សនសុ សិត

េរ បេរ ង :េ ក ទូច-គីម ៊ ង

បរ ប ត ន់ខស់អក រ សែខរ

ជំនួយ រ :េ ក អ៊ុន-សុ

បរ ប តអក រ សែខរ

ឧតមទី ឹក : ពះេតជ ពះគុណ យស-ហ៊ុត េខម េ

: ពះេតជ ពះគុណ លីម-េថង េ ភេ

៍ ក ម៉ម-សំ
: ឯកឧតម ឧតមេសនីយឯ

: ឯកឧតម ឧតមេសនីយ៍េ េអ - វន

:េ ក េអ ង-សុ នមូលនធ
ិ េិ អ ង
ពិនិត ខឹម រនង
ិ អក វិ រទ
ុ :

™ ពះម ែវន- បុល ™េ ក េអ ង-ពិសី

™ក ៃផ- ែអម ™ក ន់-នី

™ក ធិញ-ធី ™េ ក ន់-ផលី

™េ ក ប៊ត
ុ -សុផល ™េ ក សុខ-ធម សី

រច កប :េ ក ម៉ន
ុ -សុ រត

េ ះពុមេលក
 ទ១
ី : ៃថចន ទី១៥ ែខធ ំ២០១៤

ឧបតមេ ះពុម : សប រសជន

សយ នែចក យ :

ប ល័យ កលវទ ល័យ

វទ ល័យ អនុ វទ ល័យ...

ISBN-9 789996 370564 រក ាសិទិ គប់យ៉ាង º

“ រថតចមង ៃដេរ បេរ ងៃនអកនិពនមកេធ ជី វកម អំេពេលសច ប់”

 រមក

េស វេ សនសុ សិត ែដល ពះេតជ ពះគុណ

សេមច ទង់ ឯកឧតម ឧក ៉ េ កជំ វ េ ក

េ ក សី អក ង ក បិយមិតកំពុងែត ន់ ននឹង

ៃដេនះ ខំ ទ នេ បេពលេវ ៉ ងយូរកង រ តត

ពិនិត អក វរុទ លីនិង ែខរមកេ ប បេធ ប

អតន័យរ ង លីនិង ែខរ េដម ីេរ បេរ ង

េស វេ េនះេឡងវញ េ យ រេ លបំណងបំេពញ

េ មសំណូមពរេ ក គ អក គ និស ិត អកសិក

វ វ ង
ំ យ េដម ីយល់ដឹងគំនិតលៗ េ ចនពី

សនសុ សិត ែដលមនុស ទូេ មិនសូវ នយល់ដឹង

អំ ពី គុ ណ បេ ជន៍ ច ស់ ស់ េ េឡយ ន

រៈសំ ន់ ៉ ង ស ប់អប់រផវ យ ចិត

-k-
នឹងបណះសុចនៈេ និេ មនសិ រកង ព មនុស

ែដល តវែត នគុណធម៌រស់េ កងសងម តិ។

រ បមូល ៃដរបស់អកនិពន ង
ំ យ ង
ំ ពី

អតីត លមកេរ បេរ ង េស វេ េនះេឡង គឺ ន

េ លបំណង េ លេ វ ល ព និយមន័យ េដម ី

រួមចំែណកអភិរក និងអភិវឌ វស័យ ែខរេយង។

បសិនេប នកំហុសឆងខឹម រេ យ ប រ

មួ យសូមអកសិក េម អធ ស័យផងចុះ។ ខំរង់

ទ
ំ ទួលយកកំហុសឆងេ យសុចនៈ មនសិ រែកលម

ពីសំ ក់េ កអកសិក វ វ ង

ំ យ។

ជ នីភំេពញ ១េ ច ែខមិគសិរ ំមមី ឆស័ក ព.ស.

២៥៥៨ តវនឹងៃថចន ទី១៥ ែខធ គ.ស.២០១៤

រ ទូច-គីម ៊ ង

-x-
 កត កតេវទីក

កូ នសូម ប យបងំ េលកហ បណម

ឧទិ ស ៃដេនះជូន ចំេ ះេ កឳពុក រុ-េយន និង

អក យ អុ-ី ស ទីេ រពស រៈដ៏ខង់ខស់បផ

ំ ុត

ៃនជី វតកូន។

កូនសូមសែមងនូវកត កតេវទិ ធម៌ អេនក

ចំេ ះេ ក នគុណ ង
ំ េទ ែដល នផល់កេំ ណត

ដល់រូបកូននិង នចិ ម
ឹ បី ច់ែថរក រ រអប់ររូប

កូនឱ ត ក យពីអវ ។ ពះគុណដ៏ម បេសរ

េនះរូបកូនចង អ
ំ ស់មួយជី វត េហយមិន ចរកអីយក

មកតបសងសងគុណឱ េស នេឡយ។

េស វេ ែដលកូន នេរ បេរ ងេនះ ន់ែត

ៃដតូចមួយប៉ុេ ះ ែត សកី ពមួយប ក់

-K-
 រូបកូនមិនបេ យេពលេវ ឱ កនងផុតេ េ យ

ឥត បេ ជន៍េ ះេទ េហយក៏មិនេ បេពលេវ េដម ី

ប ពឹ តអំ េពមិន គួរគប ី មួយេ ះែដរ។

កូ នសូមស បណិ ន ប ពឹត ែតកុសលកម

និងរស់េ ពលរដលកងសងម តិ េរ ងរហូត។

ជ នីភេំ ពញ ១េ ច ែខមិគសិរ ំមមី ឆស័ក ព.ស.

២៥៥៨ តវនឹងៃថចន ទី១៥ ែខធ គ.ស.២០១៤

រ ទូច-គីម ៊ ង

-X-
 ឧទិសក

សូមឧទស
ិ ៃដេនះេ រព យ េគន ជូនចំេ ះ

™ បុពបុរសែខរេស តិែដល នេធពលិកម គប់

៉ ង រ រ តិ តុភូមិ

™ អក ជ បណិត កវ អកនិពនែខរ គប់ជំ ន់ែដល

នខិតខំែថរក រ រ វប ធម៌ អក រ ស

តិឱ នរកចេ មនគង់វង រហូតមក

™ សេមច ពះម សុេម ធប

ិ តី ជួន- តេ ត េ

ពះសង ជ ក់ទី១ ៃនគណៈម និ យែដល ពះអង

នបន ល់ទុក ពះហសដ៏ពិេសសស ប់ ែខរ គប់់

ជំ ន់គឺ វច នុ កមែខរ

-g-
™ បុព រជនរបស់ទូល ពះបងំ ខំ ពះករុ ខំ ទ

ង
ំ អស់សម
ូ ជួយ ទ ទង់ វស័យវប ធម៌ អក រ ស

តិឱ ន់ែតរកចេ មន និច។

ជ នីភេំ ពញ ១េ ច ែខមិគសិរ ំមមី ឆស័ក ព.ស.

២៥៥៨ តវនឹងៃថចន ទី១៥ ែខមិគសិរ គ.ស.២០១៤

រ ទូច-គីម ៊ ង

-c-
 មសប រសជនអក នឧប រគុណ

កង រ រធម នេដម ីដំេណរ រ

ស គម ទ ទង់អក រ សនិងវប ធម៌ែខរ

™ មូលនិធិេអ ង

™ មណលព័ត៌ ន សីកម

™ មជ មណលសហ ប បតិ រកម -ជប៉ុន

™ Cambodia-Japan Cooperation Center (CJCC)

™ CAM-PAINT ព
ំ ណ៌

™ កមហ៊ុន ភំេពញ េលប័រ សឹប យ

™ម ឧ សិ សុខ-អុីម បុ ត ភូ-ៃឆេគ ង

™ ឧ សិ េហង- ៊ ង កូនេ េហង-ចំណូល

™ ឧ សក -ំ កុយ ឧ សិ សុខ-េ

™ ឧ សក េអ ង-េអ ន ឧ សិ េអ ង- គីម

-q-
™ ឯកឧតម ម៉ម-សំ េ កជំ វ អុិត-បុ ផលណ

™ ឯកឧតម េអ - វន េ កជំ វ េ - េរ ន

™ ឯកឧតម ែប៉ន- ចិ ត េ កជំ វ េដន-សុភ័ ក រ

™ ឯកឧតម ង-េហ ង េ កជំ វ លី-គីមមួយ

™ ឯកឧតម ន់- េរត េ កជំ វ សុម

ឹ - រ

™ ឯកឧតម េពជ- េវ ន េ កជំ វ ឈិម-សុីថន

™ ឯកឧតម ម៉ម- ងេ កជំ វ ឯម-មុំ

™ ឯកឧតម លី-វណនី េ កជំ វ ក់-ចិ

™ ឯកឧតម សុិន-ខ័ណី េ កជំ វ ែហន- សីែឡន

™ ឯកឧតម េហង-ប៊ន
ុ ទី េ កជំ វ លី-អូវគីម

™េ កេ ម-សម តិ េ ក សី អ៊ក
ុ -ច

™េ ក េហង- ងេ ក សី លី-មុយេឡង

™េ ក គីវ សុ េ ក សី េក ង-សម័យ

-C-
™េ ក េអ ង- រន េ ក សី ក់-េស វ

™េ ក េអង-យូលម
ី េ ក សី ទន់-ហិចហួយ

™េ ក ង-សុជី វ េ ក សី ៊ ង-ឆវ

™េ ក េអង-ហុី េ ក សី លឹម-េខង

™េ ក គុយ- ត េ ក សី ទុយ-ភីន

™េ ក អ៊ង
ួ -គឹមេសង េ ក សី -លី

™េ ក ង-ច័ន រ េ ក សី លី- ក់េហ ង

™េ ក េឃ ង-សុគ េ ក សី សូ-សុ ន់ វ

™េ ក វ-វណ េ ក សី មុ-ី សុខឌី

™េ ក នុត- នី េ ក សី អ៊ុន-េ

™េ ក នុត-វុទី េ ក សី ែកន-ប៊ុ

™េ ក នួន-សុ េ ក សី អ៊ូច-វណ

™េ ក យិន- រទ េ ក សី េឌ ន-សុគ

-Q-
™េ ក សូវ- យេ ក សី ប៊-សុភី

™េ ក ចឹក-សុខនីម េ ក សី េហ ង-ឆវ

™េ ក ណី- ន់េឌ ន េ ក សី ផូ- លីស

™េ ក នួន-ហ៊ន េ ក សី ឈឹម-ចនែកវ

™េ ក ន់-ទី េ ក សី ជឹម- សីមេ

™េ ក សូ ត-ភ េ ក សី ឈឹម- លីន

™េ ក គឹម- វរៈ េ ក សី ភូ-ជីនជីន

™េ ក ហ៊ង-បូ េ ក សី អូម-េ

™េ ក ឡង-ទិត េ ក សី េព ជ- រ

™េ ក អន-ប៊ន
ុ េ ក លួ- បូ

™េ ក គឹម-ប៊ន
ុ ី េ ក សី សុក- សី

™េ ក អុិត-េចត េ ក សី ែឆ- រ

-j-
 េសចកីែថងអំណរគុណ

សូមែថងអំណរគុណ អតិបរ ចំេ ះ ឧតម

ភរ ែប៉ន-េសងយ៉ង
ុ េ សីចិន និង កម គ រ

ែដល នេ គយល់និងែចករែលកេពលេវ េដម ីឱ ខំ

នឱ សសិក វ វ បកបេ យេ គជ័យ។

ពិ េសស សូ ម េ រពសែមង រដឹ ងគុណ ដ៏

លេ បំផុតចំេ ះ សប រសជន ែដល នស នចិត

សប រសធម៌ ឧបតមធម នថវ បំេពញប រមី

េ ះពុ មេស វេ សនសុ សិត កងេ លេ

ផ ពផ យអក រ ស េដម ីឱ ប ពលរដទូ េ

នយល់ដឹងពី បេ ជន៍ៃនគុណតៃមវប ធម៌

អក រ ំ េដម ីឱ ដំេណរ រ ស គម
ស តិ ពម ង

ទ ទង់អក រ សនិងវ ធម៌ែខរ។

-d-
 សូម ែថងអំណរគុណ ឯកឧតម េ កជំ វ

សប រសជន និង េ កអក នែដល នជួយ េលក

សយគុណតៃមេរ បេរ ងេស វេ របស់ ខំ និងសូម

េម អធ ស័យកំហុសឆងេ យ ប រេផ ងៗ។ ខំ

នឹ ង រក យទទួលយក រែកលមកំហុស េដម ី ឱ ខំ

នបេ មអស់េ កអក ន ន់ែត បេសរែថមេទ ត។

ជ នីភំេពញ ១េ ច ែខមិគសិរ ំមមី ឆស័ក ព.ស.

២៥៥៨ តវនឹងៃថចន ទី១៥ ែខធ គ.ស.២០១៤

រ ទូច-គីម ៊ ង

-z-
 នុ កម

១- អតវគ...........................................................១

២- អប ទវគ....................................................៦

៣- កមវគ...........................................................៨

៤- កិេលសវគ....................................................១១

៥- េ ធវគ......................................................១៤

៦- ខនិវគ.........................................................២០

៧- ចិតវគ........................................................២១

៨- ជយវគ.......................................................២៣

៩- នវគ........................................................២៦

១០- ទុកវគ......................................................២៨

១១- ធមវគ......................................................២៩

១២- បកិណកវគ..............................................៣៣

-D-
១៣- ប វគ...................................................៤២

១៤- ប ទវគ..................................................៤៦

១៥- បវគ.....................................................៤៧

១៦- បុគលវគ..................................................៥០

១៧- បុ វគ....................................................៦១

១៨- មចវគ......................................................៦២

១៩- មិតវគ......................................................៦៤

២០- ច វគ.................................................៦៧

២១- ជវគ......................................................៦៨

២២- វគ....................................................៦៩

២៣- វរយវគ...................................................៧១

២៤- េវរវគ......................................................៧៤

២៥- សចវគ....................................................៧៥

-Z-
២៦- សតិវគ....................................................៧៦

២៧- ស វគ...................................................៧៧

២៨- សនដិវគ..................................................៧៧

២៩- សមណវគ................................................៧៨

៣០- មគីវគ.................................................៨០

៣១- សីលវគ....................................................៨១

៣២- សុខវគ ....................................................៨២

៣៣- េសវ វគ.................................................៨៤

-N-
 សនសុ សិត
អតវគ

ពួកធម៌និ យអំពខ
ី ន
ួ
អ ហេវ ជិតំ េសេយ

ឈះខនឯង បេសីរជាង

អ ហិ កិរ ទុទេ

ខនហឹងេហីយែដលបុគលទូនាន នេដាយក ម

អ សុទេ បុ រសស េ

ខនែដលទូនានលេហីយជាពនឺរបស់បុរស

អ ហិ អតេ េ

ខនជាទីពឹងរបស់ខនឯង

អ ហិ អតេ គ

ខនជាគតិរបស់ខនឯង

1
 អ ហិ បរមំ បិេ

ខនឯងជាទី សលាញ់ៃ កែលង

នតិ អតសមំ េបមំ

េសចកី សលាញ់អីេសីនឹងខនមិនមានេឡីយ

អត វ កតំ បំ អត សងិលិស

អកេធី បេដាយខនឯងរែមងេស ហង
េដាយខនឯង

អត អកតំ បំ អត វ សុជ

អកមិនេធី បេដាយខនឯងរែមងបរិសុទ
េដាយខនឯង

អតតប អសុចី មនុស

ពួកអកេឃីញែត បេយាជន៍ខនឯងេហ ថា
មនុស អេសាច

2
 អ នំ ទមយនិ បណិ

បណិតទាំងឡាយរែមងទូនានខន
អ នំ ទមយនិ សុព

អក ប ពឹតលរែមងទូនានខន ន

អត ហិ សុទេនន ថំ លភ ទុលភំ

បុគលមានខនទូនានលេហីយរែមង នទីពឹង
ែដលេគ នេដាយក ម

េ ច រក អ នំ រកិេ តស ហិេ

អកណារក ាខន នខាងេ របស់អកេនាះ
េឈាះថា ខន នរក ាេហីយ

អ នេ បិយំ ជ រេកយ នំ សុរកិតំ

េបីដងថាខនជាទី សលាញ់ ក៏ តូវរក ាខន
េនាះឱ ល

បរេ ទេបយ អ នំ ចិតេកេសហិ បណិេ

3

បណិតគប ីេធីខនឱ ផូរផង់ កេ គ ងេស
ហងចិតទាំងឡាយ

អ នេ ត កយិ យថ មនុ ស

េបីេ ប ន បេដ អកដៃទយ៉ាងណាក៏ តូវេធី
ខនយ៉ាងេនាះែដរ

អត េ ទយ នំ

ចូរេ ទខនេដាយខនឯង

បដិមំេស តមត

ចូរពិ រណាខនេដាយខនឯង

ទុ ឧទរថ នំ បេង សេ វ កុ េ

ចូរេរីខនេឡីង កភក់ ដូចជាដរីជាប់ភក់
េហីយេរីខនេឡីង ន

អ នុរកី ភវ អឌយិ

ចូរអករក ាខនេរ យៗកុំដុតខនេឡីយ

4
 អ ន ន េតសិ

កុំសមាប់ខនឯងេឡីយ

អ នំ ន ទេទ េ េ

បុរសមិន តូវឱ នូវខន

អ នំ ន បរចេជ

បុរសមិនគប ល
ី ះបង់នូវខន

អ នំ វេតយ

បុគលមិនគួរ ប ពឹតហួសខន

អតទតំ បរេតន ពហុ បិ ន បេយ

មិនគួរេធី បេយាជន៍ខនឯងឱ សាបសូន
េដាយេ ចីនេ ពាះែត បេយាជន៍អកដៃទេឡីយ

អ នេ បិយំ ជ ននំ េបន សំយុេជ

េបីដងថាខនជាទី សលាញ់ មិនគួរ បកបខន
េនាះេដាយអំេពីអា កក់េឡីយ

5
 យទតគរហី តទកុព េ

តិះេដ លខនឯងេដាយេហតុណា មិនគួរេធី
េហតុេនាះេឡីយ

អប ទវគ

ពួកធម៌និ យអំពេី សចកីមន

ិ ទ

អប េ អមតំ បទំ

េសចកីមិន បមាទជាផវមិនសាប់

អប ទ េម វ ធនំ េសដំវ រក

អក ជែតងរក ាេសចកីមន
ិ បមាទដូចេគ
រក ា ទព បេសីរបំផុត

អប ទំ បសំសនិ

ពួកបណិតែតងសរេសីរេសចកីមិន បមាទ

អប េទ បេ ទនិ

ពួកបណិតែតងរីករាយកងេសចកីមិន បមាទ
6
 អប ម ន មីយនិ

អកមិន បមាទេឈាះថាមិនសាប់

អប មេ ហិ យេ បេប បុលំ សុខំ

អកមិន បមាទេចះសេងតពិនិត ែតងដល់នូវ
សុខ ទូលាយ

អប មេ ឧេ អេត អធិគ បណិេ

បណិតអកមិន បមាទរែមង នទទួល
បេយាជន៍ទាំងពីរ

អប េទន សម េទថ

អកចូរញាំងេសចកីមិន បមាទឱ ដល់ ពម

អប ទរ េ ថ

អកទាំងឡាយចូរជាអកេ តកអរកងេសចកី
មិន បមាទ

7
 កមវគ

ពួកធម៌និ យអំពក
ី ម

កមំ សេត ភជ យទិទំ ហីនប ណីត យ

កមែតងែចកសតទាំងឡាយឱ េថាកទាប
និងៃថថា
ិ ំ កមំ ន តំ េ
យំ កិ ិ សិថល មហបលំ

កមណាមួ យ ធូ រ ថយ កមេនាះមិ ន មានផល
េ ចី ន េឡីយ

និ ក និ នយនិ ទុគតឹ

អកុសលកមទាំងឡាយរបស់ខនែតងនាំេទ
ន់ទុគតិ

សុករ ធុ ធុ

កមលមនុស លេធី នេដាយងាយ

ធុ េបន ទុករ

8

កមលមនុស អា កក់េធី នេដាយក ម

អកតំ ទុកដំ េសេយ

អំេពីអា កក់ែដលេគមិនេធីលជាង

ប តប ទុកដំ

កមអា កក់ែតងដុតកេម កង លេ យ

កត សុកតំ េសេយ

អំេពីលែដលេគេធីេហីយ េឈាះថាលជាង

ន តំ កមំ កតំ ធុ យំ ក អនុតប

េគេធីកមណាេហីយេ េរាលរាលខាងេ យ
កមែដលេគេធីេហីយេនាះមិនលេទ

ត កមំ កតំ ធុ យំ ក នុតប

េគេធីកមណាេហីយមិនេ េរាលរាលខាង
េ យ កមែដលេគេធីេហីយេនាះឯងជាកមល

សុក និ អ ធូនិ អតេ អហិ និ ច

9

កមមិនលនិងកមមិនមាន បេយាជន៍ដល់ខន
មនុស អា កក់េធី នេដាយងាយ

យំ េវ ហិត ធុ តំ េវ បរមទុករ

កមណាជា បេយាជន៍ផងលផង កមេនាះឯង
េគេធី នេដាយលំ កៃ កេពក

ន ហិ តំ សុលភំ េ សុខំ ទុកដ រ

អកេធីអា កក់េហីយមិនងាយនឹង នេសចកី
សុខេនាះេឡីយ

កល ណ រ កល ណំ ប រច បកំ

អកេធីកមល នលអកេធីកមអា កក់ នអា កក់

កម វត េ េ

សតេលាកែត ប ពឹតេទ មកម

បដិកេចវ តំ កយិ យំ ជ ហិតមតេ

ដងថាកមណាជា បេយាជន៍ដល់ខន

10
គួរ បញាប់ បញាល់េធីនូវកមេនាះឱ នមុនេគ

កយិ េច កយិ េថនំ

េបីេធី រអី តូវេធី រេនាះ (ឱ ពិតៗ)

កេរយ ក ំ អនុកម នំ

គួរេធី មពាក របស់អកអនុេ ះទាំងឡាយ

កិ នុកុពស កេរយ កិចំ

គប ីេធីកិចដល់អកជួយេធីកិច

នត មស កេរយ អតំ

មិន តូវេធី បេយាជន៍ដល់អក ថាេសចកី
វនាសេឡីយ

កិេលសវគ

ពួកធម៌និ យអំពេី គ ងេ ហងចត

ិ

សងប េ បុ រសស េ

11

រាគៈែដលេកីតេឡីងេ ពាះត មិះជា ម
របស់បុរស

ន សនិ មនុេជសុ និ

មទាំងឡាយ េទ ងទាត់ កងពួកមនុស
មិនមានេឡីយ

េមហិ េ កមិ ន ហតិ តិ

េសចកីែឆតេដាយ មទាំងឡាយមិនមាន
កងេលាកេឡីយ

នក បណវេស ន តិ េមសុ ជ

េសចកីែឆតកង មទាំងឡាយេដាយេភ ង
គឺកហាបណៈមិនមានេឡីយ

នតិ បរ ទុកំ

ទុកេ ពី មមិនមាន

នតិ ត ស នទី

12

ទេនេសីេដាយតណាមិនមាន

ឥ េ កសិ ទុជ

េសចកី ថាេគលះបង់ នេដាយក មកងេលាក

ឥ ហិ អននេ ច

ែមនពិតេសចកី ថាមានេ ចររកទីបំផុត ន

ឥ នរ បរកស

េសចកី ថាែតងទាញក នាក់នូវនរជន

នតិ គសេ អគិ

េភីងេសីេដាយរាគៈមិនមាន

េ េ ធ នំ បរបេ

េសចកីេលាភជាអនរាយដល់កុសលធម៌ទាំងឡាយ

អ េ េ ហិ បេ

េសចកីេលាភលន់ជា បពិត

នតិ េ ហសមំ លំ

13

បណាញេសីេដាយេមាហៈមិនមាន

ភិេយ ច េម អភិបតយនិ

អកបរិេ គ មរឹងរឹតែត ថានូវ ម
ទាំងឡាយ

ឩ វ ហុ ន ជហនិ េទហំ

អកបរិេ គ មសុទែតជាអកខះខាតេរ ង
រហូតដល់លះបង់រាង យេទ

េ គត យ ទុេមេ ហនិ អេ វ អតនំ

េ ពាះចំណង់កងេ គៈេទីបមនុស លង់
សមាប់ខនឯងដូចសមាប់អកដៃទ

អ និវុ េ

សតទាំងឡាយសុទែត តូវអវជាបិទ ង
ំ

េ ធវគ

ពួកធម៌និ យអំពេី សចកេី ធ

14
 ន ហិ ធុ េ េ

េសចកីេ ធមិនលេសាះេឡីយ

េ េ សតមលំ េ េក

េសចកីេ ធទុកដូចជាែ ចះស សាកងេលាក

អនតជនេ េ េ

េសចកីេ ធបងនូវេសចកីវនាស

េ េ ចិតប េ បេ

េសចកីេ ធេធីចិតឱ កេ មីក

អនតមំ ត េ យំ េ េ សហេត នរ

េសចកីេ ធ គបសងត់នរជនកង លណា
ងងតខាំងរែមងមានកង លេនាះ

អេប ហុ ពហុ េ វឌ េត េ អខនិេ

េសចកីេ ធេនាះេកីតេ ពាះេសចកីមិនអត់
ធន់ែតងចេ មីនេឡីងេទាះបីតិចក៏េទ ជាេ ចីន ន

15
 េ េ ទុេមធេ ចេ

េសចកីេ ធជាេ ចររបស់មនុស លង់

េ េ ធសមុ េ

េទាសៈមានេសចកីេ ធជាសមុដាន (ទីេកីត)

នតិ េ សសេ គេ

រ ប់េសីេដាយេទាសៈមិនមាន

នតិ េ សសេ កលិ

កំហុសអីេសីេដាយេទាសៈមិនមាន

េ ធំ ឃ សុខំ េស

អកសមាប់េសចកីេ ធ នែតងេន ជាសុខ

េ ធំ ឃ នេ ច

អកសមាប់េសចកីេ ធ នមិនេសាកេឡីយ

េ ភិភូេ កុសលំ ជ

បុគល តូវេសចកីេ ធ គបសងត់ែតងលះបង់

16
នូវកុសល

េ ធេ ទុពេ េ

អកេ ធជាអកមានសម រអា កក់

ទុកំ សយ េ ធេ

មនុស េ ធែតងេន ជាទុក

អេ អតំ គេហ ន អនតំ បដិបជ

មនុស េ ធ ន់យក បេយាជន៍េហីយ
បតិបតិ រមិនជា បេយាជន៍េទ វញ

េ ភិភូេ បុ រេ ធន នឹ និគច

បុរស តូវេសចកីេ ធ គបសងត់ែតងដល់
នូវេសចកីវនាស ទព

េ ធសមទសមេ យសក ំ និគច

អក សវងស៊ប់េដាយេសចកីេ ធែតងដល់
នូវ ពជាអកឥតយសសកិ

17
 មិ សុហ ច បរវេជនិ េ ធនំ

ញាតិមិតនិងសមាញ់ទាំងឡាយែតងេច ស
វាងនូវបុគលៃហេ ធ

កុេ អតំ ន

អកេ ធែតងមិនដងនូវអត

កុេ ធមំ ន បស

អកេ ធែតងមិនេឃីញនូវធម៌

យំ កុេ ឧបេ េធ សុករ យ ទុករ

អកេ ធបំផាញនូវរបស់ណាែដលេគលំ ក
េធីរបស់ែដលេគលំ កេធីេនាះហាក់ដច
ូ ជាងាយេធី

ប េ គេត េ េធ អគិទេឌ វ តប

ខាងេ យ លេសចកីេ ធរលត់ ត់េហីយ
អកេ ធេនាះែតងេ កហាយដូច តូវេភីងេឆះ

េ េធន អភិភត
ូ ស ន ទីបំ េ កិ ិនំ

18

បុគល តូវេសចកីេ ធ គបសងត់េហីយឥត
មានទីពឹងតិចតួចេឡីយ

ហនិ កុេ ស តរ

អកេ ធែតងសមាប់មា របស់ខន ន
(ហ៊ានសមាប់មាយរបស់ខន នឥតញេញីត)

េ ធ េ ប ភេ

អកមានេសចកីេ ធេកីតេហីយជាអកវនាស

េ ធំ ទេមន ឧចិេន

បុគលគប ី ត់នូវេសចកីេ ធេដាយ រ
ទូនានចិត

េ ធំ ប យ ឧចិេន

បុគលគប ី ត់នូវេសចកីេ ធេដាយប ា

េ ធស វសំ គមិ

កុំលុះអំណាចៃនេសចកីេ ធេឡីយ

19
 ខនិវគ

ពួកធម៌និ យអំពេី សចកីអត់ធន់

ខនិ បរមំ តេ តី

អំណត់ជាតបៈ ៃ កែលង

ខនិ ហិតសុ វ

េសចកីអត់ធន់ជាគុណជាតិនាំមកនូវ បេយាជន៍
និងេសចកីសុខ

ខនិ ធីរស ល េ

េសចកីអត់ធន់ជាេ គ ង បដាប់របស់អក ជ

ខនិ តេ តបស ិេ

េសចកីអត់ធន់ជាតបៈរបស់អកមានព ាយាម
ខនិ ពលំ វ យតីនំ

េសចកីអត់ធន់ជាកមាំងរបស់អក ប ពឹតធម៌
ទាំងឡាយ
20
 ខនិព សមណ ហ

សមណ ពាហណ៍ទាំងឡាយមានេសចកីអត់
ធន់ជាកមាំង

បិេ េទវមនុស នំ ម េ េ ខនិេ

អកមានេសចកីអត់ធន់ជាទី សលាញ់េពញ
ចិតៃនេទវ និងមនុស ទាំងឡាយ

ចិតវគ

ពួកធម៌និ យអំពីចិត

ចិេត សងិលិេដ ទុគ ិ

ដក

លេបីចិតេស ហងេហីយទុគតិក៏េកីត កដ
(េទាះជាមិនចង់ នក៏គង់ែតនឹង នពុំខាន)

ចិេត អសងិលេិ ដ សុគ ិ

ដក

លេបីចិតមិនេស ហងេហីយ សុគតិក៏េកីត
កដ(េទាះជាមិនចង់ នក៏គង់ែតនឹង នពុំខាន)

21
 ចិេតន នីយ េ េ

សតេលាកែដល តូវែតចិតដកនាំេទ

ចិតស ទមេ ធុ

រទូនានចិតជា រ បៃព

ចិតំ ទនំ សុ វហំ

ចិតែដលេគទូនាន នេហីយនាំសុខមកឱ

ចិតំ គុតំ សុ វហំ

ចិតែដលេគ គប់ គងេហីយនាំសុខមកឱ

ហ ចិតវ នុវតី

អក ប ពឹត មអំណាចចិតរែមងលំ ក

ចិតំ អតេ ឧជុកមកំសុ

ពួកបណិត នេធីចិតរបស់ខនឱ តង់េហីយ

សចិតបរ យកុស ភេវយ ំ

22

បុគលទាំងឡាយគប ីជាអកឈាសកងបរិយាយ
ៃនចិតរបស់ខន

េតលបតំ យ បរហេរយ ឯវ សចិតមនុរេក

បុគលគប ីរក ាចិតរបស់ខនដូចជាេគរក ា
ជន៍ែដលេពញេដាយេ បង

សចិតមនុរកថ

អកទាំងឡាយចូរ មរក ាចិតរបស់ខន

ចិតំ រេកថ េម វ

អកមាន ជាគប ីរក ានូវចិត

យេ យេ ច បកំ តេ តេ មេ និ រេយ

េបី បេកីតអំពីអារមណ៍ណាៗបុគលគប ី
ហាមចិត កអារមណ៍េនាះៗ

ជយវគ

ពួកធម៌និ យអំពជ
ី មះ

23
 ជយំ េវរ បសវ

អកឈះរែមងជួប បទះនូវេព រ

សព នំ ធម នំ ជិ

ធមទានរែមងឈះនូវទានទាំងពួង

សពរសំ ធមរេ ជិ

រសធម៌រែមងឈះនូវរសទាំងអស់

សពរតឹ ធមរ ជិ

េសចកីេ តកអរកងធម៌រែមងឈះនូវអំណរ
ទាំងអស់

តណកេ សពទុកំ ជិ

រអស់តណារែមងឈះនូវទុកទាំងពួង
ិ ំ
ន តំ ជត ធុ ជិតំ យំ ជត
ិ ំ អវជិយ

ជមះណា តឡប់ ញ់វញ ជមះេនាះជាជមះ
មិនលេឡីយ

24
 តំ េ ិ ំ
ជត ិ ំ យំ ជិតំ
ធុ ជត វជិយ

ជមះណាមិន តឡប់ ញ់វញ ជមះេនាះឯង
ជាជមះល

អេ េធន ជិេន េ ធំ

បុគលគប ីឈះនូវមនុស េ ធេដាយ រមិន
េ ធ

អ ធុំ ធុ ជិេន

បុគលគប ីឈះមនុស មិនលេដាយេសចកីល

ជិេន កទរយំ េនន

បុគលគប ីឈះមនុស កំណាញ់សិតសាញ
េដាយ រឱ

សេច លិក ទិនំ

បុគលគប ីឈះមនុស និយាយមិនពិតេដាយ
ពាក ពិត

25
 នវគ

ពួកធម៌និ យអំពអ
ី ំេ យ

ន យុទ ស ន ហុ

េលាកេពាលថា ទាននិងចម ាំងេសី

នតិ ចិេត បសនមិ អប ម ទកិ

លេបីចិត ជះថាេហីយ ទកិណាទានមិន
េឈាះថាតិចតួចេឡីយ

េចយ នំ សុគតប សតំ

រពិ រណាេហីយឱ ពះសុគត ទង់សរេសីរ

ហេវ នប សំសនិ នំ

បុគលពាលទាំងឡាយមិនសរេសីរនូវទានេឡីយ
ទទំ មិ និ គន

អកឱ រែមងចងពួកមិត ន

26
 ទទំ បិេ េ ភជនិ នំ ពហូ

អកឱ រែមងជាទី សលាញ់ មនុស ទាំងឡាយ
េ ចីនែតងរាប់រកនូវអកឱ េនាះ

ទទ េ បិេ េ

អកឱ រែមងជាទី សលាញ់ (ៃនជនដៃទ)

សុខស េម វ សុខំ េ អធិគច

អកមាន ជាជាអកឱ នូវេសចកីសុខ (ដល់
អកឯេទ តេហីយ) េលាករែមង ននូវេសចកីសុខ
(េនាះមកខនវញ)

ម ប យី លភេត ម បំ

អកឱ របស់ ប់ចិតរែមង នរបស់ ប់ចិតវញ

េសដនេ េសដមុេប នំ

អកឱ ទីឋាន បេសីររែមងដល់នូវទីឋាន
បេសីរ

27
 អគស លភេត បុនគំ

អកឱ វត េលីសរែមង ននូវវត េលីសវញ

ទទេ បុ ំ បវឌ

បុណ រែមងចេ មីនដល់អកឱ

ទេទយ បុ រេ នំ

បុរសគួរឱ នូវទាន

ទុកវគ

ពួកធម៌និ យអំពទ
ី ុក

នតិ ខនស ទុ

ទុកទាំងឡាយេសីេដាយខនមិនមាន

ស បរ ទុ

សងារទាំងឡាយជាទុកៃ កែលង

ទុ ឃ ទុ

28

ផះទាំងឡាយមាន រ គប់ គងមិនលជាទុក

ទលិទយ
ិ ំ ទុកំ េ េក

េសចកីទ័ល កជាទុកកងេលាក

ឥ នំ ទុកំ េ េក

រជពាក់បំណុលេគជាទុកកងេលាក

ទុកំ អ េ ហរ

មនុស ឥតទីពឹងែតងេន ជាទុក

ទុកំ េស ប ជិេ

អក ញ់េគែតងេន ជាទុក

អកិ នំ នុបតនិ ទុ

េសចកីទុកទាំងឡាយរែមងមិន ក់ មនូវ
បុគលែដលឥតកងល់

ធមវគ

ពួកធម៌និ យអំពធ
ី ម៌

29
 ធេ រហេ អកទេ

ធម៌ដូចអនង់មិនមានភក់

មេ បុពង ធ

ធម៌ទាំងឡាយមានចិតជា ប ន

ធេ ហិ ឥសិនំ ធេ

ធម៌ហឹងឯងជាទង់ជយរបស់ឥសីទាំងឡាយ

សតំ ធេ ទុរនេ

ធម៌របស់សប រសទាំងឡាយេគដង នេដាយ
លំ ក

សត ធេ ន ជរ ឧេប

ធម៌របស់សប រសទាំងឡាយមិនចូលេទ ន់ជរា

សទេ សពិ រកិេ

ពះសទមែដលសប រសទាំងឡាយរក ាទុក

ធេ សុចិេ សុខ វ

30

ធម៌ែដលបុគល ប ពឹតលេហីយែតងនាំសុខមកឱ

សេពសំ សហិេ េ សទេម សុប ដិេ

អក ង
ំ មាំកង ពះសទមេនាះ េឈាះថាជា
អកទំនុកប មុងដល់ជនទាំងពួង

ធមប ី សុខំ េស

អកេ កបធម៌ែតងេន ជាសុខ

ធម រ សុខំ េស

អក ប ពឹតធម៌ែតងេន ជាសុខ

ធេ ហេវ រក ធម រ

ធម៌ហឹងឯងែតងរក ាអក ប ពឹតធម៌

ន ទុគតឹ គច ធម រ

អក ប ពឹតធម៌មិនេទ ន់ទុគតិ

ធេម ឋិតំ ន ជ កិតិ

31

េករិេឈាះមិនលះបង់បុគលែដល ង
ំ េន កង
ធម៌េឡីយ

ធេម ឋិ េយ ន កេ និ បកំ

ពួកជនណាសិតេន កងធម៌ ពួកជនេនាះមិន
េធីនូវ បេទ

សេព ធ លំ អភិនិេវ យ

មិនគួរ ប ន់ធម៌ទាំងពួងសិតេពកេឡីយ

េ និេ ចិេន ធមំ

បុគលគប ីពិ រណាធម៌េដាយឧ យ

ធម េរ សុច រតំ

បុគលគប ី ប ពឹតនូវសុចរិតធម៌

សទេ គរុ តេ

បុគលគួរេ រព ពះសទម

កណំ ធមំ ប យ

32

បណិតគួរលះធម៌េខ េចញ

សុកំ េវថ បណិេ

បណិតគួរចេ មីនធម៌ស

បកិណកវគ

ពួកធម៌ យរង

អដងិេ ច ម នំ េខមំ អមត មិនំ

បណាផវទាំងឡាយផវមានអង៨ជាផវឱ ដល់
អមតធម៌ េក ម

យំ កិ ិ សមុទយធមំ សពនំ និេ ធធមំ

របស់ណាមួយមានកិរិយាេកីតេឡីងជាធម
របស់ទាំងអស់េនាះមានកិរិយារលត់េទ វញជាធម

េ គ បរ

រមិនមានេរាគជាលាភ ៃ កែលង

ជិឃ បរ េ

33

េសចកីឃានជាេរាគ ៃ កែលង

ស សស នតិ

សងារទាំងឡាយឥតេទ ងទាត់េទ

អនិ វត ស

ឱហ! សងារទាំងឡាយមិនេទ ងេសាះេឡីយ

ទុល ខណសម តិ

រដល់ ពមៃនខណៈរក នេដាយក ម

ទុលភំ ទស នំ េ សម នំ អភិណេ

រេឃីញនូវ ពះសមទទាំងឡាយេរ យៗ
ជា រ នេដាយក ម

ខេ េ ឧបច

ខណៈកុំកនងនូវអកទាំងឡាយេឡីយ

អ បត វេ ខេ តេថវ

វយែតងកនងផុតេទ ដូច នឹងខណៈែដរ

34
 េ ឃស ភូ និ ស េនវ សហត

លេវលាែតងសុីនូវពួកសតទាំងអស់ ពម
ទាំងខនឯងផង

ឥ ស ដកមេន អ អេចនិ ណេវ

បេយាជន៍ទាំងឡាយែតងកនងនូវមនុស
ទាំងឡាយែដលមាន រងារលះបង់េហីយ

នកតំ បដិ េននំ អេ លំ ឧបច

បេយាជន៍កនងេហីយនូវមនុស លង់ែដលរាប់
អាននូវនកតឫក

អេ អតស នកតំ កឹ ករស និ រ

បេយាជន៍ជានកតឫក របស់ បេយាជន៍េទ
េតី ផាយទាំងឡាយនឹងេធីអីឱ !

វេ ឥស រយំ េ េក

អំណាចជាធំកងេលាក

35
 សិ រ េ ន សេ

សិរីជាដេណកៃនេ គៈទាំងឡាយ

កិ វុតិ អសិប ស

រ ប ពឹតរបស់បុគលមិនមានសិប ៈជា រ
លំ ក

ធុ េ សិប កំ ម អបិ ទិសកីទស

ិ ំ

ធម សិប ៈេទាះបីរបុិចរបុីេសាះេទ ក៏គង់
ញាំង បេយាជន៍ឱ សេ មច នែដរ

សពេ បឋវ ទ កត ំ អភិ ធេយ

េបីទុកជា បគល់នូវែផនដទាំងមូលឱ ក៏េធី
បុគលអកត ឱ េ តកអរមិន នេឡីយ

ហននិ េ ទុេមធំ

េ គៈទាំងឡាយែតងសមាប់មនុស ឥតប ា

ស េ បុ រសំ ហនិ

36

ស រៈែតងសមាប់បុរសអា កក់

កិេ មនុស ប ដិ េ

រ នជាតិជាមនុស ជា រ ក

កិចំ ម ន ជី តំ

ររស់េន របស់សតទាំងឡាយជា រ ក

កិចំ សទមស វនំ

រសាប់ធម៌របស់សប រសជា រ ក

កិេ ពុ នមុប េ

រេកីតេឡីងៃនេលាកអក ស់ដងទាំងឡាយ
ជា រ ក

អសជ យម ម

មនទាំងឡាយមាន រមិនសាធ ាយជាមនិល

អនុ នម ឃ

ផះទាំងឡាយមាន រមិនជួសជុលជាមនិល

37
 មលំ វណស េ សជំ

េសចកីខិលជាមនិលៃនពណ៌សម រ

មលិតិ ទុច រតំ

ទុចរិតជាមនិលរបស់ សី

សុទិ អសុទិ បចតំ

េសចកីបរិសុទនិងមិនបរិសុទមានចំេពាះខន

េ អ ំ េ ធេយ

អកដៃទេធីអកដៃទឱ បរិសុទមិន នេទ

សុទស សុចិកមស ស សម ជេត វតំ

វតែតងសេ មចដល់អកបរិសុទមាន រងារ
សាតសពៗ ល

សុទស ំ វជមេ សំ អតេ បន ទុទសំ

េទាសរបស់ជនទាំងឡាយដៃទងាយេឃីញ
ចំែណកខាងេទាសរបស់ខនវញមិនងាយេឃីញេទ

38
 នតិ េ េក រេ ម បកមំ បកុពេ

េឈាះថាទីសាត់របស់អកេធី បកមមិនមាន
កងេលាកេសាះេឡីយ

េន ស យត ន សនិ សេ

សប រសទាំងឡាយមិនមានកងទី បជុណា ទី
បជុេនាះមិនេឈាះថាស េឡីយ

េ សនិចយំ យនិ វមិេ វូបចីយ

េ គៈទាំងឡាយ(របស់អក គប់ គងផះល)រែមង
ដល់នូវកិរិយាកពូនដូចជាដបូកែដលកេណ រពូនេឡីង

អលំ លស េ យេ ច រគេវសិេ

រូបេ មអាចេធីមនុស លង់ឱ វេងង នែតមិនអាច
េធីមនុស អកែសងរក ពះនិពានឱ វេងង នេឡីយ

រូបំ ជីរ ម នំ មេ តំ ន ជីរ

រូបរបស់សតទាំងឡាយែតង ំ ឯនាមនិង

39
េ តមិនេចះ ំ េឡីយ

ថីនំ េ ទុ េ

ពរបស់ សីទាំងឡាយេគដង នេដាយ ក

ឧកេដ សូរមិចនិ

កង រស ងាមែតង តូវ រមនុស េក វ

មនីសុ អកុតូហលំ

កងេវលា បឹក ាែតង តូវ រមនុស ែដលមិន
និយាយឥត បេយាជន៍

បិយ អន នមិ

កង ន យទឹករែមង តូវ រមនុស ជា
ទី សលាញ់

អេត េត ច បណិតំ

លអាថ បសាេកីតេឡីងរែមង តូវ របណិត

ប សុ េ េវទិតេ

40

កមាំងចិតគប ីដង នកងេវលាមានអនរាយ

យេ ល ន មេជយ

បុគល នយសេហីយមិនគួរ សវងេឡីយ

គមនុ ពេហយ

គប ីចេ មីននូវ គៈ

សនិេមវ សិេកយ

គប ីសិក ាេសចកីសប់ែតឱ ែមនែទន

េ មិសំ បជេហ សនិេបេ

អកសមឹងនូវេសចកីសប់គប ីលះអាមិសកងេលាក

តំ គេណយ យទបណកំ

របស់ណាមិនខុសគប ី ន់យករបស់េនាះ

ស ហរថ អ

អកទាំងឡាយចូរេន មានទីពឹងកុំេន ឥតទីពឹង
េឡីយ

41
 ំ និស យ ជីេវយ

មិនគួររស់េន អា ស័យបុគលដៃទេទ

េ គ មិេច បរម ភំ

បុគលគប ីចង់ ននូវ រមិនមានេរាគែដល
ជាលាភយ៉ាងៃ កែលង

អតីតំ គេមយ

មិនគួរនឹកដល់របស់ែដលកនងេទ េហីយេទ
ិ េង អ គតំ
នប ដក

មិនគួរចង់ នរបស់ែដលមិនទាន់មានមកដល់េឡីយ

ប វគ

ពួកធម៌និ យអំពប
ី
អេ ភូ រសងេ

រអស់ប ាេ ពាះមិនមានព ាយាម

42
 ឯេ វ េសេយ បុ រេ សបេ

េ សិតស អតំ

បុរសណាដងច ាស់នូវេសចកីៃន សិតបុរស
េនាះជាអកមានប ាសូម ីមាក់ឯងក៏គង់ បេសីរជាង

តថ នំ និេវេសយ យ ភូ រ បវឌ

ប ាចេ មីនែបបណាគួរ ង
ំ ខនែបបេនាះ

នតិ នំ អប ស

រពិនិត មិនមានដល់បគ
ុ លឥតប ា

នតិ ប ស

ពនឺអីេសីេដាយប ាមិនមាន

ប ំ នប មេជយ

បុគលមិនគួរ បមាទនូវប ាេឡីយ

ប េចនំ ប ស

ប ាែតង គប់ គងនូវបុរសេនាះ

43
 ប ជី វជី ត ហ េសដំ

អក ជទាំងឡាយេលាកេហ ជវតរបស់អក
រស់េន េដាយប ាថា បេសីរបំផុត

ប នតិ អ យេ

ប ាមិនមានដល់អកែដលមិនពិនិត

ន នំ រតនំ ប

ប ាជារតនៈរបស់នរជនទាំងឡាយ

ប យតំ បស

បុគលេឃីញច ាស់នូវេសចកី (របស់ធម៌)
េដាយប ា

ប យ បរសុជ

បុគលបរិសុទេដាយសារប ា

ប យ មគំ អលេ ន ន

មនុស ខិលមិន ននូវផវៃនប ាេឡីយ

44
 ប េ កសិ បេ េ

ប ាជាពនឺកងេលាក

ប វ ធេនន េសេយ

ប ាហឹងឯង បេសីរជាង ទព

ប ហិ េស កុស វទនិ

អកឈាសៃវទាំងឡាយែតងេពាលថាប ា
ហឹងឯង បេសីរបំផុត

ពហូនំ វត អ យ សប េ ឃរ វសំ

អកមានប ាេន គប់ គងផះេដម ី បេយាជន៍
ដល់មនុស េ ចីនៗ

េ េវ យតី ភូ រ

ជាែតងេកីតេ ពាះេសចកីព ាយាម

ក យប េវទិត

ប ាេគ តូវដង នេដាយ រសននា

45
 សុេ ប បដិ េ

រ ននូវប ានាំមកនូវេសចកីសុខ

សុស សំ លភេត ប ំ

អកសាប់លរែមង នប ា

ប ទវគ

ពួកធម៌និ យអំពីេសចកី ទ

េត ទីឃរតំ េ ចនិ េយ បមជនិ ណ

មាណពទាំងឡាយណា បមាទ មាណពទាំង
ឡាយេនាះែតងេសាយេសាកអស់ លយូរ

ប ទមនុយុ និ ទុេមធិេ ជ

ជនពាលទាំងឡាយឥតប ាែតង បកបេរ យៗ
នូវេសចកី បមាទ

ប េទន ន សំវេស

បុគលមិនគួរេសពគប់េដាយេសចកី បមាទ
46
 ប េ គរហិេ ស

េសចកី បមាទបណិតតិះេដ ល គប់ ល

ប េ មចេ បទំ

េសចកី បមាទជាផវៃនេសចកីសាប់

ប េ រកេ មលំ

េសចកី បមាទជាមនិលរបស់អករក ា

ប ទមនុយុេ ថ

ចូរកុំ បកបេរ យៗនូវេសចកី បមាទ

េយ បម យ ម

ពួកជនណា បមាទពួកជនេនាះទុកដូចជាសាប់

បវគ

ពួកធម៌និ យអំពី ប

តប បជហនិ បកមំ

47

សាធុជនទាំងឡាយែតងលះបង់ បកមេដាយតបៈ

ទុេ បស ឧចេ

រសន ំ បនាំមកនូវេសចកីទុក

ធមំ េម ភណ នស ន បមុបលិម

បមិនដតដាមដល់អា អញែដលេពាលនូវធម៌

ន សេហតូប កេរយ បំ

បុគលមិនគួរេធី បេ ពាះែត ររកសុីេឡីយ

នតិ អ រយំ បំ មុ ទិស ជនេ

មនុស អកនិយាយកុហកេឈាះថាមិនេធី
អំេពីអា កក់ឥតអងមានេឡីយ

នតិ បំ អកុពេ

បមិនមានដល់អកមិនេធី

បំ េបន សុករ

អំេពីអា កក់មនុស អា កក់េធី នេដាយងាយ

48
 នំ អករណំ សុខំ

រមិនេធី បទាំងឡាយនាំមកនូវេសចកីសុខ

និ ក និ កេ និ េ

ពួកមនុស ែតងេធីនូវ បកមទាំងឡាយ
េ ពាះេសចកីលង់

និ បរ ជេយ

បុគលគប ីេវ របង់នូវ បទាំងឡាយ

េបន រមតី សុចិ

មនុស សាតមិនេ តកអរកងេសចកីអា កក់

ម េវ ប ធ អសឹ េ េក បរមិ ច

បធម៌ទាំងឡាយជាមនិលពិតកងេលាកេនះ
និងេលាកខាងមុខ

សកម ហ បធេ

49

មនុស មានសនានអា កក់រែមងលំ កេ ពាះ
កមរបស់ខន

បុគលវគ

ពួកធម៌និ យអំពប
ី ុគល

អ េ ច េវរ

មនុស រឹងតឹងេពកជាអកមានេព រ

អធុ យំ ន យុ

អកមានប ារែមងមិន បកបកងផវែដល
មិនែមនជាធុរៈ

អធុ យំ និយុ

អកឥតប ារែមង បកបកងផវែដលមិនែមនជាធុរៈ

អនតំ បរវេជ អតំ គ បណិេ

បណិតែតងេវ របង់នូវអំេពីែដលឥត
បេយាជន៍ ន់យកែតអំេពីែដលជា បេយាជន៍

50
 អនយំ នយ ទុេមេ

មនុស លង់ែតងែណនាំផវែដលមិនគួរែណនាំ

អនុ មុចនិ

ពួកសាធុជនែតងផុត សលះេ ពាះេសចកីមិន
ប ន់មំា

អនុ េយន េ អតំ ឥច េ ហ

អកណាចង់ ន បេយាជន៍េដាយ នឧ យ
អកេនាះរែមងលំ ក

អសេនត ន ទិស និ

ពួកអសប រសមិន កដកងទីេនះ

អសេ និរយំ យនិ

ពួកអសប រសែតងេទ ន់នរក

ហុេនេយ ច បុ នំ

51

មា និងបិ ជាអកគួរដល់ របូជារបស់
កូនទាំងឡាយ

ឥតី ភ នមុតមំ

សីជា ទព ខង់ខស់ជាងភណៈទាំងឡាយ

ឥតី មលំ ពហចរយស

សីជាមនិលរបស់ ពហ រ

ឥ និ និ រកនិ បណិ

ពួកបណិតែតងរក ានូវឥ និយទាំងឡាយ

ឧជ តិព

ជនពាលទាំងឡាយមាន រេលីកេទាសជាកមាំង

ឧបសេ សុខំ េស

អកសប់រំងាប់ែតងេន ជាសុខ

ក ន សេ

ចិនកវជាទីអា ស័យៃន ថាទាំងឡាយ

52
 កុសេ ចជ បកំ

មនុស ឈាសៃវែតងលះបង់នូវ ប

គរុ េ ស រេ

អកេ រពេគែតងមានេគេ រពវញ

េ េ កសិមព

ពួកេ រជាមនុស បំផាញកងេលាក

ទេ េសេ មនុេស សុ

មនុស មានខនទូនានេហីយ បេសីរបំផុតជាង
មនុស ទាំងឡាយ

ទុេ បិ ពហុ សយិ

មនុស ែតេ ធេហីយនិយាយេ ចីន

ទុលេ អងសម េ

អកដល់ ពមេដាយអងគឺគណ
ុ េគរក ន
េដាយលំ ក

53
 ទុលេ បុ រ ជេ

បុរសអាជាេនយ េគរក នេដាយក ម

ទូេរ សេ ប េសនិ

សប រសទាំងឡាយែតង កដកងទី យ

ធម េ ភវ េ

អក សលាញ់ធម៌ជាមនុស ចេ មីន

ធមេទស ី ប ភេ

អកសប់ធម៌ជាមនុស វនាស

ធីេ ច ពល ធុ យូថស បរ រេ

អក ជមានកមាំងរក ានូវពួកឱ សេ មច
បេយាជន៍ ន

ធីេ េ េគ អធិគម សង ច តេក

អក ជ នេ គៈទាំងឡាយេហីយែតង
សេ ងាះនូវញាតិទាំងឡាយ

54
 ន ឧ វចំ បណិ ទស យនិ

ពួកបណិតរែមងមិនសែមងនូវអា រៈខស់ទាប

ន ឧជុភូ តថំ ភណនិ

មនុស តង់ទាំងឡាយមិននិយាយឱ ឃាត
េសចកីពិតេឡីយ

ន ម លបយនិ សេ

សប រសទាំងឡាយមិនចរ េ ពាះ ថានូវ ម

នតិ េ េក អនិនិេ

កងេលាកឥតមានអកែដលេគមិននិនាេឡីយ

នយំ នយ េម វ

អកមានប ាែតងែណនាំផវែដលគួរែណនាំ

ន ធុ ពល េ យូថស បរ រេ

ជនពាលមានកមាំងរក ានូវពួកឱ សេ មច
បេយាជន៍មិន នេឡីយ

55
 និជ តិព បណិ

ពួកបណិតមាន រមិនសមឹងេទាសជាកមាំង

េន សី លភេត សុខំ

អកសុីមាក់ឯងមិន នេសចកីសុខេទ

បដិស នព ពហុស

ពួកពហុស តមាន រពិ រណាជាកមាំង

បណិេ សីលសម េ ជលំ អគីវ ស

បណិតបរិបូណ៌េដាយសីលរែមងរុងេរ ងដូចេភីងភឺ

បរភូេ មុទុ េ

មនុស ទន់ តូវេគេមីលងាយ

បុ វត មនុស នំ

កូនទាំងឡាយជាវតរបស់ពក
ួ មនុស

បុ ចរ វុចេរ

មា និងបិ េលាកេហ ថា បុ រ (ៃនបុ ត)

56
 បូជេ លភេត បូជំ

អកបូជាេគរែមង ននូវ របូជាវញ

តឹ កយិ អ េហថយំ បរ

គួរេធីែតេសចកីចេ មីនកុំេប តេប នអកដៃទេឡីយ
ពហុម ិ រេ េសយ

មនុស េ តកអរេហីយនិយាយេ ចីន

ព បិតេ

មា និងបិ េលាកេហ ថា ពហ (របស់បុ ត)

េ អបរ យេ

មនុស ពាលមិនគួរជាអកនាំមុខេគេទ

ភ ប ណមិតិ

ភសាជាេ គ ង កដរបស់ សី

ភត គរុេ សេព បដិបូេជនិ បណិ

57

ពួកភរិយាជាបណិតែតងរាប់អានបីនិង
មនុស ែដលគួរេ រពទាំងពួង

ម រុណិេ េ

េលាកអក បកបេដាយករុណាធំែតងជាទីពឹងេគ

យ ទី ត រ

និយាយយ៉ាងណា េធីយ៉ាងេនាះ

េ ច បុ នមស េ

បណាបុ តទាំង ឡាយ បុ តណាេជ សាប់
(បុ តេនាះ បេសីរ)

េ េ ម តី ល ំ បណិេ បិ េតន េ

ជនពាលណាសមាល់ថាខនពាល ជនពាល
េនាះេហ ថា បណិតេដាយេហតុេនាះក៏ ន

រេកយ គតំ ភយំ

គប ីរក ានូវភ័យែដលមិនទាន់មកដល់

58
 វនេ បដិវននំ

អកសំពះរែមង នទទួល រសំពះតប

ស សបរ តី

េសចកីសិទសាលជាញាតិយ៉ាងៃ កែលង

សក សកេ េ

អកេធីស រៈរែមងជាអកែដលេគេធីស រៈវញ

សត គេ បដិ តេម

កិនរបស់សប រសទាំងឡាយែតងផ ាយេទ
សខ ល់ ន

សេ ន េត េយ ន វទនិ ធមំ

ជនទាំងឡាយណាមិននិយាយនូវធម៌ ជនទាំង
ឡាយេនាះមិនែមនជាសប រសេទ

សេ សគប យ

សប រសទាំងឡាយមានឋានសួគ៌ជាទី ប ពឹត

59
េទ កងខាងមុខ

សេ សតហិេត រ

សប រសទាំងឡាយេ តកអរកង រទំនុក
ប មុងសត

ស ទិ សប រេ ប យ

សប រសផ ពផ ាយកិនេទ គប់ទិស

ធុ េ បណិេ ម

េឈាះថាបណិតសុទែតេធី បេយាជន៍ឱ សេ មច

ធុ សមហុ តី

ញាតិេ ចីន េធី បេយាជន៍ឱ សេ មច ន

សុ េ ភវ េ

អកចេ មីនតថាគតងាយដង

សុ េ ប ភេ

អកវនាសក៏តថាគតងាយដងែដរ

60
 សុស េស ភរ នំ

បណាភរិយាទាំងឡាយភរិយាែដលសាប់បងាប់
បេសីរបំផុត

ហិ រនិេសេ បុ រេ េ ចិ េ កសិ ជ

បុរសអកកមាត់អកុសលេដាយេសចកីខាស
មានតិច កងេលាក

េប អតំ ទុេមេ

មនុស លង់ែតងបំផាញ បេយាជន៍

ទុពឹ កេ ទុេមេ

មនុស លង់ែតងេធីនូវ រ បទូស

បុ វគ

ពួកធម៌និ យអំពប
ី ុណ

បុ ំ េ េរហិ ទូហរ

បុណ គឺេ រទាំងឡាយលួចយកមិន ន
61
 បុ ំ សុខំ ជី តសងយមិ

បុណ ជាសុខកង លជតអស់ជវត

បុ និ កយិ ថ សុ វ និ

គួរេធីនូវបុណ ទាំងឡាយែដលនាំេសចកីសុខមកឱ

បុ និ បរេ កសឹ ប េ និ ណិនំ

បុណ រែមងជាទីពឹងរបស់សតទាំងឡាយកង
េលាកខាងមុខ

សុេ បុ ស ឧចេ

រសន ំបុណ នាំមកនូវេសចកីសុខ

មចវគ

ពួកធម៌និ យអំពីេសចកី ប់

អឌ េចវ ទលិ ច សេព មចប យ

មនុស ទាំងអស់ ទាំងអកសកសម ទាំងអក
ទ័ល ក សុទែតមានេសចកីសាប់េន ខាងមុខ

62
 អប ិទំ ជី ត ហុ ធី

អក ជទាំងឡាយេពាលថាជវតេនះតិចណាស់

ជរូបនីតស ន សនិ

លសត តូវជរានាំចូលេទ ជតេហីយទីពឹង
ទាំងឡាយមិនមានេឡីយ

ន បិ េតន ជរ ហនិ

បុគលកមាត់នូវជរាេដាយ ទព ពុំ នេឡីយ

ន ទីឃ យុំ លភេត ធេនន

មនុស មិន នអាយុែវងេ ពាះ ទព េទ

ន មិយ នំ ធនមេន កិ ិ

ទព បនិចបនចនឹងេទ មមនុស សាប់មិន នេទ

ន មិយ នស ភវនិ

លសតសាប់ទីពឹងទាំងឡាយមិនមានេទ

ន ហិ េ សងរេនន ម េសេនន មច

63

រតទល់នឹងមចរាជែដលមានេសនាេ ចីន
េនាះពុំ នេឡីយ

សពំ េភទបរយនំ ឯវ ម ន ជី តំ

ជវតរបស់សតទាំងឡាយដូច ជន៍ដ គប់
ែបបមាន រែបក យជាទីបំផុត

សេព វ និកិបស
ិ និ ភូ េ េក សមុស យំ

ពួកសតទាំងអស់នឹងដាក់ចុះនូវរាង យទុក
កងេលាក

មិតវគ

ពួកធម៌និ យអំពីមិត

អតមិ តមិ សុ ស

លេបីេសចកី តូវ រេកីតេឡីងសមាញ់
ទាំងឡាយជាអកនាំយកសុខមកឱ

នតិ េល ស យ

64

សហាយ គុណមិនមានកងបុគលពាលេទ

េ េច លេភថ និបកំ ស យំ

ឯេ ចេរ ន ច និ កយិ

េបីបុគលមិន ននូវសមាញ់មាន ជា ស់
េទ គប ី ច់េទ ែតមាក់ឯង ែតថាកុំគប ីេធី
នូវ បទាំងឡាយេឡីយ

បមិេ បសេ ប រេ ចេ

បុគលមានមិតអា កក់ មានសមាញ់អា កក់
រែមងមានមារយាទនិងេ ចរអា កក់ែដរ

ភរ បរ ស

ភរិយាជាសមាញ់ បេសីរ

មិតំ សេក ឃេរ

មា ជាមិតកងផះរបស់ខន

សេ បសវេ មិតំ

65

ពួកឈញជាមិតរបស់អកេដរផវ យ

សេច លេភថ និបកំ ស យំ

ចេរយ េតនតមេ សតី

េបីបុគល ននូវសមាញ់មាន ជា ស់
គប ីេពញចិតមានសារតី ច់េទ ជាមួយនឹង
សមាញ់េនាះចុះ

សពត បូជិេ េ េ មិ នំ ន ទុព

អកណាមិន បទូសចំេពាះមិតទាំងឡាយ អក
េនាះរែមងមានេគបូជាកងទីទាំងពួង

សេព អមិេត តរ េ មិ នំ ន ទុព

អកណាមិន បទូសចំេពាះមិតទាំងឡាយ អក
េនាះរែមងឆងផុតនូវស តូវទាំងពួង

ស េ អត តស េ មិតំ បុនប នំ

66

សមាញ់ជាមិតរបស់អកមានកិចធុរៈេកីត
េឡីងេរ យៗ

មិតទុេ ហិ បេ

អក បទូសមិតជាមនុស អា កក់

ច វគ

ពួកធម៌និ យអំពេី សចកស

ី ូម

េទេស ច េ អ ច យ

មនុស ែដលេគសប់េ ពាះែតសូមហួស បមាណ

ន តំ ិ ឹេស
េច យស បិយំ ជគ

បុគលមិនគួរសូមរបស់ជាទី សលាញ់ែដលេគ
លំ កឱ េឡីយ

ន េវ ចនិ សប

ពួកអកមានប ាមិនសូមេសាះេឡីយ

ចំ អទទមប ិេ

67

បុគល លេគសូមមិនឱ របស់ែដលេគសូម
រែមងមិនជាទី សលាញ់ (របស់អកសូម)

ចេ អប េិ េ

អកសូមរែមងមិនជាទី សលាញ់ (របស់អកឱ )

ជវគ

ពួកធម៌និ យអំពី ពះ

កុទំ អប ដិកជ
ុ េ រដស បូជិេ

ពះរាជា ទង់មិនេ ធតបេទ រកអកេ ធ
រា សែតងបូជា

ខតិេ េស ជេនតសឹ េយ េ តប ដិ រេ

ពះមហាក ត បេសីរបំផត
ុ ជាងពួកជនែដល
ប ន់េ ត

មុខំ មនុស នំ

ពះរាជាជា ប នរបស់មនុស ទាំងឡាយ

68
 រដស ប ណំ

ពះរាជាជាេ គ ង កដរបស់រដ

សនេ ខតិេ តប

ពះមហាក តមានេ គ ងេ ះ ទង់េហីយ

រែមងរុងេរ ង

សពំ រដំ សុខំ េ េច េ ធមិេ

េបី ពះរាជា ទង់ជាអក បកបេដាយធម៌រា ស

ទាំងពួងែតងជាសុខ

វគ

ពួកធម៌និ យអំពី

អភូត ទី និរយំ ឧេប

មនុស និយាយមិនពិតរែមងចូលេទ រកនរក

ទុដស ផរុ

មនុស េ ធមានវា អា កក់
69
 តេមវ ចំ េសយ យ នំ ន បេយ

បុគលគួរនិយាយែតវា ែដលមិនញាំងខន
ឱេ កហាយ

ន ហិ មុេ យ បិកំ

បុគលមិនគួរបេ ញវា អា កក់េឡីយ

មនុ ំ កុ ចនំ

កង លណាៗក៏េដាយមិនគួរនិយាយវា
មិនជាទី ប់ចិតេឡីយ

មនុ េមវ េសយ

បុគលគួរនិយាយែតវា ែដលជាទី ប់ចិត

មុ តប បិកំ

បុគលបេ ញវា អា កក់រែមងេ កហាយ

េ េ កល ណិ ធុ

របេ ញវា លញាំង បេយាជន៍ឱ សេ មច

70
 សំេ េរន េ េចយ ំ េវទិតពំ

ពៃនបុគលសាត តូវ ជាបេដាយសំនួនវា

សណំ គិរ អតវតឹ បមុេ

បុគលគួរបេ ញវា ពីេរាះែដលមាន បេយាជន៍

ចំ បមុេ កុសលំ េវលំ

បុគលមិនគួរែថងវា លឱ ហួសេវលាេឡីយ

ចំ មុេ យ កល ណឹ

បុគលគួរែថងវា ល

ហទយស សទិសី

វា បែហល នឹងដួងចិត

វរយវគ

ពួកធម៌និ យអំពី រព ម

អកិ សុ េន ហទយស សនឹ

71

បុគលមិនខិល ចអូសគប ី នេសចកីសប់ចិត

អេជវ កិច តប ំ

េសចកីខំ បឹងបុគលគួរេធីកងៃថេនះឯង

អថ ប កុរុេត េ គំ កិេច សុ សីទ

លេបីបុគលេធីេសចកីព ាយាម កងកិចជា
ខាងេ យនឹងលិចចុះកងវបតិ (ពុំខាន)

អនិពិនិយ រស សមទេ បជ

បេយាជន៍រែមងសេ មចេដាយ បៃពដល់
អកេធីេដាយមិនមានេសចកីេន យណាយ

កេរយ េ គំ ធុវមប មេ

អកមិន បមាថគួរេធីេសចកីព ាយាមឱ េទ ងទាត់

គត ន េប អតំ

អកមានព ាយាមរែមងមិនលះ បេយាជន៍
ែដលមកដល់ ម ល

72
 ន និពិនយ
ិ រស សមទេ បជ

បេយាជន៍រែមងមិនសេ មចេដាយ បៃព
ដល់អកេធីេដាយមានេសចកីេន យណាយ

បដិរូប រ ធុរ ឧ នេត ធនំ

មនុស មានធុរៈព ាយាមេធី រងារឱ
ហត់ចត់រែមងរក ទព ន

យ យ យត លេភថ អតំ

ត ត តត បរកេមយ

បុគលគប ី ន បេយាជន៍កងទីណា េដាយ
ប រណាៗ គួ រ បឹ ងែ បងកងទី េនាះ េដាយ
ប រេនាះៗ

យេមេថវ បុ រេ វ អតស និប

កូន បុសគប ព
ី ាយាមទាល់ែតសេ មច
បេយាជន៍

73
 វរេយន ទុកមេច

បុគលកនងទុក នេ ពាះេសចកីព ាយាម

ហិេយ ហិយ េ េ បេរ បរ យ

បុរស (គិត) ថា ែំ សកសិនក៏វនាស (គិត)
ថា ៃំ ថមុខសិនក៏វនាសែដរ

េវរវគ

ពួកធម៌និ យអំពេី ព រ

េយ េវរ ឧបនយនិ េវរ េតសំ ន សម

ជនទាំងឡាយណាចងេព រ េព ររបស់ជន
ទាំងឡាយេនាះមិនសប់រង
ំ ាប់េឡីយ

េយ េវរ នូបនយនិ េវរ េតសូបសម

ជនទាំងឡាយណាមិនចងេព រ េព ររបស់
ជនទាំងឡាយេនាះរែមងសប់រំងាប់

អេវេរន ច សមនិ

74

េព រទាំងឡាយរែមងសប់រំងាប់េដាយមិន
មានេព រ

ន ហិ េវេរន េវ និ សមនីធ កុ ចនំ

កង លណាៗក៏េដាយ េព រទាំងឡាយកង
េលាកេនះ សប់រំងាប់េដាយេព រមិន នេឡីយ

សចវគ

ពួកធម៌និ យអំពីសចៈ

សចំ ហេវ ធុតរ រ នំ

ពាក ពិតជារស ញ់ជាងរសទាំងឡាយ

សចំ េវ អម

ពាក ពិតហឹងឯងជាវា មិនសាប់

សេចន កិតឹ បេប

អក នេករិេឈាះេដាយពាក ពិត

សេចន អេត ច ធេម ច អហុ សេ ប ដិ

75

សប រសទាំងឡាយ ន ង
ំ មាំកងពាក ពិត
ែដលជាអតនិងធម៌

សចមនុរេកយ

គប ីរក ាេរ យៗនូវពាក ពិត

សតិវគ

ពួកធម៌និ យអំពី រតី

ស េ កសិ គេ

សតិជាេ គ ង ក់រឭកកងេលាក

ស មេ ស ភទំ

អកមានសារតីមានេសចកីចេ មីនសព ល

ស សុខេមធ

អកមានសារតីរែមងដល់េសចកីសុខ

ស មេ សុេវ េសេយ

អកមានសារតីជាមនុស បេសីររាល់ៃថ
76
 ស វគ

ពួកធម៌និ យអំពស
ី

ស ពន េថយ ំ

សទាេវចខប់នូវេស ង (គឺកុសល)

ស ធុ ប ដិ

សទា ង
ំ មាំេហីយញាំង បេយាជន៍ឱ
សេ មច ន
សុ ស បតិដិ

សទា ង
ំ មាំេហីយនាំសុខមកឱ

សទីធ តំ បុ រសស េសដំ

សទាជា ទព បេសីររបស់បុរស

សនដិវគ

ពួកធម៌និ យអំពស
ី េ ស

77
 សនដី បរមំ ធនំ

េសចកីសេនាសជា ទព ៃ កែលង

តុដី សុ ឥតរតេរន

េសចកីសេនាស មមាន ម ននាំសុខមកឱ

សុេ េវេ តុដស សុតធមស បស េ

េសចកីសាត់របស់អកសេនាសមាន កដ
លេឃីញនាំសុខមកឱ

យ លទំ េតន តុដពំ

នរបស់ណាគប ីេ តកអរេដាយរបស់េនាះ

ស ភំ មេ យ

មិនគួរេមីលងាយលាភរបស់ខន

សមណវគ

ពួកធម៌និ យអំពីសមណៈ

78
 សមណីធ អរ េ េក

ពួកសមណៈកងសាសនាេនះមិនែមនជាសឹក
ស ងាមកងេលាកេទ

ន ហិ បពជិេ បរូប តី

សមេ េ បរ េហឋយេ

បពជតសមាប់អកដៃទ េប តេប នអកដៃទ
មិនែមនជាសមណៈេឡីយ

អស េ បពជិេ ន ធុ

បពជតអកមិនស ងួមពុំ បៃពេឡីយ

អេបេ ទមសេចន ន េ វមរហ

(អកណា) ស កទមៈនិងសចៈ អកេនាះ
មិនគួរេស កដណប់សំពត់ សាវៈេឡីយ

ឧេបេ ទមសេចន សេវ វមរហ

(អកណា) បកបេដាយទមៈនិងសចៈ អកេនាះ

79
ឯងេទីបគួរេស កដណប់សំពត់ សាវៈ ន

សុ សិតទ ឥសេ

ឥសីទាំងឡាយមានសុ សិតជាទង់ជយ

សមេ អស សុស មេ

សមណៈគប ជ
ី ាសមណៈល

មគីវគ

ពួកធម៌និ យអំពី មគី

សុ សង ស មគី

េសចកី ពមេ ព ងរបស់ពួកនាំឱ េកីតសុខ

សម នំ តេ សុេ

េសចកី ពមេ ព ងរបស់អក ពមេ ព ង
នាំឱ េកីតសុខ

80
 សីលវគ

ពួកធម៌និ យអំពស
ី ល
ី

សីលំ វជ ធុ

សីលញាំង បេយាជន៍ឱ សេ មចដរាបដល់ជរា

សុខំ វ ជ សីលំ

សីលនំាសុខមកឱ ដរាបដល់ជរា

សីលំ កិេរវ កល ណំ

េលាកថាសីលនុះឯងជាធម៌ល

សីលំ េ េក អនុតរ

សីលជាគុណជាតៃ កែលងកងេលាក

សំ េសន សីលំ េវទិតពំ

សីលេលាកគប ីដង នេ ពាះ រេន រួម

ធុ សពត សំវេ

81

េសចកីស ងួមកងទីទាំងពួងជា រល

ស មេ េវរ ន ចីយ

លបុគលមានេសចកីស ងួមេព ររែមង
មិនកេឡីង

សីលំ រេកយ េម វ

អក ជគប រី ក ាសីល

សុខវគ

ពួកធម៌និ យអំពីសុខ

សពស ទុកស សុខំ ប នំ

រលះទុកទាំងពួង នជាសុខ

អព បជ ំ សុខំ េ េក

រមិនព ា ទជាសុខកងេលាក

េតសំ វូបសេ សុេ

82

ររំងាប់នូវសងារទាំងឡាយេនាះនាំមកនូវ
េសចកីសុខ

នតិ សនិបរ សុខំ

េសចកីសុខដៃទេ ពីេសចកីសប់មិនមាន

និ នំ បរមំ សុខំ

និពានជាសុខយ៉ាងៃ កែលង

សុេ ពុ នមុប េ

រេកីតេឡីងៃនេលាកអកដងទាំងឡាយនាំ
សុខមកឱ

សុ សទមេទស

រសែមងនូវ ពះសទមនាំសុខមកឱ

អទស េនន នំ និចេមវ សុខី សិ

បុគលគប ីមានេសចកីសុខជានិចនិរនរ៍ក៏េ ពាះ
រមិនជួបនូវបុគលពាលទាំងឡាយ

83
 ន េវ អនតកុសេលន អតចរ សុ វ

រ ប ពឹត បេយាជន៍ជាមួយនឹងបុគលមិន
ឈាសកង បេយាជន៍មិននាំសុខមកឱ េឡីយ

េសវ វគ

ពួកធម៌និ យអំពី រេសពគប់

វស ភយមេន

ភ័យរែមងជាប់ មេ ពាះេសចកីទុកចិត

អ ចិរ និ េសន បិេ ភវ អប ិេ

មនុស ជាទី សលាញ់ តឡប់មិនជាទី
សលាញ់វញេ ពាះ រេន រួម យូរេពក

ឯករតំ ទិរតំ ទុកំ វស េវរសុ

(បុគល) េន កងពួកមនុស មានេព រ អស់
មួយយប់ពីរយប់ក៏ជាទុក

ទុេ េលហិ សំ េ អមិេតេនវ សព

84

រេន រួមជាមួយនឹងពួកពាលនាំឱ មានទុក
គប់ លដូចជា រេន រួមជាមួយនឹងស តូវ

ធីេ ច សុខសំ េ តីនវ

ំ ស គេ

រេន រួមជាមួយនឹងអក ជនាំឱ នសុខ
ដូចជាសមាគមជាមួយនឹងពួកញាតិ

សុេ ហេវ សប រេសន សងេ

សងមជាមួយនឹងសប រសនាំសុខមកឱ េដាយពិត

និហីយ បុ រេ និហីនេសវ

បុរសគប់មនុស េថាកទាបរែមងេថាកទាបែដរ

ទុេ េលហិ សងេ

សងមនឹងមនុស ពាលទាំងឡាយនំាឱ មានទុក

ន សងេ បជេនន េសេយ

សងមជាមួយនឹងជនអា កក់មិនលេឡីយ

ន បជនសំេសវ អចនំ សុខេមធ

85

អកមិនគប់រកជនអា កក់ែតងដល់នូវេសចកី
សុខេដាយចំែណកមួយ

លសងត រ ហិ ទីឃម ន េ ច

អក ប ពឹតសមាគមជាមួយនឹងមនុស ពាល
រែមងេស េសាកអស់ លយូរ

យត េវរ និ វស ន វេស តត បណិេ

មនុស មានេព រេន កងទីណា បណិតមិនគួរ
េន កងទីេនាះេឡីយ

សេងេថវ អមិតសឹ

គួររេង សចំេពាះស តូវ

មិតសិម ិ ន ស េស

សូម ីចំេពាះមិតក៏មិនគួរទុកចិតែដរ

ន ស េស អ ស េដ

បុគលមិនគួរទុកចិតមនុស ែដលមិនសិទសាលេឡីយ
86
 ស េដបិ ន ស េស

សូម ីមនុស សិទសាលក៏មន
ិ គួរទុកចិតែដរ

សេស កត បមិ

មិនគួរទុកចិតមនុស េធី បេឡីយ

សេស អលិក ទិេន

មិនគួរទុកចិតមនុស និយាយមិនពិតេឡីយ

សេស អតតប មិ

មិនគួរទុកចិតមនុស េឃីញែត បេយាជន៍
ផាល់ខនេឡីយ

អ សេនបិ សេស

មិនគួរទុកចិតមនុស ែដលែកងេធីសប់េស មេឡីយ

អេបតចិេតន ន សមេជយ

មិនគួរគប់នឹងមនុស ែដលទ័លគំនិតេឡីយ

ន សនវ បុ រេសន កយិ

87

មិនគួរេធីេសចកីសិទសាលជាមួយនឹងបុរស
អា កក់េឡីយ

ស េលន សង ិ អមិេតេនវ សព

កុំសមាគមជាមួយនឹងមនុស ពាលែដលទុក
ដូចជាស តូវ គប់ ល។

ឯក រេ ង

១- វច នុ កមែខរ

២- គមីរ ពះៃ តបិដក

៣- សនសុ សិត គទី១

88
 េស វេ ែដលេរ បេរ ងនិងេចញផ យេ យ

ទូល ពះបងំ ខំ ខំ ពះករុ ខំ ទ

ទូច-គីម ៊ ង
១- សនសុ សិត

២- ស នុ កមសទិសន័យ

៣- ស នុ កម ក ទំនឹមបុ ណ

៤- ស នុ កមពន ល់ ក និងកំ ព

៥- ស នុ កមរេប បេ ប ក

៦- ស នុ កមសទិសសូរ

៧- ស នុ កម ក ថី

89
 13 : 978-99963-705-6-4

9 7 89996 370564