25 ΔΕΚΕΜΒΡΗ 1944 H επιχείρηση των υπονόμων της

Αθήνας

ΑΠΟ HERKO ΣΤΟ ΔΕΚ 25, 2014ΙΣΤΟΡΙΑ

«Στη διάρκεια της νύχτας της 24ης προς 25η Δεκέμβρη, ειδικό απόσπασμα του
ΕΛΑΣ μετέφερε υπογείως ένα περίπου τόνο δυναμίτη, τον οποίο και τοποθέτησε
κατάλληλα στα θεμέλια του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετανία» στο Σύνταγμα, που
λειτουργούσε ως Στρατηγείο των Βρετανών και εγχώριων αστικών δυνάμεων.
Όταν όμως έγινε γνωστό ότι κατέφθασε στην Αθήνα ο Ου. Τσόρτσιλ (25
Δεκέμβρη) και ενδεχομένως να διέμενε στο «Μεγάλη Βρετανία» η επιχείρηση
ακυρώθηκε» (902.gr). Την επόμενη μέρα και μετά την ολοκλήρωση σύσκεψης υπό
τον Τσόρτσιλ Βρετανός στρατιώτης βρήκε μεγάλη ποσότητα δυναμίτη σε υπόνομο
κοντά στο ξενοδοχείο.
Με αφορμή αυτό το γεγονός αναδημοσιεύουμε ένα κείμενο του Ν. Κυριακίδη ο
οποίος συμμετείχε σε τμήμα της επιχείρησης.
***
Μια προσωπική μαρτυρία για τον αφάνταστο ηρωισμό των μαχητών του
ΕΛΑΣ Αθήνας. στις επιχειρήσεις ενάντια στους Αγγλους κατακτητές, το
Δεκέμβρη του ’44
Το Δεκέμβρη του 1944 οι μάχες του ΕΛΑΣ Αθήνας ενάντια στους Αγγλους κατα-
χτητές συνεχίζονται. Οι μαχητές του ΕΛΑΣ, ο λαός της Αθήνας παλεύουν σκληρά,
άνισα, αλλά με ενθουσιασμό.
Τότε το Κόμμα αποφάσισε την ανατίναξη του ξενοδοχείου της Μ. Βρετανίας, έδρα
της κυβέρνησης Παπανδρέου και των Αγγλων κατακτητών.
Να τι γράφει ο Βασίλης Μπαρτζώτας (Φάνης), γραμματέας της ΚΟΑ του ΚΚΕ την
περίοδο εκείνη:
«Δυνάμεις του ΕΛΑΣ Αθήνας πλαισιωμένες από στελέχη της ΚΟΑ με επικεφαλής
στον σ. Σπύρο Καλοδίκη, έκαναν μια άλλη τολμηρή και ηρωική επιχείρηση.
Έχοντας στα χέρια τους το γενικό σχεδιάγραμμα των υπονόμων της Αθήνας,
έπειτα από πορεία 12 ωρών μέσα στα βρώμικα νερά των οχετών, με άμεσο
κίνδυνο της ζωής τους, κατόρθωσαν να κουβαλήσουν κάτω από την πλατεία
Συντάγματος, ακριβώς στο ξενοδοχείο της “Μεγάλης Βρετανίας”, όπου ήταν η
έδρα της κυβέρνησης του Γ. Παπανδρέου, του “Κράτους Παπανδρέου”, περίπου
έναν τόνο εκρηκτικής ύλης, τροτύλης και με ηλεκτρικό σύρμα συνέδεσαν την
τροτύλη με ειδικό ηλεκτρικό μηχάνημα ανατίναξης, που βρίσκονταν στη δική μας
περιοχή. Ο σ. Καλοδίκης ανέφερε σε μένα, τη μέρα των Χριστουγέννων (25
Δεκέμβρη 1944), για την επιχείρηση αυτή, με τη δήλωση ότι είναι έτοιμοι να
τινάξουν στον αέρα το άντρο της κυβέρνησης Παπανδρέου και των Αγγλων. Εγώ
ανέφερα στο ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ που θα ‘δινε και την τελική έγκριση. Το ΠΓ της ΚΕ
έχοντας υπόψη τον ερχομό του Τσόρτσιλ και τις διαπραγματεύσεις μαζί του, μας
είπε να περιμένουμε μερικές μέρες».
Ηρωική συλλογική προσπάθεια
Η προετοιμασία της επιχείρησης αυτής είχε αρχίσει. Προηγούμενα είχαν παρθεί
από το Δήμο της Αθήνας οι σχετικοί χάρτες των υπονόμων της Αθήνας.
Μελετήθηκαν από ειδικούς συντρόφους.
Ο ένας σύντροφος μηχανικός, ειδικευμένος στους υπονόμους του Βελγίου και ο
άλλος υπολοχαγός Μηχανικού, ειδικευμένος στα εκρηκτικά, δυστυχώς δε θυμάμαι
τα ονόματά τους, κατάστρωσαν τα σχέδια για την είσοδό μας στους υπονόμους
της Αθήνας και καθόρισαν το σημείο των υπονόμων από όπου θα μπούμε. Εγιναν
από τους ειδικούς οι σχετικές προετοιμασίες μέσα στους υπονόμους, αφού οι
υπόνομοι δεν ήσαν σε ευθεία γραμμή. Αλλού ήταν ανήφορος και αλλού κατήφορος,
οπότε χρειάστηκε να τοποθετηθούν σκάλες κλπ. Ολα είχαν ετοιμαστεί.
Στις 22/12/1944, τελικά, αν θυμάμαι καλά, αποφασίστηκε να μπούμε μέσα στον
υπόνομο 150 περίπου άνδρες του ΕΛΑΣ και άλλα στελέχη του Κόμματος, με στόχο
και κατεύθυνση το ξενοδοχείο της “Μεγάλης Βρετανίας”, μεταφέροντας από τον
υπόνομο που δέχεται τα βρόχινα νερά και τις βρωμιές της τότε Αθήνας, έναν τόνο
περίπου εκρηκτικής ύλης, τροτύλης. Η επιχείρηση ξεκίνησε από το Μεταξουργείο.
Ο υπόνομος δεν ήταν αυτός που δέχεται τις ακαθαρσίες, αλλά τα βρόχινα νερά
και η κάθοδος έγινε με σιδερένια και όχι ξύλινη σκάλα. Η ατμόσφαιρα μέσα δεν
ήταν καθόλου ευχάριστη. Μύριζε υγρασία και μούχλα. Και τα νερά, στα σημεία που
ήταν φαρδύς ο υπόνομος, μας φτάνανε ως τα γόνατα, ενώ όπου στένευε φτάνανε
ως το στήθος, χώρια τα τεράστια ποντίκια…
Η επιχείρηση από το Μεταξουργείο δεν προχώρησε. Είχαμε την απώλεια του
μέλους του Γραφείου της Αχτίδας που σκοτώθηκε από αγγλικό βλήμα. Είδαν
κάποια μικρή μάζωξη στο σπίτι που βρισκόμασταν και μας έριξαν. Η καθοδήγηση
της Αχτίδας κατόπιν τούτου αποφάσισε να σταματήσει η επιχείρηση και φυσικά να
γίνει σε άλλο σημείο.
Πράγματι η επιχείρηση έγινε στη Λένορμαν πολύ πιο μακριά από το Μεταξουργείο.
Μπήκαν όλοι οι άνδρες στον υπόνομο με προσοχή κατά ομάδες τοποθέτησαν την
εκρηκτική ύλη και επέστρεψαν ύστερα από αρκετές ώρες.
Αφού τέλειωσε αυτή η φάση έδωσε εντολή το Γραφείο της Αχτίδας και
συγκεκριμένα ο Γραμματέας της Αχτίδας Μπάμπης Γρηγοριάδης, είχαμε δουλέψει
μαζί από το 1943 που ήταν γραμματέας της 6ης Αχτίδας, να μπούμε 5 σύντροφοι,
για να κάνουμε τον τελευταίο έλεγχο των καλωδίων.
Σημειώνω τις δυσκολίες που συναντήσαμε από την είσοδο του υπονόμου μέχρι το
τέρμα και το σημειώνω αυτό γιατί τις έζησα ο ίδιος. Φυσικά, οι δυσκολίες, που
αντιμετώπισαν οι προηγούμενες ομάδες που κουβαλούσαν το φορτίο της
εκρηκτικής ύλης στην πλάτη τους, ήταν πολύ μεγαλύτερες και οι κίνδυνοι πολύ
περισσότεροι.
Τεράστιες δυσκολίες
Όπως αναφέρω πιο πάνω ο υπόνομος δεν ήταν ευθύς είχε λακκούβες μικρές και μεγάλες που γλίστραγες
και έμπαινες μέσα στο νερό και σε ορισμένα σημεία πάνω από τη μέση μέχρι και στο στήθος. Οι δρόμοι
δεν ήταν σε ευθεία γραμμή, το επίπεδο του δρόμου άλλαζε μέχρι που δημιουργούσε μικρούς
καταρράχτες και ανεβαίναμε σε σκάλες που το πρώτο συνεργείο είχε τοποθετήσει. Θυμάμαι πως κάτω
από την Ερμού ήταν μία δίοδος πολύ μικρή και στενή. Αρκεί να σημειώσω πως την περάσαμε με την
κοιλιά, μπουσουλώντας στο νερό. Και σε άλλα σημεία περνούσαμε σκυμμένοι, ήταν πολύ δύσκολη η
διαδρομή.
Κίνδυνοι υπήρχαν πολλοί. Εκτός αυτών που ανέφερα ήταν και οι κίνδυνοι που προέρχονταν από τα
φρεάτια των δρόμων που μέσω αυτών έμπαιναν τα νερά στον υπόνομο.
Ακούγαμε τα βήματα των περαστικών και φυσικά και τις περιπολίες των Αγγλων στρατιωτών. Αυτό το
γεγονός υποχρέωνε όλους τους συντρόφους που βρίσκονταν μέσα στον υπόνομο να είναι πολύ
προσεκτικοί. Οι βρωμιές και αναθυμιάσεις μας έφερναν βήχα, φτέρνισμα που μας ανάγκαζαν να
προσέχουμε για να μη μας αντιληφθούν. Δε βγάζαμε κουβέντα, η συνεννόηση γινόταν με χειρονομίες.
Τελικά παρ’ όλες αυτές τις δυσκολίες επιστρέψαμε στη βάση μας. Η επιχείρηση τέλειωσε και πέτυχε
αφού ξεπέρασε σε χρόνο περίπου 12-15 ώρες και τελικά περιμέναμε το σύνθημα για να μπει σε ενέργεια
η ηλεκτρογεννήτρια.Το αυτοκίνητο με την ηλεκτρογεννήτρια θα έδινε στην κατάλληλη
στιγμή τον σπινθήρα στα εκρηκτικά που ήταν τοποθετημένα στα θεμέλια και κάτω
από τα υπόγεια της “Μεγάλης Βρετανίας”. Ερχεται όμως ξαφνικά ο Σπύρος
Καλοδίκης Β` Γραμματέας της ΚΟΑ με μοτοσικλέτα, (δολοφονήθηκε το Νοέμβρη
του 1947 από όργανα της Ασφάλειας στη Λάρισα) και σε έξαλλη κατάσταση
φώναξε τους άνδρες που χειριζόταν τη γεννήτρια.
“Σταματήστε – Σβήστε τη γεννήτρια αμέσως. Σταματήστε! Η ανατίναξη δε θα
γίνει. Ήρθε ο Τσόρτσιλ στη “Μεγάλη Βρετανία”. Σταματήστε!…”.
Όλοι, όσοι βρεθήκαμε εκεί και πήραμε μέρος στην επιχείρηση, βρεγμένοι ως το
κόκαλο από τα νερά των υπονόμων, αισθανθήκαμε αγανάκτηση για τη ματαίωση
αυτής της ανατίναξης».
Ήρωες είναι οι αγωνιστές όλη ζωή
Ο δημοσιογράφος κ. Παπαχελάς σε εκπομπή του σε τηλεοπτικό σταθμό μεταξύ των
άλλων αναφέρθηκε και στην «επιχείρηση των υπονόμων». Δε γνωρίζω αν αυτοί
που παραβρέθηκαν σ’ αυτή την εκπομπή είχαν πάρει μέρος σ’ αυτή την επιχείρηση.
Εγώ δε θυμάμαι, μπορεί να κάνω λάθος ή μπορεί να έμαθαν ή άκουσαν από άλλους
τα της επιχείρησης αυτής.
Εγώ πήρα μέρος σ’ αυτή την επιχείρηση και μάλιστα, όπως σημειώνω παραπάνω,
συμμετείχα στο τελευταίο συνεργείο, που κάναμε τον έλεγχο των καλωδίων και
δίνω στοιχεία για τις δυσκολίες και τους κινδύνους που αντιμετώπισε όλη η
δύναμη των συντρόφων που πήρε μέρος μέχρι και τον ερχομό του συντρόφου
Καλοδίκη.
Ήταν πράγματι μια τολμηρή και ηρωική πράξη. Φυσικά δεν ήταν η μοναδική. Και
άλλες πολλές ηρωικές πράξεις έγιναν στην πορεία των λαϊκών αγώνων με
μπροστάρη το ΚΚΕ. Το Κόμμα μας στη μακραίωνη πορεία του πάνω από 82 συνεχή
χρόνια έχει να παρουσιάσει πληθώρα τέτοιων μικρότερων ή και μεγαλύτερων
ηρωικών πράξεων.
Ανέδειξε χιλιάδες ήρωες που έδωσαν τη ζωή τους για το Κόμμα, το λαό, το
πιστεύω τους. Το ΚΚΕ, κόμμα νέου τύπου, ηρωικό αταλάντευτο, ήταν μπροστάρης
των αγώνων του λαού για μια Ελλάδα σοσιαλιστική. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε
όμως πως άλλο είναι η ηρωική πράξη όσο μεγάλη και αν είναι κι άλλο είναι ο
άνθρωπος κομμουνιστής, ο αγωνιστής, ο ήρωας.
Η ηρωική πράξη είναι ένα γεγονός που γίνεται από ένα δυο συντρόφους ή ακόμα
ομάδα συντρόφων. Αυτή η ενέργεια είναι αξιέπαινη αποτελεί παράδειγμα προς
μίμηση, είναι μια πράξη ηρωική ασφαλώς που συμβάλλει στην ανάταση του
κινήματος στην ανάπτυξη των αγώνων και σαν τέτοια πρέπει να την εκτιμούμε.
Όμως, ο τίτλος ήρωας δεν κρίνεται μόνο από τη συγκεκριμένη ηρωική πράξη
κρίνεται και από την όλη αγωνιστική συνέχειά του, τη μετέπειτα στάση του, τη
συνέπειά του στο πιστεύω του και, πολύ περισσότερο, εκτιμάται ιστορικά μετά το
θάνατό του.
Ενδεικτικά αναφέρω ήρωες, για να δείξω τη σημασία της παραπάνω προϋπόθεσης,
Σουκατζίδης, Τατάκης, Μπελογιάννης, Πλουμπίδης, Σαμπατάκος, οι τρεις
ΕΠΟΝίτες στο Βύρωνα. Μακρύς είναι ο κατάλογος τέτοιων ηρώων. Όμως
υπάρχουν και ηρωικές πράξεις που ίσως να μην τις θυμόμαστε, ίσως δεν έγιναν
γνωστοί οι σύντροφοι που συνέβαλαν σ’ αυτές τις πολύ τολμηρές πράξεις. Ποιος
θυμάται το φωτεινό σήμα ΕΑΜ στην Ακρόπολη και τους συντρόφους που το
έστησαν: Ποιος θυμάται την κατάληψη του κρατικού ραδιοφωνικού σταθμού,
κάπου στο Ζάππειο, το 1942 και την ολιγόλεπτη εκπομπή για το ΕΑΜ;
Τέτοιες ηρωικές πράξεις έγιναν πολλές. Το ΚΚΕ είναι το μοναδικό Κόμμα που σε
όλη του την πορεία πάλεψε και παλεύει κάτω από δυσκολότατες συνθήκες,
νόμιμες, παράνομες, ημιπαράνομες. Έδωσε και δίνει ηρωικούς αγώνες, ανέδειξε
χιλιάδες ήρωες.
Καταλήγοντας θέλω να πω ότι ο κομμουνιστής και μετά από μια ή περισσότερες
ηρωικές πράξεις, συνεχίζει να παλεύει με συνέπεια και ευθύνη για την υπόθεση
της εργατικής τάξης. Δεν περιαυτολογεί, ούτε καυχιέται, κομπορρημονεί για το
έργο του. Υποτάσσει το εγώ στο συνολικό συμφέρον, στο συμφέρον του αγώνα,
συνεχίζει να συνεισφέρει όσο ζει, για να δικαιώσει την εκτίμηση που έχουν οι
άλλοι γι’ αυτόν και κατά κύριο λόγο το Κόμμα. Τότε και μόνον τότε δικαιωματικά
θα δοθεί ο τίτλος του ήρωα, σ’ αυτούς τους αγωνιστές.
Ν. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ
Αναδημοσίευση από το ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ
«Η επιχείρηση των υπονόμων»
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΙΤΡΟΠΑΚΗ
Η ανατίναξη του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετανία» ήταν απόφαση του ΚΚΕ, αλλά η ιδέα «ανήκει»
στους Γερμανούς. Κατά την αποχώρησή τους είχαν ετοιμαστεί να το τινάξουν στον αέρα, όμως άλλαξαν
γνώμη
Ένα 13 δευτερολέπτων φιλμάκι απεικονίζει τους Άγγλους με συνδρομή Χιτών να ανασύρουν τα
εκρηκτικά από τα θεμέλια του ξενοδοχείου «Η ανατίναξη δεν θα γίνει! Σταματήστε τη γεννήτρια! Ήρθε
ο Τσόρτσιλ! Σβήστε τη γεννήτρια αμέσως», φώναξε ο Σπύρος Καλοδίκης, πριν καν σταματήσει τη
μοτοσικλέτα του, β' γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ, προς τους άνδρες που
χειρίζονταν τη γεννήτρια και ήταν έτοιμοι να πυροδοτήσουν με καλώδιο τον ένα τόνο εκρηκτικά που
είχαν τοποθετήσει στα θεμέλια του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετανία».
Ήταν ανήμερα των Χριστουγέννων του 1944, οι μάχες όμως με τους «συμμάχους» Άγγλους μαίνονταν
και μόνο η ξαφνική άφιξη του Τσόρτσιλ στην Αθήνα ματαίωσε μια καλά προετοιμασμένη και
οργανωμένη επιχείρηση, που, αν ολοκληρωνόταν, τα αποτελέσματά της θα ήταν «θεαματικά». Το
πολυτελές ξενοδοχείο είχαν για έδρα η κυβέρνηση Παπανδρέου ο στρατηγός Σκόμπι με το επιτελείο
του.
Αν το «κράτος του Παπανδρέου» ή «Σκομπία», όπως σκωπτικά αποκαλούσαν το υπό βρετανικό έλεγχο
κέντρο της Αθήνας, οριζόταν σχεδόν όπως ο σημερινός δακτύλιος, το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία»
θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν η «πρωτεύουσα».
Εξουσίες χωρίς ισχύ
Η κυβέρνηση Παπανδρέου, που είχε σχηματιστεί με αγγλική προσταγή, με τη συναίνεση των
αντιστασιακών οργανώσεων, και είχε αναλάβει όλες τις εξουσίες, στην πραγματικότητα δεν είχε καμία
ισχύ. Παντού κυριαρχούσε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Η κυβέρνηση Παπανδρέου είχε όμως κατορθώσει να
συσπειρώσει γύρω της όλες τις αντι-ΕΑΜικές και αντι-ΚΚΕ δυνάμεις. Γερμανόφιλοι, μοναρχικοί,
ακροδεξιοί, ταγματασφαλίτες, δωσίλογοι, βασανιστές, καταδότες των Γερμανών, Χίτες είχαν περάσει
στην υπηρεσία των Άγγλων και της κυβέρνησης.

Η ανατίναξη του ξενοδοχείου «Μ. Βρετανία» ήταν απόφαση του ΚΚΕ, αλλά η ιδέα «ανήκει» στους
Γερμανούς. Κατά την αποχώρησή τους είχαν ετοιμαστεί να το τινάξουν στον αέρα, όμως άλλαξαν
γνώμη. Κάποια μέλη του ΚΚΕ έμαθαν για τα σχέδιά τους και, όταν χρειάστηκε, τα «επεξεργάστηκαν»
κατάλληλα. Το σαμποτάζ θα ήταν χτύπημα στην καρδιά της «Σκομπίας».
Πέρα από θεαματικό, θα ήταν και καίριο για τις αγγλικές δυνάμεις που βρίσκονταν υπό πίεση και ήδη ο
Σκόμπι σκεφτόταν να απαγκιστρωθεί από το κέντρο της πόλης και να οχυρωθεί στο λιμάνι του Πειραιά,
μέχρι να λάβει ενισχύσεις.
Σε επιχειρησιακό επίπεδο όλα ξεκίνησαν από το... δημαρχείο της Αθήνας, απ' όπου πάρθηκαν οι
σχετικοί χάρτες και μελετήθηκαν προσεκτικά. Κατάφεραν και επέλεξαν το μεγαλύτερο μέρος της
υπόγειας διαδρομής να γίνει μέσω υπονόμων με βρόχινα νερά και όχι με ακαθαρσίες. Παρ' όλ' αυτά δεν
ήταν ένας ευχάριστος περίπατος. Η ατμόσφαιρα ήταν αποπνικτική και κάποιοι έχασαν τις αισθήσεις
τους. Τα νερά σε αρκετά σημεία, εκεί όπου στένευε, έφταναν ώς το στήθος. Οσο για τα ποντίκια που
υπήρχαν παντού, ήταν σαν λαγοί.
Στην προσπάθεια συμμετείχαν και τεχνικοί. Αυτοί έκαναν τις σχετικές προεργασίες. Μέχρι και σκάλες
τοποθέτησαν στα ανισόπεδα σημεία που τα νερά σχημάτιζαν καταρράκτες. Επρεπε να διευκολυνθεί όσο
το δυνατόν περισσότερο η ασφαλής μεταφορά των πολλών εκατοντάδων οκάδων -ένας τόνος περίπου-
της εκρηκτικής ύλης τροτύλης, με την οποία θα υπονόμευαν το κτήριο. Και τα κατάφεραν. Σε όλες τις
φάσεις της επιχείρησης πήραν μέρος περισσότεροι από 150 άνδρες-μαχητές του ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ.
Στις 22 Δεκέμβρη ξεκίνησε η πρώτη απόπειρα, έξω από ένα σπίτι, στη γωνία Αχιλλέως και Γιατράκου,
αλλά δέχτηκαν επίθεση από όλμους και σταμάτησε. Εκεί σκοτώθηκε ένας μαχητής. Αυτό είχε
αποτέλεσμα η επιχείρηση να αναβληθεί, μέχρι να επιλεχθεί άλλο σημείο, μακρύτερα από το
Μεταξουργείο, όπου βρίσκονταν τα σύνορα της «Σκομπίας».
Από την οδό Λένορμαν μπήκαν οι άνδρες που είχαν αναλάβει το σαμποτάζ και για 15 ώρες
πηγαινοέρχονταν μέσα στους ρυπαρούς υπονόμους μεταφέροντας τα εκρηκτικά. Συχνά ήταν τόσο κοντά
στην επιφάνεια του δρόμου, που, όταν πλησίαζαν στις σχάρες, ακουγόνταν καθαρά τι κουβέντιαζαν οι
περαστικοί.
Ο φωτισμός γινόταν με δάδες και υπήρχε ομάδα που προπορευόταν για να κλείνει τις σχάρες ώστε να
μην περνά φως. Και δεν ήταν μόνο οι περαστικοί, αλλά και τα αγγλικά περίπολα που υπήρχαν παντού.
Σε ολόκληρη τη διάρκεια της επιχείρησης οι συνεννοήσεις γίνονταν με χειρονομίες.
Ήταν μια άρτια μελετημένη και εκτελεσμένη επιχείρηση, που ολοκληρώθηκε με τον καλύτερο τρόπο.
Τα πάντα ήταν έτοιμα. Οι μαχητές που είχαν την ευθύνη της πυροδότησης των εκρηκτικών περίμεναν το
σύνθημα. Οι υπόλοιποι περίμεναν να ακούσουν την έκρηξη για να πανηγυρίσουν πάνω στα συντρίμμια
του ξενοδοχείου και του «παλιού κόσμου». Ήταν πεπεισμένοι πως ύστερα από αυτή την ενέργεια η
έκβαση «της μάχης της Αθήνας» θα έγερνε αποφασιστικά υπέρ των «επαναστατικών» όπλων.
Η είδηση ότι ο Τσόρτσιλ έφτασε στην Αθήνα και πως προτίθεται να καταλύσει στο ξενοδοχείο
προκάλεσε αναβρασμό. Η κρίσιμη απόφαση για ματαίωση της έκρηξης ήταν άμεση. Ένα σαμποτάζ με
θύμα μιας εκ των τριών ηγετικών μορφών του πολέμου θα είχε παγκόσμιο αντίκτυπο. Δεν αποκλείεται
μάλιστα, αν συνέβαινε αυτό, η Ιστορία να γραφόταν εντελώς διαφορετικά. Ο πόλεμος μπορεί να είχε
μπει στην τελευταία φάση του, αλλά η νίκη των συμμαχικών δυνάμεων ήταν ακόμη μακριά. Ο
Τσόρτσιλ, πάντως, δεν έμεινε στο «Μεγάλη Βρετανία», αφού προτίμησε την αγγλική πρεσβεία.
Οι Χίτες
Η ολιγοήμερη αναβολή της έκρηξης, όπως είχε λεχθεί ότι θα ήταν, έμελλε να είναι παντοτινή. Σε αυτό
ίσως συνέβαλε το γεγονός ότι ύστερα από μερικές μέρες, μια ομάδα από Χίτες, μάλλον τυχαία, βρήκαν
τα εκρηκτικά.
Όσον αφορά τους μαχητές που συμμετείχαν στην επιχείρηση, η ματαίωση της πυροδότησης των
εκρηκτικών τούς γέμισε με αγανάκτηση. «Παρ' ότι πέρασαν πολλά χρόνια, δεν έχω πειστεί ακόμη ότι η
ματαίωση της ανατίναξης του ξενοδοχείου ήταν σωστή», μου είχε πει ο Νίκος Κυριακίδης, που είχε
πάρει μέρος στην «επιχείρηση των υπονόμων».
ΥΓ. Είχα τη χαρά και την τιμή να συναντήσω και να συνομιλήσω με τον Νίκο Κυριακίδη πριν από
αρκετά χρόνια στο γραφείο του, στο «σπίτι του λαού» στον Περισσό. Ήταν στο πλαίσιο ενός
«μεγαλόπνοου» ρεπορτάζ με θέμα την «επιχείρηση των υπονόμων», το οποίο, δυστυχώς, δεν
ολοκληρώθηκε ποτέ εξαιτίας της... ΕΥΔΑΠ. Δεν μας επέτρεψε να μπούμε στους υπονόμους για να
φωτογραφίσουμε.
Ελευθεροτυπία 22-12-2013