghién citu va mét s6 da duge thi diém xay dug vi nhig itu diém ly thuyét ndi trén cia n6. Ti thé kj truéc, Engels da phac hoa lén kiéu nha nay coi dé nhu mét hinh thite nha 4 phi hgp véi cht nghia c6ng sin. Owels va Fourier - nhitng ngvi theo chi nghia xa héi khong tudng truéc day cing da dé cp dén logi nha nay, tuy nhién ¥ kién phan bac cting khong kém. Gidi phap mat bing thudng thay nh&t 6 nhimg quén thé nha 4 1én c6 trang thiét bj phyc vu cong céng 1a (h.1.1.16): © Nhiing khéi nha é cao tang dat song song néi lién nhau bing cdc khéi nha cong c§ng thap tang. + Gidi php mat bing cé hinh dang ty do déi vdi khéi nha 6 cing nhu nha céng ong, uhung khéi nha cdng cdng thutng duge dat 4 vj tri nha trung tam cia quan thé céc khéi 6 dé bao dim sy lién hé ngdn nhit véi cdc khéi nha 3. © Gidi phap mit bing kiéu tap trung, hinh dang chung cia ngéi nha gon, rét chit ché. Loai nay rat thich hgp vdi nhiing ving khi hau rat lanh, d6i khi 6 gitta khéi nha bé tri sin c6 mai kimh, bén dudi danh cho khu vue céy xanh, phéng mia déng, khong gian ofng déng cha nha (1.1.5.38).Phan 1. KiiN TRUC NIA © 15 Phan loai dya theo dé cao © Nha é thdp téng (1-2 tang): khéng qua mét tang trét va mét téng ldu. Trong loai nha nay cé thé bao gém nhiéu loai nha nhu nha é ft tng mét can, hai cn (bigt thy danh cho mét gia dink hay hai gia dinh), nha {t tang kigu khéi ghép va kiéu don nguyén, nha néng thén. + Nha 6 nhiéu tang (3-6 tdng):loai nha nay cé thé c6 kiéu mat bang diém, tic mét don nguyén - kiéu th4p, kiéu phan doan, kiéu hanh lang giita hoic hanh lang bén (dang nha tim) va hién nay é tat cd cae mudc trén thé gidi ching déu dang chiém khéi lugng xfy dung rit Ién trong céc d6 thi lén va eve lin. * Nha é-cao téng trung binh (8-16 tang): nha thap hodc nha't&m. + Nha é cao tdng ld (24-30 tang): nha thép hoie nha téim ¢ Nha siéu cao, choc trdi (lon hon 30 tng): chit yéu 1a nha dang thap. Phén loai dia vo déi tuong phyc vy va y nghia xa hdi cia nd ¢ Nha-é kiéu sang trong tiéu chudn cao (danh cho gidi quy tic, nha lanh dao, quan chit cao cap, nha tu ban Jén): lau dai, cung dién, biét thy cao ep. + Nha é-cho ngudi ¢6 thu nhép cao (danh cho cac dang éng chit va quan chtte hay tri thite cao ep): bigt thy, bigt trai, chung cut cao céip.. @ Nha é cho ngudi cé thu nhdp khd, trung binh: bigt thy song lap, nha lién ké chung cu cao cffp ¢ Nha & cho nguéi co thu nhap thdp, nghéo khé: chung cu (hay nha 6 x4 héi). ¢ Nha 6 tam thai, 1.2. SO LUC QUA TRINH PHAT TRIEN CUA KIEN TRUC NHA © Kién trac nha 6 thél xa hél nguyén thay (h.l.1.1, 1.1.2) Con ngudi thai nguyén thiy cén phai séng kiéu du ev thanh ting bay dan, chua hinh thanh gia dink, Vao thi d6, do trinh d9 sin xudt rét thatp kém va Jac hau, noi é cla bé lac con ngudi cén rat thé sd. Ho sinh tén va phat trién dua trén kinh té san bat va hai liom. Ho séng lang thang nay day mai dé, Khéng én dinh va khéng dinh cu mét cach liu dai d mét noi nao cd. Nhd nhiing nganh khoa hoc méi, die biét 1A nginh khio ed hoc ma ngay nay ching16 Goren Ly Thr Ké KifN TREC NIA DAN DUNG : NHA © & NHA CONG CONG. ta biét duge r6 hon nhiing noi d don gidn ban ddu cia ho (khi phat hién khai quat lén nhing di chi cong trinh tit xa xua, hay nhd cdc céng trinh nghién ctu nhing bé lac nguyén thity cén tén tai sdng rai rac trén khdp thé gidi hién nay). ‘Vao théi ky dé 44 cfi, con ngudi cé xuta sng trong nhiing hang déng nguyén so hode cao hon 1a nhiing hang d6ng 6 gia céng chit it, nhimg héc ntti nhimg ho a tut nhién 06 xép chén thém da nhé, van, chung quanh hay cé ken dat, canh la cho kin dao, Tiép dén, nha cia ho cé hinh thitc kiéu liép che chan thé so, nhitng vom 1a kin dao 6 trén cao dé tgo nén ché nau an tranh duge mua gié, tranh duge anh hudng truc tiép cha khi hau tu nhién, tranh duge hiém hoa cia nhitng con iniée IG, muta ring va cdn tranh dutge sit dém ngé, de doa cita thit rimg. Sau d6 Ja dén ndi 3 c6 mat bang hinh tron xay dung bang da hay 1a két bing cac canh cay (xem minh hoa h.I.1.2). Mét thé ky sau khi phat hign ra chau My, ngudi ta cin phat hign ra nhiing bi lac sdng tit thdi dé da. Loai léu cha ho c6 thé xay bang vd cdy hoiic bing dat. Cé logi nha vom xy bang dat cé tré cita trén dinh mai dé lay anh sang va két hop dé théng thoang (h.1.1.2). Céch dung léu dién hinh cia thé dan da dé (theo Oatecman) duge bat dau tir xay dung mét khung hinh chit V ngugc, bude lai 4 chd giao diém, réi dung thém mét chiéc so thit ba lam thanh thé chn vac, nhiéu sao phy khéc duge dung tiép theo va ding thing ching cac sao lai véi nhau dé cuéi cing mai sto duge buéc chat vio khung va ghim chat xudng dat bing coc. Léu thuéng thay 4 chau Mg 1a loai 1éu 1am bing than cdy c6 lop vé cay hoic phi bing da cia hou tudn gc. Diéu kién dja ly khac nhau, Jéu cting c6 hinh thite khac nhau. Nhing ngudi Etxkimé Bac Cuc 6 trong nhing Iéu tron x4y-dumg bing bang va bang cang méi nha cang 4m. Trong khi dé, ngudi 4 ving song Amua dug nhing léu hinh yén ngwa; cén 1éu cia ngudi dan du myc ving Bac Phi cé dang hinh chit nhat phi l4 cay hoe da tht. Khi cuée s6ng du cut chuyén sang dinh cu, con ngudi van sng theo ché d6 xa héi nguyén thay nhung @4 hinh thanh gia dinh va ca thj téc cing tham gia xy dung nha 4, lam xuat hién m@t loai nha dai cho vai gia dinh. Cé nha chita duge hang chyc gia dinh hay hang tram ngudi. Tai New York, ngudi ta tim thay nhing nha dai tit 15 dén 18 mét, gitta nha c6 hanh lang rng 1,8 dén 2,5Phdn 1. KIEN TREC NMA © cG mét va c6 vach ngan bang vé cay. Cit bon gian lai cé mot bép 1d va téa nha c6 ti nam dén bay bép 1d. Lang xém bay gid, ngoai chuéng ngai vat bao xung quanh cdn c6 thém kho va chuéng stic vat. Tai Ba Lan da tim thiy di chi m@t thon x6m x4 héi nguyén thiy véi nhing nha dai tir dén 12 gian, méi gian c6 mét bép 16, cdc nha xép song song va cich nhau mét con dudng cé lat g6 rong ti 2,1 dén 3,1 mét. Lang Bixcupinxki nguyén thiy nay rng téi 2,5 ha. Méi nha trong lng 6 tung dat dp va mai nha déc. Cac nha khio cé hoc cén tim ra ditge cd mét ngéi lang néi trén hé Zurich & ‘Thuy Si, Bi mat nay due phat hién vio nim 1854, Trong mét ving rong khodng 40000m? da phat hién duge 4 van c6t g6 sdi, bach duong hay gé théng, dau ot dugc vot nhon bing riu da, Nhiing vat ligu xay dung d6-cn duge git cho dén ngay nay 18 do c6 mét lép bim day che chd. Ngudi ta cing tim thay riu a va nhimg sin phdm bing géin ¢6 hoa vin don gidn. Diéu nay df gitip con ngudi hién dai khdi phuc lai duge bitc tranh sinh hoat cia con ngudi trong thoi ky dé da Ichi ma ho da djnh canh dinh cut tit b8 cuge séng du myc. Dé 1a nhitng ngéi nha sn hinh tron c6 mai hinh nén duge dat trén mét mat san dat néi trén mat nude nhd mét hé théng cét. Liic bay gid con ngutdi thich séng trén hé hay gan bi song dé tign gi sinh hoat va chéng lai duge thu dit hay’ bd lac ké tha, 1.2.2, Ki&n trdc nha } thal ky chiém hau né 16 Loai ngudi khi dy da hodn toan chuyén tit nén kinh té du canh du cut sang dinh cu lai tai nhitng ving dat phi nhiéu dé dang kiém s6ng lau dai. Liic nay nén kinh té cia loai ngudi da 6 su két hop gitta sin ban va lao déng san xudt. Thai ky nay con ngudi da chi dong can thiép vio thién nhién. Ho da tim ra nhiéu cach dé cai tao thién nhién tao nén mot méi trung séng thich ‘tig va tét dep hon. Ngoai vige canh tac trong trot, stin bin, hai htgm, ho cing a biét thudn dudng thti hoang da va cic khu vite d di c6 thém nhiing chuéng trai don sd. Cfing hic nay x4 h6i loai ngudi da phan héa hinh thanh nhiing gia dinh va bit dau 6 sy phan cng x4 hi r6 rét. Bén canh nhiing ngudi lao dong “tut do, x4 h9i cn hinh thanh nén tang lép n6 16 va chit nd. Nha é cia ho hic nay dA cé nhiing bién déi su sdc. Sy phan héa giai cp thay cng rd nét hon Khi chitag ta nhin vao ng6i nha 4 ciia ho: nha 4 cita giai cp théng tri (bon chit né ...) va cila giai cp bj théng tri (ngudi né 16), Cac chi né thudng sng trong nhiing ngéi nha 16n hay trang trai c6 b6 phéng ky Iudng xay dung kién c8, con nhiing ngudi lao déng ty do v-né 1é phai sdng trong nhimg ngéi nha due t618 NCuyiN 1 TT Ki KIEN TRUC NA DAN DUNG : NHA 6 & NHA CONG CONG chite don so bing nhimg vat liéu cd sin trong thién nhién nhu thao méc, dat da, rom ra. Ché 3 cia ho déi khi con tay tign, ban thiu, héi théi. Néi dung nha 4 cén mang ré tinh chat dan chii va binh dang vdi nhiing khéng gian don so va da nang. Trong x4 hi né 16 thi dan dan nhiing khéng gian nay a4 duge chia nhé thanh ning khéng gian riéng biét: kho chita htgng thye dit phéng, noi chan nudi va ndi sinh hoat... Diéu 46 cing cho ta thay duge su khac biét rat rd nét gitta nha 6 cia chit né va nha é cia né 1é vé ndi dung cing nhu hinh thite té chite khéng gian (h.1.1.4). Nha 6 chi né 1a mét quan thé téa ngang, day doc quay quanh nhitng san trong voi timg khéng gian véi chite nang riéng, cdc chuéng trai, ché 6 cita né 16 duge tach xa va xay dung tam bg. ‘Thdi ché dé chiém hitu né 16, nén van minh nha 4 da duge bi Ai Cap, Hy Lap, La Ma va An D6, nhitng cai néi eta nbn loai. 6 rat 15 nét d ‘Tai Ai Cap cé dai, nha 6 thudng lam bang dit sét, lau say va gach nung chi thay 06 trong nha 6 qui téc. Khoang 4000 nam trude céng nguyén, 3 gin Cai R6 nguéi ta da phat hién ra mét diém dan cut lén véi hai loai nha dién hinh: + Logi nha khung gé, tudng g6, trén khung 6 cai tudng bing gd ken say. Nha cé phong cach nhe nhang va chat ligng tham my tuong déi cao. + Loai nha 6 két cfu gach khéng nung, tudng méng lam bing da héc, hinh dang nang né khéng én dinh. Nha é bay gid da phan anh ro nét svt déi lap gidu nghéo. Mt bing nha 6 qui téc Ai Cap thdi ky nay cé nhitng dic diém sau: mat gidp pho khong tré cita sé, chi cé6 cita hep théng vao san trong, trong nha cé céc phdng cho nam va nit riéng bigt, phong Idn 6 dé cao lén, phong nhé c6 d6 cao bé hon, phan chénh Iéch vé d6 cao nay ding dé lam cita tréi dé thong gi6, tit san c6 cdu thang Jén mai duge ding lam noi dé héng mat. Phat trién gan nbu song song véi Ai C4p 6 thi 4 chau A c6 dat nuée Trung Hoa va An Dé ciing 44 06 mot nén vin minh nha 8 6 dai cting rit dang duge chit y. . ‘ThE gidi biét dén ngudi An DO cd dai nh nhimg nha quy hoach d6 thj tién phong qua dau vét eta cdc thinh pho cd Méhengid Daré va Sanhé Daré (@ ving Xinh) cing nhu Harrappa (6 Pang Gidp). Tai day 6 nhing ngéi nha gach mau 48, mai bing cé tung nga xay ling khong dén tran dé thong gio.KUEN TREC NMA © 19 Trong thanh phé cdn c6 cd nha hai ting, tdng dudi 14 bép, nha thm, kho, gigng, ting trén lA cdc phong nga. Ti thdi dai dé dé tién lén thdi dai dé déng 4 Viét Nam té tién xa xua cia chiing ta cting da rdi bd hang dong mién nui dé tiga xudng mién trung du va déng bang, quan tu theo timg cum mang 4 cdc dinh gé, siti déi, chan mii va déi dat. Do sinh tu gitta trdi nén viée dung nha sao cho ving cting én dinh tré thanh nhu cdu bite thiét. Trdi qua mét qua trinh dai thye nghiém va cai tién, 4én giai doan vin héa Dong Son, mé hinh ngéi nha da hoan chinh va kha phong phi ma hinh anh cu thé cita né cdn duge htu gitt khdc trén mét s6 tréng déng Déng Son ma dau vét vat chat cia né cling duge tim thay 4 di chi Dong Son (Thanh Héa): dé 1 nhitg gidng tre. nhiing minh phén dan va dic biét 1a nhiing cét nha bing gé dai dén 4.5m cé 18 mong (dé bac sin?) cich chan cét trung tam 1,25m. D6 1a nhimg ngéi nha 4 trén sin, khéng c6 tung, mai cong vong hinh thuyén va chay xudng sat sin, kiém luén chite nding vach che, hai. dau mai phfa trén uéin cong cugn lai va nhé ra phfa xa, trén née mai trang tri 6 mét hoc hai con chim d@u. Canh nha 8 cdn 6 nha kho cing é trén sin, mai cong véng Ién hinh mui thuyén, hai sun mai rét day, Nhiing mau hinh nha nay déu mang dang dap con thuyén, tinh ma lai rat déng, thanh thoat ma rit chic chan, thich nghi véi khf hau cé ndng néng va mua to, hgp véi khung canh thién nhién von nhiéu ngdi lech ching chjt ma hang nm vao mia mua nuéc dang lén ngap trang cd ving. Dé dung lén nhing ngéi nha san nay, cu din Déng Son ding ngay vat ligu sin cé trong ring nhu tranh, tre, go véi cu tric bd khung cét - kéo - x, ma todn b@ sife ning nha dén vao cae cét dé chuyén xuéng dit, mat ngoai cé mét sé mé tip trang tri hinh chim, ga sit dung 4 dé vita phai khéng hé lam dung, di dé Jam duyén. Ngéi nha sin Dong Son vong néc hinh thuyén nay cdn duge thay tén tai 4 cdc dang nha hinh thuyén cia ngudi Dayake va ngudi Téraja trén quan dao Indénéxia. Bién dang mét chiit ngéi nha san Déng Son dé cé néc thang cén thay mét sé dang nha 6 khéc hotic nha mé cia mét sé bé phan thé dan trén quan déo Indénéxia, hode edn thiy duge 8 cd nha ngudi Bdé trén Tay Nguyén ... ching té gitta cic khdi cur dan nay 6 mét méi lién h¢ mat thiét ma riéng 4,kign tric o6 mot su "bao thi", dai ding, dé qua dé (khéng hé khién cutdng) thay duge ca 6 khung canh Déng Nam A chju sy téa sang cia vin héa Déng Son. 1.2.3. Kin trie nha 6 glal dogn xa h6l phong kién Sang x4 hoi phong kién sy phan héa x4 h6i va giai cdlp ngay cng sau séc. Nha @ hic nay di c6 sy khac biét rit lén gitta nhiing ngudi ndng din ty do sdng bing kinh té néng nghiép dinh canh, dinh cu va tang lép cai trj quan lai.20 NGUYEN Lf Tur KE Kit TRUC NIIA DAN DUNG : NHA G & NHA CONG CONG. Nha 6 cia vua chiia théng trj thating 1A nhitng lau dai, trang trai duge xay dimg bé phong kién cd véi nhitng thanh Ify, nhing hao sfu,kin céng cao tung. Co ngoi ciia ho duge x4y dung bing nhiing vat ligu kién 6, dat tién véi tang cao tit hai dén bén tang véi hé théng khéng gian néi that da dang va phong phi (b.1.1.3, b.I.1.4). + Tai chau Au + GO Phép: loai dinh thy va trang vién cia nha gidu th’i ky nay cling duge phat trién manh mé. Dinh thy x4y bang da ma ca tung chu vi bao vé bén ngoai cfing due xay bang da day dé bao quanh ca khu vue sin gitta cdc nha, bén trén néc nha cé bé tri nhiéu thap vita dé trang tri vita phuc vu phéng thi: véi hinh thite mit bing bung bit kin dao. Nhiig trang vién lén thudng c6 tudng liy va hao nuéc bao quanh, trén thanh cé vong lau va cita vio cé céu treo, BO mat bén ngoai cia trang vign rat nang né nhung ngugc Iai néi that lai rat giau tmh trang tri. + GO Die: vat ligu xay dung chinh 1a gach va da. Trén mat tudng gach va da cing thé hién su don gidn ma ving chic. Nha thudng 1a 06 mai déc va nhiéu tang gac 4p mdi, cé téng dudi 1a cita hiéu, tang trén ding dé 4, c6 tating héi nha duge chi ¥ trang tri. Ngdi nha 4 Dessau 1A mot ngoi nha 4 dién hinh cia tang lép trung Iuu cfing 1a mét kigt tac tiéu biéu cho kién tric nha 6 cia Ditc thdi ky nay: né don gian, thin mat va hap din biét bao. + Tai Viét Nam Kién tric nha 6 Viét Nam xay bing gach tit ic chya biét ding ximang. Ho thudng ding mét thir vita ma thi gian tén tai da ching minh cho sy bén vitng lau dai. Da rin ty nhién khong duge ding phd bign mac di dat nude Viét Nam c6 nhiéu va cing di x4y 4 mot s6 noi, ké cA cae loai da hoa quy nhut da chitng minh trong lich sit kién tric ‘Viét Nam (@a cé nhitng cong trinh kién tric bing da dé 56, mach néi tinh vi nhu Thanh nha Hé)... Néu da rdn it duge ding trong dan da thi dé ong lai 1 mét vat ligu thong dung trong nha d dan gian vi dé sit dung va khai thac, phé bién ding dé xay tung. ‘Léi x4y dung gian - vi kéo cfing 14 mét biéu hién cia xu hiténg khai thac théng minh hé cfu triic tre - gd ving chdc trong diéu kién ca vat ligu x4y dung ving déng bang, trung du Bic Bé thdi bay gid. Ngudi ta da ching td duge sit két hop thuc dung va tink16 chite nangPhin 1. XIN TREC NAO 21 chiu luc véi tinh thdm mg cia cdc cu kign g6 lam cho céng trinh g6 truyén thong dan gian Viét Nam cé kha ning biéu cdm cao, cé tinh ham suc va an du ro. C6 thé néi, trong xa hdi phong kién, nha 6 dan gian hay dinh chia, lang, miéu ... déu chi yu xdy dung tir g6 va gach dat nung, trong dé g6 lim bj bon vua quan phoug kién cm ngudi din khong duge ding, da kim him ste sng tao cia nhan dan trong x4y dung. Ching cin gc quyén xdy dung céc khong gian kién trite to rong hoanh trang véi nhiing trang tri kién tric kiéu sang quy 1am bing d&t nung cao cp, a quy hiém hay duge son son thiép vang. Vé bé cuc téng thé khéng gian kién tric cac nghé nhén Viét Nam rat chi ¥ dén dja hinh, dia vat. Khi céng trinh duge xay dung 4 déng bang thi bé dé con trach cao hon mit nude vai ba mét da 1a mét dja hinh cn chit ¥ (ahu mét go déng hay déi mii). Hau nhut bao gid nha 4, céng thy cing chiém linh vi tri lung déi, cong trinh kién tric khong may khi xay 4 noi dinh cao dé ché ngu khéng gian ma thudng tya lung vao déi va chin ntti dé tré thanh mét bé phan d6t xudt tu nhién cia thién nhién. Bé cuc toan bé cia céng trinh bao gid cfing duge bé tri cdin d6i cé dudng truc than dao ro rang. Bé cuc can déi cia toan bd cc céng trinh vita lam cho téng thé héa hgp véi nhau vita lam tang thém vé quy mé, tinh hoanh trang cita kién tric, khién cho kign tric va cdnh vat tir lau da von théng nhdt voi nhau cing néi bat 1én su hai héa “nhat thé va tru” cia ba yéu té cé quan hé hitu co (con ngudi, chi thé sang tao, thién nhién do ho cai tao va cong trinh kién trite do ho dying nén) mang tdi mét sé sic thai va phong cach kién tric riéng, lai hai hda duge véi tam hén va tam voc cia ho. 1.2.4. Nh@ 6 thdl ky tu ban chd nghia Khi chi nghia tu ban bdt dau phat trién, cing nhu 4 giai doan tu ban doc quyén Itng doan thi trong linh vuc kién tric, nha 6 luén 18 mét van dé x4 hoi dang duge quan tam hon bao gid. Xa h6i tut bin véi euge cach mang khoa hoc ky thuat lan thi nhdt, voi su xudtt hién cia nén kinh té hang h6a, cdc 46 thi phong kin 44 khong cdn 1a cde trung tam chinh trj, hanh chinh don thuan ma cén 1a trung tam san xudt hang héa. Xa héi xudt hién nhiing tang 1ép mdi nhu nha tu ban san xuat, cdc UES O"QpadhbGihén, nha khoa hoe, cdc ting Iép néng din phé sn da bién thanh FRU! Webi fyany phuc vu trén cae cng trudng, nha may tut ban. Chinh vi thé ma aT | !22 nCuyén 1 Tift Ké kif TRC NIA DAN DUNG : NHA G & NHA CONG CONG nha 6 cing da xuat hién nhimg dang nha méi uh cdc bigt thy sang trong thanh phé cho céc tang lép tu ban va thuong nhan, cde nha cho thué kiéu ky tic cho cdc tang lép cong nhan va néng dan rdi bé néng thén ra thanh phé, cac kiéu nha 6 lién ké va chung cu cho cdc tng lép trung gian, cdc thi dan, cae tri thie, ngvdi buén ban nhé ty do. Néi dung nha é ting lép trén da c6 nhitng bin déi quan trong, c6 phan khu chite nang ré rét, c6 nhiéu budng phong biét lap cho ting thanh vién, tao diéu kign cho chit nghia c4 nhan phat trién. Thanh vién duge s6ng trong nhig khéng gian biét lap dé phat trién ca tinh, xy dymg tam hén. Céc tign nghi méi do tin b6 cita khoa hoc ky thuat mang lai 3 nhanh chéng duge trang bj cho nhitng khéng gian 4 tgo diéu kign nang cao chat lugng séng trong ngdi nha 4 biét thy. Vi du: quat gié cd khi, hé théng sudi 4m nhan tao cai tao vi khi hau, anh sang dién thay cho anh sang nén, dun ndu ci than duge thay bing bép dign, bép gas... Cac tign nghi vé giao. tiép, gidi tri nhu: dign thoai, radio, vo tuyén cing nhanh chéng tham nhap vao ddi sdug gia dinh (b.1.1.5, h.I.1.6). Kién tric nha 6 giai doan nay duge nhin nhan dudi géc d6 cu thé hon cia kinh 1 thj truéng da tré thanh mét thit hang héa cé gid tr] sit dung va gid tri trao déi, cain dén mot sé cdi cach vé phuong phap thiét ké cing nhu phuong phap san xudt dé mang lai nhiéu Igi nhudn hon. Chinh vi vay van dé thich dung va van dé my quan va thj hiéu nha 4 4a duge dat ra. © cae nutéc phitong Tay, tif sau chién tranh thé gidi thit II da cé nhiing tim tai trong linh vue “nha 6 xa hi”, Nhiing thanh céng nay mét phan do nhitng co ging cia mét sé kién tric st c6 Itong tam nghé nghiép, ma nhiéu ngudi xuat. than tir nhiing trao htu kién tric tién bé nén di xuat hién chit nghia cing nang. Nhiéu kién tric su bac thay va tai nang da déng gép sang kién va tri tué cia minh cho inh vye nha chung cu, dic biét 18 nha d xd hgi (1.1.7, h1.18). Dang chi ¥ Ja téa nha 4 Marseille mét tac phdm cé tam 8 di san van héa thé ky cia kién tric su néi tigng Le Corbusier. Céng trinh nay 1A su két tinh mot phan nhitng tit tudng duy ly ciia chit nghia céng ning va tinh nhan vin ma Sng coi 1a mét xudt phat diém cén coi trong, dé 1a vai trd xa héi ciia kién trite 1.1.15). 1.2.5. Nh@ 6 glal dogn xa héi tu ban phat trién cao X4 hi tu ban phat trién cao da san sinh ra mét sd tang lép méi day quyén luc va gidu sang nhu cdc nba tut ban cng nghiép cé map, cdc nha tut ban thuong nghigp dgc tai - da quéc gia, bén canh mét sé tang lp ngudi lao dong bj bin cing héa sdng vit vuting bén 16 nhiing dé thj lén. Nha 8 cia ho thai ky nay 06 sit phan héa va mu thudn hét site r6 rét trong ndi dung va hinh thite gitta cdcPhan 1. Kify TREC Nth © 23 tang lép trong xa héi. Noi dung nha é tang lép trén rat hién dai phong phi, da dang. Tat cd nhiing tign nghi dé thj va di song vin minh hau nhu duc tap trung vao ngéi nha cia ho. Trong cin nha duge trang bj tién nghi cugc sdng hién dai ciia ho c6 c& bé bai, sn quan vot, chd vui choi gidi tri ngoai trdi, sin khiéu vi... (1.1.7, 1.1.8). Bén trong cn nba IA trang thiét bj vin minh tan ky va vat dung hudng thu siéu hién dai véi hé théng truyén tin, nhiing tro choi dién tit, cde budng WC két hgp thu gidn bing kiéu tao s6ng nhan tao. Nha é cia nhiing tng lop nay khong phai chi cé mét noi 3 chinh sang trong ma cén o6 nhiing ngéi wha phy: nha nghi déng, nha nghi he... Trong khi a6 nha 6 cia cac ting lép trung Iuu ngoai ngéi nha 3 chinh hign dai cdn 6 nha nghi nhé cuéi tudn 4 ngoai 6. Phan lén sé dan cut phi séng trong nhiing chung cu nhiéu tang, cao ting 4 ven dé véi tién nghi trung binh. Ngoai ra cin 6 mét bé phan dan chting, nhiing ngwdi dan ughéo dé thj phai sng trong nhiing ngéi nha 6 chugt tam bo (bidonville). ‘Trong théi ky kinh té tu ban hau céng nghiép phat trién cao tic 1a thai ky cha van minh tin hoe, cita céng nghé - ky thuat cao, eng nghé - sinh hge nha 4 sé con tién héa va phat trién manh 6 thé ky XXI. G thdi ky nay con ngudi sé lao dug it ngay di, quy théi gian ranh rdi ting Jén, nhu cdu sang tao nghiép du va phat trién van héa tinh than va di séng tam linh sé ting lén. Nha 4 hic nay trd thanh don vj "t6 dm + sdng tao". thai ky phuong tign théng tin ngay cang phat trién tat nhién sé tign Igi cho viée giao lutu giao tiép... hung né lai c6 mat tiéu cuc la lam khodng cach gitta ngudi gidu vA ngudi nghéo ngay cdng mé rong, va da dén mite thé gidi canh tinh bao déng vé su tha hoa, phi nhan cia khdng gian cu tri, 6 nhiém méi trudng, mat cn bing sinh thai ..., am cho viée d6 thi héa bing né tran Jan Kho kiém soat. Sé din cu 46 thi sé dong hon sé dan cu 4 cdc ving néng thén truyén théng. Béi vay viée khdc phuc cdc hau qua cia mét thé ky khing hoang vé chat lugng sing ca cdc dé thi, nha 6 va vige chudn bj hanh trang bude vao thé kj thong tin, cong nghé cao - thé ky XXI dang 1a van dé bite wie cia x4 hOi nhan loai 6 tam vi mé cing nhu cia toan thé kién tric su trén thé gidi. Nha 4 thé ky mdi chdc chdn sé cé nhimg cudc céch mang triét dé, toan dién va ddy sang tao nhung cing day théch thite méi c6 thé bao vé duge su tén tai vimg bén cia hank tinh cia nhan. loai va vi hanh phiic tam cao ly tudng, dé 14 hanh phic duge sng. tao cia "CON NGUOI TRE TUE". Chang han trong cuéc trién 1am “ngéi nha cia thé ky tai” duge td chite tai vign bao tang nghé thuat hién dai New York cia 26 kién tric sit Mg da xudt hign nhitng con chim én béo higu mia xudn: Nhing ngéi nha chi cé mét ngudi (gia dinh tan ré va khuynh huéng s6ng dc than), réi ngdi nba chi 6 dc hai phong (mét phéng agi va mét thu vign vdi 10000 cudn sach) ma phong ngi khéng can kin dao, chi ngin cch véi thién nhién bing vach kinh trong suét ...24 NCUYEN LY THE KE KIEN RUC NIA DAN DUNG - NHA @ & NHA CONG CONG: Hinh 11.1. NHA & THOL TIEN SUPhéin I. KIEN TIC NAO 25 Hinh 11.2. CAG NHA LEU THO KY XA HOI NGUYEN THUYNAS TRANG TRA Gs PHONG KEN TRUNG HOA" 2) NHAKIEU HAO OAL XAXUAT LE HUYEN CAO LOC ‘DONG BAO NUNG TINH LANG SON Hinh 11.3. NHA 6 THOL KY CHIEM HOU NO LE VA PHONG KIEN27 Phdn I. KIRN TRUC NAO \VIHON NHO NYG /L NIL YA N3IM ONOHd IDHLO YHN ONL NZD PE WUT28 CUYEN LY TET KE KIEN NBIC WA DAN DUNG NHA @ & NHA CONG CONG BIET THU “NHA TREN THAC" O PENNSYLVANIA (MY), 1995-1999, KTS. FRANK LLOYD WRIGHT Hioh 11.5. BIET THY SANG TRONG XA HOI TU BANTANG LAU TANG 1RET Hinh 11.8. BIET THY SAVOYE 6 POISSY (PHAP) 1931 KTS. LE CORBUSIER30 NGUYEN LY 'THET KE KUEN RUC MIA DAN DUNC: NHA 6 & NHA CONG CONG. Oeif® MAT BANG TANG 2 MAT BANG TANG 1 Bet thy Tugendhat do Mies Van Der Rohe thiét ké 6 Bmo - Tgp Kha Hinh 11.7. NHA & XA HOI HAU CONG NGHIEPPhan TKN TRUC NAO. 1. Buing a6 I6i va: 2. Nhat nguts gc cBng; 3, Phong ng cho ban bé; 4, Ld vae chin: 4a, Gi vao phuc wy; 4b, L6i vio cho con ca 5, Bép; 8. Phong git; 7. Hm rvou 8. Gu thang chinh, 9. Salon, tv ‘San di dng. 11. Phong kj thudt; 12, Dy tr Cau thang phuc wu; 14, Tutng thu wn; au thang vio céc phng ngi cia con cal Phong sinh hoat chung: 17. San tra Van phong: ho tanh, 20. uéng ray kéo tranh ‘Byeng ray treo man ova, Le subi: 23, Cla vao phong sinh oat chung; Gila kinh trugt lan; 25. Phong ng cia b6 me: Phong tam: 27 San tai cé ei Khodng tring tin san Wai ing du Cac prong cia con cai 30, Cac phiong tim san tong. BIET THY COA KTS. REM KOOLHAAS. Hinh 1.1.8. NHA TIEN NGHI RAT CAO THOI KY XA HOI PHAT TRIEN CAO32 NCUYEN LY "TMHF KE KIFN TRUCNIIA DAN DUNG : NHA G & NHA CONG CONG 3600 _, 3600 HO 1 NGUOI HO 2 NUO HO a NGUOL + chau rt 2. ban gla cong 3: bép lo dién 480 —+ 3.00 3.00 4 Hinh 1.1.13, KHONG GIAN 6 CUA NHA 6 TAP THE GIA DINH KIEU KHACH SANPhin 1 KIEN TRUC NILA 6 Hinh 11.9. NAO NONG THON TRUNG DU VA DONG BANG MIEN BAC VIET NAM 3334 NGUYEN 11 THT KE RIEN RUC NILA DAN DUNG : NHA © & NHA CONG CONG Hinh 11.10. BIET THU VA NHAG LIEN KE HANG PHO HA NO!Phd 1 RIEN TRUC NTA Hinh 11.41. BIET THU KHOI GHEP ( NHA CHIA LO- LIEN KE ) 60 THI36 __Ncuvty nf mr xe itn mat Hint 1.1.42, CHUNG CU NHIEU TANGPhan I. KifN TRUC NAO. 37 KY TUG XA, CO DICH VW GAN LIEN 1 Prong & - Peng phuc we + Lign hé vai na an céng e6ng Hanh lang e&u c6 mai che. Hinh 1.1.14. KY TUG XA VA BO PHAN DICH VY CONG CONGACUYEN LY TE KE KIN TRUC MIA DAN DUNG NHA @ & NHA CONG CONG 38. wBISNBYOD “SLM (ayHa) STIASEW 0 iA NOG S147 MMH OV NYHN NQNA NYS 192/15 ONWHL iWeww vid £1 ONY 31-8 PHL NDPha | KIEN NIC Nit OO TENG THE & TIEU KAU “LEBED" IMATXCOVA) TONG THE 6 NGAN DAN OLIEN xO KTS.GIADOV TONG THE 20 NGAN DAN KTS.LE COBUSIER TONG THE SHA LAN, KTS BAKEMA ——_TNG TH! 2 NGAN DAN G.LIEN x0 Hink 11.16, TONG THE NHA @ LON CO DICH VU TENG HOPNCUYEN LY ‘HIE KE KIEN "MRUIC NIIA DAN OUNG - NHA 6 & NHA CONG CONGPhan 1. KEN TRUC NA 41 Kién tric nha 6 14 mét loai hoat dong sang tao sém nhat va phé cap nhat cha con ngvi, dén nay nhiéu nude di 1a mot nganh cong nghé én mang r6 tinh Khoa hoc - ky thuat, nghé thuat va x4 hdi, c6 nhiém vu tao lap nhitng khong gian dé théa man moi nhu cau cita con ngudi vé ddi sdng gia dinh nhu phat trién thé chét, tinh than, xay dung mé hinh vin héa, tai phuc site lao déng, bao vé site sin xuait, vi vay né doi héi kign tric sue phai biét tan dung nhing tiém nang tai nguyén thién nhién va can cit trén thu tién x4 hi nhim c6 thé tao nén cho cng déng va quéc gia mot cdng trinh nha 4, timg quan thé kién trite ca khu cut tri, hay cd mOt nén cOng nghiép kién tric nha 3 c6 gid tri nghé thuat va higu qua kinh té - x4 héi. Kign tric nha d dé thj lai cng c6 ¥ nghia di sng thu tin v6 cing 1én vi nan khan hiém nha 6 hién nay, edn gn bé thuc su vdi nén san xuat kinh té dé phuc vu dic luc cho viée nang cao phic lgi ddi sug x4 héi, gn bé bén vig voi méi truéng cam quan sinh théi Khu vit Tit dé cho thay nghién cifu thiét ké nha 4.hién dai, can dua trén nhitng co sd Khoa hoc dit site thuyét phuc va ding tin cay méi mong dua dé higu qua mong muén. Nhin chung khi thiét ké kién tric nha 6 can phai dap tng duge: © Yéu céu dic thi riéng cia déi tugng & (nghé nghiép, gidi tinh, d6 tudi) bing t6 chite khéng gian cut tri khéng chi pha hop voi Khi hau ty nhién timg ving mA cin véi phong tuc tap quan cia ho, 16i séng riéng theo nghé nghiép cia gia cht + Tao diéu kign phat trign nép sinh hoat van héa x4 hi méi van minh, tidn b6 ma vin tén trong cé tinh, ddi song riéng biét cla méi cén hé va cia cae thanh vién trong gia dinh. * Tén trong co sé quy hoach chung, lién hitu co khéng gian 4 voi té chite céng trinh phic gi céng cong, hé théng duting 84 ciia cng déng, cha khu vite. + Xay dymg mnéi phai két hgp duge véi hé théng cdc khong gian cong céng va tién hanh song song vdi vige cai tao nhing khu nha 4 cdi, oF42 NGUYEN LY nuit KE KifN TRUC NIA DAN DUNG : NHA & NHA CONG CONG: gang lam cho hai yéu té nay hai hoa, gop phan lam khang trang b6 mat thanh phi, ting chat Iugng séng cdc khu out tri. + Day manh viéc céng nghiép héa va céng tac thiét ké dién hinh bio dam higu qua kinh té x4 hdi - van héa cae khu nha 3. 2.1. CO $6 DIEU KIEN TY NHIEN Day 1A nh4n t6 quyét dinh rét manh dén ndi dung efing nhu hinh thie kién tric nha 8, dic biét 1 cdc nha é dan gian,nhim tao nén nhing diéu kign sinh hoat adi séng gia dinh thoai mai thich dung,khdc phuc nhiing diéu kién bat Igi do diéu kign ty nhién nai dé gay ra. 2.1.1. Diu klgn vé dia hinh - dae diém xéy dung (quy hogch) Khi xem xét dja diém nao 46, ta cn cht dén nhing yéu t6 quan trong khac nhau nhuthinh thai va kich thudc, mite eét cao va edu tao dja chat, nhimg ring buge vé quy hogch quy dinh vé vige sit dung c6 Igi khu dat dé. Hinh thi va kich thuée khu dat néu khdo sat ky c6 tac dung ggi md huéng diéu chinh gidi phap b0 cuc mit bang d& duge nghién citu trudc vita phd hop vdi né vita khéng lam thay déi ¥ dé té chitc khong gian va tao hinh chung cia ca khu vue. Cét cao va dé déc cia mat dat cé thé anh hudng nhiéu dén gidi phap ki€n tric nhu: quyét dinh Idi vao chinh va phy, phan bé tang nha, té hgp hinh khéi, huéng chfnh cia cng trinh, 16 chttc mang ludi, dudng cp thoat nude, cach xit ly chéng 1d lut... Cau tao dja chat cing kha nding chju tai cha dat 06 quan hé dén viée xit ly méng. Nhitng qui dinh rang buée vé dat dai xay dung cé lién quan d@n quy hoach va dén ca sut phat trién cia cong trinh trong tuong lai phai duge xem xét day di dé bao dim xay dung theo ding dinh hudng. Negoai ra, ta cén cn chui f t6i viée khai thac cde nguyén vat ligu sin cé6, tit 46 tao nén nhiing céng trinh phi hgp véi kha ning cung ting nguyén vat ligu dia phuong, t6i diéu kign rang bude ciia quy hoach khu vite, khu dat. Chinh vi cae ly do d6 én khi thiét ngudi kién tric su cn c6 di ban dé thé hién cdc dung déng mite, cdc sé ligu vé dia cht (cha ning khai théc vat ligu, ndm bat tinh trang dat) ban dé hién trang, quy hoach dinh huéng. méi cé thé tao nén duge nhiing céng trinh phi hgp véi dja hinh va dac diém xdy dung.Phén 1. KIEN TRUC Nt 43 2.1.2. Diéu kign vé khi hau Vé mat dja ly - hf hau bao gém nhiéu mat kde nhau: nhiét 46, ltgng muta, 4p sudt khong khf, huéng gid, thinh phan khéng khf, ché 46 chiéu nang. thay déi theo timg mia va timg noi x4y ding cng trinh (gan hé nude, song ngdi, nti...). Digu quan trong ciia nhan té khi hau Ja gio va ndng. Chting 6 anh hudng nhiéu dén cde gidi phap kin tric dic biét 1a nha 6. Tuy nhién cdc nhan té nay lai it bién déi 1én theo thdi gian, dé ndm bt va sit dung bén ving. Nuéc ta thuéc khf hau nhiét déi néng - dm ma d6 dm cao sé anh hudng dén vat ligu xay dung (pha héng nhanh) va quan trong hon,né chi phéi qua trinh trao déi nhiét gitta cd thé con ngudi voi méi trudng xung quanh. Nang mang nhiét lugng I6n, chiéu thang xuéng céng trinh cé thé nung nau bau khi quyén trong nha. Trong nhiing ngay hé nha 4 thuing can c6 nhiéu gid, edn chéng néng, trude hét 1a trén mai (di bj chiéu ning nhiéu nhat) va cdc mat tung huéng Tay va Nam, cén duge théng gié tich cue dé thoat khong khf dm va néng. Co thé ding cac bién phap tut nhién hoac ky thuat dé dat dutge muc dich, nhung ed ban vin la chon duge huéng nha thich hep. Vé phan nay ching ta can chi § dén: © Huong ctia cong trinh Nha 6 06 huéng tat 1a nha ¢6 cdc phong ng, phdng lam viée va sinh hoat chinh khéng bj chiéu ndng truc tip, don duge gid tét va huéng thy duge phong cdnh dep. Trong thu té, khong c6 nhiéu cong trinh ma moi phong déu dat duge tat cd nhiing yéu cau ay. Trong trudng hop dé, phai ding cac bign phap chon wu tién sau khi tinh toan cy thé tam quan trong cia timg phang. © Thong gid te nhién Gié dude tao ra bai su chénh Iéch 4p sudt khéng khi. Co thé cé gié truc tigp (tit ngoai trdi vao phong) hay gié gin tiép (qua san trong, qua cdc phéng khae hay qua hanh lang...). Trong mot sé trudng hgp ngudi ta tao gié bang ca dién - goi lA gid nhan tao. Viée chon nguén tao gid o6 Igi cho tim sinh l¥ con ngwi can phai duge suy tinh vi né cé lién quan dén kinh té va thdm mg cia céng trinh. Trong nha 4 ngudi ta uu tién théng gid ty nhién cho cdc phéng 3.44 ncuveN uy Tur Ké KifN TROC NA DAN DUNG : NHA G & NHA CONG CONG: © Chong nong O day van dé cd ban 1a chdn dutge ning git tit ngoai trai vao nha bang nhiéu cach nhu: ding cac loai tim chan, mai hat (6 ving) mai hién, 16 gia, gin hoa trén mai, chép g6 hay nhwa polyme, kim loi hoje manh minh (6 dinh hay di déng), tudng phan xa, ding mat nuéc dé cai tao vi khi hau va ding mau trdng hoic sang dé gidm mic hap thy nhiét tang lugng nhiét phan xa. Co thé ting bé day két c&u,bé sung ldp cach nhiét dé tung, mai, liu bj néng khi mat trdi chiéu vao. Tuy nhién bién phap nay cé nhuge diém 1a khi bi néng Jén thi sé truyén nhiét rét manh va git nhiét léu sau khi nguén nhiét tit, Mét gidi phap khée duge ap dung 1 ding dém khéng khi gitta hai lép vat ligu nhu tudng mai hai lop @ién phap nay sé lam tang tai trong nha va céu tao tén kém hon). Ngoai ra, cén c6 nhiing cach khac dé dat duge yéu cu cach nhiét tét, song lai phat sinh nhing diéu bit Igi. Vi du: ding cay cdnh nhé, thm cé trén mai hoc lép nvtéc chita trén mai, phun nuéc hode cung cp nude chay ddy dit va phai bao dudng thudng xuyén. Vige nghién citu quy dao mat trai va nhing thay déi cé tinh chu ky trong nam, xée djnh céc tia ndng chiéu theo gid trong ngay, thang, mia, gitip ta hoan chinh cac gidi phap chéng néng hgp ly va chudn xc. 4 Chéng mua tat, chong dm va che gid lanh maa dong Do nhitng diéu kién dic biét ciia khi hu nhiét éi néng dm, vé mda déng c6 gié lanh ( mién Bic nviéc ta thuting xdy ra trong khodng bén thang). Dé 1a gid mua Déng Bac mang theo dé am cao nén da rét lai gia buét va théi manh. Bé trf cic phong hoat déng chinh lam sao dé cé gié mat vé mita hé, tranh duge gid lanh vé mda déng 1a yéu cau quan tam dau tién. Déi véi nha 4 gia dinh phdi chéng lanh cdc phing chinh (hing ngi, phong khach, phéng sum hop gia dinh...). Tai mot s6 nuéc xit lanh, vé mda dong. ngudi ta cdn ding céc gidi phap ky thuat - nhin tao dé chéng lanh nhut hé théng 16 sudi bing dét edi, cp hoi nutée néng, hdi gas hay bing nguén dign... Cac gidi phap nay e6 thiét bi kém theo nén phai cht ¢ tdi hinh dang, kich thuée, mau sdc, chi tiét dé khong lam anh hudng ti tham my kién tric va cac anh hvténg khac nita (tao d6 dm lén néu ding hé théng sudi bing hai dét - gas).Phin L KEN TRUC Nth ©. 45 Khi nghién citu vé diéu kign khi hau,-ngudi kién triic su con edn nghién cttu vé dé dm va ché dé mua. Chéng dm 1a mét yéu cau quan trong trong nha 6 (nhat 1a 6 mién Bac Viét Nam). D6 am @ duge chia ra lam hai loai: + Dé dm tuyét déi (duge do bang tri s6 gam hoi nude / trong ugng don vj khéng khi) * Dé dm tuong déi (dude do bing phan tram lvong hoi nude 6 trong don vi khng khf 6 trang thai bao héa hoi nutéc ) 6 Vist Nam: @ = 65 = 100%. Gchau Au: p= 50+ 65%. © Chong thdm d6t Dé khic phuc dude sy tham dét trong nha 4, ngudi kién tric su cén tao nén nhitng két céu bao che c6 hiéu qua, va dé lam tét diéu nay thi cin phai ndm dude ché d6 mua timg ving, ting mda, duge biéu hién bing vi. lugng (¢6t cao mm) do mét tran mua lén hay téng cng cdc tran mua gay ra trong nim, trong mila. 6 Viét Nam: théng thudng ti 750 dén 1000 mnvVnam tay khu vue. Khi ndm dutge ré diéu nay, chting ta sé c6 nhitng giai phap tét vé cdiu tao l6p cach nue va 46 dée mai tao nén sy thodt muée nhanh, chéng duge su théim d6t. Dé déc mai phy thuéc chit ligu lgp mai va kich thuée tam lop. Vi du; Mai béténg: 46 déc 5 - 10%. Mai ton: 12-18. Mai ngéi: 35°, Mai rom, ra: 40 - 45°. 2.2. CO S6 VE XA HOI NHAN VAN Ng6i nha 6 thuéng phan anh ro nét nhimng tién bé cita Adi song kinh té va van héa, nhig dic thd 1éi sng ciia gia dinh. Muén thiét ké tét khong chi cin ctt trén su phn tich “duy ly - céng nang” ma cén cin duge xem xét didi khia canh "M6 hinh van héa",46 NGUYEN Lf Tur KE KifN MRGC NIA DAN DUNG: NHA 6 & NHA CONG CONG 2.2.1. Bae diém vé dan s6 Dac diém vé dan sé dugc thé hién 4 cdu tric thap tuéi cia mét dan tdc, mot dat nuéc. Dua vao thap tuéi, chiing ta cé thé thay rd dude dac thi din sé. Thap tuéi phan anh ré nét tinh trang xa hoi vé mat kinh té x4 hoi, doi song cia mot dat nude. Qua thap tudi ta c6 thé 06 nhitng dy bao vé kinh té, nhitng tinh ton vé quy nha 4 cho thich hgp (b.11.3.6 - phan ID. Vidy: Trong mbt thap tudi ciia mot quéc gia cé sé ngudi trong dé tudi lao d6ng cao thi ching ta cdn dy tri nhiéu nha d gia dink, nhiéu nha may, xi nghiép, ky tiic xa... C6 nghia 1a chinh thap tuéi 44 néi r6 logi hinh nha 6 danh cho thé loai ndo c6 nhu edu nhiéu hay ft, qua 46 chiing ta c6 thé dit bao duge cdc logi hinh nha d can thiét. Trong dac diém vé dan sé ching ta con quan tam dén mite d6 sinh dé cha dan cut. TY 1@ sinh dé: 6 Viet Nam : 2,5 - 3% va dang cé xu thé gidm. . 6 Anh, My: dudi 1% ‘Ty le tang dan s6 = ty 16 sinh - ty 18 tit ‘Ty 18 tit va sinh chinh 1a phy thugc vao higu qué cong téc bao hiém y té xd hGi va cdi thign ddi séng cho nén qua dé chting ta cling c6 thé dy bao duge cae céng trinh thuge linh vite nao 14 quan trong va cé nhut vay thi kinh té xa héi cha dat nude méi c6 thé phat trién lén duge. Nha 4 Viét Nam trong tudng lai chi cé thé gidi quyét tét véi diéu kién gidm duge ty 16 phat trién dan s6 xudng mite 1,6-1,7% va tang mite thu nhap GDP binh quan du ngudi ngang cae nude phat trign (trén 1000 USD). 2.2.2. Dac diém vé cau tric gia dinh Déi tugng phye vy nha 4 chinh 1A gia dinh, chinh vi vay cu tric nha 6 edn duge théa man tét nhat cdc yéu cu da dang, phong phii vé cdc kiéu loai gia dinh khéc nhau. Ngudi kién tric su cén ndm dude cac loai gia dinh 6 sy khac bigt vé thanh phan, nghé nghiép, hoc vn cia nhan khdu, vé s6 lung thanh vién trong gia dinh, sé hing cac thé hé lita tudi, tinh chat dic thd cita méi quan hé gitta cdc thnh vién trong gia dinh... Nam bit duge nhitng vain dé nay, chting ta méi cé thé du kién duge cac dién tich khéng gian buéng phong, du kién dugc méi quan hé giita cac loai hoatPhan 1 kiN TREC Nth O 47 d6ng trong gia dinh d6. Dac biét cin thiét khi nghién cttu thiét ké cdc chung cut, vi mang nay khéng c6 dng chi tuong lai r6 rang véi don dit hing cy thé cho céc kign trite su. + Quy mé nhan khdu cia gia dinh C6 nghia 1a ta phi xdc dinh quy mé nhan khdu cia gia dinh trung binh tai dja diém ma ta thiét ké xay dung. Biét dude chi sé nay méi cé6 thé tinh toan duge tiéu chudn dign tich 4 cho mot déu ngudi va dign tich cu tre hap 1 cho céc loai quy mé gia dinh theo nhan khu. 6 Viét Nam (vio nhiing nim 90 thé ky XX): + Mién Béc: Thanh phé: TB: 4 - 5 ngudi/ gia dinh. Nong thén: TB: 6 - 6,5 ngudi/ gia din. + Mién Nam: Thanh phé: TB: 6 - 6 ngudi/ gia dinh. Nong thon: TB: 6 - 7 ngudi/ gia dinh. So sanh véi mét sé nuée: Lién X6 (ci): TB: 2,3 - 3ngudi/ gia dinh. Anh: TB: 1,8-2 ngudi/ gia dinh. + TY cae logi quy mé gia dinh khéc nhau ‘Thong thuting quy mé gia dinh duge chia ra: + Gia dinh nbd: 1 - 2 ngudi (HA Noi khodng 20 - 25%). + Trungbinh: 3 - 6 nguti (Ha Néi khoding 65 - 70%) «Léon: 7 - 8 ngudi (Ha N6i khong 10%). © Cyc len: bang va hon 9 nguai (Ha Noi khoang 5%). ‘Théng thudng thi cac logi gia dinh 3 néng thén c6 hoi khac 6 thanh phé. Cu thé: + Trung binh chim: 60 - 65%. + No: 10 - 15%. © Con lai: 20 - 30%.48 NOUYEN LY Tin KE KIEN TLC NIA DAN DUNG : NHA © & NHA CONG CONG: + Ty lé cac loai gia dinh Vé mat dic tha phat trién va quan hé gitta cdc thanh vién thi gia dinb dutge chia ra cdc loai nhu sau: * Gia dinh hat nhan (gia dinh don gidn) gém: - Gia dinh hat nhan mét thé h nhén cia gia dinh 6m chi-cé cdp vg chéng ttc hat - Gia dinh hat nhan cé hai thé hé: gdm c6 bé me va con cai. Khi gia dinh hat nhan cé di ca hai vg chéng duge xem 1a hoan chinh. Khi chi cén mét thanh vién cia hat nhan gia dinh thi xem 1a gia dinh hat nhan khéng hoan chinh. Cac thanh vién thudng 1a cé quan hé mau mi, truc hé. * Gia dinh phite tap: 1a loai gia dinh cé céc thanh vién thuéc hai dén ba thé hé hode khéng truc hé, nhiéu déng mau huyét théng. 6 Viet Nam cing chi chiém 15 - 16% theo cac diéu tra ciia tac gid. Ngoai ra con 6 thé chia gia dinh than ba théi ky trong mt chu trinh sOng cia né (Viét Nam khodng 38 + 42 nd). © Gia dinh phat trién: (khoang 14 + 15 nim) trai qua hai giai doan - Giai dogn phat sinh (tao lap gia dinh). - Giai doan dang phat trién (sinh con dé cai). * Gia dinh én dinh: (khodng 16 + 17 nim) duge danh gid bang cdc chi tigu - Vg sang tudi 36 hodc chéng trén tudi 60 tudi. - Cac con cén chia dén tudi két hon. © Gia dinh tan lui: (khodng 10 + 12 nim) duge tinh khi - Bé hotc me bude sang tudi tho trung binh cia dat nude (nam 65, nit 69). ~ Cin ett vao tudi két hén cia con cai (nam 28, nit 23). - C&n cit vio tuéi thoat ly gia dinh cha thanh nién (tuéi di bé déi, bude vao ky tic x4 cha céng nhdn hay sinh vién).mRIC NA 49 ai (2.2.3. Cu trie nghé nghiép cua chi hé Khi thiét ké, ngudi kién tric su can quan tam bao dam chitc nang nha é tudng img véi dic diéin nghé nghiép cita timg chii hé gia dinh. Két qua nghién citu mau bén quan néi thanh Ha N6i (1980 - 1985) cho thay cd cfu cdc hé gia dinh theo nghé nghiép x4 héi nhu sau: a) Nh6m gia dinh thudn cong nhan: 4,8% b) Nh6m gia dinh thudn vién chite: 5.8% © Nhom gia dinh thudn trf thite: 15.7% a) Nhom gia dinh hén hgp quéc doanh: 19,7% e) Nhém gia dinh ngoai quée doanh (thj dan) : 22.6% ) Nhém gia dinh hén hop quéc doanh va ngoai quéc doanh (1/2 thj dan): 24.6% 2) Nhém gia dinh huu tri, gia: 3% h)_ Nh6m gia dinh khac (khuyét): 3,7% Qua day cho thay nhém (e) va (f) chiém 1/2 cdc gia dinh khdo sat cing pha hgp véi khuén miu gia dinh 6 d6 thj nhiéu nude c6 hoan cdnh tuang ty. * Déi voi gia dinh céng nhan vién chite bao gém cic phéng chit yéu phuc vu nghi ngoi sinh hoat gia dinh. Phang tiép khach, + Phong ngu ciia cha me. + Phong ngii cia con cai * Cac phong phuc vu: bép, xi, tim, vé sinh, kho dé dac, chd gidt phoi quan do. + Légia, hién, hanh lang. + San vutn néu cé thé duge. + Déi véi nha 4 cita can bé khoa ky thudt, can b nghién cifu thutng trong nha cé phéng lam viée riéng... hoac phéng lam viéc két hgp véi phong ng. cha me, phong lam vige két hgp véi thw vign gia dinh hodc thu vign riéng. + Déi véi nha 6 cita cac gia dinh tiéu thutong, gia dinh lam nghé thi céng.. thung trong nha cé cdc gian ban hang hoac lam nghé thi céng my nghé.ncuveN LY Tir Ké KEN TRIC NIA DAN DUNG : NHA G & NHA CONG CONG Cac nha truyén théng trong cac thinh phé cd, phé cil, cae nha 6 06 két hop buén ban, lam thi céng nghiép thudng 1a nha 4 tiéu biéu dic trung cho Jogi nba sinh Igi nay. 2.2.4, Mde 6 kinh #8 cla chu h6 tuang lal Can phai dya vao mic dé kinh té cita chit ho dé thiét ké pha hgp véi kha nang kinh t@ cia timg gia din. Mot mu khdo sat tai Ha Ni cho thay co cau phan tang xa hi theo mttc sng nhu sau (phan tram sé gia dinh dutgc diéu tra): a) Cae gia dinh gidu 06 49% b) Cac gia dinh c6 mite trung binh kha 30% ©) Cac gia dinh 06 mitc séng trung binh 49.3% d) Céc gia dinh c6 mite séng kém 11,9% ©) Céc gia dinh 06 mite song nghéo khé 4% Méi gia dinh tay theo hoan cdnh kinh té ma chon cach dap ting nhu céu tién nghi pha hop. Vi du: Chat lugng tién nghi thé hién truéc tién d dién tich phong: + Phong khach c6 nhiéu loai: 14m’, 16m’, 18m*, 20m? dén 30m’. + Phang ngii cho bé me: 12 - 14m’, 18 - 20m? vA véi ch ngti kiém chd Jam viée (nghién itu v.v...) 20 - 40 m?, + Phang ngit cho con trai, con gai riéng: téi thiéu dign tich cho mét ngudi 6 - 9m?, phong cho hai trai hay 2 + 3 con gai can 12 - 18m”. + Bép dun bing gas hay dién cin 6 - 8m’, bép dun than cili can rong hon, bép dun gas hay dién cé thé két hgp lam phéng &n dign tich cin 12 - 16m? hoc hon nita tiy theo sé Iugng thanh vién trong gia dinh. Phéng an cé thé té chite canh khu sinh hoat chung dé khi cdn 6 thé mé rong (ding hé théng tudng xép, cita dy v.v...). + Khéi vé sinh cé hai logi: tach biét hay két hgp véi ddy dit thiét bi rita tay, xi, tiéu, bn tim, bé vdy, may git v.v... loai khéng day di chi 06 xi hoac ch4u rita tay, rita mat, tim huong sen vdi nhiéu quy mé dign tich cho méi phong (4,5 - 12 m*). M@t cin hé lai c6 thé o6 tit 1 dén vai phong.Phin 1. KiEN TRUC Nk O 51 2.3. CO $6 VE VAN HOA TRUYEN THONG Méi dan tc, méi quéc gia aéu 6 ban sdc vin héa dan téc riéng, chinh vi vay khi thiét ké, ngudi kign trite sut cn phai ndm duge nhiing nét riéng trong sinh hoat 1éi séng gia dinh, trong quan hé gitta gia dinh véi céng déng dé té chite khong gian cv trii va kiéu cach t6 hgp cin nha hgp ly, dam da ban sic dan tac. Vé du: Déi véi Nhat Ban, tap quan sinh hoat truyén théng cia ho 1a hay ngéi xép chan bing tron cho nén phéng khach cia ho thudng phai phi hgp véi médun cd sé - tatami (chiéu ngéi) va chi cé6 ban thé‘ khong cin ghé ng@i trong noi ng, noi tiép khach... Thudng trong nhing gia dinh hién dai cia Nhat Ban va cla cdc nude theo dao Héi, phong khach cia ho thuting cé hai loai va méi loai phong 14 mét 16i trang tri ngi that riéng phan biét r6 chite ning d6i ngoai, d6i ndi: + Kiéu hién dai (phong khach) : Si Ngoai. + Kiéu truyén thong (phdng sum hop gia dinh va cho khéch than) : 46i nd. Déi véi van héa truyén théng Viét Nam thi do anh hudng lau déi cia vo tre quan Phuong Déng (quan hé hai hda "Thién, Dia, Nhan', triét ly nhat thé va tru, thuyét Am Duong, thuat Phong Thiy) cho nén moi hoat déng van héa, dai sng tam linh déu bj chi phéi mét cach ré rét trong cach chon ndi lap lang, lap dp, té chite khong gian ev tri. Duéi day 1a n kinh nghiém xay dung nha 6 dan gian Viet Nam va truyén théng van héa - léi séng dé chting ta c6 thé tham kh4o va phat huy, vi xét cho cing nhing quy djnh trong kinh nghiém dan gian va thuyét phong thiy phan lén ngay nay déu 06 od sé ly gidi khoa hoc va 6 thé chap nhan hop ly. 2.3.1. Chon dét lam nha ‘Mi m@t con ngu’i Viet cé khi chon dat lam nha déu cé mét loat yéu cdu cu thé, xép theo ché d6 uu tién tay theo vj thé cia méi ngudi. Méi wu tién hang dau thung gan lién véi phong cach sinh séng cha chi nhan. Ngudi c6 nhu cau vé cita hang, cita higu buén ban thi tim vj tri thudn Igi cho kinh doanh, nha khong thét hau, Ngudi xua thudng néi: “nhét can thi, nhj cém giang, tam cin 1g" cdn ngay nay thi phai "Nha mat phé” c6 kha ning sinh loi. Nhung lai con52. ncuvéN iy tun Ké KifN TROC NIIA DAN DUNG : NHA O & NHA CONG CONG: 6 cdu "Budn cé ban, ban cé phuing” cin bay gid ta ua néi "Hoa hgp cong déng” cén 06 ling giéng tét, gin ch, in cong vién... 2.3.2. Xem tuéng d&t (dae diém khu d&t xy dyng) dinh kiéu nha Méi con ngudi déu o6 tuéng mao riéng, xem tuéng ngudi dé (nhan tung) 06 thé biét dugc mét phan tinh nét va tuong lai cha ho. Dat cing c6 dién mao, xem tuéng dat dé xac dinh khu dat dé c6 Igi hay c6 hai gi trong vide xay dung nha 8, cho titong lai hgu van cha gia chi. ‘Trén thy té ngudi xua da téng két cdc thé dat cn nén tranh dé x4y dymg nha @néi riéng va cong trinh kién tric néi chung: 2.3.3. + D&t tro troi, khé cin, cay céi cn khéng moc dude thi con ngudi cing khéng thé séng duc lau dai trén d6 vi d day mach nude, khi dat déu xéu, Ngudi xua da cé cau "Dat tat sinh cay quy", "Dat lanh chim dau" “Dia linh sinh hién tai" Noi giéng nuéc bj khé can da bj bd hoang cing khéng 6 duge. Mach mntée da thay déi. giéng can c6 thé chita khi déc. + Dat d ché sat goc ré dudng cai khéng nén 4, thiéu an todn. © Dat 4 ché ngo cut cing khéng tét, sdch cd noi ring ngudi 6 dat nay thung c6 déc hep hai. «Dat nim ké dén miéu khong nén 6, chd nay thuong khéng yén én. * Dat dm lanh khéng 4 dude, c6 thé vi mach nude qua cao, théng gid kém, hoi am tich ty dé dau 6m. «Dat d ni o6 dong mutée chdy qué manh va nguén gié manh lia théi thdng vao, khéng nén 8 (nha 6 cudi ngd, cudi déc...) vi khng c6 Ioi cho site khde. Héa déng vol thién nhién, nuong theo thién nhién dé lam Ioi cho minh Dé phi hgp véi diéu kign nay, nha 6 thudng trai dai, bam sat véi mat dat hose bé tréng tng mét, tgo su thong thoang nhe nhang, cé cita sé thap va dai dé hig gié va han ché Anh ndng. c6 mai vuton dai dé chéng mua ht. Xen vio céng trinh 1a nhiing manh san, vudn cay, thim cé dé tan dung bong mat, vita tan dung khéng gian vita cai tao vi khf hau, vita tao tam nhin hay tiéu cdnhPhan 1. KEN TRC NA O 53 dep. Cac kign tric thuéng héa nh§p va dn néu vao cay xanh, duige xit Iy khong gian kiéu mé, luu théng - lién hoan véi vach va cita o6 thé di dng linh hoat. Kién tric thong thoang, cé trong 06 ngoai, cd ndng cé mua, c6 ca tiéng chim hot va cay xanh, c6 anh trang va tigng gié dé con ngudi héa déng véi vii tru va thién nhién cay canh. Kinh nghiém nay da tao ra thé itng xt linh hoat, dau de thuc tién, nhay cdm véi cai méi nhutng cdn bao thi tri tré. 2.3.4, M8t I61 sng dé cao tinh céng déng trong dé vi thé va nhén cach c& nhGn phy thuéc chat ché vo tap thé gia dinh va lang x6m_ ‘Thién nhién khic nghiét vdi bao yéu té bat ngd luén xay ra bugc con ngudi phai c6 két lai véi nhau dé khdc phuc hau qua cia né 18 10 lut, han han, mat mia, déi kém... Nhu cdu tutdng trg nhiing hic nay rit ldn va edip bach. Thém vao dé, trong cA cuge adi minh, timg ngudi néng dan phai lo hang loat cong vigc lén nhv lam nha, cvdi xin, tang ma, khat vong, di héi mot lugng tién cita rit én ma véi mite thu nh4p kém hang nam, timg hd néng dan khéng dit site 48 lo trong mét hic - dit chi m@t cong vige théi, ma phai nhd su gitip 43 cha nhiing ngudi khéc trong cong déng. Sau nita, cén chinh do nhitng dc diém "lang - ho" ma méi lang Viét - noi cOng cu cia nhiing ngudi néng dan - 1a cing déng cia nhiéu méi quan hé: cing déng vé dia vue (tig lang cé ranh gidi lanh thé riéng) céng déng vé kinh té va od 98 ha ting @ang e6 chung nganh nghé va bi quyét nghé, chung mét sé rugng dat céng, chung dudng lang, ngo, giéng nude, dinh, chita, miéu mao), céng déng vé cd célu té chitc: ting lang c6 mét kiéu co c&u té chtte riéng, song nhin chung céc lang déu cé cdc thiét ché cing déng vé dia vuc (ngé x6m), huyét théng (gia dinh va dong ho) vé lp tudi (phe gidp), vé bé may hanh chinh (hi déng ky mye va chite dich), vé cde quan hé ty nguyén theo nghé nghiép (phudng h6i), theo myc dich tuong trg (hGi, ho), vé quan hé theo "ding céip" tite vj thet trong lang, theo quan vién hay bach dinb... Vay biéu hién cy thé cita Iéi séng céng déng cia ngvdi néng dan 1a: Quan tdm gitip dé ngudi khdc, coi trong tinh lang nghia xém, dé cao tinh than doan két va cé két lang x4, coi trong stt giao tiép va tinh than hiéu khéch cao. Séng trong lang x4, trong diéu kién vat chat rat chat hep va trong béi canh xa héi day ap bite béc l6t, ngutdi néng dan van cdm thay duge nang dd rat nhiéu béi "tinh lang nghia x6m" cia nhing nguéi cing séng. 6 hauCuyin UY ifr Ki KifN TREC NIA DAN DUNG - NHA 6 & NHA CONG CONG hét cdc lang x4 ¢6 quy dinh ghi trong huong ude, khuyén rin moi ngudi &n 6 héa thuan theo ding dao hiéu gia dinh, ngaia tinh lang x6m, khuyén Khich moi ngudi giip dé nhau khi gdp khé khan hoan nan hodc khi 06 céng viéc lén nhut cudi xin, tang ma, am nha. Cang vi thé moi gia dinh trong cling mét cng déng sding hai héa. cdi mé, hiéu khach, thim viéng nhau thudng xuyén, "téi lita tht dén c6 nhau", "l4 Linh dim 14 rach", ‘Trong khéng gian cu tri ciia ho dai sdng gia dinh khong chi bé kin trong ngéi nha ding sau canh céng va rao ma edn dién ra thung xuyén trén cdc khéng gian céng déng nhu ngé xém, dudng lang, dui bong mat xum xué ciia cdy da céng Jang, trong vudn chia, san dinh, tai quan nghi gitta déng, bén nude hay giéng lang, tai cac phién cho qué, vao nhing ngay hdi lé va ca trong déi thudng hang ngay... trén sn vutdn nha nhau, trén khong gian céng cng cia sinh hoat van héa va san xuat. ‘¢ Chui trong gitt gin vj thé va nhan cach c4 nhan va nhan cach cng déng. ‘V6i mét hé théng cac thiét ché t6 chite da dang va nhimg quy dinh, trach nhiém ciia cdc cd nhan déi véi cing déng duge cu thé héa trong hudng uéc, cing véi quan niém vé dao dite truyén théng va site ép nghiém khic cha du luan lang x4 dA tao ra mét thé va hye cia céng déng déi vdi cae ca nhan lam cho eé nhan phai phy thuéc chat ché vao ling. Tai ning tinh cach va nhan céch cha timg ngvai khong thé vutot tréi khdi sf phan va nan céch cia fng déng va phai phy thudc, phuc vu céng'déng: "xdu déu hon tét 1éi", "khon méng, sng din". C4 tinh, tai ning, quyén ty do cia méi con ngudi nhin chung khong duge coi trong ma phai hudng vao gid tri cong déng va phai phuc vu cong déng. Trong nghé thuat dac biét 3 kién triic ngudi ta tim cai dep 6 su can di, hai héa, su chimg myc, khong uta sit chai trdi, dc do ky dj thai qu 2.3.5. M@t [61 s6ng col trong va dé cao cal tam, chit tin va dao hiéu, 18 nghia M6ét trong nhiing diém néi bat trong "van héa lang" cfing chinh Ja "Idi song cha ling xa" cha ngudi Viét Nam la cach (mg xit gitta c4 nhan vdi cé nhan, ¢4 nhan véi t6 chite trong lang x ma timg nguéi tham gia la trén cd sit long tin véi nhau, nén trong hau hét cac trudng hgp khéng can giao kéo khé uéc. Do vay, trong lang x4 ngudi ta coi trong chit tin, chi cn lim mit léng tin véi nhau 1a quan hé gitta hai ngudi dé bj ran ntit,"mét sy b&t tin, van su bat tin",Phin 1. KEN TROC NAO 55 2.4. Bat hiéu, bat myc la diéu hé then nhat vi bj du Juan Jén an gay g4t nit. Tinh cam gia dinh cia con ngudi Viét Nam rét bén chit, trong dé st gin bé giita cha me va con cai 1a néi tréi nhét, dic bit 1a long hiéu thao va tinh mau tit, ‘Tit cudi thé ky trudc, mét hoc gid Phap dén Viét Nam da nhan xét: "Co thé ngudi ta khéng tim thay 4 bat cit dan téc nao trén trai dat nay su gin bé hoan hao trong gia dinh, mét tinh cdm sau sée nhu 4 dan téc An Nam" (Theo Nguyén Thita Hy). Vi dic tinh nay ma kién tric huéng ngi, thién vé cai dep néi dung, bén trong khéng gian hon hinh thite va khéi bén ngoai. Néu trong gia dinh (md rng ra 14 déng ho), hiéu dé 1A tinh cdm, dao dite quan trong nhit thi & ngoai gia dinh (trong va ngoai ling x4), ngudi Vit Nam dé cao coi trong I, nghia va léng nhan dite; duge biéu hién cy thé & mét loat dite tinh nhu léng trung thyc, sif thiy chung, tinh nhudng nhjn, ling nhan nghia, tinh hién héa vj tha, thai dé khoan dung, kin dao, té nhj dén mite tham thy, Dan t6c ta 6 truyén thdng tran trong nhitng anh hing trong lich sit. Nhan dan suy tén tuéng nhé, dic biét cdn lap dén thé, t6 chite cde 18 hoi tuténg nién. Cac ngay gid dude té chite trang nghiém, trong thé c6 dang cd cting com. ‘Trong pham vi gia dinh cling thé. Déi vdi éng ba, cha me da mat thé nao trong ngay gid cling c6 mam com, cé vai khan, cdu mong hét site thanh tam. 6 day chic c6 ¥ niém vé méi quan hé mat thiét gitta ngudi chét va ngudi séng, c6 cAi thiéng liéng va cai tran thé nhu cdc nha xa hdi hgc thudng ban téi. Su hién dign thudng xuyén ban thé té tién 6 noi trang trong ma am cing trong khéng gian 4 cha mét gia dinh Viét Nam,cting nhut khéng gian cu tr cha céng déng gin bé hai héa véi khéng gian tin ngudng tén giao ton nghiém ma gan gii,phai duge xem 1a biéu hién quan trong cia 1éi sing va mé hinh van héa da ban s&c din téc. CO S6 VE KINH TE KY THUAT Ditng trén quan diém kinh té dé gidi quyét nan khan hiém nha 6 tai cae nude dang phat trin cin phai nhan thite ring nha 6 truéc hét va quan trong hon hét 1a mGt hang héa dic biét trén thj trudng. Van dé néi lén chinh la ti sw khong tutong xing gitta cung va cdu. Mudn gidi quyét thi cdn phai chi ¥ nhiéu téi viée md rong kha nang cung ting. Kha nang nay vugt khdi tam tay bat ky mét chinh phit nao. Gid day nha mide chi déng vai trd dd ddu, lam vai trd tao diéu kién va diéu tiét trong chimg mut c6 thé. Cac yéu té dau vao cia qua trinh san xuat nha (cung tmg) 1a: lao déng, vat ligu - ky thuat, oo sd ha tng, tai chinh va qué trinh diéu tiét..Quan trong36 ncuyén Ly tuft Ké KifN TIC NA DAN DUNG : NHA © & NHA CONG CONG hang dau tat nhién 4 cdc nuéc nghéo, nude méi bude ddu phat trién chinh 1a von (cho dau tu vao dat va ha tang ky thuat) phu thudc ré rang vao mttc thu nhap GDP chi sé binh quan theo dau ngudi. Céc chinh sich va chién luge phat trién nha 6 timg thdi ky cha mét quée gia Khéng thé khéng can cit trén nhiing cach thao gd nhiing trd Ive ctia dau vao trén. Van dé cAi thign diéu kién & cho ngudi nghéo dé thj 6 Viet Nam hién nay dang Ja vain dé bite xtic ma nha nuéc can quan tam. Khai niém ngudi nghéo truéc tién 14 nhing ngudi cé thu nhap thap, 14 can b6 céng nhan vién, 1a nhitng déi tugng thuéc dién chinh sach, nhiing ngvdi bj rii ro do thién tai, chju hau qua thiét thai do chién tranh. Giai quyét cai thién noi 4 - nha 6 khéng dua trén quan diém bao cp cfi ma chit yéu 1a dua trén phuong cham tr¢ gitip, tao diéu kién,kich thich gia dink ‘ty vuon lén, nhin manh hinh thie "Nha nue va nhan dan cing lam" bing phuong huéng cy thé: ‘ * Nha nuéc cp ditt cho nhan dan ty lam. + Nha nutéc tén tao mat bang cho toan khu dat, xay dung cac cong trinh ha tng ky thuat, chia 16 ban cho dan. Nha nuéc x4y sin nha va bin theo hinh thite tra g6p véi lai suat uu tién. * Nha nuéc cho vay tién véi lai sudt thiip va c&ip ait dé cho can bé cong nhén vién ty lam nha theo su quan ly. + Phat trién hinh thite xay dumg nha tinh nghia vdi sy hé trd cia céc t3 chite phi chinh phi, cia ofng déng vé kinh phf dé ting cho cde Ba me anh hing va cde gia dinh 06 cdng, nhiing gia dinh va ca nhan thude dign nan nhan chién tranh, thién tai 2.4.1. Dinh hudng vé tiéu chudn 6 Hign nay dign tich 3 binh quan cia céc h nghéo cia thanh phd 1 4,4m*mngudi, dién tich phu cho mét nguéi khoang 1,8 - 2m? (thanh phé Hé Chi Minh);cdn 8 Ha Néi dign tfch 4 binh quén cia cic hé nghéo khoang 3,2m*Mngudi, dién tich phy khoang hon 1m’.Phin 1. KEN TRUC NIA © 57 Vi vay dé gidi quyét vé tiéu chudin 4 trong tuong lai khong thé cin ett vao chi tigu qua Ién. Chinh vi vay nude ta phan du dén nim 2000 dién tich 3 vao khodng 6m*/ngusi, dién tich phy khoang 2.5m’mgudi va cd gdng dén nam 2010 dat duge tiéu chudn 4 hgp ly véi dign tich 4 khong 8m*ngudi va dién tich phu 3 - 3,5m‘Mngudi, Nhitng loai nha kiéu cin hé cn bao dim duce tinh 6c lap khép kin va khéng cho phép sit dung chung khu phy cho bit ky loai can h6 nao. Déi véi kiéu nha chung cut thi nhan khdu binh quan trong mét budng & nén nhé hon hodc bang 2,5 ngvdi. Kiéu chung cut sé 1a hinh thtte "nha é xa héi" chit yéu phuc vu cho ngudi nghéo 46 thj va nhimg ngudi cé thu nhap trung binh. 2.4.2. Dinh huéng vé cdc hinh thie san xuét nha, bién phap tang quy nhad Can song song cing tén tai ba hinh thttc "Nha nuéc, tap thé va tu nhén" cing sdn xudt nha dé 4 hoac dé ban véi muc dich huy dong von va tiém nang ky thudt trong dan. Nha nuée quan tam diing mite dén vin dé cdi thign nding cdip cac khu nha 4 cit va ting bude xéa bé cdc khu 6 chuét, khu lan chiém "bat quy’ tc - trai phép", hode tao diéu kién dé hop phap héa mé kha nang dé céng déng noi 46 tu cdi thién nang céip khu nha 4 cha minh dat tiéu chudn yéu cau. 2.5. KINH NGHIEM T6 CHOC KHONG GIAN CU TRO TRUYEN THONG TRONG KIEN TROC NHA © DAN GIAN VIET NAM Trong nhiing lang x6m tiéu néng truyén théng truéc cach mang thang Tam, méi gia diuh néng dan 1a mét ho nhé sOng biét lap trong mot khoanh dat riéng, trong mét ngéi nha binh dj c6’sain vn, rio gidu bao quanh, duge dung Jén cht yéu bang cac vat liéu nhe, dé kiém cia dia phuong, lay tit dat va thao méc (h.1.2.1). Toan bé ngéi nha thé hién r&t rd nguyén téc té chitc "khéng gian sinh hoat gia dinh" véi ¥ thite khai thac triét dé nhitng nguén loi sin cé cia chinh ban thin méi sinh cut trii'd6, trong khuén khé kha nang cho phép cita tig h6 déc lap. Tit cach sp xép khong gian é chinh phu, té chttc sn vudn, céng ngé, tao ao cd, bé tri chudng gia sic, gia cdm dén nhiing kinh nghiém khai thac bao vé ching déu néi lén kha hang hén m6t mau hinh cudc séng cin ci, ning dng, ¢6 sy hai héa cao d9 gitta con ngudi va thién nhién, c6 quan hé38 NcuveN fr Ké Kid TRUC NA DAN DUNG : NHA G & NHA CONG CONG gan bé chat ché gitta thé gidi vat chat v6 co va hitu cd, giita méi trudng vé sinh va hitu sinh. Bat ddu réi bé cdi nha sin ving rimg nui véi chite nding “cut tre - sinh hoat” la chinh dé tién vé khai thac ving déng bing phi nhiéu nhung Khdc nghiét, ngudi Viet o6 thién vé sin bin, hai ligm va lam nuong di ngay cdng nan thttc duge su wu viét va tiém nang gidu ¢6 cla cae yéu té "nude" va "dat" dudi tac dong téng hop cia nang lugng mat trdi va site lao dong cha con ngudi khai pha n6. Rugng déng, ao va vudn da trd thanh ba d6i tugng khai thac chi yéu cia cae gia dinh néng dan séng ty do kiéu "déec lap, khép kin" vao thii diém x4 hgi thi tc tan ra. Cai nha san, lén, xuéng, vio, ra phién todi khéng cén thich tg véi phuong thitc séng méi khdn truong "hai sung mét ndng" cia nhimg gia dinh "néng nghiép lia nuéc" nia. "Nha 6 - noi san xudt" bat dau xudt hién dé tao cho ngudi néng dan tranh thi duge nhiéu théi gian va sttc Ive vao su quay vong nhanh cia "moi sinh vat san sinh", mOt loai déi tugng khai thac "kiéu ning sudt lén" rit duge coi trong trong cae gia dinh néng dan nay. Khong gian cu trit hay co nggi nha 3 cia ho bao trim tit cay c3, con vat, con ngudi trong cai "6 khéng gian" bao quanh ao va vin gia dinh, sau qua trinh an cut lap nghiép, di duge xem nhu mét quan x4 sinh hoc kha hoan chinh, can bing va én djnh trén quan diém "sinh thai hoc" vé dong ning lugng, chuéi thite an hay "vong tuan hoan vat ch4t (sinh, dia héa)" (h.1.2.2). Ao vudn 1a nguén nguyén liéu dé tao ra ngéi nha, 14 nguén kinh té dang ké dé nudi sng gia dinh néng dan. Ao, hé chiém tit 30 dén 60% dign tich thé cu cha thon xém. Nhut vay cong thite "ngudi + dat + nude” hinh anh tidu biéu cha nén vin minh néng nghiép 4 day cing 1a dic trug cia n6i dung khéng gian cut tri va ngéi nha 4 c6 truyén dan gian Viét Nam. Véi nghé chinh 1a tréng hia nutéc ludn bap bénh vi le thuéc thai tiét, di duge két hgp véi nghé phy 1a kinh doauh ning sudt cao (ludn camh theo théi vu) trén ao va vutin gia dinh 1a dé bao dam kinh té én dinh. Ngudi néng dan ving déng bing Bac B6 c6 mét cuge sOng that cdn ci, gin bé hai héa va thich nghi véi kiéu lao déng tranh thi thai gian, huéng ra bén ngoai la chinh, trong nhiing khéng gian khép kin (cde budng phéng), khéng gian mita kin (hién, thém, gidn c@y...), khéng gian hd (cau ao, giéng nuéc...). Ngdi nha 6 khi dy chi 14 mét bo phan cita khéng gian cu tri gia dinh, cia bé cuc 1éi ngé, san vudn ctla ca xém, cin thiét hoa lan vao thién nhién, vao san vudn ciia ting nha va thén x6m. ¥ niém kién trie phong canh phutong Déng cing bit nguén tit dé. Cé thé n6i qua trinh hinh thanh uha 6 cia ngudi néng dan mién Bac da rat gin chat véi qua trinh khai thac cai tao thién nhién va cai tao canh quan khu vuc. ~ Dé tn tai duge 4 ving déng bing phi nhiéu véi dia hinh bing phAng gan nhu tuyét d6i, lai chju anh huéng cia khi hau nhiét déi khéc nghiét cé hai mia néng lanh ré rang tudng tng vi chu ky khé dm cha mét nam, véi vat li lamNTRUC NAO 59 nha chit yéu chi cé dit, thdo méc thi qué trinh tai tao nha cia ho thdng phai dién ra qua hai giai doan chi: yéu sau: * Cai tao khu dit 4 tao ra nhiing diéu kién thuan lgi ban déu cho vige dymg nha va bao vé ngéi nha chéng lai gid, lut 161 va dm thap, thong qua cac khdu dao ao, vat dat dap nén nha, tén cao mat vudn, kinh doanh khai thac nguén Igi ao vutin dé tich lay von va nguyén ligu (g6, tre) lam nha. © Chi khi vudn da khai thac duge nhiéu vong, cdy lay gb di ding duge va nén nha cing da dude én dinh va vimg chdc ngudi cha mdi tién hanh dung nha chinh thite, Qua trinh nay cfing phan ra lam nhiéu giai doan, nhiéu née dé hoan thanh trong nhiéu nam. Tit nhiing nét dic trung cha qué trinh té chite ddi sng va sin xudt gia dinh nhu thé, da tao ra nhing nét dic sic cho cdnh quan méi trudng sdng cha ngudi Viét cd ving chau thé séng Héng véi cdc kiéu hé théng quan cut duge bao boc bai lity tre lang, véi hé théng cdc vudn cay bén mia xanh tt dan xen lién hoan véi cdc mat thong cla ao hé, véi nhing hinh anh than quen: cdy da- céng lang - cay gao - quan nghi - giéng khoi - san dinh... Trong canh quan méi sinh 46, nha 4 néng thén da thé hién tron ven tinh dic thi cia mot co s8 sin xudt nong nghiép lia nutéc ¢6 két hgp nghé phu gia dinh, mét don vi “cu tr - sdn xudt" vita sinh hoat an 4, vita lim nghé tai ché. Do dae diém kinh té tidu néng nén cdc cd sé san xudt - sinh hoat két hyp 46 da mang 16 tinh chat “Adc lap khép kin" ngay trén hinh thite cita t6 chite khéng gian khép kin; nha nao cing 6 rao gidu, cdng ngd voi dy dit cae bé phan: ché An d sinh hoat gia dinh va thé cting té tién, ché sin xudt va nai tién hanh lam nghé phy, khu tréng trot chin nuéi va khu dy trit nguyén ligu lam nha va phat trién cd ngoi vv... Viée bé tri tuy khong cd mGt nguyén tac t6 chite phan khu r6 rét nhung déu toat ra mét s6 dic diém théng nhét. Dé 1a yéu cu sin xuat sinh hoat luén luén edn su két hop xen ké, duge thyc hién bing cach o6 tgo ra nhitng khéng gian thoang réng da nang véi kiéu kién tric mé c6 trong 06 ngoai, c6 kin c6 hd, dé thich hgp khéng chi véi dic diém hoat dong dai sng thién vé lao dong chan tay trong diéu kién khf hau néng ém ma cin ¢ véi tinh chat cdin ot, lo xa, tham cing tiée vie cia ngudi néng dan mién Bae. Cing chinh vi thé ma su khép kin 4 day khong “mang tinh chat "dong" hoan toin nhu néng thén mét s6 nude khac, nghia 1a vita c6 khép kin vita 06 giao ltu réng mé, thé hign mét khfa canh dic thi cia sinh hoat céng déng truyén thong Vigt Nam: tuy nha 4 6 ranh gidi duge hoach dinh ré rang nhung céc gia dinh trong cing m6t thén, mét xa di sng chan hda edi mé véi nhau trong méi quan hé nan 4i, hiéu khach that hén hau va bén chat. Trong60, cuvdn u Tutr xf tdi MIC NIA DAN DUNC : NHA @ & NHA CONG CONG bé cuc téng thé khu dat 8 cia minh, nguéi néng din ving déng bing Bac BO xua da ching minh rat r3 nguyén téc hiéu khach va trong khéch, thé hién su té nhj kin déo trong té chic sinh hoat gia dinh (quan diém tién dudng hau tao, céng trudc ngé sau...) Mat khéc, § d6 hiéu khach chinh 1A of tao cho kién tric mot bé mat trude Khang trang, cdi mé, Ia bign phap "cing ong héa" nhiéu chttc ning riéng biét, tao ra nhiing khéng gian sit dung "da ning" dé tiép c4n va gan giti véi khach hon. ‘That vay, sng trong méi truing ov tri cd truyén, moi ngudi déu cam thay nhu cau duge dé dang tham nhap vao cuéc sdng, vao nha 6 cia nhau that tu nhién, thoai mai da dude xem nhu mét nguyén téc cia bé cuc nha 6 trén cing mét léi x6m. giao tiép cha nha 6 truyén théng gan nhu da lén at nhu cdu bi . Neay xua sng biét lap, xa chém x6m thwting chi danh cho nhiing gia dinh ngy cu va bét ho; nha kin céng cao tung chi thay 4 tang Iép dia chi, phi hao. Mit khac nifa 1A nha é cia gia dinh néng dan vé mat x4y dung khéng mang tinh cht tap trung hgp khéi cao nhit nha é dan gian cde nude khéc, ma néi lén rat 16 tinh chat mét quan thé nhiéu céng trinh nhé, don gidn phan tan nim vay quanh ngéi nha chinh véi cai sin thodng réng gin lién phfa trude ngéi nha nay. Dic tinh trén 1a do nhiéu nguyén nhan, nhung chéc khéng ai chéi cai dé 18 higu qua tat yéu cia m@t qu trinh x4y dung hoan chinh dan dan timg buéc trong 8 giai dogn dai "an cut lac nghiép" cia gia dinh ngudi cha. Gidi php nay cho phép ngutdi néng dan, trong nhimg diéu kién kho khan vé san xuat va ddi sng cia qua khu da cé thé tut dam ditong gidi quyét lay vén dé nba 8 khéng chi cho thé hé ho ma ca cho thé hé con chau ké tiép (khi triéng thanh lap gia dinh riéng). Cing cn thay thém 4 day khfa canh nguyén nhén dap tg nhu cdu sinh hoat - cd dng cia khong gian 4 trong nha & truyén théng, théa mn tinh bién dong vé nhu cdu 4 cia gia dinh trong ca 2~3.thé hé tén tai. Cai sin trong nha 6 dan gian Viét Nam di mang nhiéu tac dung 30 rét: 1a noi tién hanh san xuat, chd phoi phéng, khéng gian tao thoang mat vé sinh cho ngéi nha chinh va néu biét két hop véi khong gian trong nha, chi nhan oé thé 16 chitc cdc cuge tu h6i lén ngay tai gia dink, mét tap tye phé bién cia néng thén ngay xva (gid chap, ma chay, cudi xin, an kha Bé cuc san vudn thé hign rd nguyén t&c "trén duéi" va "truée sau": ao thuténg 4 chd thap nhat ché ddu gi6, truée nha; cao hon 1a dat vutdn, sn va cdng trinh phy; cao nhét 1 nha 6 chinh, Ngéi nha nay thuting duge quay vé hung Nam hodc chéch Déng Nam theo kinh nghiém dan di,"lay vg dan ba, lam nha huéng Nam’, nhAmPhin 1. KN TRUC Nth © 6 mue dich vita duge gié cho nha chinh, vita duge nang cho sin, tranh ning tay xién khoai bait loi va chju duge gid bao lén. Tuy nhién cing cé mit han ché, nhiing diéu phan khoa hoc trong mét sé giai phap bé cuc ao, vitin truyén thong vi mé tin va cu né thuat phong thay. Cac céng trinh phu duge té hgp quanh céng trinh chinh, 6m lay cai sin phoi rong trén dudi 40m? nay theo mét sé dang phé cap: chit nhat, chit nhj hay chit dinh, gong bita... Cac céng trinh chinh, phy déu cé ging an minh trong vom cay xanh ciia cay lay g6 va cay An qua trong vudn nha nhu thé cd ¥ nhé cay 14 bao vé cho chiing duong dau véi gid bao lén, déng thdi tranh thi tan huéng Kkhi mat va d6 trong lanh cia béu khong khf dudi vom cay. Cang chinh vi tinh chat nay ma cé thé cde nghé whan xua thutng it chi ¥ dén dudng nét va khéi hinh bén ngoai cia céc cOng triih so véi khéng gian noi that. Nhing kinh nghiém truyén khu dan da vé gidi phap sn vudn nhut "ao trude - vudn sau", "chudi sau - cau trutdc" khong chi c6 gia tri vé mat tao canh ma con thé hién dau 6c thuc tién khoa hoc trong kinh nghiém chéng néng, cai tao vi - khi hau, tao méi trudng cu tré thich nghi va thi vj. C4i sin phdi "da chttc nang" thoang dng va sach sé (vi thudng duge lat gach hay duge xit ly bing ximang hay bing dat gia c& tro hay véi) n&m ngay trung tam cia bé cuc quan thé kién tric nay lai néi lén ndt dc diém truyén thdng khéc cia kién tric dan gian ‘Vigt Nam: thc dung va khoa hoc. Cac nha vat ly xy ding va sinh thai o6 ly khi da vi né nhu: "trai tim - 14 phéi" tai ving néng thon nhiét am nay, vi n6é khong chi la noi dién ra nhing digp kintic sinh hoat chit yéu cha dai séng cha mét gia din néng dan vita Lim nghé hia nuéc vita lam nghé phy theo nhip digu eta thdi vy, cia ngay dém, ma cdn lam nhigm va diéu héa cai tao khi hau, t4i lap diéu kign séng trong lanh cho moi loai sinh vat cOng sinh: ban ngay duge danh chit yéu cho lao déng sin xudt - lam nghé, cn chiéu téi va ban dém (nhat 1a vao nhiing dém tring thanh gié mat) danh chit yéu cho dai sng tinh cdm, nghi ngoi, sum hop gia dinh va cho giao tiép x3 hdi. San cn bd sung anh sang phan xa cho bén trong cac phéng 4 (thiéu anh sang tryc tiép vi mai théip lai dn dudi vom ey) va sin cling véi vin cy xum xué dém.dém tai tao khéng khi trong lanh, tudi mat dé lam gidm di sy mét mdi, vat va ban ngay cita con ngudi. Tuong phan nhiét dé cia mat san bj nung néng va bong mat vutn cay vao hic ing gid di tgo nén dong khéng khi mat "théi - hit" doi lu hai chiéu trong mia hé,duta dén noi nghi ngdi hay hoat dong thusng xuyén cfa con ngudi vio ban tra hay chiéu téi. Chinh nhimg tac dung nay ma n6 4a theo ngudi néng dan ra thanh thi dé bién tudng thinh san giéng (patid) 6 dién tich trén dudi 10 mét vudng rat dae sic va dién hinh cia "nha d kiéu 6ng" phé phuting xuta, nay di trd thauh yéu td thfch dung trong nha é hién dai dudi dang céc "san nuéc", "hién néi tro" hay "sn trdi - Terrase"62 NGUYEN UY THIET Kf KiEN TRIC NIIA DAN DUNG : NHA © & NHA CONG CONG ‘Voi mot néi dung va gidi phap t6 chite khong gian cut tri nhut thé da tao cho ngudi néng dan Viét Nam mét théi quen, nay da tré thanh tam ly Idi song véi sinh hoat khéng chi bé tron trong khéng gian néi that cia mét vai phong 6c nhu trong thanh phé hay 6 nha néng thén cdc nuéc xit lan. Mét phan thdi gian dang ké trong nim, trong ngay ho thfch tién hanh céng viée gia dinh trong nhitg hién thodng, ngoai thém he, trén sin phoi, sin giéng, 4 dudi bong mat ctia gian cay, bén cdu ao hay trong géc vudn nhiéu gié va day thit vi vn rat dam da ban sdc khong gian cu tri truyén théng... Di sau vao ngéi nha & chinh, ta thuting bat gap kiéu té chtic khéng gian néng trén cd 83 hé cfu tric "gian - vi kéo" truyén théng véi gian 18 ba, ndm hoae céng trinh nay da phan anh mét "m6 hinh - vin héa" dién hinh cita x hoi néng thén Viét Nam trude céch mang thang Tam véi nhiéu dc thi (h.1.2.8): Nguoi chit ciia cdc ngéi nha truyén théng cia néng thén 1A cdc "gia dinh co ban" loai nhé, phé bién gém hai hodc ba thé hé: hai vg chéng va dim ba ngudi con, khéng cé hodc c6 bé me cing. chung song. Truéc day, nhan khau trung binh khodng 6 - 8 ngui, nay c6 xu thé gidm xuéng cin 4 - 6 ngudi. Nhitng gia dinh nay mang ning anh huténg 1éi sinh hoat va méi quan hé Nho giéo phong kign,ma néi bat trén hét 18 nhiing anh hudng va ring bugc cia tan dut ché 46 phy quyén. Tit nép séng dén tip quin, phong tuc, céc té chite khéng gian kién tric, cach bai tri ndi that déu toat ra rat ré rét su thiéu binh dang giita ngudi chi gia dinh va cdc thanh vién: tinh ton ti trat ty, tinh thdn trong nam khinh, ni, ché d6 bao vé huyét théng (nhut thé cting té juyén thita ké, tue eudi vg ga chéng, xay nha cho con trai khi ra 6 riéng...). Cai khong khf gia dinh 46 dan dén két qua 1a anh hudng cia ngudi bé dén céc con réit manh mé da cin trd su hinh thanh cc mau cé nhén 06 ca tinh, khién nhiing nhu cdu sinh hoat riéng biét cia nha & khong nay né duge. Tinh chit don digu, nghéo nan cita gidi phap kién tric chinh mét phan da bt nguén tit sy déc doan va anh hudng cia tinh "cha truyén - con néi" phy quyén nay. Chite nang "san xudit - kinh té" da hoan toan lin At cic mat chtte nang khée ciia gia dinh. Cac quyén Igi vé di sng sinh hoat ciia cac thanh vién (ngoai ngudi chi gia dinh) h4u nhvt bi tude bd, do dé gidi phap té chitc khong gian kiéu tric thién vé "chung" hon "riéng", vé "da nang" hon "dén nang". Chit higng cuée sing déu huéng vé noi dung tinh thin dao ly, kiéu "huéng néi" hon 14 néi dung thuc dung, vé hung thu vat chat, vao biéu hién bé ngoai cita su vat, khong thich phé truong hinh thtte kkiéu “hudng ngoai”. Tinh cha truyén con néi khong chi dién ra 6 quyén sé hitu vé thé ngdi, tai sin ma ca 6 théi quen, tap quan, 6 ude mo va quan diém song cia nhiéu thé hé con chau ké tiép. Todn bé ngéi nha hinh nhu chi thay tapPhin 1. KEN TRUC NA © 63 trung té chite tién nghi va trang tri cho ba gian nha chinh, ché 4 cia ngudi dan dug - ngudi chi gia dinh, két hgp lam noi thé cing 16 tién, ché tiép dai Khéch. Nguéi vg va cdc con hdu nhu khong duge quan tém dé 06 nhing dién tich va khéng gian thich dang cho nhiing sinh hoat téi thiéu. Day chinh 1a nhiing m§t han ché cita I6i kién tric nha 4 of truyén. N6 da tao ra mot méi trudng séng néi that phue vu cho léi séng ich ky, thién vé khé hank, hy sinh quyén Igi ca nhan, thich triét ly dao dite, coi thuéng gia tri cuéc song vat chat va vin héa ma gid day khéng cdn 1a ly tudng cia nha d hign dai (trai nguse véi tinh chit hao hiép cdi md ciia ngoai that 6 bé cuc sn vutin). ‘Trong xa héi ci, moi sé phan, hanh vi timg thinh vién trong gia dinh déu 1a do gia dinh gay dung va quyét dinh, phai chju sy gidm sat chit ché cha gia dinh lan gia téc, cho nén nha 6 théi nay vin c6 I6i kign tric ding mét phong 16n trang trong lam trung tam, noi s8 dat ban thé gia tién, noi cd tap hop dong di cdc thanh vién hang ngay, noi cé thé tién hanh duge khi cdn thiét nhitng 18 nghi long trong hay céc cugc hop dai gia dinh hay toin gia tgc ma moi khéng gian phy khac déu phai quy ty vao d6. Gidi phap nay dp img déng thai duge nhiéu nhu cdu: via phyc vu sn xudt vita gép phan cing cé thém uy thé cén thiét cia ché d6 phy quyén - gia trudng, bi chinh né 14 khéng gian sinh hoat cha yéu cia ngudi din ong, chit ngéi nha. Ciing ¢6 thé khéng gian chung phii nhan tinh biét lap sinh hoat cia ting thanh vién di 1 mot dic diém néi bat cita té chite khéng gian nha é truyén théng Vit Nam truéc Cach mang thang Tam. Dau sao, trong ngéi nha chinh cia gia dinh bao gid cing cé t6i thiéu hai khong gian riéng biét: mot phong lén "thong xuéng” ba gian (khodng 24m’) hay mét gian hai chai (khodng 16-18m’) véi gian giita rong (2.2 - 2,4m) bao gid cing danh vj tri xitng dang cho ban thé gia tién va lam noi tiép khach; hai gian bén ¢6 hep hon (1,6 - 2m) dinh lim ché ngdi cho con trai Ién va khach. Hai bén 1A mét gian buéng kin, duge goi 1A "phing the" dit sat phong lon trang trong trén, 1d thé gidi riéng cia phy nit trong gia dinh va cfing 1a chd cat d&u luong thyc dé dac va 1A ndi sinh hoat kin déo ctia gia chit. Nha. kha gid nim gian thi gian kin d6i xing phia kia thudng duge danh riéng cho kho, cho ché Kim nghé hay noi day hoc. Dac diém kién tric trong ngéi nha nay cén thay thé hién ré 4 cai hién thoang hay thém nha rong, tap trung ngay phia mat trudc cia hé thing cdc cita bite ban théng thdng véi san, lam nhiém vu mét khéng gian chuyén tiép nita kin - nita hé gitfa trong va ngoai, gitfa nha va sén, vdi nhiéu tac dung trong sinh hoat dai séng hang ngay: phudng tién che mua tat, nding chéi, ché nghi ngoi cia gia dinh, ndi giao tiép véi khach khita, ché héng gi6, thudng thite tring64 NCuytn Ly Ttuft Ké kif TRUC NIA DAN DUNG : NHA @ & NHA CONG CONG hoa va nhdt 1a dé 1am noi chay tam dé phoi phong trén sin méi khi mua rao ap téi. Bé mat con lai cha ngéi nha nay duge gidi quyét tuong phan hoan toan véi phia kia, quay bung kin mit déi khi cé ning 16 cita nhé vdi muc dich chéng gié lanh va bao mat. Trong ngéi nha chinh nay ngudi néng dan da thé hién nhiéu kinh nghiém tét dé khai thac tan dung khéng gian, tao ra sy thong thoang, khé rao, mat mé vio mia hé, che gié tao im cing vio mia dong, di biét sit dung vai bign phap che ning chéng gié, cach nhiét rat higu qua va théng minh (céc hinh thite lop mai c6i hay cd, rom va phén ligp di dong, cde tam gigi, minh s4o loc anh sang, gidn cdy...). Thude khong gian 3, ngodi ngéi nha chinh cdn ¢6 thém 2 -3 gian nba ngang nhung it duge chi trong hon véi phan chi yéu dugc sit dung trong céng viéc lam gao (ché xay, gid, sang say, bép ntic hay 1am nghé phy). Kin trite chuéng trai thudng duge tach thanh mét cong trinh riéng cing 6 thé gan lién véi nha ngang hay nha chinh tay theo hinh thite khu dt 4, theo thé dit quy hoach va theo thuat phong thiy, min sao tign viée chim séc va tranh thi duge théi gian. Nha nao cfing ¢6 rao, giau, céng ngé riéng duge té chtte khéng hdn dé bé phong nh nha cita cia giai c&p dia chi, quan Iai ma chi yéu theo tinh thn "yéu nhau thi rio giau cho kin", mét hinh thite ngtin chia theo "tinh than", Cdn trén thy 16, cac gia dinh da song doan két dam tinh nghia kiéu "lién sin - thong rao” cia quan hé lang giéng cong déng cd truyén. Céng nha cau tao don so ma van dep va cing 43 héa nhp véi béi cdnh thién nhién cting ging nhu hang gigu dudi hay cay xén, hang rio dam but va thuing dat léch khdi truc nha chfnh. Viée t6 chite ngo vao c6 cu ky hon trén co sd quan ly bao vé tét vudn ao va nha ctta, tao su kin dao, nhat 1A phai phi hgp véi thuat phong thay. 2.6. NHUNG MO HINH NHA © DO TH| CUA PHO CO VA HA NOI XUA 2.6.1. Nh& hdng phé via dé 6 vila cé mat hang buén bén va kinh doanh nghé truyén théng (phd cé Ha NOI - 36 phd phudng va H6I An [a dién hinh) Nhin vo nhiing ngéi nha 4 nay ta vin dé dang nhan ra cfing vin 1A nhing ng@i nha ba hoc nam gian da c6 bién déi di, duge bé tri thanh nhiéu lép céich nhau bang mét vai san nhé, phat trién cht yéu theo nhu cdu cy thé cia cude sdng mét gia dinh cé ngudi vg 1a tiéu thuong hay ngudi chéng 1a thd thi cong chuyén nghiép (h.1.2.5).Phéin 1. KEN TRUC NHA CO 65 Phan tich dic diém cia ngéi nha 6 thanh thj ta thay do yéu cdu vé mat buén ban nén viée tranh chap dé c6 mat cita hang réng quay ra phé la mét van dé quan trong va tat yéu. Do su tranh ch&p dé tuyét dai da sé cdc nha c6 bé ngang chi trén dudi 3m, tite bing bé réug mt gian trong ngdi nha ba hoae nam gian khi xva, nhuug lai duge phat trién manh theo chiéu séu ma van dimg két cau mai ci cia nha dan gian nén khéng gian ham mai sé Ién va dé tan dung ngudi ta thudng lim thém nhitg gac King g6, leo lén bing cach dé 16 san va gac mot thang thuting mét vé véi do déc 70 dén 75° cing lam bing 86. Gac ling dé chita nhiing hang du trit hay bé tri giving nga nén 06 dé cao khéng qué 2,2m. Néu can phat trién hon nita vé dién tich dé 6 thi ho phat trién theo chiéu ding nha dé thanh nhitng tang nha han hoi, do dé ta da thay 6 nhiing nha chiéu ngang chi m@t vai mét nhuing da im cao één hai, ba tang tham chf bin tang véi chiéu su dén vai chuc mét. Kiéu kién tric dé tat nhién. dé bao dim thong gid va lay Anh sang tét cho cdc buéng - phéng phai lop ng6i kinh 4 mét s6 6 mai va tat mhién lép trong cing tiép xtic véi san ndi trg sé 1a bép, khu vé sinh va ché 4 cia ngutdi gitip vie gia dinh. Quan hé néi bé cae phdng déu 14 quan hé xuyén phéng nghia 14 Igi dung khoang khéng ké dé sat mét mat tudng doc nha dé lam 16i di. Nhiing kiéu nha nhit thé ngay nay cé thé tim thay vét tich 4 nhitng phé xva: Hang Ngang, Hang Dao, Hang Dudng, Hang Buém cia Ha Noi va céc thanh pho Ién (1.1.2.5). Vé mat bé cuc chung cia nhiing ngéi nha nay ta thay ngoai cing’la mét lép kkhéng gian (néu nha réng thi ba gian, hep thi mét gian) ding lam nha khach vita dé d vita dé tién hanh nghé phu va cach dé mét cai san chig 4 m lai 6 mét lép khéng gian khac ding vita lam nha thd va cing dé 4. Con bép, tim, xi 1a thuge lép trong cing thudng xay dung va viu tay tin. Dé thich nghi véi cudc séng gia dinh cé vg buén ban hoc chéng lam thg thi: cOng, ngudi ta thudng vay thém ra mét mai nha thap trong ra pho dang lam cita hang budn bin. Nhin chung, chinh do yéu cdu buén ban ma trong thanh phé, céc nha 6 kiéu gian da tay tién vay thém cai mai dé lam cita hang. Do manh ai ngudi ndy lam, phé sa tré nén chat hep, nha cita mai cao mai thap 16 x6, tuténg mat thd ra thut vao khéng nhat quan ma tinh trang dé ngay nay cdn thay dau vét trong cac khu phé cé. Sau ngiy todn quéc khang chién 19 - 12 - 1946 ching ngOi nha diige xay dung 6 nhimg khu buén ban nay van gitt mye dich ci nhung duge cai tao xay dumg lai mét céch quy mé hon véi tung gach mai ngéi hoc khung bétdng cot thép mai bing. Chiéu ngang nha vin nhu vay nhung phan chinh nha duge66 nGurin 1 Tr KE KiEN TRIC NA DAN DUNG : NHA G & NHA CONG CONG: xay cao hon vdi nhiéu tang gac, cé thém hién (l6gia) va bao lon (ban céng) 3 cdc tang trén. Trong nha c6é may nude va cé Khi 06 cd xi may. Phia ngoai cita hang kh6ng cdn 1a gian phu vay thém néng hep véi mot mai déc chay thép nita ma da két hop sit dung cd gian nha ngoai cdi tao thanh nhut mét tdng nha cao 4 - 5m lam cita hang réng rai dang hodng. ‘Van giit duce dc tinh tét dep cita kién tric din gian Viét Nam lA sv gin chat gitta nha 4 véi thién whién cay c6 mac di diéu kign dit dai chat hep 4 thank thi, ngéi nha hang phé bao gid cfing c6 sn trong (mGt hodc hai) mét mat 48 tao cho nha sw théng thoang, thém dién tich phdi phéng phyc vu néi tro, nhing mit khac dé cing 14 noi ngudi chi gia dinh c6 ¥ muén tao ra mét thé gidi thién nhién thu nhé gn gai noi 6 véi sit tuci mat cita cay xanh hoa 14, sy hitu tinh cia son thity “gid”. Khi nghién cifu vé hé qua théng gid bing nhiét théng - suf théng gid hoan toan do su chénh Iéch nhiét 46 gitta hai cha mat nha kiéu dug nay - phé tién si khoa hoc ky thuat Vuong Quéc My danh gia d6 14 mét kinh nghiém tét cia Viét Nam: “ban ngay dudng phé bj chiéu ndng, khong khf néng béc lén trén hinh thinh é truée mat nha mét ving 4p lc tha Jam chuyén dich khéng khi mat tix phia trong san ra. Buéi chiéu lai cé hién. tung ngugc lai - khéng khi tit phé chuyén vao trong sin trong”, ‘Trong thuc té, séng trong nhiig ngéi nha dng 46 ta cling cim thay kha 13 nhimng luéng gié hiu hiu mat hic tra hé hay vao chiéu téi rat ding quy vao nhitng ngay trai dimg gié. Khu bép vé sinh bao gid cfing tap trung 4 phia sau va cach ly véi phéng 8 bing mét san ndi tr¢ 06 bé chtta nude; va phan Ién céng viée chudn bj bita com, tim rita, gift gidi quén do cho con cai ho déu tién hanh 3 ngoai san thoang gié nay. Bép, tim, xi van la cdc bé phan it duge quan tam gidi quyét tét, héi ham, ban thiu nén thudng duge cach ly khéi cde phong 4 va bé tri vé phia cudi gid. That bat tién cho nhitng gia dinh khéng thé té chite 16i cdng sau dé lay phan, lay rac, con néi chung nha nao cing of ging sang tgo ra 1éi phy mé tit phia sau nha. Vi thé nha hang phé c6 mét dic diém néi bat 1a c6 truéc 6 sau, van git duge vé kin déo va dm cting ciia cdc nha néng thén truyén thong. Trén day 18 nhan dinh so b6 vé dac diém va bé cue cfia loai nha vita 4, vita buén ban é thanh thj xua. Nhitng ngéi nha dé, gid day con tdn tai 3 rat nhiéu thanh phé Ién dic biét 1 4 Ha N6i. D6 1 nhing khu d kigu nha éng chat chéi chen chtic, nha cita san sat néi tiép nhau, cai cao, cdi thap va diéu kign tién nghi trong sinh hogt cdn nhiéu mat chuta t6t. Mot ngéi nha trude xdy dying cho mgt gia dinh sit dung thi ngay nay thing ding cho nhiéu hé, c6 khi hangPhd 1 KIEN ROC NA © 87 chuc hé chung nhau mét bép va mét khu phu. Trong hoan cdnh nh thé ngudi ta hung chi ding chung nha vé sinh, may nude va buéng tém cdn nha nao nha ay déu of ging td chitc khu vue bép riéng ciia minh. Ban céng, hién, sin, li di .. nghiém nhién thanh dign tich phy cia ting gia dinh. Séng thé au cin tot hon cdnh séng cdi va, tranh gidnh anh hiténg mat doin két 3 nhitng bép chung. 2.6.2. Nha 6 hdng phé chi dé 6 (cae phé ci cia Hd NOI danh cho th} d&n va céng chic ...) Nghién cttu dic diém cita loai nha nay ta thay 16 yéu cdu chi dang dé 4, nén vide thiét ké 6 chti ¥ téi diéu kin vé an, hon, bé tri nhiéu tién nghi hon, xay dimg phan Ién 4 nhitng khu phé yén tinh, tién duéng giao théng, gin nhiing noi sm uat. Nhing vi day vn 1A loai nha hang phé, nha no van sat nach nha kia, Ikhéng thé té chttc sin vudn rong rai do diéu kién dat dai con 6i khi han ché. Thutdng 1A Jam nha mét hai tdng, bé ngang chi trén dudi 4m va cfing duge phat trién theo chiéu sau va cao, 16 dat chi cé hai mat nha tiép xiic duge nhiéu véi thién nhién. Véi kiéu kin tric nay, dé bdo dim théng gié va anh sang cho cdc phong va buéng 3 ngudi ta phai té chitc san trong. Lép nha trong ciing tip xc vdi sn néi try bao gid cing 1a bép, tm, xi, chum vai chita nude. Cac phing 6 cao tdi 4 - 5m va rong 20 - 40m. Quan hé néi bé cdc phéng uéi chung vn 1a quan hé xuyén phong; nhiing kiéu nha nay thuang gip nhiéu 4 nhiing khu: Hang Bin, Lé Van Huu, Yét Kiéu, Phing Hung... Nhin chung ta thay mét sé dang mat bang sau day: a) Nha mgt tang khdi ghép. b) Nha hai, ba tang khéi ghép. ) Nha c6 ngé va céng phu bén sudn (h.1.4.19). Vige sp dat va lgi dung khéng gian’bén trong phan lén tuong ty nh nha hang phé buon ban. Mét dang nha khac citing kha phé bién, c6 diéu kién tign nghi cao hon 1a Logi biét thy hang phé kiéu sn vudn cho céng chite, gia dinh trung htu, nhu mét sé nha lam hang loat ging nliau trén cdc phé Ba Triéu, Quan Thanh, Nguyén ‘Thai Hoe ... dimg dé cho thué va ban cia mét sé thdu khoan va tu san nha etta,NcuveN Ly nit KE KifN TRC NA DAN DUNG : NHA @ & NHA CONG CONG Do dat dé lam nha hang phé khéng duge rng rai, néu dé vudn nhiéu sé khong 6 dét am nha nén chi dinh ding truéc nha mét vudn rong chimg mét vai mét lam vitin cdnh tréng cay ly béng mat. Canh nba 1a mét léi di ching mot hai mét vao thing san trong va nha phy pha sau. Nha nhut vay 1a 6 vuin, sn quanh ba mat véi phfa ngoai cing e6 hang rio va céng ngé, cdn san trong nha thi cing dude té chttc bé tri theo nhing nguyén téc chung nhu cac loai nha trén. Quan hé gitta céc phéng vin 14 nhd quan hé xuyén phong hode 06 thé théng qua buéng cau thang, hién. Nha cé thé duge ghép xit nhau 4 tang lau, cing c6 thé tach khéi nhau mét khoang cach hep khéng thé tré cita duge. Néi chung nha van chi 6 hai hotic ba huéng tiép xtic véi thién nhién nhu kiéu nha ghép khéi it tang. Nhin chung céc kiéu nha vita nghién cttu d trén, do diéu kign dat dai chat hep van chi la kiéu nha hang phé, nén vé mit bé cuc ching déu cé mét nguyén tic thong nhat vé cach bé tri va sép dat cac khu, phéng theo chiéu sau nha véi nhiéu lép buéng phéng cach nhau bing hé théng san trong (1.2.5). Vai trd cia cai sin trong loai nha nay 1a né tao ra sy théng thodng vi anh sang cho cac buéng 6; dé citing 1a noi chudn bi thitc an dé nau cho thoang mat khi khéng muén tién hanh céng vige 6 trong bép; d6 cdn 1 ché phoi phéng, noi tré con né dia. San vén 1a dic diém thudng thay cia cdc nhd 6 Viet Nam trong diéu kién khf hau nhiét déi. Khu bép va nha vé sinh bao gid cing dutgc tap trung 6 phia sau cing nha, tiép sau mét lép san, duge khai thac sir dung nhut sin ngi trg, bdo dam duce méi lién hé “san - bép” thich hgp dé cong viée bép nuéc duge nhe nhang, thoang mat hgp vé sinh. Trén bép c6 thé té chite thém mét gac nhé lén bing cau thang gach x4y déc (45 + 60°) ding riéng biét lam ché ngi cho ngudi gitip vige thing gap trong gia dinh c6 cude séng phong phi, Igi tite thu nhap cao. ‘hin chung vé quy hoach thi rd rang nha nao ciing c6 mit trude mat sau. Mat trude quay ra cdc dung phé, phia sau uha dvtge dat sit gin nhau hinh thanh mét ngé phé chi réng 1.2 - 1.5m dung lam noi tap trung cong ranh thai nuée ban, dung lay phan rac cha cac gia dinh hodc théng ra ao dim, dung ngs xém ciia Lang ni a6. Vé cach bé tri nay, khu phy cdc nha it anh huéng lan nhau nhv trong nha néng thén va thj trin, cde phong 4 dugc théng thoang va 6 anh sang tét. Quan hé lan bang x6m giéng duge cdi mé than mat va van riéng biét, kin dio tao nén mét phong cach kién tric dc dao vé nha 4 thanh phé Viét Nam von xem khong gian giao tiép cing déng chit yéu la dién ra 3 dudng phi. I6i ngé...TRIC NIAC. 69 Biét thy kiéu Phap duge xdy dung 4 Viét Nam hau hét tap trung 4 Ha Noi. Biét thu 6 Ha Néi mang nhiéu phong cach: cha nghia tan cd dién, phong cach kign tric dia phuong Phap ma chi yéu cé nguén géc 6 cac tinh mién Bac nude Phap nu 6 Bretagne, Normandie va 4 mién trung nuéc Phap nhu Aquitaine; phong cach kién triic hién dai chit nghia (nhiing thanh phé chju anh hudng cia trao htu hién dai Phap va chau Au nhiing nim 1920 - 1930); phong trao kign tric Dong Duong 06 xuat xit tit sy tim tdi cia m@t s6 kién tric sut bac thay Phap c6 tu tung tién bé va mét sé kién tric su Viét Nam tét nghiép tring cao ding “My thuat Déng Duong”: phong cach kign tric Déng Duong (66 ngudn géc tit su két hgp nhiing tinh tay ciia kién tric Phap vA cia kién tric Phuong Déng). Ngoai nhing phong cach ké trén, edn c6 m@t s6 xu huéng Khe ¢6 nhitg tim tdi cach tan nhut xu huténg lam dung mét s6 chi tiét cha kién tric 06 dién Trung Hoa, xu huéng tim tai thé hién tinh dan téc,hién dai héa cho kién trac Viet Nam; eudi cing 1a nhiing téa biét thy khéng theo mét phong cach nao cd ma chi sao chép va gop uhdt mot s6 hinh thie cia trdo tu kha dé cay ghép vao ngéi nha cita minh mét cach ph6ng ting (fantaisie) va tut do, khéng theo mot khuén phép nao ca. 6 Ha N6i con c6 rt nhiéu trio uu kign tric khde nhy chit nghia of diém méi, kign tric Van nghé phuc hung, kign tric chiét trung chi nghia, kién tric “mé déc" hign dai ma chting ta 48 nhan ra cae dae diém va cae gid tri cia ching cing nhu nhan ra dau 1a tac pham tiéu biéu. Biét thu kiéu Phap khéng chi phat trién 6 Ha N6i ma cén phat trién 6 Da Lat béi Da Lat 1a noi du lich ly tung. Vé phong cach cia cae biét thy Phap 6 Da Lat cling gidng nhut 4 Ha Noi, cé diéu hau hét biét thy duge xy dung 4 Da Lat 4éu o6 dign tich sn vutn rong rai hon hin & Ha N6i, dé cfing 1a do mat a6 xay dung 6 Ha Noi kha day dic nén dign tich dat cho méi biét thy khéng di lon. Khi xay dung tai Vigt Nam thi cac kién tric st Phap o6 ging sit dung nhing méu nha giéng nhu nha cia ho 8 bén Phap dé dd nhé va quén qué hytong, voi hon 1500 biét thy ma phan Jén 1A logi kign tric mién Bac nuée Phap. C6 lé cling 6 anh huéng cia ving ntii nén cdc biét thy dau tién (xéy 6 Da Lat) 1a cae nha g6 lop ngéi, lgp ton déu gitt nguyén kién tric cit mai chop cita xit lanh. Néu c6 thay déi thi chi la sé'it bé cuc sn vuiin (h.1.2.6). Cac biét thy cia ngudi Viet Nam cling duge xay dung Phap, vi cc nha thau lay cae dé an cia Phap dé xay dung c6 déi chut sita déi, nhung edch bé tri bén trong thudng khéng réng rai bang va nhét 1a cae thiét bj thi khéng sang trong lim.70 NcuveN Ly ‘tir KéKIEN TRUC NttA DAN DUNG : NHA 6 & NHA CONG CONG: Nhu vay tinh hinh phat trién va xay dung nha thap tang 4 nuéc ta trong khoang thdi gian truée nim 1945 6 thé cé dong thinh nhiing dic diém sau: S6 lugng nha 4 kiéu 6ng xay dung theo phuong php xay dung cd truyén cé déi méi (tung gach, mai bing hay mai t6n) chua nhiéu chi 1a mét phan nhé chit yéu 1a do thuc din Phap xay nhim phue vu yéu cdu an é cho tng lép thye dan. Nha 4 thj dan chi: yéu vin 1a dang nha cé kiéu gian - vi kéo mai déc dé vé mat phé va san trong, tung héi bit dée (mai hai dé). Nhiing loai nha éng xay dung theo timg phuidng, méi phuting thudng mang tinh chit nghé nghiép rd rét, vita mang nhiing han ché cia lich sit. Nha c6 bé ngang 2 - 3 - 4m, chiéu dai rit lén 30 - 40m va c6 khi tdi 60m. Sén trong dé cai tao vi khi hau rat quan trong 4éi vdi loai nha nay. Cing 6 day, véi loai nha od xita 6 khi con c6 gifng mitéc. -Hinh thite bén ngoai nha thap bupg bit bing ctfa lta, mai chéng diém dang gic nhé gidp mai c6 mé cita bé, tham chi khéng c6 cita ma chi 1 mot mang tubng dac (md), cdn 6 logi nha hai tang tung chin mai, 06 bao lon, cita s6 cao, mét s6 chju anh hudng cia kién tric Phap. Déi véi nhimg nha cé bat an, bat dé, tutong phan véi mat ngoai ft pho trudng 14 minh sn trong ¢6 dit thém hon non bé, sinh vat cdnh, mét ft nhitmg cach thite bai tri cd truyén thé hién long yéu mén thién nhién cia chi nha, muén khéng gian kién trite nhé 06 ditge mét chuit, gi d6 cha thién nhién Jén. Hinh thite nghé thuat tigu cdnh nay kha quen thuge déi véi nhan dan Ha Néi, 1a mét trong nhiing cdch choi thanh lich 06 truyén théng lau dai. Khu phé cé xuta duge coi nhu 6 dang nha 6 thap tang mat 46 cao, mot mé hinh khu cu trit dién hinh véi kigu nha dng véi cac lép khéng gian duge phan cach bing cdc sn trong vita dé 4 vita dé buén ban va lam. nghé truyén théng, c6 thé gap 4 cdc thanh phé cé Déng Nam A, tuong tut nhu cdc khu phé Tau (China - town) 4 khap thé gidi (h.1.2.5). Khu phé cai phé bién 1a cac dang nha “hang phé" (appartements) dé 6 hode vita vita két hgp kinh doanh, nha cé mat tién truc tiép voi hé phé, cé san trong va mat tién rng hon nha 6 dang "dng" phé od. Nha 6 86 tdng trung binh 1a 2 - 3. Bén canh loai nha hang phé nay cdn 05 Joai nha 6 kiéu khéi ghép - lién ké 6 sin vutin véi mdnh vudn nhé trudc nha chi khong 2 - 4m sau véi cng ngd va hang rao, vdi sin sau hay san ging, chai yéu chi dé 4, danh cho cac tang lép trung htu, cdng chite hay thuong nhan, trf thi... (h.1.2.7).