ΘΗΜΈΡΗ ΊΚ Ή KAJ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ

Περίοδος B'
Τεύχος 9C&
Παρασκευή
14 Σεπτεμβρίου 2007
Τφή: 4 ευρώ 1 ί
 Τ ',
MATTHIAS DEBUREAUX
Η ΤΕΧΝΗ
ΤΟΥ ΝΑ ΓΙΝΕΣΑΙ ΒΑΡΕΤΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗΣ
ΜΕ ΤΙΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΣΟΥ Ο «ΔΡΟΜΟΣ» ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ
ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ

ΕΚΑΟΙΕ1Ι ΑΓΡΑ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ

ΕΛΛΗ ΠΑΠΠΑ
ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΟ ΓΙΟ ΜΟΥ
ΦΥΛΑΚΕΙ ΚΑΙΤΟΡΟΙ-Α6ΕΡΟΦ-ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ 1955-1962

h ta M ru(\ *»t>i ·ιν κ u «τν (·

rwii j»Jis*. Α-ηΤΑ·πν, ”ίίί«·4
|·ΙΚ^) Ί·- Υ-Ίύ^ι»’/, iu JiH'

ΑΓΡΑ
KtHtiUtW* )[ν*| > ·τ’JW, *Jill ■*
i'^'A 7* * 'U li , K«‘ f' Wi - Λ»
jHi « At’ril AU t^Kri-A h^4iu> ri
p vM f a K f c U i i i f a ’ fW W if « V ft , f IA r W -*■»■ fUJjjiM.i

(if·** i l '4 fa <A^i! -im

>'lirU» ♦** <wV

http://www.agra.gr /l\*

h lf c - iiip r r « «
iiAfci J f v t 'j f c i O * ttv *7 ΐ*

«<>-· J i t v tA J tV f , V U > Λ
/(Τ Μ ν ^ Χ ν Λ

m 'u V 'k
kAi M

l ’t A’ l K t i| A * « V j *U J i- U v 11* * ' · / - ru ft' ff

V<*Tifn tn; ^ |»*»riV Λ'ι’ν <vUWm'tO

, Κ» f a j « «■ **£.< Al * K l ' ii Ϊ *· ft i v < * *· t f * 1/· C bT

*τ*> . Φ+ i'jt y ? * ' p A <h v j / i f V ,y £ y , jiti liiiic /s uS» S w L to

ujjid Ttri'^i A-Ui4jW;^V. ,y·. h ύ tvm

|?A »fa »-uPtk^4 // fa-v μ i'i( )ν>Λ<**
ftUwP*. K w 4 tu 4 m c f u f ttu m UT ahJY<i»T»fc-.' /'JivV|y

ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΒΙΑ
ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
- ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ
LHMEUUFIIΑΠΟΤΗΝΕΠΟΧΗ

I A IΝ DANILA
PACO IGNACIO
COMASTRI
TAIBO II
PEARS MONTANARI

ΥΠΟ
Ol ITI VNIT.
TOY
ΒΡΟ ΧΗ
ΠΟΠΛΙΟΥ ΑΥΡΗΛΙΟΥ
ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ POMH
το

ΠΟΡΤΡΕΤΟ
Η ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΤΕΧΝΗ
 C O
ο
ο
Λ ί Κ λ Π ί Ν β Η Η ΐ Ρ Η Π Ο Λ ΙΤ ΙΚ Η Κ Λ Ι Π Ο Λ ΙΤ ΙΣ Τ ΙΚ Η ί Π Ιβ Ε ίΙ Ρ Η Σ Η
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
α ν τ ι
* Οχι στο δικομματισμό
•Κ Υ Ρ ΙΟ ΑΡΘΡΟ: «Γι’ αυτό, εμπρός μαρς, αριστερά»...
• Κώστας Κουφογιώργος: Γελοιογραφία
4
5
*
• ΑΝΤΗΝΩΡ: Η Αριστερά μπορεί να αλλάξει το πολιτικό σκηνικό 6
• ΑΝΤΙ-Θ ΕΣΕΙΣ 8
•Η Μ Ε Ρ Ο Δ Η Κ Τ Η Σ u
•Τ.Μ.: Το μετεκλογικό στοίχημα της ανανεωτικής αριστερός 15
•Ε Κ Τ Ο Σ Α Θ Η Ν Ω Ν 16
• E-mail 17
• Ρεπόρτερ: Οι ευθύνες για το σκάνδαλο των ομολόγων 18
• Αλέξανδρος Καζαμίας: Ο δικομματισμός σε κατάσταση πολιορκίας 20
Ψ ηφ ίζο υμε Αριστερά
• Βασίλης Ζήσης: Αξίζει και δεύτερη ευκαιρία ο Καραμανλής; 22
• Γιάννης Ανδρουλιδάκης: Η παράνοια του εκλογικού νόμου 24
Περίοδος Β '· Έτος 34ο · Τεύχος 903
Παρασκευή 14 Σεπτεμβρίου 2 0 0 7 • Γιάννης Ανδρουλιδάκης: Η εξωκοινοβουλευτική Αριστερά στις εκλογές 27
Τιμή τεύχους: 4 ευρώ
•Απόστολος Διαμαντής: Το πρόβλημα ΠΑΣΟΚ 28
ΑΝΤΙ - ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
• Παντελής Κυπριανός: Οι παράξενες αυτές εκλογές 29
ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ
Κ ω δ ικ ό ς εντύ π ο υ γ ια τα ΕΛΤΑ: 1 0 4 5 • Νάντια Βαλαβάνη: Να ενισχύσουμε την κουλτούρα της συνεργασίας 31
Δημοχάρους 6 0 ,1 1 5 21 Αθήνα • Ρούντι Ρινάλντι: «Φαντάζουν μεγάλοι γιατί είμαστε γονατιστοί. Σηκωθείτε!» 32
Τηλ. 2 1 0 -7 2 3 2 7 1 3 -2 1 0 -7 2 3 2 8 1 9
• Τζίνα Πολίτου: Γιατί με το ΣΥΡΙΖΑ 34
Fax:210-7226107
ANTI ON-LINE: http://www.anti.gr • Νίκος Βούτσης: Ένα έγκλημα χωρίς τιμωρία 36
e-mail: chpapou@otenet.gr
• Ρεπόρτερ: 5 δις ευρώ οι ζημιές από τις πυρκαγιές 37
ΕΚΔΟΤΗΣ-ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: Χρήστος Γ. Παπουτσάκης
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ: Ελευθερία Παπουτσάκη • Ρεπόρτερ: «Καμένα Real Estate Α.Ε.» 40
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Παναγιώτης Τσάρας • Ρεπόρτερ: Οι δραστηριότητες της κ. Ζήκας Αγαπητίδου και η συγκυβέρνηση 42
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΦ ΗΜ ΙΣΗΣ: Αννα Χριστάκη
• Δημήτρης Καργιώτης: Θλίψη, όχι οργή 43
ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΤΥΠΟΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε.
Λεύκης 134, Κρυονέρι, τηλ. 2 10 6 2 9 7 6 0 0 •Λουτσιάνα Καστελίνα:«Η Αριστερά πρέπει να ανασυσταθεί σε νέες βάσεις» 44
ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ:
• ΚΟΣΜ ΟΔΡΟΜ ΙΟ 46
Ετήσια συνδρομή: 2 6 τεύχη, Εξάμηνη: 13 τεύχη
ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ: Εξαμ. 39 ευρώ, Ετήσια 78 ευρώ, •Ε Π ΙΣΗ Μ Α ΙΝ Ο Υ Μ Ε 49
Οργανισμών, Τραπεζών, κλπ.: 2 0 0 ευρώ •Δημήτρης Χαρίτος: Νίκος Νικολαΐδης (1939 - 2007) 50
Φοιτητική ετήσια: 7 0 ευρώ
• Ειρήνη Μουντράκη: Πειραιώς 260 52
ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: ΕΥΡΩΠΗ - ΜΕΣΟΓ. ΧΩΡΕΣ:
Εξαμ.: 7 4 ευρώ, Ετήσια: 148 ευρώ, •Λίνα Κεχαγιά: Το έντεχνο ελληνικό τραγούδι τη δεκαετία του ‘60 54
ΗΠΑ - ΚΑΝΑΔΑΣ - ΑΣΙΑ - ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ:
• Δημήτρης Φιλιππίδης: Σύμη blues 56
Εξαμ. 100 δολ. ΗΠΑ, Ετήσια 2 00 δολ. ΗΠΑ
ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ - ΕΠΙΤΑΓΕΣ: Χρήστος Παπουτσάκης •Δον Βουλτσίδης: Ταξίδια και ξύδια!... 58
Δημοχάρους 6 0 ,1 1 5 21 Αθήνα •Δον Βουλτσίδης: Ο Καραγκιόζης και το παλικάρι 61
Π Α ΛΙΑ ΤΕΥΧΗ: 6 ευρώ
• Γιώργος Αρκουλής: Για την αντίσταση στον Ψηλορείτη 62
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: Για τα βιβλιοπωλεία
της Αθήνας: Περιοδικό ΑΝΤΙ, • Β.Π. Καραγιάννης: Οι στιγμές του Λεωνίδα Κύρκου 63
για τα βιβλιοπωλεία της Β. Ελλάδας:
•ΣΗ Μ Ε ΙΩ Μ Α ΤΑ Ρ ΙΟ 66
Κέντρο του βιβλίου - Α. Πουλουκτσή και Σία Ε.Ε.
Λασσάνη 3, Θεσσαλονίκη, τηλ. 2 3 1 0 237463

3
 «ΓΙ’ ΑΥΤΟ ΕΜΠΡΟΣ ΜΑΡΣ, ΑΡΙΣΤΕΡΑ»
ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ κα τευ θ υ νό μ α σ τε π ρος τ ις κάλπ ες, γ ια να εκ λ έξο υ μ ε τ ο Κ ο ι­
νοβ ούλιο που θα μ α ς αντιπ ροσ ω π εύει τ α επ όμ ενα τέσ σ ερ α χρ ό νια . Π αρά τη ν α ί­
σθηση που υπ ήρξε ό τι ο ι εκ λ ο γ ές θα δ ιεξα χ θ ο ύ ν σ το π ιο βαρύ κλίμ α που υ π ήρ ξε
π ο τέ από τη ν εποχή τ η ς Μ ετα π ο λίτευ σ η ς, η π ρ ο εκλο γική ρ ο υ τίν α α π ο κα τα σ τά θ η ­
κε σ χεδόν σ ε απ όλυτο βαθμό κα ι ο ι επ ικεφ α λή ς τω ν δ ύο μεγά λω ν κομ μ ά τω ν δ ια ­
γω νίζο ντα ι ο έν α ς το ν άλλο ν σ ε τα ξ ίμ α τα κα ι υπ οσ χέσ εις το υ «κοινού π ρ ο εκ λ ο γ ι­
κού δικαίου».
ΟΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ σ υντείνου ν σ το γ εγ ο ν ό ς ό τι το α π ερ χόμ ενο κ υ β ερ ν η τικ ό κόμ μ α θα
έ ρ θ ει π ρώ το κα ι σ ε α υ τές τ ις εκ λ ο γ ές . Ε ντο ύ το ις, η αίσ θησ η α υ τή δ εν απ αντά σ τα
π ρ α γμ α τικά ερ ω τή μ α τα που α ν ο ίγ ο ν τα ι μπ ροσ τά σ τη ν κάλπη. Α φ εν ό ς γ ια τ ί δ εν ε ί­
να ι ακόμα σ ίγου ρ ο ό τι θα κ α τα φ έρ ει να σ χ η μ α τίσ ει α υ το δ ύ να μ η π λειο ψ η φ ία σ τη
Βουλή, π αρά τ ο ό τι και α υ τό ς ο εκ λ ο γ ικ ό ς ν ό μ ο ς π ρ ο σ φ έρ ει ά φ θ ο ν ες ευ κ ο λ ίες γ ια
κ ά τι τέ το ιο , θ έτο ν τα ς το ό ρ ιο χα μηλά, σ το 41% -42% . Α φ ετέρ ο υ , γ ια τ ί γ ια π ρώ τη
φ ο ρ ά μ ε τό σ ο καθαρό τρόπ ο σ τη μ ετα π ο λ ιτευ τικ ή ισ το ρ ία , α υ τό που κ ρ ίν ετα ι δ εν
είν α ι τό σ ο το π οιος θα κυ β ερ νή σ ει κα ι θα δ ια χ ε ιρ ισ τε ί το π ο λιτικό σ ύσ τημα , α λλά
το π οιος και το πώς θα το α ν τιπ ο λιτευ θ εί.
Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ό λα α υ τά τ α χρ ό νια κα ι σ ε ό λ ες τ ις εκ δ ο χ ές τ η ς έθ εσ ε ζη τή μ α τα , α ν τι-
σ τά θ η κε σ ε κ α τα σ τρ επ τικές επ ιλ ο γ ές τ η ς εξο υ σ ία ς, σ υ μ μ ετείχ ε σ ε α γώ νες κα ι
δ ιεκ δ ική σ εις. Ο τρ ό π ο ς που το έκ α ν ε κα ι τ α επ ιχ ειρ ή μ α τα που έ θ ε τε υπ έσ τησ αν
τη ν κρ ιτική το υ ς κα ι ακόμα κα ι τώ ρ α π ολλά ερ ω τή μ α τα π α ρ α μένο υν α νο ιχτά .
Ω στόσο, η σ ημ ερ ινή εικό να τη ς Ε λλάδας δ ικα ιώ νει σ ε σ υ ντρ ιπ τικό βαθμό τη ν κ ρ ι­
τικ ή τη ς .
ΕΙΝΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ τ η ς τερ ά σ τια ς ο ικο λ ο γ ική ς κ α τα σ τρ ο φ ή ς κα ι τ η ς μ η δ εν ικ ή ς κρ α ­
τικ ή ς α ντίδ ρ α σ η ς. Ε ίναι η Ε λλάδα τ η ς υ ψ η λό τερ η ς κ ερ δ ο φ ο ρ ία ς γ ια τ ο κ εφ ά λ α ιο
κα ι τω ν χα μ η λό τερ ω ν μισθώ ν γ ια τη ν ερ γ α σ ία μ έσ α σ τη ν ΟΝΕ. Ε ίναι η Ε λλάδα τω ν
χρεω μένω ν νοικοκυριώ ν κα ι τω ν ανθηρώ ν τραπ εζώ ν. Η Ε λλάδα τω ν α να σ φ ά λι­
στω ν υπ οαπασχολούμενω ν ερ γα ζό μενω ν κα ι τω ν δ ια λυ μένω ν α σ φ α λισ τικώ ν τ α ­
μείω ν από τ ις ερ γ ο δ ο τικ ές εισ φ ο ρ ο δ ια φ υ γ ές κα ι τ ις γ α λ ά ζιες κα ι π ρ ά σ ινες κ ρ α τι­
κ ές λ η σ τείες . Ε ίναι τα υ τό χ ρ ο ν α η Ε λλάδα τ η ς δ ια λ υ μ έν η ς κοινω νική ς σ υνοχής,
τ η ς έλ λ ειψ η ς α λλη λεγγύ η ς, το υ ρατσ ισ μού κα ι το υ εθ νικισ μ ο ύ.
ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ τ η ς Μ ετα π ο λίτευ σ η ς δ η μ ιο ύ ρ γη σ α ν τ α δύο μ εγ ά λ α κό μ μ α τα
μ ε τ ις δ ια δ ο χ ικ ές κυ β ερ νή σ εις το υ ς (14 χρ ό νια η ΝΔ, 19 χρ ό νια τ ο ΠΑΣΟΚ) κα ι τη ν
Κ υριακή ζη το ύν ισ χυρή εντο λή γ ια να σ υνεχίσ ουν να τη δ η μ ιο υ ρ γο ύ ν. Ε ίνα ι α δ ή ρ ι­
τη ανάγκη να εξέλ θ ο υ ν από τ ις εκ λ ο γ ές όσ ο π ιο α νίσ χυ ρ ο ι γ ίν ε τα ι, τό σ ο σ τη ν κά λ­
πη όσο κα ι σ το Κ οινοβούλιο. Αν το ένα από τ α δύο κ ό μ μ α τα έ χ ε ι π λειο ψ η φ ία μ ία ς ή
δύο εδρώ ν σ το Κ οινοβούλιο, έ χ ε ι καλώ ς. Εάν δ εν έ χ ε ι π λειο ψ η φ ία κα νένα από τ α
δύο, ακόμα κα λύ τερ α . Ο τιδ ή π ο τε άλλο θα α π ο τελ εί επ ιβρ ά βευσ η τ η ς π α ρ ο ύσ α ς
κα τά σ τα σ η ς κα ι επ ικύρω ση τη ς εν το λ ή ς να επ εκτα θ εί.
Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ π ρ ο β ά λλει δ ια ρ κώ ς σαν σ κιά χτρ ο τη ν απ ειλή τ η ς α κυ β ερ νη ­
σ ίας. Ό μω ς η α κυβερνη σ ία δ ιό λου τρ ο μ α κ τικ ό τερ η είν α ι γ ια το υ ς ερ γ α ζό μ εν ο υ ς
σ ε όλη τη ν Ε λλάδα από τ ο ενδ εχό μ ενο να κυβερ νηθ ούν ξα νά από τη ν ίδ ια π α ρ έα
που κυβέρνησ ε τ α τε λ ε υ τα ία 3,5 χρόνια. Η α ξιω μ α τική α ντιπ ο λίτευ σ η π ρ ο β ά λλει
το επ ιχείρ η μ α ό τι επ ί τω ν ημερ ώ ν τη ς η π ο λ ιτεία λ ειτο υ ρ γ ο ύ σ ε κ α λ ύ τερ α . Α λλά,
ή τα ν σ το μακρύ δ ιά σ τη μ α τω ν κυβερνήσ εω ν το υ ΠΑΣΟΚ που μπ ήκαν τ α ισ χυρ ά
θ εμ έλ ια γ ια τη σ ημ ερ ινή κα τά σ τα σ η. Χώ ρος γ ια εκβ ια σ μ ο ύ ς κα ι δ ιλ ή μ μ α τα α υ το ύ
το υ τύπ ου επ ομένω ς δ εν υπ άρχει.
ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ τ η ς Κ υρ ια κής δ εν ψ ηφ ίζο υμ ε γ ι’ α υ το ύ ς που θα δ ια χ ειρ ισ το ύ ν α υ ­
τό το π αρακμιακό π ο λιτικό σ ύσ τημα. Ψ η φ ίζο υ μ ε γ ια α υ το ύ ς που θα σ υ νεισ φ έρ ο υ ν
σ την ανατροπ ή το υ . Ψ η φ ίζο υ μ ε Α ρ ισ τερ ά σ ε ό λ ες τ ις εκ δ ο χ ές τη ς ...

αντί
4
t
 Ραντεβού την Κυριακή
ΠΟΛΙΤΙΚΟ στις κάλπες
δ
π
ε κ α

ε ν θ ή μ ε ρ ο
Η Αριστερά μπορεί
ν αλλάξει το πολιτικό τοπίο

ΚΑΙ ΕΝΩ μας χωρίζουν μόλις 48 ώ ρες
από τις μεθαυριανές εκλογές, ο πόλε­
μος των μυστικών δημοσκοπήσεων συ­
νεχίζεται... Τόσο η Νέα Δημοκρατία,
όσο και το ΠΑΣΟΚ, τα δύο κόμματα
εξουσίας, εκφράζουν βεβαιότητα για
τη νίκη, επικαλούμενα τα «ευρήματα»
σειράς δημοσκοπήσεων, τα οποία,
όμως, (λόγω τη ς ισχύουσας νομοθε­
σίας) αδυνατούν να δημοσιεύσουν.
Από την πλευρά τους, ΚΚΕ και Συνα­
σπισμός πιστεύουν ότι, σ τις εκλογές
αυτές, ο δικομματισμός θα κοντύνει
και ότι το πολιτικό τοπίο θα αλλάξει.
Όσο για τον κ. Γ. Καρατζαφέρη, ευελ-
πιστεί ότι η νέα Βουλή θα είνα ι πεντα-
κομματική και ότι -π αρά τις πρόσφα­
τες κακοτυχίες του... Λ επ έν- ο δικός
του συναγερμός (ο Λαϊκός Ο ρθόδοξος
Συναγερμός) θα έχει καλύτερη τύχη.
ΤΗΝ ΩΡΑ που σύρονται οι γρ α μμές
αυτές, λογής στελέχη τη ς ΝΔ αφή­
νουν να διαρρεύσ ει ό τι «όλα βαίνουν
καλώς», ό τι το κυβερνών κόμμα έχ ει
εξασ φ αλίσ ει το 42% (ποσοστό που
θεω ρ είτα ι καθορισ τικό γ ια τη ν εξα ­
σφάλιση αυτοδυναμίας, ακόμα και αν
η νέα Βουλή είν α ι π εντακομματική)
και ότι, παρά το υ ς υψ ηλούς δ ο ξα σ τι­
κούς τόνο υς το υ Γ.Α. Παπανδρέου, το
κόμμα τη ς α ξιω μα τικής α ντιπ ολίτευ­
σης θα κινηθεί σε ποσοστά τη ς τά ξε-
ως του 38 έω ς 39%. Σε αντίθεση με τις
εκτιμ ή σ εις α υ τές, υψ ηλόβαθμα σ τε­
λέχη του ΠΑΣΟΚ επ ιμένουν ότι, παρά
τ ις «φήμες» που δ ια δ ίδ ει η ΝΔ γ ια να
π ροκαταλάβει τη ν κρίση το υ ελλη νι­
κού λαού, το ΠΑΣΟΚ θα είν α ι ο νικη­
τή ς τω ν μεθαυριανώ ν εκλογώ ν. Ό σο
γ ια το ν π ρόεδρο το υ κινήματος Γ.Α.
Παπανδρέου «π ροετοιμάζεται να προ­
τείν ει κυβέρνηση-έκπληξη σ τον ελληνι­
κό λαό, ικανή -κ α τά τη ν διατύπω ση
το υ Β ή μ α το ς- να ξεπ αράσ ει τις συν­
θήκες κρίσης και να α να τά ξει τον κα-
ταρρέοντα κρατικό μηχανισμό». Σε
αυτή την κυβέρνηση, μάλισ τα, ξεχω ­
ριστή θέση, κατά τη ν ίδ ια εφ ημ ερ ίδα ,
μπ ορεί να έχ ει ο πρώην πρωθυπουρ­
γό ς Κ. Σημίτης.
ΠΕΡΙ ΠΟΙΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΣΟΚ -
ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΣΥΖΗΤΑΜΕ ΤΩΡΑ;
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, ω στόσο, φ α ίνετα ι ν’
αντιμετω π ίζει το ΠΑΣΟΚ και σε ό ,τι
αφορά τ ις σ χέσ εις το υ με τη ν Α ρισ τε­
ρά, η οποία -σ ύμφ ω να με τα ίδ ια «ευ­
ρήμα τα»- σ υγκεντρώ νει ποσοστά
7,5% - 8% γ ια το ΚΚΕ και 4,5% -5% για
το Συνασπισμό τη ς Ριζοσπ αστικής Α ρι­
σ τερ ό ς. Ο π ρόεδρος το υ ΠΑΣΟΚ, μ ι­
λώ ντας στην Κοζάνη, υπέμνησε σ τους
π ολίτες τη ς Α ρ ισ τερ ό ς ό τι διλήμματα
τύπου «τι Παπάγος, τι Πλαστήρας» ή «τι
Ανδρέας, τι Μ ητσοτάκης» είχαν τερ ά ­
σ τιο κόσ τος γ ια τη χώ ρα και, φυσικά,
δεν πρέπει ν ’ αναβιώ σουν. Κ ατ’ ακο­
λουθία: Δ ιλήμματα τύπ ου «τι Καραμαν­
λής, τι Παπανδρέου» δεν έχουν θέση
στη σημερινή εκλογική μάχη. Και επ ει­
δή οι α ρ ισ τερ ο ί π ο λίτες «έχουν κρίση,
μνήμη, ευαισθησία, θα πρέπει ν ’ απορ-
ρίψ ουν το δίλημμα που επ ανέφ εραν οι
η γεσ ίες τους».
ΣΤΕΛΕΧΗ το υ ΠΑΣΟΚ διευκρίνιζαν
ότι, πίσω από επ ιτυ χείς ή ολιγότερο

Ε Τ Ο Ι Μ Α Σ Τ Η Κ Α Ν Α Κ Ο Μ Η Τ Ε Σ Σ Ε Ρ Ι Σ Τ Ο Μ Ο Ι Τ Ο Υ Α Ν Τ Ι ( 2 0 0 5 ΚΑ Ι 2 0 0 6 )

Είναι έτοιμοι και διατίθενται από τα γραφεία του περιοδικού

(Δημοχάρους 60, Αθήνα 115 21)
τέσσερις ακόμα τόμοι του ΑΝΤΙ που συμπεριλαμβάνουν τα τεύχη
(2005) 834 έως 845 (ΞΒ) και 846 έως και 859 (ΞΓ)
(2006) 860 έως 872 (ΞΔ) και 873 έως και 885 (ΞΕ)
0α βρείτε επίσης τους τόμους των προηγουμένων ετών

6
επ ιτυχείς διατυπ ώ σεις του «Γιώργου»,
αυτό που πρέπει να συγκρατήσουν οι
α ρ ισ τερ οί π ολίτες είνα ι η ετο ιμ ό τη τα
του προέδρου το υ κινήματος «για συ­
νεργασία ΠΑΣΟΚ και Αριστερός». Στην
«επισήμανση » αυτή απάντησαν ο ίδιος
ο Α λέκος Αλαβάνος (στη μεγάλη συ­
γκέντρω ση του ΣΥΡΙΖΑ, στην π λατεία
Εθνικής Αντιστάσεω ς), αλλά και άλλα
κεντρικά στελέχη του ΣΥΝ. Ενδεικτική
η δήλωση του Μιχ. Παπαγιαννάκη:
«Προγραμματικό πλαίσιο και όροι οποι­
οσδήποτε συνεργασίας μ ε το ΠΑΣΟΚ
δεν προτάθηκαν και, επιπλέον, δεν τέ­
θηκαν ενώπιον των ψηφοφόρων προε­
κλογικά, όπως απ α ιτεί η λογική της κοι­
νοβουλευτικής δημοκρατίας. Επομέ­
νως π ερί τίνος συζητάμε τώρα;»
ΣΤΟ ΜΕΤΑΞΥ, εντύπωση π ροκαλεί η
θέση που υιοθετούν σ υγγραφ είς, κρι­
τικ ο ί λογοτεχνίας, αρθρογράφοι,
π νευματικοί άνθρωποι, σε σχέση με
το υ ς λόγους που υπαγόρευσαν τη
στήριξή το υ ς προς το ν ΣΥΡΙΖΑ. Σ τη ρί­
ζουμε τον Συνασπισμό τη ς Ριζοσπαστι­
κής Α ρισ τερός -δ η λώ νο υ ν- επειδή, πη». Πού αρχίζει και πού τελειώ νει «ο το χρίσμα των Δημοκρατικών, εν όψει
παρά τ ις εσ ω τερικές αντιφ ά σ εις του, πόλεμος κατά της τρομοκρατίας»·, Οι τω ν εκλογών του 2008, αισθάνθηκε την
«διαφ έρει από τα δεινοσαυρικά κόμμα­ φ ετινές εκδηλώ σεις για τα 2.750 θύμα­ ανάγκη να δηλώ σει:«Είναι ώρα ν’ αλλά­
τα εξουσίας»· σ τηρίζουμε το ν ΣΥΝ, τα τω ν τρομοκρατικώ ν επιθέσεων ξουμε κατεύθυνση, να σταματήσουμε
επειδή «ενίσταται στον εκχυδαϊσμό, στους Δίδυμους Πύργους και το Πεντά­ την κλιμάκωση, ν’ αρχίσουμε να φέρνου­
που π ροτείνεται και υ ιο θ ετείτα ι ως νέο γωνο -μετέδω σ αν τα διεθνή πρακτο­ μ ε τους στρατιώ τες μας στην πατρίδα».
μοντέλο ζωής». ρεία ειδήσ εω ν- κινήθηκαν σε χαμηλό­ Κατά τα άλλα, οι δημοσκοπήσεις είναι
τερ ο υ ς τόνους από τις προηγούμενες απλώς ενδεικτικές... Το 61% των Ιρακι-
Η «ΑΣΥΜΜΕΤΡΗ ΑΠΕΙΛΗ» χρονιές, καθώς ο «πόλεμος κατά τη ς νών πιστεύει ότι η κατάσταση ασφαλεί­
ΚΑΙ Η 11Η ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2001 τρομοκρατίας» έχει κουράσει την αμε­ ας, στη χώρα τους, τους τελευταίους
ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ τη ς 16ης Σεπτεμβρίου ρικανική κοινή γνώμη, κυρίως λόγω των έξι μήνες, απλώς χειροτέρευσε, ενώ το
έδωσαν λαβή στον πρόεδρο του αδιεξόδω ν στο Ιράκ. Ή δη προβεβλημέ­ 11% θεω ρεί ότι βελτιώθηκε... Αλλά το
ΠΑΣΟΚ για να επ ανέλθει στο «Η κυβέρ­ νοι γερουσιασ τές τω ν Δημοκρατικών Ιράκ, μεθαύριο Κυριακή, μάλλον δεν θα
νηση Καραμανλή απ οτελεί ασύμμετρη δηλώνουν ό τι η στρατηγική τη ς κλιμά­ επηρεάσει (ή, μήπως, θα επηρεάσει;)
απειλή για τον πολίτη», ενώ άλλες στή­ κωσης απέτυχε και ό τι η απόσυρση των την ετυμηγορία μας. Πάντως οι κάλπες
λες, με αφορμή την «11η Σεπτεμβρίου αμερικανικώ ν δυνάμεων είναι επιβεβλη­ μάς περιμένουν. Άντε και καλό βόλι, κα­
2001», τόνιζαν ό τι «το φάντασμα τη ς Αλ μένη. Από την πλευρά του, ο γερουσια­ λή ψήφο!
Κάιντα πλανάται πάνω από την Ευρώ­ στής Τζόζεφ Μπάιντεν, υποψήφιος για ΑΝΤΗΝΩΡ

Επικοινωνήστε με το Αντί: www.anti.gr

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

Έ να ς συλλογικός τόμος που αναδεικνύει τη μοναδική προσωπικότητα

του Αλέξανδρου Παπαναστασίου. Ο πολιτικός που σφράγισε με την
προοδευτική παρουσία και δράση του την εποχή της διαμόρφωσης του
[ψητά
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ νέου ελληνικού κράτους.

Θ ε σ μ ο ί, Ιδ ε ο λ ο γ ία
κ α ι Π ο λ ιτ ικ ή
σ το Μ εσ οπ όλεμο
Εκδόσεις Πολύτυπο Κ εντρική διάθεση: τηλ.: 210-72.32.819

7
 ΜΟΛΥΒΙΕΣ
• Σε δύο μέρες θα
έχουμε το αποτέλεσμα
των εκλογών.
• Ως Αριστερά και
αριστεροί το μόνο που
έχουμε να κάνουμε
είναι να παραγγείλουμε
πίτσες ή σουβλάκια να
στηθούμε στις
τηλεοράσεις και να
θ εσείς
απολαύσουμε την ΦΑΚΕΛΩΜΑ
αγωνία των δυο ΠΕΡΙ ΦΡΟΝΙΜΩΝ
κεί στην αστυνομία φ α ίνετα ι ό τι είν α ι λά-

Ε
εταίρων του εναγκαλισμός της Αριστερός ήταν πάντα
δικομματισμού.
• Φωτιά στα μπατζάκια
τους.
0 ζητούμενο για το ΠΑΣΟΚ, από την εποχή
ακόμα του Ανδρέα Παπανδρέου, κάθε
φορά που το κόμμα αντιμετώπιζε τα δύσκολα
τρ εις του κινηματογράφ ου και μάλισ τα τη ς
σχολής τη ς π ιστής και ρ εα λισ τικής κατα­
γραφ ής προσώπων και πραγμάτων. Για αυτό
στη Θ εσσαλονίκη με αφορμή τ ις π ορείες στην
• Αν χάσει ο Κώστας, και ιδιαίτερα ενόψει εκλογικών αναμετρήσε­
θα ηττηθεί από την πιο ων. Από τον πειρασμό δεν είχε ξεφ ύγει ούτε ο ΔΕΘ σκέφθηκαν να βιντεοσκοπήσουν το υ ς δια ­
ανίκανη αντιπολίτευση Σημίτης, ο οποίος στις παραμονές κάθε εκλο­ δηλω τές για λόγους ασφ αλείας. Ευφυής σκέ­
που υπήρξε γικής αναμέτρησης θυμόταν την περίφημη ψη! Αφού βρισκόμαστε συχνά αντιμέτω π οι με
μεταπολιτευτικά στην «κεντροαριστερά». το υ ς ανθρώπους σ τους δρόμους, να μην γνω ρι­
Χώρα. Έ τσ ι και τώ ρα, λοιπόν, ο Γιω ργάκης ανακα­ σ τούμε καλύτερα και να μάθουμε τ ις τα υ τό τη ­
• Αν χάσει ο Georgos, λύπ τει π ρογραμματικές συγκλίσεις με τον τε ς τους; Με ορισμένους μπορεί να είμ α σ τε και
θα ηττηθεί από την πιο ΣΥΡΙΖΑ. Και δεν φ τάνει μόνο αυτό. Άνθρωποι γείτο ν ες ή ίσως και να ανακαλύψ ουμε χαμένους
ανίκανη κυβέρνηση που τη ς Τρικούπη, ακολουθώ ντας τη ρήση περί γνω στούς. Π αλαιότερα στα φ ω τογραφ εία
είδαμε ποτέ. «των παιδιών τω ν φρονίμων», τηλεφω νούν σε απλώνανε εικόνες από εθ νικές π αρελάσεις και
• Χάος, το μετά, για φίλους, για να προωθήσουν συγκεκριμένους εκ εί βρίσκαμε φ ω τογραφ ίες που μας ενδ ια φ έ­
τον όποιον ηττημένο. υποψηφίους του ΣΥΡΙΖΑ. Αμ, οι συναινέσεις ρανε. Εφεξής τέτο ιο υλικό απ οκλειστικά στα πε­
• θα τρέχουν και δεν δεν χτίζονται έτσ ι... Τ.Κ.Δ. ρίπτερα τη ς ασφάλειας. ΣΩ.ΛΕ
θα φτάνουν.
• Αυτά, όμως, έχουν ΠΑΙΔΕΙΑ
αυτές οι δουλειές.
• Μεγάλα καράβια, ■■ εκίνησε η νέα σχολική χρονιά εν χορδαίς διδακτικό προσωπικό που φθάνουν τ ις 4.000
μεγάλες φουρτούνες ■ και οργάνοις. Μέσα στην ενθουσιαστική -χώ ρια οι ω ρομίσ θ ιοι- γ ια τα άθλια σχολικά
που έλεγε και η γιαγιά ■ πλημμυρίδα, απότοκο τη ς προεκλογικής κτίρια, τ ις ελλείψ εις σε κτίρ ια και άλλα πολλά,
μου. περιόδου, οι π ολιτικοί εξέλαβαν τον προαύλιο ας μην δείχνουμε μεμψ οιρία και χα λάμε τ ις
• Από την άλλη, εμείς χώρο σαν παρθένα πίστα για να επιδοθούν σε καρδιές μας. Το είπε και η κ. Γιαννάκου. Να
θα αθροίζουμε ή θα π ροεκλογικές κορόνες. Η πλύση εγκεφ άλου μην δείχνουμε κακομοίρηδες με τη ν κριτική
συγκρίνουμε τα απ οδεικνύεται ό τι πιάνει τόπο όταν ξεκινά από μας από την πρώτη ημέρα τη ς χρονιάς!
ποσοστά μας, ανάλογα τις τρ υ φ ερ ές ηλικίες. Ό σο για τις ελλείψ εις σε ΣΩ.ΛΕ
με το τι στηρίξαμε.
• Αλέκα ή Αλέκο. ΟΜΙΛΙΕΣ
• Πάντως διαισθάνομαι
ο μάτι κουράζεται να παρακολουθεί τη ν τηλεοπ τική
ότι τόσο συνολικά όσο
και ιδεολογικά
ευχαριστημένοι θα
’μαστέ.
Τ λήψη που μετα κινείτα ι προς όλες τ ις π λευρές τη ς
π λατείας. Μαζί με τις πράσινες και μπλε σημαίες κυ­
ματίζουν οι γαλανόλευκες, ένα απέραντο σεντόνι που δ ί­
νει ένα εορτασ τικό τόνο σ τις εκδηλώ σεις. Μήπως είνα ι
• Δύο απουσίες μου
οπαδοί τη ς εθνικής Ελλάδας ποδοσφαίρου, εάν κρίνουμε
έκαναν εντύπωση.
από τ ις κόρνες και την πνιγηρή συνθηματολογία; Η ανύ­
• Ο Τσοβόλας που
ψωση τη ς γαλανόλευκης καθιστά το υ ς σ υμμετέχοντες
έπαιζε στο επικράτειας
π ερισσότερο π ατριώ τες από εκείνους που δεν την κρατά-
του ΠΑΣΟΚ μέχρι την
νε, εξισώ νει το υ ς κάθε οπαδούς με τη ν αξία τω ν συμβό­
τελευταία στιγμή και ο
λων; Είναι άραγε οι εκλογές μιας κρίσιμης εθνικής σημα­
Πέτρος.
σίας αναμέτρηση, όπου η ύψωση τη ς σημαίας γ ίν ετα ι το
• Τι κάνει αλήθεια
διεγερ τικό «πυροτέχνημα» για τη ν αποσιώπηση τω ν ευ ­
του Χρ. Παπανίκου

αυτό το παιδί;
θυνών του δικομματισμού και την έλλειψ η π ρογραμμά­
• Πώς και δε
των; (Εάν είνα ι να κερδίσ ει και η ομάδα μπάσκετ το πα­
στρατεύτηκε στον
νευρωπαϊκό, να ρίξουμε στην αγορά και άλλες σημαίες).
αγώνα τον καλό;
ΣΩ.ΛΕ
8
χ
 ΛΟ Γί Ε Λ Λ Ό ΓΩ Ν ,
ΙΣΤΟΡΙΑ Α£Ν -εκεί
ΑΚΛΑ 5X0 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ TOI ΠΑΣΟΚ.
ΣΤΗΝ ΟΥΡΑ NWOPtAXfc. ΝΑ ΠΑΡ£Χ£ ΜΙΑ \Δ£Α ΜΟΛΥΒΙΕΣ
ΚΥΡ-ΓΙΟΡΓΗ V\A ΤΑ 5ΊΓΧΥΣΑ ΠΟΥ £Π\Υ>ΡΑΤσΥ5ε • Είναι δυνατόν να
ο μνημείο το υ «Άγνωστου θέλει ο Georges να την

Τ
ΣΤΗ 2 M N P N IV
αστυνομικού» π ρότεινε να βγάλει με την κυρία
σ τη θεί κάπου στην Αθήνα ο θάλεια και τα κιτσάτα
π ρόεδρος του ΛΑΟΣ κυρ-Γιώ ργης σποτάκια του Λαλιώτη;
Κ αρατζαφέρης. Φυσικά ο καθένας • θα μου πείτε ότι
έχ ει την κοινωνική βάση που του έφερε τον Ραγκούοη.
αξίζει. Μόνο που αν κάποιο μνημείο • Σωστά.
έχ ει π ρ οτεραιότητα στην • Αλλά ο άνθρωπος
Ελλάδα, αυτό είνα ι το μνημείο χάμπουργκερ έφτιαχνε,
//
του «Αγνώστου θύματος ούτε καν σουβλάκια
αστυνομικής • Τι να κάνει;
εκπυρσοκρότησης». Ο κυρ- • Καλά που μπήκε στον
Γ ιώ ργης και ο ι χω ροφύλακές πολιτικό στίβο ο Βούρος
του να π εριμένουν τη σ ειρά καιηΦόνσου και κάπως
τους. Γ ιαν. Ανδρ. ----- κινείται η κατάσταση.
■7VQ 5 • Αλλά αυτοί δεν πάνε
στις λαϊκές, όπως ο
ΕΡΓΑ, ΕΡΓΑ, ΕΡΓΑ Κίμωνας που βρέθηκε
πρεπε να πλησιάζουν οι εκλο γές για να ριφ ερειακή τη ς πόλης για τα διερχόμενα φορ­ εκτός, παρά τους

Ε β γει π εριοδεία ο πρω θυπουργός με το ν κ.

Σουφλιά, ώ στε ο δ εύ τερ ο ς να ενη μ ερ ώ σ ει
το ν πρώτο γ ια τη ν π ορεία τω ν έργω ν τη ς
τηγά. Τώρα, προεκλογικά. Είχε τελειώ σ ει
3 (τρία) χρόνια πρίν και την είχαν κλειστή για τί
δεν είχαν μπεί φανάρια. Τα έβαλαν και την
τεμενάδες επί μήνες
στο Κίνημα.
• Και στο χρηματιστήριο
ποιος θα μοιράσει
Εγνατίας Οδού. Έ τσ ι είπαν τα δ ελτία ειδ ή σ ε­ άνοιξαν. Τώρα, προεκλογικά.
ων. Και δώ στου π όζες σε γέφ υρ ες. Και δώ- προεκλογικό υλικό,
Κι ένας άλλος «γαλάζιος» Δήμαρχος πιο κά­
στου παχιά λόγια γ ια έργα. αφού έκοψαν τον
τω έβα λε σ υνεργείο να τρ α β ά ει την άσπρη με­
Νεονάκη που ήταν και
Δηλαδή τόσ α χρόνια ΔΕΝ το ν ενημέρω νε; σαία γραμμή σε κοινοτικούς δρόμους, πλά­
ειδικός;
Τώρα, προεκλογικά, π ερίμενε να το κάνει; Τι το υ ς 4 -5 μέτρων, με κυκλοφορία, πες, 10 αυ­
• Τον Αθανασάκη;
ηλίθια προπαγάνδα, λα έ μου. τοκινήτω ν τη μέρα. Μόνο η άσπρη γραμμή
• Αυτόν τον βλέπεις
Στα Γιάννενα πάντως που πέρασα λ ίγ ες μέ­ το υ ς έλειπ ε! Τώρα, προεκλογικά.
στην τηλεόραση κι
ρες, ο «γαλάζιος» Δ ήμαρχος είχ ε παντού συ­ Τι ηλίθια προπαγάνδα, λαέ μου...
αλλάζεις αμέσως
νερ γεία να γεμίζουν με άσφαλτο τ ις λακκού­ Ο φουκαράς ο Μ αυρογιαλούρος, αγγελούδι
κανάλι.
βες τω ν δρόμων. Τώρα, προεκλογικά. μπροστά τους.
• Πιο αντιπαθητικός κι
Και άνοιξαν και τη ν «Βλαχόστρατα», τη ν πε­ Ναπολέων
από τον Πρωτόπαπα.
• Όχι να τον δεις
ΛΑΟΣ: ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ μπροστά σου μέρα
μεσημέρι.
εκάδες τα προεκλογικά φυλλάδια υποψηφίων απειλείται με μήνυση από τον Πρόεδρό του)

Δ
• Λες και βγήκε από
του ΛΑΟΣ που κυκλοφορούν στην Αθήνα. Ξε­ υπονοούν ότι η περίοδος της παρακμής ξεκινά θρίλερ του Στήβεν Κινγκ.
κινάνε με τη βασική διαπίστωση του διαφημι­ από την επιστροφή της Δημοκρατίας και μετά, • «Μαζί με τη Μαρία»
ζόμενου πολιτευτή ότι <πα τελευταία 30 χρόνια η ενώ προφανώς η περίοδος της ακμής ταυτίζεται (Δαμανάκη) έγραφε η
χώρα μας έχει μπει σε μια φάση ασταμάτητης πα­ με την επταετία 1967-1974, κατά την οποία βα­ αφίσατην προηγούμενη
ρακμής». Μερικοί από αυτούς, ανεβάζουν τα χρό­ σίλευαν οι αξίες της πατρίδας, της θρησκείας βδομάδα στην Καλλιθέα.
νια σε 35 και κάποιοι, πιο μερακλήδες, γίνονται συ­ και της οικογένειας. Άλλωστε στις αξίες αυτές • Από περιέργεια
γκεκριμένοι και τα μετράνε 33. αναφέρονται κατά κόρον και οι εν λόγω υποψή­ πέρασα να δω το
Για να μην κοροϊδευόμαστε, οι υποψήφιοι του φιοι. Χαλάλι η αυτοδυναμία της ΝΔ αν είναι να πλήθος.
ΛΑΟΣ (που όποιος το χαρακτηρίζει ακροδεξιό γλιτώσουμε από αυτούς. Γ ιαν. Ανδρ. • Δεν ξεπερνούσαν
τους είκοσι οι
ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗΣ συγκεντρωμένοι.
• Ευτυχώς (γι’ αυτήν)
κατάβλητος προχωρεί ο ψή του στις εγκαταστάσεις της

Α
Καρατζαφέρης και χωρίς
κανένα δισταγμό επισκέ­
πτεται όλους τους χώρους,
υπόσχεται με περισσή γενναιο­
δωρία κλείνοντας ελαφρά και
το μάτι προς τις κάμερες. Υπερ­
θεματίζει σε ό,τι κάποιες ομά­
δες ή κοινωνικοί φορείς διατα­
κτικά μπορεί να διατυπώνουν
ως αίτημα. Με αφορμή επίσκε-
που υπήρχε άλλη μια
αστυνομίας τάχθηκε υπέρ της
συγκέντρωση του
ανέγερσης μνημείου για τον
«άγνωστο αστυνομικό»! Δεν
κόμματός της παραδίπλα
κι όταν τέλειωσε πήγαν
απομένουν πολλές ημέρες ακό­
μη, διαφορετικά θα μας είχε τά­ για ενίσχυση.
ξει «λαγούς με πετραχήλια». • Διαφορετικά ήταν για
Ή τοι, η πολιτική στη χώρα των κλάματα το σκηνικό.
μόνιμων θαυμάτων το κόστος • Αφήστε που έκλεισαν
των οποίων δεν επιβαρύνει κά­ τη Θησέως για είκοσι
ποιους πολιτικούς.. ΣΩ.ΛΕ νοματέους!
9
 ΜΟΛΥΒΙΕΣ
• Τι περίμεναν
«συνωστισμό» από
πασόκους.
• Εδώ ο Κακλαμάνης
και δεν μάζεψε πάνω
από εκατό νοματέους.
• Στη Μαρία θα
πήγαιναν;
• Πάντα θαύμαζα του
Κρητικούς πασόκους για
θ εσείς
το χιούμορ τους.
• Άκου «Φώφη γερά, να ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΑΝΤΙ ΑΥΤΗΣ «ΤΑΡΑΞΙΑΣ»;
φύγει η δεξιά»
ρώτη επιλαχούσα τη ς Ν έας Δ ημοκρατίας

Π
ι αξία έχει μια δέσμευση αν δεν την σ τολί­

Τ
• Τη Φώφη δούλευαν ή
ζεις με το ανάλογο π εριτύλιγμα; Οι πιθα­ θέλουν οι δημοσκοπήσεις στην Α ' Αθηνών
τον Georges;
νότη τες για την επ ιτυχία ενός βουλευτή τη Μ αριέττα Γιαννάκου. Αν επιβεβαιω θούν,
• Μπορεί και τους δυο.
αυξάνονται όταν αξιοπ οιείς τ ις προσκλήσεις κάτι μου λ έει ό τι ο Α λέκος Αλαβάνος θα πανηγυ­
• Και τον οικονομολόγο
τη ς μόδας. Τι πουλάει σήμερα; Μα φυσικά το ρίζει ό τι το κίνημα για τη διατήρηση το υ άρθρου
Πολεμαρχάκι γιατί τον
περιβάλλον. Στο άκουσμα αυτής τη ς λέξης ο 16 αφού έδιω ξε το Γιώ ργο Παπανδρέου από τη
κατάπιε η αρχηγάρα;
καθένας οσ μίζεται την ευκαιρία να αυτο- Συνταγματική Αναθεώρηση θα έχ ει δ ιώ ξει και
• Άγνωστοι αι βουλαί
προσδιορισθεί. Πεδίον δόξης λαμπρόν να την Υπουργό Π αιδείας από τη Βουλή. Αν μάλι­
του παιδιού!
αναφέρουν ορισμένοι στο βιογραφικό το υ ς στα στην ίδια π εριφ έρεια εκ λ εγ εί με το ν ΣΥΡΙΖΑ
• Αμ την Βούλα (την
σημείωμα ό τι είνα ι «εθελοντές φύλακες δα­ ο Γραμματέας τη ς Ν εολαίας το υ Δημ. Τζανακό-
Πατουλίδου), αφού την
σ ώ ν » ^ ). Π ότε πρόλαβαν να πιάσουν το πουλος, η υπόθεση θα έχ ει κάμποση πλάκα.
έβαλε και παραιτήθηκε
«σφυγμό» τω ν γεγονότω ν; Τι σου κάνει η τ έ ­ «Ανθ’ ημώ νταραξίες», τη βλέπω κιόλας να μο­
από το στρατό που
χνη του marketing! νολογεί τη Μ αριέττα.
έπαιρνε κι ένα
Γ ιαν. Α νδρ.
μεροκάματο, με την
υπόσχεση να την βάλει ΠΑΡ’ ΤΗ Μ ΙΑ ...
στο επικράτειας, την
ολλή προσπάθεια έκανε ο αρχηγός το υ ΠΑ­
ξέχασε, όπως και τον
Λαλιώτη που από
πρώτος βρέθηκε
τελευταίος.
Π ΣΟΚ, στη σ υνέντευξη τύπου τη ν π ερασ μέ­
νη Κυριακή στη Θ εσσαλονίκη, να μας π εί­
σει για τις αγαθές π ροθέσεις του, επ αναλαμβά­
νοντας εκείνο το «η άλλη Αριστερά», με τη ν
• Η πρώτη τον στόλισε
οποία υπ οτίθεται ό τι έχ ει πολλά κοινά σ ημεία
δεόντως.
σε π ρογραμματικό επίπεδο.
• Ο δεύτερος, ως
Βέβαια, η «άλλη» π ροϋπ οθέτει τη ν ύπαρξη και
κομματικός, εποίησε την
τη ς «μίας». Που σημαίνει, κατά το ν Γιω ργάκη,
ανάγκη φιλοτιμία και το
ότι, όπου «μία», εμ είς, οι α φ ελείς, θα βάλουμε...
έριξε στα πιο άθλια
ΠΑΣΟΚ. Όπως, ας πούμε, εκείνο το «καλού-
μεταπολιτευτικά
δειο» εφ εύρημα «ΠΑΣΟΚ και ά λλες δημοκρα τι­
σποτάκια.
κές δυνάμεις» του 1984. Τ.Κ.Δ.
• Μυρίζομαι
προβοκάτσια ΑΜΑ ΔΙΑΒΑΖΕΙΣ ΜΑΡΞ
• Και μέσα στο γενικό αθόλου τυχαία δεν είναι η κατάργηση του

Κ
πρόσφατα ό τι ολοκλήρω σε κατά τη δ ιά ρ κεια
χαμό, το Πάντειο δεν φόρου κληρονομιάς που εξή γγειλε από το του ελεύθερου χρόνου του και το ν π ισ τεύου­
δέχτηκε να του βήμα τη ς ΔΕΘ ο Κώστας Καραμανλής. Το με γ ια τί είχε άφθονο χρόνο), με τη μ ετα ρρύθ­
φορτώσουν τη θέμα αυτό είχε γ ίνει αντικείμενο οξύτατης μιση αυτή τά σ σ ετα ι στο πλευρό το υ γερμανού
«συνωστισμένη» κυρία αντιπαράθεσης ανάμεσα στον Μ αρξ και το φιλοσόφου και απ οδοκιμάζει τ ις θέσ εις του
Ρεπούση από το Μπακούνιν στο πλαίσιο τω ν συνεδριών τη ς Α' Μπακούνιν, του οποίου άλλω στε οι οπαδοί ε ί­
Αριστοτέλειο, παρά τις Διεθνούς. Ο μεν γερμανός εισ ηγητής του σο­ ναι γνω στοί «ταραξίες».
πιέσεις της σιαλισμού υποστήριζε ό τι απ οτελεί ήσσονος Τώρα για το υ ς άλλους, αυτούς που λένε ό τι
Σημιτοπαρέας της σημασίας μεταρρύθμιση, ο δε ρώσος θεω ρη­ με αυτή την εξαγγελία ο απερχόμενος πρωθυ­
σχολής. τικό ς του αναρχισμού α ντέτεινε ό τι η διεύρυν­ πουργός επ ιχειρεί για ακόμη μία φορά να πα­
• ΜΜΕ και ΠΑΣΟΚ σή του θα εμπόδιζε την αναπαραγωγή του κα­ ρουσιάσει ως «παροχές» την απαλλαγή του κε­
επέβαλαν τον πιταλιστικού συστήματος μέσα σε διάστημα φαλαίου από το υ ς αναδιανεμητικούς άμεσους
Καρατζαφέρη. 2-3 γενεών. φόρους, την ίδια ώρα που τα ρ ά ζει τα λαϊκά
• Άντε να δούμε ποιος Είναι προφανές ό τι ο Κώστας Καραμανλής, στρώ ματα στους έμμεσους (ΦΠΑ, αυξήσ εις
θα τον (τους) μαζεύει ως εμβριθής μελετητής του Μ αρξ και του Κε­ ΔΕΗ κ.ο.κ.), ε όχι, αυτούς δεν το υ ς π ιστεύου­
τώρα. φαλαίου (του οποίου τη μελέτη υποστήριξε με. Είναι κακόπιστοι. Για ν. Ανδρ.
10
 WAPTOYMf YAIAPTCWME ΜΟΛΥΒΙΕΣ
KATATTW 9 TOY? T A N Κ Λ Η Ρ Ο Ν Ο Μ ΙΑ • Πλήθος φυλλαδίων,
T O N < P O fO C jO P O ff.' ■ ^ 5 - Α ? (Σ Τ Ε Ρ Α Σ 2 Ε Α Λ Λ ϋ β . όπως και σε
Π Ρ Ο Ν Ο Μ ΙΑ Σ προηγούμενες εκλογές,
T W Π Η Ρ Α Μ Ε ΟΛΗ
έλαβα πάλι από ία ΕΛΤΑ.
• Πράσινοι και γαλάζιοι
με βομβαρδίζουν με
φυλλάδια.
3* • Πρωί πρωί κατεβαίνω
και τα μαζεύω μήπως τα
δει κανένας γείτονας και
με παρεξηγήσει.
• Πού βρήκαν τη
διεύθυνση και τι
vV προσδοκούν αλήθεια;
• Να τους ψηφίσω;
A • Τόσο χαρτί χαμένο
• Κι όλοι τους
ΠΑΣΟΚ ΧΩ ΡΙΣ «ΔΟΛΟ» ΜΑ ΚΑΜΙΑ ΝΤΡΟΠΗ; κόπτονται για το
πειδή π ολιτική θα υπάρχει και μ ετά τ ις 16, α του Καίσαρα στον Καίσαρα και τα του περιβάλλον, τρομάρα

Ε κάποιοι παίρνουν ήδη τα μέτρ α τους. Μα­

θαίνουμε λοιπόν ό τι ανάμεσα σε σ τελέχη
του ΠΑΣΟΚ που πρω ταγω νίστησαν στο κρίσιμο
Τ Θ εού στον Θεό. Αυτή η ιστορία με την κό­
ρη τη ς Αλέκας Παπαρήγα που «πήγε σε
ιδιω τικό σχολείο» και την επαναλαμβάνουν με
τους.
• Μετά την
υποψηφιότητα της
συνέδριο το υ 1996 (και δεν υπ οστήριξαν ανα­ κάθε ευκαιρία οι δημοσιογράφ οι και είχε και Φώφης, καταλάβαμε ότι
γκασ τικά το Σημίτη τό τε) υπάρχει μια αμοιβαία την απύθμενη θρασυδειλία να την απευθύνει οι συνταγματολόγοι του
π ροεκλογική συνεννόηση, π ροκειμένου να και ως ερώ τηση η εκπρόσωπος μεγάλου κα­ κινήματος, Βαγγέλας
αποτρέψ ουν τη «δυναμική» είσ οδο στο προ­ ναλιού προς την γ.γ. του ΚΚΕ, συνιστά όχι του Βορρά και Ανδρέας
σκήνιο διάφορω ν μιντιακώ ν (μεταφ ορικά και απλά «χτύπημα κάτω από τη ζώνη», αλλά και του Παντείου, είναι
κυριολεκτικά) «προσωπικοτήτων». α γυρ τεία ολκής. άπαιχτοι και τα νομικά τα
Αν είνα ι να επ ανεξετάσ ουμε το ΠΑΣΟΚ μετά Και επειδή η Αλέκα Παπαρήγα έχει αρκετή παίζουν στα δάχτυλά
τ ις εκλο γές -σ ο υ λένε και όχι ά δ ικ α - δεν είνα ι αξιοπ ρέπ εια για να το διευκρινίσει, ας το γρά­ τους.
ανάγκη η μισή κοινοβουλευτική ομάδα να ανή­ ψουμε εμ είς. Η κόρη τη ς κ. Παπαρήγα αντιμε­ • Επιστήμονες με
κει στο ένα συγκρότημα και η άλλη μισή στο άλ­ τώ πιζε -ελπ ίζουμε να το ξεπ έρα σ ε- ένα πολύ κύρος!
λο. σοβαρό πρόβλημα υγεία ς και ήταν αναγκα­ • Ευτυχώς από μικρός
Και για πρώην δημοσ ιογράφ ους χτυπά η κα­ σμένη να π ηγαίνει σε σχολείο που δ ιέθ ετε και τον μόνο που
μπάνα για τρ ό και μια σχετική υποδομή. Ε, όχι και συμπαθούσα ήταν ο
Γ. Κουρ. α ντί να απολογούνται αυτο ί που έχουν αφή­ Κύρος από τα Μίκυ
σ ει τα δημόσια σχολεία χω ρίς καμία σχετική Μάους.
προφύλαξη να απ ολογείται η γραμματέας • Αυτός μάλιστα ήταν
ΜΑΖΙ ενός κόμματος που π αλεύει γ ι’ αυτό, επειδή επιστήμονας.
ας έχουν α λλά ξει τα φώ τα με τα πανομοιό­ δεν άφησε το παιδί τη ς να ρισκάρει τη ζωή • Οι άλλοι απλώς για τα

Μ τυπα συνθήματά το υ ς ο ι δυο «μεγάλοι», ή

αλλιώ ς τα κόμματα «εξουσίας». Π αρένθε­
ση: Τα υπόλοιπα κόμματα δηλαδή είνα ι αντιε-
του καθημερινά.
Δ ίκαιη η οργή του ΚΚΕ, που αρνείται να
σ τείλ ει εκπροσώπους του στο Mega, και μα­
υπουργιλίκια και τις
πολυθρόνες
ενδιαφέρονται.
• Μαύρο λοιπόν στους
ξουσ ιασ τές; Χαρά τα Ε ξάρχεια! κάρι ο κόσμος να βγάλει τα σωστά συμπερά­
Μαζί, λ έει ο ένας, θα κάνουμε το ύ το , ΜΑΖΙ λ έ­ σματα από όλη αυτή την υπόθεση. πράσινους
ει κι ο άλλος θα κάνουμε το άλλο. Γ ιαν. Ανδρ. Μαυρογιαλούρους που
Π ράγμα που σ ημαίνει ό τι μαζί θέλουν να κυ­ θέλουν να λεηλατήσουν
βερνήσουν, αφού άλλω στε σχεδόν το ίδιο πρό­ τις ψήφους μας.
ΛΑΛΑΣ • Ψήφο στην Αριστερά.
γραμμα παρουσιάζουν, χρόνια τώ ρα!
Α ς μη το υ ς χαλάσουμε λοιπόν το χατήρι: τα ν η ανάκριση τω ν υποψηφίων ενέχει το • Καλό βόλι συντρόφια.
Ας το υ ς ΚΑΤΑΨΗΦΙΣΟΥΜΕ, γ ια να μην π άρει
αυτοδυναμία κανένας από το υ ς δύο και να ανα­
γκασ τούν να συγκυβερνήσουν. Τ ότε θα κατα­
Ο σ τοιχείο τη ς ψυχαγωγικής πρόκλησης,
τό τε το χειροκρότημα αποσπά ο πάντα
ευρ ηματικός Λάλας. Ερω τήσεις επιπέδου τη ­
Ν. Μολ.

λάβουν πόσα απίδια π αίρνει ο σάκκος, αφού
δεν θα μπορούν να καταλογίζουν ο ένας στον
άλλον κάθε αποτυχία τους.
ΜΑΥΡΟ σ τα κόμματα «εξουσίας» για να ανα­
γκασ τούν να συγκυβερνήσουν. Αυτή είνα ι η ορ­
θή π ο λιτική ψ ήφος σ ’ α υ τές τ ις εκλογές!
Ναπ.
λεοπ τικού παιχνιδιού, γαργα λισ τικές ερω τή­
σ εις του τύπου, τ ι θα κάνατε εάν το παιδί σας
σας έλ εγ ε ό τι είνα ι τρομοκράτης ή εάν πα­
ντρευόταν ομοφυλόφ ιλο κ.α. Έ ω ς και σε
«ορό αλήθειας» το υ ς υπέβαλε. Σ τις επόμενες
εκλο γές θα μοιράζει δω ράκια και σουβενίρ.
Σω ς
11
 ΛΕΣ; :
• Επειδή συχνά ;
επαναλαμβάνει ο Κώστας ;
Καραμανλής ότι στόχος ;
της Νέας Δημοκρατίας |
είναι να αποτελειώσει ;
στη δεύτερη θητεία της ϊ
ό,τι άφησε μισό στην :
πρώπι, σταυρώνω τα
δάχτυλα να μην εννοεί τα
δάση.
Γιον. Ανδρ. ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΚΑΙ «ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ»
πειδή αρκετοί φ αίνεται ό τι έχουν διάθε­
ΣΕ ΤΙ ΔΙΑΦΕΡΟΥΝ;
• Για τις διαφορές του Ε ση να στηρίξουν οικολογικά ψ ηφοδέλτια
σ τις ερχόμενες εκλογές (μια από τ ις τ ε ­

του Δημήτρη Πετσετίδη

ΠΑΣΟΚ με τη ΝΔ λευ τα ίες δημοσκοπήσεις το υ ς έδινε 1,7%
προσπαθεί σε όλους στην πρόθεση ψήφου), ας έχουν στο νου
τους τόνους να μας το υ ς να ξεχωρίζουν το υ ς οικολόγους από
πείσει ο Γ. Παπανδρέου. το υ ς απατεώνες. Υπάρχει το ψ ηφοδέλτιο
Αυτό, όμως, δεν Ο ικολόγοι Πράσινοι, που ανήκει στο Ευρω­
εμπόδισε κάποιους παϊκό Κόμμα τω ν Πράσινων (του Γιόσκα Φί-
υποψηφίους του σερ, του Κον Μπεντίντ κ.ά.) και υπάρχει και
κόμματός του να το παλιό γνωστό σχήμα τω ν Οικολόγων
συνεργαστούν με Εναλλακτικών (που είχε κερδίσ ει και μία
«αντιπάλους» τους, έδρα σ τις εκλογές του 1989 και του 1990),
υποψηφίους της ΝΔ, που ασκεί κριτική από τα αριστερά στους
ΚΑΜΜ ΕΝΗ ΓΗ
εμφανιζόμενοι μαζί σε ευρωπαίους Πράσινους και κα τέρ χετα ι συ-
νεργαζόμενο με το Μέτωπο Ριζοσπαστικής ην είχε π αραλάβει ο Θ είος από τη ν Χούντα.

Τ
διαφημιστικά φυλλάδια
της περιοχής τους, εκεί Α ρισ τερός (ΜΕΡΑ). Την ξαναπ αρέλαβε ο Α ντρέας από το Θ είο.
στη... μακρινή περιφέρεια Ό ,τι π ροτιμά ο καθένας από τα δύο ας ψη­ Την ματαξαναπ αρέλαβε ο Μ ητσ οτάκης από
της Απικής. φ ίσ ει. Προσοχή όμως στους διάφ ορους τον Ανδρέα. Την ξαναματαξαναπ αρέλαβε ο
Εκείνοι ξέρουν... γραφ ικούς (όπως ο Δ ημοσθένης Β εργής Ανδρέας από το ν Μ ητσοτάκη. Την ματαξανα-
και οι «Έ λληνες Ο ικολόγοι»), που χρησιμο­ ματαξαναπ αρέλαβε ο Σημίτης από το ν Ανδρέα,
Τ.Κ.Δ.
ποιούν οικολογικούς τίτλ ο υ ς χω ρίς να μόνο που αυτός δεν τό είπ ε φω ναχτά, δεν τό
έχουν οποιαδήποτε σχέση με το «σπορ». Αν ‘κάνε βούκινο. Φυσικά και ο νύν πρω θυπουργός
ΕΡΥΘΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ
π ρόκειται να εκφ ρ α σ τεί μια οικολογική ευ ­ από το ν Σημίτη καμμένη γή παρέλαβε.
ΜΙΑΣ ΧΡΗΣΗΣ; αισθησία σ τις εκλογές τη ς Κυριακής, είνα ι Τώρα που σ τ’ αλήθεια είνα ι ΚΑΜΜΕΝΗ ΓΗ η
Αλήθεια, τώρα που κρίμα να π άει χαμένη στα ψώνια και το υ ς Ελλάδα, καλό είνα ι τή ν παραλάβουν και ο ι δύο
έφυγαν οι κάμερες από επ ιδ ειξίες. μαζί. Καταψ ηφίστε το υ ς (δίς) γ ια να επ ιτευ χθ εί
την Ηλεία, ο Ερυθρός Γ ιαν. Ανδρ. τέτο ιο ς σκοπός. Ναπ.
Σταυρός συνεχίζει το
φιλανθρωπικό του έργο ή
τα μάζεψε κι έφυγε κι ΨΗΦΙΖΕΙΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥΣ, ΣΟΥ ΒΓΑΙΝΕΙ Μ ΠΛΕ
αυτός; Και με εκείνες τις απαγόρευση να δημοσιεύονται δημοσκο­ τη στιγμή όλες οι δημοσκοπήσεις συγκλίνουν
περίφημες αποθήκες,
από τις οποίες ο
πρωθυπουργός
εξήγγειλε το «νέο
Η πήσεις το τελ ευ τα ίο 15ήμερο τη ς προε­
κλογικής περιόδου απ οτελεί μια ελληνική
πρωτοτυπία που καταλήγει να έχ ει τα αντίθε­
στο ό τι ένα 1,5-2% τω ν ψηφοφόρω ν προσα­
να το λίζετα ι να ψ ηφ ίσει οικολογικά ψ ηφ οδέλ­
τια . Το ποσοστό αυτό, καθώς κανένα οικολο­
τα απ οτελέσματα από αυτά που φ ιλοδοξεί. γικό σχήμα δεν ελπ ίζει να μπει στη Βουλή,
πατριωτισμό», τι γίνεται; Αντί δηλαδή να επ ιτρέψ ει στους ψηφοφό­ χρησ ιμεύει αυτή τη στιγμή στο να δώ σει στη
Γιατί αυτά που ακούμε ρους να αποφασίσουν για την επιλογή το υ ς Νέα Δ ημοκρατία την οριακή αυτοδυναμία που
είναι πολύ περίεργα και ανεπηρέαστοι από εξω τερ ικές επιδράσεις, τόσ ο λυσσασμένα επιζητά.
διόλου αξιοπρεπή για τις επ ιτρέπ ει στα πάσης φύσεως παπαγαλάκια Υγιής αντίδραση τη ς κοινω νίας η ψ ήφος
«αποθήκες της να «διαρρέουν» απ οτελέσματα κρυφών δημο­ στους Πράσινους μ ετά από όσα συνέβησαν
σκοπήσεων, τα οποία ούτε να επιβεβαιωθούν το περασμένο Καλοκαίρι, αλλά αν στην προ­
ούτε να διαψ ευστούν μπορούν, γ ια να δημι­ βολή τη ς κα τα λήξει να δώ σει αυτοδυναμία
ουργήσουν «κλίμα». στον Καραμανλή και τον Πολύδωρα, η ειρω ­
Α νεξάρτητα λοιπόν από τ ις διαφ ορές και τα νεία θα είνα ι τραγική. Ας το έχουμε στο νου
ποσοστά που «διαρρέουν» στον Τύπο, ας μας κι ας μην φ τα ίνε σε τίπ οτα γ ια αυτό οι ίδ ι­
πληροφορήσουμε για κάτι το υ ς ψ ηφοφόρους οι οι Πράσινοι.
ώ στε να πράξουν σχετικά ό ,τι νομίζουν. Αυτή Γ ιαν. Ανδρ.
12
X
 «ΕΧΕΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΑΥΡΙΟ» ΝΤΙΜΠΕΙΤ
π ορεί οι δημοσκοπ ήσεις να

Μ
•Τ ι «debate», τι
απ αγορεύονται, αλλά ο τζό γο ς δεν μπαρμπούτσαλα ήταν
σ τα μ α τά ει π οτέ σε αυτή τη χώρα. αυτά; Ποιος έκανε
Ετσι, ολοένα και σ υχνότερα μου διάλογο με ποιον; Για
συμβαίνει η απάντηση στην ερώ τηση <πι νππ ζώα μας περνάνε; Το
ακούς;» να είνα ι ένα χτύπημα στο ποιηματάκι του είπε ο
π ληκτρολόγιο το υ υπολογιστή και η καθείς. Το ποιηματάκι
εμφάνιση μιας σ τοιχηματικής του προς τους ΔΙΚΟΥΣ
ισ τοσ ελίδας με απ οδόσεις γ ια τα ΤΟΥ οπαδούς.
εκλογικά απ οτελέσματα. ΝΔ 1.30, Τι πλήξη, λαέ μου...
ΠΑΣΟΚ 3.90 στη χώρα, ΠΑΣΟΚ 1.80. ΝΔ Ευτυχώς υπήρξε κι
2.80 στη Β' Αθήνας, Β ενιζέλος 2.10, εκείνο το αλαβάνιο καρφί
Καστανίδης 2.60 γ ια τη ν πρω τιά σ τους προς τον Καραμανλή για
σταυρούς στη Θ εσσαλονίκη και άλλα τους «ταραξίες» και
αμέτρητα. έγινε ολίγος τζερτζελές.
Να αναφω νήσουμε ο tem pora, ο
mores! ή όλα μέσα στο π αιχνίδι είναι; ΝΤΙΜΠΕΙΤ
Γ. Κουρ. ώρα που οι διάφοροι συναγερμοί του

ΕΠΑΝΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΗΛΙΘΙΟΤΗΤΑΣ Τ Έ θνους τα έβαλαν και με το βιβλίο Ιστορίας

τη ς Γ Λυκείου επειδή δημοσιεύει το χάρτη
τω ν Βαλκανίων όπως είχε διαμορφω θεί κατά τη
• Την παράσταση
έκλεψαν στα σκαλοπάτια
της ΕΡΤ όχι οι αρχηγοί
των κομμάτων αλλά οι
λά χισ τες η μ έρ ες πριν εκπ νεύσει η διάρκεια τη ς ναζιστικής κατοχής (με τη Δυτική

Ε θ η τεία τη ς απ ερχόμενης κυβέρνησης,

μπόρεσα και το υ λόγου μου να πάρω
μια ιδ έα από τη ν επανίδρυση του
Θράκη να ανήκει στη Βουλγαρία και την ΠΓΔΜ
να ο ν ο μ ά ζετα ι), ζούμε με την αγωνία. Θα τους
συμπαρασταθούν οι «αριστεροί» νεοφώ τιστοι
δημοσιογράφοι-
συνεντευξιαστές.
Έπεσαν με κτητική
βουλιμία οι ρεπόρτερς να
Κράτους. Επισκέφθηκα μια δημόσια του εθνικισμού ή πάει μακριά η βαλίτσα;
υπηρεσία γ ια να συγκεντρώ σω τα αποσπάσουν ένα
Γ ιαν. Ανδρ.
απ αραίτητα έγγραφ α γ ια τη ν έκδοση διαφωτιστικό σχόλιο επί
αστυνομικής τα υ τό τη τα ς και διαπίστω σα της τηλεοπτικής
εντυπω σιασμένος ό τι γ ια τη ν παραλαβή
ΕΝΑΣ ΓΡΙΦΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ αναμέτρησης. Και να η
κάθε ενός από αυτά είνα ι απ αραίτητη
Στάη και η Τρέμη όλο νάζι
ερ ίερ γ ες συμμαχίες έχουν διαμορφω θεί
-βάσ η το υ νέου κανονισ μού- η επ ίδειξη
τη ς αστυνομικής μου τα υ τό τη τα ς.
Λίγο πριν παραφρονήσω εντελώ ς,
Π στη Νέα Δ ημοκρατία στην Α Αθήνας. Η
Ντάρα παρέα με το ν Προκόπη και ο Αλογο-
σκούφης με το ν Βουλγαράκη.
και ευτυχία να
τοποθετούνται χαλαρά.
Από κοντά
Χατζηνικολάου και
δέχθηκα ευχαρίσ τω ς τη μεσολάβηση Ο ένας π ουσάρει τον άλλον και με τη σειρά αυ­
Λιάτσος.Στους
γνωστού μου π ολιτευτή τη ς Ν έας τή φ α ίνετα ι ό τι θα εκλεγούν, αν και ανάμεσά
πραγματικούς ρυθμιστές
Δ ημοκρατίας, π ροκειμένου να κάνω τη το υ ς παρεισφρύουν ο Αβραμόπουλος στην τρ ί­
της τηλεδημοκρατίας
δουλειά μου. Αν η «κατάργηση τη ς τη θέση και η κυρία Πιπιλή στην πέμπτη.
όλοι οι υπόλοιποι
γρ α φ ειοκρ α τία ς σε μία ημέρα» για τη ν Αν σύμφωνα με όλες τ ις εν δ είξεις η Νέα Δημο­
ωχριούν
οποία καμαρώ νει η ΝΔ, σ υνίσ ταται στο να κρατία εκ λ έξει επτά βουλευτές τό τε μία εκ τω ν
χρειάζεσ αι μέσο γ ια να εκδώ σ εις Μπενάκη και Γιαννάκου μένει εκτό ς Κοινοβου­ ΣΩ.ΛΕ
τα υτότητα , τό τε κάποιοι στην κυβέρνηση λίου.
τα πάνε πολύ άσχημα με τη ν ελληνική Ω ραίος ο γρ ίφ ο ς αλλά γ ια τί τα μπέρδεψε έτσ ι ο 0... ΕΙΔΙΚΟΣ
γλώσσα. πρωθυπουργός; Εκτός αν δεν το ξέρ ει!
• Το σχέδιο του ΠΑΣΟΚ
Γ ιαν. Ανδρ. Τ.Μ.
για τους πυροπαθείς
παρουσίασε ασθμένων ο
«ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ» ΣΗΜ ΑΙΝΕΙ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ Γ. Παπανδρέου στον
Πύργο, όπου μίλησε για
π ο τελεί συνηθισμένο φ α ι­ ση που έκανε ενάντια στη ση. Ε ίτε το κάνουν για πρώτη

Α
νόμενο, ο ι κα λλιτέχνες
και ειδ ικά οι π οιητές κυ­
ρίω ς τα τελ ευ τα ία χρόνια- να
απέχουν από τη ν π ολιτική και
τη ν κοινω νική ζωή, επ ικαλού­
μενοι τη ν ιδ ιό τη τά το υ ς, λ ες
και αυτή το υ ς κάνει να ζουν
σε έναν άλλον άυλο κόσμο.
Ακόμα και σήμερα, συνηθί­
ζουμε να τιμ ά μ ε το Σεφ έρη
γ ια τη μία και αόρισ τη δήλω ­
Χούντα, ωσάν να μας κάνουν
και τιμ ή οι π νευματικοί άν­
θρωποι κάθε φορά που παίρ­
νουν το λόγο.
Για αυτό και έχ ει μια αξία να
εξά ρ ο υμ ε όσους από αυτούς
ξεφ εύγουν από την πεπατη-
μένη και εύκολη ιδιώ τευση
και εκθέτουν τη ν άποψή το υ ς
και το ν εαυτό το υ ς στην πο­
λιτική και τη ν κοινωνική κρί­
την ιδέα κάποιας Νέας
φορά, όπως ο υπερογδοντα-
Πόλης -«Ολυμπία» το
κονταετής Νάνος Βαλαωρί-
όνομά τη ς - και άλλα τινά.
τη ς που τέθ η κε συμβολικά
Μίλησε γενικά για το
επ ικεφ αλής του ψ ηφ οδελτί­
σχέδιο, αφήνοντας τελικά
ου Επικράτειας τω ν Πράσι­
τις εξηγήσεις για τις
νων Οικολόγων, ε ίτε το κά­
λεπτομέρειες σε κάποιον
νουν με συνέπεια εδώ και
πιο ειδικό. Σε ποιον; Μα
χρόνια, όπως ο Γιώ ργος Κα-
στον Κ. Λαλιώτη! θου
κουλίδης που κατεβαίνει με
Κύριε...
το ΚΚΕ στη Β' Αθήνας.
Γ ιαν. Ανδρ. Τ.Κ.Δ.
13

Π Ε Μ Π Τ Η 6 . 9 . 2 0 0 7 - Τ Ε Τ Α Ρ Τ Η 1 2 .9 .2 0 0 7
ΠΕΜΠΤΗ 6.9.2007
• Ντιμπέιτ πολιτικών αρχη­
γών. Οι μονόλογοι διαδέχο­
νται ο ένας τον άλλον με
τους Καραμανλή και Παπαν-
δρέου να τρέμουν μήπως
και κάνουν κάποιο λάθος.
Πολύ κακή εμφάνιση από
τους δύο μονομάχους. Ο
μόνος που διασώθηκε από
τους πολιτικούς αρχηγούς
ήταν ο Αλέκος Αλαβάνος, αν
και δεν μας είπε γ ια τί πρέπει
να ψηφίσουμε ΣΥΡΙΖΑ. Του­
λάχιστον όμως ήταν αληθι­
νός!
• Ο Καραμανλής εκβίασε την
αυτοδυναμία με άμεση προ­
σφυγή στις κάλπες, ενώ τα
φασιστοειδή του Καρατζα-
φέρη ξανακτύπησαν με πρό­
ταση για ποσόστωση στους
μετανάστες.
• Οι αποκαλύψεις για την
υπόθεση των ομολόγων συ­
νεχίζονται. Η κυβέρνηση αρ­
χίζει να νιώθει την πίεση των
αποκαλύψεων και προσπα­
θεί με όλους τους τρόπους
να περιορίσει τις διαρροές.
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 7.9.2007
•Δ εν πάνε καθόλου καλά οι
Αμερικανοί. Φόρτωσαν έξι
πυρηνικές κεφαλές σε ένα γι-
γαντιαίο βομβαρδιστικό Β-
52, το οποίο πέταξε κατά
πλάτος της επικράτειας των
ΗΠΑ. Κατά λάθος έγινε, λένε
οι αρμόδιοι. Κάποιοι όμως
παρά λίγο να βρεθούν στον
άλλον κόσμο με τη σκέψη και
μόνον του τ ι θα γινόταν σε
περίπτωση ατυχήματος!
14
πιστημιακό άσυλο δεν ισχύει
τη νύχτα”». Ζητά επίσης να
διερευνηθεί κατά πόσο «οι
συλλήψεις έγιναν από μη έν­
στολους αστυνομικούς με
καλυμμένα πρόσωπα, οι
οποίοι βρίσκονταν, ως μη
όφειλαν, εντός των προστα-
τευόμενων χώρων του ΑΠΘ,
πολύ πριν τα γεγονότα». Και
όλα αυτά μία εβδομάδα πριν
από τις εκλογές. Το κλίμα
της δεκαετίας του ’60 ξανα­
ζεί.
ΣΑΒΒΑΤΟ 8.9.2007
•Απαράδεκτες οι ομιλίες ΚΥΡΙΑΚΗ 9.9.2007
των δύο μονομάχων στη • Συνεντεύξεις Τύπου Καρα­
ΔΕΘ. Ποτέ άλλοτε δεν ακού­ μανλή και Παπανδρέου στα
στηκαν τόσ ες πολλές υπο­ I πλαίσια τη ς ΔΕΘ. Ή ταν τόσο
Επειδή τη Δευτέρα, κανείς δεν δα θυμάται την καταστροφή
της Πάρνηθας.
σχέσεις σε τόσο λίγη ώρα. κακοί που τα επικοινωνιακά
•Τ ο έχουν φαίνεται στο αίμα επ ιτελεία των κομμάτων
τους οι αστυνομικές και ει- τους σκέπτονται να μην τους
σαγγελικές αρχές της Θεσ­ δώσουν άλλη ευκαιρία να
σαλονίκης να κινούνται αυ­ εκτεθούν περισσότερο.
θαίρετα και εκτός νόμου. Σε
ανακοίνωση του το Δ.Σ. του ΔΕΥΤΕΡΑ 10.8.2007
Συλλόγου Διδακτικού και •Φ ω τιά στα εκλογικά επ ιτε­
Ερευνητικού Προσωπικού λεία των δύο μεγάλων κομ­
του ΑΠΘ εκφράζει επιφυλά­ μάτων έβαλε η κάκιστη πα­
ξεις για το αν οι πράξεις αι­ ρουσία των αρχηγών τους
τιολογούσαν την χωρίς στη συμπρωτεύουσα. Αυτό
άδεια του πρυτανικού συμ­ που τους ανησυχεί είναι κυ­
βουλίου παρέμβαση της ρίως η απογοήτευση οπα­
αστυνομίας, καθώς και την δών και ψηφοφόρων, οι οποί­
«απορία του για τις δηλώσεις οι κλείνουν έντονα το μάτι
του εισαγγελέα Θεσσαλονί­ στα μικρά κόμματα.
κης Β. Φλωρίδη ότι “το πανε­ • Νέο «ασύμμετρο κτύπημα»
Πολύδωρα προκαλεί αλε­
πάλληλα εγκεφ αλικά στο
Μαξίμου. Μ ιλώντας σε συ­
γκέντρω ση ψηφοφόρων του
στο γήπεδο του Σπόρτιγκ ο
αμετροεπής π ολιτικός ανήρ
επανήλθε στη θεω ρία πως οι
φω τιές, ειδικά από τη 16η
Αυγούστου και ύστερα, σχε­
τίζοντα ι άμεσα με την προκή­
ρυξη των εκλογών τη ς 16ης
Σεπτεμβρίου. Άντε να δούμε
πώς θα το δικαιολογήσει τώ ­
ρα ο κ. Ρουσόπουλος.
ΤΡΙΤΗ 11.8.2007
•Α κο ύ γετα ι σαν ανέκδοτο
αλλά δυστυχώς είναι πραγ­
ματικότητα. Ανοίγουν σήμε­
ρα τα σχολεία για να κλεί-
σουν την Πέμπτη λόγω εκλο­
γών και να ξανανοίξουν την
Τρίτη. Στο μεταξύ δεν έχουν
διορισ τεί ακόμα 15.000 δά­
σκαλοι και καθηγητές και δεν
έχουν τυπωθεί τα βιβλία λό­
γω του ότι τα τυπογραφεία
τύπωναν το προεκλογικό υλι­
κό των κομμάτων. Κατά τα
άλλα όλοι υπόσχονται καλύ­
τερη Παιδεία.
• Ό τι ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημο­
κρατία έχουν σχεδόν τα υ τό ­
σημα προγράμματα το ξέ­
ρουμε. Αλλά να διαφημίζο­
νται σε κοινό φυλλάδιο στην
Αττική τρ εις υποψήφιοι Νεο-
δημοκράτες και τρ εις υπο­
ψήφιοι Πασόκοι, αυτό πλέον
ξεπερνά τα όρια τη ς π ολιτι­
κής κοροϊδίας. Ας τα δουν
αυτά οι ψηφοφόροι την ώρα
που θα αποφασίσουν που θα
ρίξουν την ψήφο τους.
•Τ ο θράσος τω ν πασόκων
καταντάει ανυπέρβλητο. Με­
ταμεσονύκτια, σε προεκλογι­
κή συγκέντρωση στελεχώ ν
του ΣΥΡΙΖΑ, εμφ ανίζεται
συνδικαλιστής δημοσιογρά­
φος, αποστάτης του Συνα­
σπισμού για προπαγάνδα
υπέρ τη ς συνεργασίας
ΠΑΣΟΚ-ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και
για να εκθέσει την Αριστερά.
Τον κράξανε άγρια, κυρίως
παλιά στελέχη του ΚΚΕεσ.,
και αποχώρησε κακήν κακώς.
Μ αζεύτε τους, γ ια τί με τη λο­
γική που κινούνται δεν θα τη
βγάλουν καθαρή!
ΤΕΤΑΡΤΗ 12.8.2007
•Ό λ α τα είχε ο πρωθυπουρ­
γός, οι προφυλακίσεις γαλά­
ζιων δημάρχων του έλειπαν.
Ο δημοτικός άρχοντας τη ς
Ζακύνθου βαρύνεται με τρ εις
κατηγορίες σε βαθμό κακουρ­
γήματος για απόπειρα εμπρη­
σμού στην Οικονομική Εφο­
ρία του Δήμου. Κ ατηγορείται
ότι με συνεργούς του προ­
σπάθησε να βάλει φω τιά στο
Δημαρχείο για να καταστρέ­
ψει σ τοιχεία για οικονομικό
σκάνδαλο 13 εκατομμυρίω ν
ευρώ. Είχαμε τα πράσινα, κα­
τέφ τασαν και τα γαλάζια τρω ­
κτικά. Π ροφυλαχτείτε. Την
Κυριακή ψηφίζουμε!
• Νέο ιστορικό ρεκόρ έναντι
του αμερικανικού νομίσματος
σημειώ νει το ευρώ. Σκαρφα­
λώνει στα 1,3889 δολάρια, εν
μέσω φημών και προβλέψεων
ότι η αμερικανική κεντρική
τράπεζα θα μειώ σει στις 18
Σεπτεμβρίου κατά μισή ποσο­
στιαία μονάδα τα επ ιτόκια για
πρώτη φορά μετά από τέσ σ ε­
ρα χρόνια.
•Την κατευθυνόμενη σταυ-
ροδοσία τη διδάσκει στα κομ­
ματικά του βιβλία το ΚΚΕ. Στις
φ ετινές εκλογές όμως μας
αιφνιδίασε αρνητικά και ο
ΣΥΡΙΖΑ. Δεν ξέρω από πόσο
ψηλά έχει παρθεί η απόφαση,
αλλά σώνει και καλά να πρέ­
πει να εκλεγούν στην Α' Αθή­
νας συγκεκριμένοι υποψήφιοι
είναι έξω από τη νοοτροπία
τη ς ανανεω τικής Αριστερός.
ΓΓ αυτό λοιπόν μαύρο στους
χαμαιλέοντες των κομματικών
γραφείω ν και σταυρό στους
εκτός ίντριγκας υποψηφίους.
Μόνο έτσ ι θα κερδίζουμε την
ουσιαστική ανανέωση. Καλή
ψήφο!
ΗΜΕΡΟΔΗΚΤΗΣ ο Δ'
Ο ΑΝΤΙΚΟΜΜΑΤΙΚΟΣ
Το μετεκλογικό στοίχημα
της ανανεωτικής Αριστερός
ύο ημέρες πριν από την εκλογική αναμέ­
Δ
τρηση τη ς 16ης Σεπτεμβρίου, το πολιτικό
κλίμα παραμένει παγωμένο και βουβό.
Μ ετά τις πυρκαγιές που κατέκαψαν την Πε­
λοπόννησο και τις συνεχιζόμενες αποκαλύ­
ψεις για το σκάνδαλο των ομολόγων, οι ψη­
φοφόροι ετοιμάζονται να ψηφίσουν στις πρώ­
τες, μεταπολιτευτικά, χωρίς νόημα πρόωρες
εκλογές.
Στο κλίμα λοιπόν που έχει διαμορφωθεί -κ α ι
τίπ οτα δεν φ αίνεται να μπορεί να το αλλάξει
τις δύο εναπομείνασες η μ έρ ες- κάτι ελπιδο-
φόρο φ αίνεται να γενιέτα ι την Κυριακή το
βράδυ, μετά από πολλά χρόνια στο χώρο της
ανανεω τικής Αριστερός.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις,
θα αυξήσει σημαντικά τις δυνάμεις του και
την εκπροσώπησή του στη Βουλή.
Οι ψηφοφόροι, απογοητευμένοι από την
φαυλότητα των δύο κυρίως κομμάτων εξου­
σίας, θα δώσουν την ψήφο τους σε ένα πολιτι­
κό πείραμα που δεν έχει ξαναεμφανιστεί, σε
τέτο ιο εύρος, στην ελληνική σκηνή τουλάχι­
στον μετά τη δικτατορία.
Μ έχρι εδώ καλά. Ο διαφ ορετικός πολιτικός
λόγος τα τελευ τα ία χρόνια, η ουσιαστική πα­
ρουσία του Αλέκου Αλαβάνου στο βήμα της
Βουλής, η καλή έξω θεν μαρτυρία που συνο­
δεύει τον χώρο τη ς ανανεωτικής Αριστερός
από τα χρόνια του ΚΚΕεσ. εκτιμάται ότι θα
δώσουν στο ΣΥΡΙΖΑ σημαντικά μεγαλύτερο
ποσοστό από το 3,26% των εκλογών του
2004.
Το μεγάλο στοίχημα όμως αρχίζει να τρ έχει
από τα μεσάνυκτα τη ς Κυριακής 16 Σεπτεμ­
βρίου. Ανεξάρτητα από το ποσοστό που θα
πάρουν τα άλλα κόμματα, μικρά και μεγάλα,
καθώς και από το αν η Νέα Δημοκρατία ή το
ΠΑΣΟΚ καταφέρουν να σχηματίσουν αυτοδύ­
ναμη κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ θα εκλέξει διψή­
φιο αριθμό βουλευτών και, για πρώτη φορά
στην μετά τη διάσπαση του 1991 εποχή, η κοι­
νοβουλευτική του ομάδα θα συμπεριλαμβά­
νει στελέχη από περισσότερες τη ς μίας συνι­
στωσών.
Οι μέχρι σήμερα, όμως, ενδείξεις για το με­
τεκλογικό μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ, δεν είναι τόσο
ελπιδοφόρες όσο απαιτείται από την σημερι­
νή πραγματικότητα και την πολιτική συγκυρία.
Οι διαφω νίες που προέκυψαν, κατ’ αρχάς
μέσα στον ίδιο το Συνασπισμό και στη συνέ­
χεια στο ΣΥΡΙΖΑ, για την κατάρτιση του προε­
κλογικού προγράμματος κατέληξαν σε ένα
άνευρο, παλαιολιθικό και χωρίς αιχμές κείμε­
νο γενικής αποδοχής.
Επίσης η -γ ια πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό
στην ανανεωτική Αριστερά- διαμάχη μεταξύ
των υποψηφίων για την εκλογή τους ως βου­
λευτών, καθώς και η χρησιμοποίηση «ποικί­
λων» τρόπων για το σκοπό αυτό δημιουργούν
ένα κλίμα που δε συνάδει με όσα πρεσβεύουν
οι πολίτες οι οποίοι ψηφίζουν ΣΥΡΙΖΑ.
Μέχρι στιγμής την παρτίδα την έχει σώσει ο
Αλέκος Αλαβάνος.
Τι θα γίνει όμως την επομένη των εκλογών;
Θα μπορέσουν οι εκλεγέντες, κάτω από τη
σκέπη του ΣΥΡΙΖΑ, βουλευτές να σχηματί­
σουν μία δεμένη και με ουσιαστικό λόγο κοι­
νοβουλευτική ομάδα; Θα μπορέσουν να κά­
τσουν γύρω από ένα τραπέζι και αρθρώσουν
έναν πραγματικά αριστερό και ουσιαστικό λό­
γο που θα δίνει λύσεις και διεξόδους στα τε ­
ράστια συσσωρευμένα προβλήματα που ανα­
πόφευκτα θα πρέπει να βρουν λύσεις για να
προχωρήσει η ελληνική κοινωνία;
Ή θα σηκώσει ο καθένας το δικό του μπαϊ­
ράκι και αυτό που κυοφορήθηκε τόσα χρόνια
με τόσο κόπο και τόσες ελπίδες θα διαλυθεί
στα εξ ών συνετέθη;
Η πλειονότητα των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ
δεν έχει περάσει ποτέ και ούτε επιθυμεί να πε­
ράσει από κομματικά γραφεία. Απαιτεί όμως
αυτοί τους οποίους θα εκλέξουν να μην γ ί­
νουν «κάποιοι», από την μία μέρα στην άλλη.
Απαιτεί τη διαφορετικότητα στο ήθος και τη
νοοτροπία, για τα οποία τους επέλεξαν, να τη
διατηρήσουν και μετά την εκλογή τους.
Απαιτεί να κάνουν πράξη όλες τις προεκλογι­
κές τους διακηρύξεις και να μην μπλέξουν σε
κομματικές και πολιτικές ίντριγκες, ξεχνώντας
ως βουλευτές τ ι πρέσβευαν πριν διαβούν το
κατώφλι του ελληνικού Κοινοβουλίου.
Για την Ελλάδα, πολλοί εκτιμούν ότι τα δύ­
σκολα είναι μπροστά. Πολλοί επίσης πιστεύ­
ουν ότι ήρθε η ώρα η ανανεωτική Αριστερά να
παίξει το ρόλο της. Όχι όμως σαν δούρειος
ίππος όπως έγινε το 1981.
Γιατί η πρώτη ευκαιρία τό τε χάθηκε. Η δεύ­
τερη είναι τώρα μετά από 26 χρόνια. Τρίτη
όμως σίγουρα δεν θα υπάρξει!
Τ.Μ.
15

Μια στήλη που παραλείψαμε
-που ήταν στραμμένη στον επαρ­
χιακό Τύπο- αποφασίσαμε να την
επαναφέρουμε. Την είχαμε βα­
φτίσει, τότε, «Η Χύτρα του Κό­
σμου». Να την ξαναβαφτίσουμε;
Να την πούμε «Εκτός Αθηνών»;
Από την εφημερίδα Εμπρός
της Λέσβου:
Η φωνή ενός πυροσβέστη
Θα ήθελα να ξεχάσω τα τρία
τέσσερα πρόβατα που δεν
προλάβαμε να βγάλουμε από
το μαντρί και τα ακούγαμε να
σκούζουν καθώς μας πλησία­
ζε η φωτιά, και εκείνο το σκυ­
λάκι που παρέμεινε σιωπηλό
και δεμένο μέχρι τη στιγμή
που πανικόβλητο κατάλαβε
ότι δεν υπάρχει σωτηρία.
Από την εφημερίδα Εμπρός
της Λέσβου:
Μέρα νύχτα
Σημείο συνάντησης αποτε­
λεί τα βράδια ο «Πολύτε­
κνος» στην προκυμαία, όπου
οι πολιτικές συζητήσεις... με
σουβλάκι, δίνουν και παίρ­
νουν.
Από την εφημερίδα Εμπρός
της Λέσβου:
Η καλύτερη βοήθεια
Άνοιξε από προχθές στο λι­
μάνι της Μύρινας το εκλογικό
κέντρο του Δημήτρη Χαλκιώ-
τη για τη Λήμνο. Του οποίου
τα «ηνία» αναλαμβάνει απ’ το
Σάββατο η σύζυγός του Χρι­
στίνα Κατάλδο-Χαλκιώτη,
που θα παραμείνει στη Λήμνο
καθ’ όλη τη διάρκεια της προ­
εκλογικής περιόδου.
Σε τέτοιες κρίσιμες για τον
κάθε υποψήφιο ώρες, δεν
υπάρχει πολυπμότερη βοή­
θεια απ’ την ενεργή υποστήρι­
ξη των δικών του ανθρώπων.
Από την εφημερίδα Εμπρός
της Λέσβου:
Υποσχέσεις
που δεν τηρήθηκαν
Έχουν περάσει περίπου
16
δύο μήνες από τότε που ο Γε­
νικός Γραμματέας του
υπουργείου Αγροτικής Ανά­
πτυξης, ο Κώστας Σκιαδάς,
είχε υποσχεθεί ότι την 1η Αυ-
γούστου θα δίνονταν όλα τα
στοιχεία για τις πληρωμές
των επιδοτήσεων. Επειδή ο
Αύγουστος πέρασε και επει­
δή έχει περάσει ένας χρόνος
από τότε που το Εμπρός απο­
κάλυψε με στοιχεία ότι οι πα­
ραγωγοί της Λέσβου χάνουν
περί τα 15 εκατομμύρια ευ­
ρώ, κάπ μας λέει ότι, μέχρι τις
εκλογές, τα στοιχεία δεν θα
τα δούμε. Επιπλέον πιστεύου­
με ότι μέσα στους καπνούς
και τα αποκαΐδια από τις πυρ­
καγιές, το υπουργείο θα κάνει
πως δεν είδε, δεν άκουσε, δεν
κατάλαβε και θα αφήσει το
θέμα για το απώτερο μέλλον.
Όπως λέει κι η σοφή λαϊκή
ρήση «μεσ’ ετούτο το ντουμά­
νι, δεν διαβάζεται φιρμάνι».
Οι επιδοτοΰντες θα χάσουν.
Εμείς όμως κερδίσαμε την ωραία
λαϊκή ρήση.
Από το περιοδικό Το φιστίκι
της Αίγινας:
Το φιλολογικό καφενείο
Στο φιλολογικό καφενείο
του Μορφωτικού στο δίμηνο
αυτό, σε δύο συνάξεις των
θαμώνων του, συζητήθηκαν
ενδιαφέροντα επίκαιρα θέμα­
τα. Με αφορμή το θόρυβο
που ξεσήκωσε η κρπτκή του
βιβλίου Ιστορίας της ΣΤ' δη­
μοτικού, έγινε ζωηρή συζήτη­
ση, που επεκτάθηκε γενικότε­
ρα στους λεγάμενους «εθνι­
κούς μύθους», όπως είναι το
«κρυφό σχολειό» ή η «ύψωση
του λαβάρου της επανάστα­
σης στην Αγία Λαύρα» και άλ­
λοι. Οι περισσότεροι θαμώ-
νες του καφενείου συμφώνη­
σαν πως δε μπορούμε να ζού-
με με ψέματα και πως όλοι
αυτοί οι μύθοι, που αποτε­
λούν μέρος της παράδοσής
μας, πρέπει να διδάσκονται
μεν αλλά να ξεκαθαρίζεται
Α θηνώ ν
από την αρχή πως πρόκειται
για παραμύθια.
Μας άρεσε και ο τόπος και ο
τρόπος της συζήτησης.
Απάτην εφημερίδα
Αμοργιανοί Ορίζοντες:
Ελλάς 2007
Στην Ελλάδα των ονείρων
που αστυνομεύει ο Βύρων,
όργια, ληστείες, φόνοι
και δραπέτες δολοφόνοι.
Από την εφημερίδα Μαχητής
της Αιτωλοακαρνανίας:
Φωτιά στην καρδιά
της Ελλάδας
Ύστερα από τις υπεράνθρω­
πες προσπάθειες, τόσο των
πυροσβεστικών σωμάτων,
όσο και των ντόπιων, οι φωτιές
στο νομό βρίσκονται σε ύφε­
ση όμως η τραγωδία που χτύ­
πησε τη χώρα δεν λέει να στα­
ματήσει. Ακόμη εκατοντάδες
φωτιές κατακαίνε τη χώρα,
ενώ έχει ανάψει και η συζήτη­
ση για το ποιος κρύβεται πίσω
απ’ όλα αυτά. Είτε, λοιπόν,
φταίει η ανικανότητα, είτε κάτι
μεγάλο βρίσκεται πίσω απ’
όλα αυτά, δύο πράγματα προ-
έχουν. Η επόμενη μέρα και
πώς θα καταβάλουμε όλοι
προσπάθειες για να ορθοπο­
δήσει η χώρα και η αλλαγή της
νοοτροπίας μας. Γιατί εμείς εί­
μαστε που δεν υπακούμε
στους νόμους, εμείς χπ'ζουμε
παράνομα, εμείς καίμε τα χόρ­
τα όταν απαγορεύεται, εμείς
/ "Μ Αί /ΟΤ ίλ Γ π Α Ιλ !Α \ 'ΠΑ0* W AIMMXTIfM
[λλίΟΡΙΙΤΑ ΘΑ ψϋ*Ι2Α Γ ι
ν iv U iiiH iH ! J '
Λ
δεν περιπολούμε σαν εθελο­
ντές, εμείς δεν συνεργαζόμα­
στε με τις αρχές. Και τέλος,
εμείς δεν θεωρούμε τα δάση
«οικονομία», αλλά ανπ'θετα
θεωρούμε ότι εμποδίζουν την
ανάπτυξη. Ή ρθε η ώρα να αλ­
λάξουμε αληθινά, όχι στα συν­
θήματα.
Από την εφημερίδα
Αμοργιανοί Ορίζοντες:
Μ ατιές τριγύρω
Από το Γραφείο Νομάρχη
Κυκλάδων εστάλη το ακόλου­
θο έγγραφο προς την Ελληνι­
κή Ενδοκρινολογική Εταιρεία
«Πανελλήνια Ένωση Ενδοκρι­
νολόγων».
«Αξιότιμοι Κύριοι, θα ήθελα
να σας ευχαριστήσω για την
ευαισθησία σας να προσφέ­
ρετε δωρεάν υπηρεσίες υγεί­
ας στα μικρά νησιά του Νο­
μού μας, υπηρεσίες οι οποίες
υπηρετούν το θεμελιώδη δι­
καίωμα του ανθρώπου στην
υγεία και που βοηθούν τους
απομονωμένους κατοίκους
των νησιών να τύχουν δωρε­
άν ιατρικών υπηρεσιών από
εξειδικευμένους ιατρούς, κα­
θώς επίσης να ενημερωθούν
και να ευαισθητοποιηθούν
στην ανάγκη προληπτικής
αντιμετώπισης των παθήσε­
ων που καλύπτει η ενδοκρινο­
λογία».
Με τέτοιους γιατρούς τα κατα­
φέρνω κι εγώ ως υπουργός
Υγείας.
Ai’ w o ΊΟΑΜΗΜΜλ!
ΤΑ irroUiA!
\

Ν ΕΟ
Δεν θέλω να σας απογοη­
τεύσω , αλλά έχω ένα πο­
λύ κακό νέο. Ο Γιώ ργος
δεν θα γ ίν ει πρωθυπουρ­
γό ς μεθαύριο. Για αργό­
τερ α δεν ξέρω . Πάντως
αυτή τη φ ορά όχι. Πρέπει
να π εριμένει; Τι να π ερι­
μένει; Ξέρω κι εγώ ; Να
μεγαλώ σει ο Ραγκούσης.
ΡΟΛΟΙ
Στο μεταξύ, μέχρι να γίνει
πρωθυπουργός, μπορεί
να πάρει το ρολόι του
παππού του και να αρχί­
σει τις οικολογικές εκ­
δρομές στη Βάλια Κάλ-
ντα και στη λίμνη Πλα-
στήρα. Σακίδιο έχει για
τον ώμο, ποδήλατο επί­
σης, οπότε τι του λείπει;
Ας πάρει μαζί του και
μαύρο υγιεινό ψωμί ώστε
να κρατάει τη σιλουέτα
του. Ο καιρός εξάλλου
περνάει γρήγορα. Θα ξα-
ναγίνουν εκλογές.
ΔΑΣΗ
Έ χω επ ίσης και ένα πολύ
καλό νέο. Ο Καραμανλής
θα κυβερνήσει. Οπότε
έχο υμ ε το κεφ ά λι μας
ήσυχο. Ο ύτω ς ή άλλως
ό ,τι κάηκε κάηκε. Τώρα
έχ ει λιγό τερ ο δάση να
π ροσέχει και θα τα κατα­
φ έρ ει καλύτερα.
ΚΟΥΑΚΕΡ
Τώρα που ο Καραμανλής
κατήργησε το φόρο γονι­
κής παροχής είναι η ευ­
καιρία του Γιώργου. Θα
δώσει το ΠΑΣΟΚ τζά­
μπα. Το ρολόι ας το κρα­
τήσει να βλέπει την ώρα.
Το κόμμα να το δώσει
στον Βενιζέλο, που είναι
και χωρίς πρώτη κατοι­
κία ο άνθρωπος. Αυτός
έχει επιλογές. Ας πάρει
την Άντα και ας πάει μαζί
με τη Σοφία να προσεύ­
χονται. Νομίζω του πάει
ως Κουάκερος.
ΖΥ00Χ0ΡΤΑ
Βεβαίω ς είνα ι και ο Νίκος, ο
οποίος έβγα λε βιβλίο με
νέες λ έξεις γ ια το υ ς πα-
σόκους βουλευτές. Δεν
ξέρω αν τ ις χρησιμοπ οίη­
σαν ποτέ. Από τα ποσο­
στά που βλέπω μάλλον
θα π ρέπει να έκαναν χρή­
ση. Οι λ έξεις α υ τές ήταν
π εργαμόντο, ζυθόχορτο
και ματζουράνα. Δεν
α σ τειεύο μ α ι καθόλου!
Έ τσ ι το υ ς είπ ε ο Νίκος.
ΒΥΡΩΝ
Βέβαια τι να σου κάνει ο
Νίκος επί των λέξεων,
όταν ο άλλος έχει το Βύ­
ρωνα. Αυτός θέλει δέκα
Νίκους στην καθισιά του,
όταν αρχίσει να μιλάει.
Σου πετάει ένα οσονού-
πω και εσύ μετά τρέχεις
να βρεις το ζυθόχορτό
σου. Δεν είναι τρέλα οι
εκλογές μας;
ΠΟΥΛΙΑ
Πάντως δεν ξέρω, αλλά αυ­
τή η οικογένεια τω ν Πα-
πανδρέου είνα ι κάπως.
Πώς να το πω; Ιδιόρρυθ­
μη. Ο καθένας έχει το
σ τιλ του. Το εντελώ ς δικό
του. Άλλο σ τιλ ο Γιώρ­
γος, άλλο η Σοφία, άλλο
ο Νίκος, άλλο ο Αντρικός,
άλλο ο μεγάλος Γιώργος.
Ό λοι διαφ έρουν μεταξύ
τους. Σε έναν μόνον συμ­
φωνούν. Πιάνουν όλοι
πουλιά στον αέρα. Σπίρ­
τα.
ΑΕΤΟΣ
Σκέψου τώρα να είσαι πα-
σόκος, από την Αρκαδία
ας πούμε. Δηλαδή αετός.
Και να έχεις αρχηγό τον
Γιώργο. Δεν είναι πρό­
βλημα; Πως θα συνεν-
νοηθείς μαζί του; Θα του
λες πήγαινε πρόεδρε στη
γωνία, διότι από εκεί έρ­
χομαι και ο άλλος θα πη­
γαίνει. Γίνεται έτσι προ­
κοπή; Δεν γίνεται.
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
Ο ΣΥΝ πάντως θα ανέβει
πολύ. Θα μεγαλώ σει.
Δ ιότι ο Αλαβάνος έκανε
άνοιγμα στον Χ ριστόδου­
λο, χρησιμοποιώ ντας δι­
κές του ατάκες προς
το υ ς νέους. Το δίδυμο
Αλαβάνου - Χριστόδου­
λου είναι π ράγματι αχτύ-
πητο. Και έχει και προο­
πτική. Δ ιότι όπως ξέρ ετε
ο Χριστόδουλος κάνει
Μ ητροπολίτη όποιον του
καπνίσει. Οπότε έτσ ι
έχεις εξασφαλισμένο το
μέλλον σου, εάν τυχόν η
πολιτική σε απογοητεύ­
σει.
500
Το ΚΚΕ πάλι δεν έχει πρό­
βλημα. Πάντα ανεβαίνει.
Αργά μεν αλλά σταθερά.
Σε 500 χρόνια, έτσι όπως
πάει, θα είναι αυτοδύνα­
μη κυβέρνηση.
ΓΥΦΤΟΙ
Αιπά είναι τα νέα. Εσείς τώ ­
ρα κανονίστε. Έ χετε πολ­
λές επιλογές. Υπάρχει και
ο Παπαθεμελής, ο οποίος
είναι πολύ συμπαθής. Και
ο Καρατζαφέρης επίσης,
ο οποίος είπε τη φοβερή
ατάκα: «Στην Ελλάδα οι
μόνοι που επιστρέφουν
λεφ τά είναι οι γύφτοι»!
Σωστός ο Γιώργος.
ΡΕΠΟΥΣΗ
Αυτές όμως είναι οι εκλο­
γές της Ρεπούση. Κανονι­
κά θα έπρεπε να την βά­
λουν στο Επικράτειας
της ΝΔ. Διότι το ΠΑΣΟΚ
έχει τη Θάλεια Δραγώνα
που λέει στα δικά της βι­
βλία ότι πρέπει να βλέ­
πουμε θετικά την τουρκο­
κρατία! Να πιάσουνε και
οι δύο τα πόστα, ώστε να
εκσυγχρονιστούμε.
ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ
Ρεπούση και Δραγώνα, μαζί
με τους άλλους ιστορι­
κούς μας που τις υποστη­
ρίζουν, λένε πως οι έλλη-
νες μαθητές είναι εθνικι-
στές! Αθάνατη Ελλάδα.
Ποτέ σου δεν πεθαίνεις.
Σε προστατεύουν οι ιστο­
ρικοί σου.
17
Οι ευθύνες γιο το οκάνδαλο των ομολόγων
του Ρεπόρτερ

ρονται δ ια δ ρ ομ ές γ ια μ ίζες και προμή­

Αυτό που δεν θα συγχωρέσουν ποτέ σ’ αυτή την κυβέρνηση της ΝΔ, όσοι εκτός
θ ειες, ύποπτοι τρ α π εζικο ί λογα ρ ια ­
κομματικών ποιμνιοστασίων την στήριξαν τόσα χρόνια, είναι η επίδειξη ενός σμοί, ετα ιρ είες-φ α ντά σ μ α τα και άλλα
αμοραλισμού εφάμιλλου, αν όχι χειρότερου, με εκείνον των προηγούμενων. Και πολλά που εμπ λέκονται σ το ομόλογο
η επανάληψη φαινομένων σήψης και διαφθοράς, που θυμίζουν τις χειρότερες του ΤΣΠΕΑΘ. Δύο είν α ι οι σημαντικό­
τερ ες από α υ τές τ ις π ληροφ ορίες:
εποχές της προηγούμενης διακυβέρνησης. Τον πλήρη δηλαδή «εκπασοκισμό» Την μία αποκάλυψε το Έθνος που
σειράς κορυφαίων στελεχών της, των ίδιων που υποδεικνύουν σήμερα στον Κ. έγραψ ε ό τι «πέντε κα τα θ έσ εις συνολι­
Καραμανλή να ζητήσει συγνώμη για τα δικά τους λάθη. κού ύψους 827.000 φ έρ ετα ι να έγιναν
σε τρ ε ις προσωπικούς τραπ εζικούς
λογαριασ μούς υψηλόβαθμου παράγο­
τις 10 Ιουλίου του 2006 το υπουρ­ η οποία φ έρ ετα ι να εργάσ τηκε «δωρε­ ντα του ΤΣΠΕΑΘ, ο οπ οίος έπ α ιξε κα­

Σ
γείο Οικονομικών εξέδω σε, με
ανάδοχο την Εμπορική Τράπεζα,
δομημένο ομόλογο με τιμή έκδο­
σης 130 εκατ. ευρώ. Την ίδια μέ­
ρα, το ομόλογο κατέληξε στο ΤΣΠΕΑΘ
που πλήρωσε το 100% τη ς ονομαστικής
του αξίας, 130 εκατ. ευρώ. Όμω ς η τ ι­
μολόγηση του συγκεκριμένου ομολό­
γου την ημέρα τη ς έκδοσης του ήταν
στο 87,5%, γεγονός που σημαίνει ότι το
ΤΣΠΕΑΘ έπρεπε να πληρώσει 113,75
εκατ. ευρώ αντί τω ν 130 εκατ. ευρώ που
κατέβαλε. Αυτό σημαίνει ότι στην τιμή
πώλησης του ομολόγου ενσωματώθη­
καν προμήθειες και μίζες 16,25 εκατ.
ευρώ που μοιράστηκαν σε μια αλυσίδα
εμπλεκομένων.
Η φύση, η δομή και η διαδρομή του
ομολόγου του ΤΣΠΕΑΘ έχει πολλά κοι­
νά σ τοιχεία με το ομόλογο τω ν 280
εκατ. ευρώ τη ς JP Morgan, το οποίο
κατέληξε υπερτιμολογημένο στο
ΤΕΑΔΥ και άλλα τρ ία ασφαλιστικά Τα­
μεία. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφο­
ρίες, πρέπει να θεω ρείται βέβαιον ότι
σ τις περιπτώσεις του ΤΣΠΕΑΘ και του
ΤΕΑΔΥ ταιριάζουν απόλυτα και άλλα
επτά ομόλογα που αγοράστηκαν από
σειρά διαφόρων Ταμείων. Αυτό σημαί­
νει όμως ό τι το σχέδιο τω ν ομολόγων
είχε κεντρικό σχεδίασμά και εκτέλεση.
Το ομόλογο πούλησε στο ΤΣΠΕΑΘ η
κυπριακή χρηματιστηριακή Τρωύλος,
άν» -τουλά χισ τον αυτό προκύπτει από
έγγραφ ο του Ταμείου, το οποίο ανα­
φ έρ ει πως «δεν κατεβλήθη προμή­
θεια». Η π ραγματικότητα είνα ι βέβαια
άλλη. Έπεσαν μίζες και μάλιστα πολύ
μεγάλες, σύμφωνα με όσα έχουν δη­
μοσ ιευτεί μέχρι στιγμής. Και το μεγάλο
ερώ τημα είναι ένα: «Σε ποιους μοιρά­
στηκαν οι π ρομήθειες τω ν 16,25 εκατ.
ευρώ;».
ΠΟΥ ΠΗΓΑΝ ΤΑ 16.250.000 ΕΥΡΩ;
Όπως αποκάλυψε το Α ντί στο προη­
γούμενο τεύχος, η Αρχή του κ. Ζορμπά
ζήτησε ήδη το άνοιγμα τω ν λογαρια­
σμών τω ν εξή ς προσώπων: Δ. Παστε-
λάκου, Ειρ. Παστελάκου, Ζ. Μπασπα-
νέλου, Δ. Καπράνου, Ν. Δεσποτόπου-
λου, Α. Πατέλη, Α. Τρουλινού. Β. Πού-
λιου, Κ. Κυριακόπουλου. Ζήτησε επί­
σης το ίδιο για τ ις εξή ς ετα ιρ είες:
Τρωύλος ΚΕΠΕΥ, Troilos Securities,
Τρωύλος ΑΕΛΔΕ, Τρωύλος Τουριστι­
κή, Ευρωπαϊκή Ελληνική Αναπτυξιακή,
Γεω ργικές Επιχειρήσεις Λακωνίας,
CROZANA INVESTMENTS, ZEDITA IN­
VESTMENTS, ROCKNEST INVESTMENTS,
CARIB C LTD. VIATSA SA, DT PROSPECTS
LTD, FLIVORAM CORPORATION LTD (Ol
τελ ευ τα ίες όλες με έδρα τα Virgin
British Islands).
To δημοσίευμα του Αντί, ακολούθησε
μπαράζ δημοσιευμάτω ν όπου αναφέ-
θορισ τικό ρόλο στην αγορά το υ δομη­
μένου ομολόγου». Την άλλη αποκάλυ­
ψε το Πρώτο Θέμα, ό τι ο κ. Δεσποτό-
πουλος (που, όπως είχ ε αποκαλύψει
ήδη το Αντί, είνα ι π αιδικός φ ίλο ς του
προέδρου του ΤΣΠΕΑΘ κ. Δ. Καπρά­
νου) φ έρ ετα ι να εισ έπ ραξε «3.100.000
ευρώ» και επίσης «να δ ιο χ ετεύ ει χρή­
ματα σε λογαριασ μούς άλλω ν εμπ λε­
κομένων προσώπων».
Ο κ. Δεσποτόπουλος όμω ς είν α ι ένα
πρόσωπο παντελώ ς άσ χετο με το
ΤΣΠΕΑΘ και το ομόλογό του. Αν λ ο ι­
πόν εμπ λέκετα ι στην υπόθεση, αυτό
μπορεί να έγινε γ ια ένα και μοναδικό
λόγο: Τη στενή φ ιλία το υ με το ν π ρόε­
δρο του ΤΣΠΕΑΘ κ. Δ. Καπράνο. Όπως
φ αίνετα ι συνδέουν πολλά το υ ς δύο φ ί­
λους. Σύζυγος του κ. Δεσποτόπουλου
(τώρα έχουν χω ρίσει) ήταν η κυρία Αικ.
Πατέλη, τη ν οποία ο κ. Καπράνος
έσπευσε να δ ιο ρ ίσ ει στο ΤΣΠΕΑΘ.
Πριν από λίγο καιρό μάλιστα, σ τις
27/06/2007, στην αίθουσα εκδηλώ σε­
ων τη ς ΕΣΗΕΑ π αρουσιάστηκε το βι­
βλίο τη ς Π ατέλη Το Π εριβόλι μ ε τις
Μπανανιές στη φλόγα της Πάρου. Τώ­
ρα ο κ. Ζορμπάς ζητά το άνοιγμα τω ν
λογαριασμώ ν και τω ν τριώ ν τους.
ΤΟ ΑΝΟΙΓΜΑ ΤΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ
Το αίτημα Ζορμπά γ ια το άνοιγμα τω ν
τραπεζικώ ν λογαριασμώ ν εσ τάλη σ τις

18
 23 Ιουλίου. Δ έκα η μ έρ ες μετά, σ τις 2
Αυγούστου 2007, ο υπουργός Υ γείας
κ. Δ. Αβραμόπουλος π αύει το ν κ. Δε-
σποτόπουλο από διοικητή το υ Νοσο­
κομείου «Μ εταξά» (ΦΕΚ 342,
9/8/2007). Η ενέρ γεια αυτή το υ κ.
Αβραμόπουλου γ ίν ετα ι αιφ νιδιασ τικά
και κρυφά από τη δημοσ ιότητα, δύο
μόνο εβδομάδες πριν εξα γγελθ ούν οι
πρόωρες εκλο γές. Σ τις 9/8 ο κ. Ζορ­
μπάς υποβάλει το π ερίφ ημο πόρισμά
του. Γνώριζαν λοιπόν στην κυβέρνηση
τ ι θα γινόταν και έσπευδαν να πάρουν
τα μέτρα τους.
Ο κ. Δεσποτόπουλος διορίσ θηκε αρ­
χικά στη θέση το υ αναπληρωτή διοικη­
τή του Ν οσοκομείου, το ν Σεπ τέμβριο
του 2004, από το ν τό τε υπουργό Υ γεί­
ας Ν ικήτα Κακλαμάνη. Δυο χρόνια αρ­
γότερα , το ν Ιούλιο το υ 2006, ο κ. Αβρα­
μόπουλος το ν αναβάθμισε σε διοικητή
του Ν οσοκομείου.
Το πιο εντυπω σιακό όμω ς είν α ι ότι,
εκ τό ς από την προαγω γή το υ κ. Δε-
σποτόπουλου, ο κ. Αβραμόπουλος
δ ιό ρ ισ ε σ το δ ιο ικη τικό συμβούλιο του
Ν οσοκομείου και το ν κ. Δ. Καπράνο.
Σύμπτωση: το ν ίδ ιο μήνα το ΤΣΠΕΑΘ
αγόρασ ε το αμαρτω λό ομόλογο. Μ έ­
ν ει στον υπουργό Υ γεία ς να δηλώ σει
δημόσια γ ια π οιους λόγο υς προέβη
στην απομάκρυνση το υ δ ιοικητή του
«Μ εταξά». Π εριμ ένουμ ε τη ν απάντησή
του με μεγάλο ενδιαφ έρον. Κ άτι θα ξέ­
ρει παραπάνω από μας. Τα σ το ιχεία
πάντως δείχνουν ό τι η κυβέρνηση
γνώ ριζε γ ια το σκάνδαλο του
ΤΣΠΕΑΘ.
Σ τις 15 Απριλίου, ο υπουργός Εθνι­
κής Ο ικονομίας κ. Γ. Αλογοσκούφης,
δήλωσε στην Καθημερινή ό τι θεω ρεί
«πολύ επω φελή γ ια το δημόσιο» τη
«μηχανή» με τα ομόλογα που έσ τησ ε
το υπ ουργείο Εθνικής Ο ικονομίας και
συντόνισε το υπ ουργείο Απασχόλη­
σης. Βεβαίω ς και ήταν «επωφελής».
Για κάποιους άλλους όμως, καταπώς
φ αίνεται, πολύ σ τενά προσκολλημέ-
νους στον ίδιο.
Επειδή τα ερω τήματα γ ια το ν κ. Αλο-
γοσκούφη είνα ι πλέον α μείλικτα : Ποιο
είνα ι το «υψηλόβαθμο σ τέλεχος του
ΤΣΠΕΑΘ», το επ ίθετο το υ οποίου αρχί­
ζει από «Κ» που γρ ά φ ει ο Τύπος; Συν­
δ έετα ι ή όχι μαζί το υ και πώς; Γνώριζε
ή όχι το ν σχέδιο τω ν ομολόγω ν;
Ο πρόεδρος της Αρχής κ. Γ. Ζορμπάς με τον υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών
κ. Γ. Αλογοσκομφη.
ΠΩΣ ΚΤΙΣΤΗΚΑ*! 0 Ι ΣΧΕΣΕΙΣ
Π αρακολομθείστε τώ ρα, πως κτίζο­
νταν οι σ χέσεις: Ο κ. Καπράνος είναι
πολύ φ ίλος με κ. Αλογοσκούφη και διο­
ρίσ τηκε από αυτόν στο Ταχυδρομικό
Ταμιευτήριο, ως ειδικό ς σύμβουλος
του προέδρου του κ. Π. Τσουπίδη. Ο κ.
Τσουπίδης είνα ι κι αυτός φ ίλος του κ.
Αλογοσκούφη και μάλιστα πολύ. Ο κ.
Τσουπίδης σ υνδέεται και με τον κ.
Αδαμόπουλο τη ς JP Morgan, όπου επί­
σης ερ γά ζετα ι και ο γιο ς του. Ο κ.
Τσουπίδης έχ ει στενή σχέση με την
North Asset Management του κ. Παπα-
μαρκάκη που όλως αιφνιδίω ς τον ανα­
καλύπτουμε τώ ρα αναμεμιγμένο και
στο ομόλογο του ΤΣΠΕΑΘ, όπου πρόε­
δρος είνα ι ο κ. Καπράνος, φ ίλος όπως
είδα μ ε τω ν κ. Αλογοσκούφη και Τσου­
πίδη. Μια άλλη ετα ιρ εία του κ. Παπα-
μαρκάκη, η North Principal Investment,
έσ τειλ ε 4,2 εκ. ευρώ σε μια offshore
ετα ιρ εία που ανήκει στον πατέρα του
κ. Θ. Πρινιωτάκη, αντιπροέδρου τη ς
χρηματισ τηριακής «Ακρόπολις» που
εμπ λέκετα ι στο ομόλογο του ΤΕΑΔΥ.
Τώρα δημοσ ιεύματα εμπλέκουν τον κ.
Παπαμαρκάκη και με την Τρωύλος.
Π οιος ήταν πριν από τον κ. Καπράνο
π ρόεδρος του ΤΣΠΕΑΘ; Κανείς άλλος
από τον κ. Γ. Κατσανεβάκη, ο οποίος
υπήρξε επίσης και π ρόεδρος τη ς Τρω­
ύλος. Χρειάζονται άραγε άλλα στοι­
χεία για να καταρριφθούν οι έωλοι
ισχυρισμοί του κ. Αλογοσκούφη ότι τά ­
χα κάποιοι «επιτήδειοι χρηματιστές
εξαπάτησαν αφ ελείς συνδικαλιστές
και ηγεσίες Ταμείων»; Κανείς δεν ήταν
αφελής. Ό λοι ήξεραν τ ι έκαναν. Και
όλοι γνωριζόντουσαν με όλους. Το με­
γάλο ερώ τημα είναι πλέον μόνο ένα:
αν τα γνώ ριζε αυτά και ο κ. Αλογο-
σκούφης.
Ύ σ τερα από όλα αυτά, ένα μόνο μπο­
ρούμε να πούμε: Το έγκλημα αυτής
τη ς κυβέρνησης τη ς ΝΔ δεν ήταν η
ανεπάρκεια και η ανικανότητα της. Ού­
τ ε η διαχειριστική λογική και η αντικα­
τάσταση τη ς πολιτικής ηγεσίας από
«επικοινωνιακά» κόλπα και στρατηγή­
ματα. Αυτό που δεν θα τη ς συγχωρέ-
σουν ποτέ όσοι εκτός κομματικών ποι­
μνιοστασίων την στήριξαν τόσα χρόνια
είναι η επίδειξη ενός αμοραλισμού
εφάμιλλου, αν όχι χειρότερου, με εκεί­
νον τω ν προηγούμενων. Και κυρίως η
επανάληψη φαινομένων σήψης και
διαφθοράς, που θυμίζουν τις χειρότε­
ρες εποχές τη ς προηγούμενης διακυ­
βέρνησης. Τον πλήρη δηλαδή «εκπα-
σοκισμό» σειράς κορυφαίων στελεχών
της, τω ν ίδιων που υποδεικνύουν σήμε­
ρα στον Κ. Καραμανλή να ζητήσει συ­
γνώμη για τα δικά τους λάθη.
19
Ο δικομματισμός σε κατάσταση πολιορκίας
του Αλέξανδρου Καζομία

ποιώ ντας έτσ ι έμμ εσ α και το δικό το υ ς

Η αναμενόμενη κάμψη της δύναμης των δύο μεγάλων κομμάτων σ’ αυτές τις
κόμμα. Γ ι’ αυτό α ξίζει να εξα τά σ ουμ ε
εκλογές δεν συνιστά από μόνη της ρωγμή στο μέτωπο του δικομματισμού. ακόμα πιο π ροσεκτικά γ ια τί ακριβώ ς
Πεντακομματική Βουλή ανέδειξαν και οι εκλογές του 1996, με ποσοστά κάτω το κάνουν.
του 80% για τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ μαζί- όμως στις δύο επόμενες αναμετρήσεις
η δύναμή τους επανήλθε στα συνήθη από το 1981 επίπεδα του 85-87% . Η Η ΠΡΩΤΗ ΜΑΖΙΚΗ ΑΠΟΞΕΝΩΣΗ
Αναμφίβολα το σ αφ έσ τερο και συνά­
διαφορά ωστόσο σ’ αυτές τις εκλογές οφείλεται σε μια σειρά ποιοτικών
μα πιο αποκαλυπτικό σ το ιχείο τω ν τ ε ­
παραγόντων που απειλούν για πρώτη φορά τόσο αποφασιστικά το σύστημα λευταίω ν δημοσκοπήσεων ήταν η κα­
νομής της εξουσίας από τα δύο μεγάλα κόμματα: το χάσμα ανάμεσα στις ταγραφ ή μιας κατακόρυφ ης ανόδου
υποσχόμενες «μεταρρυθμίσεις» και στην αδυναμία εφαρμογής τους, η στην αποστασιοποίηση τη ς κοινής
διάβρωση από τα δίκτυα της πελατείας και της διαφθοράς, η σύγκλιση θέσεων γνώ μης από τα δύο μεγάλα κόμματα.
Σύμφωνα με έρευνα τη ς VPRC που διε-
γύρω απ’ το «μεσαίο χώρο», η οικογενειοκρατία και η απουσία ιδεολογικού
ξήχθη σ τις 22-24 Α υγούστου, δηλ. πριν
λόγου είναι οι βασικότεροι απ αυτούς. Στα παραπάνω προστίθεται τώρα κι απ’ το πρόσφατο κύμα τω ν πυρκαγιών,
ένας νέος εκλογικός νόμος που ενισχύει την εκπροσώπηση των μικρότερων στο ερώ τημα «Α νεξάρτητα από το τ ι
κομμάτων στη Βουλή. ψ ηφ ίζετε, ποια κυβέρνηση μπ ορεί να
αντιμετω π ίσει καλύτερα τα προβλήμα­
τα τη ς χώρας», το 31% τω ν ερω τηθέ-
νάμεσα σ τις πιο ευχάρισ τες εκ­ Αυγή, 2.9.07]. Τέλος, την περασμένη ντων απάντησε «Καμία», τριπ λασ ιάζο­

Α
πλήξεις αυτής τη ς προεκλογι­
κής περιόδου ήταν η αναγνώρι­
ση τω ν ορίων του δικομματισμού
από το υ ς ίδιους τους μεγάλους
πρωταγωνιστές του! Στις 30 Ιουλίου, ο
πρώην υπουργός Παρ. Αυγερινός δή­
λωνε στο Έθνος ότι «είναι καιρός να
δούμε και στη χώρα μας πολυκομματι­
κές κυβερνήσεις», διό τι «είναι ο φραγ­
μός στη μονοκομματική αυθαιρεσία».
Την ίδια μέρα, ο εκπρόσωπος Τύπου
του ΠΑΣΟΚ, Π. Ευθυμίου, αποδεχόταν
εν μέρει αυτήν την άποψη, καυχώμενος
ότι «ο εκλογικός νόμος του ΠΑΣΟΚ του
2003» (που θα ισχύσει για πρώτη φορά
μεθαύριο) είναι αυτός που «ανοίγει το
δρόμο για κυβερνήσεις συνεργασίας»,
[Ρ/Σ NET 105.8]. Πιο πρόσφατα, ένας
ακόμη πρώην υπουργός, ο Δ. Ρέππας,
παραδεχόταν πιο ξεκάθαρα ότι «τη δυ­
σλειτουργία του κράτους την χρεώνο­
νται και τα δύο μεγάλα κόμματα που
έχουν ασκήσει κυβέρνηση», διό τι «το
ΠΑΣΟΚ θεω ρείται από τους πολίτες
ένα τμήμα αυτού που λέμε κράτος και
αυτή είναι η αλήθεια», [Ρ/Σ Άλφα, βλ.
Δ ευτέρα, ο μέγας δελφίνος του κόμμα­
το ς Ευάγ. Βενιζέλος έλεγε κι αυτός
από την τηλεόραση ότι «έχουμε πλήρη
αίσθηση τη ς δυσπιστίας που αντιμετω ­
πίζουν τα δύο κόμματα εξουσίας»,
[NET, 10.9.07].
Οι ομολογίες αυτές, παρόλο που
προέρχονται από κορυφαία στελέχη,
κατά κανένα τρόπο δεν εκφράζουν την
επίσημη γραμμή του ΠΑΣΟΚ. Η τελ ευ ­
τα ία αυτή συνοψ ίζεται στη φράση τη ς
πρώην γραμματέω ς του κόμματος Μ.
Ξενογιαννακοπούλου πως «το ζήτημα
δεν είναι ο διπολισμός», αφού «τη χώ­
ρα δεν την κυβερνά ο δικομματισμός
αλλά η Ν.Δ.», [Ελευθεροτυπία, 8.9.07],
Από την άλλη όμως είνα ι δύσκολο να
θεω ρηθεί ολίσθημα ή σύμπτωση το γ ε ­
γονός ό τι τέσ σ ερ ις πρώην υπουργοί
τη ς αξιω ματικής αντιπολίτευσης, εν
μέσω π ροεκλογικής περιόδου, αντί να
στρέφουν πλήρως την κριτική το υ ς κα­
τά του κυβερνόντος κόμματος, επ ιλέ­
γουν να τη συνδέουν με τ ις ευρ ύ τερ ες
«αυθαιρεσίες» και «δυσλειτουργίες»
του δικομματικού συστήματος, ενοχο­
ντας το ποσοστό του 10% που κατε-
γράφη πριν απ’ τ ις εκλο γές το υ 2004,
[Καθημερινή, 26.8.07]. Αν μάλισ τα λά­
βουμε υπόψη ό τι κατά τη ν ίδ ια έρευνα,
σχεδόν το 80% το υ εκλογικού σώμα­
το ς π ροβλέπεται να ψ ηφ ίσει ε ίτε ΝΔ ε ί­
τ ε ΠΑΣΟΚ, τό τε τουλά χισ τον το 11%
τω ν ψηφοφόρων μεθαύριο θα δ ίνει τη ν
ψήφο του σε κάποιο από τα δύο μ εγά ­
λα κόμματα, ενώ ταυτοχρόνω ς θα το
θεω ρεί ανίκανο να αντιμετω π ίσ ει τα
προβλήματα τη ς χώρας.
Ομως, το κρισ ιμότερο σ το ιχείο που
ανέδειξαν οι π ρόσφ ατες δημοσκοπή­
σ εις είνα ι ό τι η, αύξηση τη ς δυσπ ιστίας
προς τα δύο μεγάλα κόμματα, από το
2004 μέχρι σήμερα, σ τρ έφ ετα ι σ υντρι­
πτικά κατά του ΠΑΣΟΚ, δηλ. κατά του
κόμματος που δεν κυβερνούσε τη ν τ ε ­
λευταία τρ ιετία ! Συγκεκριμένα, ενώ το
2004 το 36% τω ν ερω τηθέντω ν θεω ­
ρούσαν το ΠΑΣΟΚ ικανότερο να α ντι­
μετω πίσει τα π ροβλήματα τη ς χώ ρας
σε σχέση με τα άλλα κόμματα, το πο­
σοστό αυτό έχ ει σήμερα καταβαρα­
θρω θεί στο 21%. Αυτό σημαίνει επι-

20
πλέον ότι, αν το ΠΑΣΟΚ μεθαύριο συ­
γκεντρώ σ ει, λ.χ., το 40% τω ν ψήφων,
τό τε τουλά χισ το ν ένας σ τους δύο ψη­
φ οφ όρους το υ θα το έχ ει ψ ηφ ίσει χω­
ρίς να π ισ τεύει ό τι μπ ορεί να κυβερνή­
σ ει τη χώ ρα καλύτερα από τη ΝΔ! Για
να φ ανεί η έκτασ η τη ς αλλοτρίω σης
μεταξύ τω ν ψηφοφόρω ν το υ ΠΑΣΟΚ,
αρκεί να σ ημειω θεί ό τι γ ια τη ΝΔ αυτή
η αναλογία είνα ι 9 σ τους 10, αφού το
38% τω ν ψηφοφόρω ν ακόμα τη ν εμπ ι­
σ τεύ ετα ι ως το κα τα λληλότερο κόμμα
για να κυβερνήσει.
Αξιολογώ ντας τα σ το ιχεία αυτά, φ α ί­
νετα ι πλέον σ αφ έσ τερα γ ια τί κάποια
στελέχη το υ ΠΑΣΟΚ διαφ οροπ οιού­
ντα ι απ’ τη ν κομματική γραμμή ανα­
γνω ρίζοντας ότι, εκ τό ς από τη ν κριτική
κατά τη ς ΝΔ, πρέπει ταυτόχρονα και οι
ίδ ιο ι να απολογηθούν γ ια όσα δεινά
επ έφ ερε στη χώ ρα ο δικομματισμός.
Ό χι βεβαίω ς από κάποιο αίσθημα υπο­
χρέω σης ή ευθύνης, αλλιώ ς θα έπρεπε
να είχ ε ήδη π ροηγηθεί α υτοκριτική σε
έκτσ το συνέδριο μ ετά τη ν ή ττα του
2004, αλλά γ ια λόγους απολύτω ς ψη­
φοθηρικούς, η καθυστερημένη και
α σ τεία αυτή στροφ ή κατά το υ δικομ-
ματισμού είν α ι κατά βάθος η τελ ευ τα ία
σανίδα σ ω τηρίας που απ ομένει στο
ΠΑΣΟΚ γ ια να σ υγκροτήσ ει τη μεγάλη
μερίδα τω ν δικώ ν το υ ψηφοφόρων που
νιώ θει πλέον βαθύτατα αποξενω μένη
από το ίδ ιο το κόμμα που ψ ηφίζει. Πα­
ράλληλα, ε ίτε από τα σ το ιχεία αυτά, ε ί­
τ ε από άλλα που δείχνουν ότι, λ.χ., μό­
νο το 12% τη ς κοινής γνώ μης θεω ρεί
πως το ΠΑΣΟΚ «τήρησε υπεύθυνη
στάση στο θέμα τω ν πυρκαγιών», δηλ.
κάτω το υ 1/3 τω ν ψηφοφόρω ν του
[VPRC: Ρ/Σ Σκάι, 31.8.07], π ροκύπτει
επίσης το ξεκάθαρο συμπέρασμα ό τι
το κόμμα τη ς αξιω ματικής αντιπ ολίτευ­
σης α π ο τελεί σήμερα το ν αδύναμο κρί­
κο του δικομματισ μού μέσα στο π ολιτι­
κό μας σύστημα.
0 ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ «ΜΗ ΑΥΤΟΔΥΝΑΜΙΑΣ»
Εκτός από τη χαμηλή αξιοπ ιστία τω ν
δύο κομμάτω ν εξο υ σ ία ς στα μάτια τη ς
κοινής γνώ μης, το δ εύ τερ ο μεγάλο μέ­
τωπο κατά το υ δικομματισμού είνα ι το
νέο εκλογικό σύστημα, που αυξάνει
σ ημαντικά τη δύναμη τω ν μικρότερω ν
κομμάτω ν στη Βουλή. Έ τσ ι, αν, γ ια πα­
ράδειγμα, τα κόμματα τη ς Α ρισ τερός
αυξήσουν μεθαύριο το κοινό το υ ς πο­
σοστό στην κάλπη κατά μία μονάδα σε
σχέση με το 2004, τό τε ο αριθμός τω ν
εδρώ ν το υ ς θα ανέβει κατά το ήμισυ
από 18 σε 27, ενώ, αν το αυξήσουν
(όπως προβλέπεται) κατά τρ εις ποσο­
σ τια ίες μονάδες, τό τε οι έδ ρ ες το υ ς
στη Βουλή θα έχουν σχεδόν διπλασια­
σ τεί σ τις 35. Πέρα από την ποσοτική
τη ς σημασία, ωστόσο, μια τέτο ιο υ με­
γέθ ους εκπροσώπηση θα επ ιφ έρει και
μια σ ειρά από νέα π οιοτικά δεδομένα:
απ οτελεσ ματικότερο έλεγχο τω ν κομ­
μάτω ν εξουσ ία ς στη Βουλή, υψ ηλότε­
ρη χρηματοδότηση από τον κρατικό
προϋπολογισμό, ανάδειξη νέας ομά­
δας στελεχώ ν με κοινοβουλευτική π εί­
ρα κ.ο.κ. Επιπλέον, στο βαθμό που
ισ χύει ο λεγόμενος «αντίστροφος νό­
μος Duverger», δηλαδή η τάση τω ν
αναλογικότερω ν εκλογικώ ν συστημά­
τω ν να μεταβάλλουν σε βάθος χρόνου
τη ν εκλογική συμπεριφορά και, μέσω
αυτής, τα κομματικά συστήματα από
δικομματικά σε πολυκομματικά, τό τε η
δυναμική που ανο ίγετα ι με τ ις εκλογές
τη ς 16ης Σεπτεμβρίου ενδ έχετα ι να
αποβεί καθοριστική.
Εντούτοις, μπροστά σ’ αυτές τις βάσι­
μες προοπτικές, κερδίζει έδαφος μια
υπεραισιόδοξη σεναριολογία για επι­
κείμενες πολυκομματικές κυβερνήσεις,
σε περίπτωση που το πρώτο κόμμα δεν
λάβει ποσοστό άνω του 41.5%. Αν και
στατισ τικά αυτό δεν αποκλείεται, στην
πράξη βρικόμαστε ακόμη πολύ μακριά
από οποιεσδήποτε προοπτικές πολυ­
κομματικώ ν κυβερνήσεων, είτε «μεγά­
λων συνασπισμών» Δεξιάς-Σοσιαλδη-
μοκρατών, όπως στη Γερμανία, είτε
εναλλαγής «Κεντροδεξιών» και «Κε­
ντροαριστερώ ν» συμμαχιών κατά το
πρότυπο τη ς Ιταλίας. Πέρα από τις με­
γάλες διαφορές που μας χωρίζουν από
τέτο ια πολιτικά συστήματα και, ιδιαίτε­
ρα, από την πολιτική κουλτούρα που τα
διέπει, η αυτοδυναμία για το πρώτο
κόμμα των εκλογών τη ς Κυριακής θα
εξασφαλιστεί με τον τρόπο που υπέδει­
ξε ο πρωθυπουργός στην τηλεοπτική
συζήτηση των αρχηγών στις 6 Σεπτεμ­
βρίου: αν δεν τη λάβει απευθείας με­
θαύριο, τό τε οι ψηφοφόροι οπωσδήπο­
τ ε θα του τη δώσουν «σε νέες εκλογές».
Γ ι’ αυτό, αν θέλουμε να είμαστε ακρι­
βείς, το μόνο βέβαιο, καθώς πλησιά­
ζουμε τις εκλογές τη ς Κυριακής, είναι
ό τι για πρώτη φορά από το 1996 απει­
λ είτα ι ξανά το δικομματικό μας σύστη­
μα και, ιδιαίτερα, από το ένα σκέλος
του, το Παπανδρεϊκό. Αν τώ ρα η απει­
λή αυτή μετατραπ εί σε κρίση, αυτό εί­
ναι κάτι που θα φ ανεί σαφέστερα το
βράδυ τη ς Κυριακής, διό τι ακριβώς
αυτό είναι το βασικό διακύβευμα για το
οποίο καλούνται να αποφασίσουν στην
κάλπη οι ψηφοφόροι. Όμως, στην τ ε ­
λευταία ανάλυση, ούτε η αποστροφή
τω ν πολιτών απέναντι στα δύο μεγάλα
κόμματα, ούτε ο νέος εκλογικός νόμος
είναι εκείνα που θα κρίνουν την απόφα­
ση αυτή. Ο δικομματισμός θα ψάλλει
το κύκνειο άσμα του μόνο όταν η Αρι­
στερά επανενωθεί κι αρχίσει να κινεί­
τα ι έξω απ το χαράκωμά τη ς μ’ ένα
εμπνευσμένο πρόγραμμα ριζοσπαστι­
κού εκσυγχρονισμού. Προς το παρόν,
έχει αρχίσει μόνο να κινείται: με τον
ΣΥ.ΡΙΖ.Α, με το κίνημα κατά του άρ­
θρου 16, και με τις προσπάθειες για τη
δημιουργία τρίτου πόλου. Αλλά κι αυ­
τό είναι ένα ελπιδοφόρο βήμα που δι­
καιώνει την ενίσχυσή τη ς στο μακρύ
αγώνα κατά του δικομματισμού.
21
Αξίζει και δεύτερη ευκαιρία η ΝΔ;
του Βασίλη Ζήση
Πριν από λίγους μόνο μήνες, οι εκλογές θεωρούνταν «περίπατος» για τον Κ.
Καραμανλή, όπως και η εξασφάλιση μιας νέας τετραετίας. Την Τετάρτη, όταν
γράφονταν αυτές οι γραμμές, όλοι περίμεναν εναγωνίως να δουν τι θα
καταφέρει. 0α κερδίσει τις εκλογές; Και αν ναι, με ποια διαφορά από το
ΠΑΣΟΚ και με πόσες έδρες; 0α υπάρχει αυτοδυναμία; Τι λένε οι
δημοσκοπήσεις;
ι δημοσκοπήσεις -σ το βαθμό
Ο
που μπορεί κανείς να τις πάρει
υπόψη- λένε ό τι ο Καραμανλής
θα κερδίσει κι αυτές τ ις εκλογές
και ό τι το ΠΑΣΟΚ θα τις χάσει,
παρά τη μεγάλη δυσαρέσκεια του κό­
σμου από την κυβερνητική ανικανότη­
τα και ανεπάρκεια. Η δημοτικότητα τη ς
ΝΔ έχει πέσει πολύ, αλλά το ΠΑΣΟΚ
δεν μπορεί να εισπ ράξει την κυβερνη­
τική φθορά. Ό χι μόνο επειδή είναι
«ανέτοιμο» ούτε επειδή ο αρχηγός του
«δεν μπορεί». Αλλά κυρίως επειδή είναι
ακόμα αντιπαθές στην πλειοψηφία του
εκλογικού σώματος. Η πλειοψηφία του
εκλογικού σώματος επ ιδεικνύει μεγα­
λύτερη ανοχή στην κραυγαλέα ανικα­
νότητα τη ς ΝΔ από την αποδεδειγμένη
διαφθορά του ΠΑΣΟΚικού παρελθό­
ντος.
Δ είγμα τη ς κατάστασης που διαμορ­
φώ νεται στο ΠΑΣΟΚ εν όψ ει τη ς νέας
ήττα ς είναι και όσα έγραφ ε την περα­
σμένη Κυριακή στο κύριο άρθρο του
στο Βήμα ο ισχυρός ανήρ του Συγκρο­
τήματος Λαμπράκη Σταύρος Ψυχά-
ρης: «Απορρίπτουμε την ιδεολογία και
την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ,
επιλέγομε για λόγους ιδεολογικής συ­
νέπειας την ψήφο στο ΠαΣοΚ -κ α ι οψό-
μεθα εις Φιλίππους!». Με άλλα λόγια,
μπροστά σε μια νέα επικράτηση του
Καραμανλή, αφήνουμε για την ώρα
την υπονόμευση του αρχηγού στην
άκρη, αποδεχόμαστε τη γραμμή Μπό-
μπολα για πλήρη στήριξη και μετά τις
22
εκλογές θα τα βρούμε, ή «θα σε φ τιά ­
ξουμε». Δεν είνα ι άλλω στε κρυφό ό τι
στα γραφ εία τω ν εφημερίδω ν που στη­
ρίζουν το ΠΑΣΟΚ θεωρούν σίγουρο ό τι
το ΠΑΣΟΚ «θα πέσει ακόμα και κάτω
από το 40 % »!
Η ΝΔ ΚΕΡΔΙΖΕΙ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΣΟΚ ΧΑΝΕΙ
Πόσο αξιόπ ιστες είνα ι όμως α υτές οι
εκτιμήσ εις και οι μετρήσ εις σ τις οποί­
ες βασίζονται; Πριν τ ις εκδηλώ σεις στη
Θεσσαλονίκη, οι γαλάζιοι διέρρεαν ό τι
τα ποσοστά είνα ι «41,3%-39,8%». Το
Σάββατο έλεγαν ό τι έχουν π ιάσει το
42% και πάνε για παραπάνω, ενώ το
ΠΑΣΟΚ βρίσκεται στο 39%. Ό μω ς σ τις
εκλογές του 2004 η ΝΔ κέρδισε με
45,4% και το ΠΑΣΟΚ πήρε 40,5 % . Εί­
ναι λοιπόν δυνατόν, εν μέσω πλήρους
απαξίωσης τη ς κυβέρνησης τη ς ΝΔ, το
ΠΑΣΟΚ να πέσει χαμηλότερα από τις
προηγούμενες εκλογές; Θα μου π είτε
όλα είνα ι πλέον δυνατά στον τόπο αυ­
τό. Έ να άλλο στοιχείο αναξιοπιστίας
είναι ό τι οι μετρήσ εις γίνονται τηλεφ ω ­
νικά, ενώ όταν γίνονται με «κάλπη»
βγάζουν διαφ ορετικά αποτελέσματα.
Έ τσ ι εξη γείτα ι και ο «μεγάλος αριθμός
αναποφάσιστων». Σ τις τηλεφ ω νικές
δημοσκοπήσεις φτάνουν το 12%, ενώ
στις «κάλπες» είναι γύρω στο 7-8% ,
στα συνηθισμένα δηλαδή επίπεδα.
Η μόνη έγκυρη «δημοσκόπηση» που
μπορεί κανείς να λάβει υπόψη του είνα ι
το άρθρο τω ν Financial Times τη ς 9ης
Σεπτεμβρίου, το οποίο επικαλούμενο
«ανθρώπους που δουλεύουν για τη ΝΔ»
γρ ά φ ει ό τι «η διαφ ορά ανάμεσα στο
κυβερνών κόμμα και τους Σοσ ιαλισ τές
φ αίνεται να μειώ νεται από τις τρ εις στη
μ ία μονάδα». Η εκτίμησ η αυτή φ α ίνετα ι
να ανταπ οκρίνεται στην π ραγματικό­
τη τα , επ ειδή από τη Θ εσσαλονίκη ο
Καραμανλής ά λλα ξε τα κτική . Μ έχρι
τό τε επ ικρατούσε η «γραμμή Ρουσό-
πουλου» που οδήγησε στα φ τω χά απο­
τελέσ μ α τα του debate και τ ις «συγνώ­
μες». Η αυξανόμενη όμω ς απειλή από
τον ΛΑΟΣ ανάγκασε το ν Καραμανλή να
ακούσει κι αυτή τη φ ορά το ν Νίκο Κα-
ραχάλιο του Π ολιτικού Σχεδιασμού και
άρχισε από το Η ράκλειο να υψώ νει την
ελληνική σημαία και να μ ιλά ει γ ια έναν
«νέο πατριωτισμό». Οι εντεινό μ ενες
πάντως συγκρούσ εις μ εταξύ Ρηγίλλης
και Μ αξίμου γ ια τη ν π ροεκλογική τα ­
κτική αποτελούν ένδ ειξη όχι μόνο τη ς
βαθιάς ανησυχίας που δ ια κ α τέχ ει το υ ς
γαλάζιους γ ια το απ οτέλεσμα τη ς Κυ­
ριακής, αλλά και τη ς έλλειψ ης συνο­
χής και ενό τη τα ς ακόμα κι αυτήν την
ώρα.
Την Τ ετάρτη, ο ι εκτιμ ή σ εις έδιναν ένα
σ αφ ές προβάδισμα στη ΝΔ ένα ντι του
ΠΑΣΟΚ, επ ειδή η πρώτη είχ ε εξα σ φ α ­
λίσ ει μεγαλύτερη συσπείρωση τω ν
οπαδών τη ς, αν και δεν ήταν ακόμα
ικανοποιημένη από αυτήν. Από τη ν άλ­
λη μεριά, το «ντεμαράζ» το υ Κ. Λαλιώ-
τη που άρχισε τη ν π ερασμένη Παρα­
σκευή και η βελτίω ση, μέρα με τη μ έ­
ρα, τη ς εικόνας του Γ.Α. Παπανδρέου,
έκανε πολλούς να εκτιμο ύν ό τι το ΠΑ­
ΣΟΚ θα μειώ σ ει τη διαφ ορά του από τη
ΝΔ.
Δύο είνα ι οι μεγάλοι κίνδυνοι γ ια τη
ΝΔ: Οι δ ιαρροές εκ δεξιώ ν προς το ν
ΛΑΟΣ (το οποίο σ τη ρ ίζει με όλα τα μ έ­
σα το... ΠΑΣΟΚ) και οι δυσαρεσ τημέ-
νοι από τη ν πολύ κακή εικόνα τη ς κυ­
βέρνησης. Γ ι’ αυτό το λόγο ο Κ. Καρα-
μανλής από τη μια μεριά υψώνει την
ελληνική σημαία και από τη ν άλλη ζη­
τά ε ι συνεχώ ς... συγνώμη. Ζημιά φ α ίνε­
τα ι ό τι κάνει στη ΝΔ και το κόμμα του κ.
Παπαθεμελή, επ ειδή μόνο από τ ις
γραμμές τη ς μπ ορεί να ελκύσ ει ψηφο­
φόρους.
Η αυτοδυναμία είν α ι το μεγάλο ζη­
τούμενο για τη Ρηγίλλης. ΓΓ αυτό και ο
Καραμανλής αναγκάσ τηκε να θέσ ει το
δίλημμα «αυτοδυναμία ή εκλογές».
Ό ταν όμως ο ίδ ιο ς ο αρχηγός τη ς ΝΔ
αναγκάζεται να επ αναλαμβάνει αυτό
το εκβιασ τικό δίλημμα, δεν είνα ι σαν
να γ ίν ετα ι επ ίσημα π αραδεκτό το ενδ ε­
χόμενο να μην κερ δ ίσ ει η ΝΔ τ ις εκλο­
γές;
Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΗΜΕΡΑ ΘΑ ΕΙΝΑΙ Η ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ
Το μ εγαλύτερο πρόβλημα γ ια το ν Κα­
ραμανλή θα είν α ι να π άρει τη μεγαλύ­
τερ η νίκη τη ς ΝΔ στην ισ τορία τη ς και
να κερ δίσ ει το ΠΑΣΟΚ με 3 -4 μονάδες
διαφορά, ύσ τερα από τρ ία πολύ δύ­
σκολα χρόνια. Θα είνα ι επίσης η πρώτη
φορά που η ΝΔ θα ξανα κερ δ ίσ ει τ ις
εκλο γές ύσ τερα από 30 χρόνια. Θα ε ί­
ναι όμω ς μια π ύρρειος, στην κυριολε­
ξία, νίκη, μια μη νίκη, αν η μεγάλη δια ­
φορά με το δ εύ τερ ο κόμμα δεν μετα-
φρασθεί, λόγω το υ εκλογικού νόμου
και σε μια μεγάλη διαφ ορά εδρών. Για
να αντιμετω π ίσ ει αυτό το ενδεχόμενο
η ΝΔ π ρέπει να αυξή σ ει τη συσπείρω­
ση τη ς που είν α ι ακόμα χαμηλότερη
από εκείνη το υ 2004.
Εάν η κάλπη βγά λει τη ΝΔ με 42% και
το ΠΑΣΟΚ με 39% (πράγμα που είνα ι
και το π ιθανότερο) αλλά με ισχνή πλει-
οψηφία (151-152 έδ ρ ες), τό τε η χώρα
θα οδ η γηθ εί στην ακυβερνησία και ο
Καραμανλής θα εγκλω βισ τεί ανάμεσα
στα σ υστήματα εξου σ ία ς τη ς ΝΔ και τη
διαπλοκή και θα τελ ειώ σ ει τη ν πολιτική
καριέρα το υ προσπαθώντας να ισορ­
ροπήσει σε τεντω μ ένο σχοινί.
Η ισ τορία δεν θα γράψ ει σίγουρα τον
Καραμανλή, αν η κάλπη βγάλει μια πλει-
οψηφία τη ς τά ξη ς τω ν 154-155 εδρών.
Γιστί τό τε είνα ι σίγουρο πως θα επανα­
π αυτεί και την εξουσία θα συνεχίσει να
την ασ κεί το ίδιο σύστημα του Μ αξίμου
που θα έχ ει δικαιω θεί. Τότε οι συνέπει­
ες θα είνα ι ακόμα πιο σκληρές για τον
ίδιο, το κόμμα και το ν τόπο, αν κρίνουμε
από όσα ζήσαμε μέχρι σήμερα.
Το χειρ ό τερ ο σενάριο είνα ι ένας απο­
δυναμω μένος Καραμανλής και ένα
αποδυναμωμένο ΠΑΣΟΚ. Τότε η επό­
μενη ημέρα θα είνα ι στα απ οκλειστικά
στα χέρ ια τη ς «διαπλοκής». Αλλά, θα
π είτε, οι π ροηγούμενες δεν ήταν;
Η ΑΝΗΜΠΟΡΗ ΚΑΘΑΡΣΗ ΕΚΔΙΚΕΙΤΑΙ
Μ ια κυβέρνηση, η οποία όχι μόνο
α δυνατεί να καταπ ολεμήσει τα φ αινό­
μενα διαφ θοράς που εμφανίστηκαν
επ ί ΠΑΣΟΚ, αλλά αντιθέτω ς τα ενσω­
ματώ νει στο δικό τη ς σύστημα διακυ­
βέρνησης, μόνο ως «παρένθεση» κιν­
δ υνεύει να μ είνει στην ιστορία. Γ ια τί
ακόμα κι αν κερ δίσ ει α υτές τις εκλογές
-π ράγμα που θα το ο φ είλει μόνο στον
Κ. Κ αραμανλή- πάλι «παρένθεση» θα
είναι.
Π οτέ δεν αμφ ιβάλαμε ούτε για την
εντιμ ό τη τα ού τε για τ ις προθέσεις του
κ. Καραμανλή. Αλλά, όπως λένε, ο
δρόμος γ ια τη ν κόλαση είναι γεμ ά τος
καλές π ροθέσεις. Τι θα αλλάξει την
επομένη τω ν εκλογών, αν η ΝΔ εξα ­
σ φ αλίσ ει τη ν αυτοδυναμία; Ποιος μας
εγγυ ά τα ι ό τι δεν θα επαναληφθούν τα
ίδια λάθη; Τι θα μεσολαβήσει ώστε να
β γει η ΝΔ από την κάλπη αναβαπτισμέ-
νη και αλάνθαστη; Πολύ φοβούμεθα
ό τι θα συμβούν χειρότερα.
Δυο φ ορές κέρδισε η ΝΔ καθαρά το
ΠΑΣΟΚ τα τελ ευ τα ία 35 χρόνια. Σ τις 8
Απριλίου του 1990 και σ τις 4 Μ αρτίου
του 2004. Και τ ις δυο τις κέρδισε με
σαφή λαϊκή εντολή να προχωρήσει
στην κάθαρση και τη ν καταπολέμηση
τη ς διαφ θοράς. Και τ ις δυο φορές, όχι
μόνο δεν έκανε τίπ οτα για να ικανοποι­
ήσει τη λαϊκή εντολή, αλλά αντιθέτω ς
ανέλαβε ρόλο σωτήρα αυτών που
προηγουμένως κατηγορούσε, για να
υποταχθεί τελικά πλήρως στη διαπλο­
κή και τη διαφθορά.
Ό ταν όμως η λαϊκή εντολή για ριζικές
αλλαγές μεταλλάσσεται σε «συναίνε­
ση» με το υφιστάμενο διεφθαρμένο
σύστημα, όταν η λαϊκή κυριαρχία υπο­
καθίσταται με ατέλειω τα παρασκηνια-
κά παζάρια εξουσίας, όταν τα ομόλογα
εποφθαλμιούν τη φήμη του... Κοσκω-
τά, τό τε το πολιτικό σύστημα αποδο-
μείται. Σημείο εκκίνησης αυτής τη ς
διαδικασίας αποδόμησης είναι η
εδραιω μένη πλέον στην κοινή γνώμη
πεποίθηση ό τι «όλοι το ίδιο είναι». Ό τι
τα δύο μεγάλα κόμματα δεν μπορούν
πλέον να εξασφαλίσουν ούτε τις στοι­
χειώ δεις ανάγκες του τόπου και των
κατοίκων του.
Ποιος είναι όμως ο πολιτικός σχημα­
τισ μός που θα εμπνεύσει στους Έ λλη­
νες οράματα ικανά να τους σηκώσουν
από την πολυθρόνα τη ς τηλεόρασης;
Ποιος είναι ο ηγέτης που θα ηγηθεί
μιας εθνικής σταυροφορίας;
Θα σαπίζει λοιπόν το σύστημα μέχρι
την επόμενη εθνική καταστροφή. Και
μέχρι τό τε η άσκηση πολιτικής θα υπο­
καθίσταται από τον ανταγωνισμό των
«επικοινωνιολόγων». Την Ελλάδα θα
την κυβερνούν «ευρήματα» διαφημι­
στικών σλόγκαν, όχι π ολιτικοί που
εκλέχτηκαν για τα ηγετικά το υ ς χαρί­
σματα, τα οράματά και τη δημιουργι-
κότητά τους.
23
Οι παράνοιες του εκλογικού νόμου
Γιατί η αυτοδυναμία κρίνεται οτα ποσοατά των πολύ μικρών
κομμάτων και όχι σε αυτά των μεγάλων
του Γιάννη Ανδρουλιδάκη
λάχιστες ώρες έχουν απομείνει
Ε
έως ότου ανοίξουν οι κάλπες των
κοινοβουλευτικών εκλογών και
όπως φ αίνεται αρκετοί είναι εκ εί­
νοι που δεν έχουν κατανοήσει
την ιδια ιτερότητα του νέου εκλογικού
νόμου, αναφορικά με το πώς διανέμο­
νται οι έδρες και π οιες είναι οι προϋπο­
θέσεις αυτοδυναμίας για το πρώτο
κόμμα. Ακόμα και μία εβδομάδα πριν
τις εκλογές, μερικά από τα μεγαλύτερα
καθημερινά φύλλα, παρουσίαζαν
στους τίτλο υ ς το υ ς σενάρια που συ­
σχέτιζαν την κατάκτηση τη ς αυτοδυνα­
μίας με τη διαφορά ανάμεσα στο πρώ­
το και το δεύτερο κόμμα, κάτι ωστόσο
που καμία σχέση δεν έχει με την πραγ­
ματικότητα. Προς διευκόλυνση λοιπόν
των υπολογισμών, ας δούμε για ακόμη
μια φορά πώς διαμορφώ νονται τα
πράγματα με βάση το νέο νόμο.
Στην θεωρία ο εκλογικός νόμος του
Σκανδαλίδη είναι εξαιρετικά απλός και
βασίζεται σε τρ εις μόλις αρχές: (α) τη
διατήρηση του ορίου του 3% για την εί­
σοδο ενός κόμματος στη Βουλή, (β)
στην αναλογική κατανομή των 260 εκ
των 300 εδρών της Βουλής στα κόμμα­
τα που ξεπερνούν αστό το όριο και (γ)
στην «προσφορά» των υπολοίπων 40
εδρών στο πρώτο κόμμα, προκειμένου
να σχηματισθεί κατά το δυνατόν ισχυρή
κυβέρνηση. Διακηρυγμένος στόχος του
νόμου είναι να διασφαλίσει μια σχεηκή
αναλογικστητα (η οποία για τα κοινο­
βουλευτικά κόμματα ξεκινά από το 87%
και καταλήγει ανάλογα και με τη δύναμη
των εξωκοινοβουλευτικών κομμάτων
έως και το 91- 92%), επιτρέποντας τα υ­
τόχρονα στο πρώτο κόμμα να σχηματί­
σει κυβέρνηση. Όμως, καθώς η κοινο­
βουλευτική γεω γραφία τη ς Ελλάδας αλ­
λάζει, ο νόμος αυτός αναδεικνύει με χά­
ρη όλη του τη λογιστική σχιζοφρένεια.
24
ΤΟ 42,7% ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ 40,6% αυτά με ένα κριτήριο που εμφ ανώ ς ου-
Το ποσοστό που χω ρίς καμία α μφ ι­ δ εμ ία σχέση έχ ει με τη ν αποδοχή του
βολία δ ίνει αυτοδυναμία στο πρώτο πρώτου κόμματος στην κοινωνία.
κόμμα με αυτό το νόμο είνα ι το 42,7%.
Σε αυτήν τη ν περίπτωση το πρώτο ΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ
κόμμα εξα σ φ α λίζει με τη ν απλή ανα­ Ας δούμε ορισμένα σ ενάρια απ οτελε­
λογική 111 από τ ις 260 έδ ρ ες και με σμάτων που επιβεβαιώ νουν τη ν άμεση
τ ις 40 που του π ροσφ έρονται φ θάνει σχέση τω ν ποσοστών τω ν μικρών εξω ­
σ τις 151. Ωστόσο, αυτό ισ χύει στην κοινοβουλευτικώ ν κομμάτω ν με την
θεω ρητική περίπτωση που όλα τα κόμ­ απόκτηση ή όχι αυτοδυναμίας. Ε ξετά ­
ματα που διεκδικούν την ψήφο μπουν ζουμε την περίπτωση μιας τετρ α κο μ -
στη Βουλή. Στην πράξη όμως, η κατα­ ματικής Βουλής (οπότε τα ποσοστά
μέτρηση τω ν ποσοστών γ ίν ετα ι ξανά του ΛΑΟΣ και τη ς ΔΗΜΑ το υ Παπαθε-
από τη ν αρχή, μεταξύ τω ν κοινοβου­ μελή κα τα μ ετρ ο ύντα ι ως εξω κοινο­
λευτικώ ν κομμάτων. Έ τσ ι, στην πραγ­ βουλευτικά) και αυτήν μιας εξακομμα-
ματικότητα, το πρώτο κόμμα δεν χρ ει­ τική ς Βουλής, όπου τα εξω κοινοβου­
ά ζετα ι 42,7% επ ί τω ν ψηφοφόρων, αλ­ λευτικά ποσοστά είν α ι π εριορισμένα.
λά 42,7% επί τω ν ψηφοφόρων τω ν κοι­ Το απ οτέλεσμα είν α ι ενδ εικτικό του
νοβουλευτικώ ν κομμάτων. Με δ εδ ομ έ­ ανορθολογισμού το υ νόμου:
νο ό τι αυτά συγκεντρώ νουν παραδο­
σιακά στην Ελλάδα ένα 95-97% τω ν ΣΕΝΑΡΙΟ A
ψήφων, το πραγματικό ποσοστό τη ς ΚΟΜΜΑ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΔΡΕΣ
αυτοδυναμίας για το πρώτο κόμμα ΝΔ 39,3 151
υπ ολογίζεται μεταξύ του 40,6% και ΠΑΣΟΚ 39,2 110
του 41,4%. ΚΚΕ 9,0 25
Από αυτό το δεδομένο ωστόσο, προ­ ΣΥΡΙΖΑ 5,0 14
κύπτει ένα σοβαρό πρόβλημα. Η κοινο­ ΛΑΟΣ 2.9 —
βουλευτική πλειοψ ηφία του πρώτου ΔΗΜΑ 2,5 —
κόμματος δεν εξα ρ τά τα ι στην πραγμα­ ΛΟΙΠΟΙ 2,1 —
τικό τη τα από το δικό του ποσοστό
(εκτός βέβαια κι εάν ξεπ εράσει το ΣΕΝΑΡΙΟ Β
42,7%) ούτε καν από την ευδιάκριτη ΚΟΜΜΑ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΔΡΕΣ
διαφορά του από το δεύτερ ο κόμμα ΝΔ 42,0 150
(αυτό σε καμία περίπτωση), αλλά από ΠΑΣΟΚ 35,6 94
την καλή ή την κακή εκλογική επίδοση ΚΚΕ 9,0 24
τω ν εξω κοινοβουλευτικώ ν κομμάτων! ΣΥΝ 5,0 13
Αν αστά συγκεντρώσουν μεγάλα πο­ ΛΑΟΣ 3,9 10
σοστά, τό τε το όριο τη ς αυτοδυναμίας ΔΗΜΑ 3,5 9
μειώ νεται, ενώ αν συγκεντρώσουν μ ι­ ΛΟΙΠΟΙ 1,0 -
κρά ποσοστά τό τε αυξάνεται. Έ τσ ι, αν
πολλά κόμματα βρεθούν στο όριο του Όπως βλέπουμε, στο δ εύτερ ο σενάριο
3% χω ρίς να το περάσουν, η αυτοδυ­ η Νέα Δ ημοκρατία αυξάνει τη δύναμή
ναμία μπορεί να κριθεί ακόμη και στο τη ς κατά 2,7 μονάδες, ενώ η διαφ ορά
38%, ακόμη και στη μία ψήφο. Και όλα τη ς με το ΠΑΣΟΚ εκτινά σ σ ετα ι από το
0,1% στο 6,4%. Κι όμω ς το απ οτέλε­ βουλευτικά κόμματα. Ας υποθέσουμε
σμα α ι/τή ς τη ς διαφ οροπ οίησης είνα ι λοιπόν ό τι το κόμμα του κ. Παπαθεμε-
ό τι η Ν έα Δ ημοκρατία χά νει τη μία λή κα τα γρά φ ει μια αξιοπρεπή παρου­
έδρα που τη ς δ ίνει τη ν αυτοδυναμία σία έστω και χω ρίς να μπει στη Βουλή-
και α δ υνα τεί να σ χηματίσ ει κυβέρνηση και το ίδιο συμβαίνει με το υ ς Οικολό-
μόνη τη ς. Α υτές είν α ι οι σ υνέπ ειες του γου ς - Πράσινους το υ ς οποίους άλλω­
παραλογισμού που θ έλ ει τη ν κοινο­ σ τε πρόσφατη δημοσκόπηση τη ς Η με­
βουλευτική δύναμη το υ πρώτου κόμ­ ρήσιας κατέγραψ ε στο 1,7%. Τα υπό­
ματος να είν α ι συνάρτηση λιγό τερ ο λοιπα μικρά κόμματα στο παράδειγμα
τη ς δικής το υ εκλογική ς επ ιτυχίας και αυτό εκμετα λλεύοντα ι την απ ογοήτευ­
π ερισσότερο τη ς επ ιτυχίας ή τη ς απο­ ση το υ κόσμου και καταγράφουν συ­
τυχία ς τω ν μικρότερω ν κομμάτω ν και μπαθητικά αν και όχι εντυπωσιακά πο­
ιδ ια ίτερ α αυτώ ν που ισορροπούν γύρω σοστά. Τέλος, η μάχη τω ν δύο μεγά­
από το 3%. Γ ίνετα ι π ροφ ανές ό τι η δ ια ­ λων κομμάτω ν δ ίνετα ι ψήφο τη ν ψήφο,
φορά του πρώτου από το δ εύ τερ ο κόμ­ γύρω από το 40% Ενα πιθανό αποτέ­
μα δεν έχ ει τη ν παραμικρή σημασία λεσ μα είνα ι το παρακάτω:
αναφορικά με τη συγκρότηση αυτοδυ­
ναμίας με αυτόν το ν εκλογικό νόμο. ΣΕΝΑΡΙ01
Για να κατανοηθεί ακόμα καλύτερα αυ­ ΚΟΜΜΑ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΔΡΕΣ
τό, ας αναφ έρουμε ό τι σε ένα εντελώ ς ΝΔ 40,1% 151
ακραίο μαθηματικό σενάριο, με αυτόν ΠΑΣΟΚ 40,0% 110
το ν εκλογικό νόμο το πρώτο κόμμα ε ί­ ΚΚΕ 6,7% 18
ναι δυνατόν να μην σ υγκεντρώ σει αυ­ ΣΥΡΙΖΑ 4,1% 11
τοδυναμία ακόμα και με διαφ ορά 39 ΛΑΟΣ 3,5% 10
ποσοστιαίω ν μονάδων από το δ εύτερ ο ΔΗΜΑ 2,2% —
κόμμα, σε περίπτωση που 19 κόμματα Οικολόγοι-■Πράσινοι 1,8% -
εισ έρχονταν στη Βουλή με το οριακό Λοιποί 1,5% -
3% και το πρώτο κόμμα συγκέντρω νε
42%. Στο δ εύτερ ο σενάριο, θα υποθέσου­
με ό τι η δυναμική που εμφάνισαν οι Οι-
ΤΑ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ κολόγοι - Πράσινοι απ οτελεί ένα πα­
Φυσικά, αυτή η τελ ευ τα ία υπόθεση, ροδικό φαινόμενο σχετιζόμενο με τ ις
π ολιτικά, ανήκει στη σφαίρα τη ς επι­ φ ω τιές, ό τι το κόμμα του κ. Παπαθεμε-
στημονικής φ αντασ ίας και α να φ έρ ετα ι λή θα απ οτύχει τελικά να κάνει αισθητή
απλά για να κατα νοηθεί η απουσία την παρουσία το υ και κερδισμένα θα
σύνδεσης ανάμεσα στη διαφ ορά τω ν βγουν τα κόμματα τη ς Α ρισ τερός και ο
δύο πρώτων κομμάτω ν και τη ν αυτοδυ­ ΛΑΟΣ. Τα υπόλοιπα μικρότερα κόμμα­
ναμία. Τα δύο προηγούμενα σενάρια τα παραμένουν στάσιμα στα ποσοστά
αποτελεσμάτω ν (Σενάριο Α και Σενά­ το υ 2004. Την ίδια στιγμή, η Νέα Δημο­
ριο Β) που παρουσιάσθηκαν είν α ι επ ί­ κρατία π ετυχαίνει άνετη νίκη επί του
σης ακραία και πολύ δύσκολα επαλη- ΠΑΣΟΚ, π εριορίζοντας σε χαμηλό επί­
θεύσιμα στην κάλπη, αφού υποθέτουν πεδο τη φθορά τη ς. Έ να πιθανό απο­
τετρ α κο μ μα τική Βουλή το ένα και εξα- τέλεσ μ α θα ήταν τό τε το εξής:
κομματική το άλλο. Υπάρχουν ω στόσο
πιο λογικοφ ανή σενάρια, που δείχνουν ΣΕΝΑΡΙΟ 2
ΚΟΜΜΑ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΔΡΕΣ
ότι το πιο σημαντικό σ το ιχείο το υ απο­
Νέα Δημοκρατία 41,4% 150
τελέσ μ α το ς τη ς 16ης Σεπ τέμβρη θα ε ί­
ΠΑΣΟΚ 38,4% 103
ναι η δύναμη τω ν μικρότερω ν κομμά­
ΚΚΕ 8,0% 21
τω ν και ειδ ικά τω ν εξω κοινοβουλευτι­
ΣΥΡΙΖΑ 4.9% 13
κών. Α ς εξετά σ ο υ μ ε λοιπόν δύο πιθα­
ΛΑΟΣ 4,8% 13
νές π εριπ τώ σεις, θεω ρώ ντας δεδ ομ έ­
ΔΗΜΑ 1,2% -
νο αυτό που μ ο ιά ζει π ιθανότερο, ό τι
Οικολόγοι-Πράσινοι 0.5% -
δηλαδή στη Βουλή θα εκπροσωπη­
Λοιποί 0,8% -
θούν 5 κόμματα.
Το πρώτο π αράδειγμα εξετά ζει ένα
Βλέπουμε λοιπόν ό τι και με αυτά τα
σ ενάριο με ενισχυμένα τα εξω κοινο­
δύο πιο ρεαλιστικά σενάρια, η Νέα Δη­
μοκρατία χάνει την αυτοδυναμία της
στην δεύτερη περίπτωση, παρότι η δύ­
ναμή τη ς είναι αυξημένη κατά 1,3 μο­
νάδες, ενώ η διαφορά τη ς από το
ΠΑΣΟΚ εκτινάσσεται από το 0,1% στο
3%. Κι αυτό χωρίς να έχουν συντελε-
σ θεί σημαντικές αλλαγές: η Βουλή εί­
ναι και σ τις δύο περιπτώσεις πεντα-
κομματική.
Ας σημειω θεί ό τι το ίδιο συμβαίνει και
στην περίπτωση που τα μικρά κοινο­
βουλευτικά κόμματα συγκεντρώσουν
μειω μένα ποσοστά, αυξάνοντας αυτά
του ΠΑΣΟΚ. Σε αυτήν την περίπτωση,
κάθε έδρα που χάνεται από τα μικρά
κόμματα, πηγαίνει προς το ΠΑΣΟΚ και
όχι προς τη Νέα Δημοκρατία. Ένα
αποτέλεσμα σε αυτήν την περίπτωση
θα μπορούσε να είναι το εξής:
ΣΕΝΑΡΙΟ 3
ΚΟΜΜΑ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΔΡΕΣ
Νέα Δημοκρατία 41,4% 150
ΠΑΣΟΚ 39,9% 106
ΚΚΕ 7,5% 20
ΣΥΡΙΖΑ 4,4% 12
ΛΑΟΣ 4,3% 12
ΔΗΜΑ 1,2% -
Οικολόγοι Πράσινοι 0,5% -
Λοιποί 0,8% -
Όπως καταλαβαίνουμε, ούτε η συνο­
λική δύναμη του δικομματισμού έναντι
των μικρότερω ν κοινοβουλευτικών
κομμάτων επ ηρεάζει την πιθανότητα
αυτοδυναμίας. Η ουσιαστική διαφορά
βρίσκεται στη δύναμη των εξω κοινο­
βουλευτικώ ν κομμάτων, η οποία υπο­
χω ρεί στο δεύτερο σενάριο έναντι του
πρώτου, από το 5,5% στο 2,5%. Με δε­
δομένο όμως το θολό τοπίο των δημο­
σκοπήσεων και τα υψηλότατα ποσο­
στά «αδιευκρίνιστης ψήφου» που εμ­
φανίζονταν σε αυτές, και τα δύο αυτά
σενάρια μοιάζουν εξίσου πιθανά. Ας
δούμε τώ ρα σε έναν πίνακα, τ ι ποσο­
στό απ αιτείται για την αυτοδυναμία
ανάλογα με τη δύναμη των εξω κοινο­
βουλευτικώ ν κομμάτων. Σε αυτά υπο­
λογίζουμε την Δημοκρατική Αναγέννη­
ση του κ. Παπαθεμελή, τους Πράσι­
νους, την άκρα Αριστερά (ΜΕΡΑ, ΚΚΕ
μ-λ κτλ), την Ένωση Κεντρώων του κ.
Λεβέντη και άλλα μικρότερα κόμματα.
Ας σημειω θεί ότι το 2004 το ποσοστό
25

των εξω κοινοβουλευτικώ ν κομμάτων
έφ τασε το 4,8% συμπεριλαμβανομέ­
νου του ΛΑΟΣ. Εάν δεν υπολογίσουμε
το κόμμα του Καρατζαφέρη που ανα­
μένεται να μπει στη Βουλή αυτή τη φο­
ρά, το εξω κοινοβουλευτικό ποσοστό
περιοριζόταν στο 2,5%.
Ας δούμε λοιπόν πώς διαμορφώ νεται
το απαραίτητο για την αυτοδυναμία πο­
σοστό, ανάλογα με το ποσοστό που θα
συγκεντρώσουν συνολικά τα κόμματα
που δεν μπαίνουν στο κοινοβούλιο.
ΠΟΣΟΣΤΑ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΟΡΙΟ
ΕΚΤΟΣ ΒΟΥΛΗΣ ΑΥΤΟΔΥΝΑΜΙΑΣ
2,5% 41,5%
3,0% 41,3%
3,5% 41,1%
4,0% 40,8%
4,5% 40,6%
5,0% 40,4%
5,5% 40,1%
Βλέπουμε λοιπόν ό τι με βάση τα πι­
θανά σενάρια, σε π εντακομματική
Βουλή, η αυτοδυναμία για το πρώτο
κόμμα θα π αιχτεί σε ένα ποσοστό με­
ταξύ του 40% και του 41,5%. Στην ου­
σία, από τη στιγμή που το πρώτο κόμ­
μα θα πιάσει το 41% έχει σοβαρές πι­
θανότητες να κατακτήσ ει τις 151
έδρες, δεδομένου ό τι τα μικρά εξω κοι­
νοβουλευτικά κόμματα αναμένονται
ενισχυμένα σε α υτές τις εκλογές. Εάν
ωστόσο αυτή η ενίσχυση δεν επ ιβεβαι­
ωθεί, το ποσοστό τη ς αυτοδυναμίας
26
θα ακουμπ ήσ ειτο 41,5%, ποσοστό δυ­
σπρόσιτο με βάση τη μέχρι σ τιγμής ε ι­
κόνα για οποιοδήποτε από τα δύο με­
γάλα κόμματα.
ΠΟΥ ΘΑ ΚΡΙΘΕΙΗ ΜΑΧΗ
Αυτή η διάσταση του εκλογικού νό­
μου σημαίνει ό τι το πρώτο κόμμα επι­
θυμεί να δ ει τρ ία πολύ συγκεκριμένα
πράγματα το βράδυ τω ν εκλογών: Το
πρώτο είνα ι μια τετρα κομμα τική Βου­
λή, ουσιαστικά δηλαδή το ΛΑΟΣ εκτό ς
Βουλής. Σε αυτήν την περίπτωση το
όριο τη ς αυτοδυναμίας θα τε ίν ε ι προς
το 40%, ποσοστό που είνα ι εξα ιρ ετικά
δύσκολο να μην πιάσει το πρώτο κόμ­
μα. Εάν αυτό δεν συμβεί, το πρώτο
κόμμα θα επ ιθυμεί να δ ει τα ποσοστά
του να ξεπερνούν το 41,5% και να τ ε ί­
νουν ή να ξεπερνούν το 42%, ώστε να
αποκτήσει την πολυπόθητη 151η έδρα.
Σύμφωνα με τις ενδ είξεις, τα ποσοστά
του πρώτου κόμματος θα κινηθούν
ακριβώς εκεί, στο 41-42% . Το πιθανό­
τερ ο λοιπόν είναι τα πάντα να κριθούν
στα αδιευκρίνιστα ποσοστά τω ν εξω ­
κοινοβουλευτικώ ν κομμάτων. Εάν το
βράδυ τη ς Κυριακής ο αρχηγός του
πρώτου κόμματος δει σχηματισμούς
όπως οι Πράσινοι, η Ένωση Κεντρώων,
το κόμμα του Παπαθεμελή κ.ά. να συ­
γκεντρώ νουν αξιόλογα ποσοστά (με
την προϋπόθεση να μην συγκεντρώ ­
σουν βέβαια το 3%), θα ξεφ υσ ήξει
ανακουφισμένος.
Γίνεται βέβαια φανερή η κατάφωρη
αδικία αυτού του σ υστήματος, που ου­
σ ιασ τικά εκβ ιά ζει το υ ς ψ ηφ οφόρους
τω ν πιο μικρών κομμάτω ν. Πώς να ψη­
φ ίσ ει λ.χ. κάποιος το ΜΕΡΑ με σκοπό
να το επ ιβραβεύσ ει γ ια τη ν εντυπω σια­
κή παρουσία το υ στο φ ο ιτη τικό κίνημα
το υ χειμώ να, όταν γνω ρίζει ό τι η ψή­
φ ος του μπορεί ευθέω ς να οδηγήσ ει
στην ανανέωση τη ς θ η τεία ς το υ Καρα­
μανλή; Το δίλημμα που τίθ ε τα ι γ ια τον
ψηφοφόρο είνα ι αν θα π ρέπει να ψηφί­
σ ει δ ια φ ο ρ ετικά από τη συνείδησή του
ή να ρισ κάρει να το υ α λλά ξει τη ν ψήφο
ο νόμος.
ΑΠΛΗ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ
Μια άμεση μεταρρύθμιση το υ νόμου
προς το δικαιότερο, θα ήταν ε ίτε να τ ε ­
θ εί ένα κατώ τατο όριο γ ια τη ν αυτοδυ­
ναμία (π.χ. 42% όπως ισ χύει πλέον
στους Δήμους), ε ίτε ο ι ψ ήφοι τω ν εξω ­
κοινοβουλευτικώ ν κομμάτω ν να σ υνει­
σφέρουν τουλά χισ τον στην αύξηση
τω ν εδρώ ν τω ν κοινοβουλευτικώ ν κομ­
μάτων που ήδη εκπροσω πούνται στη
Βουλή (έτσ ι ώ στε η α να λογικότητα γ ι’
αυτά να φ τά σ ει το 93-94% ). Η μόνη
π ραγματική λύση ω στόσο είν α ι η θέ­
σπιση τη ς απλής αναλογικής. Το επ ι­
χείρημα ό τι τα κόμματα δεν είν α ι «έτοι­
μα» να συγκυβερνήσουν, ουδόλω ς δ ι­
καιολογεί τη νοθεία τη ς λα ϊκή ς ψήφου
η οποία π αραβιάζει τη σ υνταγματικά
κατοχυρω μένη ισ ότη τα τω ν πολιτώ ν
τη ς Ελλάδας.
Ό λοι α υ το ί που υπερασπίζουν τ ις ενι-
σχυμένες αναλογικές γ ια λόγους πολι­
τική ς σ τα θερ ότητα ς, δεν τολμούν φ υ­
σικά π οτέ να ομολογήσουν ευθέω ς
στον κόσμο τ ι π ραγματικά σ ημαίνει αυ­
τό το σύστημα. Ό τι, γ ια π αράδειγμα,
σ τις π ερασμένες εκλο γές η ψ ήφος
ενός ψηφοφόρου το υ ΚΚΕ μετρήθηκε
κατά 70% υπέρ το υ ΚΚΕ και κατά 30%
υπέρ τη ς Ν έας Δ ημοκρατίας, ενώ η
ψήφος ενός ψ ηφοφόρου το υ ΜΕΡΑ
μετρήθηκε κατά 85% υπέρ τη ς Ν έας
Δ ημοκρατίας και κατά 15% υπέρ του
ΠΑΣΟΚ. Για να τελειώ νο υμ ε λοιπόν με
αυτό και γ ια να τελειώ νο υμ ε και με τ ις
κυβερνήσεις που προκύπτουν ενά ντια
στη θέληση του 55-60% του ελληνικού
λαού, η εγκαθίδρυση τη ς απλής ανα­
λογικής είνα ι μονόδρομος. Τα υπόλοι­
πα είνα ι πολύ εκβιασ τικά και ελάχισ τα
δημοκρατικά.
 Εξωκοινοβουλευτική Αριστερά
Στη μάχη για την εκλογική καταγραφή της κινηματικής π
του Γιάννη Ανδρουλιδάκη
ον Απρίλιο το υ 1995 η ευρω παϊκή
Τ
κοινή γνώμη π ληροφορήθηκε με
έκπληξη ό τι στον Α ' γύρο τω ν
π ροεδρικώ ν εκλογώ ν τη ς Γαλ­
λία ς η υποψήφια τη ς τρ ο τσ κισ τι-
κής «Εργατικής Πάλης» Α ρλέτ Λαγκι-
γ ιέ συγκέντρω σε το εντυπω σιακό πο­
σοστό το υ 5,3%. Ή τα ν η πρώτη φορά
στην ισ τορία τη ς μεταπ ολεμικής Ευ­
ρώπης που η λεγάμενη επ αναστατική
ή εξω κοινοβουλευτική (αποκλειστκά
ελληνικός όρος) Α ρισ τερά εμφ ανιζό­
τα ν να επ ηρεάζει ένα σημαντικό κομ­
μ ά τι τη ς κοινω νίας και να δ ιεκ δ ικεί πο­
λιτικό ρόλο. Από τό τε το φαινόμενο
επαναλήφθηκε συχνά στην Ευρώπη.
Στη Γαλλία οι τρ ο τσ κ ισ τικές δυνάμεις
κινούνται σ τα θερά μ εταξύ το υ 6 και
του 10%. Στην Ο λλανδία το μαοϊκό Σο­
σιαλιστικό Κόμμα έφ θασ ε το 16%.
Αλλού, η έκρηξη τη ς επ αναστατικής
Α ρισ τερός πήρε π ερισ σότερο συνδι­
καλιστικά παρά κοινοβουλευτικά χα­
ρακτηριστικά. Το αναρχικό συνδικάτο
τη ς CGT στην Ισπανία συγκεντρώ νει
σήμερα 100.000 μέλη, ενώ ελάχισ τα λ ι­
γό τερ ο είνα ι αυτά το υ αυτόνομου συν­
δικάτου Cobas στην Ιταλία.
Στην Ελλάδα, η άκρα Α ρισ τερά εμφ α ­
νίζει παραδοσιακά μια δυναμική στο
δρόμο και σ τα κινήματα, η οποία βρί­
σ κει ελάχισ τη αντίσ τοιχησ η σ τις κάλ­
πες. Στο π ρόσφατο φ ο ιτη τικό κίνημα,
οι δυνάμεις τη ς ΕΑΑΚ (που εκλογικά
εκφ ρ ά ζοντα ι κυρίω ς από το Μέτωπο
Ριζοσπαστικής Α ρισ τερός, το ΜΕ.Ρ.Α),
έπ αιξαν το ν πιο βασικό, και πρωταγω­
νισ τικό, ρόλο. Κάτι αντίσ τοιχο συνέβη
και με π α λιό τερ ες κινητοπ οιήσ εις στο
χώ ρο τη ς εκπ αίδευσης, όχι μόνο φ οι­
τη τικ έ ς αλλά και τω ν καθηγητώ ν μέσης
εκπ αίδευσης. Σ τους χώ ρους αυτούς
βέβαια, η δράση τη ς άκρας Α ρισ τερός
τη ς εξασ φ άλισ ε και μια ευπρόσωπη
συνδικαλιστική παρουσία. Σ τις πρό­
σ φ α τες φ ο ιτη τικές εκλογές η ΕΑΑΚ
συγκέντρω σε 9%, ενώ αντίστοιχα είναι
τα ποσοστά τω ν «Αγωνιστικών Παρεμ­
βάσεων» σ τις ΕΛΜΕ. Άλλωστε, εδώ και
χρόνια η εξω κοινοβουλευτική Α ρισ τε­
ρά δ ια τη ρ εί και μία έδρα στο Δ.Σ. τη ς
ΟΛΜΕ.
Σ τις π ρόσφατες Δ ημοτικές και Νο­
μαρχιακές Εκλογές, το κομμάτι αυτό
τη ς Α ρισ τερός κατέγραψ ε για πρώτη
φ ορά ορισμένα σεβαστά ποσοστά σε
πανελλαδικό επίπεδο, ξεπερνώ ντας το
1% και εκλέγοντα ς αρκετούς δημοτι­
κούς συμβούλους, παρά το γεγονός
ό τι δεν ήταν παρούσα παντού. Ω στό­
σο, αν και η π λειονότητα τω ν αιπ οδιοι-
κητικώ ν αυτώ ν παρεμβάσεων αναφε­
ρόταν στο ΜΕ.Ρ.Α., δεν μπορούμε να
πούμε ό τι το ποσοστό αυτό έχει ενιαία
χαρακτηριστικά. Στην π ραγματικότη­
τα, ο χώ ρος αυτός π λήττετα ι σταθερά
από διασπάσεις, άλλες με πραγματικά
π ολιτικά χαρακτηριστικά και άλλες στα
όρια τη ς γραφ ικότητας.
TO ΜΕ.Ρ.Α ΚΑΙ 0 Ι ΑΛΛΟΙ
Σ τις εκλογές αυτές, πέντε δια φ ο ρ ετι­
κά ψ ηφ οδέλτια διεκδικούν την ψήφο
από τη σκοπιά τη ς αντικαπ ιταλιστικής
Α ρισ τερός. Το σημαντικότερο από αυ­
τά π αραμένει το ΜΕΡΑ., στο οποίο
σ υμμετέχουν το Νέο Αριστερό Ρεύμα,
οι Ο ικολόγοι Εναλλακτικοί (πρωταγω­
νισ τές και οι δύο τω ν προσπαθειών
ανασύνθεσης τη ς Α ρισ τερός την πε­
ρίοδο 1989-1991), όπως επίσης και η
τροτσ κισ τική οργάνωση ΕΕΚ, το
ΕΚΚΕ, η ΑΚΟΣ και η επίσης τροτσ κισ τι-
κή ΟΚΔΕ. Ο χώ ρος αυτός έχει μια
π ραγματική παρουσία στα κινήματα
και θα μπορούσε σαφώς να προσδοκά
μια αύξηση από
τ ις 11.000 ψήφους που συγκέντρω­
σε το 2004 εάν δεν είχε απέναντι του
αυτό τον άθλιο εκλογικό νόμο.
Από εκ εί και πέρα, στις εκλογές κα­
τέρχονται μόνα τους τα δύο θρυλικά
«μουλού» τη ς χώρας, το ΚΚΕ (μ-λ) και
το ΜΛ-ΚΚΕ. Οι δύο αυτές οργανώσεις
έχουν κληρονομήσει από την ισχύ τους
τη ς δεκαετίας του 7 0 μια αναγνωρισι-
μότητα και μια στοιχειώδη παρουσία
σε συγκεκριμένους χώρους και επιχει­
ρούν να την εκμεταλλευτούν εκλογικά.
Συγκεντρώνουν παραδοσιακά περί τις
5.000 ψήφους, τις οποίες βέβαια αφαι-
ρούν από κάποιο πιθανό ενω τικό σχή­
μα τη ς εξω κοινοβουλευτικής Αριστε­
ρός, που θα διεκδικούσε μια πιο έντο­
νη πολιτική παρουσία.
Τέλος, σ τις εκλογές κατέρχονται και
κάποια σχήματα χω ρίς την παραμικρή
παρουσία σε κοινωνικούς χώρους και
αγώνες, που απλά συντηρούν την εικό­
να «γραφικότητας» τη ς άκρας Αριστε­
ρός. Τέτοιο είναι η ΟΑΚΚΕ, γνωστή
από τις ξεκαρδισ τικές εφ ημερίδες το ί­
χου με τις οποίες γεμ ίζει τα Εξάρχεια,
αλλά και το νέο σχήμα ΕΝ. ΑΝΤΙ .Α, του
οποίου η βασική συνιστώσα είναι το
σχήμα ΣΕΚ («Σοσιαλιστικό Εργατικό
Κόμμα») και ως κύρια δράση έχει την
προσπάθεια να «κολλήσει» πάνω στις
δυνάμεις του Κοινωνικού Φόρουμ για
να αποσπάσει κάποια μέλη. Το ΣΕΚ εί­
ναι επίσης γνωστό και ως το μοναδικό
σχήμα τη ς Αριστερός, το οποίο παρα­
δοσιακά καλούσε τα μέλη του να ψηφί­
ζουν ΠΑΣΟΚ στις εκλογές. Πλέον,
προφανώς, τα καλεί να ψηφίσουν
ΕΝΑΝΤΙΑ.
27
Το πρόβλημα ΠΑΣΟΚ
του Απόστολου Διαμαντή
ο ΠΑΣΟΚ βαδίζει προς τ ις κρίσι­
Τ
μες εκλογές τη ς Κυριακής, κυ­
ριολεκτικά στην κόψη του ξυρα­
φιού. Το εκλογικό αποτέλεσμα
είναι βέβαιον πως θα επιδράσει
καταλυτικά στη φυσιογνω μία και την
στρατηγική του κόμματος, καθώς όλες
οι εκτιμήσ εις συγκλίνουν πως θα υπο-
σ τεί την 4η κατά σ ειρά εκλογική του
ήττα, μετά από την ανάληψη τη ς αρχη­
γία ς από τον Γιώργο Παπανδρέου.
Το ερώ τημα που σίγουρα θα τεθ εί ε ί­
ναι απλό: Για τί το ΠΑΣΟΚ δεν κατάφε-
ρε να πείσει, ενώ η πολιτική συγκυρία
το ευνοούσε απολύτως; Η απάντηση
στο ερώ τημα μοιραία οδηγεί τη συζή­
τηση στο ζήτημα τη ς π ολιτικής επάρ­
κειας τη ς ηγεσίας του. Είναι γεγονός
ό τι μετά την εκλογική ή ττα του 2004 το
ΠΑΣΟΚ είχε άμεση ανάγκη από μια ρι­
ζική ανανέωση του εντελώ ς φ θαρμέ­
νου στελεχικού του δυναμικού και συγ­
χρόνως από την ταχύτατη συγκρότη­
ση μιας νέας ηγετική ς ομάδας, που θα
στήριζε τον πρόεδρο και τ ις π ολιτικές
του επ ιλογές και θα δημιουργούσε την
αίσθηση πως το κόμμα είναι και πάλι
έτοιμο να κυβερνήσει. Είναι φανερό
ό τι η νέα αυτή ηγετική ομάδα θα έπρε­
πε να είχε ενεργό ρόλο στη διαμόρφω ­
ση τη ς νέας πολιτικής στρατηγικής και
να απ αρτίζεται από όσα στελέχη είχαν
διασω θεί από το ναυάγιο τη ς εποχής
Σημίτη και από νέα πρόσωπα που δεν
είχαν εμπλακεί στο πείραμα του ακραί­
ου σημιτικού εκσυγχρονισμού.
Το ηττημένο ΠΑΣΟΚ είχε δηλαδή
ανάγκη από μια συλλογική ηγεσία υπό
τον νέο αρχηγό, μια ηγεσία που θα είχε
αναλάβει ευθύνες και ρόλους. Α ντ’ αυ­
τού, ο Γιώ ργος επ έλεξε να πορευθεί
εντελώ ς μόνος, χρησιμοποιώντας την
αφελή διαδικασία τη ς «εκλογής του
από το λαό» και αφαιρώ ντας από τα
καθοδηγητικά όργανα κάθε δυνατότη­
τα παραγωγής πολιτικής. Ο Γιώργος
28
δηλαδή αντιμετώ πισε το ΠΑΣΟΚ σαν
μια χαλαρή πολιτική οργάνωση, στα
πρότυπα ενδεχομένω ς του αμερικανι­
κού πολιτικού μοντέλου, όπου ο υπο­
ψήφιος π ρόεδρος τω ν ΗΠΑ με το σ τε­
νό του επ ιτελείο ηγούνται μιας π ολιτι­
κής λέσχης συζητήσεων, ενώ οι απο­
φ άσ εις λαμβάνονται από το ν στενό
εξω κομματικό κύκλο του προέδρου.
Αυτή όμως η αγγλοσαξω νικής
εμπνεύσεω ς οργανω τική ιδέα, δεν ε ί­
χε καμία π ιθανότητα επ ιτυχίας, σε μια
π ερίοδο όπου ήδη το κόμμα βρισκό­
τα ν σε οργανω τική κρίση και χρειάζο­
νταν ανασυγκρότηση και ανάδειξη νέ­
ας ηγετική ς ομάδας. Ο Γιώ ργος συ­
μπλήρωσε αυτή τη ν αφελή ιδέα τη ς με­
τατροπ ής του ΠΑΣΟΚ σε π ολιτική λ έ­
σχη με πρόεδρο το ν ίδιο, με την συ­
γκρότηση ενός επ ιτελείου από πρόσω­
πα κατάλληλα μεν γ ι’ αυτό το οργανω­
τικό μοντέλο, αλλά παντελώ ς ακατάλ­
ληλα για την χάραξη μιας π ολιτικής
σ τρατηγικής προσαρμοσμένης σ τις μ ερ ικανοί φ ίλο ι το υ κα τέληξα ν σ ε μ ια
ελληνικές π ολιτικές ιδ ια ιτερ ό τη τες. εύκολη αντικυβερνητική ρ η το ρ εία , η
Γύρω από το ν πρόεδρο εμφανίστηκαν οποία γινότα ν τόσ ο εντο νό τερ η όσο
π ολιτικοί μάνατζερ ε ξ Αμερικής, άγνω­ πιο εμφ ανής γινό τα ν η απουσία κε­
στων λοιπών στοιχείω ν, οι οποίοι ανέ- ντρικού π ολιτικού σχεδιασ μού, ο οποί­
λαβαν το έργο τη ς παραγω γής π ολιτι­ ος θα ήταν δ ια κ ρ ιτό ς από α υτό ν τη ς
κής, π αραμερίζοντας τα αρμόδια κομ­ Ν έας Δ ημοκρατίας.
ματικά όργανα, που είχαν πλέον δια- Έ τσ ι το ΠΑΣΟΚ κα τέλη ξε στην υιοθέ­
κοσμητικό ρόλο. τηση ενός εναλλακτικού π ολιτικού
Τα π ολιτικά λάθη τη ς νέας ηγεσ ίας προφίλ, κατάλληλου ίσω ς γ ια κόμματα
ήταν τόσ α όσα σχεδόν και οι αποφά­ κριτικής, αλλά ακατάλληλου γ ια κόμ­
σ εις τη ς. Κ υριολεκτικά το ΠΑΣΟΚ πα­ ματα εξουσ ίας. Ο Γ ιώ ργος Παπανδρέ­
ραδόθηκε σε μια η γετική ομάδα η ου, επ ηρεασμένος από το ν εο φ ιλελεύ ­
οποία φ αινόταν ό τι δεν γνώ ριζε σ το ι­ θερο αγγλοσαξω νικό ιδεολόγημα το υ
χειω δώ ς τη ν ελληνική π ραγματικότη­ λιγότερου κράτους και τη ς αποεθνικο-
τα και επίσης δεν είχ ε την παραμικρή π οιημένης νέας τά ξη ς πραγμάτω ν
ιδέα ού τε για τη ν π ολιτική παράδοση -έν α ιδεολόγημα που πλέον δ έχ ετα ι
ούτε για το ν τρόπο χειρισ μού τω ν πο­ σοβαρά π λήγματα σε μια Ευρώπη που
λιτικώ ν ζητημάτω ν που ανέκυπταν. αναζητά ν έες α π οτελεσ ματικές μορ­
Χωρίς συνεκτικό π ολιτικό λόγο, χω ρίς φ ές εθνικής π ο λιτική ς- δεν κα τά φ ερ ε
π ολιτικό σχέδιο που να υποκαθιστά να σ υγκροτήσει έναν π εισ τικό π ολιτικό
τον αλήστου μνήμης ακραίο εκσυγ­ λόγο, που θα το ν διαφοροπ οιούσε πο­
χρονισμό, ο Γιώ ργος και οι ελληνοα- λ ιτικ ά από τη ν Ν έα Δ ημοκρατία. Και το
 χειρ ό τερ ο : με δεδομένη τη ν πρόσβα­
ση τη ς ΝΔ στα ευ ρ ύ τερ α λαϊκά κοινω­
νικά στρώ ματα, που είχ ε αφ ήσ ει πολι-
Οι παράξενες αυτές εκλογές
τικώ ς ακάλυπτα ο σ ημιτικός εκσυγχρο­
νισμός, το ΠΑΣΟΚ σ τερήθηκε, υπό την
ηγεσ ία του Γιώ ργου, τη δυνατότητα του Π αντελή Κυπριανού
επανασύνδεσής το υ με τ ις κοινω νικές
α υτές δυνάμεις με τ ις οπ οίες είχ ε ισ το­
ρικούς δεσμούς. Έ τσ ι το ΠΑΣΟΚ δεν
κατάφ ερε να δημιουργήσ ει κοινω νικές
συμμαχίες που θα το υ έδιναν το ν πολι­
τικό αέρα γ ια τη ν επανάκτηση τη ς πο­
λιτική ς κυριαρχίας.
Με εμπεδω μένη λοιπόν στην κοινή
γνώμη τη ν π ολιτική σύγκλιση ΠΑΣΟΚ -
ΝΔ στα βασικά π ολιτικά ζητήματα,
όπως είνα ι η απελευθέρω ση τη ς αγο­
ράς εργασ ίας, το λιγ ό τερ ο και απ οτε­
λεσ μ α τικό τερ ο κράτος και η ενίσχυση
του ιδιω τικού το μ έα τη ς οικονομίας,
έμ ενε μόνο γ ια διαπ ραγμάτευση η ικα­
νότητα διαχείρισ ης. Στο ζήτημα όμως
αυτό η ΝΔ π έρασε εύκολα στην κοινή
γνώμη τη ν ιδ έα τη ς νέας ευ κα ιρία ς που
πρέπει να δ ο θ εί στην κυβέρνηση, πα­
ρά τη ν εμφ ανή απ οτυχία τη ς στο ζήτη­
μα τη ς απ οτελεσ ματικής διακυβέρνη­
σης. Η ιδεολογική ηγεμονία τη ς ΝΔ συ­
μπληρώθηκε τέλ ο ς από τη ν προσωπι­
κή αδυναμία το υ προέδρου του ι εκλο γές το ύ τες είνα ι οι πιο πε­ νίκη τη ς ΝΔ το 2004 προοιώνιζε την κυ­

ΠΑΣΟΚ να σ τα θ εί ικανοπ οιητικά απέ­
ναντι στον Καραμανλή, τόσ ο σε επίπε­
δο ρητορικής όσο και σε επίπεδο πρω-
θυπουργικής εικόνας, δίνοντας συνε­
χώς τη ν εντύπωση ενός συμπαθούς
μεν, αλλά ανεπ αρκούς εναλλακτικού
πολιτικού ηγέτη.
Η επόμενη μέρα στο ΠΑΣΟΚ είνα ι βέ­
βαιον ό τι θα φ έρ ει αμφισβήτηση τη ς
ηγεσίας του. Ο Γιώ ργος προφανώ ς θα
αναζητήσει συμμάχους στο οργανω ­
μένο εκσυγχρονισ τικό μπλοκ. Το ενδ ε­
χόμενο αυτό είνα ι όμω ς αμφ ίβολης
α π οτελεσ ματικότητας, καθώ ς τυχόν
στροφή σ το σ ημιτικό παρελθόν θα δη­
μιουργήσ ει σ υνθήκες σ τρ α τη γική ς επ ι­
κράτησης τη ς ΝΔ στα ευ ρ ύ τερ α λαϊκά
κοινω νικά στρώ ματα. Η μόνη δ ιέξοδ ο ς
για το ΠΑΣΟΚ είνα ι μάλλον η ανάδειξη
μιας νέα ς ηγεσ ίας, η οποία θα δράσ ει
σ υλλογικά και θα προσπαθήσει να
επ αναφ έρει το κόμμα στην καθαυτό
σ οσ ιαλδημοκρατική του κατεύθυνση,
μακριά από τ ις νέο φ ιλελεύ θ ερ ες α υτα ­
π άτες τη ς παρούσας η γετική ς του
ομάδας.
Ο
ρ ίερ γες από το 1974 και μετά. Η
ΝΔ, κάνει ό ,τι μπορεί για να τ ις
χάσει, πολύς κόσμος φ αίνεται
να μην π ολυνοιάζεται τη ν ίδια
στιγμή που τα π ολιτικά πάθη φουντώ ­
νουν, τα μεγάλα κόμματα φ αίνετα ι να
χάνουν σε όφ ελος τω ν μικρότερω ν,
ενώ αχνοδιαφ αίνεται η δυνατότητα
σχηματισμού ενός νέου υπολογίσιμου
π ολιτικού πόλου.
ΘΑ ΚΑΤΑΦΕΡΕΙ Η ΝΔ ΝΑ ΧΑΣΕΙ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ;
Ελάχιστοι πίστευαν στο ενδεχόμενο
η ΝΔ να χάσει τ ις τρέχουσ ες εκλογές.
Ό χι αβάσιμα. Όπως συμβαίνει στις κοι­
νοβουλευτικές δημοκρατίες, το ΠΑΣΟΚ
πληρώ νει το τίμ ημ α τη ς πολυετούς
άσκησης τη ς εξουσίας. Άσκησης που
σφ ραγίσ τηκε από θετικά αλλά και από
χτυπ ητές αδυναμίες. Ενάντια στη
διαρκή επίκληση του εκσυγχρονισμού,
σχηματίστηκαν ομάδες μέσα και γύρω
από το κράτος που παρεμβάλλονταν
στη λειτο υ ρ γία του και τη διαχείριση
τω ν δημόσιων αγαθών.
Στη συνθήκη αυτή η ευρ εία εκλογική
ριαρχία τη ς τα επόμενα χρόνια. Και
όμως. Ενώ έπ αιξε χωρίς αντίπαλο, κιν­
δυνεύει να χάσει την αυτοδυναμία. Χω­
ρίς όραμα και προγραμματισμό δεν
έπεισε ούτε το υ ς οπαδούς τη ς και πε­
ριορίστηκε, ως επί το πλείστον, σε συ­
ντηρητική και πελατειακή διαχείριση
υπολογίζοντας στην κούραση του κό­
σμου από το ΠΑΣΟΚ.
Αλλά και εκ εί που εξω γενείς πιέσεις,
όπως στην παιδεία και την οικονομία,
ωθούσαν σε αλλαγές ή σε αναπρο­
σαρμογές η πολιτική που ακολουθή­
θηκε ήταν ασαφής. Νέο-φιλελεύθερη
συχνά αλλά ταυτόχρονα και βαθειά
συντηρητική. Στην παιδεία για να πά­
ρω ένα παράδειγμα, με μικρή εξα ίρ ε­
ση το περίφημο βιβλίο ιστορίας, οι πε­
ρισσότεροι νόμοι διαπνέονταν από τις
βασικές αρχές τη ς συντηρητικής ιδεο­
λογίας: τάξη, πειθαρχία, ιεραρχία. Το
κράτος δικαίου ψιλο-ξεχάστηκε χάριν
τω ν φίλων και τω ν κουμπάρων. Σε πολ­
λά πράγματα τέλος, με αποκορύφωμα
τις πρόσφατες πυρκαγιές κυριάρχησε
η προχειρότητα.

Διόλου τυχαίο ότι, πάρα τις κραυγα­
λέες αδυναμίες του ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ κιν­
δυνεύει να μην έχει αυτοδυναμία. Τε­
λευταία, ισχυρή, σανίδα σωτηρίας τη ς
είναι η επίσημη Εκκλησία. Η συνδρομή
τη ς ωστόσο, δεν θα είναι χωρίς συνέ­
πειες. Κόντρα στις φ ιλελεύθερες αρ­
χές είναι πολύ πιθανόν να γίνουμε μάρ­
τυ ρ ες ενός εντονότερου εναγκαλι­
σμού Εκκλησίας-Κράτους.
ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΑΘΗ
Από τον Μ ακιαβέλι και μετά πολλοί
στοχαστές, κυρίως Φ ιλελεύθεροι, θε­
ωρούσαν ότι η στροφή σε αυτό που
αποκαλούμε σήμερα οικονομική δρα­
στηριότητα θα λειτουργούσε σαν φ ρέ­
νο στα προσωπικά πάθη. Πίστευαν
ακόμη ότι η εναλλαγή στην κυβέρνηση
περισσότερων του ενός κομμάτων με­
τρ ιά ζει τα πάθη και επ ιτρέπ ει την καλύ­
τερη διαχείρισή τους. Η αντίληψη αυτή
ήταν τόσο διαδεδομένη ώστε σ τις αρ­
χές του 19ου αιώνα ο Κονστάντ ανησυ­
χούσε μήπως οι π ολίτες καλομάθουν
στα υλικά αγαθά και αδιαφορήσουν
για τα κοινά. Ως αντίβαρο στο ενδεχό­
μενο αυτό ο Τοκβίλ π ρότεινε αυτό που
ονομάζουμε ισχυρή κοινωνία πολιτών.
Από το 1974 και μετά, στην Ελλάδα
ένα μεγάλο τμήμα αδιαφορεί για τα
κομματικά τεκταινόμενα και ένα δ εύ τε­
ρο εμπλέκεται έντονα. Ασφαλώς οι
αναλογίες ανάμεσα στις δύο ομάδες
αλλάζουν στο διάβα του χρόνου, γεγο ­
νός που συνδέεται με το πολιτικό κλίμα
τη ς μεταπολιτευτικής περιόδου. Πέρα
ωστόσο από το κλίμα τη ς εποχής η δια­
χρονική παρουσία των δύο αυτών τμ η ­
μάτων συνδέεται με δύο θεμελιώδη
γνωρίσματα της ελληνικής ζωής: την
αδύναμη κοινωνία πολιτών και τον
έντονο κομματικό έλεγχο του κράτους.
Για λόγους ιστορικούς όσο και κοινω­
νικούς μεγάλα τμήματα τη ς ελληνικής
30
κοινωνίας, τόσ ο στον ασ τικό όσο και
στον αγροτικό χώρο, δεν μετέχουν στο
δημόσιο βίο. Η παρουσία το υ ς π εριο­
ρ ίζετα ι συνήθως στην π ελατειακού χα-
ρακτήρα υποστήριξη τζακιώ ν και κομ­
ματικών παραγόντων. Παρά τ ις αλλα­
γές που επήλθαν στο σημείο αυτό, με­
τά κυρίως το 1981, μεγάλα τμ ή μ α τα
του πληθυσμού συνέχισαν να μένουν
έξω από το δημόσιο χώρο.
Από την άλλη πλευρά, μέρος του πλη­
θυσμού, μετά το 1974, είχε εμπλοκή
στη δημόσια ζωή, μέσω κυρίω ς τω ν πο­
λιτικώ ν κομμάτων. Το φαινόμενο είναι
σύνθετο και ξεπερνά τα όρια του παρό­
ντος κειμένου1. Δίχως αμφιβολία ένας
από τους λόγους τη ς εν λόγω παρου­
σίας είναι ο έλεγχος του κράτους από
τα κόμματα που ασκούν την εξουσία
και η χρήση του ως λάφυρου για την
ικανοποίηση τω ν «δικών μας παιδιών».
Έ τσ ι, α ντίθετα με την π ροαναφερθεί-
σα θεώρηση π ερί μετριασμού τω ν πα­
θών, διαιω νίζεται η υφιστάμενη κατά­
σταση. Η εναλλαγή στην εξουσ ία δεν
μετρ ιά ζει τα πάθη αλλά τα υπ οδαυλίζει
καθώς η εκλογική νίκη σ υντα υτίζετα ι
με τη λαφυραγώ γηση του κράτους και
τον προσπορισμό ατομικώ ν οφελών. Η
τάση τρ ο φ ο δ ο τείτα ι από έναν ογκώδη
ανίσχυρο κρατικό μηχανισμό ο οποίος
δεν επ ιτελεί θεμελιώ δεις κοινω νικές
λειτο υ ρ γίες αλλά σ υντηρεί μέρος ημε-
τέρω ν.
ΔΥΣΑΡΕΣΚΕΙΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟΣ ΠΟΛΟΣ
Η προαναφερθείσα λειτουρ γία του
κράτους και του κομματικού ανταγω νι­
σμού έχει δύο σημαίνουσες συνέπειες:
αναπαράγει την κακή λειτουργία του
κρατικού μηχανισμού και τρ οφ οδ ο τεί
τη δυσφορία τω ν πολιτών. Στη συνθήκη
αυτή η εναλλαγή στην εξουσία δεν μπο­
ρεί να απορροφήσει τη δυσαρέσκεια.
Μ εγάλα τμήματα του πληθυσμού μέ­
νουν εκτός νομής τη ς εξουσίας, οι κρα­
τικές δυσλειτουργίες είναι κραυγαλέες
και παραβιάζονται κατάφωρα θεμελιώ ­
δ εις αρχές του κράτους δικαίου.
Έ τσ ι μπορεί να εξηγη θεί η π εριοδική
κρίση εμπιστοσύνης στα δύο κόμματα
εξουσίας, το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ. Μ ετά
το 1986, οι μισοί περίπου ψηφοφόροι
εκφράζουν αμφ ιβολία ως προς τη δυ­
νατότητά το υ ς να αντιμετω πίσουν τα
βασικά προβλήματα του τόπου, όπως
η οικονομία, η π αιδεία, η υ γεία αλλά
και η π ροστασία τω ν π ολιτικώ ν ελ ευ θ ε­
ριών2. Το ίδιο, λίγο πολύ σ υμβαίνει και
σήμερα.
Το πρώτο κύμα δ υσ α ρ έσ κειας μετά
το 1986 δεν εκφ ρ ά σ τηκε εκλογικά. Το
«εκσυγχρονιστικό όραμα» το υ Σημίτη
απορρόφησε με το χρόνο μ έρ ος τη ς
δυσαρέσ κειας. Το κομματικό σύστημα
π αρέμεινε ένα ιδιότυπ ο σύστημα δύο
κομμάτω ν εξο υ σ ία ς με 2 -3 μικρ ότερ α
ανάμεσα στα οποία δεσπ όζει το ΚΚΕ.
Η έκβαση το υ δ εύ τερ ο υ κύμα τος δυ­
σ αρέσ κειας μ οιά ζει να έχ ει δ ια φ ο ρ ετι­
κή έκβαση και να ω φ ελεί τα μικρότερα
κόμματα. Μ έρος τη ς καρπώθηκε το
ΚΚΕ το οποίο χάρη σ την ισ τορία , την
οργάνω ση και το ν αντι-σ υσ τημικό του
λόγο σ υγκεντρώ νει το υψ ηλότερο πο­
σοστό ψήφων από όλα τα κομμουνιστι­
κά κόμματα στη δυτική Ευρώπη. Έ να
άλλο μ έρος εισ π ρ ά ττει το ΛΑΟΣ του
Καρατζαφ έρη χω ρίς, πάντως, να είναι
βέβαιο ό τι αυτό θα εκ φ ρ α σ τεί και στην
κάλπη μ ετά τ ις α να μενόμενες π ιέσ εις
τη ς ΝΔ.
Μ εγάλος κερδισ μένος από τη ν όλη
εξέλ ιξη φ α ίνετα ι να είν α ι ο ΣΥΡΙΖΑ ο
οποίος εισ ά γ ει στην π ολιτική ένα λόγο
άμεσο και ριζοσπαστικό, αντι-συστημι-
κό αλλά και με σ το ιχεία π ρογραμματι­
κά που το ν καθιστά ελκυσ τικό σε διά­
φ ορα τμ ή μ α τα τη ς κοινω νίας, δυσάρε­
στη μένους και μη, αλλά και Α ρισ τε­
ρούς που μέχρι τώ ρα το υ καταλόγιζαν
«ενδοτικότητά» π ρος το ΠΑΣΟΚ. Δεν
απ οκλείετα ι η διαφ αινόμενη εκλογική
του άνοδος να έχ ει ευ ρ ύ τερ ες π ολιτι­
κές συνέπ ειες. Να α λλά ξει σε όφ ελος
το υ το υ ς σ υσχετισμούς σ το εσ ω τερικό
τη ς Α ρ ισ τερ ός και να κα τα σ τεί μακρο­
πρόθεσμα υπ ολογίσιμος πόλος του
κομματικού συστήματος. Α υτό βέβαια
υπό ορισ μένες π ροϋπ οθέσεις και πρώ­
τα απ’ όλα τη δημιουργική σύνθεση
τω ν απόψεων τω ν επ ιμέρους συνιστω ­
σών του.
1. Το ζήτημα πραγματεύομαι στο βιβλίο
μου Δημόσιο ενδιαφέρον και κοινωνική
αξία της πολιτικής, Αθήνα, Πλέθρον,
1997.
2. Βλέπε ενδεικτικά την πανελλαδική
δημοσκόπηση της MRB τον Δεκέμβριο
του 1987 που δημοσιεύτηκε στο Βήμα
στις 6 Μαρτίου 1988.
 Να ενισχύσουμε την κουλτούρα
της συνεργασίας
της Ν άντιας Βαλαβάνη
σημερινή κατάσταση τη ς Α ρι­
Η
σ τερ ό ς εξα κο λο υ θ εί να σημα­
το δ ο τεί μια βαθιά αναντισ τοιχία
με τ ις ανάγκες το υ κοινωνικού
και π ολιτικού κινήματος. Και
δεν αναφ έρομαι μόνο στην πάλη για
την αλλαγή τη ς κοινω νικοπ ολιτικής κα­
τάσ τασ ης στην π ατρίδα μας και στον
κόσμο. Η αναντισ τοιχία υπάρχει ακόμη
ως προς τη ν απλή αμυντική απόκρου­
ση τη ς νεο φ ιλελεύ θ ερ η ς επίθεσης.
Μ πορεί το λούσ τρο τη ς νεο φ ιλελεύ ­
θερης ιδ εο λογικής επ ίθεσης να έχ ει
θαμπώσει και οι κυρίαρχες ιδ έες να
δ ιαδίδονται με μικρότερη αλαζονικό-
τη τα , όμω ς ο κόσμος τω ν αρχών του
21ου αιώνα είνα ι ένας κόσμος με μεγα­
λ ύ τερ ες κοινω νικές ανισ ότητες, με
εντονό τερ α διάχυτη διαφθορά, με πε­
ρισσότερη φ τώ χια και κοινωνική ανα­
σ φ άλεια γ ια το υ ς πολλούς, αλλά και με
λ ιγ ό τερ ες ελ ευ θ ερ ίες και κατοχυρω ­
μένα δημοκρατικά και κοινω νικά δ ικα ι­
ώματα γ ια όλους.
ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ
Στο ερ γα τικό κίνημα, όχι μόνο στην
Ελλάδα αλλά και σ’ ολόκληρο το ν κό­
σμο, έχ ει σ ημειω θεί πολύ σημαντική
υποχώρηση. Ενώ τα κινήματα ενάντια
στην παγκοσμιοποίηση απ οτελούν μ ε­
γά λες ελπ ίδες, δεν είνα ι σε θέση από
μόνα το υ ς ν ’ απαντήσουν σ τις απ αιτή­
σ εις τη ς πάλης γ ια τη ν απόκρουση τη ς
νεο φ ιλελεύ θ ερ η ς επ ίθεσης. Ό σο για
τα μεγάλα ζητήματα θεω ρίας και πολι­
τική ς, είν α ι τα π ερισ σότερα ανοιχτά.
Σ’ αυτό το φόντο η Α ρισ τερά -κ α ι ανα-
φ έρ ομαι στην Α ρισ τερά που δεν προσ­
δοκά να συγκυβερνήσει για να συνδια-
χ ειρ ισ τεί τα σχέδια μιας νεο φ ιλελεύθ ε­
ρης α νά π τυξης- αναγκαία κα λείτα ι να
Η Νάντια Βαλαβάνη είναι υποψήφια βουλευτής
του ΣΥΡΙΖΑ στο νομό Ηρακλείου.
"
διαδραματίσ ει έναν καθοριστικό ρόλο.
Βασική προϋπόθεση γ ι’ αυτό, όμως
απ οτελεί η ενότητα και η κοινή δράση
τω ν αριστερώ ν πολιτικών δυνάμεων.
ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ
Ο ΣΥΡΙΖΑ με τη σημερινή του σύνθε­
ση, τις π ρογραμματικές δηλώ σεις του
και το ν τρόπο λειτο υρ γία ς του μπορεί
να μην ενσω ματώ νει ακόμα αυτό που
χρ ειά ζετα ι σ’ όλη του την έκταση, αντι­
προσωπεύει όμως την πιο προωθημένη
μέχρι σήμερα πραγμάτωση ενός αρι­
στερού συνασπισμού. Είναι βέβαια ένα
εγχείρημα υπό εξέλιξη , που απ αιτεί
φ ροντίδα και που η τύχη του, συμπερι-
λαμβανόμενης κι αυτής τη ς εκλογικής
μάχης, θα κρίνεται καθημερινά. Φυσι­
κά, προϋπόθεση για τη ν εξέλιξη του
απ οτελεί το να παραμείνουν ανοιχτές
οι γραμμές του για την ισότιμη συνερ­
γασ ία και τω ν υπόλοιπων μεγαλύτερω ν
ή μικρότερω ν ρευμάτω ν και ανέντα-
χτων προσώπων αυτής τη ς Α ριστερός.
Σ’ α υ τές τ ις συνθήκες η κατάκτηση
μιας κουλτούρας συνεργασίας δεν
απ οτελεί π ολυτέλεια, είναι αντίθετα
επείγουσα ανάγκη. Απ’ αυτή την άποψη
το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ θ’ απ οτελέσει
μέτρο και κριτήριο περισσότερο για τη
δική μας ω ριμότητα στα αιτήματα των
καιρών παρά για την ω ριμότητα τω ν
κοινωνικών δυνάμεων που τ ις καλούμε
να πάρουν μέρος και να το στηρίξουν
κάνοντάς το δική το υ ς υπόθεση.
ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ
Το μεγάλο στοίχημα για την Αριστερά
είνα ι να π είσ ει ό τι είνα ι δυνατόν να
υπάρξουν σ υλλογικές λύσεις. Απ’ αυτή
την άποψη δεν είνα ι τυχαίο ό τι και η
συγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ και η προσέγ­
γιση αποστασιοποιημένων ανθρώπων
αλλά και νέων μαζί του συνοδεύτηκε
από την άνοδο τω ν αγώνων του εκπαι­
δευτικού κινήματος, από το ότι η Αρι­
στερά, σ τις πιο διαφ ορετικές μορφές
κι εκφ ράσεις της, κατάφερε να πείσει
τα τελευ τα ία δύο χρόνια ένα σημαντι­
κό μέρος ανθρώπων, νέων αλλά και με­
γαλύτερω ν, ότι οι αγώνες μπορούν
(και πάλι) να φέρουν αποτελέσματα.
Είναι φανερό λοιπόν ότι η συζήτηση
για την Αριστερά, τις ανάγκες, τις δυ­
νατότητες, τις προοπτικές, είναι ανοι­
χτή-
Σήμερα βέβαια, μόλις δύο 24ωρα
πριν τη μάχη των εκλογών, αυτό που
έχει σημασία είναι να δώσουμε αυτή τη
μάχη με επιτυχία. Η ενίσχυση τη ς ριζο­
σπαστικής Αριστερός στις εκλογές, η
ενισχυμένη παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ στη
Βουλή, μπορεί να δώσει φ τερά σ’ έναν
κόσμο που δεν αποδέχεται τη χειραγώ­
γηση και τον εγκλωβισμό σε διλήμματα
και αδιέξοδες καταστάσεις. Σ’ έναν κό­
σμο που έχει αηδιάσει απ’ τον τρόπο
άσκησης τη ς πολιτικής απ’ τα κόμματα
του δικομματισμού. Που κατανοεί ότι ο
δικομματισμός επιδιώκει τη χειραγώγη­
ση τη ς δυσαρέσκειας των εργαζόμε­
νων και τη ς νεολαίας εφευρίσκοντας
οδούς όσο γίνεται πιο ανώδυνων δια­
φυγών, έτσι ώστε να μη μετατρέπεται
σε δύναμη πάλης για την αλλαγή των
καταστάσεων κι οι άνθρωποι να παρα­
μένουν πολιτικά εγκλωβισμένοι. Η ενι-
σχυμένη παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ στις
εκλογές δίνει φωνή σ’ έναν κόσμο που
θέλει να παλέψει και να αγωνιστεί. <$^|
31
«Τα μεγάλα φαντάζουν μεγάλα, γιατί είμαστε
πεσμένοι στα γόνατα. Γι’ αυτό σηκωθείτε!»
του Ρούντι Ρινάλντι
Μην στέκεστε παράμερα.
Κάντε κάτι και δ είξτε το θάρρος σας.
Αφήστε το θυμό σας να συμπορευτεί
με το καλό που μπορείτε να κάνετε.
K.G. van Loon (1962-2005), Ολλανδός
δημοσιογράφος και ακτιβιστής
ήσαμε μια από τις πιο π ερίεργες
Ζ
προεκλογικές περιόδους. Αλλιώς
είχε σχεδιαστεί από τον «μεγάλο
κυβερνήτη» και εντελώ ς διαφο­
ρετικά εξελίχθηκε. Την στιγμή
που καιγόταν η Πεντέλη, το πιο στενό
κυβερνητικό επ ιτελείο ανακοίνωσε την
απόφαση που είχε πάρει από καιρό να
προχωρήσει σε εκλογές-εξπ ρές, σε
ένα καλοκαιρινό μίνι πραξικόπημα. Μέ­
χρι να γραφ τούν τα παιδιά μας στα
σχολεία και μέχρι να παρακολουθή­
σουμε ένα δύο ντιμπ έιτ (η λέξη πολιτο-
γραφήθηκε στην καθημερινή μας
γλώσσα), θα ψηφίζαμε την συνέχιση
τω ν μεταρρυθμίσεω ν, χω ρίς πολλά
προσκόμματα και προβλήματα. Ο προ­
σεχτικός αναλυτής τω ν πολιτικών
πραγμάτων θα είχε σημειώ σει πως
όταν ήρθε ο Μπερνς στην Αθήνα προ
μηνών είχε σχεδόν αναγγείλει τις εκλο­
γές για το μήνα Σεπτέμβριο.
Έ τσ ι ο «μεγάλος κυβερνήτης» σχε­
δόν ανενόχλητος και μέσα στην αλαζο­
νεία του τ ις προκήρυξε για τις 16 Σε­
πτεμβρίου έχοντας π ροετοιμαστεί κα­
τάλληλα και εκμεταλλευόμενος το γ ε­
γονός πως δεν ήταν λίγο ι που είχαν πι­
σ τέψ ει ό τι ο ίδιος μάλλον ήθελε και
αγωνίζονταν για εξάντληση τη ς 4ετίας
0 Ρούντι Ρινάλντι είναι μέλος της γραμματείας
της ΚΟΕ και υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ
στο ψηφοδέλτιο Επικράτειας.
Η εθνική καταστροφή με τ ις πυρκα­
γιές, η εξαφάνιση σημαντικού μέρους
του δασικού πλούτου τη ς χώρας, ο θά­
νατος 75 ανθρώπων και η οικονομική
καταστροφή 5 νομών τη ς χώρας, άλ­
λαξαν όλο το σκηνικό και δημιούργη­
σαν μια νέα κατάσταση. Η πλήρης ανυ­
παρξία του κρατικού μηχανισμού, η
πλήρης διάλυσή του από τ ις νεο φ ιλε­
λεύθ ερ ες π ολιτικές τού «λιγότερου
κράτους» και η αποκάλυψη τη ς δασο-
κτόνας και αντιπ εριβαλλοντικής π ολιτι­
κής τω ν δύο μεγάλων κομμάτω ν επί
δ εκα ετίες, οδήγησαν όχι μόνο την ΝΔ
αλλά και το ΠΑΣΟΚ σε δύσκολη θέση.
Ο θυμός και η οργή του κόσμου μπο­
ρ εί να αποδειχτούν επικίνδυνοι παρά­
γο ντες μέσα σε μια προεκλογική πε­
ρίοδο και μπορούν να συμπεριφερ-
θούν έξω από τα συνηθισμένα. Μια
εκλογική τιμω ρία τω ν μεγάλων κομμά­
τω ν δεν είναι απίθανη και αυτό εξανά­
γκασε την κυβέρνηση σε μια προσπά­
θεια εξαγοράς τω ν εκλογώ ν μέσα από
μέτρα και υποσχέσεις παροχών που
ονομάστηκαν μέτρα ανασυγκρότησης
και τα οποία βεβαίως θα ξεχαστούν
την επόμενη μέρα τω ν εκλογών.
Η ΤΙΜΩΡΙΑ ΤΩΝ ΔΥΟ «ΜΕΓΑΛΩΝ»
Διαδοχικά επιστρατεύτηκαν οι θεω­
ρίες του «οργανωμένου σχεδίου» και
τη ς «ασύμμετρης απειλής» και περά­
σαμε στο «βαρύ πυροβολικό» τη ς «ακυ­
βερνησίας του τόπου» στην περίπτωση
που δεν επ ιτευχθεί η αυτοδυναμία του
πρώτου κόμματος. Τέλος, επ ιστρατεύ­
τηκε και η απειλή νέας προσφυγής στις
κάλπες εάν το αποτέλεσμα δεν είναι
καλό για το πρώτο κόμμα.
Τα απανωτά «αυτογκόλ» τη ς αξιω μα­
τική ς αντιπ ολίτευσης (περιπτώσεις
τω ν κυριών Γεννηματά και Π ατουλί-
δου), όπως και το π ερίεργο π άντρεμα
το υ λαλιω τικού «σκληρού ροκ» με τ ις
εξομολογήσ εις του Γ. Παπανδρέου
πως σ τή ρ ιξε στην αρχή όσο μπορούσε
τον Κ. Καραμανλή σε 5 κρίσ ιμους το ­
μείς, πέρα από τη ν σύγχυση που δημι­
ουργούν δεν επ ιτρέπ ουν πολλή αισ ιο­
δοξία στα επ ιτελεία άσ χετα με το τ ι λ έ­
νε στα «παράθυρα».
Φυσικά μια π εντακομματική βουλή
και μια εξασ θενημένη ΝΔ που μόλις θα
έχ ει π ετύχει αστοδυναμία (με 151-152
βουλευτές) δημ ιο υρ γεί όρους μιας
μελλοντικής «διαδοχής», μιας «νέας
αλλαγής» σε δύο τρ ία χρόνια και απο-
μακρύνει μεγάλους κραδασμούς στο
ΠΑΣΟΚ. Αν όμω ς η φ θορά τη ς ΝΔ είνα ι
μεγαλύτερη, η όλη εικόνα το υ Γ. Πα­
πανδρέου είνα ι αυτή ενό ς αρχηγού
που δεν έχ ει έρ θ ει η ώρα το υ και δεν
ξέρ ει τ ι να κάνει.
Επομένως, ένας από το υ ς πιο ενδ ια ­
φ έρ οντες δ είκ τες τω ν μεθαυριανώ ν
εκλογώ ν είνα ι ο βαθμός τιμ ω ρ ία ς τω ν
δύο μεγάλω ν κομμάτω ν, η μ ετα ξύ το υ ς
διαφορά. Θα λαβω θεί ο δ ικομματι-
σμός, θα αδυνατίσ ει εκλογικά, θα ει-
σπράξει τη ν οργή και το ν θυμό τω ν πο­
λιτώ ν και σε ποιο βαθμό;
Από τη ν άλλη μ ερ ιά αυτή η τιμω ρία,
σε ποιο βαθμό θα εκ φ ρ α σ τεί σαν εν ί­
σχυση τη ς Α ρ ισ τερ ό ς γενικά και ποια
θα είνα ι η σχέση ανάμεσα σ τις δύο βα­
σ ικές π α ρ α τά ξεις τη ς Α ρ ισ τερ ός, το
ΚΚΕ και το ν ΣΥΡΙΖΑ; Ό τι η Α ρ ισ τερ ά
γενικά θα β γει ενισχυμένη είν α ι δ εδ ο ­
μένο. Η έκταση α υτή ς τη ς ενίσχυσης
δεν μπ ορεί να π ροδιαγράφ ει. Η ενδ υ­
νάμωση τη ς Α ρ ισ τερ ός π ροσκρούει
σε πολλούς π αράγοντες. Ο π ρώ τος εί-
I ναι η αναξιοπ ιστία τη ς ιδ ια ίτερ α μέσα
 στα σ τρώ ματα που θα έπρεπε κυρίω ς
να εκφ ρ ά ζει. Η α νεξα ρ τη σ ία από το ν
δικομματισ μό (και ό ,τι α υτό ς εκφ ρ ά ­
ζει) δεν έχ ει επ ιτευ χ θ εί πλήρως. Υπάρ­
χ ει μια τυπ ική α νεξαρτησ ία , ενώ είνα ι
πολλοί ο ι δ εσ μ ο ί και οι κάθε λογή ς
εξα ρ τή σ εις που δεν έχουν οδηγήσ ει
στο να είν α ι ριζω μένη η πεποίθηση
στο λαό τη ς Α ρ ισ τερ ό ς και σ τους ερ ­
γαζόμενους ό τι υπ άρχει και π ραγματι­
κή α νεξα ρ τη σ ία σε όλα τα επίπεδα.
Ό σο κι αν μ ο ιά ζει οξύμω ρο αυτό ισχύ­
ε ι ιδ ια ίτερ α γ ια το κόμμα που φ ω νάζει
π ερισ σ ότερο ενά ντια στο δικομματι-
σμό και μ ετα θ έτει τα πάντα σε μια μα­
κρινή «λαϊκή οικονομία» σε μια «λαϊκή
εξουσία» μέσω ενό ς ανύπαρκτου «λαϊ­
κού μετώπου».
Ο ΣΥΡΙΖΑ με πιο π ροσγειω μένες το ­
π οθετήσ εις κατορθώ νει σε μεγάλο
βαθμό να εμ φ α νισ τεί σαν μια ενω τική
αρισ τερή συσπείρωση που είνα ι ανοι­
κτή στα κινήματα και τ ις αντισ τά σ εις
(βλέπε τη ν στάση το υ στο θέμα τη ς
αναθεώ ρησης το υ άρθρου 16 και στα
ζητήματα τη ς κατασ τολής) συντελώ ­
ντα ς στην αλλαγή του π ολιτικού τοπ ί­
ου με ουσιαστικό τρόπο: ευνοώ ντας
τη ν μαζική εξω κοινοβουλευτική δρά­
ση, έχοντα ς μια τολμηρή στάση μέσα
στο κοινοβούλιο -ιδ ια ίτερ α με τ ις πα­
ρεμβάσ εις το υ Αλέκου Αλαβάνου- και
με σταθερή απεύθυνση στη νέα γενιά
και σε σκεπ τόμενους ανθρώπους.
Η ΙΣΧΥΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΡΙΖΑ (που σήμερα συγκεντρώ νει
9 οργανώ σεις και κόμματα, ενώ το
2004 αριθμούσε 5, καθώ ς και πάρα
πολλούς ανέντα χτους αγω νισ τές τη ς
Α ρισ τερός) π ροβάλλει σαν ένα ελπιδο-
φόρο ενω τικό εγχείρ η μ α που είχ ε και
έχει παρουσία στα κινήματα και στους
αγώ νες και φ ιλ ο δ ο ξεί να εκφ ρά σ ει
έναν α ρ ισ τερ ό ριζοσπαστικό λόγο και
ρόλο μέσα στην κοινωνία. Μ έχρι σ τιγ­
μής έχ ει κατορθώ σ ει να «ξαναζεστά­
νει» οργανω μένες και ανοργάνω τες
δυνάμεις τη ς Α ρ ισ τερ ό ς που είχαν
«παγώσει» από τ ις π ερ ιπ έτειες που ση­
μάδεψ αν το εγχείρ η μ α το 2004. Ο ρι­
ζοσπαστικός και τεκμηριω μένος λόγος
το υ , οι δ ια κη ρ ύ ξεις το υ ενάντια στο δι-
κομματισμό μαζί με τ ις διαβεβαιώ σ εις
πως δεν π ρόκειται να υπ άρξει συνερ­
γασ ία με κανένα από τα δύο κόμματα
δίνουν μια νέα δυναμική στο εγχείρ η­
μα και υπάρχουν πολλά σημάδια πως
αυτή η ανοδική πορεία θα εκφ ρα σ τεί
και μέσα από τ ις κάλπες.
Κατά την άποψή μου η ισχυροποίηση
του ΣΥΡΙΖΑ εκλογικά είνα ι η πιο χρήσι­
μη συμβολή κάθε αριστερού πολίτη
για τί: ο χαρακτήρας τη ς συσπείρωσης
αυτής ανταπ οκρίνεται σ τις ανάγκες
τω ν καιρών. Ενωτικά και αριστερά
μπορούμε να συγκροτηθούμε ως α ντί­
παλοι στην νεοφ ιλελεύθερη πολιτική,
μπορούμε να γίνουμε πολλοί και να
μας υπολογίζουν, μπορούμε να έχου­
με μικρ ές και μ εγάλες νίκες, μπορούμε
να ανοίγουμε δρόμους, να υπερασπι­
ζόμασ τε δικαιώ ματα. Ενωτικά και αρι­
σ τερά μπορούμε να κτίσουμε παντού
σ υλλογικότητες και μορφ ές οργάνω­
σης του κόσμου ενάντια στην μαυρίλα
που μας π εριβάλλει, για να υπερασπί­
σουμε την ζωή και το περιβάλλον. Ενω­
τικά και αρισ τερά μπορούμε σιγά σιγά
να οικοδομούμε αυτό που πραγματικά
λείπ ει και έχουμε ανάγκη: ένα πλατύ
κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο όλων
όσων π λήττονται από τ ις νεοφ ιλελεύ­
θ ερ ες π ολιτικές, ένα μέτωπο για την
ανατροπή του νεοφιλελευθερισμού. Η
Α ρισ τερά πρέπει να είνα ι χρήσιμη με
την έννοια να ανοίγει αυτό το δρόμο,
να μην νοιά ζετα ι απλά για την αναπα­
ραγω γή τω ν μηχανισμών της, να έχει
τη ν φ ιλοδοξία να π αίξει έναν πρωτα­
γω νιστικό ρόλο στηριγμένη στους
αγώνες και στο κόσμο τη ς εργασίας
που πρέπει να εκφράζει και όχι να είναι
ένα εκκρεμές ανάμεσα στα δύο μεγά­
λα κόμματα και να εμπ οτίζεται από τον
κυνισμό του συστήματος. Για να μπο­
ρέσ ει να εκφράσει έναν άλλο π ολιτι­
σμό, μια άλλη κουλτούρα είναι πάντα
χρήσιμο να θυμόμαστε τα λόγια του
Γιαν Μ αρέινισεν’: «Όταν μιλάμε για πο­
λιτισμό, ένα από τα βασικότερα προ­
βλήματα, είναι η καταπολέμηση του νε­
οφιλελευθερισμού, που δεν μιλά για το
αυξανόμενο χάσμα μεταξύ πλούσιων
και φτωχών, για τις περικοπές της κοι­
νωνικής ασφάλισης, της εκπαίδευσης,
της περίθαλψης, την είσοδο των αγο­
ρών σε αυτούς τους δημόσιους τομείς.
Να καταπολεμήσουμε επίσης και τη νο­
οτροπία του “εγώ " στην κοινωνία, σε
βάρος όλων των άλλων».
Για τί πρέπει να νικήσει η ζωή, και πρέ­
πει εμ είς να αλλάξουμε το τοπίο. Και ο
τόπ ος μας έχει ανάγκη από μια αριστε­
ρή ριζοσπαστική κινηματική δύναμη!
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
* Ο τίτλος του άρθρου έχει πορθεί από
γκράφιτι στην αγγλική πόλη
μεταλλωρύχων Σάιαρμπουργκ.
1. Ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος
της Ολλανδίας, μιας από τις πλέον
ριζοσπαστικές δυνάμεις της σύγχρονης
Ευρώπης, συγγραφέας του βιβλίου
Αρκετά! Ο σοσιαλισμός αντεπιτίθεται,
Αθήνα 2007, εκδόσεις Αντίλογος.
Γιατί με τον ΣΥΡΙΖΑ
της Τζίνας Πολίτη

σπισμός συνειδητοπ οίησε έγκα ιρ α

Είμαι μέλος του Συνασπισμού από συσιάσεώς του. Έζησα τον ενθουσιασμό και
πως μόνο ενω μένοι στην πάλη θα μπο­
την ελπίδα όλων για το ενωτικό εγχείρημα της Αριστερός, που θα επούλωνε τα ρούσαμε να π αρέμβουμε ουσιαστικά
παλιά τραύματα, θα έδινε ώθηση στην αγωνιστική πράξη και θα αποκάλυπτε τη και να λειτουργήσ ουμε ως ανάχωμα
μακιαβελική στρατηγική του ΠΑΣΟΚ το οποίο, οικειοποιούμενο στα λόγια την αντίσ τασης στη νεο φ ιλελεύθ ερ η λα ί­
ιδεολογία και το όραμα των αριστερών δυνάμεων, στόχο είχε να διεμβολίσει λαπα. Μας πήρε καιρό. Ζήσαμε π ολλές
εντάσ εις, εσ ω σ τρέφ εια, απ ογοητεύ­
τον πολιτικό αυτό χώρο και να τον αποδυναμώσει, αν όχι να τον
σ εις. Αλλά το εγχείρ η μ α κάρπισε. Κάρ-
εξουδετερώσει. πισε γ ια τί η καρδιά τη ς βάσης του
ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ χτυπ ούσε και χτυπ άει
αριστερά. Λ έει: Π άμε όλο ι και ό λες μα­
ι είδους στρατηγική ανέπ τυξε η και εμπ οδίζει τη διαμόρφωση διακρι- ζί. Αλλά το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ επ ιμένουν

Τ
ενωμένη Α ριστερά απέναντι σ’
εκείνη του ΠΑΣΟΚ; Γιατί, όπως
ξέρουμε, κάθε προβληματική
«σχέση» χρ ειά ζετα ι δύο. Το
ΠΑΣΟΚ έκανε τη δουλειά του. Εμείς,
μεταφ έραμε το «πρόβλημα» στο εσω­
τερ ικό μας! Το αποτέλεσμα ήταν ένα
ακόμα «διαζύγιο κορυφής». Χρησιμο­
ποιώ τον όρο «διαζύγιο», δηλαδή, την
«οικογενειακή» μεταφορά, γ ια τί η Αρι­
στερά είναι μια οικογένεια με όλα τα
προβλήματα αγάπ ης-μίσους και ομοι­
ότητας και διαφοράς που αυτό συνε­
πάγεται. Δεν είναι η στιγμή για να επι­
χειρήσ ει κανείς τώ ρα μια «ψυχαναλυτι­
κή» ερμηνεία σχετικά με τον στείρο
ανταγωνισμό, εντός του αριστερού
χώρου, για το ποιος κατέχει το «όνομα
του πατρός» και εξουσ ιάζει την «συμ­
βολική τάξη», έναν ανταγωνισμό ο
οποίος εξ ορισμού αντιφ άσκει με τις
ίδ ιες τις αρχές τη ς Αριστερός, δ ιεξά ­
γ ετα ι σε βάρος τη ς εργατικής πάλης,
και ρίχνει τα «παιδιά» της, τα οποία πο­
τ έ δεν ρωτήθηκαν για το «διαζύγιο»,
στην απογοήτευση, την αποστράτευ­
ση και τη νεύρωση εκείνη που είναι σύ­
μπτωμα τη ς αμφισημίας γύρω από την
τα υ τό τη τα του αριστερού, συλλογικού
υποκειμένου. «Σύμπτωμα» το οποίο
υποθάλπει και η ηγεμονεύουσα ιδεο­
λογία αφού, όπως έχει γραφ τεί, «η άμ­
βλυνση τω ν πολιτικών διαχωρισμών
αναχαιτίζει τη δυναμική τη ς πολιτικής
τώ ν πολιτικών ταυτοτήτω ν. Έ τσ ι, γεν­
νιέτα ι η απογοήτευση από τα πολιτικά
κόμματα και αποθαρρύνεται η συμμε­
τοχή στα πολιτικά πράγματα».
Εμείς, λοιπόν, στους καυγάδες και
στα διαζύγια, ενώ το ΠΑΣΟΚ συνέχιζε
επίμονα το φ λερτ, σαγηνεύοντας στην
ηγεμονική του Αυλή ουκ ολίγα διακε­
κριμένα στελέχη τη ς Α ρισ τερός τα
οποία, αφού τα ξεζούμιζε, στη συνέ­
χεια τα έριχνε στη χω ματερή τη ς πολι­
τική ς λήθης. Ευτυχώς, δεν έδ ειξε την
πολιτική προνοητικότητα, παρά μόνο
όταν ήταν πια πολύ αργά, να κατα­
σκευάσει έναν εκλογικό νόμο που θα
επέτρεπε τ ις «συμμαχίες» κι έτσ ι να
μας σβήσει από τον π ολιτικό χάρτη
οριστικά, όπως το Γαλλικό Κομμουνι­
στικό Κόμμα, το οποίο, όπως σημειώ ­
νει ο σ. Δ ημήτρης Τζανακόπουλος
στην Αυγή (9.9.2007), «με τη συμμετο­
χή του στην κυβέρνηση, ούτε συγκε­
κριμένα προβλήματα των εργαζομέ­
νων κατάφ ερε να επιλύσει, αφού οι δυ­
νατότητες που άφηνε ο συσχετισμός
δύναμης ήταν πενιχρές, ενώ την ίδια
στιγμή επωμίστηκε όλες τις ευθύνες
και τις κριτικές για τη φ ιλελεύθερη πο­
λιτική που προώθησε η τό τε κυβέρνη­
ση, έχασε την αξιοπ ιστία του και απώ-
λεσε κάθε ευκαιρία να π αίξει πρωτα­
γω νιστικό ρόλο στην ανασύνταξη τω ν
κοινωνικών κινημάτων».
Ψηφίζω, λοιπόν, ΣΥΡΙΖΑ γ ια τί ο Συνα­
στο σ τείρο, μικροπ ολιτικό ανταγω νι­
σμό.
Ψ ηφίζω ΣΥΡΙΖΑ γ ια τί επ ιτέλο υς για
πρώτη φορά π έρασε π εισ τικά στους
αρισ τερούς ψ ηφοφόρους το υ «λευ­
κού» το μήνυμα ό τι σ υνεργασ ία με το
ΠΑΣΟΚ δεν γ ίν ετα ι γ ια τί, όπως είπ ε ο
Αλαβάνος, «είμασ τε στην απέναντι
όχθη», γ ια τί «δεν είμ α σ τε κεντρ ο α ρ ι­
σ τερά είμ α σ τε ριζοσπαστική Α ρισ τε­
ρά!». Κι ας χτυπ άει η Αλέκα προβοκα-
τό ρ ικα κάτω από τη μέση ψ ευδόμενη
ό τι ο ΣΥΡΙΖΑ αφ ήνει α νο ιχτές π όρτες
και παράθυρα», «έχει έτο ιμ ο το κου-
σ τουμάκι τη ς συνεργασίας». Ντροπή
για ένα κόμμα με αρχές!
Ψ ηφίζω ΣΥΡΙΖΑ γ ια τί π αλεύει γ ια μια
«Ευρώπη τω ν Λαών» και γ ια τί πρω το­
σ τάτησε στη δημιουργία το υ κόμματος
τη ς Ευρωπαϊκής Α ρ ισ τερ ός ώ στε να
έχουμε επ ιτέλους κι εμ είς συλλογική
φωνή για ουσιαστική παρέμβαση μέσα
στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο.
Ψ ηφίζω ΓΥΡΙΖΑ γ ια τί ως α ρισ τερό
κόμμα έχ ει συνείδηση τη ς ισ το ρ ία ς και
δεν επαναπαύεται στο ανισ τορικό πλέ­
ον Δ όγμα τη ς παραδοσιακής Α ρ ισ τε­
ρός. Ο κόσμος δεν είνα ι σ τα τικός.
Αλλάζει. Και π ροκειμένου να το ν αλλά­
ξουμε προς τη ν κατεύθυνση το υ ορά­
ματος μας, πρέπει συνέχεια να το ν ερ ­
μηνεύουμε. Ο ΣΥΡΙΖΑ έπιασε το σφυγ­
μό τω ν αυθόρμητω ν λαϊκώ ν κινημά­
των, τη ς νεολαίας, τω ν δυσαρεσ τημέ-

34
 νων πολιτών. Δ εν τα αντιμετώ π ισε ως
«ανταγω νιστές» τη ς κομματικής κυ­
ριαρχίας. Συμμάχησε και συμπ ορεύε­
τα ι μαζί το υ ς. Έ χ ει γνώση τη ς Ιστορίας
και ξέρ ει ό τι τα λαϊκά κινήματα ενάντια
στον άγριο καπ ιταλισμό ήρθαν πολύ
πριν από τα κόμματα, ό τι αυτά γέννη­
σαν τα νέα κόμματα που θέλανε να
το υ ς εκπροσωπούν. Έ τσ ι, δεν αντι-
σ τρ α τεύ ετα ι, δεν «καπελώνει» ως αλά­
θητο Κόμμα τη ς ερ γα τική ς τά ξη ς τα
λαϊκά κινήματα. Π ο ρ εύετα ι μαζί τους.
Ακολουθεί, α ν τί να ζη τά ει να το ακο­
λουθούν. Ό πω ς έγ ιν ε με τη μεγαλειώ ­
δη αντίσ ταση τη ς «γενιάς το υ Άρθρου
16». Μ ε τη ν νικηφ όρα πάλη το υ ΣΥΡΙΖΑ
μέσα στη Βουλή. Π οιος ή ποια από μας
θα ξεχά σ ει π οτέ τη ν τηλεοπ τική εικόνα
με τα ά δ εια έδρανα τη ς αξιω ματικής
αντιπ ολίτευσης και στη γω νία, μια χού­
φτα βουλευτώ ν να π αλεύει, μαζί με
τους φ ο ιτη τές και τ ις φ ο ιτή τρ ιες, μαζί
με το υ ς π ανεπ ιστημιακούς, ενάντια
στην κυβέρνηση τη ς ΝΔ και στο φ υγό­
μαχο ΠΑΣΟΚ γ ια να μην αλω θεί από
την αδηφ άγο, ελεύ θ ερ η αγορά το Δη­ νες γενιές. Αυτά τα προβλήματα και ναινετικές» διαδικασίες και η κοινωνική
μόσιο Π ανεπ ιστήμιο και η αδιαπραγ­ το υ ς κινδύνους, που ήδη βύθισαν τη «αλληλεγγύη», είναι μια ρητορική
μάτευτη ελ ευ θ ερ ία στη σκέψη και στην χώρα μας σε μιαν από τ ις μεγαλύτερες μπλόφα στη σημαδεμένη τράπουλά
έρευνα που αυτό συνεπ άγεται; τρ α γω δίες που έζησε ποτέ, όσοι έχουν τους. Το θεμέλιο τη ς Δημοκρατίας ε ί­
Ψηφίζω ΣΥΡΙΖΑ γ ια τί ήταν και θα ε ί­ τα χ θ εί φ ύλακες τω ν μεγάλων συμφε­ ναι ο Αγώνας. Αν θέλουμε μια πραγμα­
ναι η ουσ ιασ τική αντιπ ολίτευση μέσα ρόντων ε ίτε προτιμούν να τα αγνοούν, τικά «Δίκαιη Κοινωνία», και όχι μια κοι­
στη Βουλή. Γ ια τί οι λ ίγ ο ι βουλευτές ε ίτε τα παζαρεύουν στο τραπ έζι του οι­ νωνία τη ς αφ’ υψηλού «φιλανθρωπίας
του δεν λαϊκίζουν. Δ εν π ροχειρολο­ κολογικού τζόγου με «ποσοστά». Ο με ψίχουλα», ας ξαναβρούμε και ας
γούν. Γ ια τί γ ια κάθε θέμα που ανακύ­ ΣΥΡΙΖΑ φ έρ νει ένα νέο μήνυμα αντικα- μην φοβηθούμε να εκφράσουμε δυνα­
πτει προβαίνουν σε κριτική ανάλυση, π ιταλισ τικής πάλης: δεν μπορούμε να μικά το συλλογικό πάθος τη ς Αριστε­
στηρίζουν τη ν ανάλυση αυτή με αδιά­ ισ χυριζόμαστε πως έχουμε αριστερή ρός. Οι λαϊκοί αγώνες δεν ήταν ποτέ
σειστα πάντα σ το ιχεία και έχουν τε κ ­ τα υ τό τη τα αν η τα υ τό τη τα αυτή δεν ε ί­ ένα politically correct «καρναβάλι».
μηριω μένες, ο υ σ ια σ τικές π ροτάσ εις ναι και οικολογική. Γιατί, αν το υ ς αφή- Ή ταν η υψωμένη γροθιά.
που απογυμνώ νουν και εκθέτου ν την σουμε να οικειοπ οιούνται ανενόχλητοι Καμιά ψήφος που θα δώσει μεγαλύτε­
αντιλαϊκή π ολιτική τω ν δύο μεγάλω ν και να καταστρέφ ουν το οικοσύστημα, ρη δύναμη στη Βουλή στο μικρό, αγω­
κομμάτων. κανένας άλλος ανθρώπινος κόσμος νιστικό, ενωτικό κόμμα τη ς Αριστερός
Ψηφίζω ΣΥΡΙΖΑ γ ια τί είν α ι το μόνο δεν θα είνα ι εφ ικτό ς. Γ ια τί απλούστατα τον ΣΥΡΙΖΑ, δεν θα πάει χαμένη. Θα εί­
κόμμα με ουσιαστική, οικολογική συ­ θα πάψει να υπάρχει. ναι η φωνή που θα υπερασπίζεται με
νείδηση και χαιρετίζω τη ν κοινή κάθο­ Τα δύο μεγάλα κόμματα υπόσχονται λογισμό και τόλμη τους δίκαιους αγώ­
δο σ τις εκλο γές με τη ν Ο ικολογική Πα­ το καθένα πως αν γίνουν κυβέρνηση το νες τη ς εργατικής τάξης, των αγροτών,
ρέμβαση. Θα έπρεπε όλοι οι Έ λληνες φ ιλελεύθερο μέλλον θα είναι για των ανέργων, των συνταξιούχων, των
και ο ι Ε λληνίδες να είχαν ακούσ ει τη ν όλους φω τεινό και ο δρόμος στρω μέ­ γυναικών, τη ς νεολαίας. Θα είναι η φω­
ομιλία του Αλαβάνου τ ις π ροάλλες στη νος με λίγο π ερισσότερα ευρώ. Το νή που θα παλεύει για την αξιοπρέπεια
Θ εσσαλονίκη που επ ικεντρώ θηκε όλη μέλλον ωστόσο π ροδιαγράφ εται ανη­ όλων τω ν ταπεινών και καταφρονημέ-
στο θέμα του π εριβάλλοντος και σε φ ορικό και ο δρόμος στρω μένος με νων. Θα είναι η φωνή των καμένων συ­
σ υγκεκριμένες π ροτάσ εις (πολλές από σκληρούς αγώ νες. Τα χειρ ότερ α έρχο­ νανθρώπων μας, τη ς καμένης ελιάς,
τ ις οποίες είχαν ε ις μάτην κ α τα τεθ εί νται. Ας αντισ ταθούμε όλοι και όλες του καμένου δάσους, της καμένης αγε­
και στη Βουλή), για να μειω θούν τα μαζί σ τις 16 του Σεπτέμβρη. Ας χτυπή­ λάδας, του καμένου ελαφιού. Θα είναι
πρ0 βλήματα και 01 τερ ά σ τιο ι κίνδυνοι, σουμε τη ν αλαζονεία τω ν δύο μεγάλων η φωνή τη ς μνήμης που καθημερινά
όπως προειδοποιούν όλοι οι επ ιστήμο­ κομμάτω ν κονταίνοντας τα ποσοστά πνίγουν τα τηλεοπτικά μέσα: «Λαέ βα­
νες που θα α ντΨ ^ ωπισουν 01 επ όμε­ τους. Ο κοινω νικός «διάλογος», οι «συ­ σανισμένε, μην ξεχνάς!»

35
Ένα έγκλημα χωρίς τιμωρία
του Ν. Βούτση
αρακολουθώντας εκείνες τις πο­
Π
λύωρες δραματικές εκπομπές
της τηλεόρασης για την τραγωδία
στην Πελοπόννησο και ενώ βρι­
σκόμουν, όπως και οι περισσότε­
ροι νομίζω, μέσα σε ανάμικτα συναισθή­
ματα κατάθλιψης και οργής, ξαφνικά
άκουσα τον βουλευτή Κοντογιάννη της
ΝΔ να μιλάει από κανάλι σε κανάλι και να
προσπαθεί να δικαιολογήσει τα αδικαιο­
λόγητα για την παράταξή του.
Εκεί κάπου όμως ένιωσα πραγματικό
σοκ, νομίζω μάλιστα ότι όσοι κατάλαβαν
την ουσία όσων εννοούσε ο κ. βουλευτής
επίσης θα σοκαρίστηκαν, όταν, ερωτη-
θείς για την στρατηγική που θα βοήθαγε
πραγματικά στην πρόληψη τέτοιων εκτε­
ταμένων καταστροφών, εξέφρασε την
ακραία νεοφιλελεύθερη αντίληψη για τη
διαχείριση του περιβάλλοντος: Μας είπε
λοιπόν ο κ. βουλευτής ότι οι οικολόγοι
που δεν θέλουν καμιά οικονομική δρα­
στηριότητα μέσα στα δάση τα αφήνουν
ανυπεράσπιστα, ενώ τα δάση θα μπο­
ρούσαν να σωθούν αν υπήρχε «παρουσία
του ανθρώπου».
Παρουσία ανθρώπου σημαίνει, για όποι­
ον ακόμα δεν έχει καταλάβει, «ήπιες οικο­
νομικές - παραγωγικές δραστηριότητες»,
τουτέστιν χώρους ψυχαγωγίας, κέντρα
άθλησης, αναψυχής και οργανωμένης ξε­
κούρασης, πιθανώς επίσης ισόγειες και
μονώροφες εγκαταστάσεις για τοπική επι­
χειρηματική δραστηριότητα με την προ­
φανή ιδιοτέλεια και για την προφύλαξη
των στρεμμάτων που θα έχουν παραχω-
ρηθεί σ’ αυτές τις δραστηριότητες.
Η αντίληψη αυτή είναι διπλά δολοφονι­
κή για το περιβάλλον, ιδιαίτερα για τα πε-
ριαστικά και όχι μόνο δάση. Γιατί είναι
αποδεδειγμένο πλήρως, και ιδιαίτερα
από τη διεθνή εμπειρία, ότι οι άμεσες κα­
ταστροφές αλλά και η επικινδυνότητα αυ­
ξάνουν από τέτοιες εγκαταστάσεις. Γιατί
επίσης στην ελληνική περίπτωση πρόκει­
ται περί απύθμενης υποκρισίας να μιλάμε
0 Ν. Βούτσης είναι μέλος της Π.Γ.
του Συνασπισμού και υποψήφιος
του ΣΥΡΙΖΑ στην Α' Αθήνας.
www.nvoutsis.gr
36
περί μορφών ήπιας ανάπτυξης, και μάλι­
στα σε εξαιρετικά ευαίσθητους χώρους,
όταν όλοι γνωρίζουν ότι είναι απλά το
φύλλο συκής για εκτεταμένες δραστη­
ριότητες που κυριολεκτικά βιάζουν το πε­
ριβάλλον είτε στις ακτές, είτε στους με­
γάλους ελεύθερους χώρους (βλέπε Γου-
δί), είτε και σε τοποθεσίες ιδιαίτερου κάλ­
λους και ιστορίας, όπως π.χ. στο Σχοινιά.
Ποιος δεν θυμάται, για τί η εμπειρία μάς
λέει πως η δεξιά αντίληψη για το περι­
βάλλον δεν είναι μόνο μπλε αλλά ενίοτε
δυστυχώς και πράσινη, τη δημόσια σύ­
γκρουση Κωνσταντόπουλου - Γεωργα-
κόπουλου για τη λίμνη και τον περιβάλλο­
ντα χώρο του Καϊάφα που τώρα κατα­
κάηκε. 'Ελεγε, λοιπόν, από τό τε ο υφυ­
πουργός του ΠΑΣΟΚ ότι η απουσία αν­
θρώπινης παραγωγικής δραστηριότητας
και τουριστικών εγκαταστάσεων στη λί­
μνη σήμαινε και απουσία υποδομών για
την απλή επίσκεψη των ανθρώπων, σή-
μαινε ερήμωση, εγκατάλειψη και επικιν-
δυνότητα για την περιοχή. Αν αυτό δεν
αποτελούσε από τό τε «κλείσιμο ματιού»
προς τα οικονομικά συμφέροντα, εγχώ­
ρια και διεθνή, για να γίνει ό,τι έγινε τώ ­
ρα, τέσσερα χρόνια μετά, σ’ αυτή την πε­
ριοχή, τό τε τ ι άλλο σήμαινε;
Το εθνικό χωροταξικό σχέδιο που πα­
ρουσίασε ο κ. Σουφλιάς στην αρχή του
καλοκαιριού, εσπευσμένα και χωρίς την
ελάχιστη συμμετοχική διαδικασία, όντας
προφανώς από τους ελάχιστους εκλε­
κτούς που γνωρίζανε το χρόνο των πρό­
ωρων εκλογών, δίνει ακριβώς «εθνική»
διάσταση σ’ αυτή την ακραία περιβαλλο­
ντική αντίληψη. Σύμφωνα με το σχέδιο τα
ξενοδοχεία και οι τουριστικές εγκατα­
στάσεις μπορούν να φτάσουν κυριολε­
κτικά στο κύμα και πέραν όλων των άλ­
λων «ασύμμετρων» απειλών για το περι­
βάλλον -όπως π.χ. της πλήρους, για μια
ακόμα φορά, προτεραιότητας για την δη­
μιουργία αυτοκινητοδρόμων με φιλέτα
για real estate στις αντίστοιχες περιοχές
που διασχίζουν- σχεδιάζεται η παραχώ­
ρηση εκατοντάδων στρεμμάτων γης για
να γίνουν γκαζόν, που θέλει απίστευτες
ποσότητες νερού, για εγκαταστάσεις
γκολφ. Ο ίδιος υπουργός που πρόίσταται
του μοναδικού υπουργείου πανευρωπαϊ­
κά που διασυνδέει το περιβάλλον με τα
δημόσια έργα, στις ανακοινώσεις που
έκανε για το Μ ητροπολιτικό Πάρκο που
πρώην Αεροδρομίου άνοιξε πόρτες και
παράθυρα για την ιδιωτική πρωτοβουλία
και για εκτεταμένες ιδιοκτησίες, την ίδια
ώρα που δεν υπάρχει κανένας σχεδια-
σμός για το πολλαπλάσιο σε έκταση κομ­
μάτι γης που έχει βγει άναρχα για αξιο­
ποίηση στα Μεσόγεια με αφορμή το αε­
ροδρόμιο και την Αττική Οδό.
Καθόλου δεν μας καθησύχασαν τόσο οι
εξαγγελίες του κ. πρωθυπουργού, πέραν
της άμεσης ανακούφισης, για την νέα
ανάπτυξη της περιοχής, όσο και το σχέ­
διο που παρουσίασε ο κ. Παπανδρέου
που το όραμα του επικεντρώνεται στη δη­
μιουργία μιας νέας πόλης, τη ς Νέας Ολυ­
μπίας, ενώ και οι δύο συμφωνούν για την
«αξιοποίηση» των λιμανιών της περιοχής
και βέβαια δεν λένε κουβέντα για τα δεκά­
δες χιλιάδες αυθαίρετα που κατακλύζουν
από δεκαετίες τις παραλίες της Ηλείας.
Φαίνεται πως το ακανθώδες ζήτημα της
«διαχείρισης» -κ α ι όχι τη ς διατήρησης
του περιβάλλοντος- είναι κατ’ εξοχήν ζή­
τημα όχι μόνο για την συντηρηση σ τέρε­
ων πελατειακών σχέσεων για τα δύο κόμ­
ματα εξουσίας, αλλά και οργανικό στοι­
χείο της συνολικής αναπτυξιακής λογι­
κής και αντίληψης που διαπερνά το πρό­
γραμμά τους. Ειδικότερα δε για τη ΝΔ
αποτελεί ενδεχομένως γραμμάτιο του
πρωθυπουργού προς τον κ. Μητσοτάκη
καθώς δεν μπορεί να δικαιολογηθεί δια­
φορετικά η απίστευτη εμμονή αυτής της
παράταξης για την αναθεώρηση του άρ­
θρου 24, μετά και το κάζο της Ευρωβου­
λής, όπως επίσης και η μη δημοσίευση
δασικών χαρτών αλλά και η απουσία δέ­
σμευσης, ακόμα και τώρα μετά την τρ α ­
γωδία, για την δημιουργία ενιαίου φορέα
δασοπροστασίας.
Ενόψει των εκλογών τη ς Κυριακής 16
Σεπτέμβρη, ας αναρωτηθούμε, μεταξύ
των άλλων, μήπως πέραν τη ς οργής και
των δράσεων αυτοθυσίας θα έπρεπε να
καταψηφίσουμε κι αυτές τις π αρατάξεις
που εγκληματούν κατά του περιβάλλο-
ντος.
 5 δις ευρώ οι ζημιές από τις πυρκαγιές
του Ρεπόρτερ
Οι πραγματικές φωτιές, που
προκάλεσαν τη μεγαλύτερη εθνική
τραγωδίατων τελευταίων ετών,
μπορεί ναέχουν σβήσει στα
μέτωπατης Πελοποννήσου και της
Εύβοιας. Οι «φωτιές», όμως, που
περικυκλώνουν την ελληνική
οικονομίακαι καθέναν απότους
έλληνες πολίτες μόλις τώρα
ανάβουν και, στην περίπτωση
αυτή, δεν σταματούν με
πυροσβέστες και καναντέρ.
κτό ς από τη ν π εριβαλλοντική κα­
Ε
τασ τροφ ή, η οποία είνα ι ανυπο­
λόγισ τη, η ζημιά που αφ ήνει πί­
σω τη ς η πύρινη λαίλαπα αναμέ­
ν ετα ι να π ροσ εγγίσ ει τα 5 δις ευ ­
ρώ. Ό σα και να δώ σει η Ευρωπαϊκή
Ένω ση (ψίχουλα ουσιαστικά) και οι...
μεγά λο ι χορηγοί, το μεγάλο πρόβλημα
το έχ ει η ελληνική οικονομία. Αμέσως
δ η μ ιο υ ρ γείτα ι ένα ντόμινο παρενερ-
γειώ ν σ τα δημόσια οικονομικά (έλλειμ ­
μα και χρέος), τη ν αγορά εργασ ίας,
το ν πληθωρισμό, το ρυθμό ανάπτυξης,
τη ν π ραγματική σύγκλιση με τη ν ΕΕ.
Η κυβέρνηση που θα π ροκύψ ει από
τ ις εκλο γές τη ς 16ης Σεπτεμβρίου,
όποια κι αν είν α ι αυτή, κα λείτα ι να λύ­
σ ει έναν πολύ δύσκολο οικονομικό γ ρ ί­
φο. Θα λά β ει έκτα κτα μέτρα αντιλαϊκά,
σ τις π ερ ισ σ ό τερες τω ν περιπτώσεων,
ή θα α φ ή σ ει τη ν οικονομία να εκτρο-
χια σ τεί;
Επειδή το δ εύ τερ ο είνα ι απίθανο για
μια κυβέρνηση ολίγω ν ημερών, το ανα­
μενόμενο είναι, τη ν επόμενη ημέρα
τω ν εκλογώ ν, να ξεκινήσ ει μια φοροε-
πιδρομή τέτο ια που δεν έχουμε δ ει τα
τελ ευ τα ία χρόνια. Εκατομμύρια πολί­
τε ς θα κληθούν να πληρώσουν το μάρ­
μαρο τη ς πύρινης καταστροφής, αλλά
και τη ς ανικανότητας τη ς σημερινής
κυβέρνησης να εξυγιά νει την οικονο­
μία, παρά τ ις υποσχέσεις της.
Ό λα τα σενάρια για το υ ς φόρους που
έρχονται είνα ι ανοικτά, αφού ούτε ΝΔ
ού τε ΠΑΣΟΚ δεν αποκαλύπτουν το
κρυφό σχέδιό το υ ς για την οικονομία.
Φ όροι σ τα ακίνητα, αύξηση ΦΠΑ, έκτα­
κτος φ όρος σ τις επ ιχειρήσεις, ακριβό­
τερ α τέλη κυκλοφορίας, αύξηση σε έμ ­
μεσους φ όρους και καύσιμα.
Οι βασ ικές π αρενέργειες, όμως, που
καθιστούν προβληματική τη ν οικονο­
μία εντοπ ίζονται στα εξής:
Α ναμένεται υποχώρηση του ρυθμού
ανάπτυξης. Ή δη, χω ρίς τ ις καταστρο­
φές, ο ρυθμός υποχώρησε στο 4,1%
από 4,6% στο πρώτο τρίμηνο του
2007. Επομένως θεω ρείται σίγουρη η
υποχώρηση κάτω από το 4%.
Οι πρώτες ανατιμήσεις προϊόντων εί­
ναι κιόλας εμφ ανείς στην αγορά. Κυ­
ρίως σε είδη διατροφής, οπωροκηπευ­
τικά, κτηνοτροφικά και γενικότερα
αγροτικά προϊόντα. Η φωτιά της Πελο­
ποννήσου έχει καταστρέψ ει πάνω από
4,5 εκατ. ελαιόδεντρα και αμπέλια,
έχει κάψει χιλιάδες αιγοπρόβατα και
μικρές επ ιχειρήσεις. Ο ΕΛΓΑ υπολογί­
ζει τη ζημιά σε 1,5 δις ευρώ. Επομένως
η έλλειψ η τω ν προϊόντων αυτών θα
προκαλέσει ντόμινο αυξήσεων στην
αγορά και την εμφάνιση κερδοσκοπι­
κών φαινομένων. Παραδοσιακά προϊό­
ντα, όπως το λάδι, αναμένεται να εκτο­
ξευτούν στα ύψη δεδομένου ότι περί­
που το 26% τη ς συνολικής παραγωγής
τη ς χώρας π ροέρχεται από την Πελο­
πόννησο. Το κύμα ακρίβειας θα πρέπει
να υπολογιστεί και με βάση την αγορα­
στική δύναμη τω ν Ελλήνων, αφού, ενώ
είμασ τε από τις ακριβότερες χώ ρες
στην Ευρώπη, οι μισθοί παραμένουν
καθηλωμένοι. Ο κατώ τατος μισθός
«πάγωσε» στα 668 ευρώ την τελευ τα ία
τρ ιετία και βρίσκεται στο 66% τω ν μέ­
σων κατώτατων αποδοχών στην Ευρω­
παϊκή Ένωση, ενώ το μέσο ετήσ ιο ε ι­
σόδημα των ελλήνων εργαζομένω ν ε ί­
ναι μικρότερο κατά 7.500 ευρώ από το
ευρωπαϊκό και αντισ τοιχεί στο 72%.
Ό λα αυτά συνεπάγονται βέβαια και
άνοδο του πληθωρισμού ο οποίος εί­
ναι σταθερά κάτω από 3%.
Η αύξηση τη ς ανεργίας είναι φυσικό
επακόλουθο μετά από τέτο ιες κατα­
στροφές. Πάνω από 150.000 Έ λληνες
επλήγησαν από τις φω τιές, οι περισσό­
τερ ο ι από αυτούς καταστράφηκαν οι­
κονομικά και δεν έχουν δουλειά. Η
εσω τερική μετανάστευση σε μεγάλες
πόλεις είναι δεδομένη, με ό,τι αυτό συ­
νεπάγεται.
Αναμένεται εκτροχιασμός τω ν μα­
κροοικονομικών μεγεθών, δηλαδή έλ ­
λειμμα και δημόσιο χρέος. Ο στόχος
τη ς κυβέρνησης για φ έτος ήταν το δη­
μοσιονομικό έλλειμμα να φ τάσ ει στο
2,4% του ΑΕΠ. Η κυβέρνηση υποεκτι-
μώντας τις καταστροφές, τ ις υπολογί­
ζει σε 0,6% του ΑΕΠ, δηλαδή περίπου
1,2 δις ευρώ. Ακόμη και με αυτή την
εκτίμηση το έλλειμμα θα φ τάσ ει το
όριο του 3% που θ έτει η Ευρωπαϊκή
Ένωση. Θ εω ρείται δεδομένη έτσ ι η
επίκληση του άρθρου 104 του αναθεω­
του
ναυτίλου
Χαρ. Τρικούπη 28, 106 79 Αθήνα
Τηλ.: 210 36 16 204
Fax: 210 36 16 369
nafbooks@otenet.gr
38
ρημένου Συμφώνου Σ ταθερ ότητα ς
που επ ιτρέπ ει την υπέρβαση τω ν
ορίων του δημόσιου ελλείμμα τος. Με
το άρθρο αυτό δικαιολογούνται εκ τω ν
υστέρων οι δαπάνες που έχουν γ ίνει
λόγω θεομηνιών, φυσικών καταστρο­
φών ή άλλης έκτα κτης κατάστασης
σ τις χώ ρες-μέλη, που υπερβαίνουν το
όριο του ελλείμματος.
Πριν ξεκινήσουν οι πυρκαγιές ο Κ.
Καραμανλής επ ικαλέστηκε την οικονο­
μία και το κλείσιμο του προϋπολογι­
σμού για να προσφύγει σε πρόωρες
εκλογές. Τώρα, η νέα κυβέρνηση κα­
λ είτα ι να λύσ ει το γόρδιο δεσμό που
δεν είνα ι άλλος από το ν εκτροχιασμό
του προϋπολογισμού και τη ραγδαία
διόγκωση του δημόσιου χρέους.
Η «μαύρη τρύπα» στα δημόσια τα μ εία
από την υστέρηση τω ν εσόδων στο
πρώτο εξάμηνο του έτο υ ς ανέρχεται
σε 870 εκατ. ευρώ, ενώ οι συνολικές
απώ λειες εσόδων υπολογίζονται σε
πάνω από 2 δις ευρώ στο τέλ ο ς του
2007. Τον εκτροχιασμό του προϋπολο­
γισμού καταγράφουν και τα σ τοιχεία
τη ς Τράπεζας τη ς Ελλάδος, σύμφωνα
με τα οποία οι καθαρές δανειακές ανά­
γκες του δημοσίου ανήλθαν στο 4%
του ΑΕΠ στο τέλ ο ς Ιουνίου 2007, φθά-
νοντας στα 8,43 δις ευρώ από 7,12 δις
ευρώ που ήταν ένα χρόνο νω ρίτερα.
Ακόμη και αν ο φ ετινός προϋπολογι­
σμός κλείσ ει χω ρίς αποκλίσεις, στον
προϋπολογισμό του 2008 θα πρέπει να
υπάρξει εξοικονόμηση πόρων ύψους 3
δις ευρώ από τα οποία το 1,5 δις ευρώ
αφορά τη χρηματοδότηση των παρο­
χών για το υ ς πυρόπληκτους και το άλ­
λο 1,5 δις ευρώ στη μείωση του ελλείμ ­
ματος στο 1,8% του ΑΕΠ από 2,4% το
τρέχον έτος.
Στο μέτωπο του δημόσιου χρέους συ­
νεχίζετα ι με αμείω τη ένταση ο υπερδα-
νεισμός του κράτους με αποτέλεσμα
το «φέσι» σε κάθε έλληνα πολίτη να αυ­
ξηθεί στα 21.396 ευρώ από 16.774 ευ­
ρώ που ήταν όταν ανέλαβε την διακυ­
βέρνηση τη ς χώρας η ΝΔ. Συνολικά το
χρέος του δημοσίου διογκώ θηκε κατά
50,851 δις ευρώ και εκτινάχθηκε στα
235,365 δις ευρώ από 184,514 δις ευ ­
ρώ τον Μ άρτιο του 2004, καθώς ο νέος
δανεισμός όχι μόνο δεν μειώ θηκε αλλά
φ έτος θα φθάσει στο επίπεδο ρεκόρ
των 35,412 δις ευρώ.
0 λογαριασμός
του Α ντιοικονομικού
Ηεύθραυστη βιτρίνατης
ελληνικής οικονομίας έγινε χίλια
κομμάτιαμετάτις καταστροφές
απότις πυρκαγιές. Γιαναμην
βρεθούμε προ δυσάρεστων
εκπλήξεων και προκειμένουνα
χρηματοδοτηθούν όλες αυτές οι
παροχές και τασχέδια
ανασυγκρότησης που έχουν
εξαγγείλει ταδύο μεγάλα κόμματα
ο... μετεκλογικός λογαριασμός θα
έλθει δυστυχώς σε όλους τους
Έλληνες. Ακόμηκαι στους
πυρόπληκτους μέσω μιας σειράς
φόρων, αλλάκαι μετις
ανατιμήσεις των προϊόντων που
είναι προτων πυλών.
σημερινή κυβέρνηση αποφεύ­
Η
γ ε ι να αποκαλύψει τα σχέδιά
τη ς γ ια την οικονομία, ενώ και ο
Γ. Παπανδρέου π λειο δ ο τεί σε
παροχές χω ρίς να είνα ι σε θέση
να πει πού θα βρει τα λεφ τά. Ό μω ς τα
«κουκιά είνα ι μετρημένα» και οι πολί­
τε ς θα πρέπει να ξέρουν τ ι το υ ς π ερι­
μένει και π οιους θα ψηφίσουν. Σύμφω ­
να, λοιπόν, με τ ις εκτιμ ή σ εις οικονομι­
κών παραγόντω ν τα άμεσα μ έτρ α μέ­
χρι το τέλ ο ς του έτους, και με στόχο
την εξοικονόμηση εδώ και τώ ρα το υ ­
λάχιστον 2 δ ις ευρώ, είνα ι τα εξής:
• Κατ’ αρχάς θα πρέπει να εκ τιμ η θ εί
από μηδενική βάση τόσ ο ο προϋπολο­
γισ μός του 2007 όσο και α υτό ς του
επόμενου έτους. Οι αριθμοί δεν βγαί­
νουν αφού και τα έσοδα έχουν βουλιά-
για τις πυρκαγιές θα έλθει μετά τις εκλογές

ξει ενώ η π αρατεταμένη π ροεκλογική

π ερίοδος (από το ν Μ άρτιο «σερνόταν»
η κυβέρνηση) έχ ει οδηγήσ ει σε μεγάλο
ύπνο το υ ς ελεγκτικο ύ ς μηχανισμούς.
Επομένως, α να μένετα ι ακόμη πιο
σκληρός προϋπολογισμός και λ ιτό τη ­
τα διάρκεια ς.
• Αμέσω ς μ ετά τ ις εκλο γές θεω ρεί­
τα ι σίγουρη η αύξηση στα τέλ η κυκλο­
φ ορίας αυτοκινήτω ν και μ οτοσ ικλε­
τών. Περίπου 5 εκατ. Ελληνες θα κλη­
θούν από Ο κτώ βριο μέχρι Δ εκέμβριο
να πληρώσουν αυξημένα τέλ η και συ­
νολικά τα έσοδα θα φ τάσουν τα 900
εκατ. ευρώ από 774 εκατ. ευρώ πέρυ­
σι. Το μέτρ ο είν α ι σίγουρο αφού τα τ έ ­
λη έχουν μ είν ει σ ταθερά από το 2005
και έπ ειτα, επομένω ς η αναπροσαρμο­
γή θα π εράσ ει «αναίμακτα» σ τους πο­
λίτες.
• Το μεγάλο «πακέτο» θα έλθ ει με την
αύξηση από 1 έω ς 3 π οσ οσ τιαίες μονά­ • Φ οροεπιδρομή στα ακίνητα. Το πε- ρη στις ακριβές περιοχές.
δες, δηλαδή το 19% θα φ τά σ ει έω ς και ριουσιολόγιο είνα ι έτοιμο, 4 εκατ. ιδιο­ • Αύξηση του Ελάχιστου Κόστους
22% και το 9% έω ς και 12%. Ο υφυ­ κτή τες που κατέχουν περί τα 25-30 Κατασκευής Οικοδομών (ΕΚΚΟ) η
π ουργός Ο ικονομικώ ν Αντ. Μπέζας εκατ. ακίνητα θα κληθούν να πληρώ­ οποία σε πρώτη φάση εκτιμάται ότι θα
δεν απ οκλείει ένα τέτο ιο ενδεχόμενο νουν κάθε χρόνο ενιαίο φόρο στα ακί­ φ τάσει το 50%. Τι σημαίνει αυτό; Ό τι
το οποίο θα π λήξει το σύνολο τω ν πο­ νητα. Το «χαράτσι» δεν θα εξα ιρ εί κα­ θα αυξηθούν οι τελικές τιμ ές των ακινή­
λιτώ ν αφού η επιβάρυνση π έφ τει σε νόναν, έστω κι αν ακούγονται φωνές τω ν διό τι οι κατασκευαστές θα μετακυ­
όλα τα π ροϊόντα και τ ις υπηρεσίες. για «πάγωμα» σ τις πυρόπληκτες πε­ λήσουν το κόστος στον καταναλωτή.
Ό μω ς π ερισ σ ότερο θα πληγούν τα μι­ ριοχές, όπου αναμένεται ραγδαία άνο­ • Ακούστηκε ότι μπορεί να επιβληθεί
κρά και μεσ αία εισ οδήματα καθώς και δος τη ς ανοικοδόμησης. Ο ετήσ ιος έκτακτη εισφορά για την αποκατάστα­
οι μ ικρ ές επ ιχειρήσ εις. Φως, νερό, τη ­ ενια ίο ς φ όρος ακόμη και σε ένα κομ­ ση τω ν ζημιών στις πληγείσες περιο­
λέφω νο, φ αγητά, είδη σούπερ μάρκετ μ ά τι γη ς ή μια γκαρσονιέρα 15 τ. μ. θα χές. Ο έκτακτος φόρος στις επιχειρή­
και οπ οιαδήποτε καθημερινή μας συ­ υπ ολογίζεται με ειδικό συντελεστή πά­ σεις μάλλον θα πρέπει να αποκλειστεί
ναλλαγή θα κο σ τίζει ακριβό τερα μετά νω σ τις αντικειμενικές αξίες. αφού ήδη βιομήχανοι και επιχειρημα­
τις εκλογές. • Αναμένεται τρ ίτη αύξηση των αντι­ τίε ς άρχισαν να «κραυγάζουν».
• Αύξηση το υ ειδικο ύ φόρου κατανά­ κειμενικώ ν αξιών, αυτή τη φορά θα πλή- • Μάλλον θα πρέπει να ξεχάσουμε
λω σης σε π οτά και τσ ιγάρα. ξει τις φτω χές και μεσαίες γειτονιές. Οι ακόμη και τα όποια φιλολαϊκά μέτρα
• Αύξηση στη φ ορολογία τω ν καυσί­ νέες αντικειμενικές θα συμπαρασύρουν και κοινωνικά πακέτα που έχουν ανα­
μων η οποία μάλλον θα ξεκινήσ ει από όλους του φόρους που πληρώνουμε κοινωθεί, όπως την κατάργηση του φό­
1ης Ιανουάριου 2008. Με το μέτρο αυ­ για τα ακίνητα. Αξίζει να σημειω θεί ότι ρου κληρονομιάς.
τό θα α κρ ιβύνει ραγδαία η χρήση αυ­ τόσ ο ο Ενιαίος φόρος όσο και η αύξηση Η «μαύρη τρύπα» της οικονομίας δεν
τοκινήτω ν, αλλά και τη ς θέρμανσης τω ν αντικειμενικώ ν αξιών έχει ελάχιστη είναι απλά μεγάλη, αλλά χαοτική και
τω ν νοικοκυριώ ν. Η λιανική τιμ ή τη ς επίπτωση στα υψηλά εισοδήματα αφού βέβαια δεν θα την «θρέψει» το μεγάλο
αμόλυβδης εκ τιμ ά τα ι ό τι θα αυξηθεί θα καταργηθεί ο Φόρος Μ εγάλης Ακί­ κεφάλαιο. Πάλι μισθωτοί και συνταξι­
κατά 5 -6 λεπ τά ενώ και το π ετρέλαιο νητης Περιουσίας και η αναπροσαρμο­ ούχοι θα υποστούν τις συνέπειες της
θα π άρει «φωτιά». γή τω ν αντικειμενικώ ν θα είναι μικρότε­ οικονομικής δυσχέρειας...

39
«Καμένα Real Estate Α.Ε.»
του Ρεπόρτερ

του π ροηγούμενου νόμου είχ ε αποχω­

Τα πρώτα «αρπακτικά» του εγχώριου και διεθνούς real estate άρχισαν να κάνουν
ρήσ ει χα ρακτηρίζοντά ς το ν «δασοκτό-
κύκλους πάνω από τις καμένες περιοχές της Πελοπόννησου κυρίως, αλλά και της
νο». Ο α νεκδ ιή γη το ς νέο ς υπουργός
Εύβοιας και της Απικής. Περισσότερα από 2 εκατομμύρια στρέμματα δάσους, Γεω ργίας, Ε υάγγελος Μ πασιάκος συ­
δασικών και γεωργικών εκτάσεων χάθηκαν μέσα σε λίγες ημέρες με την νέχισ ε το ν κατα σ τροφ ικό νόμο με απο­
κυβέρνηση να αναζητά τους εμπρηστές στη... διεθνή συνομωσία κατά της χώρας, τέλεσ μ α να απ οχαρακτηριστούν εκα­
σε ξένους μυστικούς πράκτορες, ακόμη και σε ξανθιές με... μίνι φούστα και τομ μ ύρ ια σ τρ έμ μ α τα και ο ι καταπ ατη­
καπέλο. Αρκεί, όμως, να δει το πρόσωπό της στον καθρέφτη για να αντιληφθεί τ έ ς να κάνουν τρ ελ ό πάρτι. Η χα ρισ τι­
κή βολή ήλθε φ έτο ς το καλοκαίρ ι όταν
ποιος όπλισε το χέρι των εμπρηστών που κατέκαψαν τη μίση Ελλάδα φέτος. Τόσο
ο Γ. Σουφ λιάς, π ιεζόμενος από τις
η Νέα Δημοκρατία όσο και το ΠΑΣΟΚ ρίχνουν άπειρα κροκοδείλια δάκρυα πάνω εκλο γές που πλησίαζαν και θέλοντας
από τις στάχτες, αλλά είναι αυτοί οι ίδιοι οι οποίοι με την αντιδασική και να δ είξει ό τι έχ ει όραμα γ ια τη ν Ελλά­
αντιπεριβαλλοντική τους πολιτική όπλισαν τα χέρια των εγκληματιών. Και σαν να δα, π αρουσίασε το χω ροταξικό σχέδιο
μην έφτανε η μεγάλη καταστροφή περιοχές που κάηκαν απειλούνται τα επόμενα γ ια το ν τουρισ μό, χω ρίς π ροηγουμέ­
χρόνια με τις κάθε λογής... τουριστικές αναπτύξεις προς χάριν της ελληνικής νως να σ υντά ξει Εθνικό Χω ροταξικό,
οικονομίας και της προσέλκυσης τουριστών. ο ύ τε και Κ τηματολόγιο το οποίο έχει
«τελματώ σει» κι αυτό. Μ ε τ ις προτά­
σ εις Σουφλιά, δ εκά δ ες π εριοχές σε
δη πολλοί είναι εκείνοι που κά­ δρόμος με διόδια ή ό τι άλλο βάλει ο όλη τη χώρα, βασικά π αραθαλάσσιες,

Η
νουν λόγο για αγγελίες πώλη­
σης καμένης γης έναντι πινακί­
ου φακής. Χιλιάδες στρέμματα
κοντά στις παραλίες μπορούν
να αλλάξουν χέρια με λίγα χρήματα και
χωρίς πολύ κόπο και αντίσταση. Είναι
μήπως τυχαίο ότι οι φ ω τιές τέτο ια ς με­
γάλης έκτασης μπήκαν αυτό το καλο­
καίρι, λίγες ημέρες αφότου ο υπουρ­
γός ΠΕΧΩΔΕ (ο οποίος μόνο υπουργός
ΔΕ είναι, δηλαδή Δημοσίων Έργων) Γ.
Σουφλιάς εξήγγειλε το μεγαλόπνοο
χω ροταξικό σχέδιό του για τον το υ ρ ι­
σμό; Ή μήπως δεν σχετίζονται οι κατα­
στροφές τεράστιω ν δασικών εκτάσεω ν
με την προσπάθεια τη ς κυβέρνησης να
καταργήσει το άρθρο 24 ανοίγοντας
έτσ ι το δρόμο στους καταπατητές; «Το
ψέμα έχει κοντά ποδάρια» λ έει ο λαός ο
οποίος θα πρέπει να σ κεφ τεί πολύ κα­
λά τ ι π ράττει όταν θα βρεθεί στο παρα-
βάν την ερχόμενη Κυριακή.
Έ να είναι σίγουρο: 'Οτι κάποιοι, πριν
ακόμη θαφτούν οι 67 νεκροί, κάνουν
σχέδια αξιοποίησης των καμένων
εκτάσεω ν σε π εριοχές φ ιλέτα, σε πα­
ραθαλάσσιες εκτά σ εις ή σε μοναδικής
ομορφιάς χωριά. Άλλωστε, η καμένη
γη γίνετα ι πολύ πιο εύκολα, τουρισ τικό
χωριό, εμπορικό κέντρο, SPA, εθνικός
νους τω ν πονηρών εργολάβων.
Το πάρτι με επ ιδοτήσεις στα καμένα
έχει ξεκινήσ ει χω ρίς καμιά αιδώ από
την πλευρά του κρατικού μηχανισμού.
Άλλωστε, αυτό δεν έκαναν και πριν τ ις
φ ω τιές όταν επιδοτούσαν «ημετέ-
ρους» επ ιχειρ ημα τίες για να κατασκευ­
άσουν γιγά ντια οικισ τικά συγκροτήμα­
τα και ξενοδοχεία;
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από
την αρχή για να δούμε ποιος είνα ι ο ευ ­
νοημένος από τη ν καταστροφή στην
Πελοπόννησο κι αλλού, ποιοι είνα ι οι
ηθικοί αυτουργοί τω ν πυρκαγιών και
ποιοι στήνουν μια από τ ις μεγα λύτερες
μπίζνες στην Ελλάδα η οποία κάλλιστα
μπορεί να ονομαστεί «Καμένα Real
Estate»:
Εν αρχή είναι το ΠΑΣΟΚ το οποίο μό­
νο... πράσινο παρελθόν δεν έχει. Ποιος
ξεχνά άλλωστε τον απίθανο νόμο 3208
του Γιώργου Δρυ με τον οποίο αποχα­
ρακτηρίζονταν εκατομμύρια στρέμμα­
τα; Δινόταν η ευκαιρία αξιοποίησης
εκτάσεων για εθνικούς σκοπούς ενώ
εκτάσεις που δεν καλύπτονταν σε ποσο­
στό 25% (από 10% προηγουμένως) αμέ­
σως μπορούσαν να γίνουν οικόπεδα.
Ηλθε λοιπόν στην κυβέρνηση η Νέα
Δ ημοκρατία η οποία στην συζήτηση
χαρακτηρίζονταν «περιοχές π ρ οτερ αι­
ότητας» σ τις οπ οίες μπορούν να γ ί­
νουν σ ύνθετες και ολοκληρω μένες
το υ ρ ισ τικές υποδομές. Α υτό σ ημαίνει
ό τι παίρνουμε μια τερ ά σ τια έκταση,
την πουλάμε ή τη ν ενοικιάζουμε γ ια 40,
50 ή 99 χρόνια σε ιδ ιώ τες οι οπ οίοι ρί­
χνουν εκατομμύρια κυβικά μπ ετόν για
να φ τιάξουν χ ιλιά δ ες π αραθερισ τικές
κα το ικίες και ξενοδοχεία , γήπεδα
γκολφ, κέντρα εμπορίου, θεμα τικά
πάρκα κ.λπ. Μ ια από α υ τές τ ις ζώνες
υψηλής π ρ οτερ α ιότητα ς είν α ι η π εριο­
χή τη ς δ υτικής Πελοποννήσου, ο ι υπέ­
ροχες π αραλίες στη Ζαχάρω μέχρ ι την
Καλαμάτα. Τι έγ ιν ε με τ ις φ ω τιές; Χι­
λιά δ ες σ τρ έμ μ α τα δάσους είν α ι έτο ιμ α
«φιλετάκια» γ ια κάθε λογή ς επενδυτή.
Η προσπάθεια τη ς κυβέρνησης (η
οποία σ ήμερα κόπ τετα ι γ ια τη ν τύχη
που θα έχουν τα καμένα και μοιρ άζει
τριχίλιαρα) να αναθεω ρήσει το άρθρο
24 γ ια τη ν προστασία τω ν δασών είνα ι
μια ακόμη α ιτία τη ς κατασ τροφ ής. Οι
κάθε λογής καταπ ατητές έλαβαν το
μήνυμα, κάποιοι το υ ς έκλεισ αν το μ ά τι
πονηρά και πήραν από ένα στουπί με-
τατρέπ οντας δάση σε οικόπεδα. Τ ε­
λευ τα ία πληγή γ ια τη ν Πελοπόννησο,
κι όχι μόνο είνα ι τα μεγάλα οδικά έρ γ α ’

40
 Ό χι ό τι δεν είν α ι απ αραίτητη η Ιόνια
οδός ή ο δρόμος Π άτρας - Πύργου -
Τσακώνας, αλλά με τη γη να μοιάζει με
σεληνιακό τοπ ίο γ ίν ετα ι πολύ πιο εύκο­
λη η δουλειά το υ εργολάβω ν.
Π οιοι ευνοούνται από τη ν εθνική τρ α ­
γω δία; Ό σ οι γλυκοκοίταζαν τ ις π εριο­
χές αυτές, αλλά δεν μπορούσαν να τ ις
πλησιάσουν ε ίτε γ ια τί το κόσ τος αγο­
ράς ήταν τερ ά σ τιο ε ίτε γ ια τί το δάσος
το υ ς εμπ όδιζε να προχωρήσουν σ τις
αναπ τύξεις που ονειρεύοντα ν και που
ήθελαν να φ έρουν στην Ελλάδα το κα­
τασ τροφ ικό μοντέλο τη ς Ισπανίας με
τα το υ ρ ισ τικά μεγαθήρια ακόμη και
πάνω στο κύμα.
Στην Πελοπόννησο γ ια π αράδειγμα
βρίσ κεται σε εξέλ ιξη μια από τ ις μ εγα ­
λύ τερ ες το υ ρ ισ τικ ές επ ενδύσ εις τη
χώρας. Εργολάβος είν α ι ο εφ οπ λισ τής
Βασίλης Κω νσταντακόπουλος, ευνοη­
μένος από τη «γαλάζια» διακυβέρνη­
ση. Ο «καπετάνιος» έχ ει αγοράσ ει χ ι­
λιά δες σ τρ έμ μ α τα στην π εριοχή Ρωμα­
νός και στην Πύλο και σ χεδ ιά ζει τη ν κα­
τασκευή τεσσάρω ν ξενοδοχειακώ ν μο­
νάδων με π ερισ σ ότερες από 3.000 κλί­
νες. Επίσης, συνεδριακό κέντρο, κέ­
ντρο θαλασσοθεραπ είας, γήπ εδα
γκολφ, λιμ νο δ εξα μ ενές κ.λπ. μια συνο­
λική επένδυση τη ς τά ξη ς τω ν 350 εκατ.
ευρώ. Τι έκανε ο Κ. Καραμανλής για
τον φίλο του το ν καπ ετάνιο; Πριν μ ερ ι­
κούς μήνες του π ροσ έφ ερε 150 εκατ.
ευρώ ως κρατική επιχορήγηση, το υ ρ ι­
στική επένδυση δηλαδή με ξένα λ ε­
φτά. Αυτά βλέπουν κι άλλοι μνηστήρες
τη ς Πελοποννησιακής γη ς και ανάβουν
τις φω τιές. Ο κ. Κω νσταντακόπουλος,
πάντως, συγκλονισμένος από τη ν τρ α ­
γω δία π ροσ έφ ερε 6 εκατ. ευρώ γ ια την
αποκατάσταση τω ν ζημιών, αλλά αυτά
είναι ψίχουλα μπροστά στα κέρδη από
την επένδυση που προχωρά κανονικά.
Πριν μερικά χρόνια, επ ί κυβέρνησης
ΠΑΣΟΚ και με υφυπουργό Ο ικονομι­
κών το ν κ. Δ. Γ εω ργακόπουλο, βουλευ­
τή τη ς Η λείας, προω θούνταν τερ ά σ τια
τουρ ισ τική επένδυση στην περιοχή τη ς
λίμνης Καϊάφα, αλλά τελ ικ ά δεν π έρα­
σε χάρη σ τις ντόπ ιες α ντιδράσ εις. Σή­
μερα που το πανέμορφο δάσος δεν
υπάρχει, ο ύ τε η NATURA μπ ορεί να το
π ροσ τατέψ ει, δεν απ οκλείετα ι να δού­
με να ξεφ υτρώ νουν τίπ οτα μπανγκαλό-
ους σ την περιοχή.
Επειδή, το real estate του τουρισμού
είνα ι η πιο μεγάλη «μπίζνα» τη ς μ ετα­
π ολίτευσης, δεν γλιτώ νουν πολλές πε­
ριοχές που έχουν χα ρακτηρισ τεί κι αυ­
τ έ ς από το ν κ. Σουφλιά «πρώτης προ­
τερα ιότητα ς». Την αρχή έκαναν τα
«παπαγαλάκια» τη ς δημοσιογραφίας
που έγραψ αν γ ια εισβολή 3 εκατ. Ευ­
ρωπαίων που αναζητούν 1 εκατ. εξοχι­
κές κα το ικίες στην Ελλάδα, σε έναν
συνολικό τζίρ ο 100 δ ις ευρώ. Έ τσ ι, δ ε­
κάδες Έ λληνες και ξένοι βάλθηκαν να
χτίσ ουν όπου βρουν. Χαρακτηριστική
η περίπτωση κάποιων «ύποπτων» Βρε­
τανώ ν που προσπαθούν χω ρίς κεφά­
λα ια εδώ και χρόνια να καταστρέψ ουν
μια περιοχή 17.000 στρεμμάτω ν στο
Λασίθι κατασκευάζοντας το Κάβο Σ ίδε­
ρο. Η Minoan Group θ έλει αν φ τιά ξει
τέσ σ ερ α τουρ ισ τικά χωριά, ξενοδο­
χεία, γκολφ, συνεδριακό κέντρο κ.λπ.
Ιδιοκτήτης τη ς έκτασ ης η Εκκλησία (η
Μονή Τοπλού) η οποία δεν αφήνει να
π άει χαμένη καμιά ευκαιρία.
Ανάλογη επένδυση θέλουν να φ τιά­
ξουν ξένοι επ ιχειρηματίες στην περιο­
χή Ν ηές του Αλμυρού Βόλου. Μια πα­
νέμορφη δασική έκταση που ανήκει
στη μητρόπολη Δ ημητριάδος θα κατα­
σ τρα φ εί για να γίνουν τουρισ τικά χω­
ριά. Επειδή αντιδρούν οι κάτοικοι μια...
φω τιά μένει να κάνει τη δουλειά. Αν φ έ­
το ς κάηκε το πανέμορφο Πήλιο, μπορεί
του χρόνου να πάρουν φω τιά οι Νηές...
Ακόμη κι η Αρχαία Ολυμπία δεν φ αί­
νετα ι να γλιτώ νει από τα «κοράκια»,
πράσινα και μπλε. Μ όλις πριν λίγες
η μ έρ ες ο Γιω ργάκης, σε μια έξαρση
π εριβαλλοντικής ευαισθησίας, ανακοί­
νωσε τη... Νέα Ολυμπία, μια πόλη πρό­
τυπο. Εκεί δηλαδή που υπήρχε δάσος
και αρχαία, να κ τισ τεί θεματικό πάρκο,
εμπορικό κέντρο, spa, σχολή και κάθε
λογής υπ οστηρικτικές επ ιχειρήσεις.
Το μπετόν να αντικατασ τήσ ει με λίγα
λόγια το αρχαίο πνεύμα, το αθάνατο.
Δεν είνα ι τυχα ίο ό τι απ’ όλες τις πε­
ριοχές που κάηκαν αυτο ί που φωνά­
ζουν περισσότερο για βοήθεια είναι οι
κάθε είδους επ ιχειρηματίες του τουρ ι­
σμού. Βλέποντας ότι η κυβέρνηση επι­
λ έγ ει την τακτική του «πάρε κόσμε» ζη­
τούν επ ιδοτήσεις για να μεγαλώσουν
τα ξενοδοχεία το υ ς ή να κάνουν άλλες
τουρισ τικές επενδύσεις χωρίς κανέναν
έλεγχο για τη ζημιά που θα επέλθει στο
περιβάλλον. Η άναρχη τουριστική ανά­
πτυξη, όπως έγινε στη Μ αγιόρκα χτυ­
πά την πόρτα τη ς Ζαχάρως, τη ς Αρεό-
πολης, τη ς Καλαμάτας, του Πηλίου,
τη ς Εύβοιας κ.λπ.
Και για να μην ξεχνάμε την πολύπαθη
Πάρνηθα. Ποιος δώρισε άλλα 63
στρέμματα στο καζίνο Πάρνηθας, μια
έκταση που εξα ιρ είτα ι από την αναδά­
σωση; Και γ ια τί κάηκε όλο το βουνό,
αλλά δεν μαύρισε ούτε τοίχος από το
Μον Παρνές;
Ό λες αυτές τις ημέρες ακούμε απί­
σ τευτα σενάρια για το ποιος μπορεί να
έκαψ ε την Πελοπόννησο. Αλλά όπως
αναφ έρεται και στο ANTI WEBLOG,
ίσως η απάντηση να είναι πολύ απλή,
τελικά: Ίσω ς να αρκεί να δει κάποιος
το χάρτη τη ς δημοπράτησης τη ς Ιο-
νίας Οδού, του καινούργιου, δηλαδή,
αυτοκινητοδρόμου τη ς βορειοδυτικής
Πελοποννήσου. Από που περνάει; Γα-
στούνη, Αμαλιάδα, Πύργος, Αρχαία
Ολυμπία, Ανεμοχώριο, Σαμικό, Ζαχά-
ρω, Φιγάλεια, Κυπαρισσία, Δώριο,
Τσακώνα, Μεγαλόπολη, Κρέσταινα
κτλ. Έ ργο δύσκολο και με μεγάλο κό­
στος καθώς μόνο τα χρήματα για την
απαλλοτρίωση της, ιδιαιτέρω ς εύφο­
ρης, γης ένθεν και ένθεν του δρόμου
εκτίναξαν το προϋπολογισμό του στα
ύψη. Από την άλλη, οι βέβαιες αντιδρά­
σ εις των οικολόγων για καταστροφή
του περιβάλλοντος θα έφ ερνε σημα­
ντικές καθυστερήσεις στην ολοκλήρω­
ση του. Ό λα αυτά π ριν γ ια τί τώρα, ως
εκ θαύματος η γη έγινε φθηνότερη και
οι αντιδράσεις άλλαξαν προσανατολι­
σμό. Το έργο τη ς κατασκευής του δρό­
μου έγινε ευκολότερο.
41
Οι δραστηριότητες
της κ. Δίκας Αγαπητίδου
και η συγκυβέρνηση
του Ρεπόρτερ
αι μετά διερωτώνται γ ια τί υπάρ­
Κ χει τόσο μεγάλο ποσοστό αναπο­
φάσιστων και οι π ολίτες γυρνούν
την πλάτη στην πολιτική, αηδια­
σμένοι από την πλήρη επικυριαρ­
χία των επιχειρηματικών συμφερόντων
στην πολιτική ζωή του τόπου. Αντί να
ψάχνουν να βρουν την απάντηση στους
επικοινωνιολόγους ας διερωτηθούν για
παράδειγμα για τα εξής: Πόσο συνάδει
με το «σεμνά και ταπεινά» του κ. Καρα­
μανλή η εικόνα τη ς κ. Δίκας Αγαπητί-
δου-Αλογοσκούφη, συζύγου του πρω­
τοκλασάτου στελέχους τη ς κυβέρνη­
σης, του υπουργού Εθνικής Οικονο­
μίας, να σπάζει το μπουκάλι με την σα­
μπάνια, και να γίνετα ι «ανάδοχος» του
νέου επιβατηγού πλοίου, «Νήσος Χίος»,
της εταιρ είας Hellenic Seaways; Αλλά
και το ΠΑΣΟΚ δεν πάει πίσω. Λίγες ημέ­
ρες μετά τα «βαφτίσια» τη ς κ. Δίκας, φ έ­
τος τον Ιούλιο, ο πρώην υπουργός Οι­
κονομικών, ο κ. Γιώργος Δρυς, μπήκε
στο Διοικητικό Συμβούλιο των Μινωικών
γραμμών. Μιας «συγγενούς» εταιρ είας
της Hellenic Seaways. Και στις δύο
εταιρ είες, σύμφωνα με τον Τύπο, ο τ ε ­
λευταία δυναμικά ανερχόμενος «αστέ­
ρας» είναι ο κ. Πάνος Λασκαρίδης.
Δεν θα παρασυρθούμε και δεν θα επα­
ναλάβουμε όσα ασφαλώς κακεντρεχή
ακούγονται κατά καιρούς για «στήριξη
των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων
της συζύγου Αλογοσκούφη από τον
υπουργό ή το περιβάλλον του». Θα επα­
ναλάβουμε μόνο το κοινότοπο πλέον
ότι « σύζυγος του Καίσαρα δεν φτάνει
να είναι τίμια, αλλά πρέπει και να το δ εί­
χνει». Άλλωστε «Τσάρος» στα ρώσικα
σημαίνει «Καίσαρας».
Με την ευκαιρία σημειώνουμε ότι στο
«πόθεν έσχες» που υποβάλλουν οι πολι­
τικοί, τα εισοδήματα της οικονομολό­
γου, κυρίας Αλογοσκούφη, ανέρχονται
42
σε 197.381 ευρώ και του υπουργού σε
105.000. Η ίδια δραστηριοποιείται, εδώ
και χρόνια, ως σύμβουλος στον τομέα
του real estate, αλλά και σε σειρά άλλων
δραστηριοτήτων. Το Νοέμβριο του
2006, σε επίκαιρη ερώτηση του βουλευ­
τή Κορινθίας του ΠΑΣΟΚ Τ. Χωρέμη γ ι­
νόταν αναφορά του ονόματος τη ς κ. Δί­
κας Αγαπητίδου, συζύγου του Υπουρ­
γού Οικονομίας κ. Αλογοσκούφη, ως
χρηματοοικονομικού συμβούλου του
ομίλου SEA CONTAINERS. Τότε, ο βου­
λευτής κατήγγειλε ότι η εταιρεία «Πε­
ρίανδρος Α.Ε.», διαχειριστής τη ς Διώρυ­
γας τη ς Κορίνθου, από το 2001, επί πέ­
ντε χρόνια, «όχι μόνον δεν υλοποιεί το
επενδυτικό πρόγραμμα για το οποίο έχει
δεσμευθεί από τη σύμβαση παραχώρη­
σης, αλλά δικαιολογεί την απόλυτη
απραξία και ασυνέπειάτης, επικαλούμε­
νη προσχηματικούς λόγους και δήθεν
ευθύνες του Δημοσίου». Ανέφερε επί­
σης, ότι η μητρική εταιρεία τη ς «Περίαν­
δρος Α.Ε.», είναι η αμερικανική SEA
CONTAINERS. Να σημειωθεί ότι της
υπόθεσης αυτής είχε επιληφθεί η Επι­
τροπή Ανταγωνισμού (βλέπε «σκάνδαλο
κουμπάρων», «καρτέλ γάλακτος» κ.ο.κ.).
Αλλά, κστά ασφαλείς πληροφορίες,
ακόμη παραμένει στα συρτάρια της. Με
την ευκαιρία, τ ι έγινε με την άλλη, και πο­
λύ ενδιαφέρουσα, υπόθεση του προνο­
μιακού χρήστη των εγκαταστάσεων κο-
ντέινερ στο λιμάνι του Πειραιά;
Η κ. Αγαπητίδου, διευθύντρια τη ς
«Αθηναϊκής Οικονομικής» και εκπρόσω­
πος στην Ελλάδα τη ς «Jones Lang
Lasalle» βρίσκεται και στο διοικητικό
συμβούλιο του Ελληνικού Παραρτήμα­
το ς του ICSC (Διεθνές Συμβούλιο
Εμπορικών Κέντρων, International
Council of Shopping Centers), μιας πο­
λυεθνικής η οποία έχει παραρτήματα
σε 100 χώρες. Ο ερχομός, φέτος, στην
Ελλάδα τη ς ετα ιρ εία ς ερμηνεύθηκε
από τον Τύπο ως σαφής ένδειξη του αυ­
ξημένου ενδιαφ έροντος ξένων και
Ελλήνων επιχειρηματιώ ν για τον χώρο
του retail real estate, καθώς και για την
ανάπτυξη εμπορικών κέντρων.
Η σύζυγος του κ. Αλογοσκούφη βέ­
βαια, επανειλημμένως έχει βρει ανοικτές
τις φ ιλόξενες αγκάλες μεγάλης μερίδας
του Τύπου για να προβάλει τ ις «νέες τά ­
σεις» τη ς αγοράς. Όπως, για παράδειγ­
μα, ότι το μέλλον βρίσκεται στα μεγάλα
εμπορικά και ψυχαγωγικά κέντρα (fun
park), δηλαδή στο φρούτο του «μαζικού
καταναλωτικού τουρισμού» τω ν τελευ­
ταίω ν ετών, στις τουρισ τικές επενδύ­
σεις, και στο χώρο των logistics. Το
2000, πάντως, η κ. Αγαπητίδου, που φαί­
νεται ότι δεν είδ ε τίπ οτε το «προβληματι­
κό» στο Χρηματιστήριο, εκτιμούσε ότι
«μετά το άνοιγμα τη ς κεφαλαιαγοράς
και των χρηματαγορών φ αίνεται ότι
έφθασε και η ώρα τη ς κτηματαγοράς».
Μέσα έπεσε. Μ ετά από τόσ ες πυρκαγιές
και καταστροφές, η Ελλάδα έχει μετα­
τραπ εί σε ένα εν δυνάμει απέραντο οικό­
πεδο. Χάρις βέβαια, στην κυβέρνηση,
στην οποία μετέχει ο σύζυγός της, αλλά
και στις ΠΑΣΟΚικές κυβερνήσεις που εί­
χαν φροντίσει εγκαίρω ς να διαλύσουν
τον μηχανισμό πρόληψης και αντιμετώ ­
πισης των πυρκαγιών.
Ύ σ τερα από όλα αυτά εμ είς δεν θα εκ-
πλαγούμε καθόλου αν τα σκοτεινά κέ­
ντρα που υπαινίσσεται η Ρηγίλλης επι­
τύχουν την «συγκυβέρνηση». Ο ύτως ή
άλλως μαζί κυβερνούν τη χώρα τα δυο
μεγάλα κόμματα. Απλώς, καυγαδίζουν
ακόμα για τη μοιρασιά.
 θλίψη, όχι οργή
του Δημητρη Καργιώτη
ις τελ ευ τα ίες μ έρες, καθηλω μέ­
Τ
νος μπροστά στην τηλεόρασ η,
παρακολουθώ ντας το τ ι συμβαί­
νει, είμ α ι κυριευμένος από μια
βαθιά μελαγχολία, μια π αραλυτι­
κή θλίψη, που όμω ς ο ύ τε παρόμοια ε ί­
ναι με αυτήν που εκφ ρ ά ζετα ι από δ ιά ­
φορους στα ΜΜΕ ού τε αναμεμειγμένη
με οργή. Ίσ ω ς τα π ράγματα να ήταν
αλλιώς αν τα μέσα που δ ιέθ ετε το κρά­
το ς ήταν μ εγα λύτερ α ή καλύτερος ο
συντονισμός, ή αν οι ρόλοι τη ς συμπο­
λίτευσ ης και τη ς αντιπ ολίτευσ ης παί­
ζονταν από δ ια φ ο ρ ετικο ύς ηθοποιούς.
Το έργο όμω ς θα ήταν το ίδιο.
Ακούσαμε επ ανειλημμένα ό τι τώ ρα
δεν είνα ι ώρα για κριτική. Γιατί; Ά ραγε
η δημιουργία μιας τεχνη τή ς συναίνε­
σης πένθους θα συμβάλει όχι στο να
απαντηθούν, αλλά στο να τεθούν, πρω-
τίστω ς, τα ουσιαστικά ερω τήματα; Το
κύριο ζήτημα δεν είνα ι αν επ ιτρέπ εται η
κριτική, αλλά αν, ως εθνική και πολιτική
πραγματικότητα, έχουμε τη δυνατότη­
τα να την κάνουμε. Και θλίβομαι γ ια τί
πιστεύω ό τι η απάντηση είνα ι αρνητική.
Είναι αρνητική γ ια τί η π ραγματικότη­
τα του θεάματος που έχουμε δημιουρ­
γήσ ει είναι ασύμβατη με μια πράξη κρι­
τικής. Δεν τη ν επ ιτρέπ ει, δεν ενδιαφ έ-
ρεται γ ι’ αυτήν, δεν είνα ι καν σε θέση
να την σ κεφ τεί και να τη ν επ ιζητήσει. Η
π ραγματικότητά μας καθορίζετα ι από
τα ημιπαράνομα τηλεμ έσ α , όπου πα­
ντογνώ στες δημοσ ιογραφ ίσ κοι, αυτό­
κλητοι ειδή μο νες παντός θέματος,
ω ρύονται κι αναλαμβάνουν ρόλους
κρατικούς, επ ιτελικούς, π ολιτικούς,
ρόλους εξουσ ία ς. Για κάθε απ οκλει­
σμένο χω ριό υπάρχει και μια κάμερα
που θα καταγράψ ει το ν αποκλεισμό.
Για να δ ειχ τεί η ολιγω ρία του κράτους
ο π ολίτης δεν υπακούει σ τις εντο λές
εκκένω σης το υ φ λέγόμενου χώρου,
αλλά τη λεφ ω νεί στο κανάλι που θα
κραυγάσ ει ό τι το κράτος αδ υνα τεί να
διασώ σει το υ ς εγκλω βισμένους. Γ ια να
γ ίν ει διάλογος πρέπει να προσκληθούν
σε ταυτόχρονα παράθυρα χυδαίοι δη-
μοσιολόγοι και κομματικοί εκπρόσω­
ποι οι οποίοι θα ανεβάσουν το υ ς τό ­
νους τεχνη τά και ταυτόχρονα έτσ ι
ώ στε να κρ υφ τεί το κενό του λόγου
που θα άρθρωναν αν δεν είχε έρ θ ει η
ώρα γ ια διαφ ημίσεις.
Η πιο π αρεξηγημένη φράση του θεά­
ματος τω ν ημερώ ν ήταν κατά τη γνώμη
μου η «ασύμμετρη απειλή». Ίσω ς όμως
κατακρίθηκε και λοιδω ρήθηκε τόσο
γ ια τί ξεπ ερνούσε τη σημασία που εν­
δεχομένω ς τη ς π ροσέδιδε ο υπουργός
που τη ν πρόφερε. Η Ελλάδα όντως
βρίσ κετα ι ενώπιον μιας ασύμμετρης
απειλής, γ ια τί μπροστά στη βούληση
κακού δεν υπάρχει σωστός τρόπ ος
αντίδρασης. Α υτός που θ έλει να σκο­
τώ σει, να κάψει, να σαμποτάρει, αργά
ή γρήγορα θα το κάνει, και κάθε αντί­
δραση θα είνα ι ασύμμετρη εκ τω ν
υστέρων. Το ζήτημα είνα ι να δημιουρ-
γηθούν οι προϋποθέσεις ώ στε να μην
γεν ν ιέτα ι η επιθυμία για μια τέτο ια συ­
μπεριφορά.
Τις φ ω τιές δεν τις βάζει το μεγάλο κε­
φ άλαιο (δεν έχ ει ανάγκη να το κάνει),
ού τε τ ις αφ ήνει α νεξέλεγκτες η έλ λ ει­
ψη συντονισμού και το διαλυμένο κρά­
το ς (που είναι πάντα ανεπαρκές). Τις
φ ω τιές τ ις βάζουμε εμ είς, οι π ολίτες,
τρ α γικά κατώ τεροι τόσ ο τη ς ιδέας που
έχουμε για το ν εαυτό μας, για το κρά­
το ς και το έθνος στο οποίο θέλουμε
περήφανα να ανήκουμε, αλλά και κα­
τώ τερ ο ι του πλανήτη που μας φ ιλο ξε­
νεί προσωρινά. Ο εμπρηστής είναι
ένας από μας, όπως ένας από μας
π ροσπ οιείται το ν πυρόπληκτο για να
λά β ει ενίσχυση και καταπατά, αυθαι­
ρ ετεί, αγοράζει νεόδμητες μεζονέτες,
βρω μίζει και μετά κλαίει ενώπιον τη λ ε­
οπ τικής κάμερας επειδή καταστράφη­
κε η π εριουσία «του» από το ανίκανο
κράτος. Και ζητά από το κράτος, το
οποίο έχ ει ο ίδ ιο ς δημιουργήσει, να
τον αποζημιώσει υλικά (χρηματοδοτώ­
ντας τον) και ηθικά (διορίζοντάς τον
στο δημόσιο). Ο δημόσιος λειτουργός
που δεν κάνει τη δουλειά του δεν είναι
διαφ ορετικός από τον πολίτη, είναι ο
πολίτης· είναι το προσωπικό, επαγγελ­
ματικό και ιδεολογικό του ιδανικό.
Α ρκετές προσπάθειες ερμηνείας της
καταστροφής που άκουσα μέχρι τώρα
είναι νόμιμες. Τις περισσότερες όμως
τις βρίσκω φαιδρές, πράγμα λυπηρό,
και εκτός θέματος, πράγμα καταστρο­
φικό. Κι αυτό γ ια τί κανένας δεν αναφέ­
ρει την ουσιαστική αιτία, το μείζον
πρόβλημα αυτού του τόπου: την τρ α γι­
κή έλλειψ η παιδείας σε επίπεδο συλλο­
γικό, την έλλειψ η πολιτικής, κοινωνι­
κής και περιβαλλοντικής συνείδησης
και ιδανικών για τον τόπο και τον κό­
σμο στους οποίους θα θέλαμε να ζού-
με. Αλλά για να θελήσουμε, κάτι θα
πρέπει πρώτα να φανταστούμε, έστω
μιμούμενοι τους «ξένους», και το βά­
θος απαιδευσίας στο οποίο βρισκόμα­
σ τε -μ ε θεσμούς εκπαιδευτικούς και
π αιδευτικούς στελεχω μένους από τα
προϊόντα που έχουμε δημιουργήσει-
δεν επιτρέπει καν αυτήν την πιθανότη­
τα. Παρά λοιπόν την ακατανόητα συ-
νταγμένη υπαναχώρηση τη ς συμπολί­
τευσ ης και την ανόητα ασύντακτη αντί­
δραση τη ς αντιπολίτευσης, η απειλή
είναι όντως ασύμμετρη γ ια τί ο Λόγος
δεν μπορεί να κατανοήσει πώς ο τόπος
που τον γέννησε έχει καταντήσει να
κατο ικείτα ι από υποκείμενα χωρίς παι­
δεία που αναπαράγονται και που ανα­
παράγουν μια πραγματικότητα ασύμ­
μετρα κατώ τερη τόσο τη ς ιστορίας
του αλλά και των προσδοκιών και των
ελπίδων που μερικοί προσπαθούμε να
έχουμε. Δεν άκουσα κανέναν να τα λέ­
ει αυτά. ΓΓ αυτό νιώθω θλίψη. ~~
* Το παρόν κείμενο γράφτηκε στις
29Αυγούστου, δυστυχώς, όμως,
παραμένει επίκαιρο.
43
Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη απέρριψε την αναβίωση του Ψυχρού Πολέμου που
προωθεί ο πρόεδρος Μπους, ενώ την ίδια στιγμή η Αριστερά αδυνατεί να
προτείνει μια δική της στρατηγική για την Ευρώπη, εκτιμά η Λουτσιάνα
Καστελίνα, πρώην πρόεδρος της Επιτροπής Κουλτούρας του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου, ιδρυτικό στέλεχος των εφημερίδων Μανιφέστο και
Αιμπερατσιόνε, για πολλά χρόνια βουλευτής και ευρωβουλετής του PdUP, του
Ιταλικού ΚΚ και της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης και παλιά φίλη του Αντί.
Η Καστελίνα αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό τη διεύρυνση της κοινότητας και την
ένταξη της Τουρκίας, εκτιμώντας παράλληλα ότι η ευρωπαϊκή παρουσία στον
Λίβανο αποτρέπει την ισραηλινή επιθετικότητα και διευκολύνει την ειρήνη στη
χώρα και την υπόθεση της δημιουργίας ενός Παλαιστινιακού Κράτους.

Η Αριστερά δέχθηκε μια ιστορική ήττα. ΓΊρέττε

Τη συνέντευξη πήρε ο Αργυρής Παναγόπουλος
•Φ αίνεται ότι ο Μπους συνεχίζει να
αποτελεί πρόβλημα για ορισμένους
ευρωπαίους ηγέτες, ενώ αυξάνονται οι
διαμαρτυρίες εναντίον του
Διευθυντηρίου και της πολιτικής του.
- Ο πρόεδρος Μπους αντιμετω πίζει
διαρκώς μεγαλύτερα προβλήματα με
ορισμένους μεγάλους συμμάχους των
ΗΠΑ στην Ευρώπη, γ ια τί δεν τους χω­
ρίζει πια μόνο ο πόλεμος στο Ιράκ, αλ­
λά και η πολιτική για το κλίμα και τις γ ε­
ωπολιτικές ισορροπίες με τη Ρωσία.
Ο Μπους έχει χάσει την υποστήριξη
των αμερικανών πολιτών και σήμερα
προωθεί μια τεράσ τια ρήξη στην Ευ­
ρώπη, προσπαθώντας να επιβάλλει
έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο. Η απόφαση
να τοποθετήσει πυραύλους κοντά στα
σύνορα της Ρωσίας απ οτελεί μια πρό­
κληση ανάλογη με αυτή τη ς τοπ οθέτη­
σης των σοβιετικώ ν πυραύλων στην
Κούβα.
Η Ευρώπη δεν πρέπει να τον ακολου­
θήσει και οι μαζικές εκδηλώ σεις δια­
μαρτυρίας, που πληθαίνουν καθημερι­
νά, αποδεικνύουν ότι εκατομμύρια πο­
λιτώ ν απορρίπτουν έναν νέο Ψυχρό
Πόλεμο. Βρισκόμαστε ίσως μπροστά
στις αρχές ενός νέου ειρηνιστικού κι­
νήματος σαν αυτό που δημιουργήσα­
με στην Ευρώπη εναντίον των αμερ ι­
κανικών πυραύλων Κρουζ και Πέρσιν-
γκ και τω ν σοβιετικώ ν ΣΣ 20.
•Η Ευρώ πη φ αίνεται να δ ιακατέχεται
από μια γενικότερη κρίση στην οποία
απάντηση δίνουν οι «συνταγές»
Σαρκοζί.
- Σ τ η Γαλλία φ αίνονται ακόμη π ερισ­
σότερο οι αδυναμίες τη ς Α ρισ τερός να
αντιδράσει και να π ροτείνει μια δική
τη ς πολιτική. Να δώ σει μάχες, να κάνει
συμμαχίες και να κερδίσ ει τη ν πλειο-
ψηφία. Ο Σαρκοζί θα πρέπει να μας το
υπενθυμίζει κάθε μέρα.
• Ο Σαρκοζί, η Μέρκελ, ο Πρόντι
φ αίνεται ότι θέλουν να προχωρήσουν
σύντομα στην υιοθέτηση ενός είδους
ευρωπαϊκής συνταγματικής συνθήκης
- Τ α δημοψηφίσματα στη Γαλλία και
την Ολλανδία αποτέλεσαν μια καμπή,
αλλά δεν έχουμε μια μεγάλη εναλλακτι­
κή πρόταση εναντίον τη ς Ευρώπης τω ν
αγορών. Τα κοινωνικά κινήματα τω ν τ ε ­
λευταίω ν ετών έχουν προχωρήσει στην
πλέον επεξεργασμένη θέση για την Ευ­
ρώπη, ενώ πολλά κόμματα τη ς Α ρισ τε­
ρός βρίσκονται ακόμη πολύ πίσω σε
σχέση με αυτές τις επ εξεργασίες.
Δυστυχώς η Α ριστερά δεν κατάφ ερε
να καταθέσ ει μια δική τη ς συνολική
πολιτική για την Ευρώπη, αφήνοντας
διαρκώ ς τη ν πρω τοβουλία στους αντι­
πάλους της.
• Η διεύρυνση πάντως φ α ίνετα ι ότι
αντιμετω π ίζει σημαντικά
προβλήματα.
- Η διεύρυνση ήταν ένα λάθος που
οδήγησε π ολλές χώ ρες χω ρίς καμία
π ροετοιμασ ία σε ένα οικονομικό κα­
θεστώ ς που θα δ ιευ ρ ύ νει τ ις ανισό-
τη τέ ς το υ ς και θα απ οκλείσ ει οποια­
δήπ οτε ουσιαστική ή έστω και προο­
δ ευτική αλλαγή γ ια πολλά χρόνια.
Η Α ρισ τερά απ οδέχθηκε τη διεύ­
ρυνση άκριτα, εκτιμώ ντα ς ό τι και οι
άλλες χώ ρες είχαν το δικαίω μα να
επω φεληθούν από τα κοινοτικά τα ­
μεία. Ξεκινώ ντας από τα αγαθά συ­
ναισθήματα ισ ό τη τα ς και αλληλεγ­
γύης.
Με τη διεύρυνση, χώ ρες με εν τε­
λώς δ ια φ ο ρ ετικά προβλήματα από
αυτά τη ς Δ υτικής Ευρώπης βρέθη­
καν να εφ αρμόζουν το υ ς νόμους τη ς
και κυρίω ς αυτούς που αφ ορούν την
οικονομία.
Θα έπρεπε να προχω ρήσουμε με
μικρ ότερ α βήματα σ υνεργασ ίας με
τ ις χώ ρες α υτές. Το σύμβολο τω ν
Ολυμπιακών Αγώνων με το υ ς αλλη-
λένδ ετους κρίκους αποτυπώνει πο­
λύ καλά την ανάγκη που υπήρχε χώ­
ρ ες με κοινά προβλήματα να δημι­
ουργούν σε π εριφ ερειακό επίπεδο
σ υμμαχίες - συνεργασίες, γ ια να
οδηγούν στην ΕΕ απ οφεύγοντας τ ις
έντονες αρ νητικές συνέπ ειες που
παρουσιάζονται.

44

Ο ι χώ ρες τη ς Β αλτικής, α υ τές τη ς
Κ εντρικής Ευρώπής ή τω ν Βαλκανίω ν
θα μπορούσαν να οδηγηθούν στην
Ευρωπαϊκή Έ νω ση με κ α λύ τερ ες
π ροϋπ οθέσεις γ ια τ ις ίδ ιε ς και το υ ς
Δ εκαπ έντε.
Α ντίθετα , η Ευρώπη τω ν αγορώ ν
επ έβαλε τη σ ημερινή χα οτική κα τά ­
σταση γ ια να μην έχ ε ι κανένα π ολιτικό
έλεγχο.
•Η διεύρυνση τη ς Ε Ε με τις υπόλοιπες
βαλκανικές χώ ρες και την Τουρκία
φ αίνεται ό τι θα απ οτελέσ ει το
επόμενο βήμα.
-Ξ έ ρ ω ό τι σ την Ελλάδα τα θ έμ α τα
□ ανασυσταθεί σε νέες βάσεις
που αφ ορούν τη ν Τ ουρκία έχουν ιδ ια ί­
τερ ο ενδ ια φ έρ ο ν και ό τι υπ άρχει μ ε­
γάλη ευαισ θησία. Ό μω ς η είσ ο δ ο ς
τη ς Τ ουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένω ση
θα α π ο τελέσ ει ένα τερ ά σ τιο λάθος.
Δ εν το λέω βασ ιζόμενη σε π ο λ ιτισ τι­
κούς ή θ ρ η σ κευτικού ς λόγο υς. Η ε ί­
σοδος τη ς Τ ουρκίας θα α π ο τελέσ ει το
τέλ ο ς κάθε π ροσπ άθειας π ολιτική ς
αυτονόμησης τη ς Ευρώπης από τ ις
ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Θα πρέπ ει να επ ι­
διώ ξουμε άλλου είδ ο υ ς σ χέσ εις με
τη ν Τουρκία, ξεκινώ ντα ς από τα προ­
βλήματα τω ν μετανασ τώ ν τη ς στην
Ευρώπη και τη ς δ η μ ο κρ α τία ς στο
εσ ω τερικό τη ς. Ά νοιξαν τη ν π όρτα
στην Τουρκία, ενώ κρατούσ αν έξω τη
Σερβία.
• Το Ισραήλ θα μπ ορούσε να
απ οτελέσει στο μ έλλον ένα νέο μ έλο ς
της ΕΕ;
—Α υτό θα απ οτελούσ ε μια καθαρή
πράξη ρατσ ισμού απ έναντι σ τον αρα­
βικό κόσμο και τη ν προσπ άθεια ελ έγ ­
χου τη ς ΕΕ από τ ις ΗΠΑ. Ό τα ν είχ ε
π ροω θηθεί αυτή η σκέψ η σ υνοδευό­
τα ν με τη ν ιδ έα τη ς τα υ τό χ ρ ο νή ς ε ι­
σόδου το υ Ισραήλ και ενό ς Π α λαισ τι­
νιακού Κ ράτους γ ια να δ ια σ φ α λισ τεί η
βιω σ ιμ ότη τα τη ς ειρή νης. Σ ήμερα δεν
υπ άρχει κ ά τι τέτο ιο .
• Η ΕΕ εμ φ ά νισ ε μ ια έντονη
κινη τικό τη τα μ ε την κρίση σ τον Λίβανο
Μ Ο Ν Α Δ ΙΚ Ο & Q P 0
και την αποστολή ειρηνευτικής
δύναμης, καταφ έρνοντας να
υπ ερκεράσει για πρώτη φορά την
αμερικανική πολιτική.
- Οι ευρω παϊκές δυνάμεις στον Λίβα­
νο βρέθηκαν εκ εί για να σταματήσουν
την καταστροφ ή τω ν υποδομών τη ς
χώ ρας από το υ ς ισραηλινούς βομβαρ­
δισμούς και να αποτρέψουν νέες εκα­
τό μ β ες αμάχων θυμάτων. Είναι σημα­
ντικό ό τι την αποστολή τω ν δυνάμεων
αυτώ ν τη στήριξαν οι αραβικές κυβερ­
νήσεις, η κυβέρνηση του Λιβάνου και
κυρίω ς ένα μεγάλο τμήμα τη ς Χεζμπο-
λάχ. Φυσικά, η ευρωπαϊκή παρουσία
δεν α ρ έσ ει στο Ισραήλ και τ ις ΗΠΑ.
ΑΙ ΜΟΣ
•Π ισ τεύ ει ό τι η Ευρωπαϊκή Ένωση ή
ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ
κάπ οιες χώ ρες της που συμμετέχουν
στην ειρηνευτική δύναμη στο Λίβανο ΒΑΛΚΑΝΙΚΗΣ
έχουν ιμπ ερια λισ τικές β λέψ εις; Θα Π Ο Ι Η Σ Η Σ
μπ ορούσαμε να πούμε ότι η ΕΕ
α κολουθεί ιμπ εριαλισ τική π ολιτική στο
Λίβανο;
—Δ εν νομίζω ό τι υπάρχει τέτο ιο θέμα.
Σ ε λ ίδ ε ς 5 5 2
Θα πρέπ ει να μ ετρ ά μ ε λίγο τ ις λ έξεις τ ιμ ή π ώ λ η σ η ς 4 0 ε υ ρ ώ
και τ ις σ κέψ εις μας, αναλογιζόμενοι
και τη ν κατάσταση στην κάθε π εριο­
χή. Η ειρ η νευ τική δύναμη βρίσ κετα ι ΠΡΟΣΦΟΡΑ Π Α ΤΟ Υ Σ
στον Λίβανο, π ρω τίστω ς γ ια τί το θέ­ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙ:
λουν οι π ο λιτικές δυνάμεις του Λιβά­ Οι σ υνδρ ομητές του Α ν τί με
νου. Β ρ ίσ κετα ι εκ εί γ ια να π ροσ τατεύ­ έκπτω ση 10%
σ ει το ν πληθυσμό του Ν οτίου Λιβάνου (συμπ εριλαμβανομένω ν των
από ν έες επ ιθ έσ εις ή εισβολή από το εξόδω ν απ οστολής για την
Ισραήλ. Η Ιτα λία αυτή τη στιγμή φ α ί­ Ελλάδα) μπορούν να
ν ετα ι ό τι δ ια τη ρ εί άμεση επικοινω νία απ οκτήσουν τη ν Ανθολογία
με ό λες τ ις π ο λιτικές δυνάμεις και ΑΙΜΟΣ.
προσπαθεί να β ρ ει μια δίκαιη και ειρ η ­ Π αραγγελίες: ΑΝΤΙ,
νική λύση στη Μέση Ανατολή, με αρχή
Δ ημοχάρους 60,11 5 21 Αθήνα,
τη δημ ιο υρ γία ενός Π αλαιστινιακού
τηλ: 210-7232713,
Κράτους.
φαξ: 210-7226107,
• Η ιταλική σ τρατιω τική παρουσία στο e-m ail: chpapou@ otenet.gr
Α φ γανισ τάν έχ ει την ίδ ια έννοια;
- Η δια φ ο ρ ά ανάμεσα σ τις δύο απο­
σ το λές είν α ι εμφ ανής. Οι ιτα λ ικ ές δυ­
νά μ εις θα π ρέπ ει να αποχωρήσουν
από το Α φ γανισ τάν. Ή μάλλον καλύ­
τερ α δεν θα έπ ρεπ ε να είχαν ακολου­ ΕΚΔΟΣΗ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ
θήσ ει τ ις ΗΠΑ σ τον πόλεμο και την ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ “ΑΝΤΙ”
κατάληψ η το υ Α φ γανισ τάν και του ΑΘΗΝΑ 2007
ΐράκ. m
45
 Τα έξι χρόνια από τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην καρδιά
της Νέας Υόρκης, εναντίον των δίδυμων πύργων, αλλά και
στην Ουάσιγκτον, εναντίον του Υπουργείου Άμυνας της χώ­
ρας, στις οποίες βρήκαν τραγικό θάνατο περίπου 3.000 άν­
θρωποι, τίμησαν οι Αμερικανοί, με λαμπρές τελετές που πραγ­
ματοποιήθηκαν στα σημεία που σημειώθηκαν οι επιθέσεις.
Το σημαντικό, όμως, σ τις τελ ετές αυτές, εκτό ς από τον
πόνο για κείνους που χάθηκαν, για την π λειονότητα τω ν πο­
λιτώ ν τη ς χώρας, είναι η απογοήτευση για την π ολιτική που
ακολούθησε μετά από αυτές η κυβέρνηση του Τζορτζ
Μπους, για τον συνεχιζόμενο «πόλεμο κατά τη ς διεθνούς
τρομοκρατίας» και για την προβληματική κατοχή του Ιράκ,
τις επιπτώσεις τω ν οποίων πληρώνει πρωτίστως ο αμερικα­
νικός λαός, όχι μόνο με τ ις χιλιάδες τω ν νεκρών και τω ν πε­
ρισσότερων τραυματισμένω ν στρατιω τώ ν του, αλλά και με
τα σκληρά νομοθετικά μέτρα που έχουν επ ιβληθεί σ τις ίδ ιες
τις ΗΠΑ, καθώς και με το υ ς π εριορισ μούς στα κονδύλια για
κοινωνικά έργα, ενώ στο μεταξύ έχουν αρ χίσ ει να γίνονται
ορα τές οι επιπτώ σεις στην υγεία τω ν κατοίκω ν τη ς Νέας
Υόρκης από την κατάρρευση τω ν δίδυμω ν πύργων.
Κοντά στα άλλα και ο η γέτη ς τη ς Αλ Κάιντα, Ο σάμα Μπιν
Λάντεν, ο οποίος, με αφορμή τη ν επ έτειο, έσ τειλ ε δυο μα­
γνητοσκοπημένα μηνύματα σ τους Α μερικανούς, γ ια να
το υ ς θυμίσει ό τι εξακολουθεί να είνα ι ζω ντανός και μπορεί
να απ ειλεί χω ρίς φόβο την υπερδύναμη. Μ ηνύματα, τη ν ψυ­
χολογική επίδραση τω ν οποίων δεν απαλύνουν οι δηλώ σεις
αξιω ματούχω ν του Λευκού Οίκου ό τι «ο Μπιν Λ άντεν θα
συλληφθεί σύντομα και θα οδηγηθεί στη δικαιοσύνη», κατά
την προσφιλή έκφραση τω ν Αμερικανώ ν όταν αναφ έρονται
σε «εχθρούς του αμερικανικού έθνους».

ΙΡΑΚ ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΜΠΟΥΣ

Με κόλπα προσπαθεί ο Τζορτζ
Μπους να ξεπ εράσει τ ις π ιέσεις που
ασκούνται εναντίον τη ς π ολιτικής του
στο Ιράκ, τόσο από το Δημοκρατικό
Κόμμα όσο και από στελέχη τω ν Ρε-
πουμπλικανών στο Κογκρέσο, οι οποί­
οι έχουν αρχίσει πλέον να συνειδητο­
ποιούν ότι η π εριπ έτεια στην περιοχή
τη ς Μέσης Ανατολής μόνο δεινά επέ­
φ ερε στη χώρα τους και πλήγωσε καί­
ρια τη διεθνή εικόνα της.
Ή δη, τον τελευ τα ίο καιρό, ο ίδιος ο
Μπους είχε αρχίσει να προσανατολίζε­
τα ι σε ένα σταδιακό απεγκλωβισμό
των αμερικανικώ ν στρατιω τικώ ν δυνά­
μεων από το Ιράκ, μόνο που δεν ήθελε
αυτό να εκληφ θεί ως υποχώρηση από
τη μέχρι τώ ρα πολιτική του, ιδια ίτερα
μετά την -παράλογη, σύμφωνα με
όλες τις εκ τιμ ή σ εις- απόφασή του,
πριν από μερικούς μήνες, να σ τείλει
πρόσθετες σ τρατιω τικές δυνάμεις για
την αντιμετώπιση των ανταρτώ ν και
την επιβολή τη ς τά ξη ς στο Ιράκ.
Την πρόθεσή του αυτή, μάλιστα, ο
Μπους κατέστησε σαφή κατά την ξαφ ­
νική επίσκεψη-αστραπή που πραγμα­
τοπ οίησε στο Ιράκ, πριν από τρ εις
εβδομάδες, οπ ότε α νέφ ερ ε τη μερική
αποχώρηση τω ν αμερικανικώ ν δυνά­
μεων ως ένα ενδεχόμενο.
Τώρα, όμως, προχώρησε π ερισσότε­
ρο, φ έρνοντας στην Ο υάσιγκτον τον
ίδιο το διοικητή τω ν αμερικανικώ ν
στρατιω τικώ ν δυνάμεω ν σ το Ιράκ,
σ τρατηγό Ν τέιβ ιντ Π ετρέους, γ ια να...
π ροτείνει στο Κογκρέσο τη σταδιακή
αποχώρηση, από τώ ρα μέχρι το ν ερ ­
χόμενο Μ άρτιο, π ερισσότερω ν από
30.000 στρατιω τώ ν από το Ιράκ -όσω ν
δηλαδή εστάλησαν στο πλαίσιο τη ς
ενίσχυσης πριν από μερικούς μήνες.
Και αυτό το σχέδιο, όμως, δεν φ αίνε­
τα ι να γ ίν ετα ι απ οδεκτό από τη ν πλειο-
ψηφία τω ν μελών του Κογκρέσου, τα
οποία επιθυμούν το ν πλήρη τερ μ α τι­
σμό αυτής τη ς επικίνδυνης για -ας ΠΓΙΑ
π εριπ έτειας, το σ υντομότερο δυνατό.

46
 ΡΩΣΙΑ «ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ» ΜΕΘΟΔΕΥΕΙ Ο ΠΟΥΤΙΝ
Ο Β λαντίμιρ Π ούτιν β ιά ζετα ι τελ ικ ά να προχω ρήσει τά χ ι­
στα στην δημιουργία τω ν κατάλληλω ν συνθηκών για την
αντικατάστασή του στην εξουσ ία, η οποία θα σηματοδοτη-
θ εί σ τις π ροεδρικές εκλο γές που θα διεξαχθούν στη Ρωσία
το ν ερχόμενο Μ άρτιο.
Στο πλαίσιο αυτό, τη ν Τ ετά ρ τη που μας πέρασε, ο πρωθυ­
πουργός Μ ιχαήλ Φ ραντκόφ υπέβαλε τη ν παραίτησή του,
τη ν οποία ο π ρόεδρος Π ούτιν έκανε δεκτή. Παρά το γεγο ­
νός, ωστόσο, ό τι η π αραίτηση Φ ραντκόφ έγ ιν ε ξαφνικά, ε ί­
ναι γνωστό ό τι ο πρώην πρω θυπουργός είχ ε ζητήσ ει εδώ
και καιρό από το ν π ρόεδρο να υποβάλει παραίτηση, προκει-
μένου να τον διευκολύ νει στη λήψη και το ν χειρισ μό κάποι­
ων «σημαντικών αποφάσεων» γ ια τη χώρα.
Για τη θέση το υ π αραιτηθέντος πρωθυπουργού προτάθη-
κε λίγο αργότερα, από το ν ίδιο το ν Πούτιν, ο 65χρονος Βί-
κτορ Ζούμπκοφ, μέχρι τώ ρα επ ικεφ αλής τη ς ομοσπονδια­
κής υπηρεσίας κατά το υ βρώ μικου χρήματος, αλλά παλιός
γνώ ριμος και σ υνεργάτης του Πούτιν, από την εποχή -γ ύ ­
ρω στο 1990- που ο σ ημερινός π ρόεδρος ήταν αντιδήμαρ-
χος τη ς Α γίας Π ετρούπ ολης.
Δεν είνα ι ακόμα γνω στό το π εριεχόμενο τω ν «σημαντικών
αποφάσεων» που υπαινίχθηκε ο Φ ραντκόφ, ανάμεσα στα
άλλα, όμως, θ εω ρ είτα ι βέβαιο ό τι το ν ρώσο πρόεδρο απα­
σχολεί το θέμα το υ διαδόχου το υ στην εξουσία, μια θέση
για την οποία ακούγονται διάφ ορα ονόματα, μεταξύ τω ν
οποίων εκείνα το υ σημερινού αντιπ ροέδρου Ιγκόρ Ιβανόφ
και του υπουργού Εξω τερικώ ν Σ ερ γέι Λαβρόφ.
Στο μεταξύ, ο Π ούτιν σ υνεχίζει πιο εντα τικά τ ις προσπά-
Οι Μαχμούντ Αμπάς και Εχούντ Ολμερτ σε μια από τις τακτικές
συναντήσεις που πραγματοποιούν τον τελευταίο διάστημα,
θ ειές του για να καθιερω θεί η Ρωσία ως αναμφισβήτητη δύ­
ναμη στο διεθνές πεδίο, στο πλαίσιο τω ν διαφορών που έχει
με την ΕΕ και τ ις ΗΠΑ στον ενεργειακό και τον επενδυτικό
τομέα, αλλά και τη ς διαμάχης με την Ουάσιγκτον για το θέ­
μα τη ς πυρηνικής ομπρέλας πάνω από την Ευρώπη, για την
οποία οι Α μερικανοί συνεχίζουν τις διαπραγματεύσεις με
τη ν Τσεχία.
Έ τσ ι, πρόσφατα παρουσιάστηκε ένα νέο ρωσικό υπερό-
πλο, μια βόμβα, για τη ν οποία οι κατασκευαστές τη ς ισχυρί­
ζονται ό τι είναι... οικολογική, καθώς, όπως λένε, δεν μολύ­
νει την ατμόσφαιρα.
ΙΣΡΑΗΛ ΨΑΧΝΟΥΝ ΓΙΑ ΛΥΣΗ, ΑΛΛΑ...
Α ισ ιόδοξες πληροφορίες για προσπάθειες προσέγγισης
ανάμεσα στην ισραηλινή κυβέρνηση και την Παλαιστινιακή
Αρχή, με στόχο την εξεύρεσ η τρόπων για το ξεπέρασμα τη ς
κρίσης στην περιοχή, έρχονται τις τελευ τα ίες ημέρες.
Μ εταξύ άλλων αναφέρουν ότι ήδη ο πρωθυπουργός
Εχούντ Ό λμερ τ και ο πρόεδρος Μ αχμούντ Αμπάς έχουν κα-
τα λ ή ξει σχεδόν σε ένα κείμενο συμφωνίας, το οποίο κατο­
χυρώ νει τη δημιουργία δύο ανεξάρτητω ν κρατών.
Μ άλιστα, όπως λέγεται, η συμφωνία περιλαμβάνει τη δέ­
σμευση για την εκκένωση όλων τω ν εβραϊκών οικισμών της
Δ υτικής Ό χθης και την ανακήρυξη τη ς Ιερουσαλήμ ως πρω­
τεύουσ ας τόσ ο για το υ ς Ισραηλινούς όσο και τους Παλαι­
στίνιους.
Οι «καλές ειδήσεις», όμως, χλώμιασαν από τις επιθέσεις
με ρουκέτες, την περασμένη Τρίτη, εκ μέρους ένοπλων Πα­
λαιστινίω ν εναντίον κέντρου νεοσυλλέκτω ν του ισραηλινού
στρατού κοντά στη Λωρίδα τη ς Γάζας, με αποτέλεσμα να
τραυματισθούν π ερισσότερα από 50 άτομα, γεγονός που
προκάλεσε έντονες συζητήσεις για νέο γύρο επιχειρήσεων
στην περιοχή αυτή που παραμένει υπό τον έλγχο τη ς οργά­
νωσης Χαμός.
47
 ΓΑΑΑΙΑ ΕΞΩ ΠΑΕΙ ΚΑΛΑ, ΜΕΣΑ ΟΜΩΣ;

Με το βλέμμα στραμμένο στη διεθνή εικόνα τόσ ο τη δική

του όσο και τη ς Γαλλίας, ο πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί έχει
αποδυθεί σε έναν αγώνα δρόμου, με στόχο να διαδραματί­
σει πρωταγωνιστικό ρόλο τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε
γενικότερα διεθνές επίπεδο.
Έ τσ ι, από τη μια πλευρά προσπαθεί να «εμπνεύσει» στην
Ευρωπαϊκή Ένωση ένα νέο αέρα, σε σχέση με μια σειρά
καίρια ζητήματα, όπως η κοινή αγροτική πολιτική, η νέα ευ ­
ρωπαϊκή συνθήκη που θα αντικατασ τήσει το αποτυχημένο
ήδη «ευρωσύνταγμα», το θέμα τη ς διεύρυνσης τη ς Ένω σης
και άλλα. Ταυτόχρονα, επ ιχειρεί να π ρω τοστατήσει και σε
ζητήματα που αφορούν τ ις σχέσεις τη ς Ευρώπης με τ ις χώ­
ρες τη ς Μέσης Ανατολής, με στόχο, βεβαίως, να προασπί­
σει καλύτερα τα οικονομικά κυρίω ς συμφέροντα τη ς χώ ρας
του στην περιοχή αυτή.
Από την άλλη, όμως, ο Σαρκοζί, βρίσ κεται αντιμέτω πος με
σοβαρά προβλήματα στο εσω τερικό τη ς Γαλλίας, όπου
αναμένονται δυναμικές κινητοποιήσεις τω ν εργατικώ ν συν­
δικάτων, με αφορμή τα σχέδια για μια σ ειρά μετρρυθμίσε-
ων στο ασφαλιστικό σύστημα τη ς χώρας, που θα ανακοινω­
θούν σ τις 18 Σεπτεμβρίου και σ τις οποίες η κυβέρνηση φ έ­
ρ ετα ι δ ιατεθειμένη να προχω ρήσει χω ρίς προηγούμενη συ­
ζήτηση με το υ ς κοινω νικούς ετα ίρ ο υς.
Ο ίδιος ο Σαρκοζί έχ ει δηλώ σει, άλλω στε, ό τι εξελ έγ η για
να προωθήσει μεταρρυθμίσ εις και να εκσ υγχρονίσ ει τη
Γαλλία. Τα δύο μ εγα λύτερ α ερ γα τικά συνδικάτα, όμως,
υποστηρίζουν ό τι η κυβέρνηση διασ τρεβλώ νει πλήρως την
ιδέα του κοινωνικού διαλόγου.
Έ να από τα ζητήματα που π εριλαμβάνονται στο πλαίσιο
τω ν μεταρρυθμίσεω ν και το οποίο π ροκαλεί έντο νες αντι­
δράσεις, είνα ι ένας νόμος που θα επ ιβάλει δρασ τικούς πε­
ριορισμούς στο δικαίω μα τη ς απ εργίας, καθώ ς, στην περί­
πτωση κήρυξης απ εργίας θα πρέπει αυτή να ανανεώ νεται
σε καθημερινή βάση, με απόφαση τη ς π λειοψ ηφ ίας το υ συ­
νόλου τω ν εργαζομένω ν τη ς χώρας.

ΚΟΣΣΥΦΟΠΕΔΙΟ Η ΛΥΣΗ ΣΤΙΣ ΚΑΛΕΝΔΕΣ, ΑΛΛΑ 0 ΧΡΟΝΟΣ ΤΡΕΧΕΙ

Αποφασισμένοι να τραβήξουν σε μάκρος τ ις διαπραγμα­

τεύ σ εις για το μελλοντικό καθεστώ ς του Κοσσυφοπεδίου
εμφανίζονται οι Σέρβοι, στο πλαίσιο του νέου γύρου συζη­
τήσεω ν που άρχισε ήδη, με τη μεσολάβηση τη ς Ευρωπαϊ­
κής Ένωσης, και ο οποίος κανονικά πρέπει να έχ ει ολοκλη­
ρωθεί μέχρι τ ις 10 Δεκεμβρίου.
Ουσιαστικά, μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχ ει διαφ ανεί καμία
αλλαγή στη στάση τόσ ο του Βελιγραδιού, το οποίο επ ιμένει
σε ένα καθεστώ ς ευρ εία ς αυτονομίας που θα δ ια τηρ εί το
Κοσσυφοπέδιο ως σέρβική επαρχία, όσο και τω ν Αλβανών,
οι οποίοι διεκδικούν την απόλυτη ανεξαρτησία και τη δημι­
ουργία ενός κυρίαρχου κράτους.
Βεβαίως, η Δύση, προκειμένου να ξεπ ερασ τεί η σθεναρά
αρνητική θέση τη ς Ρωσίας, η οποία απ ειλεί ό τι θα ασκήσει σπαθούν να υποστηρίξουν οι Αλβανοί, π ροειδοπ οιώ ντας ότι
βέτο στην περίπτωση μονομερούς ενέργειας που θα οδη­ η υπομονή το υ ς έχει εξα ντλη θ εί και απ ειλώ ντας ό τι αν μετά
γούσε στην ανεξαρτητοποίηση του Κοσσυφοπεδίου, δέχτη­ τις 10 Δ εκεμβρίου δεν υπ άρξει απόφαση τό τε θα κηρύξουν
κε την επανάληψη τω ν διαπραγματεύσεω ν. μονομερώ ς την ανεξαρτησ ία τους, με τη χρήση τω ν όπλων
Ό λοι γνωρίζουν, όμως, ό τι και αυτός ο γύρος θα αποβεί αν χρειασθεί.
άκαρπος, όπως και ό τι όλοι είναι έτο ιμ ο ι να αναγνωρίσουν Από την πλευρά το υ ς και οι Σέρβοι προειδοπ οιούν ό τι μια
ένα ανεξάρτητο Κοσσυφοπέδιο, αποδεχόμενοι την παγω­ μονομερής κήρυξη ανεξαρτησ ίας θα π ροκαλέσ ει ν έες τα ­
μένη προς το παρόν πρόταση του πρώην διαμεσολαβητή ραχές και θα απ ειλήσει την ασ φ άλεια τη ς ευ ρ ύ θ τερ η ς πε-
του ΟΗΕ Μ άρτι Αχασάαρι. Στο πλαίσιο αυτό, μάλιστα, η ριοχής τω ν Βαλκανίων. Σύμφωνα με κάποιες π ληροφορίες,
Ο υάσιγκτον έχει προειδοποιήσει ότι μετά την 10η Δ εκεμβρί­ μάλιστα, οι οποίες πάντως διαψ εύδονται από τη ν κυβέρνη­
ου δεν θα υπάρχει κανένα εμπόδιο για τ ις ΗΠΑ και το υ ς ση, ο πρωθυπουργός Βόισλαβ Κοστούνιτσα βολιδοσκοπεί
συμμάχους τη ς να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία τη ς σερ- τη διεθνή κοινότητα για την περίπτωση αποδοχής μιας πα-
βικής αυτής επαρχίας. λιό τερ ης ιδέας, από τη ν εποχή ακόμα του Σλόμπονταν Μι-
Πέρα από αυτό, την απόφαση για την ανεξαρτησία προ­ λόσεβιτς, για μια λύση διαμελισμού του Κοσσυφοπεδίου

48
επισημαίνουμε ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ

• Το 36ο Φεστιβάλ Βιβλίου συνεχίζει

να απλώνει τους πάγκους του στον πε-
ζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου

«Χωράει» ο πολιτισμός στις εκλογές; από τις 14 ώς τις 30 Σεπτέμβρη.

Ώρες λειτουργίας: Δευτ.-Πεμπ. 18.00-
22.30, Παρ.-Σαβ. 18.00-23.00 και την
Ο φ είλει να χω ράει. Ο φ είλει, ως ιδανική (αλλά όχι ουτοπική) συνεργός του Κυριακή 11.00-22.30.
π ολιτικώ ς π ράττειν. Π άγιο σ υσ τατικό τη ς θεσμικής διαδικασ ίας εκλογής τω ν • Ο Σεπτέμβρης δεν τέλειωσε ακόμα
εκπροσώπων αντιπροσώ πευσης και διακυβέρνησης τη ς χώρας. Βέβαια, ο και οι μουσικές βραδιές στο Μουσείο
π ολιτισμός δεν είνα ι Persona. Δ εν έχ ει υλική υπόσταση. Δεν έχ ει δηλαδή όγκο, Λαϊκών Οργάνων στην Πλάκα συνεχί­
βάρος, έκταση. Δ εν είνα ι κώ δικας όπως εκείνο ς του Χαμουραμπί, ή του ζονται. Πληροφορίες για το πολύ εν­
διαφέρον πρόγραμμα στο τηλ.: 210-
Δ εκάλογου το υ Μωϋσή. Κανένας νομικός κώ δικας (αστικός, ποινικός,
2233841 και στο δισκοπωλείο «Νίκος
δικονομικός) δεν π ερ ιέχει σ υγκεκριμένες δ ια τά ξεις γ ια το ν πολιτισμό, ούτε ως
Ξυλούρης», τηλ.: 210-3222711.
λέξη δεν το ν ανα φ έρει. Το Π ρω τοδικείο ή το Εκλογοδικείο τόσ ο σ τις • Λίγο πιο κάτω απ’ τα σουβλάκια στη
προϋποθέσεις ανακήρυξης υποψηφίων βουλευτώ ν όσο και στην ακύρωση τη ς Λειβαδιά συναντιούνται πολλοί και ση­
εκλογής το υ ς δεν συμπ εριλαμβάνει αναφ ορές σε κω λύματα πολιτισμού. Και μαντικοί γάλλοι γελοιογράφοι. Η έκθε­
όμως, ο π ολιτισ μός είνα ι ένα διαμορφ ω τικό συστατικό τη ς ανθρώπινης μοίρας ση διαρκεί ώς τις 21 Σεπτεμβρίου και
και τη ς ισ τορ ικής τη ς διαδικασ ίας. Δ εν είνα ι ιδεολογία, ού τε νόμος τη ς φύσης γ ι’ για πληροφορίες στο τηλ.: 6973.527622.
αυτό και δεν υπάρχει ο ρ ισ τικός το υ ορισμός. Είναι κά τι σαν το ν μαγνητισμό και • Το πιο ωραίο σύνθημα που επικράτη­
τον η λεκτρ ισ μ ό - μόνο τ ις ιδ ιό τη τές το υ ς γνω ρίζουμε. σε στους δρόμους των Εξαρχείων πριν
Γι’ αυτό λ έμ ε π.χ. ό τι η διαμόρφω ση τη ς Διονυσίου Αεροπαγίτου ήταν (εκτός δέκα χρόνια ήταν το «Σάκη Ρουβά, I
των πρακτικώ ν τη ς απ οτελεσμάτω ν) μια πράξη και πολιτισμού. Το ίδιο μπορούμε love you». Περιδιαβαίνοντας βρίσκεις
να πούμε και γ ια το σ υγκεκριμένο π εριεχόμενο του φ ετινού π ρογράμματος του συνθήματα που μπορούν να σου αλλά­
ξουν, αν όχι την
Φ εστιβάλ Αθηνών. Π ολιτισ μός θα ήταν μια φ ιλελεύθερη, ουμανιστική παιδεία. Το
ζωή, τη στιγμού-
τέλ ειο π αράδειγμα π ολιτισμού, και μάλισ τα πολιτικού πολιτισμού, ήταν ο
λα σου. Ο Τά­
Επιτάφιος του Π ερικλή γ ια το υ ς πρώ τους Αθηναίους νεκρούς του σος Κωστέας
Πελοποννησιακού πολέμου. Π ολιτισ μός είνα ι τα άφθονα και μεγάλα δάση και η εκθέτει από τις
απ οτελεσματική π ροστασία τους. 19 ώς τις 28 Σε­
Α υτός ο «πολιτικός πολιτισμός», που τόσ ο σπάταλα και παραπειστικά γίνετα ι πτεμβρίου στην
χρήση αυτής τη ς έκφ ρασης, ο φ είλ ει να δ ια χ έει την αίσθηση -γ ια να το πούμε και Κυπριακή Πρε­
με μια δόση λ υ ρ ισ μ ο ύ -τη ν αύρα του π ολιτικού ήθους, ατομικού και συλλογικού. σβεία «Το σπίτι
Να καλύπ τει το π ολιτικό όραμα όσο και τη ν πολιτική καθημερινότητα τω ν οποίων της Κύπρου» φωτογραφίες με πολιτι­
η «γραμματική και το συντακτικό» υποχρεω τικά θα δ ια τρ έχει αποκαλυπτικά το κά συνθήματα και επιγραφές. Η έκθε­
ύφος και το ήθος και ετούτω ν, όπως και όλων, τω ν εκλογών. ση έχει τον τίτλο «Ιστορία με μπογιά».
Η προεκλογική φ ιέσ τα τω ν μεθαυριανώ ν «τεφρών» εκλογώ ν κατέβασε το Ηρακλείτου 10, Κολωνάκι, τηλ.: 210-
3641217.
θερμόμετρο τω ν προφάσεω ν στο χαμηλότερο σημείο όλων τω ν
•Μειωμένη κατά 19% η προσέλευση
μεταπ ολιτευτικώ ν εκλογικώ ν αναμετρήσεω ν. Η διαχειρισ τική πρακτική, πιστό
στα μουσεία, λένε, ενώ αυτά μας περι­
αντίγραφο τη ς γρ α φ ειο κρ α τική ς λογικής, κυριάρχησε. Κατακλυσμός τη ς δίχως
μένουν υπομονετικά:
περιστολή ασυδοσίας το υ παραπειστικού, τη ς γενικολογίας, τω ν ρητορικών • Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μαρα­
τσιτάτω ν και τη ς αφ ο ρισ τικής κα τα γγελία ς όλων εναντίον όλων. Ό λα θώνα εκτίθενται ευρήματα από τη Νεο­
ομοιόμορφα, αφ ελή, τυποποιημένα. Α κούγονται σαν αντίλαλος του ίδιου λιθική εποχή ώς και την ύστερη Ρωμαϊ­
επ ιχειρήματος: Τα θ ετικά πεπραγμένα -π ρόσ φ ατα και του π αρελθόντος- κατά κή περίοδο. Τηλ.: 22940-55155.
τους μεν, ακούγονται να συνιστούν εθνική συμφορά για το υ ς δε και δίχως αιδώ, • Το Μουσείο Ισλαμικής τέχνης φιλο­
το αυτό επ αναλαμβάνεται αντίσ τροφ α. Ακόμα και τα γραφ ικά «κατά συνθήκη ξενεί αντικείμενα από την Οθωμανική
ψεύδη» το υ π αλαιο-π ολιτικαντισμού (γι’ αυτό και συχνά παραβλεπτέα) μπαίνουν Αυτοκρατορία, τη Μέση Ανατολή, την
στο οπλοστάσιο τω ν επ ιχειρημάτω ν ακόμα και «επιφανών» και πρωτοκλασάτων Υεμένη και την Ιβηρική Χερσόνησο. Κά­
στελεχών. θε Τετάρτη είσοδος ελεύθερη. Τηλ.:
Παρά τη ν εξοντω τική χρήση το υ τηλεοπ τικού μέσου, το οποίο θα μπορούσε να 210-3225550.
• Το Μουσείο Πιερίδη Αρχαίας Κυ­
κατα σ τεί το «μια κι έξω» σύγχρονο ερ γα λείο ενημέρω σης του εκλογικού
πριακής Τέχνης παρακολουθεί την
σώματος απ’ ό λες τ ις υποψ ήφιες π αρατάξεις, εξακολουθεί και η ρυπογόνα
ιστορία του κυπριακού πολιτισμού από
πλημμυρίδα χα ρτιού με τα επαναλαμβανόμενα κομπορρήμονα κείμενα- τα προϊστορικά χρόνια ώς τον Μεσαίω­
φ ω τογραφ ίες, διογκω μένα βιογραφ ικά και πομπώδεις υποσχέσεις. Είτε με το να. Τηλ.: 210-3480000.
ταχυδρομείο, ε ίτε χ έρ ι με χέρι, όλα -α δ ιά β α σ τα - στο καλάθι τω ν αχρήστων. Η • «Τα φύλλα του βιβλίου της γης απο­
μ ετά μανίας επίκληση οικολογικο-π εριβαλλοντικώ ν αισθημάτων, ανα ιρείται -ΑΠ καλύπτουν»: Στο Αρχαιολογικό Μου­
ΟΛΟΥΣ- με τη ν κανιβαλιστική αφισορύπανση τω ν τοίχω ν και όποιας επ ιφάνειας σείο Θεσσαλονίκης τηλ.: 2310-830538,
είνα ι διαθέσ ιμη. Η αναιδής και εκκω φαντική, ολοήμερη και μονότονη μουσική με παρουσιάζεται και με οπτικοακουστικά
ένταση στη διαπασών μας υπ ογραμμίζει το πώς αντιλαμβάνονται την αισθητική, μέσα το χρονικό των ανασκαφών των
το ήθος και το π εριεχόμενο το υ «πολιτικού πολιτισμού». Τόσα χρόνια, τόσ ες ξένων αρχαιολογικών σχολών στην Ελ­
ευ κα ιρ ίες, τόσ η πείρα, όλα πήγαν χαμένα. λάδα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΡΙΤΟΣ

49
Νίκος Νικολαίδης (1939-2007)
«Έφυγε» παρέα με την «Glendora»...
ην Τετάρτη, 5 Σεπτεμβρίου,
Τ
«έφυγε» (αν και με το ν τρόπο του
παρέμενε ωσεί «απών» από τη
χύδην ελληνική, καλλιτεχνική
π ραγματικότητα), σε ηλικία 68
ετώ ν ο Νίκος Νικολαίδης, κινηματο­
γραφ ικός σκηνοθέτης, σεναριογρά­
φος και παραγωγός τω ν ταινιώ ν του
καθώς και σκηνοθέτης διαφημιστικώ ν
σποτς. Επίσης έγραψ ε τρ ία βιβλία: Οι
τυμβωρύχοι (διηγήματα, 1964), Ο οργι­
σμένος Βαλκάνιος (μυθιστόρημα,
1974) και Γουρούνια στον άνεμο (μυθι­
στόρημα, 1992). Σημαντική, για αρκε­
το ύ ς λόγους αυτή η έτσ ι κι αλλιώ ς
πρόωρη απώλεια, αν και ο θάνατος ε ί­
ναι π άντοτε πρόωρος για το υ ς δικούς
μας ανθρώπους. Για το ν Νικολαΐδη,
τον συγκεκριμένο σκηνοθέτη (άχρωμη
που ακούγεται μόνη τη ς η λέξη σκηνο­
θέτης), είναι, επειδή τον βρήκε σε δη­
μιουργική ακμή (από το 1999 μέχρι το
2005 παρουσίασε 3 τα ινίες σε σύνολο
8' τόσ ες όλες κι όλες πρόλαβε να τ ε ­
λειώ σει). Αλλά και για την προσωπική
μοναδικότητα αισθητικής αρτιότητα ς
και αφηγηματικώ ν τρόπων τ ις οποίες
Ο Κων. Τζούμας και ο Αλκής Παναγιωτίδης στην ταινία μιας γενιάς,
«Τα κουρέλια τραγουδάνε ακόμα».
50
διέθεταν -σ ε όλη την ιστορία του ελλη­
νικού σ ινεμ ά - οι τα ιν ίες αυτές, ανα­
γνω ρισμένες μέσα και έξω από την
Ελλάδα. Άλλωστε, η κινηματογραφική
και η αφηγηματική τα υ τό τη τα του έρ ­
γου του δεν είχε τα γνω στά σ τοιχεία
αναγνωρίσιμης «εθνικότητας», εκτός,
βέβαια, από το ό τι όλο αυτό το έργο
παρήχθη στην Ελλάδα, με έλληνες συ­
ντελεσ τές (τεχνικούς και ερμηνευτές)
και σε ελληνική γλώσσα. Π ρόκειται για
έναν κινηματογράφο που ανήκει στον
μυθολογικό διεθνισμό τη ς «καταραμέ­
νης» τέχνης, αυτής που χάριν (παρεξη-
γημένης) ευκολίας δεχτήκαμε να την
αποκαλούμε «αντισυμβατική», «τέχνη
του περιθωρίου», «των loosers», «των
αντικοινωνικών» κ.λπ., παραγνωρίζο­
ντας ό τι (για να μείνουμε στον Νικο-
Ο Νίκος Νικολαίδης.
λαΐδη) το βασικό συστατικό της, αυτό
που τη δικαιώ νει και που δεν μπορεί να δημιουργού το υ ς. Α υτό θα μ είν ει από
το ξεθω ριάσει ο χρόνος είνα ι η π οιητι­ τ ις τα ιν ίες του Ν ικολαΐδη, μαζί με την
κή ένταση και γνησ ιότητα οι οποίες πα­ απρόσιτη τελ ειό τη τα τη ς κατασκευής
ράγουν αισθητική ευφ ορία και συγκί­ τους, τη ν αισθητική τελ ειο μ α ν ία κάθε
νηση. Α υτές που «καθαγιάζουν» αυ­ πλάνου και τη ν τα λα ντούχα ικανότητα
το ύ ς το υ ς ήρω ες του πουθενά, έτσ ι κινηματογραφ ικής σκηνοθεσίας. Συ­
όπως μετεω ρίζονται στη φαντασία του μπερασματικά, κάθε το υ τα ιν ία κα ι ένα
έργο τέχνης.
Γεννήθηκε σ την Αθήνα το 1939. Στην
πόλη αυτή -σ τη ν οποία, φ υσ ικά, συ-
μπ εριλαμβάνετα ι κα ι το ορ μητήριο-
κα το ικία το υ , τη ς Κ η φ ισ ιά ς- δ ιέτρ εξ ε
όλη το υ τη ζωή. Σκηνοθεσία σπούδα­
σε -τυ π ικ ά - στη σχολή Σταυράκου και
σ κηνογραφ ία θ εά τρ ου σ τη σχολή Βα-
καλό (αυτό το δ εύ τερ ο εφ ό δ ιο αξιο-
π οιήθηκε στο σύνολο το υ έρ γο υ του).
Κάνει το κινημ α το γρα φ ικό το υ ντε-
πούτο το 1962 μ ε τη μικρού μήκους
τα ιν ία «Lacrimae Rerum» εμπ νευσ μέ­
νη από το ομώ νυμο π οίημα το υ Λά­
μπρου Π ορφύρα. Α κολούθησε το ν
επόμενο χρόνο άλλη μία, η 45λεπ τη
«Άνευ όρων». Για κάποιο διά σ τημ α
βοηθός του Βασίλη Γεω ργιάδη και το
1975 π αρουσιάζει τη ν πρώτη μεγάλου
μήκους δ ο υ λειά το υ «Ευριδίκη Β.Α.
2037». Μ ια ψ υχολογική αλληγορία,
τη ν οποία ο ίδ ιο ς είχ ε χα ρ α κτη ρ ίσ ει
ως «την πιο σ τέρ εη τα ιν ία που έ χ ε ι γ υ ­
ρίσει». Η σ υνέχεια α νή κει σ τον απρό­
σμενο γ ια τη ν κινημ α το γρα φ ική μας
π ρ α γμ α τικότητα αιφ νιδια σ μό με τ ις
δύο εμ β λη μ α τικές, γ εν ικά γ ια τη ν
ισ τορ ία το υ ελληνικού κινη μ α το γρά ­
φου, τα ιν ίε ς το υ «Τα κο υρ έλια τρ α ­
γουδάνε ακόμα» (1979) και «Γλυκειά
συμμορία» (1983). «Ή τα ν ολοφ άνερη
-έγ ρ α ψ ε ο άλλος πρόω ρα χα μένος, ο
Μπάμπης Α κ τσ ό γ λ ο υ - η προσπάθεια
να β γει το νέο ελλη νικό σ ινεμά από το
γκέτο τη ς π ολιτικο -α γω νισ τικής μυθο­
πλασίας ή τω ν ακραίω ν π ειρ α μ α τι­
σμών». Το α ξιο σ η μ είω το α υ τή ς τη ς
διαπ ίστω σης δ εν αφ ορούσ ε μόνο το ν
Νίκο Ν ικολαΐδη αλλά μια γ εν ιά πρωτο-
εμφ ανιζόμενω ν σκηνοθετώ ν (π.χ. Γ.
Πανουσόπουλος «Οι απέναντι», Ν.
Π αναγιω τόπ ουλος «Τα χρώ ματα τη ς
Ίριδος», Β. Β αφ έα ς «Ανατολική π ερ ι­
φ έρεια», Ν. Ζ ερ βός «Ε ξόρισ τος στην
κεντρική λεω φόρο») η οποία απ έφ υ­
γε, ή αρνήθηκε, τη ν έντα ξή τη ς σ τον
«στρατευμένο» π ολιτικό ή το ν π ο λιτι­
κοποιημένο κοινω νικό κινημ α το γρά ­
φο, τη ς κυρ ίαρχης τ ό τ ε ιδ εο λο γία ς, ο
οποίος, με σπ άνιες εξα ιρ έσ εις -κ α ι
κυριότερη αυτή το υ Θ όδω ρου Α γγε-
λόπ ουλου- δεν άφ ησ ε πίσω το υ παρά
άτεχνα και μ ίζερ α κατάλοιπ α. Η
«Πρωινή περίπολος» (1987), απόπει­
ρα τα ινία ς επ ισ τημονική ς φ αντασ ίας,
παρά την επ ιμελημένη δουλειά, ήταν
ίσως η λ ιγ ό τερ ο «νικολαϊδική» τα ινία .
Θα έλθ ει, όμω ς, μ ετά 3 χρόνια το
«Singapore Sling», π ερ ίτεχνο αποκο­
ρύφω μα τη ς σ κηνοθετικής δ εξιο τε-
χνία ς το υ Ν ικολαΐδη. Όπου η δραμα-
το υ ρ γική «νοσηρότητα» και η κατά
καιρούς απώθηση του θεατή από σκη­
ν ές νατούρ αλισ τικού ρεαλισμού, χά­
ρη στην κατα λυτική συμβολή τη ς μό­
νιμη ς σκηνογράφου και ενδυματολό­
γου το υ Μ αρί-Λουίζ Βαρθολομαίου
και τη ν καλύτερη ασπρόμαυρη φω το­
γρ α φ ία -το υ Άρη Σ τα ύ ρ ο υ - που έδω ­
σε π οτέ ο ελληνικός κινηματογράφ ος,
η τα ιν ία μεταμορφ ώ νεται σ ’ ένα από­
λυ το κινηματογραφ ικό απ οτέλεσμα
ελεγεια κο ύ λυρικού κρεσέντο. Και ε ί­
ναι από αυτό το απ οτέλεσμα που η τ έ ­
χνη απ οδεικνύει τη ν α υθεντικότητά
τη ς. Οι δύο επ όμενες τα ιν ίες του «Θα
σε δω στην κόλαση, αγάπη μου»
(1999) και «Ο χαμένος τα π αίρνει
όλα» (2002) συνεχίζουν, επ ιτείνοντάς
τε ς , τ ις θ εμ α τικές και τ ις σκηνοθετι-
κές εμ μ ονές του. Οι ήρω ές του βρί­
Οι Βίκκο
Χάρρις, Τζενη
Κιτσελλη και
Αρχόντισσα
Μαυρακάκη
στην
τελευταία του
ταινία «The
zero years».
σκουν τη δικαίωσή το υ ς μόνο στον
παραλογισμό τη ς αυτοκαταστροφ ι-
κής υπέρβασής του. Η απόγνωση του
αδιεξόδου στην τέχνη είνα ι μια μορφή
ελευθερίας. Ό χι πλέον η τέχνη για την
τέχνη αλλά ο κινηματογράφ ος για τον
κινηματογράφο. Αυτό ο Νικολαΐδης
το πραγματοπ οιεί με εκθαμβω τικό
όσο και μοναδικό τρόπο. Η, δυστυ­
χώς, τελ ευ τα ία του τα ινία «The zero
years» (2005) ενώ δ ια τη ρ εί όλα τα ποι­
οτικά γνω ρίσματα -κυρ ίω ς υλικά «σι-
νεφ ιλία ς» - τω ν δυο προηγουμένων
ταινιώ ν του, καθώς και τα παγιωμένα
χαρακτηρισ τικά τη ς α-λα Νικολαΐδη
μανιέρας, γίνετα ι, εντούτο ις, μια φα­
νερή προσπάθεια «διάρρηξής» τους
με την είσοδο κοινωνικών δραματουρ­
γ ιώ ν υπονοουμένων. Γινόνταν φανε­
ρά από τον δυναμικό ρόλο τω ν ερμη­
νειών, τω ν χαρακτήρω ν και τω ν διαλό­
γων. Ή ταν, ενδεχομένω ς μια στροφή
του ώριμου Ν ικολαΐδη να φ έρ ει την
τέχνη του σε επαφή με πιο αναγνωρί­
σιμα αδιέξοδα τη ς ζωής στο κοινωνι­
κό «γήπεδο». Ίσω ς αυτή η π αρατετα-
μένη, 30χρονη, «εφηβική» του π ερι­
πλάνηση, κάπου ανάμεσα στους κό­
σμους του Φρανσουά Βιγιόν, του θ εί­
ου Μ αρκήσιου, του Μπάροουζ ή του
Κέρουακ, όδευε προς το τέλ ο ς της.
Γ ι’ αυτό λέμ ε ό τι ήταν απώλεια και
πρόωρη η «αναχώρησή» του.
Ή τα ν παντρεμένος με τη Μαρί-Λουίζ
Βαρθολομαίου και είχε δυο παιδιά, τον
μουσικό Συμεών και τη Θεοδώρα.
 ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΣΥΝΕΧΕΙΑ...

θέατρο Πειραιώς 260

Πιοτρ Φομένκο, Άρπαντ Σίλλινγκ και τρεις σκηνοθέτες με παραγωγές της κοινό όπως το ελληνικό που η όπερα
δεν του είνα ι π ροσφιλής και που διαθέ­
VolksbOhne Am Rosa-Luxemburg-Platz, οι Κριστόφ Μ αρτάλερ, Ντιμίτερ Γκότσεφ
τ ε ι ανεπαρκή μουσική π α ιδ εία - ίσως
και Φρανκ Κάστορφ φιλοξενήθηκαν φέτος στην Πειραιώς 260. Από ελληνικής γ ια το ν λόγο αυτό κουράσ τηκε εύκολα
πλευράς η Μ άγια Λυμπεροπούλου, η Αννα Κοκκίνου και ο Μ ιχαήλ Μ αρμάρινος από τη δ ιά ρ κ ειά τη ς. Ο Μ αρτάλερ, που
δοκιμάστηκαν δουλεύοντας πάνω σ ε μη θεατρικά κείμενα, ενώ ο Νίκος ξεκίνησ ε τη δ εκα ετία το υ 7 0 ως μουσι­
Καραθάνος επ έλεξε να πειραματιστεί αποκλειστικά με άνδρες ηθοποιούς σ ε ένα κός θεάτρου, επ εδίω ξε μέσα από την
παράσταση μια άμεση επικοινω νία με
έργο με αποκλειστικά γυναικείους ρόλους.
το κοινό με λυρισμό, γλυκιά μελαγχο­
λία αλλά και σκληρότητα.
Ο Ιβάνω φ του βετεράνου βούλγαρου
ια το υ ς δύο πρώ­ σκηνοθέτη Ν τιμ ίτερ Γκότσεφ (27 & 28

Γ
τους σκηνοθέτες Ιουνίου), μια παράσταση που το περιο­
και τις εξα ιρ ετικές δικό Theater Heute τη ν τίμ η σ ε με βρα­
δουλειές που είδα ­ βείο σκηνοθεσίας και σκηνογραφίας
με στην Πειραιώ ς, το 2005, είνα ι μια μοντέρνα ανάγνωση
το Πόλεμος και Ειρήνη του κλασικού έργου το υ Τσέχωφ. Ένα
και τον Γλάρο, έχω ήδη σύννεφο ομίχλης κάλυπ τε τη σκηνή σε
γράψ ει σε προηγούμενα όλη τη δ ιά ρ κεια τη ς π αράστασης αφή­
τεύχη. Οι τρ εις γερμανοί νοντας να δ ια γρ ά φ ει ευκρινώ ς η υπαρ­
τη ς Λαϊκής Σκηνής του ξιακή αγω νία τω ν τσεχω φικώ ν ηρώων
Βερολίνου ήρθαν να δ ι­ (σκηνικά Κάτριν Μπρακ). Χω ρίς σκηνι­
χάσουν, να προβληματί­ κό και φ ροντισ τήριο, με σύγχρονα κο­
σουν, να εντυπωσιά­ σ τούμια δημιούργησ ε τη ν ατμόσφ αιρα
σουν, να προκαλέσουν τη ς πλήξης και το υ τέλ μ α το ς που ζουν
ακόμη μια φορά σκέψ εις οι ήρω ες το υ τέλ ο υ ς το υ 19ου αιώνα
για το σύγχρονο ελληνι­ Ο Ι β ά ν ω φ του Τσέχωφ σε σκηνοθεσία Ντιμίτερ Γκότσεφ σε μια αναλογία με τη ν σημερινή βερο-
κό θέατρο και τη σχέση λινέζικη κουλτούρα και κα τ’ επέκταση
του με τα ευρωπαϊκά δρώμενα. Σκηνο­ μυγα. Έ νας πιανίστας και ανθρωπάκια το ν σύγχρονο κόσμο. Ο Σ άμουελ Φί-
θ έτες που έχουν ήδη δώσει το στίγμα ντυμένα στα λευκά κινούνταν παραπέ- ντσι έκανε, με εκπληκτική τεχνική, τον
τους στον ευρωπαϊκό χώρο και που μποντας σε εγκλω βισμένες μύγες σε Ιβάνωφ έναν από εμάς, έναν κοινό, τε λ ­
προέρχονται από ένα άκρως πρωτοπο­ δοκιμαστικούς σωλήνες σέ ένα σκηνι­ ματω μένο άνθρωπο, π αγιδευμένο στην
ριακό θέατρο με δουλειές δοκιμασμέ­ κό μεταξύ εργαστηρίου βιολογίας και ακινησία τη ς κα θ η μ ερ ινό τη τά ςτο υ .
νες αλλά και πιο πρόσφατες. αποδυτηρίων που φ ιλοτέχνησε η στα­ Ο κύκλος τω ν παραστάσεω ν τη ς Φολ-
Η Φ ρουτόμυγα του ελβετού σκηνο­ θερή συνεργάτις του Μ αρτάλερ, η κσμπίνε στην Αθήνα έκλεισ ε με τον
θέτη Κρίστοφ Μ αρτάλερ (21-23 Ιουνί­ σκηνογράφος Άννα Βίεμπροκ. Ά ριες Β ορρά του Λουί Φ ερντινάν Σελίν
ου) αναπτύχθηκε γύρω από τη σταδια­ από γνω στές όπερες και ελαφ ρά τρ α ­ (14-16 Ιουνίου) σε σκηνοθεσία του
κή απώλεια του έρω τα, την αγάπη και γούδια επικρατούσαν στη σκηνή και «τρομερού παιδιού» τη ς ανατολικο-
την τεχνητή γονιμοποίηση, με αφορμή διακόπτονταν από σύντομους μονολό­ γερμανικής σκηνής, του γνω στού
πειράματα πάνω σε μια κοινή φ ρουτό­ γους. Μια παράσταση δύσκολη για ένα Φρανκ Κάστορφ. Ο Κάστορφ ανέλαβε
Ο Β ο ρ ρ ά ς του Λουί Φερντινάν Σελίν
σε σκηνοθεσία Φρανκ Κάστορφ
τη Φολκσμπίνε μ ετά τη ν πτώση το υ τ ε ί­
χους και τη ν α νέδ ειξε σε σημαιοφ όρο
θέατρο τη ς πρω τοπορίας. Ο Σελίν
(1894-1961) είνα ι ένα πρόσωπο αμφ ι­
σβητούμενο και αμφ ιλεγόμενο που
προκάλεσε με τη φ ιλογερμανική και
αντισημιτική στάση του. Ο Βορράς,
που αποτυπώνει τη ν υπό κατάρρευση
Γερμανία, είνα ι το πρώτο μέρ ος τη ς
τρ ιλογία ς το υ Ταξίδι στην άκρη της νύ­
χτας που π ερ ιγρ ά φ ει τη διαφ υγή του
από τη Γαλλία μ ετά τη ν απ αγγελία κα­
τηγο ρ ία ς γ ια συνεργασ ία με το υ ς Ναζί.
Μια παράσταση με τη ν πρόθεση να ε ί­
ναι π ολιτική, με φ ιλμάκια που ο Κά­
στορφ θεω ρεί π ολιτικά εδ ά φ ια (ανάμε­
σα το υ ς σ ίρ ια λ με δ η μ ο φ ιλείς ηθοποι­
ούς και φ ιλμάκια με το ν ηθοποιό Σ ε­
λίν), αλλά που ακροβάτησ ε ανάμεσα
στην υπερβολή και σ την πλήρη αποδό-
μηση.
Οι Ο κτώ Γυναίκες το υ Ρόμπερτ Τό­
μος (2-6 Ιουνίου) που σκηνοθέτησε ο
Νίκος Καραθάνος σε μετάφ ραση του
Κοσμά Φ οντούκη δ ιέθ ετα ν ένα μεγάλο
πλεονέκτημα: Οκτώ εξα ιρ ετικο ύ ς ηθο­
ποιούς (Γ ιώ ργος Γ άλλος, Ν ίκος Καρα­
θάνος, Γιάννης Κότσιφ ας, Χρήστος
Δούλης, Α ργύρης Ξάφης, Χρήστος
Στέργιογλου, Κοσμάς Φ οντούκης, Α ι­
μίλιος Χ ειλάκης) ο ι οπ οίοι είχαν α φ εθ εί
με εμπιστοσύνη σ τα χέρ ια το υ σκηνο­
θέτη το υ ς π αίζοντας με κέφι, με όρεξη
και με φ ρενήρη τα χύ τη τα . Σ τις δύο
ώρες που διαρκούσε η παράσταση οι
οκτώ ά ντρ ες ηθοπ οιοί -π ου υποδύο­
νταν οκτώ γυ να ίκες σε κατάσταση πα­
νικού μ ετά από μια δ ο λο φ ο νία - ανεβο­
κ α τέβ α ζα ν το δύσκολο, αλλά εντυπω ­
σιακό, χιονισ μένο τοπ ίο τη ς σκηνής
(σκηνικά - κοσ τούμια Έ λλη Παπαγε-
ωργακοπούλου) π αρασύροντας το υ ς
θεατές σε μια ανάλαφρή μεν, αλλά
□βίαστη και καθόλου π ληκτική ψυχα­
γωγία. Φ ορώ ντας ίδια, μακριά μαύρα
Οι Ο κ τώ Γυναίκες του Ρόμπερτ Τόμας
σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου
βικτω ριανά φ ορέματα και μποτίνια,
χω ρίς μακιγιάζ και περούκες, κάνο­
ντα ς χρήση στοιχείω ν καρτούν και με
έναν ξέχειλο ενθουσιασμό απέφυγαν
επ ιτυχώ ς το ν ευτελισμό, το ν οποιοδή-
π οτε τραβεσ τισ μό και το γκροτέσκο
και έκαναν μια παράσταση που δεν κιν­
δύνευε ού τε από τη ν «καινοτομία» αλ­
λά ο ύ τε και από το «κενό».
Η Μ άγια Λυμπεροπούλου χρόνια
π ροετοιμαζόταν για το υ ς Δ α ιμ ο νισ μ έ­
νους του Φ ιοντόρ Ν τοστογιέφσκι
(22-31 Ιουλίου). Η μεταφ ορά του αρι-
στουργηματικού μυθιστορήματος στη
σκηνή απ οτελούσε ένα όνειρο για τη
σπουδαία ηθοποιό και σκηνοθέτρια,
όμω ς η υλοποίησή του αποδείχθηκε
ιδ ια ίτερ α δύσκολη. Η διασκευή που
παρακολουθήσαμε ήταν ιδια ίτερα
π λατιά και κουραστική- ολόκληρες
σκηνές θα μπορούσαν να αφαιρεθούν,
άλλες να συντομευτούν και η παρά­
σταση να έχ ει ρυθμούς πιο γοργούς
που θα αιχμαλώ τιζαν την προσοχή τω ν
θεατώ ν και θα εμπόδιζαν την κόπωση
το υ ς από τη σχεδόν οκτώ ωρών, μαζί
με τα διαλείμματα, παράσταση. Η συ­
νύπαρξη σημαντικών ηθοποιών που
σ υμμετείχαν στο εγχείρημα (ανάμεσά
το υ ς ο Γιώ ργος Πυρπασόπουλος, η
Μάνια Παπαδημητρίου, ο Νίκος Χατζό-
πουλος, ο Κω νσταντίνος Παπαχρόνης,
ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος, η Βίκη
Βολιώτη, ο Θοδωρής Κατσαφάδος, η
Άννα Μάσχα, ο Κώστας Μπερικόπου-
λος) δεν ήταν αρκετή για ένα απ οτέλε­
σμα συνοχής. Παρά τ ις φ ιλό τιμες προ­
σπάθειες που κατέβαλαν, ο καθένας
το υ ς φ αινόταν να φ έρ ει στη σκηνή
το υ ς δικούς του υποκριτικούς κώδικες
και να προσπαθεί να ερμηνεύσει αυτό
που εκείνο ς είχ ε συλλάβει. Ή τα ν εμ ­
φανής η απουσία ενός άξονα, μιας κοι­
νής κατεύθυνσης προς την οποία όλοι
οι σ υντελεσ τές θα κατευθύνονταν.
Η Φ ρ ο υ τό μ υ γ α του Κρίστοφ Μαρτάλερ
Ατυχή, άχρωμα και άγευστα τα σκηνι­
κά και κοστούμια τη ς Θ άλειας Ιστικο-
πούλου.
Στην ενότητα «Από την πεζογραφία
στη σκηνή» ήταν ενταγμένη η παρά­
σταση που σκηνοθέτησε η Άννα Κόκκι­
νου με τίτλ ο Οι ισ το ρ ίες του Δ ημήτρη
Χατζή (23-26 Ιουλίου). Τα διηγήματα
Το τέλος της μικρής μας πόλης, Ανυπε­
ράσπιστοι, Θητεία, Σπουδές και τα μυ-
θιστορήματά του Φωτιά και Το διπλό
βιβλίο με συνεκτικό ιστό τα δοκψ ιά του
Δημήτρη Χατζή (όπως Το πρόσωπο
του νέου ελληνισμού) ήταν το υλικό
που πήρε η σκηνοθέτρια, αλλά που δυ­
στυχώς δεν μπόρεσε να μετουσιώ σει
στη σκηνή. Η παράσταση στερήθηκε
όχι μόνο τη ς όψης και τη ς γλώσσας
αλλά και τη ς συνέπειας απέναντι στον
συγγραφέα της. Έναν συγγραφέα που
ασχολήθηκε όχι με το επιφανειακό και
το τετρ ιμμένο αλλά εμφυσούσε στο
έργο του τη δύναμη ενός έθνους και
μιας κοχλάζουσας ιστορίας που αντι-
καθρεπτιζόταν σε κάθετου έργο.
Ο Μιχαήλ Μαρμάρινος πειραματίστη­
κε με το Πεθαίνω σαν χώρα του Δημή­
τρη Δημητριάδη, σε μια παράσταση για
την οποία χρησιμοποιήθηκε ένας μεγά­
λος αριθμός εθελοντών (30 & 31 Ιουλί­
ου). Έχω την αίσθηση ότι το ίδιο το κεί­
μενο λειτούργησε σαν μια δικαιολογία
για να εκφράσει ο σκηνοθέτης τη συνέ­
χεια ενός προβληματισμού που ξεκίνη­
σε με τον Εθνικό Ύμνο και συνεχίστηκε
με μια σειρά παραστάσεων που στό­
χευαν στην αυθόρμητη και πρωτότυπη
έκφραση, στην αξιοποίηση του δυναμι­
κού του και στη διατύπωση καίριων
ερωτημάτων και αποριών. Η συμμετο­
χή τη ς παλιάς δόξας του λαϊκού τρα­
γουδιού Μπέμπας Μπλανς ήταν μια νό­
τα νοσταλγίας και σύνδεσης με το πα­
ρελθόν.
ΕΙΡΗΝΗ Μ. ΜΟΥΝΤΡΑΚΗ
53
 μου
σικη
Η χρονική περίοδος από τη λήξη του
Εμφυλίου πολέμου μέχρι και την
επιβολή της δικτατορίας, το 1967,
αποτελεί, σύμφωνα με ορισμένα
κριτήρια, μια ενιαία φάση στην πολιτική
και την κοινωνική ιστορία της χώρας.
Παρουσιάζει όμως και εσω τερικές
διαφοροποιήσεις, τέτο ιες που να
δικαιολογούν τη διαίρεσή της ανά
δεκαετίες.
δ εκα ετία του ’60 έχει τα δικά
Η
τη ς χαρακτηριστικά. Το 1960 ε ί­
ναι έτο ς κοινωνικής αναταρα­
χής: Αρχίζει το μεταναστευτικό
ρεύμα προς το εξω τερικό, η
διαρροή ενεργού πληθυσμού από τις
αγροτικές κυρίως π εριοχές -μ ε κατεύ­
θυνση τόσο το εξω τερικό όσο και τα
αστικά κέντρα τη ς χώ ρας- είνα ι τώ ρα
εντονότερη, η εσω τερική μετανάσ τευ­
ση οδηγεί σε σημαντική αύξηση του
εργατικού δυναμικού, αρχίζει επίσης η
εκβιομηχάνιση τη ς χώρας.
Το κράτος παραμένει αυταρχικό, όμως
ένα νέο κλίμα διαμορφώνεται σταδιακά.
Η Αριστερά έχει επανενταχθεί στην πο­
λιτική σκηνή διαμέσου τη ς ΕΔΑ και θα
οδηγήσει με δυναμικές κινητοποιήσεις
στην κατακόρυφη άνοδο των κοινωνι­
κών αγώνων τη ς δεκαετίας αυτής.
Εκδημοκρατισμός, Εκπαίδευση, Κυ­
πριακό είναι το πεδίο στο οποίο επικε­
ντρώνονται τώρα οι κοινωνικοί αγώνες.
Στη δεκα ετία του ’60 το Εκπαιδευτικό
πρόβλημα απ οτελεί ένα από τα πλέον
σημαντικά και κεντρικά πολιτικά ζητή­
ματα. Τα συνθήματα «1-1-4» και «15%
54
Η δεκαετία του ’60
και το έντεχνο ελληνικό τραγούδι
για την Παιδεία» πιστοποιούν τη ν πολι­
τικοποίηση τω ν φ οιτητικώ ν αιτημάτω ν.
Τομή στην ανάπτυξη τω ν κοινωνικών
αγώνων θεω ρείται η κηδεία του βου­
λευτή Γρηγόρη Λαμπράκη, ο οποίος
δολοφονήθηκε τον Μάιο του 1963 στη
Θεσσαλονίκη.
Η πολιτική αστάθεια χαρακτηρίζει
την εποχή. Η 15η Ιουλίου 1965 είνα ι μία
από τις κορυφ αίες αποφράδες μέρες
τη ς σύγχρονης Ελληνικής ιστορίας.
Άναυδος ο ελληνικός λαός μαθαίνει
ό τι ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, κλιμακώ ­
νοντας την επίθεση του εναντίον του
νόμιμου πρωθυπουργού τη ς χώρας
Γεω ργίου Παπανδρέου, αφού το ν εξα ­
νάγκασε σε παραίτηση, όρισε τρ ιμ ελ ές
κυβερνητικό κλιμάκιο. Ο Γεώ ργιος Πα­
πανδρέου απέναντι στο βασιλικό αυτό
πραξικόπημα και στην αποστασία θα
κηρύξει τον ανένδοτο αγώνα υπέρ τη ς
δημοκρατίας. Η Αθήνα συγκλονίζεται
από γιγα ντια ίες, αλλεπάλληλες διαδη­
λώ σεις για ένα μήνα, η κυβέρνηση
απαντά με βία, σ τις 21 Ιουλίου η αστυ­
νομία δολοφονεί τον αριστερό φ οιτητή
Σωτήρη Πέτρουλα.
Τη νύχτα τη ς 20ης προς 21η Απριλίου
του 1967 μια μικρή ομάδα μεσαίων
αξιω ματικώ ν κατόρθω σε να εγκαθι-
δρύσει στρατιω τική δικτατορία, που
θα κρατήσει επτά ολόκληρα χρόνια και
τελικά θα πέσει τον Ιούλιο του 1974,
αφού προηγήθηκαν οι φ ο ιτη τικές κινη­
τοπ οιήσεις, με αποκορύφωμα το Πο­
λυτεχνείο το Νοέμβριο του 1973, και η
κατάληψη τη ς μισής Κύπρου, το καλο­
καίρι του 1974.
Πολιτική αστάθεια, κρατική βία, αυ-
ταρχισμός, μετανάστευση, κοινω νικοί
αγώνες, δικτατορία, αντιπαροχή,
άναρχη δόμηση είν α ι μ ερικά από τα
χαρακτηρισ τικά τη ς δ εκα ετία ς αυτής.
Υπάρχει, όμως, ένας χώ ρος όπου
π ραγματικά γίνο ντα ι θαύματα. Είναι ο
χώ ρος τη ς μουσικής και το υ έντεχνου
τραγουδιού. Η νέα αυτή εποχή για το
ελληνικό τρ α γο ύ δ ι που άρχισε με τον
«Επιτάφιο» το υ Μ ίκη Θ εοδω ράκη και
Γιάννη Ρίτσου, εκ τό ς από τη ν ουσια­
στική αλλαγή στη μουσική φόρμα,
έφ ερ ε και μια άλλη αλλαγή στο περιε­
χόμενο τω ν στίχων. Η εισβολή τη ς ποί­
ησης έδ ινε μια εντελώ ς διαφ ορετική
και ιδ ια ίτερ η διάσταση και δυναμική
στο τρ α γο ύ δ ι που μέχρ ι τό τε έπασχε
από το στίχο. Το τρ α γο ύ δ ι τώ ρα πια
αποκτούσε δ υνα τό τη τες με τερ ά σ τιες
εκπ ο λιτισ τικές δ ιασ τάσ εις. Η ποίηση
ήταν ένα όπλο πολύ ισχυρό. Το τρα ­
γούδι γ ίν ετα ι α ιτία να ξεσπ άσει στην
π ολιτιστική ζωή το υ τόπου μας ένας
αναγεννητικός άνεμος. Ο ι π ερισσότε­
ροι αναγνω ρίζουν τη ν α ξία και το ν παι­
δευτικό ρόλο που αυτό μπ ορεί να παί­
ξει στη διαμόρφω ση τη ς κουλτούρας
του λαού, γ ια τί από τη φύση του το
τρ α γο ύ δ ι δεν είνα ι μόνο αγαπητό από
το λαό αλλά απ οτελεί και τη ν πιο προ­
σιτή οδό γ ια τη μουσική διαπαιδαγώ ­
γησή του. Α υτός ο προσανατολισμός
του Θ εοδω ράκη και το υ Χ ατζιδάκι στο
τρ α γο ύ δ ι ήταν η ορθότερη μουσική
επιλογή που θα μπορούσαν να κάνουν
στην προσπάθειά το υ ς να επικοινωνή­
σουν με το ν φυσικό απ οδέκτη το υ έρ­
γου τους, το ν λαό.
Και οι δύο σ υνθέτες αξιοποίησαν, με
διαφ ορετικά μέσα ο καθένας, τη ν κλη­
ρονομιά του λαϊκού τραγουδιού. Αυτό
είχε σκοπό την εξυγίανση του τρ α γο υ ­
διού απο την «αρρώστια» τη ς ξενομα-
 νιας και τη δημιουργία μιας μουσικής
γλώσσας με σ το ιχεία καθαρά ελληνικά.
Κάτι άλλο που σ υμβαίνει στο τρ α γο ύ ­
δι αυτή τη δ εκα ετία και έχ ει πάλι ως
αφ ετηρία το ν «Επιτάφιο» είνα ι η κα θιέ­
ρωση το υ κύκλου τω ν τραγουδιώ ν, δη­
λαδή ένας δίσ κος π εριλαμβάνει τρ α ­
γούδια με σ υγκεκριμένο θέμα και ενι­
αίο ύφος.
Πρωτοπόροι σ ’ αυτήν τη ν προσπά­
θεια, όπως ήδη αναφ έραμε, ο Μ άνος
Χατζιδάκις και ο Μ ίκης Θ εοδω ράκης.
Αλλά και ά λλοι νέο ι σ υνθέτες, ν εό τερ ο ι
τους, βαδίζοντας πάνω στα χνάρια
ενός σίγουρου δρόμου και μιας αλάν-
θασπις π ορείας, η όποια είχ ε ήδη α ξιο ­
λογηθεί αισθητικά, δημιούργησαν έρ ­
γα με σ οβαρότητα και π ολιτιστική
υπευθυνότητα. Τ έτο ιο ι σ υνθέτες ήταν
οι Σταύρος Ξαρχάκος, Δ ήμος Μού-
τσης, Χρήστος Λ εοντής, Μ άνος
Λοΐζος, Σταύρος Κ ουγιουμτζής, Νίκος
Μ αμαγκάκης, Λίνος Κόκοτος, Γιάννης
Μ αρκόπουλος κ.ά.
Στο τέλ ο ς τη ς δ εκα ετία ς το υ ’50 στη
Γαλλία δημιουργήθηκε, κυρίω ς, στον
κινηματογράφο, το ρεύμα το υ νέου κύ­
ματος. Στην Ελλάδα το νέο κύμα εμ φ α ­
νίστηκε στο τρ α γο ύ δ ι γύρω στο 1964,
όταν δηλ. το έντεχνο λαϊκό τρ α γού δι
είχε αρχίσ ει να δ ίνει το υ ς πρώ τους
ώ ριμους καρπούς το υ . Ω ς μουσικό κί­
νημα έπ αιξε βασικό ρόλο στην πορεία
και τη διαμόρφω ση το υ ελληνικού τρ α ­
γουδιού, αλλά δεν ήταν βαθιά τομή,
δεν ήταν ουσιαστική επανάσταση και
ριζική αλλαγή στη φ όρμα και το π εριε­
χόμενο. Οι ανα ζητήσ εις και οι κατα θέ­
σεις του δεν έφ ταναν στο ύψος του
Χατζιδάκι και το υ Θ εοδω ράκη. Ωστόσο
η παρουσία το υ είχ ε ένα ήθος και η
προσφορά το υ ένα ιδ ια ίτερ ο αισθητικό
αποτέλεσμα. Η ύπαρξή το υ έφ ερ ε ένα
καινούργιο τρόπ ο διασ κέδασης και
ψ υχαγω γίας σε μια μ ερίδα το υ κοινού
και ιδ ια ίτερ α τη ς νεολαίας.
Το κύριο χα ρακτηρισ τικό το υ νέου
κύματος ήταν η προσπάθειά του να
κρατήσ ει μια ισορροπ ία ανάμεσα στο
ελαφ ρό και σ το έντεχνο τρ α γούδι. Τα
τρ α γού δια είνα ι απαλλαγμένα από χο­
ρ ευτικού ς ρυθμούς, χα ρακτηρίζοντα ι
από λ ιτό τη τα στη μελω δία και χρησι­
μοπ οιείται μικρός αριθμός οργάνων
για τη ν ενορχήστρω ση. Τα θέμα τα τω ν
τραγουδιώ ν δεν είν α ι μόνο ερω τικά,
αλλά θίγουν και άλλες π λευρές τη ς
κοινω νικής ζωής μ’ ένα τρόπο όμως
ήπιο και χαμηλότονο. Χαρακτηριστικό­
τερ ο ι σ υνθέτες του νέου κύματος είναι
οι Γιάννης Σπανός, Νότης Μαυρου-
δής, Γιώ ργος Κοντογιώ ργος κ.ά. Τρα­
γο υ δ ισ τές που συνέδεσαν το όνομά
το υ ς με το νέο κύμα οι Γιώ ργος Ζω­
γράφ ος, Μ ιχάλης Βιολάρης, Γιάννης
Πουλόπουλος, Γιάννης Αργύρης, Λά-
κης Παπάς, Καίτη Χώματά, Αρλέτα,
Πόπη Α στεριάδη, κ.ά.
★* *
«Αποφασίζομεν και διατάσσομεν ότι
εις ολόκληρον την επ ικράτειαν απαγο­
ρ εύ ετα ι: a) η αναπαραγωγή ή εκτέλεσις
της μουσικής του Μ ίκη Θεοδωράκη,
πρώην αρχηγού της διαλυθείσης κομ­
μουνιστικής οργανώσεως Ν εολαίας
Λαμπράκη, δεδομένου ότι η μουσική
αυτή βρίσ κεται εις την υπηρεσίαν του
Κομμουνισμού, β) Όλα τα τραγούδια
του Κινήματος της Κομμουνιστικής Νε­
ολαίας δεδομένου ότι τα τραγούδια αυ­
τά διεγείρουν τα πάθη και σπέρνουν τη
διχόνοια εις τους κόλπους του λαού. Ο
κάθε πολίτης που θα παραβή την ως
άνω διαταγή θα παραπεμφή εις το
Στρατοδικείον και θα δικασθή συμφω­
νώ ς προς τα ς δ ια τά ξεις των μέτρω ν
εκτάκτου ανάγκης».
Μ’ αυτό το διάταγμα ανατρέπονται
με την επιβολή τη ς δ ικτατορ ίας οι
ισορροπ ίες που έχουν διαμορφω θεί
στο χώρο του ελληνικού τραγουδιού
από τα πρώτα χρόνια του '60. Η κορυ­
φή του παγόβουνου είνα ι η απαγόρευ­
ση τω ν τραγουδιώ ν του Μίκη Θεοδω­
ράκη. Στην ουσία τα μέτρα προχωρούν
πολύ βαθιά. Απλώς απαγορεύονταν τα
πάντα. Ειδικά στη μουσική απαγορευ­
όταν το μπουζούκι και ό ,τι είχε σχέση
με τα ρεμπέτικα, που θεω ρούνταν τρ α ­
γούδια του υποκόσμου. Το νέο κύμα
και τ ις μπουάτ τα θεωρούσαν σκοταδι-
στικά. Τελικά το μόνο που παιζόταν
ήταν το ελαφ ρό αισθηματικό τραγού­
δι. Το δικτατορικό καθεστώ ς πριμοδο­
τ ε ί τα ψυχαγωγικά σουξέ τη ς εποχής
που εξυπ ηρετούν το κλίμα ευημερίας
που θ έλει να προβάλει το «Επιπόλαιο
μ ε λες» και το «κυρά Γιώργαινα, ο Γιώρ-
γος πού πάει;» είνα ι χαρακτηριστικά
τρ α γού δια τη ς εποχής.
Παρόλα αυτά, όλες οι κατευθύνσεις
του τραγουδιού, όπως τ ις είδαμε πα­
ραπάνω, βρίσκονται σε άνθηση. Σα­
φώς επηρέασε την εξέλιξη του τρα­
γουδιού η δημιουργία του έντεχνου
λαϊκού τραγουδιού τα προηγούμενα
χρόνια, όπως προαναφέραμε. Δεν εί­
ναι περίεργο, λοιπόν, πώς αυτή την πε­
ρίοδο μια σειρά νέων δημιουργών που
ξεκινούν κάτω από την «ομπρέλα» του
έντεχνου λαϊκού τραγουδιού έχουν
άμεσο αντίκρισμα στο λαό. Τέτοιος δη­
μιουργός ήταν οι Ξαρχάκος, ο οποίος
αγαπήθηκε πολύ στα μέσα του '60.
Ή ταν αληθινή αναστάτωση που αποδέ­
σμευσαν τα τραγούδιά του η «Φτωχο­
λογιά», «Ό νειρο δεμένο» κ.ά. Επίσης
τέτο ιο ι δημιουργοί ήταν οι Λοΐζος, Κου-
γιουμτζής, Μούτσης, Μαμαγκάκης, Λε­
οντής, Μαρκόπουλος, Σπανός, Γκά-
τσος, Παπαδόπουλος, Μάνος Ελευθε­
ρίου, Ζαμπέτας, Καλδάρας, Πλέσσας,
Άκης Πάνου κ.ά.
Στα μέσα τη ς δεκαετίας του ’60 ο Διο-
νύσης Σαββόπουλος, ένας νέος τρ α ­
γουδιστής απ’ τη Θεσσαλονίκη, με μια
περίεργη φωνή, καθόλου μελωδική,
και μ’ ένα εντελώ ς πρωτότυπο και ασυ­
νήθιστο τρόπο ερμηνείας και μετάδο­
σης του μουσικού λόγου, κάνει την εμ­
φάνισή του σε αθηναϊκή μπουάτ προ-
καλώντας αντιφ ατικές εντυπώσεις. Αυ­
τά που λ έει και έτσι, όπως τα λέει, κε­
ντρίζουν το ενδιαφέρον τη ς νεολαίας
και μιας μερίδας τω ν διανοουμένων
και τον κάνουν να ξεχω ρίζει. Έ φ ερε
μια νέα διάσταση. Έσπασε τα καθιε­
ρωμένα κλισέ προτείνοντας μια νέα
οπτική στο τραγούδι. Προσπάθησε να
φ έρ ει αυτό που ταλάνιζε την προσωπι­
κότητά του και να πει και μερικά άλλα
πράγματα, θέτοντας το πρόβλημα τη ς
ανατροπής. Τα τραγούδια στον πρώτο
μεγάλο δίσκο, το «Φορτηγό», υπήρξαν
το προοίμιο μιας ευφάνταστης και πο­
λυσυζητημένης πορείας. Παρά τη στι-
χουργική του ιδιομορφία και ιδ ια ιτερό­
τητα , δεν απομακρύνεται ωστόσο από
τις δοκιμασμένες φόρμες. Ιδιαίτερα,
μάλιστα, τα τραγούδια «Η συννε-
φούλα» και «Μη μιλάς άλλο γ ι’ αγάπη»
είνα ι οικεία, αναγνωρίσιμα και αποτε­
λούν συνέχεια του ύφους του νέου κύ­
ματος.
Η ιστορία του ελληνικού τραγουδιού,
η διάρκεια και η βιωσιμότητά τη ς είναι
τέτο ια που ο όρος ελληνικό τραγούδι
εξακολουθεί να ασκεί επάνω μας ιδιαί-
55
τερ η επίδραση. Η δύναμη και η ποικι­
λία που απέκτησε στο παρελθόν εξακο­
λουθεί να μας κρατάει δέσμιους. Από
την άλλη, η επικαιρότητα δείχνει να
έχει αποκοπεί από την Ιστορία. Της έχει
μείνει μόνο ο εφ ήμερος χαρακτήρας.
Κι αυτός ο εφ ήμερος χαρακτήρας ξε- αρχι
περνιέται μόνο όταν ένα νέο τραγούδι
δεν έρχεται απλώς να π ροεκτείνει τη τεκτο
μορφή του παλιού, αλλά να ανανεώσει
την αίγλη του. Το ένδοξο παρελθόν JI ΣΥΜΗ BLUES
εξορ ίζεται τώ ρα στην προσωπική δι­
σκοθήκη του καθενός μας και συντηρεί
μια σχέση που παλιότερα γλιστρούσε
από το χώρο τη ς προσωπικής δισκοθή­
κης και συνέθετε μια κοινή απόλαυση. Ακούγεται (και είναι) ένα τυπικό για την Ελλάδα «μετά είκοσι έτη», σ ε έναν τόπο
Και είναι αυτή η αίσθηση τη ς κοινής ονειρικό που τόσα χρόνια τροφοδοτούνταν από μαγικές αναμνήσεις και
απόλαυσης που μας λείπει από τα τρ α ­ αδιάσειστα φωτογραφικά τεκμήρια. Ο ι πληροφορίες κι οι προειδοποιήσεις φίλων
γούδια τω ν τελευταίω ν χρόνων. και γνωστών πως «όλα άλλαξαν» τα τελευταία χρόνια είχαν αγνοηδεί επιμελώς.
Το πάντρεμα του σωστού στίχου με
Ώσπου το ταχύπλοο της γραμμής από τη Ρόδο μπήκε στο λιμάνι κι έ δ ε σ ε στο
την καλή μουσική, και τελικά το έντε­
χνο ελληνικό τραγούδι, ως απ οτέλε­ Μουράγιο. Ιδού η Σύμη στο πιάτο, ευγενικοί μας επισκέπτες!
σμα αυτής τη ς σύζευξης, έπ αιξε ρόλο
παιδευτικό για το λαό την ταραχώ δη
δεκαετία του ’60. ατεβήκαμε μέσα στη σύγχυση νογραφική τη ς ομορφιά. Αγριεμένος

Κ
ΛΙΝΑ ΚΕΧΑΓΙΑ του κόσμου και τη ζέστη του
απογεύματος. Οι φ ίλοι που θα
ΠΗΓΕΣ: μας φιλοξενούσαν μας οδήγη­
- Γιώργος Νοταράς, Το ελληνικό τραγούδι σαν στο αυτοκίνητο (Μα πώς, αυ­
των τελευταίων 30 χρόνων. Λαϊκά, τοκίνητο; Στη Σύμη αυτοκίνητο; Από
έντεχνα και προσωπικά, Νέα Σύνορα - πότε; Να μην ανέβουμε τα σκαλιά τη ς
Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 1991. Καλής Στράτας;) και πήραμε το νέο
- Κώστας Μυλωνάς, Ιστορία του δρόμο που ανοίχτηκε για να φτάσουμε
Ελληνικού Τραγουδιού, τόμ. 2, ψηλά, στο Χωριό, το πάνω μέρος του
1960-1970, Κέδρος, Αθήνα 1985. οικισμού, κι από εκ εί να κατεβούμε ώς
- Περιοδικό Επτά Ημέρες το σπίτι τους. Σιγά σιγά άρχισε να ξεκα­
της Καθημερινής. θαρίζει κάπως η εικόνα. Μπορούσα να
διακρίνω μερικά πράγματα που θυμό­
Σοφιανός Χρυσοστομίδης μουν από παλιά -μ ια προσπάθεια που
Ταξιδεύοντας, ούτως ειπείν δεν σταμάτησε όσες μέρες μείναμε
εκεί. Δεν ήταν διόλου εύκολο. Ό λη η
προκυμαία ήταν αγνώριστη: γεμάτη
Σοφιανός Χρνσοοχομίόης μαγαζιά με υπαίθριες π ραμάτειες και
Ταξιδιωτικά
ούτως απιίν καφ ετέριες-εσ τιατόρια. Τέντες, διαφη­
μιστικές ταμπέλες, σημαίες, ένα παρ­
δαλό, πηγμένο ανακάτεμα όπου δύσκο­
λα ξεχώ ριζες το τέλο ς του ενός μαγαζι­
ού και την αρχή του επόμενου. Τραπε­
ζοκαθίσματα, αυτή η τόσ ο μεσογειακή
χρήση του υπαίθριου χώρου, μια πλημ­
μύρα να βουλώνει κάθε «μπούκα» κάθε­
του δρόμου στην παραλία.
Από ψηλά, όταν αφήσαμε το αυτοκί­
νητο κι αρχίσαμε να κατηφ ορίζουμε τα
βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ μαγευτικά σκαλιά τη ς Καλής Στράτας,
μαρτυρίες η πόλη διατηρούσε την απίστευτη σκη-
από την επ ιθ ετικό τητα τη ς προβλήτας
τώ ρα, ανακουφισμένος, μπορούσα να
συνδεθώ με τ ις εικό νες τη ς μνήμης: αυ­
τή ήταν η μοναδική, η αναλλοίω τη Σύ­
μη. Οι επ ιβλητικές μακρινές θέες της
θάλασσας με τα γύρω γυμνά βουνά, τα
κομψ οτεχνήματα τω ν νεοκλασικώ ν σπι-
τιώ ν όλα τόσ ο ίδια και τόσ ο διαφ ορετι­
κά μεταξύ τους. Αν εξα ιρ έσ εις ότι πολ­
λά ερείπ ια ήταν τώ ρα αποκαταστημέ­
να, εδώ δεν είχε αλλά ξει τίπ οτα.
Τίποτα; Δεν θα έμενα με αυτή την
εντύπωση τ ις επ όμενες μέρες, αφού εί­
χα ξοδέψ ει α τέλ ειω τες ώ ρες τριγυρνώ-
ντας στην πόλη με τη μηχανή στο χέρι.
Η αλλαγή τη ς «διατηρητέας» Σύμης
από ερειπιώ νας σε ζωντανό οικισμό,
έστω μόνο τα καλοκαίρια, δεν είχε συμ­
β εί χω ρίς αρνητικές συνέπ ειες. Όσα
έπιανε το μάτι μου συμπληρώθηκαν με
διάφ ορες ισ το ρ ίες που άκουσα, γεμά­
τε ς παρανομίες και καταχρήσεις, από
ντόπιους και ξένους -α υ τή η τόσ ο γνώ­
ριμη «ούγια» στο ύφασμα τη ς ελληνι­
κού τύπου ανάπτυξης. Ακόμα κι εδώ,
σκέφτηκα, στη μια και μοναδική Σύμη,
τίπ οτα να μην μπορεί να γ ίν ει σωστά.
Σε μια βόλτα βρέθηκα να συνομιλώ
με μια ντόπια ηλικιω μένη που ξεκουρα­
ζόταν από τα σκαλιά σε ένα π εζούλι
ξαφ νιάσ τηκα όταν με ρώ τησε πώς μου

56

φ αίνεται η Σύμη. Απάντησα επ ιφ υλα­
κτικά, αλλά εκείνη είχ ε πολλά να προ­
σθέσει. Ο γιο ς τη ς είχ ε σπουδάσει αρ­
χιτέκτονας στην Ιτα λία και δούλευε
εδώ, άρα ή ξερ ε τα π ράγματα από
πρώτο χέρι. Τα σ χέδια τη ς ά δ εια ς, ε ί­
πε, είναι πάντα σωστά αλλά στο γιαπ ί
όλα αλλάζουν και δεν υπάρχει κανείς
να ελ έγ ξει τ ι χ τίζετα ι. Τι να τα κάνεις τα
ωραία σχέδια; Από αλλού έμαθα ό τι η
αρμόδια Ε φορεία Μ νημείω ν γ ια τη δια ­
τήρηση τη ς Σύμης, που εδ ρ εύ ει στη
Ρόδο, δεν επ αρκεί κι ό τι η κατάσταση
έχει πια ξεφ ύ γ ει από κάθε έλεγχο.
(Π ιέσεις, κατα λαβαίνετε, ισ χυρές π ιέ­
σ εις από α δίσ τακτους που κάνουν το
κέφ ι τους. Λαδώνουν και προχω ρούν).
Μεσολάβησαν δύο καθαρτήρια συμ­
βάντα. Ο ολοήμερος γύρος του νησιού
με καΐκι κι ένα πανηγυράκι, του μικρού
Σωτήρη, μέσα στα δασωμένα βουνά. Το
νησί μάς αποκαλύπτει τώ ρα ένα άλλο
πρόσωπο, πιο κοντά σε εκείνο που θυ­
μόμαστε από παλιά. Οι γκρεμοί με τα
κυπαρίσσια που φτάνουν ώς κάτω στη
θάλασσα, οι ή μ ερ ες ή οι μεγαλόπρεπες
παραλίες, το διάσημο μοναστήρι του
Πανορμίτη -κ α ι λ ες ό τι όλα εκείνα που
μας πλήγωναν στην πόλη δεν ήταν πα­
ρά ένα κακό όνειρο. Το ίδιο συμβαίνει
και στο πανηγύρι: πήγαμε ώς ένα ση­
μείο με το αυτοκίνητο, μ ετά μισή ώρα
περπάτημα σε μονοπάτι δύσβατο μέσα
στο δάσος και τέλο ς, ένα ονειρικό τοπίο
με ελληνιστικά ερείπια, όπου κατόπιν
χτίστηκε το μοναστηράκι που γιόρταζε.
Τι ευλογία αστός ο τόπος, τ ι ομορφιά να
βρίσκεσαι ανάμεσα σε αστούς το υ ς αν­
θρώπους που γλεντούν κάτω από τον
μεγάλο πλάτανο, και τ ι τύχη να πέσου­
με σ’ ένα νέο παπά, να παίζει με μια πα­
ρέα μικρά παιδιά που τον τριγυρίζουν
γελώ ντας. Ποιος να σε πιστέψ ει πως
υπάρχουν ακόμα τέτο ιο ι τόποι;
ΕΛΛΗ ΣΚΟΠΕΤΕΑ:
Το «Πρότυπο Βασίλειο»
και η Μεγάλη Ιδέα
Ό μω ς η υπόμνηση εκείνου του «άλ­
λου» θα έρ θ ει σχεδόν αυτόματα: πολ­
λ ο ί ντόπιοι έμαθαν σ τις ευκολίες και θέ­
λουν μεγαλύτερη άνεση, να καταργη-
θ εί το μονοπάτι και να ανοιχτεί αμαξι­
τό ς δρόμος ώς τον μικρό Σωτήρη. Να
π ηγαίνεις παντού με αυτοκίνητο. Όπως
γ ίν ετα ι τώ ρα στο πάνω μέρος του οικι­
σμού, στο Χωριό, όπου η παραμικρή
διαπλάτυνση του δρόμου γίνετα ι πάρ-
κιγκ και τα μηχανάκια τρέχουν στα τυ ­
φλά στα στενά, σαν παλαβά. Ανάλογα Το κορυφαίο
συμβαίνουν στο ασφυκτικά γεμάτο λ ι­ σύγγραμματης
μάνι, με «σκάφη αναψυχής» κάθε κατη­
γορ ίας που μπαινοβγαίνουν ασταμάτη­ Έλλης Σκοπετέα που
τα μέρα νύχτα. Πολλά από αυτά είναι εξετάζει το ιστορικό
με τούρκικη σημαία, καθώς οι ακτές
τη ς φ ίλης χώ ρας απέχουν ελάχιστα υπόβαθρο του
από τη Σύμη. Περπατάς τώ ρα στην πα­ εθνικισμού όπως
ραλία και δεν βλέπεις θάλασσα, ακούς
μόνο το γουργουρητό από τα κλιματι­ διαμορφώθηκε στην
στικά τω ν αραγμένων σκαφών κι ακούς
Ελλάδα και τη Σερβία
όλες τ ις γλώ σσες του κόσμου.
Η αμφ ιθεατρική πόλη, που δεν υπάρ­ τον 19ο και τον 20ό
χ ει όμοιά τη ς στον κόσμο, ήδη ξεχ ει­
αιώνα.
λώ νει με κατώ τερης π οιότητας αραιο-
χτισ μ ένες επ εκτάσ εις σε γειτονικούς Έ να προφητικό βιβλίο
όρμους. Ο ύτε η παραλιακή τη ς ζώνη
επ αρκεί γ ια να χω ρέσει τα αναρίθμητα
που παραμένει
μαγαζιά που στριμώ χνονται πάνω της. σύγχρονο και αναλύει
Κι αυτή, πιο δύσκολα, θα χρ εια σ τεί να
επ εκταθεί, με νέες προσχώσεις, με νέ­ τις αιτίες των
ους π αραλιακούς δρόμους, όλο και σημερινών εξελίξεων
μακρύτερα από τον Γιαλό.
Η Σύμη δεν είναι αστό που βλέπουμε στην βαλκανική
σήμερα αλλά εκείνο που ήδη π ροετοι­ χερσόνησο.
μάζεται στα κρυφά για να φ ανεί αύριο
το πρωί. Ο νόμος τη ς προσφοράς και
τη ς ζήτησης, λοιπόν, χω ρίς φ ιοριτού­
ρ ες και εξω ράίσμούς. Ο κύκλος τη ς Εκδόσεις Πολύτυπο
ανέμελης απληστίας που δεν τελειώ νει
Κεντρική διάθεση:
ποτέ. Π οιος ασ χολείται με αυτά άραγε;
Δημοχάρους 60, Αθήνα
τηλ.: 210-72.32.819
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ
57
Καραγκιόζης: Ταξίδια και ξύδια—!
- Σημειώσεις της άλλης μέρας -
Γράψει ο Δον Σάντσο VRiZH—ΒουλταίδΠζ
παράσταση αρχίζει πολύ πριν
Η
την παράσταση, πρώτον είναι η
προετοιμασία η πολύμηνη του
έργου που θα παρουσιάσεις και
δεύτερον η προετοιμασία η δι­
κή σου σω ματική-διανοητική πριν από
κάθε παράσταση-τελετή. Δ ιότι αν δεν
βιώνεις την κάθε παράσταση σαν μια
ιερή κατάσταση, όπου κοινω νείς σαν
ιερέας του Διονύσου το σώμα του
στους παρόντες θεατές -π ου πρέπει
να τους «βοηθήσεις» να ξεπεράσουν
την «βολική θέση» του θεατή και να γ ί­
νουν μέτοχοι στον μεγάλο θίασο
-υπάρχουν τρόποι αλλά άλλη φορά...
Και στα δύο ήμουνα καλά π ροετοιμα­
σμένος. Πριν από τον Καραγκιόζη θα
’παίζε ένα χορευτικό σχήμα «μοντέρ­
νου χορού» που νά, την ώρα που στή­
νουμε τον μπερντέ, σκάει το πουλμα-
νάκιτου Δήμου που τους φ έρνει... Ενώ
εμείς ήδη είμαστε εκεί, το νεοαφιχθέν
συνεργείο χορού μετά τη ς δασκάλας
τους δεν μπαίνει στον κόπο να μας πει
ένα γεια... Αυτοί είναι αλλού, ψάχνουν
«αμέτοχους»! Κι ας είμασ τε πάνω στην
ίδια σκηνή, κάνουμε σαν να μην υπάρ­
χουμε, ευρωπαϊκά... κι ας είναι από ’να
αρβανιτοχώρι δίπλα (το αρβανιτοχώ ρι
δεν λέγεται υποτιμητικά, ίσα-ίσα...).
Φυσικά με τους τεχνικούς του Δήμου
έχουμε ανταλλάξει τις καλησπέρες
μας, βοηθιούμαστε όπου μπορούμε,
γενικά όπως πρέπει...
Επειδής -κα ι μην μου κόψετε το «ς»-
με το να είμαι π ερίεργος εξελίσσομαι,
παρατηρώ το καινούριο θέμα που ήρ­
θε. Στρώνουν στο έδαφ ος ένα ροζ τά ­
πητα σε στιλ δωμάτιο τη ς Μπάρπυ, κά­
τ ι μπαλόνια τα οποία συνηθίζονται σε
πολυκαταστήματα ψυχαγωγίας με θη-
ριοδαμάστριες(ί), εκ εί που παρκά­
ρουν οι μικροαστοί το υ ς νεογνούς
58
τους, κι όσον αφ ορά το ρουχισμό
έχουμε δύο ομάδες, μία παιδική μέχρι
τα δώ δεκα που φοράνε κά τι λευκά κυ-
λοτάκια με κρεμασμένες... πάνες από
πίσω και η εφ ηβική που φ ορ ά ει ένα μι-
λιτα ρ ισ τικό π αντελόνι -ν α η έμμεσ η
επιρροή από το χιτλερ ικό π ορνό- και
μια κίτρινη μπλούζα... Κάνω αυτή την
«κίτρινη» νύξη γ ια τί στο χω ριό το υ ς
που έπ αιξα πριν δύο χρόνια η υπεύθυ­
νη του Δήμου το υ ς μου παραπονέθη-
κε για τη ν αθυροστομία: Είχα βγάλει
στον μπ ερντέ κάπ οιες γυνα ίκες τη ς
νύχτας που παραπονιόντουσαν για
τη ν ζωή τους. Τους π είρα ξε που έβ γα ­
λα τέ το ιε ς γυναίκες, όχι αυτά που έλ ε­
γαν. Ο επ αρχιακός κομφ ορμισμός στο
τετράγω νο, οι ίδ ιο ι δεν νοιάζονται π’
αφήνουν τα π αιδιά το υ ς ανοχύρω τα
σαν μισθοφόρους υπνοβάτες να σ έρ­
νουν τα βήματά το υ ς στα χο ρ ευτικά
μενού τη ς Γιουροβίζιον! Επειδή δοκι­
μάζουν κά τι κομμάτια στο CD είν α ι
ήχοι καθαρά σύγχρονου «μοντέρνου»
σκυλαδοπόπ...! Ή δη βλέπω τα κορι­
τσ ά κια με σθένος πρω ινάδικου Μ ενε-
γά κι να σ ιγοτραγουδάνε παράλληλα...
Κατάντησαν οι καλοκαιρινές εκδηλώ ­
σ εις εν π ολλοίς στην Ελλάδα να μ ετα ­
τρέπ ουν τ ις π λα τείες και τα πανηγύρια
σε πρωινάδικη πίστα! Ή δ η παθαίνω
εκκένω ση «ρεύματος», η Γεω ργία μου
λ έει: Θα ’χ εις διάθεση μ ετά απ’ όλα
αυτά να π αίξεις; Ίσ α ίσα, απαντώ. Ο
κόσμος μαζεύεται, βλέπ ει τα «κυλοτά-
κια» να απλώ νονται και να ξαπλώνο­
νται, να κουνιούνται πάνω σε μπαλό­
νια, όχι ό τι όλα αυτά είν α ι απ αγορευ­
μένα, ο τρόπ ος ενοχλεί. Ο ύτε καν έχ ει
π εράσει στα π αιδιά ό τι πρέπει να την
ζούνε τη ν παράσταση και να μην είνα ι
οφ θαλμοφ ανές ό τι η μόνη έγνοια το υ ς
την ώρα που χορεύουν είνα ι να θυμη­
θούνε και να σ υγχρονισ τούνε στο επό­
μενο βήμα...
Επ ιτέλους μοιράζονται οι πλακέτες
και παίρνω το ν τζο υ ρ ά μου και βαράω
ένα τρ α γο ύ δ ι αργό μα πολύ αργό και
π αθιάρικο που ’γραψ α πρόσφατα.
Σαν κάστρο π ’ έλιω σε από καιρό... Τε­
λειώ νοντας λέω πως έπ αιξα αστό το
τρ α γο ύ δ ι γ ια να... διώξω το κακό(!),
γ ια τί σε λίγο με τα τρ α γο ύ δ ια που μας
πασάρουν θα δυσ κολευόμασ τε να δια-
κρίνομε ποια είν α ι δ ιαφ ημισ τικά σποτ
και ποιο τρ α γο ύ δ ι..., ή μάλλον τα τρα­
γούδια γίναν δια φ η μισ τικά σποτ μιας
χρήσεω ς... Τελειώ νοντας το τραγούδι
και το σχόλιο λέω θα πιάσω ακόμη ένα
γ ια τί το κακό δεν έφ υ γε εντελώ ς!
Ψ εύτρα ομορφ ιά που τόσο μου
κο σ τίζεις
Έ να ποίημα το υ Φρανσουά Βιγιόν κα­
θόλου «μοντέρνο», λ ες και τα πάθη
μπορούμε να τα ορίσ ουμε σαν παλιά
και νέα. Β έβαια με τη ν καινούρια εξε­
λιγμένη ρομποτική τσιπαρισμένη στο
σώμα το υ «μεγάλου ασθενούς» δεν ξέ­
ρ εις τ ι μπ ορεί να συμβεί.
Μ ετά το δ εύ τερ ο τρ α γο ύ δ ι είνα ι η ευ­
καιρία -γ ια τ ί το μέρος που αυτή τη
σ τιγμή παίζω, μ α ζεύει και ξένο κόσμο­
να πούμε ποιοι είμ α σ τε: Είμαστε το
ΘΡΑΚΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΙΩΝ του Γιάννη
Βουλτσίδη και της Γεω ργίας Γιαννο-
πούλου, κάθε χρόνο ανεβάζομε και­
νούργιο έργο. Σήμερα θα σας παρου­
σιάσουμε «Το κυνήγι τη ς χαμένης
Αρμονίας»... μένουμε σ τον Ίμερο Ροδό­
πης κι ε κ εί χτίζο υμ ε ένα θέατρο, όχι μια
πολυκατοικία για να σας κλείσουμε
τον... αέρα και τον ήλιο... Αλλά αρκετά,
ας ξανοίξουμε το χρώμα, όχι πως δεν
χρ ειά ζετα ι και το «σκούρεμα» το βάθος
που και που, πολύ λ ά ιτ πάνε να γίνουν
όλα κι αυτό ενοχλεί...
 Βλέπω από «ένστικτο» -γ ια τ ί αυτό
βλέπει μόνο μ α κ ρ ιά - ό τι ο κόσμος
απορροφάει σαν διψ ασμένη γη τα λό­
για μου, φως φ ανάρι πως η πρωινάδικη
αισθητική το υ ς ενόχλησε. Άρα μπο­
ρούμε να ελπ ίζουμε... Πιάνω ένα καρ­
σιλαμά γρήγορο και χορευταράδικο
και σηκώνει τη ν φ ιγούρα του
ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ η Γεω ργία...
Ήσουν κορίτσ ι άγγελος, αχνό σαν
το φ εγγάρι
ποιος μάστορης σε δούλεψε, βγήκες
μαργαριτάρι.
Έ τσ ι πρέπει ν’ αρχίσ ει μια παράσταση
σαν μια «πάροδος» Τζιαμάλας δυναμι­
κά και πανηγυρικά. Α ρχίζει η πλοήγηση
του έργου... Β γαίνει ο Χατζατζάρης,
πάει μ’ ένα «σούφικο κακοσιτεμένο μυ-
στικισμό να μελαγχολήσ ει το ακροατή­
ριο!», τρ ώ ει ξύλο από το ν Καραγκιόζη,
φεύγει. Έ ρ χοντα ι τα κολητήρια, δια­
πραγματεύονται πάνω στο έργο που Μόνο το χρόνο που πέρασε το Θρακικό Θέατρο Σκιών βοήθησε να στηθούν πέντε
θα παρουσιάσουμε, λένε στον κόσμο θίασοι Καραγκιόζη από παιδιά που παίζουν οι ίδιοι Καραγκιόζη μπροστά στον κόσμο.
να μην ανησυχεί γ ια τί κάθε χρόνο γινό­ Σε όλη την Θράκη: Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη, Σάπες, Ξάνθη.
μαστε... χειρ ό τερ ο ι! Έ ρ χ ετα ι μετά ο
υπασπιστής του Πασά ο κύριος Ταχύρ
που ψάχνει το ν Χατζηαβάτη να του βρει
έναν εξερευνητή να το υ ς φ έρ ει την
Αρμονία στο π αλάτι γ ια τί έχει χα θεί και
ο Πασάς νιώ θει ξενέ-αρμόνιστος!
Εκεί πάνω κάτω στην π λατεία και εν
πλήρη μυσταγω γία κάνει τη ν είσοδό
του το... κενό! Έ να π αλικαράκι μαζί με
ένα άλλο δίπλα εν είδη αποτυχημένου
Αλκιβιάδη ήρθαν να σπάσουν τις
Ερμείες σ τή λες το υ Καραγκιοζάδικου.
Γκαρίζει σαν γά ιδ α ρ ο ς και ειρω νεύετα ι
το κάθε τ ι π’ α κο ύ γετα ι από τον μπερ-
ντέ! Μ ακάρι να ειρω νευότανε, γ ια τί τό ­
τε θα ’δίνε ευκα ιρία γ ια διάλογο, βγά­
ζει άναρθρες κραυγές π ερισσότερο
ίσα ίσα να κάνει τη ν παρουσία το υ κε­
νού του έντονη. [Αλλά ποιο βάρβαρο
πάθος το ν έσπ ρω ξε να σπάσει αυτή
την πλήρη ένωση μπ ερντέ-π λατείας,
αλλά έχω ζυ γίσ ει μ εγα λύτερ ο γάιδα ρο Ήδη χτίσαμε το δικό μας θέατρο με βιβλιοθήκη πάνω πάνω στον Ιμερο της Ροδόπης
από τον δικό το υ ! Δ εν διακόπτω τίπ ο­ «απαρχάς Θρακικού Πελάγους».
τα, κι ενώ μιλώ πάνω στο πανί τ ις δύο
φ ιγούρες, το υ Ταχύρ με το ν Χστζηαβά- Ταχύρ: Σαν σκύλος ακούγεται. Ταχύρ: Να καθίσει όμορφα και να
τη, ξεφ εύγω έντεχνα από τη ν θεμα το­ Χ ατζηαβάτης: Ναι, γ ια τί από μικρός ακούσει Καραγκιόζη, ο Καραγκιόζης
λογία το υ έργου και σπρώχνω τ ις δύο έβλεπ ε μόνο τηλεόραση! έρχετα ι από παλιά, έχει να πάρει πολ­
φ ιγο ύρες να μιλάνε για τη ν περίπτωση Ταχύρ: Και είνα ι ζωντανός ακόμα; λά...
Χατζηαβάτης: Ναι. Αλλά το παλικαράκι κάτω, κόντρα
του άλλου κάτω.
Ταχύρ: Τότε μπορεί να ελπ ίζει ό τι θα αλυχτά! Ο εγω ισμός του, άκρατος, συ­
Ταχύρ: Π οιος είνα ι αυτός ο πληγω μέ­
γ ίν ει καλά. νεχίζει να προγλωσσάρει! Σ’ αυτές τις
νος σκύλος π’ α κο ύγετα ι κάτω;
Χ ατζηαβάτης: Άνθρωπος είναι. Χ ατζηαβάτης: Τι θα το ν βοηθήσει; περιπτώσεις κάνω... σωματικό θέατρο!

Εδώ ο ιερέας Σάντσο με τις φιγούρες που φτιάχνει για τον Καραγκιόζη του η Γεωργία
Γιαννοπούλου.
Βγαίνω μπροστά και λέω: Ποιος είναι ο
κόπανος που γκαρίζει; Βλέπω μια σκιά
σε μια καρέκλα να κουνιέται.
-Ε σ ύ !
- Ό χ ι!
Το «όχι» του είναι ο τόνος τη ς φωνής
που έψαχνα. Εσύ είσαι, του λέω. Κι
αφού δεν έχεις το σθένος ν’ αναγνωρί­
σεις μια μαλακία σου θα συνεχίζεις τις
μαλακίες μια ζωή!
- Α , πώς μου μιλάς, πρόσεχε...
-Μ π α , λέω, θιχτήκαμε; Εσύ τόση
ώρα μέσα από τα σκοτάδια τη ς ανωνυ­
μίας που μου κόπριζες τον μπερντέ,
εμ είς τ ι πρέπει να κάνουμε;
-Π ρ ό σ εξε πώς μιλάς, μου λ έει ο
θρασύς.
-Π ά ρ ε δρόμο, του λέω, κι άσε τις
μαγκιές.
Κι όντως με την άλλη σκιά, τον ακό­
λουθό του, απομακρύνεται, όχι τώ ρα
σαν δαρμένος σκύλος αλλά σαν κα-
τουρημένος!
Πέρα από την πρώτη Εμπεδόκλεια ερ­
μηνεία που ’δωσα για την στάση του
παλικαριού [-«ό,τι δεν μπορεί να αγα­
πηθεί, οδηγείται στην αιποκαταστρο-
φή επιθυμώντας και... συντροφιά δίπλα
του»-] ζούμε και στην εποχή των δια-
σημοτήτων του δευτερολέπτου. Πρέ­
πει όλοι να γίνουμε διάσημοι για ένα
60
δευτερόλεπ το τουλάχιστον, κι αφού
δεν διαθέτουμε κάτι καλό και κάποια
ικανότητα, ας γίνουμε διάσημοι με την
μαλακία μας, αυτό μετράει... Αλλά κα-
λόπεσε το δύστυχο, ο Καραγκιόζης
έχει μακρύ χέρι! Αν και δουλειά του κό­
σμου -α φ ού απολαμβάνουνε το ν Κα­
ραγκιόζη που έπ αιζα- ήταν να σταμα­
τή σ ει την ύβρη του «παίχτη» ή τω ν ορ­
γανωτών, αλλά και τα δύο φ αίνεται...
απούσιαζαν. Δεν βαριέσαι, μακρύς ο
δρόμος τη ς μοναξιάς... Ξαναμπαίνω
στο έργο. Με λίγο ταρακούνημα το
φέρνω πάλι στα ίσ α... μέχρι να ξαναβά­
λω τον εγκέφ αλό μου στον μύθο...
Βέβαια όλα αυτά στον Καραγκιόζη ε ί­
ναι μέρος του Καραγκιόζη. Θ υμάμαι σε
κάποιο χωριό τη ς νότιας Κρήτης που
’παιζα ήρθε ένας ωραία σουρωμένος
Κρητικός κι έπιασε διάλογο με το ν Κα­
ραγκιόζη. Που και που από κάτω π έταγε
τη ς φιγούρας κάτι και ο Καραγκιόζης
του απάνταγε τα δικά του... Εκεί οι ορ­
γανω τές ήταν παρόντες, αλλά έκαναν
το λάθος να θέλουν να σταματήσουν
τον σουρωμένο... Βγήκα έξω και δια-
μαρτυρήθηκα: Αφήστε τον, εδώ ο σου­
ρωμένος έχει τρόπο. Ο Καραγκιόζης
δεν ενοχλείται ούτε βλάπτεται από τον
αντίλογο, αρκεί να υπάρχει βάθος και
ήθος. Ο κύριος τα διαθέτει! Και συνεχί­
σαμε όμορφα τη ν παράσταση.
Ο Κ αραγκιόζης δεν είν α ι καρμπόν,
εκ μ ετα λ λ εύ ετα ι τη ν κάθε κατάσταση,
το κάθε λάθος ή τυ χα ίο γεγονός. Μια
μέρα που γκά ρ ιζε ένα ς γάιδα ρος σ’
ένα χω ριό τη ν ώρα που ο Καραγκιόζης
μίλαγε με το ν πασά, το ύ λ έ ε ι ο Καρα­
γκιόζης: Πασά μου σε καλνάει ο ξάδελ-
φ ός σου! Μ ια άλλη μέρα που ο βοηθός
έκανε το λάθος να βάλει να περπατεί
πάνω στη θάλασσα το ν Μπάρμπα
Γιώ ργο ο Κ αραγκιόζης διόρθω σε λέ­
γοντας: Μ ηάρμττα Γιώργο τον Ιησού επί
τω ν κυμάτω ν τη ς Ερυθρός Θαλάσσης
π αρασταίνεις;
Το πνεύμα σου π ρέπει να ’ναι ετοιμο­
πόλεμο, ανοιχτό σ το τυχαίο.
Κάθε παράσταση είν α ι μοναδική...
Π έρα από τ ις κόντρες που έχ ει το ίδιο
το έργο, ο ίδ ιο ς ο χώ ρος που παίζεις
-α ν είσ α ι ζω ντα νό ς- γεννά ει τ ις δικές
του.
Π εριττό να πω ό τι στην δ ιά ρ κεια όλου
το υ έργου αυτοσ χέδιαζα ασύστολα
και μάλισ τα π ετυχημένα. Το ’βλεπα
από τη ν ανταπόκριση το υ κόσμου, διό­
τ ι σαν κισσός είχ ε αγκαλιάσ ει τον
μπερντέ!
Τελειώ νοντας τη ν παράσταση ο κό­
σμος μας π λησιάζει θα ρ ετά -παρόλη
τη ν αγριάδα μας ή ίσω ς γ ι’ α υ τό - και
μάλισ τα αγοράζει σωρηδόν τα βιβλία
μας... τ ι καλά, χω ρίς καν να ρω τάει για
τη ν τιμ ή !
Έ να ζευγά ρ ι -ο Φώτης και η Ελευθε­
ρ ία - άγνω στοι πριν, μένουν και μας
βοηθάνε στο λύσιμο του μπερντέ. 0
Φώτης μου λ έει: Εγώ Καραγκιόζη δεν
κάθομαι να δω, γ ια τί όλες αυτές τις
γρ α φ ικότητες μ ε τον Σπαθάρη, το κα-
ραβάκι, το μαρμάρινο τραπ εζάκι Ελλά­
δα τάχα μου και να δια φ η μίζει στο φι­
νάλε τους νεσ τλέδες τις πολυεθνικές,
μου την δίνουν, άσε τα ίδ ια και τα ίδια...
Δεν θα μέναμε, τυχαία περνάγαμε, αλ­
λά μ α ς κίνησε το ενδιαφ έρον η ποιότη­
τα του λόγου σου και της κόντρας σου,
άσε τις μουσ ικές!
—φ ίλε μου, τι μου λες, εδώ έχουμε μη-
λιούνια σαπ ιοκοιλιές στη Θράκη, συλ­
λόγους - παρασυλλόγους και δυσκο­
λευόμαστε να κλεισουμε δέκα παρα­
σ τάσεις τον χρόνο (κι ο ύ τε μία από
σύλλογο) πάψε να μ α ς π αρηγορείς και
να μας δίνεις κουράγιο. Είναι φανερό
ότι δεν α ξίζουμε..! s&m
Ο Καραγκιόζης και το παλικάρι
του Δον Σόντσο Βουλτσίδη
Δράκος κρατάει το νε­
0
ρό της πόλης, ποιος
είναι ο Δράκος; Η πλε­
ονεξία. Ποιος θα τον
σκοτώσει για να λευ-
θερώσει το νερό να ξαναφέ-
ρει τη ζωή; Το παλικάρι. Το
παλικάρι όμως όσο και να ’ναι
δυνατό, μόνο του δίχως την
πείρα, πέσ’ την παράδοση,
πέσ’ τον χάρτη με σημειωμέ­
να τα περάσματα..., πέσ’ τον
δηλαδή Καραγκιόζη, δεν θα
τα καταφέρει...
* * *
Γαργαλάει το θεριό ο Καρα­
γκιόζης, το ξεγελάει σαν μι­
κρό παιδί και ελευθερώ νει το
χέρι του ήρωα με το σπαθί,
που ως εκείνη την ώρα ήταν
καταπλακωμένο από το βά­
ρος του... Το παλικάρι νίκησε
αλλά ο Καραγκιόζης τρ έχει
πρώτος να πάρει την νύφη
-γ ια τί ο αγώνας είχε και έπα­
θλο. Δηλαδή αν δεν ήμουνα
εγώ, το παλικάρι θα σκότωνε
το τέρας; Άρα είναι και δίκιά
μου κάπου, κάπως, και κλίνει
πονηρά το μάτι στον κόσμο...
Η ομορφούλα τον βλέπει με
την καμπούρα του και την ξυ-
πολησιά του και τον καταει-
ρωνεύεται. Της λέει: Πρόσε­
ξε μην γελάς μαζί μου, τον
αργό έρωτα ή τον αργό θάνα­
το πρέπει να φοβάσαι... τ ’ άλ­
λα είναι φασφουντάδικα, μό­
νο ξέρ εις τ ι πληρώνεις, ποτέ
τ ι τρω ς...!
Έ ρχεται πάνω στη φάση το
παλικάρι -που τυχαία ονομά­
ζεται και Αλέξανδρος- και
κρυφακούει τον διάλογο.
Π α λ ικ ά ρ ι:-Ρ ε Καραγκιόζη,
πας να μου φας την γυναίκα;
Καραγκιόζης: - Γιατί, τον
Δράκο τον έφ αγες μόνος
σου, για να φας την ματμαζέλ
μονάχος σου;
Παλικάρι: - Α ς κάνουμε
συμβιβασμό, σε χρίζω κου­
μπάρο.
Καραγκιόζης: - Α , τό τε δέ­
χομαι, ο κουμπάρος και θε­
σμικά θεω ρείται στην Ελλάδα
ο δεύτερος σύζυγος...!
Ομορφούλα: -Κ α λ έ, δεν
σκότωσες εσύ το τέρας;
Παλικάρι: —Καλέ ποιο τ έ ­
ρας, το τέρ ας είναι αυτός.
Καραγκιόζης: —Να δεις εσύ
σε εβδομήντα χρόνια πως θα
σαι, χειρότερος από μένα.
Εμένα, με βλέπουν τα παιδιά τό, φαΐτύπου Γκαμήλα;
και γελάνε, οι σκύλοι και γαυ­ Καραγκιόζης: -Α , επειδής
γίζουν. Εσένα, αν σε ξεθά­ το φαγητό δεν το ’χουμε σί­
ψουν μετά από εβδομήντα γουρο εμείς κάθε μέρα -βλέ­
χρόνια, τα παιδιά θα τρομά­ πεις όλες οι κυβερνήσεις
ξουνε και οι σκύλοι θα τρέ- δουλεύουν για τους Νιάρ-
ξουν να σου γλείψουν τα κό­ χους- όταν το βρούμε μαζε­
καλα...! μένο, το τσουβαλιάζομε, το
Παλικάρι: —Πολύ μακά­ αποθηκεύομε μες την κοιλιά
βριος είσαι. μας και άσ’ το εκεί να σαπίζει
Καραγκιόζης: —Βρε μακά­ και να μηρυκάζεται... νοίκιο
ριος είμαι για τί σκέφτομαι την δεν ζητάει!
ζωή με τις δυο όψεις της, εγώ ***
δεν κρύβομαι για να γίνω ευ­ ΤΕΛΟΣ ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ ΓΙΑΤΙ
χάριστος. Και ξέρεις και κάτι ΠΑΛΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΘΑ ΘΕΛΗΣΕΙ
άλλο, τι είναι πραγματικά ευ­ ΝΑ ΚΑΤΑΚΡΑΤΗΣΕΙ ΟΛΟ ΤΟ
χάριστο, όμορφο; Δεν έχεις ΝΕΡΟ ΓΙΑ ΠΑΡΤΗ ΤΟΥ...
παρατηρήσει ότι υπάρχουν
άσχημοι ωραίοι και ωραίοι
άσχημοι.
Παλικάρι: -Π ο ιο ι είναι οι
ωραίοι άσχημοι;
Καραγκιόζης: -Α υ το ί που
φωτίζονται από μέσα σαν τα
πρόσωπα στις βυζαντινές
αγιογραφίες. Με δική τους
ζωή.
Παλικάρι: - Και ποιοι φωτί­
ζονται απ’ έξω;
Καραγκιόζης:—Τα κρέατα
στην βιτρίνα του χασάπη, τα
αυγά και τα μανεκέν! Μπήκες
τώρα για τί μ’ έχει ερω τευθεί η
γυναίκα σου; Έλα μωρό μου,
ομολόγατο, μην τον φοβάσαι
τον κέρατά.
Ομορφούλα: -Κ αραγκιόζη,
ομολογώ πως σ’ έχω μέσα
στην καρδιά μου.
Καραγκιόζης: —Που και
που να με βγάζεις έξω για να
μην σκάσω...! Πότε θα γίνει
το γλέντι του γάμου, με τα
κουφέτα, τα σπάργανα, τα
σάβανα και τα στέφανο ναρ-
θώ να φάω τύπου Γ καμήλα;
Ομορφούλα: —Τι είναι αυ­
61
Στους πρόποδες του Ψηλορείτη
αντέχει η σπίθα της Αντίστασης
του Γιώργου Αρκουλή
όσο χρήσιμη μπορεί να θεωρη­
Π
θεί σήμερα -σχεδόν 62 χρόνια
μετά το τέλο ς του Πολέμου και
65 από τη δράση των ηρώ ω ν- η
συγκέντρωση προφορικών μαρ­
τυριώ ν αγωνιστών τη ς Εθνικής Αντί­
στασης των επαρχιών του Νομού Ρέ­
θυμνου; Ο δρ Πανεπιστημίου και συγ­
γραφ έας Αντώνης Σανουδάκης, μιλώ­
ντας στην παρουσίαση του βιβλίου του
Μανόλη Παντινάκη Αμαριώ τες στην
Αντίσταση, ήταν κατηγορηματικός: Το
έργο συμβάλλει και είναι πολλαπλά
χρήσιμο από ιστορικής, λαϊκής, λογο­
τεχνικής, γλωσσικής, εθνικής και λαο-
γραφικής άποψης. Ο Παντινάκης με το
βιβλίο του (μια μικρή, λιτή αυτοέκδοση
-σ ιγά μην ενδιαφέρονταν οι μεγάλοι
εκδοτικοί οίκοι τη ς Αθήνας, αυτοί που
τυπώνουν πορτρέτα καλλιτεχνών και
ποδοσφαιριστών, πέρα από την αβα­
νταδόρικη λογοτεχνία!) και με μεράκι
προσπάθησε να κυλήσει στις σ ελίδες
τα ντοκουμέντα που του διηγήθηκαν
έξι ζώντες αγω νιστές τη ς Αντίστασης
στην Κρήτη. Με το μαγνητόφωνο στο
χέρι, από χωριό σε χωριό του Αμαρίου,
βρήκε και κατέγραψ ε λεπ τομέρειες
από την αγωνία και το πάθος εναντίον
των Γερμανών κατακτητών, όταν με
λιανοτούφεκα χρειάστηκε να αντιμε­
τωπίσουν πάντσερ και οπλισμένες πε­
ριπόλους που θέριζαν στην περιοχή.
Ακούγεται απίστευτο, εντούτοις συ­
νέβη: Δεκαπενταύγουστο στον Φουρ-
φουρά Ρεθύμνης (ένα χωριό που ση­
κώνεις τη ματιά σου και νιώ θεις πάνω
σου το δροσερό χάδι της κορυφής του
Ψηλορείτη), στην πλατεία, συγκεντρω­
μένες σχεδόν χίλιες ψυχές, είχαν συ­
γκεντρω θεί για την παρουσίαση βιβλί­
ου, και, όπως ανέφερε ο δήμαρχος
Στεφάνής Σημαντήρας, ήταν πρωτο­
φανής τιμή για την περιοχή να οργανώ­
62
σει τέτο ια εκδήλωση και να την αποδε­ όταν, μ ετά το υ ς ο μ ιλη τές, δόθηκε κα­
χ τεί πλήρως ο πληθυσμός. Δεν είχε ρέκλα και μικρόφω νο σ τους ήρωες
άδικο: εκείνη την ώρα, τα ιδιω τικά κα­ το υ βιβλίου. Έ ξ ι καλοσ τεκούμενοι γ έ­
νάλια συναγωνίζονταν με «Παρά πέ­ ρ οντες με λάμψ η στα μ ά τια αντίκρυ-
ντε» και «Πενήντα - πενήντα», όμως σαν το κοινό έτο ιμ ο ι να επ ιχειρηματο­
ηλικιω μένοι, μεσήλικες, νέοι και παιδιά λογήσουν και να εξηγήσ ουν γ ια τί η
περίμεναν, διψούσαν -θ α λ έγ α μ ε- ν ’ Κρήτη ονομάσ τηκε Το νησί των γενναί­
ων. Ή τα ν ε κ εί ο Κω στής Παραδεισα-
νός, ο Γιώ ργης και ο Α λέξη ς Πλατύρα-
# Φ # χος, ο Σ τρ α τή ς Δ ημητρακάκης, ο Γρή­
γο ρ η ς Ε φ ταμηνίτης και ο Γιώργης
M J© 1Π17! MDNMIBE ΠΠΗΙ^ί Π αττακός. Μ ίλησαν ο ι περισσότεροι,
ΑΙΤΤΙΠΡΑΜΑΜΗΚ MEPM’XW ; με τη ν βαριά κρητική διά λεκτο, για τις
1FJ Olfil'CM lUMMtKMEFlZSE SIP© PW iiM M O
α π ίσ τευτες τρ έ λ ε ς που σκαρφίστηκαν
γ ια να εμποδίσουν το υ ς Γερμανούς να
H α .ι κ π ί ν τ η y r ν ν α ιό τη χ α xο υ Ε λ λ η ν ικ ό ν κ α ι Κ ρ η τ ικ ο ύ λ α ό ν
τ ο ν Ρ ξθνμ ιχη* θ α μ η ·ν η γ ια χ ά ν ι a σ τη μ νή μ η τω ν Α νσχςκιλώ ν κλέψουν, να σκοτώ σουν, να καταστρέ­
η ο υ π ο λέμ η σ α ν m o Ρέθυμ νο.
M r α υ τ ό τ ο νόμ ισμ α το ν 1941 θ έλο νμ τ να θ ν μ ό μ α σ τί τ ο λ α ό
ψουν τα χω ριά το υ ς. Έ να ς σήκωσε το
χο ν Ρ τβ ύ μ ν α ν -ά ν ό ρ τς . γ ττνα ϊκτς . χ α ιό ιό - μ ι τσ ν οπ ο ίο
ττα λιμ ή ο α μ τ λ λ α ι-π λ ά ι σ τη Μ ά χ η τη ς Κ ρ ή τη ς τ ο 194!. δάχτυλο δ είχνο ντα ς το ν Ψ ηλορείτη:
Ο ι Κ ρ η τ ικ ο ία χ ι μ ό νο έ κ α ν α ν α ιτ ία τ α σ η , α λ λ ά α ρ ν ή θ η κ α ν Σε αυτή τη ν κορυφή είχ α μ ε σ τήσ ει τον
μ έχ ρ ι τ ο τέλ ο ς το ν χ ο λ /μ ο ν , τ ο 1945, να Λ τχ τσ try τη
Π ρ μ α ν ικ ή κ α τ ο χ ή i u i q ' oXo x<n’ α ν α γ κ ά σ τ η κ α ν να ζήτκητν
M iitiv ο κ ό ά θ λ α ς σ υ ν θ τ/κ ίζ χ α ι vu ν η τκ τισ ν ν πς σ φ α γ ές κ ιυ
ασύρματο γ ια να π αίρνουμε μηνύματα
τη ν α γ ρ ιό τ η τ α τω ν Π ρ μ α νώ ν.
τω ν Εγγλέζω ν, το ν π ροσέχαμε σαν τα
Σ τ α τταιΑ ια τι π; Ρ τθ ν μ ν α ϊ' α υ τ ά τα Α τ κ η ρ α λ ια ν τ ί ν ιιμ κ η ια ια
θ α Η νμ ίζοον τ η μ ά χη Ά σ ν έδ ω σ α ν οι γ σ ν (ίς rm«c κ α ι τα ίδ ια μας τα μάτια. Στο βιβλίο το υ Πα-
α δ έ ρ φ ια το υ ς μ α ζ ί μ ι το υ ς Α υ σ τρ α λ ο ύ ς σ το Ρέθυμ νο,
d e v θ α Γ(Λ< ίιχ ά σ ο ν μ έ n o u
ντινάκη, υπάρχουν ο ι μ α ρ τυρ ίες κά­
ποιων που στην Κατοχή ήταν έφηβοι
και σ ήμερα η ζωντανή Ιστορία της
Α ντίσ τασης το υ υπερήφανου κρητικού
βουνού. Ο σ υγγραφ έας, σχεδόν ερω­
τευ μ ένο ς π αράφορα με τη ν έρευνα
στην περιοχή (ο ίδ ιο ς γεννήθηκε στο
Θ έ λ ο υ μ ε να θ υ μ ό μ α σ τε το λ α ό το υ Σπήλι), σ υνεχίζει α κά θ εκτος τη δου­
Ρ έθυ μ νο υ -ά ν δ ρ ε ς , γυ να ίκες, π α ιδ ιά - μ ε λ ειά του, με στόχο τη ν πλήρη κατα­
το ν οπ οίο π ο λ εμ ή σ α μ ε πλάι π λάι σ τη μ ά χη γραφ ή τη ς δράσης εκείνω ν τω ν ημε­
της Κ ρ ή τη ς ... αναφέρει το γράμμα από τις ρών. Αποφασισμένος να σ ημάνει προ­
μονάδες της 6η Αυστραλιανής σκλητήριο νεκρών. Όπως α νέφ ερε ο
Μεραρχίας. Σανουδάκης, αυτή η π ολύτιμη δουλειά
έχ ει εξα ιρ ετική σημασία, δ ιό τι βοηθά
ακούσουν το ν πανεπιστημιακό Αντώνη ως καταγραφ ή και υπ ηρ ετεί τη ν πιο
Σανουδάκη και το υ ς εκλεκτο ύς δημο­ μοντέρνα μορφή τη ς σύγχρονης γενι­
σιογράφους από την Αθήνα Γιάννη Κα- κής και τοπ ικής ισ τορία ς, δηλαδή της
νελλάκη και Φοίβο Ο ικονομίδη να μιλά­ μικροίσ τορίας. Η εκδήλω ση έκλεισ ε με
νε για το βιβλίο Αμαριώ τες στην Αντί­ Κρητικούς χορούς από ν έες και κοπέ-
σταση του δημοσιογράφου - ερευνητή λια και μπόλικη τσ ικο υδιά με π αραδο­
Παντινάκη. σιακούς μεζέδες. Ό χι, πίτσ ες και
Η βραδιά απέκτησε δραματικό τόνο, μπριος δεν είχε...
Οι Στιγμές του Λεωνίδα Κύρκου
κι άλλων τινών αγίων και μη του χτες, του αντιπροχτές· αλλά του σήμερα;
του Β. Π. Καραγιαννη
ια τί αγαπούμε κάποιους αν­
Γ
θρώπους; Φ ορές γ ια τί δεν
μπορούμε να κάνουμε κι αλ­
λιώς. Το α ντικείμενο τη ς αγά­
πης είνα ι συχνά πάνω από τ ις
δυνάμεις αυτοελέγχου· μας θέλγει,
μας ρουφά στη δίνη του, βουλιά­
ζουμε στη γαλανή θάλασσά του.
Αφηνόμαστε σε μια διάθεση ανέλε­
γκτης αφοσίω σης γ ι’ αυτούς και σ ’
αυτούς σαν ύπαρξη, αλλά και σαν
πράξη ζωής, έργο δημιουργίας, χω­
ρίς να δεχόμαστε και κουβέντα πα-
ΰαπέρα, τυφ λά αφοσιω μένοι σε ένα
δανικό ή μια πλάνη. Έ τσ ι είνα ι όταν
ρπό την αγάπη τυφ λώ νεσ αι- μετά
απορεί ό,τι ήθελε να σου προκύψει.
Έπιασα να διαβάσω το βιβλίο του
Υ Κύρκου Στιγμές από την προσω­
πική μου διαδρομή, που κυκλοφό­
ρησε από τ ις εκδό σ εις το υ βιβλιο­
πωλείου τη ς «Εστίας», και με πήρε
1 κατηφόρα το υ συναισθήματος.
Επεσα σ’ ένα βάλτο νοσταλγίας
«ιι, για να βγω από κει αλώ βητος,
ιήρα τον τρόπο τω ν λέξεω ν. Διέκο-
ρατην ανάγνωση στη σ ελίδα 94 (σε
Σύνολο 171), από το φόβο μην το
τελειώσω αμέσω ς και χάσω τη ν έκταση
ιιας μοναχικής και μοναδικής απόλαυ­
σης' ναι μεν τα δυνατά κρασιά τη ς ηδο-
ή ς τα κατεβάζεις μονορούφι (ανδρείοι
ου Καβάφη ή και κακέκτυπό του), αλ-
ά φορές επ ιβάλλεται το κρ ά τει (για
ιργότερα). Λίγο έστω.
Οι αφ ηγήσ εις του, μικρά σ τιγμιότυπ α
ης προσωπικής -π ο ια ς προσωπικής,
ηλαδή; τη ς δημόσ ιας (ακόμα κι εκεί-
ης τη ς εντελώ ς ιδιω τικής ως εκ τη ς
τενό τη τα ς το υ χώρου στο κελί τη ς
υ λα κή ς)- π ολιτικής του ζωής, είνα ι
χτά σ τικτες από το χαμηλότονο ύφος
ΐς π ροσω πικότητάς του, αποδραμα-
Σποιημένες στην εν τέλ ειά το υ ς και
^εγχόμενες.
Στο εξώ φυλλο του βιβλίου, γερμένος
στην κουπαστή ενός καραβιού -δ εν
γνωρίζω ποιοι βρίσκονται διπλά του,
ο ικείο ι ή άγνω σ τοι- κοιτάει... Προς τα
πού; Το μέλλον ή το παρελθόν; Το κα­
ράβι τα ξιδ εύ ει στης Θ εσσαλονίκης τη
θάλασσα το 1990 (από πού και για πού;
«Της Σαλονίκης μοναχά της πρέπει το
καράβι/ Να μην τολμήσεις να τη δεις
ποτέ από τη στεριά» προτρέπει ο Ν.
Καββαδίας, «ΤΡΑΒΕΡΣΟ, Θ εσσαλονί­
κη II»), στη διά ρκεια τη ς προεκλογικής
εκσ τρ α τεία ς, τό τε που η πολιτική ζωή
εν Ελλάδι είχ ε π άρει φω τιά κι υπήρχε
αποχρών λόγος ενασχόλησης με αυτή
την εθελοντική έφ εση του απλού κό­
σμου, που σήμερα την έχουν τόσο
απαξιώσει οι επ ιχειρηματίες της,
ώστε κατάντησε γ ι’ αυτούς όλους
σχεδόν λαϊκή αγορά ελπίδων και
ελευθέριω ν συναλλαγών, αλισβε-
ρίσι δε ποικιλο-άσχημων νταβα-
τζήδω ν κατ’ όνομα ή κατά τη χάρη
τους.
«Το καράβι που τα ξιδ εύ ει το λένε
ΑΓΩΝΙΑ 937.»1
Ο Λ. Κύρκος ταξίδεψ ε με πολλά
πλεούμενα και σε ποικίλες θάλασ­
σες. Όπου και να ταξίδεψ ε, η
Ελλάδα, παρότι πληγιασμένη μέ-
χρις αποσύνθεσης κάποιες επο­
χές, δεν τον πλήγωνε, όπως τον Γ.
Σεφέρη, παρότι του μάτωνε την
ψυχή. Άρρωστα αισιόδοξος για τα
τη ς ζωής, μέσα από τον προσωπι­
κό και συλλογικό αγώνα, τα λάθη
και τα μεγαλεία, τα εγκλήματα και
τις θυσίες, κράτησε απ’ αυτήν
ω ραιότητα τη ς πίκρας, τη γλύκα
τη ς αγωνίας, το μέλι του απραγμα­
τοποίητου, τη μελαγχολία τη ς δι­
καίωσης, την αξιοπρέπεια τη ς ή τ­
τα ς, την περηφάνια του δίκαιου,
την ευω δία τη ς ανθρωπιάς. Μ’ αυ­
τά όλα οι Στιγμές του αρωματίζουν
το ν αναγνώστη, καθώς καίγονται καίνε
στο θυμιατήρι του αγιασμού ή του
εξορκισμού εν παντί και πάντα χρόνο.
Διακόπτοντας ιδιοτελώ ς το διάβασμα
έβαλα στο πικάπ -να ι, υπάρχει τέτο ιο
και λειτο υ ρ γεί ακόμα- το διπλό δίσκο
του Μ. Θεοδωράκη «Ο ήλιος και ο χρό­
νος. Επιφάνια Αβέρωφ», ποίηση Γ. Σε­
φέρη (Επιφάνια, 1937). Και χύθηκαν ε ί­
τ ε σαν λυγμοί είτε σαν σπασμοί οι πα­
ράλληλες αναγνωστικές και μουσικές
αναφορές. Ο Λ. Κύρκος περιγράφει
στο κεφάλαιο «Φυλακές Αβέρωφ, χού­
ντα: Ο Πλασκοβίτης, ο Θεοδωράκης
και άλλοι» το πώς γράφ τηκε η σύνθεση
ένα βράδυ, παραμονή πρωτοχρονιάς
του 1968, κι αυτός να παρακολουθεί

τον συγκροτούμενο του μουσικό ιερο­
φάντη να δημιουργεί. Στο δίσκο υπάρ­
χει η σημείωση: «Παγκόσμιος πρώτη,
θέατρο, φυλακή Αβέρωφ...» με ιδιόχει­
ρες υπογραφές τω ν φυλακισμένων
ακροατών και συντελεστώ ν των
έγκλειστω ν τη ς αυτοσχέδιας χορω­
δίας. Μ εταξύ αυτών, του Λ.Κύρκου,
αλλά και του Κυριάκου Τσακίρη, ζω­
γράφου και χαράκτη. Μ’ άρεσαν κάπο­
τε οι ζω γραφισμένες π έτρες του σε μια
βιτρίνα βιβλιοπωλείου στη Θεσσαλονί­
κη- περνούσα συνεχώς, τις κοιτούσα,
τις νοσταλγούσα, τις ήθελα. Άρχισα να
ζωγραφίζω κι εγώ πάνω τους. Αλλά
ήταν αυτές, με την ωραία το υ ς ψύχρα,
που συνήθως μ’ έβρισ καν όμως σαν
σχήματα σημαίνοντα ή παρασημαίνο-
ντα, μιας φαντασίας όλο διαφ υγές και
προεκτάσεις προς το απλησίαστο.
Στις «Μέρες Γ» (16 Απρίλη 1934-14
Δεκέμβρη 1940) του Γ. Σεφέρη διαβά­
ζουμε: «15-16 Νοέμβρη 1936. Ταξιδεύ­
οντας Αθήνα-Κορυτσά. Κυριακή βρά­
δυ, το τρένο ξεκίνησε στς 8μ.μ. Wagon-
lit γεμάτο βαλίτσες και μύγες. Στάλες
βροχή χάραξαν τα τζάμια οριζόντια κα­
θώς πηγαίναμε. Χωρίς σκέψη. Τίποτε
δεν τελειώ νει παρά την άλλη αυγή. Η
άλλη αυγή είναι το Πλατύ, ο σταθμός ».
Κατεβαίνει στο Πλατύ Ημαθίας κι από
κει παίρνει την ανταπόκριση για τη
Φλώρινα. Τόποι, τοπία, άνθρωποι.
Σταθμός «Ξεχασμένης» (οι σημερινοί
της κάτοικοι έχουν από το 1982 π ολιτι­
στικό σύλλογο με την επωνυμία Γ. Σε-
φέρης (!) άραγε για τη μνεία αυτή;
Ό ταν ρώτησα κάποιους, δεν ήξεραν),
«Επισκοπή», «Σκύδρα», «Έδεσσα». Τό­
ποι που τώ ρα με το τραίνο σε νέα κυ­
κλοφορία ξαναγίνονται και δικοί μας. Η
διαδρομή αυτή, μέχρι την Κορυτσά,
(όπου είχε διορισ τεί πρόξενος) μέσα
από τους τόπους της Δυτικής Μ ακεδο­
νίας, έφ ερε σαν αποτέλεσμα μετά τη
διεργασία στο ψυχικό του χωνευτήρι,
την έξοχη ποιητική σύνθεση «Επιφά­
νια, 1937»: «Κράτησα τη ζωή μου κρά­
τησα τη ζωή μου ταξιδεύοντας/ ανάμε­
σα στα κίτρινα δέντρα κατά το πλάγια-
σμα της βροχής/ σε σιωπηλές πλαγιές
φορτω μένες με τα φύλλα τη ς οξιάς/
καμιά φωτιά στην κορυφή τους- βρα­
διάζει». Με τις Στιγμές του Λ. Κύρκου
ξαναζούμε μια στιγμή ποιητικής και
μουσικής δημιουργίας όπου λόγος και
64
ήχος, τόσ ο στενά και θαυμαστά, κρέας
και κόκαλο, ήρθε κι έδ εσ ε με τη συναρ­
παστική ζωή του, όπως τη διαβάζουμε
στο τώ ρα και τη βιώ νουμε ως αφ ηγη­
ματικό δώρημα τέ λ ε ιο ν ως παρεπόμε­
νο ευερ γέτημα από το περίσσευμα τη ς
ευγένεια ς μιας ψυχής και έκ το υ μουσι­
κού λόγου «διασαλευμένης».
Το ξάπλωμα τη ς αφήγησης γ ίν ετα ι
φω τεινή κηλίδα πάνω στο αργασμένο
τομάρι τη ς μνήμης μας - τ ι γ ίν ετα ι τ ε λ ι­
κά, όλα σ’ ένα κουβάρι αναμνήσεις κα­
ταλήγουνε κι εκ εί τυλιγό μα σ τε ή ξετυ ­
λιγόμασ τε κι ε μ ε ίς ;- με αναφ ορές σε
μας γνω στές από τ ις αναγνώ σεις ή
από τη μεταπ ολιτευτική μας διαβίω ση-
συμβίωση στα σκηνάκια του σ τρα το­
πέδου τη ς π ολιτισμένης Α ρισ τερός,
που τις έβαψ ε με το ανεξίτηλο χρώμα
του και ο σ., μην πω κυρίω ς αυτός.
Φ ταίει και η μουσική του ιδιοσυστασία,
το πάθος του γ ι’ αυτήν, που δεν μπο­
ρούσε παρά να επ ιδράσει σ τις π ολιτι­
κές σκέψ εις, ιδ έες και π ρακτικές.
Ενώ η μουσική αφ ’ εα υ τή ς η μ ερ εύ ει
τα ήθη, δεν είνα ι δεδομένο βέβαια ό τι
εξημερώ νει και τα π ολιτικά, και μάλι­
στα τα εμφύλια, ιδεολογικά πάθη. Η
αφήγηση του Λ. Κύρκου για την όπερα
του Μ πετόβεν «Φιντέλιο» είνα ι ενδ ει­
κτική τη ς π αθογένειας μιας εποχής,
που, αλίμονο, ακόμα σ υνεχίζεται ε ίτε
σαν απόηχος ε ίτε σαν βουή κι αντάρα
εκλογικής αντιπ αλότητας, χω ρίς κανέ­
να αντίκρισμα επί τη ς σ ημερινής ου­
σίας τω ν πολιτικώ ν μας διαπραγμά-
των. Την ακούω τη ν όπερα τώ ρα -σ ή ­
μερα τη ν πήρα από τ ις προσφορές τω ν
καθημερινών εφ ημερίδω ν- που γρ ά ­
φω αυτό το βιαστικό απόσπασμα ερω ­
τικού, σχεδόν, λόγου για το βιβλίο του
ή μάλλον γ ι’ αυτόν κι ό ,τι σ ηματοδότη­
σε κι ακόμα «διαδηλώνει» η παρουσία
του, παρότι βρίσ κεται στην ενεργό
αποστράτευση. Τις π ροάλλες το ν συ­
νάντησα στα σκαλιά τη ς Π αλαιός Βου­
λής στο π ολιτικό μνημόσυνο το υ Γρ.
Φαράκου, σιγοπερπατητή στα βήματα,
αλλά φ τερω τό, διαυγή στη σκέψη και
στο λό γο - κι είχε λόγο εκείνο το από­
γευμα γ ι’ αυτόν που πέρασε πηδώντας
πάνω απ’ όλα τα φ ράγματα, τ ις αγκυ­
λώ σεις, τ ις μ α τα ιό τη τες του ιδεολογι­
κού του καιρού.
Γράφ ει πως βρέθηκε στο ίδιο κελί με
τον σύντροφο τη ς «απέναντι όχθης»,
που το πάθος το ύ πρώτου καιρού της
Διάσπασης το υ κοινού το υ ς κινήματος
διέλυε, κυρίω ς, τ ις προσω πικές σχέ­
σεις. Κι αυτό ήταν η τρ α γω δία κι όχι
απ αραίτητα το ό τι δεν προχώρησε συ­
νολικά τίπ ο τε έ κ το τε στην κοινή ή χωρι­
στή π ολιτική το υ ς. Η όπερα που συνή-
γ ειρ ε Α υτόν ενοχλούσε, θόρυβος ακα­
τα νόη τος το ν άλλον. Εν τ έ λ ε ι η όπερα
που ήταν ένας ύμνος σ τους πολιτικούς
κρατούμενους τη ς Γαλλικής Επανά­
στασης και στην αφοσίω ση τη ς γυναί­
κας στον π ολιτικό κρατούμενο άντρα
τη ς, όπως και η σ τοιχειώ δης ανάλυση
του λιμπ ρέτου, έπ εισ ε «πολιτικά» τον
σύντροφό του Αργύρη Μ., και έκτοτε
την άκουγε συνεχώ ς. «Ο Μ πετόβεν εί­
χε κάνει το θαύμα του. Έ τσ ι ο Μπετό­
βεν κα τέλη ξε σαν μουσική επένδυση
σ τις συγκεντρώ σ εις μας. «Ο κόσμος
που άκουγε αντιδρούσ ε σαν το ν Αργύ­
ρη», γρ ά φ ει ο Λ. Κύρκος και αφηγείται
το πώς καθιερώ θηκε ο «Ύ μνος τη ς Χα­
ράς» σαν εναρκτήρια μουσική σε κάθε
προεκλογική συγκέντρω ση το υ άλλοτε
ΚΚΕ Εσω τερικού («Ω! οι ωραίες
μ έρ ες2) κι α ρ γό τερ α έγ ιν ε ο ύμνος της
Ευρωπαϊκής Έ νω σης. Φυλακισμένοι,
έτο ιμ ο ι γ ια εκτέλεσ η , μαζί με τον Μ.
Γλέζο, π ερίμεναν το πρωί («Τίποτε δεν
τελ ειώ ν ει παρά τη ν άλλη αυγή») το
απόσπασμα, το οποίο όμω ς το υ ς προ-
σπέρασε! Εκείνη τη μεταίχμια ώρα
σ φ ύριξε τη ν «Ωδή τη ς χαράς», μήνυμα
σ τους σ υγκρατούμενούς το υ ς ότι
ζουν, δεν το υ ς πήραν γ ια εκτέλεση. Και
ζουν ακόμα, καλά να ’ναι, κι οι δύο γε­
ρόλυκοι τη ς Α ρισ τερός.
Τ έλος οι αίνοι. Σ ειρά τα ευλογητάρια.
Γράφω για ένα βιβλίο, σιγά δηλαδή το
γράψ ιμο· απλώς μιας φορτισμένης
διάθεσ ης αραδιάζω σκέψ εις, αφού άλ­
λω ς δεν μπορώ να το δηλώσω -το
οποίο ενσ υνείδητα σταμάτησα στη σε­
λίδα 94, γ ια να έχω κι ένα άλλοθι για
τυχόν διαφ ω νίες στη σ υνέχειά του, αύ­
ριο δηλονότι, επ ί του... π ολιτικού (τρί­
χες, δηλαδή), αλλά και γ ια να το έχω
προς ανάγνωση για λίγο ακόμα, μιας
και δεν μπορώ να ξαναδιαβάζω με τον
καιρό, εκ νέου τα ίδια βιβλία, πλην αυ­
τώ ν τη ς ποίησης. Θέλω, βέβαια, να
μου θυμίζει κάπως και τη ν «Ημιτελή»
του Σούμπερτ, (είναι μ εταξύ εκείνων
τω ν κλασικών έργω ν που τα σφύριζε
ολόκληρα), κι άλλω στε όλα τα ωραία
είναι σε ημιτελή φάση διάπραξης και
σε αόριστη διάρκεια χρόνου. Πάντα
αφήνουν κάτι για το ν άλλον ακροατή ή
αναγνώστη, για να περάσει τον δικό
του απόηχο σ’ αυτά και σ ’ ό,τι νιώ θει.3
Το βιβλίο του Λ. Κύρκου Σ τιγμ ές στην
αναγνωστική του απόλαυση αφήνει,
σ’ όσους το ν γνώ ρισαν εκ το υ μακρό-
θεν ή το ν έζησαν εκ το υ σύνεγγυς, μια
σιωπηλή συγκίνηση· («Είμαι ένα ς ηδο­
νιστής αναγνώστης. Στα βιβλία αναζη­
τώ τη συγκίνηση» Χ.Λ. Μπόρχες) όχι
απαραίτητα γ ια όσα γρ ά φ ει, που δεν
στερούνται τέ το ια ς επ ίδρασης ή για
τις φ ω τογραφ ίες που σε πολλούς ξα-
ναθυμίζουν τα αγαπημένα πρόσωπα.
Σε μια απ’ α υτές, εκ τύ χ η ς αγαθής, κι
ο νυν Νομαρχιακός Σύμβουλος Κοζά­
νης Γ. Αποστολίδης, η γ έτη ς του α ρ ι­
στερού συνδυασμού στο Ν.Σ. Κοζά­
νης σε δ εύ τερ ο επίπεδο, πίσω ακρι­
βώς από τη ν ιστορική τ ό τ ε ηγεσ ία του
εν εξάρ σ ει κοινού ΣΥΝ: Φλωράκη,
Κύρκο, Φαράκο. Αλλά κυρίω ς γ ια τί ε ί­
ναι μια ανθρώπινη αφήγηση - τ ο αυτό
ωραία και χα ρακτηρισ τική όπως ο
ανεπανάληπτος π ροφ ορικός το υ λό ­
γ ο ς - μέσα από τη ν οποία ο αγαπητός
πολιτικός γ ίν ετα ι ο αγαπημένος σου
οικείος, κι ο αγαπ ημένος σου οικείος
ξεδιπλώνεται ως ένας π ολιτικός που
την σήμερον (ας πούμε πως φ τα ίχτης
είναι ο χρόνος) λείπ ει αφ όρητα από
την πρώτη γραμμή π ολιτικής σκέψης,
πολιτικής ηθικής αλλά κι επ εξερ γα ­
σίας προτάσεων. Όπως, όταν αμέσω ς
μετά τη μεταπ ολίτευση, μέσα στην
παλίρροια το υ λαϊκισμού, προσπα­
θούσε να διαπ λεύσει η τ ό τ ε ανανεω τι­
κή αριστερά τ ο χυλό τη ς α β εβ α ιό τη ­
τα ς και δ ημοσ ίευσ ε το υ ς «Στόχους
Κυκλοφορεί κάθε δεύτερο Σάββατο - Στις 22/9/2007 το 19ο φύλλο με θέμα: Απολογισμός των^κλογώ^
το υ Έθνους», μοναδική πολιτική πρό­
τασ η σε βάθος χρόνου για τον τόπο,
που δυστυχώ ς ακόμα έχει την επικαι-
ρ ότη τά τη ς ως ζήτημα κατάκτησης.
Αλλά αυτά τα βλέπουν μόνον όσοι
βλέπουν πολύ πιο μπροστά απ’ τον
καιρό τους. «Κύρκο, θα αποτύχεις! Εί­
σαι σε λάθος τόπο, σε λάθος χρόνο,
σε λάθος κόμμα», του είπε ο τό τε Κ.
Καραμανλής. Απέτυχε άραγε; Ποιος
ξέρ ει τ ι θα πει η ιστορία; Σίγουρα
όμως π έτυχε κάτι πιο πολύτιμο, πιο
ακριβό, που λίγοι στην πολιτική το κα­
ταφ έρνουν: να τον αγαπήσουν τόσο
και τόσοι, αλλά σαν άνθρωπο.
★★★
Πλατύ Ημαθίας, Σιδηροδρομικός
Σταθμός, Ιούνιος 2007. Στις αφ ίξεις
από Αθήνα υποδέχτηκα κατά καιρούς
πρόσωπα τη ς εγγράμματης ενδοχώ-
ρας μας. Τώρα στις αναχωρήσεις η Δ.
παίρνει το ιντερσίτι για Αθήνα. Είχαμε
επ ισκεφτεί τον Λ.Κύρκο στο πολυβί-
βλιο και μουσικά απέραντο κελί του επί
τη ς Καλλιδρομίου. Του άφησε ένα
ερασιτεχνικό, μουσικό σιντί της, προς
κρίση και διάγνωση· αυτός ξεχώρισε
εκ εί μια σύνθεση: «Ελεγεία για ό,τι χά­
νεται». Πού πάει η μουσική όταν δεν
την ακούμε πιά, αναρωτιούνται οι αι-
σθαντικοί του Τρίτου ραδιοφώνου;
Πού πάει η ενέργεια που εκλύεται από
μια εκρηκτική, πολυετή παρουσία,
όταν ο καιρός την τοπ οθετεί στο στα­
σίδι του ομηρικού Νέστορα; Πυκνώνει
την ατμόσφαιρα μέσα στην οποία πή­
ζει η ιστορία· προσκολλάται στην ύλη
τη ς πανανθρώπινης εμπειρίας· προ-
σμετράται με θετικό πρόσημο στη λί­
στα εκείνων των δημιουργών που βά­
ζουν πλάτη για την κίνηση προς τα
1 5 Η Μ Ε Ρ Η
εμπρός. Συμπυκνώνεται σε βιβλίο. Το
πολυφορεμένοτου Μαλλαρμέ: «Τα πά­
ντα καταλήγουν σ’ ένα βιβλίο», στην
περίπτωση του Λ.Κ. και των Στιγμών
του, αντιστρέφοντάς το ανεπιτυχώς,
ίσως και να σημαίνει πως τα βιβλία εμ­
φανίστηκαν και υπάρχουν ακόμα, γιατί
πρέπει σ’ αυτά να περιγραφούν βίοι
και σκέψεις, όχι οι ζωές των άλλων
-εδώ έρχεται ο κινηματογράφος- αλ­
λά κάποιων -κα ι ευτυχώς πολλών- που
διακρίθηκαν, διακρίνονται και ξεχωρί­
ζουν μέσα στον κουρνιαχτό της παγκό­
σμιας καθημερινότητας ως αδάμαντες
εις ρύγχος χοίρου.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Γ. Σεφέρη, «Με τον τρόπο του Γ.Σ.»,
Τετράδιο Γυμνασμάτων (1928-1937),
ΠΟΙΗΜΑΤΑ, εκδ. Ικαρος 1967
2. Σ. Μπέκετ, Ω! οι ωραίες μέρες (από το
θέατρο του παραλόγου).
3. «Με ελκύει η έλλειψη, το ανείπωτο, η
νύξη, η εύγλωττη, εσκεμμένη σιωπή. Το
ανείπωτο για μένα ασκεί μεγάλη
δύναμη: συχνά εύχομαι να μπορούσε να
δημιουργηθεί ένα ολόκληρο ποίημα με
αυτή τη γλώσσα. Η δύναμη αυτή είναι
ανάλογη με τη δύναμη του ανίδωτου-
για παράδειγμα, τη δύναμη των
ερειπίων, των έργων τέχνης που έχουν
πάθει ζημιές ή έχουν μείνει
ανολοκλήρωτα. Αναπόφευκτα, τα έργα
αυτά υπαινίσσονται ευρύτερα
συμφραζόμενα- στοιχειώνουν τον θεατή
επειδή δεν είναι πλήρη, παρότι η
πληρότητα υπονοείται: υπονοείται μια
άλλη εποχή, ένας άλλος κόσμος όπου
ήταν ή προορίζονταν να είναι πλήρη.
(Louise Glyk, «Διάσπαση, δισταγμός,
σιωπή», περ. Ποίηση, τχ. 29, σελ.17).
Ε Φ Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α
ΓΙΑ ΤΗΝ:
ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗ
ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ
ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
65
 σημειω
του καθηγητή
η
Ανδρέα Παναγόπουλου
ταν ο διάσημος (τότε)
Ο σοβιετικός ποιητής Γε-
βγκένι Γ εφ τουσ ένκο δή­
λω νε ότι «η δικαιοσύνη
είνα ι σ α ν ένα τρ α ίνο που
φ θ ά νει σ χεδ ό ν πάντα με κ α ­
θυστέρηση», μάλλον δ εν είχε
υπόψη του το δοκίμιο του
Π λουτάρχου Π ε ρ ί τ ώ ν υ π ό
τ ο ϋ θ ε ί ο υ β ρ α δ έ ω ς τιμ ω ­
ρ ο ύ μ ε ν ω ν . Κι όμως π ερ ί του
ιδίου ακριβώ ς π ρά γμ ατος
πρόκειται. Ό π ω ς τις π ερ ισ ­
σ ότερ ες φ ο ρ ές -ιδ ια ίτερ α π α ­
λιά, ή μάλλον σ χεδ ό ν π ά ν τ α -
τα τρ α ίνα έφ θ α να ν με κ α θ υ­
στέρηση, έτσι και η δικαστική
δικαίωση, α ν ποτέ έρχεται,
έρ χετα ι με τόση καθυστέρηση
που δ εν έχ ει π ια νόη μ α για
τον δικαιω μένο: ή θ α ’χ ει π ε-
θ ά νει ή αρρω στήσει ή είνα ι
π ια τόσ ο α ρ γά , ώστε η δικαί­
ωση α π οτελεί «δώ ρον άδω -
ρον», δεν μ πορεί ν α τον ω φ ε­
λήσει π ια ούτε στη ζωή του
ούτε στη δουλειά του. Ο λαός
στο χω ριό το λ έει πιο απλά:
«Α ρ γεί ο θ εό ς και σ κά ει ο
φτω χός». Θ υμηθείτε το δια-
μαντάκι του Φ ράντς Κάφκα,
το διήγημα «V or dem
G esetz» («Ε νώ π ιον του ν ό ­
μου») που δίνει κάτι βαθύτε­
ρο α π ό την κ α τα γγελία των
α ρ χα ίω ν Ελλήνω ν σοφιστώ ν
ότι ο νόμ ος δ εν κ ά νει τίποτα
άλλο π α ρ ά ν α δια σ φ α λίζει
«τό τ ο ϋ κ ρ είτ τ ο ν ο ς σ υ μ φ έ ­
ρ ο ν » . Ή θυμηθείτε το μυθι­
στόρημα, βα σισμ ένο σε π ρ α γ ­
ματικό γ εγ ο νό ς, του Μ ένιου
Κ ουμ ανταρέα Ο ω ρ α ί ο ς λ ο ­
66
Η δικαιοσύνη και τα τραίνα
χαγός. Υ π έβ α λ ε π ροσφ υγή
στο Σ υμβούλιο Ε πικ ράτειας
ως ν έ ο ς και ω ραίος και δικαι­
ώθηκε γ έ ρ ο ς σ υντα ξιούχος
και με τα π ό δ ια του ν α μην
τον κρα τά νε ν ’ α ν ε β ε ί τα σ κ α ­
λοπάτια του Μ εγά ρ ου.
Τ ο π ιο ενδ ια φ έρ ο ν είνα ι ότι
το « τ ιμ ω ρ ο ν μ έ ν ω ν » , στον τίτ­
λο του δοκιμίου του Π λουτά ρ­
χο υ, έχει ν α κ ά νει με το «τι­
μ ή + ώ ρ η » (δηλαδή φ ροντίδα
για την τιμή, όπω ς λέμ ε θυρω ­
ρός, ακτεω ρός), οπ ότε ε ν ν ο ­
είται ότι ο θ εό ς «τιμωρείται»,
δηλαδή «τιμωρεί» (ό χι εκ δι­
κείται) α π ό φ ροντίδα γ ια τη
δική του τιμή, α φ ού υ π ο τίθ ε­
ται ότι κ ά θ ε αδίκημα μεταξύ
των α νθρώ π ω ν α π ο τελ εί και
αδίκημα κατά του θ εού (κάτι
σ α ν αμαρτία δηλαδή). Τ ο ίδιο
σ υμ βα ίνει και με το «ο νό μ ο ς
τιμωρεί» (ό χι εκδικείται) α πό
φ ροντίδα για την προσβολή
της δικής του τιμής και, κατά
σ υνα ρ πα γή ν, για όλους τους
πολίτες (κάτι σ α ν ά γο ς δη λα­
δή).
Η καθυστέρηση των τρ α ί­
νω ν έχει καταντήσει κ οινός
τόπ ος παγκοσμίω ς, στα π α ­
ρ α δοσια κ ά , εννοείτα ι, τρα ί­
να , τους συρμούς δηλαδή με
ατμομηχανή, α φ ού δ εν ισχύει
για τα ηλεκτροκίνητα μ εγά ­
λης ταχύτητας, όπω ς το
Am trak στην Α μερική, το tgv
(tres grand vitesse) στη Γαλ­
λία, το «τρα ίνο-σφ αίρα » στην
Ιαπω νία κ.λπ. Η καθυστέρη­
ση στα τρ α ίνα συνιστά π α ρ ά ­
βαση ή μάλλον υπέρβαση
(α φ ο ύ κατά κ α ν ό ν α δ εν π α -
ρατηρείται κ α ι πρόω ρη ά φ ι­
ξη) του δρ ομ ο λ ο γίο υ , του
ω ρ ολογια κ ού π ρογρ ά μ μ α τος,
ενώ το α ντίστοιχο στην δικ αι­
οσύνη συνιστά « υπ ερ η μ ε­
ρία ν», όπ ω ς το ο ν ο μ ά ζ ε ι ο
Π λούτα ρχος, στην α π ονομ ή
της θ εία ς ή της α νθ ρ ώ π ινη ς
δίκης. «Υ π ερ η μ ερ ία » λ ο ιπ ό ν,
σ α ν ν α π ρόκ ειτα ι γ ια λη ξι­
π ρ ό θ εσ μ α γραμμάτια, δη λα­
δή ξε π έ ρ α σ μ α της π ρ ο θ ε ­
σμίας, α φ ού υπ οτίθεται ότι
κ α ι το τρ α ίνο θ α έπ ρ ε π ε ν α
φ θ ά σ ει την τά δε ώ ρα κα ι η δι­
καιοσύνη ν α α π ο δ ο θ ε ί εντός
σύντομου, ή τουλάχισ τον εύ ­
λογου χρ ό νο υ .
Και η μεν «υπερημερία» στα
τραίνα μπορεί ν α οφ είλεται σε
διά φ ορους λόγους, συνήθω ς
«τεχνικούς» τους λ ένε, η αντί­
στοιχη όμως «θεία δίκη», α ν
υπ οθέσουμ ε ότι το θ ειο ν π α ­
ρεμβα ίνει σε τέτοια ψιλο-
πράγματα, π ρά γμ α λίαν α μ φ ί­
βολο, καθυστερεί γιατί συνή­
θως π α ρ εισ φ ρ έει μια άλλη
ελάσσω ν θεότητα, η τύχη,
οπότε απαλλάσσεται ο θ εό ς
για το σκάσιμο του φτωχού. Η
«υπερημερία» ω στόσο στην
απονομή ανθρώ πινης δικ αιο­
σύνης μέσω του δικαστηρίου,
που φ θ ά νει κάποτε μέχρι την
αρνησιδικία, οφ είλετα ι σ χ ε ­
δόν πάντα σε π α ρ εμ β ά σ εις,
π ιέσεις και ποικίλες δια π λο­
κές και επιτυγχάνεται με α λ ­
λεπάλληλες α να β ο λ ές και π α ­
ραιτήσεις Δικαστώ ν και Συμ­
βούλων, π ροκ ειμ ένου είτε ν α
/ ------- \
π α ρ α γ ρ α φ ε ί το αδίκημα ή η
προσ φ υγή είτε ν α αχρηστευ­
τεί, λόγω αρ γόσ υρ τη ς διάρ­
κ εια ς της εκκρεμότητας, κάθε
νό η μ α α π ό το οποιοδήποτε
α π οτέλεσ μ α , ο ψ α ίπ οτε γίνει
δίκη. (Δ ε ς τι γ ίνετα ι π .χ. τώρα
με την α νά θ εσ η σ ο β α ρ ώ ν ανα­
κ ρίσ εω ν σ ε υψ η λόβα θμ ους δι­
καστές, π ο υ «π είθοντα ι» με
δ ιά φ ο ρ α μ έσα, π.χ. με διορι­
σμούς γ ιο υ ή κ όρ η ς σ ε υψηλό-
μισθη μόνιμη θέση στο δημό­
σιο, κ α ι ό λ α θ α τακτοποιη­
θ ο ύν αυτόματα α π ό τις αιω­
νίω ς επ ικ είμ ενες εκλογές*.
Ο πότε « β ο ϋ ς έ π ί γ λ ώ σ σ η » ή,
εν π ροκ ειμ ένω , « έ π ί χειρί»).
Α ν τώ ρ α ο ενδ ια φ ερ ό μ ενο ς
γ ια την εκδίκαση της υ π ό θ ε­
σης τολμ ή σ ει ν α διαμαρτυρη-
θ εί κ α ι κ ά ν ε ι μάλιστα το μοι­
ρ α ίο λ ά θ ο ς ό χ ι ν α επικαλε-
σ θ ε ί ρητώς, α λ λ ά α πλώ ς να
υ π α ιν ιχ θ ε ί «αρνησιδικία»,
δ έχ ετα ι τα χύτα τα « τ ό ν κ ε­
ρ α υ ν ό ν εις φ ά κ ε λ ο ν ευώ δη
κ ε κ λ ε ισ μ έ ν ο ν » , σ α ν εκ είνον
του Α χιλ λ έω ς Π α ρ ά σ χου
« α π ό τη Μ α ρ ία » . Χ ά ν ε ι την
υ π ό θ εσ η ή την π ρ ο σ φ υ γή χω ­
ρ ίς π ο λ λ ά π ο λλά . Έ τ σ ι γ ια να
μ ά θ ει ν α έ χ ε ι ά ποψ η γ ια την
« υ π ερ η μ ερ ία ν» στην α π ο ν ο ­
μή δ ικ α ιο σ ύ νη ς (κ α ι την ά φ ι­
ξη τω ν τρ α ίνω ν).
* Το κείμενο αυτό είχε
π α ρ α δοθεί πριν α πό την
Αποκαλυπτική (και με τις δυο
σημασίες του όρου) συμφορά
και την εγκληματική
ανικανότητα.
'Γργο euOiivns γισ τηυ κοιυιυυίσ.
To δικό p a s παιχυίδι. Η ζωή. J
To δικό pas παιχυίδι eiuai έυα παιχυίδι pc a^ies γυήσια «ΐ(ΐηυικ«.
Ποβιτισρ0 5 , Πσιδα'α, νγα'α, Α6 (1ητισρ0 5 .
f ^ i e s που κάυουυ τη ζιυ ή p a s πιο όρορφπ, πιο δηριουργική. f i i i c s που
O T n p iz o u p c c p n p a r n a , p c υψηόό σίσθηρα is o ia iu a n s n s cuOuans, p c
προσήόιυση και p c n a 6 o s . Σαυ p ia p c y a ^ n οράδα. Και p a z i, 0 c ro u p c tis
p a o e is για caa ρέόόου πιο συθριύπιυο, πιο αισιόδοξο, m o ca ia x io p c a o .

Γιατί το πιο όρορφο παιχυίδι, α'υσι η ζιυπί

 γι α τ ο υ ς

Ο ι ε τε ρ ο δ η μ ό τε ς ψ η φ ίζο υ ν γ ια τη ν εκ λ ο γ ικ ή το υ ς π ερ ιφ έρ εια ο το ν τόπ ο κ α το ικ ία ς το υ ς .

2004
Α υ τό ισ χ ύ ε ι γ ια ό σ ο υ ς ψ ή φ ισ α ν ω ς ε τε ρ ο δ η μ ό τε ς το 2004

+
κ α ι ό σ ο υ ς έχ ο υ ν υ π ο β ά λλει α ίτη σ η έω ς 3 0 .0 6 .0 7

9
Μ ά θ ετε πού ψ η φ ίζετε, έγ κ α ιρ α ,

&
σ το w w w .y p e s .g r / Μ ά θ ε π ο ύ ψ η φ ίζ ε ις

ΚΕΠ
κ α ι σ τα 1.050 Κ έντρ α Ε ξυ π η ρ έτη σ η ς Π ολιτώ ν.

Κ αι α κόμα, γ ια τη ν Α ττική , σ το τη λέφ ω νο 1564

Βουλευτικές Εκλογές - Κυριακή 16 Σεπτεμβρίου 2007

Ψηφίζεις, Αποφασίζεις

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΜΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ^ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ

W w W , V ρ e s . g r