Professional Documents
Culture Documents
Fungsi Komposisi Invers by Fendi Alfi Fauzi PDF
Fungsi Komposisi Invers by Fendi Alfi Fauzi PDF
INVERS FUNGSI
Fendi Alfi Fauzi∗
16 April 2014
f x2 + x
1. Jika f (x) = px , p konstanta positif, maka = ······
f (x + 1)
Jawab:
f (x) = px
2
f x2 + x = px +x
f (x + 1) = px+1
2
f x2 + x
px +x
=
f (x + 1) px+1
2
px · px
=
px · p
2
px
=
p
2
= px · p−1
f x2 + x
2
= p(x −1)
f (x + 1)
f x2 + x
(x2 −1) x
Perhatikan pada ruas kanan menghasilkan p . Karena f (x) = p maka =
f (x + 1)
f x2 − 1
r
x2 − 2x + 1
2. Fungsi f (x) = terdefenisi untuk ......
16 − x2
Jawab: r
x2 − 2x + 1 x2 − 2x + 1
Fungsi f (x) = terdefenisi jika ≥ 0. Perhatikan pada bagian pembi-
16 − x2 16 − x2
lang yaitu x2 − 2x + 1 = 0 dapat difaktorkan menjadi (x − 1)2 . Karena fungsi kuadrat selalu
bernilai positif, maka kita hanya perlu meninjau penyebutnya yaitu 16 − x2 > 0. Perlu diketa-
x2 − 2x + 1
hui juga bahwa tidak boleh bernilai negatif karena akar dari bilangan negatif akan
16 − x2
menghasilkan bilangan imajiner. Kembali pada
16 − x2 > 0
(4 − x) (4 + x) > 0
∗
http://alfysta.blogspot.com
Dengan menguji pada garis bilangan, kita r mendapatkan batas-batas nilai x yaitu −4 < x < 4.
x2 − 2x + 1
Jadi disimpulkan bahwa Fungsi f (x) = terdefenisi pada −4 < x < 4
16 − x2
f (x + 3) 2
x
3. Jika fungsi f di defenisikan sebagai f (x) = 2 maka nilai =......
f (x − 1)
Jawab :
Diketahui : f (x) = 2x , f (x + 3) = 2x+3 dan f (x − 1) = 2x−1 .
f (x + 3) 2x+3
=
f (x − 1) 2x−1
x+3 2
f (x + 3) 2
2
=
f (x − 1) 2x−1
22x+6
=
22x−2
22x · 26
=
22x · (2)−2
26
=
2−2
= 26 · 22
= 64 × 4
2
f (x + 3)
= 256
f (x − 1)
Jawab :
f (x) = −x + 3
f x2 = −x2 + 3
= −6x + 12 + 2x − 6
= −4x + 6
f (t) = (t − 1)2 − 1
= t2 − 2t + 1 − 1
f (t) = t2 − 2t
f (x) = x2 − 2x
(g ◦ f ) (x) = g (f (x))
= 2 x2 − 2x
= 2x2 − 4x
2
6. Jika f (x) = x3 + 2 dan g (x) = : x 6= 1 maka (g ◦ f ) (x) adalah .....
x−1
Jawab :
(g ◦ f ) (x) = g (f (x))
2
= 3
x +2−1
2
(g ◦ f ) (x) =
x3 + 1
2x √
7. Jika f (x) = dan g (x) = 2x maka (f ◦ g) (x) adalah .....
x2−4
Jawab :
(f ◦ g) (x) = f (g (x))
√
2 2x
= √ 2
2x − 4
√
2 2x
=
2x − 4
√
2 2x
=
2 (x − 2)
√
2x
(f ◦ g) (x) =
x−2
x
f (g (x)) = − +1
2
x
−4 (g (x)) = − +1
2
− x2 + 1
g (x) =
−4
− x+2
2
=
−4
−x + 2 1
= ×
2 −4
1
= − (−x + 2)
8
1
g (x) = (x − 2)
8
2x − 3
9. Diketahui (f ◦ g) (x) = : x 6= −4 dan g (x) = (1 − x). Maka f (x) adalah ....
x+4
Jawab :
2x − 3
(f ◦ g) (x) =
x+4
2x − 3
f (g (x)) =
x+4
2x − 3
f (1 − x) =
x+4
2 (1 − u) − 3
f (u) =
(1 − u) + 4
2 − 2u − 3
=
5−u
−2u − 1
f (u) =
5−u
−2x − 1
f (x) =
5−x
(g ◦ f ) (x) = 2x2 + 4x + 1
g (f (x)) = 2x2 + 4x + 1
g (x + 2) = 2x2 + 4x + 1
g (y) = 2 (y − 2)2 + 4 (y − 2) + 1
= 2 y 2 − 4x + 4 + 4y − 8 + 1
= 2y 2 − 8y + 8 + 4y − 8 + 1
g (y) = 2y 2 − 4y + 1
g (x) = 2x2 − 4x + 1
g (2x) = 2 (2x)2 − 4 (2x) + 1
= 2 4x2 − 8x + 1
g (2x) = 8x2 − 8x + 1
x+2
11. Bila f (x) = dengan x 6= 3 maka invers dari f (x) adalah f −1 (x) = .....
3−x
Jawab:
x+2
f (x) =
3−x
x+2
y =
3−x
3y − xy = x + 2
3y − 2 = x + xy
3y − 2 = x (1 + y)
3y − 2
x =
1+y
3x −2
f −1 (x) = , x 6= −1
1+x
1
12. Invers dari f (x) = 1 − x3 5
+ 2 adalah....
Jawab:
1
f (x) = 1 − x3 5
+2
1
1 − x3
y = 5
+2
3
1
y−2 = 1−x 5
(y − 2)5 = 1 − x3
x3 = 1 − (y − 2)5
q
1 − (y − 2)5
3
x =
1
5 3
x = 1 − (y − 2)
1
−1 5 3
f (x) = 1 − (x − 2)
Jawab:
f (x) = 3x−1
y = 3x−1
y = 3x · 3−1
1
y = 3x ·
3
3y = 3x
3
x = log (3y)
f −1 (x) = 3
log (3x)
−1 3
f (81) = log (3 · 81)
3
= log (243)
= 3 log 35
= 5 ·3 log 3
= 5×1
f −1 (81) = 5
1
14. Fungsi f : R → R dan g : R → R dirumuskan dengan f (x) = x − 1 dan g (x) = 2x + 4 maka
2
(g ◦ f )−1 (10) adalah ....
Jawab :
(g ◦ f ) (x) = g (f (x))
1
= 2 x−1 +4
2
= x−2+4
= x+2
(g ◦ f ) (x) = y
y = x+2
x = y−2
(g ◦ f )−1 (x) = x − 2
(g ◦ f )−1 (10) = 10 − 2
= 8
x−1 3−x
15. Jika f −1 (x) = dan g −1 (x) = maka (f ◦ g)−1 (6) = ....
5 2
Jawab:
1
16. Jika f (x) = dan g (x) = x − 2 maka (g ◦ f )−1 (x)= .......
x−1
Jawab :
(g ◦ f ) (x) = g (f (x))
1
= −2
x−1
1 2 (x − 1)
= −
x−1 x−1
1 2x + 2
= −
x−1 x−1
−2x + 3
(g ◦ f ) (x) =
x−1
(g ◦ f ) (x) = y
−2x + 3
y =
x−1
xy − y = −2x + 3
xy + 2x = y + 3
x (y + 2) = y + 3
y+3
x =
y+2
x+3
(g ◦ f )−1 (x) = , x 6= −2
x+2
x+3
17. Diketahui f (x) =5 log x dan g (x) = maka (f ◦ g)−1 (x) = .......
3x − 4
Jawab:
(f ◦ g) (x) = f (g (x))
5 x+3
(f ◦ g) (x) = log
3x − 4
(f ◦ g) (x) = y
5 x+3
y = log
3x − 4
x + 3
5y =
3x − 4
3x · 5y − 4 · 5y = x + 3
3x · 5y − x = 4 · 5y + 3
x (3 · 5y − 1) = 4 · 5y + 3
4 · 5y + 3
x =
3 · 5y − 1
4 · 5x + 3
(f ◦ g)−1 (x) =
3 · 5x − 1
(f ◦ g) (x) = f (g (x))
f (g (x)) = 4x2 + 8x − 3
f (2x + 4) = 4x2 + 8x − 3
u−4
Misalkan u = 2x + 4 maka 2x = u − 4 ⇒ x =
2
u−4 2
u−4
f (u) = 4 +8 −3
2 2
1 2
= 4 u − 8u + 16 + 4u − 16 − 3
4
= u2 − 8u + 16 + 4u − 16 − 3
= u2 − 4u − 3
f (x) = x2 − 4x − 3
y = x2 − 4x − 3
y = x2 − 4x + 4 − 7
y = (x − 2)2 − 7
y + 7 = (x − 2)2
p
x−2 = y+7
p
x = y+7+2
−1
√
f (x) = x+7+2
2x + 5
19. Diketahui fungsi f dan g dinyatakan dengan f (x) = 2x + 4, g (x) = dan h (x) =
x−4
g ◦ f −1 (x) dengan f −1 adalah fungsi invers dari f dan h−1 adalah invers dari h. Rumus
f (x) = 2x + 4
y = 2x + 4
2x = y − 4
y−4
x =
2
x − 4
f −1 (x) =
2
g ◦ f −1 (x) = g f −1 (x)
x−4
2 +5
2
=
x−4
−4
2
x−4+5
=
x−4 8
−
2 2
x+1
=
x − 12
2
2x + 2
h (x) =
x − 12
2x + 2
y =
x − 12
xy − 12y = 2x + 2
xy − 2x = 12y + 2
x (y − 2) = 12y + 2
12y + 2
x =
y−2
12x + 2
h−1 (x) =
x−2
20. Fungsi f : R → R dan g : R → R ditentukan oleh f (x) = x + 2 dan g (x) = 2x. Jumlah akar-akar
persamaan (g ◦ f ) x2 − 24x = 0 adalah ....
Jawab :
(g ◦ f ) (x) = g (f (x))
= 2 (x + 2)
(g ◦ f ) (x) = 2x + 4
y = 2x + 4
2x = y − 4
y−4
x =
2
x − 4
(g ◦ f )−1 (x) =
2
x2 − 24x − 4
−1 2
(g ◦ f ) x − 24x =
2
x2 − 24x − 4
0 =
2
x2 − 24x − 4 = 0
b
x1 + x2 = −
a
(−24)
= −
1
= 24
21. Ditentukan g (f (x)) = f (g (x)), jika f (x) = 2x + p dan g (x) = 3x + 120, maka nilai p adalah
....
Jawab :
6x + 3p + 120 = 6x + 240 + p
2p = 120
p = 60
y = 3 + 2x
y−3
x =
2
y−3 2
y−3
f (y) = 4−2 +
2 2
1 2
= 4−y+3+ y − 6y + 9
4
y 2 6y 9
= 7−y+ − +
4 4 4
28 4y y 2 6y 9
= − + − +
4 4 4 4 4
y 2 10y 37
= − +
4 4 4
x2 10x 37
f (x) = − +
4 4 4
1 10 37
f (1) = − +
4 4 4
28
=
4
f (1) = 7
Jawab :
(f ◦ g) (x) = x2 + 6x + 7
f (g (x)) = x2 + 6x + 7
g (x) + 3 = x2 + 6x + 7
g (x) = x2 + 6x + 4
g (−1) = 1 − 6 + 4
g (−1) = −1
f (g (x)) = 2x2 − 6x − 1
f x2 − 3x + 1 = 2x2 − 6x − 1
Misalkan
y = x2 − 3x + 1
y = (x − 1, 5) (x − 1, 5) − 1, 25
y = (x − 1, 5)2 − 1, 25
y + 1, 25 = (x − 1, 5)2
p
y + 1, 25 = x − 1, 5
p
x = y + 1, 25 + 1, 5
p 2 p
f (y) = 2 y + 1, 25 + 1, 5 − 6 y + 1, 25 + 1, 5 − 1
p p
= 2 y + 1, 25 + 3 y + 1, 25 + 2, 25 − 6 y + 1, 25 + 1, 5 − 1
p p
= 2y + 2, 5 + 6 y + 1, 25 + 4, 5 − 6 y + 1, 25 − 9 − 1
= 2y + 7 − 9 − 1
f (y) = 2y − 3
f (x) = 2x − 3
25. Suatu pemetaan f : R → R dengan (g ◦ f ) (x) = 2x2 + 4x + 5 dan g (x) = 2x + 3 maka f (x) =.....
Jawab :
g (f (x)) = 2x2 + 4x + 5
2f (x) + 3 = 2x2 + 4x + 5
2f (x) = 2x2 + 4x + 2
f (x) = x2 + 2x + 1
2 2 √
26. Jika fungsi f dan g adalah f : x → 2x 3 dan g : x → x 3 maka g ◦ f −1 2 adalah ....
Jawab :
2
f (x) = 2x 3
2
y = 2x 3
y 3 = 2x2
y3
x2 =
r2
y3
x =
r2
x3
f −1 (x) =
2
g ◦ f −1 (x) = g f −1 (x)
r ! 32
x3
=
2
3 21 ! 23
x
=
2
3 13
x
=
2
−1
x
g◦f (x) = 1
23
1
g ◦ f −1 (x) = x · 2− 3
√ 1 1
g ◦ f −1 2 = 2 2 · 2− 3
1 1
= 22−3
√
1
g ◦ f −1 2 = 26
27. Dari fungsi f dan g diketahui f (x) = 2x2 + 3x − 5 dan g (x) = 3x − 2. Agar (g ◦ f ) (a) = −11
maka nilai a yang positif adalah ....
Jawab :
(g ◦ f ) (x) = g (f (x))
3 2x2 + 3x − 5 − 2
=
= 6x2 + 9x − 15 − 2
= 6x2 + 9x − 17
(g ◦ f ) (a) = 6a2 + 9a − 17
−11 = 6a2 + 9a − 17
6a2 + 9a − 6 = 0
2a2 + 3a − 2 = 0
(2a − 1) (a + 2) = 0
1
a= atau a = −2
2
1
Jadi a positif adalah a =
2
1−x
28. Diketahui f (x) = untuk setiap bilangan Real x 6= 1. Jika g : R → R adalah suatu fungsi
x
sehingga (g ◦ f ) (x) = g (f (x)) = 2x + 1 maka fungsi invers g −1 (x) =....
Jawab :
(g ◦ f ) (x) = 2x + 1
g (f (x)) = 2x + 1
1−x
f = 2x + 2
x
Misalkan
1−x
t =
x
tx = 1 − x
tx + x = 1
x (t + 1) = 1
1
x =
t+1
1
g (t) = 2 +1
t+1
2 t+1
= +
t+1 t+1
t+3
=
t+1
x+3
g (x) =
x+1
x+3
y =
x+1
xy + y = x+3
x − xy = y − 3
x (1 − y) = y − 3
y−3
x =
1−y
x−3
g −1 (x) = , x 6= 1
1−x
1 2
29. Jika f (x) = dan g (x) = , x 6= 3 maka (f ◦ g)−1 (x) = .....
x+1 3−x
Jawab :
(f ◦ g) (x) = f (g (x))
1
=
2
+1
3−x
1
=
2 (3 − x)
+
3−x 3−x
1
=
5−x
3−x
3−x
(f ◦ g) (x) =
5−x
3−x
y =
5−x
5y − xy = 3 − x
5y − 3 = xy − x
5y − 3 = x (y − 1)
5y − 3
x =
y−1
5x −3
(f ◦ g)−1 (x) = , x 6= 1
x−1
√ x
30. Jika f (x) = x, x ≥ 0, dan g (x) = , x 6= 1 maka (g ◦ f ) (2) =......
x+1
Jawab :
(g ◦ f ) (x) = g (f (x))
√
x
(g ◦ f ) (x) = √
x+1
√
x
y = √
x+1
√ √
y x+y = x
√ √
x−y x = y
√
x (1 − y) = y
√ y
x =
1−y
2
√ 2
y
x =
1−y
2
y
x =
1−y
2
−1 x
(g ◦ f ) (x) =
1−x
2
−1 2
(g ◦ f ) (2) =
1−2
= (−2)2
(g ◦ f )−1 (2) = 4
31. Diberikan fungsi f : R → R dan g : R → R ditentukan oleh f (x) = x3 dan g (x) = 3x − 4. Jika
a = g −1 ◦ f −1 (8) maka nilai dari f −1 ◦ g −1 (10a) adalah ....
Jawab :
g (x) = 3x − 4
y = 3x − 4
y+4
x =
3
−1 x+4
g (x) =
3
f (x) = x3
y = x3
√
x = 3y
√
f −1 (x) = 3 x
g −1 ◦ f −1 (x) = g −1 f −1 (x)
√3
−1 −1
x+4
g ◦f (x) =
√ 3
3
8 +4
g −1 ◦ f −1 (8) =
3
2+4
a =
3
a = 2
f −1 ◦ g −1 (x) = f −1 g −1 (x)
r
3 x + 4
=
3
r
3 10a + 4
f −1 ◦ g −1 (10a) =
3
r
3 10 (2) + 4
=
r 3
3 20 + 4
=
3
√3
= 8
f −1 ◦ g −1 (10a) = 2
1 4
32. Fungsi f : R → R ditentukan oleh f (x) = 3x−1 dan g : R → R memenuhi (f ◦ g)−1 (x) = x −
6 3
maka g (x) =....
Jawab :
f (x) = 3x − 1
y = 3x − 1
y+1
x =
3
−1 x+1
f (x) =
3
g −1 (x) + 1
1 4
= x−
3 6 3
−1
3 12
g (x) + 1 = x−
6 3
3 12
g −1 (x) =
x− −1
6 3
3 15
g −1 (x) = x−
6 3
−1
Kita sudah mengetahui bahwa g −1 (x) = g (x) sehingga tugas kita tinggal meng inverskan
3 15
g −1 (x) = x−
6 3
3 15
y = x−
6 3
3x − 30
y =
6
6y = 3x − 30
3x = 6y + 30
6y + 30
x =
3
x = 2y + 10
g (x) = 2x + 10
Sekian dulu pembahasan yang dapat saya berikan. Mudah-mudahan dapat berguna bagi kita sekalian.
Jika pembahasan diatas terdapat kesalahan agar kiranya dapat langsung menghubungi penulis lewat
blog kami di http://alfysta.blogspot.com. Kesalahan penulisan maupun penger- jaan tidak terlepas
dari kodrat kita sebagai manusia biasa. Jika anda memiliki ide yang lebih sederhana dapat langsung
mengirimkannya juga di blog kami. Terima kasih