Ks.

dr Włodzimierz Cyran

Źródła Ewangelii

Problem synoptyczny: Ewangelie powstające w różnym czasie i w różnych warunkach wykazują mimo wszystko pewne
podobieństwo, co każe domyślać się pewnych zależności między nimi. To podobieństwo przy jednoczesnych różnicach
tworzy problem synoptyczny. (Synopsa- zestawienie tekstów paralelnych poszczególnych Ewangelii)
Teoria dwóch źródeł:
-J.Kudasiewicz, Ewangelie synoptyczne dzisiaj, s.84-94
Teoria czterech (lub trzech) źródeł:
-wg P.Benoit, M.-E.Boismard, Synopse des quatre evangiles en francais 2, Paris 1972,15-17

Komentatorzy zgadzają się, że w materiale ewngelijnym należy rozróżnić to, co jest znane Mt, Mk i Łk oraz to, co
jest nieznane Mk. To rozróżnienie jest podstawą teorii dwóch źródeł, która pomija J, a przecież powinna być brana pod
uwagę, gdy chodzi o materiał wspólny synoptykom, a zwłaszcza opowiadania o męce i zmartwychwstaniu. Prawdą jest, że
Mk wpłynął na redakcję Mt i Łk, ale powstanie Ewangelii jest bardziej złożone niż to przedstawia teoria dwóch źródeł.
a) Tradycja Markowa
W swym ostatnim wydaniu Mk został poddany gruntownej rewizji. W jego powstaniu rozróżniamy dwa etapy: Mk pośredni
i redakcja ostateczna. W tym pierwszym etapie posłużono się podstawowymi tekstami (tzw.dokumentami) A,B,C, które
reprezentują już gatunek literacki ewangelii. A-pochodzi z Palestyny, ze środowiska judeo-chrześcijańskiego. B (tzw.
ProroMk)- obszerna reinterpretacja A dokonana na użytek kościołów chrześcijan z pogaństwa. C- jest niezależną starą
tradycją, prawdopodobnie z Palestyny.
Głównym źródłem dla Mk jest B, uzupełniony przez A, a tylko w niewielkiej mierze przez C.
Mk pośredni miał strukturę i formę literacką zbliżoną do ostatecznej red., kiedy to uzupełniono ją elementami z Mt
pośredniego i Proto Łk, a niektóre fragmenty poddano przeróbce uzależniając je od teologii i słownictwa Pawłowego.
Ostatni redaktor Mk zaznaczył się w specyficznym słownictwie i stylu o zabarwieniu Łukaszowym.
b) Mt też doznał podwójnej redakcji. Głównym źródłem dla niego jest A. Mt pośredni uzupełniony został przez
materiał z Q.W czasie ostatniej redakcji Mt pośr. doznał zmian: w paralelnych z Mk pośr. jego tekst został w dużej części
zastąpiony przez Mk pośr., podobnie szyk sekcji. Ostatni red. dorzucił też nowe fragmenty i zaznaczył się też swoim
własnym słownictwem i stylem o silnym zabarwieniu Łukaszowym.
c) ProroŁk znał i wykorzystał wszystkie dokumenty (por. Łk 1,1-4). Poza opisami męki i zmartwychwstania, za
główne źródło miał Mk pośredniego, a przez niego A. Opis męki i zmartwychwstania zaczerpnął z C. Jego styl i słownictwo
jest pokrewne Dz, stąd należy przyjąć jednego autora dla obu dzieł. Łk pośredni ego poddano rewizji wg Mk pośr., co
wpłynęło na strukturę i formy literackie. Ostatniego redaktora cechuje to samo słownictwo co Łk pośred., stąd można
przyjąć, że sam Łukasz przerobił swoją Ewangelię.
d) Ewangelia Jana
Nie wydaje się, żeby Jan używał własnych źródeł, gdy pisze o tych samych wydarzeniach, co synoptycy. Jego
głównym źródłem jest wtedy ProtoŁk, szczególnie w opisie męki i zmartwychwstania, ale używa też B i C. Uzupełnia
źródła i rozwija myśli teologiczne. W ostatnim stadium zauważalny jest wpływ Mt.
e) Źródło Q
Nie jest pewne, że Q było ukształtowaną jednością (może chodzić o różne źródła.
Niektóre z sekcji wspólnych Mt i Łk nie pochodzą z Q, lecz z Mt pośr., rzadziej z A
f) Sekcje własne poszczególnych synoptyków mogą pochodzić z Q lub z nieznanych źródeł.
 A B =proto C
Mk
Q judeo-chrześc.
reinterpretacja A
niezależne od A Q
z Palestyny z Palestyny
dla pogano-chrz.

Mt pośredni Mk pośredni
przed r.70
trad.judeo-chrz.

Proto- Łk
Łukasz

J
Mk
ostatnia red. ok.70 r.
Mt Mateuszowo-Łukasz. Łk
ostania red. po 70 r.
ostatnia red.po 70
Mateuszowo-Łukasz.
Łukasz owa

J
ostatnia red.