Descargado en:

patatabrava.com

GRAMÁTICA GALEGA II (USC)

RESUMO: O VOLG: CRITERIOS DE ELABORACIÓN,

ANTÓN SANTAMARINA (SEMINARIO IV)

GONZÁLEZ SEOANE, ERNESTO

09-10
XOSÉ
 Resumo: O VOLG: criterios de elaboración, Antón Santamarina

1.  Introdución :
a) Valor simbólico dos dicionarios e gramáticas.
b) Linguas nacionais: estado, relixión e literatura.
c) Linguas minorizadas: necesidade urxente de dicionarios (Sarmiento).

2.  Propostas dos dicionarios galegos anteriores ao Eladio :
a) Provisionalidade.
b) Uso de dicionarios casteláns e portugueses.
c) Modernización do léxico: Sobreira > Carré.
d) Papeletización: arcaísmos, erros que se transmiten duns a outros (tamén entre
dicionarios de diferentes idiomas).

2.1.  Voces culturais :
a) Ata os 80 = criterios da RAG:
▪ Filtros: castelán e portugués.
▪ Adaptacións e admisión de moitas variantes, sen sinalar preferencia por
ningunha.

2.2.  Voces patrimoniais :
a) Multiplicidade de variantes: arcaísmos, formas populares, interferencias...
b) Necesidade dunha xerarquía que non se dá (só se sinalan formas corruptas).
c) Criterio do lexicógrafo, non dos autores literarios.
d) Non se dispón de información (gramática histórica, cronoloxía, dialectoloxía
moderna).

3.  O VOLG :
3.0.  Introdución :
▪ Nova situación do galego: necesidade de codificación.
▪ Vocabularios ortográficos:
• Saídas de emerxencia.
• Non exclusivos das linguas emerxentes.
▪ Motivacións:
• Falta de criterio para tecnicismos e cultismos.
• Falta de escollas.
▪ Materiais dispoñibles:
• Enquisas do ALGa.
• Non do Dicionario de dicionarios.

3.1.  Modo de adaptación das voces librescas :
a) Criterio etimolóxico:
 glico (vs. gluco < fr.).
 Acento: lito.
b) Uso:
 -ía/-ia.

1
Gramática galega II
2009/2010
USC
 Resumo: O VOLG: criterios de elaboración, Antón Santamarina

 Tipo.

3.2.  Número de voces librescas admitidas :
a) Destinatario: usuario medio, non especialista.
b) Fontes: dicionarios doutras linguas e plurilingües.
c) Criterios:
 Intuición.
 Aparición en máis dun dicionario.
 Carencia de listaxes de frecuencias.

3.3.  Depuración de voces “vulgares” :
3.3.1. Voces patrimoniais:
a) Tipos de préstamos: necesidade, luxo, calcos.
b)  Criterios :  portugués  moderno e  deriva  propia  (recuperación de 
voces patrimoniais).
c)  Ferramentas :
 Gramática histórica (valoración de se a palabra é desarraigable).
 Documentación antiga: enxebrismo vs. Simplificación.

3.3.2. Préstamos   compartidos   por   varios   idiomas:  inclúense 

(galería).

3.3.3. Préstamos do castelán só para o galego:
a) Substitución por unha voz galega.
b) Ampliación de significado de voces galegas (adestrar).
c) Recurso ao portugués (guindastre, bolxevique).
d) Recurso   a  outras  linguas  románicas  (beirarrúa,   beiravía)  e 
invención.

3.4.  Voces “vulgares” (galegas) para as que é necesaria unha escolla :
3.4.1. Variantes dunha mesma raíz:
a) Criterios:
 Etimolóxico.
 Demográfico.
b) Tipos de formas:
 Condenadas:
● “vulgarismos”.
● Non etimolóxicas.
 Toleradas:
● Etimoloxía.
● Representación demográfica.

2
Gramática galega II
2009/2010
USC
 Resumo: O VOLG: criterios de elaboración, Antón Santamarina

● Dualidade.

3.4.2. Sinónimos de raíces diferentes:
a)  Tipos   de   sinónimos :  comúns  (non   contemplados)   ou   con 
distribución xeográfica (admisión de todos na maioría dos casos).
b)  Conceptos : matizables (orballar) e discretos (abeluria).

4.  Cabo : provisionalidade e achegas de moitas persoas.

3
Gramática galega II
2009/2010
USC