ZBORNIK RADOVA

NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO

2/2014

MALI REČNIK GOOGLE I MICROSOFT TERMINA IZ OBLASTI INFORMACIONIH

TEHNOLOGIJA
Ivan Stamenković, diplomirani filolog – master
Apstrakt
Ovaj rad predstavlja korpus najčešćih i najpotrebnijih termina iz sfere informacionih
tehnologija na engleskom jeziku i njihovih objašnjenja, kao i prevodnih adaptacija na srpskom
koje se javljaju u srpskim lokalizacijama proizvoda kompanija Google i Microsoft. Korpus
termina i njihovih prevoda sastavljen je prema najčešće korišćenim terminima na sajtovima
Microsoft pomoći i podrške (http://support.microsoft.com/?ln=sr) i Google centra za podršku
(https://support.google.com/?hl=sr), koji koriste najnoviju terminologiju koja se primenjuje i u
proizvodima ove dve kompanije. Ovaj rad ima tri glavna cilja: prvo, da se popularizuje
korišćenje srpske terminologije u IT sferi i tako spreči upliv stranih termina u srpski jezik; drugo,
da se napravi kratak pregled termina koji će pre svega biti praktično upotrebljiv korisnicima
računara; i treće, da se podstakne sistematsko stvaranje i ustaljivanje računarske terminologije
na srpskom jeziku.
Ključne reči: informacione tehnologije, rečnik, računarska terminologija, Google,
Microsoft.
1. UVOD
Računarska industrija u Srbiji (i bivšoj Jugoslaviji) se nakon završetka Drugog svetskog
rata postepeno i konstanto razvijala, u prilog čemu govori podatak da je 1965. naša zemlja
spadala u 20 država na svetu sa najviše računara i korisnika (Marković 2011). U proizvodnji i
razvoju računara prednjačili su institut „Mihailo Pupin“ iz Beograda i „Elektronska industrija“ iz
Niša, dok su mnogi giganti u svojim proizvodnim i radnim procesima aktivno koristili računare
inostrane proizvodnje za razne proračune. Samim tim je postojala potreba i da informatička
terminologija, koja je mahom u izvornom obliku nastajala na engleskom jeziku, istom
dinamikom dobija svoje ekvivalente u srpskom (srpskohrvatskom) jeziku, što je i bio slučaj u
tom periodu. Međutim, devedesetih godina proizvodnja i kupovina računara naglo opada zbog
raspada SFRJ i sankcija Ujedinjenih nacija, te zbog teške ekonomske situacije u zemlji, što je
dovelo do toga da je računarska termino logija na srpskom prestala da „prati“ termine iz
inostranstva. Ako se zna da je devedesetih godina dvadesetog veka došlo do prave eksplozije
industrije informacionih tehnologija, jasno je da je korpus srpskih ekvivalenata za ključne
termine u IT sferi ostao veoma siromašan, pošto jednostavno nije bilo potrebe za
prilagođavanjem korisničkih interfejsa i uputstava za srpsko tržište sa veoma malim brojem
korisnika. To je dovelo do toga da mnogi ljudi koji su u tom periodu imali kontakt sa računarima
počnu da koriste originalne engleske izraze, pa je došlo do velikog upliva anglicizama u
računarsku sferu srpskog jezika. Stoga smo dobili reči stranog porekla, kao što su fajl, folder, i-
mejl ili brauzer (između ostalih), koje su se slobodno koristile u svakodnevnom zvaničnom
govoru i štampi, iako nisu ušle u zvanične leksikone i pravopis srpskog jezika. U svakom slučaju
je praktičnost i univerzalnost ovih termina odnela prevagu nad tim što reči izvorno nisu srpske
(Vidić i Bubnjević 2006). Stanje se menja početkom 21. veka, kada se tržište relativno otvara za
uvoz stranih tehnologija, dok je sam razvoj IT sfere omogućio da cene ličnih računara budu niže,
te stoga i tehnologija postaje dostupnija široj populaciji. Pošto je tendencija svake ozbiljne

232
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

softverske kompanije prilagođavanje proizvoda za svako iole značajno tržište, ova postepena
ekspanzija srpskog tržišta računara (i tehnologije uopšte) dovela je do želje za potpunom
lokalizacijom softverskih usluga. Pored toga, u politiku najmoćnijih hardverskih i softversk ih
kompanije u tom periodu uključen je i aktivan rad na pridobijanju novih korisnika kroz ponudu
proizvoda koji poštuju kulturni i jezički identitet njihovog naroda (Matović 2013). U ovom
procesu prednjače kompanije Microsoft i Google – Microsoft je prvi pokrenuo lokalizaciju
operativnog sistema Windows XP i programskog paketa Office 2003, dok je Google u drugoj
polovini prve decenije 21. veka pokrenuo lokalizaciju kompletnog korisničkog interfejsa svog
pretraživača, a zatim i ostalih proizvoda (prvenstveno pregledača Google Chrome). Iako danas
postoje resursi računarske terminologije koji su besplatno dostupni na mreži (Rečnik Mikro
knjige, Microsoft Language Portal), evidentno je da se ova terminologija u srpskom jeziku
konstantno menja zbog praktičnosti i prirodnosti stila reči koje se koriste. Naime, neke reči su
toliko uvrežene u svom izvornom obliku, da su određeni novonastali srpski prevodi prihvaćeni sa
velikim negodovanjem kao neprirodni, pa su morali da se naprave određeni kompromisi (Erčić
2007). Stoga je neophodno stalno pratiti promene u terminologiji i konstantno ažurirati rečnike,
što je i svrha ovog rada – da pruži pregled ključnih i trenutno aktuelnih termina iz ove oblasti.
2. CILJEVI RADA
Ovaj rad predstavlja korpus najčešćih i najpotrebnijih termina iz sfere informacionih
tehnologija na engleskom jeziku i njihovih objašnjenja, kao i prevodnih adaptacija na srpskom
koje se javljaju u srpskim lokalizacijama proizvoda kompanija Google i Microsoft. Korpus
termina i njihovih prevoda sastavljen je prema najčešće korišćenim terminima na sajtovima
Microsoft pomoći i podrške (http://support.microsoft.com/?ln=sr) i Google centra za podršku
(https://support.google.com/?hl=sr), koji koriste najnoviju terminologiju koja se primenjuje i u
proizvodima ove dve kompanije. Ovaj rečnik ima tri glavna cilja: prvo, da se popularizuje
korišćenje srpske terminologije u IT sferi i tako spreči upliv stranih termina u srpski jezik; drugo,
da se napravi kratak pregled termina koji će pre svega biti praktično upotrebljiv korisnicima
računara; i treće, da se podstakne sistematsko stvaranje i ustaljivanje računarske terminologije na
srpskom jeziku.
3. METODOLOGIJA
Selekcija termina je obavljena tako što je najpre sa sajta Microsoft Language Portal
(https://www.microsoft.com/Language/en-US/Default.aspx) preuzet spisak računarske
terminologije (sa adrese https://www.microsoft.com/Language/en-US/Terminology.aspx) u kome
se nalazi veoma veliki broj računarskih pojmova, što je poslužilo kao početni korpus. Zatim je iz
pomenutog spiska terminologije izdvojeno 500 najuniverzalnijih termina, koji pri tom nisu
specifični samo za funkcije i aplikacije koje koristi mali broj ljudi. Termini iz ovog suženog
korpusa su potom unošeni u okvire za pretragu na stranicama Google podrške i Microso ft
pomoći i podrške i izdvojeni su oni sa najvećim brojem rezultata pretrage, što su i termini koji se
najčešće pominju u člancima pomoći ove dve kompanije. Uz to su beleženi i prevodni
ekvivalenti svakog od termina koji je ušao u konačnu, skraćenu verziju rečnika.
Ovaj pregled je koncipiran kao dvojezični rečnik sa objašnjenjem termina na srpskom.
Originalni termin na engleskom je naveden podebljanim slovima, dok je prevodni ekvivalent
naveden normalnim fontom. Ukoliko postoji više prevodnih ekvivalenata za jedan engleski

233
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

termin, svaki od njih je zajedno sa svojim objašnjenjem podveden pod različite redne brojeve.
Posebna situacija nastaje kada se Google i Microsoft terminologija razlikuju u pogledu prevodnih
ekvivalenata, pa je tada odgovarajući prevodni ekvivalent za Google obeležen slovom „G“ u
zagradi, dok je ekvivalent za Microsoft obeležen slovima „MS“ u zagradi. Posle prevodnog
ekvivalenta sledi objašnjenje termina dato slovima u kurzivu, kao i eventualna dodatna
napomena. Dodatne napomene su naznačene podvučenim tekstom i postoje dva oblika: „Videti:“
koji upućuje čitaoca na drugi unos u rečniku; i „Primer:“, kada se termin stavlja u kontekst zbog
toga što ga je teško razumeti van njega.
4. REČNIK
A
access point – pristupna tačka: Uređaj koji se koristi za povezivanje bežičnih računara i
drugih bežičnih uređaja sa žičnom mrežom.
account – nalog: Sredstvo kojim korisnik potvrđuje svoj identitet sistemu i dobija
ovlašćenje za pristup uslugama sistema; način na koji sistem vodi evidenciju o ovlašćenim
korisnicima.
ad targeting – ciljanje oglasa: Postavljanje oglasa kako bi se doprelo do potrošača na
osnovu različitih karakteristika – demografskih kategorija, psiholoških profila, istorije kupovine
proizvoda itd.
address bar – traka za adresu (G); traka adresa (MS): Element za navigaciju koji se obično
nalazi pri vrhu prozora i koji omogućava korisnicima da vide trenutnu URL adresu lokacije, kao
i da unesu novu URL adresu i time budu preusmereni na novu lokaciju.
add-in – programski dodatak: Dodatni softver koji proširuje mogućnosti postojeće
aplikacije. Videti: add-on i plug-in (sinonimi)
adjust – prilagoditi: Izmeniti određena podešavanja, podesiti;
add-on – dodatak, dodatni program: Softver koji poboljšava drugu softversku aplikaciju i
obično ne može da se pokreće nezavisno. Videti: add-in i plug-in (sinonimi)
advanced – napredno: Poboljšano, detaljnije, sa mogućnošću prilagođavanja;
adware – adver: 1. Softver koji prikazuje oglase i koji je integrisan u drugi program koji se
nudi besplatno ili po niskoj ceni. 2. Vrsta špijunskog softvera koja prikuplja informacije o
korisnikovim navikama pregledanja interneta kako bi prikazivao ciljane oglase.
alert – upozorenje (G); obaveštenje (MS): Vid informisanja korisnika o nekoj radnji koja
zahteva reagovanje; može biti tekstualno (poruke e-pošte ili tekstovi u iskačućim prozorima),
zvučno ili kombinacija ova dva načina
antivirus program – antivirusni program: Računarski program osmišljen da otkriva i
reaguje na zlonamerni softver, poput virusa i crva. Reagovanje podrazumeva blokiranje pristupa
zaraženim datotekama, čišćenje zaraženih datoteka ili obaveštavanje korisnika. Videti:
antimalware (sinonim)
antimalware – antimalver: Resurs koji štiti računare i sisteme od malvera, uključujući
viruse, špijunski softver i druge štetne programe. Videti: antivirus program (sinonim)
application – aplikacija: Skup komandi koje računar koristi za obavljanje određenog
zadatka, poput obrade teksta, računovodstva ili upravljanja podacima.
apply – primeniti: Pokrenuti ili iskoristiti. Primer: Apply changes made to document –
Primeniti promene unete u dokument

234
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

assign – dodeliti: Navesti vlasnika zapisa, poput naloga, ili aktivnosti, poput poruke e-
pošte ili telefonskog poziva.
attachment – prilog: Spoljna datoteka koja se dodaje poruci e-pošte.
authentication – potvrda autentičnosti (G); potvrda identiteta (MS): Postupak verifikacije
identiteta korisnika, računara, procesa ili drugog entiteta proverom valjanosti akreditiva koje taj
entitet navodi.
authorization – davanje ovlašćenja (G); autorizacija (MS): Postupak u kome se osobi,
računarskom procesu ili uređaju dozvoljava pristup određenim informacijama, uslugama ili
funkcijama.
B
backup – napraviti rezervnu kopiju: Napraviti duplikat programa, diska ili podataka radi
arhiviranja ili iz sigurnosnih razloga.
bandwith – propusni opseg: Kapacitet prenosa podataka, tj. brzina sistema za digitalnu
komunikaciju; meri se u bitima u sekundi (bps).
battery charge – nivo napunjenosti baterije (G); napunjenost baterije (MS): Količina
energije baterije koja je preostala na određenom sistemu; meri se u procentima.
body of e-mail – telo poruke e-pošte (G); telo e-poruke (MS): Sadržaj e-poruke; sledi
nakon zaglavlja poruke (pošiljalac, vreme slanja i primalac poruke).
bookmark – obeleživač: 1. Veza do dela teksta u datoteci radi lakšeg kasnijeg pristupa; 2.
Prečica do određene URL adrese na vebu koja se čuva radi lakšeg kasnijeg pristupa toj adresi.
boot – pokretanje sistema: Početni skup radnji koje računarski sistem obavlja nakon
uključivanja dovoda električne energije do procesora ili ponovnog pokretanja sistema.
browser – pregledač: Softverski program koji se koristi za prikazivanje veb-stranica i
kretanje po internetu.
browse – pregledati: Kretati se kroz bazu podataka, kroz listu datoteka ili internetom u
cilju pronalaženja konkretne stavke ili bilo čega interesantnog.
browsing history – istorija pregledanja: Privatne informacije korisnika, poput privremenih
datoteka, istorije, lozinki, unosa u veb-obrascima i kolačića, koje čine evidenciju aktivnosti
pregledanja interneta i drugih aktivnosti na mreži.
buffe r – bafer: Deo memorije rezervisan za privremeno skladištenje podataka pre nego što
te podatke upotrebi uređaj ili aplikacija koji primaju te podatke; to je zaštita od prekida toka
podataka.
bug – greška: Nepravilnost u kodu ili logici koja izaziva neispravno funkcionisanje
programa.
built-in – ugrađeno: Element koji je podrazumevano deo drugog elementa, bilo da se radi
o fizičkom uređaju, softveru ili operativnom sistemu.
bulk e-mail – masovna e-pošta: Sistemski zadatak koji šalje više e-poruka većem broju
primalaca koje navede korisnik.
bulk upload – grupno otpremanje (G) masovno otpremanje (MS): Sistemski zadatak koji
otprema više datoteka istovremeno na konkretno odredište.
by default – podrazumevano: Način na koji program utvrđuje tok daljih radnji
(podešavanja) kada korisnik ne izabere konkretne vrednosti za podešavanja.

235
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

C
cache – keš: Specijalni memorijski podsistem u kome se prave duplikati vrednosti često
korišćenih podataka radi brzog pristupa.
carrier – operater: Kompanija koja potrošačima pruža telefonske usluge u druge usluge
komunikacije.
certificate – sertifikat (G); certifikat (MS): Digitalni dokument koji se obično koristi za
potvrdu autentičnosti i obezbeđivanje informacija na mreži. Sertifikat povezuje javni ključ sa
entitetom koji ima odgovarajući privatni ključ. Sertifikati imaju digitalni potpis autoriteta za
izdavanje sertifikata i mogu da se izdaju korisniku, računaru ili usluzi.
checkbox – polje za potvrdu: Mali okvir koji pokazuje da li je opcija izabrana ili nije.
Kada se opcija izabere, u polju se pojavi znak za potvrdu ili „x“.
check checkbox – označiti polje za potvrdu: Izabrati opciju ispred koje se nalazi polje za
potvrdu. Kada se polje označi, u polju se pojavi znak za potvrdu ili „x“.
client – klijent: Računar koji koristi veb-server.
code – kôd: 1. Bilo koji skup računarskih instrukcija koje su napisane pomoću nekog
računarskog jezika koji čovek može da pročita, obično u vidu teksta 2. Niz znakova koje korisnik
unosi da bi potvrdio svoj identitet mreži, računaru, uređaju, klijentu, kao i radi prijave na nalog
itd.
confe rence call – konferencijski poziv: Telefonski ili video razgovor između tri ili više
osobe.
comma separated values file – datoteka sa vrednostima razdvojenim zarezima, CSV
datoteka: Datoteka sa podacima koja se sastoji od polja i zapisa u vidu teksta koji su međusobno
razdvojeni zarezima.
comme nt – komentar: Doprinos ili povratne informacije koje ostavlja neko ko pregleda
sadržaj na sajtu. Osoba koja pregleda video, fotografije ili datoteke može da ostavi komentar ako
za to ima dozvolu.
compress – komprimovati: Smanjiti veličinu skupa podataka, poput datoteke ili
komunikacione poruke, kako bi koristio manje skladišnog prostora ili bio prenet korišćenjem
manjeg propusnog opsega.
computing – računarstvo: Korišćenje računara za obradu podataka ili obavljanje
proračuna.
cookies – kolačići: Blok podataka čiju kopiju pregledač šalje serveru kada korisnik ponovo
poseti isti veb-sajt. Ovaj skup podataka omogućava identifikaciju korisnika, a server dobija
naredbu da prikaže prilagođenu verziju veb-stranice.
create – napraviti (G); kreirati (MS): Stvoriti novi sadržaj.
create an account – otvoriti nalog: Napraviti novi korisnički nalog sa jedinstvenim
korisničkim imenom i lozinkom.
credentials – akreditivi: Informacije koje se koriste za identifikaciju radi pristupa lokalnim
i mrežnim resursima. Primeri akreditiva su korisnička imena i lozinke, pametne kartice i
sertifikati.
crop – opseći (G); izrezati (MS): Iseći vertikalne i horizontalne ivice objekta. Slike se često
opsecaju da bi se istakla određena oblast.
cursor – pokazivač miša (G); kursor (MS): mesto označeno strelicom ili nekim drugim
znakom koje pokazuje gde će se sledeći ulazni podatak ili slovo prikazati na ekranu.

236
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

customize – prilagoditi: Izmeniti hardver ili softver radi prilagođavanja potrebama

konkretnog preduzeća ili klijenta.
customer – klijent: Osoba ili kompanija kojima druge kompanija prodaje proizvode ili
usluge.
D
data – podaci: Predstavljanje činjenica, koncepata i naredbi na formalizovan način, koji je
prikladan za komunikaciju, tumačenje i obradu.
database – baza podataka: Skup podataka formatiranih/uređenih tako da omogućavaju
laku pretragu i pristup.
data plan – tarifni paket (G); tarifni plan (MS): Standardizovani ugovor o pružanju usluge
između korisnika mobilnog telefona i mobilnog operatera koji utvrđuje detalje usluge prenosa
podataka, poput cene, vrste usluga, tipova usluga i propusnog opsega.
data provider – dobavljač usluge prenosa podataka: Kompanija koja pruža usluge prenosa
podataka korisnicima za određenu naknadu.
data transfer – prenos podataka: Kretanje informacija sa jednog na drugo mesto, ili u
okviru računara, između računara i spoljnog uređaja (npr. servera na mreži) i između dva
odvojena računara.
default – podrazumevano: Način na koji program reaguje ako korisnik ne izabere neku od
opcija ili ne unese zahtevanu vrednost.
desktop – radna površina: Radna oblast na ekranu računara koja simulira površinu pravog
radnog stola. Na radnoj površini se nalazi Korpa za otpatke i druge ikone (prečice do programa,
datoteke, direktorijumi i razni tipovi dokumenata, poput pisama, izveštaja ili slika).
dialog box – dijalog: Sekundarni prozor koji omogućava korisnicima da obavljaju
komande, postavlja korisnicima pitanja ili im navodi informacije.
dial-up connection – pozivna veza: Veza sa drugim računarima ili internetom koja se
uspostavlja preko telefonske mreže.
disable – onemogućiti: Učiniti da uređaj, komponenta ili funkcija ne funkcionišu.
display – ekran: Uređaj za vizuelni izlaz čiji je cilj prikaz različitih vidova informacija.
download – preuzeti: Prebaciti kopiju datoteke sa udaljenog uređaja na uređaj koji šalje
zahtev preko modema ili mreže.
dpi – tačaka po inču (dots per inch): Standard koji se koristi za merenje rezolucije ekrana
i štampača iskazan kao broj tačaka koje uređaj može da prikaže ili odštampa po linearnom inču.
drag – prevući: Premestiti stavku na ekranu (1) dodirom stavke na dodirnom ekranu i
prevlačenjem prsta preko ekrana (2) pritiskom i držanjem levog tastera miša prilikom pomeranja
miša.
drag and drop – „prevuci i otpusti“: Oznaka za postupak ili funkciju koji obuhvataju
premeštanje objekata na ekranu pomoću miša ili sličnog uređaja za unos. Videti: drag
drive – disk jedinica: Skladišni prostor koji je formatiran pomoću sistema datoteka i
dodeljeno mu je slovo. Skladišni prostor može da ima oblik flopi diska, CD-a, DVD diska,
čvrstog diska ili drugog tipa diska.
drive r – upravljački program: Softver koji omogućava hardveru ili periferijskim uređajima
(poput štampača, miša ili tastature) da funkcioniše sa računarom ili mobilnim uređajem.
dropdown me nu – padajući meni: Meni koji se spusti nadole iz trake menija na zahtev
korisnika i koji je otvoren dok korisnik ne reaguje, odnosno zatvori ga ili izabere stavku iz njega.

237
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

E
e-mail – 1. e-pošta: Razmena poruka preko komunikacione mreže poput lokalne mreže ili
interneta. 2. poruka e-pošte (G); e-poruka (MS): Poruka koja se šalje preko komunikacione
mreže poput lokalne mreže ili interneta.
e-mail address – adresa e-pošte (G); e-poruka (MS): Niska koja identifikuje korisnika da
bi mogao da bi mogao da prima e-poštu preko interneta.
embed – ugraditi: Umetnuti informacije napravljene u jednom programu, poput grafikona,
jednačine, slike, videa ili fonta, u drugi program ili veb-stranicu.
enable – omogućiti (G); aktivirati (MS): Učiniti da uređaj, komponenta ili funkcija
funkcionišu. Aktivirati ili uključiti.
encrypt – šifrovati: Programski zamaskirati sadržaj radi sakrivanja njegove suštine.
enhanced – poboljšan: Koji poseduje naprednije ili sofisticiranije karakteristike.
export – izvesti: Prebaciti podatke i objekte iz jedne baze podataka u drugu bazu
podataka, tabelu ili format datoteke kako bi druga baza podataka, aplikacija ili program mogli
da koriste podatke ili objekte baze podataka.
extension – 1. dodatak (G); proširenje (MS): Program koji proširuje mogućnosti
pregledača. Dodaci se obično pojavljuju kao nova dugmad, trake sa alatkama ili stavke menija.
2. oznaka tipa datoteke: Niz znakova koji slede naziv datoteke i koji su od nje odvojeni tačkom, a
kojima se identifikuje vrsta datoteke.
F
FAQ – Frequently Asked Questions : česta pitanja (G); najčešća pitanja (MS): Dokument
u kome su navedena uobičajena pitanja i odgovori u vezi sa određenom temom.
feature – funkcija: Opcija koja obavlja određenu ulogu.
file – datoteka: Skup povezanih podataka ili programskih zapisa koji se čuvaju kao jedinica
je jedinstvenim imenom.
filter – filtrirati: Propustiti podatke kroz šablon da bi se izdvojile konkretne stavke.
fire wall – zaštitni zid: Bezbednosno rešenje koje odvaja jedan deo mreže od drugog i
omogućava samo ovlašćenom mrežnom saobraćaju da prolazi iz jednog u drugi deo u skladu sa
pravilima filtriranja.
folder – direktorijum (G); fascikla (MS): Skladišni prostor sa nazivom na računaru koji
sadrži datoteke i druge direktorijume. Koristi se za elektronsku organizaciju informacija, slično
pravim fasciklama.
format – formatirati (G); oblikovati (MS): Postupak uređivanja podataka za skladištenje
ili prikaz.
frame rate – broj kadrova u sekundi (G); broj slika u sekundi (MS): Broj kadrova u video
snimku koji se emituju svake sekunde. Veći broj kadrova u sekundi označava neometanije pokrete
u video snimku.
full installation – kompletna instalacija (G); puna instalacija (MS): Tip instalacije u kojoj
su sve datoteke potrebne za dovršavanje postupka instalacije u jednom paketu.
G
gadget – gedžet: Dodatni program koji obavlja određeni zadatak i koji se integriše sa
aplikacijama da bi brzo prikazao podatke.

238
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

gateway – mrežni prolaz: Uređaj koji povezuje mreže pomoću različitih protokola za
komunikaciju kako bi se informacije prenele sa jedne na drugu mrežu. Mrežni prolaz prenosi
informacije, ali ih i prebacuje u oblik prilagođen protokolima koje koristi mreža primalac.
graph – grafikon: Slikovno sredstvo kojim se ilustruju kvantitativni odnosi, poput kružnog
ili trakastog dijagrama.
guidelines – smernice: Pravilo ili skup pravila koje utvrđuje tok aktivnosti koje treba
preduzeti.
H
hard drive – hard disk (G); čvrsti disk (MS): Uređaj za skladištenje podataka koji se
koristi za čuvanje ili preuzimanje digitalnih informacija pomoću diskova koji se okreću velikom
brzinom koji su premazani magnetnim materijalom.
hash – heš: Rezultat fiksirane veličine koji se dobija primenom jednostrane matematičke
funkcije (koja se nekada naziva heš algoritam) na proizvoljnoj količini podataka. Heš se koristi u
mnogo operacija, uključujući potvrdu autentičnosti i digitalno potpisivanje.
header – zaglavlje: Identifikacioni red ili redovi odštampani pri vrhu stranice. Zaglavlje
može da sadrži broj stranice, datum, ime autora i naslov dokumenta.
highlight – markirati: Istaknuti prikazane znake zamenom boja znakova i pozadine (svetli
znaci na tamnoj pozadini i obrnuto) ili bojenjem pozadine konkretnih znakova.
highlighte r tool – marker: Alatka za dodavanje napomena koja se koristi za markiranje
oblasti slajda.
home – početna (G); matična stranica (MS): Ikona li link koji preusmeravaju korisnike na
prilagođenu početnu stranicu.
home page – početna stranica (G); matična stranica (MS): Na vebu je to polazna stranica
za skup veb-stranica i drugih datoteka na veb-sajtu. Početna stranica se prikazuje
podrazumevano kada posetilac poseti sajt pomoću veb-pregledača.
home screen – početni ekran: Glavni ili podrazumevani ekran koji se prikazuje pri
pokretanju.
host – host: Računar koji ima ulogu izvora informacija ili signala. Host računar pruža
usluge, poput vesti, pošte ili podataka, računarima koji se povezuju sa njim. Termin može da se
odnosi skoro na svaki računar, počev od servera koji je host klijentima, pa sve do desktop
računara koji je host povezanim uređajima, poput štampača i skenera.
hotspot – hotspot: Javno mesto (poput kafea, aerodroma ili hotela) sa bežičnom mrežom
gde možete da se povežete sa internetom.
hover – zadržati pokazivač miša iznad: Postaviti pokazivač iznad elementa korisničkog
interfejsa tokom određenog vremenskog perioda u cilju interakcije sa tim elementom.
I
icon – ikona: Mala slika koja predstavlja datoteku, direktorijum, program ili drugi objekat
ili funkciju.
image – slika: Grafički prikaz, poput digitalne fotografije ili ilustracije.
import – uvesti: Prebaciti informacije iz jednog sistema ili programa u drugi. Sistem ili
program koji prima podatke mora na neki način da podržava unutrašnji format ili strukturu
podataka.
incognito mode – režim Bez arhiviranja: Funkcija u Google Chrome pregledaču pomoću
koje se u istoriji ne čuvaju pregledane stranice, preuzete datoteke i kolačići.

239
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

index – indeks: Lista ključnih reči i povezanih podataka koji se odnose na lokaciju ili
detaljne informacije, poput datoteka i zapisa na disku ili zapisa u bazi podataka.
input – ulaz: Prva od dve komplementarne radnje prikupljanja ili distribucije podataka.
Ulaz predstavlja podatke koji se prikupljaju sa uređaja ili koje korisnik unosi pomoću uređaja.
input method – metod unosa: Komponenta ili program operativnog sistema koja
omogućava da sistem prepoznaje bilo koje podatke, poput pritiska na tastere tastature ili miša,
kao unos podataka, čime korisnici mogu da unose znake koji se ne nalaze na uređajima za unos.
insert – umetnuti: Postaviti objekat između dva druga objekta. Umetanje znakova, reči,
pasusa i dokumenata je uobičajeno za obradu teksta.
installer – instalacioni program: Softver koji instalira određeni program na sistem.
internet – internet: Skup mreža i mrežnih prolaza iz celog sveta koji koriste TCP/IP
protokole za međusobnu komunikaciju.
internet connection – veza sa internetom (G); internet veza (MS): Veza između
korisničkog uređaja i servera koja omogućava pristup internetu, obično preko dobavljača
internet usluge.
internet service provider – dobavljač internet usluge: Preduzeće koje pruža usluge veze sa
internetom pojedincima, preduzećima i drugim organizacijama.
J
jack – priključak: Otvor odgovarajuće veličine koji se koristi za povezivanje uređaja sa
drugim uređajima.
K
key – šifra (G); ključ (MS): Vrednost koja se koristi u kombinaciji sa algoritmom za
šifrovanje ili dešifrovanje podataka.
keyboard shortcut – tasterska prečica: Bilo koja kombinacija tastera koja može da se
koristi da obavljanje određenog zadatka za koji bi inače bio potreban miš ili drugi uređaj za
pokazivanje.
L
launch – 1. pokrenuti: Uključiti određenu aplikaciju, softver ili funkciju; 2. pustiti u
prodaju: Predstaviti proizvod javnosti i tržištu i učini ga komercijalno dostupnim.
launcher – pokretač: Funkcija osmišljena za jednostavno pokretanje aplikacija ili funkcija.
layout – raspored: Opšti dizajn stranica ili skupa sadržaja, uključujući tekstualne elemente,
kontrole i grafičke sadržaje.
library – biblioteka: Skup standardnih programa i potprograma namenjenih trenutnom
korišćenju, a koji je obično uskladišten na disku ili drugim memorijskim uređajima.
link – link (G); veza (MS): Segment teksta ili grafička stavka koja služi kao referenca
između delova dokumenta sa hipertekstom ili između datoteka i dokumenata sa hipertekstom.
load – učitati: Preneti (podatke) sa uređaja za skladištenje u memoriju računara.
loade r – punilac: Računarski program koji prenosi podatke sa memorije van mreže u
unutrašnju memoriju.
log – evidencija: Zapis transakcija koje se dešavaju u okruženju kojim se upravlja pomoću
informacionih tehnologija.

240
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

log in – prijaviti se: Dobiti pristup konkretnom računaru, programu ili mreži
identifikacijom pomoću korisničkog imena i lozinke. Videti: log on
logo – logotip: Prepoznatljivi simbol koji identifikuje osobu, preduzeće ili organizaciju;
može da predstavlja kombinaciju naziva, mota i grafičkih elemenata.
log on – prijaviti se: Uneti u računar informacije potrebne da bi se započela sesija. Videti:
log in (sinonim)
log off – odjaviti se: Prekinuti sesiju sa računarom kojem ste pristupili preko
komunikacione linije, a koji je obično udaljeni računar kome pristupa veći broj korisnika.
log out – odjaviti se: Prekinuti vezu sa udaljenim terminalom sa sistema sa višestrukim
pristupom. Videti: log off
M
mailing list – lista slanja: Lista imena i e-adresa koje se grupišu pod istim nazivom. Kada
korisnik stavi ime grupe u polje za primaoca, poruka se automatski šalje svim adresama na listi.
malicious software – zlonamerni softver: Softver čija je namena štetan uticaj na sistem
prilikom pokretanja.
malware – malver: Zlonamerni softver koji ometa normalne funkcije računara ili šalje
lične informacije o korisniku neovlašćenim stranama preko interneta.
manage – upravljati: Imati kontrolu nad nekom funkcijom, sistemom ili uređajem, odnosno
rukovati njima.
markup – naznaka: Komentari i praćenje promena poput ubačenog i izbrisanog sadržaja i
promena u formatiranju.
medium – medijum: Predmet ili uređaj za skladištenje podataka, poput diska ili USB
memorije.
media – 1. medijumi: Množina imenice medium – predmeti ili uređaji za skladištenje
podataka, poput diskova ili USB memorije. 2. mediji: Vid masovne komunikacije, poput štampe,
radija, televizije ili interneta.
menu – meni: Lista dostupnih opcija koja se prikazuje na ekranu.
me rge – objediniti: Spojiti više stavki u jednu.
mobile – za mobilne uređaje: Namenjeno mobilnim uređajima poput tableta, telefona i sl.
Pogrešno se prevodi kao mobilan/na/no.
mobile device – mobilni uređaj: Prenosiva oprema, poput prenosivih muzičkih ili i video
plejera, mobilnih telefona, tableta itd. koji mogu da funkcionišu samostalno, ali i da se povežu sa
računarom.
mode – režim: Operativno stanje računara ili programa. Na primer, režim rada u avionu
je stanje u kome su mreža, Wi-Fi i Bluetooth isključeni, a ostale funkcije dostupne.
mouse pointe r – pokazivač miša: Element čija se lokacija menja kako korisnik pomera
miša. U zavisnosti od položaja pokazivača miša i programa, oblast ekrana gde se pokazivač
prikazuje služi kao cilj radnje kada korisnik pritisne jedno od dugmadi.
mute – 1. isključiti zvuk: Eliminisati ili privremeno prigušiti zvuk koji proizvodi uređaj.
Vrednost jačine zvuka je tada 0; 2. ignorisati: Isključiti naknadna obaveštenja.

241
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

N
network – mreža: Grupa računara ili drugih uređaja, poput štampača ili skenera, koji
komuniciraju međusobno bežično ili pomoću fizičke veze.
network card – mrežna kartica: Hardverska komponenta koja povezuje računar sa
računarskom mrežom.
ne wsletter – bilten: Izveštaj koji sadrži vesti ili informacije, a može da bude štampan ili da
se distribuira u elektronskom obliku.
note – beleška: Priloženi (uglavnom) tekstualni sadržaj koji daje dodatne informacije o
određenom dokumentu ili delu dokumenta.
O
offline – oflajn (G); van mreže (MS): U stanju u kome nije povezano sa računarom,
računarskom mrežom ili internetom.
online – onlajn (G); na mreži (MS): U stanju u kome je povezano sa računarom,
računarskom mrežom ili internetom.
open source – otvoreni kod: Pristup u programiranju koji promoviše univerzalan pristup
dizajnu proizvoda putem besplatne licence i univerzalnu naknadnu distribuciju tog dizajna i svih
naknadnih izmena.
options – opcije: Podešavanja ili postavke koje su dostupne korisnicima.
OS –operativni sistem: Softver koji kontroliše raspodelu i korišćenje hardverskih resursa,
poput memorije, kapaciteta procesora, prostora na disku i perifernih uređaja. Operativni sistem
je osnova na kojoj se zasnivaju svi programi.
overwrite – zameniti: Snimiti nove podatke preko postojećih sačuvanih podataka, time
uništavajući stare podatke.
P
pane – okno: Pravougaoni odeljak prozora u kome se nalaze određene funkcije.
panel – tabla: Mali privremeni prozor u grafičkom korisničkom interfejsu u kome se
zahtevaju informacije od korisnika; nakon navođenja informacija, korisnik može da zatvori
okvir.
parse – raščlaniti: Razbiti unete informacije u manje delove da bi program mogao da ih
obradi.
passphrase – pristupna fraza (G); fraza za prolaz (MS): Niz reči ili drugog teksta koji se
koristi za dobijanje pristupa mreži, programu ili podacima.
password – lozinka: Niz znakova koje korisnik unosi da bi verifikovao svoj identitet mreži
ili lokalnom računaru, uređaju ili klijentu, kao i da bi se prijavio na nalog, u aplikaciju itd.
patch – zakrpa: Deo koda koji se dodaje softveru da bi se ispravila greška, posebno kao
privremena ispravka između dve verzije.
path – putanja: Niz direktorijuma koji upućuje na određenu datoteku ili direktorijum.
payment method – način plaćanja: Instrument koji se koristi za plaćanje robe i usluga;
najpoznatiji metodi su gotovina, kreditne i debitne kartice, transfer sa bankovnog računa itd.
peer – ravnopravni sistem: Bilo koji od uređaja u slojevitoj mreži za komunikaciju koji
funkcionišu na istom nivou protokola.
pending – na čekanju: Proces čiji se ishod iščekuje i još nije utvrđen, potvrđen ili razrešen.

242
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

permission – dozvola: Ovlašćenje za obavljanje operacija povezanih sa konkretnim

deljenim resursom, poput datoteke, direktorijuma ili štampača. Dozvole mora da daje
administrator sistema pojedinačnim korisničkim nalozima ili administrativnim grupama.
personalize – personalizovati: Prilagoditi nešto ličnim potrebama.
phishing – „pecanje“ (G); phishing (MS): Tehnika kojom se korisnici računa varaju da
otkriju svoje lične ili finansijske podatke. Primer je poruka e-pošte iz navodno pouzdanog izvora
koja primaocima traži da navedu informacije na veb-sajtu koji obavlja prevaru.
photo – slika (G); fotografija (MS): Digitalna slika, optički formirani duplikat ili drugi vid
reprodukcije objekta načinjen sočivom ili objektivom.
PIN – PIN kod: Jedinstveni i tajni identifikacioni kôd sličan lozinki koji se daje
ovlašćenom korisniku da bi dobio pristup ličnim informacijama i elektronskim resursima putem
uređaja.
pixel – piksel: Osnovna sastavna jedinica slike na televizijskom ekranu, računarskom
monitoru ili sličnom ekranu.
playlist – plejlista (G); spisak numera: Lista digitalnog medijskog sadržaja.
plug-in – dodatna komponenta: Pomoćni softver koji proširuje ili poboljšava funkcije
drugog softvera.
policy – smernice: Utvrđeni skup opštih principa, pravila, radnji ili postupaka koji su u
skladu sa načelima razboritosti ili efikasnosti.
pool – objediniti: Grupisanje resursa (sredstava, opreme, osoblja, napora) u svrhe
maksimalizacije koristi i minimalizacije rizika po korisnika.
port – port: Hardverski portovi su fizičke veze koje su vidljive na spojnoj strani računara.
Softverski portovi su numerisani mrežni prolazi u programima koje softverski programi koriste
za razmenu informacija.
post – post (G); poruka (MS): Poruka koja se pojavljuje u diskusionoj grupi, javnom
direktorijumu ili drugom forumu kojoj može da pristupi više pojedinaca.
powe r manage ment – upravljanje napajanjem: Softverski i hardverski mehanizmi kojima
se minimalizuje potrošnja energije sistema, upravlja se toplotnim ograničenjima sistema i do
maksimuma se produžava trajanje baterije.
preferences – podešavanja (G); željene postavke (MS): Opcije za promenu izgleda ili
funkcija aplikacije ili sistemskog softvera, poput operativnog sistema ili hardvera.
predefined – unapred definisan/na/no: Nešto što je unapred objašnjeno ili navedeno.
privacy policy – politika privatnosti: Dokument koji navodi stav kompanije o privatnosti i
koji detaljno navodi koje informacije ona prikuplja, sa kim se one dele i kako korisnici mogu da
kontrolišu korišćenje ličnih informacija.
private browsing – privatno pregledanje: Funkcija u pregledaču pomoću koje se u istoriji
ne čuvaju pregledane stranice, preuzete datoteke i kolačići.
profile picture – slika profila: Fotografija koja služi kao naslovna fotografija na profilu na
nekoj od društvenih mreža.
prompt – upit (G); odziv (MS): Pomoć korisniku računara u obliku pitanja ili izjave koja
se pojavljuje na ekranu, pokazuje da je uređaj spreman da nastavi i navodi dostupne opcije.
provide r – dobavljač usluge: Kompanija koja pruža usluge ili sadržaj svojim klijentima.
proxy server – proksi server (G); proxy server (MS): Server koji se nalazi na mreži između
klijentskog softvera, poput veb-pregledača, i drugog servera. Presreće sve zahteve serveru da bi
utvrdio da li može da ih ispuni. Ako to nije slučaj, prosleđuje zahtev drugom serveru.

243
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

Q
query – upit: Formalizovano uputstvo bazi podataka da vrati skup zapisa ili obavi
navedenu radnju na skupu zapisa, kao što je navedeno u upitu.
R
RAM – RAM: Privremeni skladišni prostor koji računar koristi za pokretanje programa i
skladištenje podataka. Informacije koje se čuvaju u RAM-u su privremene i brišu se nakon
gašenja računara. Videti: random access memory
random access me mory – radna memorija: Privremeni skladišni prostor koji računar
koristi za pokretanje programa i skladištenje podataka. Informacije koje se čuvaju u RAM-u su
privremene i brišu se nakon gašenja računara. Videti: RAM
raw data – neobrađeni podaci: Podaci prikupljeni iz određenog izvora koji nisu podvrgnuti
izmenama.
real-time – u realnom vremenu: Operacije u realnom vremenu su one u kojima se
računarske aktivnosti podudaraju sa ljudskim shvatanjem vremena ili one u kojima se
računarske operacije odvijaju istim tempom kao fizički ili spoljni proces.
recepient – primalac: Pojedinac ili sistem kome se šalje određena stavka.
redirect – preusmeriti: Funkcija veb-servera gde se jedan URL zamenjuje drugim.
re minder – podsetnik: Poruka koja se pojavljuje u navedenom intervalu pre sastanka ili
nekog zadatka i navodi kada aktivnost treba da se odigra.
render – prikazati: Predstaviti grafičku sliku iz datoteke na izlaznom uređaju kao što je
ekran ili štampač.
reset – ponovo postaviti (G); uspostaviti početne vrednosti (MS): Podesiti element, poput
funkcije, konfiguracije ili objekta, na prvobitne postavke.
restart – ponovo pokrenuti: Isključiti sistem ili funkciju i odmah ih ponovo uključiti.
restore – vratiti (G); vratiti u prethodno stanje (MS): Ukloniti evidenciju ili stavku iz
izbrisanog direktorijuma i ponovo je povezati sa zapisom sa kojim je bila u vezi.
retrieve – preuzeti: Postupak pristupanja informacijama iz memorije ili drugih uređaja za
skladištenje.
root folder – matični direktorijum (G); osnovna fascikla (MS): Direktorijum najvišeg reda
na računaru, particiji ili volumenu.
royalties – naknada za autorska prava: Plaćanje jedne strane (sticaoca licence) drugoj
strani (davaocu licence) za prava na kontinualno korišćenje materijala, ponekad intelektualne
svojine.
S
save – sačuvati: Upisati podatke na medijum za skladištenje.
scan – skenirati: Sistemski ispitati datoteke ili druge podatke radi identifikacije sadržaja ili
šablona koji ispunjavaju određene kriterijume.
screensaver – čuvar ekrana: Animirana slika koja se aktivira na ekranu računara kada
određeni period nije bilo aktivnosti korisnika na računaru.
script – skripta: Tip programa koji se sastoji od skupa uputstava za aplikaciju ili alatku.
Skripta obično daje uputstva pomoću pravila ili sintakse te aplikacije ili alatke u kombinaciji sa
jednostavnim kontrolnim strukturama poput petlji.

244
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

search – pretražiti: Pokušati lociranje objekta (datoteke, direktorijuma, računara,

teksta…).
search box – okvir za pretragu (G); polje za pretragu (MS): Okvir za tekst u koji neko
unosi reči radi započinjanja pretrage.
search engine – pretraživač: Računarski softver koji se koristi za pretraživanje podataka
(poput teksta ili baza podataka) radi pronalaženja konkretnih informacija. Konkretnije, to je sajt
na vebu koji koristi taj softver da bi pronašao ključne reči na drugim sajtovima.
search for – potražiti: Pokušati lociranje konkretnog termina u određenom skupu
podataka. Pretražuje se skup podataka, a u njemu korisnik može da potraži konkretan termin za
pretragu. Videti: search
search page – stranica za pretraživanje: Stranica na kojoj možete da pronađete druge
internet sajtove i posetite ih. Mnoge stranice nude različite tipove pretrage: prema ključnoj reči,
prema upitima korisnika itd.
security key – bezbednosni ključ: Niz cifara i slova koji je potrebno uneti za pristup
zaštićenoj funkciji, datoteci, softveru, bazi podataka itd.
service pack – servisni paket: Testirani kumulativni skup hitnih ispravki, bezbednosnih
ažuriranja, kritičnih ažuriranja i standardnih ažuriranja, kao i dodatnih ispravki problema koji
su pronađeni interno od puštanja proizvoda u prodaju.
shape – formatirati (G); oblikovati (MS): Postupak uređivanja podataka za skladištenje ili
prikaz.
share – deliti: Učiniti resurse, poput direktorijuma i štampača, dostupne drugima.
shortcut key – tasterska prečica: Bilo koja kombinacija tastera koji moraju da se pritisnu
istovremeno.
sidebar – bočna traka: 1. Napomena pored glavnog teksta koja sadrži interesantne ili
korisne informacije; 2. Bočna traka je element korisničkog interfejsa koji prikazuje listu opcija, a
koji se pojavljuje kao kolona se leve ili desne strane ekrana.
sign in – prijaviti se: Dobiti pristup konkretnom računaru, programu ili mreži
identifikacijom pomoću korisničkog imena i lozinke. Videti: log in i log on
sign out – odjaviti se: Prekinuti sesiju sa računarom kojem ste pristupili preko
komunikacione linije, a koji je obično računar koji je udaljen i kome pristupa veći broj korisnika.
Videti: log out i log off
sign up – registrovati se (G); upisati se (MS): Prijaviti se za korišćenje usluge, što obično
uključuje otvaranje novog naloga.
site – sajt (G); lokacija (MS): Grupa povezanih veb-stranica koje hostuje HTTP server na
vebu ili intranetu. Stranice na veb-sajtu su međusobno povezane hiperlinkovima.
slider – klizač: Skala koja prikazuje kontinualni niz vrednosti i omogućava izbor neke od
njih, poput jačine zvuka ili osvetljenosti ekrana.
set – 1. skup: Grupa stavki iz izvora podataka koja ima naziv i tretira se kao jedinstveni
element do kog se može navesti referenca ili se može koristiti više puta; 2. podesiti: Aktivirati
određenu opciju.
settings – podešavanja (G); postavke (MS): Lične opcije za konfiguraciju koje
omogućavaju korisnicima da prilagode aplikaciju ili operativni sistem.
setup – podešavanje: Postupci kojima se priprema softverski program ili aplikacija za
funkcionisanje u računaru ili mobilnom uređaju.

245
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

signature – potpis: Podaci koji povezuju identitet pošiljaoca sa informacijama koje se

šalju.
slideshow – projekcija slajdova: Skup stranica uređenih po redosledu koje sadrže tekst i
slike radi prezentacije publici.
software – softver: Kompjuterski programi, neopipljivi deo računara.
sort – sortirati: Organizovati informacije, poput liste datoteka, u određeni redosled. Na
primer, lista datoteka može da se sortira po abecednom, rastućem ili opadajućem redosledu.
spam – neželjena pošta (G); bezvredna pošta (MS): Poruka koju niste zahtevali i koja često
nije poželjna, a često je komercijalne ili političke prirode, koja se preko interneta masovno šalje
velikom broju primalaca.
spreadsheet – unakrsna tabela: Aplikacija koja se koristi za finansije, procene i druge
finansijske zadatke, a koja organizuje vrednosti pomoću ćelija, gde su odnosi između ćelija
definisani formulama.
spyware – spajver (G); špijunski softver (MS): Program koji prikuplja informacije, poput
veb-sajtova koje korisnik posećuje, bez odgovarajućeg pristanka. Instalacija može da se odigra
bez vidljivog obaveštenja ili bez znanja korisnika.
stock images – stok slike: Profesionalne fotografije uobičajenih mesta, znamenitosti,
prirode ili ljudi koje se kupuju i prodaju bez autorskih prava i mogu da se koriste više puta u
svrhe komercijalnog dizajna.
storage – memorija (G); skladište (MS): Svaki uređaj na kome mogu da se čuvaju
informacije.
stream – strimovati: Prenositi digitalne podatke u neprekidnom protoku preko mreže.
string – niz (G); niska (MS): Grupa znakova ili bajtova znakova kojima se rukuje kao
jednim entitetom. Računarski programi koriste niske da bi skladištili i prenosili podatke i
komande.
subject of e-mail – naslov poruke e-pošte (G); tema e-poruke (MS): Kratak rezime
sadržaja poruke e-pošte koji govori primaocu o čemu će u poruci biti reči.
subscribe – 1. pretplatiti se: Početi sa korišćenjem usluga dobavljača usluga, na primer,
dobavljača internet usluga. Pretplata može da se plaća ili da bude besplatna; 2. prijaviti se:
Početi sa praćenjem nekog kanala na YouTubeu, bloga, informativnog izdanja itd. koje obuhvata
dobijanje redovnih novosti. Ova usluga je obično besplatna.
synchronize – sinhronizovati: Uskladiti razlike između datoteka, e-pošte, zakazanih
obaveza i drugih stavki sačuvanih na jednom računaru sa verzijama istih datoteka na drugom
računaru. Kada se utvrde razlike, oba skupa datoteka se ažuriraju.
T
tab – kartica: Element korisničkog interfejsa koji je dizajniran da izgleda kao jezičak na
fascikli. Kartice se obično raspoređuju horizontalno i omogućavaju korisnicima da se prebacuju
sa jedne na drugu srodnu stranicu ili veb-stranicu.
taskbar – traka zadataka: Traka koja sadrži dugme „Start“ i koja se podrazumevano
pojavljuje u dnu radne površine. Klikom na dugmad na njoj menjate programe. Možete da je
sakrijete, prebacite uz levu ili desnu ivicu ili u vrh radne površine, odnosno da je dodatno
prilagođavate.
template – predložak: Datoteka koja služi kao početna tačka za novi dokument. Kada
otvorite predložak, on je unapred formatiran na neki način.

246
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

terms of service – uslovi korišćenja usluge: Pravila kojih ljudi i organizacije moraju da se
pridržavaju da bi koristili uslugu.
text box – okvir za tekst: Pravougaoni izdvojeni deo ekrana u okviru koga može da se
unosi tekst.
text message – tekstualna poruka: Kratka alfanumerička poruka koja se razmenjuje između
mobilnih telefona ili uređaja pomoću SMS protokola.
timeout – isteći: Stići do kraja unapred određenog perioda neaktivnosti ili odsustva
očekivanog događaja ili radnje nakon koga uređaj, program ili proces obično budu deaktivirani.
thumbnail – sličica: Minijaturna verzija slike koja se koristi za brzo pregledanje više slika.
tip – savet: Beleška ili napomena koja pomaže korisnicima da primene tehnike i procedure
opisane u tekstu. Savet navodi alternativne metode koje možda nisu očigledne i pomaže
korisnicima da razumeju koristi i mogućnosti proizvoda.
token – token: Tekstualni element koji nije moguće redukovati, a koji se nalaze u okviru
podataka koji se razlažu. Na primer korišćenje naziva promenljive, rezervisane reči ili operatera.
Skladištenje tokena kao kratkih kodova skraćuje datoteke i ubrzava izvršavanje.
toggle – uključiti/isključiti: Pritiskati preklopno dugme više puta. Pri prvom pritisku se
određena funkcija uključuje, da bi se drugim pritiskom na isto dugme ponovo isključila.
toggle button – preklopno dugme: Dugme u korisničkom interfejsu koje aktivira funkciju
prvim pritiskom na njega, a deaktivira je drugim pritiskom.
toolbar – traka s alatkama: Red, kolona ili blok dugmadi ili ikona, koji se obično prikazuju
u vrhu ekrana i predstavljaju zadatke i komande programa. Dugmad na traci s alatkama su
prečice do uobičajenih funkcija koje se koriste u menijima.
tooltip – opis alatke: Mali iskačući prozor u kome se nalazi kratka napomena ili oznaka
koja se odnosi na stavku ili komandu iznad koje se nalazi pokazivač miša.
two-step verification – verifikacija u dva koraka: Dodatni nivo sigurnosti pri
prijavljivanju na nalog koji podrazumeva unošenje lozinke i koda koji korisnik dobija na mobilni
telefon.
U
user interface (UI)– korisnički interfejs: Deo programa sa kojim korisnik ostvaruje
interakciju.
uncheck checkbox – ukloniti oznaku iz polja za potvrdu: Deaktivirati opciju ispred koje se
nalazi polje za potvrdu i opozvati izbor te opcije. Kada se klikne na polje, u nestaje znak za
potvrdu ili „x“.
uninstall – deinstalirati: Ukloniti softver sa računarskog sistema na poseban način pomoću
posebno osmišljenog programa.
update – ažurirati: Inkorporirati nove ili preciznije informacije u bazu podataka, program,
proceduru itd. i time ispraviti greške u proizvodu.
upgrade – nadograditi: Zameniti postojeću verziju softverskog paketa novijom, snažnijom i
preciznijom verzijom istog proizvoda. Obično korisnički podaci i podešavanja ostaju isti, dok se
softver zamenjuje novijom verzijom.
upload – otpremiti: U komunikaciji je to postupak prenosa primerka datoteke sa lokalnog
računara na udaljeni računar putem modema ili mreže.
URL – URL (G); URL adresa (MS): Adresa koja na jedinstven način identifikuje lokaciju
na internetu; obično joj prethodi http://.

247
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

username – korisničko ime: Ime pomoću koga se korisnik identifikuje računarskom

sistemu ili mreži. Tokom procesa prijavljivanja, korisnik mora da unese korisničko ime i tačnu
lozinku.
V
verification – verifikacija: Utvrđivanje tačnosti, ispravnosti i toga da li određeni element
ispunjava određene kriterijume.
W
warehousing – skladište: Elektronsko čuvanje velike količine podataka za potrebe
preduzeća; podaci moraju da se čuvaju na bezbedan i pouzdan način i uz to moraju da budu lako
dostupni.
Web – veb: Skraćeno od World Wide Web (svetska komunikaciona mreža); kompletan
skup dokumenata koji se nalaze na svim internet serverima koji koriste HTTP protokol.
we bmaster – vebmaster: Osoba koja upravlja veb-sajtom.
we bsite – veb-sajt (G); veb lokacija (MS): Povezana grupa stranica na vebu koja se
smatra pojedinačnim entitetom, a kojom obično upravlja jedna osoba ili organizacija i koja je
usmerena ka jednoj temi ili nekoliko blisko povezanih tema.
wireless – bežični: Karakteristika komunikacija koje se odigravaju bez korišćenja
povezanih žica ili kablova, na primer, putem radio talasa, mikrotalasa ili infracrvenog signala.
workbook – radna sveska: Datoteka sa više povezanih radnih listova u programu za
upravljanje unakrsnim tabelama.
workflow – tok posla: Niz aktivnosti, radnji ili zadataka putem kojih se dokumenti ili
stavke obrađuju u sklopu automatizovanog poslovnog procesa.
Z
ZIP code – ZIP kôd: U Sjedinjenim Američkim Državama su to poštanski k odovi koji se
dodeljuju svakoj adresi.
zoom – zumirati: Učiniti da tekst ili drugi grafički elementi izgledaju veći na ekranu.
zoom in – uvećati prikaz: Učiniti da tekst ili drugi grafički elementi izgledaju veći na
ekranu. Videti: zoom (sinonim)
zoom out – umanjiti prikaz: Učiniti da tekst ili drugi grafički elementi izgledaju manji na
ekranu.
ZAKLJUČAK
Zastoj u razvoju IT sektora na ovim prostorima ostavio je veliki jaz u terminologiji između
srpskog i engleskog jezika. Taj jaz je popunjen tako što su korisnici računara birali najlakše
rešenje – usvajali reč u originalu. To je veoma efikasno rešenje ako se radi o kratkom periodu,
međutim, dugoročna izloženost stranim terminima dovela je do zabune u IT sferi – da li uopšte
postoji prevod za osnovne računarske termine? Pošto standardizovani prevod nije postojao, IT
javnost je morala da čeka početak lokalizacije softvera najvećih imena iz ove branše da bi
saznala kako nešto zvuči na srpskom. Rezultati nisu prihvaćeni sa oduševljenjem. Paradoksalno
je to što prosečan korisnik računara u potpunosti razume tuđice koje se koriste u ovoj delatnosti,
a ima problema da „shvati“ srpski termin. U principu, jednostavno rešenje je postići veću

248
 ZBORNIK RADOVA
NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MIS AO
2/2014

izloženost javnosti srpskim elementima interfejsa i vremenom će ti termini počinjati da zvuče sve
prirodnije prosečnom korisniku.
Izloženi rečnik je samo ograničeni skup termina koji se danas koriste u IT sferi i ne može
ni približno da pokrije sve termine koji u njoj mogu da se jave. Ipak, ovo je mali doprinos
standardizaciji terminologije u svetu računarstva. Takođe je pokušaj da se spreči upliv strane
terminologije u srpski jezik, za šta je IT terminologija veoma plodno tle. Realnost je da ove reči
verovatno ne mogu da se čuju na IT konferencijama, u školama računara, na fakultetima, pa čak
ni na ulici u svakodnevnom govoru. Međutim, možda će sistematično izlaganje pandana
pozajmljenicama polako promeniti ravnotežu u korist srpskog jezika. Ovaj rad je skroman korak
ka tom cilju.
LITERATURA
ERČIĆ, J. (2007.) Pro zori s pogledom. Svet kompjutera, april. Preu zeto sa: http://www.sk.rs
GOOGLE.COM (n.d.) Google po moć [WWW] Google. Dostupno na: https://support.google.com/?hl=sr
[Pristupljeno 27.2.2014.].
MARKOVIĆ, N. (2011.) Pedeset godina računarstva u Srbiji. PC Press, februar. Preu zeto sa: http://pcpress.rs
MATOVIĆ, M. (2013.) Lokalizacija softvera u Srbiji. Ciklopea. Blog [onlajn], 20. avgust. Dostupno na:
http://www.ciklopea.co m/ba/blog/lokalizacija/lokalizacija-softvera-u-srbiji/362/. Pristupljeno: 27.1.2014.
MICROSOFT.COM (n.d.) Microsoft pomoć i podrška [WWW] Microsoft. Dostupno na:
http://support.microsoft.com/?ln=sr [Pristupljeno 27.2.2014.].
MICROSOFT.COM (n.d.) Microsoft Terminology Collection [WWW] Microsoft. Dostupno na:
https://www.microsoft.com/ Language/en-US/Terminology.aspx [Pristupljeno 17.3.2014.]
MIKROKNJIGA.RS (n.d.) Računarski rečnik Mikro knjige [WWW] Mikro kn jiga. Dostupno na:
http://www.mikro knjiga.rs/pub/rmk/ [Pristupljeno 27.2.2014.].
VIDIĆ, M. i BUBNJEVIĆ, S. (2006.) IT žargon: Benefit i legasi decentralizovanog mejnfrejm interfejsa.
Vreme, 26. o ktobar. Preuzeto sa: http://www.vreme.co.rs

KRATKA BIOGRAFIJA
Ivan Stamenković rođen 1987. godine u Nišu. Završio je Gimnaziju „Bora Stanković“ 2006. godine
kao dobitnik Vukove diplome, a 2010. godine diplomirao je engleski jezik i književnost na Departmanu
za anglistiku Filozofskog fakulteta u Nišu sa prosečnom ocenom 9,81, kada je proglašen za najboljeg
studenta osnovnih studija. 2013. godine završio je master studije u istoj ustanovi sa prosečnom ocenom
10. U toku studija dva puta je bio korisnik studentske stipendije za 1000 najboljih studenata Fonda za
mlade talente Ministarstva prosvete i sporta Republike Srbije. Od marta 2012. je zaposlen u prevodilačkoj
agenciji „Littera“, gde radi kao prevodilac i lektor.

249