VMT-TUNIS Kullanım Kılavuzu

TUnIS
Kullanım Kılavuzu
Sürüm: Navigasyon TBMLaser_Gripper_Çift Sild

+ Halka Dizimi
Bu kılavuzdaki metin ve grafikler, aşağıda belirtilen yazılımı açıklamaktadır.
Ancak bu metin ve grafikler, her durumda yazılım ile tamamıyla aynı değildir, fonksiyonları ve
uygulama şeklini sadece örnek olarak açıklamaktadır.
Teknik değişiklik yapma hakkımız saklıdır.
Künye
Güncellik durumu: 6/2012
Yayın No. V1.9
Sürüm: Navigasyon TBMLaser_Gripper_Çift Sild + Halka Dizimi
Oluşturma tarihi: 02.10.2013
Teknik değişiklik yapma hakkı saklıdır
Üretici:
VMT GmbH
Stegwiesenstr. 24
76646 Bruchsal
Almanya
Tel.:+49 7251 9699-0
Faks:+49 7251 9699-22
info@vmt-gmbh.de
© 2012 VMT GmbH

Kısmen de olsa bastırılması ya da çoğaltılması
VMT GmbH şirketinin yazılı iznine tabidir.
Tunis Kullanici Dokümantasyonu 2

Genel Fonksiyonlar
İçindekiler
1. Genel 7
1.1. Genel Fonksiyonlar.......................................................................................................................................8

1.1.1. Yazılımın Başlatılması ve Oturum Açılması ...............................................................................8
1.1.2. Ekran ve Kumanda Elemanları ...................................................................................................9
1.1.3. Bir Modülün Seçilmesi ..............................................................................................................10
1.1.4. TUnIS Yazılımının Sonlandırılması ..........................................................................................12
2. Sistem Merkezi (Modül Grubu) 13
2.1. Navigasyon (Totalstation) ...........................................................................................................................14

2.1.1. Modülün Çağrılması .................................................................................................................14
2.1.2. Ekran ve Kumanda Elemanları .................................................................................................15
2.1.3. Navigasyonu Başlatmak/Sonlandırmak ....................................................................................18
2.1.4. Navigasyonu Okumak ..............................................................................................................19
2.1.5. Yön kontrolü .............................................................................................................................22
2.1.6. Oryantasyon .............................................................................................................................26
2.1.7. Totalstation istasyonunun yerini değiştir...................................................................................32
2.1.8. Kontrol eğrisi ............................................................................................................................43
2.2. Halka sırası hesaplaması ...........................................................................................................................48
2.2.2. Ana Ekran.................................................................................................................................49
2.2.3. Halka sırası hesaplaması araç çubuğu ....................................................................................51
2.2.4. Halka sırası hesaplaması için ön koşullar ................................................................................52
2.2.5. Şild kuyruk açıklığı girişi ve hesaplaması ................................................................................53
2.2.6. Halka yapımı ............................................................................................................................55
2.2.7. Ayarlar ......................................................................................................................................56
2.2.8. Yapım yönleri gösterimi ............................................................................................................57
2.2.9. Açma gösterimi.........................................................................................................................58
2.2.10. Manuel seçim ...........................................................................................................................59
2.2.11. Halka eğrisini görüntüleme ve ağız (birleşme) noktasını değiştirme.........................................61
2.2.12. Seçenekler ...............................................................................................................................66
2.2.13. Halka manipülasyonu ...............................................................................................................73
2.2.14. Dışa aktar .................................................................................................................................74
2.2.15. Silindir dışarı sürülme durumlarını manuel olarak girme ..........................................................75
2.3. Kart .............................................................................................................................................................77
2.3.3. Gösterge alanının ayarlanması ................................................................................................80
2.3.4. Görünümlerin Seçilmesi ...........................................................................................................82
2.3.5. Ayarlar ......................................................................................................................................83

3. Yönetim (Modül Grubu) 84
3.1. Sistem yapılandırması ................................................................................................................................85

3.1.3. Araç çubuğu .............................................................................................................................87
3.1.4. Ayar yapma ..............................................................................................................................88
3.1.5. Ayarlar: Birimler ve ondalık haneleri .........................................................................................89
3.1.6. Ayarlar: Şild kuyruğu mafsallı silindiri .......................................................................................90
3.1.7. Ayarlar: İtme silindirleri .............................................................................................................92
3.1.8. Ayarlar: Kart .............................................................................................................................94
3.1.9. Ayarlar: Çelik Yapı....................................................................................................................98
3.1.10. Ayarlar: TDM Referans Noktaları .............................................................................................99
3.1.11. Ayarlar: Hat ............................................................................................................................100
3.1.12. Ayarlar: Oryantasyon ..............................................................................................................101
3.1.13. Ayarlar: Yön kontrolü ..............................................................................................................102
3.1.14. Ayarlar: Totalstation istasyonunun yerini değiştir ...................................................................103
3.1.15. Ayarlar: Halka Sırası Hesaplaması.........................................................................................104
3.1.16. Ayarlar: TPS ...........................................................................................................................105
3.1.17. Ayarlar: ALTU .........................................................................................................................106
3.1.18. Ayarlar: Kalman filtresi ...........................................................................................................107
3.1.19. Ayarlar: Navigasyonu başlatma ..............................................................................................108
3.1.20. Ayarlar: Navigasyon ...............................................................................................................109
3.1.21. Ayarlar: Navigasyon geçmişi ..................................................................................................111
3.1.22. Ayarlar: Halka tasarımı ...........................................................................................................112
3.1.23. Ayarlar: Görselleştirme ana makineleri ...................................................................................113
3.1.24. Ayarlar: Halka sırası hesaplamasını başlatma .......................................................................117
3.1.25. Ayarlar: Otomatik veri yedekleme...........................................................................................118
3.1.26. Ayarlar: Merkezi veri tabanı ....................................................................................................119
3.2. Hat ............................................................................................................................................................120
3.2.1. Modülün Çağrılması ...............................................................................................................120
3.2.2. Ekran ve Kumanda Elemanları ...............................................................................................121
3.2.3. Hat gir.....................................................................................................................................123
3.2.4. Kaydet ve Aç ..........................................................................................................................125
3.2.5. Tünel eksenini sisteme kaydetme ..........................................................................................126
3.2.6. Yatay öğeler ...........................................................................................................................127
3.2.7. Dikey öğeler ...........................................................................................................................131
3.2.8. Yatay ve dikey merkezden kaçıklık ........................................................................................133
3.2.9. Grafiksel gösterim ayarı .........................................................................................................134
3.2.10. Bir tünel eksenini içe aktarma.................................................................................................136
3.2.11. Bir tünel eksenini dışa aktarma ..............................................................................................137
3.3. Koordinat yönetimi ....................................................................................................................................138

Genel Fonksiyonlar

3.3.3. Koordinat ekle veya düzenle ..................................................................................................141
3.3.4. Koordinatı sil...........................................................................................................................143
3.4. Halka tasarımı ..........................................................................................................................................144
3.4.3. Aç ...........................................................................................................................................147
3.4.4. Geometri.................................................................................................................................148
3.4.5. Segmentler .............................................................................................................................149
3.4.6. Sıradaki halkalar.....................................................................................................................150
3.4.7. Halka grupları .........................................................................................................................151
3.4.8. Yükleme sırası........................................................................................................................155
3.4.9. Çapraz derzler ........................................................................................................................157
3.4.10. Kaydet ve Farklı Kaydet .........................................................................................................160
3.5. Kullanıcı yönetimi .....................................................................................................................................161
3.5.3. Kullanıcı ekle, düzenle veya kopyala......................................................................................164
3.5.4. Kullanıcı sil .............................................................................................................................165
3.5.5. Erişim yetkileri ........................................................................................................................166
4. Analiz (Modül Grubu) 167
4.1. Donanım durumu ......................................................................................................................................168

4.1.2. Ana Ekran...............................................................................................................................169
4.1.3. Örnekler .................................................................................................................................171
4.2. Protokoller ................................................................................................................................................172
4.2.2. Ana Ekran...............................................................................................................................173
4.2.3. Protokoller Araç Çubuğu ........................................................................................................175
4.2.4. Protokolün Seçilmesi ve Görüntülenmesi ...............................................................................176
4.2.5. Ayarlar ....................................................................................................................................178
4.2.6. Örnekler .................................................................................................................................179
4.3. İz grafiği ....................................................................................................................................................180
4.3.3. Gösterge alanının ayarlanması ..............................................................................................183
4.3.4. Ayarlar ....................................................................................................................................184
4.4. Navigasyon geçmişi..................................................................................................................................185

4.5. Mesaj arşivi ..............................................................................................................................................188
5. Veri yönetimi (Modül Grubu) 189
5.1. Transfer ....................................................................................................................................................190

5.1.3. Verileri içe aktar......................................................................................................................193
5.1.4. Verileri dışa aktar ...................................................................................................................197
5.2. Dışa aktar .................................................................................................................................................199
5.2.3. Ayarlar ....................................................................................................................................202
5.3. Veri manipülasyonu ..................................................................................................................................203
5.3.3. Navigasyon verileri ve halka verileri .......................................................................................206
5.3.4. Hatlar ve halka tasarımları......................................................................................................208
6. Araçlar (Modül Grubu) 209
6.1. DataPool tarayıcısı ...................................................................................................................................210
7. Ek 212
7.1. Messaging ................................................................................................................................................213

7.1.1. Onaylanması gereken tüm mesajların listesi ..........................................................................216
7.2. Leica TPS Hata Kodları ............................................................................................................................220
7.3. Veri tabanını tekrar oluşturma ..................................................................................................................230
7.4. Standart Yetkiler .......................................................................................................................................233
7.5. Açıklamalar ve Revizyonlar ......................................................................................................................239
7.5.1. Açıklamalar.............................................................................................................................239
7.5.2. Revizyonlar.............................................................................................................................240
7.6. Terimler Sözlüğü ......................................................................................................................................241

Genel Fonksiyonlar
1. Genel
TUnIS, tünel yapım projelerinde veri hazırlama ve veri analizi amaçlı entegreli bir yazılım
platformudur.
TUnIS'in açılımı şöyledir: Tunnel and Underground Integrated Software structure.
TUnIS, tünel yapımındaki tüm çalışmalar için yazılım modüllerini sunar. Bunlar:
Tünel delme makinesinin öngörülü ve güvenli bir şekilde yönlendirilebilmesi için
navigasyon verilerinin tüm oluşan verilerin
belgelendirilmesine kadar toplanması ve hazırlanması.
TUnIS'in başlıca avantajları, tekdüze kullanıcı arayüzü ve baştan sonuna kadar geçerli veri
hazırlama konseptidir.
Tekdüze görünüm ve tutarlı kullanım.
Yaygın yönetmeliklere uygun veri belgelemesi.
Standartlaştırılmış protokoller
Müşteri gereksinimlerine uyarlanabilir
Tünel ortamına uygun, sağlam ve denenmiş donanım.

1.1. Genel Fonksiyonlar
1.1.1. Yazılımın Başlatılması ve Oturum Açılması
TUnIS yazılımını başlattığınızda otomatik olarak standart kullanıcı olarak oturum açılır.
Sadece standart kullanıcıların yetkili olduğu modüller görüntülenir.
Gerektiğinde, daha fazla yetkiye sahip kendi kullanıcı isminiz ve parolanızla daha
yeniden oturum açabilirsiniz.
Windows'ta TUnIS simgesine tıklayarak yazılımı başlatın.

Yazılım başlatılır ve
otomatik olarak standart kullanıcı olarak oturum açılır.
Ekranın alt sol köşesinde, oturumun açıldığı kullanıcı ismi gösterilir.
Başka isimle oturum açmak
Daha fazla yetkiye sahip olmak için her zaman farklı bir isimle
oturum açabilirsiniz. Bunun için bir kullanıcı ismi ve parola gerekmektedir.
Aşağı solda gösterilen kullanıcıya tıklayınız, örn.
Aşağıdaki pencere açılır:
Kullanıcı isminizi ve parolanızı giriniz

(her ikisini TUnIS yöneticisi size bildirecektir).
Gerektiğinde size uygun dili seçiniz.
TAMAM ile onaylayın.
Girdiğiniz kullanıcı ismi altında oturum açılır
ve yetkili olduğunuz modüller görüntülenir.
Standart kullanıcı olarak oturum açmak
Çalışma yerinizden ayrılacağınız zaman, standart kullanıcı olarak oturum açmak daha
uygundur.
Üstteki pencerede Standart Kullanıcı butonuna tıklayın.

Genel Fonksiyonlar
1.1.2. Ekran ve Kumanda Elemanları
2 3
4 5
Menü
Menüde genel fonksiyonların yanında
güncel olarak açık bulunan modüle ait fonksiyonlar bulabilirsiniz.
Navigasyon Çubuğu
Navigasyon Çubuğu'nda modüller seçilir.
Burada modül gruplarıyla modülleri görebilirsiniz.
Bir modüle tıklayarak onu açabilirsiniz.
Çalışma alanı
Burada açılmış olan modül görüntülenir.
Kullanıcı İsmi
Burada oturum açmış olduğunuz kullanıcı ismi ve güncel saat
gösterilir.
Mesajlar
Mesajlar burada gösterilir,
örn. veritabanı bağlantısı kesildiğinde.
Bu alana çift tıklayarak, o ana kadar gelen
tüm mesajlara bakabileceğiniz mesaj
penceresini (sağdaki örneğe bkz.)
açabilirsiniz. Mesajlaşma bölümüne de
bakınız.

1.1.3. Bir Modülün Seçilmesi
Modülü seçmek
Navigasyon çubuğunda, erişebildiğiniz modüller gösterilir.
Bir modül grubunu seçiniz, örn. Yönetim.
Modül grubunda erişebildiğiniz tüm modüller gösterilir.
Bir modülü açmak için, ona tıklayınız.
Modül sağ pencerede görünür.
Modülün açık olduğunu göstermek için ilgili menü başlığı sarı zeminle gösterilir.
Alternatif olarak modülü doğrudan menüden
seçebilirsiniz, örn.
Modüller > Yönetim > Aliyman
Modüller arasında değişmek

Bir modül siz onu kapayana kadar açık kalır.
Birden fazla modül açtıysanız, navigasyon çubuğunda açık modüllerin arasında
atlayabilirsiniz.

Genel Fonksiyonlar
Bunun için navigasyon çubuğunda ilgili modüle tıklayınız.

Güncel olarak gösterilen modül navigasyon çubuğunda bir çizgi ile işaretlenir.
Navigasyon çubuğunu gizlemek
Navigasyon çubuğunu gizleyebilirsiniz.
Küçük oklara tıklayınız.
Navigasyon çubuğu yok olur.
Aynı oklara tekrar tıklayarak, navigasyon çubuğunu tekrar görünür
yapabilirsiniz.
Modül kapatmak
Bir modülü kapatabilirsiniz.
düğmesine tıklayınız.
Henüz kaydedilmemiş veriler varsa, bir güvenlik sorgusu çıkabilir.

1.1.4. TUnIS Yazılımının Sonlandırılması
TUnIS yazılımını sonlandırabilirsiniz.

Bu işlemle aynı anda tüm açık modüller de kapatılır
(henüz kaydedilmemiş veriler varsa güvenlik sorguları çıkabilir).
Menüde Dosya > Sonlandır seçin.

Tüm modüller kapanır.
TUnIS sonlandırılır.

Genel Fonksiyonlar
2. Sistem Merkezi (Modül Grubu)

2.1. Navigasyon (Totalstation)
Navigasyon modülü, tünel delme makinesinin tünel eksenine göre konumunu sürekli olarak
belirler ve verileri açık bir şekilde grafik ve sayısal biçimde görüntüler.
Veriler ve grafik gösterim sayesinde tünel delme makinesi operatörü tünel eksenini
olabildiğince dakik bir şekilde takip edebilir.
Zorlu malzemelerde de operatöre makinenin tepkisi hakkında geribildirim sağlanır
ve böylece uygun bir şekilde karşılık vermesine olanak verilir.
Tünel ekseninden sapmalar söz konusu olduğunda, sistem (isteğe bağlı olarak) tünel
delme makinesini teğetsel biçimde tünel eksenine geri döndüren bir kumanda eğrisini
hesaplar.
Sistem ayrıca şild ilerlemesinin kesintisiz dokümantasyonu üçün gereken veriler ve
diğer önemli bilgileri sağlar.
Gerekli ölçümler sistem tarafından otomatik olarak yapılır.
Donanımda değişiklik yapılması gerektiğinde, kullanıcı diyaloglarla yönlendirilir.
2.1.1. Modülün Çağrılması

Navigasyon modülü, Sistem Merkezi modül grubunda bulunur.
Açmak için Sistem Merkezi modül grubuna tıklayınız.
Navigasyon modülüne tıklayınız.

Alternatif olarak modülü menü üzerinden çağırabilirsiniz: Modüller > Sistem Merkezi
> Navigasyon.
Navigasyon modülü açılır.
Modülün açıldığını menüde gösterilen sarı zeminden anlayabilirsiniz.

Navigasyon (Totalstation)
Menü çubuğu
Araç çubuğu
Sonraki sayfaya da bkz.
Sayısal sapma, istasyon ve ilerleme göstergesi
Referans noktalarının yatay ve düşey sapmaları.
Bir referans noktasının (burada kesici kafa) istasyon ve tünel mesafesi
İlerleme numarası
Tünel delme makinesinin grafik ve sayısal gösterimi
Tünel delme makinesinin grafik gösterimi (burada "kâğıt uçak" olarak).
Referans noktaları tünel delme makinesinin grafik gösterimi olarak sembolize
edilerek tünel delme makinesinin tünel eksenine göre uzaysal konumunu
kavramanızı sağlar.
Gösterim normalde 50 mm'lik sapmalı koordinat sisteminde yapılır; daha büyük
sapmalarda ölçek otomatik olarak değişir.
Makine parçalarının yatay ve düşey eğilimleri.
Dönüklük
Boylamasına eğilim

Spesifik ilave bilgiler (değiştirilebilir)
Bu alan yapılandırılabilir.
Yapılandırmaya bağlı olarak burada farklı ek bilgiler gösterilir.
Yapılandırmaya bağlı olarak Görünümler düğmesi ile değişik

bilgilerin arasında değişilebilir, örn.:
Müşterilere özel bilgiler, ilgili müşteriye danışarak değiştirilebilirler.
Son konum
Son konum belirlemesi üzerinden geçen zaman.
Bu bilgi çok önemlidir:
Navigasyon sürekli olarak güncel verileri belirler ve görüntüler.
Eski veriler olasılıkla hatalı bir izlenim verebilir (aradan geçen zamandaki
ilerlemeye bağlı olarak).
Toz veya ölçüm hataları nedenli olarak konum belirlenemediği zaman, bu değer
ne kadar zaman geçtiğini gösterir.
Sadece güncel konum değerleri ile çalıştığınızdan emin olunuz!
Sistem durumu
Burada daima tüm bileşenlerin en yüksek durumu gösterilir.
(Sadece tek bir bileşen kırmızı olursa, buradakırmızı gösterilir).
yeşil = konum belirlemesi için tüm sensör değerleri mevcut.
sarı = bazı sensör değerleri bekleniyor.
kırmızı = uyarı
konum belirlemesi için sensör değerleri eksik.
Müdahale etmeniz gereklidir!
Daha fazla bilgi görüntüleyebilmek için donanım durumu modülüne değişebilirsiniz:
sembolüne tıklayınız.
Sistem, Donanım Durumu modülüne doğrudan uyarıyı veren sensöre atlar.
Daha fazla bilgiler için: Donanım Durumu Modülü bölümüne bkz.
Araç çubuğu

Araç çubuğu, modülün başlıca fonksiyonlarına hızlı erişim sağlar.
Navigasyon Navigasyonu başlatır.

başlat
Sistem konum değerlerini belirler ve
birkaç dakikadan sonra belirlenen değerleri görüntüler.
Navigasyon
Navigasyon başlatıldıktan sonra,
durdur
düğme Navigasyonu Durdur olarak değişir.
Oryantasyon Totalstation'un yönelimini belirleyecek yardımcı bir yazılımı

başlatır.
Totalstation Totalstation istasyonunun farklı bir yere konumlandırılmasını

istasyonunun sağlayacak yardımcı bir yazılımı başlatır.
yerini değiştir
Yön kontrolü Yön kontrolü sürecini başlatır: Yön kontrolü otomatik olarak
gerçekleşir ve arkasından elde edilen sonuç gösterilir.
Kontrol eğrisi Kontrol eğrisi görünümüne geçiş

Kontrol eğrisi, şild operatörü tarafından uygulanan kontrollü
kumanda hareketleri için temel olarak kullanılır. Buradaki
fonksiyon aracılığıyla kontrol eğrisinin parametreleri ve böylece
özelliği uyarlanabilir. Bu, şild sürüşünü ilgili duruma uyarlamak
için gereklidir (hatalı sürüş, hedef kuyuya giriş, ...).
Navigasyon Bu görünümde etkin değildir
Görünümler
alanındaki görünümü değiştirebilirsiniz.
Proje ayarlarına bağlı olarak farklı veriler gösterilecektir.
Segment Oluşturulan segment üzerindeki referans prizmaları için olan

referans ölçümü başlatır
prizmaları
[İsteğe bağlı olarak, ayrıntılı bilgiler için lütfen Segment referans
ölçümü
prizmaları bölümüne bakınız]
Yeni segment Yeni bir segment referans prizmayı ölçer.

referans
[İsteğe bağlı olarak, ayrıntılı bilgiler için lütfen Segment referans
prizma
prizmaları bölümüne bakınız]

2.1.3. Navigasyonu Başlatmak/Sonlandırmak
Navigasyon başlatabilirsiniz. Kısa süre sonra navigasyon verileri gösterilecektir.
Navigasyonun başlatılması
Sistem bir ölçüm yaparak konum verilerini belirler.
Kısa bir süre sonra (normalde bir dakikadan az), güncel konum verileri gösterilir.
Devam eden navigasyon
Bir navigasyonun devam etmekte olduğunu alt soldaki göstergeden anlayabilirsiniz (son konum
belirlemesi).
Navigasyonun sonlandırılması
Ölçüm sonlandırılır.

2.1.4. Navigasyonu Okumak
Navigasyon verilerini sürekli olarak okuyabilirsiniz.

Konum belirlemesi yakl. her 10 saniyede bir güncellenir.
Alt solda en son yapılan konum belirlemesinin üzerinden ne kadar zaman
geçtiğini görebilirsiniz.
Tüm veriler yapılandırılmış referans noktalarına bağlı olarak belirtilir
(2-3 referans noktası). Referans noktaları TUnIS yazılımında serbestçe seçilebilir
(Yönetim > Sistem Yapılandırması > TDM Referans Noktaları)
TDM'nin grafik ve sayısal gösterimi

Grafik gösterimde makinenin planlanan tünel eksenine
göre ön ve arka referans noktalarını (uçağın başı ve
kuyruğu) görebilirsiniz.
Baş ve kuyruk sapmasını görebilirsiniz (burada
kesici kafa: -12/-34mm
hedef tahtası: 16/-4mm)
Ölçek otomatik olarak uygun biçimde uyarlanır.
Grafik gösterimin yanında ve altında daha fazla veriler

sayısal ve grafik biçimde görüntülenir.
Yatay eğilim
Yatay eğilim, yatay yönde makine ekseni ve tünel
ekseni arasındaki açıyı gösterir.
Dikey eğilim
Düşey eğilim, düşey yönde makine ve tünel ekseni
arasındaki açıyı gösterir.
Dönüklük
Yan tarafa dönüklük, makinenin boy ekseni etrafındaki
dönüklüğüdür. Bunun için sözlüğe de bkz.
Pozitif dönüklük: saat yönünde
Negatif dönüklük: saate ters yönde
Boylamasına eğilim
Boylamasına eğilim makine ekseninin yatay düzleme
göre eğilimidir.
boylamasına pozitif eğilim: ön tarafta yukarıya
doğru eğik
boylamasına negatif eğilim: ön tarafta aşağıya
doğru eğik

Son konum belirlemesi
En son yapılan (başarılı) konum belirlemesinin
üzerinden ne kadar zaman geçtiğini görebilirsiniz.
3 dak.'dan daha fazla geçtiğinde uyarı verilir
5 dak.'dan daha fazla geçtiğinde grafik gösterim
kapanır.
Son konum belirlemesi üzerinden bir dakikadan daha
uzun süre geçtiyse, işe ara vermeli, hatayı aramalı ve
gidermelisiniz.
Totalstation ve prizmalar arasındaki görüşü
engelleyen bir şeyin olup olmadığını kontrol
ediniz.
Görüş engellerini kaldırınız.
Konum belirleme fonksiyonu yeniden güncel
değerler vermeye başlamadan önce
çalışmaya başlamayınız.
Sapma
Sapma ile ilgili bilgiler gösterilir. Bu değerler, "kâğıt
uçak" ile görselleştirilen değerlerdir.
Sapma, referans noktalarının tanımlı tünel eksenine
yatay ve düşey değerler halinde yanal ve lineer
sapmasıdır.
Şild kesicisi
Güncel istasyon (tünel eksenine izdüşüm) ve tünel
mesafesi gösterilir.
İlerleme numarası
Burada güncel ilerleme numarası gösterilir.
İtme silindirleri
Değişik silindirlerin (örn. itme silindirinin) uzatma
durumları gösterilir.
Görüntülemede maksimum uzatmaya göre güncel
uzatma durumu gösterilir.

İlerleme verileri
Silindirler farklı mesafelerde dışarı sürülmüş oldukları
duruma ilerleme adı verilmektedir. Soldaki veya alttaki
dışarı sürülme durumu daha büyük olduğunda ise, bir
pozitif ilerleme durumu söz konusudur.
Tünel açma silindirleri (a) l ile şild kuyruğu mafsallı
silindirlerin (b) ilerlemesi hesaplandığında, halka
ilerlemesi (a-b) elde edilir. Pozitif bir halka ilerlemesinde
şild kuyruğu halka aynasına göre (ön halka düzlemi)
sağa veya yukarıya doğru hareket eder.
Hedef pozisyonu
Kontrol eğrisi fonksiyonu etkinleştirilmiş olduğunda,
kontrol eğrisi üzerinde bulunan bir hedef pozisyonu
belirlenir. Her ilerlemeden sonra bu hedef pozisyonuna
ulaştığınızda, tünel eksenine olan en uygun kontrol
eğrisini takip etmiş olursunuz.
Hat öğesi
Burada güncel ve sonraki hat öğesi ile ilgili sayısal
bilgiler gösterilir.
Gelen öğenin gösterimi özellikle gerektiğinde eğilme
değişimlerine zamanında tepki verebilmek için
faydalıdır.
Örnek:
Siz bir doğru üzerinde devam etmekteyken sola dönüş
yapmak üzeresiniz. TDM bu durumda eksenin solunda
sola doğru negatif yatay bir eğilimde bulunmalıdır.
Şild kuyruk açıklığı

Bir Daire Dizisi Hesaplaması modülü kullanıldığında,
burada ilerlemenin sonunda otomatik olarak şild kuyruk
açıklığının girilmesi için bir maske görülür.
Henüz navigasyon devam ederken şild kuyruk
açıklığın ölçülmesi ve değerlerin buraya girilmesi
mümkündür.
Tüm gerekli değerler bulunduğunda, otomatik olarak bir
daire dizisi hesaplaması başlatılır.

2.1.5. Yön kontrolü
Yön Kontrolü fonksiyonu döngüsel olarak otomatik şekilde başlatılır.

Aralıklar sistem yapılandırmasında belirlenmiştir.
Fonksiyon otomatik olarak uygulanır.
Yön Kontrolü fonksiyonu, Totalstation'un yönelimin kontrol edilmesi için olup aradan
geçen zaman içinde Totalstation veya bağlantı prizmasının hareket edip etmediği ya
da Totalstation yöneliminin geçerliliğini kaybedip etmediği konusunda fikir verir.
Totalstation tüm bağlantı noktalarını (Koordinat yönetimi modülünde tanımlı olanlar)
saptar ve yeni hesaplanan koordinatları kayıtlı olanlarla karşılaştırır.
Yön kontrolünün sonucuna bağlı olmadan navigasyon sistemi çalışmaya devam
eder.
Tüm sonuçlar kaydedilir ve Protokoller modülünde görüntülenebilir.
Yön kontrolünü manuel olarak da başlatabilirsiniz. Bu işlemler sırasında size bir
asistan eşlik eder.
Yön kontrolü süreci

Yön kontrolü fonksiyonu tamamen otomatik olarak gerçekleşir ve müdahale gerektirmemektedir.
Koordinat Yönetimi modülünde Bağlantı Noktası vasıflı noktalar, arka arkaya saat
yönünde otomatik olarak ölçülür.
İki ya da sadece tek konumda ve kaç tane veri setinde (min. 1, maks. 3) ölçüm
yapılacağı ayarı,Sistem Yapılandırması modülünün Yön Kontrolü alt modülünde
belirlenmiştir.
Yön kontrolü sırasında Durum Alanı'nda bir açıklama gösterilir:
Yön kontrolü tamamlandıktan sonra sonuç gösterilir, örn.:

Başarılı yön kontrolü

En az bir bağlantı noktasında ölçüm yapılmış ve bu ölçümde tolerans aşılmamışsa, yön kontrolü
başarılı sayılır.
Başarısız yön kontrolü

Başarısız bir yön kontrolünde, tolerans aşılmış olmaktadır. Bu durum, durum alanında gösterilir:
Ayrıca bir sonuç penceresi gösterilir.
Başarısız olmuş bir yön kontrolü, kırmızı bir sembol ile gösterilir.
Münferit bağlantı noktalarında tespit edilmiş olan iyileştirmeleri görürsünüz.
Tolerans aşımlarında, sistemi gereken uzmanlıkla kontrol edecek bir ölçüm uzmanına
bilgi verilmelidir. Yön kontrolü başarısız olduğunda, konumu kusursuz olarak belirlemek
mümkün değildir.
Yön kontrolü yapılamadı

Yön kontrolü uygulanamadıysa, bağlantı noktaları bulunamamıştır. Bu durum, durum alanında
gösterilir:
Bağlantı noktaları bulunamadığında, görüş engellerinin kaldırılması gereklidir.

Yön kontrolünün manuel olarak başlatılması
Yön kontrolünü manuel olarak da başlatabilirsiniz.
butonuna tıklayın
veya menüde Navigasyon > Yön kontrolü seçin.
Adım 1: Ayar
Asistanın birinci adımında, yön kontrolünün ayarı yapılandırılmaktadır.
Asistan, güncel sabit noktayı ve ayarlanmış olan bağlantı noktalarını göstermektedir
(koordinat yönetimindeki ayarları temel alarak).
İhtiyaç halinde, bağlantı noktası olarak başka noktalar da ekleyebilirsiniz.
Seçim listesinde bir nokta seçin.

Bunu bağlantı noktası olarak
eklemek için Ekle butonuna tıklayın.
Kullan sütununda aşağıdaki adımlarda yön kontrolünde kullanılacak olan noktaları

işaretleyin.
Başka ayarlar yapmak için gerekirse Genişletilmiş öğesine tıklayın.
Noktaların bir konumda mı yoksa iki konumda mı ölçüleceğini belirleyin.
Set ölçümlerinin sayısını girin (min. 1, maks. 3).
Devam butonuna tıklayın.

Adım 2: Ölçüm
Totalstation başlatılır ve birinci bağlantı noktasına olan ölçüm otomatik olarak başlar.
Hatalı bir denemede, sistem otomatik olarak bir sonraki noktaya atlar.
Ayarlanmış olabilecek ikinci bir konum veya birden fazla set ölçümü de otomatik
olarak uygulanır.
Devam etmekte olan yön kontrolü, durum alanında gösterilir.

Yön kontrolü yapıldıktan sonra manuel olarak tetiklenen yön kontrolünde her
durumda sonuç penceresi gösterilir, örn.:
Tamamla butonuna tıklayın.

2.1.6. Oryantasyon
Oryantasyon fonksiyonu, Totalstation bir oryantasyona sahip olmadığında veya yanlış bir
oryantasyona sahip olduğunda çalıştırılmalıdır.
Bu normalde Totalstation yeni bir konsola yerleştirildiğinde veya mevcut olan bir
konsola tekrar yerleştirildiğinde ya da başka bir nedenden dolayı oryantasyon
olmadığında söz konusudur
ya da koordinat yönetiminde koordinatlar (sabit nokta veya bağlantı noktası)
değiştirildiğinde söz konusudur.
Fonksiyon sırasında birkaç defa elle manuel olarak müdahale edilmesi gereklidir.
Kullanımı sırasında size bir asistan eşlik eder.
Asistan açık olduğunda, başka fonksiyonların veya modüllerin açılması mümkün
değildir.
Oryantasyonun başlatılması
butonuna tıklayın
veya menüde Navigasyon > Oryantasyon seçin.
Adım 1: Ayar
Asistanın birinci adımında, oryantasyonun ayarı yapılandırılmaktadır.
Asistan, güncel sabit noktayı ve ayarlanmış olan bağlantı noktalarını göstermektedir
(koordinat yönetimindeki ayarları temel alarak).
İhtiyaç halinde, bağlantı noktası olarak başka noktalar da ekleyebilirsiniz.

Seçim listesinde bir nokta seçin.

Bunu bağlantı noktası olarak eklemek için
Ekle butonuna tıklayın.
Erişim noktası (AP) için oryantasyon sütununda aşağıdaki adımlarda oryantasyonda

kullanılacak olan noktaları işaretleyin.
Birinci erişim noktası (AP) sütununda bağlantı noktası olarak hedef almak istediğiniz
noktayı belirleyin.
Başka ayarlar yapmak için gerekirse Genişletilmiş öğesine tıklayın.
Noktaların bir konumda mı yoksa iki konumda mı ölçüleceğini belirleyin.
Set ölçümlerinin sayısını girin (min. 1, maks. 3).

Adım 2: Ölçümün hazırlanması
Adım 2 olan Ölçümün hazırlanması adımında ilk başta otomatik olarak Totalstation ve eğer
mevcutsa lazer açılır.
Sistem, devreye alma işlemlerini gösterir.
Başarılı bir başlatmadan sonra, gösterge durumu yeşil renkle gösterilir.

Aksi durumda, Totalstation ile olan bağlantıda bir arıza söz konusudur.
Bir arıza durumunda, adımı lütfen tekrarlayın.
Sürekli arızada, lütfen Totalstation'a olan bağlantıyı kontrol edin.
Ayrıca, arka planda seçilen bağlantı noktaları koordinatlarına göre sonradan hedef
alma işlemi mümkün olduğunca hızlı uygulanacak şekilde saat yönünde sıralanır.
Bu ekranda Totalstation ile seçtiğiniz, gösterilen bağlantı noktasını manuel olarak

hedef almanız talep edilir!
Totalstation ile gösterilen bağlantı noktasını I konumunda hedef alın
ve bu işlemi bir onay işareti koyarak onaylayın.

Duruma göre lazer şimdi kapatılır.

Bağlantı noktası otomatik olarak ölçülür.
Adım 3: Ölçüm
Birinci bağlantı noktası ölçüldükten sonra oryantasyon tanınır
ve aşağıdaki bağlantı noktaları otomatik olarak hedef alınır.
Hatalı bir denemede, sistem otomatik olarak bir sonraki noktaya atlar.
Ayarlanmış olabilecek ikinci bir konum veya birden fazla set ölçümü de otomatik
olarak uygulanır.
Otomatik ölçümün ardından oryantasyonun sonucu gösterilir.
Ölçülen noktalardan en az biri tolerans içerisindeyse, oryantasyon başarılı olmuştur.

(Tolerans sistem yapılandırmasında ayarlanmıştır.)
Bu, yeşil bir sembol ile gösterilir.
Ayarlanan oryantasyon belirtilir.
Genişletilmiş üzerinden münferit bağlantı noktalarında tespit edilmiş olan münferit
iyileştirmeleri görüntüleyebilirsiniz.

RK için erişim noktası (AP) sütununda yön kontrolünde kullanılacak olan bağlantı
noktalarını seçebilirsiniz.
Bu onay işareti en az bir bağlantı noktası için koyulmalıdır.
Sistem, işaretlenmiş olan bütün bağlantı noktaları için koordinat yönetiminde
Bağlantı noktası özniteliğini ve Totalstation istasyonunun yeni oryantasyonunu
ayarlar.
Başarılı oryantasyonun sonuçları kaydedilir ve Protokoller modülünde
görüntülenebilir.

Başarısız oryantasyon
Oryantasyon başarısız kaldıysa, bu durum kırmızı bir sembol ile işaret edilir.
(Tutarlılık sorgulamasında her noktada tolerans aşıldığında veya hiçbir nokta ölçülemediğinde,
oryantasyon başarısız olmuştur.)
İyileştirmelerin ayrıntılı bir listesini görüntülemek için gerekirse Genişletilmiş öğesine

tıklayın. (Resim örneğinde 1511 noktasının başarısız olan ölçümü, kırmızı çizgilerle
belgelenmiştir.)
Bu durumda yeni bir oryantasyon belirlenemez ve Tamamla butonu gri arka planlıdır
(devre dışı).
Hatayı giderin ve yeniden deneyin
Oryantasyon başarılı olduğunda, hataları gidermeyi ve oryantasyonu yeniden başlatmayı
deneyebilirsiniz.
Olası hataları arayın (örn. görüş engellerini kaldırın).
Oryantasyonu yeniden başlatın.
Adım 1'de gerekirse başka bağlantı noktaları seçin.

2.1.7. Totalstation istasyonunun yerini değiştir
Totalstation ve tünel delme makinesindeki hedef tahtası arasındaki mesafe çok

büyüdüğünde, Totalstation istasyonunun yeri öne doğru değiştirilmelidir.
Totalstation istasyonunun yerini değiştir asistanı sizi gerekli adımları uygulamak
üzere yönlendirir.
Asistan açık olduğunda, başka fonksiyonların veya modüllerin açılması mümkün
değildir.
Konsolu monte et
Önce yeni konsolu monte edin.
Yer değiştirmeyi başlat
butonuna tıklayın
veya menüde Navigasyon > Totalstation istasyonunun yerini değiştir seçin.
Adım 1: Yön kontrolü ayarı
İlk başta sistem, Totalstation istasyonunun oryantasyonunu doğrulamak amacıyla bir
yön kontrolü yapar.
Güncel sabit nokta numarası gösterilir.

Ayrıca tünel delme makinesinin son pozisyonu gösterilir.
Güncel pozisyon tespiti mümkün değilse, bu durum bir uyarı sembolü ile gösterilir.
Başka ayrıntılar görüntülemek için gerekirse Genişletilmiş öğesine tıklayın.

İki konumda ölçüm yapmak isteyip istemediğinizi ve kaç dizinin uygulanacağını (1...3)
belirleyin.
Bağlantı prizmalarının otomatik ölçümü başlatılır.

Adım 2: Yön kontrolü ölçümü
Yön kontrolü ölçümü otomatik olarak uygulanır.
Ölçümün sonucu gösterilir.

Yeşil sembol, ölçümün başarılı olduğunu;
kırmızı sembol ise ölçümün başarısız olduğunu gösterir.
Yön kontrolü başarılı olduysa, gerçek Totalstation yer değiştirme işlemi başlatılabilir.

Adım 3: Yeni konumun koordinatları

Yeni konsol monte edildi.
Bağlantı prizmasını arkadan öne olacak şekilde yeni konsola yerleştirin.
Yeni sabit nokta için bir nokta numarası girin ve prizma tipini seçin. Bir tutarlılık
kontrolü aracılığıyla girilen nokta numarasının mevcut olup olmadığı ve bir kırmızı
sembol ile gösterilip gösterilmediği kontrol edilir.
Standart olarak, istasyon ve sapmaların girilebildiği otomatik bir hedef alma
öngörülmüştür. Totalstation istasyonunun yeri daha önce değiştirildiyse, sistem
yaklaşma koordinatları önerisinde bulunur.
Yeni sabit noktayı manuel olarak hedef almak istiyorsanız, "Prizmayı manuel olarak
hedefleme" seçeneğinin yanına bir onay işareti koyun. Bu durumda asistana
prizmaları manuel olarak hedef alma imkanı sunan ilave bir adım eklenir.
Başka ayrıntılar görüntülemek için gerekirse Genişletilmiş öğesine tıklayın.

Adım 4: Yeni noktaya hedef alma [isteğe bağlı]
Adım 3'te "Prizmayı manuel olarak hedefleme" seçeneğinin yanına bir onay işareti koyulduysa,
adım 4'te yeni noktayı hedef almanız talep edilir.
Yeni noktayı hedef alın ve Yeni nokta # hedef alındı seçeneğinin yanına bir onay
işareti koyun.

Adım 5: Yeni noktaya olan ölçüm

Totalstation istasyonunun ATR fonksiyonu yardımıyla yeni sabit noktanın hedef alınması için
yaklaşma koordinatları yeterlidir.
Yeni sabit nokta otomatik olarak hedef alınır.
Bu yeni sabit noktaya ölçüm başarısız olursa, bu durum kırmızı bir sembol ile
gösterilir.
Başarısız bir ölçümün olası nedenleri:

Totalstation ve prizma birbirini görmüyor
veya yaklaşma koordinatları yeterince kesin değildi. Bu durumda koordinatlar düzeltilmeli
ve ölçüm tekrarlanmalıdır.
Yeni sabit noktaya ölçüm başarılı olursa, bu durum yeşil bir sembol ile gösterilir ve
ölçüm elemanları ile hesaplanan koordinatlar gösterilir.

Adım 6: Totalstation istasyonunun yerini değiştir
Totalstation istasyonunu yeni konsola yerleştirin ve bunun karşılığında bağlantı
prizmasını buradan eski sabit noktaya yerleştirin. Eski sabit noktayı hedef alın.
Totalstation istasyonunun yeri değiştirildi öğesinin yanına bir onay işareti koyun.

Adım 7: Oryantasyon: Ayar

Totalstation istasyonunun yeri değiştirildikten sonra sistem otomatik olarak oryantasyonu
hazırlar.
Sabit nokta gösterilir,

yeni girilen sabit nokta numarası gösterilir,
bağlantı noktası olarak Totalstation istasyonunun eski sabit noktası kullanılır.
Gerekirse başka bağlantı noktaları ekleyin
(noktayı seçin, Ekle butonuna tıklayın).
Başka ayarlar görüntülemek için gerekirse Genişletilmiş öğesine tıklayın.

Adım 8: Oryantasyon: Erişim noktasına (AP) hedef alma
Sistem, Totalstation istasyonunu açar
ve (eğer varsa) lazer açılır.
Totalstation istasyonunun başarılı bir şekilde açıldığı, yeşil bir sembol ile gösterilir
(başarısız olursa kırmızı sembol).
Talimatları izleyin ve Totalstation ile bağlantı noktasını hedef alın (henüz

yapmadıysanız).
Onay işaretini koyun.

Adım 9: Oryantasyon: Ölçme

Totalstation şimdi bu bağlantı noktasını ve duruma göre başka bağlantı noktalarını
saat yönünde ölçer.
Eğer belirtildiyse, ikinci konum saat yönünün tersine ölçülür.
Eğer belirtildiyse, birden fazla dizi ölçülür.
Oryantasyonun sonucu gösterilir.

Yeşil sembol, oryantasyonun başarılı olduğunu gösterir.
(Eğer oryantasyon başarısız olursa, bu durum kırmızı bir sembol ile gösterilir.)
Başka bilgiler görüntülemek için gerekirse Genişletilmiş öğesine tıklayın.
Totalstation istasyonunun başarılı yer değiştirme işlemini sonlandırmak için Tamamla
butonuna tıklayın.
Eğer "Hedef tahtası prizması ile pozisyon karşılaştırması" seçeneğini
etkinleştirdiyseniz, Devam butonuna tıklayın.

Adım 10: Hedef tahta prizması ölçümü [isteğe bağlı]
Sistem yapılandırması modülündeki Totalstation istasyonunun yerini değiştir alt modülünde
"Hedef tahtası prizması ile pozisyon karşılaştırması" seçeneğini etkinleştirdiyseniz, Totalstation
oryantasyonundan sonra yeni sabit noktada bir hedef tahtası prizması ölçümü gerçekleştirilir.
Hedef tahtası prizmasının ölçümü otomatik olarak başlar.
Ölçümün sonucu gösterilir.

Yeşil sembol, ölçümün başarılı olduğunu;
kırmızı sembol ise ölçümün başarısız olduğunu gösterir.
Hedef tahtası prizmasının koordinatları ve koordinatların yer değiştirme işleminden
önceki ve sonraki farkı gösterilir.
Totalstation istasyonunun başarılı yer değiştirme işlemini sonlandırmak için Tamamla

2.1.8. Kontrol eğrisi
Kontrol eğrisi görünümüne geçebilirsiniz.

Makinenin güncel sapmalarına ve eğilimlerine bağlı olarak bir kontrol eğrisi
hesaplanır ve bu kontrol eğrisi yardımıyla tünel eksenine teğetsel bir birleşme ile bir
makine sürüşü mümkündür.
Kontrol eğrisinin tünel ekseninde ağız (birleşme) noktasını istediğiniz gibi
seçebilirsiniz.
Kontrol eğrisi görünümüne geçmek için butonuna tıklayın.
Sapmaları ve tünel eksenine geri dönen, otomatik olarak hesaplanan kontrol eğrisini
görürsünüz.
Ağız (birleşme) noktasını değiştirmek için gerekirse kaydırma çubuğunu kaydırın
veya İstasyon farkı ya da İstasyon ağzı altında istediğiniz değeri girin.
Normal görünüme geri dönmek için tekrar Navigasyon butonuna

tıklayın.

Kontrol eğrisi ekranı
1
3 5
Kontrol eğrisi araç çubuğu

Tünel eksenine ağız (birleşme) noktasına ve

ağız (birleşme) noktasını değiştirmek için kaydırma çubuğuna yönelik bilgiler
Kontrol eğrisinin parametreleri

Kontrol eğrisinin yatay görünümü
Kontrol eğrisinin dikey görünümü

Kontrol eğrisi araç çubuğu
Kontrol eğrisi Bu görünümde etkin değildir
Navigasyon Navigasyon ana ekranına geç
Ayarlar Kontrol eğrisinde Ayarlar iletişim penceresine geç
Parametre
İstasyon farkı İstasyon farkı, şild kesicisinin ağız (birleşme) noktasına olan
mesafesini belirtir.
İstasyon ağzı İstasyon ağzı, şild kesicisinin tünel ekseni ile birleştiği
istasyonu belirtir.
Minimum yarıçaplar Kontrol eğrisinin minimum yarıçapları
Şild kuyruk mafsalı # şild İki makine noktasının (makine tipine bağlı olarak) # kontrol
kesicisi # eğrisine istasyonu ve sapmaları
Maksimum sapmalar Güncel olarak mevcut olan kontrol eğrisinde tünel eksenine
olan maksimum sapmaları belirtir

Kontrol eğrisi ayarları
Kontrol eğrisini kullanmak istiyorsanız, bunu Ayarlar altında ayarlamalısınız.

Başka özellikler belirleyebilirsiniz.
Ayarlar butonuna tıklayın.

Aşağıdaki diyalog penceresi açılır:
Parametreleri istediğiniz şekilde ayarlayın. Parametreler için alta bakınız.

Parametre
Kontrol eğrisini kullan Bu onay kutucuğu işaretli olduğunda, hedef pozisyonu, navigasyon
modülünün ana penceresinde hesaplanır.
İtme uzunluğu Önceki ilerlemenin son pozisyonundan yola çıkarak navigasyon

modülünün ana penceresinde hedef pozisyona olan mesafe.
Kontrol eğrisi Tünel eksenine geri dönmek için minimum olarak izin verilen kontrol
minimum yarıçapı eğrisi yarıçapı.
Segment yapısı olan makinelerde minimum kontrol eğrisi yarıçapı için halka sırasının
minimum yapılabilir yarıçapını girin.
Segment yapısı olmayan makinelerde makinenin minimum sürülebilir yarıçapını girin.

Kontrol eğrisi görünümlerinin değiştirilmesi
Yatay ve dikey görünüm, kontrol eğrisinin ilerleyişi hakkında genel bir görünüm sunmaktadır.
Bu grafiksel görünümü dilediğiniz şekilde uyarlayabilirsiniz (yaklaştırabilir, yerini değiştirebilir
vb.)
Grafiğin üzerinde, sağ fare tuşuna tıklayın.

Bir içerik menüsü açılır.
İstediğiniz fonksiyonu seçin.

Bu fonksiyon, başka bir fonksiyon seçinceye kadar etkin durumda kalır.
Fonksiyonlar
Tümü göster Görünümü büyütür ve kontrol eğrisinin tamamını gösterir.
Seçilen yeri Fare ile işaretlenen bir bölümün görünümünü büyültür.

büyültme
İstediğiniz alanı, üzerinde fareyi basılı tutup çekerek bir kare içine
alın.
Kaydırma Görünümün kaydırılmasını sağlar.
İşaretçi, el simgesine dönüşür

Tuşu basılı tutarak grafiği kaydırın.
+/- Zoom fonksiyonunu etkinleştirir.
İşaretçi, çift yönlü bir ok işareti gösterir.

Tuşu basılı tutarak yukarı veya aşağı doğru çekin:
yukarı doğru: büyültme
aşağı doğru: küçültme
Geri al Son yapılan işlemi geri alır.
Tekrarla Son yapılan işlemi tekrarlar.

2.2. Halka sırası hesaplaması
Halka sırası hesaplaması modülü, isteğe bağlı halka sırasını hesaplamak için kullanılır.
Referans halka (en son yapılan halka), girilen şild kuyruk açıklığı ve makine
pozisyonu temel alınır.
Sistem, müsaade edilen halkaları hesaplar ve bunları gösterir.
Kullanıcı, uygun bir halka sırası seçebilir.
Belirli halkaları tercih etmek veya lojistik bilgilerini dikkate almak için
isteğe bağlı olarak hesaplama için bilgiler verilebilir.
Önceden hesaplanan diğer halkalar, segment yükleme yerinde sipariş için kullanılır.

Halka sırası hesaplaması modülü, Sistem Merkezi modül grubunda bulunur.
Halka sırası hesaplaması modülüne tıklayınız.

Alternatif olarak modülü menü üzerinden çağırabilirsiniz:
Modüller > Sistem Merkezi > Halka sırası hesaplaması.
Halka sırası hesaplaması modülü açılır.

Halka sırası hesaplaması
2.2.2. Ana Ekran
Ana ekranda, üst şild kuyruk açıklığını girebilir ve hesaplamanın sonucunu görebilirsiniz.
Menü çubuğu
Araç çubuğu
Referans halkanın görünümü ve üst şild kuyruk açıklığı için giriş alanı.
Önerilen (veya seçilen) sıradaki halkanın grafiksel olarak gösterilmesi.

Vektörler aşağıdakileri gösterir:
ilerleme ve şild kuyruk açıklığı bakımından en uygun yapım yönü
otomatik olarak belirlenen en uygun yapım yönü (kalın ok)
Daha koyu gösterilmiş olan daire segmentindeki bütün yapım yönleri kabul edilebilir.
Seçilen halka işaretlenmiştir. Sarı ok ucu yapım yönünü gösterir.
İzin verilen diğer halkalar, adlarına göre halkanın etrafına düzenlenir (yapım yönünde)
Referans halkanın eksantrikliğine ve şild kuyruk eksenine işaretlenmiş sıradaki

halkanın önceden hesaplanan eksantrikliğine yönelik bilgi

Güncel ilerleme değerlerine ve işaretlenmiş olan sıradaki halkayı dikkate alarak
önceden hesaplanan ilerleme değerlerine yönelik bilgi
Önceden hesaplanan halka sırası:

Yapım yönü veya açma gösterilebilir (değiştirilebilir).
Koyu gri: Zaten yapılmış durumdaki halkalar
Sarı: 1. Sıradaki halka
Açık gri: Tünel delme makinesinde şild kesicisine kadar yapılan halkalar.
Beyaz: halka eğrisi boyunca önceden hesaplanan halkalar

2.2.3. Halka sırası hesaplaması araç çubuğu
Araç çubuğu, Halka sırası hesaplaması modülünün başlıca fonksiyonlarına hızlı erişim
sağlar.
Halka yapımı Seçilen halkanın, veri tabanına kaydedilmesi
Manuel seçim Hesaplamadan sapma gösteren bir veya daha fazla

halkanın seçimi ve/veya halka sırasına yönelik
kısıtlamaların girişi
Seçenekler Seçenekler diyalog penceresini açar
Görünümler Sonuç alanında aşağıdakiler arasında görünüm

değişimi
Yapım yönleri
Açma
Halka manipülasyonu Kaydedilmiş durumdaki halka yapım verilerini

değiştirmek için diyalog penceresi
Silindir dışarı sürülme Silindir dışarı sürülme durumlarını manuel olarak

durumlarını manuel girme
olarak girme
Halka dönemeci Halka dönemeci görünümüne geçiş
Halka sırası Bu görünümde etkin değildir
Dışa aktar Güncel hesaplamanın dışa aktarılması
Ayarlar Ayarlar iletişim penceresine geçiş
Halka listesindeki tüm Yapılan bütün halkaları halka listesinde gösterir

halkaları göster

2.2.4. Halka sırası hesaplaması için ön koşullar
Halka sırası hesaplaması, modül açıldığında ve

bütün ön koşullar yerine getirildiğinde otomatik olarak uygulanır.
Hesaplamanın yapılması için ön koşullar şunlardır:
Eksiksiz bir yapılandırma
Navigasyon modülünden makinenin konumunun belirlenmesi
Şild kuyruk açıklığı için girilen ölçüm değerleri.

2.2.5. Şild kuyruk açıklığı girişi ve hesaplaması
Normalde şild kuyruk açıklığı ilerlemenin sonunda ölçülür.

Ölçüm değerlerini buraya girebilirsiniz. (Ölçüm değerleri, Navigasyon modülüne de
girilebilir).
Geçerli değerler girildiğinde, hesaplama işlemi otomatik olarak gerçekleştirilir.
Değerlerin doğru olarak girilmesi son derece önemlidir, çünkü birçok başka değer,
buradaki değerlere bağlıdır. Sistem, yapılan girişleri kontrol eder ve manuel olarak
kontrol edilmesi için halka yapımının durumunu gösterir.
Referans halkasını görürsünüz (burada R02).

Ölçüm değerlerini girin.
Bu işlem, alternatif olarak Navigasyon modülünde yapılabilir.
Değerler girildikten sonra, sistem bir uygunluk kontrolü yapar.
Değerler, ovalleştirme için girilen sınırlar dahilinde olmalıdır (bkz. Ayarlar).
ve azami merkezden kaçıklık değerini aşmamalıdır
(bkz. Sistem yapılandırması –> Deflektör şeridi yarıçapı).
Kontrol negatif ise, bir uyarı işareti görüntülenir .
Fare imlecini işaretin üzerine hareket ettirin. Sebebe yönelik bilgi verilir.
Giriş değerlerinin kontrolü
Şild kuyruk açıklığı ve silindir dışarı sürme değerleri,

sonraki halkaların hesaplanması için temeli
oluşturur.
Bu nedenle değerlerin kontrol edilmesi çok
önemlidir.
Girişlerinizi gösterilen Merkezden kaçıklık
ve Halka yapımından önce ilerleme
değerlerine göre tekrar kontrol edin.
Otomatik hesaplama
Bütün değerler girildiğinde,
halka sırası hesaplanır.
Sonuç gösterilir.
Devam: Sonraki sayfaya bkz.

Hesaplamanın gösterimi ve sıradaki halkanın seçilmesi
Hesaplamadan sonra sonuç gösterilir.

Birinci sıradaki halka, grafik olarak gösterilir.
Önerilen halkaları görüntüleyebilir ve hangi halkayı takmak istediğinize karar verebilirsiniz.
Ölçüm değerleri girdiniz ve hesaplamayı yaptınız.

Birinci sıradaki halka, grafik olarak gösterilir.
İşaretlenmiş olan vektörler, mantıklı bir yapım yönü

gösterir:
%100 ilerleme, ilerleme için en uygun yapım
yönüdür.
%100 SSL, sadece şild kuyruk açıklığı dikkate
alındığında en uygun yapım yönüdür.
Bu iki vektör arasındaki daha koyu olan alan,
mantıklı yapım yönlerini işaretler.
Kalın vektör, ilerleme ve şild kuyruk
açıklığından oluşan, otomatik olarak
hesaplanan en uygun yapım yönünü gösterir.
En uygun olan halka önerilir ve sarı renkte işaretlenir (burada L12).

Sarı ok ucu, yapım yönünü gösterir.
Alternatif halkalar
Alternatif olarak başka halkalar önerilir (örn. L01, L03 ...). İzin verilen bütün sıradaki halkalar
seçilebilir.
Önerilen halkaları görüntüleyebilir ve hangi halkayı takmak istediğinize karar verebilirsiniz.
Etkileri görmek için alternatif halkalardan birisine tıklayın.
Gösterge uyarlanır.
Gösterilen yapım yönlerini ve açmaları da
dikkate alın.
Merkezden kaçıklık ve İlerleme (halka
yapımından sonra) değerlerinin
üzerindeki etkiye de dikkat edin
İstediğiniz sıradaki halka, seçenekler arasında gösterilmiyorsa veya halka sırasının

devamı istediğiniz gibi değilse, manuel seçim fonksiyonunu kullanabilirsiniz (Manuel
seçim bölümüne bakınız).
Devam: Sonraki sayfaya bkz.

2.2.6. Halka yapımı
Bir halka seçtikten sonra bu halkayı yapabilirsiniz.

Halka, veri tabanına kaydedilir ve bir sonraki hesaplamada referans halka olarak kullanılır.
Ölçüm değerlerini girdiniz, hesaplamayı yaptınız

ve yapmak istediğiniz halkayı grafikte işaretlediniz.
butonuna tıklayın
Seçilen halka, veri tabanına kaydedilir ve
sonraki sıra hesaplamasında referans halka olarak kullanılır.

2.2.7. Ayarlar
Halka sırası hesaplaması için temel parametreleri ayarlayabilirsiniz.

Ardından sonradan yapılan bütün hesaplamalar, bu temel ayarlara dayanır.
Ayarlar butonuna tıklayın

Aşağıdaki iletişim penceresi açılır
Parametreleri istediğiniz şekilde ayarlayın.

Parametre
Hesaplanacak olan sıradaki Hesaplanacak olan halkaların sayısı, önceden kaç adet halkanın
halkaların sayısı hesaplanacağını belirler. (Önerilen: 5 - 8, lojistik ihtiyacına göre)
Halka önizlemesi Programın sonucu optimize etmek amacıyla sonraki sıradaki

halka hesaplamasında kaç adet halkayı hesapladığını belirtir.
Önerilen: 1 - 3
Dikkat: Yüksek adet sayısı, hesaplamaları yavaşlatır.
Şild kuyruk açıklığı Şild kuyruk açıklığı öğesinde ovalleştirme toleransı girilebilir.
(Önerilen: 40 mm)
Bu değer, programın referans halkanın hangi ölçüye kadar
ovalleştirilmesini tolere ettiğini belirtir.
Daha büyük bir ovalleştirme gerçekleştiğinde, bir uyarı
işareti verilir ve hesaplama yapılmaz.
Özel bir durumda daha büyük bir tolerans gerekliyse, bu
değeri geçici olarak daha yüksek ayarlayabilirsiniz.

2.2.8. Yapım yönleri gösterimi
Güncel hesaplama ve seçilen halka için önceden hesaplanan halkaların yapım yönlerini
görüntüleyebilirsiniz.
Bir hesaplama yaptınız

ve grafikte bir halka işaretlediniz.
Görünümler butonuna tıklayın ve Yapım yönleri seçeneğini belirleyin.

(göstergenin etkin olması halinde, bu buton gri arka planlı (devre dışı) gösterilir)
Sonuç alanında önceden hesaplanan halkaların yapım yönleri gösterilir.

Parametre
No. Halka numarası
Halka Halka tanımlaması
Yapım yönü Yapım yönünün grafiksel gösterimi
Bilgi Halka ile ilgili ek bilgiler, örn.

manuel seçim
müsaade edilmeyen halka
Hesaplama, tolerans aşıldığı için tamamlanamadı.

2.2.9. Açma gösterimi
Güncel hesaplama ve seçilen halka için önceden hesaplanan halkaların açmasını

görüntüleyebilirsiniz.
Bir hesaplama yaptınız

ve grafikte bir halka işaretlediniz.
Görünümler butonuna tıklayın ve Açma seçeneğini belirleyin.

(Göstergenin etkin olması halinde, bu buton gri arka planlı (devre dışı) gösterilir)
Sonuç alanında önceden hesaplanan halkaların açmaları gösterilir.
Kesikli çizgi, saat 12 pozisyonunu gösterir (sırt).
Parametre
No. Halka numarası
Halka Halka tanımlaması
Açma Açma

2.2.10. Manuel seçim
İletişim penceresinde önerilen en iyi halka sırası gösterilir.

Münferit halkalar için başka halka tipleri veya halka konumları belirtebilirsiniz.
Ayrıca münferit ayarları Tut ayarına getirebilirsiniz.
Böylece gelecek hesaplamalarda seçim için seçilen sıra tutulur.
Manuel seçim butonuna tıklayın.

Aşağıdaki iletişim penceresi açılır:
Program tarafından önerilen en iyi halka sırası görüntülenir (Halka sırası sütunu).
Halka tipini manuel olarak seç

Bir halka için bir halka tipi belirtebilirsiniz.
İstediğiniz halka tipini seçin.
Halka konumunu manuel olarak seç

Bir halka için belirli bir halka konumu belirtebilirsiniz.
İstediğiniz halka konumunu seçin.
Dikkat !!!
Birinci sıradaki halka manuel olarak seçildiğinde,
müsaade edilmeyen sıradaki halkaları seçmek de
mümkündür. Müsaade edilen bir halka seçtiğinizden emin
olun.
Yükleme sırası
Tip veya konum seçildikten sonra yükleme sırası program tarafından otomatik olarak
uyarlanır.

Bir halka sırasını tutma
Tut seçeneği, önceden hesaplanan halka sırasını (veya sıranın belirli kısımlarını) gelecek
hesaplamalar için tutma imkanı sunar.
Burada tutulacak olan kriterleri belirleyebilirsiniz (halka tipi, halka konumu, yükleme
sırası).
Bu fonksiyon, halkanın (veya halka tipinin, halka konumunun, yükleme sırasının) sonraki
hesaplamalarda tutulmasını (= değiştirilmemesini) sağlar.
Bu örneğin lojistik bilgileri dikkate almak için mantıklıdır.
Örnekte yeni bir hesaplamada L, R, L tiplerinin tutulduğu ayar gösterilmiştir.

Tut seçeneğinin ayarlanması
Tut onay kutusunu işaretleyin.
Tut sütununda tutulacak olan halka özelliğini (tip, konum, yükleme sırası) seçin.
Halka tipi ve halka konumu tutulduğunda, yükleme sırası da tutulur,
çünkü her halka için sadece bir yükleme sırası mevcut olabilir.
Dikkat: Halka tipi ve halka konumu tutulduğunda, çok güçlü bir zorunluluk oluşur. Bu
ayar, dikkatli bir şekilde ve mümkün olduğunca az halka için seçilmelidir.

2.2.11. Halka eğrisini görüntüleme ve ağız (birleşme) noktasını değiştirme
Halka eğrisi görünümüne geçebilirsiniz.

Halka eğrisi, gelecek halka merkezlerinin en olası akışını gösterir
(tünel eksenine göre halka eğrisi).
Halka eğrisi, bir veya daha fazla sıradaki halkanın hesaplandığına bakılmaksızın her
halka ön hesaplamasının temelini oluşturur.
Halka eğrisi görünümünde halka eğrisinin grafiğini ve verilerini görüntüleyebilirsiniz.
Ağız (birleşme) noktasını belirleyerek halka eğrisinin akışı etkilenebilir (kaydırma
çubuğu veya sayısal giriş).
Halka eğrisi görünümüne geçmek için butonuna tıklayın.
Halka eğrisi gösterilir.

Sapmayı ve tünel eksenine geri dönen, öngörülen halka eğrisini görürsünüz.
Ağız (birleşme) noktasını değiştirmek için gerekirse kaydırma çubuğunu kaydırın
veya İstasyon farkı ya da İstasyon ağzı altında istediğiniz değeri girin.
Normal görünüme geri dönmek için tekrar Halka sırası butonuna

tıklayın.
Halka eğrisi ekranı

Halka eğrisi araç çubuğu
Tünel eksenine ağız (birleşme) noktasına ve

ağız (birleşme) noktasını değiştirmek için kaydırma çubuğuna yönelik bilgiler
Halka eğrisi parametreleri

Halka eğrisinin yatay görünümü
Halka eğrisinin dikey görünümü

Halka eğrisi araç çubuğu
Halka dönemeci Bu görünümde etkin değildir
Halka sırası Halka eğrisi ana ekranına geç
Ayarlar Halka eğrisinde Ayarlar iletişim penceresine geç
Parametre
İstasyon farkı İstasyon farkı, halka merkezinin ağız (birleşme) noktasına

olan mesafesini belirtir.
İstasyon ağzı İstasyon ağzı, halka eğrisinin tünel ekseni ile birleştiği
istasyonu belirtir.
Minimum yarıçaplar Halka eğrisinin minimum yarıçapları
Halka merkezi # halka Güncel halka eğrisinin başlangıç noktası istasyonu ve

numarası sapmaları. (Referans halka # pozisyonu)
Şild kuyruğu # halka numarası İlgili halka ölçüldüğünde şild kuyruğu merkezinin istasyonu
ve sapmaları.
Güncel halka merkezi Güncel referans halkanın pozisyonu ve sapmaları
Maksimum sapmalar Güncel olarak mevcut olan halka eğrisinde tünel eksenine
olan maksimum sapmaları belirtir

Halka eğrisi ayarları
Halka eğrisi, sistem tarafından otomatik olarak hesaplanmaktadır.

Halka eğrisi, normalde sıradaki halkanın hesaplanmasında muhafaza edilmektedir.
Halka eğrisi, sadece belirli toleranslar aşıldığında yeniden hesaplanmaktadır.
Bu toleranslar burada ayarlanabilmektedir.


Bu parametreler, bir sonraki yeni hesaplamada dikkate alınmaktadır.
Parametre
Halka eğrisine olan Güncel olarak ölçülen referans halka veya halka eğrisinin başka
maksimum sapma noktaları, şimdiye dek olan halka eğrisi için girilen sapmayı aştığında,
halka eğrisinin yeniden hesaplaması tetiklenir.
Halka eğrisine olan Halka merkezi referans halka ile güncel halka eğrisi için makine
maksimum eğilim bölümünde nokta (örn.: Şild kuyruğu merkezi) arasındaki bağlantı
hattının eğilimi, girilen değeri aştığında, halka eğrisinin yeniden
hesaplaması tetiklenir.
Yatay sapma Halka eğrisi yeniden hesaplandığında, halka eğrisinin başlangıç
eğiliminin ayarlanan sapma kadar (gerçek makine sürüşü) düzeltildiği
yatay makine sapması dikkate alınır.
Dikey sapma Halka eğrisi yeniden hesaplandığında, halka eğrisinin başlangıç
eğiliminin ayarlanan sapma kadar (gerçek makine sürüşü) düzeltildiği
dikey makine sapması dikkate alınır.
Kumanda eğrisi için Halka eğrisinin ağız (birleşme) yeri istasyonunu Navigasyon modülünün
aynı ağzı kullanın kontrol eğrisi için devralır.

Halka eğrisi görünümlerinin değiştirilmesi
Yatay ve dikey görünüm, halka eğrisinin ilerleyişi hakkında genel bir görünüm sunmaktadır.
Bu grafiksel görünümü dilediğiniz şekilde uyarlayabilirsiniz (yaklaştırabilir, yerini değiştirebilir
vb.)


Fonksiyonlar
Tümü göster Görünümü büyütür ve halka eğrisinin tamamını gösterir.

büyültme
İstediğiniz alanı, üzerinde fareyi basılı tutup çekerek bir kare
içine alın.
İşaretçi, el simgesine dönüşür

+/- Zoom fonksiyonunu etkinleştirir.


2.2.12. Seçenekler
Hesaplamayı etkilemek için bir seçenek girebilirsiniz.

Belirli halka sıraları belirtebilirsiniz.
Sadece kilit taşı pozisyonu belirli bir açı aralığında olan halkaların kullanılmasını
belirtebilirsiniz.
Belirli bir halkanın, belirli bir halka konumunun veya bir halka tipinin mümkün
olduğunca sık kullanılmasını belirleyebilirsiniz.
Belirli halka sıralarını yasaklayabilirsiniz.
Ayarlar, siz onları değiştirene veya silene dek korunur.
Bu seçenekler, kısıtlamalar sadece kısa süreliğine geçerli olacağı zaman yararlıdır.
Aksi takdirde temel kısıtlamalar, halka tasarımı tanımında yapılabilir (bkz. Halka tasarımı
modülü).
Seçenekler butonuna tıklayın

Seçenekler iletişim penceresi açılır.
Düzenleme fonksiyonları
Ekle Bir seçeneğin girilmesini sağlar
Kaldır İşaretlenen seçeneği kaldırır
Düzenle İşaretlenen seçeneğin düzenlenmesini sağlar

Seçenek ekle
Bir seçenek eklemek için butonuna tıklayın.

Bir iletişim kutusu açılır.
Eklemek istediğiniz seçenek türünü seçin (sıra zorunluluğu, kilit taşı pozisyonu,
maksimum sayı veya sıra yasağı).
Belirlediğiniz seçeneğin geçerli olacağı alanın nasıl tanımlanacağını belirleyin

(istasyon veya halka numarası).
Belirlediğiniz seçeneğin geçerli olacağı istasyon veya halka numarası alanını girin.
Gerekirse kilit taşı pozisyonu seçeneği için açı aralığını girin.
Seçeneğe bağlı olarak istediğiniz halka tipini veya halka konumunu eklemek için
Aşağıdaki pencere açılır

Değerleri seçin ve TAMAM ile onaylayın.
Satır eklenir.
Gerekirse daha fazla satır girin.
Hata sırası – Seçenekler penceresinde TAMAM butonuna tıklayın.
Halka sırası yeniden hesaplanır.
Bu esnada ayarlanan kısıtlamalar dikkate alınır.
Seçenekler, siz onları değiştirene veya silene dek korunur.
Düzenleme fonksiyonları
Ekle Yeni bir giriş ekler
Kaldır İşaretlenen girişi kaldırır
Düzenle Bir girişin düzenlenmesini sağlar
Yukarıya kaydır İşaretlenen girişi bir pozisyon yukarıya kaydırır
Aşağıya kaydır İşaretlenen girişi bir pozisyon aşağıya kaydırır

Sıra zorunluluğu
Sıra zorunluluğu, zorunlu olarak uygulanacak olan belirli bir halka sırasını belirtmek için
kullanılır.
Bunlar örneğin sol ve sağ halkalar değişimli olarak kullanıldığında standarttır.
Düz tünel bölümlerinde L-R-L-R sırası hedef alınırken
dönüşlerde yarıçapa bağlı olarak başka sıralar seçilebilir, örn.
Sola dönüş: L-L-L-R-L-L-L-R (burada örnekte gösterilmiştir)
Sağa dönüş: R-R-R-L-R-R-R-L.

Kilit taşı pozisyonu
Kilit taşı pozisyonu seçeneği ile kilit taşı pozisyonu belirli bir açı aralığında olan halka
seçenekleri arttırılabilir.
Bunun için genel bilgilerin yanı sıra ilave olarak açı aralığını belirtmelisiniz.
Burada 0°, sırta karşılık gelir.
Örnekte listede kilit taşı pozisyonları 300° ile 60° arasında olan (sırttan ±60°) bütün halka
konumları listelenmiştir.

Maksimum adet
Bu seçenekle belirli bir halka tipi toplu olarak kullanılabilir.

Bu örneğin belirli halka tipleri stokları yüksek olduğunda yararlı olabilir.
Örnekte R halka sayısı, sonraki halka sırası hesaplamaları için en üst seviyeye çıkarılır.
Bu ayar için halka sırası hesaplama sonuçları özel olarak dikkate alınmalıdır!

Sıra yasağı
Sıra yasağı, belirli halka sıralarını bu sıralara prensip itibarıyla sıradaki halkalar olarak
müsaade edilmesine rağmen yasaklamak için kullanılabilir.
Gösterilen örnekte L11 ve L10 halkalarının arka arkaya bir sırada bulunması
yasaklanmıştır.

2.2.13. Halka manipülasyonu
Yapılan ve veri tabanına kaydedilen bir halkanın değerlerini sonradan değiştirebilirsiniz.

Bu sadece hatalı girişler varsa mantıklıdır.
Yetkiye bağlı olarak sadece son halka veya birden fazla halka değiştirilebilir.
Halka manipülasyonu butonuna tıklayın.

Aşağıdaki iletişim kutusu açılır:
En son yapılan halkalar gösterilir.

Gerekirse halka tipini veya halka konumunu değiştirin.
Dikkat: Burada müsaade edilmeyen halkaları seçmek de mümkündür.
Müsaade edilen bir halka seçtiğinizden emin olun.
Hesaplama yeniden yapılır.

2.2.14. Dışa aktar
Dışa aktarma fonksiyonu, başka kullanıcıların kullanımına sunmak üzere bir halka sırası
hesaplamasını dışa aktarma imkanı sunar.
Tüm ayarlar ile birlikte hesaplanan halka sırası dışa aktarılır (buna kullanılan hat ve
kullanılan halka tasarımı da dahildir).
Bu örneğin Halka yönetimi
modülünde istatistikler için veya VMT'den destek almak için yararlıdır.
Dosya, Halka yönetim modülüne aktarılabilir.
Dışa aktar butonuna tıklayın.

Bir Farklı kaydet penceresi açılır.
Dizini seçin ve dosya adını girin.

Kaydet butonuna tıklayın.
Halka sırası hesaplaması ve bütün ayarlar bir dosyaya kaydedilir.
Bu dosya, örneğin başka bir sistemde Halka yönetimi modülüne aktarılabilir.

2.2.15. Silindir dışarı sürülme durumlarını manuel olarak girme
Bu fonksiyonla silindir dışarı sürme durumlarını manuel olarak girebilirsiniz. Bu, aşağıdaki
durumlarda yararlı olabilir.
Üç taneden az mesafe ölçüm sistemi mevcut olduğunda.
Bir hesaplama tetiklenmeden önce ilk itme silindirleri içeri çekildiğinde.
Silindir dışarı sürülme durumlarını manuel olarak girme butonuna

tıklayın.
Aşağıda belirtilen pencere açılır.
Seçim penceresinin üst kısmında dışarı sürme durumlarını hangi silindirler için
girmek istediğinizi seçin.
Mesafe ölçüm sistemi olmayan silindirler, listede gri arka planlıdır (devre dışı).
Listede dışarı sürme durumunu girmek istediğiniz silindire çift tıklayın.

Manuel öğesinin yanına bir onay işareti koyun
Dışarı sürme durumu alanına silindir dışarı sürme durumunu girin.
Girişi TAMAM ile onaylayın.
Girilen değer şimdi listede gösterilir.
Başka silindir dışarı sürme durumları girmek istediğinizde, işlemi tekrarlayın.
Alternatif olarak, Maksimum değerler butonunu kullanarak, son

ilerlemenin maksimum silindir dışarı sürülme durumlarını yükleme imkanınız da
vardır.
Bu fonksiyon, silindirleri içeri sürmeden önce bir hesaplama başlatmayı unuttuğunuz
zaman oldukça faydalıdır.
TAMAM üzerine tıklayın.

Kart
2.3. Kart
Harita modülü, güncel makine pozisyonlarının, referanslanmış bir harita ile bağlantılı olarak
gösterilmesine yaramaktadır.
Birçok görünüm arasında geçiş yapılabilir.
Aliyman ve yapılmış halkalar gibi başka bilgiler de gösterilebilmektedir.
Görünüm, serbestçe büyültülebilir ve kaydırılabilir.

Aliyman modülü, Sistem Merkezi modül grubunda bulunur.
Harita modülüne tıklayın.
Alternatif olarak modülü menü üzerinden çağırabilirsiniz: Modüller > Sistem Merkezi
> Harita.
Harita modülü açılır.

1
2
3
Menü çubuğu
Araç çubuğu (bir sonraki sayfaya bkz.)
Harita adının yazdığı başlık çubuğu
Seçilen görünümün gösterge alanı

Kart
Araç çubuğu
Araç çubuğu, harita modülünün başlıca fonksiyonlarına hızlı erişim sağlar.
Görünümler Güncel görünümü seç diyalog kutusunu açar
Ayarlar Ayarlar diyalog kutusunu açar

2.3.3. Gösterge alanının ayarlanması
Gösterge alanında, görüntünün bir bölümünü büyültmek veya kaydırmak için grafik
ayarlarını değiştirebilirsiniz.


Fonksiyonlar

büyültme
içine alın.
İşaretçi, bir el simgesine dönüşür

Makineye büyüt Seçilebilir bir makine üzerindeki bir görünümü büyültür.
Sistemde kayıtlı tüm makineler seçilebilir
+/- Zoom fonksiyonunu etkinleştirir


Kart

2.3.4. Görünümlerin Seçilmesi
Güncel görünümü seç penceresinde, kaydedilen görünümlerden biri seçilebilir.

Görünümler, sistem yapılandırmasında, harita alt modülünde kaydedilmektedir
Görünümler butonuna tıklayın.

İstediğiniz görünümü seçin.


Kart
2.3.5. Ayarlar
Haritanın görünümü için temel parametreleri ayarlayabilirsiniz.


Parametre
Koordinatları Fare işaretçisinin bulunduğu pozisyonun koordinatları, pencerenin sol

gösterme üstünde gösterilmektedir.
Zoom faktörü: Girilen değer, modülü başlattığınızda veya "makineye büyüt"

Makineye büyüt fonksiyonunu uyguladığınızda, makineye hangi büyütme faktörü ile
büyütme yapıldığını belirtir.

3. Yönetim (Modül Grubu)

Sistem yapılandırması
3.1. Sistem yapılandırması

Sistem yapılandırması modülünde, tüm TUnIS programına yönelik temel ayarları
yapabilirsiniz.

Sistem yapılandırması modülü, Yönetim modül grubunda bulunur.
Açmak için Yönetim modül grubuna tıklayınız.
Sistem yapılandırması modülüne tıklayın.

Alternatif olarak modülü menü üzerinden çağırabilirsiniz: Modüller > Yönetim >
Sistem yapılandırması.
Sistem yapılandırması modülü açılır.

1
2
3
5
4
Menü çubuğu
Araç çubuğu
Yapılan değişiklikleri kaydetmeye veya geri almaya yarayan butonlar. Sonraki sayfaya
da bkz.
Seçim
Seçim alanında, çok sayıda kullanılabilir alt modül mevcuttur. Bazı alt modüller, gruplar
halinde (örn. birimler ve ondalık haneleri) bir araya getirilmiştir.
Ara
Alttaki seçim alanında, seçim ve veri alanında sözcüklerin aranabileceği bir arama
fonksiyonu mevcuttur.
Aranılan sözcük için birden fazla sonuç varsa, bulunan yerler arasında
Aramaya devam et butonu ile geçiş yapılabilir.

Veri alanı
Veri alanında, seçilen alt modüle bağlı olarak çeşitli ayarlar yapılabilmektedir.
Alt modül değiştirilmeden önce yapılan bütün düzenleme işlemleri kaydedilmelidir
(ilgili Uygula veya Geri al butonu ile)
Aksi takdirde bir güvenlik sorgusu çıkar:
3.1.3. Araç çubuğu
Araç çubuğu, modülün başlıca fonksiyonlarına hızlı erişim sağlar.
Uygula Yapılan ayarları kaydeder.

(Ayarlarda bir değişiklik yapılmadığı sürece, butonların rengi gri
olarak kalır.)
Geri al Yapılan ayarları geri alır

ve ayarları, değişiklik yapılmadan önceki duruma geri getirir
(kaydetmeden önceki duruma).
Ön ayarlar Gösterilen bütün ayarları, ön ayara geri alır.

(sadece bazı alt modüllerde mevcuttur).

3.1.4. Ayar yapma
Münferit değerleri görüntüleyebilir ve ayarlayabilirsiniz.

Ayarlar bütün modüller için geçerlidir.
Seçenekler arasından değerlerini ayarlamak istediğiniz alt modülü seçin.

Değerler gösterilir.
Değerleri istediğiniz şekilde değiştirin.
Yaptığınız ayarları kaydetmek için Uygula

Ön ayarlar
Gösterilen ayarları TUnIS'te kayıtlı olan ön ayara geri alabilirsiniz.
Seçeneklerden istediğiniz protokolleri seçin.
Gösterilen parametreleri ön ayara geri almak için Ön ayar


3.1.5. Ayarlar: Birimler ve ondalık haneleri
Birimler ve ondalık haneleri alt modül grubunda saatin yanı sıra birçok alt modülün birimleri
ve ondalık haneleri ayarlanabilir.
Uzunluklar, derece, ondalık haneleri
Uzunluklar için her zaman bu Açılar için her zaman bu birimler Ondalık hanelerinde 0
birimler mevcuttur. mevcuttur. ile 9 arasındaki
değerler seçilebilir.

3.1.6. Ayarlar: Şild kuyruğu mafsallı silindiri
Burada mevcut olan silindirler geometrik pozisyonunu girebilirsiniz.

Makine tipine ve geometri tipine bağlı olarak münferit silindir gruplarını
düzenleyebilirsiniz.
Burada girdiğiniz silindir verileri, hesaplamalar için kullanılır.
Verileri girin.
Bunlar burada belirtilen bütün silindirler için olan verilerdir (örn. makine eksenine
yarıçap).
Yarıçap, ön veya arka yataklama montaj ölçüsü ve maks. dışarı sürme durumu parametreleri
TUnIS uygulamasının farklı yerlerinde gereklidir (örn. Halka sırası hesaplaması).

Silindir gir
Münferit silindirlerin verilerini girebilirsiniz.

Silindir için değerleri girin.

Halkada bastırılan silindirler için ayrıca sıfır düzleme olan mesafe ve montaj yeri
belirtilmelidir.
Mafsal olarak görev yapan silindirlerde ön ve arka yataklamaya olan mesafe
belirtilmelidir.
Veri alanının sağ tarafında girilen silindirler görselleştirilir.
Açıklama sağlamak amacıyla veri alanının alt tarafında bir açıklama mevcuttur.
Mevcut silindirleri düzenle
Oluşturulan silindirleri düzenleyebilir veya silebilirsiniz.
Silindiri listede işaretleyin.
Silindiri düzenlemek için üzerine tıklayın.
veya işaretlediğiniz silindiri silmek için üzerine tıklayın.

(Bir güvenlik sorgusu açılır).
Parametre
Ad Silindirin tanımlaması
Pozisyon Silindirin açı pozisyonu. Zenitte sıfır yönü (saat 12)
Ofset Mesafe ölçüm sistemleri için toplam sabiti (WMS kalibrasyon parametresi).
WMS Otomatik bir mesafe ölçüm sistemi mevcut mu, evet/hayır?
Manuel Bu silindir, arızalı olduğu için manuel olarak ölçülsün mü, evet/hayır?
Veri yolu Bu silindir için olan PLC değerinin adı.

3.1.7. Ayarlar: İtme silindirleri
Burada mevcut olan silindirler geometrik pozisyonunu girebilirsiniz.

Makine tipine ve geometri tipine bağlı olarak münferit silindir gruplarını
Burada girdiğiniz silindir verileri, hesaplamalar için kullanılır.
Verileri girin.
Bunlar burada belirtilen bütün silindirler için olan verilerdir (örn. makine eksenine
yarıçap).
Yarıçap, sıfır düzlemi montaj ölçüsü ve montaj yeri parametreleri TUnIS uygulamasının farklı
yerlerinde gereklidir (örn. Halka sırası hesaplaması).

Silindir gir
Münferit silindirlerin verilerini girebilirsiniz.

Silindir için değerleri girin.

Halkada bastırılan silindirler için ayrıca sıfır düzleme olan mesafe ve montaj yeri
belirtilmelidir.
Mafsal olarak görev yapan silindirlerde ön ve arka yataklamaya olan mesafe
belirtilmelidir.
Veri alanının sağ tarafında girilen silindirler görselleştirilir.
Açıklama sağlamak amacıyla veri alanının alt tarafında bir açıklama mevcuttur.
Mevcut silindirleri düzenle
Oluşturulan silindirleri düzenleyebilir veya silebilirsiniz.
Silindiri listede işaretleyin.
Silindiri düzenlemek için üzerine tıklayın.
veya işaretlediğiniz silindiri silmek için üzerine tıklayın.

(Bir güvenlik sorgusu açılır).
Parametre
Ad Silindirin tanımlaması
Pozisyon Silindirin açı pozisyonu. Zenitte sıfır yönü (saat 12)
Ofset Mesafe ölçüm sistemleri için toplam sabiti (WMS kalibrasyon parametresi).
WMS Otomatik bir mesafe ölçüm sistemi mevcut mu, evet/hayır?
Manuel Bu silindir, arızalı olduğu için manuel olarak ölçülsün mü, evet/hayır?
Veri yolu Bu silindir için olan PLC değerinin adı.

3.1.8. Ayarlar: Kart
Görünümlerde arka plan olarak kullanılabilen arka plan resimleri yükleyebilirsiniz.

Arka plan resmi bir dosya olarak mevcut olmalıdır (muhtelif raster ve vektör grafikleri
desteklenmektedir).
Her arka plan resmi için referans verileri girmeniz gereklidir; örn. sol üst ve sağ alt
köşe noktalarının koordinatları.
Kart > Referanslama seçin

Dosya yolunu girin

veya yolu seçmek için üzerine tıklayın.
Dosya adını girin.
Arka plan resmi, listeye kaydedilir.

Jeo referanslaması girme

Arka plan resmi için bir jeo referanslaması girmeniz gereklidir.
Bunun için 4 farklı seçeneğiniz vardır.
Bu seçeneklerden birini seçin. Aşağıya da bakınız.
Noktayı listede işaretleyin.
Referanslamayı düzenlemek için üzerine tıklayın.
Bu tür bir referanslamada, 4 farkı parametre

kullanılmaktadır.
Bu, 2 geçiş noktalı bir benzerlik dönüşümüne
karşılık gelir. 2 dönüşüm, 1 rotasyon, 1 ölçek.
Bu tür bir referanslamada, 4 farkı parametre

kullanılmaktadır.
Bu, 3 geçiş noktalı bir afin dönüşümüne karşılık
gelir. 2 dönüşüm, 2 rotasyon, 2 ölçek.
Aynı noktalar üzerinden referanslama

yapıldığında Ekle butonu ile istediğiniz sayıda
nokta ekleyebilirsiniz.
In Bu durumda aynı olan bir nokta için hem
görüntü koordinatları hem de küresel
koordinatlar belirtilmelidir.
Aynı noktalar (köşeler) üzerinden referanslama
yapıldığında, görüntünün sağ üst ve sol alt
köşesi için küresel koordinatlar belirtilmelidir.

Görünüm oluştur
Görünümler oluşturabilirsiniz.
Burada görünümleri tanımlayabilir ve bu görünümde gösterilecek olan düzlemleri
belirleyebilirsiniz. Bu, farklı kullanıcılara farklı görünümler sunmak için yararlıdır.
Seçeneklerde Kart > Görünüm yapılandırması seçin.

Görünüme bir ad verin ve TAMAM ile onaylayın.

Görünümü işaretleyin ve bu görünümde gösterilecek olan düzlemleri belirleyin (onay
işareti koyun).
Yazıları ile birlikte oluşturulan hatlar, oluşturulan makineler için makinenin kendisi ve
yapılan halkalar ve coğrafi olarak referanslanan görüntüler arasından seçim
yapılabilir.

Resim sırasını değiştirme

Birden fazla resim referansladıysanız ve bir görünüme eklediyseniz, resimlerin sırasını
değiştirebilirsiniz. En üstte bulunan görüntü, ilk olarak çizilir.
Görünümler butonuna tıklayın ve Sırala seçeneğini belirleyin.

Sırala görünümü gösterilir.
Bir satır işaretleyin ve bu satırı kaydırın:
yukarıya
aşağıya.
En üstte bulunan görüntü, ilk olarak çizilir.
Görünümler butonuna tıklayın ve Ağaç görünümü seçeneğini belirleyin

ve normal görünüme geri dönün.

3.1.9. Ayarlar: Çelik Yapı
Buradaki ölçüler tünel delme makinesini boyutlandırmak için kullanılır.

Parametreler, TUnIS uygulamasının farklı yerlerinde gereklidir (örn. Halka sırası hesaplaması).

3.1.10. Ayarlar: TDM Referans Noktaları
Makinenin geometri tipine bağlı olarak 3 adete kadar referans noktası seçilebilir.
Referans noktaları
Referans noktaları, genelleştirilmiş TDM eksenini gösterir. Kesici kafaya olan mesafeler, bu
noktaların yerlerini tanımlamaktadır. Bunlar, navigasyon modülü için önemli bir temel
oluşturmaktadır! Makine tipine bağlı olarak azami 3 nokta parametrelendirilmektedir.
İstasyon noktası
Seçilen istasyon noktasından Navigasyon modülünde istasyon belirtilir.
Kontrol noktaları
Kontrol noktaları, pozisyon kontrolü modülü için olan temeli tanımlamaktadır. Yerinde yapılan
koordinat ölçümleri ile hesaplandıklarında, TDM pozisyonunun bağımsız olarak kontrol edilmesi
sağlanmış olmaktadır.

3.1.11. Ayarlar: Hat
Bir sistem aliymanı seçebilirsiniz.

Aliyman, sistemde kayıtlı olmalıdır.
(Aliyman, Aliyman modülünde tanımlanmış ve kaydedilmiş durumdadır.)
Aliyman seçimi butonuna tıklayın.

Aliymanı seçin.
Gerektiğinde Konumlandırma yönünün tersine ilerleme seçeneğini işaretleyin.
Bir hattı bükülme açıları nedeniyle gidilemeyen yerler bakımından kontrol etmek üzere ilave
olarak Sistem hattı olarak kaydedilirken açı doğrulaması seçeneğinin yanına bir onay işareti
koyabilirsiniz.

3.1.12. Ayarlar: Oryantasyon
Bir oryantasyonda uyulması gereken toleranslar burada belirlenebilmektedir.

İlgili toleranslar aşıldığında, bununla ilgili bir hata mesajı gösterilmektedir.
Ayrıca, iki konumda ölçüm yapılıp yapılmayacağını ve kaç dizide ölçüm yapılacağını
belirleyebilirsiniz.

3.1.13. Ayarlar: Yön kontrolü
Bir yön kontrolünde uyulması gereken toleranslar burada belirlenebilmektedir.

İlgili toleranslar aşıldığında, bununla ilgili bir hata mesajı gösterilmektedir.
Ayrıca, yön kontrolünün otomatik olarak başlatılacağı aralık (zamana göre ve/veya gidilen
güzergaha göre) belirlenebilir.

3.1.14. Ayarlar: Totalstation istasyonunun yerini değiştir
Totalstation istasyonunun yerini ilerleme esnasında değiştirmek istiyorsanız, ilgili onay işaretini
koyun. Bu durumda silindir navigasyonu etkin olmalıdır.
İlave kontrol olarak hedef tahtası prizmasının yer değiştirmeden önceki ve sonraki pozisyonunu
karşılaştırabilirsiniz. Bu durumda Totalstation istasyonunun yeri değiştirilmeden hemen önce bir
hedef tahtası ölçümü yapılmalıdır.

3.1.15. Ayarlar: Halka Sırası Hesaplaması
Parametre
Gidiş tipi Gösterilen ilerleme tipini ve en uygun yapım yönünün hangi tip için
olduğunu belirler.
İlerleme
Halka gidişi
Referans halkanın Şild kuyruk açıklığı grafiğinde referans halkada referans halkanın adının
SSL grafiğindeki adı gösterilip gösterilmeyeceğini belirler.

3.1.16. Ayarlar: TPS
Burada, Totalstation (TPS) ile ilgili verileri girebilirsiniz.

Totalstation'ın cihaz tipi seçilebilir.
Cihaz parametreleri girilebilir.
Bir seçim listesi aracılığıyla, Totalstation'ın bağlı olduğu
COM portu seçilebilir.

3.1.17. Ayarlar: ALTU
Burada, ALTU ile ilgili verileri girebilirsiniz.

ALTU'nın üç montaj ölçüsü ve üç açı ofseti buraya girilebilir.
Ayrıca montaj yeri (makine bölümü) seçilebilir.
Bunun yanı sıra hedef tahtası prizmasının montaj ölçüleri girilebilir.
Bir seçim listesi aracılığıyla, ALTU'nun bağlı olduğu COM portu seçilebilir.
Hizmetler alt menü öğesinde ALTU ham verilerinin belirli bir tarihe kadar birlikte
kaydedilip kaydedilmeyeceği belirlenebilir.
Aykırı değerleri önlemek için baş açısı, boylamasına eğilim, dönüklük ve isabet noktası
için filtreler ayarlanabilir.

3.1.18. Ayarlar: Kalman filtresi

3.1.19. Ayarlar: Navigasyonu başlatma
Sistemin işlevselliğini sağlamak amacıyla burada makinenin güncel değerleri girilmiş olmalıdır.
Tünel ilerlemesinin başında şild kesicisinin pozisyonu bir defaya mahsus olmak üzere buraya
girilmelidir. Ardından değerler otomatik olarak sistem tarafından güncellenir.
Uygun onay işaretini koyarak 0 ilerleme numarasına izin verebilirsiniz.
Buna ilave olarak güncel ilerleme numarası gösterilir. Başka bir ilerleme numarası girildiğinde,
bu numara yeniden ayarlanır.

3.1.20. Ayarlar: Navigasyon
Parametre
Aktuatör İlerleme numarasının hangi olaydan sonra 1 arttığını belirler. Olaya

bağlı olarak ilaveten başlangıç istasyonu ve adım uzunluğu
belirtilmelidir.
PLC'deki ilerleme numarası
Halka numarası sayımı
Tünel mesafesi adım uzunluğu ve "Erektör etkinleştirmesi"
PLC sinyali
İstasyon adım uzunluğu
Gösterge modu Makinenin referans noktalarının nasıl gösterileceğini belirler

Ok işareti
Hedef işareti
Tolerans dairesi Navigasyon ekranında bir tolerans dairesinin gösterilip
gösterilmeyeceğini belirler.
Tolerans dairesi çapı Tolerans dairesinin çapını belirtir.
Tünel ekseni Tünel ekseninin ilerleyişinin devamını gösterir.

önizlemesi

Yok
Halkalar
Noktalar
Önceden hesaplanan En öndeki makine ekseni boyunca ilave olarak önceden hesaplanan bir
noktayı göster noktanın gösterilip gösterilmeyeceğini belirler.
Kesici kafaya olan Şild kesicisine olan önceden hesaplanan bir noktanın montaj ölçüsü
montaj ölçüsü
Ek bilgi İstasyona ek olarak kesici kafa ile ilgili bir diğer bilgi gösterir.
Yok
Tünel mesafesi
Tünel istasyonu
Otomatik gösterge için Girilen silindir dışarı sürme durumuna ulaşıldığında, navigasyon
silindir dışarı sürülme ekranının sağ tarafında otomatik olarak Şild kuyruk açıklığı görünümüne
durumu geçer.
Navigasyon, konum Hedef tahtasının II konumunda ölçülüp ölçülmediğini belirler.
II'de

3.1.21. Ayarlar: Navigasyon geçmişi
Parametre
Gösterge modu Makinenin referans noktalarının nasıl gösterileceğini belirler

Ok işareti
Hedef işareti
Tolerans dairesi Navigasyon ekranında bir tolerans dairesinin gösterilip
gösterilmeyeceğini belirler.
Tolerans dairesi çapı Tolerans dairesinin çapını belirtir.
Ek bilgi İstasyona ek olarak kesici kafa ile ilgili bir diğer bilgi gösterir.
Yok
Tünel mesafesi
Tünel istasyonu

3.1.22. Ayarlar: Halka tasarımı
Sistem halka tasarımı, Halka tasarımı seç butonu ile seçilebilir.

(Halka tasarımı, Halka tasarımı modülünde tanımlanır ve kaydedilir.)

3.1.23. Ayarlar: Görselleştirme ana makineleri

Bir TUnIS kurulumunun bilgilerini (şu anda navigasyon ekranı ve halka sırası hesaplaması için
veriler) başka bir Remote TUnIS kurulumunda ağda başka bir yerde görüntüleyebilirsiniz.
Bunun için her iki kurulum için ana makineler yapılandırılmalıdır
Üst alanda kendi ana makinenizi (bilgisayar 1) ayarlayın

Öncelikle çalışma alanının üst alanında kendi görselleştirme ana makinenizin (Localhost)
ayarlarını tamamlamalısınız.
Üst alanda Localhost'u işaretleyin ve Düzenle üzerine tıklayın
Görselleştirme ana makinesini düzenle penceresi açılır.
Gerekirse bir ad girin.

Uygulama Guid'ı değiştirilemez.
TUnIS kurulumunun bilgi beklediği bir adres, port ile birlikte girilmelidir
(örn. kendi IP adresiniz ve bir port: 192.168.0.5:36000)
Protokol olarak sadece NetTcp seçilebilir.

Alt alanda başka bir ana makine (bilgisayar) ayarlayın
Kendi ana makinenizi (Localhost) ayarladıktan sonra çalışma alanının alt alanında diğer
kurulumların ana makinesini ayarlamalısınız.
Görselleştirme ana makinesini seç butonuna tıklayın

Görselleştirme ana makinesini seç penceresi açılır.
Bir ana makine seçin.

Ya da bir ana makine ekleyin ve bunun için Ad-hoc bölümüne tıklayın.
Diğer TUnIS kurulumunun adresini ve portunu belirtin

(IP adresi ve bir port, örn.: 192.168.0.5:36000)
Protokol olarak sadece NetTcp seçilebilir.

Bu görselleştirme ana makinesine bağlantı kurmak için sağdaki

Bağlantı butonuna tıklayın.
Bu ana makineye iletişimin başarılı olup olmadığını test etmek için çalışma alanının
alt alanında Bağlanabilirliği test et butonuna tıklayın. Eğer başarılı ise açılan
pencerede TAMAM yazar
Ana makineleri birbirlerine tanıtma

Şimdi ana makineleri birbirlerine tanıtmalısınız.
Üst alanda Localhost'u işaretleyin.
Üst alanda Başka bir ana makineye kopyala butonuna tıklayın.
Localhost'un adresini ve portunu girin.

Alt alanda uzak ana makineyi işaretleyin
Alt alanda Başka bir ana makineye kopyala butonuna tıklayın.

Uzak ana makinenin adresini ve portunu girin.

Yapılandırma doğru yapıldıysa, ekran yaklaşık olarak aşağıdaki görünüme sahiptir.
Üst alan (bilgisayar 1)
Alt alan (bilgisayar 2)

3.1.24. Ayarlar: Halka sırası hesaplamasını başlatma
Tünel ilerlemesinin başında halka sırası hesaplaması için referans halkanın halka numarası bir
defaya mahsus olmak üzere girilmelidir. Burada 0 halka numarasına izin verebilirsiniz.

3.1.25. Ayarlar: Otomatik veri yedekleme
Veri yedeklemesi yapmak amacıyla bütün sistem için bir bku dosyası biçiminde bir yedekleme
dosyası oluşturulabilir.
Veri yedeklemesi manuel olarak başlatılabilir
(Dizini girin ve Veri yedeklemeyi başlat butonuna basın)

ya da veri yedeklemesinin otomatik olarak gerçekleştirilmesini belirleyebilirsiniz.
(Otomatik veri yedekleme butonuna basın, aralığı ve dizini girin,
gerekirse Eski yedekleme dosyalarını sil yanına bir onay işareti koyun)
Ardından Veri yedeklemeyi başlat butonuna basın)

Bilgi vermek amacıyla en son ve planlanan bir sonraki veri yedeklemesinin verileri gösterilir.
Veri yedeklemeleri çok büyük olabilir. Bu ayarlarla yeterince bellek yerinin mevcut
olmasını sağlayın.

3.1.26. Ayarlar: Merkezi veri tabanı
TUnIS Navigation kullanıyorsanız ve yerel veri tabanınızı merkezi bir veri tabanı ile senkronize
ettiğinizde, burada merkezi veri tabanı için bağlantı bilgilerini belirtebilirsiniz.

3.2. Hat
Hat modülü, hat girişi ve hattı düzenlemek için kullanılır.
Hat, öğeler kullanarak (düz çizgi, daire yayı, klotoyid ...) manuel olarak oluşturulabilir.
ya da nokta listesi olarak içe aktarılabilir.
Planlaması biten hat, revizyon olarak sisteme sunulabilir.

Hat modülü, Yönetim modül grubunda bulunur.
Hat modülüne tıklayınız.
Alternatif olarak modülü menü üzerinden çağırabilirsiniz: Modüller > Yönetim > Hat.
Hat modülü açılır.

Hat
Menü çubuğu
Hat tanımı ve revizyon numarasının bulunduğu başlık çubuğu.
Yatay öğeler için giriş alanı. Sağ grafiksel gösterim.
Dikey öğeler için giriş alanı. Sağ grafiksel gösterim.

Araç çubuğu
Araç çubuğu, Hat modülünün başlıca fonksiyonlarına hızlı erişim sağlar.
Yeni hat oluştur Yeni bir hattın oluşturulması
Hattı aç Mevcut bir hattı açma
Kaydet Güncel hattı kaydetme (yerel)
Sisteme kaydet Güncel hattı sistem için revizyon olarak

kaydetme
Tünel eksenini içe Tünel eksenlerini nokta listesi olarak içe

aktar aktarma.
Tünel eksenini dışa Tünel eksenlerini nokta listesi olarak dışa

aktar aktarma.
Merkezden kaçıklık gir Merkezden kaçıklık giriş maskesini açar
Öğe gir Merkezden kaçıklık giriş maskesini açar

(Standart maske)
Hat öğeleri araç çubuğu

Münferit öğeleri düzenlemek için aşağıdaki fonksiyonları kullanabilirsiniz.
Öğe düzenle
Öğe sil
Öğeyi yukarıya kaydır
Öğeyi aşağıya kaydır

Hat
3.2.3. Hat gir
Yeni bir hat girebilirsiniz. Burada öğeleri (örn. düz çizgi, daire yayı, klotoyid) arka arkaya
girebilirsiniz.
Bir başlangıç noktası ve yönü belirlersiniz.
İlave öğeler eklersiniz (düz çizgi, daire yayı ...)
Bütün öğeler bir tabloda gösterilir.
Bitiş noktası sistem tarafından otomatik olarak hesaplanır ve tabloda son satır olarak
gösterilir.
Hat modülündesiniz.
Ana ekranı görürsünüz.
Öncelikle Yatay alanında çalışın.
Yeni bir hat oluşturmak için Hat butonuna tıklayın.
Yeni bir tablo görüntülenir; birinci satır başlangıç noktasıdır.
Başlangıç noktası tablo satırına çift tıklayın.
Başlangıç noktası - Düzenle iletişim kutusu açılır

Alanları doldurun.
(İletişim kutularına yönelik ayrıntılı bilgiler için
sonraki bölümlere bakınız)
Başlangıç noktası tabloda gösterilir.
Okun üzerine tıklayın ve açılan seçenekler

arasından bundan sonra girmek istediğiniz öğeyi
seçin.
İlgili iletişim kutusu açılır.
Öğeleri arka arkaya girin.
Bitiş noktası tabloda otomatik olarak güncellenir.

Hat, sağ pencerede grafiksel olarak gösterilir.

Yatay/dikey hat
Yatay hattı ve dikey hattı tek tek girebilirsiniz.
Arka arkaya yatay hattı ve dikey hattı belirleyin.
Yatay ve dikey hattın istasyon aralıkları üst üste binmelidir. Aksi takdirde
kaydedemezsiniz.
Hattı düzenle
Yüklediğiniz hattın öğelerini istediğiniz zaman değiştirebilirsiniz.
Tabloda veya grafiksel gösterimde bir öğe işaretleyin.
Öğe, tabloda ve grafiksel gösterimde renkli işaretlenir.
Öğeye çift tıklayın (tabloda veya grafikte)

veya Düzenle butonuna tıklayın.
İlgili iletişim kutusu açılır.
Araya yeni bir öğe eklemek için,

bu öğeyi arkasına ekleyeceğiniz öğeyi işaretleyin
ve ardından istediğiniz öğeyi ekleyin (örn. Düz çizgi üzerine tıklayın).
Öğeleri kaydır
Öğeleri tabloda aşağıya veya yukarıya kaydırabilirsiniz.
Kaydırmak istediğiniz öğeyi işaretleyin.
Öğeyi aşağıya veya yukarıya kaydırmak için veya üzerine tıklayın.

Hat
3.2.4. Kaydet ve Aç
Güncel düzenleme durumunu istediğiniz zaman kaydedebilir ve daha sonra tekrar

yükleyebilirsiniz.
Hat, resmi olarak doğru olmadığında da kaydedilebilir.
Hat, yerel olarak kaydedilir.
Kaydet
Hattı kaydetmek için Kaydet butonuna tıklayın.
Adı belirleyebileceğiniz bir iletişim

kutusu açılır.
Bir ad girin
veya aynı ad altında kaydetmek üzere
bir adı işaretleyin.
Hat, girilen ad altında kaydedilir. Hat
daha sonra bu ad altında tekrar
açılabilir.
Mevcut hattı aç
Oluşturduğunuz ve kaydettiğiniz bir hattı istediğiniz zaman yükleyebilirsiniz.
Aç butonuna tıklayın.
Kayıtlı hatların bulunduğu bir pencere

açılır.
Sistem veya Yerel seçeneğini belirleyin:
Sistem: Revizyon olarak sistemde kayıtlı
olan hatlar.
Yerel: Düzenleme durumu olarak kayıtlı
olan hatlar.
Açmak istediğiniz hattı işaretleyin.
Gerekirse açmak istediğiniz revizyonu
işaretleyin (sadece Sistem
seçeneğinde).
Hat yüklenir.
Tablolar ve grafiksel gösterim gösterilir.

3.2.5. Tünel eksenini sisteme kaydetme
Güncel hattı başka modüllerde kullanmak için (örn. Navigasyon modülü) sisteme
kaydedebilirsiniz.
Ardından bu hat, sistemde sistem revizyonu olarak sunulur.
Aynı ada sahip olan revizyonların üzerine yazılmaz; bu revizyonlar kayıt zamanı ile
ayırt edilir.
Sisteme kaydet butonuna tıklayın.
Bir ad verin
veya aynı adı kullanmak için kayıtlı olan bir revizyonu
işaretleyin.
Tünel ekseni aşağıdakilerle hesaplanır:
üst üste binen istasyon aralığı
ve yatay ile dikey hat
Tünel ekseni, revizyon olarak sisteme kaydedilir.
Aynı ada sahip olan mevcut revizyonların üzerine yazılmaz;

bu revizyonlar kayıt zamanı ile ayırt edilir.

Hat
3.2.6. Yatay öğeler
Yatay öğeler, tünel ekseninin konumdaki ilerlemesini belirler.
Başlangıç noktası
Planlanan tünel ekseninin başlangıç noktası, sadece birinci yatay öğe için istasyon, koordinatlar
ve yön açısı ile birlikte belirtilmelidir.
Diğer tüm öğeler teğetsel bir biçimde bir önceki öğenin bitiş noktasına bağlanır.
İstasyon
Birinci yatay öğenin başlangıç noktası istasyonu
Yön açısı
Birinci öğenin yönü
Sağa değer
Birinci yatay öğenin başlangıç noktası sağa
değeri
Yukarı değer
Birinci yatay öğenin başlangıç noktası yukarı
değeri
Düz çizgi
Uzunluk
Düz çizginin uzunluğu
Bükülme açısı
Bükülme açısı ile bir sonraki hat öğesine olan
distorsiyon belirlenebilir.
0 = Distorsiyon olmadan geçiş

Daire yayı
Uzunluk
Daire yayının uzunluğu
Yarıçap
Daire yayının yarıçapı
Kıvrım
Kıvrım ile daire yayının sağa doğru veya sola
doğru yönü belirtilir.
Bükülme açısı
Klotoyid
Uzunluk
Klotoyidin uzunluğu
Kıvrım
Kıvrım ile klotoyidin sağa doğru veya sola
doğru yönü belirtilir.
Örnek:
Bir düz çizgi ile bir daire yayı arasında bulunan
bir klotoyidde aşağıda belirtilenler girilmelidir:
Başlangıç yarıçapı
R=0 (program içerisinde bu, klotoyidde
matematiksel açıdan doğru olan yarıçapa
eşittir, R=∞)
Bitiş yarıçapı
Sonraki daire yayının yarıçapı
Bükülme açısı

Hat
Kübik parabol
Kübik parabol, bir geçiş yayıdır. Kübik parabol, kıvrım görüntüsünde bir klotoyidden biraz
farklıdır.
Uzunluk
Kübik parabolün uzunluğu
Kıvrım
Kıvrım ile kübik parabolün sağa doğru veya
sola doğru yönü belirtilir.
Örnek:
Bir düz çizgi ile bir daire yayı arasında bulunan
bir kübik parabolde aşağıda belirtilenler
girilmelidir:
Başlangıç yarıçapı
Başlangıç yarıçapı, önceki öğenin yarıçapıdır.
Örnekte bu, önceki düz çizginin yarıçapıdır,
R=0 (program içerisinde bu, düz çizgide
matematiksel açıdan doğru olan yarıçapa
eşittir, R=∞).
Bitiş yarıçapı
Bitiş yarıçapı, sonraki öğenin yarıçapıdır.
Belirtilen örnekte bu, sonraki daire yayının
yarıçapıdır.
Bükülme açısı

Döndürme kavisi
Döndürme kavisi, girilmesi gereken farklı planlama öğelerinden türetilen bir yedek eğridir. Bu
planlama öğeleri arasında başlangıç ve bitiş düz çizgisi ve ilgili planlama yarıçapı ile bir
planlama kavisi bulunur.
Son yatay döndürme kavisi öğesi iki düz çizgiden, aynı uzunlukta iki klotoyidden ve yarıçapı
girilen planlama yarıçapından daha küçük olan bir daire yayından oluşur.
Başlangıç düz çizgisi

Başlangıç düz çizgisinin uzunluğu
Bitiş düz çizgisi
Bitiş düz çizgisinin uzunluğu
Planlama kavisi
Planlama kavisinin uzunluğu
Planlama yarıçapı
Planlama kavisinin yarıçapı
Klotoyid uzunluğu
İki klotoyidin uzunluğu
Kıvrım
Kıvrım ile döndürme kavisinin sağa doğru veya
sola doğru yönü belirtilir.
Bükülme açısı

Hat
3.2.7. Dikey öğeler
Dikey öğeler, tünel ekseninin yükseklik ilerlemesini tanımlar.
Başlangıç noktası
Planlanan tünel ekseninin başlangıç noktası, sadece birinci dikey öğe için istasyon, koordinatlar
ve dikey yön açısı ile birlikte belirtilmelidir. Diğer tüm öğeler bir önceki öğenin bitiş noktalarına
bağlanır.
İstasyon
Birinci dikey öğenin başlangıç noktası
istasyonu
Yükseklik
Birinci öğenin başlangıç noktası yüksekliği
Dikey açı
Birinci öğenin dikey yönü
Düz çizgi
Uzunluk
Öğenin uzunluğu
Bükülme açısı

Daire yayı
Uzunluk
Daire yayının uzunluğu
Yarıçap
Daire yayının yarıçapı
Kıvrım
Kıvrım ile daire yayının uç ile yukarıya doğru
veya tekne ile aşağıya doğru yönü belirtilir.
Bükülme açısı
Parabol
Uzunluk
Öğenin uzunluğu
Eğilim değişimi
Eğilim değişimi, boylamasına eğilimde
değişikliği tarif eder
Kıvrım
Kıvrım ile daire yayının yukarıya doğru (uç)
veya aşağıya doğru (tekne) yönü belirtilir.
Bükülme açısı

Hat
3.2.8. Yatay ve dikey merkezden kaçıklık
Merkezden kaçıklık girerek tünel eksenini planlanan hata göre kaydırmalı olacak şekilde
Yatay merkezden kaçıklık, planlanan tünel ekseni, planlanan hata göre yatay
kaydırmalı bir şekilde ilerlediğinde kullanılır.
Dikey merkezden kaçıklık, planlanan tünel ekseni, planlanan hata göre dikey
kaydırmalı bir şekilde ilerlediğinde kullanılır.
Merkezden kaçıklık, hattın bütün istasyon aralığı boyunca girilmelidir. Aksi takdirde
tünel ekseninde bükülme olabilir ve
sisteme kayıt yapmaya müsaade edilmez.
Merkezden kaçıklık görünümüne geç
Yatay ve dikey merkezden kaçıklık girişi için araç çubuğu üzerinden

Merkezden kaçıklık giriş alanına geçin.
Merkezden kaçıklık ekle

Yatay veya dikey merkezden kaçıklık ekleyebilirsiniz.
Üst (yatay) veya alt (dikey) alanda çalışın.
Birinci merkezden kaçıklık için istasyonu

ve başlangıç ve bitiş için ilgili değeri girin.
Ara değer ekle
Başlangıç ve bitiş değeri arasına başka merkezden kaçıklıklar girebilirsiniz.
Bir istasyon ve ilgili merkezden kaçıklığı girin.

3.2.9. Grafiksel gösterim ayarı
Görünüm pencerelerinde tünel ekseninin yatak ve dikey ilerlemesi gösterilir.

Buna ilave olarak başka bilgiler görüntüleyebilirsiniz
(örn. ana noktalar, merkezden kaçıklık, koordinatlar ve tünel başlangıcı ve sonu)
Nelerin gösterileceğini Ayarlar altında belirleyebilirsiniz.
Ayarlar üzerine tıklayın.

Ayarlar penceresi görüntülenir.
İstediğiniz fonksiyonları etkinleştirin veya devre dışı bırakın

(Parametrelerin anlamı için aşağıya bakınız).

Hat
Parametrelerin anlamı
Ana noktaları Hattın ana noktaları, noktalar olarak gösterilir.

göster
Yükseltmeyi Girilen merkezden kaçıklıklar gösterilir.

göster
Yükseltme Yükseltme faktörü değerini değiştirerek merkezden

faktörü kaçıklık gösterimi uyarlayabilirsiniz.
Koordinatları Fare imlecinin bulunduğu pozisyonun koordinatları,

gösterme pencerenin sol üstünde gösterilmektedir.
Tüneli göster Tünel başlangıcını ve tünel sonunu görüntüleyebilirsiniz.

Tümeli göster öğesinin yanına bir onay işareti
koyun.
İstasyonları girin.

3.2.10. Bir tünel eksenini içe aktarma
Oluşturulan bir tünel eksenini nokta listesi olarak içe aktarabilirsiniz.

Format açıklaması için aşağıya bakınız.
İçe aktar butonuna tıklayın.

Bir iletişim penceresi açılır.
İçe aktarılacak olan dosyayı seçin.
İçe aktarılacak olan nokta listesi (coo dosyası), sistem yapılandırmasında önceden
ayarlanmış olan birimlerde mevcut olmalıdır
(istasyon, sağa değer, yukarıya değer, yükseklik).
Aç ile onaylayın.
Hat yüklenir ve gösterilir.
Bir nokta listesini içe aktardığınızda, ilgili sayıda düz çizgi kısmı ile (=Satır) bir tablo
alırsınız.
*.coo nokta listesi dosya yapısı:

Bir nokta listesi, tünel eksenini yaygın olarak kullanılan her metin düzenleyicisi ile
oluşturulabilen ve okunabilen
bir küçük nokta listesi (ASCII dosyası) biçiminde gösterir.
Münferit noktalar, satır olarak gösterilir.
Satır içerisinde değerler, boşluklarla veya ayırma karakteri ile (her ikisi de mümkündür)
birbirinden ayrılır.
Örnek ve sözdizimi:
200.00 9.967 199.335 5.013
İstasyon Sağa değer Yukarı değer Yükseklik

Hat
3.2.11. Bir tünel eksenini dışa aktarma
Tünel eksenini nokta listesi olarak dışa aktarabilirsiniz.

Böylece tünel ekseni başka uygulamalarda da kullanılabilir.
Format açıklaması için önceki bölüme bakınız.
Dışa aktar fonksiyonunu seçin.

Bir dosya kayıt penceresi açılır.
Dosya adını girin

ve Kaydet ile onaylayın.
Güncel hat, *.coo formatında (nokta listesi) dışa aktarılır.
Nokta listesi (coo dosyası), sistem yapılandırmasında önceden ayarlanmış olan

birimlerde dışa aktarılır (istasyon, sağa değer, yukarıya değer, yükseklik).

3.3. Koordinat yönetimi
Koordinat yönetimi modülü, koordinat girişi ve koordinatları düzenlemek için kullanılır.
Oluşturulan koordinatlar, tablo biçiminde düzenlenir.
Her koordinat farklı parametrelere sahiptir.

Koordinat yönetimi modülü, Yönetim modül grubunda bulunur.
Koordinat yönetimi modülüne tıklayın.
Koordinat yönetimi.
Koordinat yönetimi modülü açılır.

Koordinat yönetimi

1
2
Menü çubuğu
Koordinatların ve parametrelerin bulunduğu tablo

Araç çubuğu
Araç çubuğu, Koordinat yönetimi modülünün başlıca fonksiyonlarına hızlı erişim sağlar.
Ekle Yeni bir koordinat ekler
Düzenle İşaretlenen koordinatı düzenler
Sil İşaretlenen koordinatı siler

Koordinat yönetimi
3.3.3. Koordinat ekle veya düzenle
Her koordinata parametreler atanmalıdır

Bu parametreler, her yeni koordinata atanmalıdır
Mevcut olan bir koordinatın parametreleri düzenlenebilir
Ekle butonuna tıklayın veya
Düzenle.
Düzenleme fonksiyonu için aşağıdaki iletişim penceresi açılır (Ekle penceresi, içerik
bakımından aynıdır):
Parametre
ID Koordinatın benzersiz nokta adı veya kesin nokta numarasıdır. Bu ID,

oluşturulduktan sonra artık düzenlenemez.
Sağa değer Koordinatın sağa değeri
Yukarı değer Koordinatın yukarı değeri
Yükseklik Koordinatın yüksekliği
Toplam sabiti Bu koordinatta dikkate alınacak olan toplam sabiti.

Öznitelikler Koordinata atanacak olan özniteliğin yanına bir onay işareti koyun.
Sabit nokta özniteliği sadece bir noktaya atanabilir

Birden fazla noktaya, bağlantı noktası özniteliği atanabilir
Bağlantı noktası özniteliğinin atanmış olduğu eski noktalar, yön kontrolünde veya
oryantasyonda kullanılır.
Otomatik olarak atanan diğer parametreler
İstasyon Girilen koordinatlardan yola çıkarak hat üzerindeki istasyon hesaplanır
Yatay sapma Girilen koordinatlardan yola çıkarak hata olan yatay sapma hesaplanır
Dikey sapma Girilen koordinatlardan yola çıkarak hata olan dikey sapma hesaplanır
Oluşturuldu Koordinatın oluşturma tarihi ve saati
Değiştirildi Parametrelerden birinin en son değiştirildiği tarih ve saat.
Kullanıcı Koordinatı oluşturan veya en son değiştiren kullanıcı.

Koordinat yönetimi
3.3.4. Koordinatı sil
Oluşturulan koordinatlar kolayca listeden çıkarılabilir.
Silmek istediğiniz koordinatı işaretleyin.
Sil butonuna tıklayın.

Koordinatı silmek istediğinizden eminseniz EVET ile onaylayın.

Koordinatı silmek istemiyorsanız HAYIR seçeneğine basın.

3.4. Halka tasarımı
Halka tasarımı modülü, halka tasarımı yönetimi ve halka tasarımını düzenlemek için
kullanılır. Mevcut halka tasarımlarında aşağıdaki özellikler ve tanımlar değiştirilebilir.
Sıradaki halkalar
Halka grupları
Yükleme sırası
Çapraz derzler
Ayrıca aşağıdaki özellikler ve tanımlar görüntülenebilir.
Geometri
Segmentler

Halka tasarımı modülü, Yönetim modül grubunda bulunur.
Halka tasarımı modülüne tıklayın.
Alternatif olarak modülü menü üzerinden çağırabilirsiniz: Modüller > Yönetim > Halka
tasarımı.
Halka tasarımı modülü açılır.

Halka tasarımı

1
2
3
Menü çubuğu
Halka tasarımı adının yazdığı başlık çubuğu
Çeşitli halka tasarımı özelliklerinin gösterildiği ve düzenlenebildiği değişken çalışma

alanı
Sıradaki halkalar
Halka grupları
Yükleme sırası
Çapraz derzler

Araç çubuğu
Araç çubuğu, halka tasarımı modülünün başlıca fonksiyonlarına hızlı erişim sağlar.
Aç Yerel veya sistemde kayıtlı olan bir halka tasarımı

açar
Kaydet Düzenlenen, yerel bir halka tasarımını aynı ad

altında kaydeder
Farklı kaydet Bir halka tasarımını istenen ad altında yerel olarak

veya sisteme kaydeder
Sıradaki halkalar Halka sırası hesaplamasında hangi halkanın hangi

halkayı takip edebileceğini tanımlar.
Halka grupları Sadece belirli halka gruplarının yapılacağı halka

gruplarını ve alanları tanımlar
Yükleme sırası Yükleme sıralarını ve bu sıralara ait olan halkaları

tanımlar
Çapraz derzler Sıradaki halkalar için hangi çapraz derzlere ve kaç

adet çapraz derze izin verileceğini tanımlar

Halka tasarımı
3.4.3. Aç
Aç fonksiyonu aracılığıyla düzenlemek üzere bir halka tasarımı açabilirsiniz.
butonuna tıklayın
veya menüde Halka tasarımı > Aç seçin.
Bir hata tasarımı açtıysanız ve değişikliklerinizi henüz kaydetmediyseniz, aşağıdaki
uyarı ile bu duruma dikkat çekilir.
Değişiklikleri geri almak için Evet ile onaylayın veya önce bu halka tasarımını
kaydetmek için Hayır ile iptal edin.
Aksi takdirde aşağıdaki pencere açılır
Yerel veya sistemde kayıtlı olan bir halka tasarımı seçin

3.4.4. Geometri
Geometri fonksiyonu aracılığıyla halka geometrisinin nasıl tanımlandığını

görüntüleyebilirsiniz. Aşağıdaki tanımlar listelenir:
Özel parametreleri ile halka tipleri
Tüm halka tiplerinin halka konumları
Her halka tipi için aşağıdaki parametreler tanımlanmıştır

Ortalama halka uzunluğu
İç yarıçap
Dış yarıçap
Kilit taşı temel konumu
Maks. ön koniklik temel konumu
Maks. arka koniklik temel konumu
Maks. ön koniklik
Maks. arka koniklik

Halka tasarımı
3.4.5. Segmentler
Segmentler fonksiyonu aracılığıyla halka tiplerinin halka tasarımında kayıtlı olan münferit
segmentlerini görüntüleyebilirsiniz.
Her segment için aşağıdakiler gösterilir

Ait olduğu halka tipi
Halka tipinin bir kilit taşı olup olmadığı
X, Y, Z ve ilerleme yönünde solda bulunan dört köşenin konumu

3.4.6. Sıradaki halkalar
Sıradaki halkalar fonksiyonu aracılığıyla münferit halkaları hangi halkaların hangi konumda
takip edebileceğini belirleyebilirsiniz.
Bu ayarlar, halka sırası hesaplamasını etkiler
butonuna tıklayın
veya menüde Halka tasarımı > Sıradaki halkalar seçin.
Sol çalışma alanında sıradaki halkayı belirlemek istediğiniz referans halkayı seçin.
Sağ çalışma alanında Müsaade edilir sütununda referans halka için müsaade edilen
sıradaki halkalar olan halkaların yanına bir onay işareti koyun.
Halka sırası hesaplaması veya Halka yönetimi modülünde sadece burada tanımlandığı
şekilde halka sıraları önerilir.

Halka tasarımı
3.4.7. Halka grupları
Halka grupları fonksiyonu aracılığıyla belirli halkaları çeşitli halka grupları halinde
birleştirebilirsiniz. Sadece belirli halka gruplarının yapılacağı alanlar tanımlayabilirsiniz.
butonuna tıklayın
veya menüde Halka tasarımı > Halka grupları seçin.
Bütün halkaların bulunduğu Standart adında bir grup önceden ayarlanmıştır.

Bu grup, bütün tünel için tanımlanmıştır, böylece tünelin her yerinde bu halkaların tümü
yapılabilir.
Başka halka grupları oluşturabilir ve münferit grupların müsaade edildiği başka alanlar
tanımlayabilirsiniz.

Halka grupları oluştur
Başka halka grupları oluşturabilirsiniz.
Gruplar alanında Ekle butonuna tıklayın.

Parametreleri doldurun.
Çalışma alanının sol tarafında oluşturulan halka grupları gösterilir.
Mevcut halka gruplarını düzenle

Oluşturulan halka gruplarını düzenleyebilir veya silebilirsiniz.
Halka grubunu listede işaretleyin.
Halka grubunu düzenlemek için üzerine tıklayın.
ya da işaretlediğiniz halka grubunu silmek için üzerine tıklayın.
ya da işaretlediğiniz halka grubunun bir kopyasını almak için üzerine tıklayın.
Parametre
Ad Halka grubunun tanımlaması
Halka sırasında adı Bu onay işareti mevcutsa halka grubu adı, Halka sırası hesaplaması
göster modülünde halka sırası listesinde (Sütun bilgisi) gösterilir.

Halka tasarımı
Bir halka grubunun üyelerini düzenle

Bir halka grubunun üyelerini tek tek seçebilirsiniz.
Üyelerini düzenlemek istediğiniz halka grubunu işaretleyin.
Sağ çalışma alanında seçtiğiniz halka grubuna almak istediğiniz halkaları seçin.
Bir halka, birden fazla halka grubunun üyesi olabilir.
Kaydet veya Farklı kaydet butonuna tıklayarak yaptığınız

değişiklikleri kaydedin.
Aralık tanımları oluştur

Sadece belirli halka gruplarının veya birden fazla halka grubunun halkalarının kullanılabileceği
aralıklar tanımlayabilirsiniz.
Aralık tanımları alanında Ekle butonuna tıklayın.

Çalışma alanının alt tarafında oluşturulan aralık tanımları gösterilir.
Mevcut aralık tanımlarını düzenle

Oluşturulan aralık tanımlarını düzenleyebilir veya silebilirsiniz.
Aralık tanımını listede işaretleyin.
Aralık tanımını düzenlemek için üzerine tıklayın.
ya da işaretlediğiniz aralık tanımını silmek için üzerine tıklayın.
ya da işaretlediğiniz aralık tanımının bir kopyasını almak için üzerine tıklayın.
Parametre
Halka grubu *Oluşturulan halka gruplarından birini seçin

Şunun hakkında Aralığın ne üzerinden tanımlanacağını belirleyin
aralık tanımı
İstasyon
Halka numarası
Başlangıç Aralığın başlangıç değeri
Bitiş Aralığın bitiş değeri
Özel Bu onay işareti koyulduysa, bu aralık için başka halka grupları

oluşturamazsınız.

Halka tasarımı
3.4.8. Yükleme sırası
Yükleme sırası fonksiyonu aracılığıyla halkaların yapılacağı yükleme sırasını tanımlayabilir

ve belirleyebilirsiniz.
butonuna tıklayın
veya menüde Halka tasarımı > Yükleme sırası seçin.
Sol çalışma alanında yükleme sıraları ve bunlara ait olan halkalar listelenmiştir.
Sağ çalışma alanında münferit halkalar ve bu halkaların ait olduğu yükleme sırası
listelenmiştir.

Üyelik yönetimi
Sol çalışma alanında ait olacak halkaları seçmek istediğiniz yükleme sırasını seçin.
Sağ çalışma alanında Üye? sütununda yükleme sırasına ait olacak olan halkaların
yanına bir onay işareti koyun.
Her bir halka sadece bir yükleme sırasına ait olabilir.
Yükleme sıraları oluştur

Başka yükleme sıraları oluşturabilirsiniz.
Gruplar alanında Ekle butonuna tıklayın.

Çalışma alanının sol tarafında oluşturulan yükleme sıraları gösterilir.
Mevcut yükleme sıralarını düzenle

Oluşturulan yükleme sıralarını düzenleyebilir veya silebilirsiniz.
Yükleme sırasını listede işaretleyin.
Yükleme sırasını düzenlemek için üzerine tıklayın.
ya da işaretlediğiniz yükleme sırasını silmek için üzerine tıklayın.
ya da işaretlediğiniz yükleme sırasının bir kopyasını almak için üzerine tıklayın.
Parametre
Ad Yükleme sırasının tanımlaması

Halka tasarımı
3.4.9. Çapraz derzler
Çapraz derzler fonksiyonu aracılığıyla arka arkaya olan halkalarda hangi çapraz derzlere ve
kaç adet çapraz derze müsaade edileceğini tanımlayabilirsiniz. Bunun sonucunda halka
yapımında artık kullanılamayan halka kombinasyonu parça sırası yasakları oluşturulur.
butonuna tıklayın
veya menüde Halka tasarımı > Çapraz derzler seçin.

Çapraz derzleri dikkate al
Üç halkaya kadar olan belirli halka sıralarına çapraz derz tanımı nedeniyle müsaade
edilmediğini kontrol edebilirsiniz.
Müsaade edilen çapraz derzler alanında Ekle butonuna tıklayın.

Referans halka ve referans halkadan sonra 1. halka arasında mevcut olabilecek

maksimum müsaade edilen çapraz derz sayısı için bir rakam belirtin.
Çalışma alanının üst tarafında aşağıdakiler gösterilir.
Referans halkadan sonra 2. halkayı da dikkate almak istiyorsanız, yukarıda belirtilen

adımları tekrarlayın.
Çalışma alanının üst tarafında aşağıdakiler gösterilir.
Düzenle ve Sil butonları ile müsaade edilen çapraz derz tanımlarını

Diğer parametreler
Kilit taşı derzleri, Kilit taşlarına sınırları olan derzler, çapraz derz olarak kabul edilir.
çapraz derz olarak
kabul edilir
Birbirini takip eden Birbirini takip eden üç halkanın boylamasına derzleri, halka derzleri ile
çapraz derzlere birlikte birbirini takip eden iki çapraz derz oluşturur.
müsaade ediliyor

Halka tasarımı
Parça sırası yasakları

Parça sırası yasakları bölümünde sıradaki halka tanımına göre aslında müsaade edilen, ancak
çapraz derz tanımı nedeniyle izin verilmeyen bütün halka sıraları listelenir.

3.4.10. Kaydet ve Farklı Kaydet
Kaydet ve Farklı Kaydet fonksiyonları aracılığıyla halka tasarımında yaptığınız değişiklikleri

devralabilirsiniz.
Kaydet
Yerel bir halka tasarımı açık olduğunda ve bu tasarımda değişiklikler yaptığınızda Kaydet
fonksiyonunu kullanabilirsiniz.
butonuna tıklayın
veya menüde Halka tasarımı > Kaydet seçin.
Değişiklikler, herhangi bir sorgulama olmadan aynı halka tasarımı adı altında kaydedilir.
Farklı kaydet
Bir halka tasarımı açtığınızda Farklı kaydet fonksiyonunu kullanabilirsiniz.
butonuna tıklayın
veya menüde Halka tasarımı > Farklı kaydet seçin.
Halka tasarımı güncel olarak yaptığınız ayarlarla istediğiniz ad altında yerel olarak veya
sistemde kaydedebilirsiniz.
Halka tasarımını sistemde aynı ad altında kaydettiğinizde, yeni bir revizyon oluşturulur.
Sadece sisteme kaydedilen halka tasarımları Sistem yapılandırması gibi başka

modüllerde kullanılabilir.

Kullanıcı yönetimi
3.5. Kullanıcı yönetimi

Kullanıcı yönetimi modülü, TUnIS yazılımını farklı erişim yetkileri ile kullanan kullanıcıları
girmek ve düzenlemek için kullanılır.
Her kullanıcıya erişim yetkilerini düzenleyen bir rol atanır.

Kullanıcı yönetimi modülü, Yönetim modül grubunda bulunur.
Kullanıcı yönetimi modülüne tıklayın.
Kullanıcı yönetimi.
Kullanıcı yönetimi modülü açılır.

Menü çubuğu
Kullanıcı araç çubuğu (bir sonraki sayfaya bkz.)
Oluşturulan kullanıcıların ve bu kullanıcıların rolünün listesi

Kullanıcı araç çubuğu
Araç çubuğu, Kullanıcı alanındaki Kullanıcı yönetimi modülünün başlıca fonksiyonlarına hızlı
erişim sağlar.
Kullanıcı ekle Yeni bir kullanıcı ekler
Kullanıcı kopyala İşaretlenen kullanıcının bir kopyasını oluşturur
Kullanıcı düzenle İşaretlenen kullanıcıyı düzenler
Kullanıcı sil İşaretlenen kullanıcıyı siler
Standart kullanıcı olarak İşaretlenen kullanıcıyı standart kullanıcı olarak

belirle belirler; bu kullanıcının oturumu, program
başlatıldığında otomatik olarak açılır

3.5.3. Kullanıcı ekle, düzenle veya kopyala
Her kullanıcıya benzersiz bir kullanıcı adı ve parola atanmış olmalıdır.

Atanan rol, TUnIS'te erişim yetkilerini düzenler
Bir kullanıcıyı düzenlemek veya kopyalamak istiyorsanız, bu kullanıcıyı işaretleyin.
Kullanıcı ekle butonuna tıklayın veya
Kullanıcı düzenle veya Kullanıcı kopyala.

Her durumda aşağıdaki pencere açılır:
Bu kullanıcının parametrelerini doldurun veya düzenleyin.

Bu kullanıcıyı bu şekilde oluşturmak için TAMAM butonuna tıklayın.
Parametre
Kullanıcı adı Kullanıcının benzersiz adı veya anahtar kelimesi
Parola Kullanıcı tarafından TUnIS yazılımında oturum açma doğrulaması için

kullanılan, kullanıcıya verilen bir parola
Rol Kullanıcıya atanacak olan bir rol seçin. Rol, münferit TUnIS modüllerine
erişim yetkilerini düzenler.

3.5.4. Kullanıcı sil
Oluşturulan kullanıcılar kolayca listeden çıkarılabilir.
Silmek istediğiniz kullanıcıyı işaretleyin.
Kullanıcı sil butonuna tıklayın.

Kullanıcıyı silmek istediğinizden eminseniz EVET ile onaylayın.

Kullanıcıyı silmek istemiyorsanız HAYIR seçeneğine basın.

3.5.5. Erişim yetkileri
Kullanıcı yönetimi standart olarak 3 rol ile teslim edilir; bu rollerin münferit modüllere ve
fonksiyonlara olan erişim yetkileri farklıdır.
Makine operatörü (Operator)
Vardiya mühendisi (Shift Engineer)
Ölçümcü (Surveyor)
Yetkiler
Role ve modüle veya fonksiyona bağlı olarak kullanıcı farklı yetkilere sahiptir
Reddedildi Erişim yok, modül veya fonksiyon gösterilmez
Sadece okuma Kullanıcı modülü veya fonksiyonu görüntüleyebilir, ancak onu

tanımlayamaz veya yapılandıramaz
Tam erişim yetkisi Kullanıcı, modülü veya fonksiyonu tam olarak kullanabilir
Bütün modüllerin veya fonksiyonların ve münferit roller için bunların yetkilerinin bir listesini ekte
bulabilirsiniz.

4. Analiz (Modül Grubu)

4.1. Donanım durumu
Donanım durumu modülünde münferit donanım bileşenlerinin durumlarını ve ham veriler gibi
diğer özel değerleri görüntüleyebilirsiniz.
Modüller, navigasyon ağacında seçilebilir.
Bir simge, durumu gösterir (hatasız çalışıyor, arızalı ...)
Arama fonksiyonuyla donanım araması yapabilirsiniz.
Sağ tarafta işaretlediğiniz bileşene yönelik ayrıntılı bilgiler gösterilir.

Donanım durumu modülü, Analiz modül grubunda bulunur.
Açmak için Analiz modül grubuna tıklayın.
Donanım durumu modülüne tıklayın.

Modüller > Analizler > Donanım durumu.
Donanım durumu modülü açılır.

Donanım durumu
4.1.2. Ana Ekran
Ana ekranda işaretlenen bileşen için donanım listesi ve ayrıntı alanı gösterilir.
2
4
3
Araç çubuğu
Burada hiçbir araç mevcut değildir.
Donanım bileşenlerinin listesi.

Yapılandırılmış olan bütün bileşenler gösterilir.
Simge, durumu gösterir:
Sensör sorunsuz çalışıyor. Sisteme sensör değerleri sağlanıyor
Sensör sorunsuz çalışıyor. Sistem, sensör değerlerini bekliyor
Sensör hatalı çalışıyor. Sistem, sensör değerleri almıyor veya hatalı sensör
değerleri alıyor
Sensör için COM portu yapılandırılmamış.

Arama alanı
Donanım adlarında arama yapmak için
açılabilir arama alanı.
Bir ad veya bir adın bir kısmını girebilirsiniz.
Bulunan bileşen işaretlenir
ve ayrıntılar gösterilir.
İşaretlenen bileşenin ölçüm değerleri

Güncel ölçüm değerleri gösterilir.

Donanım durumu
4.1.3. Örnekler
Aşağıdaki resimde örnekler gösterilmiştir.

4.2. Protokoller
Protokoller modülünde farklı protokolleri görüntüleyebilir veya yazdırabilirsiniz.
Protokoller, navigasyon ağacında hiyerarşik olarak seçilebilir.
Arama fonksiyonuyla protokol araması yapabilirsiniz.
Ayarlar altında protokollerin görüntüleneceği birimleri belirleyebilirsiniz.
Birçok protokolde, veri aralığının sınırlandırılabildiği bir seçim alanı mevcuttur.
Sağ bölümde, önizleme olarak protokolü görüntüleyebilirsiniz.
Ayrıca, protokolü yazdırabilir veya PDF olarak kaydedebilirsiniz.

Protokoller modülü, Analiz modül grubunda bulunur.
Protokoller modülüne tıklayın.

Modüller > Analizler > Protokoller.
Protokoller modülü açılır.

Protokoller
4.2.2. Ana Ekran
Ana ekranda protokollerin listesi ve işaretlenen protokol için ayrıntı alanı gösterilir (buradaki
örnekte iki sayfalık bir protokolün önizlemesi gösterilmiştir).
2
3 5
Araç çubuğu
Protokollerin listesi.
Liste, hiyerarşik şekilde düzenlenmiştir. Münferit bölümleri açabilirsiniz ( üzerine
tıklayın)
Arama alanı
Protokolleri aramak için açılabilir arama
alanı. Gösterilen listede arama yapılır.
Bir ad veya bir adın bir kısmını
girebilirsiniz.
Ara butonuna tıkladıktan sonra bulunan
protokol işaretlenir (gerekirse ağaç uygun
şekilde açılır).

İşaretlenen protokolün gösterilmesi
Navigasyon
Sayfalar arasında gezinilmesi veya
sayfaların seçilmesi
Yakınlaştırma
Küçük resimler
Önizleme ve sayfaları seçmek için.
Önizleme
Seçilen protokolde önizleme. Önizleme, ancak Önizleme butonuna tıklandıktan sonra
gösterilir.
Seçim
Protokole bağlı olarak, protokolü belirlemek için burada çeşitli alanlar mevcuttur, örn.

Protokoller
4.2.3. Protokoller Araç Çubuğu
Gereçler çubuğu, Protokoller modülünün başlıca fonksiyonlarına erişim sağlar.
Önizleme İşaretlenen protokol, seçime uygun olarak bir önizleme

şeklinde gösterilir.
Yazdırma İşaretlenen protokol, seçime uygun olarak standart yazıcıda

yazdırılır.
PDF yazdırma İşaretlenen protokol, seçime uygun olarak PDF formatında

kaydedilir. Dizin ve dosya adı girebilirsiniz.
Ayarlar Protokollerin nasıl gösterilmesi gerektiğini ayarlayabilirsiniz:

Birimler
Ondalık haneleri
örn. Burada, seçilen protokole bağlı olarak, seçim yapmaya

yarayan butonlar mevcuttur (buradaki örnekte, Aliyman
Aliyman seçimi
seçimi için olan butonlar mevcuttur). Buna uygun bir diyalog
kutusu belirir, örn.
Halka tasarımı
İlerleme seçimi
Tarih seçimi

4.2.4. Protokolün Seçilmesi ve Görüntülenmesi
Mevcut protokollerden birini görüntüleyebilir veya yazdırabilirsiniz.

Aynı anda sadece tek bir protokol görüntülenebilir.
Hangi alanları kayıt altına almak istediğinizi net olarak belirlemek için, protokole bağlı
olarak seçim kriterleri girebilirsiniz.
Protokolü görüntüleyebilir veya yazdırabilirsiniz.
Listeden, istediğiniz protokolü seçin.
Alt alanda gerekirse

bir veri alanı girin; buradaki örnekte TDM
ve zaman aralığı.
Hiçbir verinin mevcut olmadığı bir alan
seçtiğinizde, giriş alanının arkasında
görüntülenir.
Protokole bağlı olarak başka seçim alanları mevcuttur.
Ayarlanacak olan parametreye bağlı olarak ayarı doğrudan seçim

alanında yapabilir veya butonla bir iletişim kutusu açabilirsiniz
(örn. hat seçiminde)
Önizlemeyi göster
Bir önizleme görüntülemek için gerekirse Önizleme butonuna tıklayın.

Önizleme hazırlanır ve gösterilir.

Protokoller
Önizlemede gezinebilir veya yakınlaştırabilir
veya sayfayı doğrudan görüntüleyebilirisiniz (Küçük resme tıklayın)
Yazdırma
Seçtiğiniz ve seçim üzerinden belirlediğiniz protokolü yazdırabilirsiniz.
Protokol, standart yazıcı ile yazdırılır.
Yazdır butonuna tıklayın.
PDF olarak kaydet

Seçtiğiniz ve seçim üzerinden belirlediğiniz protokolü
PDF dosyası olarak kaydedebilirsiniz.
PDF yazdır butonuna tıklayın.
Bir Farklı kaydet penceresi açılır.
Dosya adını ve kayıt yerini belirleyin ve TAMAM ile onaylayın.
Protokol, PDF dosyası olarak kaydedilir.

4.2.5. Ayarlar
Protokollerin nasıl gösterileceğini belirleyebilirsiniz.

Birimler
gösterilen ondalık haneleri
İletişim kutusunu açmak için Ayarlar butonuna tıklayın.

İlgili iletişim kutusu açılır (protokole göre).
Ayarları yapın ve TAMAM ile onaylayın.

Protokol ilgili birimler ve ondalık haneleri ile gösterilir.
Ayarlar, siz onları değiştirene dek kayıtlı olarak (Kullanıcıya özel).

Protokoller
4.2.6. Örnekler
Aşağıdaki resimlerde örnekler gösterilmiştir.

4.3. İz grafiği
İz grafiği modülü, makinenin tünel eksenine olan güncel ve geçmiş sapmalarını göstermek
için kullanılır. Yatay ve dikey sapmalar, ayrı olarak iki grafikte gösterilir.
Standart olarak 10 cm'lik bir ilerlemeden sonra yeni bir sapma noktası kaydedilir.

İz grafiği modülü, Analiz modül grubunda bulunur.
İz grafiği modülüne tıklayın.
Alternatif olarak modülü menü üzerinden çağırabilirsiniz: Modüller > Analizler > İz
grafiği.
İz grafiği modülü açılır.

İz grafiği
1
2
Menü çubuğu
Gösterilen makine noktalarının açıklaması. Makine tipine bağlı olarak, çeşitli gri
renk kademelerinde 2-4 makine noktası gösterilmektedir.
Yatay iz grafiği
Dikey iz grafiği

Araç çubuğu
Araçlar çubuğu, iz grafiği modülünün başlıca fonksiyonlarına hızlı erişim sağlamaktadır.
Seçim İz grafiği oluşturulacak olan makine-aliyman kombinasyonunun

seçileceği pencereyi açar
Güncelle Güncel makine pozisyonlarını temel alarak yatay ve dikey iz

grafiği göstergesini günceller

İz grafiği
4.3.3. Gösterge alanının ayarlanması
Gösterge alanında, görüntünün bir bölümünü büyültmek veya kaydırmak için grafik
ayarlarını değiştirebilirsiniz.
Standart olarak son 15 m'lik ilerleme gösterilir


Fonksiyonlar

büyültme
içine alın.
İşaretçi, bir el simgesine dönüşür

+/- Zoom fonksiyonunu etkinleştirir


4.3.4. Ayarlar
İz grafiği gösterimi için temel parametreleri ayarlayabilirsiniz.


Parametre
Yatay eksen üzerinde Yatak eksende gösterilecek olan verileri belirler

göster
İstasyon
Tünel mesafesi

Navigasyon geçmişi
4.4. Navigasyon geçmişi

Navigasyon geçmişi modülü, her bir ilerlemenin sonunda geçmiş makine pozisyonlarını
görüntülemek için kullanılır. Bir ilerlemenin en son pozisyonu gösterilir.
İlerlemeler arasında görünüm kolayca değiştirilebilir.
Farklı makine-hat kombinasyonlarının görünümleri seçilebilir.

Navigasyon geçmişi modülü, Analiz modül grubunda bulunur.
Navigasyon geçmişi modülüne tıklayınız.
Alternatif olarak modülü menü üzerinden çağırabilirsiniz: Modüller > Analizler >
Navigasyon geçmişi.
Navigasyon geçmişi modülü açılır.

1
2
Menü çubuğu
Geçmiş ilerlemelerin navigasyon verilerinin gösterildiği gösterge alanı

Navigasyon geçmişi
Araç çubuğu
Araç çubuğu, Navigasyon geçmişi modülünün başlıca fonksiyonlarına hızlı erişim sağlar.
Seçim Navigasyon verileri gösterilecek olan makine-hat

kombinasyonunu seçmek için bir pencere açar
Birinci Birinci ilerlemeye atlar
Beş geri Beş ilerleme geri atlar
Geri Bir ilerleme geri atlar
İleri Bir ilerleme ileri atlar
Beş ileri Beş ilerleme ileri atlar
Sonuncu Son ilerlemeye atlar
Git: Belirli bir ilerlemeye atlamak için bir giriş penceresi

açar. Mümkün olan giriş tanımları:
İlerleme
İstasyon

4.5. Mesaj arşivi
Mesaj arşivi modülünde güncel ve geçmiş mesajları görüntüleyebilirsiniz.
Mesajlar bir tabloda gösterilir (kronolojik olarak yukarıdan aşağıya doğru).
Açıldığında son 100 mesaj gösterilir.
Araç çubuğu
Araç çubuğu, Mesaj arşivi modülünün başlıca fonksiyonlarına hızlı erişim sağlar.
Bir sonraki 100 İlave olarak 100 mesaj daha yükler (tabloyu aşağıya doğru
genişletir)
Tümü Tüm mesajları yükler.

Mesaj arşivi
5. Veri yönetimi (Modül Grubu)

5.1. Transfer
Transfer modülü, bir transfer dosyası ve TUnIS arasında en önemli verileri veya ayarları
değiş tokuş etmek için kullanılır.
Veriler, bir transfer dosyasından TUnIS'e içe aktarılabilir.
Veriler, TUnIS'ten bir transfer dosyasına dışa aktarılabilir.

Transfer modülü, Veri yönetimi modül grubunda bulunur.
Açmak için Veri yönetimi modül grubuna tıklayın.
Transfer modülüne tıklayın.
Alternatif olarak modülü menü üzerinden çağırabilirsiniz: Modüller > Veri yönetimi >
Transfer.
Transfer modülü açılır.

Transfer
1
2
Menü çubuğu
Dışa aktarılacak olan verilerin seçilebildiği çalışma alanı

Araç çubuğu
Araç çubuğu, Transfer modülünün başlıca fonksiyonlarına hızlı erişim sağlar.
Dışa aktar Çalışma alanında seçilen verileri bir *.tdp dosyasına

aktarır
İçe aktar Bir *.tdp dosyasındaki verileri içe aktarır

Transfer
5.1.3. Verileri içe aktar
Verileri içe aktar fonksiyonu aracılığıyla en önemli verileri ve ayarları bir transfer
dosyasından TUnIS'e içe aktarabilirsiniz.
Kullanımı sırasında size bir asistan eşlik eder.
İçe aktarma işlemini başlat
butonuna tıklayın veya menüde Transfer > İçe aktar seçin.

Adım 1: Dosya seç
Asistanın birinci adımında, içe aktarılacak olan dosya seçilir.
İstediğiniz *.tdp dosyasını seçmek için butonuna tıklayın.

"Dosya seç" penceresi açılır.
İstediğiniz *.tdp dosyasını seçin.

Aç butonuna tıklayın.
Seçilen dosya, dosya yolu ile birlikte gösterilir


Transfer
Adım 2: Veri seç

Adım 2 olan Veri seç adımında içe aktaracağınız verileri seçersiniz.
Bir onay işareti koyarak hangi verilerin içe aktarılacağını belirleyebilirsiniz.
Aynı adı taşıyan veriler TUnIS'te zaten mevcutsa, bu durum Çakışma sütununda
gösterilir.
Bu durumda yapabileceğiniz iki işlem vardır
Seçim alanını açın ve
Üzerine yaz seçeneğini belirleyin; bu durumda önceki sürüm kaybolur.
Yeni ad ekle seçeneği ile; önceki sürüm korunur
Adım 3: Verileri içe aktar

Adım 3 olan Verileri içe aktar adımından seçilen veriler içe aktarılır.

Transfer
5.1.4. Verileri dışa aktar
Verileri dışa aktar fonksiyonu aracılığıyla en önemli verileri ve ayarları TUnIS'ten bir transfer
dosyasına aktarabilirsiniz.
Çalışma alanında dışa aktarmak istediğiniz verileri seçin.

Dışa aktarmak istediğiniz verilere bağlı olarak farklı seçenekler sunulur (aşağıya
bakınız).
Dışa aktar butonuna tıklayın.

İstediğiniz kayıt yerini seçebileceğiniz bir gezgin açılır.
Dosyaya bir ad verin ve ardından Kaydet üzerine basın.

Dışa aktarma işleminin başarılı olduğu, aşağıdaki mesaj ile gösterilir

Seçenekler
Yok Veri yok
Tümü Tüm veriler
Tüm yerel olanlar Tüm yerel olanlar ve sistemde kayıtlı olan hat veya halka tasarımları
değil
Güncel olarak atanmış Güncel olarak sistem yapılandırmasında seçilmiş olan sistem hattı veya
olanlar seçilen sistem halka tasarımı
Tüm güncel olanlar Güncel koordinatları ve parametreleri ile birlikte koordinat yönetimindeki
tüm noktalar
Tüm geçmişi olanlar Güncel koordinatları ve parametrelerinin yanı sıra geçmiş koordinatları
ile birlikte koordinat yönetimindeki tüm noktalar

Dışa aktar
5.2. Dışa aktar

Dışa aktarma modülü, TUnIS verilerinin okunabilir, standart bir formatta dışa aktarılmasına
yaramaktadır.
Navigasyon verileri, halka verileri gibi üretim verileri, segment referans prizmaları ve
Totalstation dışa aktarılabilir.
Veriler, XLSX ve CSV formatlarında dışa aktarılabilmektedir.
Verilere, belirli kriterlere göre ön filtre uygulanabilmektedir.
Bir önizleme, dışa aktarılmadan önce verilere bir göz atılmasına imkan tanımaktadır.

Dışa aktarma modülü, Veri yönetimi modül grubunda bulunur.
Dışa aktarma modülüne tıklayınız.
Dışa aktar.
Dışa aktarma modülü açılır.

1
2
3
5
Menü çubuğu
Seçim
Burada hangi verilerin görüntülenmesini veya dışa aktarılmasını istediğinizi
belirleyebilirsiniz, örn.
Navigasyon verileri
Halka verileri
Segment referans prizmaları
Totalstation
Seçilen verilerin tablo biçiminde gösterge alanı
Seçim
Seçilen verilere bağlı olarak, dışa aktarma işlemini belirlemek için burada çeşitli
alanlar mevcuttur, örn.

Dışa aktar
Araç çubuğu
Araç çubuğu, Dışa aktarma modülünün başlıca fonksiyonlarına hızlı erişim sağlar.
Önizleme Seçilen verileri gösterge alanında gösterir.
XLSX dışa aktar Seçilen verileri XLSX formatında bir Excel dosyasına
aktarmak için bir Dışa aktarılacak konum penceresi
açar.
CSV dışa aktar Seçilen verileri bir CSV dosyasına aktarmak için bir
Dışa aktarılacak konum penceresi açar.

5.2.3. Ayarlar
Ayarlar penceresinde CSV formatında dışa aktarma işlemi için kullanılacak olan kesme
işaretleri seçilebilir.

CSV dışa aktarma işlemi için istediğiniz kesme işaretlerini seçin.


Veri manipülasyonu
5.3. Veri manipülasyonu

Veri manipülasyonu modülü en önemli TUnIS verilerini görüntülemek, düzenlemek ve silmek
için kullanılır.
Navigasyon verileri
Halka verileri
Hatlar
Halka tasarımları

Veri manipülasyonu modülü, Veri yönetimi modül grubunda bulunur.
Veri manipülasyonu modülüne tıklayın.
Veri manipülasyonu.
Veri manipülasyonu modülü açılır.

1
2
3
6
4
Menü çubuğu
Seçim
Seçim alanında, çok sayıda kullanılabilir alt modül mevcuttur.
Ara
Alttaki seçim alanında, seçim ve veri alanında sözcüklerin aranabileceği bir arama
fonksiyonu mevcuttur.
Aranılan sözcük için birden fazla sonuç varsa, bulunan yerler arasında
Aramaya devam et butonu ile geçiş yapılabilir.
Verilerin gösterge alanı
Seçim
Alt modüle bağlı olarak, gösterilecek olan verileri belirlemek için burada çeşitli
alanlar mevcuttur, örn.

Veri manipülasyonu
Araç çubuğu
Araç çubuğu, Veri manipülasyonu modülünün başlıca fonksiyonlarına hızlı erişim sağlar.
Alt modüle bağlı olarak listelenen butonlar arasından seçim yapılabilir.
Yükle Navigasyon verilerini veya halka verilerini yükler
Düzenle İşaretlenen halka verileri setini düzenler
Sil Seçilen verileri siler
Güncelle Hatları ve halka tasarımlarını günceller
Silme işleminin geri döndürülemediğini dikkate alın. Silinen verileri geri

YÜKLENEMEZ.

5.3.3. Navigasyon verileri ve halka verileri
Navigasyon verileri ve Halka verileri alt modüllerinde makine pozisyon belirlemesinin tüm
verileri veya yapılan halkaların tüm verileri gösterilir.
her bir navigasyon verileri setini ve halka verileri setini silebilirsiniz
Her bir halka verileri setini düzenleyebilirsiniz
Navigasyon verileri veya Halka verileri alt modülüne geçin
Yükle butonuna tıklayın

Güncel navigasyon verileri veya halka verileri yüklenir.
Bu verileri sadece başka hiçbir modül açık olmadığında yükleyebilirsiniz. Aksi

takdirde aşağıdaki açıklama ile bu duruma dikkat çekilir.
Bu durumda önce diğer tüm modülleri kapatın ve ardından tekrar deneyin.

Veri manipülasyonu
Verileri sil
Silmek istediğiniz veri setini işaretleyin.
İşaretlediğiniz veri setini silmek için Sil butonuna tıklayın.
Halka verilerini düzenle

Düzenlemek istediğiniz halka verileri setini işaretleyin.
İşaretlediğiniz veri setini düzenlemek için Düzenle butonuna tıklayın.

Değiştirmek istediğiniz verileri değiştirin.

Değişiklikleri devralmak için TAMAM butonuna tıklayın.

5.3.4. Hatlar ve halka tasarımları
Hatlar ve Halka tasarımları alt modüllerinde bütün hatları ve halka tasarımlarını tüm
revizyonları ile birlikte listeleyebilirsiniz. Münferit revizyonlar silinebilir.
Hatlar veya Halka tasarımları alt modülüne geçin
Güncel verileri görüntülemek için Güncelle butonuna tıklayın.
Verileri sil
Silmek istediğiniz hat veya halka tasarımı revizyonunu işaretleyin.
İşaretlediğiniz revizyonu silmek için Sil butonuna tıklayın.

Veri manipülasyonu
6. Araçlar (Modül Grubu)

6.1. DataPool tarayıcısı
Sistemin (sensör sistemi, PLC) güncel değerlerini görüntüleyebilirsiniz.
Tüm değerler, gerçek zamanlı olarak gösterilir.
Geçmiş değerler gösterilmez.
Göstergeyi filtrele
Sadece belirli yollar veya değerler gösterilecek şekilde bir filtre ayarlayabilirsiniz.
Filter Path veya Filter values altında filtre değerini girin.
Gerekirse güncel günün satırlarını renkli olarak işaretlemek için Colour recent changes
onay kutusunu işaretleyin.
Göstergeyi güncellemek için Refresh üzerine tıklayın.
Araç Butonları
Refresh Tablodaki değerleri günceller.
Cyclic On/Off Döngüsel güncellemeyi açar veya kapatır (Açık: tablodaki veriler sürekli
olarak güncellenir).

DataPool tarayıcısı
Save Snapshot Güncel olarak gösterilen değerler, XML dosyası olarak \Temp dizinine
kaydedilir.
Fading Configuration

7. Ek

Messaging
7.1. Messaging
TUnIS kullanımı esnasında kullanıcının sistem mesajları ile bilgilendirildiği çeşitli sistem
olayları meydana gelebilir. Bu mesajlar, program penceresinde sağ altta görüntülenir ve
aşağıdaki kriterlere göre sıralanabilir.
Öncelik
Tip
Onay gereklidir
Öncelik
Önceliğe bağlı olarak mesajlar aşağıdaki gibi ayırt edilir.
Bilgi , örn. yön kontrolü başlatıldı
Uyarı (kritik değil) , örn. halka sırası, tünel ekseninden uzun
Uyarı (neredeyse kritik) , örn. baş açısı, maksimum değere yakın
Uyarı (kritik) , örn. Totalstation yatay olarak hizalanmamış
Dahili hata , örn. veri tabanına kaydetme işlemi başarısız
Ciddi hata , örn. ALTU iletişim hatası

Bir mesajın önceliği kullanıcıya mesaj metninin yanındaki sembol üzerinden bildirilir.
Tüm mesajlar, mesaj satırında gösterilir.
Uyarı (neredeyse kritik) ile Ciddi hatta önceliği arasında olan tüm mesajlarda otomatik olarak
mesaj penceresi açılır ve bu pencerede ilave bilgiler verilir.

Tip
Tipte, üç farklı mesaj tipi söz konusudur.
Basit , örn. TUnIS başarılı bir şekilde başlatıldı
Standart , örn. yön kontrolü yapılamadı
Durum , örn. ALTU iletişim hatası
"Basit" sınıfındaki mesajlar, başka bir bilgi içermemekte ve mesaj arşivine kaydedilmemektedir.
Standart tipteki mesajlarda, başka bilgiler de içermekte ve mesaj arşivine bir zaman damgası ile
birlikte kaydedilmektedir.
Durum tipindeki mesajlar, bir bileşenin sorunlu durumu hakkında bilgi vermektedir. Bu mesajlar,
sorunun ortaya çıktığı zamanı belirten zaman damgası ile birlikte, hatanın giderildiği zamanı
belirten bir zaman damgasını da içermektedir. Durum hatalı olduğu sürece, mesaj penceresinde
tarih yerine Açık gösterilir.

Messaging
Bu mesajlar, gönderici ayarlarına bağlı olarak, hatalı durum ortadan kaldırılıncaya kadar
kullanıcıya gönderilebilmektedir.Onay gerekli
Bazı mesaj pencereleri belirli bir süre sonra otomatik olarak kapanmamakta, bunların
Onayla butonuna tıklanarak onaylanması gerekmektedir.
Bu süre zarfında sorunlu durum ortadan kaldırıldığında, fare ile tıklanarak onaylama
yapılmasına gerek yoktur.

7.1.1. Onaylanması gereken tüm mesajların listesi
Onaylanması gereken tüm mesajların listesi
Kısa mesaj Mesaj Hata giderme

Maksimum baş açısı Maksimum ALTU baş açısı Hedef tahtasının yerini değiştirin
aşıldı aşıldı. Maksimum değer +/-
110 mm/m
Baş açısına yakın ALTU baş açısı, maksimuma Gerekirse hedef tahtasının yerini
maksimum değer. yaklaşıyor. Maksimum +/- 110 değiştirin
mm/m
Maksimum dönüklük Maksimum ALTU dönüklüğü Fonksiyon, TDM pozisyonu
aşıldı aşıldı. düzeltildikten sonra tekrar
kullanılabilir
Maksimum boylamasına Maksimum ALTU Fonksiyon, TDM pozisyonu
eğilim aşıldı. boylamasına eğilim aşıldı. düzeltildikten sonra tekrar
kullanılabilir
ALTU iletişim hatası ALTU ile iletişim hatası COM port, kablo bağlantısı, şalt
dolabı kontrol edilmelidir
Sensör algılaması Modbus üzerinden COM port, kablo bağlantısı, şalt
bağlantı hatası gerçekleşen sensör dolabı kontrol edilmelidir
algılamasında bağlantı hatası
Sensör algılaması Modbus üzerinden yapılan Sık sık meydana gelmesi halinde
iletişim hatası sensör algılamasında geçersiz VMT Destek Bölümü ile iletişime
datasetleri alındı. geçin
Hedef tahtasından hiçbir Hedef tahtasından hiçbir veri COM port, kablo bağlantısı, şalt
veri yok. yok. Lütfen kabloyu ve dolabı kontrol edilmelidir
arabirimi kontrol edin.
Hedef tahta COM- Hedef tahta COM-Port'unu Doğru COM portunu seçin
Port'unu açma sırasında açma sırasında hata.
hata.
Hedef tahtası ile veri Hedef tahtası ile veri Sık sık meydana gelmesi halinde
aktarımında hata. aktarımında hata. VMT Destek Bölümü ile iletişime
geçin
Hedef tahtasının Hedef tahtasının elektronik Hedef tahtasını sıfırlayın,
elektronik sisteminde sisteminde hata. gerekirse hedef tahtasını
hata. değiştirin
Hedef tahrasının Hedef tahrasının maksimum Mümkünse ortam sıcaklığını
maksimum çalışma çalışma sıcaklığı aşıldı. uyarlayın
sıcaklığı aşıldı. Çalışma aralığı -10°C ila +
60°C arasında.
Hedef tahtasının dahili Hedef tahtasının dahili Hedef tahtasını sıfırlayın,
mekaniği bloke oldu. mekaniği bloke oldu. gerekirse hedef tahtasını
değiştirin
Hedef tahtası Hedef tahtası dönüklüğünü Hedef tahtasını sıfırlayın,
dönüklüğünü okuma yok. okuma yok. gerekirse hedef tahtasını
değiştirin
Hedef tahtası Hedef tahtası boylamasına Hedef tahtasını sıfırlayın,
boylamasına eğilimini eğilimini okuma yok. gerekirse hedef tahtasını
okuma yok. değiştirin
Maksimum dönüklük Maksimum dönüklük aşıldı. Hedef tahtasının yerini değiştirin
aşıldı Çalışma aralığı -170 ile + 170
mm/m arasında.

Messaging
Maksimum boylamasına Maksimum boylamasına Hedef tahtasının yerini değiştirin

eğilim aşıldı. eğilim aşıldı. Çalışma aralığı -
170 ile + 170 mm/m arasında.
TPS: Hiçbir sabit nokta Hiçbir sabit nokta Koordinat yönetimi modülünde
tanımlanmadı tanımlanmadı. sabit noktayı tanımlayın
Ölçümü başlatma Ölçümü başlatma esnasında TPS'yi sıfırlayın; başarısız olursa
esnasında hata hata. muhtemelen lisanslı bir TPS
kullanılmamaktadır. Yeni bir
lisans talep edin veya gerekirse
TPS'yi değiştirin
Sensör devreye Donanım yöneticisi sensörü COM portu kontrol edin
alınamıyor devreye alamıyor.
Halka eğrisi Halka eğrisi hesaplanamıyor. Navigasyonu kontrol edin ve
hesaplanamıyor. Halka aynasındaki nokta, pozisyon belirlemesini tekrar
tünel ekseninin dışında. uygulayın
Navigasyonu kontrol edin ve
pozisyon belirlemesini tekrar
uygulayın.
hesaplanamıyor. Şild kuyruk mafsalı noktası, pozisyon belirlemesini tekrar
pozisyon belirlemesi
uygulayın.
hesaplanamıyor. Deflektör şeridindeki nokta, pozisyon belirlemesini tekrar
pozisyon belirlemesi
uygulayın.
hesaplanamıyor. Halka merkezi referans pozisyon belirlemesini tekrar
halkası, tünel ekseninin uygulayın
dışında. Navigasyonu kontrol
edin ve pozisyon belirlemesi
uygulayın.
Halka ölçümü Halka ölçümü yapılamıyor Navigasyonu kontrol edin ve
yapılamıyor Referans halka sapmaları, pozisyon belirlemesini tekrar
maksimum değeri aşıyor. uygulayın
pozisyon belirlemesini tekrar
uygulayın
Halka merkezinin şild Halka merkezi referans Silindir dışarı sürme durumlarını
kuyruk mafsalına halkanın şild kuyruk mafsalına kontrol edin, gerekirse silindir
mesafesi çok küçük. mesafesi, halka uzunluğundan dışarı sürme durumlarını manuel
küçük. Silindir dışarı sürme olarak girin
durumlarını kontrol edin.
Veri tabanı yedeklemesi Veri tabanı yedeklemesi Dosya yolunu kontrol edin,
esnasında hata esnasında hata gerekirse ağ sürücüsünün
erişilebilirliğini kontrol edin,
dizinde yazma yetkilerini
uyarlayın, yeterince bellek yerinin
mevcut olmasını sağlayın
Hiçbir hat mevcut değil Hiçbir hat mevcut değil. Sistem yapılandırması modülünde

hat seçin
Hat üzerinde bir Hat üzerinde dönüşüm Hattı veya sabit nokta ve bağlantı
dönüşüm mümkün değil mümkün değil, TDM istasyonu noktası için koordinatları düzeltin
hata uygun değil.
Gyro N24 hatası: Gyro N24 hatası: Bağlantı yok COM port, kablo bağlantısı, şalt
Bağlantı yok dolabı kontrol edilmelidir
Hata: Eğim ölçer COM Eğim ölçer COM portunu Doğru COM portunu seçin
portu açma esnasında hata.
Tehlikeli halka seçimi Halka seçimi, şild kuyruk Halka seçimini kontrol edin.
açıklığı sorununa neden Duruma göre halka
oluyor. Lütfen halka seçimini manipülasyonu fonksiyonunda
kontrol edin. Duruma göre değişiklik gerekli olabilir.
halka manipülasyonu
fonksiyonunda değişiklik
gerekli olabilir.
Hortum terazisi hatası Hortum terazisi hatası. Ayrıntılarda belirtildiği gibi tepki
Eksik silindir verileri Eksik silindir verileri. Sistem yapılandırması modülünde
silindir oluşturun veya arızalı
silindiri arızalı olarak işaretleyin
TUnIS lisansı TUnIS lisans anahtarı Yeni bir TUnIS lisans anahtarı
bugünden sonra geçerliliğini almak için VMT Destek Bölümü
yitirecek. ile iletişime geçin
Şild pozisyon Şild pozisyon hesaplaması: Eksik montaj ölçülerini veya
hesaplaması hatası Veriler eksik referans noktaları girin
Referans nokta Referans noktası Bir dönüşümün mümkün olduğu
hesaplamasında hata hesaplaması: Silindir düzlemi doğru hattı seçin
hesaplamasında hata
Önceden hesaplanan Referans noktası Önceden hesaplanan noktanın
noktanın hesaplaması: Önceden montaj ölçülerini girin
hesaplanmasında hata hesaplanan noktanın
hesaplanmasında hata
İstasyonun Referans noktası İstasyon noktasının montaj
hesaplanmasında hata hesaplaması: İstasyon ölçülerini girin
noktasının hesaplanmasında
hata
Ölçüm sırasında hata Ölçüm sırasında hata oluştu Disto ile iletişimi kontrol edin
Disto'nun hata mesajı Disto'nun hata mesajı Yeniden ölçüm yapmayı deneyin,
gerekirse Disto kılavuzuna
başvurun
Ciddi yapılandırma Multi Value Gateway işlemcisi VMT Destek Bölümü ile iletişime
hatası önemli bir hata tespit etti. geçin
Lütfen VMT Destek Bölümü ile
iletişime geçin.
Beam System: Seri portu Beam System: Seri portu COM portu kontrol edin
açamıyor açamıyor.
Geçersiz SLuM Yeni SLuM yapılandırma VMT Destek Bölümü ile iletişime
yapılandırma dosyası dosyası geçersiz. geçin
Totalstation yatay olarak Totalstation yatay olarak Totalstation'ı yatay olarak
hizalanmamış hizalanmamış. hizalayın
Com-Port'u açma Totalstation'ın COM-Port'unu COM-Port ayarlarını kontrol edin
sırasında hata açma sırasında hata!
Navigasyon mümkün değil.
Totalstation ile olan Totalstation ile olan iletişimde COM portunu, kablo bağlantısını,

Messaging
iletişimde hata hata. şalt dolabını kontrol edin veya

ayrıntılarda belirtildiği gibi tepki
GeoCOM Robotic lisans GeoCOM Robotic lisans GeoCOM Robotic lisans anahtarı
anahtarı mevcut değil anahtarı mevcut değil. Bu ile Totalstation'ı kullanın
Totalstation, navigasyon için
kullanılamaz. Lütfen
Totalstation'ı değiştirin!
Motor donanımı mevcut Motor donanımı mevcut değil. Motor donanımı ile Totalstation'ı
değil Bu Totalstation, navigasyon kullanın
için kullanılamaz. Lütfen
Totalstation'ı değiştirin!
Totalstation ile iletişim Totalstation ile GeoCom Tekrar deneyin. Hata sık sık
hatası üzerinden olan iletişimde meydana gelirse, kablo
iletişim hatası. Lütfen tekrar bağlantısını kontrol edin
deneyin.
Navigasyon Navigasyon başlatılmadı, Lütfen navigasyonu başlatın ve
başlatılmamış ilerleme çalışıyor (Advance-Bit sistemi kontrol edin!
= 1). Lütfen navigasyonu
başlatın ve sistemi kontrol
edin!
Hatalı veri alımı Birkaç kere meydana gelmesi
TCP üzerinden hatalı veriler
halinde VMT Destek Bölümü ile
alındı.
iletişime geçin
Şalt dolabı bağlantı Şalt dolabına bir COM-Port VCOM hizmetini yeniden başlatın
hatası üzerinden bağlantı
kurulamadı. VCOM hizmetini
yeniden başlatın.
Hatalı veri alımı Birkaç kere meydana gelmesi
Bir COM portu üzerinden
halinde VMT Destek Bölümü ile
hatalı veriler alındı.
iletişime geçin
Yük denetlemesi devre Bir şalt dolabının yük Donanım durumu modülünde yük
dışı kaldı denetlemesi devre dışı kaldı. denetlemesini sıfırlayın (Sıfırla
Sıfırlama işlemi, modül butonu)
donanım durumunda
yapılabilir.
Şalt dolabı kontrol ünitesi Donanım durumu modülünde
Bir şalt dolabının kontrol
hatası hata koduna bakın.
ünitesinde bir hata oluştu.
-1 Kablo bağlantısını kontrol edin
Şalt dolabı COM-Port Donanım durumu modülünde
Bir şalt dolabının COM-
hatası hata koduna bakın.
Port'unda hata oluştu.
-1 Kablo bağlantısını kontrol edin
Lamba hatası Lambanın konulması VCOM hizmetini kontrol edin,
sırasında bir hata oluştu. reset

7.2. Leica TPS Hata Kodları
Tüm Leica TPS hata kodlarının listesi ve bunların açıklamaları.
0 Function successfully completed.
1 Unknown error, result unspecified.
2 Invalid parameter detected. Result unspecified.
3 Invalid result.
4 Fatal error.
5 Not implemented yet.
6 Function execution timed out. Result unspecified.
7 Parameter setup for subsystem is incomplete.
8 Function execution has been aborted.
9 Fatal error - not enough memory.
10 Fatal error - subsystem not initialized.
12 Subsystem is down.
13 System busy/already in use of another process. Cannot execute function.
14 Fatal error - hardware failure.
15 Execution of application has been aborted (SHIFT-ESC).
16 Operation aborted - insufficient power supply level.
17 Invalid version of file, ...
18 Battery empty
20 no event pending.
21 out of temperature range
22 instrument tilting out of range
23 communication error
24 RC_TYPE Input 'do no action'
25 Instr. run into the sleep mode
26 Function not successfully completed.
27 Not available
28 Overflow error
29 System or subsystem has been stopped
257 Angles and Inclinations not valid
258 inclinations not valid
259 value accuracy not reached
260 angle-accuracy not reached
261 inclination accuracy not reached
266 no write access allowed
267 value out of range
268 function aborted due to interrupt
269 hz moved during incline measurement
270 troubles with operation system
271 overflow at parameter values
272 too less peaks
273 reading timeout

Leica TPS Hata Kodları
274 too many exposures wanted

275 picture height out of range
276 positive exposure dynamic overflow
277 negative exposure dynamic overflow
278 exposure time overflow
279 picture under-exposured
280 picture over-exposured
300 too many peaks detected
301 too less peaks detected
302 peak too slim
303 peak to wide
304 bad peak difference
305 too less peak amplitude
306 in-homogenous peak amplitudes
307 no peak decoding possible
308 peak decoding not stable
309 too less valid fine-peaks
512 ATR-System is not ready.
513 Result isn't available yet.
514 Several Targets detected.
515 Spot is too big for analyze.
516 Background is too bright.
517 No targets detected.
518 Accuracy worse than asked for.
519 Spot is on the edge of the sensing area.
522 Blooming or spot on edge detected.
523 ATR isn't in a continuous mode.
524 Not the spot of the own target illuminator.
525 Communication error to sensor (ATR).
527 No Spot detected in Hz-direction.
528 No Spot detected in V-direction.
529 Strange light in Hz-direction.
530 Strange light in V-direction.
531 On multiple ATA_SLDR_OpenTransfer.
532 No ATA_SLDR_OpenTransfer happened.
533 Unexpected data format received.
534 Checksum error in transmitted data.
535 Address out of valid range.
536 Firmware file has invalid format.
537 Current (loaded) Firmware doesn't support upload.
538 PS-System is not ready.
539 ATR system error
Fatal EDM sensor error. See for the exact reason the original EDM sensor error
769 number. In the most cases a service problem
770 Invalid command or unknown command, see command syntax.

771 Boomerang error.
772 Received signal to low, prism to far away, or natural barrier, bad environment, etc.
773 DIL distance measurement out of limit.
774 Received signal to strong, prism to near, stranger light effect.
778 Device like EGL, DL is not installed.
Search result invalid. For the exact explanation see in the description of the called
779 function.
780 Communication ok, but an error reported from the EDM sensor.
781 No service password is set.
782 Communication ok, but an unexpected answer received.
783 Data send error, sending buffer is full.
784 Data receive error, like parity buffer overflow.
785 Internal EDM subsystem error.
786 Sensor is working already, abort current measuring first.
787 No measurement activity started.
Calculated checksum, resp. received data wrong (only in binary communication mode
788 possible).
789 During start up or shut down phase an error occured. It is saved in the DEL buffer.
790 Red laser not available on this sensor HW.
791 Measurement will be aborted (will be used for the lasersecurity)
798 Multiple OpenTransfer calls.
799 No opentransfer happened.
800 Unexpected data format received.
801 Checksum error in transmitted data.
802 Address out of valid range.
803 Firmware file has invalid format.
804 Current (loaded) firmware doesn't support upload.
808 Undocumented error from the EDM sensor, should not occur.
818 Out of distance range (dist too small or large)
819 Signal to noise ratio too small
820 Noise to high
821 Password is not set
Elapsed time between prepare und start fast
822 measurement for ATR to long
Possibly more than one target (also a sensor
823 error)
1025 Wrong Area Definition.
1026 Identical Points.
1027 Points on one line.
1028 Out of range.
1029 Plausibility error.
1030 To few Observations to calculate the average.
1031 No Solution.
1032 Only one solution.
1033 Second solution.
1034 Warning: Intersection angle < 15gon.

1035 Invalid triangle.

1036 Invalid angle unit.
1037 Invalid distance unit.
1038 Invalid vertical angle.
1039 Invalid temperature system.
1040 Invalid pressure unit.
1041 Invalid radius.
1042 GM2: insufficient data.
1043 GM2: bad data
1044 GM2: bad data distr.
1045 GM2: same tie points.
1046 GM2: sta/tie point same.
1283 Warning: measurement without full correction
1284 Info : accuracy can not be guaranteed
1285 Warning: only angle measurement valid
1288 Warning: only angle measurement valid but without full correction
1289 Info : only angle measurement valid but accuracy can not be guaranteed
1290 Error : no angle measurement
1291 Error : wrong setting of PPM or MM on EDM
1292 Error : distance measurement not done (no aim, etc.)
1293 Error : system is busy (no measurement done)
1294 Error : no signal on EDM (only in signal mode)
1536 out of memory
1537 out of memory handles
1538 memory table overflow
1539 used handle is invalid
1540 memory data not found
1541 memory delete error
1542 tried to allocate 0 bytes
1543 can't reorganize memory
1792 Motorization not ready
1793 Motorization is handling another task
1794 Not in velocity mode
1795 Motorization is in the wrong mode or busy
1796 Not in posit mode
1797 Not in service mode
1798 Motorization is handling no task
1799 Not in tracking mode
1800 Not in spiral mode
2048 Transfer is already open
2049 Maximal number of applications reached
2050 No Transfer is open
2051 Function or program not found
2052 Loadable object already exists
2053 Can't delete. Object does not exist

2054 Error in loading object
2055 Error at memory allocation/release
2056 Can't load text-object because application does not exist
2057 Call-stack limit reached
2058 Recursive calling of an loaded function
2059 Error in installation function
2060 Maximal number of functions reached
2061 Error during a loaded application program
2062 Error during deleting of menu entries of an application
2063 Loadable object is unknown
2064 Wrong security key
2065 Illegal application memory address
2066 Loadable object file is not IEEE format
2067 Bad application version number
2305 Loading process already opened
2306 Transfer not opened
2307 Unknown character set
2308 Display module not present
2309 Character set already exists
2310 Character set cannot be deleted
2311 Memory cannot be allocated
2312 Character set still used
2313 Char-set cannot be deleted or is protected
2314 Attempt to copy a character block outside the allocated memory
2315 Error during release of allocated memory
2316 Number of bytes specified in header does not match the bytes read
2317 Allocated memory could not be released
2318 Max. number of character sets already loaded
2319 Layer cannot be deleted
2320 Required layer does not exist
2321 Layer length exceeds maximum
2560 text found, but in an other language
2561 text not found, token is undefined
2562 language is not defined
2563 maximal number of languages reached
2564 desired text group is already in use
2565 text group is invalid
2566 out of text memory
2567 memory write / allocate error
2568 text transfer is already open
2569 text transfer is not opened
2570 illegal text data size
2571 language already exists
2817 Button ID already exists
2818 Dialog not open

2819 Dialog already open

2820 Number of fields specified with OpenDialogDef does not match
2821 Empty dialog definition
2822 Dialog definition not open
2823 Dialog definition still open
2824 Field ID already exists
2825 Illegal application ID
2826 Illegal button ID
2827 Illegal dialog ID
2828 Illegal field coordinates or length/height
2829 Illegal field ID
2830 Illegal field type
2831 Illegal field format
2832 Illegal number of fix dialog lines
2833 Illegal message box type
2834 Illegal menu ID
2835 Illegal menu item ID
2836 Illegal next field ID
2837 Illegal topline number
2838 No more buttons per dialog/menu available
2839 No more dialogs available
2840 No more fields per dialog available
2841 No more menus available
2842 No more menu items available
2843 No more windows available
2844 The button belongs to the MMI
2845 The parameter list for OpenDialog is uninitialized
2846 The MMI should exit the dialog
2847 The MMI should keep focus within field being edited
2848 Notification to the MMI that no more items available
3072 Initiate Extended Runtime Operation (ERO).
3073 Cannot encode arguments in client.
3074 Cannot decode results in client.
3075 Hardware error while sending.
3076 Hardware error while receiving.
3077 Request timed out.
3078 Packet format error.
3079 Version mismatch between client and server.
3080 Cannot decode arguments in server.
3081 Unknown RPC, procedure ID invalid.
3082 Cannot encode results in server.
3083 Unspecified generic system error.
3085 Unspecified error.
3086 Binary protocol not available.
3087 Call interrupted.

3090 Protocol needs 8bit encoded characters.
3093 Transaction ID mismatch error.
3094 Protocol not recognizable.
3095 (WIN) Invalid port address.
3099 ERO is terminating.
3100 Internal error: data buffer overflow.
3101 Invalid checksum on server side received.
3102 Invalid checksum on client side received.
3103 (WIN) Port not available.
3104 (WIN) Port not opened.
3105 (WIN) Unable to find TPS.
3106 Extended Runtime Operation could not be started.
3107 Att to send cons reqs
3108 TPS has gone to sleep. Wait and try again.
3109 TPS has shut down. Wait and try again.
3328 no file creation, fatal
3329 bank not open
3330 a databank is already open
3331 databank file does not exist
3332 databank already exists
3333 databank is empty
3334 bad data detected
3335 bad field type
3336 bad index information
3337 bad key type
3338 bad mode
3339 bad range
3340 duplicate keys not allowed
3341 record is incomplete
3342 invalid db project id
3343 invalid name
3344 data locked
3345 data not locked
3346 no data found
3347 no matching key found
3348 no more (disk) space left
3349 could not close db (sys. error)
3350 record still has relations
3351 null pointer
3352 bad databank format, wrong version
3353 bad record type
3354 no more (memory) space left
3355 code mismatch
3356 db has not been initialized
3357 trf. for old db's does not exist

4864 not ok
4865 invalid database system appl.
4866 database not available
4867 no codelist found
4868 more then DPL_MAX_CODELISTS found
3840 Operation completed successfully.
3845 File name not found.
3880 Cannot create directory.
3886 Rename of file failed.
3888 Invalid path specified.
3898 Cannot delete file.
3906 Illegal origin.
3924 End of file reached.
3931 Medium full.
3932 Pattern does not match file names.
3948 File is already open with write permission.
3957 Write operation to medium failed.
3963 FIL_StartList not called.
3964 No medium existent in device.
3965 Illegal file open type.
3966 Medium freshly inserted into device.
3967 Memory failure. No more memory available.
3968 Fatal error during file operation.
3969 Fatal error in file allocation table.
3970 Illegal drive chosen.
3971 Illegal file descriptor.
3972 Seek failed.
3973 Cannot delete file.
3974 Medium is write protected.
3975 Medium backup battery is low.
3976 Bad medium format.
3977 Unsupported PC-Card detected.
3978 Directory exists already
5121 point number overflow
5122 carry from number to ascii conversion
5123 can't increment point number
5124 wrong step size
5125 resource occupied
5127 user function selected
5128 can't open file
5129 can't write into file
5130 no anymore memory on PC-Card
5131 no PC-Card
5132 empty GSI file
5133 invalid data in GSI file

5134 F2 button pressed
5139 SHIFT F2 button pressed
8704 Position not reached
8705 Positioning not possible due to mounted EDM
8706 Angle measurement error
8707 Motorization error
8708 Position not exactly reached
8709 Deviation measurement error
8710 No target detected
8711 Multiple target detected
8712 Bad environment conditions
8713 Error in target acquisition
8714 Target acquisition not enabled
8715 ATR-Calibration failed
8716 Target position not exactly reached
8717 Info : dist. Measurement has been started
8718 external Supply voltage is too high
8719 int. or ext. Supply voltage is too low
8720 working area not set
8721 power search data array is filled
8722 no data available
9217 Command changed from ALL to DIST
9473 Illegal system menu number
9728 List not initialized.
9729 Shortcut or code unknown.
9730 Codelist selection wasn't possible.
9731 Mandatory field has no valid value.
9732 maximal number of attr. are defined.
9984 Illegal opcode.
9985 Division by Zero occured.
9986 Interpreter stack underflow.
9987 Interpreter stack overflow.
9988 No dialog is defined.
9989 Only one dialog may be defined at once.
9990 General error during installation.
9995 Invalid file access mode.
9996 Maximum number of open files overflow.
9997 Illegal file name.
9998 Illegal file position, hence < 1.
9999 Illegal operation on this kind of file.
10000 Invalid menu id detected.

10001 Internal menu id table overflow.

10240 channel is disabled
10241 no more data available
10242 reached max. block length
10243 hardware buffer overrun (highest priority)
10244 parity error
10245 framing error
10246 decode error
10247 checksum error (lowest priority)
10248 general communication error
10280 flash read error
10281 flash write error
10282 flash erase error
10497 INI-file not opened
10498 Warning: Could not find section or key
10499 Return code of system function
10502 Config. file data not valid
10503 Config. file data exceed valid amount
10504 Config. file data not complete
10505 Too many executed dialogs
10506 Item not executable
10507 Autoexec table full
10508 Error in loading parameter
10509 Error in saving parameter
10510 Parameter filename/path not valid
10511 Section in parameter file missing
10512 Default file wrong or an entry is missing
10513 Parameter-line not complete or missing
10514 Parameter-set caused an error
10515 RecMask-line not complete or missing
10516 RecMask-set caused an error
10517 MeasDlgList-line not complete or missing
10518 MeasDlgList-set caused an error
10519 Application table full
12544 KDM device is not available.
13056 File access error
13057 block number was not the expected one
not enough space on device to proceed
13058 uploading
13059 Rename of file failed.
13060 invalid parameter as input

7.3. Veri tabanını tekrar oluşturma
Veri tabanını tekrar oluşturma işlemi ile örneğin veri tabanının hasar görmesi halinde veri
tabanı yedeklemesini yeniden yükleyebilirsiniz.
Öncelikle bütün TUnIS öğelerini kapatın.
Windows'ta TUnIS simgesine tıklayarak yazılımı başlatın.

Alt seçim alanında istediğiniz dili seçin.
Veri tabanını tekrar oluştur butonuna tıklayın.

Yedekleme dosyasını aç penceresi açılır
Geri yüklemek istediğiniz yedekleme dosyasını (*.bku) seçin.

Aç butonuna tıklayın
Şu şekilde tekrar oluştur penceresi açılır

Veri tabanını tekrar oluşturma
Değiştirmek istediğiniz veri tabanını (*fdb) seçin.

Bu veri tabanını değiştirmek istiyorsanız Evet ile onaylayın.

Veri tabanını tekrar oluşturma işlemi başlatılır.
Veri tabanını tekrar oluşturma işleminin başarılı olduğu, aşağıdaki pencereyle bildirilir
Veri tabanını tekrar oluşturma işlemini tamamlamak için TAMAM butonuna tıklayın.

Bir TUnIS öğesinin açık olmasına rağmen bir veri tabanı tekrar oluşturma işlemi
başlatmak istiyorsanız, bu durum aşağıdaki hata mesajı ile bildirilir.
TAMAM butonuna tıklayın, bütün TUnIS öğelerini kapatın ve tekrar deneyin.

Standart Yetkiler
7.4. Standart Yetkiler

Resim açıklaması
- Reddedildi
 Sadece okuma
 Tam erişim yetkisi
Admin haklarına sahip bir kullanıcı, tüm modüllere ve fonksiyonlara tam erişim yetkisine
sahiptir.
Makine Vardiya Ölçümcü

operatörü mühendisi
Hat - - 
Koordinat yönetimi - - 
DataPool tarayıcısı - - -
Manuel senkronizasyon - - -
Senkronizasyon durumu - - -
Dışa aktar -  
Kart   
Segment referans prizmaları - - 
İz grafiği   
Navigasyon   
Jiroskop -  
Geçmiş   
Hortum su terazisi -  
Segment üzerindeki referans prizmaları - - 

oluşturma
Oryantasyon - - 
Yerini değiştirme - - 
Remote   

Kontrol eğrisi -  
Totalstation istasyonunun yerini değiştir - - -
Halka tasarımı -  
Halka sırası hesaplaması   
Yapılandırma -  
Veri manipülasyonu   
Halka yönetimi -  
Pozisyon simülasyonu - - -
Dışa aktar: Totalstation - - -
Transfer -  
Hesaplama modülü - - -
Hat karşılaştırması - - -
Filtrelenmiş eğim ölçer verileri - - -
Filtrelenmiş hortum su terazisi verileri - - -
Küçük noktalar - - -
TPS'yi dışa aktar - - -
Veri manipülasyonu - - -
Hatlar - - -
Navigasyon verileri - - -
Halka verileri - - -
Halka tasarımları - - -
Donanım durumu   
ALTU   
ELS   
OPC   

Standart Yetkiler
S7 SPS   
TPS   
Jiroskop   
Şalt dolabı   
İki eksenli eğim ölçer   
Hortum su terazisi referansı   
Hortum su terazisi TBM   
ModBus   
Pozisyon kontrolü - - 
Birbirinin aynı noktalar - - 
İki prizma - - 
Protokoller -  
Hat -  
Yatay öğeler -  
Dikey öğeler -  
Küçük noktalar -  
Yatay ana noktalar -  
Dikey ana noktalar -  
Navigasyon -  
Navigasyon asistanlarý -  
Yön kontrolü -  
Oryantasyon -  
Halka -  
Halka geometrisi -  

Halka sırası matrisi -  
Halka yönetimi -  
Halka görselleştirmesi -  
Jiroskop ölçümü -  
Sistem yapılandırması -  
Kart: Referanslama - - 
Kart: Görünümler - - 
Navigasyon görünümü - - -
Halka sırası -  
Otomatik yedekleme - - -
Görselleştirme ana makineleri - - -
Hat - - 
ALTU - - 
ELS - - 
Döner başlık - - 
Hortum su terazisi - - 
ModBus - - 
İki eksenli eğim ölçer - - 
Silindir
Mafsallı silindir -  
İtme silindirleri -  
Yardımcı itme silindirleri - - -
Kafes silindir - - -
İtme silindirleri - - -

Standart Yetkiler
Tork destek silindiri - - -
Yön kontrolü -  
Kalman filtresi - - -
Navigasyonu başlatma -  
Oryantasyon - - 
Halka sırası hesaplamasını başlatma -  
Çelik yapı -  
TBM referans noktaları -  
Totalstation istasyonunun yerini değiştir - - -
TPS - - 
Birimler
Tarih ve saat - - -
Hat - - -
Hesaplama modülü - - -
Koordinatlar - - -
Silindir - - -
Veri kayıt birimleri - - -
Jiroskop Northstar 24 - - -
Keller hortum su terazisi - - -
Kart - - -
Navigasyon asistanlarý - - -
Navigasyon - - -
İz grafiği - - -
Pozisyon kontrolü - - -
İki akslı eğim ölçer - - -

Halka sırası hesaplaması - - -
Halka tasarımı - - -
Halka yönetimi - - -
Çelik yapı - - -
ABD fit birimi için dönüştürme faktörünü - - -

değiştirme
Kullanıcı yönetimi - - -
Mesaj tarayıcısı   
Yapılandırma sorunları   
Çeviri editörü (dahili)   
Halka tasarımı (Üniversal) (dahili) - - -

Açıklamalar ve Revizyonlar
7.5. Açıklamalar ve Revizyonlar

TUnIS sisteminin sorunsuz bir şekilde çalışması için aşağıdaki unsurlar dikkate alınmalıdır
TUnIS sisteminin kullanımı ile ilgili açıklamalar dikkate alınmalıdır
Ana bileşenler düzenli olarak revize edilmelidir
Belirtilenlerin dikkate alınmaması halinde, garanti geçerliliğini yitirir. Bu durumlarda

VMT herhangi bir sorumluluk üstlenmez.
7.5.1. Açıklamalar
İşletme personeli, bu sistemin kumanda edilmesi ve kullanımı hakkında bilgi sahibi
olmalıdır.
VMT, sistemin amacına uygun kumanda edilmemesi veya kullanılmaması sonucunda
meydana gelen hasarlar ve bu hasarların sonuçları için herhangi bir sorumluluk
üstlenmez.
Sistemin arızasız bir şekilde çalışması için cihazlar (Totalstation, hedef tahtası, bağlantı
noktaları, şalt dolabı, IPC) düzenli olarak temizlenmelidir.
Cihazlar ve programlar amacına uygun bir şekilde kullanılmalıdır ve birlikte teslim edilen
cihaz üreticileri kılavuzlarında belirtilen ortam koşullarının yanı sıra dokümantasyona ve
genel bilgilere uyulmalıdır.
Bilgisayarların, yazıcıların, veri taşıyıcılarının ve veri transfer aksesuarlarının
yakınlarında güçlü manyetik veya elektromanyetik bir kaynak bulunmamalıdır.
Sistemde (ve ortamında) onay koşullarını ve / veya genel bilgilere uyumu olumsuz
etkileyen değişiklikler yapılmamalıdır.
İşletmeci, yüklenen verilerde virüs bulunmamasından sorumludur.
Sistem güncel test imkanları çerçevesinde virüs olmadan teslim edilir/teslim edilmiştir.
Bu bilgilerin dışında virüs bulunmamasına dair herhangi bir garanti verilemez.
Cihazların kullanıcının kendisi tarafından açılması veya donanımın ve/veya yazılımın
değiştirilmesi halinde her türlü garanti geçerliliğini kaybeder.

7.5.2. Revizyonlar
TUnIS'in ana bileşenleri için lütfen aşağıdaki revizyonları dikkate alın.
Totalstation
Motorlu TPS ürünlerinde bakım çalışmaları, Leica Geosystems tarafından yetkilendirilmiş olan
bir servis tarafından yürütülmelidir.
12 ay sonra veya
aşırı koşullar altında 6 ayda bir (Leica Geosystems önerisine gönderme)
Hedef tahtası ELS

ELS (Seri numarası 21 XXX, 22 XXX)
motor tipine bağlı olarak 3.000 veya 5.000 işletme saati,
en fazla 30 ay,
hangisi önce meydana gelirse.
Bir revizyonda daha yüksek kaliteli motor varyantı takılır; böylece bundan sonra 5.000 işletme
saati geçerlidir.
ELS-NT (23 001 seri numarasından itibaren)

10.000 saat, 2007'den itibaren geçerlidir (şimdiye dek 9.000 saat),
en fazla 30 ay,
hangisi önce meydana gelirse.
Hedef tahtası ALTU

12.000 işletme saatinden sonra veya
daha iyi 2 yılda bir
Katlanır prizmalar
12 ay sonra

Terimler Sözlüğü
7.6. Terimler Sözlüğü

ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
Ağırlıklı aritmetik ortalama değer

Aritmetik ortalama, bir temel toplamdan alınan birden fazla numuneden
hesaplama yoluyla elde edilen belirli bir ortalama değerdir. Ağırlıklı
aritmetik ortalama değerde münferit numuneler farklı şekilde
değerlendirilir.
Alt profil (CT) Örneğin bir Ekskavatör dağdan çok az malzeme çıkardığında ve tünel
bunun sonucunda daha küçük veya daha dar ve düz olduğunda bir alt
profil oluşur.
Gerçek profil < Nominal profil => Alt profil
Ana nokta Ana nokta olarak iki komşu hat öğesi arasında bulunan ve bu noktada
temas eden ve ortak bir tanjanta sahip olan noktalar tanımlanır.
Ankraj delme aracı (CT)

Ankraj delme araçları, kaya ankrajlarını tünellere, madenlere veya diğer
yeraltı boşluklarına yerleştirmek için kullanılır. Bu araçlar, ana kütlenin
kendi kendini sağlamlaştırmasına yardımcı olur. Ankraj delme aracı
tekerlekler, zincirler ve raylar üzerine hareket eden bir şasiden ve bir
sondaj kundağından oluşur.
Ayna Ayna, ilerleme esnasında kaya kütlesinin çıkarıldığı yeri tanımlar.
Bağlantı noktası Bağlantı noktası, navigasyon sisteminin bir parçasıdır ve Totalstation

oryantasyonu için kullanılır.
Basınç ölçer Basınç ölçer, yüksek mekanik (çoğu zaman hidrostatik) basınçları
belirlemek için kullanılan bir ölçüm cihazıdır. Jeoteknolojide (sondaj
deliklerinde, dolgularda ve temellerde) ölçülecek olan basınca maruz
kalan bir membranın çukurluluğunu tespit eden ölçüm cihazlarıkullanılır.
Basınç ölçüm hücresi Basınç ölçüm hücresi, fiziksel basınç değerini basınca (=Yüzey birimi
başına kuvvet) orantılı bir elektrikli çıkış değerine dönüştüren bir ölçüm
cihazıdır.
Basınç ölçüm hücreleri beton, zemin, dolgularda ve sondaj deliklerinde

basınçları denetlemek için kullanılır.
Tipik kullanım alanları:
• Tünel yapımından radyal ve teğetsel basınçlar
• Kazıklarda kafa ve ayak basıncı ölçüm hücreleri
• Toprak ve temel basınç ölçümleri

• Gerilim denetimi için sondaj deliklerinde basınç ölçümleri
• Barajlarda ve toprak dolgularda basınç ölçümleri
Boylamasına derz (LDT)

Boylamasına derz, aynı Segment halkasının iki komşu Segmenti
arasındaki derzdir.
ayrıca bkz. Halka derzi
Boylamasına derz konikliği (LDT)

Boylamasına derz konikliği, bir Boylamasına derz ile sonraki Halka derzi
arasındaki açıdır ve normalde ≈90°'dir. Kilit taşları ve Kontra taşları gibi
özel yapı biçimlerinin yanı sıra trapez ve paralel biçimli Kontrol
taşlarında 80° ile 100° arasında olan boylamasına derz koniklikleri de
kullanılmaktadır.
C
Çapraz derz (LDT) Çapraz derzler, komşu olan iki halkanın boylamasına derzleri bir
noktada kesiştiğinde ve halka derzi ile birlikte bir "çapraz"
oluşturduğunda oluşur.
Halka yapımından arka arkaya olan derzler genelde döndürülmüş bir
şekilde takılır. Bu esnada mümkün olduğunca az çapraz derzin (kırmızı
noktalar) oluşmasına dikkat edilir, çünkü bu noktalarda kötü güç
aktarımları nedeniyle hızlı bir şekilde çatlaklar meydana gelebilir ve bu
noktada yetersiz sızdırmazlık nedeniyle tünele su girebilmektedir.
Özellikle birbirini takip eden çapraz derzlerden (kırmızı çizgi)

kaçınılmalıdır.

Çift şild (LDT) Çift şild, ön şildden ve sert kayalarda tutucu şildden oluşan Tünel delme
makineleri 'ne verilen addır. Bu makine tipi, kesintisiz ilerleme (eş
zamanlı Halka yapımı ve İlerleme) için kullanılabilir.
Çökme tahmini Çökme tahmini, hedef kuyuda matematiksel olarak kesin hedef
hassasiyeti ile kaçınılmaz ve kabul edilebilir artık sapmalar için uygun
şekilde seçilen bir tolerans içerisinde meydana gelebilecek olan bir
çökmeyi emniyete almak üzere önlem olarak kullanılır.
Planlanan her tünel yapımı için özellikle tünel yapımı veya ölçüm
bakımından zorlu koşullarda titiz bir çökme tahmini hazırlanmalıdır. İlk
kaba hesaplamaların sonucuna bağlı olarak uygulanacak olan ölçüm
çalışmalarının projeye en uygun, ideal bir taslağını oluşturmak amacıyla
farklı modül hesaplamaları/varyantlar gerekli olabilir. Oldukça kritik
durumlarda ilave yöntemler ve işlemler uygulanmalıdır, örn. GPS,
jiroskop ölçümleri, kuyu mühürlemeleri vs.
Deflektör şeridi (LDT) Deflektör şeridi aracılığıyla şild kuyruğu (iç kısım) ve şild kuyruğuna
monte edilmiş olan ve dolgu malzemesinin nüfuz etmesini engelleyen
fırçaları korumak için kullanılansegment halkaları (dış kısım) arasında
asgari mesafe sağlanır.
bkz. Şild kuyruk açıklığı taslağı
Deflektör şeridi (LDT) Segment kaplamalı tünel yapılarında virajlardan dönebilmek için
kullanılan Segment halkaları konik olmalıdır, yani ilerleme yönünden
bakıldığında halkanın uzunlukları farklıdır. Segment halkasında en kısa

manto uzunluğu olan yerin konikliği en büyüktür ve bu yer, Yapım
yönü'nü belirtir.
Delme ekseni Delme ekseni, planlı bir şekilde Tünel ekseninden sapma gösteren, ayrı
olarak hesaplanması gereken bir eksendir. Planlanan sapmanın
nedenleri özel durumlardır, örn. düz bir şild kızağında bulunan bir tünele
sürüş veya oldukça katı çapraz geçiş halkalarının çapraz geçiş açıklığı
alanlarında.
Delme kafası (LDT) Delme kafası, sert kayalar için olan Tünel delme makineleri'nin disklerle
(kesici diskler) donatılmış olan alet taşıyıcısıdır. Delme kafası bunun
yanı sıra malzemeyi taşımak için kullanılan ve bu nedenle sadece tek
yöne döndürülen temizleyicilerle donatılmıştır.
ayrıca bkz. Kesici kafa (karışık topraklar)
Destek noktası prizması (MT)

Destek noktaları prizmaları Totalstation istasyonunda desteklenen boru
ilerleme sistemine entegre edilmiştir. Bu prizmalar, ön tünel alanında
boru izini koordinatlarını tespit etmek için kullanılır. Bu koordinatlar
aracılığıyla ilerlemenin devamında Totalstation ve Bağlantı noktası
koordine edilir.
Distorsiyon aralığı (CT)

Distorsiyon aralığı, farklı boyutta iki Profil veya farklı boyutta iki hat
merkezden kaçıklık arasında araya alınan tünel bölümünü tanımlar.
Profil mesafeleri veya merkezden kaçıklık kırılma noktaları sırası, basit
doğrusal araya alma işleminin uygulanabilmesi için mümkün olduğunca
yakın seçilir.

Döndürme kavisi Döndürme kavisi, bir hizalama öğesidir. Düz çizgi - Planlama daire yayı -
Düz çizgi kombinasyonundan oluşur ve tünel ekseni oluşturma işleminde
Düz çizgi - Klotoyid – Daire yayı - Klotoyid - Daire yayı biçiminde
uygulanır. Döndürme kavisi, istenen hat özelliği tasarımında yardımı olur
ve iki klotoyidin uygulanması, hat için sürüş dinamizmi açısından en
uygun özelliklerin mevcut olmasını sağlar.
Dönüklük Dönüklük (=dönme açısı), Boylamasına eğilim ve Baş açısının yanında
makinenin mekandaki oryantasyonunu hesaplamak için kullanılan üç
açıdan biridir. Yan tarafa dönüklük, makinenin boy ekseni etrafındaki
dönüklüğüdür;
saat yönünde  pozitif dönüklük
saatin ters yönünde  negatif dönüklük.
Ayrıca bkz.Koordinat sistemi taslağır
Düzleştirme noktası Düzleştirme noktası, konumu bilinen ve yüksekliği normalde geometrik

düzleştirme ile belirlenen bir noktadır.
geometrik düzleştirmede, yatay bir şekilde konumlandırılan bir
düzleştirme cihazına olan yükseklik farkı, düzleştirme çubuklarından
okunur.
Eğilim Eğilim, bir makine ekseni ile tünel ekseni arasındaki açıdır. Bir Tünel
delme makinesini kumanda etmek için TDM ekseninin Tünel eksenine
olan yatay ve dikey eğilimleri kullanılabilir.

Yatay eğilim:
Dikey eğilim:
Eğim ölçer Eğim ölçer, eğim ölçümü için kullanılan bir ölçüm cihazıdır. Bu ölçüm
cihazının temelinde sürekli yerçekimine göre hareket eden, yağa
daldırılmış bir sarkaç bulunabilir.
Bir eğim ölçer ile örneğin bir makinenin veya ekskavatör kolunun
Boylamasına eğilimi ve/veya Dönüklüğü belirlenebilir veya hesaplanabilir
Ekskavatör (CT) Ekskavatör, zincirlerden veya tekerleklerden oluşan bir şasi üzerine
sabitlenmiş olan bir döndürme halkasına (360° döndürülebilir bir
platform) monte edilmiş olan bir hareketli koldan (birden fazla mafsal) ve
bir sürücü kabininden oluşan bir iş makinesidir. Ekskavatör genelde bir
kepçe ile donatılmıştır. Kolay bir alet değişimi ile bazı ekskavatör tipleri
bir keski veya frezeleme kafasıyla da donatılabilir.
Geçme açısı (LDT) Geçme açısıi bir kalıp veya segment boylamasına derzi veya halka derzi
ve iç veya dış silindir arasındaki açıdır.

Taslak: Boylamasına derz ve iç silindir arasında geçme açısı
Genişletici (MT) Genişletici istasyonları, daha uzun olan boru ilerlemelerinde gereklidir.
Entegre Hidrolik silindir'li silindirik çelik mantolar tanımlanmış
mesafelerle boru hattına monte edilir ve ana pres istasyonunda
müsaade edilen ön presleme kuvvetine ulaşıldığında işletime alınır.
Gerçek değer Gerçek değer, ölçülen bir değer ve ölçüm teknolojisinde bu değere
ölçüm değeri de denir.
ayrıca bkz. Nominal değer
Gerçek profil (CT) Gerçek profil, gerçekten açılan profile karşılık gelir (Ekskavatör, Kısmi
kesme makinesi).
ayrıca bkz. Nominal profil
Geri kalan aralık Dönüştürme parametreleri eşitleme aracılığıyla belirlendiğinde, birbirinin
aynı noktalarda uygulanan koordinat dönüştürme işleminde kalan
koordinat farkı.
Gierwinkel Baş açısı, lazer ışını ve hedef tahtası ekseni arasındaki düşüş açısıdır
ve Dönüklükl ile Boylamasına ieğim'in yanı sıra makinenin mekan
içerisinde oryantasyon hesaplaması için kullanılır;
Sağa doğru ilerleme yönünde  pozitif baş açısı
Sola doğru ilerleme yönünde  negatif baş açısı
bkz. Koordinat sistemi taslağı
Halka derzi halka derzi, iki komşu segment halkası arasında bulunan bir derzdir.

ayrıca bkz. Boylamasına derz
Halka ekseni (LDT) Halka ekseni, segment halkalarının merkezlerinden geçer.

Halka ilerlemesi Halkaya baskı uygulayan silindirlerin ilerlemesi (a) ve Şild kuyruğu
mafsallı silindirlerinin ilerlemesi (b), hesaplandığında halka ilerlemesi
elde edilir (a-b).
Pozitif halka ilerlemesinde  şild kuyruğu halka aynasına göre (ön halka
düzlemi) sağa doğru hareket eder.
Negatif halka ilerlemesinde şild kuyruğu halka aynasına göre sola
doğru hareket eder.
Halka orta noktası Tüm Halka tasarımlarının temelinde daire biçiminde çapraz kesitler
bulunur. Gerçekten yapılan tünel kaplaması belirli bir halka orta noktası
olan (planlanan Tünel eksenine mümkün olduğunca yakın) halkalar
içerisinde gerçekleştirilir ve bu halkaların sırası, diğer tünel yapılarının
(örn. yol veya ray) temelini oluşturur.
Halka tasarımı (LDT) Dışarı sürülen bir tünel segmentlerle (=çelik beton segmentleri)
kaplanırsa, kubbenin temelinde belirli bir halka tasarımı bulunur.
Tünel çapının büyüklüğüne ve tahmin edilen toprak basıncı ve su
basıncı yüklerine bağlı olarak farklı halka tasarımları kullanılabilir.
Halka tipi Halka tipi, bir halkanın temel geometrik özellikleridir, örn. Ortalama halka
uzunluğu, dış ve iç çap, segment kalınlığı. Geniş anlamda bu kavrama
bir halka tipini tanımlayan malzeme özellikleri ve mekanik bağlantılar da
dahildir.
Düz tünel eksenli tünel yapılarında paralel halkalar yeterlidir. Tünel
ekseni mekansal olarak kıvrımlı ise konik halka tipleri gereklidir.
Halka yapımı Halka yapımı İlerleme ve durma modlarının yanında bir TDM'nin 3
işletme durumundan biridir. Halka yapımı durumunda, halkada bulunan
silindirler (İtme silindiri veya yardımcı itme silindiri) arka arkaya
segmentleri yerleştirmek için kademeli bir şekilde içeri sürülür. İşlem
tamamlandıktan sonra TDM, bu yeni halkaya baskı uygulayabilir.
Çift şild tipi TDM'lerde sürekli ilerleme (ilerleme ve halka yapımı eş
zamanlı) mümkündür.

Hata bütçesi Bir tünel yapımının çökme yerinde Plan konumu'nda mümkün olduğunca
küçük sapmaların olması hedeflenir: TGM hedef gözü ile emniyete
alınmalı ve segment kaplaması hedef yapı ile kusursuz bir şekilde
birleşmelidir. Kritik alanda birden fazla olası hata sebebi bir arada etki
eder ve bunların üst üste binmesi istatistiksel olarak aşağıdaki gibi
tahmin edilir (tipik örnek):
Typisches Çökme yerinde tipik bir hata bütçesi örneği
- KUZEY göz duvarında çıkarma: ±2,0cm
Portal noktalar GÜNEY: ±2,0cm
 - Tünel ağ doğruluğu, yakl. ±1,0cm*U[km], U=6,7km: ±6,7cm
- Şild kumanda hassaslığı ±5,0cm
- Halka yapımı hassaslığı ±2,5cm
- Hata paylarının birlikte etkileşimi:
sqrt[(±2,0cm)2 + (±2,0cm)2 + (±6,7cm)2 + (±5,0cm)2 + (±2,5cm)2] =
±9,2cm
- Seçili ±10,0cm
Hedef ekseni Ölçüm teleskopunun hedef ekseni veya hedef çizgisi, açı ölçümünde
yeryüzü noktalarının veya gökyüzü cisimlerinin hedef alındığı düz
çizgilerdir. Teleskop tam olarak ayarlandığında, telekopun optik ekseni
içerisindedir. Teknik olarak objektif ekseni ve merceğin hedef işareti ile
uygulanır.
Hedef tahtası (LDT/MT)Hedef tahtası, navigasyon sisteminin temel bir bileşenidir ve pozisyon
belirlemesi için gerekli olan üç mekan açısını sağlar (Dönüklük,
Boylamasına eğilim ve Baş açısıl). Doğrudan Tünel delme makinesinin
Şildine monte edilir ve daha arkada kurulu olan bir Totalstation
tarafından hedef takibi açısından sürekli olarak gözlemlenir.
Hidrolik silindir Hidrolik silindir, bir hidrolik basınç deposundan veya bir hidrolik
pompadan sağlanan hidrolik sıvının enerjisinin düz bir şekilde etki eden
bir kuvvete dönüştüren bir silindirdir. İtme silindirleri, Yardımcı itme
silindirleri, Şild kontrolü mafsallı silindirleri, Şild kuyruğu mafsallı
silindirleri, Tork destek silindirleri, Kafes silindirleri vs. bir Tünel delme
makinesi'nde kullanılabilen hidrolik silindirlerdir.
Hortum terazisi (MT) Hortum terazisi, yükseklik aktarımı için kullanılan bir ölçüm cihazıdır.
Yükseklik farkı, sıcaklık-basınç farkını tespit ederek belirlenir. Büyük
yükseklik farkları aşıldığında, yapay olarak üretilen basınç farkları ile
çalışılmalıdır.
İlerleme Halkaya baskı uygulayan silindirler İlerlemede farklı dışarı sürme

konumlarında olduğunda, bir ilerleme söz konusudur.
Sol silindir, sağ silindirden daha fazla dışarı sürülmüş  TDM, halka
aynasına (ön halka düzlemi) göreli bir şekilde sağa doğru döndürülmüş
durumdadır; pozitif ilerleme
Sağ silindir, sol silindirden daha fazla dışarı sürülmüş  TDM, halka
aynasına göreli bir şekilde sola doğru döndürülmüş durumdadır; negatif
ilerleme

bkz. Halka ilerlemesi taslağı
ayrıca bkz. Halka ilerlemesi
İlerleme İlerleme, Halka yapımı ve durma modlarının yanında bir TDM'nin 3

işletme durumundan biridir. İlerleme esnasında TDM, halkada bulunan
silindirler aracılığıyla (İtme silindirleri veya yardımcı itme silindirleri)
Referans halkaya baskı uygulayarak destek alır ve Aynada malzeme
çıkarır.
Çift şild tipi TDM'lerde sürekli ilerleme (ilerleme ve halka yapımı eş
zamanlı) mümkündür.
İlerleme yönü (Kısaltma: VTR)

İlerleme yönü, Tünel delme makinesinin hareket yönünü görselleştirmek
için çizimlerde ve planlarda belirtilir. Bazı durumlarda ilerleme yönü,
tünel ekseninin pozitif konumuna ters yönde olabilir.
İtme silindiri (Kısaltma: VTZ )

İtme silindirleri, tünel delme makinesini Aynaya doğru bastırmak için
kullanılan Tünel delme makinesi parçalarıdır.
bkz. TDM taslağı (LDT)
isabet noktası (LDT/MT)

isabet noktası, Totalstation istasyonunun lazer ışınını hedef ünite
üzerindeki konumunu tanımlar ve normalde bir tünel delme makinesinin
hedefini takip etmek için kullanılır.
İstasyon İstasyon, üç boyutlu bir noktanın yatay düzleme izdüşümüdür.

Hizalamalarda bir başlangıç istasyonu belirtilir. Sonraki istasyonlar, yatay
öğe uzunluklarını (yay uzunlukları) toplayarak tespit edilir.
İstasyon atlaması İstasyonun Tünel ekseninin bir noktasında değiştirilmesine istasyon

atlaması denir. Burada hedef, aynı istasyon değerine sahip olan
alanların olmamasıdır (üst üste binme) ve en fazla bir istasyon
boşluğunun olmasıdır.
İz Ölçülen boru noktaları, birbirileri ile çizgiler aracılığıyla (düz çizgiler,

eğriler) bağlanır; bu bağlantılara iz adı verilir.
İz grafiği İz grafiği, bir nominal ekseninin sapmalarının grafik biçiminde

gösterimidir, örn. tünel eksenine olan sapmalar veya ölçülen bir ize olan
boru noktaları.
Kafes silindirler (LDT) Kafes silindirler, çift şildli tünel delme makinelerinde paralel akslı
olmayan itme silindirleridir. Ön şild ve tutucu şild arasında meydana
gelen torkları dengeleme kapasitesine sahipler.

Kartezyen koordinat sistemi

Kartezyen koordinat sistemi, uygulamalar için uygun olan görünümü
nedeniyle jeodezide kullanılır. Aşağıdaki özelliklerle tanımlanır: aynı
sabit doğrusal kriterlere sahip, çifter çifter dikey olarak üst üste duran
koordinat eksenleri.
Kesici kafa (MT, LDT-EPB, Slurry)

Kesici kafa, bir TDM'nin en öndeki kısmıdır ve Delme kafasına kıyasla
her iki yöne döndürülebilir. Karışık toprakları çıkarmak için bir tam kesim
makinesinin disk veya kol biçiminde, tercihen soyma bıçakları ile
donatılmış alet taşıyıcısıdır. Die Aufgabe des Schneidrades ist der
wirksame, aber auch schonende Abbau des anstehenden Erdreichs an
der Ortsbrust.
bkz. TDM taslağı (LDT) veya TDM taslağı (Micro)
ayrıca bkz. Delme kafası (sert kaya)
Kesici tertibatı (LDT) Kesici tertibatı, geçici olarak daha büyük bir açıya gidilmesine izin veren,
kesici kafada bulunan bir tertibattır. Bu örneğin dar viraj dönüşlerinde
kullanılır.
Kilit taşı (LDT) Her Halka tasarımı belirli sayıda Kontrol taşından, tam olarak bir kilit
taşından ve iki adet doğrudan komşu olan Kontra taşındanoluşur.
Kilit taşının görevi, iki kontra taşı ile birlikte yapılan halkaya nihai kuvvet
ve biçim tasarımını vermektir.
Kısmi kesme makinesi (CT)

Ucunda bir frezeleme kafası bulunan dışarı sürülebilir bir koldan, zincirli
konveyörlü bir yükleme tezgahından, bir sevk bandından ve bir tırtıllı
şasiden oluşan bir makineler tünel yapımında ve madenlerde kullanılır.
Frezeleme kafasının yerine keski, disk veya kürek gibi başka aletler de
kullanılabilir.
Kıvrım Kıvrım, bir eğrinin bir uzunluk birimine göre yön değişimini tanımlar ve
eğrinin yarıçapının sapma değeridir. Bir Tünel ekseni genelde düz çigi
(Kıvrım = 0), daire (Kıvrım = 1/R, sabit) ve Klotoyid (Kıvrım 1/R, klotoyid
boyunca değişir) öğelerinden oluşur.
Kıvrım bandı Kıvrım bandı, Tünel ekseninin İstasyona göre olan Kıvrımıdır. Belirtilen
bir tünel ekseninin kıvrım özelliğini kolay ve hızlı bir şekilde tespit etmek
için kullanılır.

Klotoyid Klotoyid, kıvrımı (k) yay uzunluğu (L) ile orantılı bir şekilde büyüyen, özel
ve düz bir eğridir. k = 1/R = L/A^2
Not 1: Klotoyid temel biçiminde düz çizgi ve daire arasında bir geçiş
yayıdır.
Not 2: Girilen klotoyidlerin dairelere, düz çizgilere veya klotoyidlere
temas noktalarında koordinatlar, tanjantları ve kıvrımları bunlar ile
aynıdır.
Kontra taş (LDT) Her Halka tasarımı belirli sayıda Kontrol taşlarından, bir Kilit taşından
ve iki adet doğrudan komşu olan kontra taşından oluşur.
İki kontra taşı, kilit taşından bir sonraki kontrol taşına olan geçişi aktaran
özel bir yapı biçimine sahiptir.
Kontrol kafası (MT) Kontrol kafası bir Microtunnelling TDM'nin makine borusu ve Kesici
kafanın arasındaki orta bölümdür ve kesici kafanın ana tahrikini tutmak
için kullanılır.
bkz. TDM taslağı (Micro)
Kontrol silindiri (MT) Kontrol silindirleri aracılığıyla Kontrol kafası Kesici kafa ile birlikte
döndürülebilir ve böylece TDM kumanda edilebilir.
bkz. TDM taslağı (Micro)
ayrıca bkz. Şild kontrolü mafsallı silindirin (LDT)
Kontrol taşı Her Halka tasarımı belirli sayıda kontrol taşlarından, tam olarak bir Kilit
taşından ve iki adet doğrudan komşu olan Kontra taşından oluşur.

Kontrol taşları, tam bir Segment halkasının toplam çevresi için en büyük
katkıyı sağlar. Kalan boşluk, kilit taşı ve iki kontra taşı ile kapatılır.
Koordinat sistemi Koordinat sistemi, mekanda bulunan noktaların pozisyonunu belirtmek

için kullanılır. Üç boyutlu bir koordinat sistemi x, y ve z eksenlerini içerir
ve sağa doğru (matematiksel) ve sola doğru (jeodezik) olan koordinat
sistemleri arasında ayrım yapılır.
Bir kartezyen koordinat sisteminde Sağa değer , Yukarı değerc ve
Yükseklik bulunur.
Küçük nokta Bir tünel eksenş küçük noktalar yardımıyla tanımlanabilir. Bunlar
önceden belirtilmiş bir yatay mesafeye sahip olan üç boyutlu noktalardır
(istasyon farkı, normalde sabit ve örn. 1,000m).
L
Längsneigung Boylamasına eğilimDönüklük l ve Baş açısının yanında, makinenin
mekandaki oryantasyonunu hesaplamak için kullanılan üç açıdan biridir.
Boylamasına eğilim makine ekseninin yatay düzleme göre eğilimidir;
ön tarafta yukarıya doğru eğimli  pozitif boylamasına eğilim
ön tarafta aşağıya doğru eğimli  negatif boylamasına eğilim.
Makine borusu (MT) Makine borusu, Microtunnelling TDM'nin arka kısmıdır ve burada
genelde hedef ünite bulunur.

bkz. TDM (Micro) taslağı
Medyan Medyan (orta değer de denir), boyuta göre düzenlenen bir ölçüm değeri
sıralamasını aynı büyüklükte olacak şekilde ikiye ayıran bir numune
değeridir. Aritmetik ortalama değere göre sunduğu avantaj, büyük
istatistiksel kesinlik ile en büyük ve en küçük ölçüm değerlerini ortadan
kaldırmasıdır.
Merkezden kaçıklık (Şuna yönelik: Hat)
Planlama belgelerinde hat, sürülen Tünel ekseni 'nden sapma
gösterebilir (genelde raylarda). Bu durumlarda tünel eksenini
hesaplamak için hat elemanlarına olan merkezden kaçıklıklar kullanılır.
Merkezden kaçıklık (Şuna yönelik: Halka sırası hesaplaması)

Merkezden kaçıklık olarak halkanın orta noktasınınŞild kuyruk ekseni'ne
olan yatay ve dikey mesafesi tanımlanır. Merkezden kaçıklıklar, Şild
kuyruk açıklığı'nı ölçerek belirlenir.
Monitoring Monitoring, doğal ve endüstriyel nesnelerde deformasyon ölçümlerinin

kapsamlı ve eksiksiz, sürekli ve tekrarlanan ölçümü, kaydı,
değerlendirmesi ve yayınlanmasıdır. Hedef, tespit edilen biçim
değişikliklerinin ve hareketlerin tam uygulanabilir dokümantasyonu veya
değişiklik olmadığının kanıtıdır. Karmaşık projelerde nesnenin bir 4D
modeli (3D geometri + süre) ve gerekirse çok sayıda dar gözlü nesne
noktaları ve kısa zaman aralıkları oluşturulur.
Montaj ölçüsü (LDT) Montaj ölçüsü, kurulu olan bir sistem bileşeninin makine eksenine göre
mesafesini tanımlar.
bkz. TDM koordinat sistemi taslağı
Nominal değer Nominal değer, ideal koşullarında geçerli olan sabit bir değerdir veya
mümkün olduğunca kesin bir şekilde ulaşılması gekeren bir hedef
değerdir. Nominal değerler normalde plan konumunda belirlenmiştir ve
karşılıklı ilişkilerinin tanımı sunulur.
ayrıca bkz. Gerçek değer

Nominal profil (CT) Nominal profil planlanan, teorik "Çıkarma" profilidir.

ayrıca bkz. Gerçek profil
Ölçüm döngüsü (MT) Microtunnelling navigasyon sisteminde ölçüm döngüsü, bir ölçüm
tetiklendiğinde uygulanan program döngüsünü tanımlar. Bağlantı
noktası, Hedef tahtası sistem bileşenleri 2 ile 3 aşamasında Destek
noktası prizmaları ölçülür ve TDM'nin pozisyonu yeniden hesaplanır.
Ofset Ofset, sabit bir sapmayı/hatayı veya bir ölçüm değeri sapmasını
tanımlar.
Örnek: Bir sensör ekseninin makine eksenine olan montaj farkı.
Orta bölüm (LDT-EPB, Slurry)

Orta bölüm, bir Tünel delme makinesinin orta kısmıdır. Orta bölüme İtme
silindirleri sabitlenmiştir.
Orta bölüm (LDT-EPB, Slurry)
Orta bölüm, bir Şildin ön kısmıdır ve Kesici kafanın ana tahrikini tutmak
için kullanılır.
Ortalama halka uzunluğu (LDT)

Ortalama halka uzunluğu, Halka tasarımı çerçevesinde belirlenir ve
normalde 1m...2,5m'dir. Segment halkaları normalde konik kesilidir;
istisna: Paralel halkalar.
Plan konumu bütün çizimlerin (planlar), ayar profillerinin, sistem taslaklarının, hesaplamaların,
sınır değerlerin, başvurulan normların vs. bütünüdür. Plan konumu
içerisinde oluşturulacak olan yapı ve bunun için gerekli olan yapı
önlemleri belirgin, eksiksiz ve anlaşılır bir şekilde tanımlanır.
Planlama düz çizgisi Hatlar sadece düz çizgilerle ve daire yayları ile planlanabilir. Ancak
gerçekte, düz çizgilerlegeçiş yaylarıyla ve daire yayları ile uygulanır, yani

planlama düz çizgisi ve planlama daire yayın kısaltılır ve hata klotoyid
eklenir.
Platform (TUnIS) Platform, bütün modülleri kapsayan fonksiyonların (örn. kullanıcı

yönetimi veya dil yönetimi) toplamını tanımlar.
PLC PLC, programlanabilir mantık kontrolünün kısaltmasıdır. Programlanabilir

mantık kontrolü (PLC, İngilizce Programmable Logic Controller), bir
makineyi veya sistemi kumanda etmek veya ayarlamak için kullanılan bir
yapı grubudur. Normalde bu tür yapı grupları elektroniktir ve bir
bilgisayarın yapı gruplarına benzer. PLC aracılığıyla örneğin TDM başka
çevresel kontrol sistemleri ile (örn. TDM'nin navigasyon sistemi) iletişim
kurabilir.
Profil (CT) Profil, tünelin X konumundaki çapraz kesitidir. Ancak sadece bir
nesnenin konturunu içerir (kırılma, püskürtme beton veya tünel profili).
Bir profilin tanımı, birden fazla öğe (düz çizgi, daire yayı) içerebilir.
Basit durumlarda, bütün yapı projesi için bir sabit ayar profili belirtmek
yeterlidir. Ancak yol yapımında istasyon ilerlemesi ile birlikte profillerde
sık sık sürekli meydana gelen Distorsiyonlar görülmektedir, örn. boru
biçiminde genişlemeler.
Profil şeridi (CT) Profil şeridi, tünel içerisinde pozisyonları konumlandırma aracılığıyla
belirlenen birden fazla münferit Profilden oluşur. Münferit profiller yan
yana sıralanır. Bu nedenle buna "Profil zinciri" de denebilir. Gerekirse
münferit profiller arasına doğrusal bir şekilde ekleme yapılabilir.
Protokol kaydı (TUnIS) Protokol kaydında, yön kontrolü veya Totalstation istasyonunun yerini
değiştirme gibi işlemler için kimin ne zaman hangi operasyonu
uyguladığı kaydedilir. Bu veriler, protokollerin temelini oluşturur. Ayrıntılı
metinler, grafikler, ... ancak esas protokole eklenir.

Referans halka Referans halka, tamamen yapılan son halkadır (segment kaplamalı tünel
yapım projelerinde). Yapılacak olan sonraki halka, kusursuz güç aktarımı
ve su sızdırmazlığı sağlamak amacıyla referans halka ile tam olarak
birleşmelidir.
Referans noktası (LDT)

Referans noktası, hesaplamalar veya ölçümler tarafından temel alınan,
geometrik olarak tanımlanmış bir noktadır. Bir Tünel delme makinesini
kumanda etmek için Şild ekseninde bulunan iki referans noktasının
Tünel eksenine olan sapmaları kullanılır.
Sabit nokta Sabit nokta (optik merkez), bir Totalstation istasyonunun üç boyutlu bir
Koordinat sistemindeki pozisyonunu tanımlar. Buradan açılar ve
prizmalara olan mesafeler ölçülür.
Sağa değer Jeodezide kartezyen bir koordinat sistemi kullanılır. Doğuya doğru olan
eksen, Y ekseni (sağa değer) olarak tanımlanır. Sağa değer, bir
koordinatın (Batıya doğru kaydırılmış olan) koordinat sisteminin yatay
eksenine olan mesafesidir. Her zaman pozitif olan sağa değerine
İngilizce'de "easting" denir ve bu değer sola doğru olan koordinat
sisteminde y'ye karşılık gelir.
ayrıca bkz Yukarı değer , yükseklik
Sapma Sapma, bir referans noktasının tanımlanan tünel eksenine olan en kısa
mesafesini yatay ve dikey değerle tarif eder.
İki referans noktası ile gösterim:
Sapma Bir Tünel delme makinesi ile bir tünelin içine sürüldüğünde normalde
TDM ekseninin güncel yönü (kumanda edilen yön) ile TDM'nin gerçek
hareket yönü arasında küçük bir açı mevcuttur.

Yatay ve dikey sapma bu farka neden olur ve bu sapma normalde
maksimum yakl. ±10mm/m değerindedir.
Dikey sapma:
Segment (LDT) Tübbinge sind Fertigteilsegmente (in der Regel aus Stahlbeton, für
Querschläge oft auch als Stahl hergestellt), die zu einem Ring
zusammengebaut als Auskleidung des Tunnels dienen. Segmentlerle
tünel kaplaması yapılmasının temel nedenleri arasında toprak
basınçlarının dengelenmesi ve nüfuz eden suların engellenmesidir. TGM
ilerlemesinde segment kullanımı, itme kuvvetlerini uygulamak için kaya
sertlikleri çok düşük olduğundan makinenin ilgili kaya ortamında
sıkıştırılması mümkün olmadığında da mutlaka gereklidir.
Segment ölçüleri aşağıdaki gibidir:
Segment kalınlığı örn. 1-4 veya 8-11
Segment genişliği örn. 1-7 veya 6-12
Segment yayı uzunluğu örn. 1-2-3 veya 10-11-12
ayrıca bkz. Boylamasına derz konikliği ve Geçme açısı
Segment ayrılma açısı (IMS)

Halka tasarımında kaç adet Kontrol taşının bulunduğu ve kontrol
taşlarına, iki Kontra taşa ve bir Kilit taşına hangi segment ayrılma

açılarının uygulandığı belirlenir.

Bütün segment ayrılma açılarının toplamı tam olarak 360°'dir.
Segment halkası (LDT)Birden fazla farklı türde Segment (birden fazla Kontrol taşı, 2 Kontra taş
ve 1 Kilit taşı) 1 ila 2,5m uzunluğunda bir segment halkası oluşturur.
Burada paralel halkalar ve konik kesimli halkalar arasında ayrım yapılır.
Konik kesimli halkalar viraj dönüşleri için tasarlanmıştır.
Segment referans prizması (LDT)

Segment referans prizması aracılığıyla bir Segment halkasının
yükselmeleri ve oturmaları denetlenebilir. Bunun için bir Totalstation
aracılığıyla segment referans prizmasonın yüksekliği belirlenir. Ön koşul,
Totalstation alanında stabil koşulların hakim olmasıdır. Normalde bir
segment referans prizması, gözlemlenen konverjansları tam olarak sırt
oturmalarına ve/veya taban oturmalarına ayırabilmek amacıyla bir
konverjans ölçüm sistemi ile birlikte kurulur.
Sıfır düzlemi (LDT) Navigasyon sistemlerinde sıfır düzlemi, tamamen içeri sürülmüş olan
silindirlerde (dışarı sürme durumu eşittir "Sıfır") bastırma pabuçlarının ön
kenarlarından geçen bir düzlemdir. Bu düzlem teoride TDM eksenine
tam olarak dik açılıdır. Uygulamada bir dik açılı olma durumu,
kalibrasyon değerleri ile elde edilebilir.
bkz. TDM (LDT) taslağı
Sıfır ölçümü Sıfır ölçümü, uzun bir ölçüm sırasından önceki gözetleme noktalarının ilk
ölçümüdür. Sıfır ölçümü, özelllikle gözlemlenen etmenlerin etkisi
olmadan, zorunlu olarak ölçüm ortamını dinlenme durumunda olduğunda
gerçekleştirilir. Aynı gözetleme noktalarının diğer ölçümlerine epok adı
verilir.
Şild (LDT/MT) Şild, bir TDM'nin dış çelik mantosu ve aynı zamanda temel
konstrüksiyonudur. Çevredeki topraklara ve mevcut olan (yeraltı) sulara
karşı koruma sağlar. Şildsiz TDM'ler (tutucu TDM) sadece sert kayalarda
kullanılır.
Şild ekseni (LDT/MT) Şild ekseni, bir Tünel delme makinesinin şildinin merkezlerinden geçer.
Şild kesicisi (LDT/MT)

Şild kesicisi, bir TDM'nin en öndeki şildinin ön kenarıdır. Şild kesicinin
önünde bir kesici kafa veya delme kafası bulunur.
bkz. TDM taslağı (LDT) veya TDM taslağı (Micro)
Şild kontrolü mafsallı silindiri (LDT)

Şild kontrolü mafsallı silindirleri aracılığıyla Orta bölüm Kesici kafa ile
birlikte döndürülebilir ve böylece TDM kumanda edilebilir.
ayrıca bkz. Kontrol silindiri (MT)

Şild kuyruğu (LDT) Şild kuyruğu, şildin arka kısmıdır. Şild kuyruğunun koruması altında
Segment halkası yapılır.
Şild kuyruğu mafsallı silindiri (LDT)

Şild kuyruk mafsalı, pasif bir mafsaldır. Şild kuyruğu mafsallı silindirleri
aktif bir şekilde dışarı sürülemez, yalnızca sabitlenebilir.
Şild kuyruk açıklığı (Kısaltma: SSL)

Şild kuyruk açıklığı, Şild kuyruğu ve yapılan Segment halkaları
arasındaki açıklığı tanımlar. Gerçekten mevcut olan açıklık, Deflektör
şeridi yüksekliği kadar azalır.
Şild kuyruk ekseni (LDT)

Şild kuyruk ekseni, bir Tünel delme makinesinin Şild kuyruğunun
merkezlerinden geçer. TDM'de bir şild kuyruk mafsalı varsa, şild kuyruk
ekseni tünel delme makinesi eksenine göre yatay ve dikey olarak birkaç
derece döndürülebilir.
Sınır değeri Sınır değeri, bir minimum veya maksimum eşik değerini tanımlar.
TDM TDM, Tünel delme makinesinin kısaltmasıdır.
Teleskobik şild (LDT) Das Teleskopschild ist Teil des Doppelschildes und befindet sich
zwischen Frontschild und Gripperschild einer Tunnelbohrmaschine für
Hartgestein. İtme silindirlerinin ileriye sürülmesi sonucu ön şild ve tutucu
şild arasında oluşan boşluğu köprülemek için kullanılır.
bkz. Çift şild taslağı
Tork destek silindiri (LDT)

Tork destek silindirleri, ön şildli ve tutucu şildli Tünel delme
makineleri'nde ve paralel akslı İtme silindirleri'nde kullanılan 2 Hidrolik

silindir'dir. Ön şildin meydana gelen torkunu dengeleyerek ön şild ve

tutucu şild arasında farklı bir Dönüklük oluşmasını önlerler.
Totalstation Totalstation, yönleri ve mesafeleri ölçmek için kullanılan bir ölçüm

cihazıdır. Cihaz modeline bağlı olarak ölçüm değerleri hassasiyeti
değişir veya özel fonksiyonlar (otomatik hedef algılaması, hedef takibi,
veri kaydı ve aktarımı vb.) mevcuttur.
Tracing (TUnIS) Tracing (=Akış takibi), programlarda hata araması için bir fonksiyonun
programlanmasıdır. Böylece diğer arıza teşhis çıktıları ile birlikte hatalı
bir programın program akışı, sık sık çok hızlı bir şekilde hataya neden
olan fonksiyona dek geçmişe doğru takip edilebilir.
Tünel ekseni Tünel ekseni, Tünel delme makinesi ile gidilecek olan, planlanan yoldur.
Tünel ekseni, planlama belgelerine göre tespit edilir.
Ayrıca bkz. Merkezden kaçıklık taslağı

Tünel delme makinesi Tünel delme makinesi, çeşitli toprak ve taş türlerinde tüneller içerisinde
ilerlemek için kullanılır.
Tekli şild TDM Large Diameter Tunneling (LDT)
bkz. Kesici kafa, Şild kesicisi, Orta bölüm, Şild kontrolü mafsallı silindiri,
Orta kısım, İtme silindiri, Şild kuyruğu mafsallı silindiri, Sıfır düzlemi, Şild
kuyruğu, Segment
TDM Microtunnelling (MT)
1 = Arka referans nokta

2 = Ön referans nokta
3 = Kontrol silindiri
4 = Şild kesicisi referans noktası
5 = Kesici kafa
6 = Kontrol kafası
7 = Makine borusu
8 = Şild kesicisi

Tünel istasyonu Tünel istasyonu olarak gidilen mesafenin istasyon farkı tanımlanır (bir
başlangıç istasyonuna göre). Tünel istasyonu, bir projeksiyon farkıdır
(2D); mekansal bir mesafe değildir ve bu nedenle Tünel mesafesi ile
karıştırılmamalıdır
Tünel mesafesi Tünel mesafesi, bir Tünel delme makinesinin mekansal olarak sürülen
mesafesini tanımlar. Tünel mesafesi terimi, İstasyon ile
karıştırılmamalıdır.
Üst profil (CT) Örneğin bir Ekskavatör dağdan çok fazla malzeme çıkardığında ve tünel
bir yerde planlanandan daha büyük veya daha geniş ve/veya daha
yüksek olduğunda bir üst profil oluşur.
Gerçek profil > Nominal profil => Üst profil
UTC Koordine edilmiş dünya saati (UTC, İng. Universal Coordinated Time),
güncel dünya saatidir ve Greenwich Ortalama Zamanı'nın (Greenwich
Mean Time) fonksiyonunu üstlenmiştir. Uluslararası Atom Saati'nin (TAI)
ve Evrensel Saat'in (UT) bir kombinasyonudur. Zaman dilimleri, UTC'ye
göre pozitif veya negatif sapmalar olarak girilir (örn. UTC+1 Orta Avrupa
Saati'ne ve UTC+2 Orta Avrupa Yaz Saati'ne karşılık gelir).
Uzama ölçer Uzaman ölçer, uzunluk değişikliklerini (örn. oturma ve yükselme) ölçmek
için kullanolan bir ölçüm cihazıdır. İki noktanın birbirine olan göreli
hareketleri tespit edilir.
Uzama ölçer yapı biçimleri:
• Gerdirilmiş tel (dönen taraf, frekans değişimi, karşılaştırma frekansı
üzerinden uzunluk değişimi türetme
• Sabit çubuk (bir bobinde bir demir çekirdeğin kaydırılması, endüktans
değişimi, uzunluk değişimini türetme)
• Koherent ışık huzmersi (yansımanın ardından enterferans görüntüsü)
(Çoklu) uzama ölçerler, temellerde ve tünel sırtlarında oturmaları

denetlemek, temel çukuru tabanlarında yükselmeleri denetlemek ve

tünel ya da mağara gibi boşlukların sağlamlığını denetlemek için sık sık
kullanılır
Yapı tekniğine yönelik ihtiyaçlara bağlı olarak farklı hassasiyette ve farklı

ölçüm aralıklarına sahip uzama ölçerler kullanılır.
Veri kaydı (TUnIS) Veri kaydı, ölçüm veya hesaplama verilerinin (örn. navigasyon verileri
veya makine verileri) aşağıdaki değerlendirmeleri yapmak için sürekli
olarak toplanması ve kaydedilmesidir: İstatistikler, tolerans aşımları, ...
Veri kaydı (TUnIS) Veri kaydı, sensör üreticisi ile birlikte sensör hatalarını tespit etmek
amacıyla sensör ham verilerinin orijinal formatta zaman bakımından
sınırlı olarak kaydedilmesidir.
Yapım yönü (LDT) Segment halkasının yapım yönü, segment halkasının maksimum
Konikliği (minimum manto uzunluğu) ile ortaya çıkar. Bir sıra segment
halkası, plana göre seçilen yapım yönleri ile oluşturulduğunda, mekansal
olarak değişen yönlere ve kıvrımlara sahip tünel yapıları oluşturulabilir.
Yardımcı itme silindiri (LDT)
Yardımcı itme silindirleri Çift şild TDM'de halka yapımı için boş alanı
açmak üzere tutucu şildi ön şilde yaklaştırmak için kullanılır (Çift şild
modu).
bkz. Çift şild taslağı
Yerel saat bkz. UTC
Yön kontrolü Yön kontrolü, Bağlanto noktalarında olası hareketleri veya Totalstation
istasyonunun sabit noktasını belirlemek üzere ölçüm sistemini kontrol

etmek için kullanılır. Önceden belirlenen bir sınır değer aşıldığında, sabit
noktalar yeniden belirlenmelidir.
Yükseklik Yükseklik, bir nesne noktasının bir referans yüzeye olan mesafesini
tanımlar. Tek boyutlu bir değerdir ve uzunluk birimlerinde belirtilir.
Yeryüzündeki bütün fiziksel nesneler için yükseklik, bir referans
yüzeyden olan dikey mesafedir; yani dikey yön temelindedir. Bu genel
anlamda Yukarı ve Aşağı için bir referans sistemi belirten bir çekim
alanında bulunan bütün bedenler için geçerlidir.
bkz. Koordinat sistemi
ayrıca bkz. Sağa değer, Yukarı değer
Yükseklik sensörü (MT)

Yükseklik sensörü, Hortum terazisi'nin bir parçasıdır. Hortum terazisinin
her iki ucunda basıncı ve sıcaklığı ölçer. Bu ölçüm değerleri ile yükseklik
farkı hesaplanabilir.
Yukarı değer Jeodezide kartezyen bir koordinat sistemi kullanılır. Kuzeye doğru olan
eksen, X ekseni (yukarı değer) olarak tanımlanır. Yukarı değer, bir
koordinatın Koordinat sistemi'nin temel çizgisinde taban noktasına olan
kuzey yönünde mesafesidir. Her zaman pozitif olan yukarı değerine
İngilizce'de "northing" denir ve bu değer sola doğru olan koordinat
sisteminde x'e karşılık gelir.
ayrıca bkz. Sağa değer, yükseklik , Höhe

VMT-TUNIS Kullanım Kılavuzu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

VMT-TUNIS Kullanım Kılavuzu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TUnIS

Sürüm: Navigasyon TBMLaser_Gripper_Çift Sild

© 2012 VMT GmbH

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 2

1.1. Genel Fonksiyonlar.......................................................................................................................................8

2. Sistem Merkezi (Modül Grubu) 13

2.1. Navigasyon (Totalstation) ...........................................................................................................................14

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 3

3.1. Sistem yapılandırması ................................................................................................................................85

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 4

3.3.1. Modülün Çağrılması ...............................................................................................................138

4. Analiz (Modül Grubu) 167

4.1. Donanım durumu ......................................................................................................................................168

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 5

5. Veri yönetimi (Modül Grubu) 189

5.1. Transfer ....................................................................................................................................................190

6. Araçlar (Modül Grubu) 209

6.1. DataPool tarayıcısı ...................................................................................................................................210

7.1. Messaging ................................................................................................................................................213

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 6

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 7

Windows'ta TUnIS simgesine tıklayarak yazılımı başlatın.

Aşağı solda gösterilen kullanıcıya tıklayınız, örn.

Aşağıdaki pencere açılır:

Kullanıcı isminizi ve parolanızı giriniz

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 8

1.1.2. Ekran ve Kumanda Elemanları

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 9

Modüller arasında değişmek

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 10

Bunun için navigasyon çubuğunda ilgili modüle tıklayınız.

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 11

TUnIS yazılımını sonlandırabilirsiniz.

Menüde Dosya > Sonlandır seçin.

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 12

2. Sistem Merkezi (Modül Grubu)

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 13

2.1.1. Modülün Çağrılması

Navigasyon modülüne tıklayınız.

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 14

2.1.2. Ekran ve Kumanda Elemanları

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 15

Yapılandırmaya bağlı olarak Görünümler düğmesi ile değişik

Müşterilere özel bilgiler, ilgili müşteriye danışarak değiştirilebilirler.

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 16

Araç çubuğu, modülün başlıca fonksiyonlarına hızlı erişim sağlar.

Navigasyon Navigasyonu başlatır.

Oryantasyon Totalstation'un yönelimini belirleyecek yardımcı bir yazılımı

Totalstation Totalstation istasyonunun farklı bir yere konumlandırılmasını

Kontrol eğrisi Kontrol eğrisi görünümüne geçiş

Navigasyon Bu görünümde etkin değildir

Segment Oluşturulan segment üzerindeki referans prizmaları için olan

Yeni segment Yeni bir segment referans prizmayı ölçer.

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 17

Navigasyon başlatabilirsiniz. Kısa süre sonra navigasyon verileri gösterilecektir.

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 18

2.1.4. Navigasyonu Okumak

Navigasyon verilerini sürekli olarak okuyabilirsiniz.

TDM'nin grafik ve sayısal gösterimi

Grafik gösterimin yanında ve altında daha fazla veriler

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 19

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 20

Şild kuyruk açıklığı

Tunis Kullanici Dokümantasyonu 21