Ζ ΥΡΖ΢ΗΜΟΠΟΗΖ΢Ζ ΣΟΤ Β-401 ΓΗΑ ΣΖΝ ΠΡΟ΢ΣΑ΢ΗΑ ΣΧΝ ΚΖΡΖΘΡΧΝ

ΑΠΟ ΣΟΝ ΚΖΡΟ΢ΚΟΡΟ (GALLERIA MELLONELLA)

1 2
Γ. Σζέιηνο θαη, Α. Θξαζπβνύινπ

1. ΢ηαζκόο Γεσξγηθήο 'Δξεπλαο Υαιθηδηθήο, 'Αγηνο Μάκκαο

2. Δξγαζηήξην Μειηζζνθνκίαο-΢εξνηξνθίαο, Σκήκα Γεσπνλίαο
Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο

ΠΔΡΗΛΖΦΖ
Σν εκπνξηθό ηδηνζθεύαζκα Bacillus
Β-401 ηνπ
thuringiensis, πνπ παξαζθεύαζε θαη θπθινθνξεί! ε Δηαηξεία
Sandoz, ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ πξνζηαζία ησλ θεξεζξώλ
ζηελ απνζήθε θαε ζηελ θπςέιε από ηνπ θεξόζθνξν ( Gallevia
mellonella).Οη απνζεθεπκέλεο θεξήζξεο πξνζηαηεύνληαη γηα
δηάζηεκα ηνπιάρηζην 12 κελώλ. 0η θεξήζξεο πνπ
ηνπνζεηνύληαη ζηελ θπςέιε κεηά ηελ εθαξκνγή ηνπ Β-<+01,δελ
επεξεάδνπλ ηε θπζηνινγηθή δσή ηνπ κειηζζηνύ θαη ε εθηξνθή
ηνπ γόλνπ ζ’απηέο εμειίζζεηαη νκαιά. ΢’ αληίζεζε κε ηηο
ρεκηθέο κεζόδνπο, πνπ ε εθαξκνγή ηνπο απαηηεί ιίγε
εξγαζία, αιιά εγθπκνλεί θίλδπλνπο γηα ην κειίζζη θαη ηελ
πγεία ηνπ κειηζζνθόκνπ, ε ρξήζε ηνπ Β-401 είλαη αθίλδπλε,
απαηηείηαη πεξηζζόηεξνο ρξόλνο θαη εξγαζία.
΢ε ζύγθξηζε κε ηεο θπζηθέο κεζόδνπο, ζέξκαλζεο ή
θαηάςπμεο ησλ θεξεζξώλ, πιενλεθηεί γηαηί δελ είλαη
αλαγθαία πεξαηηέξσ πξνθύιαμε ησλ θεξεζξώλ από
επαλαπξνζβνιεο.

ΔΗ΢ΑΓΧΓΖ
Σν Λεπηδόπηεξν Gallevia mellonella, ν κεγάινο θεξόζθνξνο ησλ
κειηζζώλ, πξνθαιεί ζνβαξέο δεκηέο ζηηο θεξήζξεο πνπ απνζεθεύνληαη ή
παξακέλνπλ κέζα ζηελ θπςέιε θαη γηα θάπνην ιόγν δελ θαιύπηνληαη από
ηηο κέιηζζεο, Ζ θξνληίδα ησλ κειηζζνθόκσλ λα δηαηεξνύλ πνιππιεζή
κειίζζηα δελ είλαη πάληνηε κέζα ζηηο δπλαηόηεηέο ηνπο, ελώ ε
ρξεζηκνπνίεζε ρεκηθώλ κέζσλ γηα ηελ πξνζηαζία ησλ θεξεζξώλ ζηελ
απνζήθε ελέρεη θηλδύλνπο γηα ην κειηζζνθόκν θαη ηηο κέιηζζεο θαη
απαηηεί πεξηζζόηεξεο ηεο κηαο εθαξκνγέο (Burges, 1978, Cantwell et al.
, 1972)'. Ζ εθαξκνγή θπζηθώλ κεζόδσλ, ζέξκαλζεο ή θαηάςπμεο ησλ

"Πρακτικά του Β' Πανελλήνιου Εντομολογικού Συνεδρίου, Αθήνα 1989

 243
θεξεζξώλ, δελ είλαη εθηθηή θπξίσο γηαηί δελ πξνθπιάζζεη ηηο θεξήζξεο
από κεηαγελέζηεξεο πξνζβνιέο από ηνλ θεξνζθνξν (Burges, 1978).
Ηδηνζθεπάζκαηα ηνπ Bacillus thuvingiensis κε ηηο νλνκαζίεο Thu-
ricide-HP (Ala-Ud-Din et al. , 1973) θαη H-Serotype v {Burges, 1977),
ελζσκαησκέλα ζην θεξί θαηαζθεπήο ησλ θύιισλ θεξήζξαο, πξνζηαηεύνπλ ηηο
θεξήζξεο γηα 1 ρξόλν. Σν πιενλέθηεκα απηό εμνπδεηεξώλεηαη από ην
γεγνλόο όηη ζηε κειηζζνθνκηθή πξαθηηθή πνηθίιιεη ζεκαληηθά ν ρξόλνο
από ηελ εκέξα θαηαζθεπήο ησλ θύιισλ θεξήζξαο θαη ρξεζηκνπνίεζήο ηνπο
από ηηο κέιηζζεο γηα ην θηίζηκν ησλ θεξεζξώλ (Burges, 1978).
Ηθαλνπνηεηηθά απνηειέζκαηα έδσζε ε δνθηκή πξόζθαηα ζηηο Ζ.Π.Α.
ηνπ Certantm γηα ηηο θεξήζξεο πνπ δηαηεξνύληαη ζηελ απνζήθε (Calvert,
1982, Cantwell, 1981). Σν Β-401, όπσο θαη ην Certantm, είλαη έλα
επηιεγκέλν βηνινγηθό εληνκνθηόλν ην νπνίν πεξηέρεη δ-ελδνηνμηλε θαη
ζπόξηα ηνπ Bacillus thuringiensis Berliner, ΢εξόηππνο V, ην νπνίν
παξάγεη ε θαξκαθεπηηθή εηαηξεία Sandoz. Σν βηνινγηθό απηό εληνκνθηόλν
κπνξεί επίζεο λα ελζσκαησζεί ζηα θύιια θεξήζξαο πξηλ ηα θηίζεη ε
κέιηζζα (Ala-Ud-Din et al., 1973, Burges, 1977)
0 ΢ηαζκόο Γεσξγηθήο 'Έξεπλαο Υαιθηδηθήο ζε ζπλεξγαζία κε ην Δξ-
γαζηήξην Μειηζζνθνκίαο-΢εξνηξνθίαο ηνπ Α.Π. Θεζζαινλίθεο εξεύλεζαλ ηελ
απνηειεζκαηηθόηεηα ηνπ Β-401 γηα ηελ πξνζηαζία ησλ θεξεζξώλ ζηελ
απνζήθε θαη ηελ επίδξαζε ηνπ θαξκάθνπ ζηε γέλλα θαη ηελ εμέιημε ηνπ
γόλνπ. Σα ζρεηηθά πεηξάκαηα έγηλαλ ζηελ πεξίνδν ΢επηέκβξηνο 1985 -
Αύγνπζηνο 1987 θαη ηα απνηειέζκαηα παξνπζηάδνληαη ζηελ εξγαζία απηή.

ΤΛΗΚΑ ΚΑΗ ΜΔΘΟΓΟΗ

Ζ εμέηαζε ηεο απνηειεζκαηηθόηεηαο ηνπ Β - 4 0 1 έγηλε ζε θεξήζξεο
πνπ απνζεθεύηεθαλ θαη επί πιένλ κειεηήζεθε ε ηπρόλ επίδξαζή ηνπ ζηελ
εθηξνθή γόλνπ θαη ζηηο κέιηζζεο ζε θεξήζξεο πνπ ηνπνζεηήζεθαλ κέζα
ζηελ θπςέιε.
Α. Δπίδξα ζ ε η ν π Β- 4 0 1 ζ η η ο απν ζ ε θ ε π κέ λ ε ο θ ε ξ ή ζ ξ ε ο
Δθαηόλ είθνζη θεξήζξεο ξαληίζηεθαλ κε δηάιπκα Β - 4 0 1 ζην λεξό
(1:20) θαη ηζάξηζκεο θεξήζξεο κε λεξό. Οη 80 θεξήζξεο κε ην θάξκαθν
ηνπνζεηήζεθαλ ζε μερσξηζηνύο νξόθνπο, ελώ νη 40 θεξήζξεο ηνπνζεηήζεθαλ
ελαιιάμ κία πξνο κία κε 40 θεξήζξεο ξαληηζκέλεο κε λεξό.
Ζ εθαξκνγή ηνπ θαξκάθνπ έγηλε ην ΢επηέκβξην ηνπ 1985 θαη ν έ-
ιεγρνο πξνζβνιήο ηνλ Αύγνπζην ηνπ 1986.Όιεο νη θεξήζξεο δηαηεξήζεθαλ
ζε ζεξκαηλόκελε απνζήθε όπνπ νη ζεξκνθξαζίεο θπκάλζεθαλ από 20°- 35°0.
Ζ πξνζβνιή ησλ θεξεζξώλ από θεξόζθνξν δηαβαζκίζηεθε σο εμήο :
0 : θακηά έλδεημε πξνζβνιήο.
1 : ειαθξά πξνζβνιή, ζρεδόλ ρσξίο νξαηέο δεκηέο.

"Πρακτικά του Β' Πανελλήνιου Εντομολογικού Συνεδρίου, Αθήνα 1989

 244
2 : κέηξηα πξνζβνιή νη θεξήζξεο κπνξνύλ λα μαλαρξεζηκνπνηεζνύλ ζ'
έλα κειίζζη.
3 : πξνρσξεκέλε πξνζβνιή* νη θεξήζξεο δελ κπνξνύλ λα
μαλαρξεζηκνπνηεζνύλ.
4 : νινθιεξσηηθή θαηαζηξνθή ησλ θεξεζξώλ.
Β. Δπίδξαζε ηνπ Β — 401 ζηε γέλλα ηεο βαζίιηζζαο «αλ ηελ εμέιημε ηνπ
γόλνπ
΢ε 5 κειίζζηα ηνπνζεηήζεθαλ ηζάξηζκεο θεξήζξεο ξαληηζκέλεο κε Β-
401 ζηηο νπνίεο εγθισβίζηεθε ε βαζίιηζζα γηα λα ζπγθξηζεί ε γέλλα θαη
ε εμέιημε ηνπ γόλνπ κε θεξήζξεο-κάξηπξεο πνπ ηνπνζεηήζεθαλ θαηά
παξόκνην ηξόπν ζ'άιια 5 κειίζζηα. ΢ηα κειίζζηα απηά καξθαξίζηεθε έλαο
αξηζκόο απγώλ κε ηε βνήζεηα πιαζηηθνύ θύιινπ πνπ ηνπνζεηήζεθε ζε
ζπγθεθξηκέλε ζέζε ζην πιαίζην θαη παξαθνινπζήζεθε ε αλάπηπμή ηνπο
κέρξη ην ζηάδην ηνπ αθκαίνπ.
Σν ζθεύαζκα ηνπ Β-401 , ζε θηαιίδηα ησλ 120 ml, γηα όια ηα ζηάδηα
ησλ δνθηκώλ παξαρσξήζεθε από ηελ Δηαηξεία Sandoz.

ΑΠΟΣΔΛΔ΢ΜΑΣΑ ΚΑΗ ΢ΤΕΖΣΖ΢Ζ

Α. Πξνζηαζία θεξεζξώλ ζηελ απνζήθε
΢ηνλ πίλαθα 1 θαίλεηαη ε απνηειεζκαηηθόηεηα ηνπ Β - 4 0 1 γηα ηελ
πξνζηαζία ησλ θεξεζξώλ ζηελ απνζήθε. ΢' αληίζεζε κε ηηο θεξήζξεο –
ΠΗΝΑΚΑ΢ 1
Απνηειέζκαηα ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ Β-401 γηα ηελ πξνζηαζία ησλ θεξεζξώλ
από ηνλ θεξόζθνξν ησλ κειηζζώλ (Galleria mellonetla) ζηελ απνζήθε

Αξηζκόο Κεξεζξώλ Πνπ εκθάληζε ηελ αληίζηνηρε πξνζβνιή

Βαζκόο πξνζβνιήο* Β-401 Νεξό
Β-401** Νεξό
αλάκηθηεο αλάκηθηεο

0 75 0 0 0
1 3 0 10 0
2 2 0 21 9
3 0 8 9 22
4 0 72 0 9

΢ύλνιν θεξεζξώλ 40 40
80 80
* Όπσο δίλεηαη ζηα πιηθά θαη κέζνδνη.
** Φεθάζηεθαλ κε Β-401 θαη απνζεθεύηεθαλ ελαιιάμ κε θεξήζξεο πνπ
ςεθάζηεθαλ κη λεξό.

"Πρακτικά του Β' Πανελλήνιου Εντομολογικού Συνεδρίου, Αθήνα 1989

 245
κάξηπξεο, νη νπνίεο ζην ζύλνιό ηνπο θαηαζηξάθεθαλ νινθιεξσηηθά, νη
ξαληηζκέλεο θεξήζξεο κε ην Β-401 δελ παξνπζίαζαλ ελδείμεηο ζνβαξήο
πξνζβνιήο (Δηθ. 1 θαη 2). Γύν θεξήζξεο (πνζνζηό 2,5%) ςεθαζκέλεο κε Β-
401 εκθάληζαλ κέηξηα πξνζβνιή.
Κεξήζξεο ξαληηζκέλεο κε ην θάξκαθν θαη ηνπνζεηεκέλεο ελαιιάμ κε
θεξήζξεο-κάξηπξεο παξνπζίαζαλ ελδηάκεζε πξνζβνιή. Πξνθαλώο νη
πξνλύκθεο ηνπ θεξόζθνξνπ αλαπηύζζνληαλ ζηηο θεξήζξεο-κάξηπξεο θαη ζηε
ζπλέρεηα κεηαθηλνύληαλ ζηηο δηπιαλέο όπνπ όκσο δελ κπνξνύζαλ λα

.
ζπλερίζνπλ πεξηζζόηεξν ηελ αλάπηπμή ηνπο ιόγσ ηεο παξνπζίαο ηνπ
Bacillus thuringiensis

ΔΗΚ. 1. Κεξήζξεο ξαληηζκέλεο κε Β-401 (αξηζηεξά).

Κεξήζξεο ξαληηζκέλεο κε λεξό (δεμηά).
Δθαξκνγή:Μάηνο 1986 – Φσηνγξάθεζε:Ννέκβξηνο 1986

Β. Δπίδξαζε ηνπ Β-401 ζηε γέλλα ηεο βαζίιηζζαο θαη ηελ εμέιημε ηνπ
γόλνπ
΢ηα κειίζζηα πνπ ηνπνζεηήζεθαλ θεξήζξεο ςεθαζκέλεο κε Β-401 ε
γέλλα ηεο βαζίιηζζαο θαζπζηέξεζε γηα 5-6 εκέξεο, ελώ ζην κάξηπξα ε
γέλλα

"Πρακτικά του Β' Πανελλήνιου Εντομολογικού Συνεδρίου, Αθήνα 1989

 246

Eux. 2. Παξά ηελ παξνπζία θεξόζθνξνπ ζηνλ πεξηβάιινληα ρώξν (λύκθεο

ζηνλ νξζνζηάηε ηνπ πιαηζίνπ) ε θεξήζξα δελ εκθαλίδεη νξαηέο δεκηέο.
:
Δθαξκνγή ηνπ Β-401:Μάηνο 1986. Φσηνγξάθεζε
Ννέκβξηνο 1986

ήηαλ θαλνληθή. Πηζαλώο ηα έθδνρα πνπ έρεη ην θάξκαθν λα αλέζηεηιαλ γηα

ιίγν ηελ σνηνθία. ΢ηε ζπλέρεηα ε εμέιημε ηνπ γόλνπ ήηαλ θπζηνινγηθή
θαη δελ παξνπζίαζε ζηαηηζηηθώο ζεκαληηθέο δηαθνξέο (t θξηηήξην, από ην
κάξηπξα. Από ην ζύλνιν ησλ 2.013 απγώλ πνπ καξθαξίζηεθαλ ζε θεξήζξεο
πνπ ςεθάζηεθαλ κε Β-401 εθθνιάθζεθαλ 1.751 κέιηζζεο πνπ αληηπξνζσπεύεη
ην 86,9%, ελώ ζηελ πεξίπησζε ηνπ κάξηπξα εθθνιάθζεθε ην 83,4% (Πίλ.
2).

΢ΤΜΠΔΡΑ΢ΜΑΣΑ
Από ηα απνηειέζκαηα ζπκπεξαίλεηαη όηη κία εθαξκνγή κε δηάιπκα Β-
401 είλαη αξθεηή γηα ηελ πξνζηαζία ησλ θεξεζξώλ από ηνλ θεξόζθνξν
(Galleria mellonella) γηα ην δηάζηεκα πνπ ζπλήζσο απνζεθεύνληαη ζηε
Υώξα καο (πεξίπνπ 6 κήλεο). ΢ηελ πεξίπησζε πνπ ε ζεξκνθξαζία ζην ρώξν
ηεο απνζήθεο ππεξβεί ηνπο 30°C, επηβάιιεηαη δεύηεξε εθαξκνγή.

"Πρακτικά του Β' Πανελλήνιου Εντομολογικού Συνεδρίου, Αθήνα 1989

 ΠΗΝΑΚΑ΢ 2
247
Δθθόιαςε απγώλ θαλ εθηξνθή γόλνπ ζε θεξήζξεο «νπ ςεθάζηεθαλ κε Β-401
(Α) θαη λεξό (Β)
Αξηζκόο Αξηζκόο Πξνλύκθεο Νύκθεο ζε Απώιεηεο
κειηζ- θειηώλ κε 3εο ζθξαγεζκέ Αθκαία
Απόιπηνη αξηζκνί
ζώλ απγά Ζκέξαο λα θειηά

A. Μειίζζηα πνπ ςεθάζηεθαλ κε Β-401

1 450 400 365 350 100 22,2
2 320 316 310 310 10 3,1
3 450 425. 410 406 44 9,7
4 425 410 395 365 60 14,1
5 368 350 320 320 48 13,0
΢ύλνιν 2.013 1.901 1.800 1.751 262 13,0

Β. Μειίζζηα πνπ ςεθάζηεθαλ κε λεξό

1 360 320 315 315 45 12,5
2 350 315 300 300 50 14,2
3 460 300 290 280 180 39,1
4 650 625 620 615 35 5,3
5 350 325 320 300 50 14,2

΢ύλνιν 2.170 1.885 1.845 1.810 360 16,5

Ο ρξόλνο θαη. ε εξγαζία πνπ απαηηείηαη είλαη, πεξηζζόηεξνο απ'απηόλ

ηεο εθαξκνγήο ησλ ρεκηθώλ κέζσλ, είλαη όκσο αθίλδπλν γηα ηηο κέιηζζεο
θαη ην κειηζζνθόκν θαη δελ απαηηείηαη ηδηαίηεξε πξνθύιαμε ζηελ
απνζήθεπζε από επαλαπξνζβνιή, όπσο ζπκβαίλεη κεηά ηελ εθαξκνγή θπζηθώλ
κεζόδσλ (ζέξκαλζε-θαηάθπδε) (Burges, 1978).
Ζ εθηξνθή γόλνπ δελ επεξεάδεηαη ζηηο θεξήζξεο πνπ επηζηξέθνληαη
ηελ άλνημε ζηα κειίζζηα θαη ξαληίδνληαη κε δηάιπκα Β-401 γηα πξνζηαζία
ηνπο από ηνλ θεξόζθνξν κέζα ζηελ θπςέιε. Δίλαη ελδηαθέξνλ όκσο λα
εξεπλεζεί πεξαηηέξσ ιόγνο πνπ απνθεύγεη ε βαζίιηζζα λα γελλήζεη
ζ'απηέο ηεο θεξήζξεο ηεο πξώηεο 5 ή 6 εκέξεο θαη ην δηάζηεκα πνπ
δηαξθεί ε πξνζηαζία ησλ θεξεζξώλ κέζα ζην κειίζζη.

ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ
ALA-UD-DIN, D., ABDELLATIF , A., BAKRY , Ν. and SAWAF , 1973. Studies
on the biological control of the greater wax moth, Galleria mel-

"Πρακτικά του Β' Πανελλήνιου Εντομολογικού Συνεδρίου, Αθήνα 1989