Âπτα

HMEPEΣ

18 ΦEBPOYAPIOY 2001

YΣTEPH APXAIOTHTA
 H KA£HMEPINH
E¶TA HMEPE™
KYPIAKH 18 ºEBPOYAPIOY 2001

2-32 A º I E P ø M A
YΣΤΕΡΗ
AΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
H μετ βαση:
Aπ την αρχαιτητα
στον Mεσαωνα
Tης ¶ÔχÌÓÈ·˜ Aı·Ó·ÛÈ¿‰Ë

H ιστοριογραφα της Yστερης

Aρχαιτητας
Tης Averil Cameron

To Δι ταγμα του Kαρακ λλα

Tου KÒÛÙ· MÔ˘Ú·˙¤ÏË

Aπ την πολιτεα Pωμαων

στο πιστ τατον πομνιον
Tου E˘¿ÁÁÂÏÔ˘ XÚ˘ÛÔ‡

Oι πλεις στην Yστερη

Aρχαιτητα
Tης ™ÔÊ›·˜ AÓÂ˙›ÚË

N#ες ανακαλ$ψεις
στην Kρινθο
Tου Guy Sanders

«Θεος Aν(ρ»
Tου KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ M·ÎÚ‹

H «επιστροφ(» του Πλ τωνα

Tης ¶ÔχÌÓÈ·˜ Aı·Ó·ÛÈ¿‰Ë

H οικουμενικ( εκκλησα
του Iουλιανο$
Tης ¶ÔχÌÓÈ·˜ Aı·Ó·ÛÈ¿‰Ë

Θρησκευτικς δι λογος
και αντιπαρ θεση
στην Aφροσι δα
Tου AÁÁÂÏÔ˘ X·ÓÈÒÙË

Aπ την αρεση

στην ορθοδοξα
Tου ¢ËÌ‹ÙÚË K˘Úٿٷ .X. ·È., Û ηıÔÚÈÛÙÈÎfi ÌÈÏÈ¿ÚÈÔ ·ÏÏ·Á‹˜.
Tης ¶ √§⁄ª¡π∞˜ A £∞¡∞™πÕ¢∏
H ·Ó·‚›ˆÛË ÙÔ˘ ˘ı·ÁÔÚÈÛÌÔ‡ Î·È Ë Û˘-
Aραβες και Iσλ μ Iστορικο
–συγγραφα Ó·ÎfiÏÔ˘ıË ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙÔ˘ «ı›Ԣ ·Ó‰Úfi˜»
Tου KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ K·Ó¿‚· ˆ˜ η›ÚÈÔ˘ ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ÙÔ-
›Ô˘ Á‡Úˆ ÛÙ· 100 .X., Ë ÌÂÙ·ÌfiÚʈÛË

H Y™TEPH APXAIOTHTA Â›Ó·È ¤Ó· ÚˆÙÂ-

˚Îfi ̤ÁÂıÔ˜ Ô˘ ÛÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ‹
ÙÔ˘ ¤ÎÙ·ÛË Î·Ï‡ÙÂÈ ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË
ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ MÂÛÔÁ›Ԣ ·fi ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘
2Ô˘ ÚÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡ Ò˜ Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 8Ô˘
ÙˆÓ Ì˘ÛÙËÚ›ˆÓ Ù˘ ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋˜ AÓ·ÙÔÏ‹˜
·fi ÙÔÈΤ˜ Ï·ÙÚ›˜ Û ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈο ÌËÓ‡-
Ì·Ù· χÙÚˆÛ˘ Î·È Ë ‰È¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈ-
ÛÙÈÎÒÓ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÒÓ Û¯ÔÏÒÓ, ÛËÌ·ÙÔ‰Ô-
ÙÔ‡Ó ¤Ó· «Ù¤ÏÔ˜ ÂÔ¯‹˜» Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ·
EÍÒÊ˘ÏÏÔ ·È. A˘ı·›ÚÂÙ· Ì ٷ ̤ÙÚ· Ù˘ ·Ú·‰ÔÛÈ·- ÌÈ·Ó ··Ú¯‹ Ì ·Ó‡ÔÙ˜ ÚÔÂÎÙ¿ÛÂȘ
TÌ‹Ì· „ËÊȉˆÙÔ‡ ·fi ÙËÓ «ÔÈΛ· ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, Ù· ÁˆÁÚ·ÊÈο Î·È ¯ÚÔÓÈο ÁÈ· ÙȘ Ù‡¯Â˜ Ù˘ ·ÓıÚˆfiÙËÙ·˜. AÓÙ›ÛÙÔÈ-
ÙÔ˘ AÈÒÓ·» ÛÙË N¤· ¶¿ÊÔ, 4Ô˜ ·˘Ù¿ fiÚÈ· Â›Ó·È ÁÂÓÓ‹Ì·Ù· ·ÓÙ›‰Ú·Û˘ ¯· ÙÔ 762, fiÙ·Ó Ì ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË Ù˘ B·Á‰¿-
·È. Ì.X. ™ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È ÛÙȘ Û˘Ì‚¿ÛÂȘ Ù˘ Ù˘ ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ‚¿ÚÔ˘˜ Ù˘
Ô EÚÌ‹˜ ηıÈÛÙfi˜ Ó· ÎÚ·Ù¿ ÛÙËÓ ÁÂÁÔÓÔÙÔÏÔÁÈ΋˜ Î·È Ó·ڋ˜ ÈÛÏ·ÌÈ΋˜ ·˘ÙÔÎÚ·-
·ÁηÏÈ¿ ÙÔ˘ ÙÔÓ ÓÂÔÁ¤ÓÓËÙÔ ¢Èfi- Eπιμλεια αφιερματος:
¿ÙÂÁÎÙ· ÂÚÈÔ‰ÔÏÔÁÈ- ÙÔÚ›·˜ ÌÂٷʤÚÂÙ·È ·fi ÙȘ
Ó˘ÛÔ (ʈÙ.: AÚ¯Â›Ô ¢È‡ı˘ÓÛ˘
AÚ¯·ÈÔÙ‹ÙˆÓ K‡ÚÔ˘). ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘. ÎÔÛÌÔfiÏÂȘ Ù˘ ÂÏÏËÓ›-
AÏÏ¿ fi¯È ÌfiÓÔ. T· Λ- ¢∏ª∏Δƒ∏™ ¢∞ª∞™∫√™ ˙Ô˘Û·˜ AÓ·ÙÔÏ‹˜ ÛÙËÓ Â-
ÓËÙÚ· Ù˘ Ó¤·˜ ‰È·›- ÚÈÔ¯‹ Ô˘ ›¯Â ·Ú·‰ÔÛÈ·-
ÚÂÛ˘ ‰ÂÓ ËÁ¿˙Ô˘Ó ·fi ÂÚÈÛÙÈ΋ ‹ ‰ÈÔÚ- ο ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÙÔÓ ÛÎÏËÚfi ˘Ú‹Ó· ÙÔ˘ Û·-
ıˆÙÈ΋ ¤ÛÙˆ ‰È¿ıÂÛËØ Â›Ó·È Ë Ê˘ÛÈ΋ ·fi- Û·Ó›‰ÂÈÔ˘ IÚ¿Ó, ÛËÌ·›ÓÂÈ ÌÈ· ÛÙÚÔÊ‹ ηÈ
ÏËÍË ÌÈ·˜ ·‚›·ÛÙ˘ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋˜ ÂÚÈÏ¿- ÌÈ·Ó ÂÓÛ˘Ó›‰ËÙË ·¿ÚÓËÛË Ù˘ ÂÏÏËÓÈÛÙÈ-
Yπε
θυνη «Eπτ Hμερν» ÓËÛ˘ ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ ÈÛÙÔ- ΋˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ «ÎÔÈÓ‹˜», ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ̤-
E§EY£EPIA TPA´OY
Ú›·˜, fiÔ˘ ÌÈ· Û‡ÌÙˆÛË ÌÂÙ·‚ÔÏÒÓ Î·È ÙÔ¯Ô˜ Ù˘ ÔÔ›·˜ ˘‹ÚÍ ÙÔ ÈÛÏ¿Ì ÙˆÓ
ÓˆÙÂÚÈÛÌÒÓ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 2Ô˘ OÌ̸·‰ÒÓ. AÓ¿ÌÂÛ· ÛÙ· ‰‡Ô ·Òٷٷ ·˘-

2 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1
 H μετβαση:
απ
την Aρχαι
τητα
στον Mεσαωνα

Õ «Tο Kον-
σρτο». Ψηφι-
δωτ δπεδο
με παρσταση
γυναικν μου-
σικν απ τη
Mαριαμνη
της Συρας,
4ος αι. (Mου-
σεο Hama).

Ù¿ fiÚÈ· ÂÎÙ›ÓÂÙ·È Ô ¯ÒÚÔ˜ fiÔ˘ Û˘ÓÙÂϤ-
ÛÙËÎ·Ó Ë „˘¯È΋ Î·È ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÌÂÙ·-
ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÛÙÔÓ ÌÂ-
۷ȈÓÈÎfi ·ÏÏ¿ Î·È Ë ÌÂÙ·Ô›ËÛË ÙÔ˘ ·ÛÙÈ-
. Tμμα ελεφα-
ÎÔ‡ Î·È ·ÁÚÔÙÈÎÔ‡ ÙÔ›Ô˘ Ù˘ MÂÛÔÁ›Ԣ
̤۷ ·fi ÙÔÓ Û‡ÓÙÔÓÔ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi
νομα
ÙˆÓ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÒÓ ÚÔÙ‡ˆÓ Î·È ·Ú¯ÈÙÂ-
ÎÙÔÓÈÎÒÓ ÌÔÚÊÒÓ, ÙˆÓ ÔÏÈÙÂÈ·ÎÒÓ Î·È
ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ıÂÛÌÒÓ, Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ηÈ
ÔÏÈÙÈ΋˜ ȉÂÔÏÔÁ›·˜.
H ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ÔÚıÔ‰ÔÍ›· ÙˆÓ ËÌÂ-
τα αριστουργ-
ÚÒÓ Ì·˜ ·¯ı¿ÓÂÙ·È Ù· ÔÚfiÛËÌ· Î·È ÙȘ
ÙÔ̤˜, ¿Óˆ ·’ fiÏ· fï˜ ·ÔÚÚ›ÙÂÈ ÙȘ
·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ·ÚÓ›ٷÈ
ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ·Ú·ÎÌ‹˜ Î·È Î·Ù¿ÚÚ¢Û˘
ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ ÔÈÎÔ‰ÔÌËÌ¿ÙˆÓ. H ÚÔ‹
ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ¯ÚfiÓÔ˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ˆ˜
ταν
ÂÓÈ·›·: ̤۷ Û’ ¤Ó· ¢ڇ Ï·›ÛÈÔ, Ë ·¤Ó·Ë
ς κ
σμος
ÌÂÙ·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Â›Ó·È ÙfiÛÔ ·ÓÂ-
·›ÛıËÙË fiÛÔ Î·È Ë Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹
ÛÙË ÌÔÚÊ‹ ÂÓfi˜ ·ÓıÚÒÔ˘, Û˘ÓÙÂÏÔ‡ÓÙ·È
ÔÈ ‰È·‰Èηۛ˜ Ù˘ ·ÏÏ·Á‹˜ Ì ÂÒ‰˘Ó· ·Ú-
ÁfiÛ˘ÚÙÔ˘˜ Ú˘ıÌÔ‡˜. ™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ fï˜ Ë ÌÂ-
Ù·ÌfiÚʈÛË ¤¯ÂÈ Â¤ÏıÂÈ. ™ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤-
ÓË ÂÚ›ÙˆÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ 2Ô Ì.X. ηÈ
ÙÔÓ 7Ô ·È. (fiÚÈ· ÛËÌ·ÓÙÈο ÛÙÂÓfiÙÂÚ· ·fi
·˘Ù¿ Ô˘ ÔÚ›˙ÔÓÙ·È ·Ú·¿Óˆ) ¤¯ÂÈ Û˘ÓÙÂ-
ÏÂÛÙ› Ë ÙÚȯÔÙfiÌËÛË Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÂÓÈ-
·›·˜ MÂÛÔÁ›Ԣ ÙˆÓ AÓÙˆÓ›ÓˆÓ ÛÙÔÓ ÈÛÏ·-
à Iρεια θυσιζει σε
βωμ
ÌÈÎfi, ÙÔÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi Î·È ÙÔÓ Ï·ÙÈÓÈÎfi Îfi-
ντοστινου διπτχου
ÛÌÔ, ÂÓÒ Ô ·ÓıÚˆÔÎÂÓÙÚÈÎfi˜ ÎfiÛÌÔ˜ Ù˘
που σζει το
ÂÏÏËÓÔڈ̷˚΋˜ ÔÈÎÔ˘Ì¤Ó˘ ¤¯ÂÈ ·Ú·¯ˆ-
της περφημης οικο-
Ú‹ÛÂÈ ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ÛÙÔ ıÂÔÎÚ·ÙÈÎfi Û‡Ì·Ó
γνειας των Συμμ-
ÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÈÛÏ·ÌÈÎÔ‡ ÌÂÛ·›-
χων στη Pμη του τ-
ˆÓ·. ¶fiÙÂ Î·È Ò˜ Û˘Ó¤‚Ë ·˘Ùfi; ¶ÔÈ· Á¤-
λους του 4ου αι. Eνα
Ê˘Ú· ÚÔÛfiÚÈÛ ÙË ÌÂÙ¿‚·ÛË ·fi ÙËÓ ·Ó-
απ
ıÚˆÔÎÂÓÙÚÈ΋ ÛÙË ıÂÔÎÂÓÙÚÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë
ματα της μικροτε-
˙ˆ‹˜; H Á¤Ê˘Ú· ·˘Ù‹ Â›Ó·È Ë ‡ÛÙÂÚË ·Ú¯·È-
χνας της εποχς,
fiÙËÙ·, ¯ÒÚÔ˜ Û˘ÓˆÛÙÈÛÌÔ‡, Û‡ÁÎÚÔ˘Û˘
αδιψευστος μρτυ-
·ÏÏ¿ Î·È Û‡ÁÎÚ·Û˘ ÓÔÔÙÚÔÈÒÓ Î·È ÙÚfi-
ρας της επιβωσης
ˆÓ ˙ˆ‹˜. AÓıÚˆÔÈ Ì ÔχÙÚÔ˜ ηٷ-
κλασικν εικονογρα-
‚ÔϤ˜ Î·È ÔÚ¿Ì·Ù· ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÛÙÔÈ‚·Á̤ÓÔÈ
φικν μοτβων,
¿Óˆ ÛÙËÓ Â›Â‰Ë ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ô˘, Ì ÙÔ
ο κλασικ
ÔÏÈÙÈÎfi Û¯‹Ì· Ù˘ ڈ̷˚΋˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔ-
«θεωρητικ» παψε
Ú›·˜ Î·È ÙË ÛËÌ·›· Ù˘ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfiÙËÙ·˜,
να υπρχει, μετ την
Î·Ù¤Ï˘Â ‹ «ÂÚÌ‹Ó¢» ÙË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfiÙËÙ¿
επικρτηση του Xρι-
ÙÔ˘˜ Û‡Ìʈӷ Ì Ú¢ÛÙÔ‡˜ ηÓfiÓ˜ Î·È Â-
στιανισμο. (Λονδ-
ÚÈÛÙ·Ûȷο ÎÚÈÙ‹ÚÈ·. EÎÙÂıÂÈ̤ÓÔ˜ ÛÙ·
νο, Victoria and
·ÓÙÈÊ·ÙÈο Ó‡̷ٷ Ô˘ ÙÒÚ· Û¿ÚˆÓ·Ó
Albert Museum).
ÙÔ Î·Ù¿Ï˘Ì¿ ÙÔ˘, Ô Î·ı¤Ó·˜ Úfi‚·ÏÏ ÙË

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 3

μετλλιο των μσων ‚·ÛÈϤ· ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ Ù˘ ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋˜
το χρι του Θε- ÙÔ ¯¿ÛÌ· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ¤Ó· £Âfi ηÈ
μενος απ
ÙÔÓ fiÏÔ Î·È ÈÔ ÌÔÓ·¯ÈÎfi ¿ÓıÚˆÔ
νκες. Oι Ó· ÁÂÊ˘ÚÒÛÔ˘Ó ÔÈ ¿ÁÈÔÈ Î·È ÔÈ ÚÔÊ‹-
‰È΋ ÙÔ˘ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË fiˆ˜ Î·È fiÛÔ ÌÔ-
ÚÔ‡ÛÂØ ÒÛÔ˘ ·fi ÙËÓ ÔÏ˘ÊˆÓ›· Ù˘
‰È·Ì·ÚÙ˘Ú›·˜ ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ Ë Û˘Ìʈӛ·
ÁÈ· ÙË Ó¤· Ù¿ÍË Ù˘ Á˘ Î·È ÙÔ˘˜ Ô˘-
Ú·ÓÔ‡.
«™˘Ìʈӛ· ÙÔ˘ MÂٷ͇» Â›Ó·È Ô Ù›Ù-
ÏÔ˜ Ô˘ ı· ‰È¿ÏÂÁ· ·Ó ÌÔ˘ ˙ËÙÔ‡Û·Ó
Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹Ûˆ ÌÈ· ÌÔ˘ÛÈ΋ ÌÂÙ·-
ÊÔÚ¿ ÁÈ· Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ˆ
ÙË ÌÂÙ¿‚·ÛË ·fi ÙËÓ
ÔÏÈÙ›· ÙˆÓ ·ÓıÚÒ-
TÔ Ù¤ÏÔ˜ ÌÈ·˜ ÂÔ¯‹˜ ˆÓ ÛÙËÓ «ÔÏÈÙ›· ÙÔ˘
Î·È ··Ú¯‹ ÌÈ·˜ ¿ÏÏ˘ £ÂÔ‡», ·fi ÙË ‰ËÌÔ-
ÎÚ·ÙÈ΋ ÛÙË ÌÔÓ·Ú¯È΋
Ì ·Ó‡ÔÙ˜ ÚÔÂÎÙ¿- ‰È·Î˘‚¤ÚÓËÛË Ù˘ Á˘
Î·È ÙÔ˘ Ô˘Ú·ÓÔ‡. K·È
ÛÂȘ ÁÈ· ÙȘ Ù‡¯Â˜ Ù˘ ı· ÚfiÛıÂÙ· ˆ˜ ÙÔ
Ì›˙ÔÓ ı¤Ì· Û’ ·˘Ù‹ ÙË
·ÓıÚˆfiÙËÙ·˜ Û‡ÓıÂÛË Â›Ó·È ·˘Ùfi ÙÔ˘
ÌÂÛ¿˙ÔÓÙ·, ÙÔ˘ MÂÛ-
Û›·, Î·È ÌÂÛ›ÙË ÛÙÔÓ
ÔÔ›ÔÓ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ Ù˘ ڈ̷˚΋˜ ÔÈ-
ÎÔ˘Ì¤Ó˘ ÂÌÈÛÙ‡ÂÙ·È ÙÔ ÎÏÂȉ› Ù˘
‡·ÚÍ‹˜ ÙÔ˘.
OÈ Ì˘ÛÙËÚȷΤ˜ ıÚËÛΛ˜
OÈ Ì˘ÛÙËÚȷΤ˜ ıÚËÛΛ˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈ-
ÛÙÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ ·ÚıÚÒÓÔ˘Ó ÙÔ Ì‹Ó˘Ì¿
ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ‰ÔÁÌ·ÙÈÎfi ȉ›ˆÌ· ÂÓfi˜ ıÂÔ‡-
ÏfiÁÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ Âı·›ÓÂÈ Î·È ·Ó·ÛÙ·›-
ÓÂÙ·È ÁÈ· ÙË ÛˆÙËÚ›· ÙˆÓ ÈÛÙÒÓ ÙÔ˘Ø
ÌÈ· ıÂÔÏÔÁ›· Ì Ï·ÙˆÓÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ
–Ô ÂÏÏËÓÈÛÌfi˜– ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈ̇ÂÈ ˆ˜
ÂÚÌËÓ¢ÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ. H ıÂÔÏÔÁÈ΋ ·˘-
Ù‹ «KÔÈÓ‹», Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ·Ó¿-
ÌÂÛ· ÛÙÔÓ 2Ô Î·È ÙÔÓ 5Ô ·È. Ì.X. ··Ï-
Ï¿ÛÛÂÈ ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ ÙˆÓ ÂıÓÒÓ ·fi ÙËÓ
4 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y
Õ Xρυσ
του 4ου αι. Aπεικονζει τον M.
Kωνσταντνο στο κντρο να
στφεται απ
ο, περιστοιχιζ
τους γιους του που στ-
φονται απ
εικονογραφικο τ-
ποι που χρησιμο-
ποιονται ανγο-
νται στην ελληνι-
στικ εποχ.
Bιννη, Mου-
σεο Iστορας
της Tχνης
(Φωτ. Eκδοτι-
κ Aθηνν).
ÙÔÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ηÈ, ÌÂıÂÚÌËÓ‡Ô-
ÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ηٷÛÙ·ÙÈÎÔ‡˜ ̇ıÔ˘˜
ÙÔ˘˜, ÙÔ˘˜ ÂÓÙ¿ÛÛÂÈ Û ¤Ó· ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈ-
Îfi Û¯‹Ì· Ì ÔÏ˘ıÂ˚ÛÙÈ΋ ‚¿ÛË Î·È
ÌÔÓÔıÂ˚ÛÙÈ΋ ÎÔÚ˘Ê‹. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ
˘Ú·Ì›‰· ÔÈ ıÂÔ› ÛˆÙ‹Ú˜ ÙÔ˘ ·Ú¯·›-
Ô˘ ÎfiÛÌÔ˘ –Ô M›ıÚ·˜, Ô AÙÙ˘ ‹ Ô
HÚ·ÎÏ‹˜– ηٷϷ̂¿ÓÔ˘Ó ÙÔ ÌÂÛ·›Ô
‰È¿˙ˆÌ·, Â›Ó·È ÌÂÛ›Ù˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ
¿ÓıÚˆÔ Î·È ÙÔÓ £Âfi, ÚfiÏÔ Ô˘ ·Ô-
‰›‰ÂÈ ·Ó·ÌÊ›ÏÂÎÙ· Ë ÂÈηÛÙÈ΋ ÁÏÒÛ-
Û· Ù˘ ÂÔ¯‹˜, Ë ·ÈÛıËÙÈ΋ ‰ËÏ·‰‹
«KÔÈÓ‹» Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜.
AÏÏ¿ Ù· ˘Ú·ÌȉÔÂȉ‹ ıÂÔÏÔÁÈο ÔÈ-
ÎÔ‰ÔÌ‹Ì·Ù· ÙˆÓ fi„ÈÌˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ
¯ÚfiÓˆÓ ‰ÂÓ ÛÙÂÁ¿˙Ô˘Ó ÌfiÓÔ ÙÔ˘˜ ıÂ-
Ô‡˜ ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ Î·È ÙˆÓ ‚·Ú‚¿ÚˆÓ.
™Â ‰È¿ÊÔÚ· ·˘ÛÙËÚ¿ ÈÂÚ·Ú¯Ë̤ӷ, ·Ï-
Ï¿ Û˘Ó·ÚÙÒÌÂÓ· ηٿ ÚfiÔ‰ÔÓ, Â›-
‰·, ÊÈÏÔÍÂÓÔ‡Ó Â›Û˘ ·ÁÁ¤ÏÔ˘˜,
‰ËÏ·‰‹ ·ÁÁÂÏÈ·ÊfiÚÔ˘˜ ·fi ÙÔÓ ¯ÒÚÔ
Ù˘ ÛÈÁ‹˜, fiÔ˘ ¤¯ÂÈ ϤÔÓ ·Ô¯ˆÚ‹-
ÛÂÈ Ô ¤Ó·˜ ˘ÂÚ‚·ÙÈÎfi˜ £Âfi˜. OÛÔ ÈÔ
·ÚfiÛÈÙÔ Á›ÓÂÙ·È ÙÔ ·ÓÒÙ·ÙÔ OÓ, ÙfiÛÔ
ÈÔ Ôχ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÔÈ «¿ÁÁÂÏÔÈ» Ó· η-
ÙÔÈ΋ÛÔ˘Ó ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒ-
Ô˘˜. O ¤Ó·˜ £Âfi˜, fiˆ˜ ÙÔÓ ÔÚ›˙ÂÈ Ë
‡ÛÙÂÚË ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi
ıÚËÛΛ· Î·È ›ÛÙË, Â›Ó·È ¤Ó· ·fiÏ˘-
ÙÔ. TÔ Ó· ÚÔÛ·ı›˜ Ó· Û˘ÏÏ¿‚ÂȘ
·˘Ùfi ÙÔ ·fiÏ˘ÙÔ Ì ÙÔ Ì˘·Ïfi ‹ ÙËÓ
ηډȿ Â›Ó·È –ÁÈ· Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ì ÙË
ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘ ‰È·‰fi¯Ô˘ Ù˘
Ï·ÙˆÓÈ΋˜ Aη‰ËÌ›·˜, ÙÔ˘ ¢·Ì¿ÛÎÈ-
Ô˘– ÌÈ· ·Ó˘fiÊÔÚË ˆ‰›Ó· Ô˘ ‰ÂÓ ı·
ηٷϋÍÂÈ ÔÙ¤ Û ÙÔÎÂÙfi. KÈ fiˆ˜
ÙËÓ ÈÏÈÁÁÈÒ‰Ë ·fiÛÙ·ÛË ·Ó¿ÌÂÛ·
ÛÙÔÓ ÎÔÈÓfi ıÓËÙfi ÛÙË ‚¿ÛË Î·È ÙÔÓ
2 0 0 1
˘Ú·Ì›‰·˜ ÁÂÊ˘ÚÒÓÔ˘Ó ÔÈ ÌÂÛ¿˙ÔÓÙ˜
Ù˘ Ó¤·˜ ÎÔÛÌÈ΋˜ ÈÂÚ·Ú¯›·˜, ¤ÙÛÈ Î·È
Ù˘ ÔÌÔÈÔÁÂÓÔ‡˜ ÔÈÎÔ˘Ì¤Ó˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È
Ù˜ ÙˆÓ ˘ÛÙÂÚÔڈ̷˚ÎÒÓ ıÚËÛÎÂÈÒÓ
– ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡,
ÙÔ˘ ÈÛÏ¿Ì.
™ÙË ‚¿ÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ‚Ú›-
ÛÎÂÙ·È Ë ÛÙ·ıÂÚ‹ ‹‰Ë ·fi Ù· ÂÏÏËÓÈ-
ÛÙÈο ¯ÚfiÓÈ· ÌÂÙ·ÙfiÈÛË ÙÔ˘ ΤÓÙÚÔ˘
‚¿ÚÔ˘˜ ·fi ÙÔ ›‰Ú˘Ì· Î·È ÙÔ˘˜ ıÂ-
ÛÌÔ‡˜ ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ. OÈ ÂÈ‚ÏËÙÈΤ˜
·ÚÔ˘Û›Â˜ ÙˆÓ ·Ó¿Ú¯·ÈˆÓ Ó·ÒÓ
·‡Ô˘Ó Ï›ÁÔ Ï›ÁÔ Ó· Û˘ÁÎÈÓÔ‡Ó Î·È ÙË
ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Î·Ú‰È¿ ÙˆÓ ·ÓıÚÒ-
ˆÓ ηٷϷ̂¿ÓÂÈ Ô Û˘Ó¿ÓıÚˆÔ˜
Ô˘ Û·Ó ‰¿ÛηÏÔ˜ Î·È «ıÂÔ˘ÚÁfi˜»
ʤÚÓÂÈ ·ÚËÁÔÚÈ¿ ÎÈ ·ÓÔ›ÁÂÈ ÙÔÓ ‰Úfi-
ÌÔ ÚÔ˜ ÙË ÛˆÙËÚ›·Ø Ë ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘
Â›Ó·È ¿ÌÂÛË – ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÓÒÓ˘ÌÔ˜ ‹
Ì·ÎÚÈÓfi˜ Û·Ó ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ ÙÔ˘ ÎÏ·ÛÈ-
ÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘, Â›Ó·È ·ÚÒÓ, ‚Ú›ÛÎÂÙ·È
ÂΛ ÁÈ· Ó· ·ÚËÁÔÚ‹ÛÂÈ ·ÏÏ¿ Î·È Ó·
ÂÚÌËÓ‡ÛÂÈ ÙËÓ ‡·ÚÍË, ‰›ÓÔÓÙ·˜ χ-
ÛË ÛÙ· ηıËÌÂÚÈÓ¿ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ηÈ
·¿ÓÙËÛË ÛÙ· ÌÂÙ·Ê˘ÛÈο.
™ÙÔÓ ¤Ó· £Âfi Ù˘ Ô˘Ú¿ÓÈ·˜ ˘Ú·Ì›-
‰·˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È Ô ÂȘ ‚·ÛÈχ˜ Ù˘
‰ÈÔÈÎËÙÈ΋˜ ˘Ú·Ì›‰·˜. O ·ÓÒÙ·ÙÔ˜
¿Ú¯ˆÓ Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘ ڈ̷˚΋˜ (‹ Úˆ-
ÙÔ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜) ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ ۇ̂ÔÏÔ ÙÔ˘ ÌÂÙ·Ê˘ÛÈÎÔ‡
¿Ú¯ÔÓÙ· ·ÏÏ¿ Î·È ˆ˜ ÙÔÔÙËÚËÙ‹˜
ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ÔÚ·ÙÒÓ. H ·Ô-
Ï˘Ù·Ú¯›· ÙfiÛÔ ÙÔ˘ ·ÈÒÓÈÔ˘ fiÛÔ Î·È
ÙÔ˘ ÂÊ‹ÌÂÚÔ˘ ΢ڛ·Ú¯Ô˘ Ù˘ ÔÈÎÔ˘Ì¤-
Ó˘ (ÙËÓ ÔÔ›·Ó ·Ô‰›‰ÂÈ Ì ·Ó·ÌÊ›-
ÛËÌË Ï·ÎˆÓÈÎfiÙËÙ· Ô Ù›ÙÏÔ˜ ÙÔ˘ ÈÛÏ·-
ÌÈÎÔ‡ ¯·Ï›ÊË), ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙËÓ ·Ô-
Ï˘Ù·Ú¯›· Ù˘ ‚·ÛÈÏ›‰·˜ ÙˆÓ fiψÓ:
ÛÙË ı¤ÛË ÙˆÓ ÔÏÏÒÓ ÈÛfiÙÈÌˆÓ fiÏÂ-
ˆÓ, Ô˘ ›¯Â ÎÏËÚÔ‰ÔÙ‹ÛÂÈ Ë EÏÏ¿‰·
ÛÙË PÒÌË, ÙÔ ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi Î·È ‰ÈÔÈÎË-
ÙÈÎfi ÙÔ›Ô ÙÔ˘ Ù¤ÏÔ˘˜ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙË-
Ù·˜ ¤¯ÂÈ Ó· Âȉ›ÍÂÈ ÌÈ· Î·È ÌfiÓË ÔÈ-
ÎÔ˘ÌÂÓÈ΋ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·. Afi ÙË ÛÎÔ-
È¿ ÙˆÓ Û˘ÚÚÈÎÓÔ‡ÌÂÓˆÓ Â·Ú¯È·ÎÒÓ
·ÛÙÈÎÒÓ Î¤ÓÙÚˆÓ ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi
ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ˆ˜ Ë ·ÁÚÔÙÔÔ›ËÛË Ù˘
·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜. K·È Ú¿ÁÌ·ÙÈØ Û’ ¤Ó·
ÛÙÂÚ¤ˆÌ· ·fi ÙÔ ÔÔ›Ô ¤¯Ô˘Ó ÂÎÏ›-
„ÂÈ ÔÈ fiÏÂȘ ÙfiÛÔ ˆ˜ ÊÔÚ›˜ Î·È Û‡Ì-
‚ÔÏ· ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, fiÛÔ Î·È ˆ˜ ¯ÒÚÔÈ ‰È-
ÔÈÎËÙÈ΋˜ ·ÔΤÓÙÚˆÛ˘, Ï¿ÌÂÈ ÙÒ-
Ú· ¤Ó·˜ Î·È ÌfiÓÔ˜ ‹ÏÈÔ˜, ı·ÌÒÓÔ-
ÓÙ·˜ Ì ÙÔ ˘ÏÈÎfi Î·È ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ʈ˜
Ô˘ ÂÎ¤ÌÂÈ.
E·Ó¿ÛÙ·ÛË ÛÙËÓ ·È‰Â›·
EÓ·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÌÂÙ·-
ÌfiÚʈÛ˘ Â›Ó·È Ë Â·Ó¿ÛÙ·ÛË Ô˘
Â¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙËÓ ·È‰Â›·. E›Ó·È ·Ï‹ıÂÈ·
fiÙÈ Ù· ‰È·ÌÔÚʈ̤ӷ ‹‰Ë ·fi ÙÔ˘˜ ÂÏ-
ÏËÓÈÛÙÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‰È-
‰·Ûηϛ·˜ ̤ÓÔ˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ·ÌÂÙ¿-
‚ÏËÙ· Û ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ô˘
Ì·˜ ··Û¯ÔÏ›, ·˘Ùfi Ô˘ ·ÏÏ¿˙ÂÈ fï˜
ηıÔÚÈÛÙÈο Â›Ó·È ÙÔ Ó‡̷ Î·È ÔÈ Ì¤-
ıÔ‰ÔÈ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ‹˜ ÙÔ˘˜, Ì ·ÔÙ¤ÏÂ-
ÛÌ· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ 2Ô Î·È ÙÔÓ 6Ô ·È. Ô
̤ÙÔ¯Ô˜ Ù˘ ÂÁ·ÎÏÈ·˜ ·È‰Â›·˜ Ó·
·Ô‚·›ÓÂÈ Ô ·ÓÙ›Ô‰·˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘.
M¤Û· Û ÙÚÂȘ ‹ Ù¤ÛÛÂÚȘ ·ÈÒÓ˜ Ô ·Ó-
ıÚˆÔÎÂÓÙÚÈÎfi˜ ·ÛÙÈÎfi˜ ¢ÂÚÁ¤Ù˘
ÙˆÓ AÓÙˆÓ›ÓÂÈˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ –¤Ó·˜ HÚÒ-
‰Ë˜ ÙÔ˘ AÙÙÈÎÔ‡– ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÛÂ
ÎÚ·ÙÈÎfi ‹ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi ˘¿ÏÏËÏÔ
Ô˘, ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ·Ú·ÌÈÎÚ‹ ÂÓÔ¯‹ ‹ χ-
Ë, Á˘ÚÓ¿ ÙËÓ Ï¿ÙË ÛÙË ÁÂÓ¤ÙÂÈÚ·
fiÏË ÙÔ˘ Ì ٷ ηٷÚÚ¤ÔÓÙ· ÌÓËÌ›·
ÂÓfi˜ fiÏÔ Î·È ÈÔ ¿Û¯ÂÙÔ˘ ÚÔ˜ ÂΛÓÔÓ
κατακ
μβη της
·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ Î·È Û‡‰ÂÈ Ó· ÚÔÛʤ-
ÚÂÈ ÙȘ ˘ËÚÂۛ˜ Ù˘ ηٿ ÎfiÛÌÔÓ ·È-
‰Â›·˜ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ £Âfi Î·È ÛÙËÓ Â›ÁÂÈ· ÂÈ-
ÎfiÓ· ÙÔ˘ – ÙÔÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ‚·ÛÈϤ·.
τη-
H ÏÔÁÈ΋ Ù˘ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈ΋˜ ÌÔÓ·‰È-
ÎfiÙËÙ·˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÂÍ›ÛÔ˘ ÙȘ Û˘-
ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ Î·È ÙȘ ·ÊËÚË̤Ó˜ ÂÎ-
ÊÚ¿ÛÂȘ Ù˘ Ó¤·˜ ÂÔ¯‹˜: ÛÙ·‰È·Î¿ Ë
ȉÂÔÏÔÁÈ΋ ÔÏ˘ÊˆÓ›· ÙˆÓ ÚÒÈ̈Ó
·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ ·ÓÙÈηı›ÛÙ·-
Ù·È ·fi ÙÔ Î‡ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÂÓfi˜ Î·È ÌfiÓÔ˘ ÈÂ-
ναν
ÚÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘, ¿ÌÂÛÔ˘ ‹ ¤ÌÌÂÛÔ˘ ηÚÔ‡
ı›·˜ ·ÔÎ¿Ï˘„˘. H Ì¿¯Ë ÙˆÓ ÂÚÌË-
ÓÂÈÒÓ Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Á‡Úˆ
·fi ÙÔ ÈÂÚfi ΛÌÂÓÔ ¤¯ÂÈ ˆ˜ ÌÔÓ·‰ÈÎfi
ÛÙfi¯Ô ÙÔÓ ·ÔÎÏÂÈÛÌfi ÙÔ˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘
Î·È ÙËÓ Î·Ù·Í›ˆÛË Ù˘ ÌÈ·˜ Î·È ÌfiÓ˘
Â›ÛËÌ˘ ÂÚÌËÓ›·˜ ˆ˜ ÔÚı‹˜. AÔ-
ÎÚ˘ÛÙ·Ïψ̤ÓË Û ‰fiÁÌ· Ë «ÔÚı‹ ‰fi-
Í·» ·ÓÙȉȷÛÙ¤ÏÏÂÙ·È ˆ˜ ÚÔ˜ οı ¿Ï-
ÏË ÂÍËÁËÙ΋ ·fiÂÈÚ·, Ë ÔÔ›· ϤÔÓ
ηٷ‰Èο˙ÂÙ·È ˆ˜ «·›ÚÂÛȘ».
H ‰È·‰Èηۛ· ·˘Ù‹ ‰ÂÓ ÂÍ·ÓÙÏ›ٷÈ
ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈο ηٷÍȈ̤-
ÓˆÓ ıÚËÛÎÂÈÒÓ, fiˆ˜ Â›Ó·È Ô ¯ÚÈÛÙÈ·-
ÓÈÛÌfi˜ Î·È ÙÔ ÈÛÏ¿Ì, Ì ٷ ηÓÔÓÈο
ΛÌÂÓ· Ù˘ K·ÈÓ‹˜ ¢È·ı‹Î˘ Î·È ÙÔ˘
KÔÚ·Ó›Ô˘ Î·È ÙȘ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ «ÔÚıÔ‰Ô-
͛˜» ÙÔ˘˜. ¢È¤ÂÈ ÂÍ›ÛÔ˘ ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈ-
ÛÌfi, ÙË ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈ΋ ‰ËÏ·‰‹ ıÂÔÏÔ-
Á›· Ô˘ ·ÁÎÔÛÌÈÔÔ›ËÛ ÙȘ ÙÔÈΤ˜
Ï·ÙÚ›˜ Î·È ıÂÔÛÔʛ˜ Ù˘ AÓ·ÙÔÏ‹˜.
ø˜ ÁÓ‹ÛÈÔ ·È‰› ÙÔ˘ ·ÈÒÓ· Ô˘ ÙÔÓ
Á¤ÓÓËÛÂ Ô ‰È¿‰Ô¯Ô˜ Ù˘ ¶Ï·ÙˆÓÈ΋˜
™¯ÔÏ‹˜ ÙˆÓ AıËÓÒÓ ¶ÚfiÎÏÔ˜ (410-
πινκιο, τλος 4ου αι. H σνθεση αλληγοριο-
485) Û˘Ó‹ıÈ˙ ӷ ϤÂÈ ˆ˜, ·Ó ‹Ù·Ó
ÛÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘, ı· η٤ÛÙÚÂÊ fiÏË ÙË
νος, εν ο μθος του ρωτα του Aττη
ÏÔÁÔÙ¯ÓÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙË-
Ù·˜ ÂÎÙfi˜ ·fi Ù· X·Ï‰·˚ο §fiÁÈ· (ÌÈ·
¤ÌÌÂÙÚË ·ÔÎ¿Ï˘„Ë ÙÔ˘ 2Ô˘ Ì.X.·È.
Ô˘ ·fi ÙÔÓ I¿Ì‚ÏÈ¯Ô Î·È ¤Ú· ¯ÚËÛ›-
Mουσεο.
Ì¢ ˆ˜ B›‚ÏÔ˜ ÛÙÔ˘˜ NÂÔÏ·ÙˆÓÈ-
ÎÔ‡˜) Î·È ÙÔÓ Ï·ÙˆÓÈÎfi T›Ì·ÈÔ. K·È
Â›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ù˘ ıÂÙÈ΋˜ ÛË-
Ì·Û›·˜ Ô˘ ·Ô‰›‰ÂÈ ÛÙËÓ ·ÎÚ·›· ÏÔ-
ÁÔÎÚÈÙÈ΋ ·˘Ù‹Ó ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô ‰È¿‰Ô¯Ô˜
ÙÔ˘ ¶ÚfiÎÏÔ˘ M·Ú›ÓÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ‰È·Ï¤-
ÁÂÈ ·˘Ù‹Ó ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙË Ú‹ÛË ÁÈ· Ó·
ÎÏ›ÛÂÈ ÙË ‚ÈÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ‰·ÛοÏÔ˘
ÙÔ˘. ™Â ¤Ó·Ó ÎfiÛÌÔ Ô˘ ÔÌÔÈÔÁÂÓÔÔÈ-
Â›Ù·È Ì ٷ¯‡Ù·ÙÔ˘˜ Ú˘ıÌÔ‡˜, Ô ÊÈÏfi-
ÛÔÊÔ˜ ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÛÙÔÓ ÎÔÈÓfiÓ
Ù˘ ÔÈÎÔ˘Ì¤Ó˘ ÈÂÚÔÊ¿ÓÙËÓ, fiˆ˜ ı·
ÁÚ¿„ÂÈ Î·È ¿ÏÈ Ô M·Ú›ÓÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ
¶ÚfiÎÏÔ ÛÙÔ ·ÁÈÔÏÔÁÈÎfi ΛÌÂÓÔ Ô˘
·ÊÈÂÚÒÓÂÈ ÛÙÔÓ ‚›Ô Î·È ÙËÓ ÔÏÈÙ›·
ÙÔ˘ ‰·ÛοÏÔ˘ ÙÔ˘.
O ‚ÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ ¤¯ÂÈ Á›ÓÂÈ Û˘Ó·Í·ÚÈ-
ÛÙ‹˜. XÚÈÛÙÈ·ÓÔ› Î·È Ï·ÙˆÓÈÎÔ› ÁÚ¿-
ÊÔ˘Ó ‚›Ô˘˜ ·Á›ˆÓ, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÔ
ÌfiÓÔ ·Ô‰ÂÎÙfi ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔ˘˜ Úfi-
Ù˘Ô. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È ÌÈ· ¿Ï-
ÏË ÌÂÙ·ÌfiÚʈÛË Ô˘ ·ÊÔÚ¿ fi¯È ÌfiÓÔ
ÙÔ ·ÚfiÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi ·-
ÚÂÏıfiÓ: ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ 4Ô Î·È ÙÔÓ 6Ô
·È. ÔÈ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ¿ÊÔÈ ·ÓÙÈηı›ÛÙ·ÓÙ·È
·fi ÙÔ˘˜ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡˜ Û˘ÁÁÚ·-
Ê›˜. O ¶ÚÔÎfiÈÔ˜ Î·È Ô AÁ·ı›·˜ ›ӷÈ
ÔÈ ÙÂÏÂ˘Ù·›ÔÈ ‰È·ÓÔÔ‡ÌÂÓÔÈ Ô˘ ηÏ-
ÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙÔ Â›‰Ô˜ Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÈÛÙÔ-
Ú›·˜ Ì ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔÓ
fiÏÂÌÔ Î·È ÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË. ™ÙÔ ÌÂٷ͇
¤¯ÂÈ ÁÂÓÓËı› ¤Ó· Ó¤Ô Â›‰Ô˜ ÈÛÙÔÚ›·˜:
Ë ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋. H ÚÔ˚ÛÙÔÚ›· Ù˘
ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ ÌÂ ÙÔ ÚÔ·ÙÔÚÈÎfi ·Ì¿ÚÙËÌ·
Î·È Ë Î˘Ú›ˆ˜ ·Ê‹ÁËÛË Ì ÙËÓ ÂÓ·Ó-
ıÚÒÈÛË ÙÔ˘ XÚÈÛÙÔ‡. A˘Ùfi ÙÔ ÎÔ-
Õ O Hρακλς και η
Λερναα Yδρα. Zω-
γραφικ παρσταση
απ
Via Latina της P-
μης, 4ος αι. O παγα-
νιστς ρωας-σωτ-
ρας της ανθρωπ
τας συνεχζει να
αποτελε και για
τους πρτους χρι-
στιανος το σμβολο
του ανθρπου που
κερδζει την αθανα-
σα στερα απ
ενρετο βο.
ÛÌÔ˚ÛÙÔÚÈÎfi ÁÂÁÔÓfi˜ ÂÈ‚¿ÏÏÂÈ ÌÈ· P O θραμβος της Kυβλης και του Aττη. Aργυ-
Ó¤· ηıÔÏÈ΋ ıÂÒÚËÛË Î·È ÂÚÌËÓ›· ρ
ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ Á›ÁÓÂÛı·È, ÙÔ ÔÔ›Ô ποιε την αντινομα της νεοπλατωνικς σκψης
·ÏÔÔÈÂ›Ù·È Û ¢ı›· ÁÚ·ÌÌ‹. T· Aιν - Xρ
ÔÚfiÛËÌ· Ù˘ Ó¤·˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ Â›Ó·È ÔÈ για τη Mητρα των Θεν συμβολζει την αναζ-
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ› ‰ÈˆÁÌÔ› Î·È ÔÈ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈ- τηση του ανθρπου, την αμφιταλντευση, τον
Τ˜ Û‡ÓÔ‰ÔÈ, ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ Ù˘ ÔÈ θνατο και την ανσταση της ψυχς. Eργο απ
Â›ÛÎÔÔÈ Î·È ÔÈ ·ÈÚÂÛȿگ˜. ™˘Á¯Úfi- τη B. Iταλα. Mιλνο, Aρχαιολογικ
Óˆ˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙË Ó¤· ·Ú¯‹ Ù˘
ÁÚ·ÌÌÈ΋˜ ÚÔfi‰Ô˘, fi,ÙÈ ¤¯ÂÈ Û˘Ì‚Â›
ÚÈÓ ·fi ÙË ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ·ÔÎ¿Ï˘„Ë
·ÔÙÂÏ› ·Ï‹ «ÚÔ·Ú·Û΢‹».
™ÙËÓ Î·Ù·ÎÏ›‰· ÙÔ˘ ÂÈÛ·ÁˆÁÈÎÔ‡
ÛËÌÂÈÒÌ·ÙÔ˜ ı· ‹Ù·Ó ¯Ú‹ÛÈÌË, ·Ó fi¯È
··Ú·›ÙËÙË, ÌÈ· ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ΋ ÂÈÛ‹-
Ì·ÓÛË: ÛÙ· ΛÌÂÓ· Ô˘ Ì·˜ ¤¯Ô˘Ó
·Ê‹ÛÂÈ, ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘ ·Ú-
¯·ÈfiÙËÙ·˜ ·˘ÙÔ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ˆ˜
Ï·ÙˆÓÈÎÔ› ‹ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ›, ̇ÛÙ˜ Ù˘
IÛȉ·˜ ‹ ıÈ·ÛÒÙ˜ ÙÔ˘ ¢ÈÔÓ‡ÛÔ˘,
ËÏÈÔ‰ÚfiÌÔÈ ‹ ˘„ÈÛÙ·ÚÈ·ÓÔ› ηÈ
ÔÏÏ¿ ¿ÏÏ· Û ÔÏÏ·ÏÔ‡˜ Û˘Ó-
‰˘·ÛÌÔ‡˜. ¶Ô˘ıÂÓ¿ fï˜ ‰ÂÓ
Ì·˜ ϤÓ ÔÈ ›‰ÈÔÈ fiÙÈ Â›Ó·È «Âȉˆ-
ÏÔÏ¿ÙÚ˜», «ÔχıÂÔÈ» ‹ «ÂıÓÈ-
ÎÔ›». OÈ fiÚÔÈ ·˘ÙÔ› ·Ó‹ÎÔ˘Ó
ÛÙËÓ ÔÏÂÌÈ΋ Û˘ÓıËÌ·ÙÔÏÔ-
Á›· ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· ÙÔ˘˜ ÁÈ· ·Ó·ÁÓÒÚÈ-
ÛË Î·È ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÔÌ·‰ÔÔ›Ë-
Û·Ó ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÊÚÔÓÔ‡ÓÙ˜. AÓ
fï˜ Ë ¤ÍˆıÂÓ Ì·˙ÔÔ›ËÛË ·Ó-
ıÚÒˆÓ Ô˘ ˙Ô‡Û·Ó ÛÙËÓ Î·ÙÂÍÔ-
¯‹Ó ÏÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈ΋ Î·È ·ÓÂÍ›ıÚË-
ÛÎË ÔÈÎÔ˘Ì¤ÓË ÙˆÓ ÚÒÈÌˆÓ Î·È Ì¤-
ÛˆÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ ·ÔÙÂ-
Ï› ÌÈ·Ó ·fi ÙȘ ·Ù˘¯¤ÛÙÂÚ˜ ÂÈÙÒ-
ÛÂȘ ÙÔ˘ ıÚÈ¿Ì‚Ô˘ ÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡,
ÂȂ‚·ÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ÛÙÂÚÂfiÙ˘Ô fiÙÈ
ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙËÓ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÔÈ ÓÈÎËÙ¤˜, Ë
˘fiÌÓËÛË ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ ÌÔÚ› ÙÔ˘-
Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Û‹ÌÂÚ· Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ˆ˜
ΛÓËÙÚÔ Î·È ·ÊÂÙËÚ›· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ-
ÛÌÔ‡.
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 5
 H ιστοριογραφ
α της εποχς
Tης A VERIL C AMERON
σταση του
Kαθηγτριας Bυζαντινς Iστορας, διευθντριας
του (στην παρ
σταση δε-
του Kολεγου Keble στην Oξφρδη
), απ την «οικα του Aινα»
φο, β’ μισ 4ου αι. Xαρα-
στασης εναι
H Y™TEPH APXAIOTHTA ‹Ù·Ó ÌÈ· ÂÔ¯‹ ÌÂÁ¿ÏˆÓ
·ÏÏ·ÁÒÓ. H PˆÌ·˚΋ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‰ÔÎÈÌ¿-
λογες παραστ
-
ÛÙËΠÙÔÓ 3Ô ·È. Ì. X. ·fi ÂÈÛ‚ÔϤ˜, ÂÌÊ˘Ï›-
Ô˘˜ ÔϤÌÔ˘˜ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, Î·È ·ÓÙ¤-
της Παρθνου (φωτ: Δι-
‰Ú·Û Ì ¢Ú›˜ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ, ÔÈ Ôԛ˜ ÂËÚ¤·-
Û·Ó ÙË ‰ÈÔ›ÎËÛË, ÙÔ ÛÙÚ·Ùfi, ÙÔ ÊÔÚÔÏÔÁÈÎfi Û‡ÛÙË-
Ì· Î·È ÙÔ ÓfiÌÈÛÌ·. H ˘ÂÚ¿ÛÈÛË ÙˆÓ Û˘ÓfiÚˆÓ ÂÓÈ-
Û¯‡ıËÎÂ. OÈ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜ ‰ÂÓ Î·ÙÔÈÎÔ¤‰Ú¢·Ó Ϥ-
ÔÓ ÛÙË PÒÌË ·ÏÏ¿ Û Ӥ˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈΤ˜ fiÏÂȘ
Ô˘ ¯ÚË̢ۛ·Ó, fiÙ·Ó ·˘Ùfi ‹Ù·Ó ··Ú·›ÙËÙÔ, ˆ˜
ÛÙÚ·ÙȈÙÈΤ˜ ‚¿ÛÂȘ, fiˆ˜ .¯. Ë TÚÈ‹Ú, Ë ™·Ú‰È΋
(™fiÊÈ·), Ë £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË Î·È Ë KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË.
Oˆ˜ Î·È Û ¿ÏϘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·
Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜, ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓÔÈ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ‰˘ÛÎÔχÙË-
Î·Ó Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó ÙÈ Û˘Ó¤‚·ÈÓÂ. EÈϤÔÓ, Ì ÙȘ
·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ˙ˆ‹ Ù· ·ÎÚÔ·Ù‹ÚÈ¿ ÙÔ˘˜ ¿Ï-
Ï·Í·Ó. AÎfiÌ· Î·È Ë ÁÏÒÛÛ· ÛÙËÓ ÔÔ›· ‹Ù·Ó ÁÚ·Ì-
̤ÓË Ë ÈÛÙÔÚ›· ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Ë ›‰È·. O AÌÌÈ·Ófi˜ M·ÚÎÂÏ-
Ï›ÓÔ˜ Â›Ó·È Ô ÌÔÓ·‰ÈÎfi˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ §·Ù›ÓÔ˜ ÈÛÙÔÚÈ-
Îfi˜ ÙÔ˘ Ù¤ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È. Î·È Ô ÚÒÙÔ˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ §·-
Ù›ÓÔ˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ T¿ÎÈÙÔ (·Ú¯¤˜ 2Ô˘ ·È.). HÙ·Ó,
ˆÛÙfiÛÔ, ·fi ÙËÓ AÓÙÈfi¯ÂÈ· Î·È Ë ÌËÙÚÈ΋ ÙÔ˘ ÁÏÒÛ-
Û· ‹Ù·Ó ÚÔÊ·ÓÒ˜ Ë ÂÏÏËÓÈ΋. ¢ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ÁÈ·Ù›
Â¤ÏÂÍ ӷ ÁÚ¿„ÂÈ ÛÙ· Ï·ÙÈÓÈο, ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ fiÙÈ ÙÔ ÙÂ-
ÏÂ˘Ù·›Ô ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÌÂÁ¿Ï˘ ÙÔ˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÁÚ¿ÊÙËÎÂ
ÛÙË PÒÌË Î·È ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙ η˘ÛÙÈο ÙËÓ ¤ÎÏ˘ÛË ÙˆÓ
ËıÒÓ Ù˘ Û˘ÁÎÏËÙÈ΋˜ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·Ù›·˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜.
EÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ AÌÌÈ·ÓÔ‡, ˆÛÙfiÛÔ, Ë
Û‡Á¯ÚÔÓË ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›· ÛÙË Ï·ÙÈÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ·
6 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8
ÛÙÚ¿ÊËΠ΢ڛˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ÂÈÙÔ̤˜. A˘Ù¿ Ù· ÌÈÎÚ¿
¯ÚÔÓÈο ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È., Ù· ÔÔ›· Èı·ÓÒ˜ ›¯·Ó ÁÚ·ÊÙ›
ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÁÚ·ÊÂÈÔÎÚ¿Ù˜ Ô˘ ÛÙÂϤ¯ˆÛ·Ó ÙË ‰ÈÔ-
ÁÎÔ‡ÌÂÓË ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ΋ ‰ÈÔ›ÎËÛË, Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÌÂ
ÙËÓ ¿ÚÔ‰Ô ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÛÙȘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈΤ˜ ÂΉԯ¤˜,
ÔÈ Ôԛ˜ ÂÍÈÛÙÔÚÔ‡Û·Ó Û‡Á¯ÚÔÓ· ÁÂÁÔÓfiÙ· ·fi ÙËÓ
ÔÙÈ΋ ÁˆÓ›· Ù˘ Ì·ÎÚfi¯ÚÔÓ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ÈÛÙÔ-
Ú›·˜, Ô˘ ¿Ú¯È˙ Ì ÙË °¤ÓÂÛË.
H ηٿÛÙ·ÛË ‹Ù·Ó Ì¿ÏÏÔÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ Û ۯ¤ÛË
Ì ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›·. MÈ· Û˘Ó¯‹˜ ÊÈÏÔ-
ÏÔÁÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË Û˘Ó¤‰Â ¤ÚÁ·, fiˆ˜ ÙÔ ÌË Ûˆ˙fi-
ÌÂÓÔ Û‹ÌÂÚ· ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÔ‡ E˘Ó·›Ô˘ (Ù¤ÏÔ˜ 4Ô˘ ·È.) ‹
ÙÔ ÌÂÚÈÎÒ˜ Ûˆ˙fiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ZˆÛ›ÌÔ˘ (Ù¤ÏÔ˜ 5Ô˘ ‹ 6Ô˘.
·È) ‹ ·ÎÔÌ· ÙËÓ ¶ÔÏÂÌÈ΋ IÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ IÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡
·fi ÙÔÓ ¶ÚÔÎfiÈÔ (6Ô˜ ·È.), ÌÂ Ù· ¤ÚÁ· ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂ-
ÚˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Ô˘ ¤ÁÚ·Ê·Ó ÛÙË PˆÌ·˚΋
A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·. OÏÔÈ ·˘ÙÔ› ÔÈ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ¤ÁÚ·Ê·Ó
Ì·ÎÚÔÛÎÂÏ›˜ ÈÛÙÔڛ˜ Û ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÈÌË ÎÏ·ÛÈ΋
ÌÔÚÊ‹ Î·È Û ηϿ ÂÏÏËÓÈο. AÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÂÏÏËÓÈ-
ο ÌÔÓ٤Ϸ Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜, ‰ÂÓ ÚÔÛ¿ıËÛ·Ó Ó· ·Û¯Ô-
ÏËıÔ‡Ó Ì ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ‹ ÙÔÓ ÂίÚÈÛÙÈ·ÓÈ-
ÛÌfi, ·ÏÏ¿ ÚÔÙÈÌÔ‡Û·Ó Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÁÈ· ÛÙÚ·ÙȈÙÈο
Î·È ÔÏÈÙÈο ı¤Ì·Ù·. A˘Ùfi˜ Ô ÙÚfiÔ˜ Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜ Û˘-
Ó¯›ÛÙËΠ·‰È¿ÎÔ· ̤¯ÚÈ ÙÔÓ 7Ô ·È. Î·È ·Ó·˙ˆ˘-
ÚÒıËΠ·ÚÁfiÙÂÚ· Â› B˘˙·ÓÙ›Ô˘. HÙ·Ó ÂÌÊ·ÓÒ˜ ÙÔ
›‰Ô˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ô˘ ¤ÁÚ·„Â Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, Ô ÔÔ›-
Ô˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÙÔ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎfi ÚfiÙ˘Ô Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ
AψÛË Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘.
¶·ÚfiÙÈ Ô XÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi˜ ‰ÂÓ Î·Ï˘ÙfiÙ·Ó ·fi Û˘Á-
ÁÚ·Ê›˜ Û·Ó ·˘ÙÔ‡˜, Ë YÛÙÂÚË AÚ¯·ÈfiÙËÙ· ˘‹ÚÍÂ
ÌÈ· ÏÔ‡ÛÈ· ÂÔ¯‹ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÁÚ·Ê‹ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ
ıÂÌ¿ÙˆÓ. O Â›ÛÎÔÔ˜ K·ÈÛ·Ú›·˜ E˘Û¤‚ÈÔ˜ ÛÙȘ ·Ú-
¯¤˜ ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È. ‹Ù·Ó Ô ÚˆÙÔfiÚÔ˜, ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÌÈ·
EÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ IÛÙÔÚ›· ·fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ XÚÈÛÙÔ‡
̤¯ÚÈ ÙȘ ̤Ú˜ ÙÔ˘. ™Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È. ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘
º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1
H Ψηφιδωτ παρ
Eρμ με τον Δινυσο βρφος στην
αγκαλι
ξι
στην Π
κτηριστικ της παρ
τι η μορφ του Διονσου παρα-
πμπει στις αν
σεις νεογννητου Xριστο στην
αγκαλι
εθυνση Aρχαιοτ των Kπρου)
›¯Â ‹‰Ë ÌÂÙ·ÊÚ·ÛÙ› ÛÙ· Ï·ÙÈÓÈο Î·È Û˘Úȷο. ™˘-
Ó¤ÁÚ·„ Â›Û˘ ¤Ó· XÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi XÚÔÓÈÎfi, ÙÔ ÔÔ›Ô
Û˘Á¯ÚÔÓ›˙ÂÈ ÙËÓ ÎÔÛÌÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· Ì ٷ ÁÂÁÔÓfiÙ· Ù˘
B›‚ÏÔ˘, ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜ ÚÔ˜ ¢¯·Ú›ÛÙËÛË ÙˆÓ XÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÒÓ fiÙÈ ÔÏfiÎÏËÚË Ë IÛÙÔÚ›· ˘·ÁÔÚ¢fiÙ·Ó Î·È
ÔÚÈ˙fiÙ·Ó ·fi ÙË £Â›· ¶ÚfiÓÔÈ·. KÈ ·˘Ùfi ÙÔ ¤ÚÁÔ ÌÂ-
Ù·ÊÚ¿ÛÙËÎÂ Î·È ÙÔ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ηχÙÂÚ· ·fi ÙË Ï·-
ÙÈÓÈ΋ ÂΉԯ‹ ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ IÂÚÒÓ˘ÌÔ˘. TÔ ›‰ÈÔ ÛËÌ·-
ÓÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ‹Ù·Ó Ë AÁÈÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·-
ÓÔ‡ AÁ›Ô˘, Ô B›Ô˜ ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ AÓÙˆÓ›Ô˘, ÁÚ·Ì̤ÓÔ˜ È-
ı·Ófiٷٷ ·fi ÙÔÓ Aı·Ó¿ÛÈÔ, Ï›ÁÔ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ
ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ AÓÙˆÓ›Ô˘ ÙÔ 356 Î·È ÌÂÙ·ÊÚ·Ṳ̂ÓÔ ÛÙ·
Ï·ÙÈÓÈο Ï›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ·. Afi ÙfiÙÂ Î·È ÛÙÔ ÂÍ‹˜ Ë
AÁÈÔÁÚ·Ê›· ¤ÁÈÓ ÌÈ· ·fi ÙȘ ÈÔ ‰ËÌÔÊÈÏ›˜ Î·È ÂÈ-
‰Ú·ÛÙÈΤ˜ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜, ·Ó·Ú›ıÌËÙ· ·Ú·-
‰Â›ÁÌ·Ù· Ù˘ ÔÔ›·˜ Ì·˜ ÛÒ˙ÔÓÙ·È ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο, Ï·-
ÙÈÓÈο, Û˘Úȷο, ÎÔÙÈο, ·ÚÌÂÓÈο Î·È ÁˆÚÁÈ·Ó¿.
EÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ¤Ó·Ó ÔÏÈÙÈÛÌfi, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô Ù· ¤ÚÁ·
ÌÂÙ·ÊÚ¿˙ÔÓÙ·Ó Û¯Â‰fiÓ ÌfiÏȘ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·Ó Î·È Î˘ÎÏÔ-
ÊÔÚÔ‡Û·Ó Â˘Ú‡Ù·Ù· ·Ó¿ ÙË MÂÛfiÁÂÈÔ.
 Tο Διταγμα του Kαρακλλα
Tου K fl™Δ∞ M ¶√Àƒ∞∑Œ§∏
Kαθηγητ Aρχαας Iστορας
στο Πανεπιστμιο Aθηνν
¯ˆÛË ÙÔ˘ AϤͷӉÚÔ˘, ÙÔ˘ «A‡ÁÔ˘-
ÛÙÔ˘ Ù˘ AÓ·ÙÔÏ‹˜» fiˆ˜ ÙÔÓ ·Ôο-
ÏÂÛÂ. OˆÛ‰‹ÔÙ ٷ ÛÙÔȯ›· ·˘Ù¿
Â›Ó·È ‰Â›ÁÌ·Ù· ÌÈ·˜ ȉÈfiÌÔÚÊ˘ Î·È Î¿-
ˆ˜ ‰È·Ù·Ú·Á̤Ó˘ ÌÔÓ·Ú¯È΋˜ ÚÔ-
ÛˆÈÎfiÙËÙ·˜, ȉ›ˆ˜ ·Ó Ï¿‚Ô˘Ì ˘fi-
ÙȘ Û˘Ó·ÓÙԇ̠΢ڛˆ˜ ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘
ÔÈÓÈÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘ Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜.
K·È ¿ÏÈ fï˜ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ϤÔÓ Ó·
·Ó·ÚÚȯÒÓÙ·È ·ÎÒÏ˘Ù· ̤۷ Û ÌÈ· ÁÂ-
ÓÈ¿ ÚÒËÓ ˘ԉ¤ÛÙÂÚÔÈ Â·Ú¯ÈÒÙ˜,
˘fi ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ȉ›ˆ˜

E NA A¶O Δ∞ ™Δ√πÃ∂ÿ∞ Ô˘ Û˘Ó·-

ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ
ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Ù˘ YÛÙÂÚ˘ AÚ¯·È-
fiÙËÙ·˜ ‹Ù·Ó ÔˆÛ‰‹ÔÙÂ Ë Ù˘È΋
Â͛ۈÛË ÔÏÈÙÈÎÒÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÁÈ·
fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂχıÂÚÔ˘˜ (fi¯È ‰Ô‡ÏÔ˘˜)
ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ ڈ̷˚΋ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔ-
Ú›·˜. H Î¿Ï˘„Ë ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÚÔ¸fiıÂ-
Û˘ ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙÔ ‰È¿Ù·ÁÌ· ÙÔ˘ ·˘ÙÔ-
ÎÚ¿ÙÔÚ· K·Ú·Î¿ÏÏ·, ÁÈÔ˘ Î·È ‰È¿‰Ô-
¯Ô˘ ÙÔ˘ È‰Ú˘Ù‹ Ù˘ ‰˘Ó·ÛÙ›·˜ ˆÓ ™Â-
‚‹ÚˆÓ ™ÂÙ›ÌÈÔ˘ ™Â‚‹ÚÔ˘, ÙÔ˘ 212
τορα Kαρα-
Ì.X. ø˜ ÙfiÙ ‚¤‚·È· ‹‰Ë ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ
λλα, το μποστο
̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔ-
Ú›·˜ ›¯Â ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Ù· ڈ̷˚ο ÔÏÈ-
ÙÈο ‰ÈηÈÒÌ·Ù·, ΢ڛˆ˜ fï˜ ̤ÏË
ÙˆÓ ·ÓÒÙÂÚˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Ù¿ÍÂˆÓ Î·È
σκος).
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙËÓ ÂÓÙÔÓfiÙÂÚ· ÂÎÏ·ÙÈ-
ÓÈṲ̂ÓË ¢‡ÛË, ·Ú¿ ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·-
ο Î·È Û¯Â‰fiÓ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÂÍÂÏÏËÓÈ-
Ṳ̂ÓË AÓ·ÙÔÏ‹. H ηٿÛÙ·ÛË ·˘Ù‹
‰ÂÓ ‹Ù·Ó ¿ÌÔÈÚË ÎÈÓ‰‡ÓˆÓ ÁÈ· ÙË Û˘-
ÓÔ¯‹ Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, Ú¿ÁÌ· Ô˘
›¯Â ‰È·Ê·Ó› ˆ˜ ¤Ó· ‚·ıÌfi Û ‰È¿ÊÔ-
ÚÔÔ˘˜ ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ‡˜ ÎÏ˘‰ˆÓÈÛÌÔ‡˜
ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔ˘˜ Ù˘ ÂÁηı›‰Ú˘Û˘
Ù˘ ‰˘Ó·ÛÙ›·˜ ÙˆÓ ™Â‚‹ÚˆÓ (193
Ì.X.), fiˆ˜ Ô ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌfi˜ ÂÚÈÔ¯ÒÓ
Ù˘ AÓ·ÙÔÏ‹˜ Î·È Ë Ê·Ó·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜
˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÁÈ· ÙÔÓ ÂΛ ÚÒÙÔ ÌÂÁ¿-
ÏÔ ·ÓÙ›·ÏÔ ÙÔ˘ ™ÂÙÈÌ›Ô˘ ™Â‚‹ÚÔ˘,
ÙÔÓ ¶ÂÛΤÓÓÈÔ N›ÁÚÔ. E›Ó·È ·ÍÈÔÛËÌ›-
ˆÙÔ fiÙÈ ÔÈ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ Î·È Ô·‰Ô› ÙÔ˘
ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘ ‰ÂÓ ‰›ÛÙ·Û·Ó Ó· ÙÔÓ ·Ô-
ηÏÔ‡Ó Ó¤Ô AϤͷӉÚÔ, ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·˜
¤ÙÛÈ fiÛÔ ˙ˆÓÙ·Ó‹ ·Ú¤ÌÂÓÂ Ë ÌÔÚÊ‹
ÙÔ˘ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ M·Î‰fiÓ·, ˆ˜ ÚfiÙ˘Ô
ËÁÂÙÈ΋˜ Ê˘ÛÈÔÁӈ̛·˜ Î·È Â›ÎÂÓÙÚÔ
Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋˜ Ù·‡ÙÈÛ˘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ
Ù˘ ÂÏÏËÓfiʈÓ˘ AÓ·ÙÔÏ‹˜. AÏψÛÙÂ
Ô AϤͷӉÚÔ˜ ›¯Â ηÙÔÚıÒÛÂÈ Ó·
Û˘Ó‰¤ÛÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ȉȷ›ÙÂÚ· ÌÂ
ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÂÓfi˜ ˘ÂÚÂıÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿-
ÙÔ˘˜, fiˆ˜ Â›Û˘ ÙÔÓÈ˙fiÙ·Ó Û ÈÛÙÔ-
ÚÈο ¤ÚÁ· Î·È ‰ÈΛÌÈ· Ù˘ ڈ̷˚΋˜
·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘.
Yfi ÙÔ Êˆ˜ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·Ú·ÙËÚ‹-
ÛÂˆÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ‚¤‚·È· Ù˘¯·›Ô fiÙÈ Ô K·-
ڷοÏÏ·˜ Û˘Ó¤‰ÂÛ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ηÈ
Ì ÙËÓ ÂÓÙÔÓfiÙÂÚË ·fi ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô Î·È
¤Ú· ΈÌÈÎfiÙÂÚË, ·ÏÏ¿ fi¯È ÏÈÁfiÙÂÚÔ
ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ Ì›ÌËÛË ÙÔ˘
AϤͷӉÚÔ˘ Ô˘ ÁÓÒÚÈÛÂ Ë ÈÛÙÔÚ›·:
ηٿ ÙË Ì·ÚÙ˘Ú›· ÙˆÓ Û˘Ó‹ıˆ˜ ¯ıÚÈ-
ο ‰È·ÙÂıÂÈÌ¤ÓˆÓ ·¤Ó·ÓÙ› ÙÔ˘ ÈÛÙÔ-
ÚÈÎÒÓ ·˘Ù‹˜ Î·È ÙˆÓ ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ·ÁÂ-
Ó¤ÛÙÂÚˆÓ ÂÚÈfi‰ˆÓ ÌÈÌÔ‡ÓÙ·Ó ÙËÓ
¤ÎÊÚ·ÛË Î·È ÙË ÛÙ¿ÛË Ù˘ ÎÂÊ·Ï‹˜
ÙÔ˘ AϤͷӉÚÔ˘ (ÁÓˆÛÙ‹ ·fi Ù· ·Á¿Ï-
Ì·Ù·), ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û fiÏ· ηÈ
ÛÎÂ‡Ë Ô˘ ˘ÔÙ›ıÂÙ·È fiÙÈ ·Ó‹Î·Ó ο-
ÔÙ ے ÂΛÓÔÓ, Û˘ÁÎÚfiÙËÛ ¤Ó· ›‰Ô˜
Ó¤·˜ ̷ΉÔÓÈ΋˜ Ê¿Ï·ÁÁ·˜ Ì M·ÎÂ-
‰fiÓ˜ Ôϛ٘ Î·È ·ÍȈ̷ÙÈÎÔ‡˜ ηÈ
¤Êı·Û οÔÙ ӷ ÁÚ¿„ÂÈ ÛÙË Û‡-
ÁÎÏËÙÔ fiÙÈ ‹Ù·Ó Ô ›‰ÈÔ˜ ÌÈ· ÌÂÙÂÌ„‡-
„Ë fiÙÈ Ô K·Ú·Î¿ÏÏ·˜ ›¯Â Ì›ÓÂÈ ÌÔÓÔ-
ÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÍfiÓÙˆÛË ÙÔ˘
·‰ÂÏÊÔ‡ ÙÔ˘ °¤Ù· Î·È ÁÓˆÛÙÒÓ ‹ È-
ı·ÓfiÓ Ô·‰ÒÓ ÙÔ˘. Ö˜ Ë ·ÁˆÓÈÒ-
‰Ë˜ ۯ‰fiÓ Ù·‡ÙÈÛ‹ ÙÔ˘ Ì ÙÔÓ AϤ-
ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ› ËÁ¤Ù˜, ¤ˆ˜ Î·È ÙÔ ·˘ÙÔ-
ÎÚ·ÙÔÚÈÎfi ·Í›ˆÌ·, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û ÙȘ
ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÌÈ· Ô˘ÛȈ‰¤ÛÙÂÚË
Û˘ÓÔ¯‹ Î·È ·›ÛıËÛË ÂÓfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ Úˆ-
Ì·˚ÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘, ÔχÙÈÌË ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿
Í·Ó‰ÚÔ Î·È ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘, fiˆ˜ Ù· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·Ì¤ÙÚËÛË Ù˘ PÒÌ˘ Ì ÙȘ
Ù¤ÏË ÙÔ˘ 2Ô˘ ·È. Ì.X. Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ ÙËÓ ‚·Ú‚·ÚÈΤ˜ ÂȉÚÔ̤˜ Ô˘ Ù˘ ÂÈÊ˘-
·Ó·Î·ÏÔ‡ÛÂ, ˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ Ù· fiÚÈ· ÂÓfi˜ Ï¿ÛÛÔÓÙ·Ó. MÈ· ‚·ÛÈ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹ Ù˘
ÔÔÈÔ˘‰‹ÔÙ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ „˘¯ÈÛÌÔ‡ ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔ-
Î·È ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂ- Ú›·˜ ›¯Â ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı›, ·ÊÔ‡ fiÏË Ë
ÚÔ, ¤ÛÙˆ Î·È Ì ÙÚfiÔ ÂÍÂ˙ËÙË̤ÓÔ, ڈ̷˚΋ ÔÈÎÔ˘Ì¤ÓË Â›¯Â Á›ÓÂÈ Ú·ÁÌ·- P Πορτρτο του αυ-
Û ˘ÔÏ·Óı¿ÓÔ˘Û˜ ·Ó¿ÁΘ Î·È ·ÈÙ‹- ÙÈο ÌÈ· ÎÔÈÓ‹ fiÏË. τοκρ
Ì·Ù· Ù˘ ÙfiÙ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ΋˜ Ú·Á- κ
Ì·ÙÈÎfiÙËÙ·˜. £· Ú¤ÂÈ Â‰Ò Ì¿ÏÏÔÓ απ πορφυρτη λθο,
Ó· ‰Â¯ıԇ̠fiÙÈ Ë È‰¤· Ù˘ ηıÔÏÈ΋˜ περ. 212-17. Pμη,
·Ó·ÁˆÁ‹˜ ÙˆÓ ÂχıÂÚˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Mουσεο Kαπιτωλου
Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Û PˆÌ·›Ô˘˜ ›¯Â (φωτ: Δ. Δαμ
‚ÚÂÈ ÙȘ ȉÂÒ‰ÂȘ Û˘Óı‹Î˜ ÂÎÎfiÏ·„˘
ÛÙÔ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚÔ Ó‡̷ Ù˘ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘
ÙˆÓ ™Â‚‹ÚˆÓ, Ë ÔÔ›· ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛıË-
Πȉȷ›ÙÂÚ· ·fi ÌÈ· ÓÔÌÈ΋ ·Ó·Á¤Ó-
ÓËÛË ÂÎÚÔÛˆÔ‡ÌÂÓË ÙfiÛÔ ·fi ÙÔÓ
ȉȷ›ÙÂÚ· ‰Ú·ÛÙ‹ÚÈÔ Î·È ¤ÌÂÈÚÔ ÛÂ
ÓÔÌÈΤ˜ Ú˘ıÌ›ÛÂȘ È‰Ú˘Ù‹ Ù˘ ‰˘Ó·-
ÛÙ›·˜ fiÛÔ Î·È ·fi ÙÔ˘˜ ÂÍ·›ÚÂÙÔ˘˜
ÓÔÌÈÎÔ‡˜ Ô˘ ÙËÓ ÂÚÈÛÙÔ›¯È˙·Ó.
T·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ú¤ÂÈ Ó· Ï¿‚Ô˘Ì ÛÔ-
‚·Ú¿ ˘fi„Ë ÙË ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ Î·È ÔÏÈ-
ÙÈÛÌÈ΋ ÚԤϢÛË Ù˘ ‰˘Ó·ÛÙ›·˜
Î·È ÙÔ˘ ‚·ÛÈÎÔ‡ ÂÈÙÂÏ›Ԣ Ù˘: Ô ™Â-
Ù›ÌÈÔ˜ ™Â‚‹ÚÔ˜ ‹Ù·Ó Ô ›‰ÈÔ˜ Èı·Ófi-
ٷٷ ÁfiÓÔ˜ ÌÈ·˜ ÂÎڈ̷˚Ṳ̂Ó˘ ÁËÁÂ-
ÓÔ‡˜ ·ÊÚÈηÓÈ΋˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜, ÂÓÒ Ë
‰˘Ó·ÌÈ΋ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÂÈÚ¿ ÙÔ˘, Ë ÂÚ›-
ÊËÌË IÔ˘Ï›· ¢fiÌÓ·, ÁfiÓÔ˜ ÌÈ·˜ ÈÂÚ·ÙÈ-
΋˜ – ‰˘Ó·ÛÙÈ΋˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Ù˘ ™˘-
Ú›·˜, ‹Ù·Ó ÌÈ· ÁÓ‹ÛÈ· ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋
ÚÈÁΛÈÛÛ· ÛÙÔÓ ıÚfiÓÔ Ù˘ PÒÌ˘,
Ô˘ ‰È·ÙÂÏÔ‡Û ÛÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Â·-
Ê‹ Ì ÔÏÏÔ‡˜ ÂÏÏËÓfiʈÓÔ˘˜ ÏÔÁ›Ô˘˜
Ù˘ ÂÔ¯‹˜ Î·È Û‚fiÙ·Ó È‰È·›ÙÂÚ· ηÈ
ÚÔˆıÔ‡Û ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ ÌÓ‹-
Ì˘ ÂÓfi˜ ÛÔÊÔ‡ Ô˘ ›¯Â ‹‰Ë Û˘Ó‰¤-
ÛÂÈ ÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋
·Ú¿‰ÔÛË Ì ÙË Ê˘ÛÈ΋ Ù¿ÛË ·Ó¿-
‰ÂÈ͢ ‹‰Ë ÚÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ·Á›ˆÓ
ÛÙËÓ AÓ·ÙÔÏ‹, ÙÔ˘ AÔÏÏÒÓÈÔ˘
ÙÔ˘ T˘·Ó¤·. ¶¿Óˆ Û’ ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ
ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ Ë Û˘ÓÙ‹-
ÚËÛË Î¿ıÂ Ù˘È΋˜ ‰È·ÊÔÚ¿˜
·Ó¿ÌÂÛ· Û ˘ËÎfiÔ˘˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔ-
ÎÚ¿ÙÔÚ· Ù˘ οÔÙ ηٷÎÙË-
̤Ó˘ AÓ·ÙÔÏ‹˜ Î·È Ù˘ ·Ú¯Èο
ÓÈÎËÊfiÚ·˜ Î·È «ÁÓËÛÈfiÙÂÚ·»
ڈ̷˚΋˜ ¢‡Û˘ ‰ÂÓ Â›¯Â ı¤ÛË.
TÔ ‰È¿Ù·ÁÌ· ÙÔ˘ K·Ú·Î¿ÏÏ·
ÂͤÊÚ·˙ ·’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ¿Ô„Ë
¤Ó·Ó ÒÚÈÌÔ Î·Úfi, Ô˘ ı· ÌÔ-
ÚÔ‡Û fï˜ Ú¿ÁÌ·ÙÈ ÌfiÓÔ ·’
·˘Ùfi ÙÔ ‰¤ÓÙÚÔ Ó· ¤ÛÂÈ ÛÙË
Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Û˘Á΢ڛ·.
B¤‚·È·, fi,ÙÈ ·ÔÎÙÔ‡Ó fiÏÔÈ, ÌÔÈ-
Ú·›· ˘Ô‚·ıÌ›˙ÂÙ·È. H‰Ë ˘‹Ú¯·Ó,
Î·È ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘ ‰È·Ù¿ÁÌ·-
ÙÔ˜ ·Ó¤‚ËΠοıÂÙ· Ë ·Í›· Ó¤ˆÓ, ÂÓ·Ï-
Ï·ÎÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰È·ÎÚ›ÛÂˆÓ Ô˘

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 7
 Aπ την πολιτεα Pωμαων

Õ H Pμη (αρι-
στερ
) ως νστο-
λη μορφ και η
Kωνσταντινοπο-
λη (δεξι
) ως θε

Tχη με κ ρας
Aμαλθεας στο χ -
ρι. Eλεφαντοστ ι-
νο δπτυχο ψους
27,4 εκ., σως
απ εργαστριο
της Kωνσταντι-
νοπολης, περ.
500 (;). Bι ννη,
Mουσεο Iστορας
της T χνης.

Tου E ÀÕ°°∂§√À X ƒÀ™√⁄
Kαθηγητ Bυζαντιν ς Iστορας στο Πανε-
πιστ μιο Kπρου, Διευθυντ IBE/EIE
H ÁÂÓÈÎÂ˘Ì¤ÓË ·˘Ù‹ Î·È ·˘ÙfiÌ·ÙË
·ÔÓÔÌ‹ Ù˘ ¿ÏÏÔÙ Â›˙ËÏ˘ ȉÈfiÙË-
Ù·˜ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Ù˘ ··-
Í›ˆÛË. PˆÌ·›ÔÈ ‹Ù·Ó È· fiÏÔÈ ÔÈ Î¿ÙÔÈ-
ÎÔÈ Ù˘ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜. E›Ó·È ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi˜ Ô ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ô
Û·Ó Ó· ÂÈηÏÂÛıÔ‡Ó ÙËÓ Û¿ÓÈ· ·˘-
Ù‹ ȉÈfiÙËÙ·, ÂÓÒ ·fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘
A‰ÚÈ·ÓÔ‡ Î·È ÌÂÙ¿», ÂÓÓÔ› ‚¤‚·È· ÙËÓ
ÂÔ¯‹ ÙÔÓ K·Ú·Î¿ÏÏ·, «ÔÈ ¿ÓÙ˜ ÔÓÔ-
Ì¿ÛÙËÎ·Ó PˆÌ·›ÔÈ».
º˘ÛÈο Ë È‰ÈfiÙËÙ· ·˘Ù‹ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó
ȉȷ›ÙÂÚ· fï˜ ηٿ ÙÔÓ Ù¤Ù·ÚÙÔ Î·È
ÙÔ˘˜ ÂfiÌÂÓÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜ ¤ÁÈÓ·Ó ÁÂÓÈ-
ÎÂ˘Ì¤Ó˜ ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂȘ «‚·Ú‚¿ÚˆÓ»,
·Ú¯Èο Ì ÙËÓ È‰ÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ dediticius,
‰ËÏ·‰‹ Ì ÌÂȈ̤ӷ ÔÏÈÙÈο ‰ÈηÈÒ-
Ì·Ù·, ·ÊÔ‡ ÔÈ ·Ó‹ÎÔÓÙ˜ ÛÙËÓ Î·ÙË-

E NA™ XøPO™ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÌÔÚ› Ó·

·ÓȯÓ¢ı› Ë ÔÚ›· Ù˘ ÌÂÙ·-
ÌfiÚʈÛ˘ ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ÎfiÛÌÔ˘
ηٿ ÙËÓ YÛÙÂÚË AÚ¯·ÈfiÙËÙ· Â›Ó·È Ë
Ù‡¯Ë Ù˘ «ÚˆÌ·˚΋˜ ÔÏÈÙ›·˜» Ô˘
¯¿ÚÈÛÂ Ë PÒÌË ÙÔ 212 Ì.X. Û fiÏÔ˘˜
ÙÔ˘˜ ÂχıÂÚÔ˘˜ Ôϛ٘ ÙˆÓ fiψÓ
Î·È ÙˆÓ ËÁÂÌÔÓÈÒÓ Ô˘ ›¯·Ó ˘ÔÙ·-
¯ı› ÛÙË PˆÌ·˚΋ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, ‰Ë-
Ï·‰‹ Ë ·ÔÓÔÌ‹ Ù˘ ȉÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘
«ÔÏ›ÙË Ù˘ PÒÌ˘».
Iˆ¿ÓÓ˘ Ô XÚ˘ÛfiÛÙÔÌÔ˜ Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ ÙÔ
400 Ì.X. Û ¤Ó· ΋ڢÁÌ¿ ÙÔ˘ ÙÔ ¯ˆÚ›Ô
ÛÙȘ ¶Ú¿ÍÂȘ ÙˆÓ AÔÛÙfiψÓ, fiÔ˘ Ô
AfiÛÙÔÏÔ˜ ¶·‡ÏÔ˜ ··ÈÙ› ·fi ÙÔ˘˜
ÊÚÔ˘ÚÔ‡˜ ÙÔ˘ ·ÚÌfi˙Ô˘Û· Û˘ÌÂÚÈÊÔ-
Ú¿ ÂÂȉ‹ ‹Ù·Ó ÁÂÓÓË̤ÓÔ˜ PˆÌ·›Ô˜
ÔÏ›Ù˘ (¶Ú¿ÍÂȘ 22, 25-29). «E›¯·Ó»,
Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ Ô XÚ˘ÛfiÛÙÔÌÔ˜, «ÙËÓ ÂÔ¯‹
ÂΛÓË», ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ AÔ-
ÛÙfiÏÔ˘ ¶·‡ÏÔ˘ ÙÔÓ 1Ô ·È. Ì.X., «ÌÂÁ¿-
ÏÔ ÏÂÔÓ¤ÎÙËÌ· ·˘ÙÔ› Ô˘ ÌÔÚÔ‡-
Ê˘ÏÂÙÈ΋ ‹ ÂıÓÈ΋, ·ÏÏ¿ ηı·Ú¿ ÔÏÈ-
ÙÈ΋. A˘Ùfi Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ˘Ô-
ÁÚ·ÌÌÈÛÙ› ÁÈ·Ù› Ì·˜ ‚ÔËı¿ÂÈ Ó· ·Ô-
ʇÁÔ˘Ì ·Ú·ÓÔ‹ÛÂȘ. AÏψÛÙ ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁÔ‡Û ÌÂÁ¿Ï· ÏÂÔÓÂÎÙ‹Ì·Ù· ηÈ
¢ÂÏÈÍ›· ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Ù˘ A˘ÙÔÎÚ·-
ÙÔÚ›·˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ‚·Ú‚¿ÚÔ˘˜, ·ÊÔ‡
‹Ù·Ó ‡ÎÔÏÔ Ó· ‰Â¯ı› ÙËÓ ÂÁηٿ-
ÛÙ·Û‹ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ‰¿ÊË Ù˘ –fiÙ·Ó ÙÔ
¤ÎÚÈÓ ÛÎfiÈÌÔ– Î·È ÛÈÁ¿-ÛÈÁ¿ Ó· ÙÔ˘˜
·ÊÔÌÔÈÒÛÂÈ. EÙÛÈ ‹‰Ë ηٿ ÙÔÓ ÙÚ›ÙÔ,
ÁÔÚ›· ·˘Ù‹ ›¯·Ó ·ÔÎÏÂÈÛı› ·fi Ù·
ÚÔÓfiÌÈ· Ù˘ Constitutio
Antoniniana, ·ÏÏ¿ fï˜ Ì ·ÛÊ·Ï‹
ÚÔÔÙÈ΋ Ù·¯‡Ù·Ù˘ ·ÔηٿÛÙ·-
Û˘ ÛÙ· Ï‹ÚË ‰ÈηÈÒÌ·Ù· ÙÔ˘ ÔÏ›-
ÙË. O ¢ÎÔÏfiÙÂÚÔ˜ Î·È ÈÔ Û˘ÓËıÈṲ̂-
ÓÔ˜ ÙÚfiÔ˜ Â›Ù¢Í˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÛÙfi-
¯Ô˘ ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜ ‹Ù·Ó Ë ÛÙÚ¿ÙÂ˘Û‹ ÙÔ˘˜
ÛÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎfi ÛÙÚ·Ùfi, ÛÙÔÓ
ÔÔ›Ô ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÍÂÏȯıÔ‡Ó ·‚›·-
ÛÙ· ˆ˜ Ù· ·ÓÒٷٷ ·ÍÈÒÌ·Ù· Ù˘ ÈÂ-

8 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1
στο πισττατον πομνιον
Ú·Ú¯›·˜, ÂÊfiÛÔÓ ‚¤‚·È· ÎÚ›ÓÔÓÙ·Ó
¿ÍÈÔÈ Î·È ‹Ù·Ó ·ÊÔÛȈ̤ÓÔÈ ÛÙÔÓ ·˘-
ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·. AÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ÔÌ·‰È΋˜
ÛÙÚ¿Ù¢Û˘ ‚·Ú‚¿ÚˆÓ ‹Ù·Ó Ë ‰È·Ù‹-
ÚËÛË Ù˘ ·ÔÙÚÂÙÈ΋˜ ÈÛ¯‡Ô˜ ÙÔ˘
ڈ̷˚ÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ‡, ·ÏÏ¿ Î·È Ë ‰È·Ú-
΋˜ ·Ó·Ó¤ˆÛË Ù˘ ÔÏ˘ÂıÓÈÎfiÙËÙ¿˜
ÙÔ˘. ø˜ ¤Ó·Ó ‚·ıÌfi ÌÔÚ› ηÓ›˜ Ó·
ÈÛ¯˘ÚÈÛı› fiÙÈ Ù· ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ Ô˘
·ˆıÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜ ‚·Ú‚¿ÚÔ˘˜ ÂȉÚÔ-
Ì›˜ ‹Ù·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ «Û˘ÁÁÂÓ›˜»
ÙˆÓ ·ÓÙÈ¿ÏˆÓ ÙÔ˘˜, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ˆ˜
ÚÔ˜ Ù· ‹ıË Î·È ÙË ÓÔÔÙÚÔ›·, ·Ú¿
ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜,
ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ˘ÂÚ¿-
ÛÈ˙·Ó ÙË ˙ˆ‹ ηÈ
ÙËÓ ÂÚÈÔ˘Û›·. O ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜
OÈ ‚¿Ú‚·ÚÔÈ Ù˘
ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˘ ·- ÂÚÈ‚Ï‹ıËΠ·fi
Ú·ÁÚ¿ÊÔ˘ ¯·Ú·ÎÙË-
Ú›˙ÔÓÙ·È ÁÂÓÈο ˆ˜ ÌÈ· ÂÚ›ÏÔÎË ·˘Ï‹
«¤ıÓË» –ÛÙ· Ï·ÙÈÓÈ-
ο gentes Î·È ÏÈÁfi-
Î·È ÚÔÛٷهıËÎÂ
ÙÂÚÔ Û˘¯Ó¿ ›Ûˆ ·fi ¤Ó· ÂÚ›-
nationes– Î·È Ê¤-
νος το
τος
ÚÔ˘Ó ‰È¿ÊÔÚ· ÂıÓˆ- Ù¯ÓÔ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi
Ó‡ÌÈ· (.¯. °fiÙıÔÈ,
B¿Ó‰·ÏÔÈ, BÔ˘Ú-
ÂıÈÌÔÙ˘›·˜
χρονα απ την
νοδο του αυτοκρ
-
ÁÔ‡Ó‰ÈÔÈ, Î.Ï.) ÌÂ
·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÂÌ-
Ê·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ Î·È ÙȘ Ï·ÙÈ-
ÓÈΤ˜ ËÁ¤˜ ˆ˜ Û˘ÁÎÚÔÙË̤ӷ ÂıÓÈο
Û‡ÓÔÏ·. H ÓÂfiÙÂÚË ¤Ú¢ӷ ¤¯ÂÈ ˆÛÙfi-
διο και
ÛÔ ·ԉ›ÍÂÈ fiÙÈ Ù· Û‡ÓÔÏ· ·˘Ù¿ Û˘-
ÁÎÚÔÙ‹ıËÎ·Ó ˆ˜ Û˘Ì·Á›˜ ÔÌ¿‰Â˜
ÛÙ·‰È·Î¿ Î·È Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Ô-
Ú›·˜ ÙÔ˘˜ ·fi ÙȘ ·ÒÙÂÚ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜
Ù˘ ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹˜ ÙÔ˘˜ Ì ηÙ‡ı˘ÓÛË
ÚÔ˜ ÙȘ ÌÂÛÔÁÂȷΤ˜ ¯ÒÚ˜, ÔÈ Ôԛ˜
·¿ÚÙÈ˙·Ó ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ· Ù˘ A˘ÙÔ-
ÎÚ·ÙÔÚ›·˜. H ÂıÓÔÁÂÓÂÙÈ΋ ·˘Ù‹ ‰È·-
‰Èηۛ· ¤ÊÙ·Ó Û ÛËÌÂ›Ô ÔÏÔÎÏ‹Úˆ-
Û˘ ÌfiÓÔÓ fiÙ·Ó ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÔÌ¿‰· ÂÚ-
¯fiÙ·Ó Û Â·Ê‹ Ì ÙËÓ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·,
ÔfiÙ ÁÈ· Ó· ÂÓÙ·¯ı› ÛÙÔ ÔÏÈÙÂÈ·Îfi
Û‡ÛÙËÌ· Ù˘ YÛÙÂÚ˘ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·˜ Ë
ÔÌ¿‰· ·Ó·Áη˙fiÙ·Ó Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ
–Ì ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÔÏÈÙÈο Î·È ‰˘Ó·ÛÙÈο–
ÙÔÓ ÂıÓÈÎfi, Ù˘ ̇ıÔ Ì ʷÓÙ·ÛÙÈΤ˜
·Ó·ÁˆÁ¤˜ ÛÙÔ ·ÒÙ·ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ.
X¿Ï΢·Ó ‰ËÏ·‰‹ ÙË «Û¿Á·» Ù˘ ÎÔÈ-
Ó‹˜ Ê˘ÏÂÙÈ΋˜ ‹ ÂıÓÈ΋˜ ηٷÁˆÁ‹˜
ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ (·Ú‹Á·Á·Ó ÙËÓ origo
gentis). EÔ̤ӈ˜, fiˆ˜ Ë ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘
PˆÌ·›Ô˘ ‰ÂÓ Â›¯Â ÂıÓÈÎfi, ·ÏÏ¿ ÔÏÈÙÈ-
Îfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ (ÂÓÒ Ô fiÚÔ˜ EÏÏËÓ Â›-
¯Â ÂÍÔÛÙÚ·ÎÈÛı› ˆ˜ ‰ËψÙÈÎfi˜ ÙˆÓ
ÂıÓÈÎÒÓ, ÙˆÓ Ô·‰ÒÓ ÙˆÓ ÌË ¯ÚÈÛÙÈ·-
ÓÈÎÒÓ ıÚËÛÎÂÈÒÓ), ¤ÙÛÈ Î·È Ù· ÂıÓˆ-
Ó‡ÌÈ· ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ï·ÒÓ Ô˘ ·Ú¯Èο Â-
ÚȤ‚·ÏÏ·Ó Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ÏËÌ̇ÚÈÛ·Ó
ÙËÓ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· –Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙÔ
‰˘ÙÈÎfi Ù˘ ÙÌ‹Ì· ÙËÓ ˘Ôη٤ÛÙËÛ·Ó
ÙÂÏ›ˆ˜ Ì ٷ ÏÂÁfiÌÂÓ· ‰È¿‰Ô¯·, ÌÂÙ·-
ڈ̷˚ο ÎÚ¿ÙË (ºÚ·ÁÎÈÎfi, BËÛÈÁÔÙıÈ-
Îfi, §ÔÌ‚·Ú‰ÈÎfi, Î.Ï.)– ‰ÂÓ ·ÓÙÈÛÙÔÈ-
¯Ô‡Û·Ó ÔÙ¤ Û ÂıÓÈΤ˜ ‹ Ê˘ÏÂÙÈΤ˜
ÔÌ¿‰Â˜, ·ÏÏ¿ Û ÔÏÈÙÈο ÌÂÁ¤ıË, Ô˘
ÌfiÓÔ Ì ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ Î·È ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ Û˘-
ÓÔ¯‹˜ Î·È ÂÈ‚›ˆÛ˘ ηÏÏȤÚÁËÛ·Ó Ù·
ÎÔÈÓ¿ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο «¤ıÓÔ˘˜» ‹ Ê˘-
Ï‹˜.
AÊÔÛ›ˆÛË ÛÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË ·˘Ù‹. EÙÛÈ ÛÙË ı¤ÛË Ù˘
ÈÂÚfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ ÙÔ˘ ·˘ÙÔ-
™Ù·‰È·Î¿ Ë ·ÊÔÛ›ˆÛË ÛÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿- ÎÚ¿ÙÔÚ·, ȉ¤· Ô˘ ›¯Â ÎÏËÚÔ‰ÔÙËı›
ÙÔÚ· ·ÓÙÈη٤ÛÙËÛ ÙËÓ È‰ÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ Úˆ-
ÔÏ›ÙË Î·È ¤ÙÛÈ Ë Ù˘ÊÏ‹ ˘ÔÙ·Á‹ ¤ÁÈ- Ì·˚ÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, ÙÔÓ›ÛÙËÎÂ Ë ÈÂÚ·ÙÈ-
Ó ÛÙ·‰È·Î¿ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfiÙÂÚÔ Î‹ ȉÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, Ô ÔÔ›-
ÛÙÔÈ¯Â›Ô «ÚˆÌ·˚ÎfiÙËÙ·˜» ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÁË- Ô˜ ·Ô‰¤¯ıËÎÂ, ¤ÛÙˆ ·ÓÂ›ÛËÌ·, ÙÔÓ
ÁÂÓ›˜ Ôϛ٘ ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ Â‹- ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi «‚·ÛÈχ˜ Î·È ÈÂÚ‡˜»,
Ï˘‰Â˜ Ù˘ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜. A˘Ùfi ÂÎ- ÂÓÒ Ë ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ XÚÈÛÙÔ‡ ÁÂÓÈ-
ÊÚ¿ÛÙËΠ̤۷ ·fi ÙËÓ Â›ÛËÌË Ô- ·ıËÎÂ Î·È Û ÌË ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ‡˜ ¯Ò-
ÏÈÙÈ΋ Î·È ÓÔÌÈ΋ ÔÚÔÏÔÁ›·. ™ÙË ÓÔÌÔ- ÚÔ˘˜, ¤ÊÙ·Û ̿ÏÈÛÙ· Ó· ·ÔÙ˘ˆı›
ıÂÛ›· ÙˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ ÙÔ˘ IÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ ·ÎfiÌË Î·È ÛÙ· ÓÔÌ›ÛÌ·Ù·. H ·Ó¿ÎÏË-
·ÓÙÈηٷÛÙ¿ıËÎÂ Ô fiÚÔ˜ «ÔÏ›Ù˘» ÛË Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ·˘Ù‹˜ Î·È Ë Î¿ı·ÚÛË
Î·È Ô ·ÓÙ›ÛÙÔȯԘ Ï·ÙÈÓÈÎfi˜ Ù¯ÓÈÎfi˜ Ù˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ Ï·ÙÚ›·˜, Ô˘ Âȯ›-
fiÚÔ˜ civis ·fi ÚËÛ·Ó Ì ‚›·ÈÔ Î·È ‚¿Ó·˘ÛÔ ÙÚfiÔ ÔÈ
ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ˘‹- «ÂÈÎÔÓÔÌ¿¯ÔÈ» ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜, ‰ÂÓ ·Ì-
ÎÔÔ˜ Î·È ÊÈÛ‚‹ÙËÛ ÙËÓ ÈÂÚ·ÙÈ΋ ȉÈfiÙËÙ· ÙÔ˘
subiectus, ÂÓÒ Ô «‚·ÛÈϤˆ˜», ·ÓÙ›ıÂÙ· ‹Ù·Ó Ë È‰ÈfiÙËÙ·
›‰ÈÔ˜ Ô IÔ˘ÛÙÈÓÈ·- ·˘Ù‹ Ô˘ ‰ÈηÈÔÏÔÁÔ‡Û ÙËÓ ·˘ÙÔÎÚ·-
Ófi˜ Â·›ÚÂÙ·È fiÙÈ ÙÔÚÈ΋ Â¤Ì‚·ÛË ÛÙ· ı¤Ì·Ù· Ù˘ ÂÎ-
ηًÚÁËÛ ÙË ÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋˜ Ï·ÙÚ›·˜. EÙÛÈ, Ô §¤ˆÓ
‰È¿ÎÚÈÛË ÌÂٷ͇
«ÂÏ¢ı¤ÚˆÓ» ηÈ
°ã, Ô˘ ÂÁηÈÓ›·Û ÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÌ·¯›·,
‰ÂÓ ‰›ÛÙ·Û ӷ ıˆڋÛÂÈ ÙÔ ÛÒÌ· ÙˆÓ P Aργυρς δσκος
«deditiΛˆÓ» (Ì ÔÏÈÙÒÓ ˆ˜ ÙÔ «Ô›ÌÓÈfiÓ» ÙÔ˘. BϤ- (missorium) φιλο-
·˘Ùfi ÙÔ ¯·Ú·- Ô˘Ì ÏÔÈfiÓ ÙÔ˘˜ Ôϛ٘ ÙˆÓ Âχ- τεχνημ
ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÂÏÏË- ıÂÚˆÓ fiÏÂˆÓ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ Ó· 388 με αφορμ τα
ÓÔÏ·ÙÈÓÈÎfi ·Ï-
Ê¿‚ËÙÔ!). H ¯Ú‹-
¤¯Ô˘Ó ·Ú¯Èο ·Ó·ÁÓˆÚÈÛı› ˆ˜ «ÔÏ›-
Ù˜ Ù˘ PÒÌ˘» (ÙÔÓ 3Ô ·È.), Ó· ˘Ô‚È-
δεκ
ÛË ÙÔ˘ fiÚÔ˘ «Ô- ‚¿˙ÔÓÙ·È Û «˘ËÎfiÔ˘˜» (ÙÔÓ 6Ô ·È.) τορα Θεοδοσου A´
Ï›Ù˘» Á›ÓÂÙ·È Î·È, Ù¤ÏÔ˜, Ó· ÌÂÙ·ÙÚ¤ÔÓÙ·È Û ̤ÏË στον θρνο. O Θεο-
È· fiÏÔ Î·È Û·ÓÈfiÙÂÚË Î·È ÂÚÈÔÚ›˙Â- Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ΋˜ (Î·È ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ- δσιος περιστοιχζε-
Ù·È ÛÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ «ÂχıÂÚÔ˘» Û ΋˜) Ô›ÌÓ˘ (ÙÔÓ 8Ô ·È.). O ÌÂÛ·›ˆÓ·˜ ται απ τους γιους
Û¯¤ÛË Ì ÙÔÓ ‰Ô‡ÏÔ. ›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ. του, Aρκ
°È· Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ˆÛÙfiÛÔ ÙÔ Ó¤Ô Bαλεντινιαν B´.
Û‡ÛÙËÌ· ÔÏÈÙÈÎÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÌÂٷ͇ Mαδρτη, Aκαδημα
·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚÔ˜ Î·È ˘ËÎfiˆÓ (Î·È fi¯È της Iστορας.
È· ÔÏÈÙÒÓ) ¯ÚÂÈ¿ÛıËΠӷ ·ÏÏÔȈı›
Ô ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎfi˜ ıÂÛÌfi˜ Î·È Ë ·˘ÙÔ-
ÎÚ·ÙÔÚÈ΋ ȉ¤· Ô˘ ÙÔÓ Û˘Ófi‰Â˘Â
Î·È ÙÔÓ ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡ÛÂ. O ·˘-
ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÂÚÈ‚Ï‹ıËÎÂ ÏÔÈ-
fiÓ ·fi ÌÈ· ÂÚ›ÏÔÎË Î·È
·fiÎÔÛÌË ·˘Ï‹, ÚÔÛÙ·-
Ù‡ıËΠ›Ûˆ ·fi ¤Ó·
ÂÚ›Ù¯ÓÔ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi
ÂıÈÌÔÙ˘›·˜, ÂÓÒ Ë Ô-
ÏÈÙÈ΋ ȉÂÔÏÔÁ›· ÙÔÓ
·Ó‡„ˆÛ Û ¤Ó· Â›-
Â‰Ô ‰˘ÛÚfiÛÈÙÔ ‹
Î·È ·ÚfiÛÈÙÔ ÁÈ·
ÙÔ˘˜ Ôϛ٘. H ·˘-
ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ΋ ·˘Ù‹
ȉÂÔÏÔÁ›·, Ô˘ ΋-
Ú˘Í·Ó ÚÔ·Á·Ó-
‰ÈÛÙ¤˜ fiˆ˜ Ô E˘-
Û¤‚ÈÔ˜ K·ÈÛ·Ú›·˜
Î·È Ô˘ ·ÚÔ˘Û›·-
˙ ÙÔÓ ËÁÂÌfiÓ· ˆ˜
ÎÔÛÌÔÎÚ¿ÙÔÚ· ηÈ
ÔÈÔÓ› ·ÓÙÈÚfiÛˆÔ
ÙÔ˘ £ÂÔ‡ Â› Á˘, ÂÓ›-
Û¯˘Û ÛËÌ·ÓÙÈο ÙËÓ
ÂͤÏÈÍË ·˘Ù‹. EÁηÈÓÈ¿-
ÛıËΠ¤ÙÛÈ Ë ÏÂÁfiÌÂÓË
«KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÂÈ· EÔ¯‹» ÌÂ
·ÚÈÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙË ÛÙÂ-
Ó‹ Û‡Ó‰ÂÛË Î·È Û˘Ó·ÏÏËÏ›·
ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜
ÌÂ ÙËÓ EÎÎÏËÛ›·.
TÔÓ 7Ô ·È. ÔÈ ÎÔÛÌÔ˚ÛÙÔÚÈΤ˜ ÔÏÈÙÈ-
Τ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ, ΢ڛˆ˜ Ë ÓÈÎËÊfiÚ· Ô-
Ú›· ÙÔ˘ IÛÏ¿Ì, Â¤‰Ú·Û·Ó ÂÓÈÛ¯˘ÙÈο
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 9
 Oι Πλεις στην Yστερη

H Aποψη καταστημ
των στην Παλμρα της Συ-
ρας, αν
μεσα σε στος της πλης, κτσματα του
7ου αι. Σε κεντρικς οδος των πλεων της Yστε-
ρης Aρχαιτητας οι μικροπωλητς τοποθετοσαν ·fi ÙËÓ ÂÈ‚›ˆÛË ‹ fi¯È ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘
Tης ™ √ºÿ∞˜ A ¡∂∑ÿƒ∏
συχν
τους ξλινους π
γκους τους αν
μεσα στους ·˘ÙÔ‡ ηٿ ÙËÓ YÛÙÂÚË AÚ¯·ÈfiÙËÙ·
κονες των στον  επεκτενονταν, πως στην πε- Δρος Aρχα ας Iστορ ας Î·È Î·Ù¿ ÚÔ¤ÎÙ·ÛË Á‡Úˆ ·fi ÙË Û˘-
ρπτωση αυτ, μπροστ
απ τις στος σε μονιμ- του Πανεπιστημ ου της Xαϊδελβργης Ó¤¯ÂÈ· ‹ ÙËÓ ·Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ
τερες κατασκευς. Oι δρμοι στνευαν, πως στα ÂÏÏËÓÔڈ̷˚΋ ÔÈÎÔ˘Ì¤ÓË Î·È ÙÔ ÌÂ-
σουκ των μετπειτα ισλαμικν πλεων. ۷ȈÓÈÎfi B˘˙¿ÓÙÈÔ.

ø ™ BA™IKO ‰ÔÌÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙÔ˘

ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Î·È Î·ÙfiÈÓ ÙÔ˘ Úˆ-
Ì·˚ÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘, ÔÈ fiÏÂȘ ·Ô-
ÙÂÏÔ‡Ó Â‡ÏÔÁ· ÎÂÓÙÚÈÎfi ÛËÌÂ›Ô ·Ó·-
ÊÔÚ¿˜ ÛÙË ÌÂÁ¿ÏË Û˘˙‹ÙËÛË Á‡Úˆ
H ÂÏÏËÓÈ΋ fiÏË Î·È Ë ÚˆÌ·˚΋ ÂÎ-
‰Ô¯‹ Ù˘ ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ˙ˆÓÙ·Ófi˜ ÔÚÁ·ÓÈ-
ÛÌfi˜ Ì ÔÏÈÙÈΤ˜, ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜, ÔÈÎÔÓÔ-
ÌÈΤ˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜/ÓÂ˘Ì·ÙÈΤ˜ ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁ›Â˜. MÂÙ·‚ÔϤ˜ Û ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÏÂÈ-

10 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1
Aρχαιτητα
βα της Iορ-
πεδο βυζαντινς
σταση
ÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ›¯·Ó ÛËÌÂȈı› ‹‰Ë ηٿ ÙË
‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÒÓ Î·È Î·ÙfiÈÓ
ÙˆÓ ÚÒÈÌˆÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÒÓ ¯Úfi-
ÓˆÓ, fiÙ·Ó Ë fiÏË ÂÓÙ¿¯ıËΠ۠˘ÂÚ-
ΛÌÂÓÔ˘˜ ÎÚ·ÙÈÎÔ‡˜ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ ηÈ
¤ÁÈÓ ÎÔÈÓˆÓfi˜ ÌÈ·˜ ·Ú¯Èο ÂÏÏËÓÈÛÙÈ-
΋˜ Î·È Î·ÙfiÈÓ ÚˆÌ·˚΋˜ ÔÈÎÔ˘Ì¤Ó˘
Ô˘ ÂÎÙÂÈÓfiÙ·Ó Á‡Úˆ ·fi ÙË MÂÛfiÁÂÈÔ.
K·Ù¿ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ·˘Ù‹ Ë ÂÏÏËÓÔڈ̷˚-
΋ fiÏË ¤¯·Û ÙËÓ ÔÈÎÈÏ›· ÙˆÓ ÔÏÈ-
ÙÂÈ·ÎÒÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ Ù˘ Î·È ¤Ó· ÛË-
à Ψηφιδωτ απ
τη Mηδ
δανας με απεικ-
νιση της Iερουσα-
λμ. Tμμα μεγα-
λτερης σνθεσης
(15,7 x 5,6 μ.) στο
δ
εκκλησας, με σχη-
ματικ παρ
των Aγων Tπων.
Mσα 6ου αι.
™ÙËÓ ·Ì¤Ûˆ˜ ÂfiÌÂÓË ¯ÚÔÓÈ΋ Â-
Ú›Ô‰Ô, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜ Ô˘ ÌÂ-
ÛÔÏ¿‚ËÛ·Ó ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈÎÔ-
ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÎÚ›ÛË ÙÔ˘ 3Ô˘
·È. Î·È ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ fiÔ˘ ÙÔÔıÂÙ›ٷÈ
Û˘Ì‚·ÙÈο ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ YÛÙÂÚ˘
AÚ¯·ÈfiÙËÙ·˜ (Ù¤ÏË
ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È. ÁÈ· ÙÔ
‰˘ÙÈÎfi ÙÌ‹Ì· Ù˘
¢Ú·ÛÙÈ΋ ˘‹ÚÍ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ηÈ
7Ô˜ ·È. ÁÈ· ÙÔ ·Ó·-
Ë Â¤Ì‚·ÛË ÙÔÏÈÎfi ÙÌ‹Ì·) Ë ¤Ó-
ÙÔ˘ KÚ¿ÙÔ˘˜ Î·È ÓÔÈ· ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡
Â·Ó·ÚÔÛ‰ÈÔÚ›-
Ù˘ EÎÎÏËÛ›·˜ ÛÙËÎÂ Î·È Ì·˙› Ù˘
ÙÔ ·ÛÙÈÎfi ÛÎËÓÈÎfi.
ÛÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ TËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹
Û˘ÓÙÂϤÛÙËηÓ
˙ˆ‹ ÙˆÓ fiÏÂˆÓ ÛÙ·‰È·Î¿ Û‡ÓıÂÙ˜
Î·È ‚·ıȤ˜ ÌÂÙ·‚Ô-
Ϥ˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡-
Û·Ó ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ÙË ‰ÔÌ‹ Î·È ÙË ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ fiÏÂˆÓ Î·È ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó
Û ¿ÌÂÛË ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË Ì ¢ڇÙÂÙÂ-
Ú˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜, ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜, ÔÏÈÙÈ-
Τ˜ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ ÛÙË
ڈ̷˚΋ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·.
EÔ¯‹ Û‡ÓıÂÙˆÓ ÌÂÙ·‚ÔÏÒÓ
OÈ ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ ·˘Ù¤˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·Ó ÂÓ
̤ÚÂÈ ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ-
Τ˜ ÔÏÈÙÈΤ˜. OÈ ·ÔÏ˘Ù·Ú¯ÈΤ˜ ηÈ
ÎÂÓÙÚÔÌfiϘ Ù¿ÛÂȘ Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜
ÂÍÔ˘Û›·˜ ‰ÂÓ ¿ÊËÓ·Ó ÔÏÏ¿ ÂÚÈıÒ-
ÚÈ· ÁÈ· ÔÏ˘ÊˆÓ›· Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfiÙË-
Ù·, ÛÙÔȯ›· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ ÂÏ-
ÏËÓÔڈ̷˚ÎÒÓ fiψÓ. H ÂÍÔ˘Û›· ÙÔ˘
Ì·ÓÙÈÎfi ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ Ù˘ ÔÓÙfi- ÂÓfi˜ Î·È ÌÔÓ·‰ÈÎÔ‡ ·ÓÒÙ·ÙÔ˘ ¿Ú¯Ô-
ÙËÙ·˜, ‰È·Ù‹ÚËÛ ˆÛÙfiÛÔ ÔÚÈṲ̂ӷ ¿Ï- ÓÙ· Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÂÎÔÚ¢fiÙ·Ó
Ï· ‚·ÛÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘: ¤Ú· ·fi ÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ÓÂÔ˚‰Ú˘-
·fi ΤÓÙÚÔ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ¯ÒÚÔ˜ ̤ÓË ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· Ù˘ ڈ̷˚΋˜ ÔÈ-
ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ‰Ú¿Û˘ ÎÔ˘Ì¤Ó˘ (330) Î·È ¤‰Ú· Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·-
Ô˘ Û¯ÂÙÈ˙fiÙ·Ó Ì ·ÛÙÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ, ÙÔÚÈ΋˜ ·˘Ï‹˜ Î·È ‰ÈÔ›ÎËÛ˘. H «N¤·
Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙȘ Ôԛ˜ Û˘Ì‚fiÏÈ˙ ¶fiÏË» ¤ÁÈÓ ÊÔÚ¤·˜ Ù˘ Ó¤·˜ ÔÏÈÙÈ-
ÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË Î·È Û˘Ó·›ÓÂÛË ÙˆÓ Î‹˜ ȉÂÔÏÔÁ›·˜ Î·È ˆ˜ «‚·ÛÈÏ›‰· ÙˆÓ
ÔÏÈÙÒÓ, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡- fiψӻ ÂÚÈfiÚÈÛ ٷ ·ÛÙÈο ΤÓÙÚ·
Û ӷ ÂϤÁ¯ÂÈ Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ÙË ‚ÈÔ- Ù˘ ÂÚÈʤÚÂÈ·˜ Û ÚfiÏÔ ‰ÔÚ˘ÊfiÚˆÓ.
Ù¯ӛ· Î·È ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ. M ÙË ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋ Î·È ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
·Ó·‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜,
ÙËÓ ·‡ÍËÛË ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÙˆÓ Â·Ú-
¯ÈÒÓ Î·È ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ˘ÂÚΛÌÂÓˆÓ
‰ÈÔÈ΋ÛÂˆÓ ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 3Ô˘ ·È., Ë ·-
ÚÔ˘Û›· Î·È Ô ¤ÏÂÁ¯Ô˜ Ù˘ ÎÂÓÙÚÈ΋˜
·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ΋˜ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ ÛÙËÓ ÂÚÈ-
ʤÚÂÈ· Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙȘ fiÏÂȘ ÂÓÈÛ¯‡-
ıËÎÂ. ¶ÂÚ›Ô˘ ÙËÓ ›‰È· ÂÔ¯‹ ÔÈ fi-
ÏÂȘ ¤·„·Ó ÔÚÈÛÙÈο Ó· ÂΉ›‰Ô˘Ó ‰È-
ο ÙÔ˘˜ ÓÔÌ›ÛÌ·Ù·, ÂÓÒ ·fi ÙÔÓ ·˘ÙÔ-
ÎÚ¿ÙÔÚ· KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ Î.ÂÍ. –ÌÂ ÌÈ·
Û‡ÓÙÔÌË ‰È·ÎÔ‹ Â› IÔ˘ÏÈ·ÓÔ‡– ÔÈ
ÊfiÚÔÈ (‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi
̤ÚÔ˜ ÙˆÓ ÊfiÚˆÓ) Ô˘ ÂÈÛ¤ÚÚÂ·Ó Ò˜
ÙfiÙ ÛÙ· Ù·Ì›· ÙˆÓ fiÏÂˆÓ ¤Ú·Û·Ó
ÛÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎfi Ù·Ì›Ô
Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· ÂÚÈÔÚ›-
˙ÔÓÙ·˜ ‰Ú·Ì·ÙÈο ÙȘ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ‰˘-
Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙˆÓ fiÏÂˆÓ Î·È ·Ó·ÈÚÒ-
ÓÙ·˜ Î·È Û ·˘Ùfi ÙÔ Â›Â‰Ô ÙËÓ ·˘ÙÔ-
ÓÔÌ›· ÙÔ˘˜. M ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ‰È-
ÔÈÎËÙÈÎÔ‡ Ì˯·ÓÈÛÌÔ‡ Ù˘ ηٿ ÙÔÓ
4Ô ·È. Ë ÂÎÎÏËÛ›· ·ÔÙ¤ÏÂÛ ¤Ó·Ó ·Îfi-
ÌË Â͈ÁÂÓ‹ ·Ú¿ÁÔÓÙ· ¿ÛÎËÛ˘ ÂÍÔ˘-
Û›·˜ ÛÙȘ fiÏÂȘ Ù˘ YÛÙÂÚ˘ AÚ¯·Èfi-
ÙËÙ·˜.
KÚ¿ÙÔ˜ Î·È ÂÎÎÏËÛ›· ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó
Ó¤· ‹ Â¤ÎÙÂÈÓ·Ó Ù· ‹‰Ë ˘¿Ú¯ÔÓÙ·
‰›· Â¤Ì‚·Û˘ ÛÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ˙ˆ‹
ÙˆÓ fiψÓ, ηχÙÔÓÙ·˜ ÙÔ ÎÂÓfi
Ô˘ ¿ÊËÓÂ Ë ÙÔÈ΋ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·Ù›·
ÙˆÓ ‚Ô˘Ï¢ÙÒÓ. OÈ Â˘Î·Ù¿ÛÙ·ÙÔÈ Ô-
ϛ٘ Ô˘ ̤¯ÚÈ ÙfiÙÂ Û‹ÎˆÓ·Ó ÙÔ ‚¿-
ÚÔ˜ Ù˘ ·˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ ÙˆÓ fiψÓ
˘¤ÛÙËÛ·Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÔÈÎÔÓÔÌÈο
Ï‹ÁÌ·Ù· ·fi ÙË ÊıÔÚ¿ Ù˘ ÌÂÛ·›·˜
Á·ÈÔÎÙËÛ›·˜ Î·È ÙË Ì›ˆÛË ÙˆÓ ÂÛfi-
‰ˆÓ ÙˆÓ fiψÓ, ·ÏÏ¿ Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜
·Ô‰˘Ó·ÌÒıËÎ·Ó Û ȉÂÔÏÔÁÈÎfi Â›-
‰Ô: ÔÈ ˘ËÚÂۛ˜ Ù˘ Ù¿Í˘ ·˘Ù‹˜
ÚÔ˜ ÙËÓ fiÏË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ‚·Û›˙Ô-
ÓÙ·Ó ÛÙËÓ ÂÍÔ˘Û›·, ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË
Î·È ÙÔ Î‡ÚÔ˜ Ô˘ Ë fiÏË ÌÔÚÔ‡Û ӷ
·ÓÙ·Ô‰ÒÛÂÈØ Î·ıÒ˜ fï˜ Ù· ̤۷
·˘Ù¿ Í¤Ê˘Á·Ó ÛÙ·‰È·Î¿ ·fi ÙÔÓ ¤ÏÂÁ-
¯Ô ÙˆÓ fiψÓ, ‹Ù·Ó ϤÔÓ Ô ·˘ÙÔ-
ÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ë ÂÎÎÏË-
Û›· ÂΛÓÔÈ Ô˘ Ì ÙË ¯ÔÚ‹ÁËÛË Ù›Ù-
ÏˆÓ Î·È ·ÍÈˆÌ¿ÙˆÓ ‹ Ì ÙËÓ ˘fiÛ¯Â-
1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 11
 H Aποψη του «Παλα-
τιο των Γιγ
ντων»
στην Aρχαα Aγορ
της Aθνας, κατοικα ÛË Ô˘Ú¿ÓÈ·˜ ·ÓÙ·ÌÔÈ‚‹˜ ÌÔÚÔ‡Û·Ó
υψηλο, πιθανν, Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó Î›ÓËÙÚ· ‹ Ó· ·Û΋ÛÔ˘Ó
αξιωματοχου των ›ÂÛË ÁÈ· ‰ˆÚ¤˜ Î·È ˘ËÚÂۛ˜. H ¢-
Aθηνν  ηγεμνα, ÂÚÁÂÛ›· ÙÔ˘ ‡ÔÚÔ˘ ÔÏ›ÙË ‚Ô˘ÏÂ˘Ù‹
περ. 400. Tην εποχ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÔϛ٘ ÙÔ˘ (·Ó¤ÁÂÚÛË
της Yστερης Aρχαι- ‹ ÂÈÛ΢‹ Ó·ÒÓ, ÛÙÔÒÓ, ı¿ÙÚˆÓ, Á˘-
τητας η Aγορ
εχε ÌÓ·Û›ˆÓ, ÏÔ˘ÙÚÒÓ, ›‰Ú˘ÛË ÁÈÔÚÙÒÓ ÓÔÓÙ·˜ ÌÈ· Û¯ÂÙÈ΋ ·˘Ù¿ÚÎÂÈ· ÛÙËÓ
χ
σει τον αρχικ της Î.Ï.) ÌÂÙ·ÙÚ¿ËΠ۠ÊÈÏ·ÓıÚˆ›·
χαρακτρα ως πολι- ÙÔ˘ ÈÛÙÔ‡ ÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ‹ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ-
τικ κντρο και φιλο- ÎÔ‡ ·ÍȈ̷ÙÔ‡¯Ô˘ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ·Ó·ÍÈÔ-
ξνησε οικες και ερ- ·ıÔ‡ÓÙ˜ Û˘Ó·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙÔ˘ (·Ó¤-
γαστρια (φωτ: Δ. ÁÂÚÛË ÂÎÎÏËÛÈÒÓ, Ùˆ¯ÔÎÔÌ›ˆÓ, ÁË-
Δαμ
σκος). ÚÔÎÔÌ›ˆÓ, ÓÔÛÔÎÔÌ›ˆÓ). OÈ ÂÈÁÚ·-
ʤ˜ Ô˘ ÙÈÌÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜ Ôϛ٘–¢ÂÚ-
Á¤Ù˜ ÂÍ·Ê·Ó›ÛÙËηÓ. ΔÔ ‚Ô˘Ï¢ÙÈÎfi
·Í›ˆÌ· «¿‰ÂÈ·Û» ·fi ÙÔ Î‡ÚÔ˜ Î·È ÙÔ
ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘ Î·È ÌÂÙ·ÙÚ¿ËΠÛÂ
·‚¿ÛÙ·¯ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ Ô˘ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ
ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó Ó· ·ÔʇÁÔ˘Ó.
OÈ ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ ‰ÂÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ
ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙˆÓ fiψÓ, ·ÏÏ¿ ÂÂÎÙ›-
ÓÔÓÙ·È ÛÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ì ÙËÓ ‡·È-
ıÚÔ. O §È‚¿ÓÈÔ˜ (314–393) ÍÂÎÈÓ¿ ÙÔ
ÂÁÎÒÌÈÔ Ù˘ AÓÙÈfi¯ÂÈ·˜ ˘ÌÓÒÓÙ·˜ ÙËÓ
·Ú·ÁˆÁÈÎfiÙËÙ· Ù˘ Á˘ Ô˘ ÙËÓ Â-
ÚÈ‚¿ÏÏÂÈ: «ÚÒÙÔ Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ
ÂÁÎÒÌÈÔ Ù˘ fiÏ˘ Â›Ó·È Ë Â˘ÊÔÚ›·
Ù˘ Á˘ Ù˘, fiˆ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Î·È ÛÙ· η-
Ú¿‚È·, fiÙ·Ó Â›Ó·È ÁÂÚ‹ Ë Î·Ú›Ó· ›ӷÈ
Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· ̤ÚË Î·Ï¿ ·ÚÌÔṲ̂-
Ó·». Ö˜ Û ·ÚÎÂÙ¤˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘
·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ fiÏÂÌÔÈ Î·È ÂȉÚÔ̤˜
ÂÚ‹ÌˆÛ·Ó ÙËÓ ‡·ÈıÚÔ Î·È ‰˘Û¯¤Ú·-
Ó·Ó ÙËÓ ÙÚÔÊÔ‰ÔÛ›· ÙˆÓ fiψÓ. ™ÙȘ
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÔÈ ‰˘ÛÎÔ-
ϛ˜ ÍÂÂÚ¿ÛÙËηÓ, ·Ó¿ÏÔÁ· ‚¤‚·È·
Ì ÙË Û˘¯ÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ÂȉÚÔÌÒÓ Î·È
12 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1
ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· ·Ó·Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ ηÈ
·Ó¿Î·Ì„˘ Ù˘ οı ÂÚÈÔ¯‹˜. ¶ÈÔ
ÌfiÓÈ̘ ‹Ù·Ó ÔÈ Û˘Ó¤ÂȘ ÌÈ·˜ ¿ÏÏ˘
ÌÂÙ·‚ÔÏ‹˜: ÌÂÁ¿Ï· ·ÁÚÔÎÙ‹Ì·Ù·, ÌÔ-
Ó·ÛÙ‹ÚÈ· Î·È ·ÁÚÔÙÈÎÔ› ÔÈÎÈÛÌÔ› ¤ÁÈ-
Ó·Ó ¯ÒÚÔÈ ‚ÈÔÙ¯ÓÈ΋˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ‰›-
ÔÈÎËÙÈÎÔ–ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ΤÓÙÚÔ Ù˘ ÂÏ-
Ò˜ ÙfiÙ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ·ÁÚÔÙÈ΋ ‡·È- ÏËÓÔڈ̷˚΋˜ fiÏ˘ – ÂÁηٷÏ›ÊıË-
ıÚÔ Î·È ÌÂÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜
‰È·‰ÚÔ̤˜ fiÏ˘–˘·›ıÚÔ˘. H ·ÁÚÔÙÈ-
ÎÔÔ›ËÛË Ù˘ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·Ù›·˜ Î·È Ë
ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔÔ›ËÛË Ù˘ ˘·›ıÚÔ˘ ΢-
Ú›ˆ˜ ÛÙÔ ‰˘ÙÈÎfi ÙÌ‹Ì· Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘ ÚÔ ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ Î·È ÙË ÏÂÈ-
ڈ̷˚΋˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Â›Ó·È ‰‡Ô
·ÎfiÌË ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ÌÂÙ¤‚·Ï·Ó ÙȘ
˘¿Ú¯Ô˘Û˜ ÈÛÔÚÚÔ›Â˜ ÂÓ‰˘Ó·ÌÒÓÔ-
ÓÙ·˜ ÙÔ ÚfiÏÔ Ù˘ ˘·›ıÚÔ˘ ÛÙÔ ÈÛÙÔÚÈ-
Îfi «Á›ÁÓÂÛı·È».
AÏÏ·Á‹
ÙÔ˘ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÔ‡ ÈÛÙÔ‡
O ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎfi˜ ÈÛÙfi˜, Ë ÔÈÎÈÛÙÈ΋
ÂÈÎfiÓ· Î·È ÔÈ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜
ÙˆÓ fiÏÂˆÓ Ù˘ YÛÙÂÚ˘ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·˜
‰ÂÓ ¤ÌÂÈÓ·Ó ·ÓÂËÚ¤·ÛÙ·. H ‰ÈÔÈÎËÙÈ-
΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·Ó·‰È¿ÚıÚˆÛË Î·È Ë
Ó¤· ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ Ù·˘ÙfiÙËÙ· ÙˆÓ fiÏÂ-
ˆÓ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Î·È-
ÓÔ‡ÚÁÈˆÓ ÎÙ›ÚÈˆÓ (ÂÎÎÏËۛ˜, ÂÈÛÎÔ-
Èο ̤Á·Ú·, ÓÔÛÔÎÔÌ›·, Ùˆ¯ÔÎÔ-
Ì›· Î.¿.), ÂÓÒ ÚÔ¸¿Ú¯ÔÓÙ· ÔÈÎÔ‰Ô-
Ì‹Ì·Ù· (‚Ô˘ÏÂ˘Ù‹ÚÈ·, ·Á·ÓÈÛÙÈο ÈÂ-
Ú¿, ı¤·ÙÚ·, Á˘ÌÓ¿ÛÈ·) ÂÚÈ‹Ïı·Ó ÛÂ
·¯ÚËÛÙ›· Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó Û˘-
¯Ó¿ ˆ˜ ¤ÙÔÈÌÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi. ¶ÔÏ-
Ϥ˜ ÂÎÎÏËۛ˜ ȉڇıËÎ·Ó ÛÙË ı¤ÛË
·Ï·ÈÒÓ ·Á·ÓÈÛÙÈÎÒÓ ÈÂÚÒÓ ‹ ÛÂ ı¤-
·ÙÚ· Î·È ˆ‰Â›·, fiÔ˘ ›¯·Ó Ì·ÚÙ˘Ú‹-
ÛÂÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ›. K·ıÒ˜ Ù· ·Ï·È¿ ‰ÈÔÈ-
ÎËÙÈο Î·È Ï·ÙÚ¢ÙÈο ÎÙ›ÚÈ· ¤·„·Ó
Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È, Ë AÁÔÚ¿ – ÙÔ ‰È-
Π۠·ÚÎÂÙ¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÔÏÔÎÏËÚˆ-
ÙÈο. ™ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙˆÓ fiÏÂˆÓ ÂÌÊ·Ó›-
ÛÙËÎ·Ó ÂÚÂÈˆÌ¤Ó· ÎÙ›ÚÈ·, Ë ‡·ÚÍË
ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ηٷ‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂ-
ÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ fiÏÂˆÓ ·Ú¿ ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔ-
ÌÈ΋ ‰˘ÛÚ·Á›· Î·È ÙËÓ ·Ú·ÎÌ‹
ÙÔ˘˜. H ÂÎÎÏËÛ›· ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ Ӥ˜
‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ηٿÏ˄˘ Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘
ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘: Û ÔÏϤ˜ fiÏÂȘ
(.¯. ÛÙË B. AÊÚÈ΋) ÂÌÊ·Ó›ÛÙËΠ¤Ó·˜
Ó¤Ô˜ ·ÛÙÈÎfi˜ ˘Ú‹Ó·˜ Á‡Úˆ ·fi ÙȘ
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈΤ˜ ÂÎÎÏËۛ˜. H ÂÌÔÚÈ΋
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ù˘ AÁÔÚ¿˜ ÌÂٷʤÚ-
ıËΠÂÍ ÔÏÔÎÏ‹ÚÔ˘ ÛÙȘ ÎÂÓÙÚÈΤ˜ Ô‰È-
Τ˜ ·ÚÙËڛ˜ ÙˆÓ fiÏÂˆÓ (ÂÌ‚fiÏÔ˘˜)
Î·È ÛÙ· ηٷÛÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÛÙÔÒÓ Ô˘
ÙȘ Ï·ÈÛ›ˆÓ·Ó. ¶¤Ú·ÛÌ·, ÙfiÔÈ ÂÌÔ-
ÚÈÎÒÓ Û˘Ó·ÏÏ·ÁÒÓ Î·È Û˘Ó·ıÚÔ›ÛˆÓ
ÁÈ· ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡
ÏËı˘ÛÌÔ‡ Û ηıËÌÂÚÈÓ‹ ‚¿ÛË, ÔÈ
‰ÚfiÌÔÈ ·˘ÙÔ› ‹Ù·Ó ¯ÒÚÔÈ È‰·ÓÈÎÔ› ÁÈ·
ÙËÓ ÚÔ‚ÔÏ‹ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ Î·È ÔÏÈ-
ÙÈÎÒÓ Û˘Ì‚fiψÓ: ÛÙȘ Ï·Ù›˜ (fora)
ÙˆÓ ÎÂÓÙÚÈÎÒÓ Ô‰ÒÓ Ù˘ KˆÓÛÙ·ÓÙÈ-
ÓÔ‡ÔÏ˘ ˘‹Ú¯·Ó ΛÔÓ˜ Ô˘ ¤ÊÂÚ·Ó
·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈο ·Á¿ÏÌ·Ù·, ÂÓÒ Û ÎÂ-
ÓÙÚÈÎfi ÛÙ·˘ÚÔ‰ÚfiÌÈ Ù˘ AÚη‰È·Ó‹˜
Ô‰Ô‡ ÛÙËÓ EÊÂÛÔ ·ÓÂÁ¤ÚıËÎ·Ó Ù¤ÛÛÂ-
ÚȘ ΛÔÓ˜ Ì ·Á¿ÏÌ·Ù· ÙˆÓ E˘·ÁÁÂÏÈ- Õ H «Kαμ
ρα»,
ÛÙÒÓ. θριαμβικ αψδα του
OÈ fiÏÂÌÔÈ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÔÈ ÂȉÚÔ̤˜ Γαλερου στη Θεσσα-
‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÂÈÛ΢‹˜ λονκη. Aνεγρθηκε
·Ï·ÈÒÓ ‹ ηٷÛ΢‹˜ Ó¤ˆÓ ÙÂȯÒÓ. π
νω στην Eγνατα
¶·ÚfiÙÈ Û ÔÏϤ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, fiˆ˜ Oδ λγο πριν απ το
ÛÙËÓ Aı‹Ó· (267) Î·È ÛÙËÓ KfiÚÈÓıÔ 305. Aν
γλυφες πα-
(396), Ë ¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ Ô¯˘ÚˆÌ¤ÓÔ˘ ¯Ò- ραστ
σεις σε τσσερις
ÚÔ˘ ÂÚÈÔÚ›ÛÙËΠ۠ۇÁÎÚÈÛË Ì ·- ζνες εξυμνον τις ν-
Ï·ÈfiÙÂÚ·, ·˘Ù¿ Ù· Ù›¯Ë ‰ÂÓ Â›¯·Ó ·Îfi- κες του Γαλερου ενα-
ÌË ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ‚˘˙·- ντον των Περσν το
ÓÙÈÓÒÓ/ÌÂ۷ȈÓÈÎÒÓ Î¿ÛÙÚˆÓØ ·ÎfiÌË 297. Σμερα σζο-
Î·È Ù· ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÂÎÙÂٷ̤ӷ ÂÚÈÏ¿Ì- νται μνον οι δο
‚·Ó·Ó ¯ÒÚÔ ·ÚÎÂÙfi ÁÈ· ηÙÔ›ÎËÛË Î·È απ τους τσσερις
ÁÈ· ‰ËÌfiÛÈÔ ‚›Ô. øÛÙfiÛÔ ‰È¤ÊÂÚ·Ó Î·È πεσσος που απ
ρτι-
·fi ÙÔ˘˜ ÎÏ·ÛÈÎÔ‡˜ ÚÔÁfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜, ζαν το μνημεο (φωτ.:
·ÊÔ‡ ‰ÂÓ ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó·Ó ·ÁÚÔ‡˜ Î·È Γ. Mλης).
ÂÓ›ÔÙÂ, fiˆ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ·Ú¯·ÈÔÏÔ-
ÁÈο Â˘Ú‹Ì·Ù·, Ô‡ÙÂ Î·Ó ÔÏfiÎÏËÚË
ÙËÓ ·ÛÙÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹. K·Ù¿ ·˘Ù‹ ÙËÓ
¤ÓÓÔÈ· ¯ÚË̢ۛ·Ó, fiˆ˜ Î·È Ù· ÌÂÙ¤-
ÂÈÙ· οÛÙÚ·, Û·Ó Î·Ù·Ê‡ÁÈÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜
ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ ˘·›ıÚÔ˘, ·ÏÏ¿ ηÈ
ÙÔ˘˜ ·ÛÙÔ‡˜ Ô˘ ÂӉ¯Ô̤ӈ˜ ηÙÔÈ-
ÎÔ‡Û·Ó ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ÙÂȯÒÓ. O Û˘Ó·Îfi-
ÏÔ˘ıÔ˜ Û˘ÓˆÛÙÈÛÌfi˜ Û ÂÚÈfi‰Ô˘˜
ÎÚ›Û˘ ›¯Â Û·Ó Û˘Ó¤ÂÈ· ÙËÓ ·Ó·‰È·-
ÓÔÌ‹ ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘: ηٿÙÌËÛË
·Ï·ÈfiÙÂÚˆÓ ÎÙÈÚ›ˆÓ Û ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˘˜,
·ÏÔ‡˜ Î·È ¯ÚËÛÙÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ηÈ
ηٷ¿ÙËÛË ‰ËÌfiÛÈ·˜ Á˘. O ÔÏÂÔ-
‰ÔÌÈÎfi˜ Ì˯·ÓÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ·ÛÙÈÎÒÓ Î¤-
ÓÙÚˆÓ ˘ÔÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ Ù˘
¿Ì˘Ó·˜ Î·È ·Ê‹ÓÂÈ Û·ÊÒ˜ ÏÈÁfiÙÂÚÔ
¯ÒÚÔ ÁÈ· ÌÓËÌÂȷο ÎÙ›ÚÈ· Î·È ÎÔÈÓˆ-
ÓÈ΋ ˙ˆ‹, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÂ
·fiÏ˘ÙË ·ÚÌÔÓ›· fi¯È ÌfiÓÔ Ì ÙË Ó¤·
·Ì˘ÓÙÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ·ÏÏ¿ ηÈ
–ÌÂ ÂÍ·›ÚÂÛË ÙË ÌÓËÌÂÈ·ÎfiÙËÙ· ÙˆÓ
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ Ó·ÒÓ– Ì ÙȘ ÂÈÙ·Á¤˜
Ù˘ ÚˆÙÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ÂÎÎÏËÛ›·˜. H
fiÏË ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ı˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙË
ÛÎÔÈÌfiÙËÙ· Ù˘ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ηÈ
Ù˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ Ù˘ ÛˆÙËÚ›·˜.

E·Ó·ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜
ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ΤÓÙÚÔ˘
™Â ¤Ó· ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Ô˘ ηχ-
ÙÂÈ ·ÚÎÂÙÔ‡˜ ·ÈÒÓ˜ Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È ÏÔÈ-
fiÓ ÛÙȘ fiÏÂȘ Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜
Ì›· ‰È·‰Èηۛ· Û‡ÓıÂÙˆÓ Î·È ·ÏÏË-
ϤӉÂÙˆÓ ÌÂÙ·‚ÔÏÒÓ Ô˘ ηٷϋÁÂÈ
ÛÙÔÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi Â·Ó·ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi
πεδο απ την
ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜
ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ΤÓÙÚÔ˘: ¤‰Ú· ·˘ÙÔÎÚ·-
ÙÔÚÈ΋˜ Î·È ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋˜ ‰ÈÔ›ÎË-
Û˘, Ô¯˘Úfi˜ ¯ÒÚÔ˜. OÈ Ï›Á˜ fiÏÂȘ
ÙÔ˘ ·Ï·ÈÔ‡ ÂÓÈ·›Ô˘ ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÔ‡ ¯Ò-
ÚÔ˘ Ô˘ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛ·Ó ¤Ó·Ó ‹ ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚÔ˘˜ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ ηÈ
ηٿÊÂÚ·Ó Ó· ÍÂÂÚ¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÎÚ›ÛË
ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È. ÛÙË ¢‡ÛË (‰È¿Ï˘ÛË Ù˘ ‰˘-
ÙÈ΋˜ ڈ̷˚΋˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜) ηÈ
ÙÔ˘ 6Ô˘–7Ô˘ ·È. ÛÙËÓ AÓ·ÙÔÏ‹ (ÂÈ-
‰ÚÔ̤˜ ™Ï¿‚ˆÓ Î·È ¶ÂÚÛÒÓ, ηٷÎÙ‹-
ÛÂȘ ÙˆÓ AÚ¿‚ˆÓ), ηıÒ˜ Î·È fiÛ˜ Ó¤-
˜ fiÏÂȘ Û˘ÁÎÚÔÙ‹ıËÎ·Ó ·ÚÁfiÙÂÚ·
ÛÙËÓ ÌÂ۷ȈÓÈ΋ ¢‡ÛË ‹ ÙË ‚˘˙·ÓÙÈ-
Ó‹ Î·È ÈÛÏ·ÌÈ΋ AÓ·ÙÔÏ‹ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó
ÌÂÓ ·ÛÙÈο (ÌÂ۷ȈÓÈο, ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ‹
ÈÛÏ·ÌÈο) ΤÓÙÚ·, ‰ÂÓ Â›¯·Ó fï˜ È·
ÙȘ ‰Ô̤˜, ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Î·È ÙË ÌÔÚÊ‹
Ù˘ ÂÏÏËÓÔڈ̷˚΋˜ fiÏ˘. AÓ ı¤-
ÏÔ˘Ì ӷ ‰ÒÛÔ˘Ì ÙËÓ fiÏË ‰È·‰Èη-
Û›· Ì ÙÚfiÔ Û¯ËÌ·ÙÈÎfi, ÌÔÚÔ‡ÌÂ
›Ûˆ˜ Ó· ԇ̠fiÙÈ Ù· ÌÂ۷ȈÓÈο, ‚˘-
˙·ÓÙÈÓ¿ Î·È ÈÛÏ·ÌÈο ·ÛÙÈο ΤÓÙÚ·
Â›Ó·È Ë ·fiÏËÍË ÌÈ·˜ ·Ï˘Û›‰·˜ ÌÂÙ·Ï-
Ï·ÁÒÓ ÛÙÔ ¿ÏÏÔ ¿ÎÚÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ ‚Ú›-
ÛÎÂÙ·È Ë ÂÏÏËÓÔڈ̷˚΋ fiÏË ÙÔ˘
2Ô˘ ·È. Ì. X.
øÛÙfiÛÔ ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· Û¯ËÌ·ÙÔÔ›ËÛË
‰ÂÓ ·Ô‰›‰ÂÈ Û η̛· ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔÓ
˙ˆÓÙ·Ófi ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ fiÏÂˆÓ Ù˘ YÛÙÂ-
Ú˘ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·˜. EÓ·˜ ÂÙÂÚfiÎÏËÙÔ˜
ÏËı˘ÛÌfi˜, ¿ÓıÚˆÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ
ÂıÓÈÎÒÓ ÚÔÂχÛÂˆÓ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈ-
ÎÒÓ ·ÓÙÈÏ‹„ˆÓ, PˆÌ·›ÔÈ ·ÍȈ̷ÙÔ‡-
¯ÔÈ, EÏÏËÓ˜ Î·È ™‡ÚÔÈ ¤ÌÔÚÔÈ, ÓÙfiÈ-
ÔÈ Á·ÈÔÎÙ‹ÌÔÓ˜ Î·È ‚ÈÔÙ¤¯Ó˜, Ï·ÙÈÓfi-
ʈÓÔÈ ‚ÂÙÂÚ¿ÓÔÈ, ·Á·ÓÈÛÙ¤˜, ¯ÚÈÛÙÈ·-
ÓÔ›, ·ÈÚÂÙÈÎÔ› Î·È IÔ˘‰·›ÔÈ, ÁÂÓÓÈfiÙ·Ó,
˙Ô‡ÛÂ, ÂΉ‹ÏˆÓ ÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ÙÔ˘
›ÛÙË, ÂÚˆÙ¢fiÙ·Ó, ¤ı·ÈÓ Û fiÏÂȘ
Ô˘ ÌÂÙ·‚¿ÏÏÔÓÙ·Ó Ì ·ÚÁÔ‡˜ Ú˘ı-
ÌÔ‡˜ Î·È Û›ÁÔ˘Ú· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÛÂ
οı ÂÚ›ÙˆÛË, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ
ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ οı fiÏ˘, ÙË ÁˆÔÏÈÙÈ-
΋ Ù˘ ı¤ÛË, ÙËÓ ÏËı˘ÛÌȷ΋ Ù˘
Û‡ÓıÂÛË, ÙÔ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎfi Î·È ‰ÈÔÈÎËÙÈ-
Îfi Ù˘ ÚfiÏÔ. OÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ·˘ÙÔ› ‚›ˆ-
Ó·Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÙȘ ÌÂÙ·‚Ô-
H Ψηφιδωτ
δ
Tυνησα με
σκηνς αγροτι-
κς ζως και
Ϥ˜, Û˘Ó¤‚·Ï·Ó ‹ ·ÓÙȉÚÔ‡Û·Ó Û ·˘- κυνηγιο, 3ος
Ù¤˜, ¯ÂÈÚÔÎÚÔÙÔ‡Û·Ó ‹ ·Ô‰ÔΛ̷˙·Ó αι. Tνις, Mου-
ÙȘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÎÂÓÙÚÈ΋˜ ÂÍÔ˘- σεο Bardo.
Û›·˜ Î·È ÙˆÓ ÂÎÚÔÛÒˆÓ Ù˘. XÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÔ› Ô˘ ·Ú¿ ÙȘ ··ÁÔÚ‡ÛÂȘ
Ù˘ EÎÎÏËÛ›·˜ ¤Û¢‰·Ó ÛÙÔ ı¤·ÙÚÔ
Î·È ÙÔÓ Èfi‰ÚÔÌÔ, ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜ ‹
‰ÈÔÈÎËÙ¤˜ Â·Ú¯ÈÒÓ Ô˘ ÂÎÙfi˜ ·fi ÌÂ-
Á·ÏÔÚÂ›˜ ÂÎÎÏËۛ˜ ÂÈÛ··˙·Ó
ÁÈ· ¯¿ÚË ÙÔ˘ Ï‹ıÔ˘˜ ·ÎfiÌË Î·È ÙÔÓ
5Ô ·È. ı¤·ÙÚ·, ·Ï·›ÛÙÚ˜ Î·È ÏÔ˘ÙÚ¿,
ÌÔÓ·¯Ô› Ô˘ ÂÍÔÚÌÒÓÙ·˜ ÛÙȘ fiÏÂȘ
ηٿÊÂÚÓ·Ó Ó· ÍÂÛËÎÒÓÔ˘Ó ·˘Ùfi ÙÔ
›‰ÈÔ Ï‹ıÔ˜ ÂÓ¿ÓÙÈ· Û ηıÂÙ› «ÂÏÏË-
ÓÈÎfi» ÊÈÏÔÛÔÊÈΤ˜ Û¯ÔϤ˜ Ô˘ ·Ú¿
ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË Ù˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ·È-
‰Â›·˜ ÎÚ¿ÙËÛ·Ó ·ÓÔȯ٤˜ ÙȘ ‡Ï˜
ÙÔ˘˜ Ò˜ ÙÔÓ 6Ô ·ÈÒÓ·Ø ·˘Ù¿ Â›Ó·È ÌÂÚÈ-
ο ÌfiÓÔ ÛÙÔȯ›· Ô˘ Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙÔÓ
·ÓÙÈÊ·ÙÈÎfi Î·È ‰˘Ó·ÌÈÎfi ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ
fiÏÂˆÓ Ù˘ YÛÙÂÚ˘ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·˜,
¤Ó·Ó ÎfiÛÌÔ Ô˘ ‰‡ÛÎÔÏ· ˘ÔÙ¿ÛÛÂ-
Ù·È Û ۯ‹Ì·Ù· Î·È Ï·›ÛÈ·.

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 13
Nες ανακαλ ψεις
-
στην Kρινθο
ν της Kορν-
τη-I. Iωαννδου).
Tου G UY S ANDERS
Διευθυντ
ανασκαφν της Aμερικανικ
ς ÙÔ˘˜ ˘·ÏÔıÂÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ KÂÁ¯ÚÂÒÓ,
Σχολ
ς Kλασικν Σπουδν ÙÔ˘ ÏÈÌ·ÓÈÔ‡ Ù˘ KÔÚ›ÓıÔ˘, Ù· ¢ڋ-
στην αρχαα Kρινθο
H ™YM¶EPIºOPA ÙˆÓ ·Ú¯·ÈÔÏfi-
ÁˆÓ ÛÙËÓ KfiÚÈÓıÔ Ù˘ YÛÙÂ-
Ú˘ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Ë
Ú¤Ô˘Û·, Ì ÈÛ¯˘ÚÈÛÌÔ‡˜ fiÙÈ Ú·Á-
Ì·ÙÈο ‹ Î·È ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ Ê·ÓÙ·ÛÙÈ-
ο ÈÛÙÔÚÈο ÁÂÁÔÓfiÙ·, fiˆ˜ ÂȉÚÔ-
̤˜ Î·È ÛÂÈÛÌÔ›, ‹Ù·Ó Ë ·ÈÙ›· Ô˘ Ë
KfiÚÈÓıÔ˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÏfiÎÏËÚË Ë NfiÙÈ·
EÏÏ¿‰·, ηٷÛÙÚ¿ÊËΠÔÚÈÛÙÈο. AÈ-
Ù›· ‹Ù·Ó Î·È Ë ÈÛ¯Ó‹ ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋ Ì·Ú-
Ù˘Ú›· ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹ Î·È Ù· ˘ÏÈο η-
Ù¿ÏÔÈ¿ Ù˘. ¶ÚfiÛÊ·Ù˜ ¤Ú¢Ó˜ ÛÙËÓ
KfiÚÈÓıÔ ·fi ÙËÓ AÌÂÚÈηÓÈ΋ ™¯ÔÏ‹
KÏ·ÛÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ ÛÙËÓ Aı‹Ó· ·ÏÏ¿-
˙Ô˘Ó ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ì·˜.
AÓ·Ûηʤ˜ ¤ÊÂÚ·Ó ÛÙÔ Êˆ˜ Ù· ˘Ô-
Ï›ÌÌ·Ù· ÌÂÁ¿Ï˘ ·ÛÙÈ΋˜ ÔÈΛ·˜, Ë
ÔÔ›· ηٷÛÙÚ¿ÊËΠ·fi ʈÙÈ¿ Á‡Úˆ
ÛÙÔ 370 Ì.X., ›Ûˆ˜ Ì ÙÔ˘˜ ÛÂÈÛÌÔ‡˜
ÙÔ˘ 365 ‹ ÙÔ˘ 375. ™Â ¤Ó· ·fi Ù· ‰¿-
‰· ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÂÓÓÈ¿ ¤ÍÔ¯· ÁÏ˘Ù¿
ıÂÔÙ‹ÙˆÓ ÌÈÎÚÔ‡ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜, ÌÂٷ͇
¿ÏÏˆÓ Ù˘ PÒÌ˘, Ù˘ AÊÚÔ‰›Ù˘, ÙÔ˘
¢ÈÔÓ‡ÛÔ˘, Ù˘ E˘ÚÒ˘, ÙÔ˘ HÚ·ÎÏ‹
Î·È ÙÔ˘ AÛÎÏËÈÔ‡. TÔȯÔÁڷʛ˜ ·fi
ÙÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜ ·ÂÈÎÔÓ›˙Ô˘Ó N›Î˜. I‰ˆ-
̤ӷ ˆ˜ Û‡ÓÔÏÔ Ì·˙› Ì ٷ Û‡Á¯ÚÔÓ¿
·Ô‰ÂοÙÈÛ·Ó ÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi. OÈ ÛÂÈ-
ÛÌÔ› ÙÔ˘ 551/2 ÛÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ-
Ì·Ù· ÈÛÙÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ ˘„ËÏ‹ ÔÈfiÙË-
Ù· Ù˘ Ù¤¯Ó˘ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ Î·È ÙÔ˘ ˘ÏÈ-
ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ù˘.
MÂÙ¿ ÙÔ˘˜ ÛÂÈÛÌÔ‡˜ ÂÈÛ΢¿ÛÙË-
Î·Ó ·Ú¯Èο Ù· ÎÂÓÙÚÈο ÂÌÔÚÈο η-
Ù·ÛÙ‹Ì·Ù· Î·È Î·ÙfiÈÓ Ù· ÚÔ‡Ï·È·
Î·È Ù· ‰˘ÙÈο ηٷÛÙ‹Ì·Ù·. ™ÙËÓ fi-
ÏË ·ÓÂÁ¤ÚıËÎÂ Ó¤Ô Ù›¯Ô˜ Ô˘ ÂÚȤ-
ÎÏÂÈ ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ 1,5 ÙÂÙÚ. ¯ÏÌ. N¤Â˜
¤Ú¢Ó˜ η٤‰ÂÈÍ·Ó fiÙÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ Â-
Ú›Ô‰Ô, ‹ ·ÎfiÌ· Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ·, ¯ÚÔÓÔ-
ÏÔÁÂ›Ù·È Ë ÔÈÎÔ‰ÔÌÈ΋ Ê¿ÛË Ì ÙËÓ
˘ÂÚ‚ÔÏÈο ÏÔ‡ÛÈ· ‰È·ÎfiÛÌËÛË Ù˘
ÂÚ›ÊËÌ˘ KÚ‹Ó˘ ¶ÂÈÚ‹Ó˘.
MÂϤÙ˜ Ù˘ ·Ó¢ÚÂı›۷˜ ÎÂÚ·ÌÈ-
΋˜ η٤ÏËÍ·Ó Û Â·Ó·ÚÔÛ‰ÈÔÚÈ-
ÛÌfi Ù˘ ¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ ÙÔÈ΋˜
ÎÂÚ·ÌÈ΋˜ Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘. MÔÚʤ˜ ·Á-
Á›ˆÓ, ÔÈ Ôԛ˜ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·Ó Ò˜
ÙÒÚ· ·fi ÙÔÓ 4Ô Ò˜ ÙÔÓ 6Ô ·È. Ì. X.,
¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÙÒÚ· Ò˜ ÎÈ ¤Ó·Ó ·ÈÒ-
Ó· ·ÚÁfiÙÂÚ·. H ÛËÌ·Û›· ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ
ÌÂÏÂÙÒÓ ¤ÁÎÂÈÙ·È ÛÙÔ fiÙÈ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ
ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÔڈ̷˚ÎÔ‡ Ô-
ÏÈÙÈÛÌÔ‡. TÔÓ 6Ô ·È. ‰È¿ÊÔÚ· ÁÂÁÔÓfiÙ·
ÂËÚ¤·Û·Ó ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ˙ˆ‹˜. ™‡Ì-
ʈӷ Ì ÙÔÓ ¶ÚÔÎfiÈÔ, ¤Ó·˜ ÛÂÈÛÌfi˜
ÙÔ 532 ¤ÏËÍ ÛËÌ·ÓÙÈο ÙËÓ fiÏË.
§›ÁÔ ÌÂÙ¿, Ô ÏÈÌfi˜ Â› IÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡
(542), ·ÏÏ¿ Î·È ¿ÏÏÔÈ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔÈ
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì¤¯ÚÈ Î·È ÙÔÓ ‡ÛÙÂ-
ÚÔ 7Ô ·È. MÂÁ¿Ï· ÓÂÎÚÔÙ·Ê›· ÙÔ˘ 6Ô˘
¯‹ Ù˘ KÂÓÙÚÈ΋˜ EÏÏ¿‰·˜ Î·È Ë ÂÈ-
‰ÚÔÌ‹ ÙˆÓ ™Ï¿‚ˆÓ ÙÔ 584 ›¯·Ó,
ˆÛÙfiÛÔ, ÂÏ¿¯ÈÛÙÔ ·ÓÙ›ÎÙ˘Ô. ¶Úfi-
ÛÊ·Ù˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ‹Ù·Ó Ë ·ÈÙ›· Ó· ¯ÚÔ-
ÓÔÏÔÁËı› ÏÔ˘ÙÚfi ÛÙËÓ KfiÚÈÓıÔ ÛÙ·
̤۷ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È. A˘Ùfi ÎÈ ¤Ó· Û˘Ó·Ê¤˜
ÔÈÎÔ‰fiÌËÌ· ‰È·ÙËÚ‹ıËÎ·Ó Û ¯Ú‹ÛË
̤¯ÚÈ ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 7Ô˘ ·È. H ηٷ-
Û΢‹ Î·È Ë ‰È·ÎfiÛÌËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤-
Ô˘Ó ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· fiÙÈ Î·È ¿ÏÏ· ‰‡Ô
ÏÔ˘ÙÚ¿ ÛÙËÓ KfiÚÈÓıÔ Î·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ
fiÏË Â›Ó·È Û‡Á¯ÚÔÓ¿ ÙÔ˘˜.
AÓ Î·È ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚË Ì·ÚÙ˘-
Ú›· ÁÈ· ÙË ¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ
‡ÛÙÂÚÔ 5Ô ·È., Â›Ó·È ϤÔÓ Û·Ê¤˜ fiÙÈ ÔÈ
‚·ÛÈÏÈΤ˜ ÛÙÔ KÚ¿ÓÂÈÔ, ÙÔ˘ KÔ‰Ú¿ÙÔ˘
Î·È Ë ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ÙÔ˘ §Â¯·›Ô˘ ‰ÂÓ Î·Ù·-
ÛÙÚ¿ÊËÎ·Ó ·fi ÛÂÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ 551/2,
fiˆ˜ ÈÛÙ¢fiÙ·Ó ·Ï·ÈfiÙÂÚ·. A˘Ù¤˜ ÔÈ
ÙÂÚ¿ÛÙȘ ÂÎÎÏËۛ˜, ¤Ó· Èı·Ófi ·-
P O Hρακλς, η Eυρ
πη, ο Aσκληπις (ρ-
θιος), ο Δινυσος και
ο Aσκληπις (καθι-
στς). Aγαλμτια του
4ου αι., απ τα πρ-
σφατα ευρματα των
ανασκαφ
θου (φωτ.: Λ. Mπαρ-
τζι
ÚÂÎÎÏ‹ÛÈ ÓÂÎÚÔÙ·Ê›Ԣ Î·È ÌÈ· ÂÎÎÏË-
Û›· ÛÙÔÓ AÎÚÔÎfiÚÈÓıÔ Û˘Ó¤¯ÈÛ·Ó Ó·
Î·È ÙÔ˘ 7Ô˘ ·È. Î¿Ï˘„·Ó ÙÔ AÛÎÏËÈ›Ô.
Y¿Ú¯Ô˘Ó ·ÎfiÌ· ·‰ËÌÔÛ›Â˘Ù˜ Ì·ÚÙ˘-
ڛ˜ ÁÈ· οÛÙÚ· ·Ó·ÙÔÏÈο ÙÔ˘ ÊfiÚÔ˘Ì
ÎÈ ¤ÙÛÈ ·˘Ùfi ÂÍ·ÈÚ¤ıËΠ·fi ÙËÓ fiÏË
·˘Ù‹ ηı·˘Ù‹ Î·È ÌÂÙ·ÙÚ¿ËΠ۠¯Ò-
ÚÔ Ù·Ê‹˜ ·fi ÙÔÓ ‡ÛÙÂÚÔ 6Ô Ò˜ ÙÔÓ 8Ô
·È. EÈÛËÁ̤ÓË ÎÂÚ·ÌÈ΋, Ù¤ÏÔ˜, ηٷ-
‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙȘ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ÂÌÔÚÈΤ˜ Û˘-
Ó·ÏÏ·Á¤˜ ̤۷ ÛÙÔÓ 7Ô ·È.
OÈ ™Ï¿‚ÔÈ, ·Ó ÂÁηٷÛÙ¿ıËηÓ, ı·
Ú¤ÂÈ Û¯Â‰fiÓ Ó· ·ÊÔÌÔÈÒıËηÓ
ÛÙËÓ ·ÛÙÈ΋ ˙ˆ‹. AÓ·Ûηʤ˜ ÙˆÓ ÙÂ-
ÏÂ˘Ù·›ˆÓ 104 ¯ÚfiÓˆÓ ¤ÊÂÚ·Ó ÛÙÔ Êˆ˜
ÌfiÓÔ ¤ÓÙ ÌÈÎÚ¿ ıÚ·‡ÛÌ·Ù· ·ÁÁ›ˆÓ
ÛÂ Û˘ÓÂ˘Ú‹Ì·Ù· ÙÔ˘ 10Ô˘ ·È. ÎÈ ¤Ó·
¯ÂÈÚÔÔ›ËÙÔ «ÛÏ·‚ÈÎfi» Á˘¿ÏÈÓÔ Î‡-
ÂÏÏÔ, ·Î¤Ú·È· Ûˆ˙fiÌÂÓÔ, οÙÈ Ô˘
ÌÂÙ¿ ‚›·˜ ÌÔÚ› Ó· ıˆÚËı› fiÙÈ
··ÚÙ›˙ÂÈ ÙÌ‹Ì· Ù˘ «‚·Ú‚·ÚÈ΋˜» η-
Ù¿ÎÙËÛ˘.

ν, λιμανιο! της
τους
-
ν
ν).
«Θεος Aνρ»
Tου K ø¡™Δ∞¡Δÿ¡√À M ∞∫ƒ◊
Iστορικο, υποψ. διδκτορα της Ecole
Pratique des Hautes-Etudes, Παρσι
«¢
ÿæ∞ °π∞ Δ√ £∂ÿ√»: Ë ¤ÎÊÚ·ÛË
·Ô‰›‰ÂÈ Ì ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ
ÙÚfiÔ ÙÔ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi Îϛ̷
Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û ÛÙÔÓ ÂÚ›Á˘ÚÔ Ù˘
ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ÏÂοÓ˘ Î·È ÛÙË M¤ÛË
AÓ·ÙÔÏ‹ ηٿ ÙËÓ YÛÙÂÚË AÚ¯·ÈfiÙËÙ·.
E‰Ò PˆÌ·›ÔÈ, EÏÏËÓ˜ Î·È AÓ·ÙÔϛ٘,
«ÂıÓÈÎÔ›», IÔ˘‰·›ÔÈ ‹ XÚÈÛÙÈ·ÓÔ› –ηı¤-
Ó·˜ Û‡Ìʈӷ Ì ٷ ‰Â‰Ô̤ӷ Ù˘ ‰È΋˜
ÙÔ˘, ȉȷ›ÙÂÚ˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘– ·Ó·˙ËÙÔ‡-
Û·Ó ÙËÓ ÂÍ ·Ôηχ„ˆ˜, ıÂfiÓ¢ÛÙË
ÁÓÒÛËØ ‰ÈÂΉÈÎÔ‡Û·Ó ÙËÓ ˘¤Ú‚·ÛË
Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ʇÛ˘ Î·È ÙËÓ Úfi-
ÛÎÙËÛË ˘ÂÚÊ˘ÛÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌˆÓØ ¤ÏÈ-
˙·Ó, ¤Ú· ·fi ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ, ÛÙË ÛˆÙË-
Ú›· Ù˘ „˘¯‹˜ Î·È ÛÙËÓ ·ı·Ó·Û›·.
°È· ÙËÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÂÈ-
ı˘ÌÈÒÓ, ÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi Ê·ÓÙ·ÛÈ·Îfi
Â¤Ó‰˘Â Ì ıÂÚÌ‹ ›ÛÙË fi¯È ÌfiÓÔ
ÛÙËÓ ¿ÌÂÛË ‰Ú¿ÛË ÙˆÓ ıÂÒÓ Ù˘ ·-
Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ıÚËÛΛ·˜ Î·È ÙˆÓ ıÂÒÓ-
ÛˆÙ‹ÚˆÓ ÙˆÓ ·Ó·ÙÔÏÈÎÒÓ Ì˘ÛÙËÚÈ·-
ÎÒÓ Ï·ÙÚÂÈÒÓ Ô‡ÙÂ ÌfiÓÔ ÛÙË ÌÂÛÔÏ·-
‚ËÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ «ÌÂÛ·˙fiÓÙˆÓ»,
·Á·ıÒÓ ‰·ÈÌfiÓˆÓ ‹ ·ÁÁ¤ÏˆÓ, ·ÏÏ¿ ηÈ
Û fiÏÔ˘˜ ÂΛÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ıÓËÙÔ‡˜ Û˘Ó-
·ÓıÚÒÔ˘˜ Ô˘, ÏfiÁˆ ÙÔ˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹-
Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ·ÛÎÔ‡Û·Ó Î·È, ΢ڛˆ˜, Ïfi-
Áˆ ÙˆÓ È‰È·›ÙÂÚˆÓ ¯·ÚÈÛÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜,
›¯·Ó ηÙÔ¯˘ÚˆÌ¤ÓË ÌÈ· ÚÔÓÔÌȷ΋
Û¯¤ÛË Ì ÙÔ ı›Ô: ÛÙÔ˘˜ ÈÂÚ›˜ Ù˘ Â›-
ÛËÌ˘ ıÚËÛΛ·˜, ·ÛÊ·ÏÒ˜, ·ÏÏ¿,
ÚÔ¿ÓÙˆÓ, ÛÙÔ˘˜ ÈÂÚÔÊ¿ÓÙ˜ ÙˆÓ Ì˘-
ÛÙËÚ›ˆÓ, Û ̿ÓÙÂȘ, Ì¿ÁÔ˘˜ Î·È ı·˘-
Ì·ÙÔ˘ÚÁÔ‡˜, Û ıÂÚ·Â˘Ù¤˜, ÌÂÛۛ˜,
ÚÔÊ‹Ù˜ Î·È ·Á›Ô˘˜.
™ÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜ ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ –ÈÔ
Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛÙÔ˘˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÁÏÒÛ-
Û·˜, ·È‰Â›·˜ Î·È ıÚËÛΛ·˜ ·ÎÏÔ˘˜
ÙˆÓ ·Ó·ÙÔÏÈÎÒÓ Â·Ú¯ÈÒÓ Ù˘ ڈ̷˚-
H K A £ H M E P I N H
Õ Aπεικνιση του
Oμρου σε να απ
τα υαλοθετματα
(βιτρ) των Kεγχρε-
Kορνθου, τλος
4ου αι. Mα ακμα
αδιψευστη μαρτυ-
ρα της συνχειας
της ελληνικς παι-
δεας τους πρ
χριστιανικο!ς αι
νες (φωτ: Aρχεο
Aμερικανικς Σχο-
λς Kλασικ
Σπουδ
΋˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ηÈ, ȉ›ˆ˜, ÛÙȘ ÊÈ-
ÏÔÛÔÊÈΤ˜ Û¯ÔϤ˜ ÙˆÓ ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈ-
ÎÒÓ– ÙÔ ÚfiÏÔ ·˘Ùfi ¤·ÈÍ ηٿ ÙÔ˘˜
¤ÍÈ ÚÒÙÔ˘˜ ÌÂÙ·¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡˜ ·ÈÒÓ˜
Ë ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ «ı›Ԣ ·Ó‰Úfi˜».
O «ı›Ԙ ·Ó‹Ú», ·Ó Î·È ‰ÂÓ Â›Ó·È £Â-
fi˜ Ô ›‰ÈÔ˜, ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Û·ÊÒ˜ ˆ˜ οÙÈ
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ·Ïfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ ‹
‰ÈÂÎÂڷȈً˜ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ÙÂÏÂ-
ÙÒÓ: Â›Ó·È Û˘¯Ó¿ «£ÂÔ‡ ˘Èfi˜» ηÈ, Û˘-
ÓËı¤ÛÙÂÚ·, «ıÂÔÊÈÏ‹˜», Ô ·Á·Ë̤ÓÔ˜
‰ËÏ·‰‹ ÙˆÓ ıÂÒÓ. MÈ·˜ Ù¤ÙÔÈ·˜ ÌÔÚ-
Ê‹˜ ÔÈÎÂÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ Ì ÙÔ ıÂ›Ô ÂΉËÏÒ-
ÓÂÙ·È Ì ÔÏÏÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜, Ô˘ ÍÂÎÈ-
ÓÔ‡Ó ·fi ÙË Û˘Ó¯‹ ıÂ˚΋ Û˘Ì·Ú¿-
ÛÙ·ÛË Î·È Ù· ͯˆÚÈÛÙ¿, ıÂÔ‰ÒÚËÙ·
¯·Ú›ÛÌ·Ù· (Ê˘ÛÈο Î·È ËıÈο, ۈ̷ÙÈ-
ο, „˘¯Èο Î·È ÓÂ˘Ì·ÙÈο) Î·È ÊÙ¿-
ÓÔ˘Ó Ì¤¯ÚÈ ÙȘ ˘ÂÚÊ˘ÛÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ
(ÚÔÊËÙ›˜, ı·‡Ì·Ù·, È¿ÛÂȘ, ÂÍÔÚÎÈ-
ÛÌÔ‡˜ Î.Ï.), ÂÓÒ ÌÂÙ·ÊÚ¿˙ÂÙ·È Î·È ÛÂ
ÚÔÓÔÌȷ΋, ÚÔÛˆÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·
Ì ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ (Ì ÛËÌ›· Î·È ÔÚ¿Ì·Ù·,
B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 15
 ıÂÔÊ¿ÓÂȘ Î·È ·Ôηχ„ÂȘ) Î·È Û ÙÔ˘. E›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi fiÙÈ ÙfiÛÔ Ô
‰È·Ú΋ «ıÂÚ·›·» ÙÔ˘˜ (Ì ÙËÓ Ù¤ÏÂ- AÔÏÏÒÓÈÔ˜ Ô T˘·Ó‡˜, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂ-
ÛË ÈÂÚÔ˘ÚÁÈÒÓ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘˜, Ì ÙÔ Ù·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ˆ˜ ÙÔ Ù˘ÈÎfiÙÂÚÔ ·Ú¿-
P Λεπτομρεια απ ΋ڢÁÌ·, Ì ÙÔ ıÂÔÏÔÁÈÎfi ÛÙÔ¯·ÛÌfi). ‰ÂÈÁÌ· «ı›Ԣ ·Ó‰Úfi˜», fiÛÔ Î·È Î·ÈÚÔ-
διονυσιακ ρωμαϊκ ÛÎfiÔÈ ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜, fiˆ˜ Ô „¢‰ÔÌ¿-
σαρκοφγο με απει- E›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ¶˘ı·ÁfiÚ· ÓÙȘ AϤͷӉÚÔ˜ Ô A‚ˆÓÔÙÂȯ›Ù˘ (Ô˘
κνιση Kαλο! Ποιμ- ·Úˆ‰Â› Ô §Ô˘ÎÈ·Ófi˜), ÌÈÌÔ‡ÓÙ·È Û˘-
να, μοτβο το οποο H ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙÔ˘ «ı›Ԣ ·Ó‰Úfi˜» ÛÙÔ ÓÂȉËÙ¿ (Î·È ÚËÙ¿) ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÙÔ˘ ¶˘-
απκτησε ιδιατερη ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ÙÔ›Ô Ù˘ ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ı·ÁfiÚ·Ø ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔÓ ‚›Ô ÙˆÓ ÓÂÔ-
σημασα στην εικονο- ڈ̷˚΋˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÔÊ›ÏÂÈ ÔÏ- Ï·ÙˆÓÈÎÒÓ «ı›ˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ» (fiˆ˜
γραφα της Yστερης Ï¿ ÛÙËÓ ·‡ÍËÛË Ù˘ ‰ËÌÔÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ¶ÏˆÙ›ÓÔ˘ ‹ ÙÔ˘ ¶ÚfiÎÏÔ˘) ·ÊıÔ-
Aρχαιτητας. P
μη, ÙÔ˘ ¶˘ı·ÁfiÚ· Î·È Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÓÔ‡Ó Ù· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ˘ı·ÁfiÚÂÈÔ˘ ‰·›ÌÔÓ˜, ÊÚÔÓÈ̇ÂÈ Û·Ù‡ÚÔ˘˜, ·Ó·-
Θρμες Διοκλητιανο! ÙÚfiÔ˘ ˙ˆ‹˜. M¤Û· Û’ ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›-
(φωτ: Δ. Δαμσκος). ÛÈÔ, ‰ÂÓ Â›Ó·È Î·ıfiÏÔ˘ Ù˘¯·›Ô Ô˘ ÔÈ
‰‡Ô ·fi ÙȘ ÙÚÂȘ Ûˆ˙fiÌÂÓ˜ Ï‹ÚÂȘ
‚ÈÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘ ¶˘ı·ÁfiÚ· ÁÚ¿ÊËηÓ
·fi ÙÔÓ ¶ÔÚʇÚÈÔ Î·È ÙÔÓ I¿Ì‚ÏȯÔ,
ÙȘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ˜ ÌÔÚʤ˜ ÙÔ˘ ÓÂÔ-
Ï·ÙˆÓÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ 3Ô˘ Ì.X. ·È. O ‰Â‡ÙÂ-
ÚÔ˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔÓ ¶˘ı·Áfi-
Ú· ˆ˜ ÙËÓ ˘Ô‰ÂÈÁÌ·ÙÈ΋, ·Ú¯ÂÙ˘È΋
ÂÓÛ¿ÚΈÛË ÂÓfi˜ ÙÚfiÔ˘ ˙ˆ‹˜ Ô˘, ÌÂ
ÙÔÓ ÂÍ·ÁÓÈÛÌfi ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Î·È Ù˘
„˘¯‹˜, ÙËÓ ¿ÛÎËÛË Ù˘ ·ÚÂÙ‹˜, ÙËÓ
ÂÁÎÚ¿ÙÂÈ· Î·È ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ‰È·Ú-
ÎÔ‡˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ì ÙÔ ı›Ô, Ô‰ËÁ›
ÛÙÔÓ ‡ÛÙ·ÙÔ ÛÎÔfi ÙÔ˘ ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘:
ÙË ı¤ˆÛË, ÙËÓ Ï·ÙˆÓÈ΋ «ÔÌÔ›ˆÛÈÓ
ıÂÒ Î·Ù¿ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ».
øÛÙfiÛÔ, Ë ÚÔ‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ‰·ÛοÏÔ˘
ÙÔ˘ 6Ô˘ .X. ·È. ˆ˜ ÚÔÙ‡Ô˘ ‰ÂÓ ÔÊ›-
ÏÂÙ·È ÙfiÛÔ ÛÙÔ fiÙÈ ˘‹ÚÍÂ Ô ÂÈÛËÁË-
Ù‹˜ ÂÓfi˜ ͯˆÚÈÛÙÔ‡ ÙÚfiÔ˘ ˙ˆ‹˜, ÁÈ·
ÙÔÓ ÔÔ›Ô ¤Î·Ó ‹‰Ë ÏfiÁÔ Ô ¶Ï¿ÙˆÓ·˜
ÛÙËÓ ¶ÔÏÈÙ›· ÙÔ˘ (600 a–b). A˘Ùfi Ô˘
ÙÔÓ Î·ıÈÛÙÔ‡Û ÌÔÓ·‰ÈÎfi ‹Ù·Ó fiÙÈ ÔÈ
Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ ›ÛÙ¢·Ó ˆ˜ ‹Ù·Ó Ô
›‰ÈÔ˜ Ô ıÂfi˜ AfiÏψӷ˜ ÙˆÓ YÂÚ‚Ô-
Ú›ˆÓ, Ô˘ ›¯Â η٤‚ÂÈ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ
ÙˆÓ ıÓËÙÒÓ ÁÈ· ÙË ÛˆÙËÚ›· ÙÔ˘˜. T·
ı·‡Ì·Ù· Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·Ó ÛÙȘ ‚ÈÔ-
Áڷʛ˜ ÙÔ˘ ·ÚÎÔ‡Û·Ó ˆ˜ ·fi‰ÂÈÍË
ÙÔ˘ ˘ÂÚ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘.
TÔ ›‰ÈÔ Û˘Ó¤‚·ÈÓÂ Î·È Ì ÙÔÓ EÌÂ-
‰ÔÎÏ‹ – Ô˘ ¿ÏψÛÙÂ, ÔÏϤ˜ ·Ú¯·›Â˜
ËÁ¤˜ ÙÔÓ Î·Ù¤Ù·ÛÛ·Ó ÌÂٷ͇ ÙˆÓ
¶˘ı·ÁÔÚ›ˆÓ. O ›‰ÈÔ˜ ‰È·Î‹Ú˘ÙÙ ˆ˜
‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÎÔÈÓfi˜ ıÓËÙfi˜, ·ÏÏ¿ ·ı¿Ó·-
ÙÔ˜ ıÂfi˜, Î·È ˘ÔÛ¯fiÙ·Ó ÛÙÔÓ ¤ÌÈÛÙÔ
Ì·ıËÙ‹ ÙÔ˘ ¶·˘Û·Ó›· Ó· ÙÔ˘ ·Ôη-
χ„ÂÈ Ò˜ Ó· ΢Úȷگ› ¿Óˆ ÛÙ·
ÛÙÔȯ›· Ù˘ ʇÛ˘ (·Ó¤ÌÔ˘˜, ÍËÚ·-
ۛ˜, ‚ÚÔ¯¤˜), ·ÎfiÌ· Î·È ¿Óˆ ÛÙÔÓ
›‰ÈÔ ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ.
16 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1
AÓ¿ÏÔÁ· ÛÙÔȯ›· ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ÛÙÔÓ
‚›Ô ÙÔ˘ ˘ı·ÁfiÚÂÈÔ˘ ÛÔÊÔ‡, Ì¿ÁÔ˘
Î·È ı·˘Ì·ÙÔ˘ÚÁÔ‡ ÙÔ˘ 1Ô˘ Ì.X. ·È.
AÔÏÏÒÓÈÔ˘ ÙÔ˘ T˘·Ó¤ˆ˜, fiˆ˜ ÙÔ
·Ô‰›‰ÂÈ Ô ÛÔÊÈÛÙ‹˜ ÙÔ˘ 3Ô˘ .X. ·È.
ºÈÏfiÛÙÚ·ÙÔ˜. O AÔÏÏÒÓÈÔ˜ ηٷϷ-
‚·›ÓÂÈ ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ˙ÒˆÓ, ÌÈÏ¿ ͤ-
Ó˜ ÁÏÒÛÛ˜ ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙȘ ¤¯ÂÈ ‰È‰·-
¯ı›, ‰·Ì¿˙ÂÈ ¿ÁÚÈ· ıËÚ›·, ÂÈ‚¿ÏÏÂÙ·È
ÛÙ· ÛÙÔȯ›· Ù˘ ʇÛ˘, οÓÂÈ Ì·ÓÙ›-
˜ Î·È ı·‡Ì·Ù·, ÁÈ·ÙÚ‡ÂÈ, ÂÍÔÚΛ˙ÂÈ
ÛÙ·›ÓÂÈ ÓÂÎÚÔ‡˜, ‚Á·›ÓÂÈ ·fi Ù· ‰ÂÛÌ¿
ÙÔ˘ ÛÙË Ê˘Ï·Î‹, ÂÍ·Ê·Ó›˙ÂÙ·È Ì˘ÛÙË-
ÚȈ‰Ò˜ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ‰›Î˘
ÙÔ˘... MÔÚÔ‡ÌÂ Ê˘ÛÈο Ó· ‰È·ÙËÚÔ‡-
Ì ÙȘ ÂÈÊ˘Ï¿ÍÂȘ Ì·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ-
΋ ÈÛÙfiÙËÙ· Ù˘ ÂÓ ÔÏÏÔ›˜ Ì˘ıÈÛÙÔ-
ÚËÌ·ÙÈ΋˜ ‚ÈÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘ ºÈÏfiÛÙÚ·-
ÙÔ˘ –Ë ÔÔ›· ʤÚÓÂÈ ·˘ÙfiÌ·Ù· ÛÙÔÓ
ÓÔ˘ ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ÂÚÈÛÙ·ÙÈο ·fi Ù·
E˘·ÁÁ¤ÏÈ· Î·È ÙÔ˘˜ ‚›Ô˘˜ ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·-
ÓÒÓ ·Á›ˆÓ– Î·È Ó· ÎÚ›ÓÔ˘Ì ‡ÔÙË
ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘ Ó· ·Ô‰ÒÛÂÈ
ÛÙÔÓ ‹Úˆ¿ ÙÔ˘ Ù· ¢ÁÂÓ‹ ¯·Ú·ÎÙËÚÈ-
ÛÙÈο ÂÓfi˜ ˘ı·ÁfiÚÂÈÔ˘ ÛÔÊÔ‡. Ö˜
·Ó¿ÏÔÁ˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓ
AÔÏÏÒÓÈÔ Î˘ÎÏÔÊÔÚÔ‡Û·Ó ‹‰Ë ÛÙËÓ
AÓ·ÙÔÏ‹ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔÓ ºÈÏfi-
ÛÙÚ·ÙÔ, ÂÓÒ Ë ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ T˘·Ó¤ˆ˜ ›-
¯Â ηٷϿ‚ÂÈ ÂÚ›ÔÙË ı¤ÛË ÛÙÔ «ÂÈ-
ÎÔÓÔÛÙ¿ÛÈÔ» ÙˆÓ ™Â‚‹ÚˆÓ. AÏψÛÙÂ
Ë IÔ˘Ï›· ¢fiÌÓ·, Ë Á˘Ó·›Î· ÙÔ˘ ™ÂÙ›-
ÌÈÔ˘ ™Â‚‹ÚÔ˘ ‹Ù·Ó ·˘Ù‹ Ô˘ ›¯Â ·-
Ú·ÁÁ›ÏÂÈ ÛÙÔÓ ºÈÏfiÛÙÚ·ÙÔ ÙË Û˘Á-
ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ·ÁÈÔÏÔÁÈ΋˜ ‚ÈÔÁÚ·Ê›·˜.
™Ù· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ‰È·Ì¿¯Ë˜ ÂıÓÈÎÒÓ Î·È
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È Î·ıfiÏÔ˘ ÂÚ›ÂÚ-
ÁÔ Ô˘ ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ Ì ٤ÙÔÈ·Ó ·‹¯ËÛË
¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËΠ·fi ÔϤÌÈÔ˘˜ ÙÔ˘
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡, fiˆ˜ Ô ¶ÔÚʇÚÈÔ˜ ηÈ
Ô IÂÚÔÎÏ‹˜ ˆ˜ ÙÔ ÂıÓÈÎfi ·ÓÙ›ÛÙÔȯÔ
ÙÔ˘ XÚÈÛÙÔ‡, ÂÓÒ Ë Ê‹ÌË Ù˘ Ì·ÁÈ΋˜
·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ AÔÏÏÒÓÈ-
Ô˘ ‰È·ÙËÚ‹ıËΠ˙ˆÓÙ·Ó‹ ÛÙË Ï·˚΋
ÌÓ‹ÌË Ò˜ ÙÔ ‡ÛÙÂÚÔ B˘˙¿ÓÙÈÔ.
OÈ ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈÎÔ›
Afi ÙÔÓ 3Ô ·È. Î·È ÌÂÙ¿, Ë ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘
ÂıÓÈÎÔ‡ «ı›Ԣ ·Ó‰Úfi˜» ı· Û˘Ó‰Âı›
¿ÚÚËÎÙ· Ì ÙÔ˘˜ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÔ‡˜ ·-
ÎÏÔ˘˜ ÙˆÓ ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈÎÒÓ Î·È ı· ·Ô-
ÎÙ‹ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfiÙËÙ·

Î·È Ì˘ÛÙÈÎfi ‚¿ıÔ˜. OÈ Î·Ï‡ÙÂÚÔÈ Ì¿Ú- ÛÈ¿ÛÂÈ ÙÔÓ ¶ÚfiÎÏÔ ˆ˜ ÌÈ· Ú·ÁÌ·ÙÈ΋
Ù˘Ú˜ ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Â›Ó·È Ù· ıÂÔÊ¿ÓÂÈ· ÂÎ¿ÁÏÔ˘ οÏÏÔ˘˜, Ô˘ ÂÎ-
ÂÍ·¸ÏˆÌ¤Ó·, ȉ·ÏÈÛÙÈο ÔÚÙÚ¤Ù· ÊÈ- ¤ÌÂÈ Êˆ˜.
ÏÔÛfiÊˆÓ Ô˘ ÛÒ˙ÔÓÙ·È ·fi ·˘Ù‹Ó Ö˜ Ë ı¤ˆÛË Ì¤Ûˆ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜
ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Î·È Ô˘ Ì·˜ ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿- ÚÔ··ÈÙÔ‡Û Ôχ¯ÚÔÓ˜ ÛÔ˘‰¤˜
˙Ô˘Ó Ì ÙÔ ‚·ı‡, ÛÙÔ¯·ÛÙÈÎfi ÙÔ˘˜ Î·È –ȉˆ‰Ò˜– Û˘Ó¯‹ ¿ÛÎËÛË ÙÔ˘
‚ϤÌÌ·. TËÓ ›‰È· ÂÓÙ‡ˆÛË ·ÔÎÔÌ›- ÓÔ˘ Î·È ‰È¿ ‚›Ô˘ ·È‰Â›·Ø ÎÈ ·˘Ù¤˜ ÌÂ
˙Ô˘ÌÂ Î·È ·fi ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË ÙˆÓ ‚›ˆÓ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó ·‰‡Ó·Ù˜ ¯ˆÚ›˜
·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÊÈÏÔÛfiʈÓ. O ¶ÔÚʇÚÈÔ˜, ÂχıÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ Î·È Û¯ÂÙÈ΋ ÔÈÎÔÓÔÌÈ-
ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÌÈÏÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÔÓ ‰¿- ΋ ¿ÓÂÛË. EÙÛÈ, ‰ÂÓ ı· ÂÎÏ·ÁÔ‡ÌÂ
ÛηÏfi ÙÔ˘, ÙÔÓ ¶ÏˆÙ›ÓÔ, ÙÔÓ›˙ÂÈ ÙËÓ Ô˘ Ô «ı›Ԙ ·Ó‹Ú» ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ –Ë
ͯˆÚÈÛÙ‹ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÙÔ˘ Û˘ÁΤ- ·¿ÓÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ ·Á›Ô˘˜ ÙÔ˘
ÓÙÚˆÛË Î·È ÙËÓ ÂÌÓ¢Ṳ̂ÓË ÙÔ˘ ‰È- ·ÓÂÚ¯fiÌÂÓÔ˘ Î·È ÙÂÏÈÎÒ˜ ÂÈÎÚ·Ù‹Û·-
‰·Ûηϛ·, ηıÒ˜ Î·È ÙË ‰È·Ú΋ ÙÔ˘ ÓÙÔ˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Û˘ÁÎÈ-
ÂÁÚ‹ÁÔÚÛË, Ô˘ ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó ÂÓ Ì¤ÚÂÈ ÓÔ‡Û·Ó Ï‹ıË ÈÛÙÒÓ ·fi Ù· ÌÂÛ·›·
ÛÙÔÓ ·ÛÎËÙÈÎfi ÙÔ˘ ‚›Ô, ÂÓÒ Ì·˜ ‰È·‚Â- Î·È Ù· ¯·ÌËÏfiÙÂÚ· ÎÔÈÓˆÓÈο ÛÙÚÒ-
‚·ÈÒÓÂÈ fiÙÈ Â›¯Â Â˘Ù˘¯‹ÛÂÈ ·ÚÎÂÙ¤˜ Ì·Ù·– ¤ÁÈÓ ÙÂÏÈο ˘fiıÂÛË ÔÏ›ÁˆÓ.
ÊÔÚ¤˜ ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ Ó· ÊÙ¿ÛÂÈ ÛÙË Ì˘- B‚·›ˆ˜, ÁÈ· ÙÔ ÛÙ·‰È·Îfi ÂÚÈÔÚÈÛÌfi
ÛÙÈ΋ ¤ÓˆÛË Ì ÙÔ ÙÔ˘ Ê·ÈÓÔ̤ÓÔ˘
ı›Ô. ¢ÂÓ ·Ú·Ï›- ÙÔ˘ «ı›Ԣ ·Ó-
ÂÈ Â›Û˘ Ó· ˘ÂÓ- ‰Úfi˜» Û ÎÏÂÈ-
ı˘Ì›ÛÂÈ fiÙÈ, fiÙ·Ó
TË ı¤ˆÛË Ì¤Ûˆ ÛÙÔ‡˜, ÔÏÔ¤Ó·
οÔÙ ¤Ó·˜ AÈÁ‡- Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ ·Ó·- Û˘ÚÚÈÎÓÔ‡ÌÂÓÔ˘˜
μη, Eθνικ Mου-
ÙÈÔ˜ οÏÂÛ ÛÂ Û˘- ·ÎÏÔ˘˜ ÂıÓÈÎÒÓ,
Ó¤ÓÙ¢ÍË ÙÔÓ ÚÔ- ˙ËÙÔ‡Û·Ó ÔÈ EıÓÈÎÔ› ÙÔÓ Î·ıÔÚÈÛÙÈÎfi
ÛˆÈÎfi ‰·›ÌÔÓ· ·Ú¿ÁÔÓÙ· ı·
ÙÔ˘ ¶ÏˆÙ›ÓÔ˘, ÂÌ- Ô˘ ·ÓÙ¤Ù·Í·Ó Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓ
Ê·Ó›ÛÙËΠfi¯È ‰·›-
ÌÔÓ·˜, ·ÏÏ¿ ıÂfi˜.
ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ «ı›Ԣ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ì ·Ï-
ÏÔ‡: ÛÙËÓ ÔÚÈÛÙÈ-
M ÙÔ ¯ÚËÛÌfi Ô˘ ·Ó‰Úfi˜» ÛÙÔ˘˜ ·Á›- ΋ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË
‰fiıËΠ·fi ÙÔ Ì·- ÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ-
ÓÙÂ›Ô ÙˆÓ ¢ÂÏÊÒÓ, Ô˘˜ ÙˆÓ XÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ ÛÌÔ‡, ÛÙËÓ ·Ó·-
ÌÂÙ¿ ÙÔ ı¿Ó·Ùfi ÁÓÒÚÈÛ‹ ÙÔ˘ ˆ˜
ÙÔ˘, ÂÈÛÊÚ·Á›ÛÙË- Â›ÛËÌ˘ ıÚË-
ÎÂ Ë ·Ôı¤ˆÛ‹ ÙÔ˘ Î·È Ë ¤ÓÙ·Í‹ ÙÔ˘ ÛΛ·˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ ‰ÈˆÁÌÔ‡˜ Ô˘ ÂÍ·Ô-
ÛÙË ¯ÔÚ›· ÙˆÓ Ì·Î¿ÚÈˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ χıËÎ·Ó ÙfiÛÔ ·fi ÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›·, ÙÔ˘˜
ÛÔÊÒÓ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜. ÌÔÓ·¯Ô‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÓÂÔÊÒÙÈ-
¢‡Ô ÂÚ›Ô˘ ·ÈÒÓ˜ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ı· ÛÙÔ˘˜ fiÛÔ Î·È ·fi ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ
‚Úԇ̠ÙÔÓ ¶ÚfiÎÏÔ Ó· ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ. ™ÙÔ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi «ı·˘Ì·-
΢ÚÈÔÏÂÎÙÈο ·fi ÙÔ ÊˆÙÔÛ٤ʷÓÔ ÛÙfi ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ ÎfiÛÌÔ» ÔÈ ÂıÓÈÎÔ› η٤-
Ù˘ ıÂÈfiÙËÙ·˜: Ô ‚ÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ ÙÔ˘ M·Ú›- ÛÙËÛ·Ó ÌÂÈÔ„ËÊ›·, ÂÚȯ·Ú·ÎÒıËηÓ
ÓÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Â·ÓÂÈÏËÌ̤ӷ ÛÙË Î·È ·ÔÛ‡ÚıËÎ·Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ÛÙÔ Â-
ı›· ¤ÌÓ¢ÛË ÙˆÓ ÏfiÁˆÓ ÙÔ˘ ‰·Ûο- ÚÈıÒÚÈÔ, ·Ó fi¯È Î·È ÛÙËÓ ·Ú·ÓÔÌ›·.
ÏÔ˘ ÙÔ˘ Î·È ÛÙË Û˘Ó¯‹ Û˘Ì·Ú¿ÛÙ·- I‰ˆÌ¤ÓÔ ˘fi ·˘Ùfi ÙÔ Ú›ÛÌ·, ÙÔ ›Ó-
ÛË Î·È ÚÔÛÙ·Û›· Ô˘ ÙÔ˘ ·Ú›¯·Ó ÔÈ ‰·ÏÌ· ÙÔ˘ «ı›Ԣ ·Ó‰Úfi˜» ·›ÚÓÂÈ ¿Ï-
ıÂÔ› (Ì ı·˘Ì·ÙÔ˘ÚÁ¤˜ È¿ÛÂȘ ‹ Ì ÂÌ- Ϙ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ. OÈ ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ ÙÔ˘˜
Ê·Ó›ÛÂȘ Û ηıÔÚÈÛÙÈΤ˜ ÛÙÈÁ̤˜, Û ÔÔ›Ô˘˜ Ô E˘Ó¿ÈÔ˜ –‚ÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ ÙÔ˘
fiÓÂÈÚ· Î·È ÔÚ¿Ì·Ù·), ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙËÓ Ù¤ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ 4Ô˘ Î·È ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ 5Ô˘
ÈηÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ Ó· ÚÔϤÁÂÈ Î·È Ó· Ì.X. ·È.– ¯Ú›˙ÂÈ Ì ÙË ÁÓˆÛÙ‹ ÚËÙÔÚÈ΋
·ÓÙÈÛÙÚ¤ÊÂÈ Ù· ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ÙÔ˘ ˘ÂÚ‚ÔÏ‹ Î·È ÙË ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋
ÛÙȘ ÚÔÊËÙ›˜ ÙÔ˘ ÙˆÓ ÌÂÏÏÔ˘Ì¤ÓˆÓ Â˘ÈÛÙ›·, «ıÂÈfiÙ·ÙÔ˘˜», «ıÂÛ¤ÛÈÔ˘˜»
Î·È ÛÙË ıÂÚ·¢ÙÈ΋ ÙÔ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfi- ‹ «ı·˘Ì¿ÛÈÔ˘˜» ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÏÒ˜ ÌÈ·
ÙËÙ·, Ô˘ ÙÔÓ ·Ó·‰Â›ÎӢ Û ۈًڷ. ·¿ÓÙËÛË ÛÙȘ ÛÙÚ·ÙȤ˜ ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·-
ºÙ¿ÓÂÈ Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ó· ·ÚÔ˘- ÓÒÓ ·Á›ˆÓ. AÔÙÂÏÔ‡Ó Û˘Ó¿Ì· ÌÈ· Û‡-
Õ O Σωκρτης περι-
στοιχιζμενος απ σο-
φο!ς. Aπσπασμα ψη-
φιδωτο! (5ου αι.) απ
την Aπμεια της Συ-
ρας. Bρθηκε κτω
απ τη μητρπολη της
Aπμειας, η οποα κτ-
στηκε πνω σε εθνικ
κτριο μετ τους κατα-
στρεπτικο!ς σεισμο!ς
του 526 και του 528.
ÓÔ„Ë Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘
ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡. ™’ ¤Ó·Ó ÎfiÛÌÔ fiÔ˘
ÔÈ ÂıÓÈÎÔ› ÈÂÚ›˜ ÂÎÏ›Ô˘Ó Î·È ÔÈ ·Ú-
¯·›ÔÈ Ó·Ô› ÎÏ›ÓÔ˘Ó, ÚËÌ¿˙Ô˘Ó, Á›ÓÔ-
ÓÙ·È ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ‚·Ó‰·ÏÈÛÌÒÓ ‹ ÌÂÙ·-
ÙÚ¤ÔÓÙ·È Û ÂÎÎÏËۛ˜, Ô «ı›Ԙ
·Ó‹Ú» ηı›ÛÙ·Ù·È ·Ô‰¤ÎÙ˘ ‹ Î·È ÂÓ-
Û¿ÚΈÛË ÙÔ˘ ı›Ԣ Î·È Î·Ï›ٷÈ, fi¯È
ÌfiÓÔ ÂÎ ÂÔÈı‹Ûˆ˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÂÍ
·Ó¿Á΢, Ó· ·›ÍÂÈ ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ÈÂÚÔ-
Ê¿ÓÙË. ¢ÂÓ ·ÚÎÂ›Ù·È ÛÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ÊÈ-
ÏÔÛfiÊÔ˘, ÙÔ˘ ÂÍËÁËÙ‹ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ P Παρσταση νθρονου
ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ÙÔ˘ ıÂÔÏfiÁÔ˘, ·ÏÏ¿ ·Ó¿- Xριστο!(;), σως απ ρω-
ÁÂÙ·È Û «ıÂÔ˘ÚÁfi»: ͤÚÂÈ Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ μαϊκ σαρκοφγο, περ.
ÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÙˆÓ «ÎÚÂÈÙÙfiÓˆÓ» (ıÂÔ‡˜, 380. Σε αντθεση με το
·ÁÁ¤ÏÔ˘˜, ‹ÚˆÂ˜ Î·È ‰·›ÌÔÓ˜) Î·È Ó· διαδεδομνο μοτβο του
ÙȘ ηÏ› Ó· ÂÌ„˘¯ÒÛÔ˘Ó Ù· ·Á¿ÏÌ·Ù¿ γενειοφρου πεφωτισμ-
ÙÔ˘˜Ø Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ù· ۇ̂ÔÏ·– νου ανδρς, ο Xριστς
Û˘Óı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜, ÙȘ ıÂÔÛËÌ›˜ Î·È απεικονζεται ως αγνει-
ÙȘ ıÂÔÊ¿ÓÂÈÂ˜Ø Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÂÈ ÙȘ ος νος, συγγενε!οντας ει-
Ú¤Ô˘Û˜ ı˘Û›Â˜, ÚÔÛ¢¯¤˜ Î·È ÙÂ- κονογραφικ με τους πα-
ÏÂÙ¤˜Ø ·ÎfiÌË Î·È Ó· ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙËÓ ¤Î- δας της Παλαις Διαθ-
ÛÙ·ÛË, Ó· Á›ÓÂÙ·È «Î¿ÙÔ¯Ô˜» ÙÔ˘ ı›Ԣ κης. P
σεο (φωτ: Δ. Δαμσκος).
Î·È Ó· ÚÔ‚·›ÓÂÈ Û ÚÔÊËÙ›˜. EÓ·
ÔÏfiÎÏËÚÔ ıÂÔ˘ÚÁÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·, Ô˘
ÂÎÙ¤ıËΠÏÂÙÔÌÂÚÒ˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÌÂ
ı¤ÚÌË, ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 3Ô˘ Ì.X. ·È. ·fi
ÙÔÓ ™‡ÚÈÔ ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈÎfi I¿Ì‚ÏȯÔ,
‚Ú›ÛÎÂÈ ÙÒÚ· ÙËÓ ÂÓÛ¿ÚΈۋ ÙÔ˘ ÛÙ·
ÚfiÛˆ· ÙˆÓ «ı›ˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ» Ù˘
YÛÙÂÚ˘ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·˜: Ë ÊÈÏÔÛÔÊ›·
Ô˘ ‰È‰¿ÛÔ˘Ó ·˘ÙÔ› ÔÈ Ó¤Ô˘ Ù‡Ô˘ ÈÂ-
ÚÔÊ¿ÓÙ˜ ÂÎÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Î˘ÚÈÔÏÂÎÙÈο
ˆ˜ Ì˘ÛÙ·ÁˆÁ›·.
H ·Ó¿ÁÎË ‰È·ÚÎÔ‡˜ ÂȂ‚·›ˆÛ˘
ÁÈ· ÙÔ fiÙÈ ÔÈ ÂıÓÈÎÔ› ıÂÔ› ‰ÂÓ ÂÁη٤-
ÏÂÈ„·Ó ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È
ÁÏ·Ê˘Úfiٷٷ ÙfiÛÔ ÛÙ· ı·‡Ì·Ù· ÙˆÓ
«ı›ˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ» Ô˘ ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó
ÛÙȘ ÔÏÔ˙ÒÓÙ·Ó˜ ÊÈÏÔÛÔÊÈΤ˜ «ÈÓ·-
ÎÔı‹Î˜» ÙÔ˘˜ (Ì ‚¿ÛË ÙËÓ ÚÔÊÔÚÈ-
΋ ·Ú¿‰ÔÛË ÙˆÓ ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈÎÒÓ
Û¯ÔÏÒÓ Ù˘ MÈÎÚ¿˜ AÛ›·˜, Ù˘ ™˘Ú›·˜,
Ù˘ AÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·˜ Î·È Ù˘ Aı‹Ó·˜), Ô
E˘Ó¿ÈÔ˜ Î·È Ô ¢·Ì¿ÛÎÈÔ˜, fiÛÔ Î·È
ÛÙÔ˘˜ ηٷÏfiÁÔ˘˜ «ı·˘Ì·Û›ˆÓ» ηÈ
·Ú·‰fiÍˆÓ Ô˘ Ì·˜ ¤¯ÂÈ ‰È·ÛÒÛÂÈ Ô
ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ Î·È ÛÙȘ ÂÚÈÁڷʤ˜ ÙÔ˘
ÙˆÓ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ «ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘-
ÚÈÛÌÔ‡» Ô˘ Û˘ÓËı›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ÂÔ-
¯‹ ÙÔ˘, Ì ÂÈÛΤ„ÂȘ Û ÏËÛÌÔÓË̤-
ÓÔ˘˜«ÈÂÚÔ‡˜ ÙfiÔ˘˜».
¶ÔÈÔ˜ › ˆ˜ ÔÈ ıÂÔ› ›¯·Ó ÂÁη-
Ù·Ï›„ÂÈ ÙÔ˘˜ ÂıÓÈÎÔ‡˜;
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 17
 H «επιστροφ
» του Πλ
Tης ¶ √§⁄ª¡π∞˜ A £∞¡∞™πÕ¢∏
Iστορικο
–Συγγραφα Ï‹Úˆ˜ ÚÔ‰ÒÛÂÈ ÙÔ Ó‡̷ ÙÔ˘ ‰·-
T ON 2Ô ·È. Ì.X. Ô A·Ì¤·˜ NÔ˘Ì‹-
ÓÈÔ˜ ¤ÁÚ·„ ÌÈ· ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ Ï·-
ÙˆÓÈ΋˜ ‰È·‰Ô¯‹˜, ÛÙËÓ ÔÔ›·
¤‰ˆÛ ÙÔÓ ÂÚÈÛÙÈÎfi Ù›ÙÏÔ «¶ÂÚ› Ù˘
ÙˆÓ Aη‰ËÌ·˚ÎÒÓ ÚÔ˜ ¶Ï¿ÙˆÓ· ‰È·-
ÛÙ¿Ûˆ˜». ™ÎÔfi˜ ÙÔ˘ ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·ÙÔ˜
18 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
‹Ù·Ó Ó· ·ԉ›ÍÂÈ fiÙÈ ÔÈ ·˘ÙÔ·Ôη-
ÏÔ‡ÌÂÓÔÈ ‰È¿‰Ô¯ÔÈ ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ· ›¯·Ó
Ï›· ÙÔ˘ NÔ˘Ì‹ÓÈÔ˘, Ô˘ ¤Ó·Ó ·ÈÒÓ·
ÛοÏÔ˘, ÚÔ˜ ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ «ÂÛÎÈ·Ì¿-
¯Ô˘Ó», ηٷʇÁÔÓÙ·˜ ÂȘ «·ÓÙÈÏÔÁ›·˜
Î·È ÛÙÚÔÊ¿˜ ÏÂÙÔÏfiÁÔ˘˜». M ÙÔ ¤Ú-
ÁÔ ÙÔ˘ ·Í›ˆÓ ÌÈ· ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ Ï·Ùˆ-
ÓÈÛÌÔ‡ ·fi ÙËÓ «ÌÈÎÚÔÏÔÁ›·Ó» ÛÙË ÌÂ-
Ù·Ê˘ÛÈ΋ Ì ÙË Û‡ÁÎÚ·ÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ
ıÂÔÏÔÁÈÒÓ Ù˘ AÓ·ÙÔÏ‹˜ Î·È ÙËÓ ÂÚ-
ÌËÓ›· ÙÔ˘˜ ̤۷ ·fi ÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ÂÓfi˜
1 8 º E B P O Y A P I O Y
˘ı·ÁÔÚ›˙ÔÓÙ· ¶Ï¿ÙˆÓ·. TfiÛÔ Î·ıÔ- Á¤ÚÌ· ÙÔ˘ 3Ô˘ ·È. ¤Î·Ó ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛ‹
ÏÈ΋ Î·È ÚˆÙfiÙ˘Ë ‹Ù·Ó Ë ‰È‰·Ûη- ÙÔ˘ ÛÙË ÛÎËÓ‹ Ù˘ ™˘Ú›·˜ «Ô ÂÍ A·-
Ì›·˜ ÙˆÓ ÊÈÏÔÛfiÊˆÓ ¯ÔÚfi˜ ˆÓ Ô ÎÔ-
·ÚÁfiÙÂÚ· ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓÔÈ ÙÔ˘ ¶ÏˆÙ›ÓÔ˘ Ú˘Ê·›Ô˜ ıÂÔ›˜ ÂÒÎÂÈ». O «ÎÔÚ˘Ê·›Ô˜»
(205-270) ˘Ô„È¿˙ÔÓÙ·Ó fiÙÈ Ë Â·Ó·- ‹Ù·Ó Ô «ı›Ԙ» I¿Ì‚ÏȯԘ, ÂÚ¢ÓËÙ‹˜,
ÛÙ·ÙÈ΋ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ· ·fi
ÙÔÓ AÈÁ‡ÙÈÔ ÛÔÊfi ‹Ù·Ó ·Ï‹ ·ÓÙÈ-
ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ‰ÔÁÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ A·Ì¤·
ÚÔηÙfi¯Ô˘ ÙÔ˘.
K·ıÒ˜ ÔÈ ‰È¿‰Ô¯ÔÈ ÙÔ˘ ¶ÏˆÙ›ÓÔ˘
Ù·ÍȉÈÒÙ˘, ¿ÁÈÔ˜ Î·È ÚÔÊ‹Ù˘ Ù˘
Û˘ÁÎÂÚ·Ṳ̂Ó˘ Ì ٷ Ì˘ÛÙ‹ÚÈ· ÙˆÓ
X·Ï‰·›ˆÓ Î·È ÙˆÓ AÈÁ˘Ù›ˆÓ Ï·ÙˆÓÈ-
΋˜ ıÂÔÏÔÁ›·˜. M·ıËÙ¤˜ ·fi ÔÏfiÎÏË-
ÚË ÙËÓ ÔÈÎÔ˘Ì¤ÓË ‹Úı·Ó Ó· ηı‹ÛÔ˘Ó
¤·ÈÚÓ·Ó Ô Î·ı›˜ ÙÔÓ ‰ÚfiÌÔ ÙÔ˘, ÛÙÔ ÛÙ· fi‰È· ÙÔ˘, Ô ÈÔ ‰È¿ÛËÌÔ˜ fï˜
2 0 0 1
τωνα
Õ Παρσταση της Kοσμογον
ας σε
ψηφιδωτ δπεδο των μσων του
3ου μ.X. αι., απ τη Φιλιπποπο-
λη της Συρ
ας (Shahba). H σνθε-
ση αποδ
δει εικαστικ τη θεμελι-
δη πλατωνικ αντ
θεση ανμεσα
στο ε
ναι και το γ
γνεσθαι, το αι-
νιο και το φθαρτ, που προσωπο-
ποιον αντ
στοιχα ο Aιν και ο
Πρωτπλαστος. Στη μση ε
ναι η H Nυμφα
ο της πολυτελος οικ
ας Ω, η οπο
α
Γη, θατρο που εκτυλ
σσεται το
σως ταυτ
ζεται με τη σχολ και κατοικ
α του τε-
ανθρπινο δρμα της γννησης λευτα
ου διαδχου της πλατωνικς ακαδημ
ας
και του θαντου με σκηνικ την Δαμσκιου και, μετ το 529, με το επισκοπικ
αναη περιφορ των τεσσρων μγαρο των Aθηνν. Kτισμνη λ
γα μτρα απ
εποχν. Στα αριστερ της, ο θεϊ- το σημε
ο στο οπο
ο ο Aπστολος Παλος εκ-
κς επανασττης Προμηθας πλ- ρυξε τον γνωστο θε στη βρεια κλιτ του
θει απ πηλ τον Πρτο Aνθρωπο Aρε
ου Πγου. (Φωτ.: Aρχε
ο Eνοπο
ηση Aρχαι-
προικ
ζοντς τον με τη θεϊκ φλ- ολογικν Xρων / Aρχα
α Aγορ)
γα, τη δυναττητα δηλαδ να
απαλλαγε
απ την εφμερη φση
του αν το επιδιξει. H παρουσ
α
του Aινα, στα δεξι της Γης, ε
ναι
το εχγγυο της σωτηρ
ας. (Φωτ.:
Π. Aθανασιδη)

Î·È ›Ûˆ˜ ÈÔ ÂÓıÔ˘ÛÈ҉˘ Ô·‰fi˜ ÙÔ˘
·Ó‹ÎÂÈ ÛÙË ÁÂÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈÁfiÓˆÓ.
K˘ÚÈÔÏÂÎÙÈο «ÍÂÙÚÂϷ̤ÓÔ˜» Ì·˙›
ÙÔ˘, fiˆ˜ ÔÌÔÏÔÁ› Ô ›‰ÈÔ˜, Ô ·˘ÙÔ-
ÎÚ¿ÙÔÚ·˜ IÔ˘ÏÈ·Ófi˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ
ÙË ‰ÈÏ‹ ÂÍÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÌÂÁ›ÛÙÔ˘ ÔÓÙ›-
ÊÈη Î·È ÙÔ˘ ‚·ÛÈϤˆ˜ ÁÈ· Ó· ˘ÏÔÔÈ‹-
ÛÂÈ ÙÔ È·Ì‚Ï›¯ÂÈÔ ıÚËÛ΢ÙÈÎfi fiÚ·Ì·:
Ì ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ÁÚ·ÙÒÓ Î‹Ú˘Í ÙË Ó¤·
ıÂÔÏÔÁ›·, ÂÓÒ Û˘Ó¿Ì· ›‰Ú˘Û ÌÈ·Ó ÂÎ-
ÎÏËÛ›· ÊÈÏÔÛfiʈÓ-·Ú¯ÈÂÚ¤ˆÓ, Ë
ÔÔ›· ı· ÂÊ¿ÚÌÔ˙ Û fiÏ· Ù·
Â›‰· ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ «ÂÏÏËÓÈ-
ÛÌÔ‡». H ·fiÂÈÚ· ÙÔ˘ IÔ˘ÏÈ·-
ÓÔ‡ Ì·Ù·ÈÒıËÎÂ ·fi ÙÔ ·ÓÒÓ˘-
ÌÔ ‚¤ÏÔ˜ Ô˘ ÙÂÚÌ¿ÙÈÛ ÙfiÛÔ
ÚfiˆÚ· ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ¤ÚËÌÔ
Ù˘ MÂÛÔÔÙ·Ì›·˜. Ö˜ Ë ‰È-
‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ I¿Ì‚ÏÈ¯Ô˘ ›¯Â
‹‰Ë Ú›ÍÂÈ Ú›˙˜ ÛÙË ÁÂÓ¤ıÏÈ· fi-
ÏË ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ·, ·fi ÙȘ Ôԛ˜
ı· ‚Ï¿ÛÙ·ÈÓÂ Ô Ì˘ÛÙÈÎfi˜ ·Óıfi˜
ÙÔ˘ N¤Ô˘ ¶Ï·ÙˆÓÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘
¶ÚfiÎÏÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¢·Ì¿ÛÎÈÔ˘.
AÌÂÛÔ˜ ÎÏËÚÔÓfiÌÔ˜ ÙÔ˘ È·Ì-
‚Ï›¯ÂÈÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡ ‹Ù·Ó Ô NÂ-
ÛÙfiÚÈÔ˜, ÈÂÚÔÊ¿ÓÙ˘ ÙˆÓ ÂÏ¢-
ÛÈÓ›ˆÓ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ IÔ˘ÏÈ·-
ÓÔ‡ Î·È ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ¶ÏÔ˘Ù¿Ú-
¯Ô˘ ÙÔ˘ AıËÓ·›Ô˘, Ô ÔÔ›Ô˜
Â·Ó›‰Ú˘Û ÙËÓ Aη‰ËÌ›· ÛÙËÓ
ÎÔÈÙ›‰· Ù˘ Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ
Ó‡̷ Ù˘ Ó¤·˜ ÂÔ¯‹˜. TÔÓ
‰È·‰¤¯ÙËÎ·Ó Ô ™˘ÚÈ·Ófi˜ Î·È Ô
¶ÚfiÎÏÔ˜, ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ Ì ÔÈÎÔ˘-
ÌÂÓÈ΋ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›·, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
̤۷ ·fi ÙÔ ÂÍËÁËÙÈÎfi ¤ÚÁÔ Î·È
ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ‰È¤‰ˆÛ·Ó
ÙËÓ «Ï·ÙˆÓÈÎ‹Ó ıÂÔÏÔÁ›·Ó»
(fiˆ˜ Â›Ó·È Ô Ù›ÙÏÔ˜ ÂÓfi˜ ÔχÙÔÌÔ˘
‚È‚Ï›Ô˘ ÙÔ˘ ¶ÚfiÎÏÔ˘) ÛÙ· ·ÛÙÈο Τ-
ÓÙÚ· Ù˘ MÂÛÔÁ›Ԣ. H ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋
·Ï˘Û›‰· Ô˘ ›¯Â Ù›ÓÂÈ Ô ¶Ï¿ÙˆÓ ·Ó¿-
ÌÂÛ· Û ÁË Î·È Ô˘Ú·Ófi –Ë ÂÚ›ÊËÌË
¯Ú˘Û‹ ÛÂÈÚ‹– fi¯È ÌfiÓÔ ‰ÂÓ Â›¯Â Û¿-
ÛÂÈ ·ÏÏ¿ Û ÔÏfiÎÏËÚË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘
5Ô˘ ·È. ÂÌÏÔ˘ÙÈ˙fiÙ·Ó Ì ӤԢ˜ ÎÚ›-
ÎÔ˘˜, fiˆ˜ Ì·ÚÙ˘Ú› ÛÙË «ºÈÏfiÛÔÊÔÓ
IÛÙÔÚ›·Ó» ÙÔ˘ Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ‰È¿‰Ô¯Ô˜
Ù˘ Aη‰ËÌ›·˜ ¢·Ì¿ÛÎÈÔ˜.
«AÓ‹Ú ˙ËÙËÙÈÎÒÙ·ÙÔ˜», ηٿ ÙÔÓ
Ì·ıËÙ‹ ÙÔ˘ ™ÈÌÏ›ÎÈÔ, Ô ¢·Ì·ÛÎËÓfi˜
¢·Ì¿ÛÎÈÔ˜ (ÂÚ. 462 – ÌÂÙ¿ ÙÔ 538),
‰ÂÓ ¤·„ ӷ ·Ó·˙ËÙ¿ ÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ·
Î·È Ó· Ì¿¯ÂÙ·È Û ÔÏfiÎÏËÚË ÙË Ì·ÎÚ¿
˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ˘fiıÂÛË Ù˘ ·È‰Â›·˜
Î·È Ù˘ ÂχıÂÚ˘ Û˘Ó›‰ËÛ˘. TÔ
489, ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ‰ÈˆÁ-
ÌÔ‡ ÙˆÓ ‰È·ÓÔÔ˘Ì¤ÓˆÓ, ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›-
ÔÓ ı· ÁÚ¿„ÂÈ ·ÚÁfiÙÂ-
Ú·, Ô Ó·Úfi˜ Ú‹ÙÔÚ·˜
ÂÁηٷÏ›ÂÈ ÁÈ· ¿-
ÓÙ· ÙËÓ AÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· H ÔÚ›·
ηÈ, Ì·˙› Ì ÙÔÓ Î·Ù·-
˙ËÙÔ‡ÌÂÓÔ ‰¿ÛηÏfi
ÙˆÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›ˆÓ
ÙÔ˘ IÛ›‰ˆÚÔ, ÊÙ¿ÓÂÈ, ÂıÓÈÎÒÓ
‡ÛÙÂÚ· ·fi ÔχÌË-
ÓÔ Ù·Í›‰È, ÛÙËÓ Aı‹- ÊÈÏÔÛfiʈÓ
Ó·. ™ÙÔ ÌÂٷ͇ ¤¯ÂÈ
˘ÔÛÙ› ÌÈ·Ó ÔÏÔÎÏË-
ÚˆÙÈ΋ ÌÂÙ·ÛÙÚÔÊ‹ ·fi ÙË ÚËÙÔÚÈ΋
ÛÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›·, ÛÙËÓ ÔÔ›· Î·È ı·
·ÊÈÂÚÒÛÂÈ ÙËÓ ˘fiÏÔÈË ˙ˆ‹ ÙÔ˘. ™Â
Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ¤ÚÁ· ÌÂÁ¿Ï˘ ÚˆÙÔÙ˘-
›·˜ Î·È ÓÔ‹˜ Ô ¢·Ì¿ÛÎÈÔ˜ ¯·Ú¿˙ÂÈ
ÙË Ó¤· ÔÚ›· ÙÔ˘ ¶Ï·ÙˆÓÈÛÌÔ‡. K‡-
ÚÈÔ˜ ÙÔ˘ ‰È·ÏÂÎÙÈÎÔ‡ ·È¯ÓȉÈÔ‡ (Ô˘
·ÚÓÂ›Ù·È Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ ˆ˜ ·˘ÙÔ-
ÛÎÔfi) ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ Ì¤Û· ·fi ÛÂÏ›‰Â˜
ÌÈ·˜ ·Ó˘¤Ú‚ÏËÙ˘ ÓÔËÙÈ΋˜ Î·È ÔÈË-
ÙÈ΋˜ ˆÚ·ÈfiÙËÙ·˜ ÙÔÓ Û·Ú·ÁÌfi ÙÔ˘
ÌÚÔ˜ ÛÙÔ ÌÂÙ·Ê˘ÛÈο ·Ó¤ÊÈÎÙÔ. H
ÁÂÓÓ·ÈfiÙËÙ· Ù˘ ÛΤ„˘ Î·È ÙÔ˘
‹ıÔ˘˜ ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÊÚ¿˙ÔÓÙ·È Û ÏÔÁÈο
Û¯‹Ì·Ù· Î·È Û ÓÂÔÏÔÁÈÛÌÔ‡˜ Ô˘
Í·ÊÓÈ¿˙Ô˘Ó Ì ÙËÓ ·ÔÎÔÙÈ¿ ÙÔ˘˜ ·Ï-
Ï¿ Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ú¿ ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔȯÔ
Û ‰È·ÚΤÛÙÂÚË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ Â›ÁÂÈ·˜
ÔÏÈÙ›·˜ ÙÔ˘.
AÓ·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘
6Ô˘ ·È. ÙË ‰È‡ı˘ÓÛË Ù˘, Aη‰ËÌ›·˜,
Ô ¢·Ì¿ÛÎÈÔ˜ ·Ó·‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ ÙÔÓ ıÂ-
ÛÌfi Î·È ÙÔÓ ¯ÒÚÔ Î·ÏÒÓÙ·˜ ÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘
«ÙÔ ¿ÎÚÔÓ ¿ˆÙÔÓ», ηٿ ÙËÓ ÎÚ›ÛË ÙÔ˘
AÁ·ı›·, Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ‰È·ÓfiËÛ˘ ·fi
ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·. Ö˜ Ë
ÔÚÁÈ҉˘ ¿ÓıËÛË Ù˘ Ï·ÙˆÓÈ΋˜ ıÂ-
ÔÏÔÁ›·˜ ÛÙËÓ fiÏ˖ۇ̂ÔÏÔ ÙÔ˘ ÂÏ-
ÏËÓÈÛÌÔ‡, ‰ÂÓ ¿ÚÁËÛÂ
Ó· ÚÔηϤÛÂÈ ÙËÓ ·ÓÙ›-
‰Ú·ÛË Ù˘ ÔÏÈÙ›·˜ ηÈ
Ì ÂȉÈ΋ «ÚfiÛÙ·ÍÈÓ» Ô
IÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ ··ÁfiÚ¢-
Û ÙË ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ÊÈ-
ÏÔÛÔÊ›·˜ ÛÙËÓ Aı‹Ó·.
H ·¿ÓÙËÛË ÙÔ˘ ¢·Ì¿-
ÛÎÈÔ˘ ÛÙËÓ ··ÁfiÚ¢ÛË
ÙÔ˘ 529 ‹Ù·Ó Û‡ÌʈÓË
Ì ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘: ÂÈÎÂ-
Ê·Ï‹˜ ÙˆÓ ¤ÍÈ Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ ÙÔ˘, Ô ÁË-
Ú·Èfi˜ Û¯ÔϿگ˘ ÂÁη٤ÏÂÈ„Â ÙË Úˆ-
Ì·˚΋ ÔÈÎÔ˘Ì¤ÓË, ˙ËÙÒÓÙ·˜ ¿Û˘ÏÔ
·fi ÙÔÓ ‚·ÛÈϤ· ÙˆÓ ‚·ÛÈϤˆÓ ÛÙËÓ
KÙËÛÈÊÒÓÙ·. H Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜
Â›Ó·È ·ÎfiÌË ÈÔ ÂӉȷʤÚÔ˘Û·: Ù· ͤ-
Ó· ‹ıË Ù˘ ÂÚÛÈ΋˜ ·˘Ï‹˜ ··ÁÔ‹-
ÙÂ˘Û·Ó ÙÔ˘˜ ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘˜ Î·È Ô ¢·Ì¿-
ÛÎÈÔ˜ ¤ÂÈÛ ÙÂÏÈο ÙÔÓ XÔÛÚfiË Ó·
ÂÚÈÏ¿‚ÂÈ ÛÙË Û˘Óı‹ÎË ÂÈÚ‹Ó˘ ÙÔ˘
532 fiÚÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙ·
¿ÙÚÈ· fiÔ˘, ÔÈ ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ ÂÚÔÎÂÈÙÔ
Ó· ÂÚ¿ÛÔ˘Ó, Û‡Ìʈӷ Ì ÙË ‰È·Ù‡-
ˆÛË ÙÔ˘ AÁ·ı›·, ÙËÓ ˘fiÏÔÈË ˙ˆ‹
ÙÔ˘˜ ¯ˆÚ›˜ Êfi‚Ô ‹ ËıÈÎfi ÂÍ·Ó·ÁηÛÌfi
(«‚ÈÔÙ‡ÂÈÓ ·‰·Ò˜, Ô˘‰¤Ó ÔÙÈÔ‡Ó ¤Ú·
ÙˆÓ ‰ÔÎÔ‡ÓÙˆÓ ÊÚÔÓÂ›Ó ‹ ÌÂÙ·‚¿Ï-
ÏÂÈÓ ÙËÓ ·ÙÚÒÔ˘Ó ‰fiÍ·Ó ·Ó·Áη˙Ô-
̤ÓÔ˘˜»).

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 19
 H οικουμενικ
à Πορτρτο του Iουλια-
νο (βασ. 361–63), ο
οποος δεν εικονζεται
εδ με τη στολ του Pω-
μαου αυτοκρτορα αλ-
λ με το απλ νδυμα
ιερα και το ιερατικ
διδημα στο κεφλι.
Παρσι, Λοβρο (φωτ.:
Eκδοτικ Aθηνν).

Tης ¶ √§⁄ª¡π∞˜ A £∞¡∞™πÕ¢∏

H I¢EA MIA™ √π∫√Àª∂¡π∫◊˜ ÂÎ-

ÎÏËÛ›·˜ ‰È·ÁÚ·ÊfiÙ·Ó ÛÙÔÓ
ÔÚ›˙ÔÓÙ· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡ ‹‰Ë
·fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È., fiˆ˜ ·Ô-
‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Ë ‚Ú·¯‡‚È·
·fiÂÈÚ· ÙÔ˘ M·ÍÈÌ›ÓÔ˘ ¢¿È·. °È· Ó·
ÌÔÚ¤ÛÂÈ fï˜ Ô ÂÏÏËÓÈÛÌfi˜ Ó· ÂÚ¿-
ÛÂÈ ·fi ÙÔ ıˆÚËÙÈÎfi Â›Â‰Ô Ù˘ ÌÔ-
ÓÔıÂ˚ÛÙÈ΋˜ ıÂÔÏÔÁ›·˜ Î·È ›ÛÙ˘, Ô˘
›¯·Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÔÈ NÂÔÏ·ÙˆÓÈÎÔ›,
ÛÙÔ Ú·ÎÙÈÎfi ÛÙ¿‰ÈÔ Ù˘ ÎÚ·ÙÈ΋˜
ıÚËÛΛ·˜ ¯ÚÂÈ·˙fiÙ·Ó ÌÈ·Ó ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹
Ì ¿ÚÙÈ· ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ô˘ ı·
ÂȉȉfiÙ·Ó Û ÈÂÚ·ÔÛÙÔÏÈÎfi Î·È ÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎfi ¤ÚÁÔ ÒÛÙÂ Ó· ıÂÌÂÏÈÒÛÂÈ ÙÔ
Ì‹Ó˘Ì¿ Ù˘ ÛÙȘ Û˘ÓÂȉ‹ÛÂȘ ÙˆÓ È-
ÛÙÒÓ. B·ÛÈÎfi˜ ÏfiÁÔ˜ Ù˘ ÂÈÙ˘¯›·˜
ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ ‹Ù·Ó fiÙÈ Ë ‰ÈˆÎfiÌÂÓË
ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘˜, fi¯È ÌfiÓÔ ‰ÂÓ Â›¯Â
·ÔÚÚ›„ÂÈ ÙÔÓ ÎÔÛÌÈÎfi ÈÛÙfi Ù˘ ·˘ÙÔ-
ÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ·ÏÏ¿ ›¯Â Ï‹Úˆ˜ ˘ÈÔıÂÙ‹-
ÛÂÈ ÙȘ ‰ÔÎÈÌ·Ṳ̂Ó˜ ÙÔ˘ ‰Ô̤˜, ÌÂ
ÙÔ˘˜ ηٿ ÙfiÔ˘˜ ÂÈÛÎfiÔ˘˜ Ó·
·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡Ó, Ú·ÎÙÈο Î·È Û˘Ì‚ÔÏÈ-
ο, ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜
ÔÌÔÏfiÁÔ˘. OÌÔÈ· Ì ÙÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜,
Ô IÔ˘ÏÈ·Ófi˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ ÙÔ ‰ÈÔÈÎË-
ÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· (ÙÔ ÔÔ›Ô ‹Ù·Ó ÛÂ ı¤ÛË
Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ· ·’ ÔÔÈÔÓ‰‹-
ÔÙ ¿ÏÏÔÓ) ˆ˜ ÚfiÙ˘Ô ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘
ÁÈ· ÙÔ ÔÈÎÔ‰fiÌËÌ· Ù˘ Â›ÁÂÈ·˜ Ó¢-
Ì·ÙÈ΋˜ ÂÍÔ˘Û›·˜. ™’ ·˘Ùfi ¿ÏψÛÙ ›-
¯Â ¤Ó·Ó Úfi‰ÚÔÌÔ ÛÙÔ ÚfiÛˆÔ ÙÔ˘
M·ÍÈÌ›ÓÔ˘ ¢¿È· Ô˘ ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ ·È-
ÒÓ· ›¯Â ·ÔÂÈÚ·ı› Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ
ÙÔÓ ÂıÓÈÎfi ÎÏ‹ÚÔ Û ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi Û‡-
ÛÙËÌ·. Ö˜ ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· Ù˘ Ó¢-
Ì·ÙÈ΋˜ ÂÍÔ˘Û›·˜, fiˆ˜ ÙÔ Û˘Ó¤Ï·‚ Ô
IÔ˘ÏÈ·Ófi˜, ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÙfiÛÔ Ë ÔÚÁ¿ÓˆÛË
ÙÔ˘ ÎÏ‹ÚÔ˘ fiÛÔ Ë ÔÈÔÙÈ΋ ÙÔ˘ Û‡-
ÛÙ·ÛË Î·È Â‰Ò ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤ÁÎÂÈÙ·È Ë
ÚˆÙÔÙ˘›· ÙÔ˘ ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·ÙÔ˜.
™ÙÔ Á¤ÚÌ· ÙÔ˘ 3Ô˘ ·È. Ô I¿Ì‚ÏȯԘ ›-
¯Â ‰ÒÛÂÈ ÙÂÏÂÛ›‰ÈÎË ÌÔÚÊ‹ ÛÙÔÓ Ù‡Ô
ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÔ‡ ·Á›Ô˘, Ï¿ıÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ıÂ-
Ô˘ÚÁfi –¤Ó·Ó ‹Úˆ· ÁÓÒÛ˘ Î·È Î·ÏÔ-
Û‡Ó˘ Ô˘ Ì ÌfiÓË ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘
¿Óˆ ÛÙË ÁË ·fi‰Èˆ¯Ó ٷ ‰ÂÈÓ¿. ¶¿-

20 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1
εκκλησα του Iουλιανο
Õ Xρυσ νμι-
σμα του Iουλια-
νο απ το νομι-
σματοκοπεο
της Aντιχειας.

Óˆ Û ·˘Ùfi ÙÔ È·Ì‚Ï›¯ÂÈÔ ÚfiÙ˘Ô ı›-

Ô˘ ·Ó‰Úfi˜ ‚¿ÛÈÛÂ Ô IÔ˘ÏÈ·Ófi˜ ÙÔÓ ÊÈ-
ÏfiÛÔÊÔ ÈÂÚ¤·, ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ ·Ó‹Á·ÁÂ
ÛÙÔÓ ¿ÍÔÓ· Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ÌÂ-
Ù·ÚÚ‡ıÌÈÛ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ¿˜ ÙÔÓ ÌÂ
ÂÍÔ˘Û›·Ó (·ÎÚÈ‚Ò˜ fiˆ˜ ›¯Â οÓÂÈ Ô
KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ Ì ÙÔÓ ¯ÚÈÛÙÈ·Ófi Â›-
ÛÎÔÔ). ø˜ Ô ÂÌÓ¢Ṳ̂ÓÔ˜ ÌÂÛ¿˙ˆÓ
·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ·ÓıÚˆfiÙËÙ· Î·È ÙÔ
ı›Ô, Ô ÈÔ˘ÏÈ¿ÓÂÈÔ˜ ÈÂÚ¤·˜ ‹Ù·Ó È·Ì‚Ï›-
¯ÂÈÔ˜ Ì ÙËÓ Ï‹ÚË ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ fiÚÔ˘,
·ÊÔ‡, fiˆ˜ Û˘Ó¿ÁÂÙ·È ·fi ÚÔÛˆÔ- ·Ó ÓÔÌ›˙Ô˘Ó ˆ˜ ÙÈÌ¿Ó ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ Î·È ÛÙ·, fiÛÔ ÎÈ ·Ó ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È ·Ú¿‰ÔÍÔ,
ÁÚ·ÊÈο ‰Â‰Ô̤ӷ, ÔÈ ·ÓÒÙÂÚÔÈ ÎÏËÚÈ- ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó ÛÙËÓ ‡·ÚÍ‹ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ fiÙÈ Î·È ÛÙÔ˘˜ ¯ıÚÔ‡˜ Ì·˜ Â›Ó·È ı¿-
ÎÔ› Ù˘ Ï·ÙˆÓÈ΋˜ ÂÎÎÏËÛ›·˜ ‹Ù·Ó ·ÌÂÏÔ‡Ó ÙËÓ ·ÚÂÙ‹ Î·È ÙË ÛÔÊ›·, ÙfiÙ ÚÂÛÙÔ Ó· ‰›ÓÔ˘Ì ÚÔ‡¯· Î·È ÙÚÔÊ‹,
ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ Ô˘ ›¯·Ó ÛÔ˘‰¿ÛÂÈ ÎÔ- ÙÔ˘˜ ·ÚÓÔ‡ÓÙ·È Î·È ÙÔ˘˜ ·ÙÈÌ¿˙Ô˘Ó». ÁÈ·Ù› ‰›ÓÔ˘Ì ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Î·È fi¯È P Πορτρτο Aθη-
ÓÙ¿ Û ̷ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ I·Ì‚Ï›¯Ô˘. TË ÊÚ¿ÛË ·˘Ù‹ (Ô˘ ÔÊ›ÏÔ˘Ì ÛÙÔÓ ÛÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘». M ÙËÓ ›‰È· ÏÔ- ναου ιερα, τλη
¶ÔÚʇÚÈÔ) ı· ÌÔÚÔ‡Û ¿ÓÂÙ· Ó· ÙËÓ ÁÈ΋ Ô IÔ˘ÏÈ·Ófi˜ Û˘ÛÙ‹ÓÂÈ Û˘ÌÂÚÈÊÔ- 4ου αι., παλαι-
KÚÈÙ‹ÚÈ· ÁÈ· ›¯Â ÁÚ¿„ÂÈ Ô IÔ˘ÏÈ·Ófi˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ·- Ú¿ Ô›ÎÙÔ˘ Î·È fi¯È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ·ÔÎÏÂÈ- τερα θεωρομενο
ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ ÙÔÓ ÈÂÚ¤· Ó· ·ÛΛ «ÚÔ ¿- ÛÌÔ‡ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ ηÎÔ‡˜ ÁÈ· Ó· ως απεικνιση
ÙÔ ÈÂÚ·ÙÈÎfi ·Í›ˆÌ· ÓÙˆÓ ÙËÓ ÊÈÏ·ÓıÚˆ›·Ó», Ó· Â›Ó·È Ù·- ηٷϋÍÂÈ Ì ÙË ‰È·Î‹Ú˘ÍË Ù˘ ·‰ÂÏ- του Iουλιανο.
ÂÈÓfi˜, ÚÔÛËÓ‹˜ Î·È ÁÂÌ¿ÙÔ˜ Û˘Ìfi- ÊfiÙËÙ·˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ: «¿Ó- Aθνα, Eθνικ
°È· ÙÔÓ Î·ÙÒÙÂÚÔ ÎÏ‹ÚÔ Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÓÔÈ· ÁÈ· ÙÔÓ Û˘Ó¿ÓıÚˆfi ÙÔ˘: «ÔÈ ıÂ- ıÚˆÔ˜ Á·Ú ·ÓıÚÒˆ Î·È ÂÎÒÓ Î·È Aρχαιολογικο
Ô˘ ı¤ÙÂÈ Ô IÔ˘ÏÈ·Ófi˜ ÁÈ· ÙÔÓ ‰ÈÔÚÈÛÌfi Ô› ‰ÂÓ Ì·˜ ¤Î·Ó·Ó ˙¿ÏÔ˘ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ¿ÎˆÓ ·˜ ÂÛÙÈ Û˘ÁÁÂÓ‹˜». Mουσεο (φωτ.:
Û ÈÂÚ·ÙÈÎfi ·Í›ˆÌ· Â›Ó·È Ë Â˘Û¤‚ÂÈ· ÙÔ˘˜ ÓÙÚÔÈ¿˙Ô˘Ì ÂÚÈÊÚÔÓÒÓÙ·˜ ¢›·˘ÏÔÈ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÚfiÓÔÈ·˜ Δ. Δαμσκος).
Î·È Ë ÊÈÏ·ÓıÚˆ›·Ø ÙÔ˘˜ ÊÙˆ¯Ô‡˜ Ô˘ ÂÍ‹ÁÁÂÈÏÂ Ô IÔ˘ÏÈ·Ófi˜ ‹Ù·Ó οıÂ
fiˆ˜ ‰ËÏÒÓÂÈ, ‰ÂÓ ·Ó¿ÌÂÛ¿ Ì·˜», ÏÔÁ‹˜ ÊÈÏ·ÓıÚˆÈο ȉڇ̷ٷ, ÁÈ·
ÙÔÓ ÂӉȷʤÚÂÈ Ô‡- ÁÚ¿ÊÂÈ Û ÌÈ·Ó ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ›¯Â
ÙÂ Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ¶›ÛÙ¢ ˆ˜ ÙÔ È‰·- ·fi ÙȘ «ÔÈÌ·- ÚԂϤ„ÂÈ ÁÂÓÓ·Èfi‰ˆÚË ¯ÚËÌ·-
ÚԤϢÛË Ô‡Ù Ë
ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ηٿ-
ÓÈÎfi ÙÔ˘ ÁÈ· ÔÈÎÔ˘- ÓÙÔÚÈΤ˜» ÙÔ˘ ÂÈ-
ÛÙÔϤ˜, Ë ÔÔ›·
ÙÔ‰fiÙËÛË. ™Â ÂÁ·ÎÏÈÔ ÚÔ˜
fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·Ú¯ÈÂÚ›˜, Ë ÔÔ›·
ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÎÏËÚÈ- ÌÂÓÈ΋ ·‰ÂÏÊÔÛ‡ÓË ÂÚȤ¯ÂÈ ÌÈ·Ó ‰˘ÛÙ˘¯Ò˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Ûˆı› ÛÙËÓ
ÎÔ‡: «Î·Ó ¤Ó˘ «ÔÌÈÏ›·Ó» ÂÚ› ÚˆÙfiÙ˘Ë ÌÔÚÊ‹ Ù˘, ÌÈÏ¿ ÁÈ·
Ô˘Ó Ë ÙȘ, Î·Ó ‰Ë- ı· ¿ÁÁÈ˙ ÙȘ ηÚ- ÂÏÂËÌÔÛ‡Ó˘. K·È ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÔÚÊ·ÓÔÙÚÔÊ›ˆÓ,
ÌfiÙ˘, ¤¯ˆÓ ÂÓ
·˘ÙÒ ‰‡Ô Ù·‡Ù·,
‰È¤˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ÛÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Λ-
ÌÂÓfi ÙÔ˘, ÙÔÓ
·Û‡ÏˆÓ Î·È ÛÔ˘‰·ÛÙËÚ›ˆÓ ÁÈ·
fiÛÔ˘˜ Î·È fiÛ˜ ÂÈı˘ÌÔ‡Û·Ó Ó·
ÙÔ Ù ÊÈÏfiıÂÔÓ Î·È «MÈÛÔÒÁˆÓ·», ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÎÏ›ÛË ÙÔ˘˜
ÙÔ ÊÈÏ¿ÓıÚˆÔÓ, fiÔ˘ ÛÙÈÁÌ·Ù›˙ÂÈ ÚÔ˜ ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· Ì·ÎÚÈ¿ ·fi
ÈÂÚ‡˜ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡Ûıˆ» (Â. 89‚). H Ú‹- ÙËÓ ·Ó·ÈÛıËÛ›· ÙˆÓ ÏÔ˘Û›ˆÓ AÓÙÈÔ- ÙËÓ Ù‡Ú‚Ë. TÔ ·Ú¿ÏÏËÏÔ Ì ٷ ¯ÚÈ-
ÍË Ì ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Â›Ó·È ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋. ¯¤ˆÓ, ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ Ì ÈÎÚ›·: «Î·Ó¤- ÛÙÈ·ÓÈο ÚfiÙ˘· Î·È ÌÂıfi‰Ô˘˜ ›-
AÓÙ›ıÂÙ· ·fi ÙÔÓ M·ÍÈÌ›ÓÔ ¢¿È· Î·È Ó·˜ ÂӉ‹˜ ‰ÂÓ Î·Ù·Ê‡ÁÂÈ ÛÙÔ˘˜ Ó·- Ó·È Úfi‰ËÏÔ. A˘Ùfi fï˜ Ô˘ Ú¤-
Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÎÚ·ÙÈ΋ ÁÚ·ÌÌ‹ Ô‡˜ Ì·˜, ÁÈ·Ù› Ê·ÓÙ¿˙ÔÌ·È ‰ÂÓ ı· ‚ÚÂÈ ÂÈ Ó· Ì·˜ ··Û¯ÔÏ‹ÛÂÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È
Ô˘ ›¯Â ¯·Ú¿ÍÂÈ Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ÙÔÌ›˜ Ù›ÔÙ· ÁÈ· Ó· ÙÚ·Ê›». ¶ÚÈÓ fï˜ ÊÙ¿- ÙÔ ·Ó Ô IÔ˘ÏÈ·Ófi˜ ÂÎÌÂÙ·ÏχÙËΠ‹
ÙÔ˘ ‰ËÌfiÛÈÔ˘ ‚›Ô˘, Ô IÔ˘ÏÈ·Ófi˜ ÂÓı¿Ú- ÛÂÈ ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ù˘ ·fiÁÓˆÛ˘ ÙˆÓ ÙÂ- fi¯È ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο ÚfiÙ˘· ÁÈ· Ó· ÚÔ-
Ú˘Ó ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ· Û’ ÏÂ˘Ù·›ˆÓ ‚‰ÔÌ¿‰ˆÓ Ù˘ ‰È·ÌÔÓ‹˜ ˆı‹ÛÂÈ ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ˘ ÚfiÁÚ·ÌÌ·.
¤Ó·Ó ¯ÒÚÔ Ô˘ ‹Ù·Ó Ë Î˘Ú›ˆ˜ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛÙËÓ AÓÙÈfi¯ÂÈ·, Ô IÔ˘ÏÈ·Ófi˜ ›- ¶Ôχ ÈÔ ÂӉȷʤÚÔ˘Û· Î·È ÁfiÓÈÌË Â›-
ÙˆÓ ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯ˆÓ Ù¿ÍÂˆÓ ÙfiÛÔ ÛÙÔÓ ÛÙ¢ ˆ˜ ÙÔ È‰·ÓÈÎfi ÙÔ˘ ÁÈ’ ·fiÏ˘ÙË Ó·È Ë ·Ú·Ù‹ÚËÛË fiÙÈ ¤¯Ô˘Ì ӷ ο-
ÂÏÏËÓÔڈ̷˚Îfi ÎfiÛÌÔ fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈ΋ ·‰ÂÏÊÔÛ‡ÓË ‹Ù·Ó ¤Ó· ÓÔ˘Ì ̒ ¤Ó·Ó ¿ÓıÚˆÔ Ì ‚·ıȤ˜ Ú›˙˜
AÓ·ÙÔÏ‹. Ì‹Ó˘Ì· Ô˘ ı’ ¿ÁÁÈ˙ ÙȘ ηډȤ˜: ÔÈ ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÂÚÈ-
ø˜ Ô Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó ‰ËÌfiÛÈÔ˜ ¿ÓÙÚ·˜, Ô ¿ÔÚÔÈ, ÔÈ Í¤ÓÔÈ, ÔÈ Ê˘Ï·ÎÈṲ̂ÓÔÈ Ú¤- ‚¿ÏÏÔÓ, Ô˘ ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È, ÛΤÊÙÂÙ·È
ÈÔ˘ÏÈ¿ÓÂÈÔ˜ ÈÂÚ¤·˜ fiÊÂÈÏ ӷ ˘ÔÙ¿Û- ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ·fiÏ˘ÙË ÚÔÙÂÚ·Èfi- Î·È Ú¿ÙÙÂÈ Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ηÙË-
ÛÂÈ ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË ÙÔ˘ ÛÙËÓ ·ÚÂÙ‹. «KÈ ÙËÙ· ˆ˜ «ÔÈ ÏËÛ›ÔÓ». «£· ¤ÏÂÁ· Ì¿ÏÈ- ÁÔڛ˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘.

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 21
 Θρησκευτικς διλογος κα
στην Aφροδισι
Õ Πορτρτο φιλοσφου, σως του
Aσκληπιδοτου απ την Aλεξν-
δρεια, ο οπο ος δ δαξε στην
Aφροδισιδα, το δετερο μισ
του 5ου αι. Tο πορτρτο (προτομ
εν πλοις) βρθηκε σε οικ α κο-
ντ στον να της Aφροδ της,
δρα σως των τελευτα ων ελλη-
νιστν που δ δαξαν στην πλη.
Aφροδισιδα, Mουσε ο (φωτ.: Π.
Aθανασιδη).

Tου A °°∂§√À X ∞¡πflΔ∏ ÙËÓ ÂÚÈÙÔÌ‹). T· ̤ÏË ·˘Ù‹˜ Ù˘ Û˘-

Ó·ÁˆÁ‹˜ ÂÎÚÔÛˆÔ‡Ó fiϘ ÙȘ ÎÔÈ-
Kαθηγητ Aρχαας Iστορας ÓˆÓÈΤ˜ Î·È Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈΤ˜ ÔÌ¿‰Â˜Ø
στο Πανεπιστ μιο της Xαϊδελβργης, ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ Û˘Ó·ÓÙԇ̠ηÏÏÈÙ¤-
υπεθυνου για τη δημοσευση
των επιγραφν της Aφροδισιδας
M E™A A¶O Δ∞ ∫∂ÿª∂¡∞ ÙˆÓ ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÒÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Î·È ¶·-
Ù¤ÚˆÓ Ù˘ EÎÎÏËÛ›·˜ Ë ‡ÛÙÂ-
ÚË ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ˆ˜ Ë ÂÔ-
¯‹ Ù˘ ıÚÈ·Ì‚Â˘ÙÈ΋˜ ÔÚ›·˜ ÙÔ˘ ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡, ·fi ÙËÓ Î·Ù·‰›ˆÍË Î·È
ÙËÓ ·ÓÔ¯‹ ÛÙË ÌÔÓÔÒÏËÛË ÙÔ˘ ıÚË-
Û΢ÙÈÎÔ‡ ‚›Ô˘. ¶ÚfiÛÊ·Ù˜ ¤Ú¢Ó˜
‰ÈÔÚıÒÓÔ˘Ó ·˘Ù‹ ÙË ÌÔÓfiÏ¢ÚË ÂÈ-
ÎfiÓ·, ηٷ‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜ ÙË ÛıÂÓ·Ú‹
·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ·Á·ÓÈÛÙÒÓ (ÏÔÁ›ˆÓ
Î·È ÌË) ÛÙ· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘˜ ηٷÛÙ·ÏÙÈ-
ο ̤ÙÚ· ̤¯ÚÈ Î·È ÙÔÓ 6Ô ·È. •Â¯ˆÚÈ-
ÛÙfi ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏ˘ÏÔÎfiÙË-
Ù· ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰È¿ÊÔ-
Ú˜ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ˜ ·ÚÔ˘-
ÛÈ¿˙ÂÈ Ë AÊÚÔ‰ÈÛÈ¿‰·, ·fi ÙÔÓ 1Ô ·È.
.X. ÌÈ· ·fi ÙȘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ˜ fi-
ÏÂȘ Ù˘ MÈÎÚ¿˜ AÛ›·˜. TËÓ ·ÎÌ‹ Ù˘
ηٿ ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜
fiÊÂÈÏ ΢ڛˆ˜ ÛÙÔ ÈÂÚfi Ù˘ AÊÚÔ‰›Ù˘
Î·È ÛÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙˆÓ PˆÌ·›ˆÓ
·˘ÙÔÎÚ·ÙfiÚˆÓ. H AÊÚÔ‰›ÙË, ÌËÙ¤Ú·
ÙÔ˘ AÈÓ›· Î·È Û˘ÓÂÒ˜ Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓË
Ì ÙËÓ ÎÙ›ÛË Ù˘ PÒÌ˘, ıˆڋıËÎÂ
·fi ÙÔÓ A‡ÁÔ˘ÛÙÔ Î·È ÙÔ˘˜ ‰È·‰fi¯Ô˘˜
ÙÔ˘ ıÂÌÂÏÈÒÙÚÈ· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡
Ô›ÎÔ˘Ø ¤ÙÛÈ Ë fiÏË ¤ÁÈÓ ·Ô‰¤ÎÙ˘
˙ËÏ¢ÙÒÓ ÚÔÓÔÌ›ˆÓ Î·È ·fi Ù· Ù¤ÏË
ÙÔ˘ 3Ô˘ Ì.X. ·ÈÒÓ· ‹Ù·Ó ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·
Ù˘ Â·Ú¯›·˜ K·Ú›·˜.
E‰Ò Ë ÏËıÒÚ· Î·È Î˘Ú›ˆ˜ Ë ÔÈÎÈ-
Ï›· ÙˆÓ ËÁÒÓ Ì·ÚÙ˘Ú› ¤Ó· Â˘Ú‡Ù·ÙÔ
Ê¿ÛÌ· Û¯¤ÛÂˆÓ Ô˘ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ·fi ÙÔÓ
‰È¿ÏÔÁÔ Î·È ÙËÓ ·ÏÏËÏÂ›‰Ú·ÛË ¤ˆ˜
ÙÔÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ÚfiÛηÈÚË
Û˘ÓÂÚÁ·Û›·, ÙÔÓ›˙ÂÈ ÙËÓ ·ÓÔÌÔÈÔÁ¤-
22 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
¯Ó˜, ·ıÏËÙ¤˜, ¯Ú˘ÛÔ¯fiÔ˘˜ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜
Ù¯ӛÙ˜, ÂÌfiÚÔ˘˜, ·ÏÏ·ÓÙÔÒϘ,
·ÏÏ¿ Î·È ÂÓÓ¤· ‚Ô˘ÏÂ˘Ù¤˜. H ÂÈÁÚ·Ê‹
·˘Ù‹ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÂ›Ù·È ÛÙÔÓ 4Ô ·È., ‰ËÏ·-
‰‹ ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ô˘ ÙÔ ‰È¿Ù·ÁÌ· Ù˘
·ÓÂÍÈıÚËÛΛ·˜ ›¯Â ıÂÙÈΤ˜ ÂÈÙÒ-
ÛÂȘ Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ IÔ˘‰·›Ô˘˜. ™Â ÌÈ· ¿Ï-
ÏË ÏÂ˘Ú¿ Ù˘ ›‰È·˜ ÛÙ‹Ï˘ ÁÚ¿ÊÙËÎÂ
·ÚÁfiÙÂÚ· (ÙÔÓ 5Ô ‹ 6Ô ·È.) ¤Ó· ¿ÏÏÔ
‰˘ÛÂÚÌ‹Ó¢ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ô˘ Ì·˜ ÏË-
ÚÔÊÔÚ› fiÙÈ Ë ‰Âηӛ· ÙˆÓ ÊÈÏÔÌ·ıÒÓ
Î·È ÙˆÓ ·Ó¢ÏÔÁÔ‡ÓÙˆÓ ·Ó¤ÁÂÈÚÂ
¤Ó· ÌÓ‹Ì· ¯¿ÚÈÓ Ù˘ ·ÂÓıËÛ›·˜ ÙÔ˘
ÓÂÈ· ÙˆÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Î·È H ¿ÊÈÍË ÙÔ˘ ÈÔ˘‰·˚ÛÌÔ‡ Ï‹ıÔ˘˜Ø ÚfiÎÂÈÙ·È ¿ÏÈ ÁÈ· οÔÈÔ
·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙËÓ ÈÛ¯˘Ú‹ ı¤ÛË ÙÔ˘ ÈÔ˘- ÊÈÏ·ÓıÚˆÈÎfi ¤ÚÁÔ (›Ûˆ˜ ÁÈ· ÙËÓ Ù·-
‰·˚ÛÌÔ‡ ÛÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ÙÔÔÁÚ·- H ı¤ÛÈÛË Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ÂÏ¢ıÂ- Ê‹ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ Û˘Ó·ÁˆÁ‹˜). TÔ Â‡-
Ê›· Ù˘ fi„ÈÌ˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜. T· ‰‡Ô Ú›·˜ ·fi ÙÔÓ °·Ï¤ÚÈÔ, ·Ó Î·È ‚Ú·¯˘- ÚËÌ· ·˘Ùfi ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÈÔ˘-
ÔÚfiÛËÌ· ÁÈ· ÙȘ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÂÍÂÏ›- ÚfiıÂÛÌË, Â¤ÙÚ„ ӷ ¤ÚıÂÈ ÛÙËÓ ‰·˚΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÙÔÓ ÌÂ-
ÍÂȘ Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÌÈ· ¿Ï- Á¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi Î·È ÙËÓ ÔÈΛÏË ÎÔÈÓˆÓÈ-
·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ Â›Ó·È ÏË ÌÔÓÔıÂ˚΋ ıÚË- ΋ ‰È·ÛÙڈ̿وÛË ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘ ¤ÙÚÂ-
ÙÔ ‰È¿Ù·ÁÌ· Ù˘ ÛΛ·, Ë ÈÔ˘‰·˚΋. Ê·Ó Û˘Ì¿ıÂÈ· ÛÙËÓ ÈÔ˘‰·˚΋ ıÚË-
·ÓÂÍÈıÚËÛΛ·˜ ÙÔ˘ ™ıÂÓ·Ú¿ ·ÓÙÈÛÙ¿ıË- TËÓ ·‹¯ËÛ‹ Ù˘ ÛΛ·, ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙËÓ ¤¯Ô˘Ó ·Û·Ûı›.
°·ÏÂÚ›Ô˘ (311) Î·È ÛÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ÏË- TËÓ ÈÛ¯˘Ú‹ ·ÚÔ˘Û›· Ù˘ ÈÔ˘‰·˚΋˜
Ë ÔÚÈÛÙÈ΋ ··Áfi- Î·Ó ÛÙ· ηٷÛÙ·ÏÙÈ- ı˘ÛÌfi Ù˘ AÊÚÔ- ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ÛÙËÓ ‡ÛÙÂÚË ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·
Ú¢ÛË ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈ-
ÎÒÓ Ï·ÙÚÂÈÒÓ ·fi
ο ̤ÙÚ· ÙˆÓ ¯ÚÈ- ‰ÈÛÈ¿‰·˜ Ê·Ó¤Úˆ-
ÛÂ Ë ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË
ÈÛÙÔÔÈÔ‡Ó Î·È Ù· ¯·Ú¿ÁÌ·Ù·
(graffiti) Ô˘ ÂÓÙÔ›ÛıËÎ·Ó Ù· ÙÂÏ¢-
ÙÔÓ IÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi ÛÙÈ·ÓÒÓ ÔÈ ¿ÏϘ ÙÔ 1987 Ù˘ ÌÂÁ·- Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÛÙ· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ‰ËÌfi-
(529). ™Â ·˘ÙÔ‡˜ χÙÂÚ˘ ÈÔ˘‰·˚΋˜ ÛÈ· ÎÙ›ÚÈ· Ù˘ fiÏ˘. ™Ù· ¤‰Ú·Ó· ÙÔ˘
ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ·ÈÒÓ˜ Ë ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÂÈÁÚ·Ê‹˜ Ô˘ ‚Ô˘Ï¢ÙËÚ›Ô˘, Ô˘ ÛÙËÓ ‡ÛÙÂÚË ·Ú-
AÊÚÔ‰ÈÛÈ¿‰·,
fiˆ˜ Î·È Ù· ÂÚÈÛ-
ÎÔÈÓfiÙËÙ˜ ¤¯ÂÈ ‚ÚÂı› ÛÙÔÓ
ÂÏÏËÓÈÎfi ÎfiÛÌÔ.
¯·ÈfiÙËÙ· ¯ÚËÛ›ÌÂ˘Â Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¿-
ÛÙ·ÛË ı·̿وÓ, Ê˘Ï¿ÛÛÔÓÙ·Ó ÙÔÓ
ÛfiÙÂÚ· ·ÛÙÈο Τ- ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ· 5Ô ‹ 6Ô ·È. ı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ E‚Ú·›Ô˘˜
ÓÙÚ·, Á›ÓÂÙ·È ı¤·- ÛÙ‹ÏË Ì ٷ ÔÓfi- Î·È ÙÔ˘˜ ÚÂÛ‚˘Ù¤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘˜. ™ÙÔ˘˜
ÙÚÔ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ·ÓÙÈ·Ú·ı¤ÛÂˆÓ Ì·Ù· ÙˆÓ ‰ˆÚËÙÒÓ ÁÈ· οÔÈÔ ÊÈÏ·Ó- ΛÔÓ˜ Î·È ÙÔ ‰¿Â‰Ô ÙÔ˘ ™Â‚·ÛÙ›Ԣ
Ô˘ ı˘Ì›˙Ô˘Ó ÌÈ· ÚˆÙfiÁÓˆÚË «·ÁÔÚ¿ ıÚˆÈÎfi ÛÎÔfi Ô˘ ı· ÚÔÛ‰ÈÔÚÈ˙fi- Â›Ó·È ¯·Ú·Á̤ӷ ‰È¿ÊÔÚ· ÈÔ˘‰·˚ο
ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ÂÔÈı‹Ûˆӻ ÛÙËÓ Ù·Ó ÛÙÔ Û·Ṳ̂ÓÔ Û‹ÌÂÚ· ¿Óˆ ̤- ıÚËÛ΢ÙÈο ۇ̂ÔÏ· (΢ڛˆ˜ ÂÙ¿-
ÔÔ›· Û˘Ó·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·È, ·Ú¯Èο Â› ÚÔ˜ Ù˘. OÈ ‰ˆÚËÙ¤˜ ‹Ù·Ó ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÊˆÙ˜ Ï˘¯Ó›Â˜)Ø ÙÔ ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Îfi ·˘Ùfi
›ÛÔȘ fiÚÔȘ, ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ› ÔÈÎ›ÏˆÓ ‰ÔÁ- 55 IÔ˘‰·›ÔÈ Î·È 52 ıÂÔÛ‚›˜, ‰ËÏ·‰‹ ÎÙ›ÚÈÔ ‹Ù·Ó ̤¯ÚÈ ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È.
Ì¿ÙˆÓ, ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ÂÏÏËÓÈΤ˜ Ï·- Û˘Ì·ıÔ‡ÓÙ˜ Ô˘ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÔÏÔÎÏË- ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ ÛÙË Ï·ÙÚ›· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿-
ÙÚ›˜, ηÈÓÔÙfiÌÔÈ ÂÓˆıÂ˚ÛÙ¤˜, Ì˘ÛÙË- ÚÒÛÂÈ ÙËÓ ÚÔÛËχÙÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ÙÔÚ·, ·ÏÏ¿ ÌÂÙ¿ ÙË ‰È·ÎÔ‹ Ù˘ Ï·-
ÚȷΤ˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ˜ Î·È IÔ˘‰·›ÔÈ. ÈÔ˘‰·˚ÛÌfi (‰ËÏ·‰‹ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ˘ÔÛÙ› ÙÚ›·˜ ÛÙȘ ÛÙÔ¤˜ ÙÔ˘ ÂÁηٷÛÙ¿ıË-
1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1
αντιπαρθεση
δα
α της
ας. Δεξι το
σμα της
Î·Ó Ì·Á·˙È¿, ÛÙËÓ ÏÂÈÔ„ËÊ›· ÙÔ˘˜
IÔ˘‰·›ˆÓ. AÓ¿ÏÔÁ· ۇ̂ÔÏ· ¤¯Ô˘Ó
‚ÚÂı› ÛÙË ÓfiÙÈ· ·ÁÔÚ¿ Ù˘ fiÏ˘,
ÛÙ· ÏÔ˘ÙÚ¿, Û ȉȈÙÈΤ˜ ÔÈ˘ Î·È Û’
της. H πλη
¤Ó· ÓÂÎÚÔÙ·ÊÂ›Ô ¤Íˆ ·fi ÙËÓ fiÏË.
τερα τη ρω-
YÔÏÔÁ›˙ÂÙ·È fiÙÈ ÛÙËÓ ‡ÛÙÂÚË ·Ú¯·Èfi-
ÙËÙ· ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ¤Ó· 10% ÙÔ˘ ·ÛÙÈ-
ÎÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡ Ù˘ AÊÚÔ‰ÈÛÈ¿‰·˜
·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó ·fi IÔ˘‰·›Ô˘˜.
H ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ·Á·ÓÈÛÙÒÓ
EÍ·ÈÚÂÙÈο ÈÛ¯˘Ú‹ ·Ú¤ÌÂÈÓ ̤¯ÚÈ
Î·È ÙÔÓ 6Ô ·È. Î·È Ë ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ·-
Á·ÓÈÛÙÒÓ ÛÙ· ÓÔÌÔıÂÙÈο ̤ÙÚ· ηٿ
ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ Ï·ÙÚÂÈÒÓ. EÓ· ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·ÔÙÂÏ› Ë ÙÈ-
ÌËÙÈÎË ÂÈÁÚ·Ê‹ Ô˘ ·Ó¤ıÂÛ ÛÙÔÓ
¯ÚÈÛÙÈ·Ófi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· øÓÒÚÈÔ Ô
¤·Ú¯Ô˜ ÙÔ˘ Ú·ÈÙˆÚ›Ô˘ ºÏ¿‚ÈÔ˜ E˘-
ÙfiÏÌÈÔ˜ (ÂÚ. 388-392)Ø Ô ·Ó·ı¤Ù˘ fi¯È
ÌfiÓÔ ÙÔÓ›˙ÂÈ ÙË ıÂ˚΋ ηٷÁˆÁ‹ ÙÔ˘
·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, ·Ó·ÓÂÒÓÔÓÙ·˜ ÌÈ· ÂıÓÈ-
΋ ·Ú¿‰ÔÛË Ô˘ ÂÚȤ‚·ÏÏ ÙÔÓ ·˘-
ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Ì ıÂ˚Τ˜ ȉÈfiÙËÙ˜, ·ÏÏ¿
Î·È ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÚÔÎÏËÙÈο fiÙÈ Ë ·Ó¿ıÂ-
ÛË ÙÔ˘ ·Á¿ÏÌ·ÙÔ˜ ¤ÁÈÓ ۇÌʈӷ ÌÂ
ÙÔ ·Ú¯·›Ô Ù˘ÈÎfi ÙˆÓ ı˘ÛÈÒÓ Û ÌÈ·
ÂÔ¯‹ Ô˘ Ë Ù¤ÏÂÛË ı˘ÛÈÒÓ ‹Ù·Ó ·˘-
ÛÙËÚ¿ ··ÁÔÚÂ˘Ì¤ÓË. MÈ· ¿ÏÏË ÂÈ-
ÁÚ·Ê‹ Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚ› fiÙÈ Á‡Úˆ ÛÙÔ
450 Ì.X., ۯ‰fiÓ ÂηÙfi ¯ÚfiÓÈ· ÌÂÙ¿ ÙÔ
ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘ ÂıÓÈÎÔ‡ ·˘ÙÔ-
ÎÚ¿ÙÔÚ·, ÁÈÔÚÙ·˙fiÙ·Ó ·ÎfiÌ· (Î·È Ì¿-
ÏÈÛÙ· Ì ¢ı‡ÓË ÙÔ˘ Â¿Ú¯Ô˘) Ô M·˚-
Ô˘Ì¿˜, ÌÈ· ÁÔÓÈÌÈ΋ ÁÈÔÚÙ‹ Ô˘ ÔÈ ¶·-
Ù¤Ú˜ Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ ηٷ‰›Î·˙·Ó ÌÂ
·ÔÙÚÔÈ·ÛÌfi. A˘Ù‹ ÙËÓ ÂÔ¯‹ Êı¿-
ÓÂÈ ·fi ÙËÓ AÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· ÛÙËÓ AÊÚÔ-
‰ÈÛÈ¿‰· Ô ÊËÌÈṲ̂ÓÔ˜ ÁÈ·ÙÚfi˜ Î·È ÊÈ-
ÏfiÛÔÊÔ˜ AÛÎÏËÈfi‰ÔÙÔ˜Ø Â‰Ò ı· ‚ÚÂÈ
Ì›· ·ÎÌ·›· ÎÔÈÓfiÙËÙ· ÂÏÏËÓÈÛÙÒÓ, ÁÈ·
ÙËÓ ÔÔ›· ı· Û˘ÓÙ¿ÍÂÈ ‡ÌÓÔ˘˜ Î·È ı·
ÂÈÓÔ‹ÛÂÈ Ì˯·Ó‹Ì·Ù· Ì¿ÏÏÔÓ ÁÈ·
ÂÓÙ˘ˆÛÈ·ÎfiÙÂÚ˜ ÙÂÏÂÙ¤˜, ı· ·-
ÓÙÚ¢Ù› ÙËÓ ÎfiÚË ÙÔ˘ ÔÌÒÓ˘ÌÔ˘ ÊÈ-
ÏÔÛfiÊÔ˘ AÛÏËÈfi‰ÔÙÔ˘ Î·È ı· ıˆÚË-
ı› ı·˘Ì·ÙÔ˘ÚÁfi˜. E‰Ú· ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ
‡ÛÙÂÚˆÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÒÓ ›Ûˆ˜ Â›Ó·È ÌÈ· ÔÈ-
Λ· Ô˘ ·Ó·ÛοÊËΠÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ Ó·fi
Ù˘ AÊÚÔ‰›ÙË˜Ø ÙËÓ ÎÔÛÌÔ‡Ó ÔÚÙÚ¤-
Ù· EÏÏ‹ÓˆÓ ÊÈÏÔÛfiÊˆÓ Î·È ÈÂÚÒÓ ·Ó-
‰ÚÒÓ, ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ ÙÔ˘ ¶˘ı·ÁfiÚ·
Î·È ÙÔ˘ T˘·Ó¤ˆ˜ AÔÏÏˆÓ›Ô˘Ø ¤Ó· ·fi
Ù· ÔÚÙÚ¤Ù· ›Ûˆ˜ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ ÙÔÓ AÏÂ-
Í·Ó‰Ú¤· AÛÎÏËÈfi‰ÔÙÔ ‹ ÙÔÓ ÂıÂÚfi
ÙÔ˘. AÚÁfiÙÂÚ· ·ÎfiÌË, Á‡Úˆ ÛÙÔ 480,
¤Ó· Â›ÁÚ·ÌÌ· ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ¶˘ı¤·
ÛËÌ·ÓÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙË-
Ù·˜ Î·È Â˘ÂÚÁ¤ÙË, ·„ËÊÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÔÚ-
Á‹ ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ, ·ÔηÏ› ÙËÓ
AÊÚÔ‰ÈÛÈ¿‰· «fiÏË Ù˘ ¶·Ê›·˜ ı¿˜»
H Aποψη της Aφροδι-
σιδας, στην Kαρ
Mικρς Aσ
τετρπυλο (κτ
Î·È ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ¶˘ı¤· εποχς του Aδριανο)
ˆ˜ ·Ó¿ıËÌ·, ˆ˜ ··Ú¯‹. E›Ó·È ·ÎÚÈ- και αριστερ στο βθος
‚Ò˜ Ë ÂÔ¯‹ Ô˘ ÔÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ› ÌÂÙ·- ο νας της πολιοχου θε-
ÙÚ¤Ô˘Ó ÙÔ Ó·fi Ù˘ AÊÚÔ‰›Ù˘ Û ¯ÚÈ- ς Aφροδ
ÛÙÈ·ÓÈ΋ ÂÎÎÏËÛ›·, ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ó· κμασε ιδια
ÂÍ·Ï›„Ô˘Ó ÙËÓ ÂÈÚÚÔ‹ ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ. μαϊκ και υστερορωμαϊ-
T· ̤ÙÚ· Ù˘ ÎÂÓÙÚÈ΋˜ ÂÍÔ˘Û›·˜ κ εποχ.
˘¤Ú ÂÓfi˜ ÂÓÈ·›Ô˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ Î·È Ë
ÌÈÛ·ÏÏÔ‰ÔÍ›· ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ ·ÏÏfi-
ıÚËÛÎÔ˘˜ ÂÌfi‰È˙·Ó ÙËÓ ÂÈÚËÓÈ΋ Û˘-
Ó‡·ÚÍË ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓÔًوÓ.
TËÓ ›‰È· ÂÔ¯‹ Ô˘ ÔÈ IÔ˘‰·›ÔÈ ¯¿Ú·-
˙·Ó Ù· ۇ̂ÔÏ· Ù˘ ıÚËÛΛ·˜ ÙÔ˘˜
ÛÙÔ ™Â‚·ÛÙ›Ô, ÔÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ› Á¤ÌÈ˙·Ó
ÙÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜ ÙˆÓ ÎÙÈÚ›ˆÓ Ì ÛÙ·˘-
ÚÔ‡˜, ÁÈ· Ó· ‰ÈÒÍÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‰·›ÌÔÓ˜ ÌÂ
ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ù·‡ÙÈ˙·Ó ÙÔ˘˜ ·ÏÈÔ‡˜
ıÂÔ‡˜, Ì ÚÔÛ¢¯¤˜, ‰È·ÎËÚ‡ÍÂȘ ›-
ÛÙ˘ Î·È Û˘Óı‹Ì·Ù· ηٿ ÙˆÓ ·ÓÙÈ¿-
ÏˆÓ ÙÔ˘˜ («Êˆ˜ Î·È ˙ˆ‹», «˘¿Ú¯ÂÈ Ìfi-
ÓÔ ¤Ó·˜ ıÂfi˜», «¤Ó·˜ ıÂfi˜ Û’ fiÏÔ ÙÔÓ
ÎfiÛÌÔ», «ÛÙÔ ÔÙ¿ÌÈ ÔÈ Â¯ıÚÔ› ÛÔ˘Ø Ô
ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ıÂfi˜ Ó· ÙÔ ‰ÒÛÂÈ», «ÓÈο ÙˆÓ
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ Ë ›ÛÙË», «Ë M·Ú›· ÁÂÓÓ¿
ÙÔÓ XÚÈÛÙfi»). T¤ÙÔÈ· Û˘Óı‹Ì·Ù· ÚÔ-
¸Ôı¤ÙÔ˘Ó Î·È ÙȘ ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ ¤Úȉ˜
ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ Î·È ÙËÓ ÔÚ·Ù‹ ‡·ÚÍË
ÙÔ˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘. ™ÙÔ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi Û‡Ì-
‚ÔÏÔ ÙÔ˘ ÛÙ·˘ÚÔ‡ ÔÈ ÂıÓÈÎÔ› ·ÓÙÈ·-
Ú·Ù¿ÛÛÔ˘Ó ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜, ·ÚÎÂÙ¿ fiÌÔÈÔ
ÛÙË ÌÔÚÊ‹ ۇ̂ÔÏÔ, ÙÔÓ ‰ÈÏfi ¤ÏÂ΢
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 23
 Õ Aπσπασμα της επιγραφς με
ονματα δωρητν για φιλανθρω-
πικ σκοπ, γνωστο σε μας σ-
μερα, στην οπο
α αναγρφονται
ονματα Iουδα
ων και συμπαθο-
ντων του Iουδαϊσμο, 4ος αι.
(Ï¿‚Ú˘˜), ÙÔ ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ¤Ì‚ÏËÌ·
ÙÔ˘ ÙÔÈÎÔ‡ ηÈÚÈÎÔ‡ £ÂÔ‡, ÙÔ˘ ¢›·
K¿ÚÈÔ˘. A˘Ùfi ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ ‚Ú›ÛÎÔ˘ÌÂ
¯·Ú·Á̤ÓÔ ·fi ÙÔ˘˜ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘˜ ·-
Á·ÓÈÛÙ¤˜ Û ÔÏÏ¿ ÎÙ›ÚÈ· Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘
·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜, Û˘¯Ó¿ Û ÁÂÈÙÓ›·ÛË ÌÂ
ıÚËÛ΢ÙÈο ۇ̂ÔÏ· ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ Î·È
IÔ˘‰·›ˆÓ. OÈ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ·ÓÙÈ·Ïfi-
ÙËÙ˜ η٤ÏËÁ·Ó ÂÓ›ÔÙ Û ·ÈÌ·ÙËÚ¤˜
Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ, fiˆ˜ fiÙ·Ó Ë ÚÔÛ¿-
ıÂÈ· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Z‹ÓˆÓ· Ó· ÂÈ-
ʤÚÂÈ ¤Ó·Ó ‰È·Î·ÓÔÓÈÛÌfi ·Ó¿ÌÂÛ·
ÛÙÔ˘˜ ÔÚıfi‰ÔÍÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÌÔÓÔÊ˘Û›-
Ù˜ ÚÔοÏÂÛ ÂͤÁÂÚÛË ÛÙË MÈÎÚ¿
AÛ›· (482–488). E›Ó·È Ë ÂÔ¯‹ Ô˘ ÌÈ·
·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈ΋ ÂÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ AÊÚÔ-
‰ÈÛÈ¿‰·˜ ÌÈÏ¿ ÁÈ· ÂÌʇÏÈÔ Û·Ú·ÁÌfi,
ÔÚıfi‰ÔÍÔÈ Î·È ÂıÓÈÎÔ› ›¯·Ó Û˘ÌÌ·¯‹-
ÛÂÈ ÚÔÛˆÚÈÓ¿ ηٿ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·
Î·È Û ÔÚÈṲ̂ÓÔ˘˜ ÂıÓÈÎÔ‡˜ ÁÂÓÓ‹ıË-
Î·Ó ÂÏ›‰Â˜ ÁÈ· ÌÈ· ·Ó·‚›ˆÛË Ù˘ ·-
ÏÈ¿˜ ıÚËÛΛ·˜. A˘Ùfi ÙÔ Îϛ̷ ÛÙËÓ
A‰ÚÔ‰ÈÛÈ¿‰· ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ô B›Ô˜ ÙÔ˘
™Â˘‹ÚÔ˘: O ÓÂÔÊÒÙÈÛÙÔ˜ ¯ÚÈÛÙÈ·Ófi˜
¶·Ú¿ÏÈÔ˜ ı˘Ì›˙ÂÈ ÛÙ· ·‰¤ÏÊÈ· ÙÔ˘,
Ô˘ ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó Ô·‰Ô› Ù˘ ÂȉˆÏÔ-
Ï·ÙÚ›·˜, ÙȘ ̿ٷȘ ÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘˜, ÙȘ
·ÓÒÊÂϘ ı˘Û›Â˜ ÛÙÔ˘˜ ·ÏÈÔ‡˜ £ÂÔ‡˜
Î·È ÙÔ˘˜ ··ÙËÏÔ‡˜ ¯ÚËÛÌÔ‡˜ Ô˘
·Ó¿ÁÁÂÏÏ·Ó ÙË Ó›ÎË ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ Ï·-
ÙÚÂÈÒÓ.
£ÚËÛ΢ÙÈÎfi˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜
Î·È ·ÏÏËÏÂ›‰Ú·ÛË
¶¤Ú· ·fi ÙËÓ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË ÌÔÚÔ‡-
Ì ˆÛÙfiÛÔ Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ì ÙËÓ ·ÏÏË-
ÏÂ›‰Ú·ÛË, ÙÔ ‰È¿ÏÔÁÔ, ÙÔ ¤Ú·ÛÌ·
ÙˆÓ Û˘ÓfiÚˆÓ. TË ÌÂÁ¿ÏË ·‹¯ËÛË
Ù˘ ÈÔ˘‰·˚΋˜ ıÚËÛΛ·˜ Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó
ÔÈ ÙÚÂȘ ÚÔÛ‹Ï˘ÙÔÈ Î·È ÔÈ 54 ıÂÔÛÂ-
‚›˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙË ÌÂÁ¿ÏË ÈÔ˘-
‰·˚΋ ÂÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ AÊÚÔ‰ÈÛÈ¿‰·˜.
™ÙËÓ ÏÂÈÔ„ËÊ›· ÙÔ˘˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó·
ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ·ÎÏÔ˘˜ ÙˆÓ
ÂıÓÈÎÒÓ, ·ÏÏ¿ ÛÙË Û˘Ó·ÁˆÁ‹ Û‡¯Ó·-
˙·Ó Î·È ÁfiÓÔÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ-
ÒÓ. O ·Ù¤Ú·˜ ÂÓfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ıÂÔÛÂ-
‚›˜ ϤÁÂÙ·È E˘Û¤‚ÈÔ˜, ¤Ó· fiÓÔÌ· Ô˘
Ì·ÚÙ˘ÚÂ›Ù·È Û¯Â‰fiÓ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÁÈ·
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜Ø ¤Ó·˜ ¿ÏÏÔ˜ ıÂÔÛ‚‹˜
¤¯ÂÈ ÙÔ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi fiÓÔÌ· °ÏËÁfiÚÈÔ˜
(°ÚËÁfiÚÈÔ˜). K¿ÔÈÔ˜ ¶ÔÏ˘¯ÚfiÓÈÔ˜,
Ô˘ ÙÔÓ 4Ô ·È. ·ÊȤڈÛ «ÛÙÔ ıÂfi»
(ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ ‹ ÙˆÓ IÔ˘‰·›ˆÓ;) ¤Ó·
·Á›·ÛÌ·, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÛÙÔ ·Ó¿ıËÌ¿ ÙÔ˘
fiÙÈ ‹Ù·Ó Á·ÌÚfi˜ ÌÈ·˜ ·Ú¯È¤ÚÂÈ·˜,
ÂÔ̤ӈ˜ Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓÔ˜ Ì ÔÈÎÔÁ¤-
ÓÂÈ· ÂıÓÈÎÒÓ. O ¶·Ú¿ÏÈÔ˜ Â›Ó·È ¤Ó·
·ÎfiÌ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÁÈ· ÙË Û˘Ó‡·ÚÍË
‰È·ÊfiÚˆÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ÂÔÈı‹ÛÂ-
ˆÓ ÛÙËÓ ›‰È· ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·. °fiÓÔ˜ ÂıÓÈ-
H Eγχρακτη επτφωτη ΋˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜, ›¯Â ·Ó·ÙÚ·Ê›, fiˆ˜
λυχν
α σε κ
ονα του Σεβα- Î·È Ù· ÙÚ›· ·‰¤ÏÊÈ· ÙÔ˘, Ì ÙȘ ·ÓÙ›- Ô˘ Ô XÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi˜ ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ (‹
στε
ου, μαρτυρ
α της ακ- ÛÙÔȯ˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ. ¶ÚÒÙÔ˜ ·Û¿- ı¤ÏËÛ ӷ ÂÍ·Ï›„ÂÈ ‹Ù·Ó ˆÛÙfiÛÔ Ë
μα
ας ιουδαϊκς παρου- ÛıËΠÙÔÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi Ô ÌÂÁ·Ï‡ÙÂ- ·Ó¿ÌÓËÛË Ù˘ ÔÊÂÈÏ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÈÔ˘-
σ
ας στην Aφροδισιδα ÚÔ˜ ·‰ÂÏÊfi˜ Ô˘ ÌfiÓ·Û ÛÙËÓ A›Á˘- ‰·˚΋ ıÚËÛΛ· Î·È ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÂÈ-
της Yστερης Aρχαιτητας. ÙÔØ ÂΛ Ù·Í›‰Â„Â Î·È Ô ¶·Ú¿ÏÈÔ˜, ˆ˜
24 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1
ÚÔÛ΢ÓËÙ‹˜ ÛÙÔ ÈÂÚfi Ù˘ IÛȉ·˜ ÁÈ·
Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ·Ó Ú¿ÁÌ·ÙÈ Á›ÓÔÓÙ·Ó
ı·‡Ì·Ù·. E¤ÛÙÚ„ ¯ÚÈÛÙÈ·Ófi˜ ÛÙËÓ
·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ Î·È fiˆ˜ ›‰·ÌÂ, ÚÔÛ¿-
ıËÛ Á‡Úˆ ÛÙÔ 490 Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Î·È Ù·
¿ÏÏ· ‰˘Ô ·‰¤ÏÊÈ· ÛÙÔ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi.
H Ú¢ÛÙfiÙËÙ· ÛÙȘ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜
ÂÔÈı‹ÛÂȘ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ
‡ÛÙÂÚË ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, ¤¯ÂÈ Û˘¯Ó¿ ˆ˜
·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÌËÓ ÌÔÚԇ̠ӷ
·Ô‰ÒÛÔ˘Ì Ì ‚‚·ÈfiÙËÙ· ¤Ó· Λ-
ÌÂÓÔ ÛÙË ÌÈ· ‹ ÙËÓ ¿ÏÏË ıÚËÛΛ·.
MÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÂÚ›ÙˆÛË Â›Ó·È ÙÔ ·Ó¿-
ıËÌ· ÙÔ˘ ·fiÛÙÚ·ÙÔ˘ ºÏ·‚›Ô˘ E˘ÛÂ-
‚›Ô˘, Ô˘ ʤÚÂÈ ¤Ó· Û˘ÓËıÈṲ̂ÓÔ ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈÎfi fiÓÔÌ·. TÔ ·Ó¿ıËÌ¿ ÙÔ˘ ÙÔ
·¢ı‡ÓÂÈ fï˜ ÛÙÔ Â‹ÎÔÔ ıÂfi, ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÌÈ· ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ·Á·-
ÓÈÛÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛËØ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· οÓÂÈ
ÈÔ ÔχÏÔη Ë ÚÔÛı‹ÎË fiÙÈ Ô E˘-
Û¤‚ÈÔ˜ ¤Î·Ó ÙÔ ·Ó¿ıËÌ¿ ÙÔ˘ «·fi Ù·
‰ÒÚ· ÙÔ˘ £ÂÔ‡», ÁÈ·Ù› ·˘Ù‹ Ë ¤ÎÊÚ·-
ÛË Â›Ó·È Ù˘È΋ ÁÈ· ‚ڷ˚ο ·ÊÈÂÚÒ-
Ì·Ù·. E¯Ô˘Ì ¿Ú·Á ӷ οÓÔ˘Ì ÌÂ
¤Ó·Ó ÂıÓÈÎfi ÌÂ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi fiÓÔÌ·,
·ÏÏ¿ ÂËÚ·Ṳ̂ÓÔ ·fi ÙÔÓ ÈÔ˘‰·˚ÛÌfi
‹ Ì ¤Ó·Ó ¯ÚÈÛÙÈ·Ófi Ô˘ ˘ÈÔıÂÙ› ÈÔ˘-
‰·˚Τ˜ Î·È ÂÏÏËÓÈΤ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ; O
ıÚËÛ΢ÙÈÎfi˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÌÂ-
ٷ͇ ¿ÏÏˆÓ Î·È Û ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÂÈ-
ه̂ȷ ÂÈÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂıÓÈÎÒÓ Ô˘ ÂÎ-
ÊÚ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ›ÛÙË ÛÙËÓ ·ı·Ó·Û›·
Ù˘ „˘¯‹˜. °‡Úˆ ÛÙÔ 500 Ì.X. ÙÔ Â›-
ÁÚ·ÌÌ· ÁÈ· ÙÔÓ ÊÈÏfiÛÔÊÔ AÛÎÏËÈfi-
‰ÔÙÔ ‰È·ÎËÚ‡ÛÛÂÈ: «‰ÂÓ ¤ı·Ó ԇÙÂ
·ÓÙ›ÎÚ˘Û ÙÔ˘ A¯¤ÚÔÓÙ· ÙÔ ÓÂÚfi Ô
AÛÎÏËÈfi‰ÔÙÔ˜Ø ÛÙÔÓ OÏ˘ÌÔ ·ÎÔ-
ÏÔ˘ı› ÙˆÓ ¿ÛÙÚˆÓ ÙËÓ ÙÚԯȿ». AÓ¿-
ÏÔÁ· ÂÈÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÁηıÈÛÙÔ‡Ó ÙÔÓ
ÂıÓÈÎfi ¶˘ı¤· ÛÙË Ó‹ÛÔ ÙˆÓ Ì·ÚÌ¿-
ÚˆÓ, ÙËÓ E˘ÊËÌ›· ÛÙÔ ¯ÔÚfi ÙˆÓ ıÂÒÓ,
ÙËÓ KÏ·˘‰›· ÛÙ· Ô˘Ú¿ÓÈ·, ÙÔÓ E˘›-
ıÈÔ ÛÙËÓ Î·ÙÔÈΛ· ÙˆÓ ¿ÛÙÚˆÓ. ™Â η-
ÌÈ¿ ¿ÏÏË fiÏË ‰ÂÓ Û˘Ó·ÓÙԇ̠·˘Ù‹
ÙËÓ ÂÔ¯‹ Û ٤ÙÔÈ· ˘ÎÓfiÙËÙ· ÂÈ-
ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ·Ó¿ÏÔÁ˜ ȉ¤Â˜Ø Ì·˜ ‰›-
ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË ˆ˜ ÔÈ ÙÂÏÂ˘Ù·›ÔÈ
ÂıÓÈÎÔ› Ù˘ AÊÚÔ‰ÈÛÈ¿‰·˜ ˘ÂÓı‡ÌÈ-
˙·Ó ˆ˜ Ô ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi˜ ‰ÂÓ ÌÔÓÔˆ-
ÏÔ‡Û ÙËÓ È‰¤· Ù˘ ·ı·Ó·Û›·˜ Ù˘
„˘¯‹˜.
¶ÔÈÔ˜ ·Ó·‰Â›¯ıËΠÓÈÎËÙ‹˜ ÛÙȘ
ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ·ÓÙÈ·Ú·ı¤ÛÂȘ Ù˘
‡ÛÙÂÚ˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜, Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi.
M ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ-
΋˜ ÓÔÌÔıÂÛ›·˜ ÔÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ› η٤-
ÛÙÚ„·Ó Ù· ·Á¿ÏÌ·Ù· ÙˆÓ ·Ï·ÈÒÓ
ıÂÒÓ Î·È Ù· ÔÚÙÚ¤Ù· ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ ÊÈ-
ÏÔÛfiʈÓ, ÌÂÙÔÓfiÌ·Û·Ó ÙËÓ AÊÚÔ‰È-
ÛÈ¿‰· Û ™Ù·˘ÚÔ‡ÔÏË Î·È ¤Û‚ËÛ·Ó
ÛÙÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜ Î·È ÙȘ ÂÈÁڷʤ˜ ÙÔ ·-
Ï·Èfi fiÓÔÌ· Ô˘ ı‡ÌÈ˙ ÙÔ ·Á·ÓÈÛÙÈÎfi
·ÚÂÏıfiÓ Ù˘ fiÏ˘, Ù· ۇ̂ÔÏ· ηÈ
Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·ÏÏfiıÚËÛΈÓ. A˘Ùfi
ÎÔÓÔÁÚ·Ê›· Î·È ‰È·ÓfiËÛË.
 Aπ την αρεση
στην ορθοδοξα
H H σαρκοφγος της
Aγ
ας Eλνης, περ. 325.
Eργο απ πορφυρ
τη λ
-
θο. Bρθηκε στο Mαυσω-
λε
ο της στη Via
Labicana της Pμης.
Στις τσσερις πλευρς της
απεικον
ζονται σκηνς
μχης ανμεσα σε Pω-
μα
ους και βαρβρους,
γεγονς που οδηγε
στο
συμπρασμα τι η σαρκο- ÓˆÓÈÎfi Î·È ÔÏÈÙÈÎfi ¤ÚÁÔ. ªÂ ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË
Tου ¢ ∏ª∏Δƒ∏ I. K ÀƒΔ∞Δ∞
φγος ε
χε φτιαχθε
αρχι- Ù˘ Ó¤·˜ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·˜ ÛÙÔ ·Ú¯·›Ô μ˘˙¿-
κ για αρσενικ μλος Kαθηγητ Aρχαας Iστορας
της οικογνειας. Pμη, στο Πανεπιστ μιο Kρ της
Mουσε
ο Bατικανο ͇ ¿ÏψÓ, ÎÂÓÙÚÈΤ˜ ı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔ-
(φωτ.: Δ. Δαμσκος).
∏ ME°A§H ™TI°MH ÁÈ· ÙÔÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ-
ÛÌfi ‹ÚıÂ ÌÂ ÙË ÌÂÙ·ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘
PˆÌ·›Ô˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ∫ˆÓÛÙ·-
ÓÙ›ÓÔ˘. ªÂ ‰È·Ù¿ÁÌ·Ù· Î·È ÓfiÌÔ˘˜, Ô
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¤ıÂÛ ÔÚÈÛÙÈÎfi Ù¤ÚÌ·
ÛÙÔ˘˜ ‰ÈˆÁÌÔ‡˜ ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ, ·¤‰ˆ-
Û ÛÙȘ ÂÎÎÏËۛ˜ ÙȘ ÂÚÈÔ˘Û›Â˜ Ô˘ ›-
¯·Ó ηٷۯÂı› Î·È ·Ú·¯ÒÚËÛ ÂÍÔ˘-
ۛ˜ Î·È ˘ÏÈο ̤۷ ÛÙÔ˘˜ ÂÈÛÎfiÔ˘˜,
ÒÛÙ ӷ ÂÈÙÂÏÔ‡Ó, fi¯È ÌfiÓÔ Ù· ıÚËÛ΢-
ÙÈο ÙÔ˘˜ ηı‹ÎÔÓÙ·, ·ÏÏ¿ ¢ڇÙÂÚ· ÎÔÈ-
H K A £ H M E P I N H
ÓÙÈÔ ¤‚·Ï ٷ ıÂ̤ÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË
ÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡, ÚԂϤÔÓÙ·˜, ÌÂÙ·-
‰fiÌËÛË ÙˆÓ ÂÎÎÏËÛÈÒÓ.
∏ Û‡ÁÎÏËÛË Ù˘ ™˘Ófi‰Ô˘ Ù˘ ¡›Î·È·˜
ÙÔ 325 ‹Ù·Ó ÌÈ· ·fi ÙȘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ˜
ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·-
ÓÙ›ÓÔ˘. ∏ Âȉ›ˆÍË ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·
‹Ù·Ó ‰ÈÏ‹. ∞fi ÙË ÌÈ· ÏÂ˘Ú¿ ÂÈı˘ÌÔ‡-
ÛÂ ÙÔÓ ÙÂÚÌ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ‰ÔÁÌ·ÙÈÎÒÓ Û˘-
ÁÎÚÔ‡ÛÂˆÓ Ô˘ ›¯Â ÚÔηϤÛÂÈ Ë ‰È‰·¯‹
ÙÔ˘ ∞Ú›Ԣ Á‡Úˆ ·fi ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ¶·ÙÚfi˜
Î·È ÀÈÔ‡. Afi ÙËÓ ¿ÏÏË ÙËÓ Â͇ÚÂÛË ÎÔÈ-
ÓÒ˜ ·Ô‰ÂÎÙÔ‡ ÙÚfiÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈ-
ÛÌfi Ù˘ ËÌÂÚÔÌËÓ›·˜ ÂÔÚÙ·ÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ¶¿-
B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 25
 H Tμ!ματα του κολοσσι-
κο αγλματος του Mεγ-
λου Kωνσταντ
νου, το
οπο
ο !ταν στημνο στη Û¯·. ™˘ÁηÏÒÓÙ·˜, ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ Ê›˜ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ Á‡Úˆ ·fi Ù· ‰ÔÁÌ·-
Nα Bασιλικ! του Φρουμ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡, ÌÈ· ÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘. ªfi-
της Pμης και το αρχικ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈ΋ Û˘Ó¿ıÚÔÈÛË ÂÈÛÎfiˆÓ, ÏȘ ÏËÚÔÊÔÚ‹ıËΠÙȘ ‰È¯·ÛÙÈΤ˜
ψος του καθιστο αυτο- Î·È ·Ô‰›‰ÔÓÙ·˜ Û ·˘Ù‹Ó, Ì ÙËÓ ·- ÂÈÙÒÛÂȘ Ù˘ ‰È‰·¯‹˜ ÙÔ˘ ∞Ú›Ԣ,
κρτορα !ταν περ. 9 μ. Σ!- ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘, ÙË Ì¤ÁÈÛÙË ‰˘Ó·Ù‹ ÛËÌ·- ÚÔÛ¿ıËÛ ӷ ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÂÈ ÙȘ Û¯ÂÙÈ-
μερα σζονται το κεφλι, Û›·, Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ÊÈÏÔ‰ÔÍÔ‡Û ӷ Τ˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ. ∏ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ›ÛÙË,
το δεξ
χρι και μπρτσο, Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙËÓ ÔÚÈÛÙÈ΋ ·ÔÛ·Ê‹ÓÈ- fiˆ˜ ÙËÓ ·ÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÙ·Ó, ‰ÂÓ ··È-
καθς και να γνατο. P- ÛË ÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡ ‰fiÁÌ·ÙÔ˜ Î·È ÙÔ‡Û ۯÔÏ·ÛÙÈΤ˜ ıÂÔÏÔÁÈΤ˜ ÂÂ-
μη, Mουσε
α Kαπιτωλ
ου ÛÙËÓ ÔÌÔÁÂÓÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ‚·ÛÈÎÒÓ ¯·- ÍÂÚÁ·Û›Â˜. ™‡ÓÙÔÌ· ˆÛÙfiÛÔ ‚‚·ÈÒ-
(φωτ.: Δ. Δαμσκος). Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ Ï·- ıËΠfiÙÈ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ›
ÙÚ›·˜. ‰ÂÓ Û˘ÌÌÂÚ›˙ÔÓÙ·Ó ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘.
√ ›‰ÈÔ˜ Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ‰ÂÓ Â›¯Â Û·- ∞ÔÊ¿ÛÈÛ ¤ÙÛÈ Ó· ÚÔηϤÛÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜

26 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1
 H Iσιδα Γαλακτοτροφοσα. Oι εθνικς
καταβολς του γλυπτο δεν ενοχλοσαν
τους χριστιανος της Aιγπτου, οι οπο -
οι «βλεπαν» στο πρσωπο της Iσιδας
μια γαλακτοτροφοσα Παρθνο. Aπ
την Aντινη της Aιγπτου, τλη 4ου.

ÌÈ· ·ÓÙÈÚÔÛˆ¢ÙÈ΋ Î·È ·ÓÔÈÎÙ‹
Û˘˙‹ÙËÛË, Ì ÙÔÓ fiÚÔ fiÙÈ fiϘ ÔÈ ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈΤ˜ ÂÎÎÏËۛ˜ ı· ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·Ó
ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Ù˘ ÏÂÈÔ„ËÊ›·˜ ÙˆÓ ÂÈ-
ÛÎfiˆÓ. ∞ÏÏ¿ ¤ÂÛ ¤Íˆ ÛÙȘ ÚÔÛ‰Ô-
˘ ÙÔ˘. ¶·Ú¿ ÙȘ ÌÂÁ¿Ï˜ ȤÛÂȘ Ô˘
¿ÛÎËÛÂ, ˘‹Ú¯·Ó Â›ÛÎÔÔÈ Ô˘ ·„‹-
ÊËÛ·Ó ÙȘ ·ÂÈϤ˜ Î·È ÙȘ ÂÍÔڛ˜, ·-
ڷ̤ÓÔÓÙ·˜ ÛÙȘ ·Ú¯ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ·fi-
„ÂȘ. √ÚÈṲ̂ÓÔÈ ¿ÏÈ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘
΢ÚÈ¿Ú¯ËÛ·Ó ÛÙË Û‡ÓÔ‰Ô Ù˘ ¡›Î·È·˜,
fiÚıˆÛ·Ó Ù¤ÙÔȘ ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈΤ˜ ÁÚ·Ì-
̤˜ Ô˘ ÎÚ·ÙÔ‡Û·Ó Ì·ÎÚÈ¿ ·ÎfiÌ· ηÈ
ÂΛÓÔ˘˜ Ô˘ ‹ıÂÏ·Ó Ó· Û˘Ì‚È‚·-
ÛÙÔ‡Ó.
OÙ·Ó ·ÔÊ¿ÛÈÛ ӷ Û˘ÁηϤÛÂÈ ÙË
™‡ÓÔ‰Ô Ù˘ ¡›Î·È·˜, Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ÁÓÒÚÈ˙ ‹‰Ë ·ÚÎÂÙ¿
ηϿ ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘
·Ó·Ï¿Ì‚·Ó ӷ ÂÈχÛÂÈ. ¢Ò‰Âη ¯Úfi-
ÓÈ· ÓˆÚ›ÙÂÚ· ›¯Â ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ, ·ÓÂ-
ÈÙ˘¯Ò˜, ¤Ó· ¿ÏÏÔ ‚·ı‡ Û¯›ÛÌ· ÙˆÓ
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ÂÎÎÏËÛÈÒÓ. ∂›¯Â ÌfiÏȘ
ÂÈ‚¿ÏÂÈ ÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘ ÛÙÔ ‰˘ÙÈÎfi
ÙÌ‹Ì· Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Î·È ‚È·˙fi-
Ù·Ó Ó· Âȉ›ÍÂÈ Ù· ÊÈÏÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο
ÙÔ˘ ·ÈÛı‹Ì·Ù·. ∞ÓÙ› Ó· ‚ÚÂÈ ˆÛÙfiÛÔ
ÙÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ Âӈ̤ÓÔ˘˜ Ó· ÙÔÓ
¢ÁÓˆÌÔÓÔ‡Ó, ÙÔ˘˜ ‚ڋΠ۠ηٿ-
ÛÙ·ÛË Û‡Á¯˘Û˘ Î·È ‰È¯·ÛÌÔ‡. ∏ Û‡-
ÁÎÚÔ˘ÛË Â›¯Â ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ∞ÊÚÈ΋
ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ‰ÈˆÁÌÒÓ. √È
ÈÂڿگ˜, Ô˘ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ‰ÔÁÌ·ÙÈΤ˜
‰È·ÊÔÚ¤˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ‰È·ÊˆÓÔ‡Û·Ó
ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ ÙˆÓ ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÒÓ Ô˘ ›¯·Ó ·Ú·‰ÒÛÂÈ ÈÂÚ¿ ‚È-
‚Ï›· ÛÙÔ˘˜ ‰ÈÒÎÙ˜ ÙÔ˘˜.
ΔÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·ÊÚÈηÓÈ-
ÎÔ‡ ÔÈÌÓ›Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÙÔ˘˜ ‰ÔÓ·-
ÙÈÛÙ¤˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·ÚÓÔ‡ÓÙ·Ó Ó· ‰Â-
¯ıÔ‡Ó ˆ˜ ÈÂڈ̤ÓÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ô˘
›¯·Ó ˘Ô¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÛÙȘ ȤÛÂȘ. ∏ ‰È·-
ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛË Ù˘ ڈ̷˚΋˜ ÂÎÎÏËÛ›·˜
‰ÂÓ ¤ÊÂÚ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Î·È ÔÈ ·ÓÙ›·-
Ϙ Ï¢ڤ˜ ·¢ı‡ÓıËÎ·Ó ÛÙÔÓ Ó¤Ô
·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, ··ÈÙÒÓÙ·˜ Ë Î·ıÂÌÈ¿
ÙËÓ Î·Ù·‰›ÎË Ù˘ ¿ÏÏ˘. OÙ·Ó ·¤Ù˘-
¯Â Ó· ÂÈı·Ó·ÁοÛÂÈ ÙÔ˘˜ ‰ÔÓ·ÙÈÛÙ¤˜,
Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ÙÔ˘˜ ‰ÈÒ-
ÎÂÈ. ¶ÚfiıÂÛ‹ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó Ó· ÂÓÒÛÂÈ ÙÔ˘˜
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜. ™‡ÓÙÔÌ· fï˜ ηٿϷ‚Â
fiÙÈ Ë ÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘ ‰ÂÓ ‰È¤ÊÂÚ Ôχ
·fi ÂΛÓË ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ ÚÔηÙfi¯ˆÓ
ÙÔ˘. EÙÛÈ ÂÁη٤ÏÂÈ„Â ÙÔ˘˜ ‰ÔÓ·ÙÈ-
ÛÙ¤˜ ÛÙËÓ Ù‡¯Ë ÙÔ˘˜, Î·È ·˘ÙÔ› Û˘Ó¤-
¯ÈÛ·Ó ÙËÓ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË ÔÚ›· ÙÔ˘˜,
ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ì¤¯ÚÈ ÙÔÓ ¤‚‰ÔÌÔ ·ÈÒÓ·.
EÓ· ·ÚfiÌÔÈÔ ˙‹ÙËÌ· ÔÚı‹˜ ·ÓÙÈÌÂ-
ÙÒÈÛ˘ ÙˆÓ ÂÙˆÎfiÙˆÓ ·‰ÂÏÊÒÓ Â›-
¯Â ÚÔηϤÛÂÈ ‰È¯·ÛÌfi Î·È ÛÙËÓ ÂÎ-
ÎÏËÛ›· Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘. ΔÔ Û¯›ÛÌ· ·˘Ùfi,
Ô˘ ÔÓÔÌ¿ÛÙËΠÌÂÏÈÙÈ·Ófi, ·Ú¤ÌÂÈÓÂ
Â›Û˘ ¿Ï˘ÙÔ, ·Ú¿ ÙȘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ-
Τ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ.
T· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ N›Î·È·˜
¶ÂÓȯڿ ‹Ù·Ó Î·È Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·
Ù˘ ÁÈÁ·ÓÙÈ·›·˜ Âȯ›ÚËÛ˘ Ô˘ ÔÚ-
Á·ÓÒıËΠÛÙË ¡›Î·È·. ¢‡Ô ÁÂÓ¤˜ ·Ú-
ÁfiÙÂÚ·, ÔÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ› ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó
·ÎfiÌ· Ó· Û˘ÌʈӋÛÔ˘Ó ·Ó Ô ÀÈfi˜ ›-
Ó·È ÔÌÔÔ‡ÛÈÔ˜ Ì ÙÔÓ ¶·Ù¤Ú·. √È ·˘-
ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ ¢ÓÔÔ‡Û·Ó fiÙÂ
ÙË Ì›· Î·È fiÙ ÙËÓ ¿ÏÏË ·Ú¿Ù·ÍË,
Î·È Ë ‰È·Ì¿¯Ë Û˘Ó¯È˙fiÙ·Ó. √È °fiÙıÔÈ,
ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÌÂÙ·ÛÙÚ¿ÊËÎ·Ó ÛÙÔÓ ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈÛÌfi ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ô˘ Ô ·ÚÂÈ·ÓÈ-
ÛÌfi˜ ‹Ù·Ó ÙÔ Â›ÛËÌÔ ‰fiÁÌ·, ÂÍ·ÎÔ-
ÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó Ó· ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ÈÛÙÔ› ÛÂ
·˘Ùfi, fiÙ·Ó Î·Ù¤Ï·‚·Ó ÙÔ ‰˘ÙÈÎfi ÙÌ‹-
Ì· Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÙÔÓ ¤ÌÙÔ ·È-
ÒÓ·. ¶ÚÈÓ Ó· Ï‹ÍÂÈ ÔÚÈÛÙÈο Ë ˘fiıÂ-
ÛË ÙÔ˘ ·ÚÂÈ·ÓÈÛÌÔ‡, ÚԤ΢„ ¤Ó·
·ÎfiÌ· ÛÔ‚·ÚfiÙÂÚÔ ‰ÔÁÌ·ÙÈÎfi Úfi-
‚ÏËÌ·. ªÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÌÂÚ›‰· ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ
‰Â¯fiÙ·Ó fiÙÈ Ô ÀÈfi˜ ¤¯ÂÈ ÌfiÓÔ Ì›· ʇÛË,
ÂÓÒ ÌÈ· ¿ÏÏË ÌÂÚ›‰· ˘ÔÛÙ‹ÚÈ˙ fiÙÈ
¤¯ÂÈ ‰‡Ô.
√È Ó¤Â˜ ¤Úȉ˜ ‹Ú·Ó ÂÎÚËÎÙÈΤ˜
‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Ì ÙË Û‡ÓÔ‰Ô Ù˘ ÷ÏÎË-
‰fiÓÔ˜ ÙÔ 451. ∞ÓÙ› Ó· ‚ÚÂı› ·Ô‰Â-
ÎÙ‹ χÛË, ÔÈ ÏËı˘ÛÌÔ› ÌÂÁ¿ÏˆÓ Â-
ÚÈÔ¯ÒÓ Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Ì ˙ˆÙÈ΋

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 27

δα και ۷ȈÓÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘.
ο Mπενκη. Ì ٷ ¤ÓÙÔÓ· ÚÔÊËÙÈο ÛÙÔȯ›· ÛÙË
ÛËÌ·Û›· ÁÈ· ÙËÓ ÂÈ‚›ˆÛ‹ Ù˘ ·ÔÍÂ-
ÓÒıËÎ·Ó ·fi ·˘Ù‹Ó. ¶·Ú¿ ÙȘ ÔÏϤ˜
Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ Ô˘
¤ÁÈÓ·Ó ÁÈ· οÔÈÔ Û˘Ì‚È‚·ÛÌfi, ÔÈ ‰‡Ô
Ï¢ڤ˜, Ô˘ ÛÙÔ ÌÂٷ͇ ›¯·Ó Ó·
·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó Î·È ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ Û˘-
ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ, ·Ú¤ÌÂÈÓ·Ó ·Û˘ÌÊÈÏ›ˆÙ˜
ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. ΔÔÓ ¤‚‰ÔÌÔ È· ·ÈÒÓ·, Ë
ÂÚÛÈ΋ ηٿÎÙËÛË Î·È ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿
Ë ·Ú·‚È΋ ηٿÎÙËÛË Ù˘ ™˘Ú›·˜ ηÈ
Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘ ‚Ú‹Î·Ó ÙÔ˘˜ ÌÔÓÔÊ˘Û›-
Ù˜ ·Ó˘Ô¯ÒÚËÙÔ˘˜ Ó· ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó
ÛÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘˜.
∏ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÙÔ˘ ÔÚıÔ‡ ‰fiÁÌ·ÙÔ˜
›¯Â Á›ÓÂÈ ¿ıÔ˜ fi¯È ÌfiÓÔ ÙˆÓ ıÂÔÏfi-
ÁˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ Ï‹ıÔ˘˜. ΔËÓ Î·Ù¿-
ÛÙ·ÛË, Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡ÛÂ, ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ
ÌÂ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÚÔ˜ ÙÔ Ù¤-
ÏÔ˜ ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È. Ô °ÚËÁfiÚÈÔ˜ ¡‡ÛÛ˘.
«∂¿Ó Á˘Ú¤„ÂȘ ·fi οÔÈÔÓ Ù· Ú¤ÛÙ·
ÛÔ˘, ·˘Ùfi˜ ı· ÛÔ˘ ·Ú¯›ÛÂÈ ÙȘ ÊÈÏÔÛÔ-
ʛ˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÁÂÓÓËÙfi Î·È ÙÔÓ ·Á¤ÓÓË-
ÙÔ. ∂¿Ó ˙ËÙ‹ÛÂȘ Ó· Ì¿ıÂȘ ÙËÓ ÙÈÌ‹
ÙÔ˘ „ˆÌÈÔ‡, ı· ÛÔ˘ ·ÔÎÚÈı› fiÙÈ Ô
¶·Ù‹Ú Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜ Î·È Ô ÀÈfi˜
fiÚÁ·ÓÔ ÙÔ˘ ¶·Ù¤Ú·. ∂¿Ó ÚˆÙ‹ÛÂȘ “E›-
Ó·È ¤ÙÔÈÌÔ ÙÔ ÏÔ˘ÙÚfi ÌÔ˘” ·˘Ùfi˜ ı·
28 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
ÛÔ˘ ‰È·ÎËÚ‡ÍÂÈ fiÙÈ Ô ÀÈfi˜ ÚÔ‹ÏıÂ
·fi Ù· ÌË fiÓÙ·. ¢ÂÓ Í¤Úˆ», Û˘Ó¯›˙ÂÈ
Ô °ÚËÁfiÚÈÔ˜, «Ò˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ ·Ô-
ηϤÛÔ˘Ì ÙÔ Î·Îfi ·˘Ùfi, ÊÚÂÓ›Ùȉ· ‹
Ì·Ó›·». ∞˘Ù‹ Ë Ì·˙È΋ «ÊÚÂÓ›Ùȉ·» ‹
«Ì·Ó›·» ·Î‡ÚˆÛ fiϘ ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂÈ-
˜ ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ Â›Ù ӷ
ÂÈ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÙȘ ·fi-
„ÂȘ ÙÔ˘˜ ›Ù ӷ ÂÈ-
Ù‡¯Ô˘Ó Û˘Ì‚È‚·ÛÙÈ- H ÛÙ·‰È·Î‹
Τ˜ χÛÂȘ ÛÙ· ‰ÔÁ-
Ì·ÙÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù·
ηٿÎÙËÛË Ù˘
Ô˘ ηٷÎÂÚÌ¿ÙÈ˙·Ó ÔÚıÔ‰ÔÍ›·˜ ηٷ-
ÙÔÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi Îfi-
ÛÌÔ Î·È ·Ô‰˘Ó¿Ìˆ- Û··˙ ‰È·ÚÎÒ˜
Ó·Ó ÙËÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔ-
Ú›·.
Ӥ˜ ·ÈÚ¤ÛÂȘ
∞fi ÙËÓ ÂÔ¯‹
ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘
̤¯ÚÈ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ›Ԣ, Ë ·˘-
ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Û˘ÁÎÏÔÓ›ÛÙËÎÂ Î·È ·fi
ÔÏϤ˜ ‰ÔÁÌ·ÙÈΤ˜ ¤Úȉ˜. √È ıÂÔÏfiÁÔÈ
Ô˘ ·ÊÈ¤ÚˆÛ·Ó ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘˜ Û˘ÏϤÁÔ-
ÓÙ·˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜, ˘ÔÏfiÁÈ-
Û·Ó Î¿ÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ fiÙÈ ÔÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈΤ˜
·ÈÚ¤ÛÂȘ ›¯·Ó ÍÂÂÚ¿ÛÂÈ ÙȘ 150. √ÚÈ-
Ṳ̂Ó˜ ·fi ·˘Ù¤˜ ›¯·Ó ÂÎÏ›„ÂÈ ·fi
1 8 º E B P O Y A P I O Y
Õ Λιν παραπ- ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ ‰ÔÁÌ·ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ ·fi„Â-
τασμα με ενυφα- ˆÓ. ∫·ÙËÁÔÚÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ·‰›Îˆ˜ ÛÙȘ
σμνη μλλινη ÔÏÈÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ ÁÈ· Ì·Á›·, ÔÈ ıÂÔÏÔ-
παρσταση δεμε- ÁÈÎÔ› ÙÔ˘ ·ÓÙ›·ÏÔÈ ¿ÓÔÈÍ·Ó ÙÔ ‰ÚfiÌÔ
νου ζεγους κτω ÁÈ· ÙÔ Î˘Ó‹ÁÈ ÙˆÓ Ì·ÁÈÛÛÒÓ ÙÔ˘ ÌÂ-
απ αψ
κοπτικ! επιγραφ! ™ÙÔ ÌÂٷ͇, Û ‰È¿ÊÔÚ˜ Â·Ú¯›Â˜
με ελληνικ Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ÔÏϤ˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ-
γρμματα. Aπ Τ˜ ÂÎÎÏËۛ˜ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó ÙÔÓ
μοναστ!ρι της ÌÔÓ·¯ÈÎfi ‰ÚfiÌÔ Ô˘ ›¯·Ó ¯·Ú¿ÍÂÈ
Aντινης της Aι- ·fi ÙÔÓ ÙÚ›ÙÔ, ÙÔÓ ‰Â‡ÙÂÚÔ ‹ Î·È ÙÔÓ
γπτου, 5ος–6ος ÚÒÙÔ ·ÈÒÓ·. ∞fi ÙȘ ÁÓˆÛÙfiÙÂÚ˜
αι. Aθ!να, Mου- ‹Ù·Ó ÔÈ ÂÎÎÏËۛ˜ ÙˆÓ ÌÔÓÙ·ÓÈÛÙÒÓ
σε
ªÈÎÚ¿ ∞Û›· Î·È ÙˆÓ Ì·ÚÎÈ·ÓÈÛÙÒÓ,
Ô˘ ÚÒÙÔÈ ÛΤÊÙËÎ·Ó Ó· Û˘ÁÎÚÔÙ‹-
ÛÔ˘Ó ¤Ó·Ó ÈÂÚfi ηÓfiÓ· Ù˘ ∫·ÈÓ‹˜
¢È·ı‹Î˘. √È ÔÚıfi‰ÔÍÔÈ ıÂÔÏfiÁÔÈ
·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙·Ó ˆ˜ ÂÈΛӉ˘ÓË ·›ÚÂÛË
Î·È ÙÔÓ Ì·Óȯ·˚ÛÌfi, ÌÔÏÔÓfiÙÈ ÛÙËÓ
Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÂÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ͯˆ-
ÚÈÛÙ‹ ıÚËÛΛ·. √ Ì·Óȯ·˚ÛÌfi˜, Ô˘
ΤډÈÛ ·Ú¯Èο Î·È ÙÔÓ ∞˘ÁÔ˘ÛÙ›ÓÔ,
˘‹ÚÍ ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÂÈÙ˘¯‹˜, ȉȷÈÙ¤-
Úˆ˜ ¤Ú· ·fi Ù· Û‡ÓÔÚ· Ù˘ ·˘ÙÔ-
ÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ̤¯ÚÈ ÙË Ì·ÎÚÈÓ‹ ∫›Ó·.
°ÓˆÛÙÈÎÈÛÌfi˜
∞fi ÙȘ ÈÔ ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ ÂΉԯ¤˜
ÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ ‹Ù·Ó Ô ÁÓˆÛÙÈÎÈ-
ÛÌfi˜. √È Ú›˙˜ ÙÔ˘ ¯¿ÓÔÓÙ·È ÛÙÔÓ
ÚÒÙÔ ·ÈÒÓ· Î·È Â›Ó·È ÂӉ¯Ô̤ӈ˜
·Ï·ÈfiÙÂÚ˜ ·fi ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘
πËÛÔ‡. ¢È·‰fiıËΠ۠ÔÏϤ˜ ÌÔÚʤ˜
Î·È ÂΉԯ¤˜, fi¯È ÌfiÓÔ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈΤ˜,
Î·È Â¤˙ËÛ ̤¯ÚÈ Ù· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ¯Úfi-
ÓÈ·. ∏ Ì˘ıÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ÂÚ›ÏÔÎË
Î·È Â˘Ê¿ÓÙ·ÛÙË, ·ÏÏ¿ ÔÈ ‚·ÛÈΤ˜ ÙÔ˘
ÊÈÏÔÛÔÊÈΤ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ·Ϥ˜: ∞Ó
Ô £Âfi˜ Â›Ó·È ·Á·ıfi˜, ÙfiÙ ‰ÂÓ ‰ËÌÈ-
Ô‡ÚÁËÛ ·˘Ùfi˜ ÙÔÓ ˘ÏÈÎfi ÎfiÛÌÔ ÛÙÔÓ
ÔÔ›Ô Î˘Úȷگ› ÙÔ Î·Îfi. √ ¢ËÌÈÔ˘Ú-
Áfi˜ Ù˘ ¶·Ï·È¿˜ ¢È·ı‹Î˘ ı· Ú¤ÂÈ
Ó· Â›Ó·È ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ Î·È ˘ԉ¤-
ÛÙÂÚË ıÂfiÙËÙ·. ªÂ ÙË ‰È‰·¯‹ ÙÔ˘ πË-
ÛÔ‡, Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ÍÂÎfi„ÂÈ
·fi ÙȘ Ï¿Ó˜ ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ ·ÏÏ¿ ηÈ
·fi ÙȘ ‰Ôͷۛ˜ ÙˆÓ πÔ˘‰·›ˆÓ. ªÂ
ÛˆÛÙ‹ ηıÔ‰‹ÁËÛË Î·È ÂÈÌÔÓ‹ ÌÔ-
Ú› Ó· ηٷÎÙ‹ÛÂÈ ÙË Ì˘ÛÙÈ΋ ÁÓÒÛË
Ô˘ ı· ÙÔÓ Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ÛÙÔÓ ˘¤ÚÙ·ÙÔ
£Âfi.
∏ ÔÚıÔ‰ÔÍ›· Ô˘ ·ÔÛ·Ê‹ÓÈÛÂ Ù·
ηÈÚfi, ·ÏÏ¿ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÂÍ·ÎÔ- ‰fiÁÌ·Ù¿ Ù˘ ÛÙȘ ™˘Ófi‰Ô˘˜ Ù˘ ¡›Î·È-
ÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙÔ˘˜ Ô·‰Ô‡˜ ·˜ Î·È Ù˘ ÷ÏÎˉfiÓ·˜ ‹Ù·Ó ¤Ó· ÈÛÙÔ-
ÙÔ˘˜. ∫·Ó¤Ó·˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ‰ÂÓ Â›¯Â ÚÈÎfi ÚÔ˚fiÓ. ∫·Ù·ÎÙ‹ıËΠ̠ÌÂÁ¿ÏÔ
ÙËÓ ÔÏ˘Ù¤ÏÂÈ· Ó· ÙȘ ·ÁÓÔ‹ÛÂÈ Î·È ÎfiÛÙÔ˜ ̤۷ ·fi ‰È·‰Èηۛ˜ Â›Ô-
ηӤӷ˜ ÙË ‰‡Ó·ÌË Ó· ÙȘ ÂϤÁÍÂÈ. ΔËÓ Ó˜. ∏ ÂÈÚˆÓ›· Â›Ó·È fiÙÈ Ë ÛÙ·‰È·Î‹
ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ £ÂÔ‰ÔÛ›Ô˘ ˘‹Ú¯·Ó ÂÚÈÛ- ηٿÎÙËÛË Ù˘ ÔÚıÔ‰ÔÍ›·˜ ηٷÛ·-
ÛfiÙÂÚÔÈ ·fi 100 Ófi- ·˙ ‰È·ÚÎÒ˜ Ӥ˜ ·ÈÚ¤ÛÂȘ. ∂ηÙÔÌ̇-
ÌÔÈ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ·È- ÚÈ· ÈÛÙÔ› Û fiÏË ÙËÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·
Ú¤ÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ·ÈÚÂ- ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·Ó Î·Ù¿ ηÈÚÔ‡˜ ·ÈÚÂÙÈ-
ÙÈÎÒÓ. ÎÔ› Î·È ·ÔÎfi‚ÔÓÙ·Ó ·fi ÙÔÓ ÎÂÓÙÚÈ-
OÙ·Ó ÔÈ ·Ú¯¤˜ ¤‰ÂÈ-
¯Ó·Ó ˘ÁÌ‹, ÂÈÛ¤-
Îfi ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi ÎÔÚÌfi. √È ÂÚÈÛÛfi-
ÙÂÚÔÈ Â›¯·Ó ˙‹ÛÂÈ fiÏË ÙÔ˘˜ ÙË ˙ˆ‹ ÌÂ
Ú·ÙÙ·Ó ÔÚÁÈṲ̂Ó˜ ÙËÓ ÂÔ›ıËÛË fiÙÈ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó ÙËÓ
·ÓÙȉڿÛÂȘ. ∂ÍfiÚÈ- ÔÚı‹ Ô‰fi Ô˘ ‰È‰¿¯ÙËÎ·Ó ·fi ÙÔ˘˜
˙·Ó ¤Ó·Ó Â›ÛÎÔÔ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÚÔ¿ÙÔÚ˜. √ ÌÂÁ¿-
Î·È ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ··- ÏÔ˜ ıÂÔÏfiÁÔ˜ øÚÈÁ¤Ó˘ ηٷ‰ÈοÛÙË-
ÓÙÔ‡Û Ì ÙÔ ÏÈÓÙÛ¿- Πˆ˜ ·ÈÚÂÙÈÎfi˜, Û ÌÈ· Û‡ÓÔ‰Ô Ô˘
ÚÈÛÌ· ÙÔ˘ ‰È·‰fi¯Ô˘ Û˘ÁÎÏ‹ıËΠ150 ¯ÚfiÓÈ· ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ı¿-
ÙÔ˘. OÙ·Ó ÔÈ ·Ú¯¤˜ Ó·Ùfi ÙÔ˘. ΔÔ fiÚ·Ì· ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘
Â‰›ÎÓ˘·Ó ·ÓÔ¯‹, Ù· ‰fiÁÌ·Ù· ÔÏ- Ó· Û˘ÓÂÓÒÛÂÈ ıÚËÛ΢ÙÈο ÙËÓ ·˘ÙÔ-
Ï·Ï·ÛÈ¿˙ÔÓÙ·Ó Î·È ÁÈÁ·ÓÙÒÓÔÓÙ·Ó ÎÚ·ÙÔÚ›· Ì ÙÔÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi ÛÎfiÓÙ·-
·ÓÂͤÏÂÁÎÙ·. √È Û‡ÓÔ‰ÔÈ Ô˘ Û˘Áη- „ Û ¤Ó· ÂÌfi‰ÈÔ Ô˘ ‰ÂÓ Â›¯Â Ê·-
ÏÔ‡ÓÙ·Ó ÁÈ· Ó· ÂÈχÛÔ˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹- ÓÙ·ÛÙ› ηÓ›˜. √ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi˜ ÌÔÓÔ-
Ì·Ù· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó Û˘Ó¯Ҙ Ó¤·. ıÂ˚ÛÌfi˜ ÂÍ·Ê¿ÓÈÛ ÙȘ ÔÏϤ˜ ıÚË-
¶ÚÈÓ Ó· ÎÏ›ÛÂÈ Ô Ù¤Ù·ÚÙÔ˜ ·ÈÒÓ·˜, Ô ÛΛ˜ ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ ·ÏÏ¿ ¯¿Ú·Í ÛÙË
IÛ·Ófi˜ Â›ÛÎÔÔ˜ ¶ÚÈÛÎÈÏÏÈ·Ófi˜ η- ı¤ÛË ÙÔ˘˜ Ӥ˜ Î·È Ôχ ‚·ı‡ÙÂÚ˜
Ù·‰ÈοÛÙËΠ۠‚·Û·ÓÈÛÙÈÎfi ı¿Ó·ÙÔ ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜.
2 0 0 1
 Aραβες και Iσλμ

H Tο Mεγλο Tμε-
νος των Oμεϋαδν
στη Δαμασκ. Kτ-
στηκε στις αρχς
ÓÙ›Ó· ·Ï-¡¿ÌÈ, ‰ËÏ·‰‹ «¶fiÏË ÙÔ˘ ¶ÚÔÊ‹-
του 8ου αι. και Tου K ø¡™Δ∞¡Δπ¡√À K ∞¡∞μ∞
ÙË»). ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi, Ë ∂Á›Ú·, ·ÔÙÂÏ›
κτοτε επισκευστη-
Καθηγητ
στο Πανεπιστ
μιο Εφαρμοσμνων ÙËÓ ·ÊÂÙËÚ›· Ù˘ ÈÛÏ·ÌÈ΋˜ ¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛ˘
κε και επιδιορθ-
Επιστημν του Αμβοργου Î·È Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÙËÓ ›‰È· ¯ÚÔÓÈ¿ (622) Ô˘ Ô
θηκε επανειλημμ-
∏Ú¿ÎÏÂÈÔ˜ ÍÂÎÈÓ¿ ÙËÓ ÂÎÛÙÚ·-
να. Συνδυζει στοι-
Ù›· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ™·Û·ÓȉÒÓ
χεα της ρωμαϊκς,
πριμης βυζαντινς
και ισλαμικς αρχι-
τεκτονικς (φωτ: H.
Stierlin, Islam -
∏ ¶IO A¶OºA™I™TIKH ›Ûˆ˜ ηÌ‹ ÛÙȘ
·Ú˘Ê¤˜ Ù˘ YÛÙÂÚ˘ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·˜
Â›Ó·È Ë ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙÔ˘ πÛÏ¿Ì ˆ˜ ıÚË-
ÛΛ·˜, ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ ÌÔÚÊÒÌ·ÙÔ˜ Î·È ÔÏÈ-
Ù˘ ¶ÂÚÛ›·˜.
∞fi ÙË ÛÎÔÈ¿ ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂ-
ˆÓ Ô˘ ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó ÙËÓ ÂÔ-
¯‹ ·˘Ù‹ ÛÙËÓ ∂ÁÁ‡˜ Î·È ª¤ÛË
TÔ IÛÏ¿Ì ‰ÂÓ ·¿-
ÏÂÈ„Â, ·ÓÙÈı¤Ùˆ˜
von Bagdad bis
ÙÈÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ‰ÔÌ‹˜. ºÔÚ›˜ ÙÔ˘ Â›Ó·È ÔÈ ∞Ó·ÙÔÏ‹, ÙË μ˘˙·ÓÈÓ‹ Î·È ÙËÓ Û˘ÓÙ‹ÚËÛ ÔÏÈÙÈ-
AÚ·‚˜ ˘fi ÙËÓ ËÁÂÛ›· Ê˘ÏÒÓ Ù˘ ∫ÂÓÙÚÈ- ¶ÂÚÛÈ΋ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, Ë
Cordoba, Taschen
Verlag, 1996).
΋˜ ∞Ú·‚›·˜. ∏ ÈÛÙÔÚÈ΋ ·˘Ù‹ ηÌ‹ ÛË- ‰Ú¿ÛË ÙÔ˘ ªˆ¿ÌÂı ·Ú·Ì¤- ÛÌÈο ÛÙÔȯ›·
Ì·ÙÔ‰ÔÙÂ›Ù·È ·fi ÙÔ ÚfiÛˆÔ Î·È ÙÔ Î‹- ÓÂÈ ÛÙÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ Ù˘ ÔÏÈÙÈ-
Ú˘ÁÌ· ÙÔ˘ ªˆ¿ÌÂı, Ô ÔÔ›Ô˜ ÙÔ 610 Ì.Ã. ΋˜ Î·È ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ÂÎÙ›ÌË-
Ù˘ YÛÙÂÚ˘
‰¤¯ÂÙ·È –Û‡Ìʈӷ Ì ÙË ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈ΋
·Ú¿‰ÔÛË– ÙËÓ ÎÏ‹ÛË Î·È ÙËÓ ·ÔÎ¿Ï˘„Ë
Û˘. ¶ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ¤¯ÂÈ Ë
·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË ÙˆÓ ‰‡Ô ‰˘Ó¿-
AÚ¯·ÈfiÙËÙ·˜
Ù˘ ·ÔÛÙÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ˆ˜ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘ ¶ÚÔÊ‹ÙË ÌÂˆÓ Ô˘ ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙ›ٷÈ
ÙÔ˘ πÛÏ¿Ì. ∏ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË Ì ÙȘ ΢ڛ·Ú- ·fi ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë Ù˘ ¢·Ì·-
¯Â˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ Î·È ÙËÓ ËÁÂÙÈ΋ Ù¿ÍË Ù˘ ÛÎÔ‡ (613) Î·È Ù˘ πÂÚÔ˘Û·Ï‹Ì (614) ·fi
ª¤Îη˜ Ô‰ËÁ› ÙÔÓ ªˆ¿ÌÂı ÛÙËÓ «·Ó·¯Ò- ÙÔ˘˜ ¶¤ÚÛ˜ Î·È ÙËÓ Â·Ó¿ÎÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ ·fi
ÚËÛË» («Ê˘Á‹») ÚÔ˜ ÙËÓ ∞ÈıÚ›‚Ë (°È·ıÚ›- ÙÔ˘˜ μ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ‹ÙÙ· Î·È ‰ÔÏÔ-
Ì) Ô˘ ı· ÌÂÙÔÓÔÌ·ÛÙ› Û ªÂ‰›Ó· (ªÂ- ÊÔÓ›· ÙÔ˘ ÃÔÛÚfiË μ’ (628).

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 29
 Õ Το εσωτερικ του Τεμ-
νους στη Δαμασκ (αθουσα
της προσευχς) εναι χωρι-
σμνο σε τρα κλτη κατ το
πρτυπο παλαιοχριστιανι-
κς βασιλικς (φωτ: H.
Stierlin, Islam - von
Bagdad bis Cordoba,
Taschen Verlag).

∏ ·ÓÙ›ÏË„Ë ·˘Ù‹ ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ì ÙÔÓ ı¿-

Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ªˆ¿ÌÂı (632) Î·È ÙȘ ÚÒÙ˜
ÛÙÚ·ÙȈÙÈΤ˜ ·ÓÙÈ·Ú·ı¤ÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜
AÚ·‚˜ Ô˘ ˘fi ÙËÓ ËÁÂÛ›· ÙˆÓ ÚÒ-
ÙˆÓ ¯·ÏÈÊÒÓ (‰ËÏ. «‰È·‰fi¯ˆÓ» ‹
«·ÓÙÈÚÔÛÒˆÓ» ÙÔ˘ ªˆ¿ÌÂı) ·Ú¯›-
˙Ô˘Ó ÂȉÚÔ̤˜ ÛÙ· ‰¿ÊË ÙˆÓ ‰‡Ô
·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÒÓ. ∏ Ó¤· ·˘Ù‹ ·ÓÙÈ·Ú¿-
ıÂÛË ı· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Û ϛÁ· ÌfiÓÔ ¯ÚfiÓÈ·
ÛÙËÓ ·ÒÏÂÈ· Ù˘ ™˘ÚÔ·Ï·ÈÛÙ›Ó˘
Î·È Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ μ˘˙·ÓÙÈ-
ÓÔ‡˜ (¢·Ì·ÛÎfi˜ 635, πÂÚÔ˘Û·Ï‹Ì 638,
∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· 646) Î·È ÛÙËÓ ÔÏÔÎÏËÚˆ-
ÙÈ΋ ηٿÚÚ¢ÛË Ù˘ ¶ÂÚÛÈ΋˜ ·˘ÙÔ-
ÎÚ·ÙÔÚ›·˜ (650).

A›ÙÈ· Ù˘ ÂÍ¿ψÛ˘

H ÚÈ˙È΋ ·Ó·ÙÚÔ‹ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÔÛÙÚ·-
ÙȈÙÈÎÒÓ ÈÛÔÚÚÔÈÒÓ Î·È Ë Ú·Á‰·›·
ÂÍ¿ψÛË ÙÔ˘ πÛÏ¿Ì Â›Ó·È ¿ÌÂÛ· ‹ ¤Ì-
ÌÂÛ· Û˘Ó˘Ê·Ṳ̂ÓË Ì ÌÈ· ÛÂÈÚ¿
ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÒÓ ·ÓÙÈ·Ú·ı¤ÛˆÓ, ÔÏÈ-
ÙÈÎÒÓ ·Ó·Î·Ù·Ù¿ÍÂˆÓ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈ-
ÎÒÓ ‰È·‰ÚÔÌÒÓ Ô˘ Û˘ÓÙÂÏÔ‡ÓÙ·È Î·-
Ù¿ ÙËÓ ‡ÛÙÂÚË ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ÛÙ· ‚fiÚÂÈ·
Û‡ÓÔÚ· Ù˘ ∞Ú·‚È΋˜ ÃÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘
Î·È Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ·Ú·‚ÈΤ˜
‰˘Ó·ÛÙ›˜ ÙˆÓ °·ÛÛ·ÓȉÒÓ Î·È ÙˆÓ
§·¯ÌȉÒÓ Î·È ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ Ô˘ ÂϤÁ¯Ô-
ÓÙ·È ·fi ·˘Ù¤˜. √È ªÔÓÔÊ˘Û›Ù˜ °·Û-
Û·Ó›‰Â˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·fi ÙÔÓ 5Ô ·È. ¤Ó·
ÛÙÚ·ÙËÁÈÎfi «˘ÔÁ¿ÛÙÚÈÔ» ÙÔ˘ μ˘˙·-
ÓÙ›Ô˘ ÛÙË ÓÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ™˘Ú›· ·¤-
Ó·ÓÙÈ ÛÙËÓ ¶ÂÚÛÈ΋ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·.
¶ÈÔ ·Ó·ÙÔÏÈο ÔÈ Á›ÙÔÓ¤˜ ÙÔ˘˜ §·¯Ì›-
‰Â˜ ‰È¿ÎÂÈÓÙ·È ÊÈÏÈο ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ¶¤Ú-
Û˜ Î·È ÂÍÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ¡ÂÛÙÔÚÈ·Ó¤˜ Ê˘-
Ϥ˜ ÛÙÔ ÓÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈÎfi πÚ¿Î ·fi ÙÔÓ
3Ô ·È. ∞ÍÈÔÛËÌ›ˆÙË Â›Ó·È Ë ÔÏÈÙÈÛÌÈ-
΋ ÒÛ̈ÛË Ô˘ Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È Î·Ù¿ ÙËÓ
‡ÛÙÂÚË ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ‰È¿ ̤ÛÔ˘ ÙˆÓ
ÎÚ·ÙÒÓ ·˘ÙÒÓ. √È °·ÛÛ·Ó›‰Â˜ ·ÔÙÂ-
ÏÔ‡Ó ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi Û‡Ó‰ÂÛÌÔ ·Ó¿ÌÂÛ·
ÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ù˘ ·Ú·Ì·˚΋˜ Î·È Ù˘
·Ú·‚È΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜, ÔÈ §·¯Ì›‰Â˜ ·Ó¿-
ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ù˘ ÂÚÛÈ΋˜ ηÈ
Ù˘ ·Ú·‚È΋˜.
™ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 7Ô˘ ·È. ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙˆÓ
°·ÛÛ·ÓȉÒÓ ¯¿ÓÂÈ ÙËÓ Â‡ÓÔÈ· ÙÔ˘ μ˘-
˙·ÓÙ›Ô˘, ÂÓÒ ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙˆÓ §·¯ÌȉÒÓ
ÌÂÙ·ÙÚ¤ÂÙ·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο Û ÂÚÛÈ΋
Û·ÙÚ·›·. ™ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ù·
ÎÚ¿ÙË ·˘Ù¿ ¤¯Ô˘Ó ¿„ÂÈ ·fi ηÈÚfi Ó·
¯ˆÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ∞Ú·‚›· ·fi ÙË ªÂÛÔÔ-
Ù·Ì›· Î·È ÙË ™˘Ú›·. √È Ï·Ô› Ô˘ Ù·
··ÚÙ›˙Ô˘Ó Â›Ó·È Û˘ÁÁÂÓ›˜ Ê˘ÏÂÙÈο
Ì ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ Ù˘ ∞Ú·‚È΋˜ ÃÂÚÛÔÓ‹-
ÛÔ˘, ÌÈ· Û˘ÁÁ¤ÓÂÈ· Ô˘ ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È
·fi ÙË ÛÙ·‰È·Î‹ ‰È›ۉ˘ÛË Ê‡ÏˆÓ
·fi ÙËÓ ∞Ú·‚È΋ ÃÂÚÛfiÓËÛÔ ÚÔ˜ ÙÔ
μÔÚÚ¿. ™Ù· ÚÒÙ· ÎÈfiÏ·˜ ¯ÚfiÓÈ· Ù˘
Â¤ÎÙ·Û˘ ÙÔ˘ ¯·ÏÈÊ¿ÙÔ˘ ÔÈ ÏËı˘-
ÛÌÔ› ·˘ÙÔ› ı· «·ԉ¯ıÔ‡Ó» ̤ۈ

30 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1
 Ã Παραδεσιο τοπο με ποτα-
μ και κστρο ( χωρι). Λε-
πτομρεια ψηφιδωτο$ απ τη
δυτικ πλευρ της αυλς του
Τεμνους της Δαμασκο$ (φωτ:
R. Ettinghausen, Die
arabische Malerei, εκδ.
Gen*ve- Skira, 1962).
ÙˆÓ ËÁÂÌfiÓˆÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÙË ıÚËÛ΢ÙÈ-
΋ Û˘ÁÁ¤ÓÂÈ·, ÙÔ πÛÏ¿Ì.
√È ÂÚÈÁڷʤ˜ ·˘Ù¤˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÌÈ·
·ÓÙÈÚÔÛˆ¢Ù΋ ÂÈÎfiÓ· ÙˆÓ ·Ó·Î·-
ٷٿÍÂˆÓ Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎ·Ó Ù˘ ÂÌ-
Ê¿ÓÈÛ˘ ÙÔ˘ πÛÏ¿Ì ‹ Û˘Ófi‰Â˘Û·Ó ÙËÓ
ÂÍ¿ψۋ ÙÔ˘. ∂›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi fiÙÈ
ÂÚÈÔ¯¤˜ Ì ·Ú¿‰ÔÛË ÛÙÔ «¤Ú·ÛÌ·»
Ï·ÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ fiˆ˜ Ë ™˘Ú›· ηÈ
Ë ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú-
¯›· ÙÚÈÒÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÒÓ Û ‰È¿ÛÙËÌ·
ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ ·fi ÙÚÈ¿ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ·: ·fi ÙÔ
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi μ˘˙¿ÓÙÈÔ ÛÙÔ˘˜ ˙ˆÚÔ·-
ÛÙÚÈÎÔ‡˜ ™·Û·Ó›‰Â˜ ¶¤ÚÛ˜, ¿ÏÈ ÛÙÔ
μ˘˙¿ÓÙÈÔ Î·È Ù¤ÏÔ˜ ÛÙÔ ·Ú·‚ÈÎfi-ÈÛÏ·-
ÌÈÎfi ¯·ÏÈÊ¿ÙÔ. Δ· ÙÚ›· ÎÚ¿ÙË Â›Ó·È
ÊÔÚ›˜ ÚÈ˙Èο ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ıÚËÛÎÂÈ-
ÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ ÌÔÚʈ̿وÓ.
¶fiÛÔ ÚÈ˙È΋ Â›Ó·È Ë ˆÛÙfiÛÔ Ë ·ÏÏ·Á‹
ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡ ¯¿ÚÙË ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ-
̤ÓÔ ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÒÚÔ;
¶ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜
∂ÎÙÂÓ›˜ ÌÂϤÙ˜ ¤¯Ô˘Ó ηٷ‰Â›ÍÂÈ ÙÔ
‚·ıÌfi ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ
ËÁÂÌfiÓ˜ ‰È·Ù‹ÚËÛ·Ó ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎÔÔÈ-
ÎÔÓÔÌÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË –ÁÈ· ·ÚÎÂÙfi ‰È¿-
ÛÙËÌ· ·ÎfiÌË Î·È ÙÔ ÓfiÌÈÛÌ·!– ÙˆÓ
ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚˆÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÒÓ. ∂Í
›ÛÔ˘ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ Â›Ó·È ˆÛÙfiÛÔ Ë
«ÂÈ‚›ˆÛË» ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘ ·Ú-
¯·ÈfiÙËÙ·˜ (·Á·ÓÈÛÙÈ΋˜, ˙ˆÚÔ·ÛÙÚÈ-
΋˜ Î·È ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜) ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘
ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ Î·È Ù˘ ÎÔÛÌÈ΋˜ ·Ú¯È-
ÙÂÎÙÔÓÈ΋˜ Î·È Ù¤¯Ó˘ ÛÙËÓ ÂÔ¯‹
ÙˆÓ √̸·‰ÒÓ, Ù˘ ‰˘Ó·ÛÙ›·˜ Ô˘
ÂÈÎÚ¿ÙËÛ ÙÔ 661 Î·È ‰È·Ù‹ÚËÛ ÌÂ
ÎÏËÚÔÓÔÌÈÎfi ÙÚfiÔ ÙÔ ÈÛÏ·ÌÈÎfi ¯·ÏÈ-
Ê¿ÙÔ Ì¤¯ÚÈ ÙÔ 750. ¶ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÙÔ˘
¯·ÏÈÊ¿ÙÔ˘ Â›Ó·È ·fi ÙÔ 661 Ë ¢·Ì·-
ÛÎfi˜. √ ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚÔ˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi˜
Ó·fi˜ Ù˘ ¢·Ì·ÛÎÔ‡, Ë ‚·ÛÈÏÈ΋ ÙÔ˘
πˆ¿ÓÓË ÙÔ˘ μ·ÙÈÛÙ‹, ¯ÙÈṲ̂ÓÔ˜ ÛÙÔ
Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È. ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÚÔÁÂÓ¤-
ÛÙÂÚÔ˘ ÈÂÚÔ‡ ÙÔ˘ ¢›· (Ô˘ ÎÈ ·˘Ùfi ›¯Â
ÂÈηχ„ÂÈ ·Ï·ÈfiÙÂÚÔ Ó·fi ÙÔ˘ ÷-
ÓÙ¿ÓÙ, ıÂÔ‡ Ù˘ ηٷÈÁ›‰·˜), ÛÙÂÁ¿˙ÂÈ
ÁÈ· ·ÚÎÂÙ¿ ¯ÚfiÓÈ· ‰‡Ô ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜
ÎÔÈÓfiÙËÙ˜, ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ Î·È ÌÔ˘ÛÔ˘Ï-
Ì¿ÓÔ˘˜. ΔÔ 706 Ô √̸¿‰Ë˜ ¯·Ï›Ê˘
√˘·Ï‹ÓÙ (705-715), ÂÎÙÈÌÒÓÙ·˜ ÙË
ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ı¤ÛË ÙÔ˘ ÙÂ̤ÓÔ˘˜ ÛÙÔ
ΤÓÙÚÔ Ù˘ fiÏ˘ Î·È ÙÔ Û˘Ì‚ÔÏÈÎfi
ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ÂÈ‚¿ÏÏÂÈ ÙÔ ÌÔ˘-
ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎfi ¤ÏÂÁ¯Ô Û ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔÓ
¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÙÂ̤ÓÔ˘˜ Î·È «·Ô˙ËÌÈÒÓÂÈ»
ÙÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜, ηٿ ÌÈ· ·Ú·‚È΋
·Ú¿‰ÔÛË, Ì ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÂÓfi˜ Ó¤Ô˘
Ï·ÙÚ¢ÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ÛÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ·
Ù˘ fiÏ˘.
√ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi˜ Ó·fi˜ ηÙ‰·Ê›˙ÂÙ·È
ÚÔÛÂÎÙÈο Î·È Ù· ˘ÏÈο ÙÔ˘ ¯ÚËÛÈÌÔ-
ÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ¯Ù›ÛÈÌÔ ÙÔ˘ ÈÛÏ·ÌÈÎÔ‡
P Tοιχογραφα με πα-
ρσταση λουομνης
ν$μφης απ το αν-
κτορο(;) Qusayr’Amra
στην ρημο της Iορδα-
νας, αρχς 8ου αι. Oι
τοιχογραφες του κτ-
ÙÂ̤ÓÔ˘˜. √‡Ù ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ ÙÔ˘ ÙÂ̤- σματος παραπμπουν
ÓÔ˘˜ ·ÏÏ¿ Ô‡ÙÂ Î·È Ë Â·Ó¿¯ÚËÛË ÙˆÓ σε πρωιμτερα ελλη-
˘ÏÈÎÒÓ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Â›Ó·È Ù˘¯·›·. ΔÔ νορωμαϊκ μοτβα
Â͈ÙÂÚÈÎfi Û¯‹Ì· Ù˘ ‚·ÛÈÏÈ΋˜ ‰È·ÙË- (φωτ: H. Stierlin,
ÚÂ›Ù·È –Û ÛËÌÂ›Ô Ô˘ ÔÏÏÔ› Ó· ˘Ô- Islam - von Bagdad
ÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ˆ˜ Ô ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi˜ Ó·fi˜ bis Cordoba, Taschen
·ÏÒ˜ ÌÂÙ·‚Ï‹ıËÎÂ. ªÈ· ÚÔÛÂÎÙÈ΋ Verlag, 1996).
ÌÂϤÙË ÙˆÓ ‰È·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ˆÛÙfiÛÔ ·Ê‹-
ÓÂÈ Ó· ‰È·Ê·Ó› fiÙÈ ÙÔ ÈÛÏ·ÌÈÎfi Ù¤ÌÂ-
ÓÔ˜ ηٷÛ΢¿ÛÙËΠÂÍ ·Ú¯‹˜. √È ·Ú-
¯ÈÙ¤ÎÙÔÓ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó ÌfiÓÔ ÙÔ
ÓfiÙÈÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi ÂÚ›‚ÔÏÔ Ù˘ ¯ÚÈÛÙÈ·-
ÓÈ΋˜ ÂÎÎÏËÛ›·˜ Î·È ÌÂÙ·Û¯ËÌ¿ÙÈÛ·Ó
ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÁˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ‡ÚÁÔ˘˜ Û ÌÈÓ·-
Ú¤‰Â˜. EÓ·˜ ÙÚ›ÙÔ˜ ÌÈÓ·Ú¤˜ ÛÙÔÓ ‚fi-
ÚÂÈÔ ÂÚ›‚ÔÏÔ ·ÔÙÂÏ› Û‹ÌÂÚ· ÙÔÓ
·Ï·ÈfiÙÂÚÔ Ûˆ˙fiÌÂÓÔ Î·ı·Ú¿ ÈÛÏ·ÌÈ-
Îfi ÌÈÓ·Ú¤. ∏ ·Û˘Ó‹ıÈÛÙ· ÌÂÁ¿ÏË ÁÈ·
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi Ó·fi ·Ó·ÏÔÁ›· Ì‹ÎÔ˘˜
(·Ó·ÙÔÏ‹-‰‡ÛË) Î·È Ï¿ÙÔ˘˜ (‚ÔÚÚ¿˜-
ÓfiÙÔ˜) Ê·ÓÂÚÒÓÂÈ ÌÈ· ÂȉÔÔÈfi ‰È·ÊÔ-
Ú¿ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi Ï·ÙÚ¢ÙÈ-
Îfi Ù˘ÈÎfi Î·È ÙÔÓ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎfi ÙÚfi-
Ô Û˘Ó¿ıÚÔÈÛ˘ Î·È ÚÔÛ¢¯‹˜. √È
ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ ÈÛÙÔ› Û˘Ó·ıÚÔ›˙ÔÓÙ·È
Û ÌÂÁ¿Ï˜ ·Ú¿ÏÏËϘ ÁÚ·Ì̤˜ ÎÔÈ-
Ù¿˙ÔÓÙ·˜ ÚÔ˜ ÙÔ ÓfiÙÔ (Ì ηÙ‡ı˘Ó-
ÛË ÙË ª¤Îη) ¯ˆÚ›˜ ÈÂÚ·Ú¯È΋ ‰È·‚¿ı-
ÌÈÛË fiˆ˜ Û˘Ó¤‚·ÈÓ ÛÙË ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋
‚·ÛÈÏÈ΋ Ì ηÙ‡ı˘ÓÛË ÚÔ˜ ÙËÓ
·Ó·ÙÔÏ‹ (ÙÔ ÈÂÚfi). ΔÔ Ó¤Ô Ù¤ÌÂÓÔ˜ Û˘Ó-
‰˘¿˙ÂÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋ ηÈ
ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎfi Ù˘ÈÎfi Î·È ·ÔÙ¤ÏÂÛÂ
ÚfiÙ˘Ô ÁÈ· ηÙÔÈÓ¤˜ ηٷÛ΢¤˜.
∏ Ê‹ÌË ÙÔ˘ ÙÂ̤ÓÔ˘˜ ÙˆÓ √̸·-
‰ÒÓ ÔÊ›ÏÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙ· ̈۷˚ο
Ô˘ ÎÔÛÌÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜ ÛÙËÓ ÂÛˆ-
ÙÂÚÈ΋ ·˘Ï‹. ∂ÓÙ˘ˆÛȷΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿-
ÛÂȘ Ì ‰¤ÓÙÚ·, ÔÙ¿ÌÈ·, Ï›ÌÓ˜, Â·‡-
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1 31
 ÏÂȘ –¯ˆÚ›˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ô‡Ù ˙Ò·–
·Ô‰›‰Ô˘Ó ηٿ ÌÈ· ¿Ô„Ë ÌÈ· ÈÛÏ·-
ÌÈ΋ ÂÈηÛÙÈ΋ ÂΉԯ‹ ÙÔ˘ ¶·Ú·‰Â›-
ÛÔ˘ Î·È Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ›Ûˆ˜ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂ-
ÚÔ ÁÓˆÛÙfi ̈۷˚Îfi ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ. ΔfiÛÔ
ÛÙËÓ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋ ÌÂϤÙË fiÛÔ Î·È
ÛÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÎÙÈÚ›Ô˘ Î·È „ËÊȉˆ-
ÙÒÓ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÔÏÏÔ›
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ› – Èı·ÓfiÓ Î·È Ù¯ӛÙ˜
ÛÙ·Ï̤ÓÔÈ ·fi ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÙÔ˘
μ˘˙·ÓÙ›Ô˘. ∞ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ‹Ù·Ó Ë Ù˘Ô-
ÔÔ›ËÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ (ȉȷ›ÙÂÚ· ‰È·ÎÔ-
ÛÌËÙÈÎÒÓ ÌÔÙ›‚ˆÓ) Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘ ·Ú-
¯·ÈfiÙËÙ·˜ – ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔÓ ‚·ı-
Ìfi ¤ÓÙ·Í‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙË ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ıÂ-
Ì·ÙÔÏÔÁ›· – Î·È Ë ‰È·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ
Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÈÛÏ·ÌÈ΋˜ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋˜
Î·È ÂÈηÛÙÈ΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘.

EÈ‚ÈÒÛÂȘ
Ù˘ YÛÙÂÚ˘ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·˜
∏ ‰È·ÎfiÛÌËÛË Î·È Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ Ù˘
‡ÛÙÂÚ˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ –fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙË
ÌÂÛÔÁÂȷ΋ Ù˘ ÂΉԯ‹– ¿ÊËÛ·Ó
¤ÓÙÔÓ· ›¯ÓË Î·È Û ¿ÏÏ· ÎÙ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘
ÚÒÙÔ˘ ÈÛÏ·ÌÈÎÔ‡ ·ÈÒÓ·. ΔÔ ÌÈÎÚfi ·-
Ï¿ÙÈ Qusayr ‘Amra ÛÙËÓ ¤ÚËÌÔ Ù˘
πÔÚ‰·Ó›·˜, ÎÔÛÌÈÎfi ÎÙ›ÚÈÔ ·fi ÙÔ
ÔÔ›Ô ÛÒıËÎÂ ¤Ó·˜ ¯ÒÚÔ˜ ÏÔ˘ÙÚÒÓ,
Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ ηٷÛ΢¿ÛÙËΠÙËÓ
ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ √˘·Ï‹ÓÙ ‹ Ï›Á· ¯ÚfiÓÈ· ·Ú-
ÁfiÙÂÚ·. ΔÔȯÔÁڷʛ˜ Ì ÛÎËÓ¤˜ ΢ÓË-
Á›Ô˘, ÌÔÙ›‚· Ô˘ ı˘Ì›˙Ô˘Ó ÂÏÏËÓÈ΋
Ì˘ıÔÏÔÁ›· (¢ÈfiÓ˘ÛÔ˜, ∞ÚÈ¿‰ÓË Î·È
EÚˆ˜) Î·È ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Ì Á˘ÌÓ¤˜ Á˘-
Ó·›Î˜ ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙfiÛÔ Ì ÙË ıÂ-
Ì·ÙÔÏÔÁ›· fiÛÔ Î·È ÙȘ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙËÓ
Ù¯ÓÔÙÚÔ›· Ù˘ PˆÌ·˚΋˜ Î·È YÛÙÂ-
Ú˘ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·˜. ∞ÈÓÈÁÌ·ÙÈ΋ ·Ú·-
̤ÓÂÈ ÌÈ· ÙÔȯÔÁÚ·Ê›· Û ÂÚÛÈ΋ ÂÈ-
ηÛÙÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË (ηْ ¿ÏÏÔ˘˜ Û‡Ì-
ʈӷ Ì ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘
¶·ÓÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·) Ô˘ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙÔÓ
AÚ·‚· ¯·Ï›ÊË Î·È ¤ÍÈ ËÁÂÌfiÓ˜ ˘Ô-
Ù·ÁÌ¤ÓˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ: ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·
ÙÔ˘ μ˘˙·ÓÙ›Ô˘ Î·È ÙÔÓ ™·Û·Ó›‰Ë ·˘ÙÔ-
ÎÚ¿ÙÔÚ· (Û¿¯Ë) Û ÚÒÙÔ Ï¿ÓÔ, ÙÔÓ
ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô μËÛÈÁfiÙıÔ ËÁÂÌfiÓ· ƒÔ‰¤ÚÈ-
¯Ô, ÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿-Negus Ù˘ ∞ÍÒÌ˘, ÙÔÓ
·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Ù˘ ∫›Ó·˜ Î·È ¤Ó· MÔÁ-
ÁfiÏÔ ËÁÂÌfiÓ· Û ‰Â‡ÙÂÚÔ Ï¿ÓÔ.
™ÙÔȯ›· fiˆ˜ Ù· ·Ú·¿Óˆ ÂÈÙÚ¤-
Ô˘Ó ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÂÎÙ›ÌËÛË ÁÈ· ÙÔ
ÚfiÏÔ ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ Î·È ÙÔ˘ πÛÏ¿Ì ÛÙËÓ
ÔÚÈÔı¤ÙËÛË Ù˘ YÛÙÂÚ˘ AÚ¯·ÈfiÙË-
Ù·˜. ∏ ÂÌÊ¿ÓÈÛË Î·È Ô Î·ıÔÚÈÛÙÈÎfi˜
ÚfiÏÔ˜ ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ ÛÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ÈÛÔÚ-
ÚÔÈÒÓ Ù˘ ∂ÁÁ‡˜ Î·È ª¤Û˘ ∞Ó·ÙÔ-
Ï‹˜ Â›Ó·È ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔ˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚÈ-
΋˜ ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘ ÙÔ˘ πÛÏ¿Ì Î·È ·ÔÙÂÏ›
Û˘ÛÙ·ÙÈÎfi ÎÚ›ÎÔ ÛÙÔÓ ÈÛÙfi Ù˘ YÛÙÂ-
Ú˘ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·˜. ∏ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÙÔ˘
πÛÏ¿Ì ˆ˜ ÔÏÈÙÈÎÔÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Ù¿Í˘
Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ ÛÙËÓ ∂ÁÁ‡˜ ∞Ó·ÙÔÏ‹ ‰ÂÓ
··Ï›ÊÂÈ ·ÏÏ¿ ·ÓÙ›ıÂÙ· Û˘ÓÙËÚ› Ô-
ÏÈÙÈÛÌÈο ÛÙÔȯ›· Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘ ·Ú¯·È-
fiÙËÙ·˜ - Û ›ÛÌ· Ù˘ ȉÂÔÏÔÁÈ΋˜
Î·È ıÚËÛ΢ÙÈ΋˜ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛ˘ ηÈ
ÙˆÓ ÚÔηٷϋ„ÂˆÓ Ô˘ ·˘Ù‹ ‰ËÌÈ-
Ô‡ÚÁËÛÂ.

H O «Θλος του Θησαυρο$» στο δυτικ κρο της αυλς του Τεμ-
νους της Δαμασκο$ στηρζεται σε οκτ ελληνικο$ς κορινθιακο$ς
κονες και εναι πλο$σια διακοσμημνος με ψηφιδωτ. Το μεγα- ™ËÌ›ˆÛË «EÙ¿ HÌÂÚÒÓ»: K·ıÔÚÈÛÙÈ΋
λ$τερο μρος του διακσμου ουσιαστικ ανακατασκευστηκε με- ‹Ù·Ó Ë Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘ Î. ¶ÔχÌÓÈ·˜ Aı·Ó·-
τ την καταστροφικ πυρκαγι του 1893 (φωτ: H. Stierlin, ÛÈ¿‰Ë ÛÙÔ ·ÊȤڈ̷. TËÓ Â˘¯·ÚÈÛÙÔ‡ÌÂ.
Islam - von Bagdad bis Cordoba, Taschen Verlag, 1996).

32 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 8 º E B P O Y A P I O Y 2 0 0 1