Minhaj Ul Aabideen (In Hindi)

ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ
çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢

¥…G : à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜUG¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è, ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢
}¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜUG¢çÎÚè Ú…G±è
ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è „Ï¢ÜGU ÐÉGÝï „ï ÐãHï …ñGH }¢ïæ Îè ãé§ü Îé¥G¢
ÐÉG Hèç…²ï …¢ï ÜéUÀ ÐÉGïæx¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ J Îé¥G¢ ²ïã ãñ :
¼…ü}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ã}¢ ÐÚ §ËG }¢¢ï çãGv}¢¼ ÜïU ÎÚ±¢…Gï ¶¢ïH Îï

!
¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ Ý¢ç…GH ÈGUÚ}¢¢ ! »ï ¥G…G}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢èü ±¢Hï J
Ý¢ïÅ : ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG Hèç…²ï J
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢
Ï¢ÜUGè¥G
± }¢x¢GçÈGUÚ¼
13 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ 1428 çã.
çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ï…G ãG„Ú¼

ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : „Ï¢ „ï ç…G²¢Î¢ ãG„Ú¼
çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©„ ÜU¢ï ã¢ïx¢è ç…„ï Îé‹²¢ }¢ïæ §GË}¢ ãG¢ç„H ÜUÚÝï ÜU¢ }¢¢ñÜGU¥G
ç}¢H¢ }¢x¢Ú ©„ Ýï ãG¢ç„H Ý çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©„ à¢wG„ ÜU¢ï ã¢ïx¢è ç…„ Ýï §GË}¢
ãG¢ç„H çÜU²¢ ¥¢ñÚ Îê„Ú¢ïæ Ýï ¼¢ï ©„ „ï „éÝ ÜUÚ ÝzG¥G ©Æ¢²¢ HïçÜUÝ ©„ Ýï
Ý ©Æ¢²¢ (²¢’Ýè ©„ §GË}¢ ÐÚ ¥G}¢H Ý çÜU²¢)
çÜU¼¢Ï¢ ÜïU ¶GÚèÎ¢Ú }¢é¼±Á…ïã ã¢ïæ

çÜU¼¢Ï¢ ÜUè ¼GÏ¢¢¥G¼ }¢ïæ Ýé}¢¢²¢æ ¶GÚ¢Ï¢è ã¢ï ²¢ „ÈGUãG¢¼ ÜU}¢ ã¢ïæ ²¢ Ï¢¢§ô‹Çx¢ }¢ïæ
¥¢x¢ï ÐèÀï ã¢ï x¢» ã¢ïæ ¼¢ï }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï L…ê¥G ÈGUÚ}¢¢§²ï J
Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 101
A-1
www.dawateislami.net
n Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè }¢Á¢çHS¢ “¥H }¢ÎèÝ¼éH
§GçË}¢Ä²¢” Ýï ²ïã çÜU¼¢Ï¢ “©Îê” ü …GÏ¢¢Ý }¢ïæ Ðïà¢ ÜUè ãñ ¥¢ñÚ }¢Á¢çHS¢ï
¼Ú¢çÁ¢}¢ Ýï §„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ “çã‹Îè” ÚS}¢éH ¶G¼G (HèçÐ²¢æ¼Ú) ÜUÚÝï ÜUè
S¢¥G¢Î¼ ãG¢çS¢H ÜUè ãñ [|¢¢¯¢æ¼Ú (TRANSLATION) Ýãèæ Ï¢çËÜU ç„ÈüUG
HèçÐ²¢æ¼Ú (TRANSLITERATION) ²¢’Ýè …GÏ¢¢Ý ¼¢ï ©Îêü ãè ãñ …Ï¢ çÜU
HèçÐ çã‹Îè Ú¶è ãñ] ¥¢ñÚ }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï à¢¢»¥G ÜUÚ±¢²¢ ãñ J
§„ çÜU¼¢Ï¢ }¢ïæ ¥x¢Ú çÜU„è …x¢ã ÜU}¢è-Ï¢ïà¢è ²¢ x¢GH¼Gè
Ð¢»æ ¼¢ï }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ ÜU¢ï (Ï¢ …GÚè¥G» SMS ²¢ E-MAIL)
}¢éœ¢GH¥G ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ S¢±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J
©Îêü „ï çã‹Îè ÚS}¢éH ¶G¼G ÜU¢ HèçÐ²¢æ¼Ú ™¢Åü
¼= ÈU = Ð= |¢ = Ï¢ = ¥ =
Û¢ = …= S¢ = Æ= Å= ƒ=
É= {= Ç= Î= ¶G = ãG =
…G = …G = ÉG = ÇG = Ú= …G =
¥G = …G = ¼G = …G = „= à¢ = „=
x¢ = ¶= ÜU = ÜGU = ÈGUU = x¢G = ’=
²= ã= ±= Ý= }¢ = H= Í¢ =
ì = é= ç= -= è = ê= ¢ =
-: Ú¢çÏ¢¼G¢ :-
}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢, }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è)
}¢ÎÝè }¢ÜüU…G, ÜGU¢ç„}¢ ã¢H¢ }¢çS…Î, „õÜU‹Ç zGH¢õÚ,
Ý¢x¢Ú ±¢ÇG¢ }¢õÝ Ú¢õÇ, Ï¢Ú¢ïÇ¢, x¢é…Ú¢¼, ¥H çã‹Î
Mo. + 91 932777 6311
E-mail : translation.baroda@dawateislami.net
A-2
“¼S¢Ã±éÈGU”
ÜïU }¢¢ñÁG¢ê¥G ÐÚ }¢éwG¼S¢Ú ± Á¢¢}¢ï¥G çÜU¼¢Ï¢
-: }¢éS¢ç‹ÝÈGU :-
ãéGÁÁ¢¼éH §SH¢}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢
}¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î x¢GÁ¢G¢Hè à¢¢ÈïGU§üG (¥H }¢é¼±zGÈGU¢, 505 çã.)
-: }¢é¼<Á¢}¢ :-
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢éãG}}¢Î S¢§üGÎ ¥ãG}¢Î ÝvGà¢Ï¢‹Îè
(¥H }¢é¼±zGÈGU¢ 1986 §üG)
-: Ðïà¢ÜUà¢ :-
}¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢, à¢¢ï’Ï¢» ¼wGÚèÁ¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è)
-: Ý¢çà¢Ú :-
421,©Îêü }¢¢ÜïüUÅ, }¢Å²¢ }¢ãGH, Á¢¢}¢ï¥G }¢çSÁ¢Î, ÎïãHè-6
A-3
:
Ý¢}¢ çÜU¼¢Ï¢ : ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ U
}¢é„ç‹ÝÈG : ãéGÁÁ¢¼éH §SH¢}¢, ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý
}¢éã}G }¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î x¢GÁ¢G¢Hè à¢¢ÈïGU§üG
}¢é¼<Á¢}¢ : ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢éãG}}¢Î S¢§üGÎ ¥ãG}¢Î ÝvGà¢Ï¢‹Îè
Ðïà¢ÜUà¢ : }¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢, à¢¢ï’Ï¢» ¼wGÚèÁ¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è)
çS¢Ýï ¼GÏ¢¢¥G¼ : ÚÏ¢è©GH ¥Ã±H, ç„. 1436 çã.
Ý¢çà¢Ú : }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢, ÎïãHè - 6
-: }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢éwG¼çHÈGU à¢¢¶Gï´ :-
$...¥ãG}¢Î¢Ï¢¢Î : ÈGñUÁ¢G¢Ýï }¢ÎèÝ¢, ¼èÜU¢ïÝè Ï¢¢x¢GèÓ¢ï ÜïU S¢¢}¢Ýï, ç}¢ÚÁ¢G¢ÐêÚ,
¥ãG } ¢Î¢Ï¢¢Î, x¢é Á ¢Ú¢¼ - 1 , ÈG U ¢ï Ý : 9327168200
$$... }¢é}Ï¢§ü : 19-20, }¢éãG}}¢Î ¥GHè Ú¢õÇ, }¢¢æÇ±è Ð¢ïSÅ ¥¢õçÈGUS¢ ÜïU
S¢¢}¢Ýï, }¢é } Ï¢§ü , }¢ã¢Ú¢cÅî , ÈG U ¢ï Ý : 022-23454429
$$... Ý¢x¢ÐêÚ : „ñÈGUè Ýx¢Ú Ú¢õÇG, x¢GÚèÏ¢ Ý±¢…G }¢çS…Î ÜïU „¢}¢Ýï,
}¢¢ïç}¢Ý ÐêÚ¢, Ý¢x¢ÐêÚ, }¢ã¢Ú¢cÅî, ÈGU¢ïÝ : 09373110621
$$.... ¥Á¢}¢ïÚ : 19 / 216 ÈGUH¢ãïG Î¢ÚñÝ }¢çS…Î ÜïU ÜGUÚèÏ¢, ÝËH¢
Ï¢¢Á¢G¢Ú, SÅïà¢Ý Ú¢õÇ, ÎÚx¢¢ã, ÈGU¢ïÝ : (0145) 2629385
$..... ãéÏ¢Hè : A.J }¢é{H ÜU¢ï}ÐHïv„, A.J }¢é{H Ú¢õÇ,
¥¢õ Ë Ç ãé Ï ¢Hè, ÜUÝ¢ü Å ÜU, ÈG U ¢ï Ý : 08363244860
$$... ãñGÎÚ¢Ï¢¢Î : }¢éx¢GH ÐêÚ¢, Ð¢Ýè ÜUè ÅæÜUè, ãñGÎÚ¢Ï¢¢Î,
¼ïHæx¢¢Ý¢, ÈGU¢ïÝ : (040) 2 45 72 786
$$... ÜU¢ÝÐêÚ : }¢çSÁ¢Î }¢wG Î ê } ¢ï çS¢}¢Ý¢Ýè, çÇÐÅè ÜU¢ ÐÇ¢±,
xG¢éÏ¢ü¼ Ð¢ÜüU, ÜU¢ÝÐêÚ, ²ê.Ðè. ÈGU¢ïÝ : 09335272252
$$... Ï¢Ý¢ÚS¢ : }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢, ¥ËHê ÜUè }¢çSÁ¢Î, ¥}Ï¢¢ à¢¢ã ÜUè
¼ÜU²¢, }¢ÎÝ ÐêÚ¢, Ï¢Ý¢ÚS¢, ²ê.Ðè. ÈGU¢ïÝ : 09369023101
E.mail : ilmiapak@dawateislami.net
}¢ÎÝè §çË¼Á¢¢ : çÜUS¢è ¥¢ñÚ ÜU¢ï ²ïã (¼¶GÚèÁ¢ à¢éÎ¢) çÜU¼¢Ï¢ À¢ÐÝï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ Ýãè´ J
A-4
²¢Î Î¢à¼
(Î¢ñÚ¢Ýï }¢é¼¢G H¥G¢ …GMÚ¼Ý ¥‹ÇÚ H¢§Ý ÜUèç…²ï, §à¢¢Ú¢¼ çH¶ ÜUÚ „ÈGUãG¢
Ý}Ï¢Ú Ý¢ïÅ ÈGUÚ}¢¢ Hèç…²ï J §GË}¢ }¢ïæ ¼ÚvGÜGUè ã¢ïx¢è J)
©G‹¢±¢Ý „ÈGUãG¢ ©G‹¢±¢Ý „ÈGUãG¢

A-5
ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ ÈGïUãçÚS¼
ÈïGUãçÚS¼
©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢
ÈïGUãçÚS¼ï çÜU¼¢Ï¢ 1 ÎêS¢Úè LÜU¢±Å :
§S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ï ÐÉGÝï ÜUè çÝÄ²¼ï´ 4 }¢wGHêÜGU S¢ï }¢ïH Á¢¢ïH 87
¥H }¢ÎèÝ¼é H §G ç Ë}¢Ä²¢ ÜU¢ ¼¥G ¢ LÈG U çãGÜU¢²¼ 116
(¥Á¢G : ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ L) 6 S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 117
ÐãHï §S¢ï ÐÉG HèçÁ¢²ï ! 8 ¼èS¢Úè LÜU¢±Å :
¼¥G¢LÈïUG }¢éS¢ç‹ÝÈGU 10 à¢ñ¼¢G Ý 120
}¢éÜGUg}¢» çÜU¼¢Ï¢ 15 Ó¢¢ñ‰¢¢ ¥G¢§ÜGU (}¢¢Ýï¥G)

ÐãH¢ Ï¢¢Ï¢ 36 ÝzGS¢ 139
ÐãHè Í¢¢Åè : S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 142
§GË}¢ ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´ 36 S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 142
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 48 S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 144
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 49
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 154
ÎêS¢Ú¢ Ï¢¢Ï¢ 56
ÈGUSHï ¥Ã±H :
¥¢æ¶ ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´ 163
ÎêS¢Úè Í¢¢Åè :
ÐãH¢ ©S¢êH 163
¼¢ñÏ¢¢ ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´ 56
ÎêS¢Ú¢ ©S¢êH 167
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 58
¼èS¢Ú¢ ©S¢êH 168
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 61
ÈGUSHï Îé±}é ¢ :
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 62
ÜU¢Ý ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ḯ 169
ÈGUSH 72
¼èS¢Úè ÈGUSH :
¼èS¢Ú¢ Ï¢¢Ï¢ 76
Á¢GÏ¢¢Ý ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´ 171
¼èS¢Úè Í¢¢Åè : ÐãH¢ ©S¢êH 172
¥G±¢§ÜïGU ¥ÚÏ¢¥G¢ ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´ 76
ÎêS¢Ú¢ ©S¢êH 173
ÐãH¢ ¥G¢§ÜGU (}¢¢Ýï¥G) : ¼èS¢Ú¢ ©S¢êH 174
Îé‹²¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ §S¢ }¢ï´ ãñ 76 Ó¢¢ñ‰¢¢ ©S¢êH 175
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 79 Ð¢æÓ¢±¢æ ©S¢êH 177
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 83 ÐãHè ±Á¢ã 178

ÎêS¢Úè ±Á¢ã 179 Ó¢¢ñ‰¢è ¥¢ÈGU¼ 222
¼èS¢Úè ±Á¢ã 179 Ð¢æÓ¢±è´ ¥¢ÈGU¼ 223
Ó¢¢ñ‰¢è ±Á¢ã 179 ÀÅè ¥¢ÈGU¼ 224
Ó¢¢ñ‰¢è ÈGUSH : S¢¢¼±è´ ¥¢ÈGU¼ 225
çÎH ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´ 180 ¥¢Æ±è´ ¥¢ÈGU¼ 226
ÐãH¢ ©S¢êH 180 Ý±è´ ¥¢ÈGU¼ 226
ÎêS¢Ú¢ ©S¢êH 181 ÎS¢±è´ ¥¢ÈGU¼ 228
¼èS¢Ú¢ ©S¢êH 182 ÈGUSH 243
Ó¢¢ñ‰¢¢ ©S¢êH 183 §ÏHèS¢ ÜïU à¢Ú S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ Á¢GMÚè ãñ 245
Ð¢æÓ¢±¢æ ©S¢êH 184 H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢ïH Á¢¢ïH ÜUè }¢Á¢G}}¢¼ 246
S¢é±¢H 187 }¢Á¢G}}¢¼ï ÝzGS¢ ÜU¢ Ï¢²¢Ý 248
Á¢±¢Ï¢ 188 ÈGUSH 256
yG¢êHï ¥}¢H ÜU¢ Ï¢²¢Ý 190 ¥¢æ¶ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ 256
ÎêS¢Úè ¥¢ÈGU¼ : Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ 256
ãGS¢Î 198 ÐïÅ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ 258
Á¢ËÎ Ï¢¢Á¢Gè ÜïU ÝévGS¢¢Ý¢¼ 202 çÎH ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ 260
çÜUÏ¢í ÜU¢ Ï¢²¢Ý 204 ÈGUSH 266
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 208 Ó¢¢ñ‰¢¢ Ï¢¢Ï¢ 272
¥}¢H ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ÜU¢ Ï¢²¢Ý 208 Ó¢¢ñ‰¢è Í¢¢Åè }¢ï´ :
S¢é±¢H 211 ²ïã Í¢¢Åè “¥GÜGUÏ¢¼éH ¥G±¢çÚÁ¢G”
Á¢±¢Ï¢ 212 ÜïU Ý¢}¢ S¢ï }¢¢ñS¢ê}¢ ãñ 272
ãGS¢Î ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ÜU¢ Ï¢²¢Ý 213 ¥Ã±H ¥G¢çÚÁ¢G¢ : çÚÁGÜGU 272
©GÁ¢H¼ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ 215 ¼±vÜéUH ÜUè ¼¢’ÚèÈGU 288
çÜUÏ¢í ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ 215 ¼±vÜéUH ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 289
Ð¢Ó¢±è´ ÈGUSH : ÎêS¢Ú¢ ¥G¢çÚÁ¢G¢ : S¢ÈUG Ú ÜïU ¶G¼ÚG ¢¼ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ ¥¢Úñ ¶G²¢H 300
çà¢ÜU}¢ ÜUè çãGÈUG ¢Á¢G¼ ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ḯ 217 çãGÜU¢²¼ 301
ÐãHè ¥¢ÈGU¼ 220 ¼zG±èÁ¢G ÜïU }¢¢’Ý¢ 304
ÎêS¢Úè ¥¢ÈGU¼ 221 ¼èS¢Ú¢ ¥G¢çÚÁ¢G¢ : ÜGUÁ¢G¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè }¢éwG¼çHÈGU ¥vGS¢¢}¢ 312
¼èS¢Úè ¥¢ÈGU¼ 222 ÜGUÁ¢G¢» §H¢ãè ÐÚ Ú¢Á¢Gè ã¢ïÝï ÜUè ÎêS¢Úè ±Á¢ã 314

Ó¢¢ñ‰¢¢ ¥G¢çÚÁ¢G¢ : }¢S¢¢§Ï¢ ¥¢ñÚ ¼ÜU¢HèÈGU 318 Ú¢ïÁ¢ïG çÜGU²¢}¢¼ 415
S¢é±¢H : S¢Ï¢í ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ 327 Á¢‹Ý¼ ¥¢ñÚ Î¢ïÁ¢G¶G ÜU¢ Ï¢²¢Ý 418
Á¢±¢Ï¢ 327 ÈGUSH 427
S¢Ï¢í çÜUS¢ ¼GÚãG ÐñÎ¢ çÜU²¢ Á¢¢» ? 328 ÀÅ¢ Ï¢¢Ï¢ 430
ÈGUSH 328 ÀÅè Í¢¢Åè :
ÈGUSH 336 ¥GÜGUÏ¢¼éH ÜGU±¢çÎãG 340
ÐãH¢ Ýév¼¢ 336 ©GÁÏ¢ 447
ÎêS¢Ú¢ Ýév¼¢ 338 ©GÁÏ¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ¥¢ñÚ }¢¢’Ý¢ 448
¼èS¢Ú¢ Ýév¼¢ 340 ©GÁÏ¢ ¥¢ñÚ çÚ²¢ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜïU ©S¢êH 454
Ó¢¢ñ‰¢¢ Ýév¼¢ 340 ÐãH¢ ©S¢êH 454
¼zG±èÁ¢G ÜU¢ Ï¢²¢Ý 347 ÎêS¢Ú¢ ©S¢êH 456
çÚÁ¢G¢ çÏ¢H ÜGUÁ¢G¢ ÜU¢ Ï¢²¢Ý 350 ¼èS¢Ú¢, Ó¢¢ñ‰¢¢ ©S¢êH 458
S¢Ï¢í ÜU¢ Ï¢²¢Ý 354 çãGÜU¢²¼ 460
S¢Ï¢í Á¢GÚÚ ÚS¢¢æ Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚ¼¢ ãñ 355 ©GÁÏ¢ ÜU¢ Ï¢²¢Ý 461
ÈGUSH 362 çãGS¢¢Ï¢ 464
Ð¢æÓ¢±¢æ Ï¢¢Ï¢ 369 ÈGUSH 469
Ð¢æÓ¢±è´ Í¢¢Åè : ÈGUSH 471
¥GÜGUÏ¢¼éH Ï¢±¢§GS¢ 369 ÈGUSH 489
ÚÁ¢¢ (©}}¢èÎ) ÜU¢ Ï¢²¢Ý 372 S¢¢¼±¢æ Ï¢¢Ï¢ 494
çãGÜU¢²¼ 374 S¢¢¼±è´ Í¢¢Åè :
ÈGUSH 380 à¢éRU ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´ 494
¥SHï ¥Ã±H : Ýï’}¢¼ï ¼¢ñÈGUèÜGU ¥¢ñÚ Ýï’}¢¼ï §GS}¢¼ 497
¼Úx¢GèÏ¢ ± ¼ÚãèÏ¢ 385 ÈGUSH 505
ÎêS¢Úè ¥SH : ÈGUSH 523
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ¥zG¥G¢H 391 ÈGUSH 533
¼èS¢Úè ¥SH : ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §¼G¢¥G¼ ÜU¢ S¢}¢Ú¢ 539
¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU ±¢’Î¢ ± ±§üGÎ 409 ±¢ïã Ï¢èS¢ Á¢¢ï Îé‹²¢ }¢ï´ ãñ 540
}¢¢ñ¼ ÜU¢ Ï¢²¢Ý 409 ±¢ïã Ï¢èS¢ Á¢¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ãñ 543
ÜGUÏ¢í ¥¢ñÚ Ï¢¢’ÎH }¢¢ñ¼ ÜU¢ ãG¢H 412 }¢¢¶GÁ¢G¢ï }¢Ú¢Á¢ï¥G 554

ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè çÝÄ²¼ḯ
“ÈñGUÁ¢G¢Ýï ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ” (©Îêü)

ÜïU ¥n¢Úã ãéGMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï §S¢ çÜU¼¢Ï¢
ÜU¢ï ÐÉGÝï ÜUè “18 çÝÄ²¼ï´”
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈUG ¢ 6 :
²¢’Ýè }¢é„H}¢¢Ý ÜUè çÝÄ²¼ ©„ ÜïU ¥G}¢H „ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J
Î¢ï }¢ÎÝè ÈêUH :-

{1} çÏ¢x¢GÚñ ¥ÓÀè çÝÄ²¼ ÜïU çÜUS¢è |¢è ¥G}¢Hï ¶GÚñ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ Ýãè´ ç}¢H¼¢ J
{2} çÁ¢¼Ýè ¥ÓÀè çÝÄ²¼æï çÁ¢G²¢Î¢, ©¼Ý¢ S¢±¢Ï¢ |¢è çÁ¢G²¢Î¢ J
{1} ãÚ Ï¢¢Ú ãG}Î ± S¢H¢¼ ¥¢ñÚ ¼¥GÃ±éÁ¢G ± ¼çS}¢Ä²¢ S¢ï
¥¢x¢G¢Á¢G ÜUMæx¢¢ (§S¢è S¢ÈGUãG¢ ÐÚ ªÐÚ Îè ãé§ü Î¢ï ¥GÚÏ¢è §GÏ¢¢Ú¢¼
ÐÉG HïÝï S¢ï §S¢ ÐÚ ¥G}¢H ã¢ï Á¢¢»x¢¢) {2} ¥ËH¢ã 1 ÜUè
çÚÁ¢G¢ ÜïUU çH²ï §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ ¥Ã±H ¼¢ ¥¢ç¶GÚ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUMæx¢¢
{3} ãGœ¢H ±S¥G §S¢ ÜU¢ Ï¢¢ ±éÁG¢ê ¥¢ñÚ {4} çÜGUÏH¢ M }¢é¼G¢H¥G¢
ÜUMæx¢¢ {5} ÜéUGÚ¥¢Ýè ¥¢²¢¼ ¥¢ñÚ ¥ãG¢ÎèS¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU¢ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼
ÜUMæx¢¢ {6} Á¢ã¢æ Á¢ã¢æ “¥ËH¢ã” ÜU¢ Ý¢}¢ï Ð¢ÜU ¥¢»x¢¢ ±ã¢
“1” ¥¢ñÚ {7} Á¢ã¢æ Á¢ã¢æ “S¢ÚÜU¢Ú” ÜU¢ §S}¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU ¥¢»x¢¢
±ã¢æ “6” ÐÉêæx¢¢ {8} §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢
à¢éM¥G ÜUÚÝï S¢ï ÐãHï §S¢ ÜïU }¢éS¢ç‹ÝÈGU, }¢é¼<Á¢}¢ ¥¢ñÚ çÁ¢Ý §SH¢}¢è
|¢¢§²¢ï´ Ýï §S¢ ÐÚ ÜU¢}¢ çÜU²¢ ãñ ©Ý ÜU¢ï §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ ÜUMæx¢¢
{9} (¥ÐÝï Á¢G¢¼è ÝéS¶ïG ÐÚ) “²¢Î Î¢à¼” ±¢Hï S¢ÈGUãG¢ ÐÚ Á¢GMÚè
çÝÜU¢¼ çH¶êæx¢¢ {10} (¥ÐÝï Á¢G¢¼è ÝéS¶ïG ÐÚ) §G‹ÎÁGÁ¢GMÚ¼ (²¢’Ýè
ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè çÝÄ²¼ḯ
Á¢GMÚ¼Ý) ¶G¢S¢ ¶G¢S¢ }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ ¥‹ÇÚ H¢§Ý ÜUMæx¢¢

{11} çÜU¼¢Ï¢ }¢éÜU}}¢H ÐÉGÝï ÜïU çH²ï Ï¢ çÝÄ²¼ï ãéGS¢êHï §GË}¢ï
ÎèÝ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ Ó¢¢Ú S¢ÈGUãG¢¼ ÐÉG ÜUÚ §GË}¢ï ÎèÝ
ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜïU S¢±¢Ï¢ ÜU¢ ãGÜGUÎ¢Ú Ï¢Ýêæx¢¢ {12} ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ²ïã
çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ çÎH¢ªæx¢¢ {13} §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU
“ ” »ÜU ÎêS¢Úï ÜU¢ï ¼¢ïãìGÈUG ¢ Î¢ï ¥¢ÐS¢ }¢ḯ }¢ãGÏÏ¢¼ Ï¢ÉGïx¢è
ÐÚ ¥G}¢H ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï
(»ÜU ²¢ ãGSÏ¢ï ¼¢ñÈUG èÜGU) ²ïã çÜU¼¢Ï¢ ¶GÚèÎ ÜUÚ ÎêS¢Ú¢ḯ ÜU¢ï ¼¢ïãìÈG UG ¼Ý
Îêæx¢¢ {14} çÁ¢Ý ÜU¢ï Îêæx¢¢ ãGœ¢H §}ÜU¢Ý ©‹ãï´ ²ïã ãÎÈGU |¢è Îêæx¢¢
çÜU ¥¢Ð §¼Ýï (}¢S¢HÝ 126) çÎÝ ÜïU ¥‹ÎÚ ¥‹ÎÚ }¢éÜU}}¢H ÐÉG
HèçÁ¢²ï {15} §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÜïU }¢é¼G¢H»G ÜU¢ S¢¢Úè ©}}¢¼ ÜU¢ï §üS¢¢Hï
S¢±¢Ï¢ ÜUMæx¢¢ {16} Á¢¢ï }¢S¥H¢ S¢}¢Û¢ }¢ï´ Ýãè´ ¥¢»x¢¢ ©S¢
ÜïU çH²ï ¥¢²¼ï ÜUÚè}¢¢ :
¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : “¼¢ï »ï H¢ïx¢¢ï ! §GË}¢ ±¢H¢ï´ S¢ï ÐêÀ¢ï
¥x¢Ú ¼é}ãï´ §GË}¢ Ýãè´ J” ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚ¼ï ãé±ï ©GH}¢¢ S¢ï LÁ¢ê¥G
ÜUMæx¢¢ {17} ãÚ S¢¢H »ÜU Ï¢¢Ú ²ïã çÜU¼¢Ï¢ ÐêÚè ÐÉG¢ ÜUMæx¢¢
{18} çÜU¼¢Ï¢¼ ±x¢ñGÚ¢ }¢ï´ à¢Ú§üG x¢GH¼Gè ç}¢Hè ¼¢ï Ý¢çà¢ÚèÝ ÜU¢ï
¼ãGÚèÚè ¼G¢ñÚ ÐÚ }¢éœ¢GH¥G ÜUMæx¢¢ J (Ý¢çà¢ÚèÝ ±x¢ñGÚ¢ ÜU¢ï çÜU¼¢Ï¢¢ï´
ÜUè ¥x¢GH¢¼G çS¢ÈüGU Á¢GÏ¢¢Ýè Ï¢¼¢Ý¢ ¶G¢S¢ }¢éÈUG èÎ Ýãè´ ã¢ï¼¢)
ãÚ ÝïÜU ± Á¢¢§Á¢G ÜU¢}¢ S¢ï ÜGUÏH wG¢êÏ¢ ¥ÓÀè ¥ÓÀè çÝÄ²¼ḯ ÈGUÚ}¢¢
HïÝè Ó¢¢çã²ïæ, }¢éw¼G çHÈGU ÝïÜU ± Á¢¢§Á¢G ÜU¢}¢¢ḯ ÜUè çÝÄ²¼ḯ à¢ñ¶ïG ¼GÚèÜGU¼,
¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢
¥Ï¢ê çÏ¢H¢H, }¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè ÚÁ¢G±è çÁ¢G²¢§ü L
Ýï ¥ÐÝè }¢é¼¥GçgÎ ÜéU¼éÏ¢ ± ÚS¢¢§H ± Ðï}ÈGUHïÅ ¥¢ñÚ ÜU¢Çü }¢ï´ }¢¢ñÜGU¥G
ÜUè }¢éÝ¢S¢Ï¢¼ S¢ï ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ´ §Ý ÜïU }¢é¼G¢H»G S¢ï ¥ÐÝï ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ wG¢êÏ¢
wG¢êÏ¢ ¥ÓÀè çÝÄ²¼ï´ ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ }¢Á¢GèÎ ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ ãG¢çS¢H ÜUèçÁ¢²ï J
ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ ¼¥G¢LÈïUG ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢
¥H }¢ÎèÝ¼éH §çË}¢Ä²¢
G
¥Á¢G : à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è, ãÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢
}¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H, }¢éã}G }¢Î §Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè ÚÁ¢G±è çÁ¢G²¢§ü L
¼ÏHèx¢Gï ÜéUGÚ¥¢Ý¢ï S¢é‹Ý¼ ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ çS¢²¢S¢è

¼ãGÚèÜU “Î¢’±¼ï §SH¢}¢è” ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼, »ãG²¢» S¢é‹Ý¼ ¥¢ñÚ
§à¢¢¥G¼ï §GË}¢ï à¢Úè¥G¼ ÜU¢ï Îé‹²¢|¢Ú }¢ï´ ¥G¢}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ¥GÁG}¢ï }¢éS¢}}¢}¢
Ú¶¼è ãñ, §Ý ¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ ÜU¢ï Ï¢ ãGéSÝï wG¢êÏ¢è S¢Ú ¥‹Á¢¢}¢ ÎïÝï ÜïU çH²ï
}¢é¼¥GçgÎ }¢Á¢¢çHS¢ ÜU¢ çÜGU²¢}¢ ¥G}¢H }¢ḯ H¢²¢ x¢²¢ ãñ çÁ¢Ý }¢ḯ S¢ï
»ÜU }¢Á¢çHS¢ “¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢” |¢è ãñ Á¢¢ï Î¢’±¼ï
§SH¢}¢è ÜïU ©GH}¢¢ ± }¢éçzG¼²¢Ýï çÜUÚ¢}¢ l ÐÚ }¢éà¼ç}¢H
ãñ, çÁ¢S¢ Ýï ¶G¢çHS¢ §GË}¢è, ¼ãGÜUG èÜGUè ¥¢ñÚ §à¢¢¥G¼è ÜU¢}¢ ÜU¢ Ï¢èÇG¢
©Æ¢²¢ ãñ J §S¢ ÜïU }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢GñH Àï à¢¢ï’Ï¢ï ãñ́ :
{1} à¢¢ï’Ï¢» ÜéU¼éÏ¢ï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ {2} à¢¢ï’Ï¢» ÎS¢èü ÜéU¼éÏ¢
{3} à¢¢ï’Ï¢» §SH¢ãGGè ÜéU¼éÏ¢ {4} à¢¢ï’Ï¢» ¼Ú¢çÁ¢}¢ïU ÜéU¼éÏ¢
{5} à¢¢ï’Ï¢» ¼zG¼èà¢ï ÜéU¼éÏ¢ {6} à¢¢ï’Ï¢» ¼¶GÚèÁ¢
ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ ¼¥G¢LÈïUG ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢
“¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢” ÜUè ¥Ã±HèÝ ¼ÚÁ¢èãG

S¢ÚÜU¢Úï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, ¥GÁ¢Gè}¢éH Ï¢ÚÜU¼,
¥GÁ¢Gè}¢éH }¢¼üÏ¢¼, ÐÚ±¢Ý» à¢}»G çÚS¢¢H¼, }¢éÁ¢çgÎï ÎèÝ¢ï ç}¢ËH¼,
ãG¢ç}¢²ï S¢é‹Ý¼, }¢¢çãG²ï çÏ¢Î¥G¼, ¥G¢çH}¢ï à¢Úè¥G¼, ÐèÚï ¼GÚèÜGU¼,
Ï¢¢§GS¢ï ¶GñÚ¢ï Ï¢ÚÜU¼, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥HãG¢Á¢ ¥H ãG¢çÈGUÁ¢G
¥H ÜGU¢Úè à¢¢ã §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÜUè çx¢Ú¢æ
}¢¢²ã ¼S¢¢ÝèÈGU ÜU¢ï ¥G„Úï ãG¢çÁ¢GÚ ÜïU ¼ÜGU¢Á¢G¢ï´ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ãGœ¢H
±S¥G S¢ãìH ©SHêÏ¢ }¢ï´ Ðïà¢ ÜUÚÝ¢ ãñ J ¼}¢¢}¢ §SH¢}¢è |¢¢§ü ¥¢ñÚ
§SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ §S¢ §GË}¢è, ¼ãGÜGUèÜGUè ¥¢ñÚ §à¢¢¥G¼è }¢ÎÝè ÜU¢}¢ }¢ï´
ãÚ }¢é}¢çÜUÝ ¼¥G¢±éÝ ÈGUÚ}¢¢»æ ¥¢ñÚ }¢Á¢çHS¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï à¢¢»¥G
ã¢ïÝï ±¢Hè ÜéU¼éÏ¢ ÜU¢ wG¢éÎ |¢è }¢é¼G¢H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢»æ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï |¢è
§S¢ ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ çÎH¢»æ J
¥ËH¢ã 1 “Î¢’±¼ï §SH¢}¢è” ÜUè ¼}¢¢}¢ }¢Á¢¢çHS¢
Ï¢ à¢é}¢êH “¥H }¢ÎèÝ¼éH §çG Ë}¢Ä²¢” ÜU¢ï çÎÝ x²¢Úã±è´ ¥¢ñÚ
Ú¢¼ Ï¢¢Úã±è´ ¼ÚvGÜGUè ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï ãÚ ¥G}¢Hï ¶GñÚ ÜU¢ï
Á¢Gï±Úï §wGH¢S¢ S¢ï ¥¢Ú¢S¼¢ ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢æ ÜUè |¢H¢§ü ÜU¢
S¢Ï¢Ï¢ Ï¢Ý¢» J ã}¢ï´ Á¢GïÚï x¢é}Ï¢Îï ¶GÁ¢GÚ¢ à¢ã¢Î¼, Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G }¢ï´
}¢ÎÈGUÝ ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼éH çÈGUÚÎ¢ñS¢ }¢ï´ Á¢x¢ã ÝS¢èÏ¢ ÈGUÚ}¢¢» J
Ú}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU 1425 çã.

ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ ÐãHï §S¢ï ÐÉG HèçÁ¢²ï
ÐãHï §S¢ï ÐÉG HèçÁ¢²ï !

“ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ” ¥GÚÏ¢è Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ ¼S¢Ã±éÈGU ÜïU }¢¢ñÁG¢ê¥G
ÐÚ çÝã¢²¼ ãè ©G}Î¢ çÜU¼¢Ï¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU }¢é¼¥GçgÎ }¢é¼¥GçgÎ ©GH}¢¢»
çÜUÚ¢}¢ Ýï ¼Ú¢Á¢é}¢ çÜU²ï ãñ´ Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ ¼Á¢ü}¢¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢
}¢éãG}}¢Î S¢§üGÎ ¥ãG}¢Î ÝvGà¢Ï¢‹Îè I ÜUè Ï¢ïã¼ÚèÝ ÜU¢ç±à¢ ãñ
çÁ¢S¢ }¢ï´ ¥¢Ð Ýï Ï¢ÇGè }¢ã¢Ú¼ ± S¢H¢S¢¼ S¢ï ÜU¢}¢ çH²¢ ãñ J
¥¢Ð I Ýï “Î¢LH ©GHê}¢ }¢éãG}}¢çÎÄ²¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢”
|¢w¶è à¢ÚèÈGU ¼ãGS¢èH ÈU¢çH²¢ çÁ¢GË¥G }¢‹Çè Ï¢ã¢©gèÝ (ÐæÁ¢¢Ï¢) S¢ï ÎS¢ïü
çÝÁ¢G¢}¢è ÜUè ¼¢’Hè}¢ }¢éÜU}}¢H ÈGUÚ}¢¢§ü, çÈUÚ ¥¢Ð Ýï }¢ÜüUÁG¢éH ¥¢ñçH²¢ H¢ã¢ïÚ
}¢ḯ S¢éÜêUÝ¼ §çwG¼²¢Ú ÜUè, Á¢ã¢æ ¥¢Ð Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï Î¢¼¢ x¢æÁ¢Ï¢wGà¢ ¥GHè çãÁ¢±ïÚè
I ÜUè Á¢¢}¢ï¥G }¢çSÁ¢Î }¢ḯ §}¢¢}¢¼ ± ç¶G¼¢G Ï¢¼ ÜïU ÈGUÚ¢§Á¢G ÜUè
¥‹Á¢¢}¢ Îïãè ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ “ÎS¢ïü ÜéUÚG ¥¢Ý” ¥¢ñÚ “ÎS¢ïü ÜUà¢ÈéUH G }¢ãGÁ¢êÏ¢”
ÜïU ¥‹±¢Ú çÏ¢¶ïÚï J ¥¢Ð »ÜU }¢ãGÝ¼è ¥¢ñÚ Á¢ãÎï }¢éS¢HS¢H ÜïU {Ýè ¥G¢çH}¢ï
ÎèÝ ‰¢ï, ¥¢Ð ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è ÎS¢èü ¥¢ñÚ ¼¢’Hè}¢è ç¶GÎ}¢¢¼ ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ ¼SÝèÈGU¢ï
¼¢HèÈGU }¢ḯ |¢è x¢éÁ¢GÚè ãñ, ¥¢Ð Ýï “}¢v¼êÏ¢¢¼ï §}¢¢}¢ ÚÏÏ¢¢Ýè”, “ÜUèç}¢²¢»
S¢¥G¢Î¼”, “ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ”, ¥¢ñÚ “¥à¥G¼Ëé H}¢¥G¢¼” Á¢ñS¢è
¥GÁ¢Gè}¢ ÜéU¼éÏ¢ ÜïU ¼Á¢ü}¢ï çÜU²ï ãñ́ ÝèÁ¢G “}¢SHÜïU §}¢¢}¢ ÚÏÏ¢¢Ýè” Á¢ñS¢è
çÜU¼¢Ï¢ çH¶è çÁ¢S¢ }¢ḯ ¥¢Ð Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï }¢éÁ¢çgÎï ¥ËÈïUG S¢¢Ýè I ÜUè
¼¢’Hè}¢¢¼ ¥¢ñÚ ÝÁ¢GçÚÄ²¢¼ ÜU¢ ¼ãGzÈG éUÁG ¢G ÈGUÚ}¢¢²¢ J ¥¢Ð ÜU¢ }¢Á¢G¢Úï }¢éÏ¢¢ÚÜU
}¢ÜüUÁG¢éH ¥¢ñçH²¢ H¢ã¢ïÚ Î¢¼¢ ÎÚÏ¢¢Ú ÜïU à¢é}¢¢H }¢ḯ ±¢ÜïUG ¥G ãñ J
¥ËH¢ã 1 ÜUè §Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ §Ý ÜïU S¢ÎÜïUG ã}¢¢Úè }¢x¢GçÈGUÚ¼ ã¢ï J
n §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÐÚ à¢¢ï’Ï¢» ¼wGÚèÁ¢ (¥H }¢ÎèÝ¼éH

§GçË}¢Ä²¢) ÜïU 5 §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ Ýï ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ÜUè S¢¥G¢Î¼ ãG¢çS¢H ÜUè
çÏ¢Ë¢ wG¢éS¢êS¢ S¢çÄ²Î }¢éãG}}¢Î ±ÜGU¢Ú ¥Gœ¢G¢Úè }¢ÎÝè, Á¢GãêÚ ¥ãG}¢Î Î¢çÝà¢
ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ ÐãHï §S¢ï ÐÉG HèçÁ¢²ï
¥Gœ¢G¢Úè }¢ÎÝè, §ÏÝï ãGÝèÈGU }¢éãG}}¢Î S¢§üGÎ ¥Gœ¢G¢Úè }¢ÎÝè Ýï wG¢êÏ¢ ÜU¢ïçà¢à¢
ÜUè, ÜU¢}¢ ÜUè ¼zGS¢èH ÎÁ¢ïü Á¢ñGH ãñ :
{1} }¢éÜU}}¢H çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ ¼ÜGU¢Ï¢éH {2} ¥ãG¢ÎèS¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU¢ ÜUè ¼¶G¢ÚèÁ¢
{3} ¼ÜGU¢Ï¢éHï ¥¢²¢¼ ± ¼Ú¢çÁ¢}¢ {4} ¥ç}Ï¢²¢ J ± Ï¢éÁG¢éx¢¢üÝï
ÎèÝ ÜïU çÁ¢GRU ÜïU S¢¢‰¢ Á¢ã¢æ (Îé¥G¢§Ä²¢ ÜUçH}¢¢¼)
çÜU¼¢Ï¢¼ }¢ï´ Úã x¢» ãñæ ±ã¢æ Ï¢íïÜïUÅ }¢ï´ ãGSÏ¢ï ãG¢H §Ý ÜU¢ §Á¢G¢ÈGU¢ {5} }¢éÜUÚüÚ
ÐíêÈGU ÚèçÇæx¢ {6} ãG±¢H¢Á¢¢¼ ÜUè ¼zG¼èà¢ {7} ÜGU¢çÏ¢Hï x¢G¢ñÚ }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ
¼ãGÜGUèÜGU ± ÝÁ¢GÚï S¢¢Ýè {8} }¢éÈGUèÎ ± Ý¢x¢éÁ¢GèÚ ãG±¢à¢è {9} ¥¢²¢¼ï ÜéUGÚ¥¢Ýè
ÜUè ÐïôSÅx¢ {10} ãGœ¢H }¢vGÎêÚ }¢éçàÜUH ¥ËÈGU¢Á¢G ÐÚ »’Ú¢Ï¢ ± ¼SãèH
{11} ãG±¢à¢è }¢ï´ ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý ÜU¢ wG¢éS¢êS¢è »ãç¼}¢¢}¢ {12} ãG±¢à¢è
}¢ï´ Ï¢¢’Á¢G }¢ÜGU¢}¢¢¼ }¢ḯ çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè ¥x¢GH¢¼G ÜUè çÝà¢¢Ý Îïãè ± ¼S¢ãGèãG
{13} ¥GÚÏ¢è §GÏ¢¢Ú¢¼, ¥¢’H¢}¢ ± ¥}¢¢çÜUÝ ÐÚ »’Ú¢Ï¢ ÜU¢ »ãç¼}¢¢}¢
{14} ÈGU ¢õÚ}¢ïôÅx¢ ¥¢ñÚ ÈGU¢§üÝH ÐíêÈGU ÚèôÇx¢ Á¢ñS¢ï ¥ã}¢ }¢Ú¢çãGH à¢¢ç}¢H ãñ́ J
Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ Á¢¢ï |¢è wG¢êçÏ¢²¢æ ãñ´ ²ÜGUèÝÝ ÚÏÏ¢ï ÚãGè}¢ 1
¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÜUÚè}¢ 6 ÜUè ¥G¼G¢¥¢ïæ, ¥¢ñçH²¢»
çÜUÚ¢}¢ m ÜUè §G‹¢¢²¼¢ï´ ¥¢ñÚ à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼,
Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H, }¢éãG}}¢Î
§Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè ÚÁ¢G±è çÁ¢G²¢§ü L ÜUè à¢zGÜGU¼¢ï´ ¥¢ñÚ ÐéÚ
wG¢éHêS¢ Îé¥G¢¥¢ïæ ÜU¢ Ý¼èÁ¢¢ ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¶G¢ç}¢²¢æ ãñ´ §Ý }¢ï´ ã}¢¢Úè H¢à¢éªGÚè
ÜU¢ï¼¢ã ÈGUã}¢è ÜU¢ ÎwGH ãñ, ¥ËH¢ã 1 ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ Îé¥G¢ ãñ çÜU ±¢ïã
ã}¢ï´ §S¢ çÜU¼¢Ï¢ S¢ï wG¢êÏ¢ wG¢êÏ¢ §çv¼S¢¢Ï¢ï ÈñGUÁ¢G ÜUÚÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU }¢ãüG}¢¼
ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ ¥ÐÝï §‹¥G¢}¢ ²¢zG¼¢ Ï¢‹Î¢ï´ }¢ï´ à¢é}¢¢Ú ÈGUÚ}¢¢» J
à¢¢ï’Ï¢» ¼wGÚèÁ¢
(}¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢)
ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ ¼¥G¢LÈGïU }¢éS¢ç‹ÝÈGU
¼¥G¢LÈïGU }¢éS¢ç‹ÝÈGU
ãGS¢Ï¢ ÝS¢Ï¢
¥¢Ð (I) ÜUè ÜéU‹²¼ “¥Ï¢ê ãG¢ç}¢Î”, HÜGUÏ¢
“ãéGÁÁ¢¼éH §SH¢}¢” ¥¢ñÚ Ý¢}¢ï Ý¢}¢è §S}¢ï çx¢Ú¢}¢è “}¢éãG}}¢Î”
çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý ¥ãG}¢Î yG¢êS¢è x¢GÁ¢G¢Hè à¢¢ÈïGU§üG
k ãñ J
ç±H¢Î¼ï Ï¢¢ S¢¥G¢Î¼
¥¢Ð (I) 450 çã. }¢ï´ wG¢éÚ¢S¢¢Ý ÜïU çÁ¢GË¥G yG¢êS¢
ÜïU ¥GH¢ÜïGU ¼G¢çÏ¢Ú¢Ý }¢ï´ ÐñÎ¢ ãé±ï J
§çÏ¼Î¢§ü ãG¢H¢¼ï çÁ¢G‹Îx¢è
¥¢Ð (I) ÜïU ±¢çHÎï }¢¢çÁ¢Î ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
}¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î à¢ãÚ wG¢éÚ¢S¢¢Ý ãè }¢ï´ ªÝ ÜU¢¼
ÜUÚ Ï¢ïÓ¢¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï ²¢’Ýè Ðïà¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï {¢x¢ï ÜïU ¼¢çÁ¢Ú ‰¢ï,
¥GÚÏ¢è }¢ï´ “ÜU¢¼ï ãé±ï S¢ê¼” ÜU¢ï “x¢GÁGH” ÜUã¼ï ãñ´ §S¢è çÝSÏ¢¼ S¢ï
¥¢Ð ÜU¢ ¶G¢‹¢Î¢Ý “x¢GÁ¢G¢Hè” ÜUãH¢¼¢ ãñ J ¥|¢è ¥¢Ð ¥¢ñÚ ¥¢Ð
ÜïU |¢¢§ü ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ãG}¢Î x¢GÁ¢G¢Hè ÜU}¢ ©G}¢í
ãè ‰¢ï çÜU 465 çã. }¢ï´ ±¢çHÎï }¢¢ïãG¼Ú}¢ ç±S¢¢H ÈGUÚ}¢¢ x¢» J
§ç‹¼ÜGU¢H S¢ï ÐãHï ©‹ã¢ï´ Ýï ¥ÐÝï »ÜU S¢êÈGUè Î¢ïS¼ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
¥Ï¢ê ãG¢ç}¢Î ¥ãG}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î Ú¢Á¢GÜU¢Ýè ÜU¢ï
±çS¢Ä²¼ ÜUè ‰¢è çÜU “}¢ïÚ¢ ¼}¢¢}¢ ¥S¢¢S¢¢ }¢ïÚï §Ý Î¢ïÝ¢ï´ Ï¢ïÅ¢ï´ ÜUè
¼¢’Hè}¢ ± ÐÚ±çÚà¢ ÐÚ ¶GÓ¢ü ÜUÚ ÎèçÁ¢²ïx¢¢ J” ±çS¢Ä²¼ ÜïU
}¢é¼G¢çÏ¢ÜGU §Ý ÜïU ±¢çHÎï çx¢Ú¢}¢è ÜU¢ S¢Ú}¢¢²¢ §Ý ÜUè ¼¢’Hè}¢ ±
ÐÚ±çÚà¢ ÐÚ S¢ÈüGU ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ J
¼¢’Hè}¢ ÜïU çH²ï S¢ÈGUÚ

§çÏ¼Î¢§ü ¼¢’Hè}¢ ¥ÐÝï à¢ãÚ }¢ï´ ãè ãG¢çS¢H ÜUè Á¢ã¢æ ÜéU¼éÏ¢ï
çÈGUÜGUã ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ãG}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î Ú¢Á¢GÜU¢Ýè
S¢ï ÐÉGèæ, 20 S¢¢H S¢ï ÜU}¢ ãè ÜïU ‰¢ï çÜU (§üÚ¢Ý ÜïU }¢à¢çÚÜGUè à¢ãÚ)
Á¢éÚÁ¢¢Ý ¼à¢ÚèÈGU Hï x¢» ±ã¢æ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê ÝSÚ
§S}¢¢§üGHè ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ ÜéUÀ ¥GS¢¢ü Úãï J çÈUÚ ¥ÐÝï
à¢ãÚ yG¢êS¢ H¢ñÅ ¥¢», 473 çã. }¢ï´ (§üÚ¢Ý ÜïU ÜGUÎè}¢ à¢ãÚ) Ýñà¢¢ÐêÚ
}¢ï´ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢éH ãGÚ}¢ñÝ §}¢¢}¢ ¥GÏÎéH }¢çHÜU çÏ¢Ý
¥GÏÎéËH¢ã Á¢é±ñÝè (}¢é¼±zGÈGU¢ 478 çã.) ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã
}¢ï´ Á¢G¢Ýê» ¼H}}¢éÁ¢G ¼ñG çÜU²¢ ¥¢ñÚ §Ý S¢ï ©S¢êHï ÎèÝ, §çwG¼H¢ÈGUè
}¢S¢¢§H, }¢éÝ¢Á¢GÚ¢, }¢ç‹¼GÜGU ¥¢ñÚ çãGv}¢¼ ±x¢ñGÚ¢ }¢ï´ }¢ã¢Ú¼ï ¼¢}}¢¢
ãG¢çS¢H ÜUè, 478 çã. }¢ï´ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢éH ãGÚ}¢ñÝ
I ÜïU ç±S¢¢H ÜïU Ï¢¢’Î §Ý ÜUè Á¢x¢ã ¥¢Ð ÜU¢ï §S¢ }¢‹S¢Ï¢ï
¥¢’H¢ ÐÚ ÈGU¢§Á¢G çÜU²¢ x¢²¢, 484 çã. }¢ï´ }¢ÎíS¢» çÝÁ¢G¢ç}¢Ä²¢
(Ï¢x¢GÎ¢Î) ÜïU à¢ñw¢G éH Á¢¢ç}¢¥G¢ (±¢§S¢ Ó¢¢‹S¢ïHÚ) ÜU¢ ¥G¢ïãÎ¢ ¥¢Ð
I ÜU¢ï Ðïà¢ çÜU²¢ çÁ¢S¢ï ¥¢Ð Ýï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ çH²¢ J Ó¢¢Ú
S¢¢H Ï¢x¢GÎ¢Î }¢ï´ ¼ÎÚèS¢ ± ¼SÝèÈGU }¢ï´ }¢àxG¢êçHÄ²¼ ÜïU Ï¢¢’Î ãGÁ¢ ÜïU
§Ú¢Îï S¢ï }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ Ú±¢Ý¢ ã¢ï x¢» J Ï¢ÜGU¢ñH ¥GËH¢}¢¢ §ÏÝï
Á¢¢ñÁ¢Gè P (}¢é¼±zGÈGU¢ 597 çã.) “Ï¢x¢GÎ¢Î }¢ï´ ¥¢Ð ÜUè
}¢Á¢çHS¢ï ÎS¢ü }¢ï´ Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï¼ï J Á¢¢ï ¥¢Ð
S¢ï §çv¼S¢¢Ï¢ï ÈñGUÁ¢G ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU Ï¢²¢Ý ÐÚ ãñGÚ¼ ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú
ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU ÜUH¢}¢ ÜU¢ï ¥ÐÝè çÜU¼¢Ï¢¢ï´ }¢ï´ ÝvGH ÜUÚ¼ï J”
»ÜU ¥GS¢¢ü Ï¢ñ¼éH }¢éÜGUgS¢ }¢ï´ x¢éÁ¢G¢Ú¢,
çÈUÚ Î¢ïÏ¢¢Ú¢ çÎ}¢àÜGU ¼à¢ÚèÈGU H¢» ¥¢ñÚ Á¢¢}¢ï»G çÎ}¢àÜGU ÜïU }¢x¢GçÚÏ¢è
}¢Ý¢Úï ÐÚ çÁ¢GRU¢ï çÈGURU ¥¢ñÚ }¢éÚ¢ÜGUÏ¢ï }¢ḯ }¢àxG¢êH ã¢ï x¢» J }¢éËÜïU à¢¢}¢ }¢ḯ
10 S¢¢H çÜGU²¢}¢ ÈGUÚ}¢¢²¢, §S¢è Î¢ñÚ¢Ý “§ãG²¢©H ©GH}ê ¢ (4 çÁ¢ËÎï)´ ”,
Á¢±¢çãLH ÜéUÚG ¥¢Ý, ¼zGS¢èÚï ²¢ÜGU¼ê œé ¢¢±èH (40 çÁ¢ËÎï)´ ¥¢ñÚ
ç}¢àÜU¢¼éH ¥‹±¢Ú ±x¢ñÚG ¢ }¢àãêÚ ÜéU¼éÏ¢ ¼SÝèÈGU ÈGUÚ}¢¢§æü J çÈUÚ çãGÁ¢¢Á¢G,
Ï¢x¢GÎ¢Î ¥¢ñÚ Ýñà¢¢ÐêÚ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý S¢ÈGUÚ Á¢¢Úè Úã¢ ¥¢ñÚ çÏ¢H ¥¢ç¶GÚ
¥ÐÝï ¥¢Ï¢¢§ü à¢ãÚ yG¢Sê ¢ ±¢ÐS¢ ¥¢ ÜUÚ §GÏ¢¢Î¼ ± çÚ²¢Á¢G¼ }¢ï´ }¢S¢MÈGU
ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ ¼¢ Î}¢ï ¥¢ç¶GÚ ±¢’Á¢G ± ÝS¢èãG¼, §GÏ¢¢Î¼ ± çÚ²¢Á¢G¼ ¥¢ñÚ
¼S¢Ã±éÈUG ÜUè ¼ÎÚèS¢ }¢ï´ }¢àxG¢H
ê Úãï J
à¢ñ¶Gï ÜU¢ç}¢H ÜUè Ï¢ñ¥G¼

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ x¢GÁ¢G¢Hè Ýï Î¢ñÚï ¼G¢çHÏ¢ï
§GË}¢è }¢ï´ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥Ï¢ê ¥GHè ÈGUÁGH çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î
çÏ¢Ý ¥GHè ÈGU¢Ú}¢Á¢Gè yG¢êS¢è (}¢é¼±zGÈGU¢ 477 çã.) ÜïU
ã¢‰¢ ÐÚ (27 S¢¢H ÜUè ©G}¢í }¢ï´) Ï¢ñ¥G¼ ÜUè J à¢ñ¶G }¢¢ñS¢êÈGU Ï¢ãé¼
¥G¢Hè }¢¼üÏ¢¼, çÈGUÜGUãï à¢¢ÈïGU§üG ÜïU Á¢GÏ¢ÚÎS¼ ¥G¢çH}¢ ¥¢ñÚ }¢Á¢G¢çãÏ¢ï
S¢ËÈGU S¢ï Ï¢¢ ¶GÏ¢Ú ‰¢ï ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ¥Ï¢éH ÜGU¢çS¢}¢
ÜéUGà¢ñÚè P (}¢é¼±zGÈGU¢ 417 çã.) ÜïU Á¢HèHéH ÜGUÎí à¢¢çx¢Î¢ïZ
}¢ḯ S¢ï ãñ́ J
Ï¢¢ç¼GÝè ©GHê}¢ ÜUè ¼H¢à¢
¥¢Ð I 478 çã. ¼¢ 484 çã. S¢Ú¼¢Á¢ï }¢Î¢çÚS¢ï
§SH¢ç}¢Ä²¢ }¢ÎíS¢» çÝÁ¢G¢ç}¢Ä²¢ Ýñà¢¢ÐêÚ }¢ï´ “§}¢¢}¢éH ãGÚ}¢ñÝ”
çÈUÚ 484 çã. ¼¢ 488 çã. }¢ÜüUÁ¢ïG ©GH}ê ¢ï §SH¢ç}¢Ä²¢ }¢ÎíS¢» çÝÁ¢G¢ç}¢Ä²¢
Ï¢x¢GÎ¢Î }¢ï´ “}¢éÎ<ÚS¢ï ¥¢’H¢” ÜïU }¢‹S¢Ï¢ ÐÚ ÈGU¢§Á¢G Úãï J S¢éË¼G¢Ýï
±vG¼ ¥¢ñÚ }¢éËÜU |¢Ú ÜïU ©GH}¢¢ ± ÈéUG-Á¢GH¢ ¥¢Ð ÜïU ¼Ï¢¤GãGéÚï §GË}¢è
ÜïU ÜGU¢§H ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ »ÜU ±vG¼ »ïS¢¢ |¢è ¥¢²¢ çÜU Ï¢¢Îà¢¢ãï ±vG¼
S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ §}¢¢}¢ S¢¢çãGÏ¢ ÜU¢ çS¢vÜU¢ H¢ïx¢¢ḯ ÜïU çÎH¢ḯ ÐÚ Ï¢ñÆ x¢²¢ J
S¢Ë¼GÝ¼ï çS¢HÁ¢êçÜGUÄ²¢ ÜïU ±Á¢GèÚï ¥¢’Á¢G}¢ çÝÁ¢G¢}¢éH }¢éËÜU yG¢êS¢è Ï¢
ÝzGS¢ï ÝÈGUèS¢ ©}¢êÚï }¢}¢HéÜU¼ }¢ï´ ¥¢Ð S¢ï }¢à±Ú¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï J ¼}¢¢}¢
©GHê}¢ ÜUè ¼v}¢èH ÜïU Ï¢¢’Î ¥Ã±HÝ §}¢¢}¢éH ãGÚ}¢ñÝ çÈUÚ }¢éÎ<ÚS¢ï
¥¢’H¢ Á¢ñS¢ï ¥G¢ïãÎ¢ï´ ÐÚ }¢é¼}¢çvÜUÝ ÚãÝï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ¥¢Ð ÜU¢ï
çÁ¢S¢ Ï¢¢ç¼GÝè ± MãG¢Ýè S¢éÜêUÝ ÜUè ¼H¢à¢ ‰¢è ±¢ïã ãG¢çS¢H Ý ã¢ï
S¢ÜU¢ J Ï¢x¢GÎ¢Î Á¢¢ï ©S¢ ±vG¼ }¢éwG¼çHÈGU çÈGUÜGU¢ïZ ¥¢ñÚ Ï¢¢ç¼GH }¢Á¢G¢çãÏ¢
ÜïU Ï¢ïÁ¢¢ }¢éÝ¢Á¢GÚ¢æï ¥¢ñÚ }¢éÁ¢¢ÎH¢ï´ ÜU¢ Îæx¢H Ï¢Ý¢ ãé±¢ ¥¢ñÚ çÈGU¼Ý¢ ±
ÈGUS¢¢Î ÜUè ÜñUçÈGUÄ²¼ ¼G¢Úè ‰¢è J (}¢éÜGUg}¢¢» §ãG²¢©GH ©GHê}¢ (}¢é¼Á¢ü}¢
¥Á¢G ¥GËH¢}¢¢ }¢éãG}}¢Î çS¢gèÜGU ãÁ¢G¢Ú±è ) 1/19 }¢éHwG¶GS¢Ý)
¥¢Ð Ýï ©Ý çÈGUÜGU¢ïZ ÜïU ©GHê}¢ ± ¥GÜGU¢§Î ÜUè ¼ãGÜGUèÜGU à¢éM¥G ÜUè J
§S¢ ¼ãGÜGUèÜGU ± Á¢éS¼Á¢ê S¢ï §Á¢Gç¼GÚ¢Ï¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÉG x¢²¢ }¢x¢Ú Á¢Ï¢
¼S¢Ã±éÈGU ÐÚ }¢¢ñÁ¢êÎ ÜéU¼éÏ¢ ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ çÜU²¢ ¼¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU
çS¢ÈüGU §GË}¢ ÜU¢ÈGUè Ýãè´ Ï¢çËÜU ¥G}¢H ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ J ¥H x¢GÚÁ¢G
MãG¢Ýè S¢éÜêUÝ ÜUè ¶G¢ç¼GÚ ¥¢Ð Ýï }¢‹S¢Ï¢ï ¼ÎÚèS¢ À¢ïÇG çÎ²¢ J Îé‹²¢
ÜUè x¢êÝ¢x¢êæ }¢S¢MçÈGUÄ²¢¼ ¥¢ñÚ Úæx¢¢Úæx¢è S¢ï çÏ¢ËÜéUH ÜUÝ¢Ú¢ ÜUà¢è
§çwG¼²¢Ú ÜUÚ Hè ãGœ¢¢çÜU çHÏ¢¢S¢ï ÈGU¢ç¶GÚ¢ ÜïU Ï¢Á¢¢» »ÜU ÜU}Ï¢H
¥¢ïÉG¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ HÁ¢GèÁ¢G çx¢GÁ¢G¢¥¢ïæ ÜUè Á¢x¢ã S¢¢x¢ Ð¢¼ ÐÚ x¢éÁ¢GÚ
Ï¢S¢Ú ã¢ïÝï Hx¢è J ¥ÐÝï à¢ãÚ yG¢êS¢ ÐãéæÓ¢ ÜUÚ S¢êçÈGU²¢ ÜïU çH²ï »ÜU
¶G¢ÝÜGU¢ã ¥¢ñÚ à¢¢ñÜïGU §GË}¢ Ú¶Ýï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï »ÜU }¢ÎíS¢¢ ¼¢’}¢èÚ
çÜU²¢ ¥¢ñÚ çÈUÚ ¼¢ Î}¢ï ãG²¢¼ ¥±Ú¢Î¢ï ±Á¢G¢§ÈGU, çÚ²¢Á¢G¼ ±
§GÏ¢¢Î¼, x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè ¥¢ñÚ ¼ÎÚèS¢ï ¼S¢Ã±éÈGU }¢ï´ }¢àxG¢êH Úãï J

¼SÝèÈGU ± ¼¢HèÈGU
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ }¢éãG}}¢Î x¢GÁ¢G¢Hè Ýï
ÜU§ü ©GHê}¢ ± ÈéUGÝêÝ }¢ï´ S¢ï´ÜUÇG¢ï´ ÜéU¼éÏ¢¢ï ÚS¢¢§H ¼SÝèÈGU çÜU²ï, çÁ¢Ý
}¢ï´ S¢ï Ó¢‹Î }¢àãêÚ ÜéU¼éÏ¢ ÜïU Ý¢}¢ }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñGH ãñ´ :
Î¢Úï ÈGUÝ¢ S¢ï Î¢Úï Ï¢ÜGU¢ ÜU¢ S¢ÈGUÚ

©G}¢í ÜïU ¥¢ç¶GÚè çãGSS¢ï }¢ï´ ¥x¢Ó¢ïü ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢
x¢GÁ¢G¢Hè ÜU¢ çÁ¢G²¢Î¢ ¼Ú ±vG¼ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ x¢éÁ¢GÚ¼¢
¥¢ñÚ à¢Ï¢¢ï Ú¢ïÁ¢G }¢éÁ¢¢ãÎ¢¼ ± çÚ²¢Á¢G¢¼ }¢ï´ Ï¢S¢Ú ÜUÚ¼ï ‰¢ï }¢x¢Ú
¼SÝèÈGU ± ¼¢HèÈGU ÜU¢ }¢àx¢GH¢ çÏ¢ËÜéUH ¼ÜüU Ý ÈGUÚ}¢¢²¢ J ©S¢êHï
çÈUGÜGUã }¢ï´ ¥¢Ð ÜUè ¥¢’H¢ ÎÁ¢ïü ÜUè ¼SÝèÈGU “¥H }¢éS¼SÈGU¢”
504 çã. ÜUè y¢SÝèÈGU ãñ J §S¢ ÜïU »ÜU Ï¢ÚS¢ Ï¢¢’Î ¥¢Ð Ýï 55 S¢¢H
ÜUè ©G}¢í }¢ï´ Ï¢Ú¢ïÁ¢G ÐèÚ 14 Á¢é}¢¢çÎH ¥¢ç¶GÚ 505 çã. }¢ï´ Ï¢ }¢ÜGU¢}¢ï
¼G¢Ï¢Ú¢Ý (yG¢êS¢) }¢ï´ §ç‹¼ÜGU¢H ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ±ãè´ }¢ÎÈGUêÝ ãé±ï J
(¥Á¢G §ãG²¢©H ©GHê}¢ (}¢é¼Á¢ü}¢), 1/14 ¼¢ 35 }¢éH¼ÜGU¼GÝ)
$$$$$$
ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ }¢éÜGUg}¢¢
à¢ñ¶G, S¢¢HïãG, Á¢G¢çãÎ, ¥GËH¢}¢¢ ¥GÏÎéH }¢çHÜU çÏ¢Ý

¥GÏÎéËH¢ã Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ (¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ï Ï¢wGà¢ï) çÜU }¢ïÚï
à¢ñ¶G, §}¢¢}¢ï ¥Á¢H, ÝïÜU Ï¢wG¼, ¼¢ñÈGUèÜGU ²¢zG¼¢, ãéGÁÁ¢¼éH §SH¢}¢,
ÎèÝ ÜUè Á¢GèÝ¼, ©}}¢¼ ÜïU çH²ï à¢ÚÈGU, ¥Ï¢ê ãG¢ç}¢Î }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý
}¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î x¢GÁ¢G¢Hè yG¢êS¢è ( ) Ýï }¢ïÚï S¢¢}¢Ýï
²ïã çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGè ¥¢ñÚ ÝvGH ÜUè, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©Ý ÜUè MãG
ÜU¢ï wG¢éà¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ©Ý ÜïU ÎÚÁ¢¢¼ ± }¢Ú¢ç¼Ï¢ Ï¢éH‹Î
ÈGUÚ}¢¢», ²ïã §}¢¢}¢ }¢¢ñS¢êÈGU ÜUè ¥¢ç¶GÚè ¼SÝèÈGU ãñ ¥¢ñÚ }¢éS¢ç‹ÝÈGU
S¢ï §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÜïU S¢éÝÝï ÜU¢ }¢¢ñÜGU¥G çS¢ÈüGU §Ý ÜïU ¶G¢S¢
¥ãGÏ¢¢Ï¢ ÜU¢ï ãè }¢²SS¢Ú ¥¢²¢ ãñ J
çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ ¥¢x¢G¢Á¢G §Ý ¥ËÈGU¢Á¢G S¢ï ã¢ï¼¢ ãñ
S¢Ï¢ wG¢êçÏ¢²¢æ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï ãñ´ Á¢¢ï ¼}¢¢}¢
ÜU¢§Ý¢¼ ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ, çÁ¢S¢ Ýï ¼}¢¢}¢ }¢¢ñÁ¢êÎ¢¼ ÜU¢ï ¥ÐÝè çãGv}¢¼ï
ÜU¢ç}¢H¢ S¢ï ¼Ú¼èÏ¢ çÎ²¢, Á¢¢ï ãGÜUè}¢, Á¢±¢Î, x¢G¢çHÏ¢ ¥¢ñÚ ÜUÚè}¢
Á¢ñS¢ï ¥¢’H¢ çS¢ÈGU¢¼è ¥S}¢¢ S¢ï }¢éœ¢çS¢ÈGU ãñ çÁ¢S¢ Ýï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï
Ï¢ïã¼ÚèÝ çÈGU¼GÚ¼ ÐÚ ÐñÎ¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ¢ï ¥¢S}¢¢Ý Á¢ñS¢è ¥GÁ¢Gè}¢
}¢wGHêÜUG ÜU¢ï ¥ÐÝè ÜéUÎG Ú¼ï ÜU¢ç}¢H¢ S¢ï ±éÁ¢êÎ ÜU¢ Á¢¢}¢¢ ÐãÝ¢²¢ ¥¢ñÚ
çÁ¢S¢ Ýï Î¢ïÝ¢ḯ Á¢ã¢Ý ÜïU ©}¢êÚ ÜU¢ï ¥ãGS¢Ý ¼GÚèÜïUG (1) ÐÚ Ó¢H¢²¢ ¥¢ñÚ
çÁ¢‹Ý¢ï §‹S¢ ÜU¢ï çS¢ÈüUG ¥ÐÝè ãè §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï ÐñÎ¢ çÜU²¢ J
1....Ï¢ïã¼ÚèÝ ¥‹Î¢Á¢G J
çHÜGU¢» §H¢ãè(1) ÜU¢ ÜGUSÎ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï ©S¢ ¼ÜU
ÐãéæÓ¢Ýï ÜUè Ú¢ãï´ ÜéUà¢¢Î¢ ãñ´ ¥¢ñÚ x¢G¢ñÚ¢ï çÈGURU ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï ©S¢
ÜUè ãS¼è ÐÚ ±¢Á¢ïGãG ÎH¢§H }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ´ HïçÜUÝ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
çÁ¢S¢ï Ó¢¢ãï x¢é}¢Ú¢ã ÜUÚï ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ï Ó¢¢ãï çãÎ¢²¼ ÜUè Ú¢ã çÎ¶¢» J
¥¢ñÚ çÜGU²¢}¢¼ ¼ÜU ãéGÁG¢êÚï ÐêÚÝêÚ, S¢çÄ²Îï ¥ç}Ï¢²¢
6 ÐÚ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜUè ¥¢H ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU ¥SãG¢Ï¢ ÐÚ
Á¢¢ï Á¢G¢çãÚ ± Ï¢¢ç¼GÝ }¢ï´ ¼GçÄ²Ï¢¢ï ¼G¢çãÚ ‰¢ï, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè
ÚãG}¢¼ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï S¢H¢}¢¼è Ý¢çÁ¢GH ã¢ï¼è Úãï ¥¢ñÚ ã}¢ïà¢¢
¥¢Ð ÜUè ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGUèÝ ÜUè ¥GÁ¢G}¢¼ ÜGU¢§}¢ Úãï J
! »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G |¢¢§²¢ï ! (¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ }¢éÛ¢ï ¥¢ñÚ
¥¢Ð S¢Ï¢ ÜU¢ï ¥ÐÝè çÚÁ¢G¢ ÜU¢ Ð¢Ï¢‹Î Ï¢Ý¢» Á¢¢ï Á¢‹Ý¼ï çÈGUÚÎ¢ñS¢ ÜUè
Ú¢ã ãñ) wG¢éÎ¢±‹Îï ÜUÚè}¢ ÜU¢ §Úà¢¢Î ãñ :
(2) }¢ñ´ ãè ¼é}ã¢Ú¢ ÚÏ¢ ãêæ §S¢ çH²ï }¢ïÚè ãè
§GÏ¢¢Î¼ ÜUÚ¢ï J
ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ »ÜU ¥¢ñÚ Á¢x¢ã ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(Á¢‹Ýç¼²¢ï´ ÜU¢ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH
ã¢ï¼ï ±vG¼ ÜUã¢ Á¢¢»x¢¢) ²ïã ¼é}ã¢Ú¢
(3)
çS¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úè ÜU¢ïçà¢à¢ (Á¢¢ï
¼é}¢ Ýï Îé‹²¢ }¢ï´ ÜUè) }¢vGÏ¢êH ãé§ü J
¥¢²¢¼ï }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ S¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU Á¢‹Ý¼ }¢ï´
Á¢¢Ý¢ ©S¢è ÜU¢ï ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢¢ çÁ¢S¢ Ýï Îé‹²¢ }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè ¥¢ñÚ ÜU}¢¢
1....¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï ç}¢HÝï J
é §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ }¢ñ´ ¼é}ã¢Ú¢ ÚÏ¢ ãêæ ¼¢ï }¢ïÚè §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚ¢ï J
2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢H
3 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ©Ý S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ Á¢¢»x¢¢ ²ïã ¼é}ã¢Ú¢ çS¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ
¼é}ã¢Úè }¢ïãGÝ¼ çÆÜU¢Ýï Hx¢è J
ãGvGÜéUGãê wG¢éÎ¢ ÜUè Ï¢‹Îx¢è }¢ï´ }¢S¢MÈGU Úã¢, §S¢ çH²ï ã}¢ Ýï §GÏ¢¢Î¢¼
ÜUè ãGÜUG èÜGU¼ }¢ḯ ÝÁ¢GÚ ÜUè, §S¢ ÜïU ¼GÚèÜGU¢ḯ ÐÚ x¢G¢Úñ çÜU²¢, §S¢ ÜïU Ï¢é‹²¢Îè
©}¢êÚ ¥¢ñÚ ©Ý }¢ÜGU¢çS¢Î }¢ï´ ÝÁ¢GÚ Î¢ñÇ¢G §ü Á¢¢ï S¢¢çHÜGUï Ú¢ãï ¥¢ç¶GÚ¼(1)
ÜU¢ï ÎÚÐïà¢ ãñ́, ¼¢ï x¢G¢ñÚ ÜUÚÝï S¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ¼GÚèÜGïU §GÏ¢¢Î¼(2)
çÝã¢²¼ Îéà±¢Ú ¥¢ñÚ }¢éçàÜUH ãñ, §S¢ Ú¢ã }¢ḯ çÝã¢²¼ ¼æx¢¢ï ¼¢ÚèÜU
Í¢¢çÅ²¢æ ©GÏ¢êÚ ÜUÚÝ¢ ÐÇG¼è ãñ́, à¢ÎèÎ }¢à¢vGÜUG ¼¢ḯ ÜU¢ S¢¢}¢Ý¢ ÜUÚÝ¢
ÐÇG¼¢ ãñ J Ï¢ÇGè Ï¢ÇGè ¥¢ÈGU¢¼ Ú¢S¼ï }¢ḯ Ðïà¢ ¥¢¼è ãñæ ¥¢ñÚ }¢ç‹Á¢GHï
}¢vGS¢êÎ ¼ÜU ÐãéÓæ ¢Ýï }¢ḯ Ï¢ãé¼ }¢±¢Ýï¥G ¥¢ñÚ LÜU¢±Åḯ ÎÚÐïà¢ ãñ́ ¥¢ñÚ yG¢H ê
± ¼G±èH, x¢ñGÚ }¢Ú§ü(3) }¢S¢¢ÈGU¼¢ḯ ÜU¢ï ¼ñG ÜUÚÝ¢ ÐÇG¼¢ ãñ J
x¢G¢ñÚ ÜUÚÝï S¢ï ²ïã |¢è }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU §GÏ¢¢Î¼ ÜïU Ú¢S¼ï }¢ï´
x¢êÝ¢x¢êæ(4) ãH¢ÜU ¥¢ñÚ ¼Ï¢¢ã ÜéUÝ Ó¢èÁ¢Gï´ }¢wGÈGUè ãñ´ ¥¢ñÚ ²ïã çÜU ²ïã
Ú¢S¼¢ ¶G¼GÚÝ¢ÜU Îéà}¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ Ç¢ÜêU¥¢ïæ }¢ï´ çÍ¢Ú¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã çÜU
§S¢ Ú¢S¼ï ÜUè à¢¢¶Gïæ ¥¢ñÚ ÈéUGM¥G¢¼ S¢wG¼ ÐïÓ¢èÎ¢ ãñ´ }¢x¢Ú §S¢ Ú¢S¼ï
ÜU¢ »ïS¢¢ }¢éçàÜUH ¥¢ñÚ ÐïÓ¢èÎ¢ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ v²êæçÜU ²ïã Á¢‹Ý¼ ÜU¢
Ú¢S¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ÐãéæÓ¢Ý¢ ÜU¢ï§ü ¥¢S¢¢Ý Ýãè´ J
¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ §¼Ý¢ }¢éçàÜUH ã¢ïÝ¢ ãéGÁG¢êÚ
ÜïU §S¢ §Úà¢¢Î ÜUè ¼SÎèÜGU ÜUÚ¼¢ ãñ, ¥¢Ð (6)
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
(5)
S¢éÝ H¢ï !
Á¢‹Ý¼ ç¶GH¢ÈïGU ÝzGS¢ ÜU¢}¢ ÜUÚÝï S¢ï ãG¢çS¢H ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´
H¢ïx¢ à¢ã±¢¼ ÜUè ÐñÚ±è ÜUè ±Á¢ã S¢ï Á¢¢»æx¢ï J
1...¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè Ú¢ã ÐÚ Ó¢HÝï ±¢Hï J 2...§GÏ¢¢Î¼ ÜUè Ú¢ã¢ḯ ÐÚ Ó¢HÝ¢
3...Á¢¢ï ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï çÎ¶¢§ü Ý Îï J 4...¼GÚãG ¼GÚãG ÜUè J

§S¢è Ï¢¢Úï }¢ï´ ¥¢Ð (6) ÜU¢ ÎêS¢Ú¢ §Úà¢¢Î ²ïã ãñ :
(1)
S¢éÝ H¢ï çÜU Á¢‹Ý¼
ªæÓ¢ï ÅèHï ÐÚ S¢æx¢H¢¶G Á¢G}¢èÝ ÜUè ¼GÚãG ãñ ¥¢ñÚ Î¢ïÁ¢G¶G S¢ïãìGÝ
(2)
}¢ï´ Ý}¢ü ± ã}¢±¢Ú Á¢G}¢èÝ ÜïU ¥‹ÎÚ ãñ J ²¢’Ýè ¥Ã±HéçÁGÁ¢GRU Á¢G}¢èÝ

}¢ï´ ÜU¢à¼ ÜUÚ ÜïU ÈUH ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ çÝã¢²¼ }¢ïãGÝ¼ ¼GHÏ¢ ãñ J
çÈUÚ §GÏ¢¢Î¼ S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU¢ }¢éçàÜUH¢¼ ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢
§‹S¢¢Ý »ÜU ÜU}¢Á¢G¢ïÚ }¢wGHêÜGU ãñ ¥¢ñÚ Á¢G}¢¢Ý¢ ¼GÚãG ¼GÚãG ÜUè
S¢éªGÏ¢¼¢ïæ(3) S¢ï HÏ¢ÚñÁ¢G ãñ ¥¢ñÚ ÎèÝ ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ¼ÚvGÜGUè ÜïU Ï¢Á¢¢»
¼‹¢ÁGÁG¢éH(4) ÜUè ¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G ÜUÚ Úã¢ ãñ çÈUÚ Îé‹²±è }¢àxG¢êçHÄ²¼ï´
Ï¢ãé¼ ãæñ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜïU ±¢çS¢¼ïG ±vG¼ Ï¢ãé¼ }¢éwG¼S¢Ú ãñ, §{Ú
§‹S¢¢Ý ÜUè ©G}¢í Ï¢ãé¼ ÜU}¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢Á¢GèÎ ²ïã çÜU §‹S¢¢Ý ¥¢’}¢¢Hï
S¢¢çHãG¢ ÜUè Ï¢Á¢¢ ¥¢±Úè }¢ï´ Ï¢ãé¼ H¢ ÐÚ±¢§ü ÜUÚ¼¢ ãñ ²¢’Ýè
wG¢éà¢ê¥G ¥¢ñÚ wG¢éÁG¢ê¥G ±x¢ñGÚ¢ ÜU¢ ¶G²¢H Ï¢ãé¼ ÜU}¢ Ú¶¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
çÁ¢S¢ Á¢G¢¼ Ýï ¥¢’}¢¢H ÜU¢ï ÐÚ¶Ý¢ ãñ ±¢ïã §ç‹¼ã¢§ü Ï¢S¢èÚ ãñ J §Ý
¼}¢¢}¢ ÐÚïà¢¢çÝ²¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ }¢¢ñ¼ ãÚ S¢¢çÝ²¢(5) ÜGUÚèÏ¢ ¥¢ Úãè
ãñ ¥¢ñÚ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï Á¢¢ï S¢ÈGUÚ ÎÚÐïà¢ ãñ ±¢ïã Ï¢ãé¼ ¼G±èH ãñ J
}¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ }¢éçàÜUH¢¼ }¢ï´ çÍ¢Úï ãé±ï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï Ð¼¢
ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU §S¢ ¶G¼GÚÝ¢ÜU ¥¢ñÚ Á¢GMÚè S¢ÈGUÚ ÜU¢ ¼¢ïà¢¢ çS¢ÈüGU
§GÏ¢¢Î¼ ãñ ¥¢ñÚ S¢ÈGUÚ }¢ï´ Á¢G¢Îï Ú¢ã ÜU¢ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ §S¢ Á¢G¢Îï
Ú¢ã ÜU¢ï ÈGUÚ¢ã}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ±vG¼ §S¢ ¼ïÁ¢Gè S¢ï x¢éÁ¢GÚ Úã¢ ãñ çÜU ãÚçx¢Á¢GG
±¢ÐS¢ Ýãè´ ¥¢»x¢¢ J ¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢ §S¢ ‰¢¢ïÇGï S¢ï ±vG¼ }¢ï´ Á¢G¢Îï
¥¢ç¶GÚ¼ ¼Ä²¢Ú ÜUÚÝï }¢ï´ ÜU¢}¢²¢Ï¢ ã¢ï x¢²¢ S¢}¢Û¢¢ï ±¢ïã ÝÁ¢¢¼ Ð¢
x¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ã}¢ïà¢¢ ÜUè S¢¥G¢Î¼ ãG¢çS¢H ÜUÚ Hè J HïçÜUÝ çÁ¢S¢
2 Ð‰¢ÚèHè J 3 }¢éçàÜUH¢¼ J 4 Á¢G±¢H /ÐS¼è J 5 ÐH / ç}¢ÝÅ ÜU¢

S¢¢Æ±¢æ çãGSS¢¢ J
¥ãG}¢ÜGU Ýï §S¢ §ç‹¼ã¢§ü ÜGUè}¢¼è ±vG¼ ÜU¢ï Hãì±¢ï H¥GìÏ¢(1) }¢ï´ ¶¢ï
çÎ²¢ ¥¢ñÚ Á¢G¢Îï ¥¢ç¶GÚ¼ }¢éãÄ²¢ Ý ÜUÚ S¢ÜU¢ ¼¢ï ±¢ïã çÏ¢H¢ à¢ÜU
Ý¢ÜU¢}¢ ± Ý¢}¢éÚ¢Î Úã¢ ¥¢ñÚ ¼Ï¢¢ã¢ï Ï¢ÚÏ¢¢Î H¢ïx¢¢ḯ }¢ḯ S¢ï ã¢ï x¢²¢ J
}¢Á¢GÜêUÚ¢ ±éÁ¢êã¢¼ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ²ïã §GÏ¢¢Î¼ çÁ¢S¢ ÜGUÎÚ }¢éçàÜUH
ãñ §S¢ S¢ï ÜUãè´ çÁ¢G²¢Î¢ ¥ã}¢ |¢è ãñ §S¢è çH²ï §S¢ S¢ÈGUÚ ÐÚ
ÜU}¢Ú Ï¢S¼¢ ã¢ïÝï ±¢Hï ‰¢¢ïÇGï ãñ´ ¥¢ñÚ çÈUÚ Á¢}¢ ÜUÚ §çS¼ÜGUH¢H(2)
S¢ï §S¢ S¢ÈGUÚ ÜUè }¢Ý¢çÁ¢GH ¼ñG ÜUÚÝï ±¢Hï §S¢ S¢ï ‰¢¢ïÇGï ãñ´ }¢x¢Ú
}¢ç‹Á¢GHï }¢vGS¢êÎ ¼ÜU ÐãéæÓ¢Ýï ±¢Hï ãè wG¢éÎ¢ ÜU¢ï Œ²¢Úï ãñ´, §‹ãè´ ÜU¢ï
¥ËH¢ã Ýï ¥ÐÝè }¢ãGÏÏ¢¼ ± }¢¢’çÚÈGU¼ ÜïU çH²ï Ó¢éÝ¢ ¥¢ñÚ
}¢é‹¼¶GÏ¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ §‹ãèæ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ¼¢ñÈGUèÜGU ±
§GS}¢¼(3) ÜïU S¢¢‰¢ }¢Á¢GÏ¢ê¼G ÜUÚ¼¢ ãñ çÈUÚ ²ïãè H¢ïx¢ Á¢‹Ý¼ï çÈGUÚÎ¢ñS¢
ÜïU }¢éS¼çãGÜGU Ï¢Ý¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè çÚÁ¢G¢ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ Ð¢¼ï ãñ´ J ¼¢ï
ã}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï (çÁ¢S¢ ÜU¢ çÁ¢GRU Ï¢éH‹Î ãñ) §çË¼Á¢¢
ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU ±¢ïã ã}¢ï´ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ S¢ï S¢¥G¢Î¼ }¢‹Î
ÜUÚï ¥¢ñÚ ÜU¢}¢²¢Ï¢ H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ à¢¢ç}¢H ÜUÚï J
Á¢Ï¢ ã}¢ Ýï ¼GÚèÜïUG §GÏ¢¢Î¼ ± çÚ²¢Á¢G¼ ÜU¢ï }¢Á¢GÜUê Ú¢ Ý¢ñ§ÄG ²¼ ÜU¢
Ð¢²¢ ¥¢ñÚ §S¢ Ú¢ã ÜïU ÜGU¼G¥(4) G ÜUÚÝï ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ ÐÚ ÐêÚ¢ ÐêÚ¢ x¢G¢ñÚ
çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©Ý Ó¢èÁ¢G¢ḯ ÐÚ x¢G¢ñÚ çÜU²¢ çÁ¢Ý ÜU¢ §‹S¢¢Ý ÈGUÚèÁ¢G» §GÏ¢¢Î¼
¥Î¢ ÜUÚ¼ï ±vG¼ }¢¢ïã¼G ¢Á¢ ãñ, }¢S¢HÝ §GÏ¢¢Î¼ ÜUè §çS¼’Î¢Î(5) ¥¢ñÚ
ÜéUÃG ±¼ ã¢ïÝ¢, §S¢ï ¥G}¢Hè ¼G¢ñÚ ÐÚ Ï¢Á¢¢ H¢Ý¢, §S¢ S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU
Á¢GMÚè §GË}¢ ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ Îèx¢Ú Á¢GMÚè ¼Î¢Ï¢èÚ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢
Á¢¢ï ¥ËH¢ã ÜUè ¼¢ñÈUG èÜGU ± §¥G¢Ý¼(6) S¢ï ãè ¥G}¢H }¢ḯ H¢§ü Á¢¢
S¢ÜU¼è ãñ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜUè ÚãG}¢¼ S¢ï ãè Ï¢‹Î¢ §S¢ ÜUè }¢éçàÜUH Í¢¢çÅ²¢ï´
1 ÈéUGÁG¢êH ÜU¢}¢¢ï´, 2 }¢éS¼çÜGUH ç}¢Á¢G¢Á¢è J 3 x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ J 4 ¼ñG J
5 ¼G¢ÜGU¼ J 6 }¢ÎÎ J
ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ ÜUÚÝï }¢ï´ ÜU¢}¢²¢Ï¢ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ, ¼¢ï ã}¢ Ýï S¢ÈGUÚï ¥¢ç¶GÚ¼
ÜU¢ï ¼ñG ÜUÚÝï ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU¢ ©}¢êÚ ± ¥SÏ¢¢Ï¢ ÐÚ ÜU§ü çÜU¼¢Ï¢ï´ çH¶èæ
Á¢ñS¢ï ±x¢ñGÚ¢, çÁ¢Ý }¢ï´ §GÏ¢¢Î¼ ÜïU ÎÜGU¢§ÜGU(1)
± x¢G±¢ç}¢Á¢G(2) ÐÚ Ï¢ãGS¢ ÜUè x¢§ü ãñ J §Ý çÜU¼¢Ï¢¢ï´ }¢ï´ »ïS¢è
¼ãGÜUG èÜGU¢¼ ãñ́ çÁ¢Ý ÜU¢ï ¥G¢}}¢¼é‹Ý¢S¢(3) ÜïU Á¢GïãìÝ Ýãè´ S¢}¢Û¢ S¢ÜU¼ï J
Á¢Ï¢ ¥G±¢}¢ §Ý ÝÈGUèS¢ Ï¢ãS¢¢ï´ ÜU¢ï Ý S¢}¢Û¢ S¢ÜïU ¼¢ï ©‹ã¢ï´ Ýï ¥ÐÝè
ÜU}¢ ÈGUã}¢è S¢ï §Ý ÐÚ Ýév¼¢ Ó¢èÝè à¢éM¥G ÜUÚ Îè ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ï¢¢¼ḯ ©Ý
ÜïU Ý¢çÜGUS¢ }¢Á¢G¢ÜGU(4) ÜïU }¢é±¢çÈGUÜGU Ý ¥¢§æü, §‹ãïæ ÈéUÁG ¢G êH ÜGUèH¢ï
ÜGU¢H(5) ÜU¢ }¢ãGH Ï¢Ý¢ çH²¢ J HïçÜUÝ §S¢ çÜGUS}¢ ÜUè ÜGUèH¢ï ÜGU¢H
ÜU¢ï§ü Ý§ü à¢ñ Ýãè´, v²¢ ¥¢Ð ÜU¢ï }¢¢’Hê}¢ Ýãè´ çÜU ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ ÜU¢
ÜUH¢}¢ ÈGUS¢¢ãG¼ ± Ï¢H¢x¢G¼ ¥¢ñÚ ªæÓ¢ï }¢S¢¢§H ¥¢ñÚ }¢ï’²¢Úè }¢Á¢G¢}¢èÝ
ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï Ï¢ï ç}¢SH ± Ï¢ï ç}¢S¢¢H ãñ, }¢x¢Ú }¢¢ï’¼çÚÁ¢GèÝ(6)
Ýï §S¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU |¢è ÜUã çÎ²¢ çÜU (7)
²ïã ¼¢ï ¥x¢Hï ±vG¼¢ï´ ÜïU çÜGUSS¢ï ÜUã¢çÝ²¢æ ãñ´ J
¥¢ñÚ v²¢ ¥¢Ð Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï Á¢GñÝéH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ 5 ÜïU
²ïã ¥à¥G¢Ú Ýãè´ S¢éÝï :
1 x¢G¢Úñ ¢ï çÈGURU S¢ï S¢}¢Û¢Ýï ±¢Hï ©}¢êÚ J 2 x¢GÚñ ±¢Á¢ïãG G ©}¢êÚ J 3 ¥G¢}¢ H¢ïx¢¢ï´ J
4 Á¢G¢Üñ UG J 5 Ï¢ãGSì ¢ J 6 »’ç¼Ú¢Á¢G ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ J 7 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢H é §ü}¢¢Ý : ²ïã
¼¢ï Ýãè´ }¢x¢Ú ¥x¢H¢ï´ ÜUè Î¢S¼¢Ýï´ J 8 ²ã¢æ HzGÁ¢G (ÈGU²ÈGU¼çÝÝ¢)
‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êçæ ÜU ¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï
ÎéLS¼ HzGÁ¢G (ÈGU²éÈUG ¼¼Ý¢) ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
¼Á¢ü}¢¢ : (1) }¢éÛ¢ï ¥ÐÝï ÜU§ü §GË}¢è Á¢±¢çãÚ Ð¢Úï Ð¢ïà¢èÎ¢ Ú¶Ýï
ÐÇG¼ï ãñ´ ¼¢çÜU Á¢éãH¢ §Ý ÜUè ¼ã ¼ÜU Ý ÐãéæÓ¢Ýï ÜïU Ï¢¢§GS¢ ÜUãè´
çÈGU¼Ýï }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ Ý ÜUÚ Îï´ J
(2) ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ S¢ï ÐãHï }¢ïÚï Á¢gï ¥}¢Á¢Î (ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè 5)
|¢è §}¢¢}¢ï ãGS¢Ý ± ãéGS¢ñÝ (E) ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢ x¢» ãñ´ çÜU
(3) »ï }¢ïÚï ¥ËH¢ã ! ¥x¢Ú }¢ñæ ¥ÐÝï §GË}¢è }¢¢ï¼è H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢}¢Ýï
Á¢G¢çãÚ ÜUÚ Îêæ ¼¢ï }¢éÛ¢ï ²ïã ÜUãï´x¢ï çÜU ²ïã ¼¢ï ÜU¢ï§ü Ï¢é¼ ÐÚS¼ ãñ J
(4) ±¢ïã »ïS¢ï ÐéÚ ¥SÚ¢Ú ©GHê}¢ ãñ´ çÜU ©Ý ÜU¢ï S¢éÝ ÜUÚ }¢éS¢H}¢¢Ý
|¢è }¢ïÚï ÜGUyH ÜïU ÎÚÐï ã¢ï Á¢¢»æ ¥¢ñÚ ÜGUyH ÜUè §S¢ Ï¢Î ¼ÚèÝ ãGÚÜU¼
ÜU¢ï ÎéLS¼ ¶G²¢H ÜUÚï´ J
¼¢ï Ï¢éÁG¢éx¢¢üÝï ÎèÝ Ýï çÁ¢Ý ÜU¢ ÎÚx¢¢ãï §üÁ¢GÎè }¢ï´ Ï¢éH‹Î }¢ÜGU¢}¢
ãñ, ÈéUGÁG¢êH »’ç¼Ú¢Á¢G¢¼ ÜUè ÐÚ±¢ Ý ÜUÚ¼ï ãé±ï ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ ©}}¢¼ ÐÚ
ÝÁ¢GÚï ÜUÚ}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãé±ï §S¢ }¢¢ñÁG¢ê¥G ÐÚ ÜU§ü çÜU¼¢Ï¢ï´ ¼SÝèÈGU ÈGUÚ}¢¢§æü
}¢ñ´ |¢è ©S¢ Á¢G¢¼ï ¥vGÎS¢ ÜUè ¼GÚÈGU }¢éË¼Á¢è ãé±¢ çÁ¢S¢ ÜïU ÜGUÏÁ¢G»
ÜéUGÎÚ¼ }¢ï´ ¼}¢¢}¢ ¥G¢H}¢ï ¶GËÜGU ± ¥}¢í(1) ÜUè Ó¢èÁ¢Gï´ ãñ´ çÜU }¢éÛ¢ï
»ÜU »ïS¢è çÜU¼¢Ï¢ ¼SÝèÈGU ÜUÚÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU Îï çÁ¢S¢ ÐÚ S¢Ï¢
}¢éœ¢çÈGUÜGU ã¢ï´ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ï ÐÉGÝï S¢ï ¼}¢¢}¢ ÜU¢ï ÈGU¢§Î¢ ÐãéæÓ¢ï ¼¢ï ©S¢
ÚãGè}¢ ± ÜUÚè}¢ Á¢G¢¼ Ýï }¢ïÚè ²ïã §çË¼Á¢¢ ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢§ü ©S¢ Ýï
¥ÐÝï ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜïU ¥GÁ¢èÏ¢¢ï x¢GÚèÏ¢ ¥SÚ¢Ú¢ï L}¢êÁ¢G ÐÚ
}¢éœ¢GH¥G ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÜUè ¥GÁ¢èÏ¢ ¼Ú¼èÏ¢ ±
¼Î±èÝ ÜU¢ §Ëã¢}¢ ÈGUÚ}¢¢²¢(2) »ïS¢è ¼Ú¼èÏ¢ }¢ñ´ çÜUS¢è ¥¢ñÚ çÜU¼¢Ï¢
ÜUè ¼SÝèÈGU }¢ï´ Ýãè´ ÜGU¢§}¢ ÜUÚ S¢ÜU¢ ²ïã ±¢ïã ¼SÝèÈGU ãñ çÁ¢S¢ ÜUè
}¢ñ´ wG¢éÎ ¼¢’ÚèÈGU ÜUÚ¼¢ ãêæ J
1 ²ïã }¢¢gè Îé‹²¢ ¥¢ñÚ ¥Ú±¢ãG ± çÈGUçÚà¼¢ï´ ÜUè Îé‹²¢ J
2 ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï }¢ïÚï çÎH }¢ï´ ²ïã Ï¢¢¼ Ç¢Hè x¢§ü J
S¢Ï¢ S¢ï ÐãHï Ï¢‹Îï ÜU¢ï ÚÏ¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼GÚÈGU Á¢¢ï Ó¢èÁ¢G
}¢é¼±ÁÁ¢ïã ÜUÚ¼è ãñ ±¢ïã ¥ËH¢ã ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï Ï¢‹Îï ÜïU çÎH }¢ï´
§GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ ¶G²¢H ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ÝïÜU ¥¢’}¢¢H ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU
ãñ, ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU §S¢ ÜGU¢ñH }¢ï´ §S¢è ¼¢ñÈGUèÜGU ± ¶G²¢H ÜUè ¼GÚÈGU
§à¢¢Ú¢ ãñ J ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ §Úà¢¢Î ãñ :
wG¢Îé ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï çÁ¢S¢ ÜU¢ S¢èÝ¢ §SH¢}¢
ÜïU çH²ï ¶¢ïH çÎ²¢ ã¢ï ©S¢ }¢ï´ wG¢éÎ¢
ÜU¢ »ÜU ÝêÚ ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ ãéGÁG¢êÚï ÐéÚÝêÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï |¢è
¥ÐÝï §S¢ §Úà¢¢Î }¢ï´ §S¢è ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
Á¢Ï¢ Ï¢‹Îï ÜïU çÎH }¢ï´ wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ ÜU¢ ÝêÚ Î¢ç¶GH ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï çÎH }¢ï´ ±éS¥G¼ ¥¢ñÚ §Ýçà¢Ú¢ãG
ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
S¢ãG ¢ Ï¢» çÜUÚ¢}¢ (F) Ýï ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
6 ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ ¥GÁ¢üG çÜU²¢ : ²¢ ÚS¢êHËH¢ã
(6) §S¢ ÝêÚ ¥¢ñÚ ¶G²¢H ÜïU Ï¢‹Îï }¢ï´ ¥¢Ýï ÜUè v²¢
¥GH¢}¢¼ ãñ ? ¼¢ï ¥¢Ð (6) Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ :
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï v²¢ ±¢ïã çÁ¢S¢ ÜU¢ S¢èÝ¢ ¥ËH¢ã Ýï §SH¢}¢
ÜïU çH²ï ¶¢ïH çÎ²¢ ¼¢ï ±¢ïã ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ÝêÚ ÐÚ ãñ J
2

§S¢ ÈGU¢Ýè Îé‹²¢ S¢ï ÜUÝ¢Ú¢ ÜUà¢è, ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G, }¢¢ñ¼
¥¢Ýï S¢ï ÐãHï }¢¢ñ¼ ÜUè ¼Ä²¢Úè J
¼¢ï S¢Ï¢ S¢ï ÐãHï Ï¢‹Îï ÜïU çÎH }¢ï´ Á¢Ï¢ ²ïã ¶G²¢H ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï §ËÜGU¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU }¢ñ´ ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè
çÜGUS}¢ çÜGUS}¢ ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ }¢ï´ ÇêÏ¢¢ ãé±¢ ãêæ Á¢ñS¢ï çÁ¢G‹Îx¢è ÜUè Ýï’}¢¼,
ÜéUGÎÚ¼, ¥GvGH, Ï¢¢ïH Ó¢¢H ¥¢ñÚ Îèx¢Ú ¥¢’H¢ çS¢ÈGU¢¼ ± HÁGÁ¢G¢¼
ÜUè Ó¢èÁ¢Gï´ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢ïÚï çH²ï »ïS¢ï ¥SÏ¢¢Ï¢ |¢è }¢éãÄ²¢ ÈGUÚ}¢¢»
çÁ¢Ý ÜïU Á¢GÚè»G }¢ñæ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ¼ÜU¢HèÈGU ¥¢ñÚ ÝévGS¢¢Ý Îïã Ó¢èÁ¢G¢ï´
S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶ S¢ÜU¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢
S¢ÜU¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ çÈUÚ Ï¢‹Î¢ Á¢Ï¢ ²ïã |¢è S¢¢ïÓ¢¼¢ ãñ çÜU çÁ¢S¢ }¢é‹§G}¢(1)
Ýï }¢éÛ¢ï ²ïã Ýï’}¢¼ï´ ¥G¼G¢ ÜUè ãñ´ ±¢ïã }¢éÛ¢ S¢ï §Ý Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢ à¢éRU ¥¢ñÚ
¥ÐÝè ç¶GÎ}¢¼(2) ÜU¢ }¢é¼G¢HÏ¢¢ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú }¢ñ´ Ýï Ýï’}¢¼¢ï´ ÐÚ
à¢éRU ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ Ý ÜUè ¼¢ï ±¢ïã ²ïã Ýï’}¢¼ï´ }¢éÛ¢ S¢ï ÀèÝ
Hïx¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ Ý¢ à¢éRUè ÜUè ±Á¢ã S¢ï ±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ(3) Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ïx¢¢
¥¢ñÚ »ÜU Ú¢ïÁ¢G S¢Á¢G¢ Îïx¢¢ J
¥¢ñÚ Ï¢‹Î¢ Á¢Ï¢ ²ïã |¢è ¶G²¢H ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU ©S¢ }¢é‹§G}¢ Ýï
¥ÐÝè }¢¢’çÚÈGU¼ ± ç¶GÎ}¢¼ ÜïU ¥¢Î¢Ï¢ Ï¢¼¢Ýï ÜïU çH²ï ã}¢¢Úè ¼GÚÈGU
ÚS¢êH |¢ïÁ¢ï çÁ¢Ý ÜU¢ï »ïS¢ï »ïS¢ï }¢¢ï’çÁ¢Á¢G¢¼ ¥G¼G¢ çÜU²ï Á¢¢ï §‹S¢¢Ýè
¥GvGH ± ¼G¢ÜGU¼ S¢ï Ï¢¢ãÚ ‰¢ï, ©‹ã¢ï´ Ýï ¥¢ ÜUÚ Ï¢¼¢²¢ çÜU »ï Ï¢‹Îï !
¼ïÚ¢ »ÜU ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ãñ Á¢¢ï ãÚ à¢ñ ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ãñ ãÚ à¢ñ ÜU¢ï Á¢¢Ý¼¢
ãñ ã}¢ïà¢¢ çÁ¢G‹Î¢ ãñ ã}¢ïà¢¢ S¢ï }¢é¼ÜUçËH}¢ ãñ, Á¢¢ï Ó¢¢ãï §Ú¢Î¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢
1 Ýï’}¢¼ ÎïÝï ±¢Hï J 2 §GÏ¢¢Î¼ J 3 ²ã¢æ S¢ï HzGÁ¢G “xG¢éSS¢¢’’ ÜU¢ï ãGÁ¢GÈGU ÜUÚ
çÎ²¢ ãñ v²êæçÜU Ï¢¢Úè ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï HzGÁ¢G “xG¢éSS¢¢’’ §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï ÜU¢ï
ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢, çÁ¢ËÎ 26 , S¢ÈGUãG¢ 457 ÐÚ }¢‹¥G çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
ãñ, ©S¢ Ýï ¼éÛ¢ï Ï¢¢’Á¢G ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G Ý ÜUÚÝï ÜU¢ ãéGv}¢
çÎ²¢ ãñ, ©S¢ï ²ïã |¢è ¼G¢ÜGU¼ ãñ çÜU ¥x¢Ú }¢ñ´ Ýï Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜUè ¼¢ï }¢éÛ¢ï
¥GÁ¢G¢Ï¢ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼G¢¥G¼ ÜU¢ ÝïÜU çS¢H¢ Îïx¢¢, ±¢ïã }¢ïÚï ¼}¢¢}¢
Ð¢ïà¢èÎ¢ ¥SÚ¢Ú ÜU¢ï Á¢¢Ý¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ }¢ïÚè çÈGURU }¢ï´ ¥¢¼¢ ãñ
±¢ïã ©S¢ï |¢è Á¢¢Ý¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ¼G¢¥G¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ S¢ï S¢±¢Ï¢
ÜU¢ ±¢’Î¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ÇÚ¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ
©S¢ Ýï ¥ãGÜU¢}¢ï à¢Ú¥G ÜUè Ï¢Á¢¢ ¥¢±Úè }¢éÛ¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ÜUè ãñ J
§Ý ¼}¢¢}¢ }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ ¶G²¢H ÜUÚÝï S¢ï Ï¢‹Îï
ÜïU çÎH }¢ï´ ²ïã Ï¢¢¼ Ú¢çS¢¶G(1) ã¢ï Á¢¢¼è ãñ çÜU }¢ñ´ »ÜU }¢é}¢çÜUÝ(2)
¥¢ñÚ ÈGU¢Ýè(3) Ó¢èÁ¢G ãêæ, }¢ïÚï ¥‹ÎÚ wG¢éÎ ÜU¢ï§ü ÜU}¢¢H Ýãè´ ¥¢ñÚ Ý ãè
ÜU¢ï§ü Á¢G¢¼è wG¢êÏ¢è ãñ J ¥ÐÝï }¢é¼¥GçËHÜGU ²ïã Ú¢» ÜGU¢§}¢ ÜUÚÝï }¢ï´
¥GvGHï §‹S¢¢Ýè ÜU¢ï çÁ¢G²¢Î¢ x¢G¢ñÚ¢ï çÈGURU ÜUÚÝï ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´ J
¼¢ï §Ý ¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚÝï S¢ï Ï¢‹Îï ÐÚ ¥ÐÝï
ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ÜU¢ ¶G¢ñÈGU ¼G¢Úè ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã Í¢Ï¢Ú¢ ©Æ¼¢ ãñ, ²ïãè
Í¢Ï¢Ú¢ãÅ Ï¢‹Îï ÜU¢ï wG±¢Ï¢ï x¢GzH
G ¼ S¢ï Ï¢ïÎ¢Ú ÜUÚ¼è ãñ ¥¢ñÚ ²ïãè Í¢Ï¢Ú¢ ÎïÝï
±¢H¢ ¼S¢Ã±éÚ §¼}¢¢}¢ï ãéÁG Á¢¼ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §‹S¢¢Ý ÜïU ¼}¢¢}¢ Ï¢ã¢Ý¢ḯ
ÜU¢ï ÜGUyG¥G ÜUÚ ÜïU Ú¶ Îï¼¢ ãñ, ²ïãè ¶G²¢H ©S¢ï ¥¢²¢¼ï §H¢ãè }¢ḯ x¢G¢ñÚ¢ï
çÈGURU ÜUÚÝï ÐÚ }¢Á¢Ï¢êÚ ÜUÚ¼¢ ãñ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, §S¢ ¶G²¢H S¢ï »ÜU S¢Hè}¢éH
çÈGU¼GÚ¼ §‹S¢¢Ý Ó¢¢ḯÜU Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ }¢ḯ ÜGUHÜGU ± §Á¢Gç¼GÚ¢Ï¢ ÐñÎ¢ ã¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï Ï¢‹Î¢ ¥ÐÝè ÝÁ¢¢¼ ÜUè Ú¢ã ¼H¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ãéSG ¢êHï
¥}Ý ÜïU Á¢GÚ¢»¥G ÉêæÇ¼¢ ãñ, ÜéUÀ ¼¢ï ¥ÐÝï çÎ}¢¢x¢G S¢ï S¢¢ïÓ¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
ÜéUÀ ÎêS¢Ú¢ḯ S¢ï }¢¢’Hê}¢ ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ J
1 çÎH }¢ï´ ÐéwG¼¢ J 2 Á¢¢ï ÐãHï Ý ‰¢¢ çÈUÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÐñÎ¢ ÜUÚÝï
S¢ï }¢¢ñÁ¢êÎ ãé±¢ J 3 ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ±¢Hè J
¼¢ï Ï¢‹Î¢ ©S¢ ÜïU çS¢±¢ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü Ú¢S¼¢ Ýãè´ Ð¢¼¢ çÜU
ÜU¢§Ý¢¼ }¢ï´ x¢G¢ñÚ¢ï çÈGURU ÜUÚï ¼¢çÜU ¶G¢çHÜGU ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ ¥¢ñÚ
ÐãÓ¢¢Ý ãG¢çS¢H ã¢ï ¥¢ñÚ ¼¢çÜU Á¢G¢¼ï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU Á¢¢ï
§S¢ S¢ï x¢G¢§Ï¢ ãñ §GË}¢ï ²ÜGUèÝ ãG¢çS¢H ã¢ï ¥¢ñÚ ²ïã Á¢¢Ýï çÜU }¢ïÚ¢ »ÜU
ÚÏ¢ ãñ çÁ¢S¢ Ýï §S¢ï ¥}¢í ± Ýãì² ÜU¢ }¢éÜUËHÈGU(1) Ï¢Ý¢²¢ ãñ J
¼¢ï ²ïã x¢G¢Úñ ¢ï çÈGURU ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¶G¢çHÜGU ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
§GË}¢ï ²ÜGUèÝ ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ ÐãHè Í¢¢Åè ãñ Á¢¢ï ¼GÚèÜïGU §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ Ðïà¢
¥¢¼è ãñ J §S¢ï §GË}¢ ± }¢¢’çÚÈGU¼ ÜUè Í¢¢Åè S¢ï }¢¢ñS¢ê}¢ çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J
²ïã §GË}¢ ± }¢¢’çÚÈGU¼ §S¢ çH²ï Á¢GMÚè ãñ ¼¢çÜU Ï¢‹Îï ÜU¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜïU
}¢é¥¢G }¢Hï }¢ḯ ¥ã}¢ }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜUè ±¢çÜGUçÈGUÄ²¼ ãG¢çS¢H ã¢ï ¥¢ñÚ ¼¢çÜU
§S¢ Ú¢ã ÜU¢ï S¢¢ïÓ¢ çÏ¢Ó¢¢Ú ¥¢ñÚ x¢G¢Úñ ¢ï çÈGURU S¢ï ¼ñG ÜUÚï J ²ïã S¢¢ïÓ¢¢ï çÏ¢Ó¢¢Ú
¥¢ñÚ x¢G¢Úñ ¢ï çÈGURU §GË}¢ ± }¢¢’çÚÈGU¼ ÜUè Í¢¢Åè }¢ï´ Î¢ç¶GH ãñ J Ï¢‹Îï ÜU¢ï
Ó¢¢çã²ï çÜU ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¼GÚÈGU Ú¢ã Ýé}¢¢§ü ÜUÚÝï ±¢Hï ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ S¢ï
|¢è §S¢ ¥GvÏG ¢¢ (Í¢¢Åè) S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU }¢¢’Hê}¢¢¼ ãG¢çS¢H ÜUÚï J
ã}¢ Ýï ©GH}¢¢» ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¼wGS¢èS¢ §S¢ çH²ï ÜUè ãñ
çÜU »ïS¢ï ©GH}¢¢ ãè çS¢Ú¢¼Gï }¢éS¼ÜGUè}¢ ÜUè Ú¢ã Ýé}¢¢§ü ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´,
»ïS¢ï ©GH}¢¢ ãè ©}}¢¼ ÜïU Ó¢à}¢¢ï Ó¢Ú¢x¢G ãñæ ¥¢ñÚ ²ïãè ©}}¢¼ï }¢ãêGü}¢¢
ÜUè çÜGU²¢Î¼ ÜïU H¢§ÜGU ãñ´, ¼¢ï S¢ÈGUÚï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU }¢éS¢¢çÈGUÚ ÜU¢ï
Ó¢¢çã²ï çÜU »ïS¢ï ãè ©GH}¢¢ S¢ï §çS¼ÈGU¢Î¢ ÜUÚï(2) ¥¢ñÚ §‹ãè ÜUè
ÝïÜU Îé¥G¢»æ Hï v²êæçÜU »ïS¢ï Ð¢ÜUèÁ¢G¢ S¢èÚ¼ H¢ïx¢¢ï´ ÜUè Îé¥G¢ ãè
ÎS¼x¢èÚ ¥¢ñÚ ÚãG}¢¼ ± ¼¢ñÈGUèÜGï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜU¢ }¢êçÁ¢Ï¢(3) ã¢ï¼è
ãñ ¼¢çÜU Ï¢‹Î¢ §Ý ÜUè ÝïÜU Îé¥G¢¥¢ïæ ¥¢ñÚ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU
ÜïU Á¢GÚè»G Ú¢ãï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ï ¼ñG ÜUÚ S¢ÜïU J
1 Ð¢Ï¢‹Î J 2 ÈGU¢§Î¢ ãG¢çS¢H ÜUÚï J 3 S¢Ï¢Ï¢ J
§S¢ §GË}¢ ± }¢¢’çÚÈGU¼ ÜïU Á¢GÚè»G ©Ý ©}¢êÚ ÜU¢ ²ÜGUèÝ |¢è ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ çÜU }¢ïÚ¢ »ÜU }¢¢’Ï¢êÎï Ï¢Ú ãGÜGU ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü à¢ÚèÜU Ýãè´,
©S¢è Ýï }¢éÛ¢ï ÐñÎ¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ¼GÚãG ¼GÚãG ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ S¢ï Ý±¢Á¢G¢ Ï¢‹Îï
ÜU¢ï §S¢ ÜU¢ |¢è ²ÜGUèÝ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ çÜU ©S¢ }¢¢’Ï¢êÎï Ï¢Ú ãGÜGU Ýï }¢éÛ¢ï §Ý
¥G¼G¢ ÜUÎ¢ü Ýï’}¢¼¢ï´ ÜïU à¢éRU ÜU¢ ãéGv}¢ çÎ²¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÚ ± Ï¢¢ç¼GÝ
}¢ï´ ç¶GÎ}¢¼ ± ¼G¢¥G¼ ÜU¢ ¥}¢í(1) ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜéUÈíGU ± Îèx¢Ú
}¢¥G¢S¢è(2) S¢ï Ú¢ïÜU¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜUè S¢Á¢G¢ S¢ï ÇÚ¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ÈñGUS¢H¢
S¢éÝ¢ çÎ²¢ ãñ çÜU ¥x¢Ú Ï¢‹Î¢ ©S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ± ¼G¢¥G¼ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï
±¢ïã ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ©S¢ï x¢ñGÚ ÈGU¢Ýè çS¢H¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÎH¢ §GÝ¢²¼ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢
¥¢ñÚ Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè ± S¢ÚÜUà¢è ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï Î¢§}¢è ¥GÁ¢G¢Ï¢(3) }¢ï´
}¢éÏ¼H¢ ÜUÚïx¢¢, ¼¢ï ²ïã ²ÜGUèÝ ± }¢¢’çÚÈGU¼ Ï¢‹Îï ÜU¢ï ¥ÐÝï }¢¢çHÜU¢ï
}¢¢ñH¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ± ¼G¢¥G¼ ÐÚ ©|¢¢Ú¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ©S¢ ¥¢ÜGU¢ ÜUè
ç¶GÎ}¢¼ ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ Îï¼ï ãñ´ çÁ¢S¢ Ýï ©S¢ ÜU¢ï ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè Ýï’}¢¼ï´
¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢§æü ¥¢ñÚ Ï¢‹Î¢ ¥x¢Ú wG¢éHêS¢ S¢ï ©S¢ ¥¢ÜGU¢ ÜUè ¼H¢à¢ ÜUÚï
¼¢ï ©S¢ï Ð¢ |¢è Hï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ÐãÓ¢¢Ý ± }¢¢’çÚÈGU¼ ã¢ï Á¢¢» Ï¢¢
±éÁ¢êÎ ²ïã çÜU ÐãHï §S¢ S¢ï Á¢¢çãH ã¢ï¼¢ ãñ J
¥x¢Ó¢ïü Ï¢‹Î¢ §S¢ }¢¢’çÚÈGU¼ ± ÐãÓ¢¢Ý S¢ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè
§GÏ¢¢Î¼ ± ç¶GÎ}¢¼ ÜUè ¼GÚÈGU Ú¢çx¢GÏ¢ ã¢ï¼¢ ãñ HïçÜUÝ ©S¢ï ²ïã
}¢¢’Hê}¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢ çÜU ©S¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÜñUS¢ï ÜUè Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ ©S¢
ÜïU çH²ï Ï¢‹Îï ÜïU Á¢G¢çãÚ ± Ï¢¢ç¼GÝ }¢ï´ v²¢ v²¢ Ó¢èÁ¢Gï´ Á¢GMÚè ãñ´ J §S¢
çH²ï }¢Á¢GÜêUÚ¢ §GË}¢¢ï ²ÜGUèÝ ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ ©Ý ÈGUÚ¢§Á¢G ÜU¢ï S¢è¶Ýï
ÜUè Á¢GMÚ¼ ÐÇG¼è ãñ çÁ¢Ý ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU Ï¢‹Îï ÜïU Á¢G¢çãÚ ± Ï¢¢ç¼GÝ
ÜïU S¢¢‰¢ ãñ, ÐS¢ Ï¢‹Î¢ Á¢Ï¢ ÈGUÚ¢§Á¢G ÜU¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG Á¢¢Ý Hï¼¢ ãñ ¥Ï¢
1.....ãéGv}¢ J 2......x¢éÝ¢ã¢ï´ J 3......ã}¢ïà¢¢ ÚãÝï ±¢Hï ¥GÁ¢G¢Ï¢ J
§‹ãï´ §GË}¢è ¼G¢ñÚ ÐÚ Ï¢Á¢¢ H¢Ýï ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ¼¢ ãñ J Á¢Ï¢ à¢éM¥G ã¢ïÝï
Hx¢¼¢ ãñ ¼¢ï ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ¼GÚãG ¼GÚãG ÜïU x¢éÝ¢ã¢ï´ ¥¢ñÚ }¢¥G¢S¢è S¢ï
}¢éHçÃ±S¢ Ð¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ¥ÜUS¢Ú H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ ãG¢H ãñ J
¼¢ï Á¢Ï¢ Ï¢‹Î¢ ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ ÝÁ¢GÚ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï çÎH }¢ï´
ÜUã¼¢ ãñ çÜU }¢ñ´ §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼GÚÈGU ÜñUS¢ï }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãêæ ? Á¢Ï¢
çÜU }¢ñ´ x¢éÝ¢ã ÜUÚÝï ÐÚ ¥ÇG¢ ãé±¢ ãêæ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ çÜU }¢ïÚ¢ Á¢G¢çãÚ¢ï Ï¢¢ç¼GÝ
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ÝÁ¢¢S¢¼ S¢ï ¥¢HêÎ¢ ãñ, §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ïÝï
S¢ï ÜGUÏH }¢éÛ¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï S¢ÓÓ¢è ¼¢ñÏ¢¢ ÜUMæ ¼¢çÜU
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ÝÁ¢¢S¢¼ S¢ï Ð¢ÜU ã¢ï S¢ÜêæU ¥¢ñÚ }¢¥G¢S¢è ÜUè }¢‹ãêGS¢ ÜñGUÎ¢ï
Ï¢‹Î S¢ï ¶GH¢S¢è Ð¢ S¢ÜêæU, ¼¢çÜU ¼G¢¥G¼ï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜïU H¢§ÜGU ã¢ï S¢ÜêæU
¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Ï¢‹Îx¢è ÜUè çÏ¢S¢¢¼G çÏ¢À¢ S¢ÜêæU, ¼¢ï x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ð¢ÜU ã¢ïÝï
ÜïU çH²ï §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ïÝï S¢ï ÜGUÏH ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè Í¢¢Åè
©GÏ¢êÚ ÜUÚÝ¢ ÐÇG¼è ãñ §S¢ Í¢¢Åè ÜU¢ï ¥GÜGUÏ¢¼éœ¢¢ñÏ¢¢ ÜïU Ý¢}¢ S¢ï }¢¢ñS¢ê}¢
çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J ¼¢ï §S¢ çÏ¢Ý¢ ÐÚ Ï¢‹Îï ÜU¢ï Á¢GMÚè ¼G¢ñÚ ÐÚ §S¢ Í¢¢Åè
ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ ÜUÚÝ¢ ÐÇG¼¢ ãñ ¼¢çÜU ¥SH }¢vGS¢êÎ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã
ã¢ïÝï ÜïU H¢§ÜGU ã¢ï S¢ÜïU §S¢ çH²ï Ï¢‹Îï ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU ÐêÚï ¥ÚÜU¢Ý
± à¢Ú¢§¼G ÜïU S¢¢‰¢ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ÐêÚè »ãGç¼²¢¼G ÜïU S¢¢‰¢ §S¢ Í¢¢Åè
ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ ÜUÚï, Á¢Ï¢ ¼¢ñÏ¢» S¢¢çÎÜGU ÝS¢èÏ¢ ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ²ïã }¢ÚãGH¢
¼ñG ÜUÚ Hï ¼¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï J
}¢x¢Ú Á¢Ï¢ Ï¢‹Î¢ ¼¢ñÏ¢¢ S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï ÜUÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼GÚÈGU
}¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ï |¢è ¼GÚãG ¼GÚãG ÜUè LÜU¢±Å¢ï´ ¥¢ñÚ
}¢éçàÜUH¢¼ }¢ï´ çÍ¢Ú¢ ãé±¢ Ð¢¼¢ ãñ, ãÚ LÜU¢±Å ¥ÐÝè Ý¢ï§GÄ²¼ ÜïU
»’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï ©S¢ï §GÏ¢¢Î¼ S¢ï Ú¢ïÜU¼è ãñ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ S¢ï Ú¢ïÜUÝï ±¢Hè
¥SH }¢ï´ Ó¢¢Ú Ó¢èÁ¢Gï´ ãñ´ :
{1} Îé‹²¢ {2} H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢ïH Á¢¢ïH {3} à¢ñ¼¢G Ý {4} ÝzGS¢ J
çHã¢Á¢G¢ ÐãHï §Ý Ó¢¢Ú Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ï Ú¢ã S¢ï ãÅ¢Ý¢ ¥¢ñÚ ÎêÚ
ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ±ÚÝ¢ Ï¢‹Î¢ ¥ÐÝï }¢vGS¢Î }¢ï´ ÜU¢}¢²¢Ï¢ Ýãè´ ã¢ï
S¢ÜU¼¢, ¼¢ï §Ý Ó¢¢Ú Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ï Ó¢¢Ú ¼GÚèÜGU¢ï´ S¢ï ÎêÚ ÜUÚï : {1} Îé‹²¢
S¢ï ÜGU¼G¥G ¼¥GËHéÜGU ÜUÚï {2} H¢ïx¢¢ïæ S¢ï }¢ïH Á¢¢ïH ¼ÜüU ÜUÚï
{3} §ÏHèS¢ S¢ï }¢éãG¢ÚÏ¢¢ ¥¢ñÚ Á¢æx¢ ÜUÚï {4} ÝzGS¢ ÐÚ S¢wG¼è ÜUÚï J
}¢x¢Ú ÝzGS¢ ÐÚ S¢wG¼è ÜUÚÝ¢ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢éçàÜUH ãñ,
Ý ¼¢ï Ï¢‹Î¢ §S¢ S¢ï çÏ¢ËÜéUH Ï¢ï çÝ²¢Á¢G ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ý ãè à¢ñ¼G¢Ý
ÜUè ¼GÚãG §S¢ ÐÚ ãGÎ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ S¢wG¼è ÜUè Á¢¢ S¢ÜU¼è ãñ, v²êæçÜU
§GÏ¢¢Î¼ ÜUè }¢ç‹Á¢GH ¼ñG ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ²ïã ÝzGS¢ ãè Ï¢‹Îï ÜUè S¢é±¢Úè
¥¢ñÚ ¥¢H¢ ± Á¢GÚè¥G¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ó¢ïü ÝzGS¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ ¥¢H¢ ¥¢ñÚ
Á¢GÚè¥G¢ ãñ }¢x¢Ú §GÏ¢¢Î¢¼ }¢ï´ §S¢ ÜUè }¢é±¢ÈGUÜGU¼ ± }¢é¼G¢Ï¢ÜGU¼ ÜUè |¢è
©}}¢èÎ Ýãè´ ÜUè Á¢¢ S¢ÜU¼è v²êæçÜU ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUè }¢é¶G¢HÈGU¼ ÝzGS¢
ÜUè çÁ¢çÏ¢ËH¼(1) }¢ï´ Î¢ç¶GH ãñ, ²ïã ¼¢ï Hãì±¢ï H¥GìÏ¢ ÜU¢ }¢éà¼¢ÜGU
ãñ, §S¢ çH²ï §S¢ S¢ï ÜU¢}¢ HïÝï ÜïU çH²ï Á¢GMÚè ãñ çÜU §S¢ï ¼vG±¢ ÜUè
Hx¢¢}¢ Îè Á¢¢» ¼¢çÜU ²ïã Ï¢‹Îï }¢ï´ Úãï ¼¢ï S¢ãè }¢x¢Ú }¢é¼Gè¥G¢ï ÈGUÚ}¢¢æ
Ï¢ÚÎ¢Ú ã¢ï ÜUÚ Ý çÜU S¢ÚÜUà¢ ± Ï¢¢x¢Gè ã¢ï ÜUÚ, ¼¢çÜU ãGSÏ¢ï Á¢GMÚ¼
ÝïÜU ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ §S¢ S¢ï ÜU¢}¢ çH²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ÈGUS¢¢Î ¥æx¢ïÁ¢G ± ãH¢ÜU
ÜéUÝ ©}¢êÚ S¢ï ÜñGUÎ }¢ï´ Ú¶¢ Á¢¢» J
Á¢Ï¢ Ï¢‹Î¢ §Ý Ó¢¢Ú Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ï Ú¢S¼ï S¢ï ãÅ¢ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢
ÜUè §}¢Î¢Î ± §¥G¢Ý¼ S¢ï §S¢ }¢ÚãGHï ÜU¢ï |¢è ¼ñG ÜUÚ Hï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
§GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï ¥Ï¢ Ó¢‹Î ¥¢ñÚ }¢±¢Ýï¥G ©S¢ï
Ðïà¢ ¥¢¼ï ãñ´ Á¢¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï ÈGUÚ¢x¢G¼, çÎH Á¢}¢§üG ¥¢ñÚ ²vS¢ê§ü
ÐñÎ¢ Ýãè´ ã¢ïÝï Îï¼ï ¥¢ñÚ ²ïã }¢±¢Ýï¥G(2) |¢è ¼¢’Î¢Î }¢ï´ Ó¢¢Ú ãñ´ :
1.....çÈGU¼GÚ¼ ± ¥G¢Î¼ J 2......LÜU¢±Åï´ J
(1) ¥Ã±H çÚÁGÜGU, v²êæçÜU ÝzGS¢ §S¢ ÜU¢ }¢é¼G¢HÏ¢¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
Ï¢‹Îï ÜïU çÎH }¢ï´ ²ïã ±S±S¢¢ Ç¢H¼¢ ãñ çÜU ¼ïÚï çH²ï çÚÁGÜGU ¥¢ñÚ
çx¢GÁ¢G¢ Á¢GMÚè ãñ ¥x¢Ú ¼ê Îé‹²¢ S¢ï çÜUÝ¢Ú¢ ÜUà¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ }¢wGHêÜGU
S¢ï ¥GH¢çãGÎx¢è §çwG¼²¢Ú ÜUÚ Hè ¼¢ï ¼ïÚè çx¢GÁ¢G¢ ¥¢ñÚ çÚÁGÜGU ÜUã¢æ S¢ï
}¢éãÄ²¢ ã¢ïx¢¢ ?
(2) ÎêS¢Ú¢ ¥G¢çÚÁ¢G¢, ±¢ïã ¶G¼GÚ¢¼ ± ¶G²¢H¢¼ ãñ´ Á¢¢ï Ï¢‹Îï ÜïU
çÎ}¢¢x¢G }¢ï´ ãÚ ©S¢ Ó¢èÁ¢G ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÐñÎ¢ ã¢ï¼ï ãñ´ çÁ¢S¢ S¢ï §‹S¢¢Ý
ÇÚ¼¢ ãñ ²¢ çÁ¢S¢ Ó¢èÁ¢G ÜUè ©}}¢èÎ Ú¶¼¢ ãñ, çÁ¢S¢ï ÐS¢‹Î ²¢
Ý¢ÐS¢‹Î ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¼¢ ãñ ©S¢ï Ýãè´ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼¢ çÜU §S¢ ÜU¢}¢ }¢ï´
}¢ïÚï çH²ï |¢H¢§ü ãñ ²¢ ¶GÚ¢Ï¢è v²êæçÜU ©}¢êÚï Îé‹²¢ ÜïU Ý¼¢§Á¢ Ð¢ïà¢èÎ¢
ãñ´ ¼¢ï Ï¢‹Î¢ §‹ãè ¶G²¢H¢¼ }¢ï´ ¶¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼
ÐÚ¢x¢‹Î¢ ¶G²¢Hè(1) ÜïU Ï¢¢§GS¢ ãH¢ÜU¼ ± ¼Ï¢¢ãè }¢ḯ Á¢¢ ÐÇG¼¢ ãñ J
(3) ¼èS¢Ú¢ ¥G¢çÚÁ¢G¢, ²vS¢ê§ü S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚÝï }¢ï´ ²ïã ãñ çÜU Ï¢‹Î¢
Á¢Ï¢ wG¢éHêS¢ï ÜGUËÏ¢ S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï Ó¢¢Ú¢ï´
¼GÚÈGU S¢ï Îé‹²±è }¢S¢¢§Ï¢ ± ¼ÜU¢HèÈGU ©Æ ¶ÇGè ã¢ï¼è ãñ, wG¢éS¢êS¢Ý
Á¢Ï¢ çÜU Ï¢‹Î¢ ¶GËÜGU(2) S¢ï ¥GH¢çãGÎx¢è, à¢ñ¼G¢Ý S¢ï Á¢æx¢ ¥¢ñÚ ÝzGS¢
ÜUè }¢é¶G¢HÈGU¼ ÜUÚÝï ÐÚ ¥¢}¢¢Î¢ ã¢ï Á¢¢» J ¼¢ï §Ý }¢S¢¢§Ï¢ ±
}¢éçàÜUH¢¼ ÜU¢ï Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚ¼ï ±vG¼ çÜUS¢ ÜGUÎÚ xG¢éSS¢¢ ÐèÝ¢ ÐÇG¼¢
ãñ ¥¢ñÚ ÜñUS¢è S¢çwG¼²¢æ Û¢ïHÝè ÐÇG¼è ãñ́ ¥¢ñÚ çÜU¼Ýï ãéGÁGÝ¢ï }¢H¢H(3)
}¢ï´ Í¢éHÝ¢ ÐÇG¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜñUS¢è ÜñUS¢è |¢²¢ÝÜU }¢éS¢èÏ¢¼ï´ ¥¢¼è ãñ´ J
(4) Ó¢¢ñ‰¢¢ ¥G¢çÚÁ¢G¢, §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ÜGUÁ¢G¢» wG¢éÎ¢±‹Îè
ãñ, Á¢¢ï }¢éwG¼çHÈGU Ý¢ï§GÄ²¼¢ï´ }¢ï´ Ï¢‹Îï ÐÚ ±¢çÚÎ ã¢ï¼è ãñ ²¢’Ýè ÜU|¢è
1 Ï¢éÚï ¶G²¢H¢¼ J 2 }¢wGHêÜGU J 3 Ú‹Á¢¢ï x¢G}¢ J
¥¢Ú¢}¢, ÜU|¢è ¼vHèÈGU ¥¢ñÚ Ï¢‹Îï ÜU¢ ÝzGS¢ ¼GÏ¢¥GÝ(1) à¢Ú¢Ú¼ ±

çÈGU¼Ýï ÜUè ¼GÚÈGU }¢¢§H ãñ, xG¢éSS¢ï }¢ï´ Á¢ËÎè ¥¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
¼¢ï §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ²vS¢ê§ü ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï §Ý Ó¢¢Ú }¢é‹ÎçÚÁ¢»
Ï¢¢H¢ ¥G±¢çÚÁ¢G ÜUè Í¢¢Åè |¢è ©GÏ¢êÚ ÜUÚÝ¢ ÐÇG¼è ãñ, ²ïã ¥G±¢çÚÁ¢ïG
¥ÚÏ¢¥G¢ Ó¢¢Ú Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜïU Á¢GÚè»G ÎzG¥G ã¢ï S¢ÜU¼ï ãñ´ : {1} çÚÁGÜGU ÜïU
}¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÐÚ ¼±vÜéUH ÜUÚï {2} ¶G²¢H¢¼ ±
¼ÈGUvÜéUÚ¢¼ ÜïU ãéÁ¢ê}¢ ÜïU ±vG¼ ¥ÐÝï }¢é¥G¢}¢Hï ÜU¢ï ÚÏ¢ ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚï
{3} ¼ÜU¢HèÈGU ± }¢S¢¢§Ï¢ Ðïà¢ ¥¢Ýï ÐÚ S¢Ï¢í ÜUÚï {4} ÜGUÁ¢G¢»
§H¢ãè ÐÚ Ú¢Á¢Gè Úãï J
Á¢Ï¢ Ï¢‹Î¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU §ÁGÝ, ©S¢ ÜUè ¼¢§üÎ ¥¢ñÚ
ÝéSÚ¼ S¢ï §Ý ¥G±¢çÚÁ¢Gï ¥ÚÏ¢¥G¢ ÜU¢ï ÜGUyG¥G ÜUÚ ÜïU §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼GÚÈGU
}¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ ÝÁ¢GÚ ÜUÚÝï S¢ï }¢ãGS¢êS¢ ã¢ï¼¢ ãñ
çÜU }¢ïÚ¢ ÝzGS¢ ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUÚÝï }¢ï´ Ï¢ïçãGS¢, Ï¢ï Úx¢GÏ¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ S¢éS¼
ãñ, ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ÜUè §S¢ }¢ï´ ÜU|¢è S¢ÓÓ¢è Ó¢¢ã¼ ÐñÎ¢ Ýãè´ ã¢ï¼è
¥¢ñÚ ÝïçÜU²¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU çÁ¢S¢ ¼GÚãG Ú¢çx¢GÏ¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï Ú¢çx¢GÏ¢ Ýãè´
ã¢ï¼¢ Ï¢çËÜU §S¢ ÜU¢ çÁ¢G²¢Î¢ ¼Ú LÁ¢ãG¢Ý x¢GzGH¼, ÝïçÜU²¢ï´ S¢ï ÝÈGUÚ¼,
¥¢Ú¢}¢ ¼GHÏ¢è, HxG±, Ï¢ïãêÎ¢ ¥¢ñÚ Á¢¢çãH¢Ý¢ Ï¢¢¼¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU Úã¼¢
ãñ, §S¢ çH²ï »ÜU »ïS¢è Ó¢èÁ¢G ÜUè Á¢GMÚ¼ ÐÇG¼è ãñ Á¢¢ï ÝzGS¢ ÜU¢ï §Ý
¶GÚ¢çÏ¢²¢ï´ S¢ï Ú¢ïÜïU ¥¢ñÚ »ïS¢è à¢ñ ÜUè Á¢GMÚ¼ ÐÇG¼è ãñ Á¢¢ï §S¢ï ©}¢êÚï
¶GñÚ ÜUè ¼GÚÈGU Ú¢çx¢GÏ¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ¥¢ñÚ à¢¢ñÜïGU
§GÏ¢¢Î¼ §S¢ }¢ï´ ÐñÎ¢ ÜUÚï J
¼¢ï ¶GÚ¢çÏ¢²¢ḯ S¢ï Ú¢ïÜUÝï ±¢Hè ¥¢ñÚ ÝïçÜU²¢ḯ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã
ÜUÚÝï ±¢Hè Î¢ï Ó¢èÁ¢Gï´ ¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ ãñ´ J
1....çÈGU¼GÚè ¼G¢ñÚ ÐÚ J
ÚÁ¢¢ ¼¢ï ²ïã ãñ çÜU Ï¢‹Î¢ ¼G¢¥G¼ ± §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çS¢Hï }¢ï´ Ï¢ãé¼
Ï¢ÇGï S¢±¢Ï¢ ÜUè ©}}¢èÎ Ú¶ï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï Á¢¢ï Á¢‹Ý¼
ÜUè ©G}Î¢ ©G}Î¢ Ýï’}¢¼ï´ ¥G¼G¢ ÜUÚÝï ÜïU ©S¢ S¢ï ±¢’Îï çÜU²ï ãñ´ ©Ý ÐÚ
»’ç¼}¢¢Î ¥¢ñÚ ²ÜGUèÝ ÜUÚï J ¼¢ï ¥Á¢íï ¥GÁ¢Gè}¢ ÜUè ©}}¢èÎ ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼
}¢ï´ ©G}Î¢ ©G}Î¢ Ýï’}¢¼¢ï´ S¢ï HéyGÈGU ¥‹Î¢ïÁ¢G ã¢ïÝï ÜU¢ ²ÜGUèÝ Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï
ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ± Á¢GÚè¥G¢ Ï¢Ý¼¢ ãñ, ¼G¢¥G¢¼ ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢
Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÎH }¢ï´ ¥¢’}¢¢Hï S¢¢çHãG¢ ÜUè ¼ãGÚèÜU ÐñÎ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ
¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜïU Á¢ÁGÏ¢ï ÜU¢ï Ï¢ïÎ¢Ú ÜUÚ¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ ¶G¢ñÈGU ²ïã ãñ çÜU §‹S¢¢Ý ãÚ ±vG¼ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU ÎÎü
Ý¢ÜU ¥GÁ¢G¢Ï¢¢ḯ S¢ï ÇÚ¼¢ Úãï ¥¢ñÚ ©Ý S¢Á¢G¢¥¢ïæ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢¢ḯ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ
Á¢GïãìÝ }¢ḯ Ú¶ï Á¢¢ï Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã ÜUÚÝï ±¢H¢ḯ ÜU¢ï çÎ²ï Á¢¢»æx¢ï J
»ïS¢¢ ¶G¢ñÈGU Á¢Ï¢ Ï¢‹Îï ÜïU çÎH }¢ï´ Ú¢çS¢¶G ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï Ï¢‹Î¢ §S¢
¶G¢ñÈGU ÜïU Ï¢¢§GS¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢¢Á¢G Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÎH }¢ï´ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï
ÝÈGUÚ¼ ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ, Ó¢êæçÜU ¶G¢ñÈGU¢ï ÚÁ¢¢ Ï¢‹Îï ÜU¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÐÚ
©|¢¢Ú¼ï ãñ´ §S¢ çH²ï §S¢ Í¢¢Åè ÜU¢ Ý¢}¢ Ú¶¢ x¢²¢ ãñ J
Á¢Ï¢ Ï¢‹Î¢ ¶G¢Èñ UG ¢ï ÚÁ¢¢ ÜUè }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ Í¢¢Åè ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜïU ÈGUÁGH ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè §}¢Î¢Î ± §¥G¢Ý¼ S¢ï ©GÏ¢êÚ ÜUÚ Hï¼¢
ãñ ¥¢ñÚ ¥SH }¢vGS¢êÎ ²¢’Ýè §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï¼¢ ãñ
¼¢ï ¥Ï¢ ©S¢ï ²vS¢ê§ü ¥¢ñÚ çÎH Á¢}¢§üG S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚÝï }¢ï´ ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G
}¢¢Ýï¥G ¥¢ñÚ ¥G¢çÚÁ¢G Ýãè´ ã¢ï¼è Ï¢çËÜU ±¢ïã ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ »ïS¢ï
¥±S¢¢ÈGU Ð¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ »ïS¢ï Á¢ÁGÏ¢¢¼ }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚ¼¢ ãñ Á¢¢ï ©S¢ï §GÏ¢¢Î¼
ÜUè ¼GÚÈGU ¼Úx¢GèÏ¢ ¥¢ñÚ ¼G¢¥G¼ ± ¥¢’}¢¢Hï S¢¢HïãG¢ ÜUè Î¢’±¼ Îï¼ï
ãñ´ ¼¢ï ¥Ï¢ ©S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚ¼ï ±vG¼ Ýà¢¢¼G ± S¢éMÚ ¥¢ñÚ HÁGÁ¢G¼ ±
Ú¢ãG¼ ãG¢çS¢H ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÐÚ Î±¢}¢(1) ÝS¢èÏ¢ ã¢ï¼¢ ãñ
1....ã}¢ïà¢x¢è J
}¢x¢Ú ²ÜU¢ ²ÜU Î¢ñÚ¢Ýï §GÏ¢¢Î¼ Î¢ï ¥¢ñÚ Ï¢ÇGè ¥¢ÈGU¼ï´ S¢Ú çÝÜU¢H¼è
ãñ´, »ÜU çÚ²¢ (çÎ¶¢±¢), ÎêS¢Úè ©GÁ¢Ï¢ (wG¢éÎ ÐS¢‹Îè) ²¢’Ýè ¥ÐÝï
}¢é¼¥GçËHÜGU ÝïÜU ¥¢ñÚ Ð¢ÚS¢¢ ã¢ïÝï ÜU¢ ¶G²¢H, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ÜU|¢è ¼¢ï
¥ÐÝè §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG ¶GÚ¢Ï¢ ¥¢ñÚ ¼Ï¢¢ã ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU ÎêS¢Ú¢ï´
ÐÚ Á¢G¢çãÚ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜU|¢è ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ÝïÜU ¥¢ñÚ Ð¢ÜUèÁ¢G¢
¶G²¢H ÜUÚ ÜïU ¥ÐÝè ÝïçÜU²¢æ Á¢G¢»¥G ÜUÚ Îï¼¢ ãñ J §S¢ çH²ï ¥Ï¢ ©S¢ï
²ïã Í¢¢Åè ©GÏ¢êÚ ÜUÚÝè ÐÇG¼è ãñ ¥¢ñÚ §S¢ï ¥GÜGUÏ¢¼éH ÜGU±¢çÎãG ÜUã¼ï
ãñ´, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ §wGH¢S¢ ¥¢ñÚ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU x¢êÝ¢æx¢êæ »ãGS¢¢Ý¢¼
ÜU¢ï Á¢GïãìÝ }¢ḯ }¢ËãêÁG ¢G Ú¶¼ï ãé±ï Ï¢‹Î¢ §S¢ }¢éçàÜUH Í¢¢Åè ÜU¢ï |¢è wG¢éÎ¢
ÜïU ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢, ©S¢ ÜïU §ÁGÝ(1) ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ÚãG}¢¼ S¢ï ÐêÚè »ãGç¼²¢¼G
¥¢ñÚ Î¢çÝà¢}¢‹Îè ÜïU S¢¢‰¢ ©GÏ¢êÚ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢çÜU ©S¢ ÜUè ÝïçÜU²¢æ çÚ²¢
± ©GÁ¢Ï¢ ±x¢ñÚG ¢ Á¢ñS¢è ¥¢ÈGU¼¢ḯ S¢ï S¢¢çH}¢ ± }¢ãGÈUG êÁ¢G Úãḯ J
Á¢Ï¢ §Ý }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ Îéà±¢Ú x¢éÁ¢G¢Ú Í¢¢çÅ²¢ïæ S¢ï x¢éÁ¢GÚ
Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï ¥Ï¢ ÜU}¢¢ ãGvGÜéUGãê(2) §GÏ¢¢Î¼ Ï¢Á¢¢ H¢Ýï ÜïU ÜGU¢çÏ¢H
ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥Ï¢ §S¢ ÜUè Ï¢‹Îx¢è ¼}¢¢}¢ ©G²êÏ¢ ± ÝÜGU¢§S¢ S¢ï Ð¢ÜU
ã¢ï¼è ãñ HïçÜUÝ çÈUÚ Á¢Ï¢ Ï¢‹Î¢ ¥ÐÝï ãG¢H¢¼ï çÁ¢G‹Îx¢è ÐÚ ÝÁ¢GÚ
ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU Ï¢ï à¢é}¢¢Ú »ãGS¢¢Ý¢¼, Ï¢ï
à¢é}¢¢Ú ¥G¼G¢¥¢ïæ ¥¢ñÚ çÜGUS}¢ çÜGUS}¢ ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ }¢ï´ ÇêÏ¢¢ ãé±¢ Ð¢¼¢ ãñ,
}¢S¢HÝ §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ §Ý }¢éçàÜUH Í¢¢çÅ²¢ï´ ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ ÜUÚÝï ÜUè
¼¢ñÈGUèÜGU, }¢Á¢GÚü¼ ÚS¢¢æ(3) Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼, ÎêS¢Úè }¢wGHêÜGU¢¼ ÐÚ
¥GÁ¢G}¢¼ ± Ï¢éÁG¢éx¢èü ±x¢ñGÚ¢ ±x¢ñGÚ¢, ¼¢ï §Ý »ãGS¢¢Ý¢¼ ¥¢ñÚ Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢ï
²¢Î ÜUÚ ÜïU ©S¢ ÜïU çÎH }¢ï´ ¶G¢ñÈGU ÐñÎ¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ÜUãè´ }¢ñ´ §Ý ÜïU
à¢éRU S¢ï x¢G¢çÈGUH Ý ã¢ï Á¢¢ªæ ¥¢ñÚ ÜéUÈíGU¢Ýï Ýï’}¢¼(4) ÜïU x¢éÝ¢ã }¢ï´
}¢éÏ¼H¢ Ý ã¢ï Á¢¢ªæ ¥¢ñÚ ÜéUÈíGU¢Ýï Ýï’}¢¼ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ÜUãè´ ©S¢ ÜïU
1 §Á¢¢Á¢G¼ J 2 Á¢ñS¢¢ çÜU ©S¢ ÜU¢ ãGÜGU ãñ J 3 ÝévGS¢¢Ý Îïã J 4 Ý¢ à¢éRUè J
}¢éçwGHS¢ wG¢ég¢}¢ ÜïU Ï¢éH‹Î LyÏ¢ï S¢ï çx¢Ú Ý Á¢¢ªæ ¥¢ñÚ Ý¢à¢éRUè ÜUÚÝï
S¢ï ²ïã Ýï’}¢¼ï´ }¢éÛ¢ S¢ï ÜUãè´ çÀÝ Ý Á¢¢»æ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜUè ÝÁ¢GÚï ÜUÚ}¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ¥Ë¼G¢ÈïGU ÜUÚè}¢¢Ý¢ S¢ï }¢ãGM}¢ Ý ã¢ï
Á¢¢ªæ, ¼¢ï §S¢ çH²ï ãG}Î¢ï à¢éRU ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
ÜUS¢Ú¼ï çÁ¢GRU¢ï çÈGURU ÜïU Á¢GÚè»G §S¢ ¥GÜGUÏ¢¼éH ãG}Îï ±àà¢éRU ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ
ÜUÚ¼¢ ãñ, §S¢ S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ±¢ïã ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï }¢vGS¢êÎ
ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï }¢¼GHêÏ¢ ÜU¢ï S¢¢}¢Ýï Ð¢¼¢ ãñ J
Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î }¢S¢¢ÈGU¼ ¼ñG ÜUÚÝï S¢ï Ï¢‹Î¢ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜïU ¥Ë¼G¢ÈGU(1) ÜUè Ý}¢ü Á¢G}¢èÝ ¥¢ñÚ à¢¢ñÜGU¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ÜïU
}¢ñÎ¢Ý }¢ï´ Á¢¢ ÐãéæÓ¢¼¢ ãñ çÈUÚ çÚÁ¢G¢ ÜïU Ï¢¢x¢G¢¼, ©‹S¢ ÜïU x¢éçHS¼¢æ ¥¢ñÚ
MãG¢Ýè ÈGUÚãG¼¢ï´ ÜïU }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÐãéæÓ¢ Á¢¢¼¢ ãñ, ¥Ï¢ ©S¢ï wG¢éÎ¢ ÜU¢ ÜéUGÏ¢ïü
¶G¢S¢ ¥G¼G¢ ã¢ï¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï }¢éÝ¢Á¢¢¼ ÜUÚÝï
±¢H¢ï´ ÜUè }¢Á¢çHS¢ }¢ï´ Á¢x¢ã Ð¢ Hï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¶G¢S¢
§‹¥G¢}¢¢¼ ± §ÜUÚ¢}¢¢¼ S¢ï }¢éà¢ÚüÈGU ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï Ï¢‹Î¢ §Ý Ýï’}¢¼¢ïæ S¢ï
HéyGÈGU ¥‹Î¢ïÁ¢G ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ©G}¢í ÜïU Ï¢çÜGU²¢ ¥Ä²¢}¢ MãG¢Ýè
Ú¢ãG¼ ± S¢éMÚ }¢ïæ Ï¢S¢Ú ÜUÚ¼¢ ãñ, ²ã¢æ ¼¢ï Á¢G¢çãÚè çÁ¢S}¢ ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú
S¢ï ¥¢Ú¢}¢ Ð¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ïæ MãG¢Ýè »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï J
»ïS¢¢ §‹S¢¢Ý ãÚ ±vG¼ Ðñx¢G¢}¢ï §H¢ãè ²¢’Ýè §S¢ Îé‹²¢ S¢ï
ÜêUÓ¢ ÜUÚÝï ÜU¢ }¢é‹¼GçÁ¢GÚ Úã¼¢ ãñ, ©S¢ ÜU¢ çÎH Îé‹²¢ S¢ï ©Ó¢¢Å ã¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ, Îé‹²¢ ÜU¢ï ãGÜGU¢Ú¼ ÜUè ÝÁ¢GÚ S¢ï Îï¶¼¢ ãñ, }¢¢ñ¼ ÜU¢ }¢éà¼G¢ÜGU
Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢H¢» ¥¢’H¢ ÜïU S¢¢‰¢ }¢éçËãGÜGU ã¢ïÝï ÜU¢ wG±¢çãà¢ }¢‹Î
Úã¼¢ ãñ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, wG¢éÎ¢ ÜïU ÜGU¢çS¢Î ¥Ó¢¢ÝÜU ©S¢ ÜïU Ð¢S¢ Á¢‹Ý¼ ÜUè
wG¢éà¢ ¶GÏ¢Úè ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼ ÜïU çÈGUçÚà¼ï Á¢‹Ý¼ ÜUè wG¢éàÏ¢ê»æ Hï ÜUÚ ¥¢Ý¢
à¢éM¥G ã¢ï Á¢¢¼ï ãæñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï Ð¢ÜU MãG }¢éS¢Úü¼ ¥æx¢ïÁ¢G çÏ¢à¢¢Ú¼
¥¢ñÚ ÜU¢ç}¢H ©‹S¢ ± Œ²¢Ú ÜïU S¢¢‰¢ §S¢ Î¢Úï ÈGU¢Ýè S¢ï Á¢‹Ý¼ ÜïU
1.....Ý±¢çÁ¢Gà¢¢ï´ J
Ï¢¢x¢G¢¼ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é‹¼çÜGUH ÜUÚ¼ï ãñæ, ±ã¢æ ²ïã }¢¢ïç}¢Ý ¥ÐÝè Á¢G§üGÈGU
± ãGÜGUèÚ Á¢¢Ý ÜïU çH²ï Î¢§}¢è Ýï’}¢¼ïæ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ }¢éËÜU Ð¢¼¢
ãñ ¥¢ñÚ ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ÚÏ¢ ©S¢ï }¢ÚãÏ¢¢ ÜUã¼¢ ãñ,
¥ÐÝ¢ ÜéUGÏ¢üï ¶G¢S¢ ¥G¼G¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §‹¥G¢}¢¢ï §ÜUÚ¢}¢ ÜUÚ¼ï ãé±ï ©S¢
S¢ï }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜUÚ¼¢ ãñ, ²ïã }¢¢ïç}¢Ý Ï¢‹Î¢ ±ã¢æ »ïS¢ï §‹¥G¢}¢¢¼ S¢ï
Ý±¢Á¢G¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÁ¢Ý ÜïU Ï¢²¢Ý S¢ï Ï¢²¢Ý ÜUÚÝï ±¢Hï ¥G¢çÁ¢Á¢G ãñ´ ¥¢ñÚ
çS¢ÈGU¼(1) ÜUÚÝï ±¢Hï çÁ¢Ý ÜUè çS¢ÈGU¼(2) Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼ï, §S¢è
¼GÚãG ©S¢ ÜU¢ï ã}¢ïà¢¢ Ý§ü Ý§ü ¥¢ñÚ ¥¢’H¢ ¥¢’H¢ ¥¢ñÚ ©G}Î¢ ©G}Î¢
Ýï’}¢¼ï´ ¥G¼G¢ ã¢ï¼è Úãï´x¢è, ¼¢ï »ïS¢ï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï çÜU¼Ýè Ï¢ÇGè S¢¥G¢Î¼
ÝS¢èÏ¢ ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ ²ïã }¢¢ïç}¢Ý çÜU¼Ýè Ï¢ÇGè Î¢ñH¼ ÜU¢ }¢¢çHÜU
Ï¢Ý Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÜU¼Ýè ¥GÁ¢Gè}¢ ÜU¢}¢²¢Ï¢è ãG¢çS¢H ÜUÚ Hï¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ÜñUS¢è Ï¢éH‹Î à¢¢Ý ÜU¢ ãG¢ç}¢H Ï¢Ý Á¢¢¼¢ ãñ, »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ï
ãÁ¢G¢Ú ãÁ¢G¢Ú }¢éÏ¢¢ÚÜU v²êæçÜU ©S¢ ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢ Ï¢ãé¼ ¥ÓÀ¢ ãñ, ã}¢ |¢è
ÎÚÏ¢¢Úï §üÁ¢GÎè }¢ï´ §çË¼Á¢¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU ã}¢ ÐÚ |¢è ²ïã »ãGS¢¢Ýï
¥GÁ¢Gè}¢ ÈGUÚ}¢¢» ¥¢ñÚ ã}¢ï´ |¢è §S¢ Ýï’}¢¼ï ©GÁ¢G}¢¢ S¢ï Ý±¢Á¢Gï ¥¢ñÚ ÚÏ¢
¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï ²ïã ÜU¢ï§ü }¢éçàÜUH Ýãè´ J
ã}¢ ÎÚÏ¢¢Úï wG¢Îé ¢±‹Îè }¢ḯ ²ïã |¢è Îé¥¢G ÜUÚ¼ï ãñ́ çÜU ±¢ïã ã}¢ḯ ©Ý
H¢ïx¢¢ḯ }¢ḯ S¢ï Ý ÜUÚï çÁ¢Ý ÜU¢ï §S¢ »ãGS¢¢Ýï ¥GÁ¢Gè}¢ S¢ï Á¢GÏ¢¢Ýè Ï¢²¢Ý, çS¢ÈüUG
S¢éÝÝï, S¢ÚS¢Úè §GË}¢ ¥¢ñÚ ±vG¼è ¥¢ÚÁG¢ê ÜïU çS¢±¢ ãG¢Hè ¼G¢ñÚ(3) ÐÚ
ÜU¢ï§ü çãGSS¢¢ Ýãè´ ç}¢H¢, ã}¢ ²ïã |¢è Îé¥¢G ÜUÚ¼ï ãñ́ çÜU çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢G
ã}¢¢Ú¢ §GË}¢ ã}¢ ÐÚ ãGÁé Á¢¼(4) Ý Ï¢Ýï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï
§çË¼Á¢¢ ÜUÚ¼ï ãñ́ çÜU ±¢ïã ã}¢ḯ §S¢ ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚÝï ÜUè ¼¢ñÈUG èÜGU Îï ¥¢ñÚ
çÈUÚ ¥G}¢H }¢ḯ §çS¼ÜGU¢}¢¼ Îï, ±¢ïãè S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú Úãì}G ¢¢ï ÜUÚ}¢ ÜUÚÝï
1 ¼¢’ÚèÈGU J 2 ¼¢’ÚèÈGU J 3 ãGÜGUèÜGUè ¼G¢ñÚ J 4 ã}¢¢Úï ç¶GH¢ÈGU ÎHèH J
±¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï ãéGÁG¢êÚ, Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢Ý ÜïU S¢ÚÎ¢Ú }¢éãG}}¢ÎéÚüS¢êHéËH¢ã

6 ÐÚ H¢ ¼¢’Î¢Î S¢H¢¼¢ï S¢H¢}¢ Ý¢çÁ¢GH ã¢ï, ¥¢ñÚ
¥¢Ð ÜïU ¥SãG¢Ï¢ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜUè ¥¢H ÐÚ |¢è ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ©‹ãï´ çÁ¢G²¢Î¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ à¢ÚÈGU¢ï §GÁGÁ¢G¼ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» J
²ïã ãñ §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÜUè ¼Ú¼èÏ¢, Á¢¢ï }¢ïÚï }¢¢ñH¢ Ýï §GÏ¢¢Î¼ ÜïU
çS¢HçS¢Hï }¢ï´ }¢éÛ¢ï §Ëã¢}¢ ÈGUÚ}¢¢§ü J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ¥Á¢G Á¢¢Ý ! ¥Ï¢ ¼ê ¥ËH¢ã ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU S¢ï
²ïã Á¢¢Ý çÜU ÜéUH S¢¢¼ Í¢¢çÅ²¢æ Ï¢Ý¼è ãñ´ :
ÐãHè : §GË}¢ ÜUè J
ÎêS¢Úè : ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè J
¼èS¢Úè : ¥G±¢§ÜGU ± }¢±¢çÝ¥G ÜUè J
Ó¢¢ñ‰¢è : ¥G±¢çÚÁ¢G ÜUè J
Ð¢æÓ¢±è´ : Ï¢±¢§GS¢ ²¢’Ýè §GÏ¢¢Î¼ ÐÚ ©|¢¢ÚÝï ±¢Hè Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜUè J
ÀÅè : ÜGU±¢çÎãG ²¢’Ýè ©Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜUè Á¢¢ï §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ¶GÚ¢Ï¢è ÐñÎ¢
ÜUÚ¼ï ãñ´ J
S¢¢¼±è´ : ãG}Î¢ï à¢éRU ÜUè J
§S¢ çÜU¼¢Ï¢ “ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ” }¢ïæ §‹ãè S¢¢¼
¥GÜGUÏ¢¢¼(1) ÜU¢ çÁ¢GRU ãñ J
¥Ï¢ ã}¢ ãÚ »ÜU ÜUè §S¢ ¼GÚãG à¢ãGü ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU ¥ËÈGU¢Á¢G ¼¢ï
}¢éwG¼S¢Ú ã¢ï´ }¢x¢Ú ¼}¢¢}¢ Á¢GMÚè Ýév¼ï Ï¢²¢Ý |¢è ã¢ï Á¢¢»æ, ã}¢ ãÚ
»ÜU ÜUè à¢ãüG ¥GH¢çãGÎ¢ ¥GH¢çãGÎ¢ Ï¢¢Ï¢ }¢ï´ ÜUÚïx´ ¢ï ¥ËH¢ãé
ãè ¼¢ñÈUG èÜGU ÜU¢ ÎïÝï ±¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÜUÚ}¢ S¢ï ãè Ï¢²¢Ý ± ¥G}¢H
}¢ï´ ÎéLS¼è Ï¢ÚÜGUÚ¢Ú Úã S¢ÜU¼è ãñ J
1 Í¢¢çÅ²¢ïæ J
ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ ÐãH¢ Ï¢¢Ï¢
ÐãH¢ Ï¢¢Ï¢
ÐãHè Í¢¢Åè §GË}¢ ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ḯ
}¢ñ´ ¥ËH¢ã ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU S¢ï ÜUã¼¢ ãêæ çÜU »ï §wGH¢S¢ ÜUè
¥¢ÚÁG¢ê ÜUÚÝï ±¢Hï ¥¢ñÚ »ï S¢ÓÓ¢è §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼GHÏ¢ ÜUÚÝï ±¢Hï,
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼éÛ¢ï ©}¢êÚï ¶ñGÚ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU Îï J S¢Ï¢ S¢ï ¥Ã±H
¼éÛ¢ ÐÚ ²ïã H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU §GË}¢ï à¢Úè¥G¼ ãG¢çS¢H ÜUÚï v²êæçÜU ²ïã
§GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ }¢¢ñÜUG êÈUG ¥GHãñ (1) ãñ ¥¢ñÚ §S¢è ÐÚ §S¢ ÜU¢ Î¢Ú¢ï}¢Î¢Ú ãñ
¥¢ñÚ ¼ê Á¢¢Ý Hï çÜU §GË}¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU §GÏ¢¢Î¼ Î¢ï »ïS¢ï ÜU}¢¢H
ãñ´ çÜU }¢éS¢ç‹ÝÈGUèÝ ÜUè ¼SÝèÈGU¢¼, }¢é¥çG ËH}¢èÝ ÜUè ¼¢’Hè}¢ï,´ ±¢§GÁ¢GèÝ
ÜïU ±¢’Á¢G, }¢éÈUG çvGÜUG ÚèÝ ÜUè ÝÁ¢GÚ¢ï çÈGURU ±x¢ñÚG ¢ Á¢¢ï |¢è ¼é}¢ Îï¶ ²¢ S¢éÝ Úãï
ã¢ï S¢Ï¢ ÜéUÀ §S¢ §GË}¢¢ï ¥G}¢H }¢ï´ ÜU}¢¢H ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ãñ´ Ï¢çËÜU
§‹Á¢G¢Hï ÜéU¼éÏ¢,(2) çÏ¢¥GSì ¢¼ï ¥ç}Ï¢²¢,(3) S¢¢¼¢ï´ ¥¢S}¢¢Ý¢ïæ ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ¢ï´
¥¢ñÚ §Ý ÜUè ÎÚç}¢²¢Ýè }¢wGHêÜUG ÜUè ÐñÎ¢§à¢ |¢è §S¢è çH²ï ãñ J
¼é}¢ ÜéUÚG ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ ÜUè §Ý Î¢ï ¥¢²¼¢ï´ ÐÚ ¼¢ï Á¢GÚ¢ x¢G¢Úñ ÜUÚ¢ï :
¥ËH¢ã ±¢ïã ãñ çÁ¢S¢ Ýï S¢¢¼ ¥¢S}¢¢Ý
Ï¢Ý¢» ¥¢ñÚ §‹ãèæ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú Á¢G}¢èÝï´,
¥ËH¢ã ÜU¢ ãéGv}¢ §Ý ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý
©¼Ú¼¢ ãñ ¼¢çÜU Á¢¢Ý H¢ï çÜU ¥ËH¢ã
S¢Ï¢ ÜéUÀ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
ÜU¢ §GË}¢ ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï }¢éãGè¼G ãñ J
1 Ï¢é‹²¢Î J 2 ¥¢S}¢¢Ýè çÜU¼¢Ï¢¢ḯ ÜU¢ Ý¢çÁ¢GH ÜUÚÝ¢ J 3 ¥ç}Ï¢²¢ ÜU¢ |¢ïÁ¢¢ Á¢¢Ý¢ J
4 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥ËH¢ã ãñ çÁ¢S¢ Ýï S¢¢¼ ¥¢S}¢¢Ý Ï¢Ý¢» ¥¢ñÚ §‹ãè ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú
Á¢G}¢èÝï´, ãéGv}¢ §Ý ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ©¼Ú¼¢ ãñ ¼¢çÜU ¼é}¢ Á¢¢Ý H¢ï çÜU ¥ËH¢ã S¢Ï¢ ÜéUÀ ÜUÚ S¢ÜU¼¢
ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜU¢ §GË}¢ ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï }¢éãGè¼G ãñ J
çS¢ÈüGU ²ïãè »ÜU ¥¢²¼ ÈGUÁ¢GèH¼ï §GË}¢ ÜïU S¢éÏ¢ê¼ ÜïU çH²ï
ÜU¢ÈGUè ãñ, ¶G¢S¢ ÜUÚ §GË}¢ï ¼¢ñãGèÎ ÜïU çH²ï J
}¢ñ´ Ýï çÁ¢‹Ý¢ïæ ¥¢ñÚ §‹S¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï
çS¢ÈüGU ¥ÐÝè §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï
ÐñÎ¢ çÜU²¢ ãñ J
²ïã ¥¢²¼ï ÜUÚè}¢¢ à¢Ú¢ÈGU¼ï §GÏ¢¢Î¼ ÜïU S¢éÏ¢ê¼ ÜïU çH²ï ÜU¢ÈGUè
ãñ, §S¢ ¥¢²¼ S¢ï ²ïã }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU Ï¢‹Îï ÐÚ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè
Ï¢‹Îx¢è H¢çÁ¢G}¢ ãñ, ¼¢ï §S¢ §GË}¢ ± §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ï ãè S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
¥GÁ¢G}¢¼ ±¢Hè Ó¢èÁ¢G ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï v²êæçÜU ÐñÎ¢§à¢ï ÜU¢§Ý¢¼
S¢ï }¢vGS¢êÎ §‹ãè´ Î¢ï Ó¢èÁ¢G¢ï´ }¢ï´ ÜU}¢¢H ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ ãñ, §S¢ çH²ï Ï¢‹Îï
ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU §‹ãèæ Î¢ï ÜïU S¢¢‰¢ }¢àxG¢êH Úãï, §‹ãè´ Î¢ï ÜïU ãéGS¢êH ÜïU
çH²ï }¢à¢vGÜUG ¼ḯ Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ §‹ãè´ Î¢ï }¢ḯ x¢G¢ñÚ¢ï çÈGURU ÜUÚ¼¢ Úãï J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼ê ²ÜGUèÝ ÜUÚ çÜU §Ý Î¢ï ÜïU çS¢±¢ Á¢¢ï ÜéUÀ Îé‹²¢
}¢ï´ ãñ S¢Ï¢ Ï¢¢ç¼GH ãñ çÜU ©S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü |¢H¢§ü Ýãè´ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU §GH¢±¢
Á¢¢ï ÜéUÀ ãñ Hx¢Gç±²¢¼(2) ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ÜéUÀ ãG¢çS¢H Ýãè´, Á¢Ï¢ ¼ïÚï
Á¢GïãìÝ }¢ï´ §GË}¢ ± §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¥ãç}}¢Ä²¼ ¥¢ x¢§ü ¼¢ï ¥Ï¢ ²ïã Ï¢¢¼
S¢}¢Û¢ çÜU §GË}¢ §GÏ¢¢Î¼ S¢ï ¥zGÁ¢GH ± ¥à¢ÚÈGU ãñ §S¢è çH²ï ÝçÏ¢Ä²ï
ÜUÚè}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(3)
¥G¢çH}¢ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ ¥G¢çÏ¢Î ÐÚ »ïS¢è ãñ Á¢ñS¢è }¢ïÚè ¥ÐÝï

¥ÎÝ¢ ©}}¢¼è ÐÚ J
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï çÁ¢‹Ý ¥¢ñÚ ¥¢Î}¢è §¼Ýï ãè çH²ï
Ï¢Ý¢» çÜU }¢ïÚè Ï¢‹Îx¢è ÜUÚï´ J 2 ÈéUGÁG¢êH J

»ÜU Á¢x¢ã ¥¢Ð (6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(1)
¥G¢çH}¢ ÜUè ¼GÚÈGU
»ÜU Ï¢¢Ú ÝÁ¢GÚ }¢ïÚï ÝÁ¢GÎèÜU »ÜU Ï¢ÚS¢ Ú¢ïÁ¢Gï Ú¶Ýï ¥¢ñÚ »ÜU
(2)
Ï¢ÚS¢(3) Ú¢¼ ÜU¢ï Ý±¢çÈGUH ÐÉGÝï S¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J

»ÜU ¥¢ñÚ Á¢x¢ã ¥¢Ð (6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(4)
v²¢ }¢ñ́ ¼é}ãḯ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢éH‹Î }¢¼üÏ¢ï ±¢Hï Á¢‹Ý¼è Ý Ï¢¼¢ªæ ?
S¢ãG ¢ Ï¢¢ (F) Ýï ¥G Á ¢ü G çÜU²¢ : ²¢ ÚS¢ê H ËH¢ã
(6) Ï¢¼¢§²ï, ¼¢ï ¥¢Ð (6) Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ±¢ïã }¢ïÚè ©}}¢¼ ÜïU ©GH}¢¢ ãñ´ J
}¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ ¥ãG¢ÎèS¢ S¢ï S¢¢çÏ¢¼ ãé±¢ çÜU §GÏ¢¢Î¼ S¢ï
§GË}¢ ¥zGÁ¢GH ãñ HïçÜUÝ §GË}¢ ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ §GÏ¢¢Î¼ |¢è Á¢GMÚè ãñ
çÏ¢x¢GñÚ §GÏ¢¢Î¼ §GË}¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü ÈGU¢§Î¢ Ýãè´ v²êæçÜU §GË}¢ ÎÚwG¼ ÜUè
}¢¢çÝ‹Î ãñ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÈUH ÜUè ¼GÚãG ¥¢ñÚ ÎÚwG¼ ÜUè ÜGUÎí ÈUH S¢ï
ã¢ï¼è ãñ, ¥x¢Ó¢ïü ÎÚwG¼ ¥SH ãñ, çHã¢Á¢G¢ Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï §GË}¢ ±
§GÏ¢¢Î¼ Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ J
§S¢è çH²ï ãGÁ¢GÚ¼ï ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè P Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“§Ë}¢ ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG ãG¢çS¢H ÜUÚ¢ï çÜU §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ï ÝévGS¢¢Ý Ý Îï ¥¢ñÚ
§GÏ¢¢Î¼ §S¢ ¼GÚãG ÜUÚ¢ï çÜU §GË}¢ ÜU¢ï ÝévGS¢¢Ý Ý ã¢ï J” ¥¢ñÚ ²ïã Ï¢ÇGè
ÐéwG¼¢ Ï¢¢¼ ãñ çÜU §GË}¢ ± §GÏ¢¢Î¼ Î¢ïÝ¢ï´ Á¢GMÚè ãñ´ }¢x¢Ú ÐãHï §GË}¢
2 ²ã¢æ HzGÁ¢G “S¢¢ï Ï¢ÚS¢” ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜU ¥SH ¥GÚÏ¢è
}¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G “»ÜU Ï¢ÚS¢” ãñ çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè
¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 3 ãG¢çà¢²¢ 2 }¢éH¢ãGÁ¢G¢ ÜUÚ Hï´
4
ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ v²êæçÜU §GË}¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜUè Ï¢é‹²¢Î ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢
ÚãÝé}¢¢ ãñ §S¢è çH²ï ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(1)
§GË}¢ ¥G}¢H ÜUè Ï¢é‹²¢Î ãñ
¥¢ñÚ ¥G}¢H §S¢ ÜïU ¼¢Ï¢ï¥G ãñ J
§GË}¢ ÜU¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¥SH ã¢ïÝ¢ ¥¢ñÚ §S¢ï §GÏ¢¢Î¼ S¢ï ÐãHï
ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ Î¢ï ±Á¢ã S¢ï Á¢GMÚè ãñ :
»ÜU §S¢ çH²ï ¼¢çÜU Ï¢‹Î¢ ÚÏ¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚ S¢ÜïU ¥¢ñÚ §S¢
§GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ï ¼}¢¢}¢ ©G²êÏ¢¢ï ÝÜGU¢§S¢ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶ S¢ÜïU v²êæçÜU Ï¢‹Îï
ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU ÐãHï ¥ÐÝï }¢¢’Ï¢êÎ ÜU¢ï ÐãÓ¢¢Ýï ¥¢ñÚ çÈUÚ ©S¢
ÜUè §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ }¢SMÈGU ã¢ï, ¥¢ñÚ Ï¢‹Î¢ ¥ÐÝï }¢¢’Ï¢êÎï Ï¢ÚãGÜGU ÜUè
§GÏ¢¢Î¼ ÜUÚ ãè ÜñUS¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ Á¢Ï¢ ÜUè ©S¢ï ²ïã }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï çÜU ©S¢
}¢¢’Ï¢êÎ ÜïU Ý¢}¢ v²¢ ãñ´, ©S¢ ÜUè çS¢ÈGU¼ï´ v²¢ ãñ´ ¥¢ñÚ ÜU¢ñÝ S¢è Ó¢èÁ¢Gï´
©S¢ ÜUè à¢¢Ý ÜïU H¢§ÜGU ãñ´ ¥¢ñÚ ÜU¢ñÝ S¢è Ï¢¢¼æï ©S¢ ÜUè à¢¢Ý ÜïU
ç¶GGH¢ÈGU ãñ´ J Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ »ïS¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU Á¢ã¢H¼ ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ
Ï¢‹Î¢ ¥ÐÝï }¢¢’Ï¢êÎï Ï¢ÚãGÜGU ÜïU çH²ï »ïS¢è çS¢ÈGU¼¢ï´ ÐÚ »’ç¼ÜGU¢Î
Ú¶¼¢ ãñ Á¢¢ï ÜGU¼G¥GÝ ©S¢ ÜUè à¢¢Ý ÜïU H¢§ÜGU Ýãè´ ã¢ï¼è´ ¥¢ñÚ §S¢
S¢ê» »’ç¼ÜGU¢Îè ÜïU Ï¢¢§GS¢ §GÏ¢¢Î¼ Á¢G¢»¥G ã¢ï Á¢¢¼è ãñ, ã}¢ Ýï §S¢
¥GÁ¢Gè}¢ ¶G¼GÚï ÜUè ÐêÚè ¼GÚãG à¢ãüG ¥ÐÝè çÜU¼¢Ï¢ “§ãG²¢©H ©GHê}¢”
ÜïU Ï¢¢Ï¢ S¢ê» ¶G¢ç¼}¢¢ }¢ï´ ÜUÚ Îè ãñ J
çÈUÚ »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼éÛ¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU §Ý ¼}¢¢}¢ ÈGUÚ¢§Á¢G
± ±¢çÁ¢Ï¢¢¼ï à¢Ú§GÄ²¢ ÜU¢ §GË}¢ ãG¢çS¢H ÜUÚï çÁ¢Ý ÜU¢ ¼éÛ¢ï ãéGv}¢ çÎ²¢
x¢²¢ ãñ ¼¢çÜU §‹ãï´ S¢ãGèãG ¼G¢ñÚ ÐÚ ¥Î¢ ÜUÚ S¢ÜïU ¥¢ñÚ ©Ý ¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ

ÜU¢ |¢è §GË}¢ ãG¢çS¢H ÜUÚï Á¢¢ï Ý¢Á¢¢§Á¢G ¥¢ñÚ ç¶GH¢ÈïGU à¢Ú¥G ãñ´ ¼¢çÜU
©Ý S¢ï Ï¢Ó¢ S¢ÜïU ±ÚÝ¢ Á¢Ï¢ ¼ÜU ¼G¢¥G¼ ± §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼,
Ý¢ï§ÄG ²¼ ¥¢ñÚ ÜñUçÈGUÄ²¼ï ¥Î¢ }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï, §S¢ ÜUè S¢ãGèãG Ï¢Á¢¢
¥¢±Úè ÜñUS¢ï ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ ? ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼ÜU ²ïã }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï çÜU ²ïã
²ïã Ó¢èÁ¢Gïæ x¢éÝ¢ã ãñ ©S¢ ±vG¼ ¼ÜU ÜñUS¢ï ©Ý S¢ï ÐÚãïÁ¢G ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ?
§S¢ çH²ï ÐãHï §GÏ¢¢Î¢¼ï à¢Ú§GÄ²¢ Á¢ñS¢ï ¼Gã¢Ú¼, Ý}¢¢Á¢G,
Ú¢ïÁ¢G¢ ±x¢ñGÚ¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼, §Ý ÜïU Á¢é}H¢ ¥ãGÜU¢}¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜUè ¼}¢¢}¢
à¢Ú¢§¼G }¢¢’Hê}¢ ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ´ ¥¢ñÚ çÈUÚ ãè ÎéLS¼ ¼GÚèÜGïU S¢ï §Ý
ÜU¢ï ¥Î¢ çÜU²¢ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ J Ï¢ï §GË}¢è ÜïU S¢Ï¢Ï¢ Ï¢ãé¼ }¢é}¢çÜUÝ ãñ
çÜU §‹S¢¢Ý Ï¢ÚS¢¢ï´ ¥¢ñÚ }¢ég¼¢ï´ »ÜU »ïS¢ï ¥G}¢H ÜU¢ï ÝïÜU ¶G²¢H ÜUÚ
ÜïU ÜUÚ¼¢ Úãï Á¢¢ï ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ ©S¢ ÜUè ¼Gã¢Ú¼ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Ý}¢¢Á¢G¢ïæ
ÜU¢ï ¶GÚ¢Ï¢ ÜUÚ Úã¢ ã¢ï Ï¢çËÜU ¼Gã¢Ú¼ ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢Gïæ ç¶GH¢ÈïGU S¢é‹Ý¼
¼GÚèÜïGU ÐÚ ¥Î¢ ã¢ï¼è Úãï´ ¥¢ñÚ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï çÏ¢ËÜéUH §GË}¢ Ý ã¢ï
¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ »ïS¢¢ |¢è ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü }¢éçàÜUH
}¢S¥H¢ ÎÚÐïà¢ ¥¢» ¼¢ï Ý ¼¢ï ±¢ïã wG¢éÎ S¢è¶¢ ã¢ï ¥¢ñÚ Ý ãè Ï¢Ú
±vG¼ ©S¢ï ãGH ÜUÚÝï ±¢H¢ ÜU¢ï§ü ç}¢Hï ¼¢ï çÎvGÜGU¼ ã¢ïx¢è J
çÈUÚ Á¢G¢çãÚè §GÏ¢¢Î¢¼ ± ¼G¢¥G¢¼ ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ ÜU¢ Î¢Ú¢ï
}¢Î¢Ú Ï¢¢ç¼GÝè ¥wGH¢ÜïGU ÈGU¢çÁ¢GH¢(1) ÐÚ ãñ Á¢¢ï çÎH S¢ï ¼¥GËHéÜGU
Ú¶¼ï ãñ´ §S¢ çH²ï §Ý ÜU¢ Á¢¢ÝÝ¢ |¢è Á¢GMÚè ãñ, Á¢ñS¢ï ¼±vÜéUH ÜUè
ãGÜGUèÜGU¼, ¼zG±èÁ¢G,(2) çÚÁ¢G¢, S¢Ï¢í, ¼¢ñÏ¢¢ ¥¢ñÚ §wGH¢S¢ ±x¢ñGÚ¢ ÜïU
}¢¥G¢Ýè, çÁ¢Ý ÜU¢ }¢éÈGUSS¢H çÁ¢GRU ¥|¢è ¥¢»x¢¢ J §Ý
ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ ©Ý ©}¢êÚ ÜïU }¢¥G¢Ýè ÜU¢ Á¢¢ÝÝ¢ |¢è Á¢GMÚè ãñ Á¢¢ï
Ï¢¢ç¼GÝ ÜïU ©G²êÏ¢ ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¼±vÜéUH, S¢Ï¢í ¥¢ñÚ çÚÁ¢G¢ ±x¢ñGÚ¢ ÜUè çÁ¢GÎ
1 Ï¢¢ç¼GÝ }¢ï´ }¢¢ñÁ¢êÎ ¥ÓÀè çS¢ÈGU¢¼ J 2 S¢Ï¢ }¢é¥G¢}¢H¢¼ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU
çS¢ÐéÎü ÜUÚÝ¢ J
ãñ´, Á¢ñS¢ï xG¢éSS¢¢, yG¢êHï ¥}¢H,(1) çÚ²¢ ¥¢ñÚ ¼ÜUÏÏ¢éÚ ±x¢ñGÚ¢ v²êæçÜU
§Ý ¶GS¢¢§Hï ÚÁ¢GèH¢(2) S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ |¢è H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ Á¢GMÚè ãñ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¥wGH¢ÜGïU ÈGU¢çÁ¢GH¢(3) ÐñÎ¢ ÜUÚÝï
¥¢ñÚ ¶GS¢¢§Hï ÚÁ¢GèH¢ ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚÝï ÜU¢ ãéGv}¢ ¥ÐÝè çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´
±¢Á¢ïGãG ¼G¢ñÚ ÐÚ çÎ²¢ ãñ, ¼±vÜéUH ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÐÚ ãè |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚ¢ï
¥x¢Ú ¼é}¢ §ü}¢¢ÝÎ¢Ú ã¢ï J
à¢éRU ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜU¢ à¢éRU ÜUÚ¢ï ¥x¢Ú
¼é}¢ ©S¢è ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚ¼ï ã¢ï J
S¢Ï¢í ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU §Úà¢¢Î ã¢ï¼¢ ãñ :

S¢Ï¢í ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ¼é}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ãè ÜUè ¼¢ñÈUG èÜGU S¢ï S¢Ï¢í ÜUÚ S¢ÜU¼ï ã¢ï J
¼ÈGU±èÁ¢G ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ²êæ §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¼}¢¢}¢ S¢ï ¥GH¢çãGÎ¢ ã¢ï ÜUÚ çS¢ÈüGU
©S¢è ÜïU çH²ï ã¢ï Á¢¢¥¢ï J
1 H}Ï¢è ©}}¢èÎ J 2 Ï¢éÚè ¶GSH¼¢ï´ J 3 ¥ÓÀï ¥wGH¢ÜGU J
4 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ãè ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚ¢ï ¥x¢Ú ¼é}ãï´
§ü}¢¢Ý ãñ J
5 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜU¢ »ãGS¢¢Ý }¢¢Ý¢ï ¥x¢Ú ¼é}¢ ©S¢è
ÜU¢ï ÐêÁ¢¼ï ã¢ï J
6 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ »ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ¼é}¢ S¢Ï¢í ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Ú¢ S¢Ï¢í
¥ËH¢ã ãè ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU S¢ï ãñ J
7 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ S¢Ï¢ S¢ï ÅêÅ ÜUÚ ©S¢è ÜïU ã¢ï Úã¢ï J
§S¢è ¼GÚãG ¥¢ñÚ |¢è ÜU§ü ¥¢²¢¼ ãñ´ çÁ¢Ý }¢ï´ ¥wGH¢ÜïGU ÈGU¢çÁ¢GH¢
S¢ï }¢éœ¢çS¢ÈGU ã¢ïÝï ÜU¢ ãéGv}¢ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ ¼¢ï çÁ¢S¢ ¼GÚãG Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢
±x¢ñGÚ¢ Á¢G¢çãÚè ¥ãGÜU¢}¢ ± ÈGUÚ¢§Á¢G ¥¢²¢¼ï ÜéUGÚ¥¢çÝ²¢ S¢ï S¢¢çÏ¢¼ ãñ´
§S¢è ¼GÚãG ¼±vÜéUH, çÚÁ¢G¢ ¥¢ñÚ S¢Ï¢í ±x¢ñGÚ¢ |¢è ÜéUGÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU ÜUè
¥¢²¢¼ S¢ï S¢¢çÏ¢¼ ãñ´ J
¼¢ï Á¢Ï¢ ¼±vÜéUH ±x¢ñGÚ¢ |¢è H¢çÁ¢G}¢ ± Á¢GMÚè ãñ´ ¼¢ï çS¢ÈüGU
Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢ ±x¢ñGÚ¢ ÐÚ ãè S¢¢Ú¢ Á¢G¢ïÚ ÎïÝ¢ ¥¢ñÚ ©G}Î¢ ¥wGH¢ÜGU ÜU¢
ãG¢ç}¢H Ý Ï¢ÝÝ¢ ÎéLS¼ Ýãè´ v²êæçÜU Î¢ïÝ¢ïæ çÜGUS}¢ ÜïU Á¢G¢çãÚè ±
Ï¢¢ç¼GÝè ¥ãGÜU¢}¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU »ÜU ãè ÚÏ¢ Ýï »ÜU ãè çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´
ãéGv}¢ çÎ²¢ ãñ, }¢x¢Ú ¼é}¢ Ï¢¢ç¼GÝè ¥±S¢¢ÈGU S¢ï }¢é¼GHÜGUÝ Ï¢ï ¶GÏ¢Ú ã¢ï
Ó¢éÜïU ã¢ï ¥¢ñÚ »ïS¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çH²ï ÈGU¼±ï çH¶Ýï }¢ï´ }¢SMÈGU ã¢ï çÁ¢‹ã¢ï´
Ýï Îé‹²¢ ÜU¢ï ãè ÜU¢’Ï¢» }¢ÜGUS¢êÎ ÆãÚ¢ çH²¢ ãñ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU §‹ã¢ï´ Ýï
ÝïÜUè ÜU¢ï Ï¢éÚ¢§ü ÜU¢ ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§ü ÜU¢ï ÝïÜUè ÜU¢ ÎÚÁ¢¢ Îï çÎ²¢ ãñ J
¥ÈGUS¢¢ïS¢ ! ¼é}¢ »ïS¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çH²ï ÈGU¼±¢ Ý±ïS¢è }¢ï´ }¢àx¢êH ã¢ï ÜUÚ
©Ý Ð¢ÜUèÁ¢G¢ ©GHê}¢ S¢ï Ï¢ï ÐÚ±¢ã ã¢ï x¢» ã¢ï çÁ¢‹ãï´ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï ¥ÐÝè }¢éÜGUgS¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ ÝêÚ, çãGv}¢¼ ¥¢ñÚ çãÎ¢²¼
±x¢ñGÚ¢ ÜïU ¥ËÈGU¢Á¢G S¢ï ¼¢’Ï¢èÚ(1) ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J ¼é}¢ ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜïU
ç¶GH¢ÈGU ÜéUÀ Ýãè´ ÜUã¼ï çÁ¢‹ã¢ï´ Ýï ÜUSÏ¢ï ãGÚ¢}¢(2) ÜU¢ï Ðïà¢¢ Ï¢Ý¢
çH²¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ú¢¼ çÎÝ Á¢GHèH Îé‹²¢ Á¢}¥G ÜUÚÝï }¢ḯ }¢SMÈGU ãñ́ J
»ï |¢H¢§ü ÜïU Î¢’±ïÎ¢Ú¢ï ! ¼é}ãï´ §S¢ ÜU¢ ¶G¢ñÈGU Ýãè´ çÜU Ï¢ÇïG
Ï¢ÇGï ÈGUÚ¢§Á¢G ÜU¢ï ¼¢ï ÐS¢ï Ðéà¼ Ç¢H Úãï ã¢ï ¥¢ñÚ ÝzGH Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢
±x¢GñÚ¢ }¢ï´ }¢àxG¢êH ã¢ï, ÈGUÚ¢§Á¢G S¢ï ¼¢çÚÜU ã¢ï ÜUÚ Ý±¢çÈGUH ¥Î¢ ÜUÚÝï
±¢H¢ï ! §Ý Ý±¢çÈGUH ÜUè ÜU¢ï§ü ±vG¥G¼ Ýãè´, ¥ÜUS¢Ú »ïS¢¢ |¢è ã¢ï¼¢
ãñ çÜU ¼é}¢ »ïS¢ï x¢éÝ¢ã ÐÚ ÜGU¢§}¢ ã¢ï¼ï ã¢ï Á¢¢ï ¼é}ãï´ Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ Ç¢H
1 Ï¢²¢Ý J 2 ãGÚ¢}¢ ÜU¢}¢ J
Îï }¢x¢Ú }¢éÏ¢¢ãG ¶¢Ýï ÐèÝï ¥¢ñÚ ÝèæÎ ±x¢ñGÚ¢ S¢ï Ï¢Ó¢¼ï Úã¼ï ã¢ï Á¢¢ï
(1)
§GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ¼é}¢ ÜU¢ï ¼çvG±Ä²¼ Îï¼ï ãñ´ ¼¢ï ¼é}ã¢Ú¢ »ïS¢¢ ÐÚãïÁ¢G Ï¢ï
}¢¢’Ý¢ ¥¢ñÚ ÈéUGÁG¢êH ãñ ¥¢ñÚ §Ý ¼}¢¢}¢ S¢ï Ï¢Î¼Ú ²ïã ãñ çÜU ¼é}¢
Îé‹²±è ©}}¢èÎ¢ï´ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï ãG¢H¢æçÜU Îé‹²¢ ÜUè ©}}¢èÎï´ }¢ãGìÁ¢G(2)
x¢éÝ¢ã ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢ã¢H¼ ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ ¼é}¢ §Ý ©}}¢èÎ¢ï´ ÜU¢ï çÝÄ²¼ï
¶GñÚ x¢é}¢¢Ý ÜUÚ¼ï ã¢ï v²êæçÜU ¼é}¢ §Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÜïU ÈGUÜüGU S¢ï Á¢¢çãH ã¢ï ¼é}¢
Îé‹²±è ©}}¢èÎ¢ï´ ¥¢ñÚ çÝÄ²¼ï ¶GñÚ }¢ï´ §S¢ çH²ï |¢è ÈGUÜüGU Ýãè´ ÜUÚ
S¢ÜU¼ï v²êæçÜU ²ïã Î¢ïÝ¢ï´ Ï¢ Á¢G¢çãÚ »ÜU ÎêS¢Úï S¢ï ç}¢H¼è Á¢éH¼è ãñæ J
Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ ¼é}¢ Ï¢ïÓ¢ñÝ ã¢ï¼ï ã¢ï ¥¢ñÚ Á¢Á¢G¥G ÈGUÁ¢G¥G(3)
±x¢ñGÚ¢ ÜUÚ¼ï ã¢ï ¥¢ñÚ §S¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ çx¢ÇG
çx¢ÇG¢Ý¢ ¥¢ñÚ ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜUÚÝ¢ ¶G²¢H ÜUÚ¼ï ã¢ï ¥¢ñÚ ÜU|¢è ¼é}¢ }¢ãGìÁ¢G
çÚ²¢ ÜUÚ Úãï ã¢ï¼ï ã¢ï }¢x¢Ú ¼é}ã¢Ú¢ x¢é}¢¢Ý ²ïã ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ã}¢
¥ËH¢ã ÜUè ãG}Î ÜUÚ Úãï ãñ´ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼ Îï
Úãï ãñ´, §S¢ ¼GÚãG ¼é}¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ï ÝïçÜU²¢æ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜU¢ï S¢±¢Ï¢
S¢}¢Û¢Ýï Hx¢ Á¢¢¼ï ã¢ï ¥¢ñÚ »ÜU Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGï {¢ïÜïU }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï Á¢¢¼ï
ã¢ï ¥¢ñÚ S¢wG¼ ¶GÚ¢Ï¢è }¢ï´ ÐÇG Á¢¢¼ï ã¢ï, ¼¢ï wG¢éÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! çÏ¢x¢GñÚ
§GË}¢ ¥G}¢H ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇGè }¢éS¢èÏ¢¼ ²ïãè ãñ J
¥¢ñÚ çÈUÚ Á¢G¢çãÚè ¥¢’}¢¢H ÜU¢ Ï¢¢ç¼GÝè ¥±S¢¢ÈGU ÜïU S¢¢‰¢
»ÜU ¶G¢S¢ ¼¥GËHéÜGU ãñ ¥x¢Ú Ï¢¢ç¼GÝ ¶GÚ¢Ï¢ ã¢ï ¼¢ï Á¢G¢çãÚè ¥¢’}¢¢H
|¢è ¶GÚ¢Ï¢ ã¢ï´x¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ï¢¢ç¼GÝ ãGS¢Î, çÚ²¢ ¥¢ñÚ ¼ÜUÏÏ¢éÚ ±x¢ñGÚ¢
©G²êÏ¢ S¢ï Ð¢ÜU ã¢ï ¼¢ï Á¢G¢çãÚè ¥¢’}¢¢H |¢è ÎéLS¼ ã¢ï¼ï ãñ´, ¥x¢Ú çÎH
}¢ï´ §wGH¢S¢ ã¢ïx¢¢ ¼¢ï Á¢G¢çãÚè ¥G}¢H |¢è ÆèÜU ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
Ï¢¢ç¼GÝ }¢ï´ çÚ²¢ ã¢ï ¼¢ï Á¢G¢çãÚè ¥G}¢H |¢è Ý¢ÎéLS¼ ã¢ïx¢¢, §S¢è ¼GÚãG
1 Á¢¢§Á¢G J 2 S¢Ú¢S¢Ú J 3 Ú¢ïÝ¢ ÐèÅÝ¢ J
¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ¥ÐÝï ¥¢’}¢¢Hï S¢¢çHãG¢ ÜU¢ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢
S¢}¢Û¢ï ¼¢ï ÆèÜU ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú §‹ãï´ ¥ÐÝ¢ Á¢G¢¼è ÜU}¢¢H ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚï
¼¢ï wG¢éÎ çS¢¼¢§ü(1) ÜïU Ï¢¢§GS¢ ±¢ïã ¥¢’}¢¢H Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ §S¢
çH²ï Á¢Ï¢ ¼ÜU Ï¢¢ç¼GÝè ©}¢êÚ ÜU¢ Á¢G¢çãÚè ¥¢’}¢¢H S¢ï ¼¥GËHéÜGU,
Ï¢¢ç¼GÝè ¥±S¢¢ÈGU ÜUè Á¢G¢çãÚè ¥¢’}¢¢H }¢ï´ ¼¢S¢èÚ ¥¢ñÚ ¥±S¢¢ÈGïU
Ï¢¢ç¼GÝè ÜïU Á¢GÚè»G Á¢G¢çãÚè ¥¢’}¢¢H ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜUè ÜñUçÈGUÄ²¼
±x¢GñÚ¢ ÜU¢ Ð¼¢ Ý Ó¢Hï ¼¢ï Á¢G¢çãÚè ¥¢’}¢¢H |¢è ÎéLS¼ Ýãèæ ã¢ï S¢ÜU¼ï
¥¢ñÚ Á¢ã¢H¼ ± Ï¢ï §GË}¢è ÜïU Ï¢¢§GS¢ Ý ¼¢ï Á¢G¢çãÚè ¥¢’}¢¢H }¢ï´
ÎéLS¼è ÐñÎ¢ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ ¥¢ñÚ Ý ãè Ï¢¢ç¼GÝè ¥wGH¢ÜïGU ÈGU¢çÁ¢GH¢ ²¢
¶GS¢¢§Hï ÚÁ¢GèH¢ ÜU¢ Ð¼¢ Ó¢H S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥G}¢H ÜUÚÝï ±¢Hï ÜïU
ã¢‰¢ }¢ï´ çS¢±¢» }¢à¢vGÜGU¼ ¥¢ñÚ }¢ñH ÜéUÓ¢ïH ÜïU ÜéUÀ Ýãè´ ¥¢¼¢ ¥¢ñÚ
²ïãè S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ¶GS¢¢Ú¢ ¥¢ñÚ ÝévGS¢¢Ý ãñ §S¢è çH²ï S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï
¥G¢H}¢ 6 Ýï §GË}¢ ÜUè à¢¢Ý }¢ï´ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(2)
¥G¢çH}¢ ÜU¢ S¢¢ïÝ¢ Á¢¢çãH ÜUè Ý}¢¢Á¢G S¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J

v²êæçÜU §GË}¢ ÜïU çÏ¢x¢GñÚ ¥G}¢H ÜUÚÝï ±¢Hï ÜïU ¥¢’}¢¢H ¥ÜUS¢Ú
¥±ÜGU¢¼ Ï¢Á¢¢» ÎéLS¼è ¥¢ñÚ S¢±¢Ï¢ ÜïU ¶GÚ¢Ï¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢§GS¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢
Ï¢Ý Á¢¢¼ï ãñ´ §GË}¢ ÜUè à¢¢Ý }¢ï´ ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢, ÚªÈéUGÚüãGè}¢
6 Ýï ²ïã |¢è ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(3)
§GË}¢ S¢¥G¢Î¼ }¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï ÝS¢èÏ¢
ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ à¢ÜGUè H¢ïx¢ §S¢ Ýï’}¢¼ S¢ï }¢ãGM}¢ Úã¼ï ãñ́ J
(4)
1 ¥ÐÝè ãè ¼¢’ÚèÈGU ÜUÚÝï J
4 Ï¢Î ÝS¢èÏ¢ J
§S¢ §Úà¢¢Î ÜU¢ }¢¼GHÏ¢ ²ïã ãñ çÜU Ï¢ï §GË}¢ ÜUè à¢ÜGU¢±¼(1)
²ïã ãñ çÜU ©S¢ Ýï §GË}¢ ¼¢ï S¢è¶¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¶G¢Hè §GÏ¢¢Î¼ ÜUè
}¢à¢vGÜGU¼ ¥¢ñÚ çÎvGÜGU¼ ©Æ¢¼¢ ãñ ¼¢ï »ïS¢è §GÏ¢¢Î¼ S¢ï çS¢±¢» çÁ¢S}¢¢Ýè
}¢à¢vGÜGU¼ ÜïU ÜéUÀ S¢±¢Ï¢ ±x¢ñGÚ¢ Ýãè´ ç}¢H¼¢, Ï¢¢ ¥G}¢H ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÎ
©GH}¢¢ Ó¢êæçÜU §GË}¢¢ï ¥G}¢H ÜïU Á¢¢}¢ï¥G ã¢ï¼ï ãñ´ §S¢ çH²ï ©Ý ÜU¢ ÎÚÁ¢¢
wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU ã¢æ Ï¢¢ÜGUè ¼}¢¢}¢ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §GË}¢
ãè §S¢ Ï¢éHç‹Î²ï }¢¼üÏ¢¢ ÜUè ¥SH ãñ v²êæçÜU §GË}¢ ¼G¢¥G¼ ± §GÏ¢¢Î¼
ÜU¢ }¢¢ñÜGUêÈGU ¥Hñã(2) ãñ ¥¢ñÚ §S¢è ÐÚ ¥¢’}¢¢H ÜU¢ Î¢Ú¢ï }¢Î¢Ú ãñ,
¥ãHï Ï¢S¢èÚ¼ ¥¢ñÚ ¥SãG¢Ï¢ï ¼¢ñÈGUèÜGU ± ¼¢§üÎ(3) Ýï ²êæ ãè §S¢
}¢Á¢G}¢êÝ ÜU¢ï Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ÐêÚè ¼GÚãG §S¢ }¢é¥G¢}¢Hï ÜUè
¼ã ÜU¢ï ÐãéæÓ¢ï ãñ´ J
}¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ Ï¢²¢Ý S¢ï ²ïã Ï¢¢¼ ±¢Á¢ïGãG ã¢ï x¢§ü çÜU
§GÏ¢¢Î¼ Ý ¼¢ï §GË}¢ ÜïU çÏ¢x¢ñGÚ ÜUè Á¢¢ S¢ÜU¼è ãñ ¥¢ñÚ Ý ãè S¢¢çH}¢(4)
Úã S¢ÜU¼è ãñ ¼¢ï S¢¢çÏ¢¼ ã¢ï x¢²¢ çÜU S¢ãGèãG ¼GÚèÜGïU S¢ï §GÏ¢¢Î¼ Ï¢Á¢¢
H¢Ýï ÜïU çH²ï ÐãHï §GË}¢ ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ Á¢GMÚè ãñ J
ÎêS¢Úè ±Á¢ã §GÏ¢¢Î¼ S¢ï §GË}¢ ÜïU }¢éÜGUg}¢(5) ã¢ïÝï ÜUè ²ïã
ãñ çÜU §GË}¢ S¢ï çÎH }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ¶G¢ñÈGU ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè
ãñÏ¢¼ ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ §Úà¢¢Î ãñ :
¥ËH¢ã ÜU¢ ¶G¢ñÈGU ©GH}¢¢ ÜïU çÎH¢ï´
}¢ï´ ãè ãñ J
1 Ï¢Î ÝS¢èÏ¢è J 2 Ï¢é‹²¢Î J 3 ±¢ïã H¢ïx¢ çÁ¢‹ãï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè
Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï wG¢éS¢êS¢è ¼¢§üÎ ± ¼¢ñÈGUèÜGU ãG¢çS¢H ãñ J 4 ÎéLS¼ J 5 ÐãHï J
6 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥ËH¢ã S¢ï ©S¢ ÜïU Ï¢‹Î¢ï´ }¢ï´ ±¢ïãè ÇÚ¼ï ãñ´ Á¢¢ï
§GË}¢ ±¢Hï ãñ´ J
²ïã §S¢ çH²ï çÜU çÁ¢S¢ ÜU¢ï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ Ýãè´
ã¢ï¼è ©S¢ ÜïU çÎH }¢ḯ wG¢éÎ¢ ÜU¢ ¶G¢ñÈUG Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ Ý ãè »ïS¢¢ à¢wGS¢
S¢ãGèãG }¢¢’Ý¢ḯ }¢ḯ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼¢’Á¢Gè}¢ ± ¼G¢¥G¼ Ï¢Á¢¢ H¢ S¢ÜU¼¢ ãñ,
¼¢ï §GË}¢ S¢ï ãè ÚÏ¢ ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ ¥¢ñÚ ÐãÓ¢¢Ý ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ §GË}¢ ÜïU Á¢GÚè»G
ãè ©S¢ ÜUè ¥GÁ¢G}¢¼ ± ãñÏ¢¼ çÎH }¢ḯ Ï¢ñÆïx¢è ÐS¢ §GË}¢ S¢ï ãè ¼}¢¢}¢
¼G¢¥G¢¼ ± §GÏ¢¢Î¢¼ ÜU¢ ÈUH ç}¢H¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §GË}¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ãè §‹S¢¢Ý
ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè }¢¢’çS¢²¼(1) S¢ï Ï¢Ó¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ²¢ çÈUÚ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU S¢ï ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ S¢ï }¢vGS¢êÎ |¢è ¼¢ï ²ïã Î¢ï ãè
Ó¢èÁ¢Gï´ ãñ´ : »ÜU ©S¢ ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ ¥¢ñÚ ÎêS¢Úè çÎH }¢ï´ ©S¢ ÜU¢ ¶G¢ñÈGU
¥¢ñÚ ãñÏ¢¼ J §S¢ çH²ï »ï Ú¢ãï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU S¢¢çHÜU !(2) S¢Ï¢ S¢ï
¥Ã±H ¼ïÚï çH²ï §GË}¢ ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ Á¢GMÚè ãñ, ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ãè ¼¢ñÈUG èÜGU ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ ãÚ ±vG¼ ²ïã Îé¥¢G ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï
çÜU ©S¢ ÜU¢ ÈGUÁGH ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ÚãG}¢¼ S¢Ï¢ ÜïU à¢¢ç}¢Hï ãG¢H Úãï J
à¢¢²Î ¼é}¢ ÜUã¢ï çÜU ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU
(3)
§GË}¢ ÜUè ¼H¢à¢ ãÚ
}¢éS¢H}¢¢Ý }¢Îü ± ¥G¢ñÚ¼ ÐÚ ÈGUÁ¢üG ãñ J
¼¢ï ±¢ïã ÜU¢ñÝ S¢¢ §GË}¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜUè ¼H¢à¢ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ
Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ ÎéLçS¼²ï §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï çÜU¼Ýï §GË}¢ ÜUè Á¢GMÚ¼
ãñ ? ¼é}ã¢Úï §S¢ S¢é±¢H ÜU¢ Á¢±¢Ï¢ ²ïã ãñ çÜU çÁ¢Ý ©GHê}¢ ÜUè ¼GHÏ¢
ÈGUÁ¢üG ãñ ±¢ïã ¼èÝ §GË}¢ ãñ´ :
{1} §GË}¢ï ¼¢ñãGèÎ {2} §GË}¢ï çS¢Úü ²¢’Ýè çÁ¢S¢ §GË}¢ ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU
çÎH ¥¢ñÚ çÎH ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU¢¼ S¢ï ãñ {3} §GË}¢ï à¢Úè¥G¼ J
1 x¢éÝ¢ã J 2 ¼GÚèÜGU¼ ÜïU Ú¢S¼ï ÐÚ Ó¢HÝï ±¢Hï J

HïçÜUÝ §Ý ¼èÝ ©GHê}¢ S¢ï §¼Ýè ç}¢ÜGUÎ¢Ú H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ

Á¢GMÚè ãñ çÁ¢S¢ S¢ï H¢çÁ¢G}¢ ± Á¢GMÚè ©}¢êÚ ÜUè ÐêÚè ÐêÚè }¢¢’çÚÈGU¼ ±
²ÜGUèÝ ã¢ï Á¢¢» J
§GË}¢ï ¼¢ñãGèÎ S¢ï §¼Ý¢ Á¢GMÚè ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ÎèÝ ÜïU ©S¢êH
}¢¢’Hê}¢ ã¢ï Á¢¢»æ ±¢ïã ©S¢êH ²ïã ãñ´ çÜU
¼é}ãï´ ²ïã }¢¢’Hê}¢ ã¢ï çÜU ã}¢¢Ú¢ »ÜU }¢¢’Ï¢êÎï Ï¢Ú ãGÜGU ãñ Á¢¢ï
ãÚ à¢ñ ÜU¢ï Á¢¢Ý¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ }¢é}¢çÜUÝ¢¼ ÐÚ ©S¢ ÜUè ÜéUGÎÚ¼ ãG¢±è
ãñ, Á¢¢ï Ó¢¢ãï §Ú¢Î¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, ã}¢ïà¢¢ çÁ¢G‹Î¢ ãñ, ¥Á¢GH S¢ï }¢é¼ÜUçËH}¢
ãñ, S¢Ï¢ ÜéUÀ Îï¶¼¢ ¥¢ñÚ S¢éÝ¼¢ ãñ, »ÜU ãñ ÜU¢ï§ü ©S¢ ÜU¢ à¢ÚèÜU Ýãè´,
±¢ïã ¼}¢¢}¢ çS¢ÈGU¢¼ï ÜU}¢¢çHÄ²¢ S¢ï ¥Á¢GHÝ ¥Ï¢ÎÝ }¢éœ¢çS¢ÈGU ãñ,
ãÚ »ïGÏ¢ ± ÝvGS¢ S¢ï }¢éÝÁGÁ¢G¢ ± Ð¢ÜU ãñ, ©S¢ ÐÚ ÜU|¢è Á¢G±¢H Ýãè´
¥¢ S¢ÜU¼¢, §}¢ÜU¢Ý ÜïU à¢¢§Ï¢ï S¢ï Ð¢ÜU ãñ ¥¢ñÚ ÜGUÎè}¢ |¢è çS¢ÈüUG ±¢ïãè ãñ J
¥¢ñÚ ²ïã |¢è ²ÜGUèÝ ÜUÚï çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï }¢éãG}}¢Î 6
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ¶G¢S¢ Ï¢‹Îï ¥¢ñÚ ÚS¢êH ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥ãGÜU¢}¢
¥¢Ð wG¢éÎ¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï H¢» S¢Ï¢ ãGÜGU ãñ´ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´
Á¢¢ï ¶GÏ¢Úï´ ¥¢Ð Ýï Îè ãñ´ S¢Ï¢ ãGÜGU ãñ´ çÈUÚ ©Ý ¼}¢¢}¢ ¥ãGÜU¢}¢ ±
}¢S¢¢§H ÜU¢ï |¢è }¢¢’Hê}¢ ÜUÚï Á¢¢ï S¢é‹Ý¼ ãñ´ ¼¢çÜU ç¶GH¢ÈïGU à¢Ú¥G
ÜU¢}¢¢ï´ ¥¢ñÚ çÏ¢Î¥G¢¼ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Úãï, §S¢ çH²ï çÜU çÏ¢Î¥G¼ }¢ï´
}¢éÏy¢H¢ ã¢ï ÜUÚ §‹S¢¢Ý S¢é‹Ý¼ ÜUè ÐñÚ±è S¢ï }¢ãGM}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
ÎèÝ ¶G¼GÚï }¢ï´ ÐÇG Á¢¢¼¢ ãñ J
ÎH¢§Hï ¼¢ñãGèÎ ÜïU ©S¢êH ± ÜéUçËHÄ²¢¼ çÜU¼¢Ï¢éËH¢ã }¢ï´
}¢¢ñÁ¢êÎ ãñ´ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï }¢à¢¢§¶G (k) Ýï ©S¢êHï çÎ²¢Ý¢¼(1)
ÜUè çÜU¼¢Ï¢¢ï´ }¢ï´ §Ý ÎH¢§H ÜU¢ï ±Á¢G¢ãG¼ S¢ï çH¶¢ ãñ J
1 ©S¢êHï ¥GÜGU¢§Î J
wG¢éH¢S¢¢ ²ïã ãñ çÜU çÁ¢S¢ Ó¢èÁ¢G S¢ï Á¢¢çãH Úã ÜUÚ x¢é}¢Ú¢ãè

}¢ï´ ÐÇGÝï ÜU¢ ¶G¼GÚ¢ ã¢ï ©S¢ ÜU¢ §GË}¢ ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ J §GË}¢
ÜUè ¥ãç}}¢Ä²¼ ÜU¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG Á¢GïãìÝ Ýà¢èÝ ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ¼¢ñÈGUèÜGU
¥ËH¢ã ãè ÜïU ã¢‰¢ }¢ï´ ãñ J
¥¢ñÚ §GË}¢ï çS¢Úü S¢ï §S¢ ÜGUÎÚ Á¢¢ÝÝ¢ Á¢GMÚè ãñ çÁ¢S¢ S¢ï
S¢ÈGU¢§²ï ÜGUËÏ¢ ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï Á¢¢»æ ¥¢ñÚ ²ïã }¢¢’Hê}¢ ã¢ï
Á¢¢» çÜU çÜUS¢ çÜUS¢ Ó¢èÁ¢G S¢ï çÎH ÜU¢ï Ð¢ÜU ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ¼¢çÜU
çÎH }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ãñÏ¢¼ ¥¢ñÚ ¼¢’Á¢Gè}¢ ¥¢ñÚ ¥¢’}¢¢H
}¢ï´ §wGH¢S¢ ÐñÎ¢ ã¢ï ÝèÁ¢G ©Ý ©}¢êÚ ÜU¢ï Á¢¢ÝÝ¢ |¢è Á¢GMÚè ãñ çÁ¢Ý S¢ï
çÝÄ²¼ ÎéLS¼ Úã S¢ÜïU ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÚè ± Ï¢¢ç¼GÝè ¥¢’}¢¢H ± §GÏ¢¢Î¢¼,
Á¢G¢çãÚè ± Ï¢¢ç¼GÝè ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Úã S¢ÜïU´ ¥¢ñÚ §Ý S¢Ï¢ ©}¢êÚ
ÜU¢ Ï¢²¢Ý ã}¢¢Úè §S¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ ¥¢§‹Î¢ ¥¢»x¢¢ J
¥¢ñÚ §GË}¢ï à¢Úè¥G¼ S¢ï §S¢ ÜGUÎÚ Á¢¢ÝÝ¢ Á¢GMÚè ãñ çÁ¢S¢ S¢ï
²ïã }¢¢’Hê}¢ ã¢ï Á¢¢» çÜU ²ïã ©}¢êÚ Á¢GMÚè ãñ´ ¼¢çÜU §‹ãï´ ¥Î¢ çÜU²¢
Á¢¢ S¢ÜïU, Á¢ñS¢ï Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢ ±x¢ñÚG ¢, }¢x¢Ú ãGÁ¢, Á¢GÜU¢¼ ¥¢ñÚ çÁ¢ã¢Î ±x¢ñÚG ¢
ÜïU ¥ãGÜU¢}¢ ± }¢S¢¢§H ©Ý ÜU¢ï Á¢¢ÝÝï H¢çÁ¢G}¢ ãñ́ çÁ¢Ý ÐÚ ²ïã ÈGUÁ¢üG
ã¢ïæ ¥¢ñÚ çÁ¢Ý ÐÚ ²ïã Ó¢èÁ¢Gḯ ÈGUÁ¢üG Ýãè´ ©Ý ÐÚ §Ý ÜUè Á¢éÁ¢G§Ä²¢¼ ¥¢ñÚ
§Ý ÜUè ¼zGS¢èH¢¼ Á¢¢ÝÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´ J §Ý ¼èÝ ©GHê}¢ S¢ï Ï¢S¢ §¼Ý¢
Á¢¢ÝÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ± Á¢GMÚè ãñ Á¢¢ï ã}¢ Ýï Ï¢²¢Ý ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J
S¢é±¢H : v²¢ §GË}¢ï ¼¢ñãGèÎ }¢ï´ ©Ý ¼zGS¢èH¢¼ ± ÎH¢§H ÜU¢
}¢¢’Hê}¢ ÜUÚÝ¢ |¢è Á¢GMÚè ãñ çÁ¢Ý S¢ï }¢Á¢G¢çãÏ¢ï Ï¢¢ç¼GH¢ ÜUè ¼ÚÎèÎ
ã¢ï S¢ÜïU ¥¢ñÚ çÁ¢Ý S¢ï ãGvGÜGU¢çÝÄ²¼ï §SH¢}¢ ©Ý ÐÚ S¢¢çÏ¢¼ ÜUè
Á¢¢ S¢ÜïU ¥¢ñÚ çÁ¢Ý ÎH¢§H S¢ï ¼}¢¢}¢ çÏ¢Î¥G¢¼ ÜU¢ï Ï¢¢ç¼GH
S¢¢çÏ¢¼ çÜU²¢ Á¢¢ S¢ÜïU ¥¢ñÚ S¢éÝÝï ÝÏ¢ç±Ä²¢ ÜUè ãGvGÜGU¢çÝÄ²¼
±¢Á¢GïãG ÜUè Á¢¢ S¢ÜïU ?
Á¢±¢Ï¢ : »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! §Ý ¼}¢¢}¢ ¼ÈGU¢S¢èH ÜU¢ Á¢¢ÝÝ¢ ÈGUÁ¢ïüG çÜUÈGU¢²¢
ãñ ²¢’Ýè ¼}¢¢}¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´, ã¢æ ! ¼é}¢ ÐÚ §¼Ý¢ Á¢¢ÝÝ¢ Á¢GMÚè
ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ¼é}ã¢Úï ¥GÜUG ¢§Î ÎéLS¼ Úã S¢ÜïU´ ¥¢ñÚ Ï¢S¢ J ¼é}¢ ÐÚ ²ïã
H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´ çÜU §GË}¢ï ¼¢ñãèG Î ÜUè ¼}¢¢}¢ ÈéUM G ¥G¢¼ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè
Ï¢¢ÚèçÜU²¢æ ¥¢ñÚ Îèx¢Ú }¢é¼¥GçËHÜGU¢ ©}¢êÚ ÜU¢ï Á¢¢Ý¢ï, ã¢æ ¥x¢Ú ÜUãè´ ÎèÝ
ÜïU Ï¢é‹²¢Îè }¢S¢¢§H }¢ḯ ¼é}ãïæ à¢éÏ¢¢ H¢çãGÜUG ã¢ï ²¢ H¢çãGÜUG ã¢ïÝï ÜU¢ ¶G¢ñÈUG
ã¢ï ¼¢ï }¢éw¼G S¢Ú x¢éz¼G ìx¢ê S¢ï çÜUS¢è ÎêS¢Úï à¢wGS¢ S¢ï ²ïã à¢éÏ¢¢ ãGH ÜUÚ¢
S¢ÜU¼ï ã¢ï }¢x¢Ú Û¢x¢ÇGï ± çÁ¢Î¢H ±x¢ñÚG ¢ S¢ï ã}¢ïà¢¢ ÐÚãïÁ¢G ÜUÚ¢ï v²êæçÜU
Û¢x¢ÇG¢ ± çÁ¢Î¢H »ÜU }¢¢ïãçHÜU }¢ÚÁ¢G ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü §GH¢Á¢ Ýãè´ §S¢
çH²ï ã}¢ïà¢¢ §S¢ S¢ï Ï¢Ó¢¢ï v²êæçÜU Á¢¢ï à¢wGS¢ §S¢ }¢ÚÁ¢G }¢ḯ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ ¥x¢Ú ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ± }¢ïãÚÏ¢¢Ýè à¢¢ç}¢Hï
ãG¢H Ý ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ }¢ãGÈUG êÁ¢G ÚãÝ¢ }¢éçàÜUH ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
çÈUÚ »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ²ïã |¢è Á¢¢Ý Hï çÜU Á¢Ï¢ Îé‹²¢ ÜïU ãÚ
¥GH¢ÜïGU }¢ï´ ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ± Á¢}¢¢¥G¼ ÜïU }¢éÏ¢çËHx¢GèÝ ± ©GH}¢¢
}¢¢ñÁ¢êÎ ãñ´ Á¢¢ï x¢é}¢Ú¢ã çÈGUÜGU¢ïZ ÜïU Úg }¢ï´ }¢S¢MÈGU ãñ´ ¥¢ñÚ ±¢ïã §S¢ ÈGU‹Ýï
¼ÚÎèÎ }¢ï´ Æ¢ïS¢ }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU }¢¢çHÜU |¢è ãñ´ ¥¢ñÚ x¢é}¢Ú¢ã¢ï´ ÜïU
±S¢¢ç±S¢ ± à¢éÏã¢¼ S¢ï ¥ãHï ãGÜUG ÜïU S¢èÝ¢ḯ ÜU¢ï Ð¢ÜU ÜUÚ¼ï Úã¼ï ãñ́ J
¼¢ï ¼é}ã¢Úï çÁ¢G}}¢ï S¢ï §Ý ¼zGS¢èH¢¼ }¢ï´ ÐÇGÝ¢ S¢¢çÜGU¼G ã¢ï x¢²¢ J
§S¢è ¼GÚãG §GË}¢ï çS¢Úü ÜïU ÎÜGU¢§ÜGU }¢¢’Hê}¢ ÜUÚÝ¢ |¢è Á¢GMÚè
Ýãè´ ¥¢ñÚ Ý ãè ¼}¢¢}¢ ¥GÁ¢¢§Ï¢ï ÜGUËÏ¢ ÜUè ¼ã ¼ÜU ÐãéæÓ¢Ý¢ H¢çÁ¢G}¢
ãñ çS¢ÈüGU §S¢ ÜGUÎÚ }¢¢’Hê}¢¢¼ Á¢GMÚè ãñæ çÁ¢Ý S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ï ãÚ çÜGUS}¢
ÜïU ©G²êÏ¢ ± ÝÜGU¢§S¢ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶¢ Á¢¢ S¢ÜïU ¥¢ñÚ çÁ¢Ý ÜïU Á¢GÚè»G
§GÏ¢¢Î¢¼ ÜU¢ï }¢éÜU}}¢H ¼GÚèÜïGU S¢ï ¥Î¢ çÜU²¢ Á¢¢ S¢ÜïU, Á¢ñS¢ï §wGH¢S¢,
ãG}Î, à¢éRU ¥¢ñÚ ¼±vÜéUH ±x¢ñGÚ¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼, §S¢ ÜïU §GH¢±¢ Á¢G¢§Î
}¢¢’Hê}¢¢¼ }¢ï´ ÐÇGÝï ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´ J
§S¢è ¼GÚãG §GË}¢ï à¢Úè¥G¼ ÜïU ¥‹ÎÚ ¼}¢¢}¢ Ï¢ñ¥G, çà¢Ú¢¥,
§Á¢¢Ú¢, çÝÜU¢ãG, ¼GH¢ÜGU ¥¢ñÚ çÁ¢Ý¢²¢¼ ±x¢ñÚG ¢ ÜïU }¢S¢¢§H S¢è¶Ýï |¢è
¼}¢¢}¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´ Ï¢çËÜU §Ý ¼zGS¢èH¢¼ ÜU¢ §GË}¢ |¢è ÈGUÁ¢ïüG
çÜUÈGU¢²¢ ãñ J
S¢é±¢H : v²¢ §GË}¢ï ¼¢ñãGèÎ ÜUè Á¢GMÚè }¢¢’Hê}¢¢¼ ©S¼¢Î S¢ï S¢è¶ï
çÏ¢x¢GñÚ çS¢ÈüGU ¥ÐÝè ÝÁ¢GÚ ± çÈGURU S¢ï ãG¢çS¢H ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ´ ?
Á¢±¢Ï¢ : §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ©S¼¢Î S¢ï §çS¼¥G¢Ý¼(1) Á¢GMÚè ãñ
v²êæçÜU ±¢ïã }¢éçàÜUH }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÜU¢ï ±¢Á¢ïGãG ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §GË}¢è
ÐïÓ¢èÎçx¢²¢ï´ ÜU¢ï ¥¢S¢¢Ý ÜUÚ¼¢ ãñ ©S¢ ÜUè ÚãÝé}¢¢§ü }¢ï´ §‹S¢¢Ý ©GHê}¢
ÜUè ¼ãGS¢èH ¥¢S¢¢Ýè ± S¢ãêH¼ S¢ï ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ à¢wGS¢
ÐÚ wG¢éÎ¢ ÜU¢ ¶G¢S¢ »ãGS¢¢Ý ã¢ï¼¢ ãñ ©S¢ï ãè ÎèÝ ÜïU }¢é¥GçËH}¢ Ï¢ÝÝï
ÜU¢ à¢ÚÈGU ¥G¼G¢ ã¢ï¼¢ ãñ J
çÈUÚ »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼ê ²ïã |¢è Á¢¢Ý Hï çÜU §GË}¢ ÜUè Í¢¢Åè
¥x¢Ó¢ïü Ï¢ãé¼ S¢wG¼ Í¢¢Åè ãñ }¢x¢Ú §S¢ ÜïU çÏ¢x¢GñÚ }¢¼GHêÏ¢ ± }¢vGS¢êÎ ÜU¢
ãéGS¢êH |¢è Ý¢}¢é}¢çÜUÝ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ó¢ïü §S¢ ÜU¢ ÝzG¥G Ï¢ãé¼ ãñ }¢x¢Ú §S¢
Í¢¢Åè S¢ï x¢éÁ¢GÚÝ¢ |¢è Îéà±¢Ú ãñ ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï ¶G¼GÚ¢¼ ãñ´,
çÜU¼Ýï ãè »ïS¢ï ãñ´ çÁ¢‹ã¢ï´ Ýï §GË}¢ ãG¢çS¢H Ý çÜU²¢ ¼¢ï x¢é}¢Ú¢ã ã¢ï x¢»
¥¢ñÚ çÜU¼Ýï ãè »ïS¢ï ãñ´ Á¢¢ï §S¢ Ú¢ã ÐÚ Ó¢Hï }¢x¢Ú Ú¢S¼ï }¢ï´ çÈUS¢H
x¢» ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ çÜU¼Ýï ãè Í¢ê}¢Ýï ±¢Hï ãGñÚ¢Ýè ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ¥¢ñÚ ãÁ¢G¢Ú¢ï´
§S¢ Ú¢S¼ï ÐÚ Ó¢HÝï ±¢Hï H¢ Ð¼¢ ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ çÜU¼Ýï ãè »ïS¢ï ãñ´ Á¢¢ï
§S¢ Í¢¢Åè ÜU¢ï ¼ñG ÜUÚÝï ÜïU ÎÚÐï ãé±ï ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §}¢Î¢Î
S¢ï ‰¢¢ïÇGï ãè ±vG¼ }¢ï´ }¢ç‹Á¢GHï }¢vGS¢êÎ ÐÚ Á¢¢ ÐãéæÓ¢ï ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ±¢ïã
ãñ´ Á¢¢ï S¢œ¢Ú S¢¢H S¢ï §S¢ }¢ç‹Á¢GH ÜU¢ï ¼ñG ÜUÚÝï }¢ï´ }¢S¢MÈGU ãñ´ ¥¢ñÚ ãÚ
Ó¢èÁ¢G ÜU¢ §çwG¼²¢Ú ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè ÜU¢ï ãñ J
1 }¢ÎÎ HïÝ¢ J
HïçÜUÝ Á¢ñS¢¢ çÜU ã}¢ Ýï Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ãñ §GË}¢ ÜU¢ ÝzG¥G Ï¢ãé¼
çÁ¢G²¢Î¢ ãñ v²êæçÜU Ï¢‹Î¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ §GË}¢ ÜU¢ S¢wG¼
}¢¢ïãG¼¢Á¢ ãñ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜUè Îè±¢Ú §GË}¢ ÐÚ ãè ÜGU¢§}¢ ã¢ï¼è ãñ,
¶G¢S¢ ÜUÚ §GË}¢ï ¼¢ñãGèÎ ± §GË}¢ï çS¢Úü ÐÚ, §GË}¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ²ïã
çÚ±¢²¼ ¥¢§ü ãñ çÜU »ÜU ÎzG¥G¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï Î¢±êÎ
ÜUè ¼GÚÈGU ±ãGè ÈGUÚ}¢¢§ü çÜU
»ï Î¢±êÎ ! §GË}¢ï Ý¢ÈïUG ¥G ãG¢çS¢H ÜUÚ, ¥¢Ð Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ :

Ý¢ÈGïU¥G §GË}¢ ÜU¢ñÝ S¢¢ ãñ ? ¼¢ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : §GË}¢ï Ý¢ÈïGU¥G
±¢ïã ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ¼éÛ¢ï }¢ïÚï Á¢H¢H, }¢ïÚè ¥GÁ¢G}¢¼, }¢ïÚè Ï¢ÇG¢§ü ¥¢ñÚ ãÚ
à¢ñ ÐÚ }¢ïÚè ÜU}¢¢Hï ÜéUGÎÚ¼ ÜU¢ Ð¼¢ Ó¢Hï v²êæçÜU »ïS¢¢ §GË}¢ ãè ¼éÛ¢ï
}¢ïÚï ÜGUÚèÏ¢ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GHè 5 S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU
¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ñ́ §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ï ÐS¢‹Î Ýãè´ ÜUÚ¼¢ çÜU }¢ñ́ Ý¢Ï¢¢çHx¢Gè
}¢ḯ ãè ÈGU¢ñ¼ ã¢ï Á¢¢¼¢ ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼ }¢ḯ Î¢ç¶GH ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÇG¢
ã¢ï ÜUÚ wG¢éÎ¢ ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ ãG¢çS¢H Ý ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ ²ïã §S¢ çH²ï çÜU
çÁ¢S¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ïx¢è ©S¢ }¢ḯ wG¢éÎ¢
ÜU¢ ¶G¢ñÈUG |¢è çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ï ¶G¢ñÈUG çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ïx¢¢ ±¢ïã
§GÏ¢¢Î¼ çÁ¢G²¢Î¢ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï §GÏ¢¢Î¼ çÁ¢G²¢Î¢ ÜUÚïx¢¢ ©S¢ ÜU¢ ¼¥GËHéÜUG
|¢è ¥ËH¢ã ÜïU S¢¢‰¢ çÁ¢G²¢Î¢ ¶G¢çHS¢ ã¢ïx¢¢ J
HïçÜUÝ §GË}¢ ãG¢çS¢H ÜUÚ¼ï ±vG¼ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ wG¢éHêS¢ ÜU¢ï
çÝx¢¢ã }¢ï´ Ú¶Ý¢ Ó¢¢çã²ï, ¥¢ñÚ çÚ±¢²¼ ÜUè çÝSÏ¢¼ çÎÚ¢²¼ ÜU¢ï çÁ¢G²¢Î¢
¼GHÏ¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï v²êæçÜU §GË}¢ }¢ï´ ¶G¼GÚ¢¼ |¢è Ï¢ãé¼ ãñ´, §S¢ çH²ï
çÜU Á¢¢ï à¢wGS¢ §S¢ x¢GÚÁ¢G S¢ï §GË}¢ ãG¢çS¢H ÜUÚï çÜU H¢ïx¢ ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU
¼±ÁÁ¢¢ïã ÜUÚḯ ¥¢ñÚ §GË}¢ ÜïU Á¢GÚè»G ©}¢Ú¢ ÜUè ã}¢Ýà¢èÝè ãG¢çS¢H ã¢ï
¥¢ñÚ ¼¢çÜU §GË}¢ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ Ï¢ãGìS¢ ± }¢éÝ¢Á¢GÚ¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ḯ ÜïU S¢¢}¢Ýï ÈGUºG
± à¢ñ¶èG ÜUÚï ¥¢ñÚ Á¢GHèH Îé‹²¢ ÜU¢ï Á¢}¥G ÜUÚï ¼¢ï »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜUè
çÝÄ²¼ ÈGU¢çS¢Î ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ²ïã ç¼Á¢¢Ú¼ ¼Ï¢¢ã ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ HñÝ
ÎñÝ ÝévSG ¢¢Ý Îïã ãñ, S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï ¥G¢H}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Á¢¢ï à¢wGS¢ §S¢ çH²ï §GË}¢ ãG¢çS¢H ÜUÚï ¼¢çÜU ©GH}¢¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ÈGUºG
ÜUÚï ²¢ Ï¢ï ±éÜGUêÈGU¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ §GË}¢ ÜïU Á¢GÚè»G Û¢x¢ÇGï ²¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜUè
¼±ÁÁ¢¢ïã ¥ÐÝè ¼GÚÈGU ÈïUÚï ¼¢ï »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
Î¢ïÁ¢G¶G ÜUè ¥¢x¢ }¢ï´ Ç¢Hïx¢¢ J
ãGÁ¢GÚ¼ï Ï¢¢ ²Á¢GèÎ çÏ¢S¼G¢}¢è I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
}¢ñ´ Ýï ¼èS¢ S¢¢H }¢éÁ¢¢ãÎ¢ çÜU²¢ ¼¢ï §GË}¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ¶G¼GÚ¢¼ S¢ï
çÁ¢G²¢Î¢ S¢wG¼ çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï Ý Ð¢²¢ J
¥¢ñÚ §S¢ Ï¢¢¼ S¢ï |¢è Ï¢Ó¢Ý¢ çÜU à¢ñ¼G¢Ý ÜUãè´ ¼é}ã¢Úï Á¢ïGãìÝ }¢ï´
²ïã ±ã}¢ Ý Ç¢H Îï çÜU Á¢Ï¢ §GË}¢ }¢ï´ §¼Ýï ¶G¼GÚ¢¼ ãñ´ ¼¢ï §S¢ï
ãG¢çS¢H ãè Ýãè´ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï, »ïS¢¢ ±ã}¢ ÎéLS¼ Ýãè´ v²êæçÜU ãéGÁG¢êÚ
j S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU ¥¢Ð (6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(2)

}¢ï’Ú¢Á¢ ÜUè Ú¢¼ }¢ñæ Ýï ¥ãHï Î¢ïÁ¢G¶G ÜU¢ï Îï¶¢ ¼¢ï }¢éÛ¢ï ©Ý }¢ï´ ÈGUÜGUèÚ ±
}¢¢ïã¼G ¢Á¢ çÁ¢G²¢Î¢ ÝÁ¢GÚ ¥¢» J S¢ãG¢Ï¢¢ (F) Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ :
v²¢ }¢¢H¢ï Î¢ñH¼ ÜïU }¢¢ïã¼G ¢Á¢ ? ¼¢ï ¥¢Ð (6) Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ýãè´, Ï¢çËÜU §GË}¢ ÜïU }¢¢ïã¼G ¢Á¢ J
¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢ §GË}¢ Ý S¢è¶ï ±¢ïã §GÏ¢¢Î¢¼ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU
¥ÚÜU¢Ý ÆèÜU ¼GÚèÜïGU S¢ï ¥Î¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢, çÏ¢HÈGUÁ¢üG ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü
à¢wGS¢ ¼}¢¢}¢ ¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ÜïU çÈGUçÚà¼¢ï´ çÁ¢¼Ýè §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚï }¢x¢Ú §GË}¢
Ý ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã ¶GS¢¢Úï }¢ï´ ãè Úãïx¢¢ J
§S¢ çH²ï çÁ¢S¢ ¼GÚãG |¢è ã¢ï §GË}¢ Á¢GMÚ ãG¢çS¢H ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ
§S¢ ÜïU ãG¢çS¢H ÜUÚÝï }¢ï´ ÐÚïà¢¢Ý ¥¢ñÚ S¢éS¼ Ý Ï¢Ý¢ï, ±ÚÝ¢ x¢é}¢Ú¢ãè
ÜïU ¶G¼ÚG ¢¼ S¢ï Î¢ïÓ¢¢Ú ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï, ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè x¢é}¢Ú¢ãè S¢ï ¥ËH¢ã
ÜUè ÐÝ¢ã J
çÈUÚ Á¢Ï¢ ¼é}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÜU¢Úèx¢Úè }¢ï´ x¢G¢ñÚ
ÜUÚ¢ïx¢ï ¥¢ñÚ wG¢êÏ¢ x¢ãÚè ÝÁ¢GÚ S¢ï Îï¶¢ïx¢ï ¼¢ï ¼é}ãï´ ²ÜGUèÝ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ çÜU
ã}¢¢Ú¢ »ÜU }¢¢’Ï¢êÎ ãñ Á¢¢ï S¢Ï¢ ÜéUÀ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ, çÁ¢S¢ï ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜU¢
§GË}¢ ãñ, Á¢¢ï ã}¢ïà¢¢ çÁ¢G‹Î¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ó¢¢ãï ÜUÚ¼¢ ãñ, Á¢¢ï ãÚ Ï¢¢¼ ÜU¢ï
S¢éÝ¼¢ ¥¢ñÚ Îï¶¼¢ ãñ, Á¢¢ï ¥Á¢GH S¢ï }¢é¼ÜUçËH}¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ §GË}¢,
§Ú¢Î¢ ¥¢ñÚ ÜUH¢}¢ ÈGUÝ¢ ± Á¢G±¢H S¢ï }¢éÝÁGÁ¢G¢ ãñ, Á¢¢ï ãÚ »ïGÏ¢ ±
ÝvGS¢ S¢ï Ð¢ÜU ãñ, Á¢¢ï }¢é}¢çÜUÝ¢¼ ÜUè çS¢ÈGU¢¼ S¢ï }¢¢ñS¢êÈGU Ýãè´ ã¢ï
S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ Ý ãè }¢wGHêÜGU ¥à²¢ ÜUè wG¢éS¢êçS¢Ä²¢¼ ©S¢ }¢ï´ Ð¢§ü Á¢¢
S¢ÜU¼è ãñ´, Ý ±¢ïã }¢wGHêÜGU }¢ï´ S¢ï çÜUS¢è Ï¢¢¼ }¢ï´ }¢éà¢¢Ï¢ïã ãñ ¥¢ñÚ Ý
}¢wGHêÜGU ãè çÜUS¢è ¥}¢í }¢ï´ ©S¢ S¢ï }¢éà¢¢Ï¢ïã ãñ, ±¢ïã }¢ÜU¢Ý ¥¢ñÚ
çÁ¢ã¼ ÜUè ÜñGUÎ S¢ï Ð¢ÜU ãñ ¥¢ñÚ ¥¢ÈGU¢¼ ± ãG±¢çÎS¢ ©S¢ ÐÚ Ýãè´ ¥¢
S¢ÜU¼ï, §S¢è ¼GÚãG Á¢Ï¢ ¼é}¢ S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï ¥G¢H}¢ 6 ÜïU
}¢¢ï’çÁ¢Á¢G¢¼, ¥¢Ð ÜïU ¶GS¢¢§H ¥¢ñÚ ¥GH¢}¢¢¼ï ÝÏ¢éÃ±¼ ÐÚ x¢G¢ñÚ
ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï ¼é}ãï´ ²ÜGUèÝ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ çÜU ¥¢Ð (6)
¥ËH¢ã ÜïU ÚS¢êH ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ±ãGè ÐãæéÓ¢¢Ýï }¢ï´ ¥}¢èÝ ãñ´, x¢G¢ñÚ
ÜUÚÝï S¢ï ¼é}¢ ÐÚ §S¢ ¥}¢í ÜUè ãGvGÜGU¢çÝÄ²¼ |¢è ±¢Á¢GïãG ã¢ï Á¢¢»x¢è
çÜU S¢HÈGïU S¢¢çHãGèÝ(1) (k) ÜU¢ ²ïã ¥GÜGUèÎ¢ çÜU Á¢‹Ý¼
}¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ÎèÎ¢Ú çÏ¢x¢GñÚ çÁ¢ã¼ ¥¢ñÚ }¢ÜU¢Ý ÜïU ã¢ïx¢¢
ãGÜGU ãñ ¥¢ñÚ ²ïã çÜU ±¢ïã ã}¢ïà¢¢ S¢ï }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ, }¢x¢Ú çÜUS¢è ãGÎ(2) }¢ï´
}¢ãGÎêÎ Ýãè´ ¥¢ñÚ ¼é}¢ ÐÚ §S¢ ¥}¢í ÜUè ãGvGÜGU¢çÝÄ²¼ |¢è Ú¢ïà¢Ý ã¢ï
Á¢¢»x¢è çÜU ©S¢ ÜU¢ ÜUH¢}¢ x¢ñGÚ }¢wGHêÜGU ãñ ¥¢ñÚ ²ïã çÜU ±¢ïã ãGéMÈGU
± ¥S¢±¢¼ S¢ï }¢éÚvÜUÏ¢ Ýãè´ v²êæçÜU ãGéMÈGU ± ¥S¢±¢¼ S¢ï ¼ÚÜUèÏ¢
ãG¢ÎèS¢ ãñ ¥¢ñÚ ãG¢ÎèS¢ Ó¢èÁ¢G ÜGUÎè}¢ ÜUè çS¢ÈGU¼ Ýãèæ ã¢ï S¢ÜU¼è J
x¢G¢Úñ ÜUÚÝï S¢ï ¼é}¢ ÐÚ ²ïã |¢è §G²¢æ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ çÜU }¢éËÜU ±
}¢HÜêU¼ }¢ï´ Á¢¢ï ÜéUÀ ±éÜUG ¥
(3)
ê G ÐÁ¢GèÚ ã¢ï¼¢ ãñ ±¢ïã wG¢Îé ¢ ÜUè ¼ÜGUÎèÚ ¥¢ñÚ
ÜGUÁ¢G¢ S¢ï ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ ¥G¢H}¢ï ±éÁ¢êÎ }¢ïæ ÁG¢ãé Úê |¢è ©S¢ ÜïU §Ú¢Îï
¥¢ñÚ }¢çà¢Ä²¼ S¢ï ã¢ï¼¢ ãñ, ¶ñÚG ¢ï à¢Ú |¢è ©S¢è ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãñ´ ¥¢ñÚ ÝzG¥G
± ÝévSG ¢¢Ý ÜU¢ }¢¢çHÜU |¢è ÎÚ ãGÜUG èÜGU¼ ±¢ïãè ãñ ¥¢ñÚ ÜéUÈíUG ¢ï §ü}¢¢Ý |¢è ©S¢è
ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ãñ´ ¥¢ñÚ }¢wGHÜê UG ÜïU çH²ï ©S¢ ÐÚ ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´,
±¢ïã ¥x¢Ú çÜUS¢è ÜU¢ï S¢±¢Ï¢ ¥G¼¢G ÈGUÚ}¢¢» ¼¢ï ²ïã ©S¢ ÜU¢ ÈGUÁGH ãñ ¥¢ñÚ
¥x¢Ú çÜUS¢è ÜU¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ Îï ¼¢ï ²ïã ©S¢ ÜU¢ ¥GÎH ì ãñ J
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼é}ãï´ §S¢ ÜU¢ |¢è ²ÜGUèÝ ã¢ï Á¢¢» çÜU Á¢¢ï §Úà¢¢Î¢¼
|¢è ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ÜUè Á¢GÏ¢¢Ýï ãGvÜG UG ï ¼Á¢é}ü ¢¢Ý S¢ï S¢¢çÎÚ
ãé±ï ãñ́ S¢Ï¢ ãGÜUG ¥¢ñÚ ÎéLS¼ ãñ́ ¥¢ñÚ ãGàÚ ÝàÚ, ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜGUÏ¢í, S¢é±¢Hï
}¢é‹ÜUÚ ± ÝÜUèÚ ±x¢ñÚG ¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ¥¢Ð (6) Ýï Á¢¢ï
¶GÏ¢Úï´ |¢è Îè ãñ´ S¢Ï¢ S¢ÓÓ¢è ¥¢ñÚ ãGÜGU ãñ´ ¥¢ñÚ S¢HÈïGU S¢¢çHãGèÝ
(k) ÜU¢ §Ý S¢Ï¢ Ï¢¢¼¢ï´ ÐÚ »’ç¼ÜGU¢Î ‰¢¢, ±¢ïã S¢Ï¢ §Ý ÐÚ
1...x¢éÁ¢Gà¼¢ Ï¢éÁG¢éx¢¢ïZ 2...§ãG¢¼G¢ 3...Á¢G}¢èÝ¢ï ¥¢S}¢¢Ý
}¢Á¢GÏ¢ê¼Gè S¢ï ÜGU¢§}¢ ‰¢ï ¥¢ñÚ §Ý S¢Ï¢ ©}¢êÚ ÐÚ ¥x¢GÚ¢Á¢ïG ÝzGS¢¢Ýè ±
çÏ¢Î¥G¢¼ ÐñÎ¢ ã¢ïÝï S¢ï ÐãHï ãè §çœ¢ÈGU¢ÜGU ± §Á¢}¢¢¥G ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ J
(¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ wG±¢çãà¢¢¼ ÜUè ÐñÚ±è ¥¢ñÚ ç¶GH¢ÈïGU à¢Ú¥G
©}¢êÚ ÜUè ÐñÚ±è ÜUÚÝï S¢ï ã}¢ S¢Ï¢ ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢» J)
çÈUÚ Á¢Ï¢ çÎH ÜïU ¥¢’}¢¢H, Ï¢¢ç¼GÝè ¥SÏ¢¢Ï¢ ¥¢ñÚ ©Ý
¥à²¢ ÐÚ x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ïx¢ï çÁ¢Ý ÜU¢ Á¢¢§Á¢G ²¢ Ý¢Á¢¢§Á¢G ã¢ïÝ¢ §S¢ çÜU¼¢Ï¢
}¢ï´ }¢Á¢GÜêUÚ ãñ çÈUÚ ¼é}ãï´ ©Ý ©}¢êÚ ÜUè ÐãÓ¢¢Ý |¢è ã¢ï Á¢¢» çÁ¢Ý ÜUè
¼é}ãï´ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ Á¢GMÚ¼ ãñ Á¢ñS¢ï ¼Gã¢Ú¼, Ý}¢¢Á¢G ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢G¢ ±x¢ñGÚ¢ ÜU¢
§GË}¢ J wG¢éH¢S¢¢ ²ïã çÜU Á¢Ï¢ ¼é}ãï´ ¼}¢¢}¢ }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢
ÐêêÚè ¼GÚãG §GË}¢ ± ²ÜGUèÝ ã¢ï x¢²¢, ¼¢ï ¥Ï¢ ¼é}¢ ©}}¢¼ï }¢éãG}}¢çÎÄ²¢
ÜïU Ú¢çS¢¶GèÝ ©GH}¢¢(1) ÜïU ÁG¢é}¢Úï }¢ï´ à¢¢ç}¢H ã¢ï x¢» J ¥Ï¢ ¥x¢Ú
¼é}¢ Ýï §GË}¢ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ÐêÚè ¼GÚãG ¥G}¢H |¢è çÜU²¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè
¥¢ç¶GÚ¼ ÎéLS¼ ¥¢ñÚ ¥¢Ï¢¢Î ÜUÚÝï }¢ï´ Hx¢ x¢» ¼¢ï ¼é}¢ ¥G¢çÏ¢Î ã¢ïÝï
ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ »ÜU S¢¢çãGÏ¢ï Ï¢S¢èÚ¼ ¥G¢çH}¢ |¢è Ï¢Ý x¢» ¥¢ñÚ ÎèÝ
ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¥Ï¢ ¼é}¢ Ï¢ ÈGUÁGHï wG¢éÎ¢ Á¢¢çãH ²¢ x¢G¢çÈGUH Ýãè´ Úãï ¥¢ñÚ
Ý ãè çÜUS¢è ÜïU }¢éÜGUçËHÎ Úãï J ¼é}ãï´ »ïS¢ï à¢ÚÈGU ÐÚ }¢éÏ¢¢ÚÜU ÎïÝè
Ó¢¢çã²ï ¼é}ã¢Úï §GË}¢ ÜUè Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ÜGUè}¢¼ ãñ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ §S¢ ÐÚ
Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ S¢±¢Ï¢ ç}¢Hïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼é}¢ Ýï §GË}¢ ÜUè Í¢¢Åè ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ
ÜUÚ çH²¢ ¥¢ñÚ ¼ãGS¢èHï §GË}¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ Á¢¢ï
¼é}¢ ÐÚ ãGÜGU ‰¢¢ ©S¢ï ¼é}¢ Ýï çÏ¢¥G¢ñÝï §H¢ãè(2) ¥Î¢ ÜUÚ çÎ²¢ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï §çË¼Á¢¢ ãñ çÜU ±¢ïã ã}¢ï´ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´
ÎèÝ ÐÚ ÜGU¢§}¢ ÚãÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» J
1 ±¢ïã ©GH}¢¢ çÁ¢‹ãï´ §GË}¢ ÜïU ¥‹ÎÚ ÐéwG¼x¢è ãG¢çS¢H ãñ J

2 ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢ÎÎ S¢ï J
ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ ÎêS¢Ú¢ Ï¢¢Ï¢
ÎêS¢Ú¢ Ï¢¢Ï¢
ÎêS¢Úè Í¢¢Åè ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ḯ
çÈUÚ »ï §GÏ¢¢Î¼ ÜïU ¼G¢çHÏ¢ ! ¼éÛ¢ ÐÚ §GÏ¢¢Î¼ }¢ïæ }¢àxG¢êH ã¢ïÝï
S¢ï ÜGUÏH ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã Î¢ï ±Á¢ã
S¢ï H¢çÁ¢G}¢ ãñ :
»ÜU ¼¢ï §S¢ çH²ï ¼¢çÜU ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ¼é}ãï´ ¼G¢¥G¼ ±
§GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ÝS¢èÏ¢ ã¢ï v²êæçÜU x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ÝéãêGS¢¼ Ï¢‹Îï ÜU¢ï
¼G¢¥G¢¼ ± §GÏ¢¢Î¢¼ Ï¢Á¢¢ H¢Ýï S¢ï }¢ãGM}¢ ÜUÚ Îï¼è ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÐÚ
çÁ¢GËH¼ ± LS±¢§ü }¢éS¢ËH¼G ÜUÚ Îï¼è ãñ, ²ÜGUèÝ Á¢¢Ý¢ï ! çÜU x¢éÝ¢ã
»ÜU »ïS¢è Á¢GæÁ¢èÚ ãñ Á¢¢ï Ï¢‹Îï ÜU¢ï ¼G¢¥G¢¼ ± ÝïÜUè ÜUè ¼GÚÈGU Ó¢HÝï S¢ï
Ú¢ïÜU Îï¼è ãñ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU ã¢ï¼ï ãé±ï ©}¢êÚï ¶GñÚ }¢ï´ Á¢ËÎè Ýãè´ ã¢ï
S¢ÜU¼è v²êæçÜU x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ çS¢vGH(1) ¥¢ñÚ Ï¢¢ïÛ¢ ÝïçÜU²¢ï´ ÜïU S¢éÜêUÝ ÜU¢ï
ÐñÎ¢ Ýãè´ ã¢ïÝï Îï¼¢ ¥¢ñÚ Ý ãè ¼G¢¥G¢¼ }¢ï´ çÝà¢¢¼G ± wG¢éà¢è ÐñÎ¢ ã¢ïÝï
Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ §S¢Ú¢Ú ¥¢ñÚ ¥ÇG¢ ÚãÝ¢ çÎH ÜU¢ï çS¢²¢ã ÜUÚ
Îï¼¢ ãñ J §S¢ ¼GÚãG §‹S¢¢Ý ÜGUS¢¢±¼ï ÜGUËÏ¢è(2) ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè
¼¢ÚèÜUè }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, Ý ©S¢ }¢ï´ wG¢éHêS¢ ÐñÎ¢ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ
¥¢ñÚ Ý ãè çÎH ÜU¢ ¼Á¢GçÜU²¢(3) ¥¢ñÚ Ý ãè §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ HÁGÁ¢G¼ ±
ãGH¢±¼(4) ÐñÎ¢ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ, Á¢¢ï à¢wGS¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ¼¢§Ï¢(5) Ýãè´
ã¢ïx¢¢, ¥x¢Ú wG¢éÎ¢ ÜU¢ ÈGUÁGH ©S¢ ÜïU à¢¢ç}¢Hï ãG¢H Ý ãé±¢ ¼¢ï ÚzG¼¢
ÚzG¼¢ ²ïã x¢éÝ¢ã ©S¢ï ÜéUÈíUG ¼ÜU ÐãéÓæ ¢¢ Îḯx¢ï J »ïS¢ï à¢wGS¢ ÐÚ à¢ÜGU¢±¼(6)
¥¢ñÚ Ï¢Î Ï¢wG¼è x¢G¢çHÏ¢ ¥¢ Á¢¢»x¢è, ¼¢ï »ïS¢ï à¢wGS¢ ÐÚ ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ ãñ
çÜU §S¢ ÝéãêGS¢¼ ± ÜGUS¢¢±¼(7) ÜïU ã¢ï¼ï ãé±ï §S¢ï ¼G¢¥G¢¼ï §H¢ãè ÜUè
1 |¢¢Úè ÐÝ J 2 çÎH ÜUè S¢wG¼è J 3 çÎH ÜUè S¢ÈGU¢§ü J 4 ç}¢Æ¢S¢ J
5 ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ J 6 Ï¢Î ÝS¢èÏ¢è J 7 S¢wG¼ çÎHè J
¼¢ñÈGUèÜGU çÜUS¢ ¼GÚãG ç}¢H S¢ÜU¼è ãñ ? ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ ¥ÇGÝï ±¢H¢
à¢wGS¢ ¼G¢¥G¢¼ï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜU¢ Î¢’±¢ ÜñUS¢ï ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ç¶GH¢ÈïGU
à¢Ú¥G ©}¢êÚ ÜU¢ï ¥ÐÝ¢¼ï ãé±ï ±¢ïã §GÏ¢¢Î¼ï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜñUS¢ï Ï¢Á¢¢ H¢
S¢ÜU¼¢ ãñ ? §S¢è ¼GÚãG Á¢¢ï à¢wGS¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè x¢‹Îx¢è ¥¢ñÚ ÐHèÎè S¢ï
¥¢HêÎ¢ ã¢ï ±¢ïã ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢éÝ¢Á¢¢¼ ÜU¢ ÜéUGÏ¢ü ÜñUS¢ï
ãG¢çS¢H ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ? §S¢è çH²ï ãéGÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢ 6
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(1)
Á¢Ï¢ §‹S¢¢Ý Û¢êÅ Ï¢¢ïH¼¢ ãñ ¼¢ï Î¢ïÝ¢ï´ çÜUÚ¢}¢Ý ÜU¢ç¼Ï¢èÝ(2) Û¢êÅ ÜUè
Ï¢ÎÏ¢ê ÜUè ±Á¢ã S¢ï ©S¢ S¢ï ¥GH¢çãGÎ¢ ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ J
¥¢ñÚ Û¢êÅ ± x¢GèÏ¢¼ ÜïU ã¢ï¼ï ãé±ï Á¢GÏ¢¢Ý çÁ¢GRïU §H¢ãè ÜïU
H¢§ÜGU ÜñUS¢ï ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ ? §S¢ çH²ï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ §S¢Ú¢Ú ÜUÚÝï ±¢Hï
¥¢Î}¢è ÜU¢ï ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUè ¼¢ñÈUG èÜGU ç}¢HÝ¢ Ï¢ãé¼ }¢éçàÜUH ãñ ¥¢ñÚ Ý ãè
§GÏ¢¢Î¼ ÜUÚ¼ï ±vG¼ »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜïU ¥¢’Á¢G¢ }¢ï´ Ó¢éS¼è ¥¢ñÚ S¢éÜêUÝ ÐñÎ¢
ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ »ïS¢¢ à¢wGS¢ ¥x¢Ú ÜéUÀ ÅêÅè ÈêUÅè §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ±¢ïã
|¢è }¢à¢vGÜGU¼ ÜïU S¢¢‰¢ çÈUÚ »ïS¢è §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ HÁGÁ¢G¼ ± S¢ÈGU¢§ü ±x¢ñGÚ¢
ÜéUÀ Ý ã¢ïx¢è ²ïã S¢Ï¢ ÜéUÀ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ÝéãSGê ¢¼ ¥¢ñÚ ¼ÜïUü ¼¢ñÏ¢¢ S¢ï ã¢ïx¢¢ J
©S¢ à¢wGS¢ Ýï S¢Ó¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÁ¢S¢ Ýï ÜUã¢ ãñ çÜU ¥x¢Ú ¼ê
Ú¢¼ ÜU¢ï Ý}¢¢Á¢Gï ¼ãÁÁ¢éÎ ÐÉGÝï ÜUè ¥¢ñÚ çÎÝ ÜU¢ï Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶Ýï ÜUè
ÜéUGÃ±¼ Ýãè´ Ú¶¼¢ ¼¢ï S¢}¢Û¢ Hï çÜU ¼ê }¢‹ãêGS¢ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ¥¢ñÚ
}¢¥G¢S¢è(3) ÜUè ÝéãêGS¢¼ ¼éÛ¢ ÐÚ }¢éS¢ËH¼G ã¢ï Ó¢éÜUè ãñ J
2 ¥¢’}¢¢H çH¶Ýï ±¢Hï çÈGUçÚà¼ï J

3 x¢éÝ¢ã¢ï´ J
¼¢ñÏ¢¢ ÜïU Á¢GMÚè ã¢ïÝï ÜUè ÎêS¢Úè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU çÏ¢x¢GñÚ ¼¢ñÏ¢¢
ÜïU §GÏ¢¢Î¢¼ ÜGUÏ¢êH Ýãè´ ã¢ï¼è´, çÁ¢S¢ ¼GÚãG ÜGUÁ¢üG wG±¢ã ÜU¢ ÜGUÁ¢üG ¥Î¢
ÜUÚÝï S¢ï ÐãHï ©S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ãçÎ²ï ¥¢ñÚ ¼¢ïãìGÈïGU ÜU¢ï§ü ¥ãç}}¢Ä²¼
Ýãè´ Ú¶¼ï ¥¢ñÚ Ý ±¢ïã §‹ãï´ ÜGUÏ¢êH ÜUÚ¼¢ ãñ, §S¢è ¼GÚãG ÐãHï x¢éÝ¢ã¢ï´
S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ¥G¢}¢ §GÏ¢¢Î¢¼ï Ý¢çÈGUH¢, §S¢è ¼GÚãG
Á¢Ï¢ ÈGUÚ¢§Á¢G çÜUS¢è ÜïU çÁ¢G}}¢ï H¢çÁ¢G}¢ ã¢ï´ ¼¢ï ©S¢ ÜïU Ý±¢çÈGUH ±x¢ñGÚ¢
ÜñUS¢ï ÜGUÏ¢êH ã¢ï S¢ÜU¼ï ãñ´ ? ²êæ ãè ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ ãGÚ¢}¢ ± }¢}¢Ýê¥G
ÜU¢}¢ ¼¢ï ¼ÜüU Ý ÜUÚï }¢x¢Ú }¢éÏ¢¢ãG ± ãGH¢H ¥à²¢ }¢ï´ ÐÚãïÁ¢G ±
»ãGç¼²¢¼G ÜUÚï ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ »ïS¢¢ ÐÚãïÁ¢G v²¢ ±vG¥¼G Ú¶ S¢ÜU¼¢ ãñ ?
¥¢ñÚ ±¢ïã à¢wGS¢ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ S¢ï }¢éÝ¢Á¢¢¼, ©S¢ ÜUè ÎÚx¢¢ã }¢ï´
ÐS¢‹ÎèÎ¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè S¢Ý¢ ÜUÚÝï ÜïU H¢§ÜGU ÜñUS¢ï ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÁ¢S¢
ÐÚ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï, x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ §SÚ¢Ú ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢
¥ÜUS¢Ú ²ïãè ãG¢H ãñ J
S¢é±¢H : ¼¢ñÏ¢¼é‹ÝéS¢êãG ÜïU v²¢ }¢¢’Ý¢ ãñ´, §S¢ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU v²¢ ãñ
¥¢ñÚ Ï¢‹Îï ÜU¢ï v²¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÁ¢S¢ S¢ï ©S¢ ÜïU ¼}¢¢}¢ x¢éÝ¢ã
}¢é¥G¢ÈGU ã¢ï Á¢¢»æ ?
Á¢±¢Ï¢ : çÎH ÜïU ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï »ÜU ÜU¢}¢ ¼¢ñÏ¢¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥G¢}¢ ©GH}¢¢
Ýï §S¢ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU ²ïã ÜUè ãñ : çÎH ÜU¢ï x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï
Ð¢ÜU ÜUÚÝ¢, ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï à¢ñ¶G I Ýï ²ïã ¼¢’ÚèÈGU ÜUè ãñ :
¥¢§‹Î¢ ÜïU çH²ï »ïS¢ï x¢éÝ¢ã ÜU¢ï ¼ÜüU ÜUÚ ÎïÝï ÜU¢ ÜGUSÎ ÜUÚÝ¢ çÁ¢S¢
ÎÁ¢ïü ÜU¢ ÐãHï x¢éÝ¢ã ã¢ï Ó¢éÜU¢ ã¢ï, ¥¢ñÚ ²ïã ¼ÜüU }¢ãGìÁ¢G wG¢éÎ¢ ÜUè
¼¢’Á¢Gè}¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Ý¢Ú¢Á¢Gè ÜïU ÇÚ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ã¢ï J
à¢ñ¶G ÜUè ¼¢’ÚèÈGU ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè Ó¢¢Ú à¢¼ïZG ãñ́
{1} x¢éÝ¢ã ¼ÜüU ÜUÚ ÎïÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢, §S¢ ÜU¢ }¢¼GHÏ¢ ²ïã ãñ çÜU ¥ÐÝï
çÎH ÜU¢ï §S¢ Ï¢¢¼ ÐÚ ÐéwG¼¢ ¥¢ñÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼G ÜUÚ Hï çÜU ¥¢§‹Î¢ ÜU|¢è
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G Ýãè´ ÜUMæx¢¢, HïçÜUÝ ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ çÏ¢H
ÈïGU’H x¢éÝ¢ã À¢ïÇG Îï }¢x¢Ú çÎH }¢ï´ ¶G²¢H ã¢ï çÜU çÈUÚ ÜU|¢è ÜUMæx¢¢,
²¢ §çÏ¼Î¢¥Ý x¢éÝ¢ã À¢ïÇGÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢ ãè }¢é¼ÚçgÎ(1) ã¢ï ¼¢ï »ïS¢¢
à¢wGS¢ Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ çÈUÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, »ïS¢¢
à¢wGS¢ ¥x¢Ó¢ïü ±vG¼è ¼G¢ñÚ ÐÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï LÜU Á¢¢¼¢ ãñ }¢x¢Ú §S¢ï
¼¢§Ï¢(2) Ýãè´ ÜUã¢ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ J
{2} ÎêS¢Úè à¢¼üG ²ïã ãñ çÜU çÁ¢S¢ x¢éÝ¢ã S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ Úã¢ ã¢ï ©S¢ }¢¼üÏ¢ï
ÜU¢ x¢éÝ¢ã ÐãHï ÜUãèæ §S¢ S¢ï S¢¢çÎÚ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ã¢ï v²êæçÜU ¥x¢Ú ÐãHï S¢ï
»ïS¢¢ x¢éÝ¢ã S¢¢çÎÚ Ýãè´ ã¢ï çS¢ÈüUG ¥¢§‹Î¢ ÜïU çH²ï §S¢ S¢ï Ï¢Ó¢¼¢ ãñ ¼¢ï
»ïS¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ï ¼¢§Ï¢ Ýãè´ ÜUãḯx¢ï Ï¢çËÜU }¢éœ¢ÜGUè ÜUãḯx¢ï, v²¢ ¼é}ãḯ
}¢¢’Hê}¢ Ýãè´ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ÜU¢ï ÜéUÈíUG S¢ï Ï¢Ó¢Ýï
±¢H¢ ¼¢ï ÜUã S¢ÜU¼ï ãñ́ }¢x¢Ú ÜéUÈíUG S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ Ýãè´ ÜUã S¢ÜU¼ï
v²êæçÜU ÜéUÈíUG ¼¢ï N ÜU|¢è |¢è ¥¢Ð (6) S¢ï
S¢¢çÎÚ Ýãè´ ãé±¢, ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï ©G}¢Ú 5 ÜU¢ï ÜéUÈíUG S¢ï ¼¢§Ï¢
ÜUãḯx¢ï v²êæçÜU ¥¢Ð ÐãHï ãG¢H¼ï ÜéUÈíUG }¢ḯ Úã Ó¢éÜïU ‰¢ï J
{3} ¼èS¢Úè à¢¼üG ²ïã ãñ çÜU ±¢ïã x¢éÝ¢ã LyÏ¢ï }¢ï´ ÐãHï x¢éÝ¢ã ÜUè ¼GÚãG
ã¢ï Ý çÜU S¢êÚ¼ }¢ï´, v²¢ ¼é}ãï´ }¢¢’Hê}¢ Ýãè´ çÜU çÁ¢S¢ ÐéÚ¢Ýï Ï¢éIGï Ýï
Á¢±¢Ýè ÜïU Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ çÁ¢GÝ¢ ²¢ Ç¢ÜU¢ Á¢GÝè ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢ çÜU²¢ ã¢ï,
±¢ïã ¥Ï¢ Ï¢éÉG¢Ðï }¢ï´ ¼¢ñÏ¢¢ ¼¢ï ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ v²êæçÜU ¼¢ñÏ¢¢ ÜU¢ ÎÚ±¢Á¢G¢
1 ¼Á¢GÏ¢ÁG¢éÏ¢ ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú J 2 ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ J
Ï¢‹Î Ýãè´ }¢x¢Ú ¥Ï¢ ©S¢ï çÁ¢GÝ¢ ²¢ Ç¢ÜU¢Á¢GÝè ÜïU ¼ÜüU ÜU¢ §çwG¼²¢Ú
Ýãè´ v²êæçÜU ¥Ï¢ ±¢ïã ¥G}¢Hè ¼G¢ñÚ ÐÚ ²ïã x¢éÝ¢ã Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢
¼¢ï Ó¢êæçÜU ¥Ï¢ ±¢ïã çÁ¢GÝ¢ ²¢ Ç¢ÜU¢Á¢GÝè ÐÚ ÜGU¢çÎÚ Ýãè´, §S¢ çH²ï
²ïã Ýãè´ ÜUã S¢ÜU¼ï çÜU ±¢ïã ¥ÐÝï §çwG¼²¢Ú S¢ï §‹ãï´ À¢ïÇG Úã¢ ãñ
²¢ §Ý S¢ï LÜU Úã¢ ãñ v²êæçÜU ¥Ï¢ ±¢ïã ¥G¢çÁ¢Á¢G ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ï
¥Ï¢ §Ý ÐÚ ÜéUGÎÚ¼ Ýãè´ Úãè }¢x¢Ú ±¢ïã §S¢ Ã¢vG¼ |¢è çÁ¢GÝ¢ ²¢
Ç¢ÜU¢Á¢GÝè Á¢ñS¢ï ÎêS¢Úï ãGÚ¢}¢ ± }¢}¢Ýê¥G ¥zG¥G¢H ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ãñ Á¢ñS¢ï
Û¢êÅ Ï¢¢ïHÝ¢, çÜUS¢è ÐÚ çÁ¢GÝ¢ ÜUè ¼¢ïã}¢¼ Hx¢¢Ý¢, çÜUS¢è ÜUè x¢GèÏ¢¼
²¢ Ó¢éx¢GHè ÜUÚÝ¢ ±x¢ñGÚ¢ ©}¢êÚ ²ïã S¢Ï¢ x¢éÝ¢ã ãñ´ ¥x¢Ó¢ïü ãÚ »ÜU }¢ï´
¥ÐÝè ¥ÐÝè Ý¢ñ§GÄ²¼ ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï ÈGUÜüGU ãñ HïçÜUÝ ²ïã ¼}¢¢}¢
x¢éÝ¢ã »ÜU ãè LyÏ¢ï ÜïU à¢é}¢¢Ú ã¢ï¼ï ãñ´ }¢x¢Ú ²ïã x¢éÝ¢ã çÏ¢Î¥G¼ ÜUè
ÐñÚ±è S¢ï ÜU}¢ ãñ´ ¥¢ñÚ çÏ¢Î¥G¼ ÜUè ÐñÚ±è ÜéUÈíGU S¢ï ÜU}¢ ãñ ¼¢ï ²ïã ¼¢ñÏ¢¢
Á¢¢ï çÁ¢GÝ¢ ²¢ Ç¢ÜU¢Á¢GÝè S¢ï ã¢ïx¢è S¢êÚ¼Ý ¼¢ñÏ¢¢ ã¢ïx¢è J
{4} Ó¢¢ñ‰¢è à¢¼üG ²ïã ãñ çÜU x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè
¼¢’Á¢Gè}¢ ÜïU çH²ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÎÎüÝ¢ÜU ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ÇÚ ÜUÚ ã¢ï, çÜUS¢è
Îé‹²±è x¢GÚÁ¢G ²¢ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ÇÚ ÜUÚ ²¢ ¼GHÏ¢ï S¢Ý¢(1) ÜïU çH²ï ²¢
¥ÐÝè }¢àãêÚè ²¢ çÁ¢S}¢¢Ýè H¢x¢GÚè ÜUè ±Á¢ã S¢ï ²¢ }¢¢ïãG¼¢Á¢è ¥¢ñÚ
çÜUS¢è ¥¢ñÚ LÜU¢±Å ÜUè ±Á¢ã S¢ï Ý ã¢ï J
Á¢Ï¢ ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU ²ïã ¥ÚÜU¢Ý ± à¢Ú¢§¼G Ð¢» Á¢¢»æx¢ï ¼¢ñÏ¢¢
}¢éÜU}}¢H ¼G¢ñÚ ÐÚ ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ §S¢ï ¼¢ñÏ¢» S¢¢çÎÜGU¢ ÜUã¢ Á¢¢»x¢¢ J
¼¢ñÏ¢¢ ÜïU }¢éÜGUg}¢¢¼ ¼èÝ ¥}¢í ãñ´ ²¢’Ýè çÁ¢Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢
¼¢ñÏ¢¢ S¢ï ÐãHï ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ :
¥Ã±H : ²ïã çÜU ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ï çÝã¢²¼ ÜGUÏ¢èãG ¥zG¥G¢H(2)
¼S¢Ã±éÚ ÜUÚï J
1 ¼¢’ÚèÈGU ÜïU ãéGS¢êH J 2 Ï¢éÚï ÜU¢}¢ J
Îé±é}¢ : ²ïã çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜUè çà¢g¼ ¥¢ñÚ ©S¢
ÜïU x¢GÁ¢GÏ¢ ÜUè S¢wG¼è ÜU¢ï çÎH }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ÜUÚï J
çS¢±é}¢ : ²ïã çÜU ¥ÐÝè ÜU}¢Á¢G¢ïÚè ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¥ÐÝè
Ï¢ïãG²¢§ü ÜU¢ï }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ »’ç¼Ú¢ÈGU ÜUÚï J
v²êæçÜU Á¢¢ï à¢wGS¢ S¢êÚÁ¢ ÜUè ¼ïÁ¢G {êÐ, Ó¢¢ïÜUèÎ¢Ú ÜïU ‰¢ŒÐÇG
¥¢ñÚ Ó²êæÅè ÜïU ÇæÜU ÜU¢ï Ï¢ÚÎ¢à¼ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ±¢ïã Î¢ïÁ¢G¶G ÜUè
à¢ÎèÎ x¢}¢èü, Á¢ã‹Ý}¢ ÜïU çÈGUçÚà¼¢ï´ ÜUè }¢¢Ú ¥¢ñÚ §ç‹¼ã¢§ü Á¢GãÚèHï
S¢¢æÐ¢ï´ ÜïU ÇæÜU ÜñUS¢ï Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ! Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ çÏ¢ÓÀê ¶GÓÓ¢Ú
çÁ¢¼Ýï Ï¢ÇGï ¥¢ñÚ ±ã¢æ ÜïU S¢¢æÐ ªæÅ ÜUè x¢ÎüÝ çÁ¢¼Ýï }¢¢ïÅï ã¢ï´x¢ï ¥¢ñÚ
²ïã S¢¢æÐ ¥¢ñÚ çÏ¢ÓÀê ±x¢ñGÚ¢ Î¢ïÁ¢G¶G ÜUè ¥¢x¢ ÜïU ã¢ï´x¢ï J §S¢ ±vG¼ ±¢ïã
x¢GÁ¢GÏ¢ ¥¢ñÚ xG¢éSS¢ï ÜïU }¢ÜU¢Ý }¢ï´ Ú¶ï ãé±ï ãñ´, ã}¢ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú wG¢éÎ¢ ÜïU
x¢GÁ¢GÏ¢ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼ï ãñ´ J
¼é}¢ ¥x¢Ú §Ý Îãà¢¼ Ý¢ÜU ©}¢êÚ ÜU¢ï ²¢Î Ú¶¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ãÚ
çÎÝ Ú¢¼ }¢ï´ çÜUS¢è ±vG¼ §Ý ÜUè ²¢Î ¼¢Á¢G¢ ÜUÚ¼ï Úã¢ïx¢ï ¼¢ï Á¢GMÚ
¼é}ãï´ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ¶G¢çHS¢ ¼¢ñÏ¢¢ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è J ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ãÚ »ÜU ÜU¢ï ¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU Îï J
S¢é±¢H : ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ ²ïã ÜUãï çÜU ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
6Ýï ¼¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU çS¢ÈüUG ²ïã ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU
(1)
“²¢’Ýè x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ Ðà¢ï}¢¢Ý ã¢ïÝï ÜU¢ Ý¢}¢
¼¢ñÏ¢¢ ãñ J” ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU Á¢¢ï ¥ÚÜU¢Ý ± à¢Ú¢§¼G ¼é}¢ Ýï Ï¢²¢Ý
çÜU²ï ãñ´ §Ý ÜU¢ ãéGÁG¢êÚ (6) Ýï ¼¢ï ÜU¢ï§ü çÁ¢GRU
Ýãè´ ÈGUÚ}¢¢²¢ J

Á¢±¢Ï¢ : çS¢ÈüGU ÝÎ¢}¢¼ ÜU¢ï ¼¢ñÏ¢¢ Ýãè´ ÜUã¢ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ v²êæçÜU x¢éÝ¢ã¢ḯ
ÐÚ Ðà¢ï}¢¢Ýè Ï¢‹Îï ÜïU §çwG¼²¢Ú ± ÜéUGÎÚ¼ }¢ï´ Ýãè´, ¼é}¢ §S¢ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï
}¢ãGS¢êS¢ ÜUÚ¼ï ã¢ï çÜU Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ Ï¢‹Î¢ »ÜU ÈïGU’H ÐÚ Ý¢çÎ}¢ ±
Ðà¢ï}¢¢Ý ã¢ï Úã¢ ã¢ï¼¢ ãñ ãG¢H¢æçÜU çÎH S¢ï ±¢ïã §S¢ ÝÎ¢}¢¼ ±
Ðà¢ï}¢¢Ýè ÜU¢ï ÐS¢‹Î Ýãè´ ÜUÚ Úã¢ ã¢ï¼¢ ¼¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ÝÎ¢}¢¼
± Ðà¢ï}¢¢Ýè Ï¢‹Îï ÜïU §çwG¼²¢Ú }¢ï´ Ýãè´ ¥¢ñÚ ¼¢ñÏ¢¢ ¼¢ï §çwG¼²¢Úè Ó¢èÁ¢G
ãñ §S¢è çH²ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜU¢ ãéGv}¢ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ, ¼¢ï §S¢ ¼à¢ÚèãG S¢ï S¢¢ÈGU
¼G¢ñÚ ÐÚ }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ÝÎ¢}¢¼ ± Ðà¢ï}¢¢Ýè ²ÜGUèÝÝ »ïGÝ ¼¢ñÏ¢¢
Ýãè´, §S¢ çH²ï }¢Á¢GÜêUÚ¢ ãGÎèS¢ ÜïU ±¢ïã }¢¢’Ý¢ Ýãè´ Á¢¢ï Á¢G¢çãÚÝ
S¢}¢Û¢ }¢ï´ ¥¢¼ï ãñ´ Ï¢çËÜU §S¢ ÜïU ²ïã }¢¢’Ý¢ ãñ´ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜUè ¥GÁ¢G}¢¼ ± ãñGÏ¢¼ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ ÜïU ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÎÎüÝ¢ÜU ¥GÁ¢G¢Ï¢
ÜïU ¶G¢ñÈGU S¢ï Á¢¢ï ÝÎ¢}¢¼ ± Ðà¢ï}¢¢Ýè Ï¢‹Îï ÜïU çÎH }¢ï´ ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ
±¢ïã Ï¢‹Îï ÜU¢ï ¶G¢çHS¢ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï ÐÚ ©|¢¢Ú¼è ãñ ¥¢ñÚ »ïS¢è ÝÎ¢}¢¼
± Ðà¢ï}¢¢Ýè S¢ãGèãG ¼¢§Ï¢èÝ(1) ÜU¢ ãG¢H ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè çS¢ÈGU¼ ãñ
v²êæçÜU Ï¢‹Î¢ Á¢Ï¢ }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU }¢éÜGUg}¢¢¼(2) ÜU¢ï Ï¢¢Ú
Ï¢¢Ú ¶G²¢H }¢ï´ H¢»x¢¢ ¼¢ï ©S¢ï ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ ÝÎ¢}¢¼ }¢ãGS¢êS¢
ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ ²ïãè ÝÎ¢}¢¼ ©S¢ ÜU¢ï ¼ÜïüU }¢¥G¢S¢è(3) ÐÚ ©|¢¢Úïx¢è ¥¢ñÚ
»ïS¢è ÝÎ¢}¢¼ ¥¢§‹Î¢ ÜïU çH²ï |¢è ¼¢§Ï¢ ÜïU çÎH }¢ï´ ÜGU¢§}¢ Úãïx¢è
¥¢ñÚ wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢ ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ¥¢ñÚ Á¢G¢Úè ÐÚ
Ï¢Ú¥æx¢ïwG¼¢ ÜUÚïx¢è(4) ¼¢ï Ó¢êæçÜU »ïS¢è ÝÎ¢}¢¼ ¼¢ñÏ¢¢ ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ¥¢ñÚ
¼¢§Ï¢ ÜUè çS¢ÈGU¼¢ï´ }¢ï´ S¢ï ãñ §S¢ çH²ï ãéGÁG¢êÚ (j) Ýï »ïS¢è
ÝÎ¢}¢¼ ÜU¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÈGUÚ}¢¢ çÎ²¢ J §S¢ }¢¢’Ý¢ ÜU¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG S¢}¢Û¢
H¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼é}ãï´ S¢}¢Û¢Ýï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU Îï J
1 ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ïæ J 2 ±¢ïã ©}¢êÚ çÁ¢Ý ÜU¢ ¼¢ñÏ¢¢ S¢ï ÐãHï ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ J
3 x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ï À¢ïÇGÝï J 4 }¢¢§H ÜUÚïx¢è J
S¢é±¢H : ²ïã ÜñUS¢ï ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU §‹S¢¢Ý »ïS¢¢ ã¢ï Á¢¢» çÜU ©S¢
S¢ï ÜU¢ï§ü S¢x¢GèÚ¢ ²¢ ÜUÏ¢èÚ¢ x¢éÝ¢ã S¢¢çÎÚ ãè Ý ã¢ï ? ãG¢H¢æçÜU ¥ç}Ï¢²¢»
çÜUÚ¢}¢ Á¢¢ï ¼}¢¢}¢ }¢wGHêÜGU¢¼ S¢ï ÜGU¼G§Gü(1) ¼G¢ñÚ
ÐÚ ¥à¢ÚÈGU ± ¥¢’H¢ ‰¢ï ©Ý ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU |¢è ¥ãHï §GË}¢ }¢ï´
§çwG¼H¢ÈGU ãñ çÜU ±¢ïã §S¢ }¢¼üÏ¢ï ÐÚ ÐãéæÓ¢ï ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ : »ïS¢ï ÎÚÁ¢ï ÐÚ ÐãéæÓ¢ Á¢¢Ý¢ çÜU ÜU¢ï§ü S¢x¢GèÚ¢ ²¢ ÜGUÏ¢èÚ¢
x¢éÝ¢ã S¢¢çÎÚ Ý ã¢ï }¢é}¢çÜUÝ ãñ }¢éãG¢H Ýãè´ Ï¢çËÜU ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU çÁ¢S¢ ÜïU à¢¢ç}¢Hï ãG¢H ã¢ï Á¢¢» ©S¢ ÜïU çH²ï
¥¢S¢¢Ý ãñ, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ï Ó¢¢ãï ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ ÜïU
S¢¢‰¢ ¶G¢S¢ ÜUÚ Hï¼¢ ãñ J
çÈUÚ ²ïã |¢è ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU à¢Ú¢§¼G }¢ḯ S¢ï ãñ çÜU ÜGUSÎÝ x¢éÝ¢ã S¢¢çÎÚ
Ý ã¢ï, ¥x¢Ú |¢êH Ó¢êÜU S¢ï ÜU¢ï§ü Hx¢çÁ¢Gà¢ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢
ÚªÈéUÚG üãèG }¢ ©S¢ï }¢é¥¢G ÈGU ÜUÚ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ï wG¢éÎ¢ ÜUè ¼¢ñÈUG èÜGU ãG¢çS¢H
ã¢ï x¢§ü ã¢ï ±¢ïã x¢éÝ¢ã¢ïæ S¢ï Ï¢¢ ¥¢S¢¢Ýè }¢ãGÈUG êÁ¢G Úã S¢ÜU¼¢ ãñ J ¥x¢Ú ¼é}¢
¼¢ñÏ¢¢ Ý ÜUÚÝï ÜU¢ ²ïã Ï¢ã¢Ý¢ ÜUÚ¢ï çÜU ã}¢ḯ ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÐÚ »’ç¼}¢¢Î
Ýãè´ à¢¢²Î ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU Ï¢¢’Î x¢éÝ¢ã¢ḯ S¢ï Ï¢¢Á¢G Úãï ²¢ Ý Úãï ¥¢ñÚ à¢¢²Î ã}¢
¼¢ñÏ¢¢ ÐÚ S¢¢çÏ¢¼ ± }¢Á¢GÏ¢ê¼G Úãḯ ²¢ Ý Úãḯ, §S¢ çH²ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï S¢ï v²¢
ÈGU¢§Î¢, ¼¢ï §S¢ ¼¢±èH ÜU¢ Á¢±¢Ï¢ S¢éÝ H¢ï çÜU »ïS¢¢ ¶G²¢H à¢ñ¼¢G Ý ÜU¢
S¢Ú¢S¢Ú {¢ïÜU¢ ¥¢ñÚ ÈGUÚïÏ¢ ãñ v²êæçÜU ¼é}ãḯ ÜñUS¢ï }¢¢’Hê}¢ ãñ çÜU ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU
Ï¢¢’Î Á¢GMÚ ¼é}¢ S¢ï x¢éÝ¢ã ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ! ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU Ï¢¢’Î
}¢éœ¢çS¢H(2) ãè ¼é}¢ ÐÚ }¢¢ñ¼ ¥¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã ÜUÚÝï ÜU¢ }¢¢ñÜUG ¥G
Ý ç}¢Hï, Ï¢¢ÜGUè ²ïã ±ã}¢ çÜU à¢¢²Î x¢éÝ¢ã ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï »ïS¢ï ±ã}¢ ÜU¢
ÜU¢ï§ü »’ç¼Ï¢¢Ú Ýãè´ ¼é}¢ ÐÚ çS¢ÈüUG ²ïã H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU ±vG¼
¥¢§‹Î¢ x¢éÝ¢ã ¼ÜüU ÜUÚ ÎïÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÐvÜU¢ ¥¢ñÚ S¢ÓÓ¢¢ ã¢ï, Ï¢¢ÜGUè §S¢
§Ú¢Îï ÐÚ ¼é}ãḯ §çS¼ÜGU¢}¢¼ ÎïÝ¢ wG¢éÎ¢ ÜU¢ ÜU¢}¢ ãñ ÐS¢ ¥x¢Ú §S¢ §Ú¢Îï
1 ²ÜGUèÝè J 2 S¢¢‰¢/ÈGU¢ñÚÝ
ÐÚ ¼é}¢ wG¢éÎ¢ ÜïU ÈGUÁGH S¢ï ÜGU¢§}¢ Úãï ¼¢ï ²ïãè }¢vGS¢êÎ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
wG¢éÎ¢ Ý wG±¢S¼¢ ¼é}¢ §S¢ §Ú¢Îï ÐÚ ÜGU¢§}¢ Ý Úãï ¼¢ï |¢è ¼é}ã¢Úï
x¢éÁ¢Gà¼¢ x¢éÝ¢ã ¼¢ï }¢é¥G¢ÈGU ã¢ï x¢», x¢éÁ¢Gà¼¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ¼¢ï
¼é}ãï´ ¶GH¢S¢è ç}¢H x¢§ü ¥¢ñÚ x¢éÁ¢Gà¼¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ¥¢HêÎx¢è S¢ï ¼é}¢
Ð¢ÜU ã¢ï x¢» J ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU Ï¢¢’Î ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü x¢éÝ¢ã ãé±¢ ã¢ï ¼¢ï Ï¢S¢ ±¢ïãè
¼é}ã¢Úï çÁ¢G}}¢ï ãñ ¼¢ï S¢¢çÏ¢ÜGU¢ x¢éÝ¢ã¢ḯ ÜU¢ }¢é¥¢G ÈGU ã¢ï Á¢¢Ý¢ ÜU¢ï§ü ÜU}¢ ÝzG¥G
ãñ ? §S¢ çH²ï çS¢ÈüUG §S¢ ±S±S¢ï S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï S¢ï Ý LÜU¢ï çÜU
}¢Ï¢¢Î¢(1) çÈUÚ x¢éÝ¢ã ã¢ï Á¢¢» v²êæçÜU ¶G¢çHS¢ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï S¢ï ¼é}ãḯ Î¢ï
Ï¢ÇGï ÈGU¢§Î¢ḯ S¢ï »ÜU ÈGU¢§Î¢ ¼¢ï ²ÜGUèÝÝ ã¢ïx¢¢ çÜU ²¢ ¼¢ï ã}¢ïà¢¢ çÜU çH²ï
¼¢ñÏ¢¼é‹ÝéS¢êãG }¢²SS¢Ú ¥¢ Á¢¢»x¢è ²¢ S¢¢çÏ¢ÜGU¢ x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ã¢ï
Á¢¢»æx¢ï J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè ¼¢ñÈUG èÜGU ± çãÎ¢²¼ ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ J
x¢éÝ¢ã¢ḯ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ²ïã ²¢Î Ú¶¢ï çÜU x¢éÝ¢ã¢ḯ ÜUè Ý¢ï§GÄ²¼
}¢éwG¼çHÈGU ãñ v²êæçÜU x¢éÝ¢ã ¼èÝ çÜGUS}¢ ÜïU ãñ´ :
»ÜU ²ïã çÜU ¼é}¢ Ýï wG¢éÎ¢ ÜïU ÈGUÁ¢üGÜUÎ¢ü ¥ãGÜU¢}¢ ÜU¢ï ¥Î¢ Ý
çÜU²¢ ã¢ï ¥¢ñÚ §Ý ÜUè ¥Î¢»x¢è ¼é}ã¢Úï çÁ¢G}}¢ï ã¢ï Á¢ñS¢ï Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢,
Á¢GÜU¢¼ ¥¢ñÚ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ±x¢ñGÚ¢ ¼¢ï ²ïã }¢ãGìÁ¢G Á¢GÏ¢¢Ýè ¼¢ñÏ¢¢ S¢ï }¢é¥G¢ÈGU
Ýãè´ ã¢ï´x¢ï Ï¢çËÜU ãGœ¢H §}¢ÜU¢Ý §Ý ÜUè ÜGUÁ¢G¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ J
ÎêS¢Úè çÜGUS}¢ ±¢ïã x¢éÝ¢ã çÁ¢Ý ÜUè ¥Ï¢ ÜGUÁ¢G¢ ¼¢ï Ýãè´ ã¢ï
S¢ÜU¼è }¢x¢Ú ã¢ï´ ±¢ïã |¢è ¼é}ã¢Úï ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ãè Á¢ñS¢ï
ÜUãè´ à¢Ú¢Ï¢ Ý¢ïà¢è ÜUè ã¢ï ²¢ Ú¢x¢ Úæx¢(2) ÜUè }¢ãGçÈGUH S¢Á¢¢§ü ã¢ï ²¢
S¢êÎ ¶¢²¢ ã¢ï ¼¢ï(3) §S¢ çÜGUS}¢ ÜïU x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè }¢é¥G¢ÈGUè ÜUè S¢êÚ¼
1 wG¢éÎ¢ ‹¢ wG±¢S¼¢ J 2 x¢¢Ýï Ï¢¢Á¢¢ï´ J 3 Á¢¢ï }¢¢H çÚà±¼ ²¢ ¼x¢G‹Ýè (x¢¢Ýï) ²¢ Ó¢¢ïÚè S¢ï
ãG¢çS¢H ãé±¢ §S¢ ÐÚ ÈGUÁ¢üG ãñ çÜU çÁ¢S¢ çÁ¢S¢ S¢ï çH²¢ ©Ý ÐÚ ±¢ÐS¢ ÜUÚ Îï ±¢ïã Ý Úãï ã¢ï´ ¼¢ï ±¢çÚS¢¢ï´
ÜU¢ï Îï, Ð¼¢ Ý Ó¢Hï ¼¢ï ÈGUÜGUèÚ¢ï´ ÐÚ ¼S¢géÜGU ÜUÚï ²ïãè ãéGv}¢ S¢êÎ ±x¢ñGÚ¢ ©GÜGUêÎï ÈGU¢çS¢Î¢ ÜU¢ ãñ ÈGUÜüGU çS¢ÈüGU
§¼Ý¢ ãñ çÜU çÁ¢S¢ S¢ï çH²¢ çÏ¢H wG¢éS¢êS¢ ©‹ãï´ ±¢ÐS¢ ÜUÚÝ¢ ÈGUÁ¢üG Ýãè´ Ï¢çËÜU ©S¢ï §çwG¼²¢Ú ãñ çÜU
(çÁ¢S¢ S¢ï çH²¢) ©S¢ï ±¢ÐS¢ ÜUÚ Îï wG±¢ã §çÏ¼Î¢¥Ý ¼S¢géÜGU (¶GñÚ¢¼) ÜUÚ Îï J
(Ó¢‹Îï ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H Á¢±¢Ï¢, S¢. 46, Ï¢ãG±¢H¢ ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢, 23/552)
²ïã ãñ çÜU x¢éÁ¢Gà¼¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ ÝÎ¢}¢¼ ± Ðà¢ï}¢¢Ýè ÜUè Á¢¢» ¥¢ñÚ ¥¢§‹Î¢
ÜïU çH²ï ©‹ãï´ ¼ÜüU ÜUÚ ÎïÝï ÜU¢ }¢éS¢}}¢}¢(1) §Ú¢Î¢ ÜUÚ çH²¢ Á¢¢» J
¼èS¢Úè çÜGUS}¢ ±¢ïã x¢éÝ¢ã ãñ´ Á¢¢ï ¼é}ã¢Úï ¥¢ñÚ }¢wGHêÜGU ÜïU
ÎÚç}¢²¢Ý ãñ´ J ¼}¢¢}¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ S¢æx¢èÝ x¢éÝ¢ã ²ïã ¼èS¢Úè
çÜGUS}¢ ÜïU x¢éÝ¢ã ãñ´ §Ý ÜUè Ý¢ï§GÄ²¼ }¢éwG¼çHÈGU ã¢ï¼è ãñ Ï¢¢’Á¢G çÜUS¢è
ÜïU }¢¢H S¢ï ¼¥GËHéÜGU Ú¶¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G çÜUS¢è ÜUè Á¢G¢¼ S¢ï, §S¢è
¼GÚãG Ï¢¢’Á¢G ±¢ïã ã¢ï¼ï ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU çÜUS¢è ÜUè §GÁGÁ¢G¼ ±
ãéGÚ}¢¼ S¢ï ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ±¢ïã ã¢ï¼ï ãñ´ Á¢¢ï çÜUS¢è ÜU¢ï ÎèÝè ¼G¢ñÚ
ÐÚ ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢¢²¢ ã¢ï¼¢ ãñ J
¼¢ï çÁ¢Ý ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU }¢¢H S¢ï ãñ ©Ý ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
Á¢GMÚè ãñ çÜU ¥x¢Ú ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï ±¢ïã }¢¢H ±¢ÐS¢ ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢»
¥x¢Ú xG¢éÚÏ¢¼ ± §zGH¢S¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ±¢ÐS¢ ÜUÚÝï S¢ï }¢¢’ÁG¢êÚ ãñ ¼¢ï
S¢¢çãGÏ¢ï }¢¢H S¢ï Á¢¢§Á¢G ± ãGH¢H ÜUÚ±¢ Hï ¥x¢Ú S¢¢çãGÏ¢ï }¢¢H }¢Ú
Ó¢éÜU¢ ãñ ²¢ ±ã¢æ }¢¢ñÁ¢êÎ Ýãè´ ¼¢ï }¢¢H ÜUè ç}¢ÜGUÎ¢Ú ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ÜU¢ï§ü
Ó¢èÁ¢G S¢ÎÜGU¢ ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ²ïã |¢è }¢é}¢çÜUÝ Ý ã¢ï ¼¢ï ¥¢’}¢¢Hï
S¢¢çHãG¢ ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´
çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè ÜUÚï ¼¢çÜU Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ©S¢ S¢¢çãGÏ¢ï
}¢¢H ÜU¢ï Ú¢Á¢Gè ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ ±¢ïã x¢éÝ¢ã çÁ¢Ý ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU çÜUS¢è ÜUè
Á¢¢Ý ²¢ Á¢G¢¼ S¢ï ã¢ï Á¢ñS¢ï çÜUS¢è ÜU¢ï ÜGUyH çÜU²¢ ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜïU
§G±Á¢G(2) çÜGUS¢¢S¢ ÎïÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ ²¢ }¢vG¼êH ÜïU ±¢çÚS¢¢ï´ S¢ï }¢é¥G¢ÈGU
ÜUÚ¢Ý¢ Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ±¢çÚS¢ }¢¢ñÁ¢êÎ Ýãè´ ¼¢ï ÎÚÏ¢¢Úï §üÁ¢GÎè }¢ï´
çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ S¢ï §S¢ ÜUè }¢é¥G¢ÈGUè Ó¢¢ãÝ¢
H¢çÁ¢G}¢ ãñ ¼¢çÜU ¥ËH¢ã 1 ©S¢ }¢vG¼êH ÜU¢ï ¼é}¢ S¢ï Ú¢Á¢Gè ÜUÚ
Îï ¥¢ñÚ çÜUS¢è ÜUè §GÁGÁ¢G¼ ± ¥¢Ï¢M S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU ²ïã x¢éÝ¢ã ãñ çÜU
1 ÐvÜU¢/ÐéwG¼¢ J 2 Ï¢ÎHï }¢ï´ J
çÜUS¢è ÜUè x¢GèÏ¢¼ ÜUè Á¢¢» (¥¢ñÚ ©S¢ï }¢¢’Hê}¢ ã¢ï Á¢¢») ²¢ çÜUS¢è
ÐÚ Ï¢¢ïã¼¢Ý Hx¢¢²¢ Á¢¢» ²¢ çÜUS¢è ÜU¢ï x¢¢çH²¢æ Îè Á¢¢»æ ¼¢ï §S¢
çÜGUS}¢ ÜïU x¢éÝ¢ã ÜUè }¢é¥G¢ÈGUè ÜUè S¢êÚ¼ ²ïã ãñ çÜU ©S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï
¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï Û¢êÅ¢ ÜUã¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ¥ÐÝè çÁ¢G²¢Î¼è ¥¢ñÚ ¶G¼G¢ ÜU¢
»’ç¼Ú¢ÈGU çÜU²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ©S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ¥ÐÝè çÁ¢G²¢Î¼è ±
x¢GH¼Gè ÜU¢ »’ç¼Ú¢ÈGU ÜUÚÝï }¢ï´ çÈGU¼Ý¢ ¥¢ñÚ Û¢x¢ÇGï ÜU¢ S¢ãGèãG ¥‹Îïà¢¢
ã¢ï ¼¢ï §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ |¢è }¢é¥G¢ÈGUè ÜïU çH²ï wG¢éÎ¢ ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ ãè çx¢²¢ü
± Á¢G¢Úè ÜUÚï ¼¢çÜU }¢é¥G¢ÈGUè ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ çÜUS¢è ÜUè ¥¢Ï¢M S¢ï
}¢é¼¥GçËHÜGU ²ïã x¢éÝ¢ã ãñ çÜU çÜUS¢è ÜïU ¥ãH¢ï §G²¢H S¢ï ç¶G²¢Ý¼
ÜUè Á¢¢» ²¢ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ ãGÚÜU¼ï Ï¢Î ÜUè Á¢¢» ¼¢ï »ïS¢ï x¢éÝ¢ã ÜU¢ï Ý ¼¢ï
©S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï Á¢G¢çãÚ çÜU²¢ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ý ãè }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ±¢²¢
Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ¼¢ï §S¢ ÜUè }¢é¥G¢ÈGUè ÜïU çH²ï |¢è ÎÚÏ¢¢Úï §üÁ¢GÎè }¢ï´ ãè
çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï J ã¢æ ¥x¢Ú çÈGU¼Ýï ÜU¢ ¶G¢ñÈGU Ý ã¢ï,
¥x¢Ó¢ïü ²ïã Ý¢çÎÚ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï Á¢G¢çãÚ ÜUÚ ÜïU }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ¢
çH²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ±¢ïã x¢éÝ¢ã çÁ¢Ý ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU çÜUS¢è ÜïU ÎèÝ S¢ï
ã¢ï, ²ïã ãñ´ çÜU çÜUS¢è ÜU¢ï ÜU¢çÈGUÚ ²¢ çÏ¢Î¥G¼è ²¢ x¢é}¢Ú¢ã ÜUã¢ Á¢¢»
¼¢ï ²ïã |¢è S¢wG¼ x¢éÝ¢ã ãñ, »ïS¢ï x¢éÝ¢ã¢ïæ ÜUè }¢é¥G¢ÈGUè |¢è §S¢è S¢êÚ¼
}¢ḯ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ çÜU ©S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ¥ÐÝè ¶G¼¢G ¥¢ñÚ x¢GH¼Gè ÜU¢
»’ç¼Ú¢ÈGU çÜU²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ±¢ïã }¢¢ñÁ¢êÎ Ý ã¢ï ¼¢ï ÎÚÏ¢¢Úï §H¢ãè
}¢ï´ çx¢Ç çx¢ÇG¢» ¥¢ñÚ §çS¼x¢GÈGU¢Ú ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÐÚ }¢H¢}¢¼
ÜUÚï ¼¢çÜU Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ©S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï Ú¢Á¢Gè ÜUÚ Îï J
wG¢éH¢S¢¢ ²ïã çÜU Á¢ã¢æ ¼é}¢ x¢éÝ¢ã ÜïU S¢¢‰¢ ¼vHèÈGU ÎïÝï
±¢H¢ï´ ÜU¢ï Ú¢Á¢Gè |¢è ÜUÚ S¢ÜU¢ï ±ã¢æ ©Ý ÜU¢ï Ú¢Á¢Gè |¢è ÜUÚ¢ï, ±ÚÝ¢
}¢é¥G¢ÈGUè ¥¢ñÚ Ï¢çwGà¢à¢ ÜïU çH²ï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G ÜUÚ¢ï,
©S¢ ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ S¢ÎÜGU¢ ± ¶GñÚ¢¼ ÜUÚ¢ï ¼¢çÜU
Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ ¥ËH¢ã 1 ¼é}ã¢Úï ÎÚç}¢²¢Ý çÚÁ¢G¢}¢‹Îè ÜUÚ¢ Îï
§S¢ çH²ï çÜU wG¢éÎ¢ ÜïU ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï ²ïã ©}}¢èÎ ãñ çÜU ±¢ïã ¼é}ã¢Úè
S¢¢çÎÜGU çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè Îï¶ ÜUÚ ¼é}ã¢Úï ¶GS}¢(1) ÜU¢ï ¥ÐÝï ¶GÁ¢G¢Ý¢ï´
S¢ï ¥G¼G¢ ÜUÚ ÜïU ¼é}ã¢Úè ¼GÚÈGU S¢ï Ú¢Á¢Gè ÜUÚ Îï J
¼¢ñÏ¢¢ ÜïU ¥ÚÜU¢Ý ± à¢Ú¢§¼G Á¢¢ï ã}¢ Ýï Ï¢²¢Ý çÜU²ï ãñ´, Á¢Ï¢
¼é}¢ §Ý ÐÚ ÐêÚè ¼GÚãG ¥G}¢H ÐñÚ¢ ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ¥¢§‹Î¢ ÜïU çH²ï
¥ÐÝï çÎH ÜU¢ï ãÚ çÜGUS}¢ ÜïU x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ð¢ÜU Ú¶Ýï ÜU¢ ¥GãÎ ÜUÚ
H¢ïx¢ï ¼¢ï ¼é}ã¢Úï x¢éÁ¢Gà¼¢ x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ã¢ï Á¢¢»æx¢ï J ¥Ï¢ ¥¢§‹Î¢
¥x¢Ú §S¢ ¥GãÎ ÐÚ ¼¢ï ¼é}¢ ÜGU¢§}¢ Úãï }¢x¢Ú x¢éÁ¢Gà¼¢ ÜGUÁ¢G¢»æ ¥Î¢ Ý
ÜUÚ S¢ÜïU ²¢ Ý¢Ú¢Á¢G H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï Ú¢Á¢Gè Ý ÜUÚ S¢ÜïU ¼¢ï ²ïã S¢¢çÏ¢ÜGU¢ x¢éÝ¢ã
ãè ¼é}ã¢Úï çÁ¢G}}¢ï Úãï Ï¢¢ÜGUè ¼}¢¢}¢ Ï¢wGà¢ çÎ²ï Á¢¢»æx¢ï J
¥¢ñÚ §S¢ Ï¢¢Ï¢éœ¢¢ñÏ¢¢ ÜUè à¢ãüG Ï¢ãé¼ ¼G±èH ãñ çÁ¢S¢ ÜUè x¢é‹Á¢¢§à¢ ²ïã
}¢éw¼G S¢Ú çÜU¼¢Ï¢ Ýãè´ Ú¶¼è ¥x¢Ú §S¢ ÜUè çÁ¢G²¢Î¢ à¢ãüG }¢¼GHÏê ¢ ã¢ï ¼¢ï
çÜU¼¢Ï¢ “§ãG²¢©H ©GHê}¢” ÜïU “Ï¢¢Ï¢éœ¢¢ñÏ¢¢” ²¢ “¥H
ÜéUÏG ¢ü¼§é HËH¢ã” ²¢ çÜU¼¢Ï¢ “¥H x¢G¢²¼éH ÜéUSG ±¢” ÜU¢ }¢é¼¢G H¥G¢
ÜUÚ¢ï, ²ã¢æ çS¢ÈüUG §S¢è ÜGUÎÚ Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜUè ¥à¢g Á¢GMÚ¼ ‰¢è J(2)
çÈUÚ ¼é}ãḯ }¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè Í¢¢Åè Ï¢ãé¼ S¢wG¼
Í¢¢Åè ãñ §S¢ ÜUè ¥ãç}}¢Ä²¼ Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï x¢GzH G ¼
à¢ÎèÎ ÝévSG ¢¢Ý ÜUè }¢êçÁ¢Ï¢ ãñ, ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè ¥ãç}}¢Ä²¼ ± Á¢GMÚ¼ §S¢
(3)
±¢çÜGU»G S¢ï Á¢G¢çãÚ ã¢ï¼è ãñ Á¢¢ï ©S¼¢Î ¥Ï¢ê §SãG¢ÜGU §SÈGUÚ¢§Ýè I

S¢ï }¢‹ÜGUêH ãñ, ©S¼¢Î }¢¢ñS¢êÈUG Ï¢¢ ¥G}¢H ¥¢ñÚ Ú¢çS¢¶G çÈGUH §GË}¢(4)
©GH}¢¢ }¢ï´ S¢ï ‰¢ï, ¥¢Ð (I) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
1 ¼é}¢ S¢ï ¥ÐÝï ãGÜGU ÜU¢ }¢é¼G¢HÏ¢¢ ÜUÚÝï ±¢Hï J 2 ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢Á¢GèÎ
}¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï “}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢” ÜUè }¢¼GÏ¢ê¥G¢ çÜU¼¢Ï¢ “¼¢ñÏ¢¢ ÜUè
çÚ±¢²¢¼ ± çãGÜU¢²¢¼” ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ |¢è ÜUèçÁ¢²ï J 3 Ï¢¢§GS¢ J 4 ãGÁ¢GÚ¼ï
¥ÝS¢ çÏ¢Ý }¢¢çHÜU 5 S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU Ú¢çS¢¶G çÈGUH §GË}¢ ±¢ïã ¥G¢çH}¢ï
Ï¢¢ ¥G}¢H ãñ Á¢¢ï ¥ÐÝï §GË}¢ ÜU¢ }¢éœ¢çÏ¢¥G (¥G}¢H ÜUÚÝï ±¢H¢) ã¢ï J
(¼zGS¢èÚï ¶GÁ¢G¢§ÝéH §GÚÈGU¢Ý, Ð¢Úã : 3, S¢êÚ» ¥¢Hï §G}¢Ú¢Ý, ¼ãGì¼H ¥¢²¼ : 7, S¢. 104)
}¢ñ´ Ýï ¼èS¢ Ï¢ÚS¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï ¼¢ñÏ¢¼é‹ÝéS¢êãG ÝS¢èÏ¢
ã¢ïÝï ÜUè §çË¼Á¢¢ ÜUè J ¼èS¢ Ï¢ÚS¢ ÜïU Ï¢¢’Î }¢ñ´ ¥ÐÝï çÎH }¢ï´
}¢é¼¥GçÁÁ¢Ï¢ ãé±¢ ¥¢ñÚ ÎÚÏ¢¢Úï wG¢éÎ¢±‹Îè }¢ï´ ¥GÁ¢üG çÜU²¢ : “»ï ÐÚ±Ú
Îx¢¢Ú ! }¢éÛ¢ï ¼èS¢ Ï¢ÚS¢ ãé±ï ãñ´ ¼éÛ¢ S¢ï çS¢ÈüGU »ÜU ãG¢Á¢¼ ÜïU çH²ï
§çË¼Á¢¢ ÜUÚ¼ï HïçÜUÝ ¼ê Ýï ¥Ï¢ ¼ÜU ±¢ïã |¢è ÐêÚè Ý ÜUè J” Á¢Ï¢
}¢ñ´ S¢¢ï²¢ ¼¢ï wG±¢Ï¢ }¢ï´ »ÜU à¢wGS¢ Îï¶¢ Á¢¢ï }¢éÛ¢ï ÜUã Úã¢ ‰¢¢ : ¼ê
¥ÐÝè ¼èS¢ S¢¢H¢ Îé¥G¢ ÐÚ ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼éÛ¢ï ²ïã }¢¢’Hê}¢
Ýãè´ çÜU ¼ê çÜU¼Ýè Ï¢ÇGè Ó¢èÁ¢G ÜU¢ }¢é¼G¢HÏ¢¢ ÜUÚ Úã¢ ãñ ? ¼ê ©S¢ Ó¢èÁ¢G
ÜU¢ }¢é¼G¢HÏ¢¢ ÜUÚ Úã¢ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼éÛ¢ï ¥ÐÝ¢ Î¢ïS¼
Ï¢Ý¢ Hï, v²¢ ¼ê Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ²ïã §Úà¢¢Î Ýãè´ S¢éÝ¢ çÜU
Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï
±¢H¢ï´ ¥¢ñÚ S¢é‰¢Ú¢ ÚãÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï
Î¢ïS¼ Ú¶¼¢ ãñ J
¼¢ï v²¢ ¼ê ¼¢ñÏ¢¢ ÜU¢ï }¢¢’}¢êHè à¢ñ ¶G²¢H ÜUÚ¼¢ ãñ ?
»ï x¢G¢çÈGUH }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï ! Á¢GÚ¢ ©Ý ¥§}}¢» ÎèÝ ÜïU ãG¢H¢¼
ÐÚ ¼¢ï ÝÁ¢GÚ ÜUÚ¢ï çÜU ±¢ïã ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU çH²ï çÜU¼Ý¢ »ãç¼}¢¢}¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï
¥¢ñÚ §SH¢ãïG ÜéUGHêÏ¢(2) ÜïU çH²ï çÜUS¢ ¼GÚãG }¢éS¢HS¢H ¼x¢¢ï Î¢ï }¢ï´
Hx¢ï Úã¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ ¼¢ñà¢» ¥¢ç¶GÚ¼ ¼Ä²¢Ú ÜUÚÝï ÜUè ¶G¢ç¼GÚ çÜUS¢
¼GÚãG Á¢¢æçÈGUà¢¢Ýè S¢ï }¢S¢MÈGU Úã¼ï ‰¢ï J
¼¢ñÏ¢¢ }¢ï´ ¼¢¶GèÚ ÜUÚÝ¢ S¢wG¼ ÝévGS¢¢Ý Îïã ãñ v²êæçÜU x¢éÝ¢ã S¢ï
§çÏ¼Î¢¥Ý ÜGUS¢¢±¼ï ÜGUËÏ¢è(3) ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ çÈUÚ ÚzG¼¢ ÚzG¼¢
§‹S¢¢Ý ÜéUÈíGU ± x¢é}¢Ú¢ãè ¼ÜU Á¢¢ ÐãéæÓ¢¼¢ ãñ, v²¢ ¼é}ãï´ §ÏHèS¢ ¥¢ñÚ
Ï¢Ë¥G}¢ Ï¢¢ªGÚ¢ ÜU¢ ±¢çÜGU¥G¢ ²¢Î Ýãè´ ?
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ÐS¢‹Î Ú¶¼¢ ãñ Ï¢ãé¼ ¼¢ñÏ¢¢
ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï ¥¢ñÚ ÐS¢‹Î Ú¶¼¢ ãñ S¢é‰¢Ú¢ï´ ÜU¢ï J
2 çÎH¢ïæ ÜUè §SH¢ãG J 3 çÎH ÜUè S¢wG¼è J
©Ý S¢ï §çÏ¼Î¢ }¢ï´ »ÜU ãè x¢éÝ¢ã S¢¢çÎÚ ãé±¢ }¢x¢Ú ±¢ïã Ï¢¢’Î
}¢ï´ ÜéUÈíGU ± x¢é}¢Ú¢ãè ¼ÜU ÐãéæÓ¢ x¢» ¥¢ñÚ ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï ¼Ï¢¢ã ãG¢H
H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ à¢¢ç}¢H ã¢ï x¢», §S¢ çH²ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¼é}¢ ÐÚ Ï¢ïÎ¢Úè
± ÜU¢ïçà¢à¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ ¥x¢Ú ¼é}¢ Á¢ËÎ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï ©}}¢èÎ ãñ çÜU
¥GÝ ÜGUÚèÏ¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ §S¢Ú¢Ú ÜUÚÝï ÜïU }¢ÚÁ¢G ÜU¢ ¼é}ã¢Úï çÎH S¢ï
ÜGUË¥G ÜGU}¥G(1) ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ÝéãêGS¢¼ ÜU¢ Ï¢¢ïÛ¢ ¼é}ã¢Úè
x¢ÎüÝ S¢ï ©¼Ú Á¢¢» ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ±Á¢ã S¢ï Á¢¢ï ÜGUS¢¢±¼ï ÜGUËÏ¢è ÐñÎ¢
ã¢ï¼è ãñ §S¢ S¢ï ãÚçx¢Á¢G Ï¢ï ¶G¢ñÈGU Ý ã¢ï Ï¢çËÜU ãÚ ±vG¼ ¥ÐÝï çÎH
ÐÚ çÝx¢¢ã Ú¶¢ï v²êçæ ÜU Ï¢¢’Á¢G S¢¢çHãGèÝ ( ) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Ï¢ïà¢ÜU x¢éÝ¢ã ÜUÚÝï S¢ï çÎH çS¢²¢ã ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÎH ÜUè
çS¢²¢ãè ÜUè ¥GH¢}¢¼ ²ïã ã¢ï¼è ãñ çÜU x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Í¢Ï¢Ú¢ãÅ Ýãè´ ã¢ï¼è,
¼G¢¥G¼ ÜïU çH²ï }¢¢ñÜGU¥G Ýãè´ ç}¢H¼¢, ÝS¢èãG¼ S¢ï ÜU¢ï§ü ÈGU¢§Î¢ Ýãè´
ã¢ï¼¢, »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! çÜUS¢è x¢éÝ¢ã ÜU¢ï }¢¢’}¢êHè Ý ¶G²¢H ÜUÚ ¥¢ñÚ ÜUÏ¢èÚ¢
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ §S¢Ú¢Ú ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ¼¢§Ï¢ x¢é}¢¢Ý Ý ÜUÚ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ÜUã}¢S¢ çÏ¢Ý ¥H ãGS¢Ý I S¢ï }¢‹ÜGUêH ãñ
çÜU ¥¢Ð (I) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU }¢éÛ¢ S¢ï »ÜU x¢éÝ¢ã S¢ÚÁ¢GÎ
ãé±¢, ¼¢ï }¢ñ´ ©S¢ ÐÚ Ó¢¢HèS¢ Ï¢ÚS¢ Ú¢ï¼¢ Úã¢ J H¢ïx¢¢ï´ Ýï ÐêÀ¢ :
“»ï ¥Ï¢ê ¥GÏÎéËH¢ã ! ±¢ïã ÜU¢ñÝ S¢¢ x¢éÝ¢ã ‰¢¢ ?” ¼¢ï ¥¢Ð
(I) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “»ÜU ÎzG¥G¢ }¢ïÚ¢ »ÜU Î¢ïS¼ }¢ïÚè
}¢éH¢ÜGU¢¼ ÜU¢ï ¥¢²¢ ¼¢ï }¢ñ´ Ýï ©S¢ ÜïU çH²ï }¢ÀHè ÐÜU¢§ü, Á¢Ï¢ ±¢ïã
¶¢Ý¢ ¶¢ Ó¢éÜU¢ ¼¢ï }¢ñ´ Ýï ©Æ ÜUÚ ¥ÐÝï ÐÇG¢ïS¢è ÜUè Îè±¢Ú S¢ï ç}¢^è
Hï ÜUÚ ¥ÐÝï }¢ïã}¢¢Ý ÜïU ã¢‰¢ {éH¢» J”(2)
1 ¶G¢ç¼}¢¢ J
2
ÐS¢ »ï H¢ïx¢¢ï ! ÝzGS¢ ÜU¢ï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ Å¢ïÜU¼ï Úã¢ï, §S¢ ÜU¢

}¢éãG¢S¢Ï¢¢(1) ÜUÚ¼ï Úã¢ï ¥¢ñÚ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï }¢ï´ S¢éS¼è ¥¢ñÚ ¼¢¶GèÚ Ý
ÜUÚ¢ï v²êæçÜU }¢¢ñ¼ ÜU¢ ±vG¼ Ð¢ïà¢èÎ¢ ãñ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ {¢ïÜïU ± ÈGUÚïÏ¢ }¢ï´
Ç¢H Úãè ãñ ¥¢ñÚ ÝzGS¢¢ï à¢ñ¼G¢Ý Î¢ï ¶G¼GÚÝ¢ÜU Îéà}¢Ý ¼é}ãï´ x¢é}¢Ú¢ã
ÜUÚÝï ÜUè ¼¢ÜU }¢ï´ ãñ´ §S¢ çH²ï ãÚ ±vG¼ ÎÚÏ¢¢Úï §üÁ¢GÎè }¢ï´ ¼Á¢GLü¥G
± Á¢G¢Úè(2) ÜUÚ¼ï Úã¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ±¢çHÎï }¢¢çÁ¢Î ãGÁ¢GÚ¼ï ¥¢Î}¢
ÜU¢ ãG¢H ¥ÜUS¢Ú ¥±ÜGU¢¼ Á¢ïGãìÝ }¢ï´ Î¢ïãÚ¢¼ï Úã¢ï
çÁ¢Ý ÜU¢ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï wG¢éÎ ¥ÐÝï ÎS¼ï ÜéUGÎÚ¼ S¢ï ÐñÎ¢ ÈGUÚ}¢¢²¢
¥¢ñÚ ©Ý }¢ï´ ¥ÐÝè MãG ÈêæUÜUè ¥¢ñÚ çÈUÚ çÈGUçÚà¼ï ©‹ãï´ ©Æ¢ ÜUÚ
Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Hï x¢», ¥¢Ð (j) S¢ï çS¢ÈüGU »ÜU Hx¢GçÁ¢Gà¢ S¢ÚÁ¢GÎ
ãé§ü ¼¢ï ¥ÐÝï }¢ÜGU¢}¢ï ¥G¢Hè S¢ï çx¢Ú x¢» ²ã¢æ ¼ÜU çÜU »ÜU çÚ±¢²¼
}¢ï´ ¥¢²¢ ãñ çÜU Hx¢GçÁ¢Gà¢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¥¢Ð
(j) S¢ï ÐêÀ¢ :
»ï ¥¢Î}¢ ! }¢ïÚ¢ Á¢±¢Úï ÚãG}¢¼ ¼ïÚï çH²ï ÜñUS¢¢ ‰¢¢ ? ¥¢Ð

(j) Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ : Ï¢ãé¼ ¥ÓÀ¢, ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ïÚï Á¢±¢Úï ÚãG}¢¼ S¢ï ÎêÚ Ó¢H¢ Á¢¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚè
¥G¼G¢ÜUÎ¢ü §GÁGÁ¢G¼ ÜU¢ ¼¢Á¢ S¢Ú S¢ï ©¼¢Ú Îï v²êæçÜU }¢ïÚè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè
ÜUÚÝï ±¢H¢ }¢ïÚï Á¢±¢Úï ÚãG}¢¼(3) }¢ï´ ÚãÝï ÜU¢ ¥ãH Ýãè´ J
1 Ï¢¢Á¢G ÐéS¢ü J 2 çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè J 3 §S¢ ÐïÚ¢x¢í¢ÈGU }¢ï´ Á¢ã¢æ HzGÁ¢G “ÐÇG¢ïS¢è”
²¢ “ÐÇG¢ïS¢” ‰¢¢ §S¢ ÜU¢ï “Á¢±¢Úï ÚãG}¢¼” S¢ï Ï¢ÎH çÎ²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
»ÜU çÚ±¢²¼ }¢ï´ ¥¢²¢ ãñ çÜU ¥¢Î}¢ (j) Î¢ï S¢¢ï
Ï¢ÚS¢ §S¢ Hx¢GçÁ¢Gà¢ ÐÚ Ú¢ï¼ï Úãï, ¼Ï¢ Á¢¢ ÜUÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï
¥¢Ð (j) ÜUè ¼¢ñÏ¢¢ ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ §S¢ Hx¢GçÁ¢Gà¢ ÜU¢ï
}¢é¥G¢ÈGU ÈGUÚ}¢¢²¢ J ²ïã ©S¢ ÜU¢ç}¢H Ï¢éÁG¢éx¢ü ÜU¢ ãG¢H ãñ Á¢¢ï ©S¢ ÜU¢
ÝÏ¢è ¥¢ñÚ Î¢ïS¼ ‰¢¢ ¼¢ï ¥G¢}¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ v²¢ ãG¢H ã¢ïx¢¢ Á¢¢ï Ï¢ï à¢é}¢¢Ú
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢ ÜUÚ Ó¢éÜïU ãñ´ ! Î¢ï S¢¢ï Ï¢ÚS¢ ±¢ïã §wGH¢S¢ ÜU¢ ÐñÜUÚ
Ú¢ï²¢ Á¢¢ï ±¢ÜïGU§üG ¼¢§Ï¢ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜUè ¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G ÜUÚÝï ±¢H¢ ‰¢¢,
¼¢ï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ §SÚ¢Ú ÜUÚÝï ±¢Hï x¢G¢çÈGUH ÜU¢ï çÜUS¢ ÜGUÎÚ çÁ¢G²¢Î¢
çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè ÜUè Á¢GMÚ¼ ã¢ïx¢è ? »ÜU à¢¢§GÚ Ýï §S¢è Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï çÜU¼Ýï
¥ÓÀï ¥‹Î¢Á¢G }¢ï´ ¥Î¢ çÜU²¢ ãñ, à¢ï’Ú
±¢ïã ÇÚ Úãï ãñ´ Á¢¢ï ãÚ ±vG¼ ¼¢ñÏ¢¢ ± §çS¼x¢GÈGU¢Ú }¢ï´ }¢S¢MÈGU

Úã¼ï ãñ´ ¼¢ï ©Ý ÜU¢ v²¢ ãG¢H ã¢ïx¢¢ Á¢¢ï çS¢Úï S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ãè S¢ï x¢G¢çÈGUH ãñæ J
¥¢ñÚ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¥x¢Ú ¼¢ñÏ¢¢ ¼¢ïÇG Ç¢H¢ï ¥¢ñÚ çÈUÚ
x¢éÝ¢ã à¢éM¥G ÜUÚ Î¢ï ¼¢ï Á¢ËÎ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè ¼GÚÈGU H¢ñÅ¢ï ¥¢ñÚ ÝzGS¢ ÜU¢ï
¼¢ñÏ¢¢ ÐÚ Ú¢çx¢GÏ¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ²ïã ÜUã¢ï : “»ï ÝzGS¢ ! ¥Ï¢ Î¢ïÏ¢¢Ú¢
wG¢éHêS¢ S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ Hï à¢¢²Î ²ïã ¼ïÚè ¥¢ç¶GÚè ¼¢ñÏ¢¢ ã¢ï ¥¢ñÚ §S¢
ÜïU Ï¢¢’Î §<¼ÜU¢Ï¢ï x¢éÝ¢ã ÜïU çÏ¢x¢GñÚ ãè ¼ê }¢Ú Á¢¢» J” §S¢è ¼GÚãG
x¢éÝ¢ã ÜïU Ï¢¢’Î ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ¼ï Úã¢ï ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ¼GÚãG ¼é}¢ Ýï x¢éÝ¢ã
ÜUÚÝ¢ ÎS¼êÚ Ï¢Ý¢ çH²¢ ãñ x¢éÝ¢ã ÜïU Ï¢¢’Î ¼¢ñÏ¢¢ ÜU¢ï |¢è Ðïà¢¢ Ï¢Ý¢
H¢ï ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã ÜUÚ ÜïU ¼¢ñÏ¢¢ S¢ï ¥G¢çÁ¢Á¢G Ý ã¢ï Á¢¢¥¢ï ¥¢ñÚ ÜU|¢è
¼¢ñÏ¢¢ S¢ï }¢éæã Ý }¢¢ïÇG¢ï ¥¢ñÚ à¢ñ¼G¢Ýè {¢ïÜïU }¢ï´ ¥¢ ÜUÚ ¼¢ñÏ¢¢ S¢ï
ãÚçx¢Á¢G Ý LÜU¢ï v²êæçÜU ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝ¢ ÝïÜU ã¢ïÝï ÜUè ¥GH¢}¢¼ ãñ J
v²¢ ¼é}¢ Ýï ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ÜU¢ ²ïã §Úà¢¢Î Ýãè´
S¢éÝ¢ ? ¥¢Ð 6 ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
(1)
¼é}¢ }¢ï´ S¢ï Ï¢ïã¼Ú ±¢ïã à¢wGS¢ ãñ çÁ¢S¢
S¢ï ¥x¢Ú x¢éÝ¢ã S¢¢çÎÚ ã¢ïæ ¼¢ï Ï¢¢’Î }¢ï´ ÈGU¢ñÚÝ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚï J
¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜUè ¼GÚÈGU çÁ¢G²¢Î¢ LÁ¢ê¥G ÜUÚï ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ
Ðà¢ï}¢¢Ý çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ S¢ï ÇÚ ÜUÚ §çS¼x¢GÈGU¢Ú
çÁ¢G²¢Î¢ ÜUÚï, ¼é}¢ §S¢ ¥¢²¼ï ÜéUGÚ¥¢Ýè ÜïU }¢¢’Ý¢ ÐÚ ¼¢ï x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï :
Á¢¢ï Ï¢éÚï ¥G}¢H ÜUÚï ²¢ ¥ÐÝè Á¢¢Ý ÐÚ
ÁG¢éË}¢ ÜUÚï çÈUÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï
}¢é¥G¢ÈGUè }¢¢æx¢ Hï ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜU¢ï Á¢GMÚ Ï¢wGà¢Ýï ±¢H¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý Ð¢»x¢¢ J
ÈGUSH
¥H x¢GÚÁ¢G Á¢Ï¢ ¼é}¢ ¼¢ñÏ¢¢ ± §çS¼x¢GÈGU¢Ú ÜïU Á¢GÚè»G ¥ÐÝï
çÎH ÜU¢ï ¼}¢¢}¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï S¢¢ÈGU ÜUÚ H¢ï ¥¢ñÚ ¥¢§‹Î¢ ÜïU çH²ï ¥ÐÝï
çÎH ÜU¢ï x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ÎêÚ Ú¶Ýï ÐÚ }¢¢ïãìGÜU}¢(3) ÜUÚ H¢ï ¥¢ñÚ §S¢
wG¢éHêS¢ S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ H¢ï çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼é}ã¢Úï çÎH ÜU¢ï
¼¢ñÏ¢¢ }¢ï´ S¢ÓÓ¢¢ ¥¢ñÚ ¶G¢çHS¢ Ð¢» ¥¢ñÚ Á¢ã¢æ ¼ÜU ã¢ï S¢ÜïU H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï
Ú¢Á¢Gè ÜUÚ H¢ï çÁ¢‹ãï´ ¼é}¢ Ýï }¢¢Hè, Ï¢ÎÝè ²¢ ÎèÝè çÜGUS}¢ ÜUè
¥çÁ¢GÄ²¼ï´ ÐãéæÓ¢¢§ü ã¢ï, ¥¢ñÚ x¢éÁ¢Gà¼¢ Á¢G}¢¢Ýï ÜUè ÀêÅè ãé§ü Ý}¢¢Á¢ï´G ¥¢ñÚ
Ú¢ïÁ¢Gï ±x¢ñGÚ¢ |¢è ãGœ¢H §}ÜU¢Ý ÜGUÁ¢G¢ ÜUÚ H¢ï(4) ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜGUÁ¢G¢ Ýãè´
2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜU¢ï§ü Ï¢éÚ¢§ü ²¢ ¥ÐÝè Á¢¢Ý ÐÚ ÁG¢éË}¢ ÜUÚï
çÈUÚ ¥ËH¢ã S¢ï Ï¢çwGà¢à¢ Ó¢¢ãï ¼¢ï ¥ËH¢ã ÜU¢ï Ï¢wGà¢Ýï ±¢H¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý
Ð¢»x¢¢ J 3 ÐvÜU¢ 4 ÜGUÁ¢G¢ Ý}¢¢Á¢G¢ï´ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ Á¢¢ÝÝï ÜïU çH²ï
à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H,
}¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè ÚÁ¢G±è, çÁ¢G²¢§ü L ÜUè }¢¢²¢Ý¢Á¢G ¼¢HèÈGU
“Ý}¢¢Á¢G ÜïU ¥ãGÜU¢}¢” S¢ï “ÜGUÁ¢G¢ Ý}¢¢Á¢G¢ïæ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢” ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢G¢æï ÜUè ÜGUÁ¢G¢
ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ Á¢¢ÝÝï ÜïU çH²ï ÈñGUÁ¢G¢Ýï S¢é‹Ý¼ çÁ¢ËÎ 1 ÜïU Ï¢¢Ï¢ “ÈñGUÁ¢G¢Ýï Ú}¢Á¢G¢Ý”
S¢ï “¥ãGÜU¢}¢ï Ú¢ïÁ¢G¢” ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J
ÜUÚ S¢ÜU¼ï ©Ý ÜUè }¢é¥G¢ÈGUè ÜïU çH²ï ÎÚÏ¢¢Úï wG¢éÎ¢±‹Îè }¢ï´ çx¢²¢ü ±
Á¢G¢Úè |¢è ÜUÚ Ó¢éÜU¢ï çÁ¢S¢ ÜïU Á¢GÚè»G ¼é}ã¢Úï Ï¢¢ÜGUè }¢¢æÎ¢(1) x¢éÝ¢ã
¥¢ñÚ Hx¢GÁ¢Gèà¢ïæ }¢é¥G¢ÈGU ã¢ï Á¢¢»æ ¼¢ï çÈUÚ ¼é}¢ xG¢éSH ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ Ð¢ÜU
ÜUÐÇGï ÐãÝ¢ï ¥¢ñÚ ±éÁG¢ê ÜUÚ ÜïU ÐêÚï wG¢éà¢ê¥G ± wG¢éÁG¢ê¥G S¢ï Ó¢¢Ú
Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢G ¥Î¢ ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝè Ðïà¢¢Ýè ÜU¢ï »ïS¢è Á¢x¢ã
Á¢G}¢èÝ ÐÚ Ú¶¢ï Á¢ã¢æ ¼é}ãï´ ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü Ý Îï¶ Úã¢
ã¢ï çÈUÚ ¼é}¢ ¥ÐÝï Ó¢ïãÚï ÐÚ ¶G¢ÜU Ç¢H¢ï, ¥¢ñÚ ¥ÐÝï Ó¢ïãÚï ÜU¢ï Á¢¢ï
¼}¢¢}¢ ¥¢’Á¢G¢ S¢ï ¥¢’H¢ ©GÁG± ãñ ¶G¢ÜU S¢ï ¥¢HêÎ¢ ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ
ãG¢H¼ ²ïã ã¢ï Á¢¢» çÜU ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï ¥¢æS¢ê Ï¢ã Úãï ã¢ï´ J çÎH x¢G}¢ ÜïU
ÎÚ²¢ }¢ï´ ¼ñÚ Úã¢ ã¢ï ¥¢ñÚ çà¢g¼ï ¶G¢ñÈGU ÜïU Ï¢¢§GS¢ ¼é}ã¢Úï Ú¢ïÝï ÜUè
¥¢±¢Á¢G Ï¢ï S¢¢wG¼¢ Ï¢éH‹Î ã¢ï Úãè ã¢ï, »ÜU »ÜU ÜUÚ ÜïU ¼é}ã¢Úï
x¢éÝ¢ã ¥¢æ¶¢ï´ ÜïU S¢¢}¢Ýï çÈUÚ Úãï ã¢ï´ ¼¢ï ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ï ²¢Î
ÜUÚ¼ï ãé±ï ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï Ç¢æÅ¼ï ãé±ï §S¢ S¢ï ²êæ ç¶G¼G¢Ï¢ ÜUÚ¢ï :
»ï ÝzGS¢ ! v²¢ ¼éÛ¢ï wG¢éÎ¢ S¢ï à¢}¢ü Ýãè´ ¥¢¼è ? v²¢ ¼ïÚè
¼¢ñÏ¢¢ ÜU¢ ±vG¼ ¥|¢è ÜGUÚèÏ¢ Ýãè´ ¥¢²¢ ? v²¢ ¼éÛ¢ }¢ï´ ÜGU¤ã¢Ú¢ï
Á¢ÏÏ¢¢Ú ÜïU ÎÎüÝ¢ÜU ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï ÜUè S¢ÜU¼ ãñ ? v²¢ ¼ê
¥ÐÝï ªÐÚ wG¢éÎ¢ ÜU¢ï Ý¢Ú¢Á¢G ÜUÚÝï ÜU¢ wG±¢çãà¢ }¢‹Î ãñ ?
§S¢è ¼GÚãG Ó¢‹Î Ï¢¢Ú x¢éÝ¢ã¢ïæ ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚ ÜïU §Ý ¥ËÈGU¢Á¢G ÜU¢
¼ÜUÚ¢Ú ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ÐêÚï S¢¢ïÁ¢G¢ï x¢éÎ¢Á¢G S¢ï Ú¢ï¥¢ï ¥¢ñÚ çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè ÜUÚ¢ï,
çÈUÚ S¢Á¢Îï S¢ï S¢Ú ©Æ¢¥¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï }¢ïãÚÏ¢¢Ý wG¢éÎ¢ ÜïU ¥¢x¢ï Îé¥G¢
ÜïU çH²ï ã¢‰¢ ÈñUH¢ Î¢ï ¥¢ñÚ ²ïã Îé¥G¢ ÜUÚ¢ï :
1 Ï¢¢ÜGUè Ï¢Ó¢ï ãé±ï J
}¢¢ñH¢ ! ¼ïÚ¢ |¢¢x¢¢ ãé±¢ Ï¢‹Î¢ ¼ïÚï ÎÚ ÐÚ ±¢ÐS¢ ¥¢ çx¢Ú¢ ãñ,

¼ïÚ¢ Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ý Ï¢‹Î¢ S¢éËãG ÜUè ¼GÚÈGU H¢ñÅ ¥¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼ïÚ¢ x¢éÝãx¢¢Ú
Ï¢‹Î¢ ©GÁ¢Gí wG±¢ãè(1) ÜïU çH²ï ¼ïÚï ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ãñ, }¢éÛ¢ï ¥ÐÝï
ÜUÚ}¢ S¢ï Ï¢wGà¢ Îï ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ Hï ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ ÐÚ ÝÁ¢GÚï
ÚãG}¢¼ ÈGUÚ}¢¢, ²¢ §H¢ãè ! }¢ïÚï x¢éÁ¢Gà¼¢ ¼}¢¢}¢ x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ Îï ¥¢ñÚ
Ï¢¢ÜGUè ©G}¢í }¢ï´ ãÚ x¢éÝ¢ã S¢ï }¢éÛ¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶ J ¼ê ãè ãÚ |¢H¢§ü ÜU¢
}¢¢çHÜU ãñ ¥¢ñÚ ¼ê ãè ã}¢ ÐÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ¥¢ñÚ Ý}¢èü ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢H¢ ãñ J
çÈUÚ ²ïã Îé¥¢G ÜUÚï çÁ¢S¢ï Îé¥¢G » çà¢g¼ ÜUã¼ï ãñ´ ±¢ïã Îé¥¢G ²ïã ãñ :
»ï }¢éçàÜUH¢¼ ÜU¢ï ãGH ÜUÚÝï ±¢Hï ! »ï x¢G}¢Ý¢ÜU ¥¢ñÚ ÐÚïà¢¢Ý

ãG¢H H¢ïx¢¢ḯ ÜUè Á¢¢» ÐÝ¢ã ! »ï ±¢ïã ÜGU¢çÎÚ Á¢G¢¼ çÁ¢S¢ ÜUè à¢¢Ý ²ïã
ãñ çÜU Á¢Ï¢ çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÈGUÚ}¢¢ Hï ¼¢ï HzGÁ¢ïG ÜéUÝ(2) ÈGUÚ}¢¢Ýï
S¢ï ±¢ïã à¢ñ ±éÁ¢êÎ }¢ḯ ¥¢ Á¢¢¼è ãñ J ã}¢¢Ú¢ ãG¢H ²ïã ãñ çÜU ÜUS¢Ú¼ï
}¢¥G¢S¢è Ýï ã}¢ ÜU¢ï Í¢ïÚ çH²¢ ãñ, ¼ê §Ý S¢Ï¢ ÜU¢ï Á¢¢Ý¼¢ ãñ, »ï ãÚ
}¢éS¢èÏ¢¼ ± S¢wG¼è ÜU¢ï Á¢¢ÝÝï ±¢Hï ! }¢ñ́ §S¢ Í¢ÇGè ÜïU çH²ï ¼éÛ¢ï ãè
²¢Î Ú¶¼¢ ãê(3) æ ¼ê }¢éÛ¢ï }¢é¥¢G ÈGU ÈGUÚ}¢¢ Îï, Ï¢ïà¢ÜU ¼ê ãè ¼¢ñÏ¢¢ ÜGUÏ¢êH
ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢H¢ ¥¢ñÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ãñ J
çÈUÚ çÁ¢¼Ý¢ çÁ¢G²¢Î¢ Ú¢ï S¢ÜU¢ï, Ú¢ï¥¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝè çÁ¢GËH¼
± ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï ²ïã Îé¥G¢ ÜUÚ¢ï :
1 }¢¢’çÁ¢GÚ¼ Ó¢¢ãÝï J 2 ã¢ï Á¢¢ J 3 ²ã¢æ ¥GÚÏ¢è Îé¥G¢ ÜU¢ »ÜU Á¢é}¢H¢ ¼Á¢ü}¢¢
ã¢ïÝï S¢ï Úã x¢²¢ ‰¢¢, §S¢ ÜïU ¼Á¢ü}¢ï ÜïU S¢¢‰¢ ÚÏ¼Gï ÜUH¢}¢ ÜUè ¶G¢ç¼GÚ ¥x¢Hï Á¢é}¢Hï
ÜU¢ ¼Á¢ü}¢¢ |¢è çS¢²¢ÜGU ± S¢Ï¢¢ÜGU ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
»ï ±¢ïã Á¢G¢¼ çÁ¢S¢ ÜU¢ï »ÜU ÜU¢}¢ ÎêS¢Úï ÜU¢}¢ S¢ï }¢àxG¢êH Ýãè´
Ú¶ S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ Ý »ÜU ¼GÚÈGU S¢éÝÝ¢ ÎêS¢Úï S¢éÝÝï S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶ S¢ÜU¼¢
ãñ J »ï ±¢ïã Á¢G¢¼ çÁ¢S¢ï }¢S¢¢§H ÜUè ÜUS¢Ú¼ }¢éx¢G¢H¼ïG }¢ï´ Ýãè´ Ç¢H
S¢ÜU¼è ¥¢ñÚ »ï ±¢ïã Á¢G¢¼ çÁ¢S¢ï çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ çx¢²¢ü
Ï¢ï Ó¢ñÝ Ýãè´ ÜUÚ¼¢(1) ã}¢ï´ ¥ÐÝè }¢é¥G¢ÈGUè ÜUè Æ‹ÇÜU ÐãéæÓ¢¢ ¥¢ñÚ
Ï¢çwGà¢à¢ ÜUè ãGH¢±¼ ÝS¢èÏ¢ ÈGUÚ}¢¢, »ï S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú ÚãG}¢¼ ÜUÚÝï
±¢Hï ã}¢ ÐÚ ÚãìG}¢ ÈGUÚ}¢¢, Ï¢ïà¢ÜU ¼ê S¢Ï¢ ÜéUÀ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ J
§S¢ Îé¥G¢ ÜïU Ï¢¢’Î ãéGÁG¢êÚ ÐÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU |¢ïÁ¢¢ï
¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ }¢¢ï¥ç}¢ÝèÝ ± }¢¢ï¥ç}¢Ý¢¼ ÜïU çH²ï Îé¥G¢» }¢x¢GçÈGUÚ¼
ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜUè ¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G ÜUÚ¢ï J
Á¢Ï¢ ²ïã ¼}¢¢}¢ }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ Îé¥G¢»æ, ÎÚÏ¢¢Úï wG¢éÎ¢±‹Îè
}¢ï´ çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè ¥¢ñÚ ¼¢ñÏ¢¢ ± §çS¼x¢GÈGU¢Ú ±x¢ñGÚ¢ ÐêÚè ¼GÚãG ÜUÚ H¢ï
¼¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼é}ãï´ ãG¢çS¢H ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ ¼é}¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï »ïS¢ï Ð¢ÜU
ã¢ï x¢» Á¢ñS¢ï ¥¢Á¢ ãè ÐñÎ¢ ãé±ï, ¥Ï¢ ¼é}ãï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Î¢ïS¼
Ï¢Ý¢ Hïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ Ï¢ãé¼ ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ ¥G¼G¢ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼é}¢ ÐÚ
§¼Ýè ÚãG}¢¼ ± Ï¢ÚÜU¼ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ Ï¢²¢Ý Ýãè´ ã¢ï
S¢ÜU¼¢ J ¥Ï¢ ¼é}ãï´ ãGÜGUèÜGUè ¥}Ý ± ¶GH¢S¢è ãG¢çS¢H ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ
¼é}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU x¢GÁ¢GÏ¢ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè S¢Á¢G¢ S¢ï ÝÁ¢¢¼ Ð¢
x¢» ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ¥¢ÈGU¼ S¢ï ÀêÅ x¢» ¥¢ñÚ
¼é}ã¢Úè ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè Í¢¢Åè çÏ¢§ÁGÝï §H¢ãè ©GÏ¢êÚ ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
ãè ¥ÐÝï ÈGUÁGH¢ï »ãGS¢¢Ý S¢ï çãÎ¢²¼ ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ J
1 ²ã¢æ »ÜU Á¢é}¢Hï ÜïU ¼Á¢ü}¢ï }¢ï´ ÜéUÀ ¼S¢¢ç}¢ãG ‰¢¢ çÁ¢S¢ï ÎêÚ ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ ¼èS¢Ú¢ Ï¢¢Ï¢
¼èS¢Ú¢ Ï¢¢Ï¢
¼èS¢Úè Í¢¢Åè ¥G±¢§ÜïGU ¥ÚÏ¢¥G¢ ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´
»ï §GÏ¢¢Î¼ ÜïU ¼G¢çHÏ¢ ! ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU Ï¢¢’Î }¢±¢Ýï¥G ¥¢ñÚ LÜU¢±Å¢ḯ
ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚÝ¢ |¢è ¼éÛ¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ Á¢GMÚè ãñ ¼¢çÜU ¼ïÚè §GÏ¢¢Î¼
ÎéLS¼ ¥¢ñÚ }¢vGÏ¢êH ã¢ï S¢ÜïU, ã}¢ ÐãHï Ï¢²¢Ý ÜUÚ Ó¢éÜïU ãñ´ çÜU
}¢±¢Ýï¥G Ó¢¢Ú ãñ´ :
¥Ã±H : Îé‹²¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ §S¢ }¢ï´ ãñ
§S¢ LÜU¢±Å ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚÝï ÜU¢ ²ïãè ¼GÚèÜGU¢ ãñ çÜU ¼ê §S¢ S¢ï
¼Á¢LüÎ(1) ¥¢ñÚ ¥GH¢çãGÎx¢è §çwG¼²¢Ú ÜUÚï ¥¢ñÚ çÎH S¢ï §S¢ ÜUè
}¢ãGÏÏ¢¼ çÝÜU¢H Ç¢Hï J ²ïã ¼Á¢LüÎ ¥¢ñÚ Á¢G¢ïãìÎ Î¢ï ±Á¢ã S¢ï Á¢GMÚè
ãñ, »ÜU ¼¢ï §S¢ çH²ï çÜU ¼ê §GÏ¢¢Î¼ ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÜUÚ S¢ÜïU ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´
ÎéLS¼è ÐñÎ¢ ã¢ï S¢ÜïU v²êæçÜU Îé‹²¢ ÜUè }¢àxG¢êçHÄ²¼ ¼ïÚï Á¢G¢çãÚ¢ï
Ï¢¢ç¼GÝ ÜU¢ï §GÏ¢¢Î¼ S¢ï Ú¢ïÜïUx¢è, Á¢G¢çãÚ ÜU¢ï ¼¢ï §S¢ ¼GÚãG çÜU ¼ê ¼GHÏ¢ï
Îé‹²¢ ÜïU çH²ï }¢¢Ú¢ }¢¢Ú¢ çÈUÚ¼¢ Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢ç¼GÝ ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG çÜU
¼ïÚï çÎH }¢ï´ H}ãG¢ Ï¢ H}ãG¢ ¼ãGS¢èHï Îé‹²¢(2) ÜïU §Ú¢Îï ¥¢ñÚ ±S±S¢ï
ÐñÎ¢ ã¢ï¼ï Úãï´x¢ï ¥¢ñÚ ²ïã §Ú¢Î¢ ¥¢ñÚ ±S±S¢¢ Î¢ïÝ¢ï´ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ LÜU¢±Å
Ï¢Ýï´x¢ï v²êæçÜU çÎH »ÜU ãñ ¼¢ï Á¢Ï¢ ±¢ïã »ÜU Ó¢èÁ¢G ÜïU S¢¢‰¢ }¢àxG¢êH
ã¢ïx¢¢ ¼¢ï §S¢ ÜUè çÁ¢GÎ ÜïU S¢¢‰¢ ©S¢ ±vG¼ }¢àxG¢êH Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ
Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ç}¢S¢¢H Î¢ï S¢¢ïÜUÝ¢ï´ ÜUè S¢è ãñ, ¥x¢Ú ¼é}¢ »ÜU
1 x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè J 2 Îé‹²¢ ÜïU ãéGS¢êH J
ÜU¢ï wG¢éà¢ ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï ÎêS¢Úè Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼
ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý }¢x¢GçÚÏ¢ ± }¢à¢çÚÜGU çÁ¢¼Ý¢ ÈGU¢çS¢H¢ ãñ, çÁ¢¼Ý¢ »ÜU
ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ã¢ï¼ï Á¢¢¥¢ïx¢ï, ÎêS¢Úè S¢ï ÎêÚ ã¢ï¼ï Á¢¢¥¢ïx¢ï J
ã}¢ Ýï ²ïã Á¢¢ï ÜUã¢ çÜU Ï¢‹Îï ÜU¢ Á¢G¢çãÚ ¼GHÏ¢ï Îé‹²¢ }¢ï´
}¢àxG¢êH ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, §S¢ ÜU¢ S¢éÏ¢ê¼ }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñGH çÚ±¢²¼ S¢ï
ã¢ï¼¢ ãñ Á¢¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê ÎÚÎ¢ 5 S¢ï }¢Ú±è ãñ, ¥¢Ð
(5) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ :
}¢ñ´ Ýï §GÏ¢¢Î¼ ± ç¼Á¢¢Ú¼ ÜU¢ï Á¢}¥G ÜUÚÝï ÜU¢ ¼Á¢çÚÏ¢¢ çÜU²¢ HïçÜUÝ
²ïã Î¢ïÝ¢ï´ Á¢}¥G Ý ã¢ï S¢ÜUè´ ¼¢ï }¢ñ´ Ýï §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú çÜU²¢ ¥¢ñÚ
ç¼Á¢¢Ú¼ ÜU¢ï À¢ïÇG çÎ²¢ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ÈGU¢MÜïGU ¥¢’Á¢G}¢ 5 S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU ¥¢Ð
(5) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥x¢Ú §GÏ¢¢Î¼ ± ç¼Á¢¢Ú¼ }¢ïÚï çS¢±¢ çÜUS¢è ¥¢ñÚ }¢ï´ §ÜUnè ã¢ï S¢ÜU¼è´
¼¢ï }¢éÛ¢ï Î¢ïÝ¢ï´ Á¢GMÚ ç}¢H¼è´ v²êæçÜU }¢éÛ¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï
ÜéUGÃ±¼ ¥¢ñÚ Ý}¢èü Î¢ïÝ¢ï´ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ´ J
¼¢ï Á¢Ï¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ²ïã ãñ çÜU Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢ §Á¢ç¼}¢¢¥G }¢éçàÜUH
ãñ ¼¢ï ÈGUÝ¢ ã¢ïÝï ±¢Hè (Îé‹²¢) ÜU¢ ÝévGS¢¢Ý x¢±¢Ú¢ ÜUÚ H¢ï, }¢x¢Ú
S¢H¢}¢¼è ¥¢ñÚ çãGÈGU¢Á¢G¼ ±¢Hè Ó¢èÁ¢G ²¢’Ýè ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ï Ý À¢ïÇG¢ï,
Ï¢¢ÜGUè Úã¢ Ï¢‹Îï ÜïU Ï¢¢ç¼GÝ ÜU¢ Îé‹²¢ ÜïU S¢¢‰¢ }¢àxG¢êH ã¢ïÝ¢ ¼¢ï §S¢ ÜU¢
S¢éÏ¢ê¼ ©S¢ çÚ±¢²¼ S¢ï ç}¢H¼¢ ãñ Á¢¢ï ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6
S¢ï }¢Ú±è ãñ, ¥¢Ð (6) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ :
(1)
çÁ¢S¢ Ýï Îé‹²¢ ÜU¢ï ÐS¢‹Î çÜU²¢ ©S¢ Ýï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ ÝévGS¢¢Ý çÜU²¢
¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ï ÐS¢‹Î çÜU²¢ ©S¢ Ýï Îé‹²¢ ÜU¢ ÝévGS¢¢Ý
çÜU²¢ ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú ÜUÚ¢ï çÁ¢S¢ ÜU¢ ÝzG¥G Ð¢§Î¢Ú ¥¢ñÚ Î¢§}¢è
ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï À¢ïÇG Î¢ï Á¢¢ï çS¢ÈüGU Ó¢‹Î çÎÝ ãñ J
§Ý x¢éÁ¢Gà¼¢ çÚ±¢²¢¼ S¢ï ¼éÛ¢ ÐÚ ²ïã Ï¢¢¼ ±¢Á¢ïGãG ã¢ï x¢§ü ãñ
çÜU Á¢Ï¢ ¼ÜU ¼ïÚ¢ Á¢G¢çãÚ¢ï Ï¢¢ç¼GÝ Îé‹²¢ ÜïU S¢¢‰¢ }¢àxG¢êH Úãïx¢¢
ÜU}¢¢ãGvGÜéUGãê §GÏ¢¢Î¼ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜïUx¢è }¢x¢Ú Á¢Ï¢ ¼ê Îé‹²¢ S¢ï Ï¢ï Úx¢GÏ¢¼
ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÚ ± Ï¢¢ç¼GÝ ÜU¢ï Îé‹²¢ S¢ï ¶G¢Hè ¥¢ñÚ ÈGU¢çÚx¢G ÜUÚ
Îïx¢¢ ¼¢ï ¼éÛ¢ï ÜU}¢¢ãGvGÜéUGãê §GÏ¢¢Î¼ Ï¢Á¢¢ H¢Ýè ÝS¢èÏ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è
Ï¢çËÜU Á¢G¢çãÚè ± Ï¢¢ç¼GÝè ¥¢’Á¢G¢ ¼ïÚï }¢é¥G¢ç±Ý ± }¢ÎÎx¢¢Ú ã¢ï
Á¢¢»æx¢ï, ãGÁ¢GÚ¼ï S¢H}¢¢Ý ÈGU¢ÚS¢è 5 ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
Á¢Ï¢ Ï¢‹Î¢ Îé‹²¢ S¢ï Á¢G¢ïãìÎ ± Ï¢ï Úx¢GÏ¢¼è §çwG¼²¢Ú ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢
ÜU¢ ÜGUËÏ¢ çãGv}¢¼ S¢ï }¢éÝÃ±Ú ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ¥¢’Á¢G¢ §GÏ¢¢Î¼
ÜïU çS¢HçS¢Hï }¢ḯ ©S¢ ÜïU }¢é¥¢G ç±Ý ± }¢ÎÎx¢¢Ú Ï¢Ý Á¢¢¼ï ãñ́ J
¥G±¢§ÜïGU ¥ÚÏ¢¥G¢ ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚÝï ÜUè ÎêS¢Úè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU
¥G±¢§ÜGU ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ¼é}ã¢Úï ¥¢’}¢¢Hï S¢¢çHãG¢ ÜUè ÜGUÎí¢ï
ÜGUè}¢¼ Ï¢ÉG Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ §Ý ÜUè ¥GÁ¢G}¢¼ ± }¢¼üÏ¢¢ çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï
Á¢¢»x¢¢, ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU
(2)
2
Á¢G¢çãÎ¢ï ¥G¢çÏ¢Î ¥G¢çH}¢ ÜUè Î¢ï Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢G ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜïU ã¢æ ¼ÜUËHéÈGU (}¢à¢vGÜGU¼) S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜUè
çÜGU²¢}¢¼ ¼ÜU ÜUè §GÏ¢¢Î¼ S¢ï ¥zGÁ¢GH ± ¥¢’H¢ ãñ J
¼¢ï Á¢Ï¢ Îé‹²¢ }¢ï´ Á¢G¢ïãìÎ ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï ¥GGH¢çãGÎx¢è §çwG¼²¢Ú
ÜUÚÝï S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¥GÁ¢G}¢¼ çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ §çS¼ÜGU¢}¢¼
± ÜUS¢Ú¼ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï¼è ãñ ¼¢ï ¼G¢çHÏ¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU
Á¢G¢ïãìÎ¢ï ¼Á¢LüÎ ÜU¢ Ú¢S¼¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚï J
S¢é±¢H : Á¢G¢ïãìÎ ÜïU v²¢ }¢¢’Ý¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ v²¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : ©GH}¢¢» ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU Á¢G¢ïãìÎ Î¢ï çÜGUS}¢ ãñ :
{1} Á¢G¢ïãìÎï }¢ÜGUÎêÚ {2} Á¢G¢ïãìÎï x¢GñÚ }¢vGÎêÚ,
Á¢G¢ïãìÎï }¢ÜGUÎêÚ ²¢’Ýè ±¢ïã Á¢G¢ïãìÎ Á¢¢ï Ï¢‹Îï ÜïU §çwG¼²¢Ú
}¢ï´ ãñ ±¢ïã ¼èÝ Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜïU }¢Á¢}¢ê»G ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ :
(1) Îé‹²¢ ÜUè Á¢¢ï Ó¢èÁ¢G Ð¢S¢ Ý ã¢ï ©S¢ ÜUè ¼GHÏ¢ Ý ÜUÚï (2) Á¢¢ï
}¢¢ïÁ¢êÎ ã¢ï ©S¢ ÜU¢ï Ú¢ãï wG¢éÎ¢ }¢ï´ ¼vGS¢è}¢ ÜUÚ Îï (3) Îé‹²¢ ÜUè ¥à²¢
ÜU¢ §Ú¢Î¢ ¥¢ñÚ ©‹ãï´ ÐS¢‹Î ÜUÚÝ¢ ¼ÜüU ÜUÚ Îï J çÁ¢S¢ à¢wGS¢ }¢ï´ ²ïã
¼èÝ çS¢ÈGU¼ï´ }¢¢ñÁ¢êÎ ã¢ï´ ±¢ïã Á¢G¢çãÎ ãñ J
HïçÜUÝ Á¢G¢ïãìÎï x¢GñÚ }¢ÜGUÎêÚ ²¢’Ýè ±¢ïã Á¢¢ï Ï¢‹Îï ÜïU §çwG¼²¢Ú
}¢ï´ Ýãè´, ²ïã ãñ çÜU ©S¢ ÜU¢ çÎH Îé‹²±è ¥à²¢ ÜU¢ï ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜïU
à¢¢ñÜGU S¢ï S¢Îü ÐÇG Á¢¢» J Á¢G¢ïãìÎï x¢GñÚ }¢ÜGUÎêÚ, Á¢G¢ïãìÎï }¢ÜGUÎêÚ ÜïU Á¢GÚè»G
ãG¢çS¢H ã¢ï¼¢ ãñ v²êæçÜU Á¢G¢ïãìÎï }¢ÜGUÎêÚ, x¢GñÚ }¢ÜGUÎêÚ ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢ ±
S¢Ï¢Ï¢ ãñ, Á¢¢ï ¥à²¢ Ï¢‹Îï ÜïU Ð¢S¢ Ý ã¢ï´ Á¢Ï¢ ©Ý ÜUè ¼GHÏ¢ À¢ïÇG Îï
¥¢ñÚ }¢¢ñÁ¢êÎ ¥à²¢ ÜU¢ï Ú¢ãï wG¢éÎ¢ }¢ï´ Ï¢¢æÅ Îï ¥¢ñÚ S¢±¢Ï¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè
çÝÄ²¼ S¢ï Îé‹²¢ ± ¥SÏ¢¢Ï¢ï Îé‹²¢ ÜUè ¥¢ÈGU¢¼ ²¢Î ÜUÚ¼ï ãé±ï Ï¢‹Î¢
Á¢Ï¢ ¥¢§‹Î¢ ÜïU çH²ï }¢¢Hï Îé‹²¢ ÜïU ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢ ¥¢ñÚ §S¢
ÜUè Ó¢¢ã¼ çÎH S¢ï çÝÜU¢H Îï ¼¢ï §S¢ ÜïU Á¢GÚè»G çÎH }¢ï´ Îé‹²¢ ÜUè
¼GHÏ¢ S¢Îü ÐÇG Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ± ¥SÏ¢¢Ï¢ï Îé‹²¢ ÜUè ¼GHÏ¢ S¢ï
çÎH ÜU¢ S¢Îü ÐÇG Á¢¢Ý¢ ãè ãGÜGUèÜGUè Á¢G¢ïãìÎ ãñ J
çÈUÚ ²ïã Á¢¢ÝÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU Á¢G¢ïãìÎï }¢ÜGUÎêÚ ÜUè ¼èS¢Úè Á¢éÁ¢G
²¢’Ýè ¼GHÏ¢ï Îé‹²¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢ |¢è çÎH S¢ï çÝÜU¢H ÎïÝ¢ Ï¢ãé¼ }¢éçàÜUH
ãñ v²êæçÜU Ï¢ãé¼ »ïS¢ï ãñ´ Á¢¢ï ªÐÚ ªÐÚ S¢ï ¼¢ï ¼¢çÚÜïU Îé‹²¢ ãñ´ }¢x¢Ú
©Ý ÜïU çÎH¢ï´ }¢ï´ Îé‹²¢ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ Ó¢éÅçÜU²¢æ Hï¼è Úã¼è ãñ, »ïS¢¢
à¢wGS¢ §S¢è ÜUà}¢ÜUà¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ Úã¼¢ ãñ ãG¢H¢æçÜU Á¢G¢ïãìÎ ÜUè ¥SH
à¢¢Ý §S¢ ¼èS¢Úè Á¢éÁ¢G S¢ï ãè ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ, v²¢ ¼é}¢ Ýï ¥ËH¢ã
Ï¢éH‹Î ± Ï¢éÁG¢éx¢ü ÜïU ²ïã §Úà¢¢Î¢¼ Ýãè´ S¢éÝï :
ã}¢ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ Í¢Ú çS¢ÈüGU ©Ý
H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ¥G¼G¢ ÜUÚï´x¢ï Á¢¢ï Îé‹²¢ }¢ï´
S¢ÚÜUà¢è ± ÈGUS¢¢Î ÜU¢ §Ú¢Î¢ ¼ÜU
Ýãè´ ÜUÚ¼ï J
§S¢ ¥¢²¼ }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ç¶GHï ÜU¢
ãéGv}¢ ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çH²ï Ï¢¼¢²¢ ãñ Á¢¢ï S¢ÚÜUà¢è ± ÈGUS¢¢Î ÜU¢ §Ú¢Î¢
Ýãè´ ÜUÚ¼ï, ©Ý ÜïU çH²ï Ýãè´ Ï¢¼¢²¢ Á¢¢ï S¢ÚÜUà¢è ± ÈGUS¢¢Î ¼GHÏ¢ Ýãè´
ÜUÚ¼ï ²¢ ¥G}¢Hè ¼G¢ñÚ ÐÚ Ýãè´ ÜUÚ¼ï, »ÜU }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¶ï¼è ÜU¢
§Ú¢Î¢ Ú¶¼¢ ãñ ã}¢ ©S¢ï ©S¢ ¶ï¼è ÜUè
¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ ¼¢ñÈGUèÜGU Îï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢¢ï
Îé‹²¢ ÜUè ¶ï¼è ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚï, ã}¢
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ²ïã ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ Í¢Ú ã}¢ ©Ý ÜïU çH²ï ÜUÚ¼ï ãñ´
Á¢¢ï Á¢G}¢èÝ }¢ï´ ¼ÜUÏÏ¢éÚ Ýãè´ Ó¢¢ã¼ï ¥¢ñÚ Ý ÈGUS¢¢Î J
©S¢ï ÜéUÀ Îï Îï¼ï ãñ´ }¢x¢Ú ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´

©S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü çãGSS¢¢ Ýãè´ Úã¼¢ J
»ÜU ¥¢ñÚ }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Á¢¢ï à¢wGS¢ §S¢ Îé‹²¢ ÜU¢ï Ó¢¢ãï ã}¢ ©S¢
ÜU¢ï ¥ÐÝè }¢çà¢Ä²¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU
§S¢ S¢ï ÜéUÀ Îï Îï¼ï ãñ´ J
»ÜU ¥¢ñÚ }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
çÁ¢S¢ Ýï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ï Ó¢¢ã¢ ¥¢ñÚ ©S¢
ÜïU çH²ï ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè J
¼¢ï ¼é}¢ §Ý ¼}¢¢}¢ }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ ¥¢²¢¼ ÜU¢ }¢é¼¢G H¥G¢ Ýãè´
ÜUÚ¼ï çÜU §Ý ¼}¢¢}¢ }¢ḯ §Ú¢Îï ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ çÜU²¢ x¢²¢ ãñ ¼¢ï }¢¢’Hê}¢
ãé±¢ çÜU §Ú¢Î¢ »ÜU Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè Ó¢èÁ¢G ãñ HïçÜUÝ Á¢Ï¢ §‹S¢¢Ý ÐãHè Î¢ï
Ó¢èÁ¢G¢ḯ (²¢’Ýè }¢¢ñÁ¢êÎ }¢¢H Ú¢ãï ãGÜUG }¢ḯ S¢ÎÜGU¢ ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ x¢ñÚG }¢¢ñÁ¢êÎ ÜUè
¼GHÏ¢ S¢ï Ï¢ï çÝ²¢Á¢G ã¢ïÝ¢) ÐÚ ¥GÁ}G ¢ ± §çS¼ÜGUH¢H(4) S¢ï ¥G}¢H
à¢éM¥G ÜUÚ Îï ¼¢ï ©}}¢èÎ ãñ çÜU ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ¥ÐÝï ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï
¼GHÏ¢ï Îé‹²¢ ÜïU §Ú¢Îï ÜU¢ï |¢è ÜéUËHè ¼G¢ñÚ ÐÚ çÎH S¢ï çÝÜU¢H Îï v²êæçÜU
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Á¢¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¶ï¼è Ó¢¢ãï ã}¢ ©S¢ ÜïU çH²ï ©S¢
ÜUè ¶ï¼è Ï¢ÉG¢»æ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Îé‹²¢ ÜUè ¶ï¼è Ó¢¢ãï ã}¢ ©S¢ï §S¢ }¢ï´ S¢ï ÜéUÀ Îï´x¢ï ¥¢ñÚ
¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ©S¢ ÜU¢ ÜéUÀ çãGSS¢¢ Ýãè´ J
2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Á¢¢ï ²ïã Á¢ËÎè ±¢Hè Ó¢¢ãï ã}¢ ©S¢ï §S¢ }¢ï´ Á¢ËÎ Îï
Îï´ Á¢¢ï Ó¢¢ãï´ J
3 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Á¢¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ Ó¢¢ãï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè S¢è ÜU¢ïçà¢à¢
ÜUÚï J
4 }¢éS¼çÜGUH ç}¢Á¢G¢Á¢è J

±¢ïã Á¢G¢¼ çÝã¢²¼ ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢Hè ãñ, çÈUÚ çÁ¢S¢ Ó¢èÁ¢G
S¢ï Ú¢ãGï wG¢éÎ¢ }¢ï´ }¢¢H Hx¢¢Ýï ¥¢ñÚ ¼ÜïüU Îé‹²¢ ÐÚ }¢ÎÎ ç}¢H¼è ãñ ¥¢ñÚ
Á¢¢ï à¢ñ §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ¥¢S¢¢Ýè ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ ±¢ïã ²ïã ãñ çÜU
¥¢ÈGU¢¼ï Îé‹²¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ©G²êÏ¢ ÜU¢ï Á¢GïãìÝ }¢ï´ Î¢ïãÚ¢²¢ Á¢¢» J
}¢Á¢G}}¢¼ï Îé‹²¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU }¢à¢¢§¶G ÜïU Ï¢ãé¼
¥vG±¢H ãñ´, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, Ï¢¢’Á¢G }¢à¢¢§¶G (m) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
}¢ïÚï Îé‹²¢ S¢ï }¢é¼ÝçzGÈGUÚ ã¢ïÝï ÜUè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU ±¢ïã ‰¢¢ïÇG¢ ±vG¼
§‹S¢¢Ý ÜU¢ï Î¢ñH¼}¢‹Î ÜUÚ¼è ãñ ¥¢ñÚ Á¢ËÎ ãè ÈGUÝ¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ
çÁ¢¼Ýï §S¢ ÜïU ¼G¢çHÏ¢ ãñ´ S¢Ï¢ ¶GS¢èS¢ ¥¢ñÚ ÜU}¢èÝï ãñ´ J
}¢ïÚï à¢ñ¶G I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢
ÜGU¢ñH S¢ï |¢è Îé‹²¢ ÜïU S¢¢‰¢ ¼¥GËHéÜUG ÜUè Ï¢ê ¥¢¼è ãñ v²êæçÜU Á¢¢ï à¢wGS¢
çÜUS¢è à¢ñ S¢ï Á¢éÎ¢§ü ÜU¢ çà¢ÜU±¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ±¢ïã ÎÚ ãGÜUG èÜGU¼ ©S¢ ÜïU
ç±S¢¢H ÜU¢ ¥¢ÚÁG¢ê }¢‹Î ã¢ï¼¢ ãñ, §S¢è ¼GÚãG Á¢¢ï à¢wGS¢ çÜUS¢è à¢ñ S¢ï §S¢
çÏ¢Ý¢ ÐÚ ¥GH¢çãGÎx¢è §çwG¼²¢Ú ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU §S¢ }¢ï´ ¥¢ñÚ |¢è à¢ÚèÜU ãñ´
±¢ïã ÎÚ ãGÜUG èÜGU¼ §S¢ ¥}¢í ÜU¢ wG±¢çãà¢}¢‹Î ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ÜU¢à¢ }¢ñæ ¥ÜïUH¢
ãè §S¢ ÜU¢ }¢¢çHÜU ã¢ï¼¢, §S¢ çH²ï }¢Á¢G}}¢¼ï Îé‹²¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
çÁ¢G²¢Î¢ ÎéLS¼ ±¢ïãè ãñ Á¢¢ï }¢ïÚï à¢ñ¶G I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ, ¥¢Ð
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Îé‹²¢
wG¢éÎ¢ ÜUè Îéà}¢Ý ãñ ¥¢ñÚ ¼ê wG¢éÎ¢ ÜU¢ Î¢ïS¼ ãñ ¥¢ñÚ ÜGU¢§GÎ¢ ãñ çÜU Á¢¢ï
çÜUS¢è ÜU¢ï Î¢ïS¼ Ú¶¼¢ ã¢ï ±¢ïã ¥ÐÝï Î¢ïS¼ ÜïU Îéà}¢Ý ÜU¢ï |¢è ¥ÐÝ¢
Îéà}¢Ý S¢}¢Û¢¼¢ ãñ J
}¢ïÚï à¢ñ¶G (I) Ýï ²ïã |¢è ÈGUÚ}¢¢²¢ :
v²êæçÜU ²ïã Îé‹²¢ ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ }¢ñHï ÜéUÓ¢ïHï }¢éÎ¢üÚ ÜUè }¢¢çÝ‹Î ãñ, ¼é}¢
Îï¶¼ï Ýãè´ çÜU §S¢ ÜïU HÁ¢GèÁ¢G ¶¢Ýï ‰¢¢ïÇGè ÎïÚ }¢ï´ Ï¢ÎÏ¢êÎ¢Ú x¢‹Îx¢è
Ï¢Ý Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥‹Á¢¢}¢ï ÜU¢Ú §S¢ ÜUè Á¢ñGÏ¢¢ï Á¢GèÝ¼ ±¢Hè Ó¢èÁ¢Gï´
¶GÚ¢Ï¢, ÐÁ¢G}¢éÎ¢ü ¥¢ñÚ ÈGUÝ¢ ± }¢¢’Îê}¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ´ }¢x¢Ú §S¢ ÜïU Á¢G¢çãÚ
ÜU¢ï wG¢éàÏ¢êÎ¢Ú ¥¢ñÚ }¢éÁ¢GÄ²Ý ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ J
¼¢ï x¢G¢çÈGUH §S¢ ÜïU Á¢G¢çãÚ ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ §S¢ ÜïU {¢ïÜïU }¢ï´ ¥¢
x¢» }¢x¢Ú Î¢Ý¢ H¢ïx¢¢ï´ Ýï §S¢ S¢ï ÜUÝ¢Ú¢ ÜUà¢è §çwG¼²¢Ú ÜUè J
S¢é±¢H : v²¢ Á¢G¢ïãìÎ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢ ÈGUÁ¢üG ãñ ²¢ ÝzGH ?
Á¢±¢Ï¢ : }¢à¢¢§¶ïG ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ( ) ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU Á¢G¢ïãìÎ
Î¢ï Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï ã¢ï¼¢ ãñ, »ÜU ãGÚ¢}¢ S¢ï, ÎêS¢Ú¢ ãGH¢H S¢ï J ãGÚ¢}¢ ¥à²¢
S¢ï Á¢G¢ïãìÎ ÈGUÁ¢üG ãñ ¥¢ñÚ ãGH¢H S¢ï }¢éS¼ãGÏ¢ J çÈUÚ çÁ¢Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï
¼G¢¥G¢¼ ± §GÏ¢¢Î¢¼ }¢ï´ §çS¼ÜGU¢}¢¼ ãG¢çS¢H ãñ ©Ý ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU ãGÚ¢}¢
»ÜU ÝÁS¢ ¥¢ñÚ }¢éÎ¢üÚ Ó¢èÁ¢G ÜUè ¼GÚãG ãñ wG¢éÎ¢ Ý wG±¢S¼¢ ¥x¢Ú §S¢
ÜïU §çS¼’}¢¢H ÜUè Á¢GMÚ¼ Ðïà¢ ¥¢» ¼¢ï Ï¢ãé¼ }¢¢’}¢êHè ¥¢ñÚ Ï¢ ÜGUÎÚï
Á¢GMÚ¼ §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï ÜUè à¢Ú¥GÝ §Á¢¢Á¢G¼ ãñ }¢x¢Ú ¥Ï¢Î¢H ±
ÜU¢ç}¢HèÝ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU ãGH¢H |¢è Á¢GMÚ¼ S¢ï Á¢G¢§Î §çS¼’}¢¢H
ÜUÚÝ¢ }¢éÎ¢üÚ ÜUè }¢¢çÝ‹Î ãñ, ±¢ïã ãGH¢H |¢è Ï¢ ÜGUÎÚï Á¢GMÚ¼ ±
ãG¢Á¢¼ ãè §çS¼’}¢¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ Ï¢¢ÜGUè Úã¢ ãGÚ¢}¢ ¼¢ï ±¢ïã ©Ý ÜïU
ÝÁ¢GÎèÜU ¥¢x¢ ÜUè }¢¢çÝ‹Î ãñ §S¢ ÜïU §çS¼’}¢¢H ÜU¢ ©‹ãï´ ±ã}¢
¼ÜU Ýãè´ ¥¢¼¢ J çÎH ÜïU Îé‹²¢ S¢ï çÝÜUH Á¢¢Ýï ÜU¢ ²ïãè
}¢¼GHÏ¢ ãñ çÜU ¼GHÏ¢ï Îé‹²¢ ÜïU ÐÚ¢x¢‹Î¢ ¶G²¢H¢ï´ S¢ï çÎH Ð¢ÜU
± S¢¢ÈGU ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Îé‹²¢ ÜUè ÝÈGUÚ¼ çÎH }¢ï´ Á¢¢
x¢éÁ¢Gè´ ã¢ï Á¢¢» çÜU ±¢ïã §S¢ï S¢wG¼ x¢‹Îè ¥¢ñÚ }¢ÜUMã à¢ñ S¢}¢Û¢Ýï
Hx¢ï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¼GHÏ¢ï Îé‹²¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü Î¢§G²¢ çÎH }¢ï´ Ý Úãï J (1)
S¢é±¢H : ²ïã ÜñUS¢ï ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU ¥GÁ¢èÏ¢ ¥GÁ¢èÏ¢ à¢ã±¼¢ï´ ¥¢ñÚ
HÁGÁ¢G¼¢ï´ S¢ï ¥¢Ú¢S¼¢ ÐïÚ¢S¼¢ Îé‹²¢ ÜU¢ï §‹S¢¢Ý ¥¢x¢ ²¢ »ÜU x¢‹Îï
}¢éÎ¢üÚ ÜUè ¼GÚãG S¢}¢Û¢Ýï Hx¢ï ¶G¢S¢ ÜUÚ ã}¢ Á¢ñS¢ï ÜU}¢Á¢G¢ïÚ ç¶GËÜGU¼
¥¢ñÚ Á¢G§üGÈGU ¼GÏ¢è¥G¼ ¼¢ï çÏ¢ËÜéUH »ïS¢ï Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼ï J
Á¢±¢Ï¢ : ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ çÁ¢S¢ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ¥ÐÝè ¶G¢S¢ ¼¢ñÈUG èÜGU S¢ï
Ý±¢Á¢G¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥¢ÈGU¢¼ï Îé‹²¢ S¢ï ±¢çÜGUÈGU ± ¥¢x¢¢ã ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï
Îé‹²¢ ©S¢ï »ïS¢è ãè ãGÜUG èÚ ± Á¢GHèH }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼è ãñ }¢x¢Ú Á¢¢ï Ï¢ï ±éÜUG Èê UG
§S¢ ÜïU ©G²Ïê ¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï ¥‹{¢ Úãï ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè Á¢G¢çãÚè
Á¢GèÝ¼ (ÅèÐ-Å¢õÐ) S¢ï ÈGUÚïÏ¢ wG¢Îé ¢ü(2) ã¢ï ±¢ïã Îé‹²¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU »ïS¢ï
¼S¢Ã±éÚ S¢ï ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ ãè ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã Îé‹²¢ ÜU¢ï ãGÜUG èÚ ± Á¢GHèH
S¢}¢Û¢Ý¢ Ý¢}¢é}¢çÜUÝ ¶G²¢H ÜUÚ¼¢ ãñ J }¢ñ´ »ÜU »ïS¢è ç}¢S¢¢H Îï¼¢ ãêæ çÁ¢S¢
S¢ï Îé‹²¢ ÜUè ãGÜUG èÜGU¼ ¼é}¢ ÐÚ Ú¢ïà¢Ý ¥¢ñÚ ±¢Á¢Gãï G ã¢ï Á¢¢»x¢è :
»ÜU à¢wGS¢ ÐêÚè ¥à²¢ Ç¢H ÜUÚ ÝÈGUèS¢ ¥¢ñÚ ©G}Î¢ ãGË±¢
¼Ä²¢Ú ÜUÚï }¢x¢Ú ¼Ä²¢Ú ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ©S¢ }¢ïæ Á¢GãìÚï ÜGU¢ç¼H ÜU¢ »ÜU
ÜGU¼GÚ¢ Ç¢H Îï, Á¢GãìÚ Ç¢H¼ï ±vG¼ »ÜU à¢wGS¢ ¼¢ï Îï¶ Úã¢ ‰¢¢ }¢x¢Ú
ÎêS¢Ú¢ §S¢ S¢ï Ï¢ï ¶GÏ¢Ú ‰¢¢ Á¢Ï¢ Î¢ïÝ¢ḯ ÜïU S¢¢}¢Ýï ±¢ïã Ï¢ïã¼ÚèÝ ¥¢ñÚ ©G}Î¢
ãGË±¢ ¶¢Ýï ÜïU çH²ï Ú¶¢ Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï çÁ¢S¢ï Á¢GãìÚ ÜUè ç}¢H¢±Å ÜU¢ §GË}¢
ãñ ±¢ïã ãÚçx¢Á¢G §S¢ ÜïU ¶¢Ýï ÜUè ¼GÚÈGU Ú¢çx¢GÏ¢ Ýãè´ ã¢ïx¢¢ Ï¢çËÜU ¶¢Ýï
ÜU¢ ¶G²¢H |¢è Ýãè´ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU ²ïã ãGË±¢ ÐïÅ }¢ḯ ¥¢x¢
Ç¢HÝï S¢ï |¢è çÁ¢G²¢Î¢ }¢éçàÜUH ã¢ïx¢¢ v²êæçÜU ±¢ïã §S¢ ÜUè ¥‹ÎMÝè
¥¢ÈGU¼ S¢ï ±¢çÜGUÈGU ãñ ±¢ïã §S¢ ÜUè Á¢G¢çãÚè ©G}Îx¢è ¥¢ñÚ ÝÈGU¢S¢¼ S¢ï
{¢ïÜïU }¢ïæ Ýãè´ ¥¢»x¢¢ }¢x¢Ú ÎêS¢Ú¢ à¢wGS¢ çÁ¢S¢ï ¥¢}¢ïçÁ¢Gà¢ï Á¢GãìÚ ÜU¢ §GË}¢
Ýãè´ ±¢ïã §S¢ ÜUè Á¢G¢çãÚè ©G}Îx¢è ± ÝÈGU¢S¢¼ S¢ï ÈGUÚñÏ¢ }¢ï´ ¥¢ Á¢¢»x¢¢
1 wG±¢çãà¢ J 2 ÈGUÚïÏ¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ J
±¢ïã çãGS¢ü ± H¢HÓ¢ S¢ï ãGË±ï ÐÚ ÅêÅ ÐÇGïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï S¢¢‰¢è ÐÚ
©S¢ ãGË±ï S¢ï ÝÈGUÚ¼ ÜUè ±Á¢ã S¢ï ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ ÜUÚïx¢¢ Ï¢çËÜU ©S¢ï ¥ãG}¢ÜGU
¥¢ñÚ Ï¢ï ±éÜGUêÈGU ¶G²¢H ÜUÚïx¢¢ J Îé‹²¢ ÜUè ãGÚ¢}¢ ¥à²¢ |¢è çÏ¢»Gçï Ýãè
§S¢è ¼GÚãG ãñ´ Á¢¢ï ¥ãHï Ï¢S¢èÚ¼ §çS¼ÜGU¢}¢¼ ÜïU S¢¢‰¢ à¢Úè¥G¼ï ãGvGÜGU¢ ÜïU
Ú¢S¼ï ÐÚ x¢¢}¢Á¢GÝ ãñ´ ±¢ïã ¼¢ï §S¢ S¢ï S¢wG¼ }¢é¼ÝçzGÈGUÚ ãñæ }¢x¢Ú ãGÚ¢}¢
ÜïU ÝévGS¢¢Ý¢¼ S¢ï Ï¢ï ¶GÏ¢Ú H¢ïx¢ §S¢ ÐÚ çÈGUÎ¢ ã¢ï Úãï ãñ´ J
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ãGË±¢ ¼Ä²¢Ú ÜUÚÝï ±¢Hï Ýï §S¢ }¢ï´ Á¢GãìÚ ÜUè
ç}¢H¢±Å Ý ÜUè ã¢ï Ï¢çËÜU §S¢ }¢ï´ ‰¢êÜU çÎ²¢ ã¢ï ²¢ Ý¢ÜU S¢¢ÈGU ÜUè ã¢ï
¥¢ñÚ §S¢ ‰¢êÜU ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ï ãGË±ï }¢ï´ ç}¢H¢ ÜUÚ ªÐÚ S¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG
ÎéLS¼ ÜUÚ çÎ²¢ ã¢ï ¼¢ï Á¢¢ï ¥¢Î}¢è §S¢ ÜU¢Ú±¢§ü ÜU¢ï Îï¶ Úã¢ ã¢ï ±¢ïã
¼¢ï §S¢ ãGË±ï S¢ï ÜUÚ¢ã¼ ¥¢ñÚ ÝÈGUÚ¼ ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ çS¢±¢»
¥à¢g Á¢GMÚ¼ ÜïU §S¢ï ¶¢Ýï ÐÚ çÚÁ¢G¢}¢‹Î Ýãè´ ã¢ïx¢¢ HïçÜUÝ Á¢¢ï
à¢wGS¢ }¢Á¢GÜêUÚ¢ ÜU¢Ú±¢§ü S¢ï Ý¢±¢çÜGUÈGU ã¢ïx¢¢ ±¢ïã §S¢ ÜUè ©G}Îx¢è ¥¢ñÚ
ÝÈGU¢S¢¼ S¢ï }¢é¼¥çSS¢Ú ã¢ï ÜUÚ wG¢éà¢è wG¢éà¢è S¢Ï¢ Ó¢Å ÜUÚ Á¢¢»x¢¢
Ï¢çËÜU §S¢ ÐÚ ÈGUÚãG¼ ± ÐS¢‹ÎèÎx¢è ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú ÜUÚïx¢¢ J
²ïã Îé‹²¢ ÜïU ãGH¢H ÜUè ç}¢S¢¢H ãñ Á¢¢ï ¥ãHï Ï¢S¢èÚ¼ ±
§çS¼ÜGU¢}¢¼ ãñ́ ±¢ïã ¼¢ï §S¢ï çS¢ÈüUG Ï¢ ÜGUÎÚï ãG¢Á¢¼ §çS¼’}¢¢H }¢ḯ H¢¼ï
ãñ́ }¢x¢Ú ¥ãHï x¢GzGH¼ §S¢ï }¢‹Ý ± S¢Ë±¢ ÜUè ¼GÚãG ©ÇG¢¼ï ãñ´, Îïç¶²ï
²ã¢æ Î¢ïÝ¢ï´ çÜGUS}¢ ÜïU H¢ïx¢¢ḯ ÜUè ç¶GËÜGU¼ ± ¼GÏ¢è¥G¼ ¼¢ï Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ }¢x¢Ú
§GË}¢ ± Ï¢S¢èÚ¼, Á¢ã¢H¼ ± ç¶GÈGU¢(1) ÜUè ±Á¢ã S¢ï Î¢ïÝ¢ï´ ÜïU
¥zG¥G¢H }¢ï´ çÜU¼Ý¢ ÈGUÜüGU ãñ ? ¥x¢Ú ©S¢ Á¢¢çãH ± Ý¢±¢çÜGUÈGU ÜU¢ï
¥¢}¢ïçÁ¢Gà¢ï Á¢GãìÚ ÜU¢ §GË}¢ ã¢ï¼¢ ¼¢ï Á¢GMÚ ±¢ïã §S¢ S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢
ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ©S¢ ±¢çÜGUÈGU ¥¢Î}¢è ÜU¢ï }¢Á¢GÜêUÚ¢ ¥¢}¢ïçÁ¢Gà¢ ÜU¢
Ð¼¢ Ý ã¢ï¼¢ ¼¢ï ±¢ïã §S¢ Ï¢ï¶GÏ¢Ú à¢wGS¢ ÜUè ¼GÚãG çÏ¢H¢ ¼±vGÜéUGÈGU
1 Ð¢ïà¢èÎ¢ ã¢ïÝï J
S¢Ï¢ ãGË±¢ ãÇGÐ ÜUÚ Á¢¢¼¢ J ¼é}ãï´ §S¢ Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü ç}¢S¢¢H S¢ï ¥ÓÀè
¼GÚãG }¢¢’Hê}¢ ã¢ï x¢²¢ çÜU ²ïã ÈGUÜüGU ¼GÏ¢è¥G¼ ± ç¶GËÜGU¼ ÜUè ±Á¢ã
S¢ï Ýãè´ Ï¢çËÜU §GË}¢ ± Ï¢S¢èÚ¼ ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ ãñ ²ïã ÈGUÜüGU »ÜU Æ¢ïS¢
¥¢ñÚ ÐéwG¼¢ Ó¢èÁ¢G ãñ ãÚ Ï¢¢ §‹S¢¢ÈGU ¥¢ñÚ ¥GvGH}¢‹Î §S¢ ÜUè ÎéLS¼è
ÜU¢ »’ç¼Ú¢ÈGU ÜUÚïx¢¢ J ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥ÐÝï ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï
çãÎ¢²¼ ± ¼¢ñÈUG èÜGU ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ J
S¢é±¢H : ÜéUÀ Ý ÜéUÀ Îé‹²¢ ÜU¢ ã¢ïÝ¢ ¼¢ï Á¢GMÚè ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ã}¢¢Úè
¥¢ñÚ ã}¢¢Úï ¥ãH¢ï §G²¢H ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è ÜGU¢§}¢ Úã S¢ÜïU ¼¢ï Îé‹²¢ S¢ï
ÜéUËHè ¼G¢ñÚ ÐÚ ¥GH¢çãGÎx¢è ÜñUS¢ï ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : Á¢G¢ïãìÎ S¢ï }¢vGS¢êÎ ²ïã ãñ çÜU ÈéUGÁG¢êH, Á¢G¢§Î ¥¢ñÚ x¢ñGÚ Á¢GMÚè
¥à²¢ S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ çÜU²¢ Á¢¢» x¢GÚÁ¢G ²ïã çÜU çS¢ÈüGU §S¢ ÜGUÎÚ ¼G¢ÜGU¼
± ÜéUGÎÚ¼ }¢¢ñÁ¢êÎ Úãï çÁ¢S¢ S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ± ¼G¢¥G¼ï wG¢éÎ¢±‹Îè ¥Î¢ ã¢ï
S¢ÜïU, }¢ãìGÁ¢G ¶¢Ý¢ ÐèÝ¢ ¥¢ñÚ HÁGÁ¢G¼x¢èÚ ã¢ïÝ¢(1) }¢vGS¢êÎ Ý ã¢ï
¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï §S¢ ÐÚ |¢è ÜéUGÎÚ¼ ãñ çÜU ¼é}ãï´ S¢Ï¢Ï¢ ± Á¢GÚè»G
S¢ï çÁ¢G‹Î¢ Ú¶ï ²¢ çÏ¢x¢GÚñ çÜUS¢è Á¢G¢çãÚè S¢Ï¢Ï¢ ÜïU, Á¢ñS¢ï }¢H¢§ÜU¢ çÜU §Ý
}¢¢gè ¥SÏ¢¢Ï¢ ± Á¢GÚ¢»¥G ÜïU çÏ¢x¢GñÚ ãè çÁ¢G‹Î¢ ãñ´ J wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï
§S¢ ÜUè |¢è ¼G¢ÜGU¼ ãñ çÜU ¼é}ãï´ ¼é}ã¢Úï Ð¢S¢ }¢¢ñÁ¢êÎ à¢ñ ÜïU Á¢GÚè»G çÁ¢G‹Î¢
Ú¶ï ²¢ »ïS¢è à¢ñ }¢éãÄ²¢ ÈGUÚ}¢¢ Îï çÁ¢S¢ ÜU¢ ¼é}ãï´ ±ã}¢ ± x¢é}¢¢Ý ¼ÜU
Ý ã¢ï, Á¢ñS¢¢ çÜU ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï »ÜU Á¢x¢ã ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Á¢¢ï ¼vG±¢ ± ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Úè ÜUè Ú¢ã
§çwG¼²¢Ú ÜUÚï ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
©S¢ï ©S¢ Á¢x¢ã S¢ï Ú¢ïÁ¢Gè Îï¼¢ ãñ Á¢ã¢æ
ÜU¢ ©S¢ï ±ã}¢ ± x¢é}¢¢Ý |¢è Ýãè´ ã¢ï¼¢ J
1 HÁGÁ¢G¼ ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ J 2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥ËH¢ã
S¢ï ÇÚï ¥ËH¢ã ©S¢ ÜïU çH²ï ÝÁ¢¢¼ ÜUè Ú¢ã çÝÜU¢H Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï ±ã¢æ S¢ï
Ú¢ïÁ¢Gè Îïx¢¢ Á¢ã¢æ ©S¢ ÜU¢ x¢é}¢¢Ý Ý ã¢ï J
§S¢ çH²ï ¥x¢Ú ¼é}¢ ¼vG±¢ ÐÚ ÜU¢ÚÏ¢‹Î ã¢ï Á¢¢¥¢ï ¼¢ï ¼é}ãï´
Ï¢ÜGU¢» ãG²¢¼(1) ÜïU çH²ï ¼GHÏ¢ï Îé‹²¢ ±x¢ñGÚ¢ ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´ ¥¢ñÚ
¥x¢Ú Á¢G¢ïãìÎ ÜU¢ ²ïã ÎÚÁ¢¢ ¼é}ãïæ ãG¢çS¢H Ý ã¢ï ¼¢ï Á¢G¢Îï ¥¢ç¶GÚ¼
¥¢ñÚ ¼vG±¢ ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï ¼H¢à¢ ÜUÚ¢ï à¢ã±¼ ¥¢ñÚ HÁGÁ¢G¼ ÜUè
x¢GÚÁ¢G S¢ï ¼H¢à¢ Ý ÜUÚ¢ï v²êæçÜU Á¢Ï¢ ¼é}ã¢Úè çÝÄ²¼ ÝïÜU ã¢ïx¢è ¼¢ï
²ïã ¼GHÏ¢ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ãè à¢é}¢¢Ú ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG ¼é}ã¢Úï
Á¢G¢ïãìÎ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ÈGUÜüGU Ýãè´ ¥¢»x¢¢, §S¢ }¢Á¢GÜêUÚ¢ Ï¢²¢Ý ÜU¢ï ¥ÓÀè
¼GÚãG Á¢GïãìÝ Ýà¢èÝ ÜUÚ¢ï J
ÎêS¢Úè MÜU¢±Å : }¢wGHêÜGU S¢ï }¢ïH Á¢¢ïH
çÈUÚ }¢wGHêÜGU S¢ï ¥GH¢çãGÎx¢è ¥¢ñÚ ©GÁGH¼(2) |¢è H¢çÁ¢G}¢
ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU Î¢ï S¢Ï¢Ï¢ ãñ´ :
»ÜU ²ïã çÜU ¼é}¢ }¢ïH Á¢¢ïH }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï ÜUÚ §GÏ¢¢Î¼ S¢ï
}¢ãGM}¢ ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï, »ÜU Ï¢éÁG¢éx¢ü (I) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU }¢ñ´
»ÜU Á¢}¢¢¥G¼ ÜïU Ð¢S¢ S¢ï x¢éÁ¢GÚ¢ Á¢¢ï Ï¢ãìGS¢¢ï }¢éÏ¢¢ãGS¢¢ }¢ï´ }¢àxG¢êH ‰¢è
¥¢ñÚ »ÜU à¢wGS¢ ©Ý S¢ï ‰¢¢ïÇGè ÎêÚ ãÅ ÜUÚ ¥ÜïUH¢ Ï¢ñÆ¢ ãé±¢ ‰¢¢,
}¢ñ´ Ýï ©S¢ ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Á¢¢ ÜUÚ ©S¢ S¢ï x¢ézG¼ìx¢ê ÜUÚÝè Ó¢¢ãè ¼¢ï ©S¢ Ýï
Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : “}¢ñ´ çÁ¢GRïU §H¢ãè }¢ï´ }¢àxG¢êH ÚãÝï ÜU¢ï ¼ïÚï S¢¢‰¢
x¢ézG¼ìx¢ê ÜUÚÝï S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢ãGÏ¢êÏ¢ S¢}¢Û¢¼¢ ãêæ J” }¢ñ´ Ýï ÜUã¢ : ¼é}¢
²ã¢æ ¥ÜïUHï Ï¢ñÆï ãé±ï ã¢ï ? ¼¢ï ©S¢ Ýï ÜUã¢ : “}¢ñ´ ¥ÜïUH¢ Ýãè´
Ï¢çËÜU }¢ïÚï S¢¢‰¢ »ÜU }¢ïÚ¢ ÚÏ¢ ãñ ¥¢ñÚ Î¢ï çÜUÚ¢}¢Ý ÜU¢ç¼Ï¢èÝ(3) ãñ´ J”
1 çÁ¢G‹Îx¢è x¢éÁ¢G¢ÚÝï J 2 x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè J 3 ¥¢’}¢¢H çH¶Ýï ±¢Hï çÈGUçÚà¼ï J
§S¢ ÜïU Ï¢¢’Î }¢ñ´ Ýï ©S¢ S¢ï S¢é±¢H çÜU²¢ Ï¢ãìGS¢¢ï }¢éÏ¢¢ãGS¢¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´
}¢ï´ Ï¢ïã¼Ú ÜU¢ñÝ ãñ ? ¼¢ï ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : “çÁ¢S¢ ÜU¢ï wG¢éÎ¢ Ýï
Ï¢wGà¢ çÎ²¢ ã¢ï J” }¢ñ´ Ýï ÐêÀ¢ : S¢è{è Ú¢ã ÜU¢ñÝ S¢è ãñ ? ¼¢ï ©S¢ Ýï
ã¢‰¢ S¢ï ¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ¶ÇG¢ ã¢ï ÜUÚ Ó¢H ÐÇG¢ J
Ó¢H¼ï ±vG¼ ±¢ïã ²ïã ÜUã Úã¢ ‰¢¢ : “»ï ¥ËH¢ã ! ¼ïÚè ¥ÜUS¢Ú
}¢wGHêÜGU }¢éÛ¢ï ¼ïÚï çÁ¢GRU S¢ï x¢G¢çÈGUH Ú¶Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼è ãñ J”
¼¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU }¢wGHêÜGU ÜïU S¢¢‰¢ ¼¥GËHéÜGU¢¼ §GÏ¢¢Î¼
S¢ï x¢G¢çÈGUH ÜUÚ Îï¼ï ãñ´ Ï¢çËÜU §GÏ¢¢Î¼ S¢ï Ú¢ïÜU Îï¼ï ãñ´ Ï¢çËÜU Ï¢¢’Á¢G
¥±ÜGU¢¼ ãH¢ÜU¼ ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§ü }¢ï´ Ç¢H Îï¼ï ãñ´, Á¢ñS¢¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï
ãG¢ç¼}¢ï ¥S¢}¢ I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“}¢ñ´ Ýï }¢wGHêÜGU S¢ï Ð¢æÓ¢ Ó¢èÁ¢Gï´ ¼GHÏ¢ ÜUè´ }¢x¢Ú Ý ç}¢H S¢ÜUè´,
}¢ñ´ Ýï ©Ý S¢ï ÜUã¢ : Á¢G¢ïãìÎ ± ¼G¢¥G¼ }¢ïÚï çH²ï }¢éãÄ²¢ ÜUÚ¢ï, }¢x¢Ú
±¢ïã Ý ÜUÚ S¢ÜïU J }¢ñ´ Ýï ÜUã¢ : Á¢G¢ïãìÎ ± ¼G¢¥G¼ }¢ï´ }¢ïÚè §¥G¢Ý¼(1)
ãè ÜUÚ¢ï, }¢x¢Ú ±¢ïã §¥G¢Ý¼ |¢è Ý ÜUÚ S¢ÜïU J }¢ñ́ Ýï ÜUã¢ : ¥x¢Ú Á¢G¢ïãìÎ
± ¼G¢¥G¼ ÜïU çH²ï ¼é}¢ S¢ï çÜUÝ¢Ú¢ÜUà¢è ÜUMæ ¼¢ï Ý¢Ú¢Á¢G Ý ã¢ïÝ¢,
}¢x¢Ú ±¢ïã çÜUÝ¢Ú¢ÜUà¢è ÐÚ Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï x¢» J }¢ñ́ Ýï ÜUã¢ : Á¢G¢ãï Îì ± ¼G¢¥G¼
ÜïU ãG¢çS¢H ÜUÚÝï }¢ï´ ¼é}¢ LÜU¢±Å Ý Ï¢ÝÝ¢, }¢x¢Ú ±¢ïã Ú¢ïÜUÝï S¢ï
Ï¢¢Á¢G Ý ¥¢» J ¥¶GèÚ(2) }¢ñ´ Ýï ÜUã¢ : }¢éÛ¢ï wG¢éÎ¢ ÜUè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè
ÜUè ¼GÚÈGU ¼¢ï Ý Ï¢éH¢¥¢ï, }¢x¢Ú ©‹ã¢ï´ Ýï }¢ïÚè §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ï |¢è
¼SHè}¢ Ý çÜU²¢ J Á¢Ï¢ H¢ïx¢¢ḯ S¢ï }¢ïÚè ÜU¢ï§ü }¢éÚ¢Î |¢è ÐêÚè Ý ãé§ü ¼¢ï }¢ñ́
©Ý S¢ï çÜUÝ¢Ú¢ÜUà¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ §SH¢ãïG ÝzGS¢ }¢ïæ }¢àxG¢êH ã¢ï x¢²¢ J”
1 }¢ÎÎ J 2 ¥¢ç¶GÚ J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè
ÜUè ãGÜGUèÜGU¼, x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè ÜïU Á¢G}¢¢Ýï ¥¢ñÚ ©S¢ Á¢G}¢¢Ýï ÜïU H¢ïx¢¢ï´
ÜUè ±Á¢G¢ãG¼ ÈGUÚ}¢¢ Îè ãñ ¥¢ñÚ ãéGv}¢ çÎ²¢ ãñ çÜU Á¢Ï¢ ±¢ïã ±vG¼
¥¢ñÚ Á¢G}¢¢Ý¢ ¥¢» ¼¢ï }¢wGHêÜGU S¢ï ²vS¢Ú çÜUÝ¢Ú¢ÜUà¢ ã¢ï Á¢¢Ý¢ ±ÚÝ¢
¼é}ã¢Ú¢ ÎèÝ ¼Ï¢¢ã ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ ²ïã
±¢Á¢ïãG G ãñ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ©}}¢¼ ÜïU }¢S¢¢Hïã(1) G
ã}¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Á¢¢Ý¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ ¥¢Ð (6) ã}¢ S¢ï
çÁ¢G²¢Î¢ ã}¢¢Úï ¶GñÚ wG±¢ã ‰¢ï, ¼¢ï ¥x¢Ú ¼é}¢ ±¢ïã Á¢G}¢¢Ý¢ Ð¢¥¢ï çÁ¢S¢
}¢ï´ ¥¢Ð (6) Ýï ©GÁGH¼ ÜU¢ ãéGv}¢ çÎ²¢ ãñ ¼¢ï ¥¢Ð
(6) ÜïU ãéGv}¢ ÜUè Á¢GMÚ ¼¢’}¢èH ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ¥¢Ð
(6) ÜUè ÝS¢èãG¼ ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ »ïS¢¢ ±ã}¢ |¢è
Ý ÜUÚ¢ï çÜU ã}¢ ¥ÐÝè |¢H¢§²¢ḯ ÜU¢ï ãéÁG ¢G êÚ (6) S¢ï Ï¢ïã¼Ú
Á¢¢Ý¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ©GÁGH¼ ± x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè ÜïU ¼ÜüU ÜïU çH²ï HÓ¢Ú(2) ±
Ï¢ïãêÎ¢ ¼¢±èH¢¼ Ý ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ÚÜGUèÜGU(3) ãGèH¢ï´ ÜïU Á¢GÚè»G ¥ÐÝï çÎH
ÜU¢ï Ý Ï¢ãH¢¥¢ï, ¥x¢Ú §S¢ Ý¢ÁG¢Üé U ±vG¼ }¢ḯ ãGÁé ¢G Úê (6)
ÜïU §Úà¢¢Î ÜUè ¼¢’}¢èH Ýãè´ ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï ãH¢ÜU ± Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï
¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ¼é}ã¢Ú¢ ÜU¢ï§ü ©GÁ¢íG Ýãè´ S¢éÝ¢ Á¢¢»x¢¢ J
»ÜU }¢àãêÚ ãGÎèS¢ }¢ï´ Á¢¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ¥G}¢í çÏ¢Ý
¥G¢S¢ 5 S¢ï }¢Ú±è ãñ, x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè ÜïU ±vG¼ ÜUè ¼à¢ÚèãG ÜUÚ
Îè ãñ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GÏÎéËH¢ã 5 ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : »ÜU
ÎzG¥G¢ ã}¢ ãGéÁG¢êÚ (6) ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ‰¢ï J çÈGU¼Ý¢ï´
ÜU¢ çÁ¢GRU ã¢ï Úã¢ ‰¢¢ ¼¢ï ¥¢Ð (6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
1 ÈGU¢§Îï J 2 Ï¢ï }¢¢’Ý¢ J 3 }¢¢’}¢êHè J
Á¢Ï¢ ¼é}¢ Îï¶¢ï çÜU H¢ïx¢ ±¢’Î¢ ç¶GH¢ÈGUè }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï Á¢¢»æ
¥¢ñÚ ¥}¢¢Ý¼ }¢ḯ ¶G²¢Ý¼ ÜUÚÝï Hx¢ḯ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ḯ }¢ḯ Ï¢ïÁ¢¢ §çwG¼H¢¼G(2)
Ï¢ÉG Á¢¢» (¥¢ñÚ Ï¢ïÁ¢¢ §çwG¼H¢¼G ÜU¢ ¼Á¢GçÜUÚ¢ ÜUÚ¼ï ãé±ï ¥¢Ð Ýï
Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢¢ï´ ÜUè ©æx¢çH²¢æ »ÜU ÎêS¢Úè }¢ï´ Ç¢H Îèæ) ¼¢ï ©S¢ ±vG¼ à¢ÎèÎ
Á¢GMÚ¼ ÜïU çÏ¢x¢ñÚG Í¢Ú S¢ï Ï¢¢ãÚ Ý çÝÜUH, ¥ÐÝè Á¢GÏ¢¢Ý ÐÚ ÜU‹Åî¢H ï
ÜUÚ, ÝïÜU ÜU¢}¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚ, Ï¢éÚ¢§ü S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÜUÚ, ©GÁH G ¼ ÜU¢ï ¥ÐÝï
ªÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ÐÜUÇG ¥¢ñÚ }¢ïH Á¢¢ïH S¢ï ÐêÚè ¼GÚãG »ãGç¼Ú¢Á¢G(3) ÜUÚ J
»ÜU ¥¢ñÚ ãGÎèS¢ }¢ï´ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï
Á¢G}¢¢Ý» ©GÁGH¼ ÜUè ²ïã çÝà¢¢Ýè Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ :
²¢’Ýè ©S¢ ±vG¼ x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè H¢çÁ¢G}¢ ãñ Á¢Ï¢ ãÁ¢ü ¥G¢}¢ ã¢ï J
ãG¢çÁ¢GÚèÝ Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ : ãÁ¢ü S¢ï v²¢ }¢éÚ¢Î ãñ ? ¼¢ï ¥¢Ð
(6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ ¥ÐÝï ã}¢Ýà¢èÝ
S¢ï Ï¢ï ¶G¢ñÈGU ¥¢ñÚ }¢é¼G}¢§Ý Ý ã¢ï J(4)
¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢S¢ªGÎ 5 S¢ï
2 }¢ïH Á¢¢ïH J 3 ÐÚãïÁ¢G J

»ÜU ãGÎèS¢ }¢Ú±è ãñ çÜU ãéÁG ¢G êÚ 6 Ýï ãG¢çÚS¢(1) çÏ¢Ý
¥G}¢èÚ¢ (5) ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥x¢Ú ¼ïÚè ©G}¢í Ýï ±ÈGU¢ ÜUè ¼¢ï ¼ê »ïS¢¢ Á¢G}¢¢Ý¢ Ð¢»x¢¢ çÁ¢S¢
}¢ï´ ¶G¼GèÏ¢ Ï¢ãé¼ ã¢ï´x¢ï HïçÜUÝ Á¢¢}¢ï¥G ¥G¢çH}¢ ÜU}¢ ã¢ï´x¢ï x¢Î¢x¢Ú Ï¢ãé¼
ã¢ï´x¢ï HïçÜUÝ ©‹ãï´ ÎïÝï ±¢Hï Ï¢ãé¼ ÜU}¢ ã¢ï´x¢ï ¥¢ñÚ §GË}¢ wG±¢çãà¢¢¼ ÜïU
¼¢Ï¢ï¥G ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ãG¢çÚS¢(2) çÏ¢Ý ¥G}¢èÚ¢ (5) Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ :
»ïS¢¢ Á¢G}¢¢Ý¢ ÜUÏ¢ ¥¢»x¢¢ ? ¼¢ï ¥¢Ð (6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Á¢Ï¢ Ý}¢¢Á¢G¢ïæ ÜUè ÐÚ±¢ã Ýãè´ ã¢ïx¢è, çÚà±¼ ÜU¢ HñÝ ÎñÝ
¥G¢}¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ÎèÝ¢ï }¢Á¢GãÏ¢ ãGÜGUèÚ Îé‹²¢ ÜïU §G±Á¢G ÈGUÚ¢ïwG¼ ÜUÚ
çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢, »ïS¢ï ±vG¼ }¢ï´ Ï¢Ó¢Ý¢ J ¥¢Ð (6) Ýï
“Ï¢Ó¢Ýï”ÜU¢ HzGÁ¢G ¼èÝ Ï¢¢Ú Î¢ïãÚ¢²¢ J
}¢ñ́ ÜUã¼¢ ãêæ : ãéÁG ¢G êÚ (6) Ýï Á¢G}¢¢Ý» ©GÁH G ¼ ÜUè
Á¢¢ï ¥GH¢}¢¢¼ Ï¢¼¢§ü ãñ́ ±¢ïã S¢Ï¢ ÜUè S¢Ï¢ ã}¢¢Úï Á¢G}¢¢Ýï }¢ḯ }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ́ J
(§}¢¢}¢ S¢¢çãGÏ¢ I Ð¢æÓ¢ S¢¢ï çãÁ¢Úè ÜUè ãG¢H¼ Ï¢²¢Ý ÜUÚ
Úãï ãñ´, ¥¢Á¢ Ó¢¢ñÎã±è S¢Îè ÜU¢ ¥¶GèÚ(3) ãñ J §S¢ }¢ï´ ©GÁGH¼
1 ²ã¢æ HzGÁ¢G “ãGÚS¢” ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜU ¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý
}¢ḯ ÎéLS¼ HzGÁ¢G “ãG¢çÚS¢” ãñ çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
2 »ïÁ¢GÝ J 3 ¥¢ç¶GÚ J 4 x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè J
x¢éÁ¢GèÝè ÜUè ¥ãç}}¢Ä²¼ ± Á¢GMÚ¼ ÜU¢ wG¢éÎ ¥‹Î¢Á¢G¢ Hx¢¢ H¢ï) J
(4)
çÈUÚ S¢HÈïGU S¢¢çHãèÝ ( ) »ïS¢ï ¶GÚ¢Ï¢ ±vG¼ ÜïU

H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ¥GH¢çãGÎ¢ ÚãÝï ÜUè S¢wG¼ ¼¢ÜUèÎ ÈGUÚ}¢¢¼ï ‰¢ï ±¢ïã wG¢éÎ
¼}¢¢}¢ ©G}¢í }¢ïH Á¢¢ïH ¥¢ñÚ §çwG¼H¢¼G S¢ï çÜUÝ¢Ú¢ÜUà¢ Úãï ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ï´
ÜU¢ï §S¢ ÜUè ¼¢ÜUèÎ ÈGUÚ}¢¢¼ï Úãï J çÏ¢H¢ à¢éÏ¢¢ ±¢ïã H¢ïx¢ ã}¢ S¢ï ÜUãè´
çÁ¢G²¢Î¢ S¢¢çãGÏ¢ï Ï¢S¢èÚ¼ ‰¢ï ©Ý ÜïU Ï¢¢’Î ÜU¢ Á¢G}¢¢Ý¢ ©Ý ÜïU Á¢G}¢¢Ýï
S¢ï Ï¢ïã¼Ú Ýãè´ Ï¢çËÜU ÎèÝè »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¼Ë¶G ¥¢ñÚ ¶GÚ¢Ï¢ ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ²éS¢êÈGU çÏ¢Ý ¥SÏ¢¢¼G I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè I wG¢éÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ¶¢ ÜUÚ ÜUã¢
ÜUÚ¼ï ‰¢ï çÜU ã}¢¢Úï Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè Á¢¢§Á¢G ã¢ï x¢§ü ãñ´, }¢ñæ
(§}¢¢}¢ x¢GÁ¢G¢Hè I) ÜUã¼¢ ãêæ ¥x¢Ú ©Ý ÜïU Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´
Á¢¢§Á¢G ‰¢è ¼¢ï ã}¢¢Úï Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ ÈGUÁ¢üG ã¢ï x¢§ü ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè
(I) S¢ï ²ïã |¢è }¢‹ÜGUêH ãñ çÜU ¥¢Ð Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GÏÏ¢¢Î
¥H ¶GÃ±¢S¢ I ÜU¢ï }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñGH ¶G¼G çH¶¢ :
¼ê »ïS¢ï Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ãéGÁG¢êÚ ÜïU S¢ãG¢Ï¢¢

!
(F) ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼ï ‰¢ï, ãG¢H¢æçÜU ±¢ïã ã}¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
¥G¢çH}¢ ‰¢ï J ¥Ï¢ ã}¢¢Ú¢ v²¢ ãG¢H ã¢ïx¢¢ Á¢Ï¢ çÜU ã}¢ §S¢è ¶G¼GÚÝ¢ÜU
Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ ãñ´ ¥¢ñÚ çÈUÚ ã}¢ §GË}¢ }¢ï´ ©Ý S¢ï ÜU}¢ ãñ´, S¢Ï¢í }¢ï´ ÜU}¢ ãñ´ ¥¢ñÚ
ÝïÜUè ÐÚ §¥G¢Ý¼ ÜUÚÝï ±¢Hï |¢è ¥Ï¢ ÜU}¢ ãñ´ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ Ï¢ çÝSÏ¢¼
©S¢ ±vG¼ ÜïU §S¢ ±vG¼ çÁ¢G²¢Î¢ ¶GÚ¢Ï¢ ãñ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ḯ }¢ḯ ÈGUS¢¢Î |¢è
çÁ¢G²¢Î¢ ¥¢ x¢²¢ ãñ, §S¢è çH²ï ãGÁ¢GÚ¼ï ÈGU¢MÜGïU ¥¢’Á¢G}¢ 5
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Ï¢éÚï ã}¢Ýà¢èÝ S¢ï çÜUÝ¢Ú¢ÜUà¢è }¢ï´ Ú¢ãG¼ ãñ J”
²ïã }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñGH ¥GÚÏ¢è ¥à¥G¢Ú |¢è §S¢è çS¢HçS¢Hï }¢ï´
ÜUãï x¢» ãñ´ :
¼Á¢ü}¢¢ : (1) ã}¢¢Ú¢ ²ïã Á¢G}¢¢Ý¢ ±¢ïãè ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ã}¢ï´ ãGÁ¢GÚ¼ï ÜU¢’Ï¢
(5) ± ãGÁ¢GÚ¼ï §ÏÝï }¢S¢ªGÎ (5) ÜïU ÜGU¢ñH }¢ï´
ÇÚ¢²¢ x¢²¢ ãñ J
(2) ²ïã »ïS¢¢ Á¢G}¢¢Ý¢ ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ ãGÜGU }¢ÎêüÎ ãñ ¥¢ñÚ ÁG¢éË}¢ ± Ï¢x¢G¢±¼
}¢vGÏ¢êH ± }¢ãGÏ¢êÏ¢ ãñ J
(3) §S¢ ±vG¼ ÎèÝ S¢ï ¥‹{ï ¥¢ñÚ Ï¢ãÚï }¢éS¢H}¢¢Ý¢ḯ }¢ḯ ç}¢H x¢» ãñ́ ¥¢ñÚ
§S¢ ±vG¼ §ÏHèS¢ ÜU¢ï S¢ÓÓ¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢éH‹Î ¶G²¢H ÜUã¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
(4) ¥x¢Ú §S¢ Á¢G}¢¢Ýï ÜUè Ý¢ÁG¢éÜU ãG¢H¼ ²ïãè Úãè ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü
Ï¢ïã¼Ú ¼ÏÎèHè MÝé}¢¢ Ý ãé§ü ¼¢ï §S¢ ÜïU }¢ÚÝï ±¢H¢ï´ ÐÚ Ý §Á¢Gã¢Úï
¥zGS¢¢ïS¢ H¢§ÜGU ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ Ý Ý» ÐñÎ¢ ã¢ïÝï ±¢H¢ï´ ÐÚ §Á¢Gã¢Úï }¢S¢Úü¼
}¢éÝ¢çS¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ J
¥¢ñÚ }¢ñ´ (§}¢¢}¢ x¢GÁ¢G¢Hè I) Ýï S¢éÝ¢ ãñ çÜU »ÜU
ÎzG¥G¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý çÏ¢Ý ©G²ñÝ¢ (I) Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý
S¢¢ñÚè (I) S¢ï ÜUã¢ : }¢éÛ¢ï ÜU¢ï§ü ÝS¢èãG¼ ÜUèçÁ¢²ï, ¼¢ï ¥¢Ð
(I) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ²¢’Ýè H¢ïx¢¢ḯ S¢ï }¢ïH
Á¢¢ïH ¥¢ñÚ ¼¥G¢LÈGU ÜU}¢ Ú¶ J ¼¢ï S¢éz²G ¢Ý çÏ¢Ý ©G²ñÝ¢ I
Ýï ÜUã¢ : ¥ËH¢ã ¥¢Ð ÐÚ Úãì}G ¢ ÜUÚï, ãGÎèS¢ }¢ḯ ¼¢ï ¥¢²¢ ãñ :
(1)
²¢’Ýè H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ¼¥G¢LÈGU Ï¢ÉG¢¥¢ï
v²êæçÜU ãÚ ±¢çÜGUÈGU }¢¢ïç}¢Ý ÎêS¢Úï }¢¢ïç}¢Ý ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUÚïx¢¢ J
¼¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè I Ýï §S¢ ÜïU Á¢±¢Ï¢ }¢ï´
ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ïÚ¢ x¢G¢çHÏ¢ x¢é}¢¢Ý ²ïãè ãñ çÜU ¼éÛ¢ï Á¢¢ï ¼vHèÈGU ¥¢ñÚ §üÁ¢G¢
ÐãéæÓ¢è ã¢ïx¢è ±¢ïã çÜUS¢è ±¢çÜGUÈGU ÜU¢Ú ãè S¢ï ÐãéæÓ¢è ã¢ïx¢è J ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè I Ýï ²ïã ¥ËÈGU¢Á¢G ÜUãï ¥¢ñÚ ÈGU¢ñ¼ ã¢ï x¢»,
S¢ézG²¢Ý çÏ¢Ý ©G²ñÝ¢ (I) ÜUã¼ï ãñ´ çÜU }¢ñ´ Ýï ¥¢Ð ÜU¢ï
Ï¢¢’Îï ±ÈGU¢¼ wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶¢ çÜU ¥¢Ð (I)Ï¢éH‹Î }¢Ú¢ç¼Ï¢
ÐÚ ÈGU¢§Á¢G ãñ´, }¢ñ´ Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ çÜU ÜU¢ï§ü ÝS¢èãG¼ ÜUèçÁ¢²ï ¼¢ï ¥¢Ð
(I) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Á¢ã¢æ ¼ÜU ã¢ï S¢ÜïU H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ¼¥G¢LÈGU ± ±¢çÜGUçÈGUÄ²¼ ÜU}¢ Ú¶

v²êæçÜU }¢wGHêÜGU S¢ï §çwG¼H¢¼G S¢ï ¶GH¢S¢è Ð¢Ý¢ S¢wG¼ }¢éçàÜUH ãñ J
»ÜU ¥GÚÏ¢è à¢¢§GÚ Ýï §S¢ }¢Á¢G}¢êÝ ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG ¥Î¢ çÜU²¢ ãñ :

(1) }¢ñ´ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ãG¢H¢¼ ÜUè ¼zG¼èà¢ ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï ¼¥G¢LÈGU ÐñÎ¢ ÜUÚÝï
}¢ï´ }¢S¢MÈGU Úã¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU }¢ñ´ Ï¢éÉG¢Ðï ÜUè ©G}¢í ÜU¢ï ÐãéæÓ¢ x¢²¢ J
(2) ¼¢ï }¢ïÚè çÁ¢Ý S¢ï |¢è ±¢çÜGUçÈGUÄ²¼ ãé§ü }¢ñæ Ýï ©Ý ÜUè Ï¢éÚ¢§ü ãè
ÜUè, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©Ý ÜU¢ï ÝïÜU Á¢Á¢G¢ Îï çÁ¢Ý ÜU¢ï }¢ñ´ Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ J
(3) ±¢ïã x¢GH¼Gè çÁ¢S¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ }¢ñæ çÁ¢G²¢Î¢ ÜGU¢çÏ¢Hï }¢Á¢G}}¢¼ ãêæ
²ïãè ãñ çÜU }¢ñ´ Ýï ©Ý ÜU¢ï Î¢ïS¼ Ï¢Ý¢²¢ Á¢¢ï §‹S¢¢ÈGU ± ±ÈGU¢ S¢ï Ý¢
¥¢àÝ¢ ‰¢ï J
»ÜU }¢ÜU¢Ý ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ ²ïã ¥ËÈGU¢Á¢G ¼ãGÚèÚ ‰¢ï :
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©Ý ÜU¢ï Á¢Á¢G¢» ¶GñÚ Îï çÁ¢Ý ÜU¢ï ã}¢ Ýãè´ Á¢¢Ý¼ï
}¢x¢Ú ©‹ãï´ Ý Îï Á¢¢ï ã}¢¢Úï Î¢ïS¼ ãñ´ v²êæçÜU ã}¢ï´ Á¢¢ï §üÁ¢G¢ ± ¼vHèÈGU
ÐãéæÓ¢è ãñ ±¢ïã Î¢ïS¼¢ï´ ãè S¢ï ÐãéæÓ¢è ãñ J
¥GÚÏ¢è ÜïU ²ïã Î¢ï à¢ï’Ú |¢è §S¢è çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ÜUãï x¢» ãñ´ :
(1) ¥ËH¢ã ©S¢ ÜU¢ï Á¢Á¢G¢» ¶GñÚ Îï çÁ¢S¢ ÜUè ã}¢ S¢ï ÜU¢ï§ü Î¢ïS¼è
¥¢ñÚ ¼¥G¢LÈGU Ýãè´ J
(2) v²êæçÜU ã}¢ï´ Á¢¢ï |¢è x¢G}¢ ²¢ §üÁ¢G¢ ÐãéæÓ¢è ãñ ±¢ïã ¥ÐÝï Î¢ïS¼¢ï´
¥¢ñÚ ±¢çÜGUÈGU ÜU¢Ú¢ï´ ãè S¢ï ÐãéæÓ¢è ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ÈéUGÁ¢ñGH I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :

§S¢ Ý¢ÁG¢éÜU Î¢ñÚ }¢ï´ ¥ÐÝè Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜUÚ, ¥ÐÝï
}¢ÜU¢Ý ÜU¢ï }¢S¼êÚ(1) Ú¶, ¥ÐÝï ÜGUËÏ¢ ÜUè §SH¢ãG ÜUÚ, ÝïÜU ÜU¢}¢
§çwG¼²¢Ú ÜUÚ ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§ü S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÜUÚ J
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè I Ýï ¥ÐÝï Á¢G}¢¢Ýï ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU ÈGUÚ}¢¢²¢ :
²ïã ¶G¢}¢¢ïà¢è §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï ÜU¢ Á¢G}¢¢Ý¢ ãñ, §S¢ ±vG¼ Í¢Ú ÜUè
Ó¢¢Ú Îè±¢Úè ÜïU ¥‹ÎÚ ÚãÝï }¢ḯ ãè ¥}Ý ãñ ¥¢ñÚ }¢¢’}¢êHè }¢¥G¢à¢(2)
ÐÚ x¢éÁ¢GÚ Ï¢S¢Ú ÜUÚÝ¢ ãè Ï¢ïã¼Ú ãñ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU }¢¢ñ¼ ¥¢ Á¢¢» J
¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï Î¢±êÎ ¼G¢§ü I S¢ï }¢‹ÜGUêH ãñ :
Îé‹²¢ }¢ḯ Ú¢ïÁ¢Gï S¢ï Úã, ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ḯ Á¢¢ ÜUÚ ²ïã Ú¢ïÁ¢G¢ §zG¼¢G Ú ÜUÚ,
¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ḯ S¢ï §S¢ ¼GÚãG ÎêÚ |¢¢x¢ çÁ¢S¢ ¼GÚãG à¢ïÚ S¢ï |¢¢x¢¼¢ ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê ©GÏ¢ñÎ¢ (I) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
}¢ñ́ Ýï çÁ¢S¢ Î¢Ý¢(3) ÜU¢ï |¢è Îï¶¢ ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï x¢éz¼G xì ¢ê ÜUè ©S¢ Ýï ¥¢ç¶GÚ
²ïãè ÜUã¢ çÜU ¥x¢Ú ¼ê §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ï ÐS¢‹Î ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU H¢ïx¢¢ḯ }¢ḯ ¼ïÚè
Á¢¢Ý ÐãÓ¢¢Ý Ý ã¢ï ¼¢ï çÈUÚ ¼ïÚ¢ ¥ËH¢ã ÜïU ã¢æ ÜéUÀ }¢ÜGU¢}¢ ãñ J
§S¢ çÜGUS}¢ ÜUè çÚ±¢²¢¼ §S¢ ÜGUÎÚ çÁ¢G²¢Î¢ ãñ´ çÜU §S¢
}¢éw¼G S¢Ú çÜU¼¢Ï¢ }¢ḯ §Ý ÜïU Ï¢²¢Ý ÜUè x¢é‹Á¢¢§à¢ Ýãè´, ã}¢ Ýï §S¢ çÜGUS}¢
ÜUè çÚ±¢²¢¼ ÜU¢ï »ÜU }¢éS¼çÜGUH çÜU¼¢Ï¢ }¢ḯ Á¢}¥G ÜUÚ çÎ²¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢
Ý¢}¢ ã}¢ Ýï “ ” Ú¶¢ ãñ, §S¢ ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢
1 Ð¢ïà¢èÎ¢ J 2 Ú¢ïÁ¢Gè J 3 ¥GvGH}¢‹Î J
ÜUÚ¢ï, ¼é}ãï´ §S¢ }¢ï´ ¥GÁ¢èÏ¢¢ï x¢GÚèÏ¢ }¢¢’Hê}¢¢¼ ç}¢Hḯx¢è ¥¢ñÚ ¥GvGH}¢‹Î
ÜU¢ï ¼¢ï §à¢¢Ú¢ ãè ÜU¢ÈGUè ãñ J
ÎêS¢Ú¢ S¢Ï¢Ï¢ çÁ¢S¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ }¢wGHêÜGU S¢ï ¥GH¢çãGÎx¢è Á¢GMÚè
ãñ, ²ïã ãñ çÜU H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ }¢wGHê¼G Úã ÜUÚ ¼é}ã¢Úè §GÏ¢¢Î¼ ± ¼G¢¥G¼
¼Ï¢¢ã¢ï Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï Á¢¢»x¢è ±¢ïã §S¢ ¼GÚãG çÜU H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´
Úã ÜUÚ ¼é}¢ çÚ²¢, wG¢éÎçS¢¼¢§ü ¥¢ñÚ Á¢GèÝ¼ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï,
ãGÁ¢GÚ¼ï ²¤G²¢ çÏ¢Ý }¢é¥G¢Á¢G Ú¢Á¢Gè I Ýï v²¢ ãè Ï¢ïã¼Ú
ÈGUÚ}¢¢²¢, ¥¢Ð ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
(1)
H¢ïx¢¢ḯ ÜU¢ Îï¶Ý¢ çÚ²¢ ÜUè Ó¢Å¢§ü ãñ J
Ï¢éÁG¢éx¢¢ïZ Ýï çÚ²¢ ÜïU ¶G¢ñÈGU S¢ï H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢éH¢ÜGU¢¼ ¥¢ñÚ »ÜU
ÎêS¢Úï ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ¼ÜüU ÜUÚ Îè ‰¢è J çÚ±¢²¢¼ }¢ï´ }¢Á¢GÜêUÚ ãñ çÜU
ãGÁ¢GÚ¼ï ãçÚ}¢ çÏ¢Ý ãGÄ²¢Ý (I)(2) Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ©±ñS¢ ÜGUÚÝè
5 S¢ï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ : “ã}¢ï´ }¢éH¢ÜGU¢¼ ± çÁ¢G²¢Ú¼ ÜïU Á¢GÚè»G
¥ÐÝï S¢¢‰¢ ç}¢H¢» Úç¶²ï J” ¼¢ï ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ñ´ Ýï ¼éÛ¢ï ©Ý
Î¢ï S¢ï |¢è çÁ¢G²¢Î¢ Ý¢ÈïU¥ G G à¢ñ ÜïU Á¢GÚè»G ¥ÐÝï S¢¢‰¢ ç}¢H¢ Ú¶¢ ãñ ¥¢ñÚ
±¢ïã ¼ïÚè ¥GÎ}¢ï }¢¢ñÁ¢êÎx¢è }¢ḯ ¼ïÚï ãGÜUG }¢ḯ Îé¥¢G » ¶GñÚ ãñ, }¢éH¢ÜGU¢¼ ±
çÁ¢G²¢Ú¼ ÆèÜU Ýãè´ v²êæçÜU §S¢ S¢ï çÚ²¢ ± Á¢GèÝ¼ ±x¢ñÚG ¢ ÐñÎ¢ ã¢ï¼ï ãñ́ J”
1 ²ã¢æ HzGÁ¢G (Ï¢S¢¢¼G¢) ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜU ¥SH
¥GÚÏ¢è }¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G (çÏ¢S¢¢yG¢é) ãñ çHã¢Á¢G¢
§S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
2 ²ã¢æ HzGÁ¢G (ãGÏÏ¢¢Ý) ‰¢¢ ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜU ¥SH
¥GÚÏ¢è }¢¼Ý }¢ï´ ÎéLS¼ HzGÁ¢G (ãGÄ²¢Ý) ãñ, çHãG¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè
x¢§ü ãñ (§GçË}¢Ä²¢)
Á¢Ï¢ ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢ çÏ¢Ý ¥Îã}¢ I ãGÁ¢GÚ¼ï

S¢éHñ}¢¢Ý ¶GÃ±¢S¢ I ÜïU à¢ãÚ }¢ï´ ¼à¢ÚèÈGU H¢» ¼¢ï H¢ïx¢¢ï´
Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢éHñ}¢¢Ý I ÜU¢ï ÜUã¢ : “¥¢Ð ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢
I S¢ï }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜU¢ï Ýãè´ Á¢¢¼ï ?” ¼¢ï ¥¢Ð Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ :
“§Ï¢í¢ãè}¢ çÏ¢Ý ¥Îã}¢ (I) ÜUè Ï¢Á¢¢» S¢ÚÜUà¢ à¢ñ¼¢G Ý S¢ï
}¢éH¢ÜGU¢¼ ÜUÚÝï ÜU¢ï }¢ñ́ çÁ¢G²¢Î¢ ÐS¢‹Î ÜUÚ¼¢ ãêæ J” H¢ïx¢¢ḯ Ýï »ïS¢ï Á¢±¢Ï¢
ÐÚ Ï¢éÚ¢ }¢Ý¢²¢ ¼¢ï ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “}¢éÛ¢ï §S¢ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ ÇÚ ãñ çÜU
Á¢Ï¢ }¢ñ´ ©Ý S¢ï }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜUMæx¢¢ ¼¢ï ©Ý ÜïU S¢¢‰¢ x¢ézG¼ìx¢ê ¥¢ñÚ
(1)
}¢ḯ ¼ÜUËHéÈUG ¥¢ñÚ ¼Á¢GÄ²éÝ(2) ÜUMæx¢¢ HïçÜUÝ ¥x¢Ú
à¢ñ¼¢G Ý ÜU¢ï Îï¶ Ð¢©æ ¼¢ï ©S¢ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ¥¢ñÚ ÐÝ¢ã ÜUè ¼ÎÏ¢èÚ ÜUMæx¢¢ J”
»ÜU ÎzG¥G¢ }¢ïÚï (§}¢¢}¢ x¢GÁ¢G¢Hè I ÜïU) à¢ñ¶G ÜUè
çÜUS¢è ¥G¢çÚÈGïU ÜU¢ç}¢H S¢ï }¢éH¢ÜGU¢¼ ã¢ï x¢§ü, ÎïÚ ¼ÜU Î¢ïÝ¢ï´ »ÜU ÎêS¢Úï
S¢ï }¢¤G±ï x¢ézG¼ìx¢ê Úãï çÈUÚ §çwG¼¼¢}¢ï ÜUH¢}¢ ÐÚ »ÜU ÎêS¢Úï ÜïU çH²ï
Îé¥¢G » ¶GñÚ ÜUè J ¥GH¢çãGÎ¢ ã¢ï¼ï ±vG¼ }¢ïÚï à¢ñ¶G Ýï ©S¢ ¥G¢çÚÈGU S¢ï
}¢é¶¢G ¼GÏ¢ ã¢ï ÜUÚ ÜUã¢ : “}¢ñæ ¥¢Á¢ ÜUè }¢Á¢çHS¢ ÜU¢ï Ï¢ïã¼ÚèÝ }¢Á¢çHS¢
¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¼¢ ãêæ J” ©S¢ ¥G¢çÚÈGU Ýï Á¢±¢Ï¢Ý ÜUã¢ : “}¢ñ́ §S¢ï »ÜU
¶G¼ÚG Ý¢ÜU }¢Á¢çHS¢ ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¼¢ ãêæ, v²¢ Î¢ñÚ¢Ýï x¢éz¼G ìx¢ê ã}¢ ¥ÐÝè
¥ÐÝè x¢éz¼G ìx¢ê ÜU¢ï }¢éÁ¢GÄ²Ý ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥ÐÝï ©GHê}¢ ÜU¢ï »ÜU ÎêS¢Úï ÐÚ
Á¢G¢çãÚ ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ Ýãè´ ÜUÚ Úãï ‰¢ï ? ¥¢ñÚ v²¢ §S¢ ¼GÚãG ã}¢ çÚ²¢
± ¼ÜUËHéÈUG }¢ḯ }¢éÏ¼H¢ Ýãè´ ã¢ï x¢» ‰¢ï !” ²ïã S¢éÝ ÜUÚ }¢ïÚï à¢ñ¶G Ú¢ï
ÐÇGï ¥¢ñÚ §¼Ýï Ú¢ï» çÜU ¥¢Ð ÜU¢ï x¢Gà¢è ¥¢ x¢§ü J ²ïã ±¢çÜGU¥G¢ Ðïà¢ ¥¢Ýï
ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢Ð ¥ÜUS¢Ú }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñH G ¥à¥G¢Ú Î¢ïãÚ¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
1 S¢H¢}¢ Îé¥G¢ J 2 ¥¢Ú¢S¼¢ J
(1) ã}¢¢Úï }¢¢ñçÜGUÈGU(2) ± Úç±Ä²ï ÐÚ ¥zGS¢¢ïS¢ çÜU ãGÜGUèÜGUè ¥GÎìH

ÜïU ±vG¼ ²ïã §ç‹¼ã¢§ü ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU Ý¼¢§Á¢ ÜU¢ }¢êçÁ¢Ï¢(3) ã¢ïx¢¢ J
(2) }¢ñ´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜUÚ ÜïU ©S¢ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜU¢ï
Ó¢ïHï‹Á¢ ÜUÚ Úã¢ ãêæ ãG¢H¢æçÜU ©S¢ x¢GÈGUêLÚüãGè}¢ ÜïU çS¢±¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÜU¢ï§ü
ÚãGì}¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ |¢è Ýãè´ J
(3) »ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè }¢é¥G¢ÈGUè ÜU¢ wG±¢S¼x¢¢Ú(4)
ãêæ }¢ñ´ Ýï ¥x¢Ó¢ïü x¢éÝ¢ã ÜUÚ ÜïU §ç‹¼ã¢§ü çÁ¢G²¢Î¼è ÜUè ãñ }¢x¢Ú }¢ñ´ §S¢
ÐÚ Ý¢çÎ}¢ Á¢GMÚ ãêæ J
(4) Á¢Ï¢ ¥‹{ïÚè Ú¢¼ ÜU¢§Ý¢¼ }¢ï´ ¼¢ÚèÜUè ÈñUH¢ Îï¼è ãñ ©S¢ ±vG¼
}¢ñ´ ÎÚx¢¢ãï wG¢éÎ¢±‹Îè }¢ï´ ¥¢ã¢ï Á¢G¢Úè à¢éM¥G ÜUÚ Îï¼¢ ãêæ çÁ¢S¢ Ýï }¢ïÚï
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ ÐÎ¢ü Ç¢H Ú¶¢ ãñ J
}¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜUè }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜU¢ ãG¢H ãñ Á¢¢ï
Á¢G¢ïãìÎ¢ï çÚ²¢Á¢G¼ }¢ï´ ¥ÐÝè ç}¢S¢¢H ¥¢Ð ‰¢ï, ¼¢ï Îé‹²¢Î¢Ú ¥¢ñÚ
ÈéUGÁG¢êH ± Ï¢ïãêÎ¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜUè ¥¢ÐS¢ }¢ï´ }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜïU Ý¼¢§Á¢ Á¢¢ï ã¢ï´x¢ï
©Ý ÜU¢ çÜGU²¢S¢(5) ¼é}¢ wG¢éÎ ÜUÚ H¢ï J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! Á¢G}¢¢Ý» »’ç¼ÜGU¢Îè ± ¥G}¢Hè ÈGUS¢¢Î¢¼ ÜU¢
x¢ã±¢Ú¢ Ï¢Ý Ó¢éÜU¢ ãñ, H¢ïx¢ Á¢GÚÚ ÚS¢¢Ýè(6) }¢ï´ ãGÎ S¢ï x¢éÁ¢GÚ x¢» ãñ´,
1 ²ã¢æ HzGÁ¢G ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜU ¥SH ¥GÚÏ¢è
}¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè
¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J(§GçË}¢Ä²¢) 2 ÝévG¼G» ÝÁ¢GÚ J 3 S¢Ï¢Ï¢ J 4 ¥¢ÚÁG¢ê
}¢‹Î J 5 ¥‹Î¢Á¢G¢ J 6 ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢¢Ýï J
±¢ïã ¼éÛ¢ï §GÏ¢¢Î¼ S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶Ýï ÜUè ÐêÚè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚï´x¢ï, ©Ý }¢ï´ Úã¼ï
ãé±ï ¼ê ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU çH²ï ÜéUÀ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜïUx¢¢ Ï¢çËÜU ¼ïÚè S¢¢çÏ¢ÜGU¢
ÝïçÜU²¢æ |¢è S¢Ï¢ ÜUè S¢Ï¢ Á¢G¢»¥G ã¢ï Á¢¢»æx¢è, §S¢ çH²ï ©GÁGH¼ ±
x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè ÜïU çS¢±¢ ¼ïÚï çH²ï ÜU¢ï§ü Ó¢¢Ú¢ Ýãè´ J (wG¢éÎ¢ §S¢ Á¢G}¢¢Ýï
ÜïU à¢Ú S¢ï ¥ÐÝè ÐÝ¢ã }¢ï´ Ú¶ï J)
S¢é±¢H : çÜUÝ çÜUÝ H¢ïx¢¢ï´ ÐÚ ©GÁGH¼ ± x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè H¢çÁ¢G}¢
ãñ ? ¥¢ñÚ ©GÁGH¼ ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï H¢ïx¢ çÜU¼Ýï ¼GÏ¢ÜGU¢¼(1) }¢ï´
¼vGS¢è}¢ çÜU²ï Á¢¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ ? ¥¢ñÚ ©GÁGH¼ ÜUè ãGÎ v²¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢
çÝx¢¢ã Ú¶Ý¢ Á¢GMÚè ãñ J
Á¢±¢Ï¢ : »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼ê Á¢¢Ý çÜU ©GÁGH¼ ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï H¢ïx¢ Î¢ï
¼GÏ¢ÜGU¢ï´ }¢ï´ ¼vGS¢è}¢ ã¢ï S¢ÜU¼ï ãñ´ :
»ÜU ±¢ïã Á¢¢ï Ý ¥G¢çH}¢ ãñ´ ¥¢ñÚ Ý ãG¢çÜU}¢ »ïS¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜUè
¼GÚÈGU }¢wGHêÜGU }¢¢ïãG¼¢Á¢ Ýãè´, ¼¢ï »ïS¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU }¢wGHêÜGU
S¢ï ¥Hx¢ ¥¢ñÚ ¥GH¢çãGÎ¢ Úãï´, çS¢ÈüGU Á¢é}¢é¥G¢, Á¢}¢¢¥G¼, §üGÎ, ãGÁ¢ ²¢
ÎèÝè }¢Á¢çHS¢ }¢ï´ çà¢ÜüU¼ ÜUÚïæ ²¢ }¢§üGà¢¼(2) ÜïU çH²ï Ï¢ ÜGUÎÚï
Á¢GMÚ¼ }¢ïH Á¢¢ïH ÜUÚï´ §S¢ ÜïU §GH¢±¢ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ¥Hx¢ Úãï´, çÜUS¢è S¢ï
}¢¢’çÚÈGU¼ ¥¢ñÚ ±¢çÜGUçÈGUÄ²¼ ÐñÎ¢ Ý ÜUÚï´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú §S¢ çÜGUS}¢ ÜU¢
¥¢Î}¢è çÜUS¢è }¢çSHãG¼ ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ H¢ïx¢¢ḯ S¢ï çÏ¢ËÜéUH ãè ¥GH¢çãGÎ¢
ÚãÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ çÜUS¢è ÎèÝè ²¢ Îé‹²±è ÜU¢}¢ }¢ï´ çà¢ÚÜU¼ Ý ÜUÚÝ¢
Ó¢¢çã²ï ¼¢ï ©S¢ à¢wGS¢ ÜïU ©GÁGH¼ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï ÜïU çH²ï }¢é‹ÎçÚÁ¢»
Á¢ñGH ©}¢êÚ }¢ïæ S¢ï çÜUS¢è »ÜU ¥}¢í ÜU¢ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ :
{1} ²¢ ¼¢ï ¥¢Ï¢¢Îè S¢ï §¼Ý¢ ÎêÚ Ó¢H¢ Á¢¢» çÜU Á¢é}¢é¥G¢, Á¢}¢¢¥G¼
±x¢ñGÚ¢ ¥ãGÜU¢}¢ §S¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ Ý Úãï´ Á¢ñS¢ï Ðã¢ÇG¢ï´ ÜUè Ó¢¢ïçÅ²¢æ ²¢
ÎêÚ ÎÚ¢Á¢G ±¢çÎ²¢æ J Ï¢¢’Á¢G Ï¢éÁG¢éx¢ü Á¢¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï ÎêÚ ÎÚ¢Á¢G
}¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ Ó¢Hï x¢» ©Ý ÜïU Á¢¢Ýï ÜUè »ÜU ±Á¢ã à¢¢²Î ²ïãè ‰¢è J
1 ÎÚÁ¢¢¼ J 2 Ú¢ïÁ¢Gx¢¢Ú J
{2} ÎêS¢Ú¢ ¥}¢í ²ïã ãñ çÜU »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ï §S¢ ¥}¢í ÜU¢ ²ÜGUèÝ
ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢¢’}¢êHè §çwG¼H¢¼G(1) S¢ï |¢è ÝévGS¢¢Ý
ÐãéæÓ¢ïx¢¢, ¼¢ï §S¢ çÏ¢Ý¢ ÐÚ ¥x¢Ú ±¢ïã Á¢é}¢é¥G¢, Á¢}¢¢¥G¼ ±x¢ñGÚ¢ }¢ï´
|¢è à¢ÚèÜU Ý ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã }¢¢’ÁG¢êÚ ãñ ¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï wG¢éÎ }¢vÜU»
}¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ }¢ï´ (¥ËH¢ã §S¢ï ãÚ ãG¢çÎS¢ï S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶ï) Ï¢¢’Á¢G
»ïS¢ï }¢à¢¢§¶G ( ) ÜU¢ï Îï¶¢ ãñ Á¢¢ï Ï¢ñ¼éËH¢ã à¢ÚèÈGU ÜïU
çÏ¢ËÜéUH ÜGUÚèÏ¢ ¥¢ñÚ ¼‹ÎéLS¼ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ Ý}¢¢Á¢G ÜUè
Á¢}¢¢¥G¼ }¢ï´ à¢ÚèÜU Ýãè´ ã¢ï¼ï ‰¢ï J
}¢ñ´ Ýï »ÜU çÎÝ »ÜU Ï¢éÁG¢éx¢ü S¢ï §S¢ ÜUè ±Á¢ã ÎÚ²¢zG¼ ÜUè
¼¢ï ©S¢ Ýï ±¢ïãè ±Á¢ã Ï¢²¢Ý ÜUè çÁ¢S¢ ÜUè ¼GÚÈGU ã}¢ Ýï §à¢¢Ú¢
çÜU²¢ ãñ çÜU §çwG¼H¢¼G S¢ï ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢¼¢ ãñ J }¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ
}¢¢’ÁG¢êÚ ÐÚ ÜU¢ï§ü }¢H¢}¢¼ Ýãè´ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãÚ »ÜU
ÜïU ©GÁ¢íG ÜU¢ï wG¢êÏ¢ Á¢¢Ý¼¢ ãñ v²êæçÜU ±¢ïã S¢èÝ¢ï´ ÜïU Ú¢Á¢G Á¢¢Ý¼¢ ãñ
HïçÜUÝ çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢ïã¼Ú ¥¢ñÚ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ²ïãè ãñ çÜU ÜGUÚèÏ¢ Úã¼ï
ãé±ï Á¢é}¢é¥G¢, Á¢}¢¢¥G¼ ¥¢ñÚ Îèx¢Ú ©}¢êÚï ¶GñÚ }¢ï´ çà¢ÜüU¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ
§S¢ ÜïU }¢¢ çS¢±¢(2) ¥GH¢çãGÎ¢ Úãï ¥x¢Ú ±¢ïã ÎèÝè ©}¢êÚ }¢ï´ |¢è
à¢ÚèÜU ã¢ïÝ¢ Ýãè´ Ó¢¢ã¼¢ ¼¢ï ¥¢Ï¢¢Îè S¢ï §¼Ýè ÎêÚ S¢éÜêUÝ¼(3)
§çwG¼²¢Ú ÜUÚï çÜU }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ à¢Ú§üG ¥ãGÜU¢}¢ ©S¢ ÐÚ
H¢çÁ¢G}¢ Ý Úãï´, HïçÜUÝ Á¢¢ï à¢wGS¢ ãñ ¼¢ï à¢ãÚ ²¢ ¥¢Ï¢¢Îè }¢ï´ ãè
}¢x¢Ú Á¢é}¢é¥G¢, Á¢}¢¢¥G¼ ±x¢ñGÚ¢ }¢ï´ à¢ÚèÜU Ý ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ »ïS¢¢
ÜUÚÝ¢ ÆèÜU Ýãè´ J
ÎêS¢Ú¢ ¼GÏ¢ÜGU¢ ±¢ïã H¢ïx¢ ãñ´ Á¢¢ï ÎèÝ ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï
H¢ïx¢¢ï´ ÜïU }¢évG¼Î¢(4) ã¢ï, ç¶GH¢ÈïGU à¢Ú¥G ©}¢êÚ ÜUè ¼ÚÎèÎ(5)
1 }¢ïH Á¢¢ïH J 2 §GH¢±¢ S¢ï J 3 çÚã¢§à¢ J 4 ÚãÝé}¢¢ J 5 Úg ÜUÚÝï J
¥¢ñÚ §SÏ¢¢¼ï ãGÜGU }¢ï´ }¢S¢MÈGU ã¢ï´ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥vG±¢H ±
(1)
¥zG¥G¢H(2) S¢ï ¼ÏHèx¢Gï ÎèÝ }¢ï´ }¢àxG¢êH ã¢ï´, ¼¢ï §Ý ©GH}¢¢»

çÜUÚ¢}¢ (k) ÜU¢ï à¢Ú¥GÝ ©GÁGH¼ ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ Ýãè´ Ï¢çËÜU
»ïS¢ï ãGÁ¢GÚ¢¼ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU ¥G¢}}¢¼é‹Ý¢S¢(3) }¢ï´ Úã ÜUÚ ÎèÝ ÜUè
ÝàÚ¢ï §à¢¢¥G¼ ÜUÚï´ J }¢é¶G¢çHÈGUèÝï §SH¢}¢ ¥¢ñÚ çÈGUÜïGüU Ï¢¢ç¼GH¢(4)
ÜïU à¢éÏã¢¼ ÜïU Á¢±¢Ï¢¢¼ Îï´ ¥¢ñÚ ¥ãGÜU¢}¢ï §H¢çãÄ²¢ ÜïU ÈñUH¢Ýï ¥¢ñÚ
±¢Á¢ïGãG ÜUÚÝï }¢ï´ ã}¢¢¼Ý }¢àxG¢êH Úãï´ v²êæçÜU ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
(5)
Á¢Ï¢ ç¶GH¢ÈïGU à¢Ú¥G ©}¢êÚ ¥G¢}¢ ã¢ï Á¢¢»æ ¥¢ñÚ ¥G¢çH}¢ï ÎèÝ
¶G¢}¢¢ïà¢ Úãï ¼¢ï »ïS¢ï ¥G¢çH}¢ ÐÚ wG¢éÎ¢ ÜUè H¢’Ý¼ J
wG¢éH¢S¢¢ ²ïã çÜU ÎèÝè Ðïà¢±¢ ÜïU çH²ï çÜUS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´
©GÁGH¼ Ú±¢ Ýãè´, ©S¼¢Î ¥Ï¢ê Ï¢RU çÏ¢Ý ÈGU¢ñÚÜU I ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU }¢‹ÜGUêH ãñ çÜU Á¢Ï¢ ¥¢Ð Ýï §GÏ¢¢Î¼ ÜUè x¢GÚÁ¢G S¢ï H¢ïx¢¢ï´
S¢ï ¥GH¢çãGÎx¢è ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ Ðã¢ÇG¢ï´ }¢ïæ ÐãéæÓ¢ x¢» ¼¢ï »ÜU
¥¢±¢Á¢G ÎïÝï ±¢Hï Ýï x¢GñÏ¢ S¢ï ¥¢±¢Á¢G Îè : “»ï ¥Ï¢ê Ï¢RU ! Á¢Ï¢ ¼ê
}¢wGHêÜGU ÜïU çH²ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ãéGÁÁ¢¼ ¥¢ñÚ ÎHèH ãñ ¼¢ï
¼ê ©‹ãï´ À¢ïÇG ÜUÚ v²êæ ²ã¢æ ¥¢²¢ ãñ ?”
¥¢ñÚ }¢éÛ¢ S¢ï }¢¢}¢êÝ çÏ¢Ý ¥ãG}¢Î Ýï Ï¢²¢Ý çÜU²¢ çÜU ©S¼¢Î
¥Ï¢ê §SãG¢ÜGU §SÈGUÚ¢§Ýè I Ýï Á¢Ï¢Hï HéÏ¢Ý¢Ý(6) ÜïU x¢¢ïà¢¢
Ýà¢èÝ¢ḯ ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “»ï Í¢¢S¢ ÈêæUS¢ ÐÚ x¢éÁ¢G¢Ú¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï ! ¼é}¢
1 ãGÜUG ÜU¢ï S¢¢çÏ¢¼ ÜUÚÝï J 2 ¥ÐÝè x¢éz¼G ìx¢ê ¥¢ñÚ çÜUÚÎ¢Ú J 3 ¥G¢}¢ H¢ïx¢¢ḯ J
4 Ï¢¢ç¼GH çÈGUÜGU¢ïZ J
5
6 HéÏ¢Ý¢Ý ÜïU Ðã¢ÇG J
S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï ¥G¢H}¢ (6) ÜUè ©}}¢¼ ÜU¢ï x¢é}¢Ú¢ã¢ï´ ÜïU
Ó¢éæx¢H }¢ï´ À¢ïÇG ÜUÚ wG¢éÎ ²ã¢æ ¥¢ x¢» ã¢ï ?” ¼¢ï ©‹ã¢ï´ Ýï Á¢±¢Ï¢
çÎ²¢ : “ã}¢ḯ H¢ïx¢¢ḯ }¢ḯ ÚãÝï ÜUè ¼G¢ÜGU¼ Ýãè´ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ Ýï ¥¢Ð ÜU¢ï
ÜéUÃG ±¼ Îè ãñ §S¢ çH²ï ¥¢Ð Úã S¢ÜU¼ï ãñ́ J” §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢Ð Ýï »ÜU
çÜU¼¢Ï¢ ¼SÝèÈGU ÈGUÚ}¢¢§ü çÁ¢S¢ ÜU¢ Ý¢}¢ “ ” Ú¶¢ J
HïçÜUÝ ²ïã ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ (k) çÁ¢S¢ ¼GÚãG §GË}¢
}¢ï´ Ï¢ï ç}¢SH ‰¢ï, ¥G}¢H ¥¢ñÚ ©}¢êÚï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ }¢ï´ |¢è S¢Ï¢
S¢ï ¥¢x¢ï ‰¢ï J »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! Á¢¢Ý Hï çÜU »ïS¢ï ¥G¢çH}¢ }¢ï´ Î¢ï Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢
ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ, »ÜU ¼¢ï S¢Ï¢í, çãGË}¢, ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ }¢éãG¢S¢Ï¢¢ ¥¢ñÚ
ã}¢ïà¢¢ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ S¢ï S¢H¢}¢¼è ÜU¢ ¼GHÏ¢ x¢¢Ú ÚãÝ¢, ÎêS¢Úè ²ïã
çÜU Ï¢¢ç¼GÝ ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï H¢ïx¢¢ï´ S¢ï Á¢éÎ¢ Úãï, ¥x¢Ó¢ïü Á¢G¢çãÚè çÁ¢S}¢
ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï ±¢ïã ©Ý ÜïU S¢¢‰¢ Úãï, ¥x¢Ú H¢ïx¢ ©S¢ S¢ï ÜUH¢}¢ ÜUÚï´
¼¢ï ©Ý S¢ï ÜUH¢}¢ ÜUÚï, ±¢ïã ©S¢ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ÜU¢ï ¥¢»æ ¼¢ï ãGSÏ¢ï
}¢Ú¢ç¼Ï¢ ©Ý ÜU¢ à¢éçRU²¢ ¥¢ñÚ »ãGç¼Ú¢}¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú H¢ïx¢ ©S¢
S¢ï »’Ú¢Á¢G ÜUÚḯ ¥¢ñÚ ¶G¢}¢¢ïà¢è Ï¢Ú¼ḯ ¼¢ï ±¢ïã ©S¢ï x¢GÝè}¢¼ à¢é}¢¢Ú ÜUÚï J
ÝïÜU Ï¢¢¼ }¢ï´ ©Ý ÜU¢ ã¢‰¢ Ï¢Å¢» ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ±¢ïã Ï¢éÚ¢§ü ¥¢ñÚ à¢Ú¢Ú¼
ÜUè ¼GÚÈGU }¢¢§H ã¢ï´ ¼¢ï ©Ý ÜUè }¢é¶G¢HÈGU¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï ¥Hx¢
Úãï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú H¢ïx¢ ©S¢ ÜUè Ç¢æÅ ÇÐÅ S¢ï Ï¢éÚ¢§ü S¢ï Ï¢¢Á¢G ¥¢ S¢ÜU¼ï
ã¢ïæ ¼¢ï ©‹ãï´ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ Ç¢æÅ ÇÐÅ |¢è ÜUÚï ¥¢ñÚ Á¢¢ï ãGéÜGUêÜGU ©Ý }¢ï´
ÚãÝï ÜïU Ï¢¢§GS¢ ©S¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢¼ï ãñ´ ©Ý ÜU¢ï ¥Î¢ ÜUÚ¼¢ Úãï,
Á¢ñS¢ï ±vG¼Ý ÈGU ±vG¼Ý ©Ý S¢ï }¢ïH }¢éH¢ÜGU¢¼, Ï¢è}¢¢Ú¢ï´ ÜUè §G²¢Î¼
¥¢ñÚ ãGSÏ¢ï §çS¼¼G¢¥G¼ ©Ý ÜUè ãG¢Á¢¢¼ ÐêÚè ÜUÚÝ¢, }¢x¢Ú ©Ý S¢ï
çÜUS¢è çÜGUS}¢ ÜU¢ }¢é¼G¢HÏ¢¢ Ý ÜUÚï ¥¢ñÚ Ý §S¢ ÜUè ©}}¢èÎ Ú¶ï
ãGœ¢H ±S¥G ©Ý ÐÚ ¶GÓ¢ü ÜUÚï }¢x¢Ú ©Ý S¢ï ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G Ý Hï, Á¢¢ï
¼vHèÈGU ²¢ §üÁ¢G¢ ©Ý S¢ï ÐãéæÓ¢ï ©S¢ï Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ ãÚ »ÜU ÜU¢ï
¶G‹Î¢ Ðïà¢¢Ýè S¢ï ç}¢Hï J ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ©Ý ÜïU S¢¢}¢Ýï Ï¢ï ÐÚ±¢ã
Á¢G¢çãÚ ÜUÚï, ¥ÐÝè ãG¢Á¢¢¼ ©Ý S¢ï Ð¢ïà¢èÎ¢ Ú¶ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ wG¢éÎ
§ç‹¼Á¢G¢}¢ ÜUÚï, çÈUÚ §Ý Ï¢¢¼¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ ÝzGHè §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï
|¢è Ó¢¢ïÏ¢èS¢ Í¢‹Å¢ï´ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ±vG¼ ¶G¢S¢ ÜUÚ Hï ¼¢çÜU ¥ÐÝï Á¢G¢çãÚ
¥¢ñÚ Ï¢¢ç¼GÝ ÜUè §SH¢ãG |¢è Á¢¢Úè Ú¶ S¢ÜïU Á¢ñS¢¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï ÈGU¢MÜïGU
¥¢’Á¢G}¢ 5 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥x¢Ú Ú¢¼ ÜU¢ï S¢¢ï¼¢ ãêæ ¼¢ï ¥ÐÝè ¥¢ç¶GÚ¼ Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚ¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
çÎÝ ÜU¢ï ÝèæÎ ÜUMæ ¼¢ï L§GÄ²¼(3) ¼Ï¢¢ã ã¢ïx¢è, ¼¢ï §Ý Î¢ï Ï¢¢¼¢ḯ ÜïU ã¢ï¼ï
ãé±ï }¢ñ´ çÜUS¢ ¼GÚãG ¥¢Ú¢}¢ ÜU¢ ±vG¼ çÝÜU¢H S¢ÜU¼¢ ãêæ ?
§S¢è }¢Á¢G}¢êÝ ÜïU }¢é±¢çÈGUÜGU }¢ñæ Ýï }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñH
G Ó¢‹Î ¥à¥G¢Ú ÜUãï ãñ´ :
1 ²ã¢æ HzGÁ¢G (H¢ ÎG§ÝüG ) ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜU ¥SH
¥GÚÏ¢è }¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G (H©ÎGçÄ²¥G‹Ý) ãñ,
çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 2 »ïÁ¢GÝ J 3 çÚ¥G¢²¢ J
(1) ¥x¢Ú ¼é}¢ ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ Ï¢éÁ¢G xé ¢¢ïZ ÜUè S¢èÚ¼ ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ÜïU ¥¢ÚÁG¢}ê ¢‹Î
ã¢ï ¼¢ï Á¢G}¢¢Ýï ÜïU }¢S¢¢§Ï¢ ± ãG±¢çÎS¢ Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚ ÜïU ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ
Ý}¢èü ¥¢ñÚ ¼±¢Á¢G¢ï¥G ÜU¢ï }¢Á¢GÏ¢ê¼G ÜUÚ¢ï J
(2) ãÚ ¼vHèÈGU ÜïU ±vG¼ ÝzGS¢ }¢ï´ S¢‹Á¢èÎx¢è ¥¢ñÚ ÜéUGÃ±¼ï Ï¢ÚÎ¢à¼
ÐñÎ¢ ÜUÚ¢ï, çÎH ÜU¢ï S¢¢çÏ¢Ú Ï¢Ý¢¥¢ï ¥x¢Ó¢ïü ±¢ïã §S¢ S¢ï }¢¢Ýï¥(1)G ãñ J
(3) ¼é}ã¢Úè Á¢GÏ¢¢Ý }¢éæã }¢ï´ Ï¢‹Î ÚãÝè Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úè ¥¢æ¶ï´
Hx¢¢}¢ }¢ï´ ÚãÝè Ó¢¢çã²ï´, ¼é}ã¢Ú¢ }¢é¥G¢}¢H¢ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢S¼êÚ(2) ã¢ï,
çS¢ÈüGU wG¢éÎ¢ ãè ÜU¢ï §S¢ ÜU¢ §GË}¢ ã¢ï J
(4) ¼é}ã¢Ú¢ ÜU¢ï§ü Ó¢Ó¢¢ü Ý ã¢ï, ¼é}ã¢Ú¢ ÎÚ±¢Á¢G¢ Ï¢‹Î ã¢ï, ¼é}ã¢Ú¢
Á¢G¢çãÚ wG¢éà¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ÐïÅ |¢êÜU¢ ã¢ï J
(5) ¼é}ã¢Ú¢ çÎH §GàÜïGU }¢¢ñH¢ S¢ï Á¢GwG}¢è ã¢ï, ¼é}ã¢Ú¢ Ï¢¢Á¢G¢Ú Ï¢ï Ú¢ñÝÜGU
ã¢ï, ¼é}ã¢Úï ÜU}¢¢H¢¼ }¢ÎÈGUêÝ ã¢ï´ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úï }¢é¼¥GçËHÜGU ¼G¢’Ý ±
¼àÝè¥G(3) ¥G¢}¢ ã¢ï J
(6) ã}¢ïà¢¢ Á¢G}¢¢Ý¢ ¥¢ñÚ ¥ãHï Á¢G}¢¢Ý¢ S¢ï }¢S¢¢§Ï¢ ± ¼ÜU¢HèÈGU ÜïU
Í¢êæÅ Ðè¼ï Úã¢ï, ÎÚ¥¢Ý ãG¢H ²ïã çÜU ¼é}ã¢Ú¢ çÎH à¢¢ñÜïGU §¼G¢¥G¼ S¢ï
HÏ¢ÚñÁ¢G ã¢ï J
(7) çÎÝ ÜU¢ï çÏ¢x¢GñÚ »ãGS¢¢Ý Á¢¼¢» ÝïÜU ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ã¢‰¢
Ï¢Å¢¼ï Úã¢ï ¥¢ñÚ Ú¢¼ çHÜGU¢» §H¢ãè ÜïU à¢¢ñÜGU }¢ï´ ÜU¢Å Î¢ï, ¥¢ñÚ §S¢
Á¢G¢ñÜGU¢ï à¢¢ñÜGU ÜU¢ çÜUS¢è ÜU¢ï Ð¼¢ Ý ã¢ï J
(8) ¼é}¢ §Ý }¢¢ñÁ¢êÎ¢ Ú¢¼¢ï´ ÜUè ÜGUÎí ÜUÚ¢ï, §Ý ÜU¢ï ©S¢ S¢wG¼ çÎÝ ÜU¢
Á¢GÚè¥G¢ Ï¢Ý¢¥¢ï Á¢Ï¢ ãÚ çÜGUS}¢ ÜïU Á¢GÚ¢»¥G ÜU¢}¢²¢Ï¢è }¢zGÜGUêÎ ã¢ïæx¢ï J
1 Ú¢ïÜUÝï ±¢H¢ J 2 Ð¢ïà¢èÎ¢, (ÀéÐ¢ ãé±¢) 3 }¢H¢}¢¼ J
¼¢ï ¥G¢çH}¢ï ÎèÝ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU Á¢G¢çãÚ }¢ï´ ¼¢ï H¢ïx¢¢ïæ S¢ï
ç}¢H¢ Úãï }¢x¢Ú çÎH S¢ï ©Ý S¢ï çÏ¢ËÜéUH ¥Hx¢ Úãï ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜUè
ÜGUS¢}¢ ! ²ïã Ï¢ãé¼ }¢éçàÜUH ¥¢ñÚ ¼Ë¶G ãñ, §S¢è ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
ã}¢¢Úï à¢ñ¶G I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
»ï }¢ïÚï ¥GÁ¢GèÁ¢G Ï¢ïÅï ! ¥ãHï
Á¢G}¢¢Ý¢ ÜïU S¢¢‰¢ çÁ¢G‹Îx¢è ¼¢ï x¢éÁ¢G¢Ú }¢x¢Ú çÜUS¢è Ï¢¢¼ }¢ï´ ©Ý ÜUè
§çvG¼Î¢(1) Ý ÜUÚ J çÈUÚ }¢ïÚï à¢ñ¶G (I) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
§S¢ ¼GÚãG ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è Ï¢S¢Ú ÜUÚÝ¢ §ç‹¼ã¢§ü ¼Ë¶G ¥¢ñÚ }¢éçàÜUH ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢S¢ªGÎ 5 S¢ï }¢Ú±è ãñ :
H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ãGSÏ¢ï Á¢GMÚ¼ ¶GË¼G }¢Ë¼G(2)
¥¢ñÚ HñÝ ÎñÝ Ú¶¢ï }¢x¢Ú ¥ÐÝï ÎèÝ ÜU¢ï Á¢GÚÚ(3) S¢ï Ï¢Ó¢¢» Ú¶¢ï J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ Á¢Ï¢ çÈGU¼Ý¢ï´ ÜUè }¢¢ñÁ¢ïæ ¼H¢yG¢é}¢ }¢ï´ ã¢ïæ, Á¢Ï¢ ãGÜGU
Á¢G±¢H ÐÁ¢GèÚ ã¢ï, Á¢Ï¢ H¢ïx¢ ÎèÝ S¢ï }¢éæã ÈïUÚ ÜUÚ ÎêS¢Úè ¼GÚÈGU
}¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï Á¢¢»æ ¥¢ñÚ çÜUS¢è }¢¢ïç}¢Ý ÜUè ÜGUÚ¢Ï¢¼ ²¢ ¥GãìÎ ÜU¢
Ð¢S¢ (çHãG¢Á¢G) Ý ÜUÚï´, Á¢Ï¢ H¢ïx¢ ¥G¢çH}¢ï ÎèÝ S¢ï }¢é¼ÝçzGÈGUÚ ã¢ï´
¥¢ñÚ ©S¢ï Ý Ó¢¢ãï´ ¥¢ñÚ Ý ÎèÝ ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ ©S¢ ÜUè §G¥G¢Ý¼ ÜUÚï´
¥¢ñÚ çÈGU¼Ýï ¥G±¢}¢ ± w¢G±¢S¢ }¢ï´ ÈñUH Á¢¢»æ, ¼¢ï »ïS¢ï ãG¢H }¢ï´ ¥G¢çH}¢
¥x¢Ú ©GÁGH¼ ± ¥GH¢çãGÎx¢è §çwG¼²¢Ú ÜUÚ Hï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï §GË}¢
ÜU¢ï ÈñUH¢Ý¢ ¼ÜüU ÜUÚ Îï ¼¢ï ±¢ïã }¢¢’ÁG¢êÚ ãñ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ¼¢ï ²ïãè ÜUã¼¢ ãêæ
çÜU ãéGÁG¢êÚ (6) Ýï çÁ¢S¢ Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ ©GÁGH¼ ÜU¢ ãéGv}¢
çÎ²¢ ‰¢¢ ±¢ïã ã}¢¢Ú¢ ãè Á¢G}¢¢Ý¢ ãñ v²êæçÜU §S¢ Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ ±¢ïã S¢Ï¢
©}¢êÚ }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ´ çÁ¢Ý ÜUè ±Á¢ã S¢ï ©GÁGH¼ H¢çÁ¢G}¢ ± Á¢GMÚè ã¢ï Á¢¢¼è
1 ÐñÚ±è J 2 ç}¢HÝ¢ Á¢éHÝ¢ J 3 ÝévGS¢¢Ý J
ãñ ¥¢ñÚ ãGÜGUèÜGU¼Ý }¢ÎÎx¢¢Ú ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè ãñ ©S¢è ÐÚ
¼±vÜéUH ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï J
²ïã ãñ ©GÁGH¼ ¥¢ñÚ x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè ÜU¢ }¢éwG¼S¢Ú ¥¢ñÚ Á¢GMÚè
Ï¢²¢Ý, §S¢ ÜU¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG Á¢GïãìÝ Ýà¢èÝ ÜUÚ¢ï v²êæçÜU §S¢ }¢ï´ x¢GH¼G
ÈGUã}¢è ÜU¢ ¥GÁ¢Gè}¢ ¶G¼GÚ¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢G}¢¢Ý» ©GÁGH¼ }¢ï´ §S¢ S¢ï xG¢éÚñÁ¢G
ÜUÚÝï }¢ï´ S¢wG¼ ÝévGS¢¢Ý ãñ J ( )
S¢é±¢H : ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ¼¢ï ²ïã ãévG }¢ çÎ²¢ ãñ :
¼é}¢ ÐÚ Á¢}¢¢¥G¼ }¢ï´ ÚãÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ v²êæçÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢

ÎS¼ï §GÝ¢²¼ Á¢}¢¢¥G¼ ÐÚ ãè ãñ ¥¢ñÚ çÏ¢H¢ à¢éÏ¢¢ à¢ñ¼G¢Ý §‹S¢¢Ý ÜïU
ãGÜGU }¢ï´ |¢ïçÇG²ï ÜUè }¢¢çÝ‹Î ãñ Á¢¢ï Úï±ÇG S¢ï Á¢éÎ¢ ã¢ïÝï ±¢Hè (²¢ ¥¢x¢ï
çÝÜUH Á¢¢Ýï ±¢Hè ²¢ ÎêÚ Ó¢Hè Á¢¢Ýï ±¢Hè ²¢ ¥ÜïUHè Úã Á¢¢Ýï
±¢Hè) Ï¢ÜUÚè ÜU¢ï ©ÇG¢ Hï Á¢¢¼¢ ãñ J
§S¢è ¼GÚãG ãGéÁG¢êÚ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(2)
¼‹ã¢ ¥¢Î}¢è ÜïU S¢¢‰¢
à¢ñ¼G¢Ý ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ Î¢ï ã¢ï Á¢¢»æ ¼¢ï ©Ý ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Ýãè´ ¥¢¼¢ J
Á¢±¢Ï¢ : Á¢ã¢æ S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï ¥G¢H}¢ j Ýï Á¢}¢¢¥G¼ }¢ï´ ÚãÝï ÜUè
¼¢ÜUèÎ ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ ±ã¢´ ²ïã |¢è ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :

¥ÐÝï Í¢Ú }¢ï´ ãè Úã, ¼‹ã¢§ü §çwG¼²¢Ú ÜUÚ ¥¢ñÚ ¥G¢}¢ }¢ïH
Á¢¢ïH S¢ï S¢wG¼ §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÜUÚ J
¼¢ï §S¢ ãGÎèS¢ }¢ï´ ãéGÁG¢êÚ j Ýï ¥G±¢}¢ S¢ï ¥Hx¢ ÚãÝï ÜU¢
ãéGv}¢ çÎ²¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ãGÎèS¢ ¥¢ñÚ ÐãHè Î¢ï ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ÎÚ
ãGÜGUèÜGU¼ ÜU¢ï§ü ¼Ý¢ÜéUGÁ¢G(2) ²¢ §çwG¼H¢ÈGU Ýãè´, ã}¢ Ï¢¢ ¼¢ñÈGUèÜïGU
§H¢ãè §Ý }¢ï´ ¼¼GÏ¢èÜGU(3) ¥GÁ¢üG ÜUÚ¼ï ãñ´ :
ãéGÁG¢êÚ j ÜïU §Úà¢¢Î }¢ï´ ¼èÝ »ãGç¼}¢¢H ãñ´ :
{1} ÎèÝ ¥¢ñÚ ¥ãGÜU¢}¢ }¢ï´ Á¢}¢¢¥G¼ S¢ï ¥GH¢çãGÎ¢ Ú¢ã §çwG¼²¢Ú
ÜUÚÝï ÜUè }¢é}¢¢Ý¥G¼ ãñ, v²êæçÜU ¼}¢¢}¢ ©}}¢¼ x¢é}¢Ú¢ãè ÐÚ }¢éœ¢çÈGUÜGU
Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è, ¼¢ï §Á¢}¢¢§üG }¢S¢¢§H(4) ¥¢ñÚ Ï¢é‹²¢Îè ¥ãGÜU¢}¢ }¢ï´
Á¢}¢ãêÚ(5) S¢ï ¥GH¢çãGÎx¢è Ï¢¢ç¼GH ¥¢ñÚ x¢é}¢Ú¢ãè ãñ HïçÜUÝ ¥x¢Ú
ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ ¥ÐÝï ÎèÝ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜUè x¢GÚÁ¢G S¢ï ¼‹ã¢§ü §çwG¼²¢Ú
ÜUÚ Hï ¼¢ï §S¢ ãGÎèS¢ }¢ï´ §S¢ ÜUè }¢é}¢¢Ý¥G¼ Ýãè´ J
{2} ¥G¢}¢ }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ S¢ï Ý}¢¢Á¢Gï Ï¢¢ Á¢}¢¢¥G¼ ¥¢ñÚ Á¢é}¢é¥G¢ ±x¢ñGÚ¢ }¢ï´
¥GH¢çãGÎx¢è §çwG¼²¢Ú Ý ÜUè Á¢¢» v²êæçÜU ç}¢H ÜUÚ Ý}¢¢Á¢Gï Á¢é}¢é¥G¢
¥Î¢ ÜUÚÝï }¢ï´ ÎèÝ ÜU¢ï ¼çvG±Ä²¼ ÐãéæÓ¢¼è ãñ, §SH¢}¢ ÜU¢ ÜU}¢¢H
Á¢G¢çãÚ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜéUzGÈGU¢Ú ± }¢éHçãGÎèÝ(6) }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢
§Á¢ç¼}¢¢¥G Îï¶ ÜUÚ Á¢H¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢é}¢é¥G¢ ± Á¢}¢¢¥G¼ ±x¢ñGÚ¢
§SH¢}¢è §Á¢ç¼}¢¢¥G¢¼ ÐÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ï¢ÚÜU¼ï´ ¥¢ñÚ
ÚãG}¢¼ï´ Ý¢çÁ¢GH ã¢ï¼è ãñ §S¢è çH²ï ã}¢ Ýï ÜUã¢ ãñ çÜU x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝ
à¢wGS¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU Á¢é}¢é¥G¢ ¥¢ñÚ Á¢}¢¢¥G¼ ±x¢ñGÚ¢ ÎèÝè
2 ¼Á¢G¢Î J 3 }¢é¼G¢Ï¢ÜGU¼ J 4 ±¢ïã }¢S¢¢§H çÁ¢Ý ÐÚ ©}}¢¼ï }¢éçSH}¢¢ ÜïU

}¢éÁ¼çãÎèÝ }¢éœ¢çÈGUÜGU ã¢ḯ J 5 ©GH}¢¢ ÜUè ¥vS¢çÚÄ²¼ J 6 Ï¢ï ÎèÝ H¢ïx¢ J
§Á¢ç¼}¢¢¥G¢¼ }¢ï´ ¥G¢}¢ }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ à¢ÚèÜGU Úãï ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU
çS¢±¢ ¥G¢}¢ ¼¥GËHéÜGU¢¼ ¥¢ñÚ }¢ïH Á¢¢ïH S¢ï ÐÚãïÁ¢G ÜUÚï v²êæçÜU ¥G¢}¢
§çwG¼H¢¼G }¢ï´ Ï¢ãé¼ ¥¢ÈGU¢¼ ¥¢ñÚ ÝévGS¢¢Ý¢¼ ãñ´ J
{3} }¢ï´ ¼èS¢Ú¢ »ãGç¼}¢¢H ²ïã ãñ çÜU ãéGÁG¢êÚ
(6) ÜU¢ ²ïã §Úà¢¢Î ÝïÜU Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ Á¢G§üGÈéUGH
»’ç¼ÜGU¢Î(1) à¢wGS¢ ÜïU çH²ï ãñ HïçÜUÝ ÜGUçÃ¢Ä²éH »’ç¼ÜGU¢Î(2),
S¢¢çãGÏ¢ï Ï¢S¢èÚ¼ à¢wGS¢ Á¢Ï¢ »ïS¢ï Á¢G}¢¢Ýï ÜU¢ï Ð¢» çÁ¢S¢ }¢ïæ çÈGU¼Ý¢ ±
ÈGUS¢¢Î ã¢ï, ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ S¢ï ãéGÁG¢êÚ j Ýï ÇÚ¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ }¢ï´
©GÁGH¼ ÜU¢ ãéGv}¢ çÎ²¢ ãñ, ¼¢ï ©S¢ ÜïU çH²ï ©GÁGH¼, ¶GË¼G }¢Ë¼G ¥¢ñÚ
}¢ïH Á¢¢ïH S¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ ¼¢çÜU ¥¢ÈGU¢¼ ± ÈGUS¢¢Î¢¼ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Úãï
HïçÜUÝ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ²ïã ãñ çÜU ÎèÝè §Á¢ç¼}¢¢¥G¢¼ ¥¢ñÚ ©}¢êÚï ¶GñÚ }¢ï´
à¢ÚèÜU ã¢ï¼¢ Úãï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢éÜU}}¢H ¼G¢ñÚ ÐÚ ¥GH¢çãGÎx¢è
§çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ãï ¼¢ï çÜUS¢è Ðã¢ÇG ÜUè Ó¢¢ïÅè ²¢ ÎêÚ ±èÚ¢Ýï }¢ï´
çÝÜUH Á¢¢» çÁ¢S¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ¥ÐÝ¢ ÎèÝ }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶ S¢ÜïU J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ çÜU »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ï |¢è Ó¢¢çã²ï çÜU ÝïÜU
§Á¢ç¼}¢¢¥G¢¼ ¥¢ñÚ ©}¢êÚï ¶GñÚ }¢ï´ Á¢GMÚ à¢ÚèÜU ã¢ï, ¼¢çÜU §S¢ ÜU¢ ²ïã
S¢±¢Ï¢ Á¢G¢»¥G Ý ã¢ï, ¥¢ñÚ §SH¢}¢è §Á¢ç¼}¢¢¥G¢¼ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU Ï¢ãé¼ ¥ãç}}¢Ä²¼ Ú¶¼ï ãñ´ ¥x¢Ó¢ïü H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ ÈGUS¢¢Î ¥¢ñÚ
ÎèÝ S¢ï »’Ú¢Á¢G Ð¢²¢ Á¢¢¼¢ ã¢ï, ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï ¥ÏÎ¢H(3) ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
S¢éÝ¢ ãñ çÜU ±¢ïã Á¢ã¢æ |¢è ã¢ï´ }¢Á¢GÜêUÚ¢ §Á¢ç¼}¢¢¥G¢¼ }¢ï´ çà¢ÜüU¼ ÜUÚ¼ï
ãñ´ ¥¢ñÚ ²ïã H¢ïx¢ Á¢G}¢èÝ }¢ï´ Ó¢H¼ï çÈUÚ¼ï Úã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ Á¢G}¢èÝ
1.....ÜU}¢Á¢G¢ïÚ »’ç¼ÜGU¢Î ±¢Hï J 2.....ÜGU±è »’ç¼ÜGU¢Î ±¢H¢ J
3.....Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢¼GÏ¢ê¥G¢
çÜU¼¢Ï¢ “ÈGUñÁ¢G¢Ýï }¢Á¢G¢Ú¢¼ï ¥¢ñçH²¢” S¢ÈGUãG¢ 39 ÐÚ ãñ : ¥ÏÎ¢H,
¥¢ñçH²¢©ËH¢ã ÜïU ¼GÏ¢ÜGU¢¼ }¢ï´ S¢ï »ÜU ¼GÏ¢ÜGU¢ ãñ, ²ïã ãÚ Î¢ñÚ }¢ï´ S¢¢¼7 ã¢ï¼ï ãñ´, §Ý
ÜïU Á¢GÚè»G ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢¢¼ Á¢G}¢èÝ¢ï´ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J
§Ý ÜïU çH²ï »ÜU ÜGUÎ}¢ ãñ, ¥wGÏ¢¢Ú(1) }¢ï´ ¥¢²¢ ãñ çÜU ¥ÏÎ¢H ÜïU
çH²ï Á¢G}¢èÝ çS¢}¢Å Á¢¢¼è ãñ, §‹ãïæ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
}¢é¥GÁGÁ¢GÁ¢G ç¶G¼G¢Ï¢¢¼, Ï¢ÚÜU¼ï´ ¥¢ñÚ ¥‹±¢¥G¢ï ¥vGS¢¢}¢ ÜUè MãG¢Ýè
Ýï’}¢¼ï´ ¥G¼G¢ ã¢ï¼è Úã¼è ãñ´, §Ý ¥ÏÎ¢H ÜU¢ï §S¢ ¥GÁ¢Gè}¢ ÜU¢}¢²¢Ï¢è
ÐÚ }¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï, ¥¢ñÚ ã}¢ Îé¥G¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
¥¢ç¶GÚ¼ S¢ï x¢GzGH¼ Ï¢Ú¼Ýï ±¢H¢ï´ ÜïU ãG¢H¢¼ |¢è ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ï
ÜU¢ç}¢H¢ S¢ï ÎéLS¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥ÐÝè ¥¢ç¶GÚ¼ ÎéLS¼ ÜUÚÝï }¢ï´
}¢S¢MÈGU ãñ´ ©‹ãï´ }¢ç‹Á¢GHï }¢vGS¢êÎ ¼ÜU ÐãéæÓ¢¢», }¢ñ´ Ýï ¥ÐÝè §S¢
ãG¢H¼ï Á¢G¢Ú ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ²ïã ¥à¥G¢Ú ÜUãï ãñ´ :
(1) çÁ¢g¢ï Á¢ãÎ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢}¢²¢Ï¢ ã¢ï x¢», ©Ý ÜU¢ï ±SH ÜUè
S¢¥G¢Î¼ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ Î¢ïS¼ Î¢ïS¼¢ï´ ÜUè §}¢Î¢Î ± §¥G¢Ý¼ S¢ï
}¢ç‹Á¢GHï }¢vGS¢êÎ ÐÚ ÐãéæÓ¢ x¢» J
(2) ¥¢ñÚ ã}¢ §S¢è ¼GÚãG ¼Á¢GÏ¢ÁG¢éÏ¢ ± ãñGÚ¢Ýè ÜïU ¥G¢H}¢ }¢ï´ ¶ÇGï ãñ´
¥¢ñÚ çãÁ¢Ú¢ï ç±S¢¢H ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý }¢é¥GËHÜGU ãñæ J
(3) ¼é}ã¢Ú¢ ãG¢H ¼¢ï ²ïã ãñ çÜU Ú¢ïÁ¢G Ï¢Ú¢ïÁ¢G wG¢Îé ¢ S¢ï ÎêÚ ã¢ï Úãï ã¢ï, ¥¢ñÚ
©}}¢èÎ ²ïã Ú¶¼ï ã¢ï çÜU ±¢ïã ¼é}ãḯ ¥ÐÝ¢ ÜéUÏG ¢ü ÝS¢èÏ¢ ÜUÚï, ¥GvH G ï
§‹S¢¢Ýè »ïS¢è ©}}¢èÎ ÜU¢ï Ï¢§üÎG ¥Á¢G ¥GvH G (2)
S¢}¢Û¢¼è ãñ J
1 çÚ±¢²¢¼ J 2 ¥GvGH }¢ï´ Ý ¥¢Ýï ±¢Hè Ï¢¢¼ J
(4) »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ï´ ¥ÐÝ¢ à¢ÚÏ¢¼ï ç±S¢¢H Ó¢¶¢ Á¢¢ï ãÚ çÜGUS}¢ (1)
ÜU¢ x¢G}¢ ÎêÚ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ú¢ãï S¢±¢Ï¢ ÜUè ¼GÚÈGU ÚãÝé}¢¢§ü ÜUÚ¼¢ ãñ J
(5) »ï ã}¢¢Úè Á¢G¢çãÚè Ï¢¢ç¼GÝè Ï¢è}¢¢çÚ²¢ḯ ÜïU ¼GÏ¢èÏ¢ ! »ï ã}¢¢Úï Á¢Gw}G ¢¢ḯ
ÜUè }¢Úã}¢ ! ¥¢ñÚ »ï ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè Ï¢è}¢¢Úè S¢ï ÝÁ¢¢¼ ÎïÝï ±¢Hï J
(6) }¢ñ´ Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ çÜU }¢ïÚè Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ ÜUè Î±¢ v²¢ ãñ ²¢ çÜUS¢ à¢ñ
ÜïU Á¢GÚè»G Ú¢ïÁ¢ïG çÜGU²¢}¢¼ }¢ïÚè ÝÁ¢¢¼ ã¢ïx¢è J
ã}¢ §S¢ Ï¢²¢Ý ÜU¢ï ²ãè´ ¶Gy}¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ }¢S¢¢§Hï ©GÁGH¼
ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï¼ï ãñ´ J
S¢é±¢H : ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU
(2)
}¢ïÚè ©}}¢¼ ÜUè ©GÁGH¼ ²ïãè ãñ çÜU ±¢ïã
}¢S¢¢çÁ¢Î ÜU¢ï ¥ÐÝè çÝà¢S¼ x¢¢ã Ï¢Ý¢» J
§S¢ ãGÎèS¢ }¢ï´ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ¥GH¢çãGÎ¢ ã¢ï ÜUÚ çÜUS¢è Ðã¢ÇG ²¢
Á¢æx¢H }¢ï´ S¢éÜêUÝ¼ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï S¢ï Ú¢ïÜU¢ x¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï
¥GH¢çãGÎx¢è §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï ÐÚ Á¢GÁ¢í(3) ÜUè x¢§ü ãñ ¥¢ñÚ ¼é}¢ ÜUã¼ï
ã¢ï çÜU H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ¥GH¢çãGÎ¢ ã¢ï ÜUÚ ÜUãè´ ÎêÚ Ó¢H¢ Á¢¢» ?
Á¢±¢Ï¢ : ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ ÜU¢ ²ïã §Úà¢¢Îï çx¢Ú¢}¢è
¥ÓÀï Á¢G}¢¢Ýï ÜïU çH²ï ãñ Ý çÜU çÈGU¼Ý¢ ± ÈGUS¢¢Î ÜïU Á¢G}¢¢Ýï ÜïU çH²ï,
Á¢ñS¢¢ çÜU ã}¢ çÁ¢GRU ÜUÚ Ó¢éÜïU ãñ´, }¢Á¢GÜêUÚ¢ ãGÎèS¢ ÜïU ²ïã }¢¢’Ý¢ |¢è ã¢ï
S¢ÜU¼ï ãñ´ çÜU Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢çSÁ¢Î ÜU¢ï ¥ÐÝè çÝà¢S¼ x¢¢ã Ï¢Ý¢ Hï,
H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢ïH ç}¢H¢Ð À¢ïÇG Îï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU }¢é¥G¢}¢H¢¼ }¢ï´ }¢éÎ¢¶GH¼
¼ÜüU ÜUÚ Îï ¼¢ï ±¢ïã ¥x¢Ó¢ïü Ï¢ Á¢G¢çãÚ ©Ý }¢ï´ ãñ }¢x¢Ú ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ ©Ý
1 ¥ÐÝ¢ ÜéUGÏ¢ïü ¶G¢S¢ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ J
2 3 }¢H¢}¢¼

S¢ï Á¢éÎ¢ ãñ ©GÁGH¼ ± x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè S¢ï }¢vGS¢êÎ |¢è ²ïãè ãñ, }¢ãìGÁ¢G
}¢ÜU¢Ý ²¢ çÁ¢S}¢ ÜUè ¥GH¢çãGÎx¢è }¢vGS¢êÎ Ýãè´, §S¢ Ýév¼ï ÜU¢ï ¥ÓÀè
¼GÚãG Á¢ïGãìÝ Ýà¢èÝ ÜUÚ J wG¢éÎ¢ ¼éÛ¢ ÐÚ Ú¤G}¢ ÜUÚï, ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢
çÏ¢Ý ¥Îã}¢ I Ýï }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñGH §Úà¢¢Î }¢ï´ §S¢è Ýév¼ï
ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ, ¥¢Ð ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
¼é}¢ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï Ï¢
Á¢G¢çãÚ ç}¢Hï Á¢éHï Úã¢ï, }¢x¢Ú ¼é}ã¢Úè ©ç‹S¢Ä²¼ ± }¢ãGÏÏ¢¼ çS¢ÈGüU ÚÏ¢
¼¥G¢H¢ ÜïU S¢¢‰¢ ã¢ï, H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ¼é}ã¢Ú¢ ÜGUËÏ¢è ¼¥GËHéÜGU Ý ã¢ï J
S¢é±¢H : }¢Î¢çÚS¢ï ÎèçÝ²¢ ÜïU }¢éÎ<ÚS¢èÝ ¥¢ñÚ à¢ãÚ¢ï´ }¢ï´ }¢éÜGUè}¢
S¢êçÈGU²¢» çÜUÚ¢}¢ (k) ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ¼é}ã¢Úè v²¢ Ú¢»
ãñ v²êæçÜU ±¢ïã ¼¢ï ©GÁGH¼ ± x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè ÐÚ ¥G¢ç}¢H Ýãè´ ãñ´ ?
Á¢±¢Ï¢ : }¢éÎ<ÚS¢èÝ ÜUè ¼ÎÚèS¢(1) ¥¢ñÚ S¢éçÈGU²¢» ©GÁÁG ¢G¢}¢ (m)
ÜUè }¢Á¢¢çHS¢ Ï¢ãé¼ ¥ÓÀè Ó¢èÁ¢Gï´ ãñ´, §S¢ }¢ï´ Î¢ï ÈGU¢§Îï ãñ´ :
{1} ÜGUËÏ¢è ¼G¢ñÚ ÐÚ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ¥GH¢çãGÎx¢è ©Ý ÜUè }¢Á¢¢çHS¢ ¥¢ñÚ
©Ý ÜïU }¢é¥G¢}¢H¢¼ }¢ï´ çà¢ÜüU¼ ¥¢ñÚ §çwG¼H¢¼G S¢ï ÐÚãïÁ¢G
{2} Á¢é}¢é¥G¢, Á¢}¢¢¥G¢¼ ¥¢ñÚ Îèx¢Ú §SH¢}¢è ©G}¢êÚ }¢ï´ çà¢ÜüU¼ J
¼¢ï ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ±¢ïãè S¢H¢}¢¼è ãG¢çS¢H ã¢ïx¢è Á¢¢ï H¢ïx¢¢ï´ S¢ï
çÏ¢ËÜéUH ¥GH¢çãGÎ¢ ÚãÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï ÝS¢èÏ¢ ã¢ï¼è ãñ, S¢H¢}¢¼è ÜïU
S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ §Ý ãGÁ¢GÚ¢¼ S¢ï »ÜU ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ ÈGU¢§Î¢ ãG¢çS¢H ã¢ï¼¢
ãñ ±¢ïã ²ïã çÜU ¥G±¢}¢ §Ý ÜUè §çvG¼Î¢(2) ÜUÚ¼ï ãñ´, §Ý ÜUè Ï¢ÚÜU¢¼
S¢ï ÈñGUÁ¢G²¢Ï¢ ã¢ï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ §Ý S¢ï ÎèÝ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU Ï¢ïà¢ ÜGUè}¢¼
1 §GË}¢ï ÎèÝ çS¢¶¢Ý¢ J 2 ÐñÚ±è J
Ð‹Î¢ï ÝS¢¢§ãG ãG¢çS¢H ÜUÚ¼ï Úã¼ï ãñ´, ¼¢ï §Ý ãGÁ¢GÚ¢¼ ÜU¢ ãG¢H
(1)
ÎéLS¼ Úã¼¢ ãñ §Ý ÜU¢ï §GË}¢¢ï ¥G}¢H ÜUè ÐéwG¼x¢è ÜUè Ï¢Î¢ñH¼ S¢éÜêUÝ
± §¼G}¢èÝ¢Ý }¢²SS¢Ú Úã¼¢ ãñ J §S¢è ÈñGUÁ¢G ÚS¢¢Ýè ÜïU çH²ï ¥ÜUS¢Ú
¥G¢çÚÈGUèÝ(2) H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ Úãï ãñ´, H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï §Ý ÜïU ãéGSÝï ¥wGH¢ÜGU ÜUè
±Á¢ã S¢ï ÜU¢ï§ü ¼vGHèÈGU Ýãè´ ÐãéæÓ¢¼è ‰¢è Ï¢çËÜU ¼vHèÈGU ÜUè Ï¢Á¢¢»
§Ý S¢ï ÈGU¢§Î¢ ÐãéæÓ¢¼¢ ‰¢¢ ¥G¢}}¢¼é‹Ý¢S¢ §Ý ÜïU ¥¢Î¢Ï¢ ± LS¢ê}¢ ÜUè
§çvG¼Î¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï, §S¢ ¼GÚãG S¢¢çHãGèÝ (k) ÜïU ¥wGH¢ÜGU
H¢ïx¢¢ḯ }¢ḯ §SH¢}¢è ¥wGH¢ÜGU ÜU¢ï }¢Á¢GÏ¢ê¼G ÜUÚÝï ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢ Ï¢Ýï Úãï J
Á¢G¢çãÚ ãñ çÜU ÜGU¢H(3) S¢ï ãG¢H(4) ÜUè ¼ÏHèx¢G çÁ¢G²¢Î¢
}¢é¥çSS¢Ú ¥¢ñÚ }¢éÈGUèÎ ã¢ï¼è ãñ, ¼¢ï ¥G¢çÚÈGUèÝ ¥¢ñÚ S¢¢çHãGèÝ
( ) ÜU¢ ¥G±¢}¢ }¢ï´ ÚãÝ¢ ¼¢’}¢èÚï S¢èÚ¼(5) ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï
Ï¢ãé¼ ãè }¢éÈGUèÎ ‰¢¢ J
S¢é±¢H : ±¢ïã }¢éÚèÎ Á¢¢ï ¥ÜUS¢Ú }¢Ý¢çÁ¢GHï ¼S¢Ã±éÈUG (6) ¼ñG ÜUÚ Ó¢éÜU¢
ã¢ï, ©S¢ï §çÏ¼Î¢§ü }¢éÚèÎèÝ(7) ÜïU S¢¢‰¢ ÚãÝï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ : ±¢ïã }¢éÏ¼Îè(8) ¥x¢Ú S¢HÈïGU S¢¢çHãGèÝ ( )
ÜïU ¥¢Î¢Ï¢, §Ý ÜUè S¢èÚ¼ ¥¢ñÚ §Ý ÜUè LS¢ê}¢ ÐÚ çÎH S¢ï ÜGU¢§}¢ ã¢ï´
¼¢ï ©Ý ÜïU S¢¢‰¢ ÚãÝï }¢ï´ }¢éÁ¢G¢§ÜGU¢ Ýãè´, ±¢ïã ÎèÝ }¢ï´ ¼é}ã¢Úï |¢¢§ü ¥¢ñÚ
S¢¢‰¢è ãñ́ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çS¢HçS¢Hï }¢ḯ ¼é}ã¢Úï }¢é¥G¢ç±Ý ¥¢ñÚ }¢ÎÎx¢¢Ú
ãñ́, »ïS¢¢ḯ S¢ï ¥GH¢çãGÎ¢ ã¢ïÝ¢ ÎéLS¼ Ýãè´, »ïS¢ï }¢éÏ¼Îè ÜU¢ïãï HéÏ¢Ý¢Ý(9)
1 ÝS¢èãG¼ï´ J 2 ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ Ú¶Ýï ±¢Hï ¥¢ñçH²¢»
çÜUÚ¢}¢ m 3 çS¢ÈüGU Ï¢²¢Ý ÜUÚÝï ÎïÝï J 4 ÝïÜU ¥¢’}¢¢H ÐÚ ¥G}¢H
ÐñÚ¢ ã¢ïÝï J 5 H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ¥ÓÀï çÜUÚÎ¢Ú Ï¢Ý¢Ýï J 6 Ú¢ãï ¼S¢Ã±éÈGU ÜïU çÁ¢G²¢Î¢
¼Ú }¢ÚãGHï J 7 ±¢ïã }¢éÚèÎèÝ Á¢¢ï ¥|¢è Ú¢ãï ¼S¢Ã±éÈUG ÜïU §çÏ¼Î¢§ü }¢Ú¢çãGH }¢ḯ ã¢ḯ J
8 ±¢ïã }¢éÚèÎèÝ Á¢¢ï ¥|¢è Ú¢ãï ¼S¢Ã±éÈGU ÜïU §Ï¢ç¼Î¢§ü }¢Ú¢çãGH }¢ï´ ã¢ï´ J
9....HéÏ¢Ý¢Ý ÜïU Ðã¢ÇG J
±x¢ñGÚ¢ ÜïU ¼¢çÚÜéUgé‹²¢ Á¢G¢çãÎ¢ï´ ÜUè ¼GÚãG ãñ´, ã}¢ Ýï S¢éÝ¢ ãñ çÜU
(1)
ÜU¢ïãï HéÏ¢Ý¢Ý ÜïU Á¢G¢çãÎèÝ }¢ï´ ÜU§ü »ïS¢ï x¢éÚ¢ñã ãñ´ Á¢¢ï ¼vG±¢ ¥¢ñÚ ÝïÜUè
}¢ï´ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ¼¥G¢±éÝ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ãGÜGU ± S¢Ï¢í ÜUè ¼ËÜGUèÝ ÜUÚ¼ï ãñ´,
ã¢æ ±¢ïã §çÏ¼Î¢§ü }¢éÚèÎèÝ Á¢¢ï ¥SH¢ÈGU (k) ÜUè S¢èÚ¼,
©Ý ÜUè Ð¢ÜUèÁ¢G¢ LS¢ê}¢ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU ÐS¢‹ÎèÎ¢ ¼GÚèÜGïU À¢ïÇG Ó¢éÜïU ã¢ï´
¥¢ñÚ Ý¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ x¢GñÚ }¢é¼¥GçËHÜGU ¥¢ñÚ Ï¢ï ÈGU¢§Î¢ ©}¢êÚ ÜU¢ï ©‹ã¢ï´ Ýï
¥ÐÝ¢ çà¢¥G¢Ú Ï¢Ý¢ çH²¢ ã¢ï ¼¢ï ©Ý S¢ï |¢è §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ± ¥GH¢çãGÎx¢è
§S¢è ¼GÚãG Á¢GMÚè ãñ çÁ¢S¢ ¼GÚãG ÎêS¢Úï ¥G¢}¢ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï, ¼GÏ¢ÜGU» Á¢éãH¢
}¢ï´ çÍ¢Úï ãé±ï }¢éÚèÎï S¢¢çÎÜGU ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ¥ÐÝï Í¢Ú ÜïU çÜUS¢è x¢¢ïà¢ï
ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú ÜUÚ Hï, ¥ÐÝè Á¢GÏ¢¢Ý ÜU¢ï Ï¢éÚ¢§ü S¢ï Ú¢ïÜïU Ú¶ï, ÝïÜU
ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ ©Ý ÜïU S¢¢‰¢ à¢é}¢êçHÄ²¼ ÜUÚï, }¢x¢Ú ©Ý ÜïU ¥ãG±¢H ¥¢ñÚ
©Ý ÜUè ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢» Ú¶ï, §S¢ ¼GÚãG ²ïã }¢éÚèÎï
S¢¢çÎÜGU |¢è S¢ãGèãG ©GÁGH¼ Ýà¢èÝ à¢é}¢¢Ú ã¢ïx¢¢ J
S¢é±¢H : ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü çÚ²¢Á¢G¼ ± }¢éÁ¢¢ãÎ¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ }¢éÏ¼Îè,
©GH}¢¢ ÜïU }¢Î¢çÚS¢ ¥¢ñÚ S¢êçÈGU²¢» çÜUÚ¢}¢ (k) ÜUè
}¢Á¢¢çHS¢ S¢ï çÝÜUH ÜUÚ çÜUS¢è ¼‹ã¢ }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ §SH¢ãïG ÝzGS¢
¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜUè ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜUè x¢GÚÁ¢G S¢ï Ó¢H¢ Á¢¢» ¼¢ï v²¢
©S¢ ÜU¢ Á¢¢Ý¢ ÎéLS¼ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : Á¢¢ÝÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU Ï¢¢ ¥G}¢H ©GH}¢¢ (k) ÜUè
ÎèÝè ÎS¢üx¢¢ãḯ ¥¢ñÚ ¼G¢çHÏ¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ S¢êçÈGU²¢» çÜUÚ¢}¢ (k)
ÜUè }¢éÜGUgS¢ ¶G¢ÝÜGU¢ãï´ »ïS¢ï }¢éÚèÎ ÜïU çH²ï }¢ãGÈGUêÁ¢G ÜGUË»G ÜUè ãñGçS¢Ä²¼
Ú¶¼è ãñ´, }¢éÏ¼Îè §Ý }¢ï´ Úã ÜUÚ ÎèÝ ÜïU Ç¢ÜêU¥¢ïæ ¥¢ñÚ Ó¢¢ïÚ¢ï´ S¢ï
1....Îé‹²¢ ÜU¢ï ¼ÜüU ÜUÚÝï ±¢Hï J
}¢ãGÈGUêÁ¢G Úã S¢ÜU¼¢ ãñ, §Ý ÎS¢üx¢¢ã¢ï´ ¥¢ñÚ ¶G¢ÝÜGU¢ã¢ï´ ÜïU Ï¢¢ãÚ ÜU¢
ç¶Gœ¢G¢ »ïS¢ï S¢ãGÚ¢ ÜUè }¢¢çÝ‹Î ãñ, Á¢ã¢æ ãÚ ±vG¼ à¢ñ¼G¢Ýè HàÜUÚ
Í¢ê}¢¼ï Úã¼ï ã¢ï´ Á¢¢ï ÜGUË»G S¢ï Ï¢¢ãÚ ÚãÝï ±¢Hï ÜU¢ï ãH¢ÜU ÜUÚ Îï¼ï ²¢
çx¢çÚzG¼¢Ú ÜUÚ Hï¼ï ã¢ï´, ¼¢ï Á¢¢ï çÚ²¢Á¢G¼ ± }¢éÁ¢¢ãÎ¢ ÜUÚÝï ±¢H¢
}¢éÏ¼Îè }¢ãGÈGUêÁ¢G ÜGUË»G S¢ï çÝÜUH ÜUÚ Ó¢¢Ú¢ï´ ¼GÚÈGU S¢ï à¢ñ¼G¢Ýè HàÜUÚ¢ï´
ÜïU ÝÚx¢ïG }¢ï´ ¥¢ Á¢¢» ©S¢ ÜU¢ Á¢¢ï ãGàÚ ã¢ïx¢¢ Á¢G¢çãÚ ãñ §S¢ çH²ï »ïS¢ï
}¢éÏ¼Îè ÜïU çH²ï §Ý }¢Î¢çÚS¢ ± }¢Á¢¢çHS¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ ÜGUÎ}¢ Ú¶Ý¢
çÜUS¢è ¼GÚãG |¢è ¶G¼GÚï S¢ï ¶G¢Hè Ýãè´ HïçÜUÝ ±¢ïã à¢wGS¢ Á¢¢ï ÜU¢ç}¢H
ã¢ï, §ü}¢¢Ýè Ï¢S¢èÚ¼ S¢ï Ï¢ãìÚ¢±Ú ã¢ï, ÎèÝè ¼G¢ñÚ ÐÚ ÐéwG¼¢ ¥¢ñÚ
}¢Á¢GÏ¢ê¼G ã¢ï, ©S¢ ÜïU çH²ï ÜGUË¥G¢ ¥¢ñÚ S¢ãGìÚ¢ }¢éS¢¢±è(1) ãñ, à¢ñ¼G¢Ýè
HàÜUÚ ©S¢ ÐÚ ãÚçx¢Á¢G x¢G¢çHÏ¢ Ýãè´ ¥¢ S¢ÜU¼ï ¥¢ñÚ Ý ±¢ïã ©Ý ÜUè
à¢Ú ¥æx¢ïçÁ¢G²¢ï´ S¢ï }¢ÚªGÏ¢ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ¥x¢Ó¢ïü »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜïU çH²ï |¢è
çãGÈGU¢Á¢G¼è ÜGUË»G }¢ï´ ãè ÚãÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ §S¢ çH²ï çÜU Îéà}¢Ý¢ï´ ÜïU
§çœ¢ÈGU¢ÜGUè ¥¢ñÚ ¥Ó¢¢ÝÜU ãG}¢H¢ï´ S¢ï Ï¢ï ¶G¢ñÈGU ã¢ïÝ¢ ÎéLS¼ Ýãè´ x¢ÚÁ¢G
²ïã çÜU ¥ãHéËH¢ã ÜïU S¢¢‰¢ ÚãÝ¢, ©Ý ÜUè S¢¢ïãGÏ¢¼ ÜUè }¢à¢vGÜGU¼ï´
Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝ¢ ãè Ï¢ãï¼Ú ãñ ¥¢ñÚ ãÚ ãG¢H }¢ï´ ©‹ãè S¢ï ¼GHÏ¢ï ¶GñÚ
ÜUÚÝ¢ ¥ÓÀ¢ ãñ ¥¢ñÚ S¢¢çãGÏ¢ï §çS¼ÜGU¢}¢¼ ± Ú¢çS¢wG¢éH ãG¢H(2)
ÐÚ ©GÁGH¼ H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´ }¢x¢Ú Ï¢ïã¼Ú Á¢GMÚ ãñ J
§Ý Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü }¢S¢¢§Hï ©GÁGH¼ ÐÚ ¥x¢Ú ¼é}¢ ¥G}¢H
ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Úã¢ïx¢ï J
S¢é±¢H : ÎèÝè |¢¢§²¢ï´ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼, ¥ÐÝï }¢éçwGHS¢ ¥ãGÏ¢¢Ï¢ S¢ï
}¢éH¢ÜGU¢¼ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢¢‰¢ x¢ézG¼ìx¢ê ±x¢ñGÚ¢ ÜU¢ v²¢ ãéGv}¢ ãñ ?
1 Ï¢Ú¢Ï¢Ú J 2 ¥ÐÝè ÝïÜU ãG¢H¼ ÐÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼Gè ÜïU S¢¢‰¢ ÜGU¢§}¢ ÚãÝï ±¢Hï J
Á¢±¢Ï¢ : ÎèÝè |¢¢§²¢ï´ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ± }¢éH¢ÜGU¢¼ Á¢Ï¢ çÜU ±¢ïã ÝïÜU
¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢ü ã¢ï´ »ÜU ¥ÓÀè Ó¢èÁ¢G ãñ »ïS¢ï ¥à¶G¢S¢ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ S¢ï
§GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ÜéUGÃ±¼, }¢é¥G¢}¢H¢¼ }¢ï´ Ï¢ÚÜU¼, wG¢éÎ¢ ÜU¢ ÜéUGÏ¢ü ¥¢ñÚ çÎH
ÜUè §SH¢ãG ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ Îèx¢Ú Ï¢ãé¼ S¢ï ÈGU¢§Îï ãG¢çS¢H ã¢ï¼ï ãñ´ HïçÜUÝ
Î¢ï Ï¢¢¼¢ï´ ÜU¢ çHãG¢Á¢G Ï¢ãé¼ Á¢GMÚè ãñ :
{1} ãGÎ S¢ï ¼Á¢¢±éÁ¢G Ý ã¢ï v²êæçÜU ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6
Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ 5 ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(1)
ã}¢¢Úè çÁ¢G²¢Ú¼ ÜïU çH²ï Ý¢x¢G¢ ÜUÚ ÜïU
¥¢²¢ ÜUÚ¢ï ¼¢çÜU }¢ãGÏÏ¢¼ çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï J
{2} ²ïã çÜU çÚ²¢ÜU¢Úè, ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ¥¢Ú¢S¼¢ ÜUÚÝï, HxG±
x¢ézG¼ìx¢ê, x¢GèÏ¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢ï ÈGU¢§Î¢ Ï¢¢¼¢ï´ S¢ï ÐêÚï ¼G¢ñÚ ÐÚ §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ çÜU²¢
Á¢¢», ±ÚÝ¢ ÈGU¢§Îï ÜïU Ï¢Á¢¢» ÝévGS¢¢Ý ã¢ïx¢¢ J
çãGÜU¢²¼
»ÜU ÎzG¥¢G ãGÁ¢GÚ¼ï ÈéUÁG ¢ñH
G ¥¢ñÚ S¢éz²G ¢Ý S¢¢ñÚè ( )
ÜUè ¥¢ÐS¢ }¢ï´ }¢éH¢ÜGU¢¼ ãé§ü, Î¢ïÝ¢ï´ Ï¢éÁG¢éx¢ü ÎïÚ ¼ÜU }¢S¢MÈïGU
x¢ézG¼ìx¢ê Úãï çÈUÚ Î¢ïÝ¢ï´ Ú¢ï ÐÇGï, ¥¢ç¶GÚ }¢ï´ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè
(I) Ýï ÜUã¢ :
“}¢ñ´ ¥¢Á¢ ÜUè §S¢ S¢¢ïãGÏ¢¼ ÜU¢ï Ï¢ïã¼ÚèÝ S¢¢ïãGÏ¢¼ ¼S¢Ã±éÚ
ÜUÚ¼¢ ãêæ J” ãGÁ¢GÚ¼ï ÈéUGÁ¢GñH (I) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “}¢ñ´ ¼¢ï
§S¢ï »ÜU ¶G¼GÚÝ¢ÜU S¢¢ïãGÏ¢¼ ¶G²¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ J” S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè
(I) Ýï ÜUã¢ : v²êæ ? ãGÁ¢GÚ¼ï ÈéUGÁ¢GñH (I) Ýï

Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : “v²¢ ã}¢ Î¢ïÝ¢ï´ ¥ÐÝè Ï¢¢¼¢ï´ ÜU¢ï }¢éÁ¢GÄ²Ý
¥¢ñÚ ¥¢Ú¢S¼¢ Ýãè´ ÜUÚ Úãï ‰¢ï ? ¥¢ñÚ v²¢ ã}¢ ¼ÜUËHéÈGU ±
çÚ²¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ Ýãè´ ‰¢ï ?” S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè (I) ²ïã
S¢éÝ ÜUÚ Ú¢ï ÐÇGï J
¼¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ¥ãGÏ¢¢Ï¢ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ± }¢éH¢ÜGU¢¼ }¢ï´
ç}¢²¢Ý¢ Ú±è, »ãGç¼²¢¼G ÜU¢ï }¢éËãêGÁ¢G Ú¶¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ çÚ²¢ ± ¼ÜUËHéÈGU
±x¢ñGÚ¢ S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ çÜU²¢ Á¢¢» »ïS¢è }¢éH¢ÜGU¢¼ S¢ï ¼é}ã¢Úè ©GÁGH¼
}¢ï´ ÜU¢ï§ü ÈGUÜüGU Ýãè´ ã¢ïx¢¢ Ï¢çËÜU ÈGU¢§Îï ÜUè ©}}¢èÎ ãñ J
S¢é±¢H : çÜUÝ Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï ©GÁGH¼ ÜUè Úx¢GÏ¢¼ ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ ¥¢S¢¢Ýè
ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : ¼èÝ Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï :
{1} çÎÝ Ú¢¼ ÜïU Ó¢¢ñÏ¢èS¢ Í¢‹Å¢ï´ }¢ï´ ¥ÜUS¢Ú ¥±ÜGU¢¼ }¢ï´ §GÏ¢¢Î¼
}¢ï´ }¢àxG¢êçHÄ²¼ ± }¢SMçÈGUÄ²¼ S¢ï, v²êæçÜU ¥SH }¢SMçÈGUÄ²¼
²ïãè ãñ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï Ï¢ï Á¢GMÚ¼ }¢ïH Á¢¢ïH ¥¢ñÚ ©ç‹S¢Ä²¼
§zGH¢S¢ ÜUè ¥GH¢}¢¼ ãñ, Á¢Ï¢ ¼é}ã¢Ú¢ ÝzGS¢ çÏ¢H¢ Á¢GMÚ¼ ±
çÏ¢H¢ ãG¢Á¢¼ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢éH¢ÜGU¢¼, ©Ý ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï
}¢ïH Á¢¢ïH ÜU¢ à¢¢§ÜGU ã¢ï ¼¢ï S¢}¢Û¢ H¢ï çÜU ¼é}¢ ÈéUGÁG¢êH ÐÝ, ÎèÝ
S¢ï »’Ú¢Á¢G ¥¢ñÚ ÝzGS¢ ÜïU {¢ïÜïU }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï x¢» ã¢ï,
»ÜU ¥GÚÏ¢è à¢¢§GÚ Ýï Ï¢ãé¼ wG¢êÏ¢ ÜUã¢ ãñ :
“ÝïçÜU²¢ï´ S¢ï ÈGUÚ¢x¢G¼ ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ }¢ñ´ ¼é}¢ S¢ï

ÜUÚÝï ¥¢ x¢²¢ ãêæ, ±¢ÜïGU§üG Ï¢ïÜU¢Ú ¥¢Î}¢è Ï¢ãé¼ S¢ï ÈéUGÁG¢êH ÜU¢}¢
ÜUÚ Ï¢ñÆ¼¢ ãñ J”
Á¢Ï¢ ¼é}¢ S¢ãGèãG }¢¢’Ý¢ï´ }¢ï´ §GÏ¢¢Î¼ï wG¢éÎ¢±‹Îè }¢ï´ }¢àxG¢êH ã¢ï
Á¢¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ }¢éÝ¢Á¢¢¼ï §H¢ãè ÜU¢ }¢Á¢G¢ Ð¢ H¢ïx¢ï ¼¢ï ¼é}ãï´ wG¢éÎ Ï¢ wG¢éÎ
çÜU¼¢Ï¢éËH¢ã S¢ï ©ç‹S¢Ä²¼ ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è, ¼é}ã¢Ú¢ çÎH ¥G¢}}¢¼é‹Ý¢S¢
S¢ï ¥GH¢çãGÎ¢ ÚãÝï }¢ï´ Ú¢ãG¼ }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼é}ãḯ H¢ïx¢¢ḯ ÜUè
¥¢±¢Á¢G ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï xG¢zé G¼ìx¢ê ÜUÚÝï S¢ï ÝÈGUÚ¼ ¥¢»x¢è J
}¢Ú±è ãñ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï }¢êS¢¢ j ÜU¢ïãï yG¢êÚ S¢ï Á¢Ï¢ ±¢ÐS¢
¥¢¼ï ‰¢ï ¼¢ï ¥¢Ð ÜU¢ï H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ±ãGà¢¼ ¥¢¼è ‰¢è, ¥¢Ð (j)
ÜU¢Ý¢ï´ }¢ï´ ©Gx¢çH²¢æ Ç¢H Hï¼ï ‰¢ï ¼¢çÜU çÜUS¢è ÜUè ¥¢±¢Á¢G S¢éÝ¢§ü Ý
Îï ¥¢ñÚ ¥¢Ð (j) H¢ïx¢¢ï´ ÜUè ¥¢±¢Á¢G ÜU¢ï ÝÈGUÚ¼ ± ±ãGà¢¼ ÜïU
»’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï x¢{ï ÜUè }¢¢çÝ‹Î ¶G²¢H ÜUÚ¼ï ‰¢ï J §S¢ çH²ï ¼é}ãï´
Ó¢¢çã²ï çÜU ã}¢¢Úï à¢ñ¶G ÜïU }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñGH §Úà¢¢Î ÐÚ ¥G}¢H
ÜUÚ¢ï, ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(1) ¼é}¢ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï çÏ¢ËÜéUH çÜUÝ¢Ú¢ ÜUà¢ ã¢ï Á¢¢¥¢ï ¥¢ñÚ çS¢ÈüGU wG¢éÎ¢
ãè ÜU¢ï Î¢ïS¼ Ï¢Ý¢Ýï }¢ï´ wG¢éà¢è ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¢ï J
(2) ¼é}¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU Ó¢¢ãï }¢éçwGHS¢ Î¢ïS¼ Ï¢Ý¢ï ¥¢ñÚ ©Ý }¢ï´ Úã¢ï ²¢ ©Ý
S¢ï x¢G¢§Ï¢ J
(3) Á¢Ï¢ ¼é}ãï´ ©Ý S¢ï ±¢çS¢¼G¢ ÐÇïGx¢¢ ¼¢ï ¥ÐÝï ãGÜGU }¢ï´ ©Ý ÜïU çÎH
çÏ¢ÓÀê¥¢ïæ ÜUè }¢¢çÝ‹Î Ð¢¥¢ïx¢ï J
{2} x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè ÜUè Úx¢GÏ¢¼ ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ±¢Hè ÎêS¢Úè Ó¢èÁ¢G ²ïã ãñ
çÜU ¼é}¢ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ãÚ çÜGUS}¢ ÜU¢ ¼G}¥G ¥¢ñÚ ©}}¢èÎ }¢é‹ÜGU¼G¥G ÜUÚ H¢ï,
§S¢ ¼GÚãG ¼é}¢ ©Ý S¢ï Ï¢¢ ¥¢S¢¢Ýè çÜUÝ¢Ú¢ ÜUà¢ ã¢ï S¢ÜU¢ïx¢ï v²êæçÜU Á¢Ï¢
¼é}ãï´ çÜUS¢è à¢wGS¢ S¢ï çÜUS¢è çÜGUS}¢ ÜU¢ ¼G}¥G Ý ã¢ï ¼¢ï ¼é}ã¢Úï çH²ï
©S¢ ÜU¢ ã¢ïÝ¢ Ý ã¢ïÝ¢ Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ïx¢¢ J
{3} ¥¢ñÚ ¼èS¢Úè Ó¢èÁ¢G ²ïã ãñ çÜU ¼é}¢ H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ ÚãÝï ÜUè ¥¢ÈGU¢¼ ÐÚ
x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï, ©Ý ÜU¢ï ãÚ ±vG¼ ²¢Î Ú¶¢ï ¥¢ñÚ çÎH }¢ï´ Î¢ïãÚ¢¼ï Úã¢ï J
Á¢Ï¢ ¼é}¢ §Ý ¼èÝ¢ḯ ©}¢êÚ ÐÚ Ð¢Ï¢‹Îè ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï Á¢GMÚ }¢wGHêÜUG
S¢ï ¥Hx¢ ã¢ï ÜUÚ ¼é}ã¢Ú¢ LÁ¢ê¥G wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG ¼é}ãï´ ©GÁGH¼ x¢éÁ¢GèÝè ÜUè S¢¥G¢Î¼ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï
Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ ²ïã ÜUçÆÝ }¢ç‹Á¢GH ¼é}ãï´ çÎH ÐS¢‹Î Hx¢ïx¢è ¥¢ñÚ §S¢
ÜïU Á¢GÚè»G ¼é}ãï´ ÎÚÏ¢¢Úï wG¢éÎ¢±‹Îè }¢ï´ Û¢éÜUÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ÝS¢èÏ¢ ã¢ï
Á¢¢»x¢è J
¼¢’Hè}¢ï ÜéUGÚ¥¢Ý ÜïU Î¢ï ÈGUÁ¢G¢§H
Î¢ï ÈGUÚ¢}¢ñÝï }¢éS¼GÈUG ¢ 6 }¢éH¢ãGÁ¢G¢ ã¢ï´ :
{1} ¼é}¢ }¢ï´ Ï¢ïã¼Ú ±¢ïã à¢wGS¢ ãñ, Á¢¢ï ÜéUGÚ¥¢Ý S¢è¶ï
¥¢ñÚ çS¢¶¢» J
{2} Á¢¢ï ÜéUGÚ¥¢Ý ÐÉGÝï }¢ḯ }¢¢çãÚ ãñ, ±¢ïã çÜUÚ¢}¢Ý ÜU¢ç¼Ï¢èÝ
ÜïU S¢¢‰¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï à¢wGS¢ LÜU LÜU ÜUÚ ÜéUGÚ¥¢Ý ÐÉG¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ±¢ïã ©S¢ ÐÚ à¢¢ÜGU ãñ (²¢’Ýè ©S¢ ÜUè Á¢GÏ¢¢Ý ¥¢S¢¢Ýè S¢ï
Ýãè´ Ó¢H¼è, ¼vHèÈGU ÜïU S¢¢‰¢ ¥Î¢ ÜUÚ¼¢ ãñ) ©S¢ ÜïU çH²ï
Î¢ï ¥Á¢í ãñ´ J
(x¢GèÏ¢¼ ÜUè ¼Ï¢¢ãÜU¢çÚ²¢æ, S¢.148)

§GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ¼èS¢Úè Ï¢ÇGè LÜU¢±Å à¢ñ¼G¢Ý

»ï Ï¢Ú¢ÎÚï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ¼ÚvGÜGUè ¥¢ñÚ ÜU¢}¢²¢Ï¢è
ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜïU çH²ï à¢ñ¼G¢Ý S¢ï Á¢æx¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÐÚ S¢wG¼è ÜUÚÝ¢ |¢è
H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ ²ïã Î¢ï ±Á¢ã S¢ï Á¢GMÚè ãñ :
{1} ±¢ïã ¼é}ã¢Ú¢ ¶éH¢ Îéà}¢Ý ãñ ¥¢ñÚ ãÚ ±vG¼ ¼é}ãï´ x¢é}¢Ú¢ã ÜUÚÝï
ÜïU }¢‹S¢êÏ¢ï Ï¢Ý¢¼¢ Úã¼¢ ãñ ©S¢ S¢ï S¢éËãG ²¢ ÚãìG}¢ ÜUè ©}}¢èÎ ãÚçx¢Á¢G
Ýãè´ ÜUè Á¢¢ S¢ÜU¼è Ï¢çËÜU ±¢ïã ¼é}ãï´ ãH¢ÜU ÜUÚ ÜïU ãè Î}¢ Hïx¢¢, §S¢
çH²ï »ïS¢ï ¶G¼ÚÝ¢ÜU Îéà}¢Ý S¢ï Ï¢ï ¶G¢Èñ UG ²¢ x¢G¢çÈGUH ÚãÝ¢ S¢æx¢èÝ x¢GH¼Gè
ãñ, ¼é}¢ Á¢GÚ¢ }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢GñH ¥¢²¢¼ï ÜéUGÚ¥¢çÝÄ²¢ }¢ï´ ¼¢ï x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï :
»ï ¥¢ñH¢Îï ¥¢Î}¢ ! }¢ñ´ Ýï ¼é}¢ S¢ï ²ïã
¥GãÎ Ýãè´ çH²¢ ‰¢¢ çÜU Îé‹²¢ }¢ï´ Á¢¢
ÜUÚ à¢ñ¼G¢Ýï H§üGÝ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ Ý ÜUÚÝ¢,
v²êæçÜU ±¢ïã ¼é}ã¢Ú¢ ¶éH¢ Îéà}¢Ý ãñ J
ÎêS¢Úè ¥¢²¼ ²ïã ãñ :
Ï¢ïà¢ÜU à¢ñ¼G¢Ý ¼é}ã¢Ú¢ Îéà}¢Ý ãñ, ¼¢ï
¼é}¢ |¢è ©S¢ S¢ï Îéà}¢Ýè ÜUÚ¢ï J
{2} à¢ñ¼G¢Ý ÐÚ S¢wG¼è ÜUÚÝï ÜUè ÎêS¢Úè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU ©S¢
ÜU¢ ¼é}¢ S¢ï Îéà}¢Ýè ÜUÚÝ¢ ©S¢ ÜUè çÈGU¼GÚ¼ }¢ï´ ãñ ±¢ïã ã}¢ïà¢¢
¼é } ¢ S¢ï }¢éãG¢ÚÏ¢¢ (3) }¢ï´ }¢àxG¢êH ãñ ¥¢ñÚ Ó¢¢ñÏ¢èS¢ Í¢‹Åï ¥ÐÝè
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ¥±H¢Îï ¥¢Î}¢ ! v²¢ }¢ñ´ Ýï ¼é}¢ S¢ï ¥GãÎ Ý
çH²¢ ‰¢¢ çÜU à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï Ý ÐêÁ¢Ý¢ Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã ¼é}ã¢Ú¢ ¶éH¢ Îéà}¢Ý ãñ J
2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU à¢ñ¼G¢Ý ¼é}ã¢Ú¢ Îéà}¢Ý ãñ ¼¢ï ¼é}¢ |¢è ©S¢ï
Îéà}¢Ý S¢}¢Û¢¢ï J 3 HÇG¢§ü J
à¢ñ¼GÝ¼ ÜïU ¼èÚ ÈïæUÜU¼¢ Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼é}¢ ©S¢ ÜUè à¢Ú¢Ú¼ ¥¢ñÚ
(1)
çÈGU¼Ý¢ ¥‹Î¢Á¢Gè(2) S¢ï }¢é¼H G ÜGUÝ x¢G¢çÈGUH ã¢ï, §S¢ x¢GzGH¼ ÜU¢ Á¢¢ï
¥‹Á¢¢}¢ ã¢ïx¢¢ ±¢ïã Á¢G¢çãÚ ãñ J
¥¢ñÚ à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï §‹S¢¢Ý ÜUè ¥GÎ¢±¼(3) ÜïU ç¶GH¢ÈGU çÁ¢G²¢Î¢
|¢ÇGÜU¢Ýï ±¢Hï Ó¢‹Î }¢Á¢GèÎ ¥SÏ¢¢Ï¢ ²ïã ãñæ çÜU ¼é}¢ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè
§GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ }¢S¢MÈGU ã¢ï, ¥¢ñÚ }¢wGHêÜïGU wG¢éÎ¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï ÜGU¢ñH¢ï ÈïGU’H
S¢ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢ ÎïÝï }¢ï´ Hx¢ï ãé±ï ã¢ï, ¥¢ñÚ ²ïã ©}¢êÚ à¢ñ¼G¢Ý ÜïU Ðïà¢ï,
©S¢ ÜUè çã}}¢¼ ©S¢ ÜUè }¢éÚ¢Î ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ç}¢à¢Ý ÜïU ÜGU¼G¥GÝ
ç¶GH¢ÈGU ¥¢ñÚ }¢é¼Á¢G¢Î ãñ́, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ¼GÚãG ¼é}¢ à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï x¢GÁ¢GÏ¢Ý¢ÜU
ÜUÚÝï, ©S¢ ÜUè à¢Ú¢Ú¼, ©S¢ ÜUè ¥GÎ¢±¼ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè }¢é¶G¢HÈGU¼
ÜU¢ï ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ |¢ÇGÜU¢Ýï }¢ï´ }¢S¢MÈGU ã¢ï¼ï ã¢ï, Á¢Ï¢ ¼é}ã¢Ú¢ Úç±Ä²¢
©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ²ïã ãñ ¼¢ï ±¢ïã |¢è Ï¢ÉG Ó¢ÉG ÜUÚ ¼é}ã¢Úè ¥GÎ¢±¼, ¼é}¢
S¢ï Á¢æx¢ ¥¢ñÚ ¼é}¢ S¢ï }¢RU¢ï ÈGUÚïÏ¢ ÜUÚÝï ÐÚ ÜU}¢Ú Ï¢S¼¢ Úã¼¢ ãñ J ²ã¢æ
¼ÜU çÜU ±¢ïã ¼é}ã¢Úï ãG¢H ÜU¢ï ÐÚ¢x¢‹Î¢(4) ÜUÚ Îï¼¢ ãñ Ï¢çËÜU ±¢ïã
²ïã ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU ±¢ïã ¼é}ã¢Úï §ü}¢¢Ý ãè ÜU¢ ¶G¢ç¼}¢¢ ÜUÚ Îï
v²êæçÜU ±¢ïã ¼é}¢ S¢ï çÜUS¢è ±vG¼ |¢è Ï¢ï ¶G¢ñÈGU Ýãè´, à¢ñ¼G¢Ý ¼¢ï ©Ý ÜïU
S¢¢‰¢ |¢è ¥GÎ¢±¼ ÜUÚÝï S¢ï Ï¢¢Á¢G Ýãè´ ¥¢¼¢ Á¢¢ï ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ¥GÎ¢±¼
¥¢ñÚ }¢é¶G¢HÈGU¼ Ýãè´ ÜUÚ¼ï, Á¢ñS¢ï ÜéUzGÈGU¢Ú, x¢é}¢Ú¢ã ¥¢ñÚ ÈGU¢çS¢ÜGU ±
ÈGU¢çÁ¢Ú H¢ïx¢ J ¼¢ï ©Ý ÜïU S¢¢‰¢ ©S¢ ÜUè ¥GÎ¢±¼ ÜU¢ v²¢ ãG¢H ã¢ïx¢¢
Á¢¢ï ãÚ ±vG¼ ©S¢ ÜUè }¢é¶G¢HÈGU¼ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ï x¢GÁ¢GÏ¢Ý¢ÜU ÜUÚÝï ¥¢ñÚ
x¢é}¢Ú¢ã ÜéUÝ }¢‹S¢êÏ¢¢ḯ ÜU¢ï ¶G¢ÜU }¢ḯ ç}¢H¢Ýï }¢ḯ }¢S¢MÈGU Úã¼ï ã¢ḯ ? ¼¢ï »ï
§GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ Î¢’±¼ï ãGÜGU }¢ï´ S¢Úx¢}¢èü ÜU¢ }¢éÁ¢G¢ãÚ¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï ! ¥G¢}¢
H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ©S¢ ÜUè ¥GÎ¢±¼ ©G}¢ê}¢è(5) ã¢ïx¢è }¢x¢Ú ¼é}¢ S¢ï wG¢éS¢êS¢è,
§S¢ çH²ï ¼é}ã¢Ú¢ }¢é¥G¢}¢H¢ çÝã¢²¼ ¥ã}¢ ãñ J
1 Ï¢éÚ¢§ü J 2 çÈGU¼Ý¢ ÜUÚÝï J 3 Îéà}¢Ýè J 4 ¶GÚ¢Ï¢ J 5 ¥G¢}¢ ¼GÚãG ÜUè J

çÈUÚ ¼é}ã¢Úè ¥GÎ¢±¼ ± }¢é¶G¢HÈGU¼ }¢ḯ §ÏHèS¢ çS¢ÈüGU ¥ÜïUH¢
Ýãè´ Ï¢çËÜU ©S¢ ÜïU ã}¢Ú¢ã à¢²¢¼GèÝ ÜUè }¢éÝÁGÁ¢G}¢ Á¢}¢¢¥G¼ ãñ J ©S¢
ÜUè Á¢}¢¢¥G¼ }¢ï´ ¼é}ã¢Ú¢ ÝzGS¢ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úè wG±¢çãà¢¢¼ |¢è à¢¢ç}¢H
ãñ´ Á¢¢ï ¼é}ã¢Úè §ç‹¼ã¢§ü Îéà}¢Ý ãñ´ ¥¢ñÚ ¼é}¢ ÐÚ x¢G¢çHÏ¢ ¥¢Ýï ÜïU çH²ï
©S¢ ÜïU Ð¢S¢ ãÁ¢G¢Ú¢ïæ »ïS¢ï ¥SÏ¢¢Ï¢ ãñ´ çÁ¢Ý S¢ï ¼é}¢ ²vS¢Ú x¢G¢çÈGUH ã¢ï J
ãGÁ¢GÚ¼ï ²¤G²¢ }¢é¥G¢Á¢G Ú¢Á¢Gè I Ýï Ï¢ãé¼ ãè wG¢êÏ¢
ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ, ¥¢Ð (I) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
à¢ñ¼G¢Ý ÈGU¢çÚx¢G ãñ ¥¢ñÚ ¼ê }¢àxG¢êH ãñ , ±¢ïã ¼éÛ¢ï Îï¶¼¢ ãñ }¢x¢Ú ¼ê ©S¢ï

Ýãè´ Îï¶¼¢, ¼ê Ýï ©S¢ï |¢éH¢²¢ ãé±¢ ãñ }¢x¢Ú ©S¢ Ýï ¼éÛ¢ï Ýãè´ |¢éH¢²¢
¥¢ñÚ ¼ïÚï ¥‹ÎÚ |¢è à¢ñ¼G¢Ý ÜïU ÜU§ü ²¢Ú¢ï }¢ÎÎx¢¢Ú ãñ´ J §S¢ çH²ï ©S¢
S¢ï }¢éãG¢ÚÏ¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï }¢x¢GHêÏ¢ ÜUÚÝ¢ Ï¢ãé¼ Á¢GMÚè ãñ ±ÚÝ¢ ¼ê ©S¢
ÜUè à¢Ú¢Ú¼¢ï´ ¥¢ñÚ ãH¢ÜU¼¢ï´ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ýãè´ Úã S¢ÜU¼¢ J
S¢é±¢H : çÜUS¢ ¼GÚãG §ÏHèS¢ S¢ï }¢éãG¢ÚÏ¢¢ çÜU²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ÜU¢ñÝ S¢è
Ó¢èÁ¢G ©S¢ ÜU¢ï Á¢GïÚ ¥¢ñÚ }¢x¢GHêÏ¢ ÜUÚ S¢ÜU¼è ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : ¥ãHï }¢éÁ¢¢ãÎ¢ ± çÚ²¢Á¢G¼ ÜïU ã¢æ §S¢ ÜïU Î¢ï ¼GÚèÜïGU ãñ´ :
»ÜU ±¢ïã ãñ Á¢¢ï Ï¢¢’Á¢G }¢à¢¢§¶G k Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ
çÜU §ÏHèS¢ ÜU¢ï ÎzG¥G ÜUÚÝï ÜïU çH²ï çS¢ÈüGU ãGÜGU ¼¥G¢H¢ S¢ï ÐÝ¢ã Hè
Á¢¢», §S¢ çH²ï çÜU à¢ñ¼G¢Ý »ÜU ÜéUœ¢¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ï ãGÜGU ¼¥G¢H¢ Ýï ¼é}¢
ÐÚ }¢éS¢ËH¼G ÜUÚ çÎ²¢ ãñ, ¥x¢Ú ¼é}¢ ©S¢ S¢ï }¢éÜGU¢Ï¢H¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï
¥ÐÝï S¢ï ãÅ¢Ýï }¢ï´ }¢àxG¢êH ã¢ï x¢» ¼¢ï ¼æx¢ ¥¢ Á¢¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Ú¢
Ï¢ãé¼ S¢¢ ÜGUè}¢¼è ±vG¼ Á¢G¢»¥G ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚï ÜU¢Ú ±¢ïã
x¢G¢çHÏ¢ ¥¢ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ Á¢GwG}¢è ÜUÚ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ÜU¢Å ¶¢»x¢¢,
§S¢ çH²ï ÜéUœ¢ï ÜïU }¢¢çHÜU ÜïU Ð¢S¢ ãè ÐÝ¢ã HïÝè Ï¢ïã¼Ú ãñ, Á¢¢ï ©S¢ï
¼éÛ¢ S¢ï ãÅ¢ Îï J
ÎêS¢Ú¢ ¼GÚèÜGU¢ ²ïã ãñ çÜU ©S¢ S¢ï }¢éÜGU¢Ï¢H¢ çÜU²¢ Á¢¢», ©S¢
ÜU¢ï ãÅ¢Ýï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè }¢é¶G¢HÈGU¼ ÜïU çH²ï ãÚ ±vG¼ ÜU}¢Ú Ï¢S¼¢
Úã¢ Á¢¢» J }¢ñ´ (§}¢¢}¢ x¢GÁ¢G¢Hè (I)) ÜUã¼¢ ãêæ çÜU }¢ïÚï
ÝÁ¢GÎèÜU çÁ¢G²¢Î¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU Î¢ïÝ¢ïæ ¼GÚèÜGU¢ïæ ÐÚ
¥G}¢H çÜU²¢ Á¢¢», ¥Ã±H ¼¢ï ©S¢ ÜUè à¢Ú¢Ú¼¢ï´ S¢ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ S¢ï
ÐÝ¢ã }¢¢æx¢è Á¢¢», Á¢ñS¢¢ çÜU ã}¢ ÜU¢ï ãéGv}¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
©S¢ ÜUè à¢Ú¢Ú¼¢ï´ S¢ï ã}¢ï´ }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶Ýï ÜïU çH²ï ÜU¢ÈGUè ãñ J
çÈUÚ ¥x¢Ú ¼é}¢ ²ïã }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚ¢ï çÜU à¢ñ¼G¢Ý ãGÜGU ¼¥G¢H¢ S¢ï
ÐÝ¢ã }¢¢æx¢Ýï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ¼é}ã¢Ú¢ ÐèÀ¢ Ýãè´ À¢ïÇG¼¢ ¥¢ñÚ x¢G¢çHÏ¢
¥¢Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï §S¢ ÜU¢ }¢¼GHÏ¢ ²ïã ãñ çÜU ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜU¢ï ã}¢¢Úï }¢éÁ¢¢ãÎï, ã}¢¢Úè ÜéUGÃ±¼ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï S¢Ï¢í ÜU¢
§ç}¼ãG¢Ý }¢¼GHêÏ¢ ãñ ²¢’Ýè ãGÜGU ¼¥G¢H¢ ²ïã Îï¶Ý¢ Ó¢¢ã¼¢ ãñ çÜU
¼é}¢ à¢ñ¼G¢Ý S¢ï }¢éÜGU¢Ï¢H¢ ¥¢ñÚ }¢éãG¢ÚÏ¢¢ ÜUÚ¼ï ã¢ï ²¢ ©S¢ S¢ï }¢x¢GHêÏ¢
ã¢ï Á¢¢¼ï ã¢ï Á¢ñS¢ï çÜU ©S¢ Ýï ã}¢ ÐÚ ÜéUzGÈGU¢Ú ±x¢ñGÚ¢ ÜU¢ï }¢éS¢ËH¼G ÜUÚ
Ú¶¢ ãñ ãG¢H¢æçÜU ±¢ïã §S¢ ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ãñ çÜU ã}¢¢Úï çÁ¢ã¢Î ±x¢ñGÚ¢ ÜïU
çÏ¢x¢GñÚ ãè ©Ý ÜUè à¢Ú¢Ú¼¢ḯ ¥¢ñÚ çÈGU¼Ý¢ḯ ÜU¢ï ÜéUÓ¢H Îï HïçÜUÝ ±¢ïã »ïS¢¢
Ýãè´ ÜUÚ¼¢ Ï¢çËÜU Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï §Ý S¢ï çÁ¢ã¢Î ÜU¢ ãéGv}¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢çÜU
¥¢Á¢G}¢¢» çÜU çÜUS¢ ÜïU çÎH }¢ï´ Á¢ÁGÏ¢» çÁ¢ã¢Î ¥¢ñÚ à¢ã¢Î¼ ÜUè
¼ÇGÐ ãñ ¥¢ñÚ ÜU¢ñÝ ÐêÚï wG¢Hé Sê ¢, ¼‹Îãè(1) ¥¢ñÚ S¢Ï¢í S¢ï §Ý ÜU¢ }¢éÜUG ¢Ï¢H¢
ÜUÚ¼¢ ãñ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
1 Á¢¢æçÈGUà¢¢Ýè/}¢ïãGÝ¼/ÜU¢ïçà¢à¢ J
¥¢ñ Ú ¼¢çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G ¢ H¢
}¢éçwGHS¢ §ü}¢¢ÝÎ¢Ú¢ï´ ÜU¢ï Á¢G¢çãÚ ÜUÚ Îï
¥¢ñÚ ¼¢çÜU ¼é}¢ }¢ï´ Ï¢¢’Á¢G ÜU¢ï à¢ã¢Î¼
ÜU¢ LyÏ¢¢ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» J
»ÜU }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ²êæ §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ :
v²¢ ¼é}¢ Ýï ²ïã x¢é}¢¢Ý ÜUÚ çH²¢ ãñ
çÜU ¼é}¢ Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï
ãG¢H¢æçÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¼é}¢
}¢ï´ S¢ï ¥|¢è ¼ÜU }¢éÁ¢¢çãÎèÝ ¥¢ñÚ
S¢Ï¢í ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï çÁ¢ã¢Î ÜïU Á¢GÚè»G
}¢é}¢¼¢Á¢G ¥¢ñÚ ¥Hx¢ Ýãè´ çÜU²¢ J
¼¢ï §S¢è ¼GÚãG à¢ñ¼G¢Ý ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ |¢è ã}¢ï´ Ó¢éS¼è ¥¢ñÚ ÐêÚè
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜU¢ ãéGv}¢ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ çÈUÚ ã}¢¢Úï ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢
(k) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï }¢x¢GHêÏ¢ ÜUÚÝï ¥¢ñÚ ©S¢
S¢ï }¢éÜGU¢Ï¢H¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ¼èÝ Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ :
ÐãHè Ó¢èÁ¢G ²ïã ãñ çÜU ¼é}¢ ©S¢ ÜïU ãGèH¢ï´ ¥¢ñÚ Ó¢¢H¢çÜU²¢ï´
ÜU¢ï }¢¢’Hê}¢ ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ÐãÓ¢¢Ý¢ï, Á¢Ï¢ ¼é}ãï´ ©S¢ ÜUè ãGèH¢ S¢¢çÁ¢G²¢ï´ ÜU¢
§GË}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï çÈUÚ ±¢ïã ¼é}¢ ÜU¢ï ÝévGS¢¢Ý Ýãè´ ÐãéæÓ¢¢ S¢ÜïUx¢¢ J
Á¢ñS¢ï Ó¢¢ïÚ ÜU¢ï Á¢Ï¢ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï Á¢¢» çÜU S¢¢çãGÏ¢ï }¢ÜU¢Ý ÜU¢ï }¢ïÚ¢ §GË}¢
ã¢ï x¢²¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã |¢¢x¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ §S¢ çH²ï çÜU ¥ËH¢ã ÐãÓ¢¢Ý ÜUÚ¢ Îï
§ü}¢¢Ý ±¢H¢ïæ ÜUè ¥¢ñÚ ¼é}¢ }¢ḯ S¢ï ÜéUÀ H¢ïx¢¢ḯ ÜU¢ï à¢ã¢Î¼ ÜU¢ }¢¼üÏ¢¢ Îï J
2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : v²¢ §S¢ x¢é}¢¢Ý }¢ï´ ã¢ï çÜU Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Ó¢Hï Á¢¢¥¢ïx¢ï
¥¢ñÚ ¥|¢è ¥ËH¢ã Ýï ¼é}ã¢Úï x¢G¢çÁ¢G²¢ï´ ÜU¢ §ç}¼ãG¢Ý Ý çH²¢ ¥¢ñÚ Ý S¢Ï¢í ±¢H¢ï´
ÜUè ¥¢Á¢G}¢¢§à¢ ÜUè J
ÎêS¢Úè Ó¢èÁ¢G ²ïã ãñ çÜU ¼é}¢ à¢ñ¼G¢Ý ÜUè x¢é}¢Ú¢ã ÜéUÝ Î¢’±¼
ÜU¢ï ãÚçx¢Á¢G }¢‹ÁG¢êÚ Ý ÜUÚ¢ï, ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Ú¢ çÎH ÜGU¼G¥GÝ ©S¢ S¢ï
}¢é¼¥çSS¢Ú Ý ã¢ï, ¥¢ñÚ ¼é}¢ ©S¢ ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï ÜUè ¼GÚÈGU ¼±ÁÁ¢¢ïã Ý
Î¢ï v²êæçÜU §ÏHèS¢ »ÜU |¢¢ïÜUÝï ±¢Hï ÜéUœ¢ï ÜUè }¢¢çÝ‹Î ãñ ¥x¢Ú ¼é}¢
©S¢ ÜU¢ï ÀïÇG¢ïx¢ï ¼¢ï çÁ¢G²¢Î¢ à¢¢ïÚ }¢Ó¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú »’Ú¢Á¢G(1)
ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï ±¢ïã |¢è ¶G¢}¢¢ïà¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
§ÏHèS¢ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜUè ¼èS¢Úè ¼ÎÏ¢èÚ ²ïã ãñ çÜU çÁ¢GRïU
§H¢ãè ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUè Á¢¢» J S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï ¥G¢H}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢
à¢ÈGUè»G }¢é¥GÁGÁ¢G}¢ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
à¢ñ¼G¢Ý ÜïU çH²ï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ çÁ¢GRU §¼Ý¢ ¼ÜUHèÈGU Îïã
ãñ çÁ¢S¢ ¼GÚãG §‹S¢¢Ý ÜïU çH²ï ¶G¢çÚà¢ J
S¢é±¢H : à¢ñ¼G¢Ý ÜïU }¢RU¢ï ÈGUÚïÏ¢ çÜUS¢ ¼GÚãG }¢¢’Hê}¢ ã¢ï S¢ÜU¼ï ãñ´ ?
Á¢±¢Ï¢ : à¢ñ¼G¢Ý ÜïU }¢RU¢ï ÈGUÚïÏ¢ ÜU§ü ¼GÚãG ÜïU ãñ´, ¥Ã±H ¼¢ï ©S¢ ÜïU
±S±S¢ï ãñ´ Á¢¢ï ©S¢ ÜïU ¼èÚ ãñ´ çÁ¢Ý ÜïU Á¢GÚè»G ±¢ïã H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ÜéUGHêÏ¢
}¢Á¢MãG ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©Ý ±S¢¢ç±S¢ ÜU¢ S¢ãGèãG §ç‹ÜUà¢¢ÈGU ¶G±¢ç¼GÚ
¥¢ñÚ ¶G±¢ç¼GÚ ÜUè ¥vGS¢¢}¢ }¢¢’Hê}¢ ÜUÚÝï S¢ï ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ J
ÎêS¢Úè Ó¢èÁ¢G ©S¢ ÜïU ãGèHï ãñ´ Á¢¢ï Ï¢ }¢ç‹Á¢GH¢ Á¢¢H ÜïU ãñ´ çÁ¢Ý
S¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çÎH¢ï´ ÜU¢ï ÈU¢æS¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼, à¢ñ¼G¢Ý ÜïU
{¢ïÜïU, ©Ý ÜïU ¥±S¢¢ÈGU ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU Ú¢S¼ï }¢¢’Hê}¢ ÜUÚÝï S¢ï ã¢ï¼è ãñ,
©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ k Ýï §Ý ¶G±¢ç¼GÚ ± ±S¢¢ç±S¢ ÜUè
¼zGS¢èH }¢ḯ ÜU§ü Ï¢¢Ï¢ çH¶ï ãñ́ ¥¢ñÚ ã}¢ (§}¢¢}¢ x¢GÁ¢G¢Hè I)
Ýï §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ »ÜU }¢éS¼çÜGUH çÜU¼¢Ï¢ “¼ËÏ¢èS¢ï §ÏHèS¢”
1 ¼±ÁÁ¢¢ïã Ýãè´ J
Ý¢}¢ ¼SÝèÈGU ÜUè ãñ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úè ²ïã Á¢ïGÚï ¼SÝèÈGU çÜU¼¢Ï¢ §çwG¼S¢¢Ú
± §üÁ¢¢Á¢G(1) ÜïU Ï¢¢§GS¢ §Ý ¶G±¢ç¼GÚ ± ±S¢¢ç±S¢ ±x¢ñÚG ¢ ÜUè ¼zGS¢èH¢¼
ÜUè }¢é¼ãGç}}¢H Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è HïçÜUÝ ã}¢ ãÚ »ÜU Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï §S¢
çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ »ïS¢ï §çwG¼S¢¢Ú ÜïU S¢¢‰¢ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU ¥x¢Ú §Ý ÐÚ
¥G}¢H ÜUÚ çH²¢ Á¢¢» ¼¢ï ÜU¢ÈGUè ã¢ï Á¢¢»æ J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! çÎH }¢ï´ Á¢¢ï ¶G¼GÚ¢¼ ¥¢¼ï ãñ´ §Ý ÜUè ¥SH ²ïã
ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ãÚ §‹S¢¢Ý ÜïU çÎH ÐÚ »ÜU çÈGUçÚà¼¢
}¢éÜGUÚüÚ çÜU²¢ ãé±¢ ãñ Á¢¢ï ©S¢ï ÝïçÜU²¢ï´ ÜU¢ §Ëã¢}¢ ÜUÚ¼¢ ãñ(2) §S¢
çÈGUçÚà¼ï ÜU¢ï }¢éçËã}¢(3) ÜUã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè Î¢’±¼ ÜU¢ï §Ëã¢}¢ J
§S¢ ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ wG¢éÎ¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï çÎH ÐÚ »ÜU à¢ñ¼G¢Ý }¢éS¢ËH¼G
ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ Á¢¢ï Ï¢éÚ¢§ü ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢éH¢¼¢ ãñ, ©S¢ à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï
±S±¢S¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Î¢’±¼ ÜU¢ï ±S±S¢¢ ÜUã¼ï ãñ´ J }¢éçËã}¢ §‹S¢¢Ý
ÜU¢ï ÝïçÜU²¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢éH¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±S±¢S¢ çS¢ÈüGU Ï¢éÚ¢§²¢ï´ ÜUè
¼GÚÈGU, ²ïã ¥ÜUS¢Ú ©GH}¢¢ (k) ÜUè Ú¢» ãñ HïçÜUÝ }¢ïÚï à¢ñ¶G
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU à¢ñ¼G¢Ý Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ Ï¢ Á¢G¢çãÚ ÝïÜUè ÜUè
Î¢’±¼ Îï¼¢ ãñ }¢x¢Ú ÎÚ ¥SH ²ã¢æ |¢è ©S¢ ÜU¢ }¢vGS¢Î Ï¢éÚ¢§ü ÜUè
¼GÚÈGU Hx¢¢Ý¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã §S¢ ¼GÚãG çÜU Ï¢ÇGè ÝïÜUè ÜUè Ï¢Á¢¢»
À¢ïÅè ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢éH¢¼¢ ãñ çÁ¢S¢ S¢ï »ÜU Ï¢ÇGï x¢éÝ¢ã ÜUÚÝï ÜU¢ ÝévGS¢¢Ý
ÝïÜUè ÜïU S¢±¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï Á¢ñS¢ï ©GÁÏ¢(4) ±x¢ñGÚ¢, ¼¢ï wG¢éÎ¢±‹Îï
¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï §‹S¢¢Ý ÜïU çÎH ÐÚ Î¢ï Î¢§ü(5) G }¢éÜUÚüÚ ãñ´ J ãÚ
»ÜU ¥ÐÝè Ý¢ï§GÄ²¼ ÜUè Î¢’±¼ }¢ï´ Hx¢¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ §‹S¢¢Ý ¥ÐÝï
çÎH S¢ï Î¢ïÝ¢ï´ ÜUè Î¢’±¼ ÜU¢ï S¢éÝ¼¢ ¥¢ñÚ }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚ¼¢ ãñ J
1 }¢éw¼G S¢Ú ã¢ïÝï J 2 çÎH }¢ḯ ÝïÜ Ï¢¢¼ Ç¢H¼¢ ãñ J 3 §Ëã¢}¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ J
4 wG¢éÎ ÐS¢‹Îè J 5 Î¢’±¼ ÎïÝï ±¢Hï J
çÚ±¢²¢¼ }¢ï´ ¥¢²¢ ãñ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6
çÁ¢S¢ çÜUS¢è §‹S¢¢Ý ÜïU Í¢Ú Ï¢ÓÓ¢¢ ÐñÎ¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ »ÜU çÈGUçÚà¼¢ Hx¢¢ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ à¢ñ¼¢G Ý ©S¢ ÜïU
S¢¢‰¢ »ÜU à¢ñ¼¢G Ý Hx¢¢ Îï¼¢ ãñ à¢ñ¼G¢Ý ©S¢ ÜïU çÎH ÜïU Ï¢¢»æ ÜU¢Ý }¢ï´
ÈêæUÜU¼¢ Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÈGUçÚà¼¢ Î¢»æ }¢ï´, §S¢ ¼GÚãG Î¢ïÝ¢ï´ ¥ÐÝè ¥ÐÝè
Î¢’±¼ }¢ï´ Hx¢ï Úã¼ï ãñ´ J
¥¢ñÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ²ïã |¢è ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
(2)
à¢ñ¼G¢Ý |¢è ¥ÐÝè Î¢’±¼ ÜïU
çH²ï §‹S¢¢Ý ÜïU Ð¢S¢ ¥¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÈGUçÚà¼¢ |¢è J
çÈUÚ »ÜU à¢ñ ¥¢ñÚ |¢è ãGÜGU ¼¥G¢H¢ Ýï §‹S¢¢Ý ÜUè ¼GÏ¢è¥G¼ }¢ï´
Ú¶è ãñ çÁ¢S¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï ±¢ïã ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè à¢ã±¼ ¥¢ñÚ HÁGÁ¢G¼
ÜUè ¼GÚÈGU }¢¢§H ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, Ó¢¢ãï Á¢¢§Á¢G ã¢ï ²¢ Ý¢Á¢¢§Á¢G, §S¢
¼èS¢Úè Ó¢èÁ¢G ÜU¢ Ý¢}¢ wG±¢çãà¢ï ÝzGS¢ ãñ Á¢¢ï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ¥¢ÈGU¢¼ }¢ï´
}¢éÏ¼H¢ ÜUÚ¼è ãñ, ¼¢ï ²ïã ¼èÝ Ó¢èÁ¢Gï´ ãñ´ Á¢¢ï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï }¢éwG¼çHÈGU
©}¢êÚ ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢éH¢¼è ãñ´ J
çÈUÚ §S¢ }¢éÜGUg}¢ï(3) ÜïU Ï¢¢’Î Á¢¢ÝÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¶G±¢ç¼GÚ
±¢ïã ¥¢S¢¢Ú(4) ãñ´ Á¢¢ï Ï¢‹Îï ÜïU çÎH }¢ï´ ÐñÎ¢ ã¢ï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ©S¢ï çÜUS¢è
ÜU¢}¢ ÜïU ÜUÚÝï ²¢ Ý ÜUÚÝï ÜU¢ ãéGv}¢ Îï¼ï ãñ´, ¶G¼GÚï ÜïU }¢¢’Ý¢ ãñ´ :
3 ¼}ãèÎ 4 ¥S¢Ú¢¼ J
“§Á¢Gç¼GÚ¢Ï¢” Ó¢êæçÜU ²ïã |¢è ÜU|¢è çÎH }¢ï´ ¥¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜU|¢è Á¢¢¼¢
ãñ çÁ¢S¢ ¼GÚãG ã±¢ çÜU ÜU|¢è ¥¢¼è ãñ ¥¢ñÚ ÜU|¢è Á¢¢¼è ãñ ¼¢ï §S¢ ¥¢Ýï
Á¢¢Ýï ÜïU §Á¢Gç¼GÚ¢Ï¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ §S¢ ÜU¢ï ¶G¼GÚ¢ ÜUã¼ï ãñ´ J
ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ ãÚ çÜGUS}¢ ÜïU ¶G±¢ç¼GÚ ÜU¢ ¶G¢çHÜGU ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ãè ãñ, ¥SÏ¢¢Ï¢ ± Á¢GÚ¢»¥G ÜUè ¼GÚÈGU “}¢Á¢¢Á¢GÝ” çÝSÏ¢¼
ã¢ï¼è ãñ(1) ¥¢ñÚ ¶G±¢ç¼GÚ ÜéUH Ó¢¢Ú çÜGUS}¢ ãñ´ :
»ÜU ±¢ïã Á¢¢ï §çÏ¼Î¢¥Ý ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
§‹S¢¢Ý ÜïU ÜGUËÏ¢ }¢ï´ ÐñÎ¢ ã¢ï¼ï ãñ´ ©Ý ÜU¢ï çS¢ÈüGU ¶G±¢ç¼GÚ ÜUÚ¼ï ãñ´ J
ÎêS¢Úï ±¢ïã Á¢¢ï §‹S¢¢Ýè ¼GÏ¢è¥G¼ ÜïU }¢é±¢çÈGUÜGU ÜGUËÏ¢ }¢ï´ ÐñÎ¢
ã¢ï¼ï ãñ´ ©Ý ÜU¢ï ã±¢» ÝzGS¢ ÜUã¼ï ãñ´ J
¼èS¢Úï ±¢ïã Á¢¢ï }¢éçËã}¢ çÈGUçÚà¼ï ÜUè Î¢’±¼ ÜïU Á¢GÚè»G ãGÜGU
¼¥G¢H¢ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï çÎH }¢ï´ ÐñÎ¢ ã¢ï¼ï ãñ´, ©‹ãï´ §Ëã¢}¢ ÜïU Ý¢}¢ S¢ï
}¢¢ñS¢ê}¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ J
Ó¢¢ñ‰¢ï ±¢ïã Á¢¢ï à¢ñ¼G¢Ýè Î¢’±¼ S¢ï ÜGUËÏ¢ï §‹S¢¢Ýè }¢ï´ ¥¢¼ï ãñ´
©‹ãï´ ±S±S¢¢ ÜUã¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ à¢ñ¼G¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU }¢‹S¢êÏ¢ ÜUÚ¼ï ãé±ï
©‹ãï´ à¢ñ¼G¢Ýè ¶G¼GÚ¢¼ |¢è ÜUã¼ï ãñ´, wG¢éH¢S¢¢ ²ïã çÜU ¶G±¢ç¼GÚ Ó¢¢Ú
¥vGS¢¢}¢ ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ çÁ¢GRU ãé±¢ J
1 }¢Á¢¢Á¢GÝ çÝSÏ¢¼ ÜU¢ }¢¢’Ý¢ ²ïã ãñ çÜU çÜUS¢è HzGÁ¢G ÜUè çÝSÏ¢¼ ©S¢ ÜïU
ãGÜGUèÜGUè }¢¢’Ý¢ ÜUè ¼GÚÈGU Ýãè´ ÜUè Á¢¢» Ï¢çËÜU çÜUS¢è ±Á¢ã S¢ï x¢GñÚ ãGÜGUèÜGUè }¢¢’Ý¢
ÜUè ¼GÚÈGU ÜUÚ Îè Á¢¢» Á¢ñS¢¢ çÜU ÜéUGÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU }¢ï´ ãñ :
“¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ©Ý ÜUè ÜUã¢±¼ Á¢¢ï ¥ÐÝï }¢¢H ¥ËH¢ã ÜUè Ú¢ã }¢ḯ
¶GÓ¢ü ÜUÚ¼ï ãñ́ ©S¢ Î¢Ýï ÜUè ¼GÚãG çÁ¢S¢ Ýï ©x¢¢»æ S¢¢¼ Ï¢¢Hḯ J” §S¢ ¥¢²¼ï }¢éÏ¢¢ÚÜU¢ ÜïU
¼ãìG¼ “¶GÁ¢G¢§ÝéH §GÚÈGU¢Ý” }¢ï´ ãñ : ©x¢¢Ýï ±¢H¢ ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ ¥ËH¢ã ãè ãñ
Î¢Ýï ÜUè ¼GÚÈGU ©S¢ ÜUè çÝSÏ¢¼ }¢Á¢¢Á¢Gè ãñ J
(¶GÁ¢G¢§ÝéH §GÚÈGU¢Ý, S¢êÚ¼éH Ï¢ÜGUÚã, ¼ãGì¼H ¥¢²¼ : 261, S¢. 92)
çÈUÚ ²ïã |¢è }¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU Á¢¢ï ¶G¼GÚ¢ çÏ¢H¢
±¢çS¢¼G¢ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï §çÏ¼Î¢¥Ý çÎH }¢ï´ ¥¢¼¢ ãñ
±¢ïã Î¢ï ¼GÚãG ÜU¢ ã¢ï¼¢ ãñ ÜU|¢è ÝïÜU ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜU|¢è Ï¢éÚ¢, ¥ÓÀ¢
¼¢ï §ÜUÚ¢}¢ ± §¼}¢¢}¢ï ãéGÁÁ¢¼ ÜïU çH²ï ã¢ï¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢ ¥¢Á¢G}¢¢§à¢
¥¢ñÚ }¢à¢vGÜGU¼ }¢ï´ Ç¢HÝï ÜïU çH²ï ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¶G¼GÚ¢(1) }¢éçËã}¢ ÜUè
Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ã¢ï¼¢ ãñ ±¢ïã ¶GñÚ ãè ã¢ï¼¢ ãñ v²êæçÜU }¢éçËã}¢ ÜU¢ï
ÝS¢èãG¼ ¥¢ñÚ §Úà¢¢Î(2) ÜïU ±¢çS¢¼ïG ãè }¢éÜGUÚüÚ çÜU²¢ x¢²¢ ãñ,
¥¢ñÚ Á¢¢ï ¶G¼GÚ¢ à¢ñ¼G¢Ý ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ã¢ï¼¢ ãñ ±¢ïã Ï¢éÚ¢ ãè ã¢ï¼¢
ãñ ¼¢çÜU Ï¢‹Î¢ §S¢ ÜïU Á¢GÚè»G x¢é}¢Ú¢ãè }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï ¥¢ñÚ Ú¢ãï ãGÜGU
S¢ï çÈUS¢Hï ¥¢ñÚ ÜU|¢è §çS¼ÎÚ¢Á¢ ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ ²¢’Ýè {¢ïÜïU }¢ï´
Ç¢HÝï ÜUè x¢GÚÁ¢G S¢ï Ï¢Á¢G¢çãÚ ÝïÜU |¢è ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¶G¼GÚ¢
ÜGUËÏ¢ }¢ï´ ã±¢» ÝzGS¢ S¢ï ÐñÎ¢ ã¢ï¼¢ ãñ ±¢ïã ÈéUGÁG¢êH ¥¢ñÚ Ï¢éÚè Ó¢èÁ¢G¢ï´
ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢çÜU Ï¢‹Î¢ ¥}¢íï ¶GñÚ(3) S¢ï LÜU¢ Úãï J
¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï Ï¢¢’Á¢G S¢HÈGU (k) S¢ï S¢éÝ¢ ãñ çÜU ã±¢» ÝzGS¢
|¢è Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ÝïÜU ©}¢êÚ ÐÚ ©|¢¢Ú¼è ãñ }¢x¢Ú
§çÏHS¢ ÜUè ¼GÚãG }¢vGS¢Î §S¢ S¢ï |¢è Ï¢éÚ¢§ü ÜUè ¼GÚÈGU Hx¢¢Ý¢ ã¢ï¼¢ ãñ J
²ïã ãñ ¶G±¢ç¼GÚï ¥ÚÏ¢¥G¢ çÁ¢Ý ÜU¢ }¢Ë¢ãêÁG ¢G Ú¶Ý¢ Á¢GMÚè ãñ J
çÈUÚ ¼èÝ ¥¢ñÚ ©}¢êÚ ÜU¢ï |¢è Á¢¢ÝÝ¢ ¥à¢g Á¢GMÚè ãñ Á¢¢ï
¥SH }¢vGS¢êÎ ãñæ :
»ÜU ²ïã çÜU ¶G¼ÚG » à¢Ú ¥¢ñÚ ¶GÚñ }¢ï´ v²¢ ÈGUÜüUG ãñ ? ÎêS¢Úï ²ïã çÜU
¶G¼ÚG » à¢Ú, ÚãG}¢¢Ýè, à¢ñ¼¢G Ýè ¥¢ñÚ ÝzGS¢¢Ýè }¢ï´ v²¢ §ç}¼²¢Á¢G ãñ J ¼èS¢Úï
²ïã çÜU ¶G¼ÚG » ¶GÚñ §çÏ¼Î¢§ü ÚãG}¢¢Ýè ²¢ §Ëã¢}¢è ²¢ à¢ñ¼¢G Ýè ¥¢ñÚ
ÝzGS¢¢Ýè }¢ï´ v²¢ ÈGUÜüUG ãñ ? ¼¢çÜU ¶G¼ÚG » ¶GÚñ ÚãG}¢¢Ýè ¥¢ñÚ §Ëã¢}¢è ÜUè
§çœ¢Ï¢¢¥G ÜUè Á¢¢» ¥¢ñÚ ÝzGS¢¢Ýè ± à¢ñ¼¢G Ýè S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ çÜU²¢ Á¢¢» J
1 çÎH }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ ¶G²¢H J 2 çãÎ¢²¼ J 3 ¥ÓÀï ÜU¢}¢ J
¶G¼GÚ» ¶GñÚ ¥¢ñÚ à¢Ú }¢ï´ ÈGUÜüGU ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢
(k) Ýï ²ïã çH¶¢ ãñ çÜU Á¢¢ï ¶G¼GÚ¢ ÜGUËÏ¢ }¢ï´ ¥¢» ©S¢ ÜU¢
}¢èÁ¢G¢Ýï à¢Ú¥G(1) S¢ï }¢é±¢Á¢GÝ¢ çÜU²¢ Á¢¢», ¥x¢Ú ©S¢êHï à¢Úè¥G¼ ÜïU
}¢é±¢çÈGUÜGU ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã ¶G¼GÚ¢ ÎéLS¼ ¥¢ñÚ S¢ãGèãG ãñ ±ÚÝ¢ x¢GH¼G J
¥x¢Ú }¢èÁ¢G¢Ýï à¢Ú¥G S¢ï ÈGUÜüGU }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï S¢HÈïGU S¢¢çHãGèÝ
(k) ÜUè S¢èÚ¼ï }¢é¼G¤ãÚ¢ S¢ï }¢é±¢Á¢GÝ¢ çÜU²¢ Á¢¢» ¥x¢Ú ©Ý
ÜUè S¢èÚ¼ ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU ã¢ï ¼¢ï ¶GñÚ ãñ ±ÚÝ¢ à¢Ú, ¥x¢Ú S¢èÚ¼ï ¥SH¢ÈGU
S¢ï |¢è Ð¼¢ Ý Ó¢H S¢ÜïU ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï ÝzGS¢ ¥¢ñÚ wG±¢çãà¢ S¢ï
ÐÚ¶¢ Á¢¢», ¥x¢Ú ÝzGS¢ ©S¢ S¢ï ¼GÏ¢¥GÝ ÝÈGUÚ¼ ÜUÚï (çÜUS¢è ¶G¢çÚÁ¢è
¶G¢ñÈUG ± ÇÚ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ÝÈGUÚ¼ Ý ÜUÚï) ¼¢ï ±¢ïã ÝïÜU ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÜGUËÏ¢
}¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ ¶G¼ÚG ¢ »ïS¢¢ ã¢ï çÜU ÝzGS¢ ¥ÐÝè ¼GÏ¢è¥G¼ ¥¢ñÚ çS¢çÚà¼(2)
ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU }¢¢§H ã¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï çÜUS¢è
©}}¢èÎ ²¢ ¼Úx¢GèÏ¢ ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ }¢¢§H Ý ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã ¶G¼GÚ» à¢Ú
ãñ v²êæçÜU ÝzGS¢ ã}¢ïà¢¢ Ï¢éÚ¢§ü ÜUè ¼GÚÈGU ãè }¢¢§H ã¢ï¼¢ ãñ v²êæçÜU
ÝzGS¢ ÜUè çÈGU¼GÚ¼ }¢ï´ Ï¢éÚ¢§ü ãñ J Á¢Ï¢ ¼é}¢ §Ý }¢Á¢GÜêUÚ¢ Ï¢¢H¢ ¼GÚèÜGU¢ïæ
ÜïU Á¢GÚè»G wG¢êÏ¢ ÜU¢ïçà¢à¢, »ãGç¼²¢¼G ¥¢ñÚ Š²¢Ý ÜïU S¢¢‰¢ ¶G±¢ç¼GÚï
}¢Á¢GÜêUÚ¢ }¢ï´ ÈGUÜGüU ± §ç}¼²¢Á¢G ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï ¼é}¢ ÐÚ
ÝïÜU ¥¢ñÚ Ï¢Î ¶G¼GÚï ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ÈGUÜüGU ±¢Á¢ïGãG ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
ÎêS¢Úï ¥}¢í }¢ḯ ÈGUÜüUG }¢¢’Hê}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ ã}¢¢Úï ©GH}¢¢»
çÜUÚ¢}¢ (k) Ýï ²ïã Ï¢¼¢²¢ ãñ çÜU ¥x¢Ú ¼é}¢ ²ïã }¢¢’Hê}¢
ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ã¢ï çÜU ²ïã ¶G²¢H ¥¢ñÚ ¶G¼ÚG ¢ à¢ñ¼¢G Ýè ²¢ ÚãG}¢¢Ýè ²¢
ÝzGS¢¢Ýè ãñ ¼¢ï §S¢ ¶G²¢H ÜU¢ï ¼èÝ ¼GÚãG S¢ï Á¢¢æÓ¢¢ï, ¥x¢Ú ±¢ïã ¶G²¢H
¥¢ñÚ ¶G¼ÚG ¢ Ðéw¼G ¢ ¥¢ñÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼G ¥¢ñÚ Ú¢çS¢¶G ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ²¢ ÝzGS¢ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ú¢çS¢¶G Ý
ã¢ï Ï¢çËÜU §S¢ }¢ï´ §Á¢Gç¼GÚ¢Ï¢ ¥¢ñÚ ¼ÚgéÎ ã¢ï ¼¢ï »ïS¢¢ ¶G²¢H à¢ñ¼¢G Ýè ãñ J
1 à¢Úè¥G¼ ÜïU Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü ©S¢êH ± ÜGU±¢§GÎ J 2 ç}¢Á¢G¢Á¢ J
Ï¢¢’Á¢G Ï¢éÁG¢éx¢ü (k) ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï çÜU ã±¢»
ÝzGS¢ Ó¢è¼ï ÜUè }¢¢çÝ‹Î ãñ Á¢Ï¢ ¼ÜU ©S¢ï S¢wG¼ çà¢ÜUS¼ Ý Îè Á¢¢»
¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ çà¢g¼ ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ Ý çÜU²¢ Á¢¢» }¢x¢GHêÏ¢ ±
}¢ÚªGÏ¢ Ýãè´ ã¢ïx¢è ²¢ ¶G¢çÚçÁ¢Ä²éH ¥GÜGUèÎ¢(1) à¢wGS¢ ÜUè ¼GÚãG ãñ
çÜU Á¢Ï¢ ¼ÜU ¶G¢çÚÁ¢è ÜU¢ï }¢¢Ú¢ ¥¢ñÚ ÜGUyH Ý ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢» ¥ÐÝè
à¢Ú¢Ú¼ S¢ï Ï¢¢Á¢G Ýãè´ ¥¢¼¢, ¥¢ñÚ à¢ñ¼¢G Ý |¢ïçÇG²ï ÜUè }¢¢çÝ‹Î ãñ ¥x¢Ú
¼é}¢ ©S¢ ÜU¢ï »ÜU Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï Ú¢ïÜU¢ï ¼¢ï ÎêS¢Úè ¼GÚÈGU S¢ï ¥¢ Í¢éS¢¼¢ ãñ J
¶G²¢Hï à¢Ú }¢ï´ §ç}¼²¢Á¢G ÜU¢ ÎêS¢Ú¢ ¼GÚèÜGU¢ ²ïã ãñ çÜU ¥x¢Ú
±¢ïã x¢éÝ¢ã ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î çÎH }¢ï´ ¥¢» ¼¢ï ±¢ïã ÚãGì}¢¢Ýè ã¢ïx¢¢, ¼¢çÜU
§S¢ x¢éÝ¢ã ÜUè çÁ¢GËH¼ ± ãGÜGU¢Ú¼ çÎH }¢ï´ ¥¢» J ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜU¢ §Úà¢¢Î ãñ :
¥¢ñÚ ÜéUÀ Ýãè´ Ï¢çËÜU x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè
±Á¢ã S¢ï ©Ý ÜïU çÎH¢ï´ ÐÚ Á¢Gæx¢ Hx¢
Ó¢éÜU¢ ãñ J
}¢ïÚï à¢ñ¶G (k) ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï çÜU x¢éÝ¢ã
ÚzG¼¢ ÚzG¼¢ ÜGUS¢¢±¼ï ÜGUËÏ¢è(3) }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ÜUÚ Îï¼ï ãñ´, ¥Ã±H
¥Ã±H ¼¢ï çÎH }¢ï´ Ï¢éÚï ¶G¼GÚ¢¼ ¥¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ çÈUÚ ÚñÝ(4) ¥¢ñÚ
Á¢Gæx¢ Hx¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢ ¶G²¢H x¢éÝ¢ã ÜïU Ï¢¢’Î }¢éœ¢çS¢H çÎH }¢ï´ Ý ¥¢»
¼¢ï »ïS¢¢ ¶G²¢H à¢ñ¼G¢Ýè ã¢ï¼¢ ãñ J x¢é}¢Ú¢ã ÜUÚÝï ÜïU çH²ï §ÏHèS¢
¥ÜUS¢Ú Ï¢éÚï ¶G²¢H¢¼ çÎH }¢ï´ Ç¢H¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú »ïS¢¢ ¶G²¢H
1 »ÜU x¢é}¢Ú¢ã çÈGUÜïGüU ±¢Hï J 2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ÜU¢ï§ü Ýãè´ Ï¢çËÜU
©Ý ÜïU çÎH¢ï´ ÐÚ Á¢æGx¢ Ó¢ÉG¢ çÎ²¢ ãñ ©Ý ÜUè ÜU}¢¢§²¢ï´ Ýï J
3 çÎH ÜUè S¢wG¼è J 4 ÜUÎêÚ¼ J
ã¢ï çÜU çÁ¢GRïU ãGÜGU S¢ï ÜU}¢Á¢G¢ïÚ ²¢ ÜU}¢ Ý ã¢ï ¼¢ï S¢}¢Û¢ H¢ï çÜU »ïS¢¢
¶G²¢H ÝzGS¢¢Ýè ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÁ¢GR S¢ï ÜU}¢Á¢G¢ïÚ ²¢ ÜU}¢ ã¢ï ¼¢ï »ïS¢¢
¶G²¢H à¢ñ¼G¢Ýè ãñ, Á¢ñS¢¢ çÜU ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ ÜïU §Ý ¥ËÈGU¢Á¢G ÜUè
¼zGS¢èÚ }¢ï´ ÜUã¢ x¢²¢ ãñ : çÜU §ÏHèS¢ §‹S¢¢Ý
ÜïU çÎH ÜïU S¢¢‰¢ Hx¢¢ Úã¼¢ ãñ, Ï¢‹Î¢ Á¢Ï¢ çÁ¢GRïU wG¢éÎ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï
±¢ïã ¥GH¢çãGÎ¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ x¢GzGH¼ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜïU
çÎH }¢ï´ ±S±S¢¢ ¥‹Î¢Á¢Gè ÜUÚ¼¢(2) ãñ J
ãGÜGU ¼¥G¢H¢ ²¢ çÈGUçÚà¼ï ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï Ï¢‹Îï ÜïU ÜGUËÏ¢ }¢ï´ Á¢¢ï
¶G²¢H ¥¢¼¢ ãñ ©Ý Î¢ïÝ¢ï´ }¢ï´ ÈGUÜüGU ± §ç}¼²¢Á¢G ÜUè ÐãÓ¢¢Ý ²ïã ãñ
çÜU ¥x¢Ú ±¢ïã ¶G²¢H ÐéwG¼¢ ¥¢ñÚ ÜGU±è ã¢ï ¼¢ï »ïS¢¢ ¶G²¢H ÚãG}¢¢Ýè
ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ©S¢ }¢ï´ ¼ÚgéÎ ± §Á¢Gç¼GÚ¢Ï¢ ã¢ï ¼¢ï }¢HÜUè(3) ãñ v²êæçÜU
çÈGUçÚà¼ï ÜU¢ï Ý¢S¢ïã(4)
G Ï¢Ý¢ ÜUÚ §‹S¢¢Ý ÜïU çÎH ÐÚ }¢éÜUG ÚüÚ çÜU²¢ x¢²¢
ãñ ±¢ïã ãÚ ¼GÚãG Ï¢‹Îï ÜU¢ï ÝïçÜU²¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU }¢¢§H ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÝïÜU
©}¢êÚ S¢¢}¢Ýï H¢¼¢ ãñ ¼¢çÜU §‹ãḯ ÜGUÏ¢êH ÜUÚï ¥¢ñÚ §Ý ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚï J
ÈGUÜüGU ± §ç}¼²¢Á¢G ÜUè ÎêS¢Úè S¢êÚ¼ ²ïã ãñ çÜU ¥x¢Ú ¶G²¢H
¼G¢¥G¼ ± }¢éÁ¢¢ãÎï ÜïU Ï¢¢’Î çÎH }¢ï´ ¥¢» ¼¢ï ÚãG}¢¢Ýè ãñ,
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
Á¢¢ï H¢ïx¢ ã}¢ ¼ÜU ÐãéæÓ¢Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢
ÜUÚ¼ï ãñ´ ã}¢ ©Ý ÜïU çH²ï Á¢GMÚ ¥ÐÝï
ç±S¢¢H ÜUè Ú¢ãï´ ÜéUà¢¢Î¢ ÜUÚ Îï¼ï ãñ´ J
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ©S¢ ÜïU à¢Ú S¢ï Á¢¢ï çÎH }¢ï´ Ï¢éÚï ¶G¼GÚï Ç¢Hï ¥¢ñÚ
ÎÏ¢ÜU Úãï J 2 ±S±S¢¢ Ç¢H¼¢ J 3 çÈGUçÚà¼ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï J
4 ÝS¢èãG¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ J 5 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ çÁ¢‹ã¢ïæ Ýï ã}¢¢Úè
Ú¢ã }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè Á¢GMÚ ã}¢ ©‹ãï´ ¥ÐÝï Ú¢S¼ï çÎ¶¢ Îïæx¢ï J
¥¢ñÚ »ÜU }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Á¢¢ï H¢ïx¢ çãÎ¢²¼ ²¢zG¼¢ ãñ́ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ©Ý ÜUè çãÎ¢²¼ }¢ï´ ¥¢ñÚ
çÁ¢G²¢Î¼è ÜUÚ¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÝïÜU ¶G²¢H ¼G¢¥G¼ ± }¢éÁ¢¢ãÎï ÜïU Ï¢¢’Î ÜGUËÏ¢
}¢ï´ ÐñÎ¢ Ý ã¢ï Ï¢çËÜU §çÏ¼Î¢¥Ý ÐñÎ¢ ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã }¢HÜUè ã¢ï¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÝïÜU ¶G²¢H Ï¢¢ç¼GÝè ©S¢êH ± ¥¢’}¢¢H ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Á¢G¢çãÚè
ÈéUGM¥G ± ¥¢’}¢¢H ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ã¢ï ¼¢ï çÈGUçÚà¼ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
ãñ v²êæçÜU ¥ÜUS¢Ú ©GH}¢¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU çÈGUçÚà¼ï ÜU¢ï Ï¢¢ç¼GÝè ©}¢êÚ
ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ Ýãè´ J
¥¢ñÚ Á¢¢ï ÝïÜU ¶G²¢H §ÏHèS¢ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
çÁ¢S¢ S¢ï ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ ©S¢ ÜU¢ }¢vGS¢êÎ x¢éÝ¢ã }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ÜUÚÝ¢ ã¢ï¼¢
ãñ, ¼¢ï ã}¢¢Úï à¢ñ¶G Ýï §S¢ ÜUè ÐãÓ¢¢Ý ²ïã Ï¢¼¢§ü ãñ çÜU
¥x¢Ú §S¢ S¢ï çÎH }¢ï´ wG¢éà¢è ÐñÎ¢ ã¢ï, ¶G¢ñÈGU ÐñÎ¢ Ý ã¢ï, ©GÁH¼(2)
ÐñÎ¢ ã¢ï, ¼ãG}}¢éH ± §¼G}¢èÝ¢Ý ÐñÎ¢ Ý ã¢ï, çÎH }¢ï´ Ï¢ï ¶G¢ñÈGUè ¥¢»,
ÇÚ Ý ¥¢» ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU x¢GzGH¼ ÐñÎ¢ ã¢ï,
Ï¢S¢èÚ¼ ÐñÎ¢ Ý ã¢ï, ¼¢ï »ïS¢¢ ¶G²¢H à¢ñ¼G¢Ýè ãñ §S¢ çH²ï §S¢ S¢ï
§Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú §S¢ ÜïU ç¶GH¢ÈGU ã¢ï ²¢’Ýè §S¢ S¢ï ÜGUËÏ¢
}¢ï´ wG¢éà¢è ÜïU Ï¢Á¢¢» ¶G¢ñÈGU ÐñÎ¢ ã¢ï, ©GÁH¼ ÜïU Ï¢Á¢¢» ¼ãG}}¢éH ÐñÎ¢ ã¢ï,
Ï¢ï ¶G¢ñÈGUè ÜïU Ï¢Á¢¢» ÇÚ ÐñÎ¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ S¢ï x¢GzGH¼ ÜïU Ï¢Á¢¢»
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ çÁ¢‹ã¢ïæ Ýï Ú¢ã Ð¢§ü ¥ËH¢ã Ýï ©Ý ÜUè
çãÎ¢²¼ ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ ÈGUÚ}¢¢§ü J 2 Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè J
©S¢ ÜUè ²¢Î ÐñÎ¢ ã¢ï, ¼¢ï ²ïã ¶G²¢H ÚãG}¢¢Ýè ãñ J }¢ñ́ ÜUã¼¢ ãêæ ²ã¢æ
wG¢àé ¢è S¢ï }¢éÚ¢Î »ÜU çÜGUS}¢ ÜU¢ S¢éÜUê Ý ãñ çÁ¢S¢ }¢ḯ Ï¢S¢èÚ¼ Ýãè´ ã¢ï¼è ¥¢ñÚ
Ï¢¢’Á¢G ÎzG¥¢G çÁ¢GRU S¢ï |¢è Ýà¢¢¼G ± ÈGUÚãG¼ ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ §S¢ çÜGUS}¢ ÜUè
wG¢éà¢è ± ÈGUÚãG¼ Ï¢éÚè Ýãè´ }¢x¢Ú §S¢ ÜïU }¢±¢ÜïUG ¥G }¢ãGÎêÎ ãñ́ J
»ÜU ãGÎèS¢ }¢ï´ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
Ð¢æÓ¢ ÜU¢}¢¢ï´ ÜïU §GH¢±¢ Ï¢¢ÜGUè ¼}¢¢}¢ ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ ©GÁH¼ à¢ñ¼G¢Ýè
ÈïGU’H ãñ, ±¢ïã Ð¢æÓ¢ ÜU¢}¢ ²ïã ãñ´ : Á¢Ï¢ HÇGÜUè Ï¢¢çHx¢G ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï
Á¢ËÎè çÏ¢²¢ã Îè Á¢¢», Á¢Ï¢ ÜGUÁ¢üG ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï ¼¢ï Á¢ËÎè ¥Î¢ ÜUÚ
çÎ²¢ Á¢¢», Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü }¢Úï Á¢ËÎ ÎzGÝ çÜU²¢ Á¢¢», Á¢Ï¢ }¢ïã}¢¢Ý ¥¢»
¼¢ï ©S¢ ÜUè }¢ïã}¢¢Ý Ý±¢Á¢Gè }¢ï´ Á¢ËÎè ÜUè Á¢¢» ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã S¢ÚÁ¢GÎ
ã¢ïÝï ÐÚ Á¢ËÎè ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè Á¢¢» J
¥¢ñÚ ¶G¢ñÈGU S¢ï }¢éÚ¢Î ²ïã ãñ çÜU Ï¢‹Îï ÜïU çÎH }¢ï´ ²ïã ÇÚ ã¢ï
çÜU à¢¢²Î }¢ñæ §Ú¢Îï ÜU¢ï ¥G}¢Hè ¼G¢ñÚ ÐÚ ÜU}¢¢ ãGvGÜéUGãê ¥Î¢ ÜUÚ S¢ÜêæU
²¢ Ý, ¥¢ñÚ à¢¢²Î ÎÚÏ¢¢Úï §üÁ¢GÎè }¢ï´ ²ïã ÜGUÏ¢êH ã¢ï ²¢ Ý ã¢ï, ¥¢ñÚ
Ï¢S¢èÚ¼ ÜU¢ }¢¼GHÏ¢ ²ïã ãñ çÜU §S¢ §Ú¢Îï }¢ï´ x¢G¢ñÚ ± ¼¥}}¢éH ÜUÚ Hï
çÜU ¥ÓÀ¢ ¥¢ñÚ ¶GñÚ ãñ ²¢ çÜU Ï¢éÚ¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ §S¢ ÐÚ
S¢±¢Ï¢ ç}¢HÝï ÜUè ©}}¢èÎ ãñ ²¢ Ýãè´ J
²ïã ¼èÝ ©}¢êÚ Á¢GMÚè ‰¢ï çÁ¢Ý ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ S¢ï ÜGUËÏ¢è
¶G±¢ç¼GÚ ± ¶G²¢H¢¼ }¢ï´ ÈGUÜüGU ± §ç}¼²¢Á¢G }¢¢’Hê}¢ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ,
§S¢ çH²ï §‹ãï´ Á¢GïãìÝ Ýà¢èÝ ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ Á¢ã¢æ ¼ÜU ã¢ï S¢ÜïU
§Ý ÜUè ¼ã ¼ÜU ÐãéæÓ¢Ý¢ Á¢GMÚè ãñ v²êæçÜU §Ý ¼èÝ ©}¢êÚ ÜUè
}¢¢’çÚÈGU¼ ± ±¢çÜGUçÈGUÄ²¼ ©GHê}¢ï H¼GèÈGU¢ ± ¥SÚ¢Úï à¢ÚèÈGU¢ }¢ḯ S¢ï ãñ J
Ï¢¢ÜGUè Úãï §ÏHèS¢ ÜïU {¢ïÜïU, çÁ¢Ý ÜïU Á¢GÚè»G Ï¢‹Îï ÜU¢ï ¼G¢¥G¢¼
S¢ï Ú¢ïÜUÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, ±¢ïã S¢¢¼ çÜGUS}¢ ãñ´ :
(1) ¥Ã±H ¼G¢¥G¢¼ S¢ï Ú¢ïÜUÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï
¥x¢Ú ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ï¢‹Îï ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢ Hï ¥¢ñÚ Ï¢‹Î¢ ©S¢ ÜïU
}¢é¼G¢HÏ¢ï ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG Úg ÜUÚ Îï çÜU “}¢éÛ¢ï ¼G¢¥G¢¼ ± §GÏ¢¢Î¢¼ ÜUè
S¢wG¼ Á¢GMÚ¼ ãñ v²êæçÜU ²ïã S¢ÈGUÚï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ ¼¢ñà¢¢(1) ãñ´ ¥¢ñÚ
çÏ¢x¢GñÚ ¼¢ñà¢¢ S¢ÈGUÚ ¼ñG Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ J”
¼¢ï çÈUÚ §ÏHèS¢ §S¢ ¼GÚãG x¢é}¢Ú¢ã ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU (2) Ó¢H¢ï
¥¢Á¢ ÚãÝï Î¢ï, ²ïã ÜU¢}¢ ÜUH ÜUÚ HïÝ¢ J ¥x¢Ú Ï¢‹Î¢ §S¢ S¢ï |¢è
Ï¢Ó¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ §ÏHèS¢ ÜUè Ï¢¢¼ ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG ÆéÜUÚ¢ Îï çÜU }¢ïÚè
}¢¢ñ¼ }¢ïÚï ÜGUÏÁ¢Gï }¢ï´ Ýãè´ ãñ ¥¢ñÚ ÎêS¢Úï ²ïã çÜU ¥x¢Ú ¥¢Á¢ ÜU¢ ÜU¢}¢
ÜUH ÐÚ À¢ïÇ¢G ¼¢ï ÜUH ÜU¢ ÜU¢}¢ |¢è ¼¢ï ãñ ±¢ïã çÜUS¢ çÎÝ ÜUMæx¢¢ ?
v²êæçÜU ÜUH ÜU¢ ÜU¢}¢ ¥GH¢çãGÎ¢ ãñ J Á¢Ï¢ §ÏHèS¢ ²ã¢æ |¢è Ý¢
©}}¢èÎ ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï ÜUã¼¢ ãñ çÜU (3) Á¢ËÎè Á¢ËÎè ÜUÚ¢ï ¼¢çÜU
ÈéUGH¢æ ÈéUGH¢æ ÜU¢}¢ ÜïU çH²ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï S¢ÜU¢ï J ¥x¢Ú Ï¢‹Î¢ ©S¢ ÜïU
§S¢ ãGÏ¢ïü(2) S¢ï |¢è Ï¢Ó¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG Úg ÜUÚ Îï çÜU ÜGUHèH
ÝïÜUè §¼G}¢èÝ¢Ý ± S¢éÜUÝ ÜïU S¢¢‰¢ ©S¢ ÝïÜUè S¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ Á¢¢ï
ç}¢ÜGUÎ¢Ú }¢ï´ çÁ¢G²¢Î¢ }¢x¢Ú Ý¢çÜGUS¢ ã¢ï J
¥x¢Ú ²ã¢æ |¢è ±¢ïã Ý¢ÜU¢}¢ ã¢ï ¼¢ï Ï¢‹Îï ÜU¢ï (4) çÚ²¢(3) }¢ï´
}¢éÏ¼H¢ ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, ¥x¢Ú §S¢ ±vG¼ |¢è Ï¢‹Î¢
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §}¢Î¢Î ± çãGÈGU¢Á¢G¼ S¢ï Ï¢Ó¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ²ïã
1 Á¢G¢ÎïÚ¢ã J 2 ±¢Ú J 3 çÚ²¢ÜU¢Úè ÜïU Ï¢¢Úï }¢ḯ }¢Á¢GèÎ }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï
“}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢” ÜUè }¢¼GÏ¢ê¥¢G çÜU¼¢Ï¢ “çÚ²¢ÜU¢Úè” ÜU¢ }¢é¼¢G H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J
ÜUã ÜUÚ ±S±S¢» çÚ²¢ ÜU¢ï }¢éS¼ÚÎ(1) ÜUÚ Îï çÜU “}¢ñ´ çÜUS¢è ¥¢ñÚ
ÜUè Ýé}¢¢§à¢ ÜïU çH²ï §GÏ¢¢Î¼ v²êæ ÜUMæ ? v²¢ çS¢ÈüGU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢
Îï¶Ý¢ }¢ïÚï ±¢çS¢¼Gï ÜU¢ÈGUè Ýãè´ ãñ ? ¼¢ï çÈUÚ ±¢ïã (5) ©GÁÏ¢(2) }¢ï´
}¢éÏ¼H¢ ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ Ï¢‹Îï ÜU¢ï ¥Á¢G M» ±S±S¢¢
ÜUã¼¢ ãñ çÜU “¼ê çÜU¼Ý¢ Ï¢¢ ¥GÁ¢G}¢¼ ¥¢ñÚ à¢Ï¢ Ï¢ïÎ¢Ú(3) ãñ ¥¢ñÚ ¼ê
çÜU¼Ýè ÈGUÁ¢GèH¼ ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ !” ¥x¢Ú ãGÜGU ¼¥G¢H¢ ÜïU ÈGUÁGH¢ï
ÜUÚ}¢ S¢ï Ï¢‹Î¢ ¥Ï¢ |¢è }¢ãGÈGUêÁ¢G Úãï ¥¢ñÚ ©GÁÏ¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ Ý ã¢ï Ï¢çËÜU
§ÏHèS¢ ÜïU §S¢ ±S±S¢ï ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG Úg ÜUÚ Îï çÜU “§S¢ }¢ï´ }¢ïÚè v²¢
Ï¢éÁG¢éx¢èü ãñ ²ïã ¼¢ï S¢Ï¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ »ãGS¢¢Ý ãñ çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢
x¢éÝãx¢¢Ú ÜU¢ï ²ïã ¼¢ñÈGUèÜGU Îè ¥¢ñÚ ²ïã |¢è ©S¢ ÜU¢ ÜUÚ}¢ ãñ çÜU }¢ïÚï
ãGÜGUèÚ ± Ý¢çÜGUS¢ ¥¢’}¢¢H ÜU¢ï à¢ÚÈïGU ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ S¢ï Ý±¢Á¢G¢ J ¥x¢Ú
©S¢ ÜU¢ ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ Ý ã¢ï¼¢ ¼¢ï }¢ïÚï Ï¢ïãGÎ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ }¢ïÚï
§Ý ÜGUHèH ¥¢’}¢¢H ÜUè v²¢ ±vG¥G¼ ‰¢è ?”
¥x¢Ú §ÏHèS¢ ÜïU ²ïã }¢Á¢GÜêUÚ¢ ãGÏ¢ïü Ý¢ÜU¢}¢ ã¢ï Á¢¢»æ ¼¢ï çÈUÚ
»ÜU ÀÅï (6) Ú¢S¼ï S¢ï ¥¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¶G¼GÚÝ¢ÜU
ãñ, Ï¢ãé¼ ãè Î¢Ý¢ ¥¢ñÚ ã¢ïà¢²¢Ú à¢wGS¢ ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü §S¢ ÜïU {¢ïÜïU
S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ýãè´ Úã S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ Ý ãè §S¢ S¢ï ±¢çÜGUÈGU ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ,
Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, §ÏHèS¢ ²ïã ÜUã¼¢ ãñ çÜU “»ï ÝïÜU Ï¢‹Îï ! ¼ê H¢ïx¢¢ï´ S¢ï
Ð¢ïà¢èÎ¢ Ð¢ïà¢èÎ¢ ÝïÜU ¥¢’}¢¢H }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
wG¢éÎ Ï¢ wG¢éÎ ¼ïÚï ¥¢’}¢¢Hï ¶GñÚ ÜU¢ï H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ }¢éà¼ãÚ(4) ÜUÚ Îïx¢¢ J”
²ïã ÜUãÝï S¢ï ©S¢ ÜU¢ }¢vGS¢êÎ çÚ²¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ÜUÚÝ¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥x¢Ú
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §GÝ¢²¼ S¢ï Ï¢‹Î¢ §ÏHèS¢ ÜïU §S¢ }¢éx¢G¢H¼ïG(5)
S¢ï |¢è Ï¢Ó¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU §S¢ ±S±S¢ï ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG Ý¢ÜU¢}¢ Ï¢Ý¢
1....Úg J 2.....wG¢éÎ ÐS¢‹Îè J 3....Ú¢¼¢ï´ ÜU¢ï Á¢¢x¢ ÜUÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ J
4....}¢àãêÚ J 5.....{¢ïÜïU J
Îï çÜU “}¢ñ´ §S¢ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ }¢é¼}¢‹Ýè(1) Ýãè´ ãêæ çÜU }¢ïÚè ÝïçÜU²¢æ ¥G±¢}¢
}¢ï´ }¢àãêÚ ã¢ï´ Ï¢çËÜU Á¢¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè çÚÁ¢G¢ ãñ ±¢ïãè ÎéLS¼
¥¢ñÚ ãGÜGU ãñ, Ó¢¢ãï Á¢G¢çãÚ ÜUÚï Ó¢¢ãï Á¢G¢çãÚ Ý ÜUÚï, ±¢ïã }¢éÛ¢ï ÜU¢ï§ü
}¢¼üÏ¢¢ ¥G¼G¢ ÜUÚï ²¢ Ý ÜUÚï S¢Ï¢ ©S¢ ÜUè }¢ÚÁ¢Gè ãñ J H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢}¢Ýï
§Á¢Gã¢Ú ²¢ ¥GÎ}¢ï §Á¢Gã¢Ú }¢ïÚï ÝÁ¢GÎèÜU }¢S¢¢±è(2) ãñ v²êæçÜU H¢ïx¢¢ï´
ÜïU ã¢‰¢ }¢ïæ }¢ïÚ¢ ÝzG¥G ÝévGS¢¢Ý Ýãè´ ãñ J”
§S¢ ¼GÚãG x¢é}¢Ú¢ã ÜUÚÝï S¢ï }¢¢²êS¢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î §ÏHèS¢ ²êæ x¢é}¢Ú¢ã
ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU (7) “§‹S¢¢Ý ÜïU ÝïÜU ± Ï¢Î ã¢ïÝï ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU Ú¢ïÁ¢Gï ¥Á¢GH
}¢ḯ ÈñUG S¢H¢ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ, Á¢¢ï ©S¢ Ú¢ïÁ¢G Ï¢éÚ¢ḯ }¢ḯ ã¢ï x¢²¢ ±¢ïã Ï¢éÚ¢ ãè Úãïx¢¢
¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥ÓÀ¢ḯ }¢ḯ ã¢ï x¢²¢ ±¢ïã ¥ÓÀ¢ ãè Úãïx¢¢ ¼é}ã¢Úï ¥¢’}¢¢H ÝïÜU
± Ï¢Î S¢ï ÈñUG S¢H» ¥Á¢GHè }¢ḯ ãÚçx¢Á¢G ÈGUÜüUG Ýãè´ ¥¢ S¢ÜU¼¢ !”
¥x¢Ú ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ï¢‹Îï ÜU¢ï §S¢ ±S±S¢» à¢ñ¼G¢Ýè S¢ï
|¢è Ï¢Ó¢¢ Hï ¥¢ñÚ Ï¢‹Î¢ §ÏHèS¢ï H§üGÝ ÜU¢ï ²êæ Á¢±¢Ï¢ Îï çÜU }¢ñ´ ¼¢ï wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ ÜU¢ Ï¢‹Î¢ ãêæ ¥¢ñÚ Ï¢‹Îï ÜU¢ ÜU¢}¢ ãñ ¥ÐÝï }¢¢ñH¢ ÜïU ãéGv}¢ ÜUè
¼¢’}¢èH ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ó¢êæçÜU ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ ãñ §S¢
çH²ï Á¢¢ï Ó¢¢ãï ãéGv}¢ Îï ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ó¢¢ãï ÜUÚï ¥¢ñÚ çÈUÚ §GÏ¢¢Î¼ ± ¼G¢¥G¼
çÜUS¢è ¼GÚãG |¢è }¢éçÁ¢GÚ(3) Ýãè´ v²êæçÜU ¥x¢Ú }¢ñ´ §GË}¢ï §H¢ãè }¢ï´
S¢§üGÎ(4) ãêæ ¼¢ï çÈUÚ |¢è ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ S¢±¢Ï¢ ÜU¢ }¢¢ïãG¼¢Á¢ ãêæ ¥¢ñÚ
¥x¢Ú N §GË}¢ï §Ë¢¢ãè }¢ï´ }¢ïÚ¢ Ý¢}¢ Ï¢Î Ï¢wG¼¢ï´ }¢ï´ çH¶¢ ã¢ï ¼¢ï
|¢è ÝïÜU ¥¢’}¢¢H ÜUÚÝï S¢ï ¥ÐÝï ªÐÚ ²ïã }¢H¢}¢¼ ¼¢ï Ýãè´ ÜUMæx¢¢
çÜU }¢éÛ¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼G¢¥G¼ ± §GÏ¢¢Î¼ Ý ÜUÚÝï ÐÚ S¢Á¢G¢ Îïx¢¢
¥¢ñÚ ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ ²ïã ¼¢ï ãñ çÜU Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ý Ï¢Ý ÜUÚ Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´
Á¢¢Ýï ÜUè çÝSÏ¢¼ }¢é¼Gè¥G(5) Ï¢Ý ÜUÚ Á¢¢Ý¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ HïçÜUÝ ²ïã ¼¢ï
1 wG±¢çãà¢ }¢‹Î J 2 Ï¢Ú¢Ï¢Ú J 3 ÝévGS¢¢Ý Îïã J 4 S¢¥G¢Î¼ }¢‹Î J
5 §¼G¢¥G¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ J
S¢Ï¢ }¢ãìGÁ¢G »ãGç¼}¢¢H¢¼(1) ãñ´ ±ÚÝ¢ ©S¢ ÜU¢ ±¢’Î¢ ãGÜGU ãñ ¥¢ñÚ ©S¢
ÜU¢ ÜUH¢}¢ ÜGU¼G¥GÝ S¢ÓÓ¢¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¼¢ï Á¢¢ Ï¢Á¢¢
¼G¢¥G¢¼ ± §GÏ¢¢Î¢¼ ÜUè Ï¢Á¢¢ ¥¢±Úè ÐÚ S¢±¢Ï¢ï Á¢}¢èH(2) ÜïU ±¢’Îï
ÈGUÚ}¢¢» ãñ´, ¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢ §ü}¢¢Ý ± ¼G¢¥G¼ ÜïU S¢¢‰¢ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU
ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ïx¢¢, ±¢ïã ãÚçx¢Á¢G Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ Ý Á¢¢»x¢¢ Ï¢çËÜU
wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢ïãÚÏ¢¢Ýè ¥¢ñÚ ¥¢’}¢¢Hï S¢¢çHãG¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï
Á¢‹Ý¼ï çÈGUÚÎ¢ñS¢ }¢ï´ Á¢x¢ã Ð¢»x¢¢ HïçÜUÝ ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ ²ïã
ÎéwG¢êH |¢è ±¢’Î» wG¢éÎ¢±‹Îè ÜUè ±Á¢ã S¢ï ã¢ïx¢¢ J §S¢è çS¢ÎÜïGU ±¢’Î¢
ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´
S¢§üGÎ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU §S¢ }¢ÜGUêH¢(3) ÜU¢ï ÝvGH ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
S¢Ï¢ ¼¢’ÚèÈïGUU ãGÜUG ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï ãñ´ çÁ¢S¢
Ýï ã}¢ S¢ï ¥ÐÝ¢ ±¢’Î¢ ÐêÚ¢ ÜUÚ çÎ²¢ J
çHã¢Á¢G¢ wG¢éÎ¢ ¼é}¢ ÐÚ ÚãGì}¢ ÜUÚï, ¼é}ãï´ §GÏHèS¢ ÜïU ãGèH¢ï´ S¢ï
Ï¢Ó¢Ýï }¢ï´ ã¢ïà¢²¢Ú ¥¢ñÚ Ó¢¢ïÜU‹Ý¢ ÚãÝ¢ Ó¢¢çã²ï v²êæçÜU }¢é¥G¢}¢Hï ÜUè
ÝÁ¢G¢ÜU¼ ¼é}ã¢Úï S¢¢}¢Ýï ãñ ¥¢ñÚ §S¢è ÐÚ ¥ÐÝï Ï¢¢ÜGUè ¥ãG±¢H ±
¥zG¥G¢H ÜU¢ï |¢è çÜGU²¢S¢(5) ÜUÚ H¢ï ¥¢ñÚ ãÚ ±vG¼ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ S¢ï }¢ÎÎ ¼GHÏ¢ ÜUÚ¼ï Úã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ÐÝ¢ã }¢ï´ Úã¢ï v²êæçÜU
ãÚ }¢é¥G¢}¢H¢ ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ }¢ï´ ãñ ¥¢ñÚ ¼¢ñÈGUèÜGU ¥G¼G¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ |¢è
±¢ïãè ãñ J
1.....à¢ÜU¢ï à¢éÏ¢¢ ÜUè Ï¢¢¼ï´ J 2.....Ï¢ïã¼ÚèÝ ¥Á¢í J 3.....ÜGU¢ñH J
4 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : S¢Ï¢ wG¢êçÏ¢²¢æ ¥ËH¢ã ÜU¢ï çÁ¢S¢ Ýï ¥ÐÝ¢ ±¢’Î¢
ã}¢ S¢ï S¢ÓÓ¢¢ çÜU²¢ J 5.....¥‹Î¢Á¢G¢ J
Ó¢¢ñ‰¢¢ ¥G¢§ÜGU (}¢¢Ýï¥G) “ÝzGS¢”

çÈUÚ »ï §GÏ¢¢Î¼ ÜïU ¼G¢çHÏ¢ ! (¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼éÛ¢ï ¥¢ñÚ
ã}¢ï´ ãÚ Hx¢GçÁ¢Gà¢ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶ï) §S¢ ÝzGS¢ï ¥}}¢¢Ú¢ ÜUè à¢Ú¢Ú¼¢ï´
S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ |¢è Ï¢ãé¼ ãè Á¢GMÚè ãñ vÄ¢êæçÜU ²ïã çÝã¢²¼ ÝévGS¢¢Ý Îïã
Îéà}¢Ý ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¥¢ÈGU¢¼ çÝã¢²¼ S¢wG¼ ãñ´, §S¢ ÜU¢ §GH¢Á¢
Ï¢ãé¼ }¢éçàÜUH ¥}¢í ãñ, §S¢ ÜUè Ï¢è}¢¢Úè çÝã¢²¼ ¶G¼GÚÝ¢ÜU Ï¢è}¢¢Úè
ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè Î±¢ S¢Ï¢ Î±¢¥¢ïæ S¢ï Îéà±¢Ú ãñ J
ÝzGS¢ ÜU¢ §S¢ ÜGUÎÚ }¢éçÁ¢GÚü ¥¢ñÚ ¶G¼ÚG Ý¢ÜU ã¢ïÝ¢ Î¢ï ±Á¢ã S¢ï ãñ :
¥Ã±H : ²ïã çÜU ÝzGS¢ Í¢Ú ÜU¢ Ó¢¢ïÚ ãñ, ¥¢ñÚ Ó¢¢ïÚ Á¢Ï¢ Í¢Ú }¢ï´ ãè
ÀéÐ¢ ã¢ï ¼¢ï §S¢ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G ÚãÝ¢ Ï¢ãé¼ }¢éçàÜUH ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼
çÁ¢G²¢Î¢ ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢¢¼¢ ãñ, ÝzGS¢ ÜUè à¢Ú¢Ú¼¢ï´ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
çÜUS¢è à¢¢§GÚ Ýï v²¢ wG¢êÏ¢ ÜUã¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : (1) ÝzGS¢ }¢éÛ¢ï }¢Á¢GÚü¼ ÚS¢¢æ(1) ÜU¢}¢¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢éH¢¼¢
ãñ ¥¢ñÚ }¢ïÚè Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ ¥¢ñÚ ¥}¢Ú¢Á¢G ÜU¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÜUÚ¼¢ Úã¼¢ ãñ J
(2) ©S¢ Îéà}¢Ý S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜUè v²¢ ¼ÎÏ¢èÚ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ Á¢¢ï
Î¢ïÝ¢ï´ ÐãHê¥¢ïæ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ÀéÐ¢ Ï¢ñÆ¢ ãñ J
ÎêS¢Úè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU ÝzGS¢ »ÜU }¢ãGÏ¢êÏ¢ Îéà}¢Ý ãñ ¥¢ñÚ §‹S¢¢Ý
ÜU¢ï Á¢Ï¢ çÜUS¢è S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ã¢ï¼è ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜïU ©G²êÏ¢ ÝÁ¢GÚ Ýãè´ ¥¢¼ï
Ï¢çËÜU }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUè ±Á¢ã S¢ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ÜïU ©G²êÏ¢ S¢ï ¥‹{¢ Úã¼¢ ãñ, »ÜU
1 ÝévGS¢¢Ý Îïã J

à¢¢§GÚ Ýï §S¢ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñH
G Î¢ï à¢ï’Ú¢ḯ }¢ḯ Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : (1) Á¢Ï¢ ¼ïÚè çÜUS¢è S¢ï Î¢ïS¼è ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï |¢¢§üÓ¢¢Ú¢
ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼ê ©S¢ S¢ï Ú¢Á¢Gè ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï ¼éÛ¢ï ©S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü »ïGÏ¢
ÝÁ¢GÚ Ýãè´ ¥¢¼¢ J
(2) çÚÁ¢G¢ ¥¢ñÚ Œ²¢Ú ±¢Hè ¥¢æ¶ ãÚ »ïGÏ¢ S¢ï ¥‹{è ã¢ï¼è
ãñ HïçÜUÝ Îéà}¢Ý ¥¢æ¶ ÜU¢ï Ï¢éÚ¢§²¢æ ãè Ï¢éÚ¢§²¢æ çÎ¶¢§ü Îï¼è ãñ´ J
¼¢ï Á¢Ï¢ §‹S¢¢Ý ¥ÐÝè ãÚ ÜGUÏ¢¢ãG¼(1) ÜU¢ï ÝÁ¢GÚï §çS¼ãGS¢¢Ý(2)
S¢ï Îï¶ï ¥¢ñÚ ÝzGS¢ ÜïU ©G²êÏ¢ S¢ï ¥¢x¢¢ã Ý ã¢ï Á¢¢ï ãÚ ±vG¼ §‹S¢¢Ý ÜïU
S¢¢‰¢ ¥GÎ¢±¼ ¥¢ñÚ ÝévSG ¢¢Ý ÚS¢¢Ýè }¢ḯ }¢S¢MÈGU ãñ, ¼¢ï »ïS¢ï à¢wGS¢ ÐÚ
¥x¢Ú wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ ÈGUÁGH Ý ãé±¢ ¼¢ï ¥GÝ
ÜGUÚèÏ¢ ãH¢ÜU¼ ¥¢ñÚ çÁ¢GËH¼ ÜïU x¢ãÚï x¢ÉïG }¢ḯ Á¢¢ çx¢Úïx¢¢ J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼ê §S¢ »ÜU Ýév¼ï ÐÚ ãè x¢G¢ñÚ ÜUÚ, ²ïãè ¼ïÚï çH²ï
ÜU¢ÈGUè ãñ, ±¢ïã Ýév¼¢ ²ïã ãñ çÜU Á¢Ï¢ ¼ê }¢¢Á¢Gè ÐÚ ÝÁ¢GÚ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ¼éÛ¢ï
}¢¢’Hê}¢ ã¢ïx¢¢ çÜU ¥Ã±H Ú¢ïÁ¢G S¢ï Á¢¢ï çÁ¢GËH¼ ± wGG±¢Úè Á¢¢ï ¼Ï¢¢ãè
Á¢¢ï x¢éÝ¢ã ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥¢ÈGU¼ ± }¢éS¢èÏ¢¼ Îé‹²¢ }¢ï´ ±¢ÜïGU¥G ãé§ü ¥¢ñÚ
çÜGU²¢}¢¼ ¼ÜU ã¢ïx¢è S¢Ï¢ ÝzGS¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ãè ãé§ü ¥¢ñÚ ã¢ïx¢è, Ï¢¢’Á¢G
Ï¢éÚ¢§²¢æ ¥ÜïUHï ÝzGS¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ÝzGS¢ ÜUè }¢é¥G¢±Ý¼ ±
çà¢ÜüU¼ ÜïU Á¢GÚè»G, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè S¢Ï¢ S¢ï ¥Ã±H Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè
§ÏHèS¢ Ýï ÜUè ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ¼ÜUÏÏ¢éÚ ± ãGS¢Î(3) ‰¢¢ Á¢Ï¢
1.....Ï¢éÚ¢§ü J 2.....¥ÓÀè çÝx¢¢ã J 3.....ãGS¢Î ¥¢ñÚ ¼ÜUÏÏ¢éÚ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´
}¢Á¢GèÎ }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï “}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢” ÜUè }¢¼GÏ¢ê¥G¢ Î¢ï çÜU¼¢Ï¢ï´
“¼ÜUÏÏ¢éÚ” ± “ãGS¢Î” ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J
§ÏHèS¢ Ýï ãévG }¢ï §H¢ãè ÜïU ¥¢x¢ï ¼ÜUÏÏ¢éÚ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥¢Î}¢
j S¢ï ãGS¢Î çÜU²¢ ¼¢ï ©S¢ ÜUè ¥SS¢è ãÁ¢G¢Ú Ï¢ÚS¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ Á¢G¢»¥G
ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ ±¢ïã ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï Á¢GH¢H¼ ± x¢é}¢Ú¢ãè ÜïU x¢ãÚï S¢}¢‹ÎÚ }¢ï´
x¢GÚÜGU¢Ï¢ ã¢ï x¢²¢, ©S¢ ±vG¼ Ý Îé‹²¢ ‰¢è Ý }¢wGHÜê UG ¥¢ñÚ Ý ãè ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ
§ÏHèS¢ ‰¢¢ Á¢¢ï §S¢ §ÏHèS¢ ÜU¢ï x¢é}¢Ú¢ã ÜUÚ¼¢, çHã¢Á¢G¢ §ÏHèS¢ ÜïU ¥‹ÎÚ
¼ÜUÏÏ¢éÚ ± ãGS¢Î ©S¢ ÜïU ÝzGS¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï S¢¢çÎÚ ãé±¢ J
§ÏHèS¢ ÜUè }¢ÎêüçÎÄ²¼(1) ÜïU Ï¢¢’Î ãGÁ¢GÚ¼ï ¥¢Î}¢ ± ãGÃ±¢
S¢ï Á¢¢ï Hx¢GçÁ¢Gà¢(2) ÁG¢éãêÚ ÐÁ¢GèÚ ãé§ü ©S¢ }¢ï´ |¢è Ó¢¢ã¼ï
ÝzGS¢ ÜU¢Úx¢Ú ‰¢è J §ÏHèS¢ Ýï ÜGUS¢}¢ ¶¢ ÜUÚ ÜUã¢ çÜU Î¢Ý¢ ¶¢ HïÝï
ÜïU Ï¢¢’Î ¼é}ãï´ ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ÚãÝ¢ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J ¼¢ï
Î¢ïÝ¢ï´ Ï¢ÜGU¢» ãG²¢¼ ÜU¢ï ¥GÁ¢GèÁ¢G çx¢ÚÎ¢Ý¼ï ãé±ï çÈUS¢H x¢» J ¼¢ï ²ïã
Hx¢GçÁ¢Gà¢ |¢è (Á¢¢ï Ï¢¢’Î }¢ï´ çÏ¢ËÜéUH }¢é¥G¢ÈGU ã¢ï x¢§ü) ÝzGS¢ ÜUè
}¢é¥G¢±Ý¼ ± çà¢ÜüU¼ S¢ï ±¢ÜïGU¥G ãé§ü ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï´ ãGÁ¢GÚ¢¼ §S¢ çÏ¢Ý¢ ÐÚ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU Á¢±¢Úï ÚãG}¢¼(3) ± ÜéUGÏ¢ü S¢ï ÎêÚ ÜUÚ çÎ²ï x¢»
¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼ï çÈGUÚÎ¢ñS¢ S¢ï §S¢ ÈGU¢Ýè(4) ãGÜGUèÚ, ¶¢ïÅè, ãH¢ÜU¼ }¢ï´
Ç¢HÝï ±¢Hè Îé‹²¢ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é‹¼çÜGUH ÜUÚ çÎ²ï x¢» ¥¢ñÚ §S¢
Hx¢GçÁ¢Gà¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ©‹ãï´ Ï¢ãé¼ ÜéUÀ çÎvGÜGU¼ï´(5) Ðïà¢ ¥¢§æü ¥¢ñÚ ©Ý
ÜUè ¥±H¢Î |¢è çÜGU²¢}¢¼ ¼ÜU Îé‹²¢ ÜïU ÈGU‹Î¢ï´ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï x¢§ü J
çÈUÚ ã¢Ï¢èH(6) ÜU¢ ÜGUyH |¢è Ï¢éwGH ± ãGS¢Î ÜUè ±Á¢ã S¢ï
ãè ãé±¢, ¥¢ñÚ ã¢M¼ ± }¢¢M¼(7) |¢è à¢ã±¼ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ çÈGU¼Ýï }¢ï´
}¢éÏ¼H¢ ãé±ï, ¥¢ñÚ §S¢è ¼GÚãG çÜGU²¢}¢¼ ¼ÜU ÝzGS¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï
Ý¢ÜGU¢çÏ¢Hï x¢ézG¼¢ Ï¢ïã(8) ±¢çÜGU¥G¢¼ M Ýé}¢¢ ã¢ï¼ï Úãï´x¢ï J }¢wGHêÜGU
1 }¢ÎêüÎ ã¢ïÝï J 2 §Á¢ç¼ã¢Îè ¶G¼G¢ J 3 ²ã¢æ HzGÁ¢G “ÐÇG¢ïS¢” ÜU¢ï “Á¢±¢Úï
ÚãG}¢¼” S¢ï Ï¢ÎH çÎ²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 4 ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ±¢Hè J 5 }¢éçàÜUH¢¼ J
6 ãGÁ¢GÚ¼ï ¥¢Î}¢ j ÜïU Ï¢ïÅï J 7 ²ïã Î¢ï çÈGUçÚà¼ï ãñ´ J 8 Ý¢ ÜGU¢çÏ¢Hï Ï¢²¢Ý J
}¢ï´ Á¢¢ï çÈGU¼Ýï, Á¢¢ï ¶GÚ¢çÏ¢²¢æ, Á¢¢ï x¢é}¢Ú¢çã²¢æ ¥¢ñÚ Á¢¢ï x¢éÝ¢ã ±¢ÜïUG ¥G ã¢ï¼ï ãñ´
¥¢ñÚ ã¢ï¼ï Úãïx´ ¢ï ©Ý ÜUè Ï¢é‹²¢Î ÝzGS¢ ¥¢ñÚ ÝzGS¢ ÜUè wG±¢çãà¢ ãè ã¢ï¼è ãñ,
¥x¢Ú ²ïã Ý ã¢ï¼¢ ¼¢ï }¢wGHêÜUG ¶GñçÚÄ²¼ ¥¢ñÚ S¢H¢}¢¼è S¢ï Úã¼è, Á¢Ï¢
ÝzGS¢ ÜUè ¥GÎ¢±¼ §S¢ ãGÎ ¼ÜU ¶G¼ÚG Ý¢ÜU ãñ ¼¢ï ¥G¢çÜGUH ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï
çÜU ÝzGS¢ ÜUè à¢Ú¢Ú¼¢ḯ S¢ï Ï¢Ó¢¢± ÜU¢ »ãç¼}¢¢}¢ ÜUÚï J
S¢é±¢H : ¼¢ï »ïS¢ï Îéà}¢Ý S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ }¢ï´ ÚãÝï ÜU¢ ãGèH¢ ¥¢ñÚ ¼ÎÏ¢èÚ
v²¢ ãñ ? §S¢ ÜUè ±Á¢G¢ãG¼ ÈGUÚ}¢¢§²ï ¼¢çÜU §S¢ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ¥G}¢H
çÜU²¢ Á¢¢ S¢ÜïU J
Á¢±¢Ï¢ : ã}¢ ²ïã Ï¢²¢Ý ÜUÚ Ó¢éÜïU ãñ´ çÜU ÝzGS¢ ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ S¢Ï¢
S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ S¢wG¼ ãñ v²êæçÜU §S¢ï çÏ¢ËÜéUH ¶Gy}¢ ÜUÚÝ¢ |¢è çãGv}¢¼ï
§H¢ãè ÜïU ç¶GH¢ÈGU ãñ v²êæçÜU ²ïã §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çS¢HçS¢Hï }¢ï´ Ï¢‹Î¢ï´ ÜUè
S¢é±¢Úè ¥¢ñÚ Á¢GÚè¥G¢ ãñ J
ÜUã¼ï ãñ´ çÜUS¢è ¥¢’Ú¢Ï¢è(1) Ýï ¥ÐÝï Î¢ïS¼ ÜïU çH²ï Îé¥G¢»
¶GñÚ ÜUè ¥¢ñÚ ÜUã¢ çÜU “¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼ïÚï ãÚ Îéà}¢Ý ÜU¢ï
Á¢GHèH ÜUÚï, çS¢±¢» ÝzGS¢ ÜïU J” v²êæçÜU Ý ¼¢ï ©S¢ï çÏ¢ËÜéUH ¶Gy}¢
çÜU²¢ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ v²êæçÜU §S¢ }¢ïæ |¢è ÝévSG ¢¢Ý ãñ ¼¢ï ÎÚç}¢²¢Ýè Ú¢S¼¢
§çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ çÜU ÜUSÏ¢ï ãGS¢Ý¢¼(2) ÜïU çH²ï §S¢ ÜU¢ï
ÜéUÃG ±¼ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¼<Ï¢Ä²¼ ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§²¢ḯ S¢ï }¢ãGÈUG êÁ¢G ÚãÝï ÜïU
çH²ï §S¢ ÜU¢ï Á¢G§üÈG UG ± H¢çx¢GÚ |¢è Ú¶¢ï ¥¢ñÚ Ï¢ç‹Îà¢(3) }¢ḯ |¢è J
§S¢ Ï¢²¢Ý S¢ï ±¢Á¢ïGãG ãé±¢ çÜU ÝzGS¢ ÜU¢ §GH¢Á¢ Ï¢ãé¼ }¢éçàÜUH
¥}¢í ¥¢ñÚ Ï¢ÇGè çÎvGÜGU¼ï ÝÁ¢GÚ ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ ã}¢ ²ïã |¢è Ï¢²¢Ý ÜUÚ
Ó¢éÜïU ãñ´ çÜU §S¢ ÜU¢ï ¼vG±¢ ¥¢ñÚ ±Ú¥G ÜUè Hx¢¢}¢ çÎ²ï Ú¶¢ï, ¼¢çÜU
ÜUSÏ¢ï ãGS¢Ý¢¼ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ḯ S¢ï çãGÈUG ¢Á¢G¼ Î¢ïÝ¢ḯ ÈGU¢§Îï ãG¢çS¢H ã¢ïæ J
S¢é±¢H : ÝzGS¢ï ¥}}¢¢Ú¢(4) ¼¢ï Ï¢ãé¼ ãè S¢ÚÜUà¢, çÁ¢Ggè ¥¢ñÚ Ï¢Î çÈGU¼GÚ¼
1 Îïã¢¼è J 2 ÝïçÜU²¢ḯ ÜïU ãéSG ¢êH J 3 ÜñUG Î J 4 Ï¢éÚ¢§ü ÐÚ ©|¢¢ÚÝï ±¢H¢ ÝzGS¢ J
à¢ñ ãñ, §S¢ ÜU¢ Hx¢¢}¢ S¢ï ÜGU¢Ï¢ê }¢ï´ ¥¢Ý¢ }¢éçàÜUH ãñ §S¢ çH²ï ¥¢ñÚ
ÜU¢ñÝ S¢¢ ãGèH¢ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ã}¢ §S¢ ÜU¢ï Á¢ïÚG (1) ÜUÚ S¢ÜïU´ ?
Á¢±¢Ï¢ : ¼é}ã¢Ú¢ ²ïã §àÜU¢H(2) ÎéLS¼ ãñ, ±¢ÜïGU§üG ²ïã §ç‹¼ã¢§ü
S¢ÚÜUà¢ ãñ, }¢x¢Ú §S¢ ÜU¢ ãGèH¢(3) ²ïã ãñ çÜU §S¢ï Ï¢ãé¼ Á¢GHèH¢ï
wG±¢Ú ÜUÚ ÜïU Ú¶¢ Á¢¢» ¼¢çÜU Hx¢¢}¢ }¢ïæ ¥¢ S¢ÜïU J
©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ (m) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU ÝzGS¢ ÜU¢ï
wG±¢Ú ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU Á¢G¢ïÚ ÜU¢ï ¼èÝ Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï ¼¢ïÇG¢ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ :
¥Ã±H : ²ïã çÜU ©S¢ï à¢ã±¢¼ S¢ï Ú¢ïÜU¢ Á¢¢» v²êæçÜU ¥ÇG²H
ãñG±¢Ý ÜU¢ï Á¢Ï¢ Ó¢¢Ú¢ ÜU}¢ ç}¢H¼¢ ãñ ¼¢ï Ý}¢ü ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
ÎêS¢Úè : Ó¢èÁ¢G ²ïã çÜU §GÏ¢¢Î¢¼ ÜU¢ |¢¢Úè Ï¢¢ïÛ¢ ©S¢ ÐÚ H¢Î
çÎ²¢ Á¢¢» v²êæçÜU x¢{ï ÜU¢ï Á¢Ï¢ Ó¢¢Ú¢ ÜU}¢ çÎ²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ Ï¢¢ïÛ¢
çÁ¢G²¢Î¢ H¢Î¢ Á¢¢» ¼¢ï H¢çÁ¢G}¢è ¼G¢ñÚ ÐÚ ¥ÐÝè à¢ñ¶Gè À¢ïÇG Îï¼¢ ãñ
¥¢ñÚ }¢é¼Gè¥G ± }¢é‹ÜGU¢Î(4) ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
¼èS¢Úè : Ó¢èÁ¢G ²ïã ãñ çÜU ãÚ ±vG¼ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ S¢ï §}¢Î¢Î
¼GHÏ¢ ÜUÚ¼¢ Úãï çÜU ±¢ïã ÝzGS¢ ÜïU à¢Ú¢ï ÈGUS¢¢Î S¢ï Ï¢Ó¢¢» Ú¶ï, ¼é}¢
Ýï ÜéUGÚ¥¢Ýï ãGÜUè}¢ }¢ï´ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ²êS¢éÈGU (j) ÜU¢ ²ïã
§Úà¢¢Î Ýãè´ ÐÉG¢ :
ÝzGS¢ ¼¢ï ã}¢ïà¢¢ Ï¢éÚ¢§²¢ï´ ÜU¢ ãéGv}¢ ãè
Îï¼¢ ãñ, ã¢æ çÁ¢S¢ ÐÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜU¢ ÚãGì}¢ ã¢ï ±¢ïãè }¢ãGÈGUêÁ¢G Úã¼¢ ãñ J
1....ÜGU¢Ï¢ê J 2....}¢éçàÜUH Ðïà¢ ÜUÚÝ¢ J 3....¼GÚèÜGU¢ J 4....ÈGUÚ}¢¢æ Ï¢ÚÎ¢Ú J
5 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ÝzGS¢ ¼¢ï Ï¢éÚ¢§ü ÜU¢ Ï¢ÇG¢ ãéGv}¢ ÎïÝï ±¢H¢ ãñ
}¢x¢Ú çÁ¢S¢ ÐÚ }¢ïÚ¢ ÚÏ¢ ÚãGì}¢ ÜUÚï J
Á¢Ï¢ ¼é}¢ §Ý ¼èÝ Ï¢¢¼¢ï´ ÐÚ ÜU¢ÚÏ¢‹Î ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï ¼¢ï
ÝzGS¢ï S¢ÚÜUà¢ }¢é¼èG ¥G ± }¢é‹ÜGU¢Î ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J ©S¢ ±vG¼ ¼é}ãḯ §S¢ ÜU¢ï
Á¢ïÚG ÜUÚÝï ¥¢ñÚ Hx¢¢}¢ ÎïÝï }¢ḯ Á¢ËÎè ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï ¼¢çÜU ¥¢ç²‹Î¢ ÜïU
çH²ï §S¢ ÜUè à¢Ú¢Ú¼¢ḯ S¢ï }¢ãGÈUG êÁ¢G Úã S¢ÜU¢ï J
S¢é±¢H : Á¢GÚ¢ ¼vG±¢ ÜUè ±Á¢G¢ãG¼ |¢è ÈGUÚ}¢¢ Îï´ ¼¢çÜU ã}¢ ¼vG±¢ ÜUè
ãGÜGUèÜGU¼ S¢ï ±¢çÜGUÈGU ã¢ï Á¢¢»æ ?
Á¢±¢Ï¢ : »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¥Ã±H ¼éÛ¢ï ²ïã Á¢¢ÝÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¼vG±¢
»ÜU Ý¢çÎÚ ¶GÁ¢G¢Ý¢ ãñ ¥x¢Ú ¼é}¢ §S¢ ¶GÁ¢G¢Ýï ÜU¢ï Ð¢ HïÝï }¢ï´ ÜU¢}¢²¢Ï¢
ã¢ï x¢» ¼¢ï ¼é}ãï´ §S¢ }¢ï´ Ï¢ïà¢ ÜGUè}¢¼ }¢¢ï¼è ± Á¢±¢çãÚ¢¼ ç}¢Hï´x¢ï ¥¢ñÚ
§GË}¢ ± Î¢ñH¼ï MãG¢Ýè ÜU¢ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ ¶GÁ¢G¢Ý¢ ã¢‰¢ Hx¢ïx¢¢, çÚÁGÜGïU
ÜUÚè}¢ ¼é}ã¢Úï ã¢‰¢ ¥¢ Á¢¢»x¢¢, ¼é}¢ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè ÜU¢}¢²¢Ï¢è ãG¢çS¢H
ÜUÚ H¢ïx¢ï, Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè x¢GÝè}¢¼ Ð¢ H¢ïx¢ï ¥¢ñÚ }¢éËÜïU ¥GÁ¢Gè}¢ (Á¢‹Ý¼)
ÜïU }¢¢çHÜU Ï¢Ý Á¢¢¥¢ïx¢ï, ²êæ S¢}¢Û¢¢ï çÜU Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè
|¢H¢§²¢æ ¼vG±¢ }¢ï´ Á¢}¥G ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ´ J ¼é}¢ Á¢GÚ¢ ÜéUGÚ¥¢Ýï ãGÜUè}¢
}¢ï´ ¼¢ï x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï çÜU ÜUãè´ §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : “¥x¢Ú ¼é}¢ ¼vG±¢
§çwG¼²¢Ú ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè ¶GñÚ¢ï Ï¢ÚÜU¼ ÜïU }¢¢çHÜU Ï¢Ý
Á¢¢¥¢ïx¢ï J” ÜUãè´ ¼vG±¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï ÐÚ ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ ÜïU ±¢’Îï
ÈGUÚ}¢¢» x¢» ãñ´ ¥¢ñÚ ÜUãè´ ÈGUÚ}¢¢²¢ x¢²¢ çÜU S¢¥G¢Î¼ ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢
¼vG±¢ ± ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Úè §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢ ãñ J }¢ñ´ ²ã¢æ ÜéUGÚ¥¢Ýï ãGÜUè}¢
S¢ï ¼vG±¢ ÜïU Ï¢¢Úã ÈGU±¢§Î Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼¢ ãêæ :
{1} }¢éœ¢ÜGUè à¢wGS¢ ÜUè ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ãG}Î¢ï S¢Ý¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, §Úà¢¢Îï ÚÏÏ¢¢Ýè ãñ :
¥x¢Ú ¼vG±¢ ¥¢ñÚ S¢Ï¢í §çwG¼²¢Ú ÜUÚ¢ïx¢ï
¼¢ï Ï¢ïà¢ÜU ²ïã Ï¢¢ çã}}¢¼ ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ãñ J
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼é}¢ S¢Ï¢í ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ Ï¢Ó¢¼ï Úã¢ï ¼¢ï ²ïã
Ï¢ÇGè çã}}¢¼ ÜU¢ ÜU¢}¢ ãñ J
{2} }¢éœ¢ÜGUè à¢wGS¢ Îéà}¢Ý¢ï´ S¢ï }¢¢}¢êÝ ± }¢ãGÈGUêÁ¢G Úã¼¢ ãñ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, §Úà¢¢Î ã¢ï¼¢ ãñ :
¥x¢Ú ¼é}¢ ¼vG±¢ ± S¢Ï¢í §çwG¼²¢Ú
ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï ¼é}ãïæ }¢é¶G¢çHÈGU¢ï´ ÜïU }¢RU¢ï
ÈGUÚïÏ¢ ÜéUÀ ÝévGS¢¢Ý Ý Îï S¢ÜïU´x¢ï J
{3} }¢éœ¢ÜGUè à¢wGS¢ ÜUè ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼¢§üÎ¢ï §}¢Î¢Î ÈGUÚ}¢¢¼¢
ãñ, §Úà¢¢Îï wG¢éÎ¢±‹Îè ãñ :
Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ }¢éœ¢ÜGUè ¥¢ñÚ
ÝïÜêUÜU¢Ú H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ãñ J
»ÜU Á¢x¢ã ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã }¢éœ¢çÜGU²¢ï´ ÜU¢ çãG}¢¢²¼è
¥¢ñÚ ÜU¢ÚS¢¢Á¢G ãñ J
{4} ¥ãHï ¼vG±¢ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ã¢ñHÝ¢çÜU²¢ḯ ¥¢ñÚ ±ã¢æ ÜïU à¢Î¢§Î(4)
S¢ï ÝÁ¢¢¼ }¢ï´ Úãï´x¢ï ¥¢ñÚ Îé‹²¢ }¢ï´ ©‹ãï´ çÚÁGÜïGU ãGH¢H ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢¢,
Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, §Úà¢¢Îï ÚÏÏ¢¢Ýè ãñ :
Á¢¢ï à¢wGS¢ ¼vG±¢ ± ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Úè ÜU¢ï ¥ÐÝ¢
çà¢¥G¢Ú Ï¢Ý¢»x¢¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
©S¢ï ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè x¢é}¢Ú¢ãè S¢ï Ï¢Ó¢Ýï
ÜU¢ Ú¢S¼¢ }¢éãÄ²¢ ÜUÚ Îïx¢¢, ¥¢ñÚ ©S¢ï
»ïS¢è Á¢x¢ã S¢ï Ú¢ïÁ¢Gè ¥G¼G¢ ÜUÚïx¢¢ Á¢ã¢æ
S¢ï ©S¢ï ±ã}¢¢ï x¢é}¢¢Ý |¢è Ý ã¢ïx¢¢ J
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼é}¢ S¢Ï¢í ¥¢ñÚ ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Úè çÜU²ï Úã¢ï ¼¢ï
©Ý ÜU¢ Î¢ªæ ¼é}ã¢Ú¢ ÜéUÀ Ý çÏ¢x¢¢ÇGïx¢¢ J 2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH
§ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ©Ý ÜïU S¢¢‰¢ ãñ Á¢¢ï ÇÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÝïçÜU²¢æ ÜUÚ¼ï ãñ´ J
3 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ÇÚ ±¢H¢ï´ ÜU¢ Î¢ïS¼
¥ËH¢ã J 4 S¢çwG¼²¢ï´ J 5 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Á¢¢ï
¥ËH¢ã S¢ï ÇÚï ¥ËH¢ã ©S¢ ÜïU çH²ï ÝÁ¢¢¼ ÜUè Ú¢ã çÝÜU¢H Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï
±ã¢æ S¢ï Ú¢ïÁ¢Gè Îïx¢¢ Á¢ã¢æ ©S¢ ÜU¢ x¢é}¢¢Ý Ý ã¢ï J
{5} ©S¢ ÜïU ¥¢’}¢¢H ÜUè §SH¢ãG ã¢ï Á¢¢»x¢è, ÜéUÚG ¥¢Ýï Ð¢ÜU }¢ḯ ±¢çÚÎ
ãñ J
»ï §ü}¢¢Ý ±¢H¢ï ! ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï
ÇÚ¼ï Úã¢ï ¥¢ñÚ ã}¢ïà¢¢ ÎéLS¼ ¥¢ñÚ S¢ÓÓ¢è
Ï¢¢¼ ÜUã¢ï, §S¢ ¼GÚãG ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
¼é}ã¢Úï ¥¢’}¢¢H ÜUè §SH¢ãG ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ J
{6} ¼vG±¢ ÜUè Ï¢ÚÜU¼ S¢ï ¼}¢¢}¢ x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´, ÜéUGÚ¥¢Ýï
}¢Á¢èÎ }¢ï´ ãñ :
¥¢ñÚ ¼vG±¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï S¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ¼é}ã¢Úï x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ Îïx¢¢ J
{7} }¢éœ¢ÜGUè à¢wGS¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ Î¢ïS¼ Ï¢Ý Á¢¢¼¢ ãñ, Á¢ñS¢¢
çÜU ÜUH¢}¢éËH¢ã à¢ÚèÈGU }¢ï´ ¥¢²¢ ãñ :
Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ }¢éœ¢ÜGUè H¢ïx¢¢ï´
S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ Ú¶¼¢ ãñ J
{8} ¼vG±¢ S¢ï ¥¢’}¢¢H ÎÚÁ¢» ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ ÜU¢ï ÐãéæÓ¢¼ï ãñ´, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï
§Úà¢¢Î ãñ :
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ã¢æ çS¢ÈGüU ¥ãHï
¼vG±¢ ÜïU ¥¢’}¢¢H ãè ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼ï ãñ´ J
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï §ü}¢¢Ý ±¢H¢ï ¥ËH¢ã S¢ï ÇÚ¢ï ¥¢ñÚ S¢è{è Ï¢¢¼
ÜUã¢ï ¼é}ã¢Úï ¥¢’}¢¢H ¼é}ã¢Úï çH²ï S¢æ±¢Ú Îïx¢¢ J
2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úï x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ Îïx¢¢ J
3 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú¢ḯ ÜU¢ï Î¢ïS¼ Ú¶¼¢ ãñ J
4 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥ËH¢ã ©S¢è S¢ï ÜGUÏ¢êH ÜUÚ¼¢ ãñ çÁ¢S¢ï ÇÚ ãñ J

{9} ¼vG±¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ §‹S¢¢Ý wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU ã¢æ »’Á¢G¢Á¢G ± §ÜUÚ¢}¢
ÜU¢ }¢éS¼çãGÜUG ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ §Úà¢¢Îï çx¢Ú¢}¢è ãñ :
¼é}¢ }¢ï´ S¢ï wG¢éÎ¢ ÜïU ã¢æ ±¢ïãè çÁ¢G²¢Î¢
§ÜUÚ¢}¢ ÜU¢ }¢éS¼çãGÜGU ãñ Á¢¢ï çÁ¢G²¢Î¢
}¢éœ¢ÜGUè ± ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú ãñ J
{10} }¢éœ¢ÜGUè H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï Ï¢ ±vG¼ï }¢¢ñ¼ ÎèÎ¢Úï §H¢ãè ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼
}¢ï´ ÝÁ¢¢¼ ÜUè çÏ¢à¢¢Ú¼ Îè Á¢¢¼è ãñ, §Úà¢¢Îï wG¢éÎ¢±‹Îè ãñ :
Á¢¢ï H¢ïx¢ §ü}¢¢Ý H¢» ¥¢ñÚ ¼vG±¢
ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è §çwG¼²¢Ú ÜUè ©‹ãï´
Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ çÏ¢à¢¢Ú¼ ±
wG¢éà¢ ¶GÏ¢Úè ãñ J
{11} }¢éœ¢ÜGUè H¢ïx¢ ¥¢¼à¢ï Î¢ïÁ¢G¶G S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Úãï´x¢ï, ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢
§Úà¢¢Î ãñ :
çÈUÚ ã}¢ ¥ãHï ¼vG±¢ ÜU¢ï Ý¢Úï Î¢ïÁ¢G¶G
S¢ï ÝÁ¢¢¼ Îï´x¢ï J
ÎêS¢Úè Á¢x¢ã ÈGUÚ}¢¢²¢ :
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ÜïU ²ã¢æ ¼é}¢ }¢ïæ çÁ¢G²¢Î¢ §GÁGÁ¢G¼
±¢H¢ ±¢ïã Á¢¢ï ¼é}¢ }¢ï´ çÁ¢G²¢Î¢ ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú ãñ J
2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ±¢ïã Á¢¢ï §ü}¢¢Ý H¢» ¥¢ñÚ ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Úè ÜUÚ¼ï ãñ´ ©‹ãï´
wG¢éà¢ ¶GÏ¢Úè ãñ Îé‹²¢ ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ J
3 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : çÈUÚ ã}¢ ÇÚ ±¢H¢ï´ ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢ Hï´x¢ï J
}¢éœ¢ÜGUè §‹S¢¢Ý Ý¢Úï Î¢ïÁ¢G¶G S¢ï Ï¢Ó¢¢
çH²¢ Á¢¢»x¢¢ J
{12} ¥ãHï ¼vG±¢ ÜU¢ï ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ÚãÝï ÜUè S¢¥G¢Î¼
ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢è, Á¢ñS¢¢ çÜU ãGÜGU ¼¥G¢H¢ ÜU¢ §Úà¢¢Î ãñ :
Á¢‹Ý¼ ¥ÚÏ¢¢Ï¢ï ¼vG±¢ ÜïU çH²ï ¼Ä²¢Ú
ÜUè x¢§ü ãñ´ J
¼¢ï wG¢éH¢S¢¢ ²ïã çÝÜUH¢ çÜU Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¼}¢¢}¢
S¢¥G¢Î¼ }¢ç‹Î²¢æ ¥¢ñÚ |¢H¢§²¢æ §S¢ »ÜU ¼vG±¢ }¢ï´ Á¢}¥G ÜUÚ Îè x¢§ü
ãñ´ J §S¢ çH²ï »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼ê |¢è Ú¢ãï ¼vG±¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚ ¥¢ñÚ ãGSÏ¢ï
§çS¼¼G¢¥G¼ §S¢ S¢ï çãGSS¢¢ ãG¢çS¢H ÜUÚ J
çÈUÚ }¢Á¢GÜêUÚ¢ ÈGU±¢§Îï ¼vG±¢ }¢ï´ ¼èÝ ©}¢êÚ ¶G¢S¢ ÜUÚ §GÏ¢¢Î¼
S¢ï ¼¥GËHéÜGU Ú¶¼ï ãñ´ :
¥Ã±H : §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ §¥G¢Ý¼ ± ¼¢§üÎ, Á¢ñS¢ï
ÈGUÚ}¢¢²¢ x¢²¢ :
Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ }¢éœ¢ÜGUè
H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ãñ J
Îé±é}¢ : ¥¢’}¢¢H ÜUè §SH¢ãG ± ÎéLS¼è ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¶G¢ç}¢²¢ḯ ÜU¢ï
ÐêÚ¢ ÜUÚÝ¢, ²ïã Ó¢èÁ¢G |¢è ¼vG±¢ S¢ï ãG¢çS¢H ã¢ï¼è ãñ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¼vG±¢ ÜUè Ï¢ÚÜU¼ S¢ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ¼é}ã¢Úï
¥¢’}¢¢H ÜUè §SH¢ãG ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ J
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ Á¢ËÎ §S¢ S¢ï ÎêÚ Ú¶¢ Á¢¢»x¢¢ Á¢¢ï S¢Ï¢
S¢ï Ï¢ÇG¢ ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú J
2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú¢ḯ ÜïU çH²ï ¼Ä²¢Ú Ú¶è ãñ J
3 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥ËH¢ã ÇÚ ±¢H¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ãñ J
4 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢H é §ü}¢¢Ý : ¼é}ã¢Úï ¥¢’}¢¢H ¼é}ã¢Úï çH²ï S¢æ±¢Ú Îïx¢¢ J
çS¢±é}¢ : ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ï ¥¢’}¢¢H, ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ï ¥¢’}¢¢H ÜUè ²ïã ÈGUÁ¢GèH¼
|¢è ¥ãHï ¼vG±¢ ãè ÜU¢ï ÝS¢èÏ¢ ã¢ï¼è ãñ, §Úà¢¢Îï wG¢éÎ¢±‹Îè ãñ :
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÎÚx¢¢ã }¢ï´
¥ãHï ¼vG±¢ ÜïU ¥¢’}¢¢H ãè }¢vGÏ¢êH
ã¢ï¼ï ãñ´ J
¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ Î¢Ú¢ï}¢Î¢Ú |¢è §Ý ¼èÝ ©}¢êÚ ÐÚ ãñ, ÐãHï
¼¢ï wG¢éÎ ¼¢ñÈGUèÜïGU §GÏ¢¢Î¼, ¼¢çÜU ©S¢ ÜUè Ï¢‹Îx¢è ÜUè Á¢¢ S¢ÜïU çÈUÚ §S¢
}¢ï´ Á¢¢ï ÜU}¢è Úã Á¢¢» ©S¢ ÜUè §SH¢ãG, ¥¢ñÚ çÈUÚ §S¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢
ÎÚx¢¢ãï ãGÜGU ¼¥G¢H¢ }¢ï´ }¢vGÏ¢êH ã¢ïÝ¢ ²ïã ¼èÝ ©}¢êÚ ²¢’Ýè ¼¢ñÈGUèÜïGU
§GÏ¢¢Î¼, §SH¢ãïG ¥¢’}¢¢H ¥¢ñÚ ÜGUÏ¢êHï ¥¢’}¢¢H J ²ïã ±¢ïã Ó¢èÁ¢Gï´ ãñ´
çÁ¢‹ãï´ ¥G¢çÏ¢Î H¢ïx¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï Ú¢ï Ú¢ï ÜUÚ }¢¢æx¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
Îé¥G¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ :
»ï ã}¢¢Úï ÐÚ±ÚÎx¢¢Ú ! ã}¢ḯ ¼G¢¥G¼ ÜUè ¼¢ñÈUG èÜGU Îï ¥¢ñÚ ã}¢¢Úè

ÜU¢ï¼¢çã²¢ï´ ÜU¢ï ÐêÚ¢ ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úè ¼G¢¥G¼ ÜU¢ï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ J
HïçÜUÝ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¥ãHï ¼vG±¢ S¢ï wG¢éÎ ãè
çÏ¢x¢GñÚ }¢é¼G¢HÏ¢¢ §Ý ¼èÝ ©}¢êÚ ÜU¢ ±¢’Î¢ ÈGUÚ}¢¢ çH²¢ ãñ ¥¢ñÚ
¥SãG¢Ï¢ï ¼vG±¢ ÜïU »’Á¢G¢Á¢G ± §ÜUÚ¢}¢ ÜU¢ çÁ¢GRU ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J §S¢
çH²ï ¥x¢Ú ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ± Ï¢‹Îx¢è ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ã¼ï ã¢ï
Ï¢çËÜU Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¼}¢¢}¢ S¢¥G¢Î¢¼ S¢}¢ïÅÝ¢ Ó¢¢ã¼ï ã¢ï ¼¢ï
¥ÐÝï }¢ï´ çS¢ÈGU¼ï ¼vG±¢ ÐñÎ¢ ÜUÚ¢ï J »ÜU à¢¢§GÚ Ýï ¼vG±¢ ÜUè v²¢ ãè
©G}Î¢ ¥‹Î¢Á¢G }¢ï´ ¼¢’ÚèÈGU ÜUè ãñ :

(1) Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï ÇÚ¼¢ ãñ ±¢ïãè ÝzG¥G ±¢Hè
à¢ñ ãG¢çS¢H ÜUÚ¼¢ ãñ J
(2) ÜGUÏ¢í }¢ï´ §‹S¢¢Ý ÜïU S¢¢‰¢ çS¢ÈüGU ¼vG±¢ ¥¢ñÚ ¥G}¢Hï S¢¢HïãG ãè
Á¢¢¼ï ãñ´ J
¼vG±¢ ÜUè à¢¢Ý Ï¢¢’Á¢G ÎêS¢Úï à¢é¥GÚ¢ Ýï §S¢ ¼GÚãG Ï¢²¢Ý ÜUè ãñ :
(1) çÁ¢S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ ãG¢çS¢H ã¢ï ¥¢ñÚ
±¢ïã §S¢ }¢¢’çÚÈGU¼ ÜU¢ï ÜU¢ÈGUè Ý Á¢¢Ýï ¼¢ï »ïS¢¢ à¢wGS¢ Ï¢Î Ï¢wG¼ ãñ J
(2) Î¢ñH¼ S¢ï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï v²¢ §GÁGÁ¢G¼ ãG¢çS¢H ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ ? §GÁGÁ¢G¼
¼¢ï S¢Ï¢ ¼vG±¢ S¢ï ±¢Ï¢S¼¢ ãñ J
(3) }¢éœ¢ÜGUè à¢wGS¢ ÜU¢ï Á¢¢ï Ó¢èÁ¢Gï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §¼G¢¥G¼ }¢ï´
ãG¢çS¢H ã¢ï¼è ãñ´ ±¢ïã }¢éçÁ¢GÚü Ýãè´ Ï¢çËÜU }¢éÈGUèÎ ãè }¢éÈGUèÎ ãñæ J
Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢¢ï´ Ýï çÜUS¢è ÜïU }¢ÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ©S¢ ÜUè ÜGUÏ¢í ÐÚ ²ïã
à¢ï’Ú çH¶¢ :
(¼vG±¢ ãè ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ ¼¢ñà¢¢ ãñ, ¥Ï¢ ¼ïÚè }¢ÚÁ¢Gè ãñ çÜU §S¢ï ãG¢çS¢H
ÜUÚï ²¢ À¢ïÇG Îï J)
çÈUÚ §S¢ ¥SH ÐÚ |¢è x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï çÜU ¼é}¢ S¢¢Úè ©G}¢í §GÏ¢¢Î¼
ÜïU çH²ï }¢à¢vGÜGU¼ï´ ©Æ¢¼ï ¥¢ñÚ }¢éÁ¢¢ãÎï ± çÚ²¢Á¢G¼ï´ ÜUÚ¼ï ã¢ï, ²ã¢æ
¼ÜU çÜU ¼é}¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜïU }¢vGS¢Î ÜU¢ï Ð¢ Hï¼ï ã¢ï, HïçÜUÝ wG¢éÎ¢ Ý
wG±¢S¼¢ ±¢ïã §GÏ¢¢Î¼ ¥x¢Ú ÎÚÏ¢¢Úï §H¢ãè }¢ï´ }¢vGHêÏ¢ Ý ã¢ï ¼¢ï S¢¢Úè
ÜU¢ïçà¢à¢ï´ ¥¢ñÚ }¢éÁ¢¢ãÎï Á¢G¢»¥G ã¢ï x¢», ¼é}ãï´ }¢¢’Hê}¢ ãñ çÜU ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ }¢éœ¢ÜGUè H¢ïx¢¢ï´ ãè
ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J
¼¢ï Á¢G¢çãÚ ãé±¢ çÜU ¼}¢¢}¢ }¢é¥¢G }¢H¢ ¼vG±¢ ãè S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU
ãñ, §S¢è çH²ï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥G¢§à¢¢ C ÈGUÚ}¢¢¼è ãñ́ çÜU ÚS¢êHéËH¢ã
6 Îé‹²¢ ÜUè çÜUS¢è à¢ñ ÐÚ ²¢ çÜUS¢è §‹S¢¢Ý ÐÚ
¼¥GÁÁ¢éÏ¢ Ýãè´ ÈGUÚ}¢¢¼ï ‰¢ï }¢x¢Ú S¢¢çãGÏ¢ï ¼vG±¢ ÐÚ J(2)
¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï ÜGU¼¢Î¢ 5 S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU ¼¢ñÚ¢¼
à¢ÚèÈGU }¢ï´ }¢Á¢GÜêUÚ ãñ : “»ï §‹S¢¢Ý ! ¼ê }¢éœ¢ÜGUè Ï¢Ý Á¢¢, çÈUÚ Á¢ã¢æ
Ó¢¢ãï S¢¢ï J”(3)
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥G¢ç}¢Ú çÏ¢Ý ÜñGUS¢ (I) ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
S¢éÝ¢ ãñ çÜU ¥¢Ð Ï¢ ±vG¼ï }¢¢ñ¼ Ú¢ï ÐÇGï ãG¢H¢æçÜU çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´ ¥¢Ð ÜUè
ãG¢H¼ ²ïã ‰¢è çÜU ãÚ çÎÝ Ú¢¼ }¢ï´ »ÜU ãÁ¢G¢Ú Úv¥G¼ ÝzGH ÐÉG¼ï
‰¢ï çÈUÚ ¥ÐÝï çÏ¢S¼Ú ÐÚ ¥¢¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ çÏ¢S¼Ú ÜU¢ï }¢é¶G¢ç¼GÏ¢ ã¢ï ÜUÚ
ÈGUÚ}¢¢¼ï ‰¢ï : “»ï ãÚ Ï¢éÚ¢§ü ÜUè Á¢x¢ã ! ÜGUS¢}¢ wG¢éÎ¢ ÜUè }¢ñ´ Ýï ¼éÛ¢ï »ÜU
ÐHÜU |¢Ú |¢è ÐS¢‹Î Ýãè´ çÜU²¢ J”
Á¢Ï¢ ¥¢Ð (I) Ú¢ï» ¼¢ï çÜUS¢è Ýï ÜUã¢ : ¥¢Ð v²êæ
Ú¢ï¼ï ãñ´ ? ¥¢Ð (I) Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : }¢ñ´ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU
§S¢ ÜGU¢ñH ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚ ÜïU Ú¢ï¼¢ ãêæ :

çÈUÚ »ÜU ¥¢ñÚ Ýév¼ï ÐÚ |¢è x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï Á¢¢ï ¼}¢¢}¢ ©S¢êH¢ḯ ÜUè
¥SH ãñ, ±¢ïã ²ïã çÜU Ï¢¢’Á¢G S¢¢çHãGèÝ Ýï ¥ÐÝï çÜUS¢è à¢ñ¶G ( )
ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ḯ ¥GÁ¢üG çÜU²¢ : “}¢éÛ¢ï ÜU¢ï§ü ±çS¢Ä²¼ ÜUèçÁ¢²ï J” ¼¢ï
à¢ñ¶G ( ) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “}¢ñ́ ¼éÛ¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ±¢ïã
±çS¢Ä²¼ ÜUÚ¼¢ ãêæ Á¢¢ï ©S¢ Ýï ¼}¢¢}¢ ¥Ã±HèÝ ± ¥¢ç¶GÚèÝ ÜU¢ï
(2)
ÜUè ãñ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ :

Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï ©Ý ÜU¢ï Á¢¢ï ¼é}¢ S¢ï ÐãHï
çÜU¼¢Ï¢¢ï´ ±¢Hï x¢éÁ¢GÚï ãñ´ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´
¼¢ÜUèÎ ÜUè ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
S¢ï ÇÚ¼ï Úã¢ï J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ Ï¢‹Îï ÜUè Ï¢ïã¼Úè ¥¢ñÚ |¢H¢§ü ÜU¢ §GË}¢
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çS¢±¢ ¥¢ñÚ çÜUS¢ï ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ? ¥¢ñÚ
wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢ Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¶GñÚ wG±¢ã S¢Ï¢
S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÚãGì}¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ¥¢ñÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ãñ ¼¢ï Á¢ã¢æ }¢ï´ Ï¢‹Îï ÜïU
çH²ï ¼vG±¢ ÜïU §GH¢±¢ ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ à¢ñ }¢éÈGUèÎ ã¢ï¼è, ©S¢ }¢ï´
çÁ¢G²¢Î¢ |¢H¢§ü ã¢ï¼è, ©S¢ ÜU¢ çÁ¢G²¢Î¢ S¢±¢Ï¢ ã¢ï¼¢, §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´
©S¢ ÜUè çÁ¢G²¢Î¢ Á¢GMÚ¼ ã¢ï¼è, à¢¢Ý }¢ï´ ¼vG±¢ S¢ï ªÐÚ ã¢ï¼è ¥¢ñÚ
Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ¼vG±¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ±vG¥G¼ Ú¶¼è ¼¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ¼vG±¢ ÜïU Ï¢Á¢¢» ¥ÐÝï Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï ©S¢ ÜUè ±çS¢Ä²¼(4)
¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ ãéGv}¢ Îï¼¢, ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¶G±¢S¢ ÜU¢ï ©S¢è ÜïU ãéGv}¢ ÜUè
2 ÝS¢èãG¼ J 3 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU
¼¢ÜUèÎ ÈGUÚ}¢¢ Îè ãñ ã}¢ Ýï ©Ý S¢ï Á¢¢ï ¼é}¢ S¢ï ÐãHï çÜU¼¢Ï¢ çÎ²ï x¢» ¥¢ñÚ ¼é}¢ ÜU¢ï
çÜU ¥ËH¢ã S¢ï ÇÚ¼ï Úã¢ï J 4 ÝS¢èãG¼ J
¼¢ÜUèÎ ÈGUÚ}¢¢¼¢, v²êæçÜU ©S¢ ÜUè çãGv}¢¼(1) }¢éÜU}}¢H ¥¢ñÚ ©S¢
ÜUè ÚãG}¢¼ ±S¢è¥G ãñ J ¼¢ï Á¢Ï¢ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï ¼vG±¢ ÜUè ¼¢ÜUèÎ
ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ ¥Ã±HèÝ ± ¥¢ç¶GÚèÝ ÜU¢ï §S¢è ÜU¢ ãéGv}¢ çÎ²¢
¼¢ï S¢¢çÏ¢¼ ã¢ï x¢²¢ çÜU ¼vG±¢ ãè S¢Ï¢ S¢ï ¥¢’H¢ Ó¢èÁ¢G ãñ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ
Ó¢èÁ¢G Ýãè´ ¥¢ñÚ Ý §S¢ ÜïU çS¢±¢ ÜéUÀ ¥¢ñÚ }¢vGS¢êÎ ãñ J
§S¢ ¼ÜGUÚèÚ S¢ï ¼é}¢ ÐÚ ²ïã |¢è ±¢Á¢ïGãG ã¢ï x¢²¢ çÜU ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï ãÚ |¢H¢§ü, ãÚ Ú¢ãÝé}¢¢§ü, ãÚ §Úà¢¢Î, ãÚ ¼}Ï¢èã ±
¼¢ÎèÏ¢, ãÚ ¼¢’Hè}¢ ± ¼ãÁ¢GèÏ¢ ÜU¢ï ¼vG±¢ ãè S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU çÜU²¢
ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ©S¢ Ýï ¥ÐÝè çãGv}¢¼ ± ÚãG}¢¼ ÜïU »ïGÝ }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU çÜU²¢
ãñ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ ²ïã |¢è }¢¢’Hê}¢ ã¢ï x¢²¢ çÜU ¼vG±¢ ãè ÎèÝè ± Îé‹²±è
¥¢ñÚ ©¶GÚ±è |¢H¢§²¢ïæ ÜU¢ Á¢¢}¢ï¥G ãñ ¥¢ñÚ ¼vG±¢ Ï¢‹Îx¢è ± §GÏ¢¢Î¼
ÜU¢ï ÎÚÁ¢¢¼ï ÜGUÏ¢êçHÄÄ¢¼ ÐÚ ÐãéæÓ¢¢Ýï ÜU¢ Á¢G¢ç}¢Ý ± ÜUÈGUèH ãñ J
»ÜU à¢¢§GÚ Ýï v²¢ wG¢êÏ¢ ÜUã¢ ãñ :
(1) S¢éÝ H¢ï çÜU ¼vG±¢ ãè §GÁGÁ¢G¼ ± Ï¢éÁG¢éx¢èü ãñ, Îé‹²¢ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼
¼¢ï çÁ¢GËH¼ ± wGG±¢Úè ãñ J
(2) Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ ±SÈïGU ¼vG±¢ ÐñÎ¢ ÜUÚ Hï ¼¢ï ±¢ïã
¥x¢Ú Á¢éH¢ãï(2) ÜU¢ Ðïà¢¢ ²¢ ãGÁÁ¢¢}¢(3) ÜU¢ Ðïà¢¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚ Hï
¼¢ï §S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü »ïGÏ¢ Ýãè´ J
²ïã ¥¢ç¶GÚè Ýév¼¢ ±¢ïã ¥SH ãñ çÜU §S¢ S¢ï ¥¢’H¢ ÜU¢ï§ü
¥SH Ýãè´ ¥¢ñÚ ÝêÚ ± çãÎ¢²¼ ±¢Hï ÜïU çH²ï ²ïã ¥SH ÜU¢ÈGUè
ãñ J Ó¢¢çã²ï çÜU §S¢ ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚï ¥¢ñÚ ÎêS¢Úè Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï Ï¢ï çÝ²¢Á¢G
ã¢ï Á¢¢» J
1 ¼ÎÏ¢èÚ J 2 ÜUÐÇG¢ Ï¢éÝÝï J 3 ÐÀÝï Hx¢¢Ýï J
S¢é±¢H : ¼é}ã¢Úè §S¢ ¼zGS¢èH S¢ï }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ¼vG±¢ Ï¢ãé¼
¥¢’H¢ à¢ñ ãñ, §S¢ ÜU¢ }¢¼üÏ¢¢ Ï¢ãé¼ ãè Ï¢éH‹Î ãñ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼
}¢ḯ §S¢ ÜUè à¢ÎèÎ Á¢GMÚ¼ ãñ, ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ÐãÓ¢¢Ý ÜUÚÝ¢ ¥Á¢G ãGÎ
Á¢GMÚè ãñ çHã¢Á¢G¢ ã}¢ï´ ¼zGS¢èH ÜïU S¢¢‰¢ §S¢ ÜUè ãGÜUG èÜGU¼ Ï¢¼¢§ü Á¢¢» J
Á¢±¢Ï¢ : Ï¢¢¼ ²êæ ãè ãñ çÜU ¼vG±¢ »ÜU çÝã¢²¼ ãè ¥GÁ¢Gè}¢ à¢ñ ãñ,
§S¢ ÜUè ¼ãGS¢èH(1) Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè }¢¢’ÚèÈGU¼ ãG¢çS¢H çÜU²ï
çÏ¢x¢GñÚ Ó¢¢Ú» ÜU¢Ú Ýãè´ HïçÜUÝ ¼é}ãæï }¢¢’Hê}¢ ãñ çÜU çÁ¢S¢ ÜGUÎÚ ÜU¢ï§ü
ÜU¢}¢ ¥¢’H¢ ± }¢éÈGUèÎ ã¢ï¼¢ ãñ §S¢è ÜGUÎÚ ©S¢ ÜU¢ ãéGS¢êH Îéà±¢Ú
ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©¼Ýè ãè çÁ¢G²¢Î¢ }¢à¢vGÜGU¼ ± çÁ¢g¢ï Á¢ãÎ ÜU¢ ¼ÜGU¢Á¢G¢
ÜUÚ¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ ©¼Ýè ãè çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢éH‹Î çã}}¢¼è Ó¢¢ã¼¢ ãñ, çHã¢Á¢G¢
çÁ¢S¢ ¼GÚãG ²ïã ¼vG±¢ »ÜU ÝÈGUèS¢ ± ¥¢’H¢ Ó¢èÁ¢G ãñ §S¢è ¼GÚãG §S¢
ÜïU ãéGS¢êH ÜïU çH²ï ¥GÁ¢Gè}¢ }¢éÁ¢¢ãÎï ¥¢ñÚ à¢ÎèÎ çÁ¢g¢ï Á¢ãÎ ÜUè
Á¢GMÚ¼ ãñ, ÝèÁ¢G §S¢ ÜïU ãéGÜGUêÜGU ± ¥¢Î¢Ï¢ ÜUè çÝx¢ãÎ¢à¼ ÜUè |¢è
¥à¢g Á¢GMÚ¼ ãñ, v²êæçÜU ÎÁ¢¢ü¼ ãGSÏ¢ï }¢éÁ¢¢ãÎ¢ ¥G¼G¢ ã¢ï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
çÁ¢S¢ ÎÁ¢ïü ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè Á¢¢¼è ãñ ©S¢è ÎÁ¢ïü ÜU¢ S¢}¢Ú¢ ¥¢ñÚ ÈUH
ç}¢H¼¢ ãñ, ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ ÈGUÚ}¢¢²¢ x¢²¢ ãñ :
çÁ¢Ý H¢ïx¢¢ï´ Ýï ã}¢ ¼ÜU ÐãéæÓ¢Ýï ÜïU çH²ï
}¢éÁ¢¢ãÎï ± çÚ²¢Á¢G¼ï´ ÜUè ãñ´ ã}¢ ©‹ãï´ Á¢GMÚ
çÏ¢ÁGÁ¢GMÚ ¥ÐÝï ¼ÜU ±éS¢êH (3) ÜïU Ú¢S¼¢ḯ
ÜUè ÚãÝé}¢¢§ü ÜUÚḯx¢ï ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÝïÜêUÜU¢Ú H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ãñ J
1 ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ J 2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ çÁ¢‹ã¢ï´ Ýï ã}¢¢Úè Ú¢ã }¢ï´
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè Á¢GMÚ ã}¢ ©‹ãï´ ¥ÐÝï Ú¢S¼ï çÎ¶¢ Îï´x¢ï ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ÝïÜU¢ï´
ÜïU S¢¢‰¢ ãñ J 3 ÐãéæÓ¢Ýï J
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÚªÈéUGÚüãGè}¢ ãñ, ãÚ }¢éçàÜUH ÜU¢ï
¥¢S¢¢Ý ÜUÚÝ¢ ©S¢ ÜïU ÎS¼ï ÜéUGÎÚ¼ }¢ï´ ãñ, ¥Ï¢ ¼é}¢ ã}¢¢Úè Ï¢¢¼¢ï´ ÜUè
¼GÚÈGU ÜU¢Ý Hx¢¢¥¢ï ¥¢ñÚ §Ý ÜU¢ï Á¢GïãìÝ Ýà¢èÝ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï Ï¢ïÎ¢Ú
ã¢ï Á¢¢¥¢ï ¥¢ñÚ ¼vG±¢ ÜUè }¢¢çãÄ²¼ ± ãGÜGUèÜGU¼ ÜU¢ï ÐêÚï x¢G¢ñÚ S¢ï
S¢}¢Û¢¢ï, ¼¢çÜU ©S¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ S¢ï ±¢çÜGUÈGU ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ©S¢ ÜU¢ï
ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ÜU}¢ÚÏ¢S¼¢ ã¢ï S¢ÜU¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ÜU¢ï
Á¢¢Ý HïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ©S¢ ÐÚ ¥G}¢H ÐñÚ¢ ã¢ïÝï ÜïU çH²ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ S¢ï
}¢ÎÎ ¼GHÏ¢ ÜUÚ¢ï v²êæçÜU ¥SH Ó¢èÁ¢G ±¢ïãè ãñ J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ãè S¢Ï¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï çãÎ¢²¼ ± ¼¢ñÈGUèÜGU Îï¼¢ ãñ J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! (¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼ïÚï ÎèÝ }¢ï´ Ï¢ÚÜU¼ ¥¢ñÚ
¼ïÚï ²ÜGUèÝ }¢ï´ §Á¢G¢ÈGU¢ ÈGUÚ}¢¢») ¼vG±¢ ÜïU Á¢¢ï }¢¢’Ý¢ }¢à¢¢§¶ïG çÜUÚ¢}¢
(k) Ýï Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢» ãñ´ ÐãHï ±¢ïã Á¢¢Ý, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, Ï¢¢’Á¢G
}¢à¢¢§¶G (k) Ýï ¼vG±¢ ÜïU ²ïã }¢¢’Ý¢ çÜU²ï ãñ´ :
“©S¢ x¢éÝ¢ã S¢ï çÎH ÜU¢ï
Ï¢Ó¢¢Ý¢ çÁ¢S¢ ÜUè ç}¢SH ¥¢x¢ï ¼éÛ¢ S¢ï S¢¢çÎÚ Ýãè´ ãé±¢ J” ¼¢çÜU
¼é}ã¢Úï ¥‹ÎÚ ¼ÜïüU x¢éÝ¢ã ÜïU ¥GÁG}¢ S¢ï ãÚ çÜGUS}¢ ÜïU }¢¥G¢S¢è S¢ï
Ï¢Ó¢¢± ± çãGÈGU¢Á¢G¼ ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢» J
}¢ïÚï à¢ñ¶G Ýï ¼vG±¢ ÜUè ²ïãè ¼¢’ÚèÈGU ÜUè ãñ
v²êçæ ÜU HzGÁ¢G “¼vG±¢” Héx¢G¼ï ¥GÚÏ¢ }¢ï´ ¥SH }¢ï´ ‰¢¢ J ¥¢ñÚ HzGÁ¢G
ÜUè ¼GÚãG }¢SÎÚ(1) ãñ J ÜUã¢ Á¢¢¼¢ ãñ :
çÈUÚ ÜU¢ï S¢ï ¼ÏÎèH çÜU²¢ x¢²¢ J Á¢ñS¢ï S¢ï Ï¢Ý¢
1 }¢SÎÚ ©S¢ §S}¢ ÜU¢ï ÜUã¼ï ãñ´ çÁ¢S¢ S¢ï ÎêS¢Úï ÜUçH}¢¢¼ Ï¢Ý¼ï ã¢ï´ ¥¢ñÚ ±¢ïã wG¢éÎ
çÜUS¢è S¢ï Ý Ï¢Ý¢ ã¢ï J
çÎ²¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ÜïU }¢¢’Ý¢ ãñ´ : Ï¢Ó¢¢± ± çãGÈUG ¢Á¢G¼ ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢ J
Á¢Ï¢ Ï¢‹Î¢ ¼ÜïüU }¢¥G¢S¢è ÜU¢ ÐéwG¼¢ ¥GÁG}¢ ÜUÚ Hï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÎH ÜU¢ï
¼ÜïüU }¢¥G¢S¢è ÐÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼G ÜUÚ Hï¼¢ ãñ ¼¢ï »ïS¢ï ¥GÁG}¢ ± §Ú¢Îï ±¢Hï
à¢wGS¢ ÜU¢ï }¢éœ¢ÜGUè ¥¢ñÚ §S¢ ¥GÁG}¢ ± }¢Á¢GÏ¢ê¼Gè ÜU¢ï ¼vG±¢ ÜUã¼ï ãñ´ J
çÈUÚ ¼vG±¢ ÜU¢ §¼GH¢ÜGU ÜéUGÚ¥¢Ýï ãGÜUè}¢ }¢ï´ ¼èÝ ¥à²¢ ÐÚ
ãé±¢ ãñ, »ÜU ¶G¢ñÈGU ± ãñÏ¢¼ï wG¢éÎ¢±‹Îè Á¢ñS¢ï :
çS¢ÈüGU }¢éÛ¢ ãè S¢ï ¶G¢ñÈGU ± ÇÚ Ú¶¢ï J
¥¢ñÚ ©S¢ çÎÝ S¢ï ÇÚ¢ï çÁ¢S¢ çÎÝ ¼é}¢
ÎÚÏ¢¢Úï wG¢Îé ¢±‹Îè }¢ï´ Ðïà¢ çÜU²ï Á¢¢¥¢ïx¢ï J
¥¢ñÚ ¼vG±¢ ÜU¢ HzGÁ¢G ¼G¢¥G¼ ± §GÏ¢¢Î¼ ÜïU }¢¢’Ý¢ }¢ï´ |¢è
§çS¼’}¢¢H ãé±¢ ãñ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ §Úà¢¢Îï çx¢Ú¢}¢è ãñ :
»ï §ü}¢¢Ý ±¢H¢ï ! ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
S¢ï §S¢ ¼GÚãG ÇÚ¢ï çÁ¢S¢ ¼GÚãG ©S¢ S¢ï
ÇÚÝï ÜU¢ ãGÜGU ãñ J
²ã¢æ ÇÚÝï S¢ï }¢éÚ¢Î ¼G¢¥G¼ ± §GÏ¢¢Î¼ ãñ, ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
§ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ E Ýï ²ïãè }¢¢’Ý¢ çÜU²ï ãñ´, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ¥¢Ð
(5) Ýï ¼Á¢ü}¢¢ ÜUÚ¼ï ãé±ï ²êæ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ }¢éÛ¢è S¢ï ÇÚ¢ï J
2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ÇÚ¢ï ©S¢ çÎÝ S¢ï çÁ¢S¢ }¢ï´ ¥ËH¢ã ÜUè
¼GÚÈGU çÈUÚ¢ïx¢ï J 3 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï §ü}¢¢Ý ±¢H¢ï
¥ËH¢ã S¢ï ÇÚ¢ï Á¢ñS¢¢ ©S¢ S¢ï ÇÚÝï ÜU¢ ãGÜGU ãñ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè »ïS¢è §¼G¢¥G¼
ÜUÚ¢ï Á¢ñS¢è çÜU Ó¢¢çã²ï J
¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢éÁ¢¢çãÎ I Ýï §S¢ ¥¢²¼ ÜUè ²êæ
¼zGS¢èÚ ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ :
(2)
ÜïU }¢¢’Ý¢ ãñ´ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè »ïS¢è §¼G¢¥G¼
ÜUÚÝ¢ çÜU çÈUÚ Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè Ý ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè »ïS¢è ²¢Î ÜU¢ ÝvGà¢¢
çÎH }¢ḯ ÜGU¢§}¢ ÜUÚÝ¢ çÜU çÈUÚ çÝS²¢Ý(3) ±¢ÜïUG ¥G Ý ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè
§S¢ ¼GÚãG à¢éRU x¢éÁ¢G¢Úè ÜUè Á¢¢» çÜU ãÚçx¢Á¢G Ý¢à¢éRUè ÜU¢ S¢éÎêÚ Ý ã¢ï J
¥¢ñÚ HzGÁ¢Gï ¼vG±¢ ÜéUGÚ¥¢Ýï ãGÜUè}¢ }¢ï´ ¼èS¢Úï §S¢ }¢¢’Ý¢ }¢ï´
§çS¼’}¢¢H ãé±¢ ãñ : çÎH ÜU¢ï x¢éÝ¢ã¢ḯ S¢ï ÎêÚ Ú¶Ý¢ J
¥¢ñÚ ¼vG±¢ ÜïU ãGÜGUèÜGUè }¢¢’Ý¢ ²ïãè ¼èS¢Úï }¢¢’Ý¢ ãñ´, ÐãHï Î¢ïÝ¢ï´
}¢¢’Ý¢ }¢Á¢¢Á¢Gè(4) ãñ´, v²¢ ¼é}¢ Ýï ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ ²ïã ¥¢²¼ï
ÜUÚè}¢¢ Ýãè´ ÐÉGè :
¥¢ñÚ Á¢¢ï H¢ïx¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥¢ñÚ
©S¢ ÜïU ÚS¢êH ÜUè §¼G¢¥G¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã S¢ï ÇÚ¼ï ãñæ ¥¢ñÚ çÎH ÜU¢ï
x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ÎêÚ Ú¶¼ï ãñ´ ¼¢ï »ïS¢ï ãè H¢ïx¢
ÜU¢}¢²¢Ï¢ ¥¢ñÚ ÈGU¢§ÁG¢Ëé ¢ }¢Ú¢}¢ (6) ãñ´ J
2 3 |¢êH J 4 x¢GñÚ ãGÜGUèÜGUè J 5 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý :

¥¢ñÚ Á¢¢ï ãéGv}¢ }¢¢Ýï ¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÚS¢êH ÜU¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã S¢ï ÇÚï ¥¢ñÚ
ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Úè ÜUÚï ¼¢ï ²ïãè H¢ïx¢ ÜU¢}¢²¢Ï¢ ãñ́ J 6 }¢vGS¢Î }¢ḯ ÜU¢}¢²¢Ï¢ J
§S¢ ¥¢²¼ï ÜUÚè}¢¢ }¢ï´ ÐãHï §¼G¢¥G¼ ¥¢ñÚ ¶G¢ñÈGU ÜU¢ çÁ¢GRU
ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ çÈUÚ ¼vG±¢ ÜU¢, ¼¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ¼vG±¢ §¼G¢¥G¼
± ¶Gçà¢Ä²¼ ÜïU çS¢±¢ çÜUS¢è ¼èS¢Úè à¢ñ ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ãñ :
çÈUÚ ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ k ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU ¼vG±¢ ÜïU

¼èÝ }¢Ú¢ç¼Ï¢ ãñ´ :
{1} çà¢ÜüU S¢ï ¼vG±¢ (Ï¢Ó¢Ý¢) {2} çÏ¢Î¥G¼ S¢ï ¼vG±¢ (Ï¢Ó¢Ý¢)
{3} x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ¼vG±¢ (Ï¢Ó¢Ý¢) J ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ²ïã
¼èÝ¢ï´ }¢¼üÏ¢ï §S¢ »ÜU ¥¢²¼ }¢ï´ çÁ¢GRU ÈGUÚ}¢¢ çÎ²ï ãñ´ ±¢ïã ¥¢²»
}¢éÏ¢¢ÚÜU¢ ²ïã ãñ :
©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÐÚ ÜU¢ï§ü x¢éÝ¢ã Ýãè´ ©S¢ }¢ï´
Á¢¢ï ©‹ã¢ïæ Ýï ¶¢²¢, Á¢Ï¢ çÜU ±¢ïã ¼vG±¢
§çwG¼²¢Ú ÜUÚï´ ¥¢ñÚ §ü}¢¢Ý H¢»æ ¥¢ñÚ
¥¢’}¢¢Hï S¢¢HïãG Ï¢Á¢¢ H¢»æ çÈUÚ ¼vG±¢
§çwG¼²¢Ú ÜUÚï´ ¥¢ñÚ §ü}¢¢Ý H¢»æ çÈUÚ
¼vG±¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚï´ ¥¢ñÚ »ãGS¢¢Ý
ÜUè Ú¢ã §çwG¼²¢Ú ÜUÚï´ J
§S¢ ¥¢²¼ }¢ï´ ÐãHï ¼vG±¢ S¢ï (}¢éÚ¢Î) çà¢ÜüU S¢ï ÐÚãïÁ¢G ¥¢ñÚ
§ü}¢¢Ý S¢ï ¼¢ñãGèÎ }¢éÚ¢Î ãñ J ÎêS¢Úï S¢ï (}¢éÚ¢Î) çÏ¢Î¥G¼ S¢ï ÐÚãïÁ¢G ¥¢ñÚ
§S¢ ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï §ü}¢¢Ý S¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ± Á¢}¢¢¥G¼ ÜïU ¥GÜGU¢§Î ±
ÝÁ¢GçÚÄ²¢¼ ÜU¢ §ÜGUÚ¢Ú ± »’ç¼Ú¢ÈGU }¢éÚ¢Î ãñ ¥¢ñÚ ¼èS¢Úï ¼vG±¢ S¢ï
1 çÎH ÜU¢ï x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ð¢ÜU Ú¶Ý¢ J 2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Á¢¢ï §ü}¢¢Ý
H¢» ¥¢ñÚ ÝïÜU ÜU¢}¢ çÜU²ï ©Ý ÐÚ ÜéUÀ x¢éÝ¢ã Ýãè´ ãñ Á¢¢ï ÜéUÀ ©‹ã¢ï´ Ýï Ó¢¶¢ Á¢Ï¢
çÜU ÇÚïæ ¥¢ñÚ §ü}¢¢Ý Ú¶ï´ ¥¢ñÚ ÝïçÜU²¢æ ÜUÚï´ çÈUÚ ÇÚï´ ¥¢ñÚ §ü}¢¢Ý Ú¶ï´ çÈUÚ ÇÚï´ ¥¢ñÚ
ÝïÜU Úãï´ J
S¢x¢GèÚ¢ x¢éÝ¢ã¢ḯ S¢ï ÐÚãïÁ¢G ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU }¢éÜUG ¢çÏ¢H »ãGS¢¢Ý S¢ï ¼G¢¥G¼ ±
§çS¼ÜGU¢}¢¼ }¢éÚ¢Î ãñ, ¼¢ï §S¢ ±Á¢G¢ãG¼ S¢ï Á¢G¢çãÚ ãé±¢ çÜU §S¢ ¥¢²¼
}¢ḯ ¼vG±¢ ÜïU ¼èÝ¢ḯ }¢¼üÏ¢ï Ï¢²¢Ý ÜUÚ çÎ²ï x¢» ãñ́, ²¢’Ýè }¢¼üÏ¢» §ü}¢¢Ý,
}¢¼üÏ¢» S¢é‹Ý¼ ¥¢ñÚ §¼G¢¥G¼ï wG¢éÎ¢±‹Îè ÐÚ §çS¼ÜGU¢}¢¼ ÜU¢ }¢¼üÏ¢¢ J
²ïã ãñ ±¢ïã ¼zGS¢èH Á¢¢ï ã}¢¢Úï ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ (k) Ýï
¼vG±¢ ÜïU }¢¢’Ý¢ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãé±ï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ J
}¢ñ́ (§ü}¢¢}¢ x¢GÁ¢G¢Hè (I)) ÜUã¼¢ ãêæ çÜU }¢ñ́ Ýï ¼vG±¢
ÜU¢ »ÜU ¥¢ñÚ }¢¢’Ý¢ |¢è Ð¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã }¢¢’Ý¢ ãéÁG ¢G êÚ
S¢ï »ÜU }¢àãêÚ ãGÎèS¢ }¢ḯ }¢Ú±è ãñ, ãGÎèS¢ ÜïU ¥ËÈGU¢Á¢G ²ïã ãñ́ :
}¢éœ¢çÜGU²¢ï´ ÜU¢ï }¢éœ¢ÜGUè §S¢ çH²ï ÜUã¢ x¢²¢ çÜU ©‹ã¢ï´ Ýï ©S¢ ÜU¢}¢ ÜU¢ï
|¢è ¼ÜüU ÜUÚ çÎ²¢ çÁ¢S¢ }¢ï´ à¢Ú¥GÝ ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ Ýãè´ ²ïã »ãGç¼²¢¼G
ÜUÚ¼ï ãé±ï çÜU §S¢ ÜïU Á¢GÚè»G »ïS¢ï ÜU¢}¢ }¢ï´ Ý ÐÇG Á¢¢»æ çÁ¢S¢ }¢ï´ ãGÚÁ¢
¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã ã¢ï J
}¢ñ´ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ¶G²¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ çÜU ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢
(k) ÜïU Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü }¢¢’Ý¢ ¥¢ñÚ §S¢ ãGÎèS¢ }¢ï´ ¼vG±¢ ÜïU
±¢çÚÎ à¢éÎ¢ }¢¢’Ý¢ï´ ÜU¢ï Á¢}¥G ÜUÚ Îêæ ¼¢çÜU ¼vG±¢ ÜïU }¢éÜU}}¢H ¥¢ñÚ
ÐêÚï }¢¢’Ý¢ Ï¢²¢Ý ã¢ï Á¢¢»æ J
1 ²ã¢æ HzGÁ¢G (Ï¢¥ìS¢) ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜU ¥SH
¥GÚÏ¢è }¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G (Ï¢¥ìS¢éÝ) ãñ, çHã¢Á¢G¢

¼¢ï ¼vG±¢ ÜïU Á¢¢}¢ï¥G ¼ÚèÝ }¢¢’Ý¢ ²ïã ãé±ï çÜU “ãÚ ©S¢ à¢ñ
¥¢ñÚ ÜU¢}¢ S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÜUÚÝ¢ çÁ¢S¢ S¢ï ÎèÝ ÜU¢ï ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢Ýï ÜU¢
¶G¢ñÈGU ã¢ï J” ¼é}ãï´ }¢¢’Hê}¢ Ýãè´ çÜU Ï¢é¶G¢Ú }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï Á¢Ï¢
±¢ïã ãÚ ©S¢ Ó¢èÁ¢G S¢ï ÐÚãïÁ¢G ÜUÚï Á¢¢ï ©S¢ ÜUè çS¢¤GãG¼ ÜïU çH²ï }¢éçÁ¢GÚ
ã¢ï, Á¢ñS¢ï ¶¢Ý¢, ÐèÝ¢, ¥¢ñÚ ÈUH ±x¢ñÚG ¢ ¼¢ï ©S¢ï ¥SH ÐÚïãÁ¢G ÜUÚÝï ±¢H¢
ÜUã¼ï ãñ´ J §S¢è ¼GÚãG Á¢¢ï à¢wGS¢ ãÚ ç¶GH¢ÈïGU à¢Ú¥G ¥}¢í S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢
ÜUÚï ¼¢ï »ïS¢¢ ãè à¢wGS¢ ÎÚ ãGÜUG èÜGU¼ }¢éœ¢ÜGUè ÜUãH¢Ýï ÜU¢ ãGÜUG Î¢Ú ãñ J
çÈUÚ ±¢ïã Ó¢èÁ¢Gï´ çÁ¢Ý S¢ï ÎèÝ ÜU¢ï ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢Ýï ÜU¢ ¶G¢ñÈGU
ãñ Î¢ï ¼GÚãG ÜUè ãñ´ :
{1} ãGÚ¢}¢ ± }¢¢’çS¢Ä²¼ {2} ãGH¢H }¢x¢Ú Á¢GMÚ¼ S¢ï Á¢G¢§Î,
v²êæçÜU Á¢G¢§Î ¥Á¢G Á¢GMÚ¼ ãGH¢H ¥à²¢ }¢ï´ }¢àxG¢êçHÄ²¼ ¥¢ñÚ
§Ýçã}¢¢ÜU |¢è ÚzG¼¢ ÚzG¼¢ x¢éÝ¢ã ± ãGÚ¢}¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ïÝï ÜU¢ Ï¢¢§GS¢
Ï¢Ý Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã §S¢ ¼GÚãG çÜU Á¢G¢§Î ¥Á¢G Á¢GMÚ¼ ãGH¢H
¥à²¢ ÜïU §çS¼’}¢¢H S¢ï ¥¢ñÚ §Ý ÜUè ¥G¢Î¼ Ç¢HÝï S¢ï ÝzGS¢ ÜUè
çãGS¢ü, ©S¢ ÜUè S¢ÚÜUà¢è ¥¢ñÚ à¢ã±¢¼ Á¢G¢ïÚ ÐÜUÇG Á¢¢¼è ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢‹Î¢
x¢éÝ¢ã }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, ¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥ÐÝï ÎèÝ ÜU¢ï }¢éÜU}}¢H
¼G¢ñÚ ÐÚ }¢ãGÈGUêÁ¢G ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ã¼¢ ã¢ï, ©S¢ ÜïU çH²ï Á¢GMÚè ãñ çÜU ãGÚ¢}¢
¥¢ñÚ ÈéUGÁG¢êHï ãGH¢H S¢ï |¢è §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÜUÚï ¼¢çÜU ÈéUGÁG¢êHï ãGH¢H S¢ï
ãG Ú ¢}¢ ¼ÜU Ý Ðãé æ Ó ¢ Á¢¢» J §S¢è ¥}¢í ÜU¢ï ÚS¢ê H é Ë H¢ã
6 Ýï §S¢ §Úà¢¢Îï }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ï´ Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(1)
ÈéUGÁG¢êHï ãGH¢H S¢ï |¢è
ÐÚãïÁ¢G ÜUÚ¼ï ãñæ ¼¢çÜU ãGÚ¢}¢ }¢ï´ Ý ÐÇG Á¢¢»æ J

¼¢ï ¼vGG±¢ ÜUè Á¢¢}¢ï¥G ¼ÚèÝ ¼¢’ÚèÈGU ²ïã ãé§ü çÜU “ÎèÝ }¢ï´
ãÚ ÝévGS¢¢Ý Îïã Ó¢èÁ¢G S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ± ÐÚãïÁ¢G ÜUÚÝ¢ J” ²ïã ãñ ¼vG±¢
ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ± }¢¢çãÄ²¼ ÜU¢ }¢éÈGUSS¢H(1) Ï¢²¢Ý J
¥¢ñÚ §GË}¢ï çS¢Úü ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï ¼vG±¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ²ïã ãñ
çÜU “ãÚ ©S¢ Ï¢éÚ¢§ü S¢ï çÎH ÜU¢ï ÎêÚ Ú¶Ý¢ çÁ¢S¢ ÜUè ç}¢SH Ï¢‹Îï Ýï
ÐãHï Ï¢éÚ¢§ü Ý ÜUè ã¢ï J” ¼¢çÜU x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ÎêÚ ÚãÝï ÜU¢ ¥GÁG}¢ §Ý S¢ï
çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢ Ï¢Ý Á¢¢» J
çÈUÚ à¢Ú Î¢ï çÜGUS}¢ ãñ :
»ÜU à¢Úï ¥SHè, ¥¢ñÚ ²ïã ±¢ïã ãñ çÁ¢S¢ S¢ï à¢Ú¥G Ýï
S¢Ú¢ãG¼Ý(2) Ú¢ïÜU¢ ã¢ï, Á¢ñS¢ï x¢éÝ¢ã ¥¢ñÚ }¢¥G¢S¢è J
ÎêS¢Ú¢ à¢Úï x¢GñÚ ¥SHè, §S¢ S¢ï ±¢ïã à¢Ú }¢éÚ¢Î ãñ çÁ¢S¢ S¢ï
à¢Ú¥G Ýï ¼¢ÎèÏ¢Ý Ú¢ïÜU¢ ã¢ï J ¥¢ñÚ ±¢ïã ÈéUGÁG¢êH ¥¢ñÚ Á¢G¢§Î ¥Á¢G
Á¢GMÚ¼ ãGH¢H ãñ, Á¢ñS¢ï ¥G¢}¢ }¢éÏ¢¢ãG Ó¢èÁ¢Gï´, çÁ¢Ý S¢ï à¢ã±¼ ÜU¢ï
¼çvG±²¼ ç}¢H¼è ãñ J
à¢Úï ¥SHè S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ ÈGUÁ¢üG ãñ ¥¢ñÚ Ý Ï¢Ó¢Ýï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´
}¢éS¼çãGÜGïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ J à¢Úï x¢GñÚ ¥SHè S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ Ï¢ïã¼Ú ±
}¢éS¼ãGÏ¢ ãñ, ¥¢ñÚ Ý §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÜUÚÝï ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ ãGàÚ }¢ï´
çãGS¢¢Ï¢ ÜïU çH²ï Ú¢ïÜU¢ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï ãÚ à¢ñ ÜU¢ çãGS¢¢Ï¢ çH²¢
Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ }¢ï´ çÏ¢H¢ Á¢GMÚ¼ ©}¢êÚ ÜïU §<¼ÜU¢Ï¢ ÐÚ §S¢ï ¥G¢Ú
± ÝÎ¢}¢¼ çÎH¢§ü Á¢¢»x¢è J
à¢Úï ¥SHè S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ±¢Hï ÜU¢ ¼vG±¢ ÜU}¢ ÎÁ¢ïü ÜU¢ ãñ ¥¢ñÚ
²ïã ¼G¢¥G¼ ÐÚ §çS¼ÜGU¢}¢¼ ÜU¢ ÎÚÁ¢¢ ãñ ¥¢ñÚ à¢Úï x¢GñÚ ¥SHè S¢ï
Ï¢Ó¢Ýï ±¢H¢ï´ ÜU¢ ÎÁ¢¢ü Ï¢éH‹Î ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ¼ÜïüU }¢éÏ¢¢ãG Á¢G¢§Î ¥Á¢G
1 ¼zGS¢èHè J 2 ±¢Á¢GïãG ¼G¢ñÚ ÐÚ J
Á¢GMÚ¼ ÜU¢ ÎÚÁ¢¢ ãñ, ¥¢ñÚ Á¢¢ï à¢wGS¢ Î¢ïÝ¢ï´ çÜGUS}¢ ÜU¢ ¼vG±¢ ¥ÐÝï
¥‹ÎÚ ÐñÎ¢ ÜUÚ Hï ±¢ïã ÜU¢ç}¢H }¢éœ¢ÜGUè ãñ ¥¢ñÚ ²ïãè ±¢ïã à¢wGS¢ ãñ
çÁ¢S¢ Ýï ¼vG±¢ ÜïU ÐêÚï ãGéÜGUêÜGU }¢ËãêGÁ¢G Ú¶ï, »ïS¢¢ à¢wGS¢ ãè ¼vG±¢ ÜïU
ÐêÚï ÈGU±¢§Î ãG¢çS¢H ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢è ÜU¢ Ý¢}¢ ÜU¢ç}¢H ±Ú¥G ãñ
çÁ¢S¢ ÐÚ ÎèÝ ÜïU ÜU}¢¢H ÜU¢ Î¢Ú¢ï }¢Î¢Ú ãñ J ÎÚÏ¢¢Úï §H¢ãè }¢ï´
ãG¢çÁ¢GÚè ÜïU çH²ï çÁ¢Ý ¥¢Î¢Ï¢ ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ ±¢ïã §S¢è ¼vG±¢ S¢ï
ãG¢çS¢H ã¢ï¼ï ãñ´ ¼vG±¢ ÜïU §Ý }¢¢’Ý¢ï´ ÜU¢ï wG¢Ïê ¢ S¢}¢Û¢¢ï ¥¢ñÚ çÈUÚ §Ý ÐÚ
¥G}¢H ÜUÚ¢ï J
S¢é±¢H : ²ïã Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢§²ï çÜU §S¢ ¼vG±¢ ÜïU ãéGS¢êH ÜU¢ v²¢
¼GÚèÜGU¢ ¥¢ñÚ v²¢ Á¢GÚè¥G¢ ãñ ¥¢ñÚ ã}¢ ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï §S¢ ÜU¢ ÜñUS¢ï
¥G¢ç}¢H Ï¢Ý¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ ¼¢çÜU ²ïã §GË}¢ ã¢ï Á¢¢» çÜU ÝzGS¢ ÜU¢ï §S¢
¼vG±¢ S¢ï Hx¢¢}¢ çÜUS¢ ¼GÚãG Îè Á¢¢» ?
Á¢±¢Ï¢ : §S¢ ÜUè S¢êÚ¼ ²ïã ãñ çÜU ÝzGS¢ ÜU¢ï ÐêÚï ¥GÁG}¢ ± S¢Ï¢¢¼ S¢ï
ãÚ }¢¢’çS¢²¼ S¢ï Ú¢ïÜU¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ãÚ ¼GÚãG ÜïU ÈéUGÁG¢êHï ãGH¢H S¢ï ÎêÚ
Ú¶¢ Á¢¢» »ïS¢¢ ÜUÚÝï S¢ï Ï¢ÎÝ ÜïU Á¢G¢çãÚè ± Ï¢¢ç¼GÝè ¥¢’Á¢G¢ çS¢ÈGU¼ï
¼vG±¢ S¢ï }¢¢ñS¢êÈUG ã¢ï Á¢¢»æx¢ï J ¥¢æ¶, ÜU¢Ý, Á¢GÏ¢¢Ý, çÎH, ÐïÅ, à¢}¢üx¢¢ã
¥¢ñÚ Ï¢¢ÜGUè Á¢é}H¢ ¥¢’Á¢G¢ ¥¢ñÚ ¥ÁÁ¢G¢» Ï¢ÎÝ }¢ḯ ¼vG±¢ ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢
¥¢ñÚ ÝzGS¢ ¼vG±¢ ÜUè Hx¢¢}¢ }¢ḯ ¥ÓÀè ¼GÚãG ¥¢ Á¢¢»x¢¢ J
§S¢ Ï¢¢Ï¢ ÜUè à¢ãüG Ï¢ãé¼ ¼G±èH ãñ “§ãG²¢© ©GHê}¢ïÎèÝ” }¢ï´
ã}¢ Ýï §S¢ ÜUè ¼zGS¢èH ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ çÜU²¢ ãñ HïçÜUÝ çÁ¢S¢ ¥}¢í
ÜU¢ Ï¢²¢Ý ²ã¢æ çÁ¢G²¢Î¢ Á¢GMÚè ãñ ±¢ïã ²ïã ãñ çÜU Ð¢æÓ¢ ¥¢’Á¢G¢ ÜUè
wG¢éS¢êçS¢Ä²¼ S¢ï çÝx¢ãÎ¢à¼ ÜUè Á¢¢» ±¢ïã ¥¢’Á¢G¢ ²ïã ãñ´ :
{1} ¥¢æ¶ {2} ÜU¢Ý {3} Á¢GÏ¢¢Ý {4} çÎH ¥¢ñÚ {5} çà¢ÜU}¢ J
ÎèÝ ÜU¢ï Á¢GÚÚ ± ÝévSG ¢¢Ý S¢ï Ï¢Ó¢¢Ýï ÜïU çH²ï §Ý }¢Á¢GÜUê Ú¢ ¥¢’Á¢G¢
ÜU¢ï ãÚ }¢¢’çS¢²¼, ãÚ ãGÚ¢}¢, ãÚ ÈéUÁG ¢G H ê ï ãGH¢H ¥¢ñÚ ãÚ §S¢Ú¢ÈGU S¢ï
çãGÈGU¢Á¢G¼ }¢ï´ Ú¶Ý¢ Á¢GMÚè ãñ, Á¢Ï¢ §Ý Ð¢æÓ¢ ¥¢’Á¢G¢ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼
ã¢ï x¢§ü ¼¢ï ©}}¢èÎ ãñ ÜUè Ï¢ÎÝ ÜïU Ï¢¢ÜGUè ¥¢’Á¢G¢ |¢è }¢ãGÈGUêÁ¢G ã¢ï Á¢¢»æx¢ï
¥¢ñÚ Ï¢‹Î¢ ÐêÚï ¼G¢ñÚ ÐÚ ¼vG±¢ ÜUè çS¢ÈGU¼ ÜïU S¢¢‰¢ }¢¢ñS¢êÈUG ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
ã}¢ Ð¢æÓ¢ ÈGUSH¢ï´ }¢ï´ §Ý ¥¢’Á¢G¢ S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU¢ ©}¢êÚ ÜU¢
Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãñ́ ¥¢ñÚ ¼é}ãḯ Ï¢¼¢¼ï ãñ́ çÜU ÜU¢ñÝ ÜU¢ñÝ S¢è Ó¢èÁ¢G §Ý ÜïU çH²ï
ãGÚ¢}¢ ãñ çÁ¢Ý S¢ï §Ý ÜU¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ }¢ï´ Ú¶Ý¢ Á¢GMÚè ãñ HïçÜUÝ ²ã¢æ
²ïã Ï¢²¢Ý §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÜïU ãGÁ}¢ ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU ã¢ïx¢¢ ²¢’Ýè }¢éw¼G S¢Ú J
ÈGUSHï ¥Ã±H : ¥¢æ¶ ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´
çÈUÚ ¼é}¢ ÐÚ ¥ÐÝè ¥¢æ¶ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ |¢è H¢çÁ¢G}¢ ãñ J
(¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ã}¢ï´ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ çãGzGÁ¢Gï ÝÁ¢GÚ(1) ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU Îï)
v²êæçÜU ¥¢æ¶ ãè ãÚ çÈGU¼Ýï ¥¢ñÚ ãÚ ¥¢ÈGU¼ ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ñ´ §S¢
ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ¼èÝ ©S¢êH Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼¢ ãêæ, çÁ¢Ý ÐÚ ÜU¢ÚÏ¢‹Î ã¢ïÝï
S¢ï ÝÁ¢GÚ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÐêÚè ¼GÚãG }¢²SS¢Ú ¥¢ Á¢¢»x¢è :
ÐãH¢ ©S¢êH :
±¢ïã Á¢¢ï ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ ÜUè §S¢ ÎÁ¢ïü Á¢ñGH ¥¢²¼ }¢æï Ï¢²¢Ý çÜU²¢ x¢²¢ ãñ :
»ï ãGÏ¢èÏ¢ ! ¥ãHï §ü}¢¢Ý S¢ï ÜUã¢ï çÜU ¥ÐÝè
ÝÁ¢GÚ Û¢éÜU¢» Ú¶ïæ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè à¢}¢üx¢¢ã¢ḯ
ÜUè çãGÈUG ¢Á¢G¼ ÜUÚḯ ²ïã ©Ý ÜïU çH²ï Ï¢ãé¼
1 ¥¢æ¶¢ïæ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ J
Ð¢ÜUèÁ¢G¢ Ï¢¢¼ ãñ ¥¢ñÚ (»ï §ü}¢¢Ý ±¢H¢ï !)
¼é}¢ Á¢¢ï ÜéUÀ |¢è ÜUÚ¼ï ã¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ §S¢ S¢ï Ï¢¢ ¶GÏ¢Ú ãñ J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼ê Á¢¢Ý çÜU §S¢ }¢éw¼G S¢Ú S¢è ¥¢²¼ }¢ḯ x¢G¢ñÚ ÜUÚÝï
S¢ï }¢éÛ¢ï ¼èÝ ¥GÁ¢èÏ¢ ± Ý¢çÎÚ }¢¥G¢Ýè }¢¢’Hê}¢ ãé±ï ãñæ ²¢’Ýè §S¢
¥¢²¼ }¢ï´ ¼¢ÎèÏ¢, ¼}Ï¢èã ¥¢ñÚ ¼ãÎèÎ ¼èÝ ¥}¢í Á¢}¥G ÜUÚ çÎ²ï x¢» ãñ´ J
¼¢ÎèÏ¢ ²¢’Ýè ¥ÎÏ¢ çS¢¶¢Ý¢, ¼¢ï §S¢ ¥¢²¼ ÜïU §S¢ Á¢é}Hï
}¢ï´ ãñ : Ó¢êæçÜU §S¢ ¥¢²¼ }¢ï´ HzGÁ¢G
±¢çÚÎ ãé±¢ ãñ Á¢¢ï S¢èx¢G» ¥}¢í(3) ãñ, ¼¢ï xG¢éH¢}¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢
ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ çÜU ¥¢ÜGU¢ ÜïU ãéGv}¢ ÜUè ¼¢’}¢èH ÜUÚï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU Ï¢¼¢»
ãé±ï ¥¢Î¢Ï¢ ÜU¢ï Ï¢Á¢¢ H¢» ±ÚÝ¢ Ï¢ï ¥ÎÏ¢¢ï´ }¢ï´ à¢é}¢¢Ú ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢ï
¥ÎÏ¢ xG¢éH¢}¢ ÜU¢ï ¥¢ÜGU¢ ÜUè }¢Á¢çHS¢ }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ïÝï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼
Ýãè´ ç}¢H¼è ¥¢ñÚ Ý ±¢ïã ¥¢ÜGU¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ¥¢Ýï ÜïU H¢§ÜGU ã¢ï¼¢ ãñ J
§S¢ Ýév¼ï ÜU¢ï Á¢GïãìÝ Ýà¢èÝ ÜUÚ H¢ï ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï v²êæçÜU §S¢
}¢ï´ Ï¢ãé¼ ÜéUÀ ãñ J ¥¢ñÚ ¼}Ï¢èã §Ý ¥ËÈGU¢Á¢G }¢ï´ ãñ (4)
§S¢ Á¢é}Hï ÜïU Î¢ï }¢¼GHÏ¢ ã¢ï S¢ÜU¼ï ãñ´ :
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : }¢éS¢H}¢¢Ý }¢Î¢ïZ ÜU¢ï ãéGv}¢ Î¢ï ¥ÐÝè çÝx¢¢ãïæ ÜéUÀ
ÝèÓ¢è Ú¶ï´ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè à¢}¢üx¢¢ã¢ï´ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜUÚï´ ²ïã ©Ý ÜïU çH²ï Ï¢ãé¼ S¢é‰¢Ú¢
ãñ Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ÜU¢ï ©Ý ÜïU ÜU¢}¢¢ï´ ÜUè ¶GÏ¢Ú ãñ J
2 ¼Á¢ü } ¢» ÜU‹ÁG ¢ é H §ü } ¢¢Ý : }¢é S ¢H}¢¢Ý }¢Î¢ï Z ÜU¢ï ãé G v }¢ Î¢ï ¥ÐÝè
çÝx¢¢ãï´ ÜéUÀ ÝèÓ¢è´ Ú¶ï´ J 3 ãé G v}¢ çÎ²ï Á¢¢Ýï ÜU¢ S¢èx¢G ¢ J
4 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ²ïã ©Ý ÜïU çH²ï Ï¢ãé¼ S¢é‰¢Ú¢ ãñ J

»ÜU ²ïã çÜU ÝÁ¢GÚ¢ï´ ÜU¢ï Û¢éÜU¢» Ú¶Ý¢ }¢¢ïç}¢Ý¢ï´ ÜïU çÎH¢ï´ ÜU¢ï
çÁ¢G²¢Î¢ Ð¢ÜU ÜUÚÝï ±¢Hè à¢ñ ãñ v²êæçÜU Á¢GÜU¢¼ ¼Gã¢Ú¼ ÜïU }¢¢’Ý¢ }¢ï´
ãñ ¥¢ñÚ ¼çÁGÜU²» ¼¼GãèÚ ÜïU ã}¢ }¢¢’Ý¢ J
ÎêS¢Ú¢ }¢¼GHÏ¢ ²ïã ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU ÝÁ¢GÚ¢ï´ ÜU¢ï Û¢éÜU¢» Ú¶Ý¢
}¢¢ïç}¢Ý¢ï´ ÜUè ÝïçÜU²¢ï´ ÜU¢ï Ï¢ÉG¢Ýï ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ ÜUÚÝï ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ
v²êæçÜU Á¢GÜU¢¼ ÜïU }¢¢’Ý¢ Héx¢G¼ }¢ïæ Ï¢ÉGÝï ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ïÝï ÜïU |¢è
¥¢¼ï ãñ´ ¼¢ï }¢¼GHÏ¢ ²ïã ãé±¢ çÜU ÝÁ¢GÚ ÝèÓ¢è Ú¶Ý¢ çÎH ÜU¢ï Ï¢ãé¼
çÁ¢G²¢Î¢ Ð¢ÜU ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼G¢¥G¼ ± ¶GñÚ }¢ï´ §Á¢G¢ÈïGU ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢ ãñ
¥¢ñÚ ²ïã §S¢ çH²ï ãñ çÜU ¥x¢Ú ¼é}¢ ÝÁ¢GÚ ÝèÓ¢è Ý Ú¶¢ï Ï¢çËÜU §S¢ï
¥¢Á¢G¢Î¢Ý¢ ãÚ Ó¢èÁ¢G ÐÚ Ç¢H¢ï ¼¢ï Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ ¼é}¢ Ï¢ï ÈGU¢§Î¢ ¥¢ñÚ
ÈéUGÁG¢êH |¢è §{Ú ©{Ú Îï¶Ý¢ à¢éM¥G ÜUÚ¢ïx¢ï ¥¢ñÚ çÈUÚ ÚzG¼¢ ÚzG¼¢
¼é}ã¢Úè ÝÁ¢GÚ ãGÚ¢}¢ ÐÚ |¢è ÐÇGÝ¢ à¢éM¥G ã¢ï Á¢¢»x¢è J
¥Ï¢ ¥x¢Ú ÜGUS¢ÎÝ ãGÚ¢}¢ ÐÚ ÝÁ¢GÚ Ç¢H¢ïx¢ï ¼¢ï ²ïã Ï¢ãé¼
Ï¢ÇG¢ x¢éÝ¢ã ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ }¢é}¢çÜUÝ ãñ çÜU ¼é}ã¢Ú¢ çÎH ãGÚ¢}¢ à¢ñ ÐÚ
ÈGUÚïzG¼¢ ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ¼é}¢ ¼Ï¢¢ãè ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ã¢ï Á¢¢¥¢ï v²êæçÜU
çÚ±¢²¢¼ }¢ï´ ±¢çÚÎ ãñ :
Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ Ï¢‹Î¢ çÜUS¢è à¢ñ ÐÚ ÝÁ¢GÚ Ç¢H¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ S¢ï §S¢ ¼GÚãG
¥S¢Ú ÜGUÏ¢êH ÜUÚ¼¢ ãñ çÁ¢S¢ ¼GÚãG Ó¢}¢ÇG¢ ¥G}¢Hï ÎÏ¢¢x¢G¼ S¢ï Úæx¢ ÜU¢ï J
¥¢ñÚ ¥x¢Ú §S¢ ¼GÚÈGU Îï¶Ý¢ ãGÚ¢}¢ Ý ã¢ï Ï¢çËÜU }¢éÏ¢¢ãG ã¢ï,
¼¢ï ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU ¼é}ã¢Ú¢ çÎH }¢àxG¢êH ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU S¢Ï¢Ï¢
¼é}ã¢Úï çÎH }¢ï´ ¼GÚãG ¼GÚãG ÜïU ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ¶G¼GÚ¢¼ ¥¢Ýï à¢éM¥G ã¢ï
Á¢¢»æ ¥¢ñÚ à¢¢²Î ±S±S¢ï ÜUè Ó¢èÁ¢G¢ï´ ¼ÜU ¥G}¢Hè ¼G¢ñÚ ÐÚ Ý ÐãéæÓ¢
S¢ÜU¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG ±S±S¢¢ï´ ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ã¢ï ÜUÚ ÝïçÜU²¢ï´ S¢ï Úã Á¢¢¥¢ï
HïçÜUÝ ¥x¢Ú ¼é}¢ Ýï çÜUS¢è ¼GÚÈGU Îï¶¢ ãè Ýãè´ ¼¢ï ãÚ çÈGU¼Ýï,
±S±S¢ï ¥¢ñÚ ¶G¼GÚï S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Úã¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ Ú¢ãG¼ ±
Ýà¢¢¼G }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚ¢ïx¢ï J
§S¢ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï §üGS¢¢ j Ýï §Ý ¥ËÈGU¢Á¢G }¢ï´ ¥Î¢
ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ÝÁ¢GÚï ãGÚ¢}¢ S¢ï ÐêÚè »ãGç¼²¢¼G S¢ï Ï¢Ó¢¢¥¢ï v²êæçÜU
»ïS¢è Ï¢Î ÝÁ¢GÚè çÎH }¢ï´ à¢ã±¼ ÜUè ¼éwG}¢ ÚñÁ¢Gè ÜUÚ¼è ãñ ¥¢ñÚ §S¢
x¢éÝ¢ã ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï çÈGU¼Ýï }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ÜUÚ Îï¼è ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ÁG¢é‹ÝêÝ ç}¢SÚè I ÜU¢ §Úà¢¢Î ãñ :
¥¢æ¶ ÜU¢ï ÝÁ¢GÚï ãGÚ¢}¢ S¢ï Ú¢ïÜUÝ¢
à¢ã±¢¼ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜU¢ Ï¢ïã¼ÚèÝ ¼GÚèÜGU¢ ãñ J
çÜUS¢è à¢¢§GÚ Ýï v²¢ ¥ÓÀ¢ ÜUã¢ ãñ :
(1) ¥x¢Ú ¼é}¢ ¥ÐÝè ¥¢æ¶ ÜU¢ï ¶éH¢ À¢ïÇG Î¢ïx¢ï ¼¢ï Úæx¢¢ Úæx¢ ÝÁGÁ¢G¢Úï
»ÜU Ú¢ïÁ¢G ¼é}ãïæ }¢à¢vGÜGU¼ }¢ï´ Ç¢H Îï´x¢ï J
(2) ¼é}¢ ±¢ïã ¥à²¢ Îï¶¢ïx¢ï çÜU Ý ¼¢ï ©Ý ¼}¢¢}¢ ÐÚ ¼é}¢ ÜU¢ï ÜéUGÎÚ¼
ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ Ý ©Ý }¢ï´ Ï¢¢’Á¢G S¢ï S¢Ï¢í ã¢ï S¢ÜïUx¢¢ J
Á¢Ï¢ ¼é}¢ ãÚ ±vG¼ ÝÁ¢GÚ ÝèÓ¢è Ú¶¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ï Ï¢ï ÈGU¢§Î¢
¥¢ñÚ H¢²¢’Ýè Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÐÚ Ýãè´ Ç¢H¢ïx¢ï ¼¢ï ¼é}ã¢Ú¢ S¢èÝ¢ ±S¢¢ç±S¢
S¢ï S¢¢ÈGU Úãïx¢¢, çÎH ÈGU¢çÚx¢G ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¶G¼GÚ¢¼ S¢ï Ú¢ãG¼ }¢ï´ Úã¢ïx¢ï,
¼é}ã¢Ú¢ ÝzGS¢ ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï S¢H¢}¢¼è }¢ï´ Úãïx¢¢, ¥¢ñÚ ÜUSÏ¢ï ãGS¢Ý¢¼(1)
ÜUè ¼GÚÈGU çÁ¢G²¢Î¢ ¼±ÁÁ¢¢ïã Îï S¢ÜU¢ïx¢ï, §S¢ Ýév¼» Á¢¢ç}¢¥G¢ ÜU¢ï
wG¢êÏ¢ S¢}¢Û¢ H¢ï J
¥¢ñÚ ¼ãÎèÎ §S¢ Á¢é}Hï }¢ï´ ãñ : (2)
(¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢) ¶G¢§Ý ¥¢æ¶¢ï´
ÜU¢ï ¥¢ñÚ S¢èÝ¢ï´ }¢ï´ Ð¢ïà¢èÎ¢ Ï¢¢¼¢ï´ ÜU¢ï
Á¢¢Ý¼¢ ãñ J
ãGÜGU ¼G¥G¢H¢ ÜU¢ ¶G¢ñÈGU Ú¶Ýï ±¢Hï ÜïU çH²ï ²ïã ¼}Ï¢èã ¥¢ñÚ
¼ãÎèÎ ÜU¢ÈGUè ãñ
ÎêS¢Ú¢ ©S¢êH :
§S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ÎêS¢Ú¢ ©S¢êH ±¢ïã ãñ Á¢¢ï ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï
ÜUÚè}¢ 6 S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU ¥¢Ð (6)
(4)
1 ÝïçÜU²¢æ ÜUÚÝï J 2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥ËH¢ã ÜU¢ï ©Ý ÜïU ÜU¢}¢¢ï´

ÜUè ¶GÏ¢Ú ãñ J 3 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥ËH¢ã Á¢¢Ý¼¢ ãñ
Ó¢¢ïÚè ÀéÐï ÜUè çÝx¢¢ã ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ S¢èÝ¢ï´ }¢ï´ ÀéÐ¢ ãñ J

x¢GÚñ }¢ãGÚ}¢ ¥G¢Úñ ¼ ÜïU ãéSG Ý¢ï Á¢}¢¢H ÐÚ ÝÁ¢GÚ Ç¢HÝ¢ §ÏHèS¢ ÜïU
Á¢GãìÚ }¢ï´ Ï¢éÛ¢ï ãé±ï ¼èÚ¢ï´ }¢ï´ S¢ï »ÜU ãñ ¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢ »ïS¢¢ ÜUÚÝ¢ ¼ÜüU ÜUÚ
Îïx¢¢, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ï S¢éMÚ ¥¢}¢ïÁ¢G §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ }¢Á¢G¢ Ó¢¶G¢»x¢¢ J
§GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ãGH¢±¼ ¥¢ñÚ }¢éÝ¢Á¢¢¼ }¢ï´ HÁGÁ¢G¼ ¥G¢çÏ¢ÎèÝ
ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU »ÜU Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè Ó¢èÁ¢G ãñ, ¥¢ñÚ ²ïã ©S¢êH »ÜU ¼Á¢çÚÏ¢¢
à¢éÎ¢ ©S¢êH ãñ Á¢¢ï |¢è §S¢ ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚïx¢¢ ©S¢ï wG¢éÎ §S¢ ÜUè
¼ãGÜGUèÜGU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J çÏ¢H¢ à¢éÏ¢¢ Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ ÝÁ¢GÚ ÜU¢ï
H¢²¢’Ýè (Ï¢ï }¢¢’Ý¢)¥¢ñÚ Ï¢ï ÈGU¢§Î¢ ©}¢êÚ S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶ïx¢¢ ¼¢ï ±¢ïã
§GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ HÁGÁ¢G¼ ¥¢ñÚ ¼G¢¥G¼ }¢ï´ ãGH¢±¼ ¥¢ñÚ çÎH }¢ï´ S¢ÈGU¢§ü
}¢ãGS¢êS¢ ÜUÚïx¢¢ çÁ¢S¢ S¢ï ÜGUÏH ¥Á¢Gèæ(1) ¶G¢Hè ‰¢¢ J
¼èS¢Ú¢ ©S¢êH :
}¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ ¥¢’Á¢G¢ ÜUè çÝx¢ãÎ¢à¼ ± çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜU¢
¼èS¢Ú¢ ¼GÚèÜGU¢ ²ïã ãñ çÜU §S¢ ÐÚ x¢G¢ñÚ çÜU²¢ Á¢¢» çÜU(2) §Ý ¥¢’Á¢G¢
S¢ï v²¢ ÜU¢}¢ HïÝ¢ ãñ ¥¢ñÚ(3) §‹ãï´ ÜU¢ñÝ S¢ï ÜU¢}¢ S¢Ú ¥‹Á¢¢}¢ ÎïÝï ÜïU
çH²ï Ï¢Ý¢²¢ x¢²¢ ãñ ? ¥x¢Ú ²ïã ©S¢ ÜU¢}¢ ÜïU ÜGU¢çÏ¢H Ý Úãï ¼¢ï
S¢wG¼ ãGS¢Ú¼ ± ¶GS¢¢Ú¢ ©Æ¢Ý¢ ÐÇGïx¢¢ J ²ïã ¶G²¢H çÎH }¢ï´
Á¢¢ x¢éÁ¢Gè´(4) ã¢ï Á¢¢Ýï S¢ï |¢è §Ý ÜUè çÝx¢ãÎ¢à¼ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ J
Ð¢©æ çÈGUÚÎ¢ñS¢ï Ï¢Úè´(5) ÜïU Ï¢¢x¢G¢¼ ± }¢ãGËH¢¼ }¢ï´ Ó¢HÝï
çÈUÚÝï ÜïU çH²ï Ï¢Ý¢» x¢» ãñ´ ¥¢ñÚ ã¢‰¢ Á¢‹Ý¼ }¢ï´ à¢Ú¢Ï¢ï ¼GãêÚ(6) ÜïU
1 §S¢ S¢ï ÐãHï J 2 §S¢ §GÏ¢¢Ú¼ ÜïU Ï¢¢’Î ²ïã ¥ËÈGU¢Á¢G ‰¢ï : “çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ”
Á¢¢ï çÜU ¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï Á¢G¢§Î ¥¢ñÚ çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ, çHã¢Á¢G¢
§‹ãïæ ãGÁ¢GÈUG ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 3 §S¢ §GÏ¢¢Ú¼ ÜïU Ï¢¢’Î ²ïã ¥ËÈGU¢Á¢G ‰¢ï :
“çÜGU²¢}¢¼ }¢ï´ §Ý S¢ï” Á¢¢ï çÜU ¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï Á¢G¢§Î ¥¢ñÚ çÜU¼¢Ï¢¼
ÜUè x¢GH¼Gè ãñ, çHã¢Á¢G¢ §‹ãï´ ãGÁ¢GÈGU ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 4 ÐéwG¼¢ J
5 Á¢‹Ý¼ ÜU¢ ¥¢’H¢ ¼GÏ¢ÜGU¢ J 6 §ç‹¼ã¢§ü Ð¢ÜUèÁ¢G¢ à¢Ú¢Ï¢ J
ÀHÜU¼ï Á¢¢}¢ ÐÜUÇGÝï ¥¢ñÚ }¢ï±¢Á¢¢¼ ¼¢ïÇÝG ï ÜïU çH²ï çÎ²ï x¢» ãñ́ ¥¢ñÚ
¥¢æ¶ ÎèÎ¢Úï §H¢ãè S¢ï HéyÈG UG ¥‹Î¢ïÁ¢G ã¢ïÝï ÜïU çH²ï ¥G¼¢G ãé§ü ãñ,
(1)
Ï¢¢ÜGUè ¥¢’Á¢G¢ |¢è ¥GH¢çãGÎ¢ ¥GH¢çãGÎ¢ ÜU¢}¢¢ï´ ÜïU
çH²ï Ï¢Ý¢» x¢» ãñ´ ¥¢ñÚ §Ý }¢Á¢GÜêUÚ¢ }¢ÜGU¢çS¢Î S¢ï Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢Ý }¢ï´
¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü ¥¢’H¢ ¥¢ñÚ ¥zGÁ¢GH }¢ÜGUS¢Î Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ J çHã¢Á¢G¢
çÁ¢Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ï ¥¢’H¢ ¼ÚèÝ }¢ÜGU¢çS¢Î ÜïU çH²ï ¼Ä²¢Ú çÜU²¢ x¢²¢
ã¢ï §‹ãï´ H¢çÁ¢G}¢Ý ÈéUGÁG¢êH ± Ý¢}¢éÝ¢çS¢Ï¢ ¥zG¥G¢H ± ãGÚÜU¢¼ S¢ï
}¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶Ý¢ Ó¢¢çã²ï J
¥x¢Ú ¼é}¢ §Ý }¢Á¢GÜêUÚ¢ ¼èÝ ©S¢êH¢ïæ ÐÚ ÜU¢ÚÏ¢‹Î ã¢ï
Á¢¢¥¢ïx¢ï ¼¢ï ãÚ ÈéUGÁG¢êH ± ãGÚ¢}¢ Ó¢èÁ¢G S¢ï Ï¢Ó¢ï Úã¢ïx¢ï J
ÈGUSHï Îé±é}¢ : ÜU¢Ý ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´

ÜU¢Ý ÜU¢ï |¢è Ï¢éÚè ¥¢ñÚ ÈéUGÁG¢êH Ï¢¢¼¢ï´ ÜïU S¢éÝÝï S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G
Ú¶Ý¢ Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ Á¢GMÚè ã¢ïÝ¢ Î¢ï ±Á¢ã S¢ï ãñ :
»ÜU ¼¢ï §S¢ çH²ï çÜU çÚ±¢²¼ }¢ï´ ¥¢²¢ ãñ çÜU S¢éÝÝï ±¢H¢
|¢è ÜUH¢}¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜïU S¢¢‰¢ à¢ÚèÜU ã¢ï¼¢ ãñ J
çÜUS¢è à¢¢§GÚ Ýï §S¢ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï §Ý ÎÁ¢ïü Á¢GñH ¥à¥G¢Ú }¢ï´ Ï¢²¢Ý
çÜU²¢ ãñ :
1 §S¢è ÐÚ }¢Á¢GèÎ ÜU¢ ¥‹Î¢Á¢G¢ ÈGUÚ}¢¢ HèçÁ¢²ï J 2 ²ã¢æ HzGÁ¢G (S¢éÝ)

ÜU¢ §Á¢G¢ÈGU¢ çÜU²¢ x¢²¢ ãñ Á¢¢ï çÜU ¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý }¢ï´ ãñ ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢¢ |¢è §S¢ ÜU¢
¼ÜGU¢Á¢G¢ ÜUÚ¼¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
(1) §ÈGUÚ¢¼G ± ¼zGÚè¼G S¢ï Ï¢Ó¢ ÜUÚ ÎÚç}¢²¢Ýè Ú¢ã Ó¢HÝï ÜUè
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ à¢éÏ¢ï ±¢Hè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ÎêÚ Úã¢ï J
(2) ¥ÐÝï ÜU¢Ý ÜU¢ï Ï¢éÚè Ï¢¢¼ï´ S¢éÝÝï S¢ï Ú¢ïÜïU Ú¶¢ï çÁ¢S¢ ¼GÚãG Á¢GÏ¢¢Ý
ÜU¢ï Ï¢éÚè x¢ézG¼ìx¢ê S¢ï J
(3) v²êæçÜU ¥x¢Ú ¼é}¢ ç¶GH¢ÈïGU à¢Ú¥G Ï¢¢¼ï´ S¢éÝ¢ïx¢ï ¼¢ï ²¢Î Ú¶¢ï çÜU
¼é}¢ |¢è ÜUãÝï ±¢Hï ÜïU S¢¢‰¢ à¢ÚèÜU S¢}¢Û¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï J
Ï¢éÚè Ï¢¢¼ï´ S¢éÝÝï S¢ï ÐÚãïÁ¢G ÜUè ÎêS¢Úè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU ¥x¢Ú
¼é}¢ §‹ãï´ S¢éÝ¢ïx¢ï ¼¢ï çÎH }¢ï´ ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ¶G²¢H¢¼ ÐñÎ¢ ã¢ï´x¢ï, §S¢
¼GÚãG ¼é}¢ ¶G²¢H¢¼ }¢ï´ }¢éS¼x¢íGÜGU ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´
H¢çÁ¢G}¢Ý §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ x¢ñGÚ }¢¢’}¢êHè LÜU¢±Å ÐñÎ¢ ã¢ïx¢è J
çÈUÚ »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼ê Á¢¢Ý çÜU Á¢¢ï x¢ézG¼ìx¢ê §‹S¢¢Ý ÜïU çÎH
¥¢ñÚ Á¢GÏ¢¢Ý ¼ÜU ÐãéæÓ¢¼è ãñ ©S¢ ÜUè ¶G¢çS¢Ä²¼ »ïS¢è ãñ Á¢ñS¢ï ÐïÅ }¢ï´
¼G¥G¢}¢ ¥¢ñÚ S¢Ï¢ Á¢¢Ý¼ï ãñ´ çÜU Ï¢¢’Á¢G ¶¢Ýï ÝévGS¢¢Ý Îïã ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G
ÝzG¥G ÎïÝï ±¢Hï ã¢ï¼ï ãñ´, Ï¢¢’Á¢G ¶¢Ýï çÁ¢S}¢ ÜUè çx¢GÁ¢G¢ Ï¢Ý¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
Ï¢¢’Á¢G Á¢GãìÚ ÜUè }¢¢çÝ‹Î Ï¢éÚ¢ ¥S¢Ú ÜUÚ¼ï ãñ´, ÆèÜU §S¢è ¼GÚãG ¥ÓÀè
¥¢ñÚ Ð¢ÜUèÁ¢G¢ x¢ézG¼ìx¢ê S¢ï §ü}¢¢Ý ¼¢Á¢G¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢éÚè x¢ézG¼ìx¢ê S¢ï
}¢éÎ¢ü ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, Ï¢çËÜU ¼G¥¢G }¢ ÜUè çÝSÏ¢¼ ÜUH¢}¢ ÜU¢ ¥S¢Ú çÁ¢G²¢Î¢
ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ ÎïÚ Ï¢¢ÜGUè Úã¼¢ ãñ, §S¢ çH²ï çÜU ÝévSG ¢¢Ý Îïã
¼G¥¢G }¢ }¢ï’Îï S¢ï ÝèæÎ ±x¢ñÚG ¢ ÜïU Á¢GÚè»G Á¢G¢§H ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢S¢¢
¥±ÜGU¢¼ §S¢ ÜU¢ ¥S¢Ú ÜéUÀ ±vG¼ Ï¢¢ÜGUè ÚãÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢
ãñ, ¥x¢Ú ¥S¢Ú Á¢G¢§H Ý |¢è ã¢ï ¼¢ï Î±¢ ÜïU Á¢GÚè»G Á¢G¢§H çÜU²¢ Á¢¢
S¢ÜU¼¢ ãñ HïçÜUÝ Ï¢¢’Á¢G Ï¢¢¼ḯ Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ §‹S¢¢Ý ÜïU çÎH }¢ḯ §S¢ ¼GÚãG
Á¢¢ x¢éÁ¢Gè´ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ́ çÜU |¢êH¼è ãè Ýãè´, ¥x¢Ú ±¢ïã ¶GÚ¢Ï¢ ¥¢ñÚ Ý¢
Ú±¢ ã¢ï´ ¼¢ï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ã}¢ïà¢¢ §Ý ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ ¶GÚ¢Ï¢è }¢ï´ Ç¢Hï Ú¶¼¢
ãñ ¥¢ñÚ §Ý ÜUè ±Á¢ã S¢ï çÎH ±S±S¢¢ï´ ÜUè ¥¢}¢¢Á¢ x¢¢ã(1) Ï¢Ý¢
Úã¼¢ ãñ ãG¢H¢æçÜU §Ý ¶G²¢H¢¼ S¢ï çÎH ÜU¢ï Ð¢ÜU Ú¶Ý¢ Á¢GMÚè ã¢ï¼¢
ãñ, »ïS¢ï ±S¢¢ç±S¢ S¢ï çÎH ÜU¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶Ýï ÜïU çH²ï ãGÜGU ¼¥G¢H¢
ÜUè }¢ÎÎ ¼GHÏ¢ ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï v²æêçÜU Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ ²ïã ±S±S¢ï
çÜUS¢è Ï¢H¢ ¥¢ñÚ ¥¢ÈGU¼ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ÜUÚ Îï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ §‹S¢¢Ý ÜïU
»ãGS¢¢S¢¢¼ ÜU¢ï wG±¢ã }¢wG±¢ã ãGÚÜGU¼ Îï¼ï Úã¼ï ãñ´ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ï¢‹Î¢
§Ý ÜïU S¢Ï¢Ï¢ çÜUS¢è Ï¢ÇGè ¥¢ÈGU¼ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, HïçÜUÝ
¥x¢Ú §‹S¢¢Ý ¥ÐÝï ÜU¢Ý¢ï´ ÜU¢ï ÈéUGÁG¢êH ± H¢²¢’Ýè Ï¢¢¼¢ï´ ÜïU S¢éÝÝï S¢ï
}¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶ï ¼¢ï Ï¢ãé¼ S¢è ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï ¥¢Ú¢}¢ }¢ï´ Úã¼¢ ãñ J ¥GvGH
}¢‹Î ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU §S¢ }¢ï´ x¢G¢ñÚ ÜUÚï J
¼èS¢Úè ÈGUSH : Á¢GÏ¢¢Ý ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´
çÈUÚ Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè çãÈGU¢Á¢G¼ ± çÝx¢ãÎ¢à¼ ¥¢ñÚ ÈéUGÁG¢êçH²¢¼ ±
Hx¢Gç±²¢¼ S¢ï §S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶Ý¢ |¢è Á¢GMÚè ãñ v²êæçÜU çÁ¢G²¢Î¢ S¢ÚÜUà¢è
± Ï¢ï ÎÚïx¢Gè ¥¢ñÚ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÈGUS¢¢Î ± ÝévGS¢¢Ý §S¢è ©GÁG±
(Á¢GÏ¢¢Ý) S¢ï MÝé}¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý çÏ¢Ý ¥GÏÎéËH¢ã
5 S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU }¢ñ´ Ýï »ÜU ÎzG¥G¢ ÎÚÏ¢¢Úï çÚS¢¢H¼ }¢ï´
¥GÁ¢üG çÜU²¢ : ²¢ ÚS¢êHËH¢ã (6) ¥¢Ð }¢ïÚï çH²ï
S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¶G¼GÚÝ¢ÜU ¥¢ñÚ ÝévGS¢¢Ý Îïã çÜUS¢ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï ÜGUÚ¢Ú
Îï¼ï ãñ´ ? ¼¢ï ãéGÁG¢êÚ Ýï ¥ÐÝè Á¢GÏ¢¢Ý }¢éÏ¢¢ÚÜU ÐÜUÇG
ÜUÚ §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU “§S¢ï !”(2)
1 }¢ñÎ¢Ýï Á¢æx¢ J

ãGÁ¢GÚ¼ï ²êÝéS¢ çÏ¢Ý ¥GÏÎéËH¢ã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU “}¢ïÚ¢
ÝzGS¢ Ï¢S¢Ú¢ Á¢ñS¢ï x¢}¢ü à¢ãÚ }¢ï´ S¢wG¼ x¢}¢èü ÜïU çÎÝ¢ï´ }¢ï´ Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶Ýï ÜUè
¼G¢ÜGU¼ ¼¢ï Ú¶¼¢ ãñ HïçÜUÝ ÈéUGÁG¢êH x¢¢ï§ü S¢ï Á¢GÏ¢¢Ý ÜU¢ï Ú¢ïÜUÝï ÜUè
¼G¢ÜGU¼ Ýãè´ Ú¶¼¢ J”
¼¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU Á¢GÏ¢¢Ý S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Á¢GÚÚ ÚS¢¢æ ¥¢ñÚ
¶G¼GÚÝ¢ÜU ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ Ï¢ãé¼ Á¢GMÚè ¥¢ñÚ §S¢ ÐÚ
ÜU‹Åî¢ïH ÜUÚÝï ÜïU çH²ï Ï¢ÇGè ÜU¢ïçà¢à¢ ± çÁ¢g¢ï Á¢ãÎ ÜUè Á¢GMÚ¼
ãñ J ã}¢ ²ã¢æ §S¢ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜïU Ð¢æÓ¢ ©S¢êH(1) Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãñ´ :
ÐãH¢ ©S¢êH :
±¢ïã Á¢¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê S¢§üGÎ wG¢éÎÚè 5 S¢ï
}¢Ú±è ãñ çÜU §‹S¢¢Ý Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ S¢éÏãG Á¢Ï¢ Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï ¼}¢¢}¢
¥¢’Á¢G¢ Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï }¢é¶G¢ç¼GÏ¢ ã¢ï ÜUÚ §S¢ ¥}¢í ÜUè §S¢ï ¼¢ÜUèÎ ÜUÚ¼ï
ãñ´ çÜU çÎÝ ÜU¢ï ÎéLS¼è ± S¢Î¢ÜGU¼ ÐÚ ÜGU¢§}¢ ÚãÝ¢ ¥¢ñÚ Ï¢ïãêÎ¢ ±
ÈéUGÁG¢êH x¢¢ï§ü S¢ï Ï¢Ó¢ï ÚãÝ¢ v²êæçÜU ¥x¢Ú ¼ê ÎéLS¼ ¥¢ñÚ ÆèÜU Úãïx¢è ¼¢ï
ã}¢ |¢è ÎéLS¼ Úãï´x¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼ê ÜUÁ¢-Ú±è ÜïU Ú¢S¼ï ÐÚ Ó¢Hïx¢è
¼¢ï ã}¢ |¢è ÜUÁ¢-Ú±è ÜïU Ú¢S¼ï ÐÚ Ó¢H ÐÇGï´x¢ï J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ çÜU §S¢ ÜUH¢}¢ ÜïU }¢¢’Ý¢ ²ïã ãñ´ çÜU Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè
¥ÓÀè Ï¢éÚè Ï¢¢¼ï´ §‹S¢¢Ý ÜïU(2) ¥¢’Á¢G¢ ÐÚ ¥S¢Ú ¥‹Î¢Á¢G ã¢ï¼è ãñ´,
¥ÓÀè Ï¢¢¼ï´ ¼¢ï }¢Á¢GèÎ ¼¢ñÈGUèÜïGU wG¢éÎ¢±‹Îè ÜïU ãéGS¢êH ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢
Ï¢Ý¼è ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢éÚè çÁ¢GËH¼ ± wG±¢Úè ÜU¢ Ï¢¢§GS¢, §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´
1 ²ã¢æ “¼èÝ ©S¢êH” çH¶¢ ‰¢¢ ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êçæ ÜU ¥SH ¥GÚÏ¢è
}¢¼Ý }¢ï´ “Ð¢æÓ¢ ©S¢êH” çH¶¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥¢x¢ï |¢è }¢é¼ÚçÁ¢}¢ Ýï Ð¢æÓ¢ ©S¢êH ãè Ï¢²¢Ý çÜU²ï
ãñ,´ çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 2 §S¢ §GÏ¢¢Ú¼ ÜïU Ï¢¢’Î ²ïã
¥ËÈGU¢Á¢G ‰¢ï : ‘¥¢’Á¢G¢ ÐÚ Ï¢¢ÜGUè” Á¢¢ï çÜU ¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï Á¢G¢§Î
¥¢ñÚ çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ, çHã¢Á¢G¢ §‹ãï´ ãGÁ¢GÈUG ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
ãGÁ¢GÚ¼ï }¢¢çHÜU çÏ¢Ý ÎèÝ¢Ú I S¢ï Á¢¢ï ÜGU¢ñH }¢‹ÜGUêH ãñ ±¢ïã
|¢è §S¢ }¢¢’Ý¢ ÜUè ¼¢§üÎ ÜUÚ¼¢ ãñ, ¥¢Ð (I) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ :
Á¢Ï¢ ¼é}¢ ¥ÐÝï çÎH }¢ï´ ÜGUS¢¢±¼, Ï¢ÎÝ }¢ï´ S¢éS¼è ¥¢ñÚ çÚÁGÜGU }¢ï´ ¼æx¢è
}¢ãGS¢êS¢ ÜUÚ¢ï ¼¢ï S¢}¢Û¢ H¢ï çÜU ¼é}¢ S¢ï ÜUãè´ ÈéUGÁG¢êH ¥¢ñÚ H¢²¢’Ýè
ÜUçH}¢ï çÝÜUH x¢» ãñ´ çÁ¢S¢ ÜU¢ ²ïã Ý¼èÁ¢¢ ãñ J
±vG¼ Ï¢ãé¼ ÜGUè}¢¼è à¢ñ ãñ §S¢ ÜUè ÜGUÎÚ ÜUÚÝ¢ Ï¢ãé¼ Á¢GMÚè
ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢GRUï §H¢ãè ÜïU çS¢±¢ ¥ÜUS¢Ú ¥±ÜGU¢¼ Ï¢‹Îï S¢ï HxG± ¥¢ñÚ Ï¢ïÜU¢Ú
Ï¢¢¼ï´ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ´ ¥¢ñÚ §Ý }¢ï´ ÐÇG ÜUÚ ±vG¼ Á¢G¢»¥G ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ãGSS¢¢Ý çÏ¢Ý çS¢Ý¢Ý I S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU
¥¢Ð »ÜU Ï¢¢H¢¶G¢Ýï ÜïU Ð¢S¢ S¢ï x¢éÁ¢GÚï ¼¢ï ©S¢ ÜïU }¢¢çHÜU S¢ï
ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ : “²ïã Ï¢¢H¢¶G¢Ý¢ Ï¢Ý¢» ¼é}ãï´ çÜU¼Ý¢ ¥GS¢¢ü x¢éÁ¢GÚ¢
ãñ ?” ²ïã S¢é±¢H ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢Ð (I) çÎH }¢ï´
S¢wG¼ Ý¢çÎ}¢ ãé±ï ¥¢ñÚ ÝzGS¢ S¢ï }¢é¶G¢ç¼GÏ¢ ã¢ï ÜUÚ ²êæ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “»ï
}¢x¢GMÚ ÝzGS¢ ! ¼ê ÈéUGÁG¢êH ± H¢ ²¢’Ýè S¢é±¢H¢¼ }¢ï´ ±vG¼ï ¥GÁ¢GèÁ¢G
ÜU¢ï Á¢G¢»¥G ÜUÚ¼¢ ãñ J” çÈUÚ §S¢ ÈéUGÁG¢êH S¢é±¢H ÜïU ÜUzGÈGU¢Úï(1) }¢ï´
¥¢Ð (I) Ýï »ÜU S¢¢H Ú¢ïÁ¢Gï Ú¶ï J
±¢ïã H¢ïx¢ çÜUS¢ ÜGUÎÚ wG¢éà¢ ÝS¢èÏ¢ ãñ´ Á¢¢ï ±vG¼ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ÜUè
ÜGUè}¢¼ Á¢¢Ý ÜUÚ §S¢ ÜUè ÜGUÎí ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè §SH¢ãïG ÝzGS¢ }¢ï´
}¢S¢MÈGU Úã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ çÜU¼Ýï Ï¢Î çÜGUS}¢¼ ¥¢ñÚ ¥ãG}¢ÜGU ãñ´ ±¢ïã H¢ïx¢
çÁ¢‹ã¢ïæ Ýï Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè Hx¢¢}¢ ÉèHè À¢ïÇG Ú¶è ãñ ¥¢ñÚ Hx¢Gç±²¢¼ }¢ï´
}¢àxG¢êH Úã¼ï ãñ´, çÜUS¢è à¢¢§GÚ Ýï v²¢ ãè ¥ÓÀ¢ ÜUã¢ ãñ :
1.....Ï¢ÎHï J
(1) Á¢Ï¢ ¼é}ã¢Ú¢ çÎH Îé‹²±è ¼ÈGUvÜéUÚ¢¼ S¢ï ¶G¢Hè ¥¢ñÚ Ú¢ãG¼ }¢ï´
ã¢ï ¼¢ï »ïS¢ï ±vG¼ ÜU¢ï x¢GÝè}¢¼ Á¢¢Ý¢ï ¥¢ñÚ Ú¢¼ ÜUè ¼¢ÚèÜUè }¢ï´ Ý±¢çÈGUH
}¢ï´ }¢S¢MÈGU Úã¢ï J
(2) ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÜUS¢è ±vG¼ HxG± ± Ï¢¢ç¼GH S¢é¶GÝ Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï
çÝÜU¢HÝï Hx¢¢ï ¼¢ï Á¢GÏ¢¢Ý ÜU¢ï §S¢ S¢ï Ú¢ïÜU H¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè Á¢x¢ã ÚÏ¢
¼¥G¢H¢ ÜUè ¼SÏ¢èãG ± ¼vGÎèS¢ Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï ¥Î¢ ÜUÚ¢ï J
(3) v²êæçÜU HxG± ± Ï¢¢ç¼GH x¢ézG¼ìx¢ê S¢ï S¢éÜêU¼ ± ¶G¢}¢¢ïà¢è Á¢GMÚè
ãñ ¥x¢Ó¢ïü ¼é}¢ çÜU¼Ýï ãè S¢¢ÈGU Á¢GÏ¢¢Ý v²êæ Ý ã¢ï J
çãGzGÁ¢Gï Á¢GÏ¢¢Ý(1) S¢ï ¥¢’}¢¢Hï S¢¢çHãG¢ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ã¢ï¼è
ãñ v²êæçÜU Á¢¢ï à¢wGS¢ Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè çÝx¢ãÎ¢à¼ Ýãè´ ÜUÚ¼¢ Ï¢çËÜU ãÚ
±vG¼ x¢ézG¼ìx¢ê }¢ï´ }¢S¢MÈGU Úã¼¢ ãñ ¼¢ï H¢ }¢éãG¢H¢ »ïS¢¢ à¢wGS¢ H¢ïx¢¢ï´
ÜUè x¢GèÏ¢¼ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, }¢àãêÚ çÈGUÜGUÚ¢ ãñ :
²¢’Ýè çÁ¢G²¢Î¢ x¢¢ï(2) çÁ¢G²¢Î¢ x¢GHç¼G²¢æ
ÜUÚ¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ x¢GèÏ¢¼(3) ¥¢’}¢¢Hï S¢¢çHãG¢ ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG ¼Ï¢¢ã ÜUÚ¼è
ãñ çÁ¢S¢ ¼GÚãG ¥¢S}¢¢Ýè çÏ¢Á¢Hè ¥¢ñÚ x¢GèÏ¢¼ ÜUÚÝï ±¢Hï ¥¢Î}¢è ÜïU
1 Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè çãGÈUG ¢Á¢G¼ 2 çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢¢ïHÝï ±¢H¢ J 3 x¢GèÏ¢¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ḯ
¼zGS¢èHè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï
§SH¢}¢è, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H, }¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè
ÚÁ¢G±è, çÁ¢G²¢§ü L ÜUè }¢¢²¢Ý¢Á¢G ¼¢HèÈGU “x¢GèÏ¢¼ ÜUè ¼Ï¢¢ãÜU¢çÚ²¢æ”
ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J
¥¢’}¢¢H §S¢ ¼GÚãG Á¢G¢»¥G ã¢ï¼ï ãñ´ çÁ¢S¢ ¼GÚãG ±¢ïã ç}¢ç‹Á¢ÝèÜGU (»ÜU
¼GÚãG ÜUè ¼¢ïÐ) }¢ï´ Ú¶ ÜUÚ }¢à¢çÚÜGU ± }¢x¢GçÚÏ¢ ¥¢ñÚ Á¢éÝêÏ¢ ± çà¢}¢¢H
}¢ï´ ÈïU´ÜU çÎ²ï Á¢¢»æ J
}¢‹ÜGUêH ãñ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï §}¢¢}¢ ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè I ÜU¢ï
çÜUS¢è à¢wGS¢ Ýï ÜUã¢ çÜU ÈéUGH¢æ à¢wGS¢ Ýï ¥¢Ð ÜUè x¢GèÏ¢¼ ÜUè ãñ ¼¢ï
¥¢Ð (I) Ýï x¢GèÏ¢¼ ÜUÚÝï ±¢Hï ¥¢Î}¢è ÜU¢ï ¶Á¢êÚ¢ï´ ÜU¢
»ÜU ‰¢¢H |¢Ú ÜUÚ Ú±¢Ý¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ S¢¢‰¢ ÜUãH¢ |¢ïÁ¢¢ çÜU S¢éÝ¢ ãñ
¼ê Ýï }¢éÛ¢ï ¥ÐÝè ÝïçÜU²¢æ ãçÎÄ²¢ ÜUè ãñ´ ¼¢ï }¢ñ´ Ýï §Ý ÜU¢ }¢é¥G¢±Á¢G¢(1)
ÎïÝ¢ Ï¢ïã¼Ú Á¢¢Ý¢ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢éÏ¢¢ÚÜU I ÜïU S¢¢}¢Ýï
çÜUS¢è Ýï x¢GèÏ¢¼ ÜU¢ çÁ¢GRU çÜU²¢ ¼¢ï ¥¢Ð (I) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥x¢Ú }¢ñ´ çÜUS¢è ÜUè x¢GèÏ¢¼ ÜUÚÝ¢ ÎéLS¼ Á¢¢Ý¼¢ ¼¢ï ¥ÐÝè }¢¢æ ÜUè x¢GèÏ¢¼
ÜUÚ¼¢ v²êçæ ÜU S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢ïÚè ÝïçÜU²¢ï´ ÜUè }¢éS¼çãGÜUG ±¢ïã ãñ J
ÝvGH ãñ çÜU »ÜU ÎzG¥G¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ãG¢ç¼}¢ï ¥S¢}¢ I
ÜUè Ý}¢¢Á¢ïG ¼ãÁÁ¢éÎ ÈGU¢ñ¼ ã¢ï x¢§ü ¼¢ï ¥¢Ð ÜUè Ï¢è±è Ýï ¥¢Ð ÜU¢ï §S¢
ÐÚ ¥G¢Ú çÎH¢§ü, ¥¢Ð (I) Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ çÜU x¢éÁ¢Gà¼¢
à¢Ï¢ »ÜU Á¢}¢¢¥G¼ S¢¢Úè Ú¢¼ Ý±¢çÈGUH }¢ï´ }¢S¢MÈGU Úãè ãñ ¥¢ñÚ S¢éÏãG
©‹ã¢ï´ Ýï }¢ïÚè x¢GèÏ¢¼ ÜUè ãñ ¼¢ï ©Ý ÜUè ©S¢ Ú¢¼ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ çÜGU²¢}¢¼
ÜïU Ú¢ïÁ¢G }¢ïÚï ¥¢’}¢¢H ÜïU ¼Ú¢ÁG¢ê }¢ï´ Ú¶ Îè Á¢¢»x¢è J
Ó¢¢ñ‰¢¢ ©S¢êH :
Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè çÝx¢ãÎ¢à¼ ÜUÚÝï S¢ï §‹S¢¢Ý Îé‹²¢ ÜUè ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï
S¢¢çH}¢ Úã¼¢ ãñ,
1.....Ï¢ÎH¢ J
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè I ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ý ãñ çÜU Á¢GÏ¢¢Ý
S¢ï »ïS¢è Ï¢¢¼ Ý çÝÜU¢H¢ï çÁ¢S¢ï S¢éÝ ÜUÚ H¢ïx¢ ¼é}ã¢Úï Î¢æ¼ ¼¢ïÇG Îḯ J
»ÜU ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢ü (I) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ¥ÐÝè Á¢GÏ¢¢Ý
ÜU¢ï Ï¢ï Hx¢¢}¢ Ý À¢ïÇ¢G ï ¼¢çÜU ¼é}ãḯ çÜUS¢è ÈGUS¢¢Î }¢ḯ }¢éÏ¼H¢ Ý ÜUÚ Îï J
»ÜU ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢ü (I) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
¼Á¢ü}¢¢ : ¥ÐÝè Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè çãGÈUG ¢Á¢G¼ ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ Ï¢ïÁ¢¢ Ï¢¢¼ïæ Ý ÜUÚ¢ï v²êçæ ÜU
Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ x¢ézG¼xì ¢ê ¥¢ÈGU¼ }¢ï´ ÐÇGÝï ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ Ï¢Ý Á¢¢¼è ãñ J
¥GÏÎéËH¢ã §ÏÝï }¢éÏ¢¢ÚÜU I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
(1) ÐêÚè »ãGç¼²¢¼G S¢ï Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜUÚ v²êæçÜU ²ïã }¢¢’}¢êHè
S¢¢ ©GÁ±G Ï¢¢’Á¢G ÎzG¥¢G Ï¢ãé¼ Á¢ËÎ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ãH¢ÜU¼ }¢ï´ Ç¢H Îï¼¢ ãñ J
(2) çÏ¢H¢ à¢éÏ¢¢ Á¢GÏ¢¢Ý §‹S¢¢Ý ÜïU çÎH ÐÚ ÎHèH ãñ Á¢¢ï x¢ézG¼ìx¢ê
ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜUè ¥GvGH ÜU¢ ¥‹Î¢Á¢G¢ Ï¢¼¢¼è ãñ J
§ÏÝï ¥Ï¢è }¢é¼Gè¥G I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
1 ²ã¢æ HzGÁ¢G (}¢ÜUèÝ) ‰¢¢ ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜU ¥SH
¥GÚÏ¢è }¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G (ÜU}¢èçÝÝ) ãñ,
çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
(1) Á¢GÏ¢¢Ý (¼Ï¢¢ã ÜUÚÝï }¢ï´) Í¢¢¼ }¢ï´ ÀéÐï ãé±ï à¢ïÚ ÜUè }¢¢çÝ‹Î ãñ Á¢¢ï
}¢¢ñÜGU¥G Ð¢Ýï ÐÚ x¢G¢Ú¼x¢Úè ÜUÚ¼¢ ãñ J
(2) §S¢ çH²ï §S¢ï ¶G¢}¢¢ïà¢è ÜUè Hx¢¢}¢ Îï ÜUÚ Hx¢Gç±²¢¼ S¢ï Ï¢‹Î
Ú¶, §S¢ ¼GÚãG ¼ê Ï¢ãé¼ S¢è ¥¢ÈGU¢¼ ± Ï¢çHÄ²¢¼ S¢ï Ï¢Ó¢ Á¢¢»x¢¢ J
Ï¢ãé¼ S¢ï ÜUçH}¢¢¼ »ïS¢ï ã¢ï¼ï ãñ´ Á¢¢ï Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï çÝÜU¢HÝï ±¢Hï
ÜU¢ï ÜUã¼ï ãñ´ : ã}¢ï´ Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï Ï¢¢ãÚ Ý çÝÜU¢H J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
¼}¢¢}¢ ¥ãHï §ü}¢¢Ý ÜU¢ï ¥¢ÈGU¢¼ï çHS¢¢Ý S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶ï J
Ð¢æÓ¢±¢æ ©S¢êH :
Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ Ý ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢§GS¢ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ §‹S¢¢Ý
¥GÁ¢G¢Ï¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ çÜU²¢ Á¢¢»x¢¢, ©S¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ Á¢GïãìÝ }¢ï´
Ú¶¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥¢ÈGU¢¼ ±ã¢æ §S¢ çÏ¢Ý¢ ÐÚ Ðïà¢ ¥¢»æx¢è ©‹ãï´ ²¢Î
Ú¶¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ḯ ¼é}¢ ²ïã Ýév¼¢ ²¢Î Ú¶¢ï çÜU ¼é}¢ Á¢¢ï
x¢éz¼G ìx¢ê ÜUÚ¼ï ã¢ï ±¢ïã ²¢ ¼¢ï ãGÚ¢}¢ ± Ý¢Á¢¢§Á¢G ã¢ïx¢è ²¢ ÈéUÁG ¢G êH ±
H¢²¢’Ýè, ¥x¢Ú ãGÚ¢}¢ ± Ý¢Á¢¢§Á¢G ã¢ïx¢è ¼¢ï »ïS¢è x¢ézG¼ìx¢ê çÏ¢H¢ à¢éÏ¢¢
¥GÁ¢G¢Ï¢ï Î¢ïÁ¢G¶G ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ çÁ¢S¢ï Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï ÜUè ¼G¢ÜGU¼ §‹S¢¢Ý }¢ḯ
Ýãè´ ãñ, ãéÁG ¢G êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ÜUè ãGÎèS¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU ãñ :
(1)
}¢ï’Ú¢Á¢ ÜUè Ú¢¼ }¢ñ´ Ýï »ÜU ÜGU¢ñ}¢ Îï¶è Á¢¢ï }¢éÎ¢üÚ ¶¢ Úãè ‰¢è, }¢ñ´
Ýï çÁ¢Ï¢íèH (j) S¢ï ÐêÀ¢ ²ïã ÜU¢ñÝ H¢ïx¢ ãñæ ? çÁ¢Ï¢í§üH
j Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ : ²ïã ±¢ïã H¢ïx¢ ãñ´ Á¢¢ï ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ x¢¢ïà¼
¶¢¼ï ‰¢ï ²¢’Ýè ©Ý ÜUè x¢GèÏ¢¼ ÜUÚ¼ï ‰¢ï J

¥¢ñÚ »ÜU ÎzG¥G¢ ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï
ãGÁ¢GÚ¼ï }¢é¥G¢Á¢G 5 S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
©GH}¢¢ ¥¢ñÚ ¼G¢çHÏ¢ï §GË}¢¢ï´ ÜUè x¢GèÏ¢¼ S¢ï Á¢GÏ¢¢Ý Ï¢‹Î Ú¶Ý¢ ¥¢ñÚ
¥G¢}¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï Ý ÐèS¢Ý¢ (²¢’Ýè x¢GèÏ¢¼ Ý ÜUÚÝ¢) ¼¢çÜU
Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ Î¢ïÁ¢G¶G ÜïU ÜéUœ¢ï ¼éÛ¢ï Î¢æ¼¢ï´ S¢ï Ý Ó¢Ï¢¢»æ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê çÜUH¢Ï¢¢ 5 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
x¢GèÏ¢¼ ÜUè ±Á¢ã S¢ï §‹S¢¢Ý ÜU¢
çÎH çãÎ¢²¼ S¢ï ãÅ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±èÚ¢Ýï }¢ḯ y¢ÏÎèH ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
²ïã ÜUH¢}¢ ¼¢ï Ý¢Á¢¢§Á¢G ± ãGÚ¢}¢ x¢ézG¼ìx¢ê S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU

‰¢¢, ¥Ï¢ Úãè }¢éÏ¢¢ãG ²¢’Ýè x¢GñÚ Á¢GMÚè x¢ézG¼ìx¢ê ¼¢ï ±¢ïã |¢è Ó¢¢Ú ±Á¢ã
S¢ï ÆèÜU Ýãè´ :
ÐãHè ±Á¢ã :
²ïã ãñ çÜU ÈéUÁG ¢G H
ê ± H¢²¢’Ýè x¢éz¼G xì ¢ê çÜUÚ¢}¢Ý ÜU¢ç¼Ï¢èÝ ÜU¢ï
çH¶Ýè ÐÇG¼è ãñ, ¼¢ï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU §Ý S¢ï ãG²¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ÈéUÁG ¢G H
ê
Ï¢¢¼ï´ çH¶Ýï ÜUè §Ý ÜU¢ï ¼vGHèÈGU Ý Îï, ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ §Úà¢¢Î ãñ :
Ï¢‹Î¢ ÜU¢ï§ü HzGÁ¢G Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï Ýãè´
çÝÜU¢H¼¢ }¢x¢Ú §S¢ï Ý¢ïÅ ÜUÚÝï ÜïU
çH²ï »ÜU çÝx¢ãÏ¢¢Ý ©S¢ ÜïU Ð¢S¢
¼Ä²¢Ú Úã¼¢ ãñ J
2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ÜU¢ï§ü Ï¢¢¼ ±¢ïã Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï Ýãè´ çÝÜU¢H¼¢ çÜU ©S¢
ÜïU Ð¢S¢ »ÜU }¢éãG¢çÈGUÁ¢G ¼Ä²¢Ú Ý Ï¢ñÆ¢ ã¢ï J
ÎêS¢Úè ±Á¢ã :
²ïã ãñ çÜU ²ïã ¥ÓÀè Ï¢¢¼ Ýãè´ çÜU HxG± ¥¢ñÚ Ï¢ïãêÎ¢ Ï¢¢¼¢ï´
S¢ï |¢Ú¢ ãé±¢ ¥¢’}¢¢H Ý¢}¢¢ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU ãéGÁG¢êÚ }¢ï´ Ðïà¢ ã¢ï, §S¢
çÏ¢Ý¢ ÐÚ Ï¢‹Îï ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ÈéUGÁG¢êH x¢ézG¼ìx¢ê S¢ï Ï¢Ó¢ï, Ï¢¢’Á¢G çÜU¼¢Ï¢¢ï´
}¢ï´ }¢Á¢GÜêUÚ ãñ çÜU »ÜU à¢wGS¢ Ýï çÜUS¢è ÜU¢ï ÈéUGÁG¢êH x¢ézG¼ìx¢ê ÜUÚ¼ï Îï¶¢
¼¢ï ÜUã¢ : ¼ïÚï çH²ï ¶GÚ¢Ï¢è ã¢ï, ¼ïÚè ²ïã S¢Ï¢ Ï¢¢¼ï´ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜïU ãéÁG ¢G êÚ Ðïà¢ ã¢ḯx¢è, ¼¢ï Îï¶ »ïS¢è Ï¢¢¼ḯ v²êæ Ðïà¢ ÜUÚ Úã¢ ãñ J
¼èS¢Úè ±Á¢ã :
²ïã ãñ çÜU Ï¢‹Îï ÜU¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢G ÜUã¢ Á¢¢»x¢¢ çÜU ¥ÐÝï
¥¢’}¢¢H Ý¢}¢ï ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ãéGÁG¢êÚ ¼}¢¢}¢ }¢wGHêÜGU ÜïU
MÏ¢M ÐÉG ÜUÚ S¢éÝ¢», ©S¢ ±vG¼ ãGàÚ ÜUè ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU S¢çwG¼²¢æ ©S¢
ÜïU S¢¢}¢Ýï ã¢ï´x¢è, §‹S¢¢Ý Œ²¢S¢ ÜUè çà¢g¼ S¢ï }¢Ú Úã¢ ã¢ïx¢¢, çÁ¢S}¢
ÐÚ ÜUÐÇG¢ Ýãè´ ã¢ïx¢¢, |¢êÜU S¢ï ÜU}¢Ú ÅêÅ Úãè ã¢ïx¢è, Á¢‹Ý¼ }¢ï´
Î¢ç¶GH ã¢ïÝï S¢ï Ú¢ïÜU çÎ²¢ x¢²¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè Ú¢ãG¼ ©S¢
ÐÚ Ï¢‹Î ÜUÚ Îè x¢§ü ã¢ïx¢è »ïS¢ï ãG¢H }¢ï´ ¥ÐÝï »ïS¢ï Ý¢}¢» ¥¢’}¢¢H
ÜU¢ï ÐÉGÝ¢ Á¢¢ï ÈéUGÁG¢êH ± Ï¢ïãêÎ¢ x¢ézG¼ìx¢ê S¢ï ÐéÚ ã¢ï çÜUS¢ ÜGUÎÚ ¼vGHèÈGU
Îïã Ó¢èÁ¢G ã¢ïx¢è, §S¢ çH²ï Ó¢¢çã²ï çÜU Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï çS¢±¢» ¥ÓÀè Ï¢¢¼
ÜïU ÜéUÀ Ý çÝÜU¢Hï J
Ó¢¢ñ‰¢è ±Á¢ã :
²ïã ãñ çÜU Ï¢‹Îï ÜU¢ï ÈéUGÁG¢êH ¥¢ñÚ H¢²¢’Ýè Ï¢¢¼¢ï´ ÐÚ }¢H¢}¢¼
ÜUè Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ à¢}¢ü çÎH¢§ü Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ Ï¢‹Îï ÜïU Ð¢S¢ §S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü
Á¢±¢Ï¢ Ýãè´ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï à¢}¢ü ± ÝÎ¢}¢¼
ÜUè ±Á¢ã S¢ï §‹S¢¢Ý Ð¢Ýè Ð¢Ýè ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
Ï¢¢’Á¢G Ï¢éÁG¢éx¢¢ïZ (k) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ : ¥ÐÝè Á¢GÏ¢¢Ý
ÜU¢ï ÈéUGÁG¢êçH²¢¼ S¢ï Ú¢ïÜU, v²êæçÜU §Ý ÜU¢ çãGS¢¢Ï¢ ¼G±èH ã¢ïx¢¢ J
Á¢¢ï à¢wGS¢ ÝS¢èãG¼ ÜU¢ ¥¢ÚÁG¢ê }¢‹Î ãñ ©S¢ ÜïU çH²ï ²ïã Ó¢¢Ú
©S¢êH ÜU¢ÈGUè ãñ´ ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï ¥ÐÝè çÜU¼¢Ï¢ “¥S¢Ú¢Úï }¢é¥G¢}¢H¢¼ï
ÎèÝ” }¢ï´ »ïS¢ï ©S¢êH ÐêÚè à¢ãüG S¢ï çH¶ï ãñ´, ¥x¢Ú çÁ¢G²¢Î¢ ¼zGS¢èH
}¢¼GHêÏ¢ ã¢ï ¼¢ï §S¢ ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUÚ¢ï, §S¢ }¢ï´ ¼é}¢ ÜU¢ï ãÚ à¢ñ ÜU¢
à¢¢ÈGUè(1) Ï¢²¢Ý ç}¢Hïx¢¢ J
Ó¢¢ñ‰¢è ÈGUSH : çÎH ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´
çÈUÚ ¼é}¢ ÐÚ çÎH ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼, §S¢ ÜUè §SH¢ãG ¥¢ñÚ §S¢ï
ÎéLS¼ Ú¶Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝ¢ |¢è Á¢GMÚè ãñ v²êæçÜU çÎH ÜU¢
}¢é¥G¢}¢H¢ Ï¢¢ÜGUè ¥¢’Á¢G¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¶G¼GÚÝ¢ÜU ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ¥S¢Ú
Ï¢¢ÜGUè ¥¢’Á¢G¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ãñ, §S¢ ÜUè ÎéLS¼è çÁ¢G²¢Î¢ çÎvGÜGU¼ ¼GHÏ¢
¥¢ñÚ §S¢ ÜUè §SH¢ãG çÁ¢G²¢Î¢ }¢éçàÜUH ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ãG¢H çÁ¢G²¢Î¢
}¢ãGÝ¼ ¼GHÏ¢ ãñ J }¢ñ´ §SH¢ãïG ÜGUËÏ¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU Ð¢æÓ¢ Á¢¢}¢ï¥G
©S¢êH Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼¢ ãêæ çÁ¢Ý ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚÝï S¢ï çÎH ÜUè §SH¢ãG
ÐêÚè ¼GÚãG ã¢ï Á¢¢»x¢è J
ÐãH¢ ©S¢êH :
¥ËH¢ã ¼¥G ¢ H¢ ¶G ¢ §Ý ¥¢æ¶¢ïæ
(2) ¥¢ñ Ú çÎH Üï U Ð¢ï à ¢èÎ¢ Ú¢Á¢G ¢ ï ´ ÜU¢ï
Á¢¢Ý¼¢ ãñ J
1.......¼S¢ËHè Ï¢wGà¢ J
2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥ËH¢ã Á¢¢Ý¼¢ ãñ Ó¢¢ïÚè ÀéÐï ÜUè çÝx¢¢ã ¥¢ñÚ Á¢¢ï
ÜéUÀ S¢èÝ¢ï´ }¢ï´ ÀéÐ¢ ãñ J
ÎêS¢Úï }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(1) Á¢¢ï ÜéUÀ ¼é}ã¢Úï çÎH¢ï´ }¢ï´ ãñ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ©S¢ S¢ï Ï¢¢ ¶GÏ¢Ú ãñ J
»ÜU ¥¢ñÚ Á¢x¢ã ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(2) Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢èÝï ÜïU
Ú¢Á¢G Á¢¢Ý¼¢ ãñ J
Îï¶¢ï ! ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ çÜU¼Ýè
ÎzG¥G¢ §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ï Î¢ïãÚ¢²¢ ¥¢ñÚ ¼ÜUÚ¢Ú çÜU²¢ ãñ, ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜU¢ S¢èÝï ÜïU ¥S¢Ú¢Ú ÐÚ ¥¢x¢¢ã ã¢ïÝ¢ ãè ÇÚÝï ¥¢ñÚ ¶G¢ñÈGU
ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ÜU¢ÈGUè ãñ v²êæçÜU ¥GËH¢}¢éH xG¢é²êÏ¢ ÜïU S¢¢‰¢ }¢é¥G¢}¢H¢
Ï¢ãé¼ Ý¢ÁG¢éÜU ãñ §S¢ çH²ï ¼é}ãï´ ¶G²¢H ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¼é}ã¢Úï
çÎH¢ï´ }¢ï´ çÜUS¢ ¼GÚãG ÜïU Ú¢Á¢G ãñ´ çÁ¢Ý S¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ï¢¢ ¶GÏ¢Ú
ãñ ¥x¢Ú N ¼é}ã¢Úï ¶G²¢H¢¼ ± §Ú¢Îï x¢‹Îï ã¢ï´ ¼¢ï ¼é}ãï´ à¢}¢¢ïü
ãG²¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï J
ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
(3)
²¢’Ýè ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼é}ã¢Úè çS¢ÈüUG Á¢G¢çãÚè S¢êÚ¼¢ḯ ¥¢ñÚ

¶¢H¢ḯ ÜU¢ï Ýãè´ Îï¶¼¢ Ï¢çËÜU ±¢ïã ¼é}ã¢Úï çÎH¢ḯ ÜU¢ï |¢è Îï¶¼¢ ãñ J
é §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã Á¢¢Ý¼¢ ãñ Á¢¢ï ¼é}¢ S¢Ï¢ ÜïU çÎH¢ï´ }¢ï´ ãñ J
é §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã çÎH¢ḯ ÜUè Ï¢¢¼ Á¢¢Ý¼¢ ãñ J

3
§S¢ ãGÎèS¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU S¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU çÎH ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ
ÜUè ÝÁ¢GÚ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ à¢wGS¢ ÐÚ ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ ãñ Á¢¢ï Á¢G¢çãÚè
Ó¢ïãÚï ÜU¢ »ãç¼}¢¢}¢ ÜUÚï, §S¢ï {¢ï», }¢ñH ÜéUÓ¢ïH S¢ï S¢é‰¢Ú¢ Ú¶ï ¼¢çÜU
}¢wGHêÜGU ©S¢ ÜïU Ó¢ïãÚï ÜïU çÜUS¢è »ïGÏ¢ ÐÚ }¢éœ¢GH¥G Ý ã¢ï }¢x¢Ú çÎH ÜU¢
»ãç¼}¢¢}¢ Ý ÜUÚï Á¢¢ï ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ ÜUè ÝÁ¢GÚ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ãñ,
Ó¢¢çã²ï ¼¢ï ²ïã ‰¢¢ çÜU çÎH ÜU¢ï Ð¢ÜUèÁ¢G¢ Ú¶ï, §S¢ï ¥¢Ú¢S¼¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ
S¢é‰¢Ú¢ Ú¶ï ¼¢çÜU ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ §S¢ }¢ï´ çÜUS¢è »ïGÏ¢ ÜU¢ï Ý Ð¢»
HïçÜUÝ ¥zGS¢¢ïS¢ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ãñ çÜU çÎH x¢‹Îx¢è, ÐHèÎè ¥¢ñÚ x¢GH¢Á¢G¼
S¢ï HÏ¢ÚïÁ¢G ãñ }¢x¢Ú çÁ¢S¢ ÐÚ }¢wGHêÜGU ÜUè ÝÁ¢GÚ ÐÇG¼è ãñ ©S¢ ÜïU çH²ï
ÜU¢ïçà¢à¢ ã¢ï¼è ãñ çÜU §S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü »ïGÏ¢ ± ÜGUÏ¢¢ãG¼ Ý Ð¢§ü Á¢¢» J
çÎH »ÜU Ï¢¢Îà¢¢ã ÜUè }¢¢çÝ‹Î ãñ çÁ¢S¢ ÜUè §¼G¢¥G¼ ÜUè
Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢ÜGUè ¥¢’Á¢G¢ çÚ¥G¢²¢ ÜUè ¼GÚãG ãñ´ çÜU S¢Ï¢ §S¢ ÜUè
ÐñÚ±è ÜUÚ¼ï ãñ´, ¼¢ï ¥x¢Ú S¢ÚÎ¢Ú ÎéLS¼ ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜïU ¼¢Ï¢ï¥G(1) |¢è
ÎéLS¼ ã¢ï¼ï ãñ´ J §S¢è ¼GÚãG ¥x¢Ú Ï¢¢Îà¢¢ã ÎéLS¼ ã¢ï ¼¢ï çÚ¥G¢²¢ |¢è
ÎéLS¼ ¥¢ñÚ ÆèÜU ã¢ï¼è ãñ, §S¢ Ï¢²¢Ý ÜUè ±Á¢G¢ãG¼ ãéGÁG¢êÚ j ÜUè
G ãGÎèS¢ S¢ï ã¢ï¼è ãñ, ¥¢Ð (6) ÜU¢ §Úà¢¢Î ãñ :
ÎÁ¢ïü Á¢ñH
(2)
1 }¢¢ ¼ãìG¼ J
.....2
§‹S¢¢Ý ÜïU ¥‹ÎÚ x¢¢ïà¼ ÜU¢ »ÜU H¢ï‰¢ÇG¢(1) ãñ, ¥x¢Ú ±¢ïã ÎéLS¼ ã¢ï
¼¢ï S¢¢Ú¢ çÁ¢S}¢ ÎéLS¼ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ±¢ïã ¶GÚ¢Ï¢ ã¢ï ¼¢ï S¢¢Ú¢
çÁ¢S}¢ ¶GÚ¢Ï¢ ã¢ï¼¢ ãñ, S¢éÝ H¢ï çÜU ±¢ïã çÎH ãñ J
Á¢Ï¢ ¼}¢¢}¢ çÁ¢S}¢ ÜUè §SH¢ãG ÜGUËÏ¢ ÜUè §SH¢ãG ÐÚ
}¢¢ñÜGUêÈGU(2) ãñ ¼¢ï çÎH ÜUè §SH¢ãG Ï¢ãé¼ Á¢GMÚè ãñ J
Ó¢¢ñ‰¢¢ ©S¢êH :
çÎH Ï¢‹Îï ÜïU ÝÈGUèS¢ ± ¥¢’H¢ Á¢±¢çãÚ ÜU¢ ¶GÁ¢G¢Ý¢ ãñ
§Ý ¥¢’H¢ Á¢¢ïãÚ¢ï´ }¢ï´ S¢ï »ÜU Á¢¢ïãÚ ¥¢’H¢ ± ©G}Î¢ ãñ, ±¢ïã
}¢¢’çÚÈGU¼ï wG¢éÎ¢±‹Îè ãñ Á¢¢ï Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢Ý ÜUè S¢¥G¢Î¼ ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢
ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ÜGUËÏ¢è Ï¢S¢èÚ¼ ãñ çÁ¢S¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï ÎÚÏ¢¢Úï §H¢ãè
}¢ï´ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ±Á¢¢ã¼ ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢èü ãG¢çS¢H ã¢ï¼è ãñ çÈUÚ çÎH S¢ï
¼¥GËHéÜGU Ú¶Ýï ±¢Hè ©G}Î¢ Ó¢èÁ¢G¢ï´ }¢ï´ S¢ï »ÜU ©G}Î¢ Ó¢èÁ¢G §GÏ¢¢Î¢¼
± ¼G¢¥G¢¼ }¢ï´ çÝÄ²¼ï ¶G¢çHS¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU S¢¢‰¢ S¢±¢Ï¢ ¥¢ñÚ Á¢Á¢G¢
ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU ãñ, §S¢ ÜïU §GH¢±¢ çÎH ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU¢¼ }¢ï´ S¢ï
©GHê}¢ ¥¢ñÚ çãGv}¢¼ ÜUè Ï¢¢¼ï´ ãñ´ Á¢¢ï Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï à¢ÚÈGU ÜU¢ Ï¢¢§GS¢
ãñ´ ¥¢ñÚ Ð¢ÜUèÁ¢G¢ ¥wGH¢ÜGU ¥¢ñÚ ¥ÓÀè ¥G¢Î¼ï´ ãñ´ çÁ¢Ý S¢ï §‹S¢¢Ý
ÜU¢ï ÈGUÁ¢GèH¼, ¥GÁ¢G}¢¼ ¥¢ñÚ §GÁGÁ¢G¼ ãG¢çS¢H ã¢ï¼è ãñ, ã}¢ Ýï
¥ÐÝè çÜU¼¢Ï¢ “¥S¢Ú¢Úï }¢é¥G¢}¢H¢¼ï ÎèÝ” }¢ï´ §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ï
ÐêÚè à¢ãüG ± ¼zGS¢èH S¢ï çH¶¢ ãñ J
¼¢ï Á¢Ï¢ çÎH »ïS¢ï çx¢Ú¢æ ÜGUÎí ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼ÚèÝ Á¢±¢çãÚ ÜU¢
¶GÁ¢G¢Ý¢ ãñ ¼¢ï »ïS¢ï ¶GÁ¢G¢Ýï ÜUè ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè }¢ñH ÜéUÓ¢ïH, ãÚ
1 ÅéÜUÇG¢ J 2 }¢é‹ãGçS¢Ú J
¥¢ÈGU¼ ¥¢ñÚ Ó¢¢ïÚ¢ï´ ± Ç¢ÜêU¥¢ïæ ±x¢ñGÚ¢ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ ± çÝx¢ãÎ¢à¼
Á¢GMÚè ãñ, ²ïã »ïS¢¢ ¶GÁ¢G¢Ý¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ãÚ ¼GÚãG Á¢GMÚè
ãñ ¼¢çÜU §S¢ ÜïU çx¢Ú¢æ ÜGUÎí }¢¢ï¼è ¶GÚ¢Ï¢ Ý ã¢ï´ ¥¢ñÚ Ý ÜU¢ï§ü Îéà}¢Ý
§Ý ÐÚ ÜGUÏÁ¢G¢ ÜUÚ S¢ÜïU J
Ð¢æÓ¢±¢æ ©S¢êH :
}¢ñ´ Ýï çÎH ÜïU ãG¢H¢¼ ÐÚ x¢G¢ñÚ çÜU²¢ ¼¢ï }¢éÛ¢ï §S¢ ÜïU Ð¢æÓ¢
ãG¢H¢¼ »ïS¢ï ç}¢Hï Á¢¢ï ÎêS¢Úï çÜUS¢è ©GÁG± }¢ï´ Ýãè´ Ð¢» Á¢¢¼ï :
{1} ²ïã çÜU Îéà}¢Ý ãÚ ±vG¼ §S¢ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ãñ ¥¢ñÚ §S¢ï
¼Ï¢¢ã ÜUÚÝï ÜU¢ ÜGUSÎ çÜU²ï ãé±ï ãñ v²êæçÜU à¢ñ¼G¢Ý §‹S¢¢Ý ÜïU çÎH ÜïU
S¢¢‰¢ ãÚ ±vG¼ Hx¢¢ Úã¼¢ ãñ ¼¢ï ÜGUËÏ¢ §Ëã¢}¢ ± ±S±S¢¢ Î¢ïÝ¢ï´ ÜUè
}¢ç‹Á¢GH ãñ, à¢ñ¼G¢Ý ¥¢ñÚ çÈGUçÚà¼ï Î¢ïÝ¢ï´ §S¢ï ¥ÐÝè ¥ÐÝè Î¢’±¼
ÎïÝï }¢ï´ }¢S¢MÈGU Úã¼ï ãñ´ J
{2} §S¢ ÜUè ÎêS¢Úè ãG¢H¼ ²ïã ãñ çÜU ÜGUËÏ¢ ÜUè }¢SMçÈGUÄ²¼ Ï¢ãé¼
çÁ¢G²¢Î¢ ãñ v²êçæ ÜU ¥GvH G ¥¢ñÚ à¢ã±¼ Î¢ïÝ¢ï´ ¥ÐÝï ¥ÐÝï HàÜUÚ §S¢ }¢ï´
Î¢ñÇ¢G ¼ï Úã¼ï ãñ́, x¢¢ï²¢ ²ïã ¥GvH
G ± à¢ã±¼ Î¢ïÝ¢ḯ ÜïU HàÜUÚ¢ḯ ÜU¢ }¢ñÎ¢Ýï
ÜU¢ÚÁ¢G¢Ú(1) ãñ, §S¢ ¼GÚãG çÎH Î¢ïÝ¢ï´ ÜUè Á¢æx¢ ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï´ ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï
ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ Ï¢Ý¢ Úã¼¢ ãñ ¼¢ï Á¢¢ï }¢ÜGU¢}¢ Î¢ïÝ¢ï´ Îéà}¢Ý¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ãGÎ
ÜUè ãGçñ S¢Ä²¼ Ú¶¼¢ ã¢ï ©S¢ ÜUè çÝx¢ãÎ¢à¼ Ï¢ãé¼ Á¢GMÚè ¥}¢í ãñ J
{3} §S¢ ÜUè ¼èS¢Úè ãG¢H¼ ²ïã ãñ çÜU §S¢ ÜïU ¥G±¢çÚÁ¢G ± H±¢çãGÜGU¢¼
Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ãñ´, §S¢ çH²ï çÜU ±S±S¢ï ± ¶G¼GÚ¢¼ ¼èÚ¢ï´ ÜUè }¢¢çÝ‹Î
ãñ´ Á¢¢ï ã}¢ïà¢¢ §S¢ ÐÚ Ï¢ÚS¢¼ï Úã¼ï ãñ´ ²¢ Ï¢¢çÚà¢ ÜUè ¼GÚãG ãñ´ çÜU ã}¢ïà¢¢
§S¢ ÐÚ çx¢Ú¼ï Úã¼ï ãñ´ ÜU|¢è Ï¢‹Î Ýãè´ ã¢ï¼ï ¥¢ñÚ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ²ïã
1 Á¢æx¢ ÜU¢ }¢ñÎ¢Ý J
¼G¢ÜGU¼ Ýãè´ çÜU §‹ãï´ Ú¢ïÜU ²¢ Ï¢‹Î ÜUÚ S¢ÜïU ¥¢ñÚ çÎH ÜU¢ï§ü ¥¢æ¶ ÜUè
¼GÚãG ¼¢ï ãñ Ýãè´ çÜU ¶G¼GÚï ÜïU ±vG¼ §S¢ï Ï¢‹Î ÜUÚ çH²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ Ï¢
±vG¼ï ¥}Ý ¶¢ïH çH²¢ Á¢¢» ÝèÁ¢G ²ïã ÜGUËÏ¢ çÜUS¢è ¼‹ã¢ }¢ÜGU¢}¢
}¢ï´ |¢è Ýãè´ ¥¢ñÚ Ý ²ïã ÜUãè´ Ú¢¼ ÜUè ¼¢ÚèÜUè }¢ï´ }¢wGÈGUè ãñ çÜU Îéà}¢Ý
§S¢ï Ý Ð¢ S¢ÜïU´ ¥¢ñÚ Ý ²ïã Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè }¢¢çÝ‹Î Î¢æ¼¢ï´ ¥¢ñÚ ã¢ï´Å¢ï´ ÜUè
çãGÈGU¢Á¢G¼ }¢ï´ ãñ çÜU ¼ê §S¢ï Ï¢Ó¢¢ S¢ÜïU ¥¢ñÚ }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶ S¢ÜïU Ï¢çËÜU
çÎH ¼¢ï ¶G¼GÚ¢¼ ± ±S¢¢ç±S¢ ÜU¢ çÝà¢¢Ý¢ ãñ, ¥¢ñÚ ¼é}¢ }¢ï´ §Ý
¶G¼GÚ¢¼ ± ±S¢¢ç±S¢ ÜU¢ï Ú¢ïÜUÝï ÜUè ÐêÚè ÜéUGÃ±¼ Ýãè´ çÜU S¢ãGèãG
}¢¢’Ý¢ }¢ï´ §S¢ ÜUè çÝx¢ãÎ¢à¼ ÜUÚ S¢ÜU¢ï, çHã¢Á¢G¢ ¶G¼GÚ¢¼ ± ±S¢¢ç±S¢
ÜU¢ï }¢Á¢GèÎ ¼çvG±²¼ ÐãéæÓ¢¢¼¢ Úã¼¢ ãñ J §S¢ çÏ¢Ý¢ ÐÚ ÜGUËÏ¢ S¢ï
¼¥GËHéÜGU Ú¶Ýï ±¢Hï ¶G¼GÚ¢¼ ÜU¢ }¢éÜGU¢Ï¢H¢ S¢wG¼ ÜU¢ïçà¢à¢ ¥¢ñÚ
}¢ãGÝ¼ Ó¢¢ã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §Ý ¶G¼GÚ¢¼ ÜU¢ çÎÈGU¢¥G ¥GÁ¢Gè}¢ çÁ¢g¢ï Á¢ãÎ
ÜU¢ }¢é¼ÜGU¢Á¢Gè(1) ãñ J
{4} §S¢ ÜUè Ó¢¢ñ‰¢è ãG¢H¼ ²ïã ãñ çÜU §S¢ ÜU¢ §GH¢Á¢ §S¢ çÏ¢Ý¢ ÐÚ |¢è
}¢éçàÜUH ãñ çÜU ²ïã §‹S¢¢Ý ÜUè ÝÁ¢GÚ S¢ï x¢G¢§Ï¢ ãñ J §S¢ çÏ¢Ý¢ ÐÚ Ï¢ãé¼
Ï¢§üÎG (2) ãñ çÜU ¼é}¢ §S¢ ÜUè ¥¢ÈGU¼ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU çH²ï Á¢GÚÚ ÚS¢¢æ ¥à²¢
ÜU¢ï |¢¢æÐ S¢ÜU¢ï ¥¢ñÚ §Ý ÐÚ §çœ¢GH¢¥G Ð¢ S¢ÜU¢ï, §S¢ çH²ï §SH¢ãïG ÜGUËÏ¢
ÜïU çH²ï ¼G±èH }¢éÁ¢¢ãÎ¢ḯ, ÜU¢ïçà¢à¢¢ḯ ¥¢ñÚ çÚ²¢Á¢G¼¢ḯ ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ J
{5} §S¢ ÜUè Ð¢æÓ¢±è´ ãG¢H¼ ²ïã ãñ çÜU ¥¢ÈGU¢¼ §S¢ ÐÚ Á¢ËÎè ãG}H¢
¥¢±Ú ã¢ï¼è ãñ´ ¥¢ñÚ ²ïã ãÚ ±vG¼ §ç‹ÜGUH¢Ï¢ ± ¼ÏÎèHè ÜïU çH²ï
y¢Ä²¢Ú Úã¼¢ ãñ, Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢¢ï´ Ýï ÜUã¢ ãñ çÜU çÎH ãç‹Ç²¢ ÜïU ©Ï¢HÝï
S¢ï |¢è Á¢ËÎè §ç‹ÜGUH¢Ï¢ }¢ï´ ¥¢ Á¢¢¼¢ ãñ, çÜUS¢è à¢¢§GÚ Ýï ÜUã¢ ãñ :
1 Ó¢¢ãÝï ±¢H¢ J 2 }¢éçàÜUH J
(¼Á¢ü}¢¢) ÜGUËÏ¢ ÜU¢ Ý¢}¢ §S¢è çÏ¢Ý¢ ÐÚ ÜGUËÏ¢ Ú¶¢ x¢²¢ ãñ çÜU ²ïã
ãÚ ¥¢Ý ¥ÎH Ï¢ÎH ã¢ï¼¢ Úã¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ }¢éwG¼çHÈGU Ú¢»æ
ÐñÎ¢ ã¢ï¼è Úã¼è ãñ´ J
ÐS¢ ¥x¢Ú çÎH Hx¢GçÁ¢Gà¢ ¶¢ Á¢¢» ¼¢ï §S¢ ÜUè Hx¢GçÁ¢Gà¢
Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè Hx¢GçÁ¢Gà¢ ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ çÏ¢x¢ÇG Á¢¢Ý¢ çÝã¢²¼
ÐÚïà¢¢Ý ÜéUÝ ¥}¢í ã¢ïx¢¢ §S¢ çH²ï çÜU çÎH ÜUè Hx¢GçÁ¢Gà¢ ÜU¢ ¥ÎÝ¢
ÎÚÁ¢¢ ÜGUS¢¢±¼ ¥¢ñÚ x¢ñGLËH¢ã(1) ÜUè ¼GÚÈGU }¢ñH¢Ý ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè
Hx¢GçÁ¢Gà¢ ÜU¢ ¥¢ç¶GÚè ÎÚÁ¢¢ ²ïã ãñ çÜU §S¢ ÐÚ ÜéUÈGí ÜUè }¢éãÚ Hx¢
Á¢¢¼è ãñ, v²¢ ¼é}¢ Ýï ãGÜUG ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ²ïã §Úà¢¢Îï çx¢Ú¢}¢è Ýãè´ S¢éÝ¢ :
§ÏHèS¢ Ýï S¢Á¢Îï S¢ï §‹ÜU¢Ú ÜUÚ çÎ²¢
¥¢ñÚ ¼ÜUÏÏ¢éÚ ÜUè Ú¢ã §çwG¼²¢Ú ÜUè ¥¢ñÚ
ÜU¢çÈGUÚ¢ï´ }¢ï´ S¢ï ã¢ï x¢²¢ J
©S¢ ÜïU çÎH }¢ï´ ¼ÜUÏÏ¢éÚ ‰¢¢ çÁ¢S¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ±¢ïã ãéGv}¢ï ÚÏÏ¢è
S¢ï }¢éç‹ÜUÚ ¥¢ñÚ ÜU¢çÈGUÚ ã¢ï x¢²¢, ÎêS¢Úè Á¢x¢ã §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ :
HïçÜUÝ ±¢ïã ¼¢ï Á¢G}¢èÝ S¢ï çÓ¢}¢Å x¢²¢
¥¢ñÚ ¥ÐÝè wG±¢çãà¢ ÜU¢ ÐñM Ï¢Ý x¢²¢ J
¼¢ï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU }¢ñH¢Ý ¥¢ñÚ wG±¢çãà¢¢¼ ÜUè ÐñÚ±è Ó¢êæçÜU
©S¢ ÜïU çÎH }¢ï´ ‰¢è §S¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ±¢ïã »ÜU }¢‹ãêGS¢ x¢éÝ¢ã ÐÚ ¥¢}¢¢Î¢
ã¢ï x¢²¢, ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ ±¢çÚÎ ãñ :
1 ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU §GH¢±¢ J
2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : }¢éç‹ÜUÚ ãé±¢ ¥¢ñÚ xG¢éMÚ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ÜU¢çÈGUÚ ã¢ï
x¢²¢ J
3 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : }¢x¢Ú ±¢ïã ¼¢ï Á¢G}¢èÝ ÐÜUÇG x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè
wG±¢çãà¢ ÜU¢ ¼¢Ï¢ï¥G ãé±¢ J
¥¢ñÚ ã}¢ ©Ý ÜïU çÎH¢ḯ ¥¢ñÚ ¥¢æ¶¢ḯ ÜU¢ï
©HÅ Îḯx¢ï ¼¢ï Á¢ñS¢ï §S¢ ÜéUÚ¥¢Ý ÐÚ
ÐãHè Ï¢¢Ú §ü}¢¢Ý Ý H¢» §S¢è ¼GÚãG
çÈUÚ |¢è §ü}¢¢Ý Ýãè´ H¢»æx¢ï, ¥¢ñÚ ã}¢
©Ý ÜU¢ï À¢ïÇG Îï´x¢ï çÜU ¥ÐÝè S¢ÚÜUà¢è
}¢ï´ |¢ÅÜU¼ï çÈUÚï´ J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¶G¢S¢¢Ýï ãGÜGU ¼¥G¢H¢ §S¢è çÏ¢Ý¢ ÐÚ çÎH ÜïU
}¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ çÝã¢²¼ Ó¢¢ïÜU‹Ýï Úã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè }¢ï´ }¢S¢MÈGU
Úã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ÐêÚè ÜU¢ïçà¢à¢ §S¢ ÜUè §SH¢ãG ± ÎéLS¼è }¢ï´ S¢ÈüGU
ÜUÚ Îï¼ï ãñ´, ÜéUGÚ¥¢Ýï ãGÜUè}¢ }¢ï´ ±¢çÚÎ ãñ :
¥¢ñÚ ±¢ïã ©S¢ çÎÝ S¢ï ÇÚ¼ï ãñ´ çÁ¢S¢
çÎÝ ¶G¢ñÈGU ± çãÚ¢S¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ çÎH
¥¢ñÚ ¥¢æ¶ï´ ©HÅ Á¢¢»æx¢è J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ã}¢ S¢Ï¢ }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï §GÏ¢í¼ ÐÜUÇGÝï
±¢H¢ï´, çãÎ¢²¼ ²¢zG¼¢ H¢ïx¢¢ï´ ¥¢ñÚ §SH¢ãïG ÜGUËÏ¢ ÜUè ¼x¢¢ï Î¢ï ÜUÚÝï
±¢H¢ï´ }¢ï´ à¢¢ç}¢H ÈGUÚ}¢¢» J
S¢é±¢H : Ï¢ïà¢ÜU çÎH ÜUè §SH¢ãG ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ çÝã¢²¼ ãè
¥ã}¢ ãñ, §S¢ çH²ï ã}¢ï´ ±¢ïã ©}¢êÚ Ï¢¼¢§²ï çÁ¢Ý ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú
ÜUÚÝï S¢ï §S¢ ÜUè §SH¢ãG ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ, ¥¢ñÚ ©Ý ¥¢ÈGU¢¼ ±
}¢¢ïãçHÜU¢¼ ÜUè |¢è çÝà¢¢Ý Îïãè ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï Á¢¢ï ¶GÚ¢çÏ¢²ï ÜGUËÏ¢
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ã}¢ ÈïUÚ Îï¼ï ãñ´ ©Ý ÜïU çÎH¢ï´ ¥¢ñÚ ¥¢æ¶¢ï´ ÜU¢ï
Á¢ñS¢¢ ±¢ïã ÐãHè Ï¢¢Ú §S¢ ÐÚ §ü}¢¢Ý Ý H¢» ‰¢ï ¥¢ñÚ ©‹ãï´ À¢ïÇG Îï¼ï ãñ´ çÜU ¥ÐÝè
S¢ÚÜUà¢è }¢ï´ |¢ÅÜU¢ ÜUÚï´ J
2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ÇÚ¼ï ãñ´ ©S¢ çÎÝ S¢ï çÁ¢S¢ }¢ï´ ©HÅ Á¢¢»æx¢ï çÎH
¥¢ñÚ ¥¢æ¶ï´ J
ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ´, }¢é}¢çÜUÝ ãñ ã}¢ï´ |¢è ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ §Ý ÐÚ ¥G}¢H
ÐñÚ¢ ã¢ïÝï ÜUè ¼¢ñÈUG èÜGU Îï Îï §S¢ ¼GÚãG ã}¢ ¥¢Ð ÜïU Ï¢¼¢» ãé±ï ©S¢êH¢ḯ ÜUè
Ú¢ïà¢Ýè }¢ḯ çÎH ÜUè §SH¢ãG ÜUÚ S¢ÜïU´ ?
Á¢±¢Ï¢ : §SH¢ãïG ÜGUËÏ¢ ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ ± Á¢GÚ¢»¥G ÜUè ¼zGS¢èH ¶G¢S¢è
¼G±èH ãñ, ²ïã }¢éw¼G S¢Ú ¼¢HèÈGU §S¢ ÐêÚè ¼zGS¢èH ÜUè }¢é¼ãGç}}¢H Ýãè´ J
©GH}¢¢» ¥¢ç¶GÚ¼ (k) Ýï §SH¢ãïG ÜGUËÏ¢ ÜUè ¼zGS¢èH¢¼
Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãé±ï »ÜU Á¢¢}¢ï¥G Ýév¼ï ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ
©‹ã¢ï´ Ýï çÎH ÜU¢ï ÎéLS¼ ÜUÚÝï ±¢Hï ÝÃ±ï ¶GS¢¢§Hï ãG}¢èÎ¢(1) ¥¢ñÚ
§¼Ýè ¼¢’Î¢Î }¢ḯ ¶GS¢¢§Hï ÚÁ¢GèH¢(2) Ï¢²¢Ý çÜU²ï ãñ́ Á¢¢ï ÈGUS¢¢Îï ÜGUËÏ¢
ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ́ çÈUÚ §SH¢ãG S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU ¥zG¥¢G H ± ©}¢êÚ ¥¢ñÚ §S¢
çS¢HçS¢Hï }¢ḯ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ ¥¢ñÚ H¢§ÜïUG §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ©}¢êÚ ÜU¢ï
}¢éÈUG SS¢H ¼G¢ñÚ ÐÚ Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ãñ, ¥x¢Ó¢ïü ÜGUËÏ¢ S¢ï ¼¥GËHéÜUG Ú¶Ýï
±¢Hè ¥Ï¢ãG¢S¢ Ï¢ Á¢G¢çãÚ ¼G±èH }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼è ãñ´ }¢x¢Ú wG¢Îé ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ !
Á¢¢ï à¢wGS¢ ÎèÝ ÜUè ¥ãç}}¢Ä²¼ S¢ï ±¢çÜGUÈGU ãñ x¢G¢çÈGUH¢ḯ ÜUè ¼GÚãG wG±¢Ï¢ï
x¢GzHG ¼ }¢ḯ Ýãè´ ÐÇG¢ ãé±¢ Ï¢çËÜU Ï¢ïÎ¢Ú ãñ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè |¢H¢§ü ÜïU ©}¢êÚ
}¢ḯ x¢G¢ñÚ¢ï çÈGURU ÜUÚ¼¢ Úã¼¢ ãñ ¼¢ï »ïS¢¢ à¢wGS¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè
¼¢ñÈUG èÜGU ± §¥G¢Ý¼(3) S¢ï §Ý ¼}¢¢}¢ ¼zGS¢èH¢¼ ÜU¢ï Á¢¢ÝÝï ¥¢ñÚ §Ý
ÐÚ ¥G}¢H ÐñÚ¢ ã¢ïÝï ÜU¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¼S¢Ã±éÚ Ýãè´ ÜUÚïx¢¢ J
¥¢ñÚ ã}¢ Ýï §Ý ¼zGS¢èH¢¼ ÜU¢ ÜéUÀ ‰¢¢ïÇG¢ çãGSS¢¢ ¥ÐÝè
çÜU¼¢Ï¢ “§ãG²¢©H ©GHê}¢” ÜïU Ï¢¢Ï¢ à¢ãïüG ¥GÁ¢¢§Ï¢ï ÜGUËÏ¢ }¢ï´ Ï¢²¢Ý
çÜU²¢ ãñ, HïçÜUÝ ÐêÚè ¼zGS¢èH ¥¢ñÚ ÜñUçÈGUÄ²¼ï §GH¢Á¢ ±x¢ñÚG ¢ ÜU¢ Ï¢²¢Ý
ã}¢ Ýï ¥ÐÝè çÜU¼¢Ï¢ “¥SÚ¢Úï }¢é¥¢G }¢H¢¼ï ÎèÝ” }¢ḯ çÜU²¢ ãñ ¥¢ñÚ
±¢ïã »ÜU }¢éS¼çÜGUH çÜU¼¢Ï¢ ãñ Á¢¢ï ÈGU±¢§Îï ¥GÁ¢Gè}¢¢ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H ãñ
1 ¥ÓÀè ¥G¢Î¢¼ 2 Ï¢éÚè ¥G¢Î¢¼ J 3 }¢ÎÎ J
HïçÜUÝ §Ý ¼zGS¢èH¢¼ S¢ï Á¢çÄ²Î ¥¢ñÚ Ú¢çS¢¶G ©GH}¢¢ (k)
ãè ÜU}¢¢ ãGvGÜéUGãê ÈGU¢§Î¢ ãG¢çS¢H ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ §S¢ çÜU¼¢Ï¢
“ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ” }¢ïæ ã}¢ Ýï ±¢ïã ©S¢HêÏ¢ Ï¢²¢Ý §çwG¼²¢Ú
çÜU²¢ ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ãÚ }¢éÏ¼Îè, }¢é‹¼ãè, ÜGU±è ¥¢ñÚ Á¢G§üGÈGU ÝzG¥G
ãG¢çS¢H ÜUÚ S¢ÜïU ²¢’Ýè §S¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ ã}¢ çÁ¢G²¢Î¢ x¢ãÚ¢§ü ¥¢ñÚ
Ï¢¢ÚèÜUè }¢ï´ Ýãè´ x¢» J
Á¢Ï¢ ã}¢ Ýï ©Ý ©S¢êH¢ï´ ÐÚ x¢G¢ñÚ çÜU²¢ Á¢¢ï §GH¢Á¢ï ÜGUËÏ¢ ÜïU
çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ÜU¢}¢ ¥¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ çÁ¢Ý ÜUè Ï¢ãé¼ Á¢GMÚ¼ ãñ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü
|¢è à¢wGS¢ §Ý S¢ï Ï¢ï çÝ²¢Á¢G Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ¼¢ï Ó¢¢Ú ©S¢êH ã}¢¢Úï
S¢¢}¢Ýï ¥¢», §S¢è ¼GÚãG ÈGUS¢¢Îï ÜGUËÏ¢ ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ±¢Hï |¢è Ó¢¢Ú ©}¢êÚ
S¢¢}¢Ýï ¥¢» Á¢¢ï ¥G¢çÏ¢ÎèÝ ÜïU çH²ï S¢wG¼ ÐïÓ¢èÎx¢è ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ±¢Hï
¥¢ñÚ ¥ãHï }¢éÁ¢¢ãÎ¢ ÜïU çH²ï ¥¢ÈGU¼ ãñ´, çÎH¢ï´ ÜïU çH²ï çÈGU¼Ý¢,
ÝzGS¢ ÜïU çH²ï Ï¢H¢, §SH¢ãG }¢ï´ LÜU¢±Å ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ãñ´, ÝèÁ¢G
çÎH¢ï´ ÜU¢ï »ïGÏ¢Ý¢ÜU ¥¢ñÚ Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚÝï ±¢Hï ãñ´ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï
}¢ï´ Ó¢¢Ú ¥¢ñÚ ãñ´ çÁ¢Ý S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ÝÁG}¢¢ï Á¢GÏ¼G §çwG¼²¢Ú
ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜéUGHêÏ¢ §SH¢ãG ÐÁ¢GèÚ ã¢ï¼ï ãñ´ J
ÈGUS¢¢Îï ÜGUËÏ¢ ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ²ïã Ó¢¢Ú Ó¢èÁ¢Gï´ ãñ´ :
{1} Îé‹²¢ ÜUè ©}}¢èÎï´ {2} §GÏ¢¢Î¢¼ }¢ï´ Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè {3} ãGS¢Î
{4} ¼ÜUÏÏ¢éÚ J
§S¢ ÜïU }¢éÜUG ¢Ï¢Hï }¢ḯ §SH¢ãG ÜUÚÝï ±¢Hè ²ïã Ó¢¢Ú Ó¢èÁ¢Gḯ ãñ́ :
{1} ©}}¢èÎï´ ÜU}¢ ÜUÚÝ¢ {2} }¢é¥G¢}¢H¢¼ }¢ï´ ¼ãG}}¢éH ± ¥¢çãS¼x¢è
{3} }¢wGHêÜGU ÜïU S¢¢‰¢ ¶ñGÚ wG±¢ãè {4} wG¢éà¢ê¥G ¥¢ñÚ ¼±¢Á¢G¢ï¥G S¢ï
Ðïà¢ ¥¢Ý¢ J
²ïã ãñ´ ±¢ïã ¥¢Æ Ó¢èÁ¢Gï´ çÁ¢Ý ÜïU S¢¢‰¢ ÜGUËÏ¢ ÜUè §SH¢ãG ²¢
¶GÚ¢Ï¢è ±¢Ï¢S¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §‹ãèæ ÐÚ S¢H¢ãG ± ÈGUS¢¢Î ÜU¢ Î¢Ú¢ï }¢Î¢Ú ãñ,
§S¢ çH²ï ¥SÏ¢¢Ï¢ï ÈGUS¢¢Î S¢ï Ï¢Ó¢¢ï, ¥¢ñÚ }¢éÈGUèÎï ÜGUËÏ¢ Ï¢¢¼¢ï´ ÜU¢ï
§çwG¼²¢Ú ÜUÚ¢ï ¼¢çÜU ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè }¢à¢vGÜGU¼ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Úã¢ï ¥¢ñÚ
¥ÐÝï }¢vGS¢êÎ ÜU¢ï ãG¢çS¢H ÜUÚ S¢ÜU¢ï, }¢ñ´ ¼é}ã¢Úï ¥¢x¢ï }¢éwG¼S¢Ú }¢x¢Ú
Á¢¢}¢ï¥G ¼GÚèÜGï S¢ï §Ý ¥¢ÈGU¢¼ ÜUè ±Á¢G¢ãG¼ ÜUÚ¼¢ ãêæ :
yG¢êHï ¥}¢H ÜU¢ Ï¢²¢Ý
H}Ï¢è ©}}¢èÎï´ ÝïÜUè ± ¼G¢¥G¼ ÜUè Ú¢ã }¢ï´ LÜU¢±Å ãñ´ ÝèÁ¢G
ãÚ çÈGU¼Ýï ¥¢ñÚ à¢Ú ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ´ J H}Ï¢è ©}}¢èÎ¢ï´ }¢ïæ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï
Á¢¢Ý¢ »ÜU H¢ §GH¢Á¢ }¢ÚÁ¢G ãñ Á¢¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ S¢ï }¢éwG¼çHÈGU
¥}¢Ú¢Á¢G }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ÜUÚ¼¢ ãñ J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! Á¢Ï¢ ¼ê H}Ï¢è ©}}¢èÎ¢ï´ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï
§S¢ S¢ï Ó¢¢Ú Ó¢èÁ¢G¢ï´ }¢ï´ §Á¢G¢ÈGU¢ ã¢ïx¢¢ :
»ÜU ¼ÜïüU ¼G¢¥G¼ }¢ï´ çÁ¢G²¢Î¼è ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¥Î¢»x¢è }¢ï´
S¢éS¼è }¢ï´ §Á¢G¢ÈGU¢ ã¢ïx¢¢, ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ± ÝïÜUè Ï¢Á¢¢ H¢Ýï ÜïU ±vG¼ ¼é}¢
¥ÐÝï çÎH }¢ï´ ÜUã¢ïx¢ï ¥|¢è ‰¢¢ïÇGè ÎïÚ Ï¢¢’Î ÜUÚ Hêæx¢¢, ¥|¢è ÜU¢ÈGUè
±vG¼ ãñ, §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ }¢¢ñÜGU¥G ÈGU¢ñ¼ Ýãè´ ã¢ïÝï Îêæx¢¢, ãGÁ¢GÚ¼ï Î¢±êÎ ¼G¢§ü
I Ýï çÏ¢ËÜéUH S¢Ó¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
Á¢¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ±§üGÎ S¢ï ÇÚ¼¢ ãñ ±¢ïã ÎêÚ ÜU¢ï |¢è
ÝÁ¢GÎèÜU ¶G²¢H ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï H}Ï¢è ©}}¢èÎ¢ï´ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ ±¢ïã Ï¢Î ¥¢’}¢¢Hè ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ²ãìG²¢ çÏ¢Ý }¢é¥¢G Á¢G Ú¢Á¢Gè I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Îé‹²¢ ÜUè ©}}¢èÎï´ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ãÚ ÝïÜU ÜU¢}¢ S¢ï ÜU¢Å Îï¼è ãñ´ ¥¢ñÚ ¼G}¥G
± H¢HÓ¢ ãÚ ãGÜGU S¢ï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï Ú¢ïÜU Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ S¢Ï¢í ãÚ |¢H¢§ü
ÜUè ¼GÚÈGU ÚãÝé}¢¢§ü ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÝzGS¢ï ¥}}¢¢Ú¢ ãÚ à¢Ú ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§ü
ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢éH¢¼¢ ãñ J
ÎêS¢Úè Ó¢èÁ¢G çÁ¢S¢ S¢ï yG¢H
ê ï ¥}¢H }¢ï´ çÁ¢G²¢Î¼è ã¢ï¼è ãñ, ¼ÜïUü ¼¢ñÏ¢¢
ãñ, yG¢H
ê ï ¥}¢H ÜUè ±Á¢ã S¢ï §‹S¢¢Ý ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï S¢ï Å¢H }¢Å¢ïH à¢éM¥G
ÜUÚ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÎH }¢ï´ ÜUã¼¢ ãñ ¥|¢è ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ Hêxæ ¢¢, ¥|¢è ÜU¢ÈGUè
±vG¼ ãñ, }¢ñ´ ¥|¢è Á¢±¢Ý ãê,æ }¢ñæ ¥|¢è ÜU}¢ ©G}¢í ãê,æ ¼¢ñÏ¢¢ ãÚ ±vG¼ }¢ïÚï
§çwG¼²¢Ú }¢ï´ ãñ, Á¢Ï¢ Ó¢¢ãêxæ ¢¢ ÜUÚ Hæxê ¢¢, §S¢è ¼GÚãG ÜïU Ï¢ïãÎê ¢ ¶G²¢H¢¼ }¢ï´
ÐÇG Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §SH¢ãïG ¥ãG±¢H S¢ï ÐãHï ãè }¢¢ñ¼ ¥Ó¢¢ÝÜU ¥¢ ÜUÚ
©Ó¢ÜU Hï¼è ãñ, ¥¢ñÚ ±¢ïã (1) ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
¼èS¢Úè Ó¢èÁ¢G }¢¢H Á¢}¥G ÜUÚÝï ÜUè çãGS¢ü(2) ãñ Á¢¢ï yG¢êHï
¥}¢H S¢ï ¥¢ñÚ Ï¢ÉG Á¢¢¼è ãñ, §S¢ çãGS¢ü ÜïU Ýà¢ï }¢ï´ §‹S¢¢Ý ¥¢ç¶GÚ¼
S¢ï x¢G¢çÈGUH ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥àx¢G¢Hï Îé‹²¢(3) }¢ï´ ÇêÏ¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
çãGS¢ü }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï ÜUÚ ¥ÐÝï ¥¢Ð S¢ï ²êæ ÜUã¼¢ ãñ : “à¢¢²Î }¢ñ´
Ï¢éÉG¢Ðï }¢ï´ Á¢¢ ÜUÚ }¢¢ïãG¼¢Á¢ ã¢ï Á¢¢ªæ, Á¢G¢ï’ÈGïU ÐèÚè ¥¢ñÚ ÜU}¢Á¢G¢ïÚè ÜïU
Ï¢¢§GS¢ à¢¢²Î wG¢éÎ Ý ÜU}¢¢ S¢ÜêæU, çHã¢Á¢G¢ }¢ïÚï Ð¢S¢ ÈGU¢çÁ¢GH(4)
Á¢G¶GèÚ¢ ÜU¢ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ¼¢çÜU Ï¢è}¢¢Úè ²¢ Ï¢éÉG¢Ðï ²¢ ¼æx¢ÎS¼è ÜïU
±vG¼ ÜU¢}¢ ¥¢ S¢ÜïU, §S¢è ¼GÚãG ÜïU ãÁ¢G¢Ú¢ï´ ¶G²¢H¢¼ §S¢ï Îé‹²¢ ÜUè
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Îé‹²¢ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ Î¢ïÝ¢ḯ ÜU¢ Í¢¢Å¢ J
2 çãGS¢ü ÜïU Ï¢¢Úï }¢ḯ }¢Á¢GèÎ }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï “}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢” ÜUè }¢¼GÏ¢ê¥¢G
çÜU¼¢Ï¢ “çãGS¢ü” ÜU¢ }¢é¼¢G H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J 3 Îé‹²¢ ÜïU ÜU¢}¢¢ḯ J 4 çÁ¢G²¢Î¢ J
çãGS¢ü ÜUè ¼GÚÈGU ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ Ú¢çx¢GÏ¢ ÜUÚ¼ï Úã¼ï ãñ´, »ïS¢¢ §‹S¢¢Ý ¶¢Ýï
ÐèÝï ÜUè Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ Ï¢ÇG¢ »ãç¼}¢¢}¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, ÜU|¢è ÜUã¼¢ ãñ : }¢ñ´
v²¢ ¶¢ªæ, ÜU|¢è ÜUã¼¢ ãñ : v²¢ çÐ²æê, ÜU|¢è çHÏ¢¢S¢ ÜUè çÈGURU }¢ï´
ã¢ï¼¢ ãñ, ÜU|¢è ÜUã¼¢ ãñ : x¢}¢èü S¢Îèü S¢Ú ÐÚ ãñ ¥¢ñÚ }¢ïÚï Ð¢S¢ ÜU¢ï§ü
à¢ñ Ýãè´, ÜU|¢è ²ïã S¢¢ïÓ¢¼¢ ãñ à¢¢²Î }¢ïÚè ©G}¢í H}Ï¢è ã¢ï ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ
©G}¢í }¢ï´ Á¢¢ ÜUÚ ¼æx¢ÎS¼ ã¢ï Á¢¢ªæ ¥¢ñÚ çÐÀHè ©G}¢í }¢ï´ }¢¢ïãG¼¢Á¢è
çÁ¢G²¢Î¢ x¢GHÏ¢¢ ÜUÚ¼è ãñ, »ïS¢ï Ý¢ÁG¢éÜU ±vG¼ ÜïU çH²ï ÜéUÀ Ý ÜéUÀ
Ð¢S¢ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ¼¢çÜU ©S¢ ±vG¼ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ ÎS¼æx¢Ú(1) Ý ã¢ïÝ¢
ÐÇGï J ²ïã ¥¢ñÚ §S¢è çÜGUS}¢ ÜïU Ï¢èçS¢²¢ï´ ¼±¤ãé}¢¢¼(2) ©S¢ ÜU¢ï
¼GHÏ¢ ± Úx¢GÏ¢¼ï Îé‹²¢, }¢¢ñÁ¢êÎ S¢¢}¢¢Ýï Îé‹²¢ }¢ï´ Ï¢éwGH ÜUÚÝï ¥¢ñÚ
}¢Á¢GèÎ Á¢}¥G ÜUÚÝï ÐÚ ©|¢¢Ú¼ï Úã¼ï ãñ´, §Ý Ï¢ïãêÎ¢ ¶G²¢H¢¼ ÜU¢ ÜU}¢
¥Á¢G ÜU}¢ ¥S¢Ú ²ïã ã¢ï¼¢ ãñ çÜU »ïS¢¢ §‹S¢¢Ý Îé‹²¢ ÜUè ©}}¢èÎ¢ḯ }¢ḯ ÈæUS¢
Á¢¢¼¢ ãñ, ©S¢ ÜUè ÜGUè}¢¼è ©G}¢í ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ ±vG¼ï ¥GÁ¢GèÁ¢G §Ý ©}}¢èÎ¢ḯ
ÜUè ÝÁ¢íG ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, Ï¢ï ÈGU¢§Î¢ ¥¢ñÚ HxG± x¢G}¢ ± ¼ÈGUvÜéUÚ¢¼ H¢çãGÜUG
ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ́, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Á¢GÚ çx¢GÈUG ¢Úè 5 S¢ï }¢Ú±è ãñ :
¥¢Ýï ±¢Hï çÎÝ ÜUè çÈGURU Ýï }¢éÛ¢ï ÐÚïà¢¢Ý ÜUÚ Ú¶¢ ãñ J çÜUS¢è Ýï ¥GÁ¢üG
çÜU²¢ : ±¢ïã ÜñUS¢ï ? ¼¢ï ¥¢Ð (5) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU }¢ïÚè
H}Ï¢è ©}}¢èÎï´ }¢ïÚè }¢¢ñ¼ S¢ï ¼Á¢¢±éÁ¢G ÜUÚ Ó¢éÜUè ãñ´ J
Ó¢¢ñ‰¢è Ó¢èÁ¢G ÜGUS¢¢±¢¼ï ÜGUËÏ¢(3) ¥¢ñÚ x¢GzGH¼ï ¥¢ç¶GÚ¼ ãñ
çÁ¢S¢ }¢ï´ yG¢êHï ¥}¢H S¢ï §Á¢G¢ÈGU¢ ã¢ï¼¢ ãñ v²êæçÜU Á¢Ï¢ §‹S¢¢Ý ÜïU çÎH
}¢ḯ »ïàG ¢¢ï §Gà¢Ú¼ ÜUè H}Ï¢è ©}}¢èÎḯ Ï¢S¢ Á¢¢¼è ãñ́ ¼¢ï }¢¢ñ¼ |¢êH Á¢¢¼è ãñ
ÜGUÏ¢í ²¢Î Ýãè´ Úã¼è, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè }¢é¼üÁ¢G¢ 5 S¢ï }¢Ú±è ãñ :
1 ãG¢Á¢¼ }¢‹Î J 2 ±ã}¢è Ï¢¢¼ï´ J 3 çÎH ÜUè S¢wG¼è J
¼é}ã¢Úï Î¢ï Ó¢èÁ¢G¢ï´ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ÜU¢ }¢éÛ¢ï Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢
ÇÚ ãñ, »ÜU yG¢êHï ¥}¢H, ÎêS¢Úè §çœ¢Ï¢¢»G wG±¢çãà¢¢¼ J yG¢êHï ¥}¢H
¼¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ï |¢éH¢ Îï¼è ãñ ¥¢ñÚ wG±¢çãà¢¢¼ ÜUè ÐñÚ±è §‹S¢¢Ý ÜU¢ï
ãGÜGU S¢ï Ú¢ïÜU Îï¼è ãñ J
yG¢êHï ¥}¢H ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î §‹S¢¢Ý ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU
S¢Ï¢ S¢ï ¥ã}¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¼±ÁÁ¢¢ïã¢¼ ÜU¢ }¢ÜüUÁ¢G Îé‹²¢ ¥¢ñÚ Îé‹²¢
}¢ï´ »ïGà¢¢ï §Gà¢Ú¼ ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ ± Á¢GÚ¢»¥G Ï¢Ý Á¢¢¼ï ãñ´, H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢ïH
Á¢¢ïH ¥¢ñÚ ¶GË¼G }¢Ë¼G ÜU¢ x¢GHÏ¢¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG §‹S¢¢Ý
ÜïU çÎH ÐÚ ÜGUS¢¢±¼ À¢ Á¢¢¼è ãñ v²êæçÜU çÚvGÜGU¼ ¥¢ñÚ S¢ÈGU¢§²ï ÜGUËÏ¢
¼¢ï }¢¢ñ¼ ÜU¢ï ²¢Î Ú¶Ýï, ÜGUÏ¢í ÜUè ±ãGà¢¼ ± ¼‹ã¢§ü Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ ÚãÝï,
¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU S¢±¢Ï¢ ± ¥GÁ¢G¢Ï¢ ¥¢ñÚ ±ã¢æ ÜïU ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU }¢Ý¢çÁ¢GÚ ±
±¢çÜGU¥G¢¼ ²¢Î Ú¶Ýï S¢ï ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ §Ý }¢ï´ S¢ï ÜU¢ï§ü Ï¢¢¼ |¢è
Ý ã¢ï ¼¢ï S¢ÈGU¢§ü ÜñUS¢ï ÐñÎ¢ ã¢ï ? ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
©Ý ÜU¢ï çÁ¢G‹Î¢ Úã¼ï ¥GS¢ü» ÎÚ¢Á¢G
x¢éÁ¢GÚ x¢²¢ ¼¢ï ©Ý ÜïU çÎH S¢wG¼
ã¢ï x¢» J
¼¢ï Á¢êæ Á¢êæ ©}}¢èÎï´ H}Ï¢è ã¢ï¼è Á¢¢»æx¢è §¼G¢¥G¼ ÜU¢ Á¢ÁGÏ¢¢
ÜU}¢ ã¢ï¼¢ Á¢¢»x¢¢, ¼¢ñÏ¢¢ ÜU¢ ¶G²¢H çÎH S¢ï çÝÜUH Á¢¢»x¢¢, x¢éÝ¢ã¢ï´
ÜUè ÜUS¢Ú¼ ã¢ï Á¢¢»x¢è, çãGS¢ü Ï¢ÉG Á¢¢»x¢è, çÎH S¢wG¼ ã¢ï Á¢¢»x¢¢
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : çÈUÚ ©Ý ÐÚ }¢ég¼ ÎÚ¢Á¢G ãé§ü ¼¢ï ©Ý ÜïU çÎH
S¢wG¼ ã¢ï x¢» J
¥¢ñÚ ¥ÐÝ¢ ¥‹Á¢¢}¢ çÏ¢ËÜéUH |¢êH Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ à¢¢ç}¢Hï ãG¢H Ý ãé§ü ¼¢ï »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜUè ¥¢ç¶GÚ¼
Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï Á¢¢»x¢è ¼¢ï §S¢ S¢ï Ï¢ÎãG¢Hè ¥¢ñÚ v²¢ ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï
Ï¢ÇGè ¥¢ÈGU¼ ¥¢ñÚ Ï¢H¢ ¥¢ñÚ v²¢ ã¢ïx¢è ? ¥¢ñÚ ²ïã S¢Ï¢ ¶GÚ¢Ï¢è yG¢êHï
¥}¢H ÜïU Ï¢¢§GS¢ ÐñÎ¢ ãé§ü çHã¢Á¢G¢ ¥ÐÝè ©}}¢èÎï´ ÜU¢ï¼¢ã(1) Ú¶¢ï,
¥ÐÝè Á¢¢Ý ÜU¢ï }¢¢ñ¼ ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¢ï, ¥ÐÝï ¥ÜGU¢çÚÏ¢ ¥¢ñÚ
S¢¢ç‰¢²¢ḯ ÜU¢ ãG¢H ²¢Î ÜUÚ¢ï çÁ¢‹ãḯ }¢¢ñ¼ Ýï »ïS¢ï ±vG¼ ¥¢ ÎÏ¢¢ïÓ¢¢ Á¢Ï¢ çÜU
©‹ãḯ ÜU¢ï§ü ±ã}¢ ± x¢é}¢¢Ý Ý ‰¢¢ ¥¢ñÚ à¢¢²Î ¼é}ã¢Ú¢ |¢è »ïS¢¢ ãè ãG¢H
ã¢ï, ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÝzGS¢ï }¢x¢GMÚ ÜU¢ï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ÇÚ¢¥¢ï,
¥¢ñÚ ¥G¢ñÈUG çÏ¢Ý ¥GÏÎéËH¢ã (I) ÜU¢ ²ïã ÜGU¢ñH ²¢Î ÜUÚ¢ï :
çÜU¼Ýï »ïS¢ï ãñ´ Á¢¢ï S¢éÏãG ÜU¢ï Ð¢¼ï ãñ´ }¢x¢Ú à¢¢}¢ S¢ï ÜGUÏH }¢¢ñ¼
ÜUè ¥¢x¢G¢ïà¢ }¢ï´ Ó¢Hï Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ çÜU¼Ýï ãè ¥¢ç²‹Î¢ ÜUH ÜïU
§ç‹¼Á¢G¢Ú }¢ï´ ã¢ï¼ï ãñ´ }¢x¢Ú ±¢ïã ©‹ãï´ ÝS¢èÏ¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢ J
¥x¢Ú ¼é}ãï´ çÈGUH ±¢ÜïGU¥G }¢¢ñ¼ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU à¢Î¢§Î ÜU¢
»ãGS¢¢S¢ ã¢ï¼¢ ¼¢ï ¼é}¢ yG¢êHï ¥}¢H ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ÈGUÚïÏ¢ÜU¢çÚ²¢ï´ S¢ï
Á¢GMÚ ÝÈGUÚ¼ ÜUÚ¼ï J ¼é}¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï §üGS¢¢ ÜU¢ ÜGU¢ñH Ýãè´
S¢éÝ¢ ? ¥¢Ð (j) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
1 ÜU}¢ J 2 ²ã¢æ HzGÁ¢G (²S¢-¼ÜUç}¢ã) ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè

x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜU ¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G
(²S¢-¼ÜUç}¢Ëãê) ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼S¢ãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
3 ²ã¢æ HzGÁ¢G (x¢GÎ) ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êçæ ÜU ¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý
}¢ï´ ÎéLS¼ HzGÁ¢G (x¢GÎÝ) ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼S¢ãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
Îé‹²¢ ¼èÝ Ú¢ïÁ¢G ãñ : »ÜU ±¢ïã Á¢¢ï x¢éÁ¢GÚ x¢²¢ ©S¢ ÜU¢ ÜéUÀ |¢è
¼ïÚï ÜGUÏÁ¢Gï }¢ï´ Ýãè´, »ÜU ¥¢ç²‹Î¢ ÜUH çÁ¢S¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÜU¢ï§ü
§GË}¢ Ýãè´ çÜU ±¢ïã ¼éÛ¢ï ÝS¢èÏ¢ ã¢ï ²¢ Ý ã¢ï, ¥¢ñÚ »ÜU ¥¢Á¢ ÜU¢ çÎÝ
çÁ¢S¢ }¢ï´ ¼ê }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ, ¼¢ï §S¢ ÜU¢ï x¢GÝè}¢¼ Á¢¢Ý J
ÝèÁ¢G v²¢ ¼é}¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Á¢GÚ çx¢GÈGU¢Úè 5 ÜU¢
²ïã ÜGU¢ñH Ýãè´ S¢éÝ¢ ? ¥¢Ð ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
Îé‹²¢ çS¢ÈüGU ¼èÝ S¢¢¥G¼ ãñ, »ÜU ±¢ïã S¢¢¥G¼ Á¢¢ï xG¢éÁ¢GÚ x¢§ü ¥¢ñÚ
»ÜU ±¢ïã çÁ¢S¢ }¢ï´ ¼é}¢ ¥Ï¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ¼èS¢Úè ±¢ïã Á¢¢ï à¢¢²Î ¼é}ãï´
ÝS¢èÏ¢ ã¢ï ²¢ Ý ã¢ï J
¼¢ï ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ ¼é}ã¢Úï Ð¢S¢ çS¢ÈüGU »ÜU ãè Í¢ÇGè ãñ, }¢ïÚï à¢ñ¶G
ÜU¢ §Úà¢¢Î ãñ : Îé‹²¢ ¼èÝ S¢¢æS¢ ãñ, »ÜU Á¢¢ï x¢éÁ¢GÚ x¢²¢, ¼é}¢
Ýï Á¢¢ï ¥G}¢H ©S¢ }¢ï´ ÜUÚ çH²¢ ÜUÚ çH²¢, »ÜU ±¢ïã Á¢¢ï ¥Ï¢ ¼é}¢
Hï Úãï ã¢ï, ¥¢ñÚ »ÜU ¥¢ç²‹Î¢ çÁ¢S¢ ÜïU Ð¢Ýï ÜU¢ ÜU¢ï§ü §GË}¢ Ýãè´ J
v²êæçÜU ÜU§ü »ïS¢ï S¢¢æS¢ HïÝï ±¢Hï ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ï }¢¢ñ¼ Ýï ÎêS¢Úï S¢¢æS¢ ÜUè
}¢¢ïãH¼ Ý Îè, ¼¢ï ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ §‹S¢¢Ý »ÜU ãè S¢¢æS¢ ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ,
»ÜU çÎÝ ²¢ ÐêÚè »ÜU Í¢ÇGè ÜU¢ |¢è }¢¢çHÜU Ýãè´, çHã¢Á¢G¢ §S¢ »ÜU
S¢¢æS¢ }¢ï´ ¼G¢¥G¼ ± §GÏ¢¢Î¼ ÜUè Ï¢Á¢¢ ¥¢±Úè }¢ï´ ÜU¢ï¼¢ãè Ýãè´ ÜUÚÝè
Ó¢¢çã²ï, »ïS¢¢ Ý ã¢ï çÜU ²ïã |¢è ÈGU¢ñ¼ ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï }¢ï´ |¢è
Á¢ËÎè ÜUÚ¢ï, »ïS¢¢ Ý ã¢ï çÜU ±vG¼ ã¢‰¢ S¢ï çÝÜUH Á¢¢» ¥¢ñÚ }¢¢ñ¼
¥¢Ýï ±¢Hï S¢¢æS¢ ÜUè ÈéUGÚS¢¼ Ý Îï J ¥¢Ýï ±¢Hè Í¢ÇGè ÜïU çH²ï çÚÁGÜGU
ÜUè çÈGURU Ý ÜUÚ¢ï, à¢¢²Î ¥x¢Hè S¢¢¥G¼ ¼ÜU çÁ¢G‹Îx¢è ±ÈGU¢ Ý ÜUÚï
¥¢ñÚ wG±¢ã }¢ wG±¢ã çÈGURïU }¢¥G¢à¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï ÜUÚ ²ïã Ã¢vG¼ |¢è
Á¢G¢»¥G ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ÜU¢ïçà¢à¢ ¥GÏ¢S¢(1) Á¢¢», HïçÜUÝ §‹S¢¢Ý çÚÁGÜGU
1 Ï¢ïÜU¢Ú J
ÜUè ¼x¢¢ï Î¢ï }¢ï´ }¢S¢MÈGU ã¢ï ÜUÚ ¥ÐÝ¢ ±vG¼ï ¥GÁ¢GèÁ¢G Á¢G¢»¥G ÜUÚ Îï¼¢
ãñ, v²¢ ¼é}ãï´ ãGéÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ÜU¢ ±¢ïã §Úà¢¢Î
²¢Î Ýãè´ Á¢¢ï ¥¢Ð (6) Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ©S¢¢}¢¢ çÏ¢Ý Á¢ñGÎ
5 ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÈGUÚ}¢¢²¢ :
»ï H¢ïx¢¢ï ! ¼é}¢ ©S¢¢}¢¢ (5) ÐÚ ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ Ýãè´ ÜUÚ¼ï Á¢¢ï

»ÜU }¢¢ã ÜïU çH²ï ¶GÚèÎ Úã¢ ãñ Ï¢ïà¢ÜU ©S¢¢}¢¢ (5) H}Ï¢è
©}}¢èÎ¢ï´ ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ã¢ï x¢²¢ ãñ, wG¢éÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ }¢ñ´ Ýï Á¢Ï¢ |¢è Á¢G}¢èÝ
ÐÚ ÜGUÎ}¢ Ú¶¢ ¼¢ï }¢ïÚ¢ ²ïãè x¢é}¢¢Ý ‰¢¢ çÜU à¢¢²Î ©Æ¢Ýï S¢ï ÐãHï
}¢¢ñ¼ ¥¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï Á¢Ï¢ |¢è }¢éæã }¢ï´ HévG}¢¢ Ç¢H¢ ¼¢ï ²ïãè x¢é}¢¢Ý
‰¢¢ çÜU à¢¢²Î ãGËÜGU S¢ï ©¼¢ÚÝ¢ ÝS¢èÏ¢ Ý ã¢ï, ©S¢ Á¢G¢¼ ÜUè ÜGUS¢}¢
çÁ¢S¢ ÜïU ÜGUÏÁ¢G» ÜéUGÎÚ¼ }¢ï´ }¢ïÚè Á¢¢Ý ãñ Ï¢ïà¢ÜU çÁ¢Ý Ï¢¢¼¢ï´ ÜU¢ ¼é}¢ S¢ï
±¢’Î¢ çÜU²¢ Á¢¢ Úã¢ ãñ ±¢ïã Á¢GMÚ ¥¢ ÜUÚ Úãï´x¢è ¥¢ñÚ ¼é}¢ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜU¢ï ¥G¢çÁ¢Á¢G ± Ï¢ï Ï¢S¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼ï J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! Á¢Ï¢ ¼ê §Ý Ï¢¢¼¢ï´ ÜU¢ï ²¢Î Ú¶ïx¢¢ ¥¢ñÚ ã}¢ïà¢¢
²ïã Ï¢¢¼ï´ ¼ïÚï Á¢GïãìÝ }¢ï´ }¢¢ñÁ¢êÎ Úãï´x¢è ¼¢ï ¼ïÚè Îé‹²±è ©}}¢èÎï´
ÜU¢ï¼¢ã ã¢ï Á¢¢»æx¢è, ©S¢ ±vG¼ ¼ïÚ¢ ÝzGS¢ ¼G¢¥G¢¼ ÜUè ¼GÚÈGU Á¢ËÎ
}¢¢§H ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï Á¢ËÎ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ¶G²¢H ÐñÎ¢ ã¢ïx¢¢ ¼¢ñÏ¢¢
S¢ï x¢éÝ¢ã Û¢ÇG Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï Îé‹²¢ S¢ï ÝÈGUÚ¼ ã¢ï Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ
1 ²ã¢æ HzGÁ¢G (©çS¢Ï¢-xG¢éã¢) ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼è ãñ v²êæçÜU
¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G (©S¢èxG¢éã¢)
ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼S¢ãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)

¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ çãGS¢¢Ï¢ ÜïU ¥‹ÎÚ ¥¢S¢¢Ýè ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ ±ã¢æ
Ðà¢ï}¢¢Ýè Ýãè´ ã¢ïx¢è ¼ïÚ¢ çÎH ¥¢ç¶GÚ¼ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU
}¢Ý¢çÁ¢GÚ ÜïU Š²¢Ý }¢ï´ Hx¢¢ Úãïx¢¢, ¼ïÚï ÝzGS¢ ÜUè ãG¢H¼ ¼ÏÎèH ã¢ï
Á¢¢»x¢è, §S¢è ¼GÚãG Á¢Ï¢ ¼é}¢ »ÜU »ÜU ÜUÚ ÜïU ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU ãG¢H¢¼ ÜU¢
¥ÐÝï Á¢GïãìÝ }¢ï´ }¢é¥G¢§Ý¢ ÜUÚ¼ï Úã¢ïx¢ï ¼¢ï ¼é}¢ S¢ï ÜGUS¢¢±¼ï ÜGUËÏ¢è ÎêÚ
ã¢ï Á¢¢»x¢è, ÜGUS¢¢±¼ ÜUè Ï¢Á¢¢» çÎH }¢ï´ çÚvGÜGU¼ ¥¢ñÚ S¢ÈGU¢§ü ÐñÎ¢ ã¢ï
Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ §S¢ çÚvGÜGU¼ ¥¢ñÚ S¢ÈGU¢§ü ÜUè Ï¢ÚÜU¼ S¢ï ¼é}ã¢Úï çÎH }¢ï´
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¶Gçà¢Ä²¼(1) ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ ÎÎü ÐñÎ¢ ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ²êæ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ §çS¼ÜGU¢}¢¼ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ
¥ÐÝè ¥G¢çÈGUÄ²¼ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ÜU¢}¢Ä¢¢Ï¢è ÜUè ©}}¢èÎ ÜGU±è ã¢ï
Á¢¢»x¢è, ²ïã S¢Ï¢ ÜéUÀ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÈGUÁGH ¥¢ñÚ ©}}¢èÎï´
ÜU¢ï¼¢ã (ÜU}¢) ÜUÚÝï S¢ï ã¢ïx¢¢ J
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU çÜUS¢è à¢wGS¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ÁG¢éÚ¢Ú¢ çÏ¢Ý ¥¢ñÈGU¢
I ÜU¢ï ©Ý ÜUè ±ÈGU¢¼ ÜïU Ï¢¢’Î wGG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶¢ ¼¢ï ©Ý S¢ï
ÐêÀ¢ : “»ï Ï¢ÚÁ¢G¶G }¢ḯ Ï¢S¢Ýï ±¢H¢ï ! ¼é}ã¢Úï ÝÁ¢GÎèÜU ÜU¢ñÝ S¢¢ ¥G}¢H
Ï¢ïã¼Ú ãñ ?” ¼¢ï ¥¢Ð (I) Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : “çÚÁ¢G¢»
§H¢ãè ÜU¢ ãéSG ¢êH ¥¢ñÚ ©}}¢èÎ¢ḯ ÜU¢ï ÜU¢ï¼¢ã (ÜU}¢) Ú¶Ý¢ J”
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼ê |¢è ¥ÐÝï ãG¢H ÐÚ ÝÁ¢GÚ ÜUÚ ¥¢ñÚ ²ïã Ï¢éH‹Î
}¢ÜGU¢}¢ ãG¢çS¢H ÜUÚÝï }¢ï´ ÐêÚè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ v²êæçÜU yG¢êHï ¥}¢H S¢ï
Ï¢Ó¢Ý¢ Ï¢ÇGè ÝïÜUè ÜUè Ï¢¢¼ ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ÜGUËÏ¢ ¥¢ñÚ ÝzGS¢ ÜUè §SH¢ãG
ã¢ï¼è ãñ J
1 ¶G¢ñÈGU J
ÎêS¢Úè ¥¢ÈGU¼ “ãGS¢Î”(1)

Ï¢ïà¢ÜU ãGS¢Î ÝïçÜU²¢ï´ ÜU¢ï ¼Ï¢¢ã ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ
Ú¢çx¢GÏ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, ²ïã Ï¢ÇG¢ Ï¢éÚ¢ }¢ÚÁ¢G ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï ©GH}¢¢
± ÜéUGÚ¢ü }¢éÏ¼H¢ ãñ´, ¥G±¢}¢ ¥¢ñÚ Á¢éãH¢ ÜU¢ v²¢ çÁ¢GRU ! §S¢ ãGS¢Î
Ýï H¢ïx¢¢æï ÜU¢ï ãH¢ÜU ÜUÚ çÎ²¢ ¥¢ñÚ Ý¢Úï Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ Ç¢H çÎ²¢,
v²¢ ¼é}¢ Ýï ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ ÜU¢ ²ïã §Úà¢¢Î
Ýãè´ S¢éÝ¢, ¥¢Ð (6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
Àï çÜGUS}¢ ÜïU H¢ïx¢ Àï ±Á¢ã S¢ï Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ Á¢¢»æx¢ï ¥GÚÏ¢

¥G-S¢çÏ¢Ä²¼(2) ÜUè ±Á¢ã S¢ï, ©}¢Ú¢ ÁG¢éË}¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢, Ó¢¢ïãÎÚè
H¢ïx¢ ¼ÜUÏÏ¢éÚ ÜUè ±Á¢ã S¢ï, ¼¢çÁ¢Ú H¢ïx¢ ç¶G²¢Ý¼ ¥¢ñÚ Ï¢Î
çÎ²¢Ý¼è ÜïU Ï¢¢§GS¢, ¥ãHï Îèã¢¼ Á¢ã¢H¼ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ¥¢ñÚ
©GH}¢¢ ãGS¢Î ÜUè ±Á¢ã S¢ï J
Ï¢ïà¢ÜU Á¢¢ï ¥¢ÈGU¼ ©GË¢}¢¢ ÜU¢ï |¢è Î¢ïÁ¢G¶G }¢æï Hï Á¢¢Ýï ÜU¢
Ï¢¢§GS¢ ¥¢ñÚ S¢Ï¢Ï¢ ãñ ©S¢ S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ Ï¢ãé¼ Á¢GMÚè ãñ J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! Á¢¢Ý Hï çÜU ãGS¢Î S¢ï Ð¢æÓ¢ ¶GÚ¢çÏ¢²¢æ ©|¢Ú¼è ãñæ :
{1} ¼G¢¥G¢¼ }¢ḯ ¶GÚ¢Ï¢è, ÚS¢êHéËH¢ã 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
1 ãGS¢Î ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢Á¢GèÎ }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï “}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢” ÜUè
}¢y¢GÏ¢ê¥G¢ çÜU¼¢Ï¢ “ãGS¢Î” ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J
2 ¥ÐÝ¢ï´ ÜUè Ï¢ïÁ¢¢ çãG}¢¢²¼ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ï´ S¢ï ÝÈGUÚ¼ J
(1)
ãGS¢Î ÝïçÜU²¢ï´ ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚ¼¢ ãñ çÁ¢S¢ ¼GÚãG ¥¢x¢
S¢ê¶è HÜUçÇG²¢ï´ ÜU¢ï Á¢H¢ Îï¼è ãñ J
ãGS¢Î S¢ï {2} ÎêS¢Úè Ó¢èÁ¢G Á¢¢ï ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ ±¢ïã x¢éÝ¢ã ¥¢ñÚ
Ï¢éÚ¢§²¢æ ãñ´, ãGÁ¢GÚ¼ï ±ãÏ¢ çÏ¢Ý }¢éÝÏÏ¢ïã (I) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
ãG¢çS¢Î ÜUè ¼èÝ çÝà¢¢çÝ²¢æ ãñ´ :
Á¢Ï¢ S¢¢}¢Ýï ¥¢¼¢ ãñ ¼¢ï Ó¢¢ÐHêS¢è ÜUÚ¼¢ ãñ, Ðéà¼ ÐèÀï x¢GèÏ¢¼
ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ÎêS¢Úï ÐÚ }¢éS¢èÏ¢¼ ¥¢¼è ãñ ¼¢ï wG¢àé ¢ ã¢ï¼¢ ãñ J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ ãGS¢Î ÜUè Ï¢éÚ¢§ü ÜU¢ S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ S¢éÏ¢ê¼ ²ïã ãñ çÜU
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ã}¢ï´ ãG¢çS¢Î ÜïU à¢Ú S¢ï ÐÝ¢ã }¢ï´ ÚãÝï ÜU¢ ãéGv}¢
çÎ²¢ ãñ, Á¢ñS¢¢ çÜU wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
¥¢ñÚ ãG¢çS¢Î ÜïU à¢Ú S¢ï ÐÝ¢ã }¢ï´ Ú¶
Á¢Ï¢ ±¢ïã ãGS¢Î ÜUÚÝï ÐÚ ©¼Ú ¥¢» J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ãGS¢Î ÜïU à¢Ú ÜU¢ï à¢ñ¼¢G Ý ¥¢ñÚ S¢¢çãGÚ(4)
ÜïU S¢¢‰¢ ç}¢H¢ ÜUÚ Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ : §Ý S¢Ï¢ S¢ï ÐÝ¢ã
}¢¢æx¢¢ï J ¼¢ï x¢G¢ñÚ ÜUÚ H¢ï çÜU ãGS¢Î çÜU¼Ý¢ Ï¢ÇG¢ çÈGU¼Ý¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢
à¢Ú çÜU¼Ý¢ Ï¢ÇG¢ ãñ ? §S¢è çH²ï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU §S¢ S¢ï ¼ãGzGÈéUGÁ¢G ÜïU
çH²ï }¢éÛ¢ S¢ï }¢ÎÎ ¼GHÏ¢ ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ }¢ïÚè ÐÝ¢ã }¢ï´ ¥¢¥¢ï J
2 ²ã¢æ HzGÁ¢G (²-¼}¢ËHÜéU) ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜU

¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G (²-¼}¢ËHÜéUG)
ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼S¢ãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
3 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ãGS¢Î ±¢Hï ÜïU à¢Ú S¢ï Á¢Ï¢ ±¢ïã }¢éÛ¢ S¢ï
Á¢Hï J 4 Á¢¢Îêx¢Ú J
ãGS¢Î S¢ï {3} ¼èS¢Úè Ó¢èÁ¢G Ï¢ïÓ¢ñÝè ¥¢ñÚ Ï¢ï }¢vGS¢Î x¢G}¢ ±
çÈGURU ÜU¢ H¢çãGÜGU ã¢ïÝ¢ ãñ, Ï¢çËÜU x¢G}¢ ± çÈGURU ÜïU S¢¢‰¢ ¼GÏ¢è¥G¼ ÐÚ
Ï¢¢ïÛ¢ ¥¢ñÚ }¢¢’çS¢²¼ ÜUè Úx¢GÏ¢¼ |¢è ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ, ãGÁ¢GÚ¼ï §ÏÝï
S¢}}¢¢ÜU I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : }¢ñ´ Ýï ãG¢çS¢Î ÜïU çS¢±¢ çÜUS¢è Á¢G¢çH}¢ ÜU¢ï }¢Á¢GHê}¢ ÜïU S¢¢‰¢
çÁ¢G²¢Î¢ }¢éà¢¢Ï¢ã¼ ±¢H¢ Ýãè´ Îï¶¢ Ï¢ïÓ¢¢Ú¢ ãÚ ±vG¼ ¥ÈGUS¢éÎ¢ü
¼GÏ¢è¥G¼ Úã¼¢ ãñ, ÐÚïà¢¢Ý ¶G²¢H Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ ±vG¼ x¢G}¢ }¢ï´
}¢éÏ¼H¢ Úã¼¢ ãñ J
ãGS¢Î S¢ï {4} Ó¢¢ñ‰¢è ¶GÚ¢Ï¢è ²ïã ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ çÜU çÎH ¥‹{¢
ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çÜUS¢è ãévG }¢ ÜU¢ï
S¢}¢Û¢Ýï ÜUè S¢H¢çãGÄ²¼ ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢éz²G ¢Ý S¢¢ñÚè
I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ : “ã}¢ïà¢¢ ¶G¢}¢¢ïà¢ ÚãÝ¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚ çÜU
§S¢ S¢ï ¼ïÚï ¥‹ÎÚ ±Ú¥G(1) ÐñÎ¢ ã¢ïx¢¢, H¢HÓ¢è Ý Ï¢Ý ¼¢çÜU çÈGU¼Ý¢ḯ
S¢ï }¢ãGÈUG êÁ¢G Úãï, Ýév¼¢ Ó¢èÝ Ý Ï¢Ý ¼¢çÜU H¢ïx¢¢ḯ ÜïU ¼G¢’Ý ± ¼à¢Ýè¥G S¢ï
}¢ãGÈUG êÁ¢G Úãï, ãG¢çS¢Î Ý Ï¢Ý ¼¢çÜU ¼éÛ¢ï ÈGUã}¢ ÜUè ¼ïÁ¢Gè ÝS¢èÏ¢ ã¢ï J”
ãGS¢Î S¢ï {5} Ð¢æÓ¢±è´ ¶GÚ¢Ï¢è ²ïã ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ çÜU §‹S¢¢Ý
çÁ¢GËH¼ ¥¢ñÚ }¢ãGM}¢è ÜUè H¢’Ý¼ }¢ï´ çx¢çÚzG¼¢Ú ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥ÐÝè çÜUS¢è
}¢éÚ¢Î }¢ï´ ÜU¢}¢²¢Ï¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ Ý ¥ÐÝï çÜUS¢è Îéà}¢Ý ÐÚ x¢G¢çHÏ¢ ¥¢
S¢ÜU¼¢ ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï ãG¢ç¼}¢ï ¥S¢}¢ I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
ÜUèÝ¢ ÐÚ±Ú ÎèÝÎ¢Ú Ýãè´ ã¢ï¼¢, H¢ïx¢¢ï´ ÜïU »ïÏG ¢ çÝÜU¢HÝï ±¢H¢
§GÏ¢¢Î¼ x¢éÁ¢G¢Ú Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢, Ó¢éx¢GH ¶G¢Úï ÜU¢ï ¥}Ý ÝS¢èÏ¢ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢
¥¢ñÚ ãG¢çS¢Î à¢wGS¢ ÝéS¢Ú¼ï wG¢Îé ¢±‹Îè(2) S¢ï }¢ãGM}¢ Úã¼¢ ãñ J
1 ¼vG±¢ J 2 ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢ÎÎ J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ : ãG¢çS¢Î à¢wGS¢ ¥ÐÝè }¢éÚ¢Î }¢ï´ ÜñUS¢ï ÜU¢}¢²¢Ï¢
ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ? v²êæçÜU ©S¢ ÜUè }¢éÚ¢Î ¼¢ï ²ïã ãñ çÜU ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜïU ¼}¢¢}¢ Ï¢‹Î¢ï´ S¢ï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè Îè ãé§ü Ýï’}¢¼ïæ çÀÝ
Á¢¢»æ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ç}¢H Á¢¢»æ ¥¢ñÚ ãG¢çS¢Î ¥¢Î}¢è ¥ÐÝï Îéà}¢Ý¢ï´ ÐÚ
ÜñUS¢ï x¢G¢çHÏ¢ ¥¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ? v²êæçÜU ©S¢ ÜïU Îéà}¢Ý ¼¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜïU ÝïÜU Ï¢‹Îï ã¢ï¼ï ãñ´ J ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê ²¢’ÜGUêÏ¢ I Ýï
v²¢ wG¢êÏ¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
“»ï ¥ËH¢ã ! ¼ê Ýï ¥ÐÝï Ï¢‹Î¢ï´ ÐÚ Á¢¢ï Ýï’}¢¼ï´ ÜUè ãñ´ ã}¢ïæ
©Ý ÜïU ãGS¢Î S¢ï }¢ãGÈUG Áê ¢G Ú¶ Ï¢çËÜU ©Ý ÜïU ãG¢H¢¼ }¢Á¢GèÎ Ï¢ïã¼Ú ÜUÚ J”
¥¢ñÚ ãGS¢Î »ÜU »ïS¢è Ï¢è}¢¢Úè ãñ Á¢¢ï §GÏ¢¢Î¢¼ ÜïU ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢
ÜU¢ï ¼Ï¢¢ã ÜUÚ¼è ãñ, à¢Ú ± }¢¢’çS¢²¼ ÜUè ¼éwG}¢ ÚïÁ¢Gè ÜUÚ¼è ãñ,
¥¢Ú¢}¢ ¥¢ñÚ S¢éÜêUÝ ÜU¢ï ¶Gy}¢ ÜUÚ Îï¼è ãñ, ÎèÝ ÜUè S¢}¢Û¢ S¢ï }¢ãGM}¢
ÜUÚ¼è ãñ §S¢ ÜïU ã¢ï¼ï ãé±ï §‹S¢¢Ý ¥ÐÝï Îéà}¢Ý ÐÚ x¢G¢çHÏ¢ Ýãè´ ã¢ï
S¢ÜU¼¢, ¥¢ñÚ Ý ¥ÐÝè }¢éÚ¢Î }¢ï´ §‹S¢¢Ý ÜU¢}¢²¢Ï¢ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ J ¼¢ï
S¢¢çÏ¢¼ ãé±¢ çÜU ãGS¢Î S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÜU¢ï§ü ¶G¼GÚÝ¢ÜU Ï¢è}¢¢Úè »ïS¢è Ýãè´
çÁ¢S¢ ÜïU §GH¢Á¢ ÜUè ÈGU¢ñÚè Á¢GMÚ¼ ã¢ï, çHã¢Á¢G¢ §S¢ }¢ÚÁ¢G ÜïU §GH¢Á¢
S¢ï x¢GzGH¼ Ý ÜUÚ¢ï Ï¢çËÜU Á¢ËÎ §S¢ }¢ÚÁ¢ïG ãGS¢Î ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚÝï ÜUè
çÈGURU ÜUÚ¢ï J
}¢éS¢H}¢¢Ý ÜUè Ï¢ï §GÁGÁ¢G¼è ÜUÏ¢èÚ¢ x¢éÝ¢ã ãñ
ÚS¢êHï Ï¢ï ç}¢S¢¢H, Ï¢èÏ¢è ¥¢ç}¢Ý¢ ÜïU H¢H 6
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý ãñ : Ï¢ïà¢ÜU çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜUè Ý¢ãGÜGU Ï¢ï
§GÁGÁ¢G¼è ÜUÚÝ¢ ÜUÏ¢èÚ¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ }¢ï´ S¢ï ãñ J (x¢GèÏ¢¼ ÜUè ¼Ï¢¢ãÜU¢çÚ²¢æ,
S¢. 58 Ï¢ ãG±¢H¢ )

©GÁ¢H¼ ²¢’Ýè Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè ÜïU ÝévGS¢¢Ý¢¼(1)

Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè ÝïÜU }¢ÜGU¢çS¢Î ÜU¢ï ÈGU¢ñ¼ ÜUÚ¼è ãñ ¥¢ñÚ }¢¥G¢S¢è(2)
}¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ÜUÚ¼è ãñ, §S¢ S¢ï Ó¢¢Ú ¶GÚ¢çÏ¢²¢æ ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ´ :
ÐãHè ¥¢ÈGU¼ ¥¢ñÚ ¶GÚ¢Ï¢è ²ïã çÜU ¥G¢çÏ¢Î à¢wGS¢ Á¢Ï¢
¶GñÚ ¥¢ñÚ §çS¼ÜGU¢}¢¼ ÜU¢ }¢¼üÏ¢¢ ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜU¢ ÜGUSÎ ÜUÚ¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ©S¢ï ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ ©S¢
ÜïU ãéGS¢êH }¢ï´ Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè S¢ï ÜU¢}¢ Hï¼¢ ãñ ãG¢H¢æçÜU ¥|¢è ©S¢ }¢¼üÏ¢ï ÜïU
ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜU¢ ±vG¼ §GË}¢ï §H¢ãè }¢ï´ Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¼¢ï ÈGU¢ñÚè ¼G¢ñÚ ÐÚ
±¢ïã }¢¼üÏ¢ï ± }¢ÜGU¢}¢ ãG¢çS¢H Ý ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢§GS¢ ²¢ ¼¢ï ±¢ïã S¢éS¼ ±
}¢¢²êS¢ ã¢ï ÜUÚ ÜU¢ïçà¢à¢ ± }¢éÁ¢¢ãÎ¢ ¼ÜüU ÜUÚ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG
©S¢ }¢¼üÏ¢ï S¢ï }¢ãGM}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ²¢ çÚ²¢Á¢G¢¼ ± }¢éÁ¢¢ãÎ¢ }¢ï´
xG¢éHê(3) ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ §ÈGUÚ¢¼G(4) ÜïU Ï¢¢§GS¢ §S¢ }¢¼üÏ¢ï ÜU¢ï
ãG¢çS¢H Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ ²ïã Î¢ïÝ¢ï´ ¶GÚ¢çÏ¢²¢æ Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè ÜU¢
Ý¼èÁ¢¢ ãñ´, ãGéÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ :
(5)
“ã}¢¢Ú¢ ²ïã ÎèÝ Ï¢ÇG¢ }¢éS¼ãGÜU}¢(6) ÎèÝ ãñ, §S¢ ÜU¢ï Ý}¢èü ¥¢ñÚ
}¢¼¢Ý¼(7) S¢ï ãG¢çS¢H ÜUÚ¢ï çÁ¢S¢ ¼GÚãG ÈGUSH ãG¢çS¢H ÜUÚÝï
±¢H¢ çÜUS¢¢Ý Ý ¼¢ï Á¢G}¢èÝ ÜU¢ï çÏ¢ËÜéUH ©¶ñÇG ãè Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ý
©S¢ ÜUè Á¢G¢çãÚè S¢yGãG ÜU¢ï ãè ÐãHè ãG¢H¼ }¢ï´ Ï¢¢ÜGUè ÚãÝï Îï¼¢ ãñ”
1 .....Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢Á¢GèÎ }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï “}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢”
ÜUè }¢¼GÏ¢ê¥G¢ çÜU¼¢Ï¢ “Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè ÜïU ÝévGS¢¢Ý¢¼” ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J
2.....x¢éÝ¢ã¢ï´ J 3 .....Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ }¢éÏ¢¢Hx¢G¢ J 4 ..... çÁ¢G²¢Î¼è J
6 ..... }¢Á¢GÏ¢ê¼G J 7..... S¢‹Á¢èÎx¢è J

¥¢ñÚ ¥GÚÏ¢è ÜUè }¢à¢ãêÚ }¢S¢H(1) ãñ : ¥x¢Ú ¼é}¢
Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè Ýãè´ ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï ¥ÐÝè }¢ç‹Á¢GHï }¢vGS¢êÎ ÜU¢ï ÐãéÓæ ¢ Á¢¢¥¢ïx¢ï J
»ÜU ¥GÚÏ¢è à¢¢§GÚ ÜUã¼¢ ãñ :
Ï¢éÎüÏ¢¢Ú à¢wGS¢ ¼¢ï ¥ÐÝï }¢ÜGU¢çS¢Î Ð¢ Hï¼¢ ãñ }¢x¢Ú Á¢ËÎÏ¢¢Á¢G

¥ÜUS¢Ú ¥±ÜGU¢¼ çÈUS¢H Á¢¢¼¢ ãñ J
ÎêS¢Úè ¶GÚ¢Ï¢è ¥¢ñÚ ¥¢ÈGU¼ ²ïã ãñ çÜU Á¢Ï¢ ¥G¢çÏ¢Î à¢wGS¢ ÜU¢ï
ÜU¢ï§ü ãG¢Á¢¼ ¥¢ñÚ Á¢GMÚ¼ Ðïà¢ ¥¢¼è ãñ ¼¢ï ±¢ïã ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU
ãéÁG ¢G Úê }¢ïæ Îé¥¢G ± §çË¼Á¢¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Îé¥¢G }¢ï´ Ï¢ãé¼ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ §S¢ ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ }¢ï´ ©GÁ¢H¼ ÜUÚ¼¢ ãñ, ãG¢H¢æçÜU §GË}¢ï
§H¢ãè ÜïU ¥‹ÎÚ §S¢ Îé¥¢G ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ }¢ḯ ¥|¢è ÜéUÀ ÎïÚ ã¢ï¼è ãñ,
¼¢ï ÈGU¢ñÚÝ Îé¥¢G ÜGUÏ¢êH Ý ã¢ïÝï ÜUè ±Á¢ã S¢ï ±¢ïã çÎH Ï¢ÚÎ¢à¼¢ ã¢ï Á¢¢¼¢
ãñ ÜU¢ïçà¢à¢ ± S¢§üG ¼ÜüU ÜUÚ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Îé¥¢G ÜUÚÝ¢ À¢ïÇG Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
§S¢ ¼GÚãG ¥ÐÝï }¢vGS¢Î ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ãG¢Á¢¼ ÜU¢ï Ýãè´ Ð¢ S¢ÜU¼¢ J
©GÁ¢H¼ ÜUè ¼èS¢Úè ¶GÚ¢Ï¢è ¥¢ñÚ ¥¢ÈGU¼ ²ïã ãñ çÜU ¥x¢Ú
ÜU¢ï§ü }¢éS¢H}¢¢Ý §S¢ ¥G¢çÏ¢Î ÐÚ ÁG¢éË}¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ²ïã x¢GÁ¢GÏ¢ Ý¢ÜU
ã¢ï ÜUÚ Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã Á¢G¢çH}¢ }¢éS¢H}¢¢Ý §S¢ Ï¢Î Îé¥G¢
ÜïU ¥S¢Ú S¢ï ãH¢ÜU ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUÚÝï ±¢H¢
¥G¢çÏ¢Î ãGÎ S¢ï ¼Á¢¢±éÁ¢G ÜUÚ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ãH¢ÜU¼ ± }¢¢’çS¢²¼ }¢ḯ
ÐÇG Á¢¢¼¢ ãñ, ¥ËH¢ã ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
(Ï¢ ±vG¼ï }¢éS¢èÏ¢¼) §‹S¢¢Ý Ï¢Î Îé¥¢G à¢éM¥G
(2)
ÜUÚ Îï¼¢ ãñ çÁ¢S¢ ¼GÚãG ¥¢Ú¢}¢ ÜïU ±vG¼ ÝïÜU
Îé¥¢G »æ, ¥¢ñÚ §‹S¢¢Ý Ï¢ÇG¢ Á¢ËÎÏ¢¢Á¢G ãñ J
1..... ÜUã¢±¼ J 2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥¢Î}¢è Ï¢éÚ¢§ü ÜUè Îé¥¢G
ÜUÚ¼¢ ãñ Á¢ñS¢ï |¢H¢§ü }¢¢æx¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥¢Î}¢è Ï¢ÇG¢ Á¢ËÎÏ¢¢Á¢G ãñ J
©GÁ¢H¼ ÜUè Ó¢¢ñ‰¢è ¶GÚ¢Ï¢è ¥¢ñÚ ¥¢ÈGU¼ ²ïã ãñ çÜU §GÏ¢¢Î¼
ÜU¢ ¥SH ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ Î¢Ú¢ï }¢Î¢Ú ±Ú¥G(1) ÐÚ ãñ ¥¢ñÚ ±Ú¥G ãÚ
à¢ñ ÜUè ¼ã ¼ÜU ÐãéæÓ¢Ýï S¢ï ÐñÎ¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ Ó¢èÁ¢G }¢S¢HÝ ¶¢Ýï,
ÐèÝï, x¢ézG¼ìx¢ê ÜUÚÝï ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ÜïU §ç‹ÜUà¢¢ÈGU ÜïU Ï¢¢’Î ÝS¢èÏ¢ ã¢ï¼¢
ãñ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ §‹S¢¢Ý Á¢ËÎÏ¢¢Á¢G ã¢ï, Ï¢éÎüÏ¢¢Ú Ý ã¢ï, ¥¢ñÚ Ý }¢é¼ãGç}}¢H
ç}¢Á¢G¢Á¢ ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã çÜUS¢è ÜU¢}¢ ÜïU ¥‹ÎÚ ¼±vGÜéUGÈGU, ¼ãG}}¢éH,
Ï¢éÎüÏ¢¢Úè, Á¢GMÚè x¢G¢ñÚ¢ï çÈGURU S¢ï ÜU¢}¢ Ýãè´ Hïx¢¢ Ï¢çËÜU ãÚ ÜU¢}¢ ÜUè
¥‹Á¢¢}¢ Îïãè }¢ï´ Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢ ÜUÚïx¢¢, ¼¢ï §S¢ ¼GÚãG Á¢GMÚ
Hx¢GçÁ¢Gà¢(2) ¶¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¶¢Ýï ÐèÝï ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ |¢è ²ïãè
Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè ÜU¢ ±¼GèÚ¢(3) §çwG¼²¢Ú ÜUÚïx¢¢, §S¢ ¼GÚãG Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼
ãGÚ¢}¢ çx¢GÁ¢G¢ |¢è ÐïÅ }¢ï´ Ç¢H Hïx¢¢ ¼¢ï §S¢ Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè ¥¢ñÚ ©GÁ¢H¼
ÜïU Ï¢¢§GS¢ ©S¢ ÜU¢ ±Ú¥G ÈGU¢ñ¼ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ §GÏ¢¢Î¼ ± Ï¢‹Îx¢è
}¢ḯ ÜU¢ï§ü wG¢êÏ¢è Ýãè´ çÁ¢S¢ }¢ḯ ±Ú¥G }¢ËãêÁG ¢G Ý ã¢ï, ¼¢ï çÁ¢S¢ ¥¢ÈGU¼ ÜïU
Ï¢¢§GS¢ §‹S¢¢Ý }¢Ú¢ç¼Ï¢ ± }¢Ý¢çÁ¢GHï ¶GñÚ S¢ï Úã Á¢¢», ¥ÐÝè Á¢GMÚè
ãG¢Á¢¢¼ ÜïU ãG¢çS¢H ÜUÚÝï }¢ḯ }¢ãGM}¢ Úãï, ¥ÐÝï ¥¢Ð ¥¢ñÚ ÎêS¢Úï
}¢éS¢H}¢¢Ý¢ïæ ÜUè ãH¢ÜU¼ ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ Ï¢Ýï ¥¢ñÚ çÈUÚ ±Ú¥G ÜïU ÈGU¢ñ¼ ã¢ïÝï
ÜU¢ |¢è ¶G¼ÚG ¢ ã¢ï Á¢¢ï }¢vGS¢êÎï §GÏ¢¢Î¼ ãñ ¼¢ï »ïS¢è ¥¢ÈGU¼ ÜU¢ §Á¢G¢H¢ ¥¢ñÚ
§Á¢G¢Hï ÜïU Ï¢¢’Î §SH¢ãïG ÝzGS¢ çÝã¢²¼ Á¢GMÚè ãñ J
çÜ Ï¢í ÜU¢ Ï¢²¢Ý(4)
çÜUÏ¢í »ïÜU »ïS¢è ¥¢ÈGU¼ ãñ Á¢¢ï ÝïÜUè ÜU¢ Ý¢}¢¢ï çÝà¢¢Ý ãè ç}¢Å¢
Îï¼è ãñ, v²¢ ¼é}¢ Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ²ïã ÜGU¢ñH Ýãè´ S¢éÝ¢ :
1 .....ÐÚãïÁ¢Gx¢¢ÚèJ 2 .....¶G¼G¢ J 3 .....¥‹Î¢Á¢G 4 ¼ÜUÏÏ¢éÚ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´
}¢Á¢GèÎ }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï “}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢” ÜUè }¢¼GÏ¢ê¥G¢ çÜU¼¢Ï¢
“¼ÜUÏÏ¢éÚ” ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J
(§ÏHèS¢ Ýï) §‹ÜU¢Ú ¥¢ñÚ ¼ÜUÏÏ¢éÚ
çÜU²¢ ¥¢ñÚ ÜU¢çÈGUÚ¢ï´ }¢ï´ S¢ï ã¢ï x¢²¢ J
¥¢’}¢¢H ¥¢ñÚ ÈéUGM¥G¢¼ï ÎèçÝÄ²¢ ÜU¢ï ÝévGS¢¢Ý ÎïÝï ±¢Hè
¼}¢¢}¢ ¥¢ÈGU¢¼ §¼Ýè }¢éçÁ¢GÚ ¥¢ñÚ ¶GÚ¢Ï¢ Ýãè´ çÁ¢¼Ý¢ çÜUÏ¢í ãñ v²êæçÜU
²ïã ¼¢ï ¥SH Ï¢é‹²¢Î (ÎèÝ) ¥¢ñÚ »’ç¼ÜGU¢Î }¢ḯ ¶GHH ¥‹Î¢Á¢G ã¢ï¼¢
ãñ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ²ïã }¢ÚÁ¢ïG çÜUÏ¢í Ï¢ÉG Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï §S¢ ÜU¢ §GH¢Á¢ }¢éçàÜUH ã¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÈUÚ §S¢ S¢ï ¥¢ñÚ ãÁ¢G¢Ú¢ḯ ¼GÚãG ÜUè Ï¢è}¢¢çÚ²¢æ ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢¼è
ãñ´, Ó¢¢Ú ¶GÚ¢çÏ¢²¢æ ¼¢ï Á¢GMÚ ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ´ : »ÜU ãGÜGU S¢ï }¢ãGM}¢ ã¢ï
Á¢¢Ý¢, çÎH ÜU¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¥¢²¢¼ï }¢¢’çÚÈGU¼ S¢ï ¥‹{¢
ã¢ï Á¢¢Ý¢ ¥¢ñÚ ¥ãGÜU¢}¢ï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜïU ÈGUã}¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU Á¢ïãG ìÝ
ÜU¢ ÜéU‹Î ã¢ï Á¢¢Ý¢ ãñ, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
}¢ñ´ ¥GÝ ÜGUÚèÏ¢ ¥ÐÝè ¥¢²¢¼ ÜïU
ÈGUã}¢ S¢ï ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ÈïUÚ Îêæx¢¢ Á¢¢ï
Ý¢ãGÜGU ¼ÜUÏÏ¢éÚ ÜUÚ¼ï ãñ´ J
§S¢è ¼GÚãG ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãÚ
}¢é¼ÜUçÏÏ¢Ú ¥¢ñÚ S¢ÚÜUà¢ ÜïU çÎH ÐÚ
}¢éãÚ Hx¢¢ Îï¼¢ ãñ J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : }¢éç‹ÜUÚ ãé±¢ ¥¢ñÚ xG¢éMÚ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ÜU¢çÈGUÚ ã¢ï
x¢²¢ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ }¢ñ´ ¥ÐÝè ¥¢²¼¢ï´ S¢ï ©‹ãï´ ÈïUÚ Îêæx¢¢ Á¢¢ï
Á¢G}¢èÝ }¢ï´ Ý¢ãGÜGU ¥ÐÝè Ï¢ÇG¢§ü Ó¢¢ã¼ï ãñ´ J
3....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ²êæ ãè }¢éãÚ ÜUÚ Îï¼¢ ãñ }¢é¼ÜUçÏÏ¢Ú S¢ÚÜUà¢ ÜïU
S¢¢Úï çÎH ÐÚ J
¼ÜUÏÏ¢éÚ S¢ï ÎêS¢Úè ¶GÚ¢Ï¢è ²ïã ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ çÜU ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ¼ÜUÏÏ¢éÚ ÜUÚÝï ±¢Hï ÐÚ x¢GÁ¢GÏ¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï
Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ }¢é¼ÜUçÏÏ¢Ú
H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï Î¢ïS¼ Ýãè´ Ú¶¼¢ J
}¢Ú±è ãñ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï }¢êS¢¢ Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
S¢ï ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ : »ï wG¢éÎ¢» ÜéUGgêS¢ ! ¼ê S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ çÜUS¢ ÐÚ
Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï¼¢ ãñ ? ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ :
çÁ¢S¢ ÜïU çÎH }¢ḯ ¼ÜUÏÏ¢éÚ ã¢ï, çÁ¢S¢ ÜUè Á¢GÏ¢¢Ý ¼éà¢ü(2) ã¢ï, çÁ¢S¢ ÜUè ¥¢æ¶¢ḯ
}¢ḯ ãG²¢ Ý ã¢ï, çÁ¢S¢ ÜïU ã¢‰¢ Ï¢¶GèH ã¢ḯ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ï¢Î ¥wGH¢ÜGU ã¢ï J
¼ÜUÏÏ¢éÚ S¢ï ÐñÎ¢ ã¢ïÝï ±¢Hè ¼èS¢Úè ¶GÚ¢Ï¢è Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´
çÁ¢GËH¼ ± wG±¢Úè ãñ, ãGÁ¢GÚ¼ï ãG¢ç¼}¢ï ¥S¢}¢ I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
¼èÝ ãG¢H¼¢ï´ ÐÚ }¢¢ñ¼ ¥¢Ýï S¢ï Ï¢Ó¢, ¼ÜUÏÏ¢éÚ ÐÚ, çãGS¢ü ÐÚ, à¢ñ¶Gè(3)
ÐÚ, §S¢ çH²ï çÜU }¢é¼ÜUçÏÏ¢Ú à¢wGS¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢
±vG¼ ¼ÜU }¢¢ñ¼ Ýãè´ Îï¼¢ Á¢Ï¢ ¼ÜU ©S¢ï ¥ÐÝï ÚÁ¢GèH ¥ãH¢ï §G²¢H
¥¢ñÚ ¶G¢çÎ}¢¢ï´ S¢ï Á¢GHèH¢ï wG±¢Ú Ý ÜUÚ Hï ¥¢ñÚ ãGÚèS¢ ÜU¢ï ©S¢ ±vG¼
¼ÜU }¢¢ñ¼ Ýãè´ Îï¼¢ Á¢Ï¢ ¼ÜU ©S¢ï Ú¢ïÅè ÜïU »ÜU ÅéÜUÇGï ¥¢ñÚ Ð¢Ýè ÜïU
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã }¢x¢GMÚ¢ï´ ÜU¢ï ÐS¢‹Î Ýãè´ ÈGUÚ}¢¢¼¢ J
2.....ÜUÇG±è J 3....Í¢}¢‹Ç ÜUÚÝï J
»ÜU Í¢êæÅ ÜïU çH²ï Ý ¼ÚS¢¢ Hï, ¥¢ñÚ à¢ñ¶èG Ï¢Í¢¢ÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï ©S¢ ±vG¼
¼ÜU }¢¢ñ¼ Ýãè´ Îï¼¢ Á¢Ï¢ ¼ÜU ©S¢ï ©S¢ ÜïU Ï¢¢ïH ± Ðïà¢¢Ï¢ }¢ï´ ¥¢HêÎx¢è ÜUè
çÁ¢GËH¼ Ý çÎ¶¢» J
çÚ±¢²¢¼ }¢ï´ ²ïã |¢è ¥¢²¢ ãñ çÜU }¢é¼ÜUçÏÏ¢Ú ÜU¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Á¢GMÚ Á¢GHèH¢ï wG±¢Ú ÜUÚ¼¢ ãñ J }¢é¼ÜUçÏÏ¢Ú à¢wGS¢ ÐÚ Ó¢¢ñ‰¢è
}¢éS¢èÏ¢¼ ± ¥¢ÈGU¼ ²ïã ÅêÅ¼è ãñ çÜU ±¢ïã ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ḯ Î¢ïÁ¢G¶G ÜUè ¥¢x¢
}¢ḯ Á¢Hïx¢¢, »ÜU ãGÎèS¢ï ÜéUÎG S¢è }¢ḯ ²êæ ±¢çÚÎ ãé±¢ ãñ :
(1)
Ï¢ÇG¢§ü }¢ïÚè Ó¢¢ÎÚ ãñ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G}¢¼ }¢ïÚè §Á¢G¢Ú ãñ, ¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢ §Ý
Î¢ïÝ¢ï´ }¢ï´ S¢ï ÜU¢ï§ü »ÜU |¢è }¢éÛ¢ S¢ï HïÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚïx¢¢ }¢ñ´ ©S¢ï Ý¢Úï
Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ Î¢ç¶GH ÜUMæx¢¢ J
}¢¼GHÏ¢ ²ïã ãñ çÜU Ï¢ÇG¢§ü ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G}¢¼ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜUè çS¢ÈGU¢¼ï }¢éwG¼SS¢¢(2) }¢ï´ S¢ï ãñ´ çÜUS¢è ÎêS¢Úï ÜU¢ï H¢§ÜGU Ýãè´ ¼¢ï
Á¢¢ï Ó¢èÁ¢G ¼é}¢ S¢ï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ Á¢G¢§H ÜUÚï, ¥ãGÜU¢}¢ï
wG¢Îé ¢±‹Îè ÜïU ÈGUã}¢ S¢ï }¢ãGM}¢ ÜUÚï (Á¢¢ï ¼}¢¢}¢ ÝïçÜU²¢ï´ ÜU¢ ¥SH ãñ) çÈUÚ
çÁ¢S¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï, Îé‹²¢ }¢ï´ çÁ¢GËH¼ ± wG±¢Úè
¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï Î¢ïÁ¢G¶G çãGSS¢ï }¢ï´ ¥¢», »ïS¢è ¶G¼ÚG Ý¢ÜU ¥¢ñÚ
}¢éãçHÜU ¥¢ÈGU¼ S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ ¥¢ñÚ ÎêÚ ÚãÝ¢ çÝã¢²¼ Á¢GMÚè ãñ, çÜUS¢è
¥GvH G }¢‹Î ÜU¢ï Á¢GñÏ¢¢ Ýãè´ çÜU »ïS¢è ÝévSG ¢¢Ý Îïã Ó¢èÁ¢G S¢ï x¢GzHG ¼ Ï¢Ú¼ï
Ï¢çËÜU §S¢ S¢ï ÐÚãïÁ¢G ÜUÚ ÜïU ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÐÝ¢ã }¢ḯ ¥¢
ÜUÚ §S¢ S¢ï ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢» J
2 .....»ïS¢è çS¢ÈGU¢¼ ãñ´ Á¢¢ï ©S¢è ÜïU S¢¢‰¢ ¶G¢S¢ ãñæ ¥¢ñÚ ©S¢è ÜU¢ï Á¢ñGÏ¢ Îï¼è ãñ´ J
²ïã §Ý ¥¢ÈGU¢¼ï ¥ÚÏ¢¥G¢(1) ÜUè ¼zGS¢èH ÜU¢ ÜéUÀ çãGSS¢¢ ãñ
¥¢ñÚ ¥GvH G }¢‹Î ¥¢Î}¢è Á¢¢ï ¥ÐÝï ÜGUËÏ¢ ÜUè §SH¢ãG ÜUè ¥ãç}}¢Ä²¼
ÜU¢ï Á¢¢Ý¼¢ ãñ ©S¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU ¼¢ï §Ý ¥¢ÈGU¢¼ï ¥ÚÏ¢¥G¢ }¢ḯ S¢ï ãÚ »ÜU
¥¢ÈGU¼ |¢è çÝã¢²¼ çÝã¢²¼ ¶G¼ÚG Ý¢ÜU ãñ J
S¢é±¢H : Á¢Ï¢ ¥¢ÈGU¢¼ ± ¥}¢Ú¢Á¢Gï ÜGUËÏ¢ ÜUè ÝÁ¢G¢ÜU¼ ¥¢ñÚ ¶G¼GÚï ÜU¢
²ïã ¥G¢H}¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ §Ý S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ §S¢ ÜGUÎÚ Á¢GMÚè ãñ, ¥¢ñÚ Á¢Ï¢
ã}¢¢Úï çH²ï §Ý ¥¢ÈGU¢¼ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ± }¢¢çãÄ²¼ S¢ï ±¢çÜGUÈGU ã¢ïÝ¢
çÝã¢²¼ Á¢GMÚè ãñ ¼¢ï ¥Á¢G Ú¢ãï }¢ïãÚÏ¢¢Ýè §Ý ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ¥¢ñÚ
¼zGS¢èH Ï¢²¢Ý ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ±¢ïã ¼Î¢Ï¢èÚ ¥¢ñÚ Ú¢S¼ï |¢è Ï¢¼¢§²ï
çÁ¢Ý ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú ÜUÚ ÜïU ã}¢ §Ý S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Úã S¢ÜïU´ J
Á¢±¢Ï¢ : §Ý ¥¢ÈGU¢¼ ± ¥}¢Ú¢Á¢G ÜU¢ ÐêÚ¢ Ï¢²¢Ý Ï¢ÇGè ¼G±èH ±
¥GÚèÁ¢G ¼zGS¢èH Ó¢¢ã¼¢ ãñ, ã}¢ Ýï §Ý ÜUè ÐêÚè ¼zGS¢èH¢¼ “§ãG²¢©H
©GHê}¢” ¥¢ñÚ “¥S¢Ú¢Úï }¢é¥¢G }¢H¢¼ï ÎèÝ” }¢ḯ çH¶ Îè ãñ́ ¥¢ñÚ §S¢
çÜU¼¢Ï¢ }¢ḯ ã}¢ çS¢ÈüUG Á¢GMÚè x¢éz¼G xì ¢ê ÐÚ ãè çÜUÈGU¢²¼ ÜUÚïxæ ¢ï J
¥}¢H(2) ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ÜU¢ Ï¢²¢Ý(3)
ã}¢¢Úï ¥ÜUS¢Ú ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ (k) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢
ãñ çÜU ¥}¢H §S¢ ÐéwG¼¢ ¶G²¢H ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ çÜU }¢ñ´ ¼¢ÎïÚ çÁ¢G‹Î¢ Úãêæx¢¢
¥¢ñÚ ¥x¢Ú »ïS¢¢ Ý ã¢ï Ï¢çËÜU çÎH }¢ï´ ²ïã Ï¢¢¼ Á¢¢ x¢éÁ¢Gè´ ã¢ï çÜU }¢ïÚè
çÁ¢G‹Îx¢è ¥¢ñÚ ãG²¢¼ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢çà¢Ä²¼ ± §GË}¢ ÜïU
S¢¢‰¢ ±¢Ï¢S¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ Îé‹²¢ }¢ï´ }¢éÛ¢ï ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï
1.....Ó¢¢Ú ¥¢ÈGU¼¢ï´ J 2 .....H}Ï¢è ©}}¢èÎ¢ï´ J 3 .....Îé‹²±è ©}}¢èÎ¢ï´ S¢ï Ï¢ï Úx¢GÏ¢¼è ÜïU
Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢Á¢GèÎ }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï “}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢” ÜUè }¢¼GÏ¢ê¥G¢ çÜU¼¢Ï¢
“Îé‹²¢ S¢ï Ï¢ï Úx¢GÏ¢¼è ¥¢ñÚ ©G}}¢èÎ¢ï´ ÜUè ÜU}¢è” ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ |¢è ÜUèçÁ¢²ï J
ÚãÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¼¢ï §S¢ ¼GÚãG ÜUè çÝÄ²¼ ¥¢ñÚ ¥GÁG}¢ ± §Ú¢Îï ÜU¢ Ý¢}¢
ÜGUSÚï ¥}¢H ãñ ²¢’Ýè ©}}¢èÎ¢ḯ ÜU¢ï ÜU¢ï¼¢ã(1) Ú¶Ý¢, ¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢ ²ïã
¥GÜGUèÎ¢ Ú¶ï çÜU }¢éÛ¢ï §S¢ S¢¢æS¢ ÜïU Ï¢¢’Î ÎêS¢Úï S¢¢æS¢ ÜU¢ Á¢GMÚ }¢¢ñÜGU¥G
ç}¢Hïx¢¢, ²¢ ¥¢Ýï ±¢Hè Í¢ÇGè ¼ÜU }¢ñ́ Á¢GMÚ çÁ¢G‹Î¢ Úãêæx¢¢ ¼¢ï »ïS¢ï à¢wGS¢
ÜU¢ï ¥¢ç}¢H ÜUãḯx¢ï ²¢’Ýè H}Ï¢è ©}}¢èÎ¢ḯ }¢ḯ çx¢çÚzG¼¢Ú J »ïS¢¢ ¥GÜUG èÎ¢
¥¢ñÚ ¶G²¢H x¢éÝ¢ã ãñ v²êæçÜU ²ïã »ÜU Ð¢ïà¢èÎ¢ }¢é¥¢G }¢Hï ÐÚ ãévG }¢
Hx¢¢Ý¢ ãñ HïçÜUÝ ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU §GË}¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè
}¢çà¢Ä²¼ S¢ï }¢éÜUG Ä²Î ÜUÚï ¥¢ñÚ ²êæ ÜUãï çÜU }¢ñ́ çÁ¢G‹Î¢ Úãêæx¢¢, ²¢
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU §GË}¢ }¢ḯ ¥x¢Ú }¢ïÚè çÁ¢G‹Îx¢è Ï¢¢ÜGUè ãñ ¼¢ï }¢ñ́ çÁ¢G‹Î¢
Úãêæx¢¢, ¼¢ï »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ï ¥¢ç}¢H Ýãè´ ÜUã¼ï Ï¢çËÜU »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ï
¼¢çÚÜïU ¥}¢H(2) ÜUã¢ Á¢¢»x¢¢, ²êæ ãè ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ÝïÜU §Ú¢Î¢ḯ ÜïU S¢¢‰¢
»ïS¢è ©}}¢èÎ Ú¶ï ¼¢ï ©S¢ï yG¢êHï ¥}¢H }¢ḯ çx¢çÚzG¼¢Ú Ýãè´ ÜUãḯx¢ï Ï¢çËÜU
»ïS¢¢ à¢wGS¢ ÜGU¢çS¢LH ¥}¢H (©}}¢èÎïæ ÜU¢ï¼¢ã (ÜU}¢) Ú¶Ýï ±¢H¢)
ÜUãH¢»x¢¢ v²êæçÜU »ïS¢¢ à¢wGS¢ çÜUS¢è }¢é¥¢G }¢Hï }¢ḯ |¢è ÜU¢ï§ü ÜGU¼G§üG
ÈñUG S¢H¢ Ýãè´ ÜUÚ Úã¢ J ¼é}¢ |¢è ²ïãè Úç±à¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ãÚ
±vG¼ yG¢Hê ï ¥}¢H ÜïU Ý¼¢§Á¢ ± ¥G±¢çÜGUÏ¢ï Ï¢Î(3) ÜU¢ï Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ Ú¶¢ï,
¥¢ñÚ çÎH ÜU¢ï ©}}¢èÎḯ ÜU¢ï¼¢ã Ú¶Ýï ÐÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼G ¥¢ñÚ ÜGU¢§}¢ Ú¶¢ï J
çÈUÚ ©}}¢èÎ Î¢ï çÜGUS}¢ ãñ :
(1) ¥G¢}¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜUè ©}}¢èÎï´ ¥¢ñÚ (2) ¶G¢S¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜUè ©}}¢èÎï´ J
¥G¢}¢ H¢ïx¢¢ḯ ÜUè ©}}¢èÎḯ ²ïã ãñ́ : S¢¢}¢¢Ýï Îé‹²¢ Á¢}¥G ÜUÚÝï ÜïU
çH²ï çÁ¢G‹Îx¢è ÜUè ¥¢ÚÁG¢ê, ¥¢ñÚ ²ã¢æ ¼G±èH ©G}¢í ¼ÜU çÁ¢G‹Î¢ ÚãÝï ÜU¢
§Ú¢Î¢ ¥¢ñÚ Ðí¢ïx¢í¢}¢, §S¢ ¼GÚãG ÜUè ©}}¢èÎï´ S¢Ú¢S¢Ú x¢éÝ¢ã ãñ´ §S¢ ÜïU Ï¢Ú
¥GvS¢ S¢±¢Ï¢ ²ïã ãñ çÜU §‹S¢¢Ý Îé‹²¢ S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU }¢é¥¢G }¢H¢¼ }¢ḯ
¥ÐÝè ©}}¢èÎḯ ÜU¢ï¼¢ã ÜUÚï, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
1.....ÜU}¢ J 2 .....©}}¢èÎ¢ï´ ÜU¢ï ¼ÜüU ÜUÚÝï ±¢H¢ J 3 .....Ï¢éÚï Ý¼¢§Á¢ J
¥¢Ð ©Ý x¢G¢çÈGUH H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ©Ý ÜïU ãG¢H
ÐÚ ÚãÝï Îï´ çÜU ¶¢»æ, S¢¢}¢¢Ýï Á¢GèS¼ S¢ï
ÝzG¥G ©Æ¢»æ ¥¢ñÚ Îé‹²±è ¥¢ÚÁG¢ê¥¢ïæ ¥¢ñÚ
©}}¢èÎ¢ï´ ÜUè x¢GzGH¼ }¢ï´ ÐÇGï Úãï´ ¼¢ï ©‹ãï´
¥GÝ ÜGUÚèÏ¢ ¥ÐÝï ¼GÁ¢ïüG çÁ¢G‹Îx¢è ÜUè
ãGÜGUèÜGU¼ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è J
¥¢ñÚ ¶G¢S¢ çÜGUS}¢ ÜUè ©}}¢èÎ ²ïã ãñ çÜU §‹S¢¢Ý »ïS¢ï ÝïÜU
ÜU¢}¢¢ï´ ÜUè Ï¢Á¢¢ ¥¢±Úè ÜïU çH²ï Îé‹²¢ }¢ï´ ÚãÝï ÜUè ¥¢S¢ ± ©}}¢èÎ
Hx¢¢» çÁ¢Ý }¢ï´ ¶G¼GÚï ÜU¢ ¥‹Îïà¢¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ÎéLS¼è ÜUè ©}}¢èÎ ÜU}¢
ã¢ï, Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ »ïS¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU »ÜU }¢é¥GÄ²Ý ÝïÜUè ©S¢ ÜïU
S¢¢}¢Ýï ã¢ï¼è ãñ HïçÜUÝ §S¢ï Ï¢Á¢¢ H¢Ýï ÜUè ©S¢ }¢ï´ S¢H¢çãGÄ²¼ ¥¢ñÚ
§çS¼’Î¢Î Ýãè´ ã¢ï¼è ±¢ïã §S¢ ¼GÚãG çÜU ©S¢ï ¥G}¢H }¢ï´ H¢Ýï ÜUè S¢êÚ¼
}¢ï´ §‹S¢¢Ý ©GÁ¢Ï¢ ²¢ çÚ²¢ }¢ï´ ÐÇG Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÝïÜUè ÜU¢ ¥Á¢í¢ï
S¢±¢Ï¢ }¢ãGÈGUêÁ¢G Ýãè´ Ú¶ S¢ÜU¼¢ J §S¢è çH²ï ²ïã ÎéLS¼ Ýãè´ çÜU
Á¢Ï¢ §‹S¢¢Ý Ý}¢¢Á¢G ²¢ Ú¢ïÁ¢G¢ ²¢ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ ÝïÜU ÜU¢}¢ à¢éM¥G ÜUÚï ¼¢ï
±¢ïã çÎH }¢ï´ ²ïã ²ÜGUèÝ ¥¢ñÚ »’ç¼ÜGU¢Î Ú¶ï çÜU }¢ñ´ ©S¢ï Á¢GMÚ ÐêÚ¢
ÜUMæx¢¢ v²êæçÜU ²ïã »ÜU Ð¢ïà¢èÎ¢ Ó¢èÁ¢G ÐÚ ãéGv}¢ Hx¢¢Ý¢ ãñ Á¢¢ï ÎéLS¼
Ýãè´ §S¢ çÜGUS}¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü ÜGU¼G§üG §Ú¢Î¢ ÜUÚ HïÝ¢ Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï Ú±¢
Ýãè´ Ï¢çËÜU ÎéLS¼ Ï¢¢¼ ²ïã ãñ çÜU ãÚ ÝïÜU ÜU¢}¢ à¢éM¥G ÜUÚ¼ï ±vG¼
²ïã ¶G²¢H ÜUÚï çÜU ¥x¢Ú ²ïã ÜU¢}¢ }¢ïÚï H¢§ÜGU ¥¢ñÚ }¢ïÚï ãGÜGU }¢ï´
Ï¢ïã¼Ú ã¢ï ¼¢ï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ }¢éÛ¢ï §S¢ï ÜUÚÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ± çã}}¢¼ Îï
²¢ }¢ñ´ §S¢ ÜU¢}¢ ÜU¢ï ÐêÚ¢ ÜUMæx¢¢ ²¢ ²ïã »’ç¼ÜGU¢Î Ú¶ï çÜU
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ©‹ãï´ À¢ïÇG¢ï çÜU ¶¢»æ ¥¢ñÚ Ï¢Ú¼ï´ ¥¢ñÚ ©}}¢èÎ
©‹ãï´ ¶ïH }¢ï´ Ç¢Hï ¼¢ï ¥Ï¢ Á¢¢Ý¢ Ó¢¢ã¼ï ãñ´ J
}¢ñ´ §S¢ ÜU¢}¢ ÜU¢ï §S¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ ÐêÚ¢ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãêæ, ¥x¢Ú ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜUèU }¢çà¢Ä²¼ ã¢ï, ²ïã ÜéUG²êÎ¢ï à¢Ú¢§¼G §S¢ çH²ï }¢ËãêGÁ¢G Ú¶ï
¼¢çÜU ÎÚ¢çÁ¢G²ï ©}}¢èÎ ÜïU »ïGÏ¢ S¢ï Ï¢Ó¢ S¢ÜïU, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï
ÜéUÚG ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ḯ ¥ÐÝï ãGÏ¢èÏ¢ï Ð¢ÜU ÜU¢ï ãéGv}¢ çÎ²¢ :
§S¢ ¼GÚãG ãÚçx¢Á¢G Ý ÜUãÝ¢ çÜU ²ïã
ÜU¢}¢ }¢ñæ ÜUH Á¢GMÚ ÜUMæx¢¢ Ï¢çËÜU ²êæ
ÜUã¢ï ¥x¢Ú ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï Ó¢¢ã¢
¼¢ï }¢ñ´ ²ïã ÜU¢}¢ ÜUMæx¢¢ J
©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ k Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU yG¢êHï ¥}¢H
ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ }¢Á¢¢Á¢Gè ¼G¢ñÚ ÐÚ çÝÄ²¼ï }¢ãG}¢êÎ¢(2) ÜU¢ï ÜGUÚ¢Ú çÎ²¢
x¢²¢ ãñ J v²êæçÜU çÝÄ²¼ï }¢ãG}¢êÎ¢ ±¢H¢ §‹S¢¢Ý ©G}¢ê}¢Ý yG¢êHï ¥}¢H(3)
S¢ï Ï¢Ó¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ, Ó¢êæçÜU çÝÄ²¼ï }¢ãG}¢êÎ¢ ÜUè Ï¢ãé¼ Á¢GMÚ¼ ãñ ¥¢ñÚ §S¢
ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ ¥¢ñÚ ÐãÓ¢¢Ý ÜïU çÏ¢x¢GñÚ Ó¢¢Ú¢ Ýãè´ §S¢ çH²ï ©GH}¢¢»
çÜUÚ¢}¢ k Ýï §S¢ ÜUè »ÜU Á¢¢}¢ï¥G ¥¢ñÚ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ¼¢’ÚèÈGU
Ï¢²¢Ý ÜUè ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¼¢’ÚèÈGU ²ïã ãñ :
çÜUS¢è ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜU¢ï à¢éM¥G ÜUÚÝï ÜU¢ ÐéwG¼¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚÝ¢
¥¢ñÚ S¢¢‰¢ ²ïã »’ç¼ÜGU¢Î |¢è Ú¶Ý¢ çÜU §S¢ ÜU¢ §¼}¢¢}¢ ± §çwG¼¼¢}¢
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢ÚÁ¢Gè ¥¢ñÚ }¢çà¢Ä²¼ S¢ï ãñ J
S¢é±¢H : ÜU¢}¢ à¢éM¥G ÜUÚÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢ ¼¢ï ÐéwG¼¢ çÜU²¢ Á¢¢» }¢x¢Ú
çÈUÚ §S¢ ÜïU §çwG¼¼¢}¢ ± §¼}¢¢}¢ ÜU¢ï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢çà¢Ä²¼ ±
}¢ÚÁ¢Gè ÐÚ }¢¢ñÜGUêÈGU ÜUÚÝ¢ v²êæ Á¢GMÚè ãñ ? Á¢Ï¢ çÜU §S¢ ÜU¢ §¼}¢¢}¢
wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢çà¢Ä²¼ ± }¢ÚÁ¢Gè ÐÚ }¢¢ñÜGUêÈGU ãñ ¼¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU
1.....¼Á¢ü}¢»ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ãÚçx¢Á¢G çÜUS¢è Ï¢¢¼ ÜU¢ï Ý ÜUãÝ¢ çÜU }¢ñ´
ÜUH ²ï ã ÜUMæ x ¢¢ }¢x¢Ú ²ï ã çÜU ¥ËH¢ã Ó¢¢ãï J
2.....¥ÓÀè çÝÄ²¼ J 3.....H}Ï¢è ©}}¢èÎ¢ï´ J
¥¢x¢G¢Á¢ïG ÜU¢}¢ ÜïU ±vG¼ |¢è wG¢éÎ¢ ÜUè }¢çà¢Ä²¼ ãè }¢ËãGêÁ¢G Úãï Ý çÜU
¥ÐÝè ¼GÚÈGU S¢ï ÐéwG¼¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ çH²¢ Á¢¢» J
Á¢±¢Ï¢ : ¥¢x¢G¢Á¢ïG ÜU¢}¢ }¢ï´ ÐéwG¼¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ HïÝ¢ §S¢ çH²ï ÎéLS¼
¥¢ñÚ Ú±¢ ãñ çÜU ©S¢ ±vG¼ ÜU¢}¢ ±éÁ¢êÎ }¢ï´ Ýãè´ ¥¢²¢ ã¢ï¼¢ çHã¢Á¢G¢
§çÏ¼Î¢ }¢ï´ çÚ²¢ ¥¢ñÚ ©GÁ¢Ï¢ ±x¢ñGÚ¢ ÜU¢ ¶G¼GÚ¢ Ýãè´ }¢x¢Ú §¼}¢¢}¢ ±
§çwG¼¼¢}¢ ÜïU ±vG¼ Ó¢êæçÜU ÜU¢}¢ ¥¢ñÚ ÈïUG’H ÜU¢ ±éÁ¢êÎ ãñ §S¢ çH²ï §S¢
±vG¼ Î¢ï ¶G¼Úï ãñ´ »ÜU ²ïã çÜU à¢¢²Î ²ïã ÜU¢}¢ }¢éÛ¢ S¢ï §¼}¢¢}¢ ±
§çwG¼¼¢}¢ ÜïU ¥¢ç¶GÚè ÝévG¼ïG ¼ÜU ÐãéæÓ¢¼¢ ãñ ²¢ Ýãè´, ÎêS¢Ú¢ ²ïã çÜU
ÎÚç}¢²¢Ý }¢ï´ çÚ²¢ ¥¢ñÚ ©GÁ¢Ï¢ H¢çãGÜGU ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥G}¢H
Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï Á¢¢», §S¢ çH²ï §S¢ ÜïU ¥ÓÀï §¼}¢¢}¢ ÜïU çH²ï
ÜUãÝ¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ,
¼¢ï §S¢ çH²ï çÜU ²ïã ÜU¢}¢ }¢ç‹Á¢GHï ¼v}¢èH ¼ÜU ÐãéÓæ ¢ï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
ÜïU ãG±¢Hï §S¢ï §S¢ çH²ï ÜUÚï ¼¢çÜU çÚ²¢ ± ©GÁ¢Ï¢ ±x¢ñGÚ¢ ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï
}¢ãGÈGUêÁ¢G Úã S¢ÜïU, ãÚ ¥G}¢Hï ¶GñÚ ÜïU çH²ï §S¢ çÜGUS}¢ ÜïU §Ú¢Îï ÜU¢
Ý¢}¢ çÝÄ²¼ï }¢ãG}¢êÎ¢ ãñ, §S¢ }¢Á¢G}¢êÝ ÜU¢ï wG¢êÏ¢ x¢G¢ñÚ S¢ï S¢}¢Û¢¢ï J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! Á¢¢Ý Hï çÜU ©}}¢èÎï´ ÜU¢ï¼¢ã Ú¶Ýï ÜU¢ ÜGUË¥G¢
}¢¢ñ¼ ÜUè ²¢Î ãñ ¥¢ñÚ }¢¢ñ¼ ÜU¢ï ²¢Î Ú¶Ýï ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢ ¥Ó¢¢ÝÜU }¢¢ñ¼
¥¢ Á¢¢Ýï ÜU¢ ¶G²¢H ãñ ÝèÁ¢G ²ïã ¶G²¢H Ú¶Ý¢ çÜU }¢¢ñ¼ ÜUãè´
x¢zGH¼, Ï¢ï ¶GÏ¢Úè ¥¢ñÚ xG¢éMÚ ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ Ý ¥¢ Á¢¢» §S¢ Ï¢²¢Ý
ÜU¢ Á¢ïGãìÝ Ýà¢èÝ ÚãÝ¢ Ï¢ãé¼ Á¢GMÚè ãñ ¼¢çÜU ¼é}ã¢Ú¢ ±vG¼ï ¥GÁ¢GèÁ¢G
ÈéUGÁG¢êH ÜGUèH ± ÜGU¢H ¥¢ñÚ x¢ÐÏ¢¢Á¢Gè(1) }¢ï´ Ý x¢éÁ¢GÚï ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´
S¢ï Ï¢ï }¢vGS¢Î }¢ïH ± }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜUè ±Á¢ã S¢ï Á¢G¢»¥G Ý ã¢ï J
1 .....ÈéUGÁG¢êH Ï¢¢¼¢ï´ J
ãGS¢Î ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ÜU¢ Ï¢²¢Ý(1)

¥ÐÝï }¢éS¢H}¢¢Ý |¢¢§ü S¢ï »ïS¢è Ýï’}¢¼ çÀÝ Á¢¢Ýï ÜïU §Ú¢Îï
ÜU¢ Ý¢}¢ ãGS¢Î ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ ©S¢ }¢éS¢H}¢¢Ý ÜïU çH²ï Ï¢ïã¼Úè ¥¢ñÚ
|¢H¢§ü ã¢ï, ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÀèÝ Á¢¢Ýï ÜU¢ §Ú¢Î¢ Ý ã¢ï Ï¢çËÜU ²ïã §Ú¢Î¢
ã¢ï çÜU »ïS¢è ãè Ýï’}¢¼ }¢éÛ¢ï |¢è ç}¢H Á¢¢» ¼¢ï ²ïã ãGS¢Î Ýãè´ Ï¢çËÜU
§S¢ï çx¢GÏ¼G¢(2) ÜUã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ãGéÁG¢êÚ ÜïU §S¢ ÜGU¢ñH }¢ï´ çÜU
“ãGS¢Î Á¢¢§Á¢G Ýãè´ }¢x¢Ú Î¢ï Ó¢èÁ¢G¢ï´ }¢ï´ J”(3) ãGS¢Î S¢ï }¢éÚ¢Î
çx¢GÏ¼G¢ ãñ, ¥¢Ð (6) Ýï }¢Á¢¢Á¢GÝ çx¢GÏ¼G¢ ÜU¢ï ãGS¢Î S¢ï
¼¢’Ï¢èÚ ÜUÚ çÎ²¢ v²êæçÜU Î¢ïÝ¢ï´ }¢¢’Ý¢ ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÜGUÚèÏ¢ ãñ´ J
¥¢ñÚ ¥x¢Ú »ïS¢è Ýï’}¢¼ ÜïU Á¢G±¢H ÜU¢ §Ú¢Î¢ ã¢ï çÁ¢S¢ }¢ï´
}¢éS¢H}¢¢Ý ÜïU çH²ï Ï¢ïã¼Úè Ý ã¢ï ¼¢ï »ïS¢ï §Ú¢Îï ÜU¢ Ý¢}¢ “x¢ñGÚ¼” ãñ,
ãGS¢Î, çx¢GÏ¼G¢ ¥¢ñÚ x¢GÚñ ¼ }¢ï´ ²ïãè ÈGUÜüUG ãñ Á¢¢ï ã}¢ Ýï Ï¢²¢Ý ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J
ãGS¢Î ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ “ÝS¢èãG¼” ãñ J }¢éS¢H}¢¢Ý ÜïU çH²ï
»ïS¢è Ýï’}¢¼ ÜïU Ï¢¢ÜGUè ÚãÝï ÜïU ¶G²¢H ÜU¢ Ý¢}¢ ÝS¢èãG¼ ãñ J
S¢é±¢H : ã}¢ ÜñUS¢ï Á¢¢Ý S¢ÜU¼ï ãñ´ çÜU }¢éS¢H}¢¢Ý ÜïU çH²ï §S¢ Ýï’}¢¼
}¢ḯ |¢H¢§ü ãñ ? ¼¢çÜU §S¢ S¢ï ÝS¢èãG¼ ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú ÜUÚḯ ²¢ ãGS¢Î ÜUÚḯ J
1 .....ãGS¢Î ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢Á¢GèÎ }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï “}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢” ÜUè
}¢¼GÏ¢ê¥G¢ çÜU¼¢Ï¢ “ãGS¢Î” ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ |¢è ÜUèçÁ¢²ï J
2.....ÎêS¢Úï ÜU¢ï Á¢¢ï Ýï’}¢¼ ç}¢Hè ±ñS¢è }¢éÛ¢ï |¢è ç}¢H Á¢¢» ¥¢ñÚ ²ïã ¥¢ÚÁG¢ê Ý ã¢ï çÜU
©S¢ï Ý ç}¢H¼è ²¢ ©S¢ S¢ï Á¢¢¼è Úãï ¥¢ñÚ ãGS¢Î }¢ï´ ²ïã ¥¢ÚÁG¢ê ã¢ï¼è ãñ, §S¢è ±Á¢ã
S¢ï ãGS¢Î }¢Á¢G}¢ê}¢ ãñ ¥¢ñÚ çx¢GÏ¼G¢ }¢Á¢G}¢ê}¢ Ýãè´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢. 16, 3/541)

Á¢±¢Ï¢ : Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ ã}¢ï´ Á¢G‹Ýï x¢G¢çHÏ¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU §S¢ ÜU¢}¢ }¢ï´
}¢éS¢H}¢¢Ý ÜïU çH²ï |¢H¢§ü ãñ, »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ ÝS¢èãG¼ ÐÚ ¥G}¢H
ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ ãGS¢Î S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ©S¢ Ýï’}¢¼
ÜUè |¢H¢§ü ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Úè }¢éà¼Ï¢¢ ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜïU Á¢G±¢H ²¢ Ï¢ÜGU¢ ÜU¢
§Ú¢Î¢ Ýãè´ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï Ï¢çËÜU ©S¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU §GË}¢
¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè }¢çà¢Ä²¼ ÜïU çS¢ÐéÎü ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¼¢çÜU ãGS¢Î S¢ï
ÐÚãïÁ¢G ¥¢ñÚ ÝS¢èãG¼ ÐÚ ¥G}¢H ã¢ï S¢ÜïU J
ãGS¢Î S¢ï ÎêÚ Ú¶Ýï ±¢Hè Ó¢èÁ¢G (ÝS¢èãG¼ ¥¢ñÚ ¶GñÚwG±¢ãè)
ÜïU Á¢ÁGÏ¢ï ÜU¢ï Ï¢ÚÜGUÚ¢Ú Ú¶Ýï ÜUè S¢êÚ¼ ²ïã ãñ çÜU §‹S¢¢Ý }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´
ÜïU S¢¢‰¢ Î¢ïS¼è ¥¢ñÚ }¢±¢H¢¼(1) ÜUè ¼¢ÜUèÎ¢¼ ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚï Á¢¢ï §S¢
}¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ±¢çÚÎ ã¢ï Ó¢éÜUè ãñ´,
¥¢ñÚ §S¢ ²¢Î ÜU¢ï ÐéwG¼¢ ÜUÚÝï ±¢Hè Ó¢èÁ¢G ²ïã ãñ çÜU §‹S¢¢Ý }¢¢ïç}¢Ý
|¢¢§ü ÜïU ãéGÜGUêÜGU ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚï, §S¢ ÜïU }¢¼üÏ¢ï ÜUè Ï¢éH‹Îè ¥¢ñÚ §S¢
ÜïU }¢¢H ÜUè ãéGÚ}¢¼ Á¢¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ã¢æ ãñ çÝx¢¢ã }¢ï´ Ú¶ï
¥¢ñÚ }¢¢ïç}¢Ý ÜUè ©Ý Ï¢éÁ¢G <é x¢²¢ï´ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G}¢¼¢ï´ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚï Á¢¢ï ¥¢ç¶GÚ¼
}¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜU¢ï ¥G¼G¢ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ ¶G²¢H
ÜUÚï çÜU }¢éÛ¢ï Îé‹²¢ }¢ï´ }¢¢ï¥ç}¢ÝèÝ ÜïU S¢¢‰¢ ¼¥G¢±éÝ, ©Ý ÜUè }¢ÎÎ,
¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢¢‰¢ Á¢é}¢é¥G¢ ± Á¢}¢¢¥G¢¼ }¢ï´ çà¢ÜüU¼ ÜïU ¥‹ÎÚ v²¢ v²¢
¥GÁ¢Gè}¢ ÈGU¢§Îï ãñ´ çÈUÚ ¥ãHï §ü}¢¢Ý ÜïU S¢¢‰¢ ¼¥G¢±éÝ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè §}¢Î¢Î
ÜU¢ »ÜU ÈGU¢§Î¢ ²ïã ãñ çÜU ±¢ïã ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ḯ ¼é}ã¢Úè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUÚḯx¢ï J
¼¢ï §S¢ çÜGUS}¢ ÜïU ¶G²¢H¢¼ ± ¼S¢Ã±éÚ¢¼ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ¥ÐÝï
ÎêS¢Úï }¢éS¢H}¢¢Ý |¢¢§²¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ¶GñÚ wG±¢ãè ÐÚ ©|¢¢Ú¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
ãGS¢Î S¢ï Ï¢Ó¢¢¼ï ãñ´ J
1.....}¢ïH Á¢¢ïH J
©GÁ¢H¼ ²¢’Ýè Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè ÜUè ãGÜGUèÜGU¼

©GÁ¢H¼ ÎÚ ¥SH çÎH }¢ï´ »ÜU }¢¢ñÁ¢êÎ ÜGU¢§}¢ }¢¢’Ý¢ ÜU¢
Ý¢}¢ ãñ Á¢¢ï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï Ï¢ï S¢¢ïÓ¢ï S¢}¢Û¢ï ¥¢ñÚ çÏ¢H¢ x¢G¢ñÚ¢ï çÈGURU ÜU¢}¢
ÜUÚÝï ÐÚ ¥¢}¢¢Î¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥G}¢H }¢ḯ Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ Ï¢Ý¼¢
ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ©GÁ¢H¼ ÜïU }¢éÜGU¢çÏ¢H ±SÈïUG ¥Ý¢¥¼ ãñ ²¢’Ýè ¼ãG}}¢éH
± Ï¢éÎÏü ¢¢Úè S¢ï ÜU¢}¢ ÜUÚÝ¢, ¥¢ñÚ ¥Ý¢¥¼ çÎH }¢ï´ }¢¢ñÁ¢êÎ »ÜU »ïS¢ï }¢¢’Ý¢
ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ Á¢¢ï Ï¢‹Îï ÜïU ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ »ãGç¼²¢¼G, x¢G¢ñÚ¢ï çÈGURU ¥¢ñÚ ¼ãG}}¢éH
± Ï¢éÎüÏ¢¢Úè ÐñÎ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ ¼±vGÜéUGÈGU ÜUè çÁ¢GÎ ¥¢ñÚ }¢éÜGU¢çÏ¢H
±SÈGU ¼¥GSS¢éÈGU ãñ ²¢’Ýè Ï¢ï S¢¢ïÓ¢ï S¢}¢Û¢ï ÜU¢}¢ à¢éM¥G ÜUÚ ÎïÝ¢ J
}¢ïÚï à¢ñ¶G I Ýï ¼±vGÜéUGÈGU ± ¥Ý¢¥¼ }¢ï´ ²ïã ÈGUÜüGU
Ï¢¼¢²¢ ãñ çÜU ÜU¢}¢ à¢éM¥G ÜUÚÝï S¢ï ÜGUÏH §S¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU x¢G¢ñÚ¢ï
çÈGURU ¥¢ñÚ S¢¢ïÓ¢ ± çÏ¢Ó¢¢Ú ÜUÚÝï ÜU¢ï ¼±vGÜéUGÈGU ÜUã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ÜU¢}¢
à¢éM¥G ÜUÚ ÜïU §S¢ }¢ï´ ¥¢çãS¼x¢è §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï ÜU¢ï ¼¢çÜU ÜU¢}¢
Ï¢ïã¼Ú ¼GÚèÜïGU S¢ï ¥‹Á¢¢}¢ ÜU¢ï ÐãéæÓ¢ï ¥Ý¢¥¼ ÜUã¼ï ãñ´ J
çÈUÚ ¥Ý¢¥¼ ¥¢ñÚ ¼ãG}}¢éH ÐñÎ¢ ã¢ïÝï ÜU¢ ²ïã ¼GÚèÜGU¢ ãñ çÜU
§‹S¢¢Ý Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè ÜUè ¥¢ÈGU¢¼ ¥¢ñÚ ÝévGS¢¢Ý¢¼ ± ¶GÚ¢çÏ¢²¢ï´ ÜU¢ï
¶G²¢H }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¼¥GSS¢éÈGU ²¢’Ýè Ï¢ï S¢¢ïÓ¢ï ÜU¢}¢ ÜUÚÝï
¥¢ñÚ Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè ÜUÚÝï S¢ï Á¢¢ï ÝÎ¢}¢¼ ± }¢H¢}¢¼ ã¢ïx¢è ©S¢ï Á¢ïGãìÝ }¢ï´
H¢» §S¢ ¼GÚãG ÜUÚÝï S¢ï Á¢GMÚ Ï¢‹Îï }¢ï´ ¼±vGÜéUGÈGU ± ¼ãG}}¢éH
ÜUè çS¢ÈGU¼ ÐñÎ¢ ã¢ïx¢è ÝèÁ¢G ¼¥GSS¢éÈGU ± ©GÁ¢H¼ S¢ï |¢è ÝÁ¢¢¼
ãG¢çS¢H ã¢ïx¢è J
çÜ Ï¢í ÜUè ãGÜGUèÜGU¼
ÝzGS¢ ÜUè Ï¢éH‹Îè ± ¥GÁ¢G}¢¼ ÜïU ¶G²¢H ÜU¢ï çÜUÏ¢í ÜUã¼ï ãñ´,
§S¢ ¶G²¢H S¢ï ¼ÜUÏÏ¢éÚ ÐñÎ¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ãGÜGUèÚ ±
ÜU}¢¼Ú ¶G²¢H ÜUÚÝï ÜU¢ Ý¢}¢ ÈGU±ü¼Ýè ãñ ¥¢ñÚ ÈGU±ü¼Ýè S¢ï ¼±¢Á¢G¢ï¥G
ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ çÈUÚ ¼±¢Á¢G¢ï¥G ± ¼ÜUÏÏ¢éÚ ãÚ »ÜU ÜUè Î¢ï Î¢ï çÜGUS}¢ï ãñ́ :
{1} ¼±¢Á¢G¢ï»G ¥G¢}¢ {2} ¼±¢Á¢G¢ï»G ¶G¢S¢
{1} ¼ÜUÏÏ¢éÚï ¥G¢}¢ {2} ¼ÜUÏÏ¢éÚï ¶G¢S¢
¼±¢Á¢G¢ï»G ¥G¢}¢ ¼¢ï ²ïã ãñ çÜU Ï¢‹Î¢ }¢¢’}¢êHè ãñGçS¢Ä²¼ ÜïU
çHÏ¢¢S¢, }¢ÜGU¢}¢ï çÚã¢§à¢ ¥¢ñÚ S¢é±¢Úè ÐÚ §çv¼ÈGU¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¼ÜUÏÏ¢éÚï
¥G¢}¢ ²ïã ãñ çÜU §‹S¢¢Ý }¢¢’}¢êHè Ý¢ñ§GÄ²¼ ÜïU çHÏ¢¢S¢ }¢ÜU¢Ý ¥¢ñÚ
S¢é±¢Úè ±x¢ñGÚ¢ ÐÚ §çv¼ÈGU¢ Ý ÜUÚï Ï¢çËÜU §S¢ }¢ï´ Ï¢éH‹Î ± ¥ÚÈGU¥G
ãñGçS¢Ä²¼ ÜU¢ ¼GHÏ¢x¢¢Ú ã¢ï, ¥¢ñÚ ¼±¢Á¢G¢ï»G ¶G¢S¢ ²ïã ãñ çÜU ãÚ ÎÚÁ¢ï
ÜU¢ §‹S¢¢Ý ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï ãGÜGU ÜïU ¼¢Ï¢ï¥G ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚï
¥¢ñÚ ¼ÜUÏÏ¢éÚï ¶G¢S¢ ²ïã ãñ çÜU §S¢ ¼GÚãG ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ Ý ÜUÚï »ïS¢¢
¼ÜUÏÏ¢éÚ x¢éÝ¢ãï ÜUÏ¢èÚ¢ ± }¢¢’çS¢²¼ ãñ J
¥¢ñÚ ¼±¢Á¢G¢ï»G ¥G¢}¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼G ± }¢éS¼ãìGÜU}¢
ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ ²ïã ãñ çÜU Ï¢‹Î¢ ¥ÐÝè §çÏ¼Î¢§ü ãG¢H¼, ÐñÎ¢§à¢,
}¢¢ñ¼ ¥¢ñÚ §S¢ }¢¢ñÁ¢êÎ¢ ±vG¼ ÜUè ÐÚïà¢¢çÝ²¢ï´ ¥¢ñÚ ¥¢HêÎçx¢²¢ï´ ÜU¢ï
²¢Î ÜUÚï, »ÜU Ï¢éÁG¢éx¢ü (I) ÜU¢ §Úà¢¢Î ãñ :
¼ïÚè §çÏ¼Î¢ ¼¢ï ÚïãGì}¢ }¢ï´ ÐÇG¢ ãé±¢ ÜGU¼GÚ¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼ïÚè §ç‹¼ã¢ Ý¢Ð¢ÜU
}¢éÚÎ¢Ú ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ±vG¼ ¼ê §Ý Î¢ï ãG¢H¼¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ¥ÐÝï ÐïÅ
}¢ï´ Ð¢¶¢Ýï ÜU¢ Ï¢¢ïÛ¢ ©Æ¢» çÈUÚ¼¢ ãñ J
¼±¢Á¢G¢ï»G ¶G¢S¢ ÜU¢ï }¢éS¼ãìGÜU}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ ²ïã ãñ çÜU
Ï¢‹Î¢ ãGÜGU S¢ï ©GÎêH ÜUÚÝï ¥¢ñÚ Ï¢¢ç¼GÝ }¢ï´ }¢é‹ãç}¢ÜU ã¢ïÝï ±¢Hï à¢wGS¢
ÜïU ¥‹Á¢¢}¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ ± S¢Á¢G¢ ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚï, »ÜU S¢¢çãGÏ¢ï
Ï¢S¢èÚ¼ §‹S¢¢Ý ÜïU çH²ï ¥¢ÈGU¢¼ï ÜGUËÏ¢ ÐÚ }¢éœ¢GH¥G ã¢ïÝï ÜïU çH²ï
§S¢ ÜGUÎÚ ±Á¢G¢ãG¼ ¥¢ñÚ Ï¢²¢Ý ÜU¢ÈGUè ãñ J
Ð¢æÓ¢±è´ ÈGUSH : çà¢ÜU}¢(1) ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´

»ï ¼G¢çHÏ¢ï §GÏ¢¢Î¼ ! ¼éÛ¢ ÐÚ ¥ÐÝï çà¢ÜU}¢ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ |¢è
H¢çÁ¢G}¢ ± Á¢GMÚè ãñ, ÐïÅ ÜUè §SH¢ãG ¥¢ñÚ çãGÈGU¢Á¢G¼ »ÜU çÝã¢²¼
¥}¢ïí }¢éçàÜUH ãñ J çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè §SH¢ãG ± çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜïU çH²ï
çÁ¢G²¢Î¢ }¢ïãGÝ¼ ± }¢à¢vGÜGU¼ ÜUè Á¢GÚM¼ ãñ §S¢ ÜïU çÏ¢x¢¢ÇG ÜU¢ ¥S¢Ú
Ï¢ãé¼ x¢ãÚ¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¶GÚ¢Ï¢è ÜU¢ ÝévGS¢¢Ý Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ãñ v²êæçÜU
²ïã ¼}¢¢}¢ çÁ¢S}¢¢Ýè ÜéUGÃ±¼¢ï´ ÜU¢ }¢}Ï¢¥G ¥¢ñÚ }¢¢’çÎÝ(2) ãñ, §S¢è
çà¢ÜU}¢ S¢ï ãè çÁ¢S}¢ }¢ï´ ÜU}¢Á¢G¢ïÚè ²¢ ÜéUGÃ±¼, §GzGÈGU¼ ²¢ S¢ÚÜUà¢è
±x¢ñGÚ¢ ÜU¢ ÁG¢éãêÚ ã¢ï¼¢ ãñ, §S¢ çH²ï ¥x¢Ú ¼é}¢ S¢ãGèãG ¥¢ñÚ Ï¢¢ }¢vGS¢Î
§GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ ¥GÁG}¢ ± §Ú¢Î¢ ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ ÐñÎ¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ã¼ï ã¢ï ¼¢ï ¼é}¢
ÐÚ ãGÚ¢}¢ çx¢GÁ¢G¢, à¢éÏ¢ï ÜïU ¶¢Ýï ¥¢ñÚ ÈéUGÁG¢êHï ãGH¢H S¢ï ¥ÐÝï ÐïÅ ÜUè
çãGÈGU¢Á¢G¼ çÝã¢²¼ Á¢GMÚè ãñ J
ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ à¢éÏ¢ï ÜUè Ó¢èÁ¢G¢´ï S¢ï ¼èÝ ±Á¢ã S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ Á¢GMÚè ãñ :
¥Ã±H : Î¢ïÁ¢G¶G ÜUè ¥¢x¢ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G ÚãÝï ÜïU çH²ï ãñ J ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
Á¢¢ï H¢ïx¢ ²¼è}¢¢ï´ ÜU¢ }¢¢H ÁG¢éË}¢ ÜïU
¼GÚèÜGU¢ï´ S¢ï ¶¢¼ï ãñ´ »ïS¢ï H¢ïx¢ Ï¢ïà¢ÜU
¥ÐÝï çà¢ÜU}¢¢ï´ }¢ï´ ¥¢x¢ Û¢¢ï´ÜU Úãï ãñ´
¥¢ñÚ ¥GÝ ÜGUÚèÏ¢ |¢ÇGÜU¼è ãé§ü ¥¢x¢
(Ý¢Úï Î¢ïÁ¢G¶G) }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï´x¢ï J
1....ÐïÅ J |¢êÜU ÜïU }¢Á¢GèÎ ÈGUÁ¢G¢§H Á¢¢ÝÝï ÜïU çH²ï à¢ñ¶ïG ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï
S¢é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H, }¢éãG}}¢Î
§Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè ÚÁ¢G±è, çÁ¢G²¢§ü L ÜUè }¢¢²¢Ý¢Á¢G ¼¢HèÈGU “ÐïÅ
ÜU¢ ÜéUGzGHï }¢ÎèÝ¢” ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J 2.....S¢ÚÓ¢à}¢¢ J
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ±¢ïã Á¢¢ï ²¼è}¢¢ï´ ÜU¢ }¢¢H Ý¢ãGÜGU ¶¢¼ï ãñ´ ±¢ïã
¼¢ï ¥ÐÝï ÐïÅ }¢ï´ çÝÚè ¥¢x¢ |¢Ú¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü Î}¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÜU |¢ÇGÜU¼ï {ÇGï
(|¢ÇGÜU¼è ¥¢x¢) }¢ï´ Á¢¢»æx¢ï J
ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :

(1)
Á¢¢ï x¢¢ïà¼ çx¢GÁ¢G¢» ãGÚ¢}¢
S¢ï ¼Ä²¢Ú ãé±¢ ã¢ï ©S¢ ÜïU çH²ï ¥¢x¢ }¢ï´ Á¢HÝ¢ ãè Ï¢ïã¼Ú ãñ J
Îé±é}¢ : ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ à¢éÏ¢ï ÜUè çx¢GÁ¢G¢ ¶¢Ýï
±¢H¢ }¢ÎêüÎï Ï¢¢Úx¢¢ãï wG¢éÎ¢±‹Îè ãñ, »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè
S¢ãGèãG ¥¢ñÚ ÜU¢Ú¥¢}¢Î §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ÝS¢èÏ¢ Ýãè´ ã¢ï¼è v²æêçÜU
»ÜU Ð¢ÜU ¥¢ñÚ ¼G¢çãÚ §‹S¢¢Ý ãè ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼(2) ÜïU
H¢§ÜGU ¥¢ñÚ S¢Á¢G¢±¢Ú ãñ, }¢ñæ ÜUã¼¢ ãêæ : v²¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï »ÜU
Á¢é}Ï¢è(3) §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ¥ÐÝï Í¢Ú ²¢’Ýè }¢çSÁ¢Î }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ïÝï ¥¢ñÚ
Ï¢ï ±éÁG¢ê à¢wGS¢ ÜU¢ï ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ ÜU¢ï ÀêÝï ¥¢ñÚ ã¢‰¢ Hx¢¢Ýï S¢ï }¢‹¥G
Ýãè´ çÜU²¢ ? Á¢GMÚ }¢‹¥G çÜU²¢ ãñ Á¢ñS¢¢ çÜU ÜéUÚG ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
}¢Á¢Ï¢êÚÝ Ú¢S¼¢ ©GÏ¢êÚ ÜUÚÝï ±¢Hï à¢wGS¢
ÜïU §GH¢±¢ çÜUS¢è Á¢é}Ï¢è à¢wGS¢ ÜU¢ï
Ýã¢» çÏ¢x¢GñÚ }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ÜGUÎ}¢ Ú¶Ýï
ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ Ýãè´ J
§S¢ }¢éÜGUgS¢ çÜU¼¢Ï¢ (ÜéUGÚ¥¢Ý) ÜU¢ï
ã¢‰¢ Ý Hx¢¢»æ }¢x¢Ú Ï¢¢ ±éÁG¢ê H¢ïx¢ J
2.....§GÏ¢¢Î¼ J 3.....çÁ¢S¢ ÐÚ xG¢éSH ÈGUÁ¢üG ã¢ï J 4.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý :

¥¢ñÚ Ý Ý¢Ð¢ÜUè ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ Ï¢ï Ýã¢» }¢x¢Ú }¢éS¢¢ÈGUÚè }¢ï´ J
5.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : §S¢ï Ý Àê»æ }¢x¢Ú Ï¢¢ ±éÁG¢ê J
Á¢é}Ï¢è ¥¢ñÚ Ï¢ï ±éÁ¢G ê ã¢ïÝ¢ à¢Ú¥GÝ }¢éÏ¢¢ãG ãñ, ¼¢ï x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï Á¢Ï¢
»ÜU }¢éÏ¢¢ãG ¥}¢í ÜUè ±Á¢ã S¢ï }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ÜGUÎ}¢ Ú¶Ý¢ ²¢ ÜéUÚG ¥¢ÝïUÜUÚè}¢
ÜU¢ï ã¢‰¢ Hx¢¢Ý¢ }¢‹¥G ¥¢ñÚ Ý¢ Ú±¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã à¢wGS¢ }¢çSÁ¢Î }¢ḯ ÜñUS¢ï
¥¢ S¢ÜU¼¢ ãñ Á¢¢ï ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ à¢éÏ¢ï ÜUè ÝÁ¢¢S¢¼ S¢ï ¥¢HêÎ¢ ãñ ¥¢ñÚ »ïS¢¢
à¢wGS¢ çÜUS¢ ¼GÚãG ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ x¢éÁ¢G¢Úè(1) ÜU¢ Î¢’±¢ ÜUÚ
S¢ÜU¼¢ ãñ, ²¢ ©S¢ ÜïU çÁ¢GRU ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ²¢Î S¢ï HéyÈG UG ¥‹Î¢ïÁ¢G ã¢ï
S¢ÜU¼¢ ãñ »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ï ²ïã ¼¢ñÈUG èÜGU ÝS¢èÏ¢ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è J
ãGÁ¢GÚ¼ï ²¤G²¢ çÏ¢Ý }¢é¥¢G Á¢G Ú¢Á¢Gè I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU
§¼G¢¥G¼ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ¶GÁ¢G¢Ý¢ḯ }¢ḯ S¢ï »ÜU ¶GÁ¢G¢Ý¢ ãñ

¥¢ñÚ §S¢ ¶GÁ¢G¢Ýï ÜUè Ó¢¢Ï¢è Îé¥¢G ãñ ¥¢ñÚ Ó¢¢Ï¢è ÜïU Î‹Î¢Ýï çÚÁGÜïUG ãGH¢H
ãñ ¼¢ï Á¢Ï¢ Ó¢¢Ï¢è ÜïU Î‹Î¢Ýï Ý ã¢ḯ ¼¢ï ÎÚ±¢Á¢G¢ Ýãè´ ¶éH S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢
¼ÜU ÎÚ±¢Á¢G¢ Ý ¶éHï ¶GÁ¢G¢Ýï ¼ÜU ÐãéæÓ¢Ý¢ Ý¢}¢é}¢çÜUÝ ãñ J
çS¢±é}¢ : ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ à¢éÏ¢ï ÜUè çx¢GÁ¢G¢ ¶¢Ýï
±¢H¢ à¢wGS¢ ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUÚÝï S¢ï }¢ãGM}¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú §çœ¢ÈGU¢ÜGUÝ
ÜU¢ï§ü ÜU¢Úï ¶GñÚ ©S¢ S¢ï ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ±¢ïã §G‹ÎËH¢ã(2) }¢vGÏ¢êH ±
}¢‹ÁG¢êÚ Ýãè´ ã¢ï¼¢ Ï¢çËÜU Úg ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï »ïS¢¢ à¢wGS¢ ÝïÜU
ÜU¢}¢ ÜUè ¥‹Á¢¢}¢ Îïãè }¢ï´ Á¢¢ï ±vG¼ ¥¢ñÚ ÜéUGÃ±¼ S¢ÈüGU ÜUÚ¼¢ ãñ §S¢
S¢ï Ï¢ï ÈGU¢§Î¢ }¢à¢vGÜGU¼, ÈéUGÁG¢êH Ú‹Á¢¢ï }¢ïãGÝ¼ ¥¢ñÚ ±vG¼ Á¢G¢»¥G ÜUÚÝï
ÜïU çS¢±¢ §S¢ ÜU¢ï ÜéUÀ ãG¢çS¢H Ýãè´ ã¢ï¼¢, ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
ÜU¢ §Úà¢¢Îï çx¢Ú¢}¢è ãñ :
1.....§GÏ¢¢Î¼ x¢éÁ¢G¢Úè J 2.....¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU J
(1)
Ï¢ãé¼ S¢ï Ú¢¼ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ÜU¢ÅÝï ±¢Hï »ïS¢ï ã¢ï¼ï ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ï Ï¢ïÎ¢Úè ÜUè
}¢à¢vGÜGU¼ ÜïU çS¢±¢ ÜéUÀ ãG¢çS¢H Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ S¢ï Ú¢ïÁ¢G¢ Î¢Ú
»ïS¢ï ã¢ï¼ï ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ï çÎÝ |¢Ú ÜïU Ú¢ïÁ¢Gï S¢ï çS¢±¢ |¢êÜU ¥¢ñÚ Œ²¢S¢ ÜïU
ÜéUÀ ãG¢çS¢H Ýãè´ ã¢ï¼¢ J
ãGÁ¢GÚ¼ï §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ E S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ :
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜUè
Ý}¢¢Á¢G ÜGUÏ¢êH Ýãè´ ÜUÚ¼¢ çÁ¢S¢ ÜïU çà¢ÜU}¢ }¢ḯ çx¢GÁ¢G¢» ãGÚ¢}¢ ÐÇGè ã¢ï J
Ï¢¢ÜGUè Úã¢ ÈéUGÁG¢êH ¥¢ñÚ Á¢GMÚ¼ S¢ï Á¢G¢§Î ãGH¢H ¼¢ï §S¢ ÜU¢
§çS¼’}¢¢H |¢è Ï¢‹Î¢ï´ ÜïU çH²ï ¥¢ÈGU¼ ¥¢ñÚ ¥ãHï }¢éÁ¢¢ãÎ¢ ÜïU çH²ï
Ï¢H¢ ãñ J }¢éÛ¢ï §S¢ }¢ï´ x¢G¢ñÚ ÜUÚÝï S¢ï ÎS¢ ¥¢ÈGU¼ï´ }¢¢’Hê}¢ ãé§ü ãñ´ çÁ¢Ý
ÜU¢ï ©S¢êH ÜUè ãñGçS¢Ä²¼ Îè Á¢¢ S¢ÜU¼è ãñ :
ÐãHè ¥¢ÈGU¼ :
ãGH¢H ¼G¥G¢}¢ çÁ¢G²¢Î¢ ¶¢Ýï S¢ï ÜGUS¢¢±¼ï ÜGUËÏ¢è(2) ÐñÎ¢
ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ ÝêÚ Á¢G¢§H ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU ¥¢Ð (6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(3)
ãG¢Á¢¼ ¥¢ñÚ Á¢GMÚ¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¶¢Ýï ÐèÝï S¢ï x¢éÚñÁ¢G ÜUÚ¢ï v²êæçÜU §S¢
S¢ï çÎH }¢éÎ¢ü ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, çÁ¢S¢ ¼GÚãG Á¢GMÚ¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ð¢Ýè S¢ï
¶ï¼è ¼Ï¢¢ã ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J
2.....çÎH ÜUè S¢wG¼è

Ï¢¢’Á¢G S¢¢çHãGèÝ ( ) Ýï §S¢ ÜUè ç}¢S¢¢H ²êæ Îè ãñ
çÜU }¢ï’Î¢ çÎH ÜïU ÝèÓ¢ï »ÜU ©Ï¢H¼è ãé§ü ãç‹Ç²¢ ÜUè ¼GÚãG ãñ ¼¢ï }¢ï’Îï
S¢ï Ï¢é¶G¢Ú¢¼ çÎH ÜU¢ï Ó¢ÉG¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ §Ý ÜUè ±Á¢ã S¢ï çÎH }¢ñH¢ ¥¢ñÚ
¶GÚ¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
ÎêS¢Úè ¥¢ÈGU¼ :
²ïã ãñ çÜU çÁ¢G²¢Î¢ ¶¢Ýï S¢ï ¥¢’Á¢G¢ }¢ï´ çÈGU¼Ý¢ ÐñÎ¢ ã¢ï¼¢ ãñ,
ÈGUS¢¢Î Ï¢ÚÐ¢ ÜUÚÝï ¥¢ñÚ Ï¢ïãêÎ¢ ÜU¢}¢¢ïæU ÜUè Úx¢GÏ¢¼ ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ v²êæçÜU
Á¢Ï¢ §‹S¢¢Ý wG¢êÏ¢ ÐïÅ |¢Ú ÜUÚ ¶¢¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜïU çÁ¢S}¢ }¢ï´ ¼ÜUÏÏ¢éÚ
¥¢ñÚ ¥¢æ¶¢ï´ }¢ï´ Ï¢Î ÝÁ¢GÚè ÜUè wG±¢çãà¢ ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ, ÜU¢Ý Ï¢éÚè Ï¢¢¼ï´
S¢éÝÝï ÜïU }¢éà¼¢ÜGU(1) ã¢ï¼ï ãñ´, Á¢GÏ¢¢Ý Ï¢ïãêÎ¢ x¢¢ï§ü(2) ÐÚ ¥¢}¢¢Î¢
ã¢ï¼è ãñ, à¢}¢üx¢¢ã à¢ã±¼ Ú¢Ýè ÜU¢ ¼ÜGU¢Á¢G¢ ÜUÚ¼è ãñ ¥¢ñÚ Ð¢©æ Ý¢Á¢¢§Á¢G
}¢ÜGU¢}¢¢¼ ÜUè ¼GÚÈGU ãGÚÜU¼ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï Ï¢ïÜUG Ú¢Ú ã¢ï¼ï ãñ́ §S¢ ÜïU Ï¢Ú
¥GvS¢ ¥x¢Ú §‹S¢¢Ý ÐïÅ çx¢GÁ¢G¢ S¢ï ÐéÚ Ý ÜUÚï Ï¢çËÜU |¢êÜU Ï¢¢ÜGUè ÚãÝï Îï
¼¢ï ¼}¢¢}¢ ¥¢’Á¢G¢ S¢éÜêUÝ ± ¥¢Ú¢}¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚḯx¢ï, Ý ¼¢ï çÜUS¢è Ï¢éÚ¢§ü
ÜU¢ H¢HÓ¢ ÜUÚḯx¢ï ¥¢ñÚ Ý Ï¢éÚ¢§ü ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ }¢S¢MÚ ¥¢ñÚ wG¢éà¢ ã¢ḯx¢ï,
©S¼¢Î ¥Ï¢ê Á¢¢’ÈGUÚ I Ýï v²¢ wG¢êÏ¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
çà¢ÜU}¢ »ÜU »ïS¢¢ ©GÁG± ãñ çÜU ¥x¢Ú ±¢ïã |¢êÜU¢ ã¢ï ¼¢ï çÁ¢S}¢ ÜïU Ï¢¢ÜGUè
¥¢’Á¢G¢ S¢ñÚ ã¢ï¼ï ãñ´ ²¢’Ýè S¢éÜêUÝ ÐÁ¢GèÚ ã¢ï¼ï ãñ´ çÜUS¢è à¢ñ ÜU¢ }¢é¼G¢HÏ¢¢
Ýãè´ ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çà¢ÜU}¢ S¢ñÚ ã¢ï ¼¢ï ÎêS¢Úï ¥¢’Á¢G¢ |¢êÜïU ã¢ï¼ï ãñ´
²¢’Ýè }¢éwG¼çHÈGU Ï¢éÚ¢§²¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G ÜUÚ¼ï ãñ´ J
1 .....wG±¢çãà¢ }¢‹Î 2 .....Ï¢éÚè Ï¢¢¼¢ï´ J
wG¢éH¢S¢¢ ²ïã ãñ çÜU §‹S¢¢Ý ÜïU ¥zG¥G¢H ± ¥vG±¢H ±
¥¢’}¢¢H ÜUè ¥ÓÀ¢§ü Ï¢éÚ¢§ü ÜU¢ §ç‹ãGS¢¢Ú çx¢GÁ¢G¢ ÐÚ ãñ çÜU ¥x¢Ú ÐïÅ
}¢ï´ ãGÚ¢}¢ çx¢GÁ¢G¢ Á¢¢»x¢è ¼¢ï ãGÚ¢}¢ ÜU¢}¢¢ï´ ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ ãè Ï¢Ú¥¢}¢Î
ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÈéUGÁG¢êH ¥¢ñÚ Á¢GMÚ¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ çx¢GÁ¢G¢ ÐïÅ }¢ï´
Î¢ç¶GH ã¢ïx¢è ¼¢ï ±¢ïã ÈéUGÁG¢êçH²¢¼ ÜïU §<¼ÜU¢Ï¢ ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ ãè
Ï¢Ú¥¢}¢Î ã¢ïx¢è, çx¢GÁ¢G¢ x¢¢ï²¢ ¼éwG}¢(1) ãñ ¥¢ñÚ ¥zG¥G¢H ± ¥vG±¢H
§S¢ ¼éwG}¢ ÜU¢ Ð¢ñÎ¢ ãñ´ Á¢¢ï ¼éwG}¢ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ©x¢¼¢ ãñ J
¼èS¢Úè ¥¢ÈGU¼ :
²ïã ãñ çÜU Á¢GMÚ¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¶¢Ýï S¢ï §GË}¢ ± ÈGUã}¢ }¢ï´
ÜU}¢è ±¢ÜïGU¥G ã¢ï¼è ãñ v²êæçÜU çà¢ÜU}¢ ÐéÚè(2) Î¢Ý¢§ü ¥¢ñÚ Á¢GèÚÜUè(3)
ÜU¢ï ¶Gy}¢ ÜUÚ Îï¼è ãñ, ãGÁ¢GÚ¼ï Î¢Ú¢Ýè I Ýï çÏ¢ËÜéUH ÎéLS¼
ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU ¥x¢Ú ¼ê Îé‹²¢ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ãG¢Á¢¼ ± Á¢GMÚ¼
ÐêÚ¢ ÜUÚÝï ÜU¢ wG±¢çãà¢ }¢‹Î ãñ ¼¢ï ¶G¢Hè ÐïÅ ©S¢ï ÐêÚ¢ ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢
ÜUÚ ÐïÅ |¢Ú ÜUÚ ¶¢ HïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¥GvGH ¥¢ñÚ ÈGUã}¢ }¢ï´ ÈéUG¼êÚ(4)
ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ²ïã Ï¢¢¼ ãÚ ¼Á¢çÚÏ¢¢ ÜU¢Ú ÐÚ Á¢G¢çãÚ ± ±¢Á¢ïGãG ãñ J
Ó¢¢ñ‰¢è ¥¢ÈGU¼ :
ÐïÅ |¢Ú ÜUÚ ¶¢Ýï S¢ï §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ÜU}¢è ±¢ÜïGU¥G ã¢ï¼è ãñ v²êæçÜU
§‹S¢¢Ý Á¢Ï¢ wG¢êÏ¢ S¢ñÚ ã¢ï ÜUÚ ¶¢ Hï¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ Ï¢ÎÝ Ï¢¢ïÛ¢H ã¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ, ¥¢æ¶¢ï´ }¢ï´ ÝèæÎ |¢Ú Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ ¥¢’Á¢G¢ S¢éS¼ ÐÇG Á¢¢¼ï
ãñ´, ÜU¢ïçà¢à¢ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ÜU¢ï§ü ÜU¢}¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢, ãÚ ±vG¼ Á¢G}¢èÝ
ÐÚ }¢éÎ¢üÚ ÜUè ¼GÚãG ÐÇG¢ Úã¼¢ ãñ, ÜUã¢ x¢²¢ ãñ :
Á¢Ï¢ ¼ê ÐïÅê Ï¢Ý Á¢¢» ¼¢ï çÈUÚ
¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï Ð¢Ï¢ã Á¢G‹Á¢èÚ S¢}¢Û¢ J (5)
1.....Ï¢èÁ¢ J 2.....ÐïÅ |¢Ú ÜUÚ ¶¢Ý¢ J 3..... ¥GvH

G }¢‹Îè J 4.....¶GÚ¢Ï¢è J
5 .....Á¢G‹Á¢èÚ S¢ï Ð¢©æ Ï¢‹{¢ ãé±¢ J
}¢Ú±è ãñ çÜU »ÜU ÎzG¥G¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ²¤G²¢ j Ýï §ÏHèS¢
ÜU¢ï Îï¶¢ çÜU Ï¢ãé¼ S¢ï Á¢¢H ©Æ¢» ãé±ï ãñ, ¥¢Ð (j) Ýï ©Ý
ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ ÜUÚ ÜïU ÐêÀ¢ çÜU ²ïã v²¢ ãñ ? §ÏHèS¢ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ :
²ïã à¢ã±¢¼ ÜïU Á¢¢H ãñ´ çÁ¢Ý S¢ï }¢ñ´ Ï¢Ýè ¥¢Î}¢ ÜU¢ï çà¢ÜU¢Ú ÜUÚ¼¢
ãêæ, ¥¢Ð (j) Ýï ÐêÀ¢ : v²¢ }¢éÛ¢ï ÈU¢æS¢Ýï ÜïU çH²ï |¢è §Ý }¢ï´
S¢ï ÜU¢ï§ü Á¢¢H ãñ ? ¼¢ï ©S¢ Ýï ÜUã¢ : Ýãè´ çS¢ÈüGU »ÜU Ú¢¼ ¥¢Ð Ýï ÐïÅ
|¢Ú ÜUÚ ¶¢Ý¢ ¶¢²¢ ¼¢ï }¢ñ´ Ýï ©S¢ Ú¢¼ ¥¢Ð ÐÚ Ý}¢¢Á¢G ÜU¢ï |¢¢Úè ÜUÚ
çÎ²¢, ²¤G²¢ j Ýï ²ïã S¢éÝ ÜUÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “ÜGUS¢}¢ wG¢éÎ¢ ÜUè !
¥¢ç²‹Î¢ }¢ñæ ÜU|¢è ÐïÅ |¢Ú ÜUÚ Ýãè´ ¶¢ªæx¢¢ J” ¼¢ï §ÏHèS¢ Ýï ÜUã¢ :
“}¢ñ´ |¢è ¥¢ç²‹Î¢ ÜU|¢è çÜUS¢è ÜU¢ï »ïS¢è Ï¢¢¼ Ýãè´ Ï¢¼¢ªæx¢¢ J”
²ïã ©S¢ ãS¼è ÜU¢ ãG¢H ãñ çÁ¢S¢ Ýï S¢¢Úè ©G}¢í }¢ï´ »ÜU ÎzG¥G¢
S¢ñÚ ã¢ï ÜUÚ ¶¢²¢, ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ v²¢ ãG¢H ã¢ïx¢¢ çÁ¢S¢ Ýï S¢¢Úè ©G}¢í }¢ï´
çS¢ÈüGU »ÜU ÎzG¥G¢ çà¢ÜU}¢ ÜU¢ï |¢êÜU¢ Ú¶¢ ? v²¢ »ïS¢¢ à¢wGS¢ §GÏ¢¢Î¼
ÜUè ©}}¢èÎ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ?
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
§GÏ¢¢Î¼ »ÜU ÈGUÝ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU
S¢è¶Ýï ÜUè Á¢x¢ã ¼‹ã¢§ü ¥¢ñÚ ¶GË±¼ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ã‰¢²¢Ú |¢êÜU
ãñ J
Ð¢æÓ¢±è´ ¥¢ÈGU¼ :
ÐïÅ |¢Ú ÜUÚ ¶¢Ýï S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ãGH¢±¼ }¢zGÜGUêÎ(1) ã¢ï
Á¢¢¼è ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï çS¢gèÜïGU ¥vÏ¢Ú 5 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
1.....¶Gy}¢ J
Á¢Ï¢ S¢ï }¢éS¢H}¢¢Ý ãé±¢ ãêæ ÜU|¢è ÐïÅ |¢Ú ÜUÚ Ýãè´ ¶¢²¢ ¼¢çÜU
§GÏ¢¢Î¼ ÜUè ãGH¢±¼ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ S¢ï }¢ñ´ }¢éS¢H}¢¢Ý ãé±¢ ãêæ
ÜU|¢è S¢ñÚ ã¢ï ÜUÚ Ýãè´ çÐ²¢, ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜïU à¢¢ñÜUG S¢ï J
¥¢ñÚ ²ïã çS¢ÈGU¢¼ ¥ãHï ÜUàÈGU ÜUè ãñ´, ãGÁ¢GÚ¼ï çS¢gèÜïGU
¥vÏ¢Ú 5 |¢è }¢éÜU¢çà¢ÈGUèÝ }¢ï´ S¢ï ‰¢ï §S¢è }¢éÜU¢à¢ÈGïU ÜUè
¼GÚÈGU ãéGÁG¢êÚ j Ýï ¥ÐÝï §S¢ ÜGU¢ñH }¢ï´ §à¢¢Ú¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
(1)
¥Ï¢ê Ï¢RU Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢Gï ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ ¼é}¢ S¢ï ¥zGÁ¢GH Ýãè´ Ï¢çËÜU
§Ý ÜïU ¥‹ÎÚ »ÜU à¢ñ ãñ Á¢¢ï §Ý ÜUè ¥ÈGUÁG¢çHÄ²¼ ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï Î¢Ú¢Ýè I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU
}¢ñ´ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ãGH¢±¼ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ©S¢ ±vG¼ }¢ãGS¢êS¢
ÜUÚ¼¢ ãêæ Á¢Ï¢ |¢êÜU ÜUè ±Á¢ã S¢ï }¢ïÚ¢ ÐïÅ ÐèÆ S¢ï Hx¢¢ ãé±¢ ã¢ï J
ÀÅè ¥¢ÈGU¼ :
wG¢êÏ¢ ÐïÅ |¢Ú ÜUÚ ¶¢Ýï }¢ï´ ãGÚ¢}¢ ²¢ à¢éÏãï ÜïU ¼G¥G¢}¢ }¢ï´ ÐÇGÝï
ÜU¢ ¶G¼GÚ¢ ãñ v²êæçÜU ãGH¢H §¼Ý¢ ±¢çÈGUÚ(2) Ýãè´ ç}¢H¼¢ Ï¢çËÜU
}¢¢’}¢êHè x¢éÁ¢G¢Úï ÜïU }¢é±¢ÈGUÜGU¼ ç}¢H¼¢ ãñ J
ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ¥¢Ð
(6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
2 .....çÁ¢G²¢Î¢ J
ãGH¢H çx¢GÁ¢G¢ ¼éÛ¢ï Ýãè´ ç}¢Hïx¢è }¢x¢Ú }¢¢’}¢êHè x¢éÁ¢G¢Úï ÜïU
}¢é±¢çÈGUÜGU ¥¢ñÚ ãGÚ¢}¢ ¼ïÚï Ð¢S¢ Ï¢ï ¼ãG¢à¢¢ ¥¢»x¢¢ J
S¢¢¼±èæ ¥¢ÈGU¼ :
ÈéUGÁG¢êH ãGH¢H ÜU¢ï Á¢}¥G ÜUÚÝï, çÈUÚ §S¢ï ¼Ä²¢Ú ÜUÚÝï ¥¢ñÚ
çÈUÚ ¶¢Ýï }¢ï´ çÎH ¥¢ñÚ Ï¢ÎÝ }¢àxG¢êH Úã¼¢ ãñ, çÈUÚ §S¢ S¢ï ÈGU¢çÚx¢G
ã¢ïÝï ¥¢ñÚ ¶GH¢S¢è Ð¢Ýï }¢ï´ }¢S¢MÈGU Úã¼¢ ãñ çÈUÚ §S¢ S¢ï ÐñÎ¢ ã¢ïÝï
±¢Hè ¶GÚ¢çÏ¢²¢ï´ S¢ï S¢H¢}¢¼è ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ v²êæçÜU çÁ¢G²¢Î¢
¶¢Ýï S¢ï Ï¢ÎÝ }¢ï´ ¶GÚ¢Ï¢è ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ Ï¢çËÜU ÎèÝè çHãG¢Á¢G S¢ï ¼¢ï §S¢
S¢ï ãÁ¢G¢Ú¢ï´ ¶GÚ¢çÏ¢²¢æ ¥¢ñÚ ¥¢ÈGU¢¼ ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ´ J
ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ÜU¢ §Úà¢¢Îï çx¢Ú¢}¢è ãñ :
(1)
ãÚ Ï¢è}¢¢Úè ÜUè ¥SH Ï¢Î
ãÁ¢G}¢è ãñ ¥¢ñÚ ãÚ §GH¢Á¢ ÜUè ¥SH |¢êÜU ¥¢ñÚ ÜU}¢ wG¢êÚ¢ÜU ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï }¢¢çHÜU çÏ¢Ý ÎèÝ¢Ú (I) ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
»ï H¢ïx¢¢ï ! }¢éÛ¢ï Ï¢ñ¼éH ¶GH¢ ÜUè ¼GÚÈGU çÁ¢G²¢Î¢ ¥¢Ý¢ Á¢¢Ý¢ ÐÇG¼¢
ãñ, ²ã¢æ ¼ÜU çÜU çÁ¢G²¢Î¢ ¶¢Ýï S¢ï }¢éÛ¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ S¢ï à¢}¢ü ¥¢§ü,
ÜU¢à¢ ! ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ }¢ïÚè Ú¢ïÁ¢Gè ÜæUÜUçÚ²¢ï´ }¢ï´ ÜUÚ Îï¼¢ çÜU }¢ñ´
§‹ãï´ Ó¢êS¢ çH²¢ ÜUÚ¼¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU }¢éÛ¢ï }¢¢ñ¼ ¥¢ Á¢¢¼è J
çÈUÚ §S¢ }¢ÚÁ¢G ÜUè M S¢ï Îé‹²¢ ÜUè ¼GHÏ¢ ÜUÚÝè ÐÇG¼è ãñ,
H¢ïx¢¢ḯ S¢ï ¼G}¥G ¥¢ñÚ H¢HÓ¢ ÜUÚÝ¢ ÐÇG¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢è wG¢éÎ¢ïü Ý¢ïà¢(2)
ÜUè çÈGURU }¢ḯ ±vG¼ï ¥GÁ¢GèÁ¢G Á¢G¢»¥G ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
2.....¶¢Ýï ÐèÝï J
¥¢Æ±èæ ¥¢ÈGU¼ :
¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ çãGS¢¢Ï¢¢ï çÜU¼¢Ï¢ ÜUè ã¢ñHÝ¢çÜU²¢ï´ ¥¢ñÚ
S¢ÜUÚ¢¼ï }¢¢ñ¼(1) ÜUè çà¢g¼ ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ |¢è ÐïÅ |¢Ú ÜUÚ ¶¢Ý¢
ãñ, çÚ±¢²¢¼ }¢ï´ ¥¢²¢ ãñ J
Ï¢ïà¢ÜU S¢ÜUÚ¢¼ï }¢¢ñ¼ ÜUè çà¢g¼ Îé‹²¢ ÜUè HÁGÁ¢G¼¢ï´ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ãñ,
¼¢ï çÁ¢S¢ Ýï çÁ¢G²¢Î¢ HÁGÁ¢G¼ï´ ©Æ¢§æü ©S¢ï ÝÁG¥G ÜUè ¼vHèÈGU |¢è
çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ïx¢è J
Ý±è´ ¥¢ÈGU¼ :
§S¢ S¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU S¢±¢Ï¢ }¢ï´ ÜU}¢è ±¢ÜGïU¥G ã¢ï¼è ãñ,
¼é}¢ ¥ÐÝè HÁGÁ¢G¼ ÜUè Ó¢èÁ¢Gï´ ¥ÐÝè
Îé‹²±è çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´ ãG¢çS¢H ÜUÚ Ó¢éÜïU
¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ï wG¢êÏ¢ Ï¢Ú¼ Ó¢éÜïU, S¢¢ï ¥¢Á¢
¼é}¢ ÜU¢ï çÁ¢GËH¼ ÜUè S¢Á¢G¢ Îè Á¢¢»x¢è
§S¢ ±Á¢ã S¢ï çÜU ¼é}¢ Îé‹²¢ }¢ï´ Ý¢ãGÜGU
(2) ¼ÜUÏÏ¢éÚ çÜU²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ±Á¢ã
S¢ï çÜU ¼é}¢ Ý¢ÈGUÚ}¢¢çÝ²¢æ çÜU²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï J
1.....ÝÁG¥G ÜUè ãG¢H¼ J 2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼é}¢ ¥ÐÝï çãGSS¢ï ÜUè
Ð¢ÜU Ó¢èÁ¢Gï´ ¥ÐÝè Îé‹²¢ ãè ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´ ÈGUÝ¢ ÜUÚ Ó¢éÜïU ¥¢ñÚ ©‹ãï´ Ï¢Ú¼ Ó¢éÜïU ¼¢ï
¥¢Á¢ ¼é}ãï´ çÁ¢GËH¼ ÜU¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ï¢ÎH¢ çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢ S¢Á¢G¢ ©S¢ ÜUè, çÜU ¼é}¢ Á¢G}¢èÝ
}¢ï´ Ý¢ãGÜGU ¼ÜUÏÏ¢éÚ ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ S¢Á¢G¢ ©S¢ ÜUè, çÜU ãéGv}¢ ©GÎêHè ÜUÚ¼ï ‰¢ï J

¼¢ï çÁ¢S¢ ÜGUÎÚ ¼é}¢ Îé‹²¢ ÜUè HÁGÁ¢G¼ï ãG¢çS¢H ÜUÚ H¢ïx¢ï
§¼Ý¢ çãGSS¢¢ ¥¢ç¶GÚ¼ S¢ï ÜU}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢, §S¢è çH²ï Á¢Ï¢ ÚÏ¢
¼¥G¢H¢ Ýï ¥ÐÝï ãGÏ¢èÏ¢ï Ð¢ÜU j ÐÚ Îé‹²¢ Ðïà¢ ÜUè ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥x¢Ú ¼ê §S¢ ÜUè HÁGÁ¢G¼ ©Æ¢ Hï ¼¢ï §S¢ ÜïU §G±Á¢G ¼ïÚè HÁGÁ¢G¼ï´
¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ÜU}¢ Ýãè´ ÜUMæx¢¢ J
§S¢ çÚ±¢²¼ S¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ²ïã ãéÁG ¢G Úê (6)
ÜUè wG¢éS¢êçS¢Ä²¼ ‰¢è ÎêS¢Úï ¥x¢Ú ²ã¢æ HÁGÁ¢G¼ï´ ãG¢çS¢H ÜUÚï´x¢ï ¼¢ï §S¢
ÜïU §G±Á¢G ©Ý ÜU¢ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ çãGSS¢¢ ÜU¢Å çH²¢ Á¢¢»x¢¢, ã¢æ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ÈGUÁGH ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ÎêS¢Úè Ï¢¢¼ ãñ J
}¢Ú±è ãñ çÜU »ÜU ÎzG¥G¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ¶G¢çHÎ çÏ¢Ý ±HèÎ
5 Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ÈGU¢MÜïGU ¥¢’Á¢G}¢ 5 ÜUè Î¢’±¼ ÜUè,
Á¢Ï¢ ¥¢Ð (5) ¶¢Ýï Hx¢ï ¼¢ï ¶¢Ýï ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
²ïã ¼¢ï ã}¢¢Úï çH²ï ãñ, ©Ý ÈéUGÜGUÚ¢ }¢éã¢çÁ¢ÚèÝ ÜïU çH²ï v²¢ ãñ Á¢¢ï
ÈGU¢ñ¼ ã¢ï Ó¢éÜïU ¥¢ñÚ Á¢± ÜUè Ú¢ïÅè S¢ï |¢è S¢ñÚ Ý ãé±ï ? ãGÁ¢GÚ¼ï ¶G¢çHÎ
(5) Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ çÜU ©Ý ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼ï çÈGUÚÎ¢ñS¢ ãñ,
ãGÁ¢GÚ¼ï ©G}¢Ú (5) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥x¢Ú ±¢ïã Á¢‹Ý¼ Ð¢Ýï }¢ï´
ÜU¢}¢²¢Ï¢ ã¢ï x¢» ãñ´ ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï §S¢ ÜïU §G±Á¢G ¥ÐÝ¢ çãGSS¢¢ ²ã¢æ
Îé‹²¢ }¢ï´ Hï çH²¢ ãñ ¼¢ï ©Ý ÜïU ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï }¢¼üÏ¢ï }¢ï´ Ï¢ãé¼ ÈGUÜüGU ãñ J
ê ãñ çÜU »ÜU ÎzG¥¢G ãGÁ¢GÚ¼ï ÈGU¢MÜïUG ¥¢’Á¢G}¢ 5
}¢‹ÜGUH
ÜU¢ï Œ²¢S¢ }¢ãGS¢êS¢ ãé§ü, ¥¢Ð (5) Ýï »ÜU à¢wGS¢ S¢ï Ð¢Ýè
}¢¢æx¢¢, ©S¢ à¢wGS¢ Ýï ¥¢Ð (5) ÜU¢ï »ÜU Ï¢Ú¼Ý çÎ²¢ çÁ¢S¢
}¢ï´ ¶Á¢êÚ¢ï´ ÜU¢ Ð¢Ýè ‰¢¢, Á¢Ï¢ ¥¢Ð (5) Ýï ©S¢ S¢ï }¢éæã
Hx¢¢²¢ ¼¢ï ©S¢ï Æ‹Ç¢ ¥¢ñÚ }¢èÆ¢ Ð¢²¢, ¥¢Ð LÜU x¢» ¥¢ñÚ ¥¢ã
¶è´Ó¢è, ©S¢ à¢wGS¢ Ýï ÜUã¢ : wG¢éÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! }¢ñ´ Ýï §S¢ï }¢èÆ¢ ÜUÚÝï
}¢ï´ ÜU¢ï§ü ÜU}¢è Ýãè´ À¢ïÇGè, ¼¢ï ¥¢Ð (5) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : §S¢è
ç}¢Æ¢S¢ Ýï ãè ¼¢ï }¢éÛ¢ï §S¢ ÜïU ÐèÝï S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶¢, ¥x¢Ú ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢
¶G²¢H Ý ã¢ï¼¢ ¼¢ï ã}¢ |¢è ¼é}ã¢Úè §S¢ »Gïà¢¢ï §Gà¢Ú¼ }¢ḯ à¢ÚèÜU ã¢ï¼ï J
ÎS¢±èæ ¥¢ÈGU¼ :
Á¢GMÚ¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ çx¢GÁ¢G¢ §çS¼’}¢¢H ÜUÚ ÜïU Á¢¢ï ¼ÜïüU ¥ÎÏ¢
ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢ ã¢ï¼¢ ãñ §S¢ ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï ãGàÚ }¢¢ñçÜGUÈGU(1) }¢ï´ Ú¢ïÜU¢ Á¢¢»x¢¢,
ÐêÚè ¼GÚãG çãGS¢¢Ï¢ çH²¢ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ Á¢GMÚ¼ S¢ï Á¢G¢§Î çx¢GÁ¢G¢ §çS¼’}¢¢H
ÜUÚÝï ÐÚ à¢}¢ü ± ¥G¢Ú çÎH¢§ü Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ }¢H¢}¢¼ ÜUè Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ
à¢ã±¢¼ ÜUè ¼GHÏ¢ ÐÚ ÜU¢ïS¢¢ Á¢¢»x¢¢, Îé‹²¢ ÜUè ãGH¢H Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜïU
§çS¼’}¢¢H ÜU¢ çãGS¢¢Ï¢ ¥¢ñÚ §çœ¢Ï¢¢»G à¢ã±¢¼ ÐÚ Á¢GÁ¢í ± ¼¢ñÏ¢è¶G
ÜUè Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ ãGÚ¢}¢ ÐÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè Á¢GèÝ¼ §çwG¼²¢Ú
ÜUÚÝï ÐÚ ãH¢ÜU¼ ± Ï¢ÚÏ¢¢Îè Ðïà¢ ¥¢»x¢è J
²ïã ÎS¢ ¥¢ÈGU¢¼ ãñ́ çÁ¢Ý }¢ḯ S¢ï ¥ãHï ÝÁ¢GÚ ÜïU çH²ï }¢Á¢GÚ¼ü (2)
}¢ï´ çS¢ÈüGU »ÜU |¢è ÜU¢ÈGUè ãñ J
»ï §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ! ¼éÛ¢ ÐÚ ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ
à¢éÏ¢ï ÜUè çx¢GÁ¢G¢ S¢ï ÐÚãïÁ¢G ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ çÚÁGÜGU ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï
}¢ï´ S¢wG¼ »ãGç¼²¢¼G ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ ¼¢çÜU Î¢ïÁ¢G¶G ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï
ÝÁ¢¢¼ Úãï, §S¢è ¼GÚãG Á¢GMÚ¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ãGH¢H ÜïU §çS¼’}¢¢H
S¢ï |¢è §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ ¼¢çÜU Ï¢‹Î¢ çÜUS¢è à¢Ú ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§ü }¢ï´
}¢éÏ¼H¢ Ý ã¢ï ¥¢ñÚ ¼¢çÜU çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ çãGS¢¢Ï¢ ÜïU çH²ï
}¢ãGà¢Ú }¢ï´ Ú¢ïÜU Ý çH²¢ Á¢¢» J
S¢é±¢H : Á¢Ï¢ ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ à¢éÏ¢ï S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ §¼Ý¢ Á¢GMÚè ãñ ¼¢ï ã}¢ï´
ãGÚ¢}¢ ± à¢éÏ¢ï ÜïU ãéGv}¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ S¢ï |¢è ÐêÚï ¼G¢ñÚ ÐÚ
¥¢x¢¢ã ÜUèçÁ¢²ï J
1 .....}¢ñÎ¢Ýï }¢ãGà¢Ú J 2 .....ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢¢Ýï J
Á¢±¢Ï¢ : }¢ñ´ ÜUã¼¢ ãæê : (¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼ïÚè ©G}¢í ÎÚ¢Á¢G ÜUÚï)
çÜU }¢ñ´ Ýï ãGÚ¢}¢ ± à¢éÏ¢ï ÜUè ¼zGS¢èH¢¼ ÐêÚï ¼G¢ñÚ ÐÚ ¥ÐÝè çÜU¼¢Ï¢
“¥S¢Ú¢Úï }¢é¥G¢}¢H¢¼ï ÎèÝ” }¢ï´ Ï¢²¢Ý ÜUÚ Îè ãñ´ ¥¢ñÚ çÜU¼¢Ï¢
“§ãG²¢©H ©GHê}¢” }¢ḯ |¢è §Ý ¼zGS¢èH¢¼ }¢ḯ »ÜU }¢éS¼çÜGUH Ï¢¢Ï¢
çH¶¢ ãñ HïçÜUÝ §S¢ çÜU¼¢Ï¢ “ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ” }¢ḯ ã}¢ Ó¢‹Î
Á¢GMÚè ÜUçH}¢¢¼ çH¶¼ï ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ï }¢éÏ¼Îè(1) ¥¢ñÚ Á¢G§ÈGü Ué HG ¥G}¢H(2)
à¢wGS¢ ¥¢S¢¢Ýè S¢ï Á¢GïãìÝ }¢ḯ çÏ¢Æ¢ S¢ÜïU v²êæçÜU §S¢ }¢éw¼G S¢Ú çÜU¼¢Ï¢ S¢ï
ã}¢¢Ú¢ }¢vGS¢êÎ ²ïãè ãñ çÜU }¢éÏ¼Îè ÜU¢ï ¶G¢S¢ ¼G¢Úñ ÐÚ ÈGU¢§Î¢ ã¢ï ¥¢ñÚ §S¢è
¼GÚãG ãÚ ¼G¢çHÏ¢ï Ú¢ãï ¥¢ç¶GÚ¼ §S¢ S¢ï §çS¼ÈGU¢Î¢ ÜUÚ S¢ÜïU J
Ï¢¢’Á¢G ãéGÜU}¢¢ Ýï ãGÚ¢}¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ²ïã ÜUã¢ ãñ çÜU
ãÚ ±¢ïã à¢ñ çÁ¢S¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ¼éÛ¢ï ²ÜGUèÝ ã¢ï çÜU ²ïã x¢GñÚ ÜUè ç}¢ËÜU
ãñ ¥¢ñÚ çÏ¢x¢GñÚ §Á¢¢Á¢G¼ï à¢Ú¥G §S¢ }¢ḯ ¼S¢LüÈUG Ý¢Á¢¢§Á¢G ãñ ¼¢ï »ïS¢è
Ó¢èÁ¢G ãGÚ¢}¢ ãñ HïçÜUÝ ¥x¢Ú §S¢ ÜU¢ ²ÜGUèÝ Ý ã¢ï Ï¢çËÜU Á¢G‹Ýï x¢G¢çHÏ¢(3)
ã¢ï çÜU ²ïã x¢ñÚG ÜUè ç}¢ËÜU ãñ ¼¢ï »ïS¢è Ó¢èÁ¢G à¢éÏãï ±¢Hè Ó¢èÁ¢G ãñ J
¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G Ýï ãGÚ¢}¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ²ïã ÜUã¢ ãñ çÜU “ãÚ
±¢ïã à¢ñ çÁ¢S¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ²ÜGUèÝ ã¢ï ²¢ Á¢G‹Ýï x¢G¢çHÏ¢ ã¢ï çÜU ²ïã
x¢GñÚ ÜUè ãñ ¼¢ï §S¢ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H ãGÚ¢}¢ ãñ v²êæçÜU à¢Ú¥G Ýï Ï¢ãé¼
¥ãGÜU¢}¢ }¢ï´ Á¢G‹Ýï x¢G¢çHÏ¢ ÜU¢ï |¢è ²ÜGUèÝ ÜïU ÜGU¢§}¢ }¢ÜGU¢}¢ çÜU²¢ ãñ
¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÜUS¢è à¢ñ ÜïU ãGÚ¢}¢ ²¢ ãGH¢H ã¢ïÝï }¢ï´ à¢ÜU ã¢ï ¥¢ñÚ §S¢
ÜïU Á¢±¢Á¢G ²¢ ¥GÎ}¢ï Á¢±¢Á¢G ÜUè Î¢ïÝ¢ï´ Á¢¢çÝÏ¢ Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ï´ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU
¼é}¢ §S¢ ãGÎ ¼ÜU à¢ÜU }¢ï´ ÐÇG Á¢¢¥¢ï çÜU çãGËH¼ ± ãéGÚ}¢¼ çÜUS¢è
¼GÚÈGU ÜU¢ï ¼ÚÁ¢èãG Ý Îï S¢ÜU¢ï ¼¢ï ²ïã à¢éÏãï ÜUè çx¢GÁ¢G¢ ãñ v²êæçÜU §S¢ }¢ï´
²ïã |¢è à¢éÏ¢¢ ãñ çÜU ãGÚ¢}¢ ã¢ï, çHã¢Á¢G¢ »ïS¢è çx¢GÁ¢G¢ ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢
1.....¼S¢Ã±éÈUG ÜUè §çÏ¼Î¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ J 2.....¥G}¢Hè »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï ÜU}¢Á¢G¢ïÚ J
3 .....x¢G¢çHÏ¢ x¢é}¢¢Ý J
}¢éà¼Ï¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ãG¢H x¢GñÚ ±¢Á¢ïGãG ãñ, çÈUÚ çÁ¢S¢ ÜUè ãéGÚ}¢¼ ±¢Á¢ïGãG
ãñ ©S¢ S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÈGUÁ¢üG ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜUè ãéGÚ}¢¼ }¢ï´ à¢éÏ¢¢ ã¢ï ©S¢
S¢ï ÐÚãïÁ¢G ÜUÚÝ¢ ±Ú¥G ¥¢ñÚ ¼vG±¢ ãñ, ã}¢¢Úï ÝÁ¢GÎèÜU §Ý Î¢ïÝ¢ï´
¥vG±¢H }¢ï´ S¢ï §S¢ ÎêS¢Úï ÜGU¢ñH ÜU¢ï ÈGU¢ñçÜGUÄ²¼ ãG¢çS¢H ãñ J
S¢é±¢H : §S¢ Á¢G}¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢Îà¢¢ã¢ï´ ÜïU §‹¥G¢}¢¢¼ ± ¼ãG¢§ÈGU ÜGUÏ¢êH
ÜUÚÝï ÜU¢ v²¢ ãéGv}¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : §S¢ }¢S¥Hï }¢ï´ ©GH}¢¢ (k) ÜU¢ §çwG¼H¢ÈGU ãñ,
Ï¢¢’Á¢G ÜUã¼ï ãñ´ çÜU çÁ¢S¢ }¢¢H ÜU¢ ãGÚ¢}¢ ã¢ïÝ¢ ²ÜGUèÝè Ýãè´ ©S¢ ÜïU
HïÝï ¥¢ñÚ ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝï }¢ï´ ãGÚÁ¢ Ýãè´ J
§S¢ ÜïU Ï¢Ú ¥GvS¢ Ï¢¢’Á¢G ÎêS¢Úï ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ (k)
²ïã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : çÁ¢S¢ }¢¢H ÜU¢ ãGH¢H ã¢ïÝ¢ ±¢Á¢ïGãG ¥¢ñÚ ²ÜGUèÝè Ý
ã¢ï ©S¢ï HïÝ¢ ¥¢ñÚ ÜG Ï¢êH ÜUÚÝ¢ ÎéLS¼ Ýãè´ v²êæçÜU §S¢ Á¢G}¢¢Ýï ÜïU
S¢H¢¼GèÝ(1) ÜïU Ð¢S¢ ¥x¢GHÏ¢(2) ãGÚ¢}¢ }¢¢H ã¢ï¼¢ ãñ §Ý ÜïU Ð¢S¢
}¢¢Hï ãGH¢H ²¢ ¼¢ï çÏ¢ËÜéUH Ý¢²¢Ï¢ ãñ ²¢ çÏ¢ËÜéUH Ý¢çÎÚ ãñ J
¥¢ñÚ ©GH}¢¢ (k) ÜUè ¼èS¢Úè Á¢}¢¢¥G¼ ²ïã ÜUã¼è
ãñ çÜU S¢H¢¼GèÝï ±vG¼ ÜU¢ }¢¢H x¢GÝè ¥¢ñÚ ÈGUÜGUèÚ S¢Ï¢ ÜïU çH²ï ÜGUÏ¢êH
ÜUÚÝ¢ ÎéLS¼ ãñ Á¢Ï¢ çÜU §S¢ ÜïU ãGÚ¢}¢ ã¢ïÝï ÜU¢ ²ÜGUèÝ Ý ã¢ï, ¥x¢Ú
§S¢ }¢¢H }¢ï´ ÜU¢ï§ü ¶GÚ¢Ï¢è ã¢ïx¢è ¼¢ï §S¢ ÜU¢ x¢éÝ¢ã ÎïÝï ±¢Hï ÜïU S¢Ú
ãñ, §Ý ÜUè ÎHèH ²ïã ãñ çÜU
ãé G Á G ¢ ê Ú ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ãG ¢ çÜU}¢ï
§SÜU‹ÎçÚÄ²¢ }¢éÜGU¢ñçÜGUS¢ ÜU¢ ãçÎÄ²¢ ÜG Ï¢êH ÈGUÚ}¢¢²¢ J(3) ãG¢H¢æçÜU
±¢ïã x¢GñÚ }¢éçSH}¢ ‰¢¢ J
ÝèÁ¢G ãGéÁG¢êÚ Ýï ²ãêÎï }¢ÎèÝ¢ S¢ï ÜGUÁ¢üG }¢¢H çH²¢ J(4)
1.....ãGév}¢Ú¢Ý¢ï´ J 2.....çÁ¢G²¢Î¢ ¼Ú J

ãG¢H¢æçÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÜéUGÚ¥¢Ýï ÜUÚè}¢ }¢ï´ ²ãêçÎ²¢ï´
ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÈGUÚ}¢¢²¢ :
²¢’Ýè ²ãêÎï }¢ÎèÝ¢ §ç‹¼ã¢§ü ÎÚÁ¢ï
ÜïU ãGÚ¢}¢ ¶G¢ïÚ ãñ´ J
§Ý ãGÁ¢GÚ¢¼ ÜUè ²ïã ÎHèH |¢è ãñ çÜU Ï¢ãé¼ S¢ãG¢Ï¢¢
(F) Ýï Á¢G¢çH}¢ ãéGvÜU¢}¢ ÜU¢ Á¢G}¢¢Ý¢ Ð¢²¢ ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï
ãçÎÄ²ï ¼¢ïãìGÈïG ±x¢GñÚ¢ ÜGUÏ¢êH ÜUÚ¼ï Úãï, §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê
ãéÚñÚ¢, ãGÁ¢GÚ¼ï §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï §ÏÝï ©G}¢Ú (F)
±x¢ñGÚãé}¢(2) ÜU¢ Ý¢}¢ Ðïà¢ çÜU²¢ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ J
§S¢ ÜïU Ï¢Ú ¥GvS¢ ÎêS¢Úï ©GH}¢¢ (k) ²ïã ÜUã¼ï ãñ´
çÜU Á¢G¢çH}¢ ãéGvÜU¢}¢ S¢ï }¢¢H ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝ¢ çÜUS¢è x¢GÝè ± ÈGUÜGUèÚ ÜU¢ï
ÎéLS¼ ± Ú±¢ Ýãè´ v²êæçÜU §<¼ÜU¢Ï¢ï ÁG¢éË}¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï ãè §Ý ÜU¢
Ý¢}¢ Á¢G¢çH}¢ ÐÇG Ó¢éÜU¢ ãñ ¥¢ñÚ §Ý ÜU¢ }¢¢H x¢G¢çHÏ¢Ý ãGÚ¢}¢ ãè ã¢ï¼¢
ãñ ¥¢ñÚ »’ç¼Ï¢¢Ú ¥}¢ïí x¢G¢çHÏ¢ ÜU¢ ã¢ï¼¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ §Ý ÜïU }¢¢H S¢ï
§Á¢ç¼Ý¢Ï¢ Á¢GMÚè ãñ J
Ï¢¢’Á¢G ÎêS¢Úï ²ïã ÜUã¼ï ãñ´ çÜU çÁ¢S¢ }¢¢H ÜUè ãéGÚ}¢¼ ²ÜGUèÝè
Ý ã¢ï ©S¢ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H ÈGUÜGUèÚ ÜïU çH²ï ÎéLS¼ ãñ, x¢GÝè ÜïU çH²ï
ÎéLS¼ Ýãè´, ã¢æ §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ÈGUÜGUèÚ ÜïU çH²ï HïÝ¢ |¢è ÎéLS¼ Ýãè´
Á¢Ï¢ çÜU ²ÜGUèÝ ã¢ï çÜU ²ïã x¢GS¢Ï¢ à¢éÎ¢(3) }¢¢H ãñ, çS¢ÈüGU §S¢
çÝÄ²¼ S¢ï ²ïã }¢¢H HïÝ¢ ÎéLS¼ ãñ çÜU §S¢ S¢ï Hï ÜUÚ }¢¢çHÜU ÜU¢ï Îï J
§Ý ©GH}¢¢ (k) Ýï ²ïã |¢è ÜUã¢ ãñ çÜU ÈGUÜGUèÚ ÜïU
çH²ï S¢H¢¼GèÝï ±vG¼ ÜU¢ }¢¢H ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ §çS¼’}¢¢H }¢ï´
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ÇGï ãGÚ¢}¢ ¶G¢ïÚ J
2.....¥¢ñÚ §Ý ÜïU §GH¢±¢ ¥SãG¢Ï¢ J 3.....Á¢GÏ¢ÚÎS¼è ÜG ÏÁ¢G¢ çÜU²¢ x¢²¢ J

H¢Ý¢ ÎéLS¼ ¥¢ñÚ Ú±¢ ãñ v²êæçÜU ±¢ïã }¢¢H ²¢ ¼¢ï S¢éË¼G¢Ý ÜU¢ ¥ÐÝ¢
Á¢G¢¼è ã¢ïx¢¢ ¼¢ï ©S¢ ÜïU ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝï }¢ï´ ãGÚÁ¢ Ýãè´, ¥¢ñÚ ¥x¢Ú }¢¢Hï
ÈGU§ü(1) ²¢ ¶GÚ¢Á¢(2) ²¢ ©GàÚ(3) ÜU¢ ã¢ï ¼¢ï §S¢ }¢ï´ |¢è à¢Ú¥GÝ
ÈGUÜGUèÚ ÜU¢ ãGÜGU ãñ, ²êæ ãè ¥ãHï §GË}¢ |¢è S¢H¢¼GèÝï ±vG¼ ÜU¢ çÎ²¢
ãé±¢ }¢¢H ¥ÐÝï ¼S¢LüÈGU }¢ïæ H¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè }¢é¼üÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
Á¢¢ï à¢wGS¢ §SH¢}¢ }¢ï´ Ï¢ wG¢éà¢è Î¢ç¶GH ãé±¢, çÈUÚ ÜéUGÚ¥¢Ýï
ÜUÚè}¢ ÜUè ç¼H¢±¼ ¥GH¢çÝÄ²¢ ÜUÚ¼¢ ã¢ï ±¢ïã }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ ÜïU
Ï¢ñ¼éH }¢¢H(4) S¢ï S¢¢H¢Ý¢ Î¢ï S¢¢ï çÎÚã}¢ HïÝï ÜU¢ ãGÜGUÎ¢Ú ãñ J
»ÜU çÚ±¢²¼ }¢ï´ Î¢ï S¢¢ï ÎèÝ¢Ú ¥¢» ãñ´, ¥x¢Ú Îé‹²¢ }¢ï´ ©S¢ï
Ýãè´ ç}¢Hïx¢¢ ¼¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ Hïx¢¢ J
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ²ïã ãñ ¼¢ï ÈGUÜGUèÚ ¥¢ñÚ ¥G¢çH}¢ »ïS¢ï
}¢¢H ÜïU ãGÜGUÎ¢Ú ãñ´ ¼¢ï ±¢ïã ¥ÐÝ¢ çãGSS¢¢ Hï S¢ÜU¼ï ãñ´ J
Ï¢¢’Á¢G(5) Ýï ²ïã |¢è ÜUã¢ ãñ çÜU ¥x¢Ú çÜUS¢è ÜU¢ }¢¢H x¢GS¢Ï¢
ÜïU }¢¢H S¢ï §S¢ ¼GÚãG ÚH ç}¢H(6) Ó¢éÜU¢ ã¢ï çÜU ¼}¢èÁ¢G }¢éçàÜUH ã¢ï,
²¢ çÜUS¢è S¢éË¼G¢Ý ÜïU Ð¢S¢ x¢GS¢Ï¢ ÜU¢ »ïS¢¢ }¢¢H ã¢ï çÁ¢S¢ ÜïU }¢¢çHÜU
¥¢ñÚ }¢¢çHÜU ÜUè ¥±H¢Î }¢Ú Ó¢éÜUè ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ÐS¢ ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ï§ü
1 .....±¢ïã }¢¢H Á¢¢ï ÜéUzGÈGU¢Ú S¢ï çÏ¢x¢GñÚ Á¢æx¢ ÜïU ãG¢çS¢H ã¢ï J
2 .....Á¢G}¢èÝ ÜU¢ ÅïvS¢ Á¢¢ï çÁ¢Gç}}¢²¢ï´ S¢ï çH²¢ Á¢¢¼¢ ‰¢¢ J
3 .....Á¢G}¢èÝ S¢ï ÝzG¥G ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜUè x¢GÚÁ¢G S¢ï ©x¢¢§ü Á¢¢Ýï ±¢Hè à¢ñ ÜUè ÐñÎ¢±¢Ú
ÐÚ Á¢¢ï Á¢GÜU¢¼ ¥Î¢ ÜUè Á¢¢¼è ãñ ©S¢ï ©GàÚ ÜUã¼ï ãñ´ J
4 .....±¢ïã }¢ÜU¢Ý çÁ¢S¢ }¢ï´ »ïS¢¢ }¢¢H Ú¶¢ Á¢¢» çÁ¢S¢ ÜïU }¢éS¼çãGÜGU ¼}¢¢}¢
}¢éS¢H}¢¢Ý ã¢ï´ ÜU¢ï§ü ¶G¢S¢ ÈGUÎü ©S¢ ÜU¢ }¢¢çHÜU Ý ã¢ï J
5 .....¼Á¢ü}¢¢ }¢ïæ ²ã¢æ “¥G¼G¢ Ýï ²ïã |¢è ÜUã¢” ‰¢¢ ãG¢H¢æçÜU ¥GÚÏ¢è ÝéS¶G¢ï´ }¢ï´ §S¢
ÜïU Ï¢Á¢¢» ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ }¢¢’Ý¢ “Ï¢¢’Á¢G Ýï ²ïã |¢è ÜUã¢” Ï¢Ý¼¢ ãñ, çHã¢Á¢G¢
§S¢ï ¼ÏÎèH ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 6..... Í¢éHç}¢H J
S¢êÚ¼ Ý ã¢ï ¼¢ï S¢éË¼G¢Ý »ïS¢ï }¢¢H S¢ï ©S¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ ¶GH¢S¢è Ð¢
S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU ©S¢ï S¢ÎÜGU¢ ÜUÚ Îï, ¼¢ï §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ²ïã Ýãè´ çÜU
¥ËH¢ã §S¢ S¢éË¼G¢Ý ÜU¢ï S¢ÎÜïGU ÜU¢ ãéGv}¢ Îï ¥¢ñÚ ÈGUÜGUèÚ ÜU¢ï §S¢
ÜïU ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝï S¢ï }¢‹¥G ÜUÚï ²¢ ÈGUÜGUèÚ ÜU¢ï ±¢ïã }¢¢H ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝï
ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ Ý Îï ãG¢H¢æçÜU ±¢ïã }¢¢H ©S¢ ÜïU çH²ï ãGÚ¢}¢ ã¢ï ¼¢ï »ïS¢ï
}¢¢H }¢ï´ ÈGUÜGUèÚ ÜU¢ï HïÝï ²¢ Ý HïÝï ÜU¢ §çwG¼²¢Ú ãñ J
}¢x¢Ú »ïS¢ï }¢S¢¢§H }¢ï´ ©GH}¢¢ (k) ÜU¢ï ¼}¢¢}¢
à¢éÜUG Üê UG (1) Ï¢²¢Ý çÜU²ï çÏ¢x¢GÚñ ¥¢ñÚ ÐêÚè ¼zGS¢èH Ï¢²¢Ý çÜU²ï çÏ¢x¢GÚñ ÈGU¼±¢
ÎïÝ¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J ¥x¢Ú ã}¢ §S¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ ²ã¢æ §S¢è }¢S¥Hï ÜUè
¼zGS¢èH Ï¢²¢Ý ÜUÚÝ¢ à¢éM¥G ÜUÚ Îï´ ¼¢ï ã}¢ ¥ÐÝï }¢vGS¢Î S¢ï ÎêÚ Á¢¢
ÐÇGx´ï ¢ï, Á¢¢ï à¢wGS¢ §S¢ ÜUè ÐêÚè ¼zGS¢èH¢¼ }¢¢’Hê}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ wG±G ¢çãà¢ }¢‹Î
ã¢ï ±¢ïã ã}¢¢Úè çÜU¼¢Ï¢ “§ãG²¢©H ©GH}ê ¢” ÜïU Ï¢¢Ï¢ ãGH¢H¢ï ãGÚ¢}¢ ÜU¢
}¢é¼¢G H¥G¢ ÜUÚï ©S¢ }¢ï´ §S¢ }¢S¥Hï ÜUè ÐêÚè ±Á¢G¢ãG¼ ç}¢H Á¢¢»x¢è J
S¢é±¢H : ©}¢Ú¢ ¥¢ñÚ ¼¢çÁ¢Ú¢ï´ ÜïU ¼¢ïãìGÈG ¢ ¼ãG¢§ÈGU ÜU¢ v²¢ ãéGv}¢
ãñ ? ÈéUGÜGUÚ¢ ¥¢ñÚ ©GH}¢¢ ÜU¢ï §Ý ÜïU ãçÎÄ²ï ± ¼¢ïãGìÈïGU ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝï
Á¢¢§Á¢G ãñ´ ²¢ Ýãè´ ? Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ²ïã çÜU ²ïã H¢ïx¢ ãéGS¢êHï }¢¢H }¢ï´ Ï¢ï
»ãGç¼²¢¼Gè ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè çãGËH¼ ± ãéGÚ}¢¼ }¢ï´ ÐêÚè x¢G¢ñÚ¢ï »ãGç¼²¢¼G
S¢ï ÜU¢}¢ Ýãè´ Hï¼ï ¥¢ñÚ §S¢è ¼GÚãG ¥G¢}¢ Î¢ïS¼¢ï´ ÜïU ¼¢ïãìGÈGï ¼ãG¢§ÈGU
ÜU¢ HïÝ¢ ÎéLS¼ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ : Á¢Ï¢ çÜUS¢è §‹S¢¢Ý ÜU¢ Á¢G¢çãÚ ãG¢H ÆèÜU ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ }¢ḯ ÜU¢ï§ü
à¢Ú§üG ¶GÚ¢Ï¢è }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï ¼¢ï »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ ¥Gç¼GÄ²¢ ²¢ S¢ÎÜGU¢ ÜGUÏ¢êH
ÜUÚÝï }¢ḯ ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG ÜUè ¶¢ïÎ ÜéUÚèÎ à¢Ú§üG ¼G¢ñÚ ÐÚ
H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´ çÜU Á¢G}¢¢Ý¢ çÏ¢x¢ÇG Ó¢éÜU¢ ãñ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ḯ }¢ḯ ãGH¢H¢ï ãGÚ¢}¢
1.....Á¢éÁ¢G§Ä²¢¼ J
ÜU¢ ÈGUÜüUG ©Æ x¢²¢ ãñ §S¢ çH²ï à¢¢²Î ²ïã S¢ÎÜGU¢ |¢è ãGÚ¢}¢ }¢¢H
S¢ï ã¢ï v²êæçÜU »ïS¢¢ ¶G²¢H S¢ÎÜGU¢ ÎïÝï ±¢Hï ÜïU ãGÜUG }¢ḯ S¢ê» Á¢G‹Ýè(1)
ãñ Á¢¢ï ÎéLS¼ Ýãè´ Ï¢çËÜU }¢éS¢H}¢¢Ý¢ḯ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÝïÜU x¢é}¢¢Ý Ú¶Ýï
ÜU¢ ãévG }¢ ãñ J çÈUÚ ¥Gçœ¢GÄ²¢¼ ± S¢ÎÜGU¢¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ḯ ©S¢êHè Ó¢èÁ¢G ²ïã
ãñ çÜU ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU »ÜU à¢Ú§üG ãévG }¢ ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÚï à¢Úè¥G¼
ÜU¢ ÈñUG S¢H¢ ã¢ï¼¢ ãñ ÎêS¢Ú¢ ¼vG±¢ ÜU¢ ãévG }¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ ãGÜUG J
à¢Ú§üG ãéGv}¢ ¼¢ï ²ïã ãñ çÜU ãÚ ±¢ïã S¢ÎÜGU¢ ²¢ ¥Gç¼GÄ²¢ ÜGUÏ¢êH
ÜUÚ çH²¢ Á¢¢» çÁ¢S¢ ÜU¢ Á¢G¢çãÚ ÎéLS¼ ã¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ÜU¢ï§ü
¼zG¼èà¢ Ý ÜUè Á¢¢», ã¢æ ! ¥x¢Ú §S¢ }¢¢H ÜïU ãGÚ¢}¢ ²¢ x¢GS¢Ï¢ ã¢ïÝï
ÜU¢ ²ÜGUèÝ ã¢ï ¼¢ï çÈUÚ HïÝ¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J
}¢x¢Ú ¼vG±¢ ²ïã ãñ çÜU ÐêÚè ¼ãGÜGUèÜGU ± ¼zG¼èà¢ ÜïU çÏ¢x¢GñÚ
çÜUS¢è S¢ï ÜGU¼G¥GÝ ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G Ý Hè Á¢¢» ¥x¢Ú ©S¢ }¢ï´ Á¢GÚ¢ü |¢è à¢éÏ¢ï
ÜU¢ x¢é}¢¢Ý ã¢ï ¼¢ï Úg ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢» §S¢ çH²ï çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU
çS¢gèÜGU 5 S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
»ÜU ÎzG¥G¢ ¥¢Ð (5) ÜU¢ xG¢éH¢}¢ ¥¢Ð ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´
Îê{ H¢²¢ ¼¢ï ¥¢Ð Ýï ©S¢ï Ðè çH²¢, xG¢éH¢}¢ Ýï ¥GÁ¢üG ÜUè : }¢ñ´ ÐãHï
Á¢Ï¢ |¢è ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G ¥¢Ð (5) ÜïU Ð¢S¢ H¢¼¢ ‰¢¢ ¼¢ï ¥¢Ð
©S¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÎÚ²¢zG¼ ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï HïçÜUÝ §S¢ Îê{ ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU ¥¢Ð (5) Ýï ÜU¢ï§ü §çS¼zGS¢¢Ú Ýãè´ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
1.....Ï¢Î x¢é}¢¢Ýè J
¼¢ï ©S¢ ±vG¼ ¥¢Ð (5) Ýï ÐêÀ¢ : ²ïã Îê{ ÜñUS¢¢ ãñ ?
xG¢éH¢}¢ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ çÜU }¢ñ´ Ýï Á¢G}¢¢Ý» Á¢¢çãçHÄ²¼ }¢ï´ »ÜU Ï¢è}¢¢Ú
¥¢Î}¢è ÐÚ }¢‹¼Ú ÈêæUÜU¢ ‰¢¢ çÁ¢S¢ ÜïU }¢é¥G¢±Á¢ïG }¢ï´ ²ïã Îê{ ¥¢Á¢ ©‹ã¢ïæ
Ýï çÎ²¢ ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï çS¢gèÜïUG ¥vÏ¢Ú (5) Ýï ²ïã S¢éÝ ÜUÚ ¥ÐÝï
ãGËÜGU }¢ï´ ©æx¢Hè Ç¢Hè ¥¢ñÚ ©S¢ï “ÜñUG ” ÜUÚ çÎ²¢, “ÜñUG ” ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢Ð
(5) Ýï çÝã¢²¼ ¥G¢çÁ¢Á¢Gè S¢ï ÎÚÏ¢¢Úï §H¢ãè }¢ï´ ¥GÁ¢üG çÜU²¢ :
“»ï }¢ïÚï }¢¢ñH¢ ! çÁ¢S¢ ÐÚ }¢ñ´ ÜGU¢çÎÚ ‰¢¢ ±¢ïã }¢ñ´ Ýï ÜUÚ çÎ²¢, §S¢ ÜU¢
‰¢¢ïÇ¢G Ï¢ãé¼ çãGSS¢¢ Á¢¢ï Úx¢¢ḯ }¢ḯ Úã x¢²¢ ãñ ±¢ïã }¢é¥¢G ÈGU ÈGUÚ}¢¢ Îï J”
²ïã çÚ±¢²¼ §S¢ Ï¢¢¼ ÜUè ÜGU±è ÎHèH ãñ çÜU ¼vG±¢ ÐÚ
ÝÁ¢GÚ Ú¶Ýï ±¢Hï ãÚ à¢wGS¢ ÜïU çH²ï Á¢GMÚè ãñ çÜU çx¢GÁ¢G¢ ÜUè ÐêÚè
¼GÚãG À¢Ý Ï¢èÝ ÜUÚï ¥¢ñÚ çÈUÚ ©S¢ï §çS¼’}¢¢H }¢ï´ H¢» J
S¢é±¢H : ¼é}ã¢Úï §S¢ Ï¢²¢Ý S¢ï S¢¢çÏ¢¼ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ¼vG±¢ ãéGv}¢ï
à¢Ú¥G ÜïU ç¶GH¢ÈGU ãñ !
Á¢±¢Ï¢ : Á¢¢ÝÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU Á¢G¢çãÚ à¢Ú¥G ¥¢S¢¢Ýè ± S¢ãêH¼ ÐÚ
}¢ÏÝè ãñ §S¢è çH²ï ÝÏ¢è 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
}¢ñæ ¥¢S¢¢Ý ¥¢ñÚ ãÚ Ï¢¢ç¼GH S¢ï
Á¢éÎ¢ }¢Á¢GãÏ¢ Îï ÜUÚ |¢ïÁ¢¢ x¢²¢ ãêæ J
¥¢ñÚ ¼vG±¢ çà¢g¼ ± »ãGç¼²¢¼G ÐÚ }¢ÏÝè ãñ, ÜUã¢ x¢²¢ ãñ çÜU
}¢éœ¢ÜGUè ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ÎêS¢Úè ãÁ¢G¢Ú¢ï´ ÐïÓ¢èÎçx¢²¢ï´ }¢ï´ ÈæUS¢Ýï S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
S¢wG¼ ãñ, çÈUÚ ²ïã ¶G²¢H Ý ÜUÚ¢ï çÜU ¼vG±¢ à¢Ú¥G S¢ï ÜU¢ï§ü ¥GH¢çãGÎ¢
Ó¢èÁ¢G ãñ Ï¢çËÜU ¥SH }¢ḯ Î¢ïÝ¢ḯ »ÜU ãñ́ HïçÜUÝ à¢Ú¥G ÜïU ãévG }¢ Î¢ï ãñ́, »ÜU
Á¢±¢Á¢G ÜU¢ ãévG }¢ ¥¢ñÚ »ÜU »ãGç¼²¢¼G ± ¥zGÁ¢GçHÄ²¼ ÜU¢ ãévG }¢, Á¢¢§Á¢G
ãéGv}¢ ÜU¢ï ãéGv}¢ï à¢Ú¥G ¥¢ñÚ ¥zGÁ¢GH ± çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢¢ »ãGç¼²¢¼G ãéGv}¢
ÜU¢ Ý¢}¢ ¼vG±¢ ãñ, ¼¢ï ²ïã Î¢ïÝ¢ï´ ãévG }¢ »ÜU ÎêS¢Úï S¢ï Á¢éÎ¢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ
¥SH }¢ï´ »ÜU ãñ,´ §S¢ ÈGUÜüUG ÜU¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG Á¢ïãG Ýì Ýà¢èÝ ÜUÚ Hï´ J

S¢é±¢H : Á¢Ï¢ ãÚ à¢ñ ÜUè ¼zG¼èà¢ ¥¢ñÚ À¢Ý Ï¢èÝ Á¢GMÚè ãñ ¼¢ï §S¢
Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï |¢è §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝ¢ S¢¢çãGÏ¢ï ¼vG±¢ ÜïU
çH²ï }¢éçàÜUH ¥¢ñÚ ÈGUS¢¢Î S¢ï ¶G¢Hè Ýãè´ ãG¢H¢æçÜU Á¢GMÚè Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢
§çS¼’}¢¢H ©S¢ ÜïU çH²ï H¢çÁ¢G}¢ ãñ J
Á¢±¢Ï¢ : Á¢¢ÝÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¼vG±¢ »ÜU S¢wG¼ Ú¢S¼¢ ãñ Á¢¢ï à¢wGS¢ §S¢
ÐÚ Ó¢HÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚï ©S¢ ÜïU çH²ï Á¢GMÚè ãñ çÜU ¥ÐÝï ÝzGS¢ ¥¢ñÚ
çÎH ÜU¢ï }¢S¢¢§Ï¢ ± }¢éçàÜUH¢¼ Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï ÐÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼G ÜUÚï, ±ÚÝ¢
±¢ïã ¼vG±¢ ÜU¢ Ú¢S¼¢ ¼ñG Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ J §S¢è çÎvGÜGU¼ ÜïU Ï¢¢§GS¢
Ï¢ãé¼ S¢ï ¥ãHï ¼vG±¢ ¥¢ñÚ }¢é¼ÜGUçg}¢èÝ S¢êçÈGU²¢(1)( )
à¢ãÚ¢ï´ ± ¥¢Ï¢¢çÎ²¢ï´ ÜU¢ï À¢ïÇG ÜUÚ ÜU¢ïãï HéÏ¢Ý¢Ý ÐÚ Ó¢Hï x¢»
(2)
¥¢ñÚ S¢¢Úè ©G}¢í Í¢¢S¢ ¥¢ñÚ Á¢æx¢Hè ÈUH ±x¢ñGÚ¢ ¶¢ ÜUÚ x¢éÁ¢G¢Úè çÁ¢Ý
}¢ï´ çÜUS¢è çÜGUS}¢ ÜU¢ à¢éÏ¢¢ Ýãè´, ¼¢ï ¼vG±¢ ÜU¢ }¢¼üÏ¢¢ ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜUè
çÁ¢S¢ }¢ï´ çã}}¢¼ ã¢ï ©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU }¢éçàÜUH¢¼ ± }¢S¢¢§Ï¢ ¥¢ñÚ
ãG±¢çÎS¢ ÜU¢ï Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥¢ÈGU¢¼ ÜïU Ðïà¢ ¥¢Ýï ÐÚ S¢Ï¢í ÜUÚï
¥¢ñÚ §Ý }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ ãGÁ¢GÚ¢¼ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚï HïçÜUÝ
Á¢¢ï H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ ÚãÝï ¥¢ñÚ ±¢ïãè Ó¢èÁ¢Gï´ §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï ÐÚ }¢Á¢Ï¢êÚ ã¢ï
Á¢¢ï ±¢ïã §çS¼’}¢¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ ¼¢ï ©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU §¼Ý¢ ÜGUHèH
§çS¼’}¢¢H ÜUÚï çÁ¢¼Ý¢ S¢wG¼ Á¢GMÚ¼ ÜïU ±vG¼ }¢éÎ¢üÚ §çS¼’}¢¢H
ÜUÚÝï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ ãñ çS¢ÈüGU §S¢è ÜGUÎÚ ÐÚ §çv¼ÈGU¢ ÜUÚï çÁ¢S¢ S¢ï
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÜGU¢§}¢ Ú¶ S¢ÜïU §S¢ ÜGUÎÚ §çS¼’}¢¢H
ÐÚ ©S¢ï }¢¢’ÁG¢êÚ(3) S¢}¢Û¢¢ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ²ïã ¥‹Î¢Á¢G¢ ©S¢ ÜïU çH²ï
}¢éçÁ¢GÚ Ýãè´ ã¢ïx¢¢ ¥x¢Ó¢ïü ©S¢ }¢ï´ çÜUS¢è çÜGUS}¢ ÜU¢ à¢éÏ¢¢ ã¢ï, §S¢ çH²ï
ãGÁ¢GÚ¼ï ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU
1.....ÐãHï ÜïU S¢ézG²¢» çÜUÚ¢}¢ m 2.....HéÏ¢Ý¢Ý ÜïU Ðã¢ÇG J
3.....}¢Á¢Ï¢êÚ J
(¼Á¢ü}¢¢ :) Ó¢êæçÜU Ï¢¢Á¢G¢Ú¢ïæ }¢ï´ ãGÚ¢}¢¢ï
ãGH¢H }¢ï´ ¼}¢èÁ¢G ©Æ Ó¢éÜUè ãñ §S¢ çH²ï çS¢ÈüGU Á¢GMÚè Ú¢ïÁ¢Gè ÐÚ
§çv¼ÈGU¢ ÜUÚÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ J
}¢ñ´ Ýï S¢éÝ¢ ãñ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï ±ãÏ¢ çÏ¢Ý ±Îü (I) »ÜU
»ÜU ²¢ Î¢ï Î¢ï ²¢ ¼èÝ ¼èÝ çÎÝ |¢êÜïU Úã¼ï ‰¢ï çÈUÚ »ÜU Ú¢ïÅè Hï¼ï
‰¢ï ¥¢ñÚ Îé¥G¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
»ï ¥ËH¢ã ¼ê Á¢¢Ý¼¢ ãñ çÜU }¢ñ´ çÏ¢x¢GñÚ çx¢GÁ¢G¢ ÜïU ¼ïÚè §GÏ¢¢Î¼ ÜUè
¼G¢ÜGU¼ Ýãè´ Ú¶¼¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ÜU}¢Á¢G¢ïÚè ÜU¢ ÇÚ ãñ ¥x¢Ú »ïS¢¢ Ý ã¢ï¼¢
¼¢ï }¢ñ´ ²ïã |¢è Ý ¶¢¼¢ J »ï ¥ËH¢ã ! ¥x¢Ú §S¢ Ú¢ïÅè }¢ï´ ÜU¢ï§ü ¶GÚ¢Ï¢è
²¢ ãGÚ¢}¢ ã¢ï ¼¢ï }¢éÛ¢ï §S¢ ¶¢Ýï ÐÚ Ý ÐÜUÇGÝ¢ J ²ïã Îé¥¢G ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î
¥¢Ð (I) Ú¢ïÅè ÜU¢ï Ð¢Ýè }¢ḯ ç|¢x¢¢ï¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ ¶¢¼ï ‰¢ï J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ çÜU ²ïã Î¢ï ¼GÚèÜïGU ¥ãHï ¼vG±¢ }¢ï´ S¢Ï¢ S¢ï Ï¢éH‹Î
¼vG±¢ ±¢H¢ï´ ÜïU ãñ´ HïçÜUÝ Á¢¢ï H¢ïx¢ §Ý S¢ï ¼vG±¢ }¢ï´ ÜU}¢ ãñ´ ©Ý ÜïU
çH²ï ¥ÐÝè ±éS¥G¼ ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU »ãGç¼²¢¼G Á¢GMÚè ãñ, çÁ¢¼Ýè ©Ý }¢ḯ
»ãGç¼²¢¼G ã¢ïx¢è §S¢è ÜGUÎÚ ©‹ãï´ ¼vG±¢ S¢ï çãGSS¢¢ ç}¢Hïx¢¢ J }¢àãêÚ
ç}¢S¢¢H ãñ çÜU ¼é}¢ çÁ¢¼Ýè }¢ïãÝG ¼ ± ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¢ïx¢ï ©¼Ýè ãè ¼é}ãï´
¥ÐÝè }¢éÚ¢Î }¢ï´ ÜU¢}¢²¢Ï¢è ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ çÜUS¢è
ÝïÜU ¥G}¢H ÜUÚÝï ±¢Hï ÜïU ¥G}¢H ÜU¢ï Á¢G¢»¥G Ýãè´ ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ H¢ïx¢
Á¢¢ï ÜéUÀ |¢è ÜUÚ¼ï ãñ´ ±¢ïã S¢Ï¢ ÜéUÀ Á¢¢Ý¼¢ ãñ J
S¢é±¢H : }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ Ï¢²¢Ý ¼¢ï ãGÚ¢}¢ Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
‰¢¢, Á¢GÚ¢ ãGH¢H ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU |¢è Ï¢²¢Ý ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï çÜU çÜUS¢ ãGÎ
¼ÜU §S¢ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H ÈéUGÁG¢êH }¢ï´ Î¢ç¶GH Ýãè´ ¥¢ñÚ çÜUS¢ ãGÎ ÐÚ
Á¢¢ ÜUÚ ±¢ïã ÈéUGÁG¢êH ÜïU ãéGv}¢ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï¼¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢
Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ Ï¢‹Îï ÜU¢ï çãGS¢¢Ï¢ ÜïU çH²ï Ú¢ïÜU¢ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ çãGS¢¢Ï¢
çH²¢ Á¢¢»x¢¢, ¥¢ñÚ ãGH¢H ÜïU §çS¼’}¢¢H ÜUè }¢éS¼ãGÏ¢ ¥¢ñÚ
}¢éÝ¢çS¢Ï¢ ç}¢ÜGUÎ¢Ú v²¢ ãñ Á¢¢ï ÈéUGÁG¢êH }¢ï´ Î¢ç¶GH Ýãè´ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢
ÜU¢ çãGS¢¢Ï¢ ±x¢ñGÚ¢ Ýãè´ ã¢ïx¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ : }¢éÏ¢¢ãG ¼èÝ çÜGUS}¢ ãñ :
»ÜU ±¢ïã Á¢¢ï ÈGUºG, }¢éÏ¢¢ã¢¼(1) Ï¢ÇG¢§ü ¥¢ñÚ Ýé}¢¢§à¢ ÜïU
¼G¢ñÚ ÐÚ §çS¼’}¢¢H çÜU²¢ Á¢¢» »ïS¢ï §çS¼’}¢¢H ÜU¢ Á¢GMÚ çÜGU²¢}¢¼
ÜïU çÎÝ çãGS¢¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU çãGS¢¢Ï¢ ÜïU çH²ï Á¢GMÚ ±ã¢æ Ú¢ïÜU¢
Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï }¢H¢}¢¼ ¥¢ñÚ à¢}¢ü çÎH¢§ü
Á¢¢»x¢è, »ïS¢¢ §çS¼’}¢¢H wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï Ý¢ÐS¢‹Î ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢ ãñ
¥¢ñÚ »ïS¢¢ §çS¼’}¢¢H Ï¢‹Îï ÜïU çÎH }¢ï´ Ï¢éÚ¢§ü ÐñÎ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ²¢’Ýè
ÈGUºG ¥¢ñÚ Ï¢ÇG¢§ü ±x¢ñGÚ¢ Á¢¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ï Î¢ïÁ¢G¶G ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢
¼GÚãG ÜïU §çS¼’}¢¢H ÜU¢ §Ú¢Î¢ }¢¢’çS¢Ä²¼ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã ãñ v²æêçÜU
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ »ÜU Á¢x¢ã ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
Îé‹²¢ ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è ¼¢ï }¢ãìGÁ¢G ¶ïH
ÜêUÎ, Á¢GèÝ¼ ± Á¢GñÏ¢¢§à¢, }¢¢H ±
¥±H¢Î }¢ï´ ÈGUºG ± xG¢éMÚ ¥¢ñÚ §S¢
}¢ï´ ÜUS¢Ú¼ Ó¢¢ãÝï ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ J
¥¢ñÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ÜU¢ §Úà¢¢Î ãñ :
(3)
Á¢¢ï }¢éÏ¢¢ã¢¼, Ï¢ÇG¢§ü, ÈGUºG ¥¢ñÚ Ýé}¢¢§à¢ ÜUè x¢GÚÁ¢G S¢ï

ãGH¢H ÜUè ¼GHÏ¢ ÜUÚïx¢¢ ±¢ïã çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ wG¢éÎ¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï
1 .....à¢¢Ý¢ï à¢¢ñÜU¼ J 2 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : çÜU Îé‹²¢ ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è
¼¢ï Ýãè´ }¢x¢Ú ¶ïH ÜêUÎ ¥¢ñÚ ¥¢Ú¢§à¢ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Ú¢ ¥¢ÐS¢ }¢ï´ Ï¢ÇG¢§ü }¢¢ÚÝ¢ ¥¢ñÚ
}¢¢H ¥¢ñÚ ¥±H¢Î }¢ï´ »ÜU ÎêS¢Úï ÐÚ çÁ¢G²¢Î¼è Ó¢¢ãÝ¢ J
.....3
ªÐÚ x¢GÁ¢GÏ¢ Ý¢ÜU Ð¢»x¢¢ J
(1)
¼¢ï }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ ¥¢²¼ ± ãGÎèS¢ }¢ï´ »ïS¢ï }¢vGS¢Î ±

§Ú¢Îï ÐÚ ±§üGÎ S¢éÝ¢§ü x¢§ü ãñ J
}¢éÏ¢¢ãG ÜUè ÎêS¢Úè çÜGUS}¢ ±¢ïã ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H }¢ãìGÁ¢G
à¢ã±¼ ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ ã¢ï, »ïS¢¢ §çS¼’}¢¢H |¢è Ï¢éÚ¢ ãñ çÁ¢S¢ ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï
çÜGU²¢}¢¼ ãGÏS¢(2) ± çãGS¢¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ v²êçæ ÜU ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ý ãñ :
çÈUÚ ¼é } ¢ S¢ï Á¢G M Ú Ýï ’ }¢¼¢ï ´ Üï U
}¢é¼¥GçËHÜGU S¢é±¢H ã¢ïx¢¢ J
¥¢ñÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
¥¢ñÚ ãGH¢H ÜïU §çS¼’}¢¢H ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ çãGS¢¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ J
ãGH¢H ± }¢éÏ¢¢ãG ÜUè ¼èS¢Úè çÜGUS}¢ ²ïã ãñ çÜU }¢Á¢Ï¢êÚÝ
ÜGUÎÚï Á¢GMÚ¼ à¢ñ §çS¼’}¢¢H ÜUè Á¢¢», çÁ¢S¢ S¢ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè
§GÏ¢¢Î¼ Ï¢Á¢¢ H¢§ü Á¢¢ S¢ÜïU, §¼Ý¢ ¥‹Î¢Á¢G¢ ãè Ï¢ïã¼Ú, }¢éSy¢ãGÏ¢ ¥¢ñÚ
}¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ, §¼Ýï §çS¼’}¢¢H ÐÚ ÜU¢ï§ü çãGS¢¢Ï¢¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ ±x¢ñGÚ¢ Ýãè´
ã¢ïx¢¢ Ï¢çËÜU §¼Ý¢ ÜGUHèH §çS¼’}¢¢H S¢±¢Ï¢ ¥¢ñÚ }¢ÎìãG(5) ÜU¢
Ï¢¢§GS¢ ãñ v²êæçÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
(6) ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çH²ï çãGSS¢¢ ãñ ©S¢ S¢ï
Á¢¢ï ©‹ã¢ï´ Ýï ÜU}¢¢²¢ J
1 .....²ã¢æ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï HzGÁ¢G “xG¢éSS¢¢” §çS¼’}¢¢H ãé±¢ ‰¢¢,
ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢, çÁ¢ËÎ 26, S¢ÈGUãG¢ 457 ÐÚ §S¢ï }¢‹¥G çH¶¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ §S¢ï
ãGÁ¢GÈGU ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
2.....ãGÏS¢ ²ïã ãñ çÜU çãGS¢¢Ï¢ HïÝï ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ïÝï S¢ï Ú¢ïÜU çÎ²¢
Á¢¢»x¢¢ J
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : çÈUÚ Ï¢ïà¢ÜU Á¢GMÚ ©S¢ çÎÝ ¼é}¢ S¢ï Ýï’}¢¼¢ï´ S¢ï
ÐéÚçS¢à¢ ã¢ïx¢è J
5.....¼¢’ÚèÈGU J
6.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ïS¢¢ïæ ÜU¢ï ©Ý ÜUè ÜU}¢¢§ü S¢ï |¢¢x¢ (çãGSS¢¢) ãñ J
¥¢ñÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(1)
çÁ¢S¢ Ýï S¢é±¢H S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜïU çH²ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ã}¢S¢¢» ÜUè §}¢Î¢Î
ÜïU çH²ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï §G²¢H ÜUè ÐÚ±çÚà¢ ÜïU çH²ï ãGH¢H Îé‹²¢
¼GHÏ¢ ÜUè çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢G ©S¢ ÜU¢ Ó¢ïãÚ¢ Ó¢¢ñÎã±è´ Ú¢¼ ÜïU Ó¢¢æÎ ÜUè
¼GÚãG Ó¢}¢ÜU Úã¢ ã¢ïx¢¢ J
»ïS¢ï Ï¢‹Îï ÜUè ²ïã à¢¢Ý ± ÈGUÁ¢GèH¼ §S¢ çH²ï ãñ çÜU ©S¢ ÜU¢ ÜGUSÎ
± §Ú¢Î¢ ÝïÜU ¥¢ñÚ ¶G¢çHS¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï ã¢ï¼¢ ãñ J
S¢é±¢H : ±¢ïã v²¢ à¢Ú¢§¼G ãñ´ çÁ¢Ý ÜïU }¢ËãGêÁ¢G Ú¶Ýï S¢ï }¢éÏ¢¢ãG ÜU¢
§çS¼’}¢¢H ¶GñÚ ¥¢ñÚ ÝïÜUè Ï¢Ý Á¢¢¼¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : }¢éÏ¢¢ãG ¥¢ñÚ ãGH¢H ¥à²¢ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H Î¢ï à¢¼G¢ïZ S¢ï ÝïÜUè
¥¢ñÚ ¶GñÚ Ï¢Ý¼¢ ãñ : {1} »ÜU ãG¢H {2} ÎêS¢Ú¢ ÜGUSÎ ± §Ú¢Î¢ J
ãG¢H S¢ï }¢éÚ¢Î ²ïã ãñ çÜU ãGH¢H ± }¢éÏ¢¢ãG ÜU¢ï Ï¢ ±vG¼ï ©GÁ¢íG
± }¢Á¢Ï¢êÚè §çS¼’}¢¢H çÜU²¢ Á¢¢», ©GÁ¢íG ¥¢ñÚ }¢Á¢Ï¢êÚè ÜUè S¢êÚ¼ ²ïã
ãñ çÜU »ïS¢¢ }¢¢ñÜGU¥G ã¢ï çÜU ¥x¢Ú ãGH¢H ÜU¢ï §çS¼’}¢¢H }¢ï´ Ý H¢²¢
Á¢¢» ¼¢ï à¢Ú¥GÝ çx¢çÚzG¼ ã¢ï ±¢ïã §S¢ ¼GÚãG çÜU }¢éÏ¢¢ãG à¢ñ ÜïU §çS¼’}¢¢H
Ý ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢§GS¢ Ï¢ÎÝ §¼Ý¢ H¢x¢GÚ ã¢ï Á¢¢» çÜU ÈGUÁ¢üG, S¢é‹Ý¼ ²¢
ÝzGH ¥Î¢ Ý ÜUÚ S¢ÜïU, ¼¢ï »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ }¢éÏ¢¢ãG ÜU¢ §çS¼’}¢¢H ¼ÜïüU
}¢éÏ¢¢ãG S¢ï ¥zGÁ¢GH ãñ, ¥x¢Ó¢ïü Îé‹²¢ ÜïU }¢éÏ¢¢ãG¢¼ ÜU¢ï |¢è §çS¼’}¢¢H
}¢ï´ Ý H¢Ý¢ Ï¢ïã¼Ú ¥¢ñÚ ¥zGÁ¢GH ãñ }¢x¢Ú ©GÁ¢Gí ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ §çS¼’}¢¢H
ãè Ï¢ïã¼Ú ± ¥zGÁ¢GH ãñ J
}¢vGS¢Î ± §Ú¢Îï S¢ï }¢éÚ¢Î ²ïã ãñ çÜU ãGH¢H ÜïU §çS¼’}¢¢H
S¢ï }¢vGS¢êÎ S¢ÈGUÚï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ ¼¢ñà¢¢ ¼Ä²¢Ú ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ï

wG¢éÎ¢±‹Îè ÜUè ÜéUGÃ±¼ ± §çS¼¼G¢¥G¼ ã¢ï, §S¢ ¼GÚãG çÜU §çS¼’}¢¢H
ÜïU ±vG¼ çÎH }¢ï´ ²ïã Ï¢¢¼ H¢» çÜU ¥x¢Ú }¢ïÚ¢ }¢vGS¢êÎ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢
ÜUè §GÏ¢¢Î¼ Ý ã¢ï¼¢ ¼¢ï }¢ñ´ §S¢ ÜU¢ï §çS¼’}¢¢H Ý ÜUÚ¼¢, ²ïã §S¢ ÜïU
§çS¼’}¢¢H ÜUè ÎêS¢Úè ±Á¢ã ãñ ¼¢ï çÁ¢S¢ }¢éÏ¢¢ãG ÜïU §çS¼’}¢¢H }¢ï´ ²ïã
Î¢ïÝ¢ï´ ¥}¢í Ð¢» Á¢¢»æx¢ï »ïS¢¢ §çS¼’}¢¢H }¢éS¼ãGÏ¢, ÝïÜUè ¥¢ñÚ ¶GñÚ
à¢é}¢¢Ú ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÜUS¢è }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ãG¢H¼ï ©GÁ¢Gí ¼¢ï ã¢ï }¢x¢Ú
}¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ ÜGUSÎ ± §Ú¢Î¢ Ý ã¢ï, ²¢ ÜGUSÎ ± §Ú¢Î¢ ¼¢ï ã¢ï }¢x¢Ú
ãG¢H¼ï ©GÁ¢Gí Ý ã¢ï ¼¢ï ±ã¢æ }¢éÏ¢¢ãG ÜU¢ §çS¼’}¢¢H ÝïÜUè ²¢ }¢éS¼ãGÏ¢ }¢ï´
à¢é}¢¢Ú Ýãè´ ã¢ïx¢¢ J
çÈUÚ §S¢ ÝïÜUè ± ÎÚÁ¢» §çS¼ãGÏ¢¢Ï¢ ÐÚ §çS¼ÜGU¢}¢¼ ÜïU
çH²ï Ï¢S¢èÚ¼ ¥¢ñÚ ÝïÜU §Ú¢Îï ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ ²¢’Ýè Á¢Ï¢ |¢è ãGH¢H
²¢ }¢éÏ¢¢ãG à¢ñ ÜU¢ï §çS¼’}¢¢H }¢ï´ H¢Ýï Hx¢ï ¼¢ï ²ïã ÜGUSÎ ÜUÚ Hï çÜU
}¢ñæ §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ÜéUGÃ±¼ ÜUè x¢GÚÁ¢G S¢ï §S¢ ÜU¢ï §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï Hx¢¢ ãêæ,
¥x¢Ú ÜUãè´ wG¢éÎ¢ Ý wG±¢S¼¢ §S¢ ÜGUSÎ S¢ï S¢ãì±(1) ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ²¢Î
¥¢Ýï ÐÚ ÜUÚ Hï J ã}¢¢Úï à¢ñ¶G I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU ²ã¢æ
¼èÝ ©}¢êÚ ã¢ï x¢» çÁ¢Ý ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ, Î¢ï ¼¢ï §S¢
§çS¼’}¢¢H ÜU¢ï ÝïÜUè }¢ï´ Î¢ç¶GH ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ²¢’Ýè §Ú¢Î¢ ¥¢ñÚ
ãG¢H¼ï ©GÁ¢íG ¥¢ñÚ ¼èS¢Ú¢ ã}¢ïà¢¢ §S¢ ÜGUSÎ ± §Ú¢Îï ÜU¢ï §çS¼ÜGU¢}¢¼ ÜïU
çH²ï }¢ËãGêÁ¢G Ú¶Ý¢ J §S¢ ÜU¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG Á¢ïGãìÝ }¢ï´ çÏ¢Æ¢ H¢ï J
S¢é±¢H : ãGH¢H ÜU¢ ±¢ïã §çS¼’}¢¢H Á¢¢ï à¢¢ïãÚ¼ ÜUè x¢GÚÁ¢G S¢ï ã¢ï
v²¢ }¢¢’çS¢²¼ ¥¢ñÚ Ï¢¢§GS¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ? ¥¢ñÚ v²¢ ãG¢H¼ï
©GÁ¢íG }¢ï´ }¢éÏ¢¢ãG à¢ñ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H ÈGUÁ¢üG ± Á¢GMÚè ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ : ãG¢H¼ï ©GÁ¢íG }¢ï´ ¥}¢íï }¢éÏ¢¢ãG ÜU¢ §çS¼’}¢¢H ¥zGÁ¢GH, ¶GñÚ
¥¢ñÚ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ, ÈGUÁ¢üG ¥¢ñÚ ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ }¢ãìGÁ¢G ÝzGS¢¢Ýè
wG±¢çãà¢ ÜUè x¢GÚÁ¢G S¢ï Á¢¢ï §çS¼’}¢¢H ã¢ï ±¢ïã Ï¢éÚ¢ ¥¢ñÚ Ý¢ ÐS¢‹ÎèÎ¢
1.....|¢êH J
ãñ ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï }¢é}¢¢Ý¥G¼ Á¢GÁ¢í ± §çS¼ãGÏ¢¢Ï¢ ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ ãñ,
(1) (2)
²ïã }¢¢’çS¢²¼ ²¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ Ýãè´, ã¢æ Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ §S¢ ÜïU
çãGS¢¢Ï¢ ÜïU çH²ï Ï¢‹Îï ÜU¢ï Ú¢ïÜU¢ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï }¢H¢}¢¼ ÜUè Á¢¢»x¢è
¥¢ñÚ à¢}¢ü çÎH¢§ü Á¢¢»x¢è J
S¢é±¢H : ²ïã ãGÏS¢ ± çãGS¢¢Ï¢ v²¢ Ó¢èÁ¢ï´G ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ Ï¢‹Îï ÜU¢ï S¢¢}¢Ý¢
ÜUÚÝ¢ ÐÇGïx¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ : çãGS¢¢Ï¢ ²ïã ãñ çÜU çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ¼é}¢ S¢ï ÐêÀ¢ Á¢¢»x¢¢
çÜU ¼é}¢ Ýï ²ïã à¢ñ çÜUS¢ ¼GÚãG ãG¢çS¢H ÜUè ¥¢ñÚ §S¢ï ÜUã¢ ¶GÓ¢ü çÜU²¢
¥¢ñÚ çÜUS¢ çÝÄ²¼ S¢ï ¶GÓ¢ü çÜU²¢ ? ¥¢ñÚ ãGÏS¢ ²ïã ãñ çÜU çãGS¢¢Ï¢
HïÝï ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ïÝï S¢ï Ú¢ïÜU çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ²ïã
ãGÏS¢ }¢ñÎ¢Ýï }¢ãGà¢Ú }¢ï´ ã¢ïx¢¢ Á¢Ï¢ ¼}¢¢}¢ }¢wGHêÜGU ÐÚ Îãà¢¼ À¢§ü
ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ H¢ïx¢ ¼æx¢è ¥¢ñÚ Œ²¢S¢ ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ¶ÇGï ã¢ï´x¢ï ¥¢ñÚ ²ïã
Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè ¥¢Á¢G}¢¢§à¢ ÜU¢ ±vG¼ ã¢ïx¢¢ J
S¢é±¢H : Á¢Ï¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ãGH¢H ÜïU §çS¼’}¢¢H ÜUè ã}¢ï´
§Á¢¢Á¢G¼ Îè ãñ ¼¢ï ²ïã }¢H¢}¢¼ ¥¢ñÚ à¢}¢ü çÎH¢Ý¢ v²êæ ã¢ïx¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ : ²ïã }¢H¢}¢¼ ¥¢ñÚ ¥G¢Ú çÎH¢Ý¢ ¼ÜïüU ¥ÎÏ¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï
ã¢ïx¢¢, Á¢ñS¢ï ±¢ïã à¢wGS¢ Á¢¢ï Ï¢¢Îà¢¢ã ÜïU ÎS¼ÚwG±¢Ý ÐÚ Ï¢ñÆï ¥¢ñÚ
¥ÎÏ¢ ÜU¢ï }¢ËãGêÁ¢G Ý Ú¶ï ¼¢ï ©S¢ï }¢H¢}¢¼ ÜUè Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ à¢}¢ü
çÎH¢§ü Á¢¢¼è ãñ, ¥x¢Ó¢ïü ±¢ïã ¼G¥G¢}¢ ©S¢ ÜïU çH²ï }¢éÏ¢¢ãG ¥¢ñÚ Á¢¢§Á¢G
ã¢ï¼¢ ãñ J }¢éwG¼S¢Ú ²ïã çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï Ï¢‹Îï ÜU¢ï §GÏ¢¢Î¼
¥¢ñÚ Ï¢‹Îx¢è ÜïU çH²ï ÐñÎ¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ §S¢ çH²ï Ï¢‹Îï ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ
çÜU ãÚ »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï ©S¢ ÜU¢ Ï¢‹Î¢ ¥¢ñÚ ¶G¢çÎ}¢(3) Úãï ¥¢ñÚ ãÚ ÈïUG’H
ÜU¢ï wG¢éÎ¢ ÜUè }¢ÚÁ¢Gè ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ÜUÚï, ¥x¢Ú ±¢ïã §GÏ¢¢Î¼ ²¢ ©S¢ ÜUè
çÚÁ¢G¢ ÜU¢ ¶G²¢H Ý Ú¶ï Ï¢çËÜU ¥ÐÝè à¢ã±¼ ÜUè ÐñÚ±è ÜUÚï ¥¢ñÚ
¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ± Ï¢‹Îx¢è S¢ï Mx¢Î¢üÝ(4) ã¢ï Á¢¢» ãG¢H¢æçÜU
1.....¼}Ï¢èã J 2.....Ï¢ïã¼Ú ã¢ïÝï J 3.....§¼G¢¥G¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ J 4.....}¢éæã ÈïUÚÝï ±¢H¢ J
§S¢ }¢ï´ ÚÏ¢ ÜUè Ï¢‹Îx¢è ± §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼G¢ÜGU¼ |¢è }¢¢ñÁ¢êÎ ã¢ï, ÜU¢ï§ü ©GÁ¢íG
}¢¢Ýï¥G Ý ã¢ï, ¥¢ñÚ ²ïã Îé‹²¢ ãñ |¢è §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ ç¶GÎ}¢¼(1) ÜUè
Á¢x¢ã ¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢ §Ý ¼}¢¢}¢ Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜïU ã¢ï¼ï ãé±ï à¢ã±¼ ÜUè ÐñÚ±è
ÜUÚï ±¢ïã Á¢GMÚ ¥ÐÝï }¢¢çHÜU¢ï }¢¢ñH¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï }¢H¢}¢¼ ± ¥G¢Ú
ÜU¢ S¢Á¢G¢ ±¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ J
²ïãè ‰¢¢ ±¢ïã }¢Á¢G}¢êÝ Á¢¢ï ã}¢ Ýï §S¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ §SH¢ãïG ÝzGS¢ ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU Ï¢²¢Ý ÜUÚÝ¢ ‰¢¢ §S¢ çH²ï §S¢ }¢Á¢G}¢êÝ ÜU¢ï ¥ÐÝï Á¢ïãG Ýì ¢ï´ }¢ï´
}¢ãGÈGUêÁ¢G ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚ¢ï Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢Ý }¢ï´
¶ñGÚï ÜUS¢èÚ ÜïU }¢¢çHÜU Ï¢Ý Á¢¢¥¢ïx¢ï J
ÈGUSH
¼¢ï »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼éÛ¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU §S¢ ¼G±èH ¥¢ñÚ
S¢wG¼ Í¢¢Åè ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ ÜUÚÝï }¢ï´ ÐêÚè ÜU¢ïçà¢à¢ S¢ÈüGU ÜUÚï v²êæçÜU §S¢ï ©GÏ¢êÚ
ÜUÚÝ¢ çÁ¢G²¢Î¢ }¢éçàÜUH ¥¢ñÚ }¢ïãGÝ¼ ¼GHÏ¢ ãñ, ¥¢ñÚ ²ïã Í¢¢Åè
çÈGU¼Ý¢ï´ S¢ï HÏ¢ÚñÁ¢G ãñ v²êæçÜU Á¢¢ï |¢è Ú¢ãï ãGÜGU S¢ï }¢é‹ãGçÚÈGU ã¢ï ÜUÚ
ãH¢ÜU ± ¼Ï¢¢ã ãé±¢ ãñ ±¢ïã Îé‹²¢ ²¢ }¢wGHêÜGU S¢ï }¢ñH Á¢¢ïH ²¢
ÝzGS¢ ²¢ à¢ñ¼G¢Ý ÜUè ±Á¢ã S¢ï ãè ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï ¥ÐÝè ÜéU¼éÏ¢
“§ãG²¢©H ©GHê}¢”, “çÜU¼¢Ï¢éH ¥S¢Ú¢Ú” ¥¢ñÚ “¥HÜéUGÏ¢ü¼é
§HËH¢ã” ±x¢ñGÚ¢ }¢ï´ §S¢ çÜGUS}¢ ÜïU ±¢çÜGU¥G¢¼ ± }¢S¢¢§H ¼ãGÚèÚ
çÜU²ï ãñ´ Á¢¢ï §S¢ Í¢¢Åè ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ ÜUÚÝï }¢ï´ ÜU¢ÈGUè }¢ÎÎ Îï¼ï ãñ´ J
¥¢ñÚ §S¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ }¢ïÚ¢ }¢vGS¢êÎ ²ïã ‰¢¢ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
}¢éÛ¢ï }¢é¥G¢HÁ¢» ÝzGS¢(2) ÜïU Ú¢Á¢G ¥¢ñÚ }¢ïÚè §SH¢ãG ¥¢ñÚ }¢ïÚï Á¢GÚè»G
§SH¢ãG ÜïU ¼GÚèÜGU¢ï´ S¢ï ¥¢x¢¢ã ÜUÚ Îï §S¢ çH²ï }¢ñ´ Ýï §S¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ }¢éwG¼S¢Ú
}¢x¢Ú ¼}¢¢}¢ }¢¥G¢Ýè ÜïU Á¢¢}¢ï¥G Ýév¼¢ï´ ÐÚ ãè §çv¼ÈGU¢ çÜU²¢ ãñ, Á¢¢ï
à¢wGS¢ |¢è §Ý }¢ï´ x¢G¢ñÚ ÜUÚïx¢¢ ±¢ïã §‹ãï´ ÜU¢ÈGUè Ð¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ²ïã ÝÈGUèS¢
Ýév¼ï Á¢GMÚ ©S¢ï Ú¢ãGï ãGÜGU ÜUè ¼GÚÈGU ÚãÝé}¢¢§ü ÜUÚï´x¢ï J
1 .....§¼G¢¥G¼ J 2 .....ÝzGS¢ ÜïU §GH¢Á¢ J
¥¢ñÚ ²ïã ÈGUSH Îé‹²¢, }¢wGHêÜUG , ÝzGS¢ ¥¢ñÚ à¢ñ¼¢G Ý S¢ï ¶GH¢S¢è
ÎïÝï ±¢Hï Ýév¼¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ }¢wGS¢êS¢ ãñ, ¼¢ï »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¥GH¢§ÜïGU
Îé‹²¢(1) S¢ï ãGÁ¢íG ÜUÚÝ¢(2) ¥¢ñÚ Á¢G¢ïãìÎ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢ ¼éÛ¢ ÐÚ
H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ Á¢GMÚè ãñ v²êæçÜU ¼ê ¼èÝ ãG¢H S¢ï ¶G¢Hè Ýãè´ :
{1} ²¢ ¼¢ï ¼ê S¢¢çãGÏ¢ï Ï¢S¢èÚ¼ ¥¢ñÚ S¢¢çãGÏ¢ï ¥GvH G ãñ ¼¢ï ¼ïÚï çH²ï ²ïãè
ÜU¢ÈGUè ãñ çÜU Îé‹²¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Îéà}¢Ý ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
¼ïÚ¢ Î¢ïS¼ ¥¢ñÚ ãGÏ¢èÏ¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã çÜU Îé‹²¢ ¼ïÚè ¥GvGH ÜU¢ï }¢é‹¼çà¢Ú
ÜUÚÝï ±¢Hè ãñ ãG¢H¢æçÜU ¥GvGH ãè §‹S¢¢Ý ÜU¢ ¥SH Á¢¢ñãÚ(3) ãñ J
{2} ¥¢ñÚ ²¢ ¼¢ï S¢¢çãGÏ¢ï çã}}¢¼ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝï ±¢Hï
H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ãñ ¼¢ï ¼ïÚï çH²ï ²ïãè ÜU¢ÈGUè ãñ çÜU Îé‹²¢ ¥ÐÝè ÝãêGS¢¼
}¢ï´ §S¢ ãGÎ ¼ÜU ÐãéæÓ¢ Ó¢éÜUè ãñ çÜU ±¢ïã §GÏ¢¢Î¼ ÜïU §Ú¢Îï S¢ï Ï¢¢Á¢G
Ú¶¼è ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè çÈGURU ¼éÛ¢ï Ï¢‹Îx¢è ± ¥¢’}¢¢Hï ¶GñÚ S¢ï Ú¢ïÜU¼è
ãñ, Á¢Ï¢ Îé‹²¢ ÜUè çÈGURU Ï¢¢§GS¢ï LÜU¢±Å ãñ ¼¢ï wG¢éÎ Îé‹²¢ çÜUS¢ ÜGUÎÚ
LÜU¢±Å ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ã¢ïx¢è J
{3} ¥¢ñÚ ²¢ ¼ê ¥ãHï x¢GzGH¼ }¢ï´ S¢ï ãñ ²¢’Ýè ¼éÛ¢ }¢ï´ ãGÜGU¢§ÜGU ÜU¢ï
Îï¶Ýï ÜUè Ï¢S¢èÚ¼ Ýãè´ ¥¢ñÚ Ý ¼éÛ¢ }¢ï´ ¥¢’}¢¢Hï ¶GñÚ Ï¢Á¢¢ H¢Ýï ÜUè
çã}}¢¼ ãñ, §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ¼ïÚï çH²ïU²ïãè ÜU¢ÈGUè ãñ çÜU ¼éÛ¢ï »ÜU çÎÝ §S¢
Îé‹²¢ S¢ï Á¢éÎ¢ ã¢ïÝ¢ ÐÇGïx¢¢, ²¢ ²ïã Îé‹²¢ ¼éÛ¢ S¢ï ¥Ó¢¢ÝÜU Á¢éÎ¢ ã¢ï
Á¢¢»x¢è, Á¢ñS¢¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
¥x¢Ú Îé‹²¢ ¼ïÚï çH²ï Ï¢¢ÜGUè Úãïx¢è, ¼ê ©S¢ ÜïU çH²ï Ï¢¢ÜGUè Ýãè´ Úãïx¢¢,
§S¢ çH²ï ¼GHÏ¢ï Îé‹²¢ }¢ï´ v²¢ ÈGU¢§Î¢ ²¢ ¥ÐÝè ©G}¢íï ¥GÁ¢GèÁ¢G §S¢ ÜUè
¼GHÏ¢ }¢ï´ Á¢G¢»¥G ÜUÚÝï S¢ï v²¢ ãG¢çS¢H ?
1.....Îé‹²¢ S¢ï ¼¥GËHéÜGU Ú¶Ýï ±¢Hè Ó¢èÁ¢G¢ï´ J 2.....Ï¢Ó¢Ý¢ J 3.....wG¢êÏ¢è J
»ÜU ¥GÚÏ¢è à¢¢§GÚ Ýï v²¢ wG¢êÏ¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
(1) }¢¢Ý çH²¢ çÜU Îé‹²¢ ±¢çÈGUÚ(1) ç}¢ÜGUÎ¢Ú }¢ï´ ¼ïÚè ¼GÚÈGU ¶è´Ó¢è
Ó¢Hè ¥¢ Úãè ãñ HïçÜUÝ v²¢ ²ïã »ÜU çÎÝ ÈGUÝ¢ Ýãè´ ã¢ïx¢è ?
(2) ¼éÛ¢ï ©S¢ »ïGà¢ S¢ï ãGÜGUèÜGUè wG¢éà¢è ÜUè ©}}¢èÎ v²¢ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ,
Á¢¢ï Ó¢‹Î çÎÝ ÜïU Ï¢¢’Î ÈGUÝ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ ¥¢Ú¢}¢ ¥GÝ
ÜGUÚèÏ¢ ¼vHèÈGU ¥¢ñÚ ÚæÁ¢ }¢ï´ ¼ÏÎèH ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
(3) §S¢ Îé‹²¢ ÜUè ç}¢S¢¢H çÏ¢ËÜéUH S¢¢» Á¢ñS¢è ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ ¼ê Á¢GÚ¢
¥¢Ú¢}¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÈUÚ ±¢ïã S¢¢²¢ ±ã¢æ S¢ï Á¢G¢§H ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
¼¢ï ¥GvGH }¢‹Î ÜU¢ï ãÚçx¢Á¢G }¢éÝ¢çS¢Ï¢ Ýãè´ çÜU §S¢ Îé‹²¢ ÜïU
{¢ïÜïU }¢ï´ ¥¢», »ÜU ¥GÚÏ¢è à¢¢§GÚ Ýï çÏ¢ËÜéUH ÎéLS¼ ÜUã¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : Îé‹²¢ wG±¢Ï¢ ÜUè ¼GÚãG ãñ, ²¢ Á¢G¢§H ¥¢ñÚ ÈGUÝ¢ ã¢ï Á¢¢Ýï
±¢Hï S¢¢» ÜUè ¼GÚãG ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ¥GvGH }¢‹Î »ïS¢è Ý¢Ð¢§üÎ¢Ú ¥¢ñÚ
ÈGU¢Ýè à¢ñ S¢ï {¢ïÜU¢ Ýãè´ ¶¢¼¢ J
§ÏHèS¢ ÜïU à¢Ú S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ Á¢GMÚè ãñ
Ï¢¢ÜGUè Úã¢ à¢ñ¼G¢Ý, ¼¢ï ©S¢ ÜïU à¢Ú S¢ï ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G
Ú¶Ýï ÜïU çH²ï çS¢ÈüGU ²ïãè ÎHèH ÜU¢ÈGUè ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
Ýï ¥ÐÝï ÝÏ¢è 6 ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
1.....Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ J
(»ï }¢ïÚï ÝÏ¢è ! Îé¥G¢ ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ) ²êæ
ÜUã : »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ ! }¢ñ´ à¢²¢¼GèÝ ÜïU
±S¢¢ç±S¢ S¢ï ¼ïÚï Ð¢S¢ ãè ÐÝ¢ã Hï¼¢
ãêæ ¥¢ñÚ »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ ! }¢ñ´ §S¢ Ï¢¢¼ S¢ï |¢è
¼ïÚï Ð¢S¢ ãè ÐÝ¢ã Hï¼¢ ãêæ çÜU à¢²¢¼GèÝ
}¢ïÚï Ð¢S¢ ¥¢»æ J
¼¢ï ãéGÁG¢êÚ Á¢¢ï S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú, S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
¥G¢çH}¢, S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¥GvGH }¢‹Î ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU
ã¢æ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢éH‹Î LyÏ¢¢ ±¢Hï ãñ´ ¥¢ñÚ §S¢ Ó¢èÁ¢G ÜïU }¢¢ïãG¼¢Á¢
ãñ´ çÜU à¢ñ¼G¢Ý S¢ï ÐÝ¢ã }¢¢æx¢ï´ J ¼¢ï ¼ê Á¢¢ï Á¢ã¢H¼, ©G²êÏ¢ ¥¢ñÚ x¢GzGH¼
ÜU¢ }¢Á¢}¢ê¥G¢ ãñ à¢ñ¼G¢Ý S¢ï ÐÝ¢ã }¢¢æx¢Ýï ÜU¢ }¢¢ïãG¼¢Á¢ Ýãè´ ? Á¢GMÚ
}¢¢ïãG¼¢Á¢ ãñ ¥¢ñÚ S¢wG¼ }¢¢ïãG¼¢Á¢ ãñ J
H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢ïH Á¢¢ïH ÜUè }¢Á¢G}}¢¼
HïçÜUÝ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢ïH Á¢¢ïH ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢, ¼¢ï §S¢ ÜUè
ÜGUÏ¢¢ãG¼(2) ÜïU S¢éÏ¢ê¼ ÜU¢ï çS¢ÈüGU ²ïãè ÜU¢ÈGUè ãñ çÜU ¥x¢Ú ¼ê ©Ý S¢ï
}¢ïH Á¢¢ïH ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè wG±¢çãà¢¢¼ ÜUè ÐñÚ±è ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï
x¢éÝ¢ãx¢¢Ú ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï ÜU¢ï ¶GÚ¢Ï¢
ÜUÚ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ©Ý ÜUè wG±¢çãà¢¢¼ ÜUè }¢éw¢G¢HÈGU¼ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï §Ý
ÜUè ¥çÁ¢GÄ²¼¢ïæ ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Îç¼²¢ï´ S¢ï Ú‹Á¢èÎ¢ ã¢ïx¢¢, ¥¢ñÚ ¼ïÚè Îé‹²¢
ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è }¢éÜUgÚ(3) ã¢ï Á¢¢»x¢è çÈUÚ ©Ý S¢ï ²ïã |¢è Ï¢§üGÎ Ýãè´ çÜU
1....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢H
é §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¼é}¢ ¥GÁ¢üG ÜUÚ¢ï çÜU »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ ¼ïÚè ÐÝ¢ã à¢²¢¼GèÝ
ÜïU ±S±S¢¢ï´ S¢ï ¥¢ñÚ »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ ¼ïÚè ÐÝ¢ã çÜU ±¢ïã }¢ïÚï Ð¢S¢ ¥¢»æ J
2.....¶GÚ¢Ï¢è J 3....¶GÚ¢Ï¢ J

±¢ïã ¼ïÚï Á¢¢Ýè Îéà}¢Ý Ï¢Ý Á¢¢»æ ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG ¼ê ©Ý ÜïU çÈGU¼Ýï }¢ï´
}¢éÏ¼H¢ ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼ê ©Ý S¢ï }¢ïH Á¢¢ïH ¥ÓÀ¢ Ú¶ïx¢¢ ¼¢ï
±¢ïã ¼ïÚè }¢ÎãG ¥¢ñÚ ¼¢’Á¢Gè}¢ ÜUÚï´x¢ï ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü Ï¢§üGÎ Ýãè´ çÜU §S¢ ¼GÚãG
¼ê ©GÁ¢Ï¢(1) ¥¢ñÚ wG¢éÎ çS¢¼¢§ü(2) ÜïU çÈGU¼Ýï }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ
¥x¢Ú ±¢ïã ¼ïÚè }¢Á¢G}}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§ü ÜUÚï´x¢ï ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï ãGÜGUèÚ ± Á¢GHèH
¶G²¢H ÜUÚï´x¢ï ¼¢ï §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ¼ê ÜU|¢è x¢G}¢Ý¢ÜU ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ÜU|¢è
Ý¢Á¢¢§Á¢G xG¢éSS¢¢ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ²ïã }¢Îìã(3)
G ²¢ }¢Á¢G}}¢¼ Î¢ïÝ¢ï´ ãH¢ÜU
ÜUÚÝï ±¢Hè ¥¢ÈGU¼ï´ ãñ´ J
çÈUÚ ¼ê Á¢GÚ¢ ²ïã ¼¢ï ²¢Î ÜUÚ çÜU Á¢Ï¢ ¼éÛ¢ï ÜGUÏ¢í }¢ï´ ÎzGÝ ãé±ï
çS¢ÈüGU ¼èÝ ²¢ñ}¢ ã¢ï´x¢ï ¼¢ï ¼éÛ¢ï çÏ¢ËÜéUH |¢éH¢ Îï´x¢ï ±ã¢æ çS¢ÈüGU wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ ÜUè Á¢G¢¼ ãè }¢¢ñÁ¢êÎ ã¢ïx¢è ¼¢ï v²¢ ²ïã ±¢Á¢ïGãG ÝévGS¢¢Ý Ýãè´
çÜU ¼ê »ïS¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ Ï¢ñÆ ÜUÚ ¥ÐÝï ¥GÁ¢GèÁ¢G ±vG¼ ÜU¢ï Á¢G¢»¥G
ÜUÚ Îï çÁ¢Ý S¢ï Ý ¼éÛ¢ï ±ÈGU¢ ÜUè ©}}¢èÎ ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢Ý ÜïU S¢¢‰¢ Ý çÁ¢G²¢Î¢
ÎïÚ ¼êÝï ÚãÝ¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï Œ²¢Úï ÚÏ¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼(4) ± ¼G¢¥G¼ ÜU¢ï
¼ÜüU ÜUÚ Îï çÁ¢S¢ ÜUè ¼GÚÈGU ¥¢ç¶GÚ ¼ê Ýï LÁ¢ê¥G ÜUÚÝ¢ ãñ }¢ÚÝï ÜïU
Ï¢¢’Î çS¢ÈüGU ±¢ïãè ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï ¼ïÚ¢ S¢¢‰¢ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ S¢Ï¢
ÜU¢ ±¢ïãè ãG¢Á¢¼ Ú±¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ Ï¢¢¼ }¢ï´ çS¢ÈüGU ©S¢è ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ã¢ïÝ¢
Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ ãÚ ãG¢H }¢ï´ ãÚ çà¢g¼ ± }¢éçàÜUH ÜïU ±vG¼ ©S¢è ÜUè
¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï ±¢ïã ¥ÜïUH¢ ãñ ÜU¢ï§ü ©S¢ ÜU¢ à¢ÚèÜU Ýãè´ J
»ï ¥G¢çÁ¢Á¢G §‹S¢¢Ý ! }¢ïÚè §Ý Ï¢¢¼¢ï´ ¥¢ñÚ ÝS¢èãG¼¢ï´ ÜU¢ï x¢G¢ñÚ
S¢ï S¢éÝ, à¢¢²Î ¼éÛ¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥ÐÝè }¢ïãÚÏ¢¢Ýè S¢ï Ú¢ãï çãÎ¢²¼
çÎ¶¢ Îï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè çãÎ¢²¼ ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ J
1....wG¢éÎ ÐS¢‹Îè J 2....¥ÐÝè ¼¢’ÚèÈGU wG¢éÎ ÜUÚÝï J 3....¼¢’ÚèÈGU
4....§GÏ¢¢Î¼ J
}¢Á¢G}}¢¼ï ÝzGS¢ ÜU¢ Ï¢²¢Ý

ÝzGS¢ ÜïU Ï¢éÚ¢ ã¢ïÝï ÜU¢ ²ïãè S¢éÏ¢ê¼ ÜU¢ÈGUè ãñ çÜU Á¢¢ï ¼ê à¢Ï¢¢ï
Ú¢ïÁ¢G §S¢ ÜïU ãG¢H¢¼ §S¢ ÜïU Ï¢éÚï §Ú¢Îï ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ç¶GH¢ÈïUG à¢Ú¥G
©}¢êÚ ÜïU §<¼ÜU¢Ï¢ ÜU¢ }¢éà¢¢ãÎ¢ ÜUÚ Úã¢ ãñ, ²ïã ÝzGS¢ à¢ã±¼ ÜïU ±vG¼
ãñG±¢Ý Á¢ñS¢ï ¥zG¥G¢H ÜUÚ¼¢ ãñ, xG¢éSS¢ï ÜïU ±vG¼ ÎçÚ‹Î¢ Ï¢Ý Á¢¢¼¢ ãñ
¥¢ñÚ }¢éS¢èÏ¢¼ ± ¼vHèÈGU ÜïU ±vG¼ À¢ïÅï Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚãG ¥¢ã¢ïÁ¢G¢Úè
ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥¢Ú¢}¢ ± ¥¢S¢¢§à¢ ÜïU ±vG¼ çÈGUÚ¥G¢ñÝ Ï¢Ý Á¢¢¼¢ ãñ,
Á¢Ï¢ |¢êÜU¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï Ð¢x¢H ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ S¢ñÚ ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï
S¢ÚÜUà¢ Ï¢Ý Á¢¢¼¢ ãñ, ¥x¢Ú ¼ê §S¢ï S¢ñÚ ÜUÚï ¼¢ï S¢ÚÜUà¢è ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
¥x¢Ú |¢êÜU¢ Ú¶ï ¼¢ï Ó¢è¶G¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ï S¢Ï¢íè ÜU¢ }¢éÁ¢G¢ãÚ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ²ïã
çÏ¢»ïGçÝãè §S¢è ¼GÚãG ãñ Á¢ñS¢¢ çÜU »ÜU à¢¢§GÚ Ýï ÜUã¢ ãñ :
(²ïã ÝzGS¢ }¢‹ãêGS¢ x¢{ï ÜUè }¢¢çÝ‹Î ãñ Á¢¢ï S¢ñÚè ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´
¶GÚ}¢S¼è }¢ï´ ¥¢ ÜUÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï Ð¢}¢¢H ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ |¢êÜU¢ ã¢ï¼¢
ãñ ¼¢ï ã¢æÜU¼¢ ãñ J)
Ï¢¢’Á¢G S¢¢çHãGèÝ ( ) Ýï çÏ¢ËÜéUH ÎéLS¼ ÈGUÚ}¢¢²¢
ãñ çÜU

§S¢ ÝzGS¢ï ¶GÏ¢èS¢ ÜUè ç¶GSS¢¼(1) ¥¢ñÚ Á¢ã¢H¼ ÜU¢ ²ïã

¥G¢H}¢ ãñ çÜU Á¢Ï¢ çÜUS¢è x¢éÝ¢ã ÜU¢ ÜGUSÎ ÜUÚï ²¢ à¢ã±¼ ÐÚ ©Æ
¶ÇG¢ ã¢ï ¼¢ï ¼ê §S¢ï Ú¢ïÜUÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚï ²¢ wG¢éÎ¢, ÚS¢êH, ¼}¢¢}¢
¥ç}Ï¢²¢ ( ), ÜUH¢}¢ï }¢Á¢èÎ ²¢ ¼}¢¢}¢ S¢HÈïUG S¢¢çHãGèÝ ÜU¢
±¢çS¢¼G¢ Ðïà¢ ÜUÚï ²¢ §S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï }¢¢ñ¼, ÜGUÏ¢í, çÜGU²¢}¢¼, Á¢‹Ý¼ ¥¢ñÚ
Î¢ïÁ¢G¶G ¼ÜU Ðïà¢ ÜUÚï ¼Ï¢ |¢è x¢éÝ¢ã S¢ï Ï¢¢Á¢G Ýãè´ ¥¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè
à¢ã±¼ ÜU¢ï ¼ÜüU Ýãè´ ÜUÚïx¢¢ çÈUÚ ¥x¢Ú »ÜU Ú¢ïÅè ¶¢ ÜUÚ ÎêS¢Úè S¢ï
©S¢ï Ú¢ïÜïU ¼¢çÜU ²ïã ÆãÚï ¥¢ñÚ ¼G¥G¢}¢ ÜUè çãGS¢ü ÜU¢ï À¢ïÇG Îï ¼¢ï ¼éÛ¢ï
§S¢ ÜUè ÜU}¢èÝx¢è ¥¢ñÚ Á¢ã¢H¼ ÜU¢ ¥‹Î¢Á¢G¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
§S¢ çH²ï »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! §S¢ S¢ï x¢GzGH¼ Ý ÜUÚÝ¢ v²êæçÜU §S¢
ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ Á¢¢ï §S¢ ÜUè
ãGÜGUèÜGU¼ S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú Á¢¢Ý¼¢ ãñ :
Ï¢ïà¢ÜU ÝzGS¢ ã}¢ïà¢¢ Ï¢éÚ¢§ü ÜU¢ ãévG }¢ Îï¼¢ ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥ãG}¢Î çÏ¢Ý ¥ÚÜGU}¢ Ï¢Ë¶Gè I S¢ï }¢‹ÜGUêH
ãñ çÜU »ÜU ÎzG¥G¢ }¢ïÚï ÝzGS¢ Ýï çÁ¢ã¢Î }¢ï´ à¢ÚèÜU ã¢ïÝï ÐÚ }¢éÛ¢ï }¢Á¢Ï¢êÚ
çÜU²¢ J }¢ñ´ Ýï çÎH }¢ï´ ÜUã¢ : ÜéUGÚ¥¢Ý }¢ï´ ¼¢ï ¥¢²¢ ãñ çÜU
ÝzGS¢ Ï¢éÚ¢§ü ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ïÚ¢ ÝzGS¢ }¢éÛ¢ï ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUè
¼Úx¢GèÏ¢ Îï »ïS¢¢ ãÚçx¢Á¢G Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ Ï¢çËÜU §S¢ ÜU¢ ¥SH }¢vGS¢Î
²ïã ãñ çÜU H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢ïH Á¢¢ïH ÜUÚ ÜïU ¼‹ã¢§ü ¥¢ñÚ x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè ÜUè
±ãGà¢¼ ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚï ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ¶GË¼G }¢Ë¼G ã¢ï ÜUÚ Ú¢ãG¼ ãG¢çS¢H
ÜUÚï ¥¢ñÚ §Ý ÜïU S¢¢}¢Ýï ¥ÐÝè x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢èü ÜU¢ Ó¢Ó¢¢ü
ÜUÚ ÜïU ¥ÐÝè ¼¢’Á¢Gè}¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝ¢ »ãGç¼Ú¢}¢ ± §ÜUÚ¢}¢ ÜUÚ¢»
Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, }¢ñ´ Ýï ÝzGS¢ ÜU¢ï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ çÜU }¢ñ´ ãÚçx¢Á¢G ¼éÛ¢ï ¥¢Ï¢¢Îè }¢ï´
1 .....ÜU}¢èÝx¢è J 2 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ÝzGS¢ ¼¢ï Ï¢éÚ¢§ü ÜU¢
Ï¢ÇG¢ ãéGv}¢ ÎïÝï ±¢H¢ ãñ J
Ýãè´ Hï Á¢¢ªæx¢¢ ¥¢ñÚ çÜUS¢è Á¢¢Ý ÐãÓ¢¢Ý ÜUè Á¢x¢ã ¼éÛ¢ï Ýãè´ Hï
Á¢¢ªæx¢¢ ¼¢ï ±¢ïã §S¢ Á¢±¢Ï¢ ÐÚ Ú¢Á¢Gè ã¢ï x¢²¢ HïçÜUÝ }¢éÛ¢ï çÈUÚ
Á¢GÝ(1) ãé±¢ çÜU ²ïã ¥ÐÝï ç¶GH¢ÈGU Ï¢¢¼ ÐÚ ÜñUS¢ï çÚÁ¢G¢}¢‹Î ã¢ï
S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï ¥ÐÝï çÎH }¢ï´ ÜUã¢ çÜU wG¢éÎ¢ ÜU¢ ÜUH¢}¢ S¢ÓÓ¢¢
ãñ (çÜU ÝzGS¢ Ï¢éÚ¢§ü ÜUè ¼GÚÈGU ãè Á¢¢¼¢ ãñ) ¼¢ï }¢ñ´ Ýï ©S¢ï ÜUã¢ : “}¢ñ´
Îéà}¢Ý S¢ï çÁ¢ã¢Î ± çÜGU¼¢H ÜUÚÝï ÜU¢ï ¼Ä²¢Ú ãêæ HïçÜUÝ }¢ïÚ¢ ¥Ã±HèÝ
Îéà}¢Ý ¼ê ãñ §S¢ çH²ï ÐãHï }¢éÜGU¢Ï¢H¢ ¥¢ñÚ }¢éÜGU¢¼H¢(2) ¼éÛ¢ S¢ï
ã¢ïx¢¢ }¢ïÚï §S¢ Á¢±¢Ï¢ ÐÚ |¢è ÝzGS¢ Ýï Ï¢éÚ¢ Ý }¢Ý¢²¢, }¢ñ´ Ýï Ó¢‹Î
¥à²¢ ¥¢ñÚ à¢é}¢¢Ú ÜUè´ Á¢¢ï ©S¢ ÜïU ç¶GH¢ÈGU ‰¢è HïçÜUÝ ±¢ïã §S¢ ÐÚ
|¢è Ï¢Ú ¥ÈGULwG¼¢(3) Ý ãé±¢, }¢ñ´ çÎH }¢ï´ ãGñÚ¢Ý ãé±¢ ¥¢ñÚ ÎÚÏ¢¢Úï
§üÁ¢GÎè(4) }¢ï´ }¢éË¼Á¢è(5) ãé±¢ çÜU »ï Ï¢¢Úè ¼¥G¢H¢ ! }¢ñ´ ÝzGS¢ ÜU¢ï
Ï¢ãÚ ãG¢H Û¢êÅ¢ S¢}¢Û¢¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï S¢ÓÓ¢¢, }¢éÛ¢ï §S¢ ÜUè ¥SH
ãGÜUG èÜGU¼ Ï¢¼¢, ¼¢ï }¢éÜU¢à¢ÈGU¢(6) }¢ïæ }¢ñ´ Ýï S¢éÝ¢ çÜU ÝzGS¢ ÜUã Úã¢ ‰¢¢ :
“»ï ¥ãG}¢Î ! ¼ê }¢éÛ¢ï ãÚ Ú¢ïÁ¢G à¢ã±¼¢ï´ S¢ï Ú¢ïÜU ÜUÚ ÜGUyH ÜUÚ¼¢
ãñ ¥¢ñÚ ãÚ Ï¢¢¼ }¢ï´ }¢ïÚè }¢é¶¢G HÈGU¼ ÜUÚ ÜïU ¼ê }¢éÛ¢ï ¼æx¢ ¥¢ñÚ ÐÚïà¢¢Ý ÜUÚ¼¢
ãñ ¥¢ñÚ }¢ïÚï §S¢ ÜGUyH ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU ÜU¢ çÜUS¢è ÜU¢ï Ð¼¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢, ¥x¢Ú
¼ê çÁ¢ã¢Î }¢ḯ çà¢ÜüU¼ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï çS¢ÈüUG »ÜU Ï¢¢Ú ãè }¢éÛ¢ï ÜGUyH ÜUÚïx¢¢ Ï¢¢’Î
}¢ḯ }¢éÛ¢ï ¼éÛ¢ S¢ï ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï ÝÁ¢¢¼ ç}¢H Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ }¢ñ́ H¢ïx¢¢ḯ }¢ḯ §S¢
Ï¢¢¼ ÜU¢ Ó¢Ó¢¢ü ÜUMæx¢¢ çÜU ¥ãG}¢Î Ýï à¢ã¢Î¼ ÜU¢ ÎÚÁ¢¢ Ð¢²¢ §S¢ ¼GÚãG
}¢ïÚ¢ Ó¢Ó¢¢ü ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ãè à¢ÚÈGU ãG¢çS¢H ã¢ïx¢¢ J”
§}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î çÏ¢Ý ¥ÚÜGU}¢ (I) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU
©S¢ ÜïU §S¢ Á¢±¢Ï¢ S¢ï }¢ñ´ Ýï ¼çãÄ²¢(7) ÜUÚ çH²¢ çÜU ãÚçx¢Á¢G çÁ¢ã¢Î
}¢ï´ çà¢ÜüU¼ Ýãè´ ÜUMæx¢¢ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, }¢ñ´ Ýï ©S¢ S¢¢H çÁ¢ã¢Î }¢ï´ çà¢ÜüU¼ Ý ÜUè J
1.....x¢é}¢¢Ý J 2.....HÇGÝ¢ J 3.....xG¢éSS¢¢ J 4.....wG¢éÎ¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã J
5.....Îé¥G¢ x¢¢ï J 6.....ãG¢H¼ï ÜUàÈGU J 7.....ÐéwG¼¢ §Ú¢Î¢ J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! Á¢GÚ¢ x¢G¢ñÚ ÜUÚ çÜU ÝzGS¢ çÜU¼Ý¢ {¢ïÜïU Ï¢¢Á¢G ¥¢ñÚ
}¢vÜU¢Ú ãñ çÜU Ï¢¢’ÎH }¢¢ñ¼(1) |¢è ¼ïÚï ¥¢’}¢¢Hï ãGS¢Ý¢ ÜU¢ï çÚ²¢ ÜïU
Á¢GÚè»G Á¢G¢»¥G ÜUÚ¼¢ ãñ, »ÜU ¥GÚÏ¢è à¢¢§GÚ Ýï Ï¢ãé¼ ãè ¥ÓÀ¢ ÜUã¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜUè ¥GÄ²¢çÚ²¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè {¢ïÜïU
Ï¢¢çÁ¢G²¢ï´ S¢ï Ï¢ï ¶G¢ñÈGU Ý ã¢ï v²êæçÜU ÝzGS¢ ÜUè ¶GÏ¢¢S¢¼ S¢œ¢Ú à¢ñ¼G¢Ý¢ï´
ÜUè ¶GÏ¢¢S¢¼ S¢ï |¢è çÁ¢G²¢Î¢ ãñ J
§S¢ çH²ï §S¢ {¢ïÜïU Ï¢¢Á¢G, x¢éÝ¢ã¢ï´ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ÜUÚÝï ±¢Hï
ÝzGS¢ï ¶GÏ¢èS¢ S¢ï Ó¢¢ïÜU‹Ý¢ Úã ¥¢ñÚ ãÚ ±vG¼ ¥¢ñÚ ãÚ ãG¢H }¢ï´ ¥ÐÝï
çÎH ÜU¢ï §S¢ ÜUè }¢é¶G¢HÈGU¼ ÐÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼G Ú¶ »ïS¢¢ ÜUÚÝï
S¢ï ¼ê §S¢ ÜUè ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï Ú¢ãï S¢±¢Ï¢(2)
ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢¢ J çÈUÚ »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼éÛ¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU §S¢ï à¢ã±¢¼
± x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶Ýï ÜïU çH²ï ¼vG±¢ ÜUè Hx¢¢}¢ Îï §S¢ Hx¢¢}¢ ÜïU
çS¢±¢ §S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü §GH¢Á¢ Ýãè´ J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼ê Á¢¢Ý çÜU }¢ñ´ ÝzGS¢ ÜU¢ï x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶Ýï
ÜU¢ »ÜU ÝÈGUèS¢ ÜGU¢§Î¢ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼¢ ãêæ ±¢ïã ²ïã ãñ çÜU
§GÏ¢¢Î¼ Î¢ï çÜGUS}¢ ãñ : »ÜU }¢¢}¢êÚ¢¼ (²¢’Ýè çÁ¢Ý ÜïU ÜUÚÝï
ÜU¢ ãéGv}¢ ãñ), ÎêS¢Úï }¢ç‹ãÄ²¢¼ (²¢’Ýè ±¢ïã Ó¢èÁ¢Gï´ çÁ¢Ý S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢
Á¢GMÚè ãñ) ¥¢ñÚ }¢¢}¢êÚ¢¼ ÜïU Ï¢Á¢¢ H¢Ýï ¥¢ñÚ }¢ç‹ãÄ²¢¼ S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢
ÜïU }¢Á¢}¢ê»G ÜU¢ Ý¢}¢ ¼vG±¢ ãñ J
HïçÜUÝ }¢ç‹ãÄ²¢¼ S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ ãÚ ãG¢H }¢ï´ Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï
¥zGÁ¢GH, çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢¢§GS¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼, çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢ïã¼Ú ¥¢ñÚ ¥¢’H¢ ãñ,
1.....}¢¢ñ¼ ÜïU Ï¢¢Î J 2.....ÎéLS¼ Ú¢S¼¢ J
}¢¢}¢êÚ¢¼ ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ §S¢ ÐãHê ÜUè ¥ãç}}¢Ä²¼ çÁ¢G²¢Î¢ ãñ §S¢è
çH²ï }¢éÁ¢¢ãÎ¢ ± çÚ²¢Á¢G¼ ÜïU }¢éÏ¼Îè à¢éM¥G à¢éM¥G }¢ï´ }¢¢}¢êÚ¢¼ ÐÚ
çÁ¢G²¢Î¢ Á¢G¢ïÚ Îï¼ï ãñ´ ±¢ïã çÎÝ ÜU¢ï Ú¢ïÁ¢Gï S¢ï ã¢ï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Ú¢¼ ÜU¢ï
Ý±¢çÈGUH }¢ï´ ¶ÇGï Úã¼ï ãñ´ J
¥¢ñÚ }¢é‹¼ãè(2) ± ¥ãHï Ï¢S¢èÚ¼ ãGÁ¢GÚ¢¼ }¢ç‹ãÄ²¢¼ S¢ï
§Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÜUè çÁ¢G²¢Î¢ Ð¢Ï¢‹Îè ÜUÚ¼ï ãñ´ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ±¢ïã ¥ÐÝï çÎH¢ï´
ÜU¢ï x¢ñGLËH¢ã ÜïU ¶G²¢H S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼ï ãñ´,
¥ÐÝï çà¢ÜU}¢¢ï´ ÜU¢ï Á¢GMÚ¼ S¢ï Á¢G¢§Î wG¢êÚ¢ÜU S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶¼ï ãñ´,
¥ÐÝè Á¢GÏ¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï Hx¢Gç±²¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢ïãêÎ¢ x¢ézG¼ìx¢ê S¢ï Ï¢Ó¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
¥ÐÝè ÝÁ¢GÚ¢ï´ ÜU¢ï H¢²¢’Ýè Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢¢¼ï ãñ´ §S¢è çH²ï ¥G¢çÏ¢Î
S¢¢Ýè Ýï (ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢) ²êÝéS¢ ¥G¢çÏ¢Î (j) ÜU¢ï ÜUã¢
(¥¢ñÚ §Ý ¥G¢çÏ¢Î¢ï´ ÜUè ÜéUH ¼¢’Î¢Î S¢¢¼ ‰¢è) çÜU
“»ï ²êÝéS¢ (j) Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢ ±¢ïã ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ï S¢Ï¢ S¢ï
çÁ¢G²¢Î¢ Œ²¢Ú Ý}¢¢Á¢G¢ï´ S¢ï ãñ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ±¢ïã Ý}¢¢Á¢G ÐÚ çÜUS¢è ¥¢ñÚ
¥G}¢H ÜU¢ï ¼ÚÁ¢èãG Ýãè´ Îï¼ï, ±¢ïã §GÏ¢¢Î¼ ÜïU S¢é¼êÝ ãñ´, ±¢ïã ÐêÚè
¼GÚãG çS¢ÎìÜGU ± ¼±vÜéUH ÐÚ ÜGU¢§}¢ Úã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ãÚ ±vG¼ ÎÚÏ¢¢Úï
wG¢éÎ¢±‹Îè }¢ï´ ¼Á¢GLü¥G(3) ± Îé¥G¢ }¢ï´ }¢àxG¢êH Úã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G
±¢ïã ãñ´ çÁ¢‹ãï´ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ú¢ïÁ¢Gï S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ãñ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ±¢ïã
Ú¢ïÁ¢Gï ÐÚ çÜUS¢è ¥¢ñÚ ¥G}¢H ÜU¢ï ¼ÚÁ¢èãG Ýãè´ Îï¼ï ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ±¢ïã
ãæñ Á¢¢ï S¢ÎÜGU¢ ÜU¢ï S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¥GÁ¢GèÁ¢G ¶G²¢H ÜUÚ¼ï ãñ´, »ï
²êÝéS¢ ! }¢ñ´ ¼éÛ¢ï §Ý ¼èÝ¢ï´ : Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢ ¥¢ñÚ S¢ÎÜGU¢ ÜUè ¼zGS¢èÚ
Ï¢¼¢¼¢ ãêæ çÜU §Ý S¢ï }¢éÚ¢Î v²¢ ãñ ?
1.....¥¢ñÚ §S¢ ÜïU §GH¢±¢ J 2.....ÜU¢ç}¢H J 3.....çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè J
¼¢ï Ý}¢¢Á¢G S¢ï }¢éÚ¢Î ²ïã ãñ çÜU ¼ê ã}¢ïà¢¢ ¼ÜU¢HèÈGU ±
}¢S¢¢§Ï¢ Ðïà¢ ¥¢Ýï ÐÚ S¢Ï¢í ÜUè Ý}¢¢Á¢G ¥Î¢ ÜUÚ¼¢ Úãï ¥¢ñÚ ã}¢ïà¢¢
¥ãGÜU¢}¢ï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜUè Ï¢Á¢¢ ¥¢±Úè }¢ï´ ÜGU¢§}¢ Úãï J
Ú¢ïÁ¢Gï S¢ï }¢éÚ¢Î ²ïã ãñ çÜU ¼ê ãÚ Ï¢éÚ¢§ü S¢ï ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï Ú¢ïÜïU
Ú¶ï ¥¢ñÚ S¢ÎÜGïU S¢ï }¢éÚ¢Î ²ïã ãñ çÜU ¼ïÚè ¼GÚÈGU S¢ï çÜUS¢è ÜU¢ï
¥çÁ¢GÄ²¼ ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU Ý ÐãéæÓ¢ï v²êæçÜU ¼ê §S¢ S¢ï ¥¢’H¢ à¢ñ ÜU¢
S¢ÎÜGU¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢, çÜUS¢è ÜU¢ï ¥çÁ¢GÄ²¼ Ý ÎïÝ¢ ãè Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢
S¢ÎÜGU¢ ãñ ¥¢ñÚ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ð¢ÜUèÁ¢G¢ ÈïUG’H ãñ J
}¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ Ï¢²¢Ý S¢ï Á¢Ï¢ ¼éÛ¢ ÐÚ Ú¢ïà¢Ý ã¢ï x¢²¢ çÜU
}¢ç‹ãÄ²¢¼(1) S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ çÁ¢G²¢Î¢ ¥ã}¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè çÚ¥G¢²¼ ¥¢ñÚ
ÜU¢ïçà¢à¢ çÁ¢G²¢Î¢ ¥¢ñH¢ ± }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ ¼¢ï ¥x¢Ú ¼éÛ¢ï Î¢ïÝ¢ï´ çÜGUS}¢ ÜUè
§GÏ¢¢Î¼ (¥±¢}¢èÚ(2) ÜUè Ï¢Á¢¢ ¥¢±Úè ¥¢ñÚ }¢ç‹ãÄ²¢¼ S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢)
ãG¢çS¢H ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ¼ê Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢ Ð¢Ï¢‹Î ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ¼ê §GÏ¢¢Î¼ ÜïU
}¢é¥¢G }¢Hï }¢ï´ ÜU}¢¢H ¼ÜU ÐãéÓæ ¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ¼ïÚè }¢éÚ¢Î ãG¢çS¢H ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ
¥¢ÈGU¢¼ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥SH x¢GÝè}¢¼ ¼ïÚï ã¢‰¢ ¥¢ x¢§ü J
¥¢ñÚ ¥x¢Ú Î¢ïÝ¢ï´ çÜGUS}¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ¼éÛ¢ï ãG¢çS¢H Ý ã¢ï S¢ÜïU
¼¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ¼ê Á¢¢çÝÏ¢ï §çÁ¼Ý¢Ï¢(3) ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú ÜUÚï ²ïã
Á¢¢çÝÏ¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï S¢ï ¼ê }¢¥G¢S¢è ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã S¢ï ¼¢ï S¢¢çH}¢
¥¢ñÚ }¢ãGÈGUêÁ¢G Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼ê ²ïã Á¢¢çÝÏ¢ §çwG¼²¢Ú Ý ÜUÚï ¥¢ñÚ
x¢éÝ¢ã¢ï´ ± Ï¢éÚ¢§²¢ï´ S¢ï Ý Ï¢Ó¢ï ¼¢ï S¢¢Úè Ú¢¼ Ý±¢çÈGUH ¥Î¢ ÜUÚÝï çÎÝ
ÜU¢ï Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶Ýï ¥¢ñÚ Îèx¢Ú }¢éS¼ãGÏ¢ ©}¢êÚ }¢ï´ }¢àxG¢êH ã¢ïÝï S¢ï ¼éÛ¢ ÜU¢ï
ÜU¢ï§ü ÈGU¢§Î¢ Ýãè´ ÐãéæÓ¢ïx¢¢, ¼ïÚè ²ïã à¢Ï¢ Ï¢ïÎ¢Úè ÜUè }¢à¢vGÜGU¼ï´ Ï¢ï S¢êÎ
ã¢ï´x¢è v²êæçÜU x¢éÝ¢ã¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§²¢ï´ S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ Ý ÜUÚÝï ÜUè ±Á¢ã
1 .....çÁ¢Ý ©}¢êÚ S¢ï }¢‹¥G çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J 2 .....çÁ¢Ý ©}¢êÚ ÜU¢ï ÜUÚÝï ÜU¢ ÜUã¢
x¢²¢ ãñ J 3 .....x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ J
S¢ï ¼ïÚè ÝïçÜU²¢æ S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ Ï¢ÚÏ¢¢Î ¥¢ñÚ Á¢G¢»¥G ã¢ï¼è Á¢¢»´x¢è ¥¢ñÚ
çÎÝ ÜU¢ï Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶ ÜUÚ Á¢Ï¢ ¼ê x¢GèÏ¢¼, çÜUÁGÏ¢(1) ¥¢ñÚ ÎêS¢Úè Ï¢ïãêÎ¢
x¢éz¼G ìx¢ê S¢ï ÐÚãïÁ¢G Ý ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ¼ïÚï §S¢ Ú¢ïÁ¢Gï ÜU¢ v²¢ ÈGU¢§Î¢ ÐãéæÓ¢ïx¢¢ J
ãGÁ¢GÚ¼ï §GÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ E S¢ï çÜUS¢è Ýï ÐêÀ¢ çÜU §Ý Î¢ï
¥¢Îç}¢²¢ï´ }¢ï´ ¥zGÁ¢GH ÜU¢ñÝ ãñ »ÜU ±¢ïã Á¢¢ï ÝïçÜU²¢æ |¢è çÁ¢G²¢Î¢ ÜUÚï
¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã |¢è çÁ¢G²¢Î¢ ÜUÚï, ÎêS¢Ú¢ ±¢ïã Á¢¢ï ÝïçÜU²¢æ |¢è ÜU}¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã
|¢è ÜU}¢ ÜUÚï ? ¥¢Ð (5) Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ çÜU Î¢ïÝ¢ï´ Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ´ J
ã}¢ Ýï ²ïã Á¢¢ï ÜUã¢ ãñ çÜU çÁ¢G²¢Î¢ ÝïçÜU²¢æ ÜUÚÝï ÜïU Ï¢Á¢¢»
x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ çÁ¢G²¢Î¢ Á¢GMÚè ¥¢ñÚ ¥ã}¢ ãñ ¼¢ï §S¢ ÜUè ç}¢S¢¢H
}¢ÚèÁ¢G ÜUè S¢è ãñ çÜU §S¢ ÜïU §GH¢Á¢ ÜïU Î¢ï ÐãHê ãñ´ : »ÜU ÐãHê }¢ÚèÁ¢G
ÜU¢ï Î±¢ ÎïÝ¢, ÎêS¢Ú¢ ÐãHê }¢ÚèÁ¢G ÜU¢ }¢éçÁ¢GÚ Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï ÐÚãïÁ¢G ÜUÚÝ¢,
¼¢ï ¥x¢Ú Î¢ïÝ¢ï´ Ó¢èÁ¢Gï }¢ÚèÁ¢G ÜïU çH²ï ãG¢çS¢H ã¢ï Á¢¢»æ ¼¢ï Ï¢è}¢¢Ú Á¢ËÎ
çS¢ãìGãG¼ }¢‹Î ¥¢ñÚ ¼‹ÎéLS¼ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Î¢ïÝ¢ï´ ÐãHê
}¢¢ñÁ¢êÎ Ý ã¢ïæ ¼¢ï Á¢¢çÝÏ¢ï ÐÚãïÁ¢G ¥¢ñH¢ ± ¥zGÁ¢GH ãñ ¥¢ñÚ »ïS¢è Î±¢
ÜGU¼G¥GÝ ÜU¢ï§ü ÈGU¢§Î¢ Ýãè´ Îï¼è çÁ¢S¢ ÜïU S¢¢‰¢ Ï¢Î ÐÚãïÁ¢Gè ÜU¢ï |¢è
Ú±¢ Ú¶¢ Á¢¢» HïçÜUÝ Î±¢ Ý ã¢ï }¢x¢Ú ÐÚãïÁ¢G ã¢ï ¼¢ï ²ïã Á¢GMÚ
}¢éÈGUèÎ ãñ, ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ÜU¢ §Úà¢¢Î ãñ :
ãÚ Ï¢è}¢¢Úè ÜïU §GH¢Á¢ ÜUè ¥SH ÐÚãïÁ¢G ãñ J
ãéGÁG¢êÚ (6) ÜïU §Úà¢¢Î ÜU¢ }¢¼GHÏ¢ ²ïã ãñ
çÜU ÐÚãïÁ¢G Ï¢Á¢¢» wG¢éÎ »ÜU Ï¢ïã¼ÚèÝ §GH¢Á¢ ãñ §S¢ ÜïU ã¢ï¼ï ãé±ï çÜUS¢è
¥¢ñÚ §GH¢Á¢ ÜUè Á¢GMÚ¼ ãè Ýãè´ ÐÇG¼è, §S¢è çH²ï S¢éÝ¢ x¢²¢ ãñ çÜU
çã‹ÎéS¼¢Ý ÜïU H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU Ï¢è}¢¢Ú ÜU¢ S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ¥¢ñÚ ¥¢’H¢
§GH¢Á¢ Ï¢è}¢¢Ú ÜU¢ï ¶¢Ýï ÐèÝï ¥¢ñÚ ÜU¢}¢ ÜU¢Á¢ S¢ï ÐÚãïÁ¢G ÜUÚ¢Ý¢ ãñ,
1 .....Û¢êÅ J

§Ý ÜïU ã¢æ çS¢ÈüGU ÐÚãïÁ¢G S¢ï ãè ©G}¢ê}¢Ý }¢ÚèÁ¢G ¼‹ÎéLS¼ ¥¢ñÚ çS¢¤GãG¼
²¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
ã}¢¢Úï §S¢ }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ Ï¢²¢Ý S¢ï ¼éÛ¢ ÐÚ Ú¢ïà¢Ý ¥¢ñÚ
±¢Á¢ïGãG ã¢ï x¢²¢ çÜU ¼vG±¢ ãè ¥SH Á¢¢ïãÚ ¥¢ñÚ ÝÁ¢¢¼ï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢
Á¢GÚè¥G¢ ãñ, §‹S¢¢Ý¢ï´ }¢ï´ }¢éœ¢ÜGUè H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ ÎÚÁ¢¢ ãè S¢Ï¢ S¢ï ªæÓ¢¢ ¥¢ñÚ
Ï¢éH‹Î ãñ, §S¢ çH²ï »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼éÛ¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU ¥ÐÝï
¥‹ÎÚ ¼vG±¢ ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ÐêÚè ÜU¢ïçà¢à¢ ¥¢ñÚ }¢éÜU}}¢H çÁ¢g¢ï
Á¢ãÎ ÜUÚï J
x¢ñãæê ÜU¢ Î¢Ý¢ ¼¢ïÇÝG ï ÜU¢ ©¶GÚ±è ÝévSG ¢¢Ý

}¢‹ÜGUêH ãñ çÜU »ÜU à¢wGS¢ ÜU¢ï Ï¢¢’Îï ±ÈGU¢¼ çÜUS¢è Ýï
wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶ ÜUÚ ÐêÀ¢ : ²¢’Ýè ¥ËH¢ã 1
Ýï ¥¢Ð ÜïU S¢¢‰¢ v²¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ? ÜUã¢ : ¥ËH¢ã
1 Ýï }¢éÛ¢ï Ï¢wGà¢ çÎ²¢ HïçÜUÝ çãGS¢¢Ï¢¢ï çÜU¼¢Ï¢ ãé±¢ ²ã¢æ ¼ÜU
çÜU ©S¢ çÎÝ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ |¢è }¢éÛ¢ S¢ï ÐêÀ x¢À ãé§ü çÁ¢S¢ Ú¢ïÁ¢G }¢ñæ Ú¢ïÁ¢ïG
S¢ï ‰¢¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï »ÜU Î¢ïS¼ ÜUè ÎéÜU¢Ý ÐÚ Ï¢ñÆ¢ ãé±¢ ‰¢¢ Á¢Ï¢ §zG¼¢G Ú
ÜU¢ ±vG¼ ãé±¢ ¼¢ï }¢ñ´ Ýï x¢ñãêæ ÜUè »ÜU Ï¢¢ïÚè }¢ï´ S¢ï x¢ñãêæ ÜU¢ »ÜU Î¢Ý¢
©Æ¢ çH²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï ¼¢ïÇG ÜUÚ ¶¢Ý¢ ãè Ó¢¢ã¼¢ ‰¢¢ çÜU »ÜU
Î}¢ }¢éÛ¢ï »ãGS¢¢S¢ ãé±¢ çÜU ²ïã Î¢Ý¢ }¢ïÚ¢ Ýãè´ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï }¢ñ´ Ýï ©S¢ï
Á¢ã¢æ S¢ï ©Æ¢²¢ ‰¢¢ ÈGU¢ñÚÝ ©S¢è Á¢x¢ã Ç¢H çÎ²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ |¢è
çãGS¢¢Ï¢ çH²¢ x¢²¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ©S¢ ÐÚ¢» x¢ñãêæ ÜïU ¼¢ïÇGï Á¢¢Ýï ÜïU
ÝévGS¢¢Ý ÜïU Ï¢ÜGUÎÚ }¢ïÚè ÝïçÜU²¢æ }¢éÛ¢ S¢ï Hè x¢§üæ J (x¢GèÏ¢¼ ÜUè ¼Ï¢¢ã
ÜU¢çÚ²¢æ, S¢.124 Ï¢ ãG±¢H¢ )

ÈGUSH
çÈUÚ ¼éÛ¢ ÐÚ Ó¢¢Ú ¥¢’Á¢G¢ ÜUè çÝx¢ãÎ¢à¼ |¢è H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ
Á¢GMÚè ãñ v²êæçÜU çÁ¢S}¢ }¢ḯ ²ïãè Ó¢¢Ú ©GÁ±G Ï¢ÇGï ¥¢ñÚ ¥SH ãñ́ :
¥¢æ¶ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼
¥Ã±H ¥¢æ¶, §S¢ ÜUè çÝx¢ãÎ¢à¼ §S¢ çH²ï Á¢GMÚè ¥¢ñÚ
H¢çÁ¢G}¢è ãñ çÜU ÎèÝ¢ï Îé‹²¢ ÜïU ÜU¢}¢¢ï´ ÜU¢ Î¢Ú¢ï }¢Î¢Ú çÎH ÐÚ ãñ ¥¢ñÚ
çÎH ÜUè ¶GÚ¢Ï¢è ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ ±S±S¢ï ±x¢ñGÚ¢ ¥ÜUS¢Ú¢ï Ï¢ïà¢¼Ú ¥¢æ¶
ÜUè ±Á¢ã ãè S¢ï ÐñÎ¢ ã¢ï¼ï ãñ´ §S¢è çH²ï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè 5 Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU :
Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥ÐÝè ¥¢æ¶ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ Ýãè´ ÜUÚ¼¢ ©S¢ ÜU¢
çÎH Ï¢ï ÜGUè}¢¼ ã¢ï¼¢ ãñ ²¢’Ýè ©S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ÜU}¢¢H ²¢ ÝêÚ ±x¢ñGÚ¢ Ýãè´
¥¢ S¢ÜU¼¢ J
Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼
ÎêS¢Ú¢ ©GÁG± Á¢GÏ¢¢Ý, §S¢ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ¥¢ñÚ çÝx¢ãÎ¢à¼ §S¢
çH²ï Á¢GMÚè ¥¢ñÚ ¥ã}¢ ãñ çÜU ¼é}ã¢Úè §GÏ¢¢Î¼ ± ¼G¢¥G¼ ÜU¢ ÝzG¥G,
ÈUH ¥¢ñÚ çS¢H¢ §S¢è ÜUè çÝx¢ãÎ¢à¼ S¢ï ±¢Ï¢S¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´
±S±S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ Á¢G¢»¥G ¥¢ñÚ ¶GÚ¢Ï¢ ã¢ïÝ¢ |¢è ¥ÜUS¢Ú §S¢è
Á¢GÏ¢¢Ý ÜïU Ï¢¢§GS¢ ã¢ï¼¢ ãñ v²êæçÜU Ï¢Ý¢±Å ¥¢ñÚ S¢Á¢¢ ÜUÚ x¢ézG¼ìx¢ê ¥¢ñÚ
x¢GèÏ¢¼ ±x¢ñGÚ¢ ¥x¢Ó¢ïü »ÜU HzGÁ¢G ãè ã¢ï ¼ïÚè S¢¢H ÜUè Ï¢çËÜU Ð‹ÎÚã
S¢¢H ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ± çÚ²¢Á¢G¼ ÜU¢ï ¼Ï¢¢ã ¥¢ñÚ Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚ Îï¼è ãñ,
§S¢è çH²ï Ï¢¢’Á¢G Ï¢éÁG¢éx¢¢ïZ (k) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU
S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ çÁ¢S¢
Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï ÜñGUÎ¢ï Ï¢‹Î }¢ï´ Ú¶Ý¢ Á¢GMÚè ãñ ±¢ïã Á¢GÏ¢¢Ý ãñ J

}¢Ú±è ãñ çÜU S¢¢¼ ¥G¢çÏ¢Î¢ï´ }¢ï´ S¢ï »ÜU ¥G¢çÏ¢Î Ýï ÜUã¢ : »ï
²êÝéS¢ (j) Á¢¢ï H¢ïx¢ ÐêÚè }¢ïãGÝ¼ ¥¢ñÚ ÜU¢ïçà¢à¢ S¢ï §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´
}¢àxG¢êH Úã¼ï ãñ´ ©Ý ÜU¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÐÚ Á¢¢ï §çS¼ÜGU¢}¢¼ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï¼è ãñ
±¢ïã Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè ÐêÚè ¼GÚãG çÝx¢ãÎ¢à¼ ÜU¢ Ý¼èÁ¢¢ ãñ J çÈUÚ ©S¢
¥G¢çÏ¢Î Ýï ÜUã¢ : çãGzGÁ¢Gï Á¢GÏ¢¢Ý(1) S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÐS¢‹ÎèÎ¢ ¼ïÚï
ÝÁ¢GÎèÜU ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G Ýãè´ ã¢ïÝè Ó¢¢çã²ï v²êæçÜU çÎH ÜU¢ï ãÚ çÜGUS}¢ ÜïU
±S±S¢¢ï´ S¢ï Ð¢ÜU Ú¶Ýï ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢ ²ïãè ãñ J
çÈUÚ ¼ê Á¢GÚ¢ çÁ¢G‹Îx¢è ÜïU ±¢ïã ÜGUè}¢¼è H}ãG¢¼ ¼¢ï ²¢Î ÜUÚ Á¢¢ï
¼ê Ýï Ï¢ïãêÎ¢ ¥¢ñÚ HxG± x¢ézG¼ìx¢ê }¢ï´ Á¢G¢»¥G çÜU²ï ãñ´ ¥x¢Ú ¼ê ©Ý ¥GÁ¢GèÁ¢G
H}ãG¢¼ }¢ï´ ¼¢ñÏ¢¢ ± §çS¼x¢GÈGU¢Ú ÜUÚ¼¢ ¼¢ï à¢¢²Î çÜUS¢è ÝïÜU Í¢ÇGè }¢ï´
¼ïÚè ¼¢ñÏ¢¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ï Á¢¢¼è ¥¢ñÚ ¼ïÚï x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ çÎ²ï Á¢¢¼ï ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï
ÝzG¥G ã¢ï¼¢, ²¢ ©Ý H}ãG¢¼ }¢ï´ ÜU¢ ç±Îü ÜUÚ¼¢ Úã¼¢ ¼¢ï
¼éÛ¢ï Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ ç}¢H¼¢, ²¢ ©Ý H}ãG¢¼ }¢ï´ ²ïã Îé¥G¢
ÜUÚ¼¢ : “»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï ¥G¢çÈGUÄ²¼ ¥¢ñÚ S¢H¢}¢¼è
ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ J” à¢¢²Î çÜUS¢è }¢éÏ¢¢ÚÜU S¢¢¥G¼ }¢ï´ ²ïã
¥ËÈGU¢Á¢G ¼ïÚï }¢éæã S¢ï çÝÜUH¼ï ¥¢ñÚ ¼ïÚè Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ï Á¢¢¼è, §S¢
¼GÚãG ¼ê Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï ÝÁ¢¢¼ Ð¢ Á¢¢¼¢, ¼¢ï v²¢
HxG± ¥¢ñÚ Ï¢ïãêÎ¢ ÜUH¢}¢ }¢ï´ H}ãG¢¼ï çÁ¢G‹Îx¢è ÜU¢ï Á¢G¢»¥G ÜUÚÝ¢
±¢Á¢ïGãG ¥¢ñÚ Ï¢Ä²Ý(2) ¶GS¢¢Ú¢ Ýãè´ ? §Ý ¥±ÜGU¢¼ }¢ï´ ¥x¢Ú
Á¢GÏ¢¢Ý ÜU¢ï ¥±Ú¢Î¢ï ±Á¢G¢§ÈGU }¢ï´ }¢àxG¢êH Ú¶¼¢ ¼¢ï Ï¢ÇïG Ï¢ÇGï ÈGU¢§Îï
ãG¢çS¢H ã¢ï¼ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÝzGS¢ ¥¢ñÚ ±vG¼ ÜU¢ï ÈéUGÁG¢êH ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ Ý
Hx¢¢, ¼¢çÜU Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ ¼éÛ¢ï }¢H¢}¢¼ Ý ã¢ï ¥¢ñÚ }¢ñÎ¢Ýï }¢ãGà¢Ú
}¢ï´ çãGS¢¢Ï¢ ÜïU çH²ï çÁ¢G²¢Î¢ ÎïÚ Ý LÜUÝ¢ ÐÇGï, §S¢ }¢Á¢G}¢êÝ ÜU¢ï
»ÜU à¢¢§GÚ Ýï ¥ÓÀï ÐñÚ¢» }¢ï´ ¥Î¢ çÜU²¢ ãñ :
1 .....Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ J 2 .....Á¢G¢çãÚ J
Á¢Ï¢ ¼ê Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï ÜU¢ï§ü Ï¢¢ç¼GH Ï¢¢¼ ÜUãÝï ÜU¢ ÜGUSÎ ÜUÚï ¼¢ï ©S¢
Ï¢¢ç¼GH S¢ï Á¢GÏ¢¢Ý ÜU¢ï Ú¢ïÜU ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè Á¢x¢ã wG¢éÎ¢ ÜUè ¼SÏ¢èãG ÜUÚ J
ÐïÅ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼
¼èS¢Ú¢ ©GÁG± çÁ¢S¢ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ¥¢ñÚ çÝx¢ãÎ¢à¼ Á¢GMÚè ãñ
±¢ïã ÐïÅ ãñ, §S¢ ÜUè çÝx¢ãÎ¢à¼ §S¢ ±¢çS¢¼ïG Á¢GMÚè ãñ çÜU Ï¢‹Î¢ Îé‹²¢
}¢ï´ §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï ¥¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ çx¢GÁ¢G¢ ¥G}¢H ÜïU çH²ï Ï¢ }¢ç‹Á¢GHï
Ï¢èÁ¢ ¥¢ñÚ Ð¢Ýè ÜïU ãñ Á¢ñS¢¢ ¼éwG}¢ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ¼Ý¢S¢éÏ¢ S¢ï §S¢ï Ð¢Ýè
çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢ ±ñS¢¢ ãè Ï¢èÁ¢ ©x¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼éwG}¢ ¶GÚ¢Ï¢ ã¢ï ¼¢ï ©S¢
S¢ï ¶ï¼è ¥ÓÀè Ýãè´ ã¢ïx¢è Ï¢çËÜU »ïS¢ï Ï¢èÁ¢ S¢ï ²ïã ¶G¼GÚ¢ ãñ çÜU
à¢¢²Î ±¢ïã ¼ïÚè Á¢G}¢èÝ ãè ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï ¶GÚ¢Ï¢ ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ
¥¢ç²‹Î¢ Á¢GÚ¢¥G¼ ÜïU ÜGU¢çÏ¢H Ý Úãï §S¢è çH²ï ãGÁ¢GÚ¼ï }¢¢’MÈGU
ÜU¶Gèü I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
Á¢Ï¢ ¼ê Ú¢ïÁ¢Gï Ú¶ï ¼¢ï §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ ¶G²¢H Ú¶ çÜU çÜUS¢ Ó¢èÁ¢G S¢ï ©S¢ï
§zG¼G¢Ú ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÜUS¢ ÜïU Ð¢S¢ §zG¼G¢Ú ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÜUS¢ ÜïU
¶¢Ýï S¢ï §zG¼G¢Ú ÜUÚ¼¢ ãñ v²êæçÜU Ï¢ãé¼ ÎzG¥G¢ »ïS¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU çS¢ÈüGU
»ÜU ¶GÚ¢Ï¢ HévG}¢ï S¢ï çÎH ÜUè ÜñUçÈGUÄ²¼ ¶GÚ¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ çÈUÚ
S¢¢Úè ©G}¢í ±¢ïã ¥ÐÝè ¥SHè ãG¢H¼ ÐÚ Ýãè´ ¥¢ S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼
ÎzG¥G¢ »ïS¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU çS¢ÈüGU »ÜU ¶GÚ¢Ï¢ HévG}¢¢ ÐïÅ }¢ï´ Á¢¢Ýï S¢ï »ÜU
S¢¢H ¼ÜU Ý}¢¢Á¢Gï ¼ãÁÁ¢éÎ ¥Î¢ ÜUÚÝï S¢ï §‹S¢¢Ý }¢ãGM}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢
ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ ÎzG¥G¢ »ïS¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU çS¢ÈüGU »ÜU ÎzG¥G¢ Ï¢Î ÝÁ¢GÚ
Îï¶Ýï S¢ï Ï¢‹Î¢ »ÜU ¥GS¢ïü ¼ÜU ç¼H¢±¼ï ÜéUGÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU S¢ï }¢ãGM}¢ ã¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ Ï¢‹Î¢ ÜU|¢è »ïS¢¢ HévG}¢¢ ¶¢ Hï¼¢ ãñ çÜU çÁ¢S¢ ÜïU S¢Ï¢Ï¢
»ÜU S¢¢H ¼ÜU §GÏ¢¢Î¼ S¢ï }¢ãGM}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
§S¢ çH²ï »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¥x¢Ú ¼ê §SH¢ãïG ÜGUËÏ¢ ¥¢ñÚ ¼¢ñÈGUèÜïGU
§GÏ¢¢Î¼ Ó¢¢ã¼¢ ãñ ¼¢ï ¼éÛ¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU ¥ÐÝè çx¢GÁ¢G¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´
S¢wG¼ »ãGç¼²¢¼G ÜUÚï, ²ïã ¥SH çx¢GÁ¢G¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ãéGv}¢ ãñ çÈUÚ
§S¢ }¢ï´ ÎÚÁ¢» §çS¼ãGÏ¢¢Ï¢ ÐÚ çÝx¢¢ã Ú¶Ý¢ |¢è Á¢GMÚè ãñ ±ÚÝ¢ ¼ê
çx¢GÁ¢G¢ ©Æ¢Ýï ±¢H¢ Å^å Ï¢Ý Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ §ÏÝéH ±vG¼(1) ã¢ï Á¢¢»x¢¢
v²êæçÜU ã}¢ï´ ²ÜGUèÝ ãñ Ï¢çËÜU ã}¢ Ýï ÜU§ü Ï¢¢Ú }¢éà¢¢ãÎ¢ çÜU²¢ ãñ ÐïÅ
|¢Ú ÜUÚ ¶¢Ýï S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜGU¼G¥GÝ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÝzGS¢
ÜU¢ï }¢Á¢Ï¢êÚ ÜUÚ ÜïU ¥¢ñÚ ãGèHï Ï¢ã¢Ýï S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼GÚÈGU Hx¢¢²¢ |¢è
Á¢¢» ¼¢ï »ïS¢è §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ çÏ¢ËÜéUH HÁGÁ¢G¼ ± ãGH¢±¼ Ýãè´ ã¢ï¼è
§S¢è çH²ï Ï¢¢’Á¢G S¢¢çHãGèÝ ( ) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
¥x¢Ú ¼ê ÐïÅ |¢Ú ÜïU ¶¢Ýï ÜU¢ ¥G¢Îè ãñ ¼¢ï ãGH¢±¼ï §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ©}}¢èÎ
Ý Ú¶ ¥¢ñÚ çÎH }¢ï´ çÏ¢x¢GñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÝêÚ ÜñUS¢ï ¥¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ²¢ ©S¢
§GÏ¢¢Î¼ S¢ï |¢è ÜñUS¢ï ÝêÚ ¥¢ S¢ÜU¼¢ ãñ Á¢¢ï Ï¢ï HÁGÁ¢G¼ ¥¢ñÚ Ï¢ï Á¢G¢ñÜUG ãñ J
§S¢è çH²ï ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢ çÏ¢Ý ¥Îã}¢ I Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU }¢ñ´ ÜU¢ïãï HéÏÝ¢Ý }¢ïæ Ï¢ãé¼ S¢ï ¥ãHéËH¢ã ÜUè S¢¢ïãGÏ¢¼
1 .....Á¢G}¢¢Ýï ÜU¢ xG¢éH¢}¢ J
}¢ï´ Úã¢ ãêæ J ©Ý }¢ï´ S¢ï ãÚ »ÜU }¢éÛ¢ï ²ïãè ±çS¢Ä²¼ çÜU²¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢
çÜU »ï §Ï¢í¢ãè}¢ ! Á¢Ï¢ ¼ê ¥ãHï Îé‹²¢ ÜïU Ð¢S¢ Á¢¢» ¼¢ï ©Ý ÜU¢ï §Ý
Ó¢¢Ú Ï¢¢¼¢ï´ ÜUè ÝS¢èãG¼ ÜUÚÝ¢ :
{1} Á¢¢ï ÐïÅ |¢Ú ÜUÚ ¶¢»x¢¢ ©S¢ï §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ HÁGÁ¢G¼ ÝS¢èÏ¢ Ýãè´
ã¢ïx¢è J
{2} Á¢¢ï çÁ¢G²¢Î¢ S¢¢ï»x¢¢ ©S¢ ÜUè ©G}¢í }¢ï´ Ï¢ÚÜU¼ Ýãè´ ã¢ïx¢è J
{3} Á¢¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜUè wG¢éà¢ÝêÎè Ó¢¢ãï ±¢ïã ¥ËH¢ã ÜUè wG¢éà¢ÝêÎè S¢ï
Ý¢ ©}}¢èÎ ã¢ï Á¢¢» J
{4}ÁÁ¢¢ï x¢GèÏ¢¼ ¥¢ñÚ ÈéUGÁG¢êH x¢¢ï§ü çÁ¢G²¢Î¢ ÜUÚïx¢¢ ±¢ïã ÎèÝï §SH¢}¢
ÐÚ Ýãè´ }¢Úïx¢¢ J
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ãìH çÏ¢Ý ¥GÏÎéËH¢ã ¼éS¼Úè I Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU ¼}¢¢}¢ ÝïçÜU²¢æ §‹ãè Ó¢¢Ú Ï¢¢¼¢ï´ }¢ï´ Ï¢‹Î ãñ´ :
{1} çà¢ÜU}¢ ÜU¢ï ¶G¢Hè Ú¶Ý¢ {2} ¶G¢}¢¢ïà¢è {3} }¢wGHêÜGU S¢ï
çÜUÝ¢Ú¢ ÜUà¢è ¥¢ñÚ {4} à¢Ï¢ Ï¢ïÎ¢Úè J
Ï¢¢’Á¢G S¢¢çHãGèÝ ( ) Ýï ÈG U Ú}¢¢²¢ ãñ çÜU
|¢êÜU ã}¢¢Ú¢ S¢Ú}¢¢²¢ ãñ J
§S¢ ÜGU¢ñH ÜïU }¢¢’Ý¢ ²ïã ãñæ çÜU ã}¢ï´ Á¢¢ï ÈGUÚ¢x¢G¼, S¢H¢}¢¼è,
§GÏ¢¢Î¼, ãGH¢±¼, §GË}¢ ¥¢ñÚ ¥G}¢Hï Ý¢ÈïGU¥G ±x¢GñÚ¢ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï¼¢ ãñ
±¢ïã S¢Ï¢ |¢êÜU ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ¥¢ñÚ S¢Ï¢í ÜUè Ï¢ÚÜU¼ S¢ï ã¢ï¼¢ ãñ J
çÎH ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼
Ó¢¢ñ‰¢¢ ©GÁG± çÁ¢S¢ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ¥¢ñÚ çÝx¢ãÎ¢à¼ ¥Á¢GãGÎ
Á¢GMÚè ãñ ±¢ïã çÎH ãñ v²êæçÜU ²ïã ¼}¢¢}¢ çÁ¢S}¢ ÜU¢ ¥SH ãñ,
Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ¥x¢Ú ¼ïÚ¢ çÎH ¶GÚ¢Ï¢ ã¢ï ¼¢ï ¼ïÚï ¼}¢¢}¢ ¥¢’Á¢G¢ ¶GÚ¢Ï¢ ã¢ï´x¢ï
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼ê §S¢ ÜUè §SH¢ãG ÜUÚ Hï ¼¢ï Ï¢¢ÜGUè S¢Ï¢ ¥¢’Á¢G¢ ÜUè
§SH¢ãG ã¢ï Á¢¢»x¢è v²êæçÜU çÎH ÎÚwG¼ ÜïU ¼Ýï ÜUè }¢¢çÝ‹Î ãñ ¥¢ñÚ
Ï¢¢ÜGUè ¥¢’Á¢G¢ à¢¢¶G¢ï´ ÜUè ¼GÚãG ¥¢ñÚ à¢¢¶G¢ïæ ÜUè §SH¢ãG ²¢ ¶GÚ¢Ï¢è
ÎÚwG¼ ÜïU ¼Ýï ÐÚ }¢¢ñÜGUêÈGU ãñ ¼¢ï ¥x¢Ú ¼ïÚè ¥¢æ¶, Á¢GÏ¢¢Ý, ÐïÅ ±x¢ñGÚ¢
ÎéLS¼ ã¢ï´ ¼¢ï §S¢ ÜU¢ }¢¼GHÏ¢ ²ïã ãñ çÜU ¼ïÚ¢ çÎH ÎéLS¼ ¥¢ñÚ
§SH¢ãG ²¢zG¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥¢æ¶, Á¢GÏ¢¢Ý, çà¢ÜU}¢ ±x¢ñGÚ¢ x¢éÝ¢ã¢ï´
ÜUè ¼GÚÈGU Ú¢çx¢GÏ¢ ã¢ï´ ¼¢ï S¢}¢Û¢ Hï çÜU ¼ïÚ¢ çÎH ¶GÚ¢Ï¢ ãñ J
çÈUÚ ¼éÛ¢ï ²ÜGUèÝ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU çÎH ÜU¢ ÈGUS¢¢Î çÁ¢G²¢Î¢
¥¢ñÚ S¢æx¢èÝ ãñ §S¢ çH²ï §SH¢ãïG ÜGUËÏ¢ ÜUè ¼GÚÈGU ÐêÚè ¼±ÁÁ¢¢ïã Îï
¼¢çÜU ¼}¢¢}¢ ¥¢’Á¢G¢ ÜUè §SH¢ãG ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ¼¢çÜU ¼ê MãG¢Ýè Ú¢ãG¼
}¢ãGS¢êS¢ ÜUÚï J
çÈUÚ ÜGUËÏ¢ ÜUè §SH¢ãG çÝã¢²¼ }¢éçàÜUH ¥¢ñÚ Îéà±¢Ú ãñ
v²êæçÜU §S¢ ÜUè ¶GÚ¢Ï¢è ¶G¼GÚ¢¼ ± ±S¢¢ç±S¢ ÐÚ }¢ÏÝè ãñ çÁ¢Ý ÜU¢
ÐñÎ¢ ã¢ïÝ¢ Ï¢‹Îï ÜïU §çwG¼²¢Ú }¢ï´ Ýãè´, §S¢ çH²ï §S¢ ÜUè §SH¢ãG }¢ï´
ÐêÚè ã¢ïà¢²¢Úè, Ï¢ïÎ¢Úè ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ çÁ¢g¢ï Á¢ãÎ ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ,
§‹ãè ±éÁ¢éã¢¼ ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ ¥SãG¢Ï¢ï }¢éÁ¢¢ãÎ¢ ± çÚ²¢Á¢G¼ §SH¢ãïG
ÜGUËÏ¢ ÜU¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Îéà±¢Ú ¶G²¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥ÚÏ¢¢Ï¢ï Ï¢S¢èÚ¼ §S¢
ÜUè §SH¢ãG ÜU¢ çÁ¢G²¢Î¢ »ãç¼}¢¢}¢ ÜUÚ¼ï ãñ´, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ãGÁ¢GÚ¼ï Ï¢¢²Á¢GèÎ
çÏ¢S¼G¢}¢è I S¢ï }¢‹ÜGUêH ãñ çÜU ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
}¢ñ´ Ýï ¥ÐÝï çÎH, Á¢GÏ¢¢Ý ¥¢ñÚ ÝzGS¢ ÜUè §SH¢ãG ÐÚ ÎS¢ ÎS¢ Ï¢ÚS¢
S¢ÈüGU çÜU²ï, §Ý }¢ï´ çÎH ÜUè §SH¢ãG }¢éÛ¢ï S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Îéà±¢Ú
}¢¢’Hê}¢ ãé§ü J
çÈUÚ §SH¢ãïG ÜGUËÏ¢ ÜïU çS¢HçS¢Hï }¢ï´ Ó¢¢Ú ©}¢êÚ Á¢¢ï ã}¢ ÐèÀï
çÁ¢GRU ÜUÚ ¥¢» ãñ´ ²¢’Ýè H}Ï¢è ©}}¢èÎ¢ï´, ¥¢’}¢¢H }¢ï´ Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè,
ãGS¢Î ¥¢ñÚ ¼ÜUÏÏ¢éÚ S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ ¥¢ñÚ »ãGç¼Ú¢Á¢G(1) ÜUÚÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ J
§S¢ }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ §Ý Ó¢¢Ú ©}¢êÚ S¢ï §çÁ¼Ý¢Ï¢ ÜUÚÝï ÜUè ¼wGS¢èS¢
ã}¢ Ýï §S¢ çH²ï ÜUè ãñ çÜU ¥x¢Ó¢ïü ¥G¢}¢ H¢ïx¢ |¢è §Ý ©}¢êÚ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢
ãñ´ }¢x¢Ú §GÏ¢¢Î¼ x¢éÁ¢G¢Ú H¢ïx¢ ¶G¢S¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ §Ý }¢ïæ }¢éÏ¼H¢ ãñ´ §S¢
çH²ï ²ïã Ó¢¢Ú ©}¢êÚ çÁ¢G²¢Î¢ ÜGUÏ¢èãG ¥¢ñÚ Ï¢éÚï ãñ´, »ïS¢¢ ¥G¢}¢ ã¢ï¼¢ ãñ
çÜU §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ çÜUS¢è H}Ï¢è ©}}¢èÎ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ Úã¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ±¢ïã §S¢ï »ÜU ¥ÓÀè çÝÄ²¼ ¶G²¢H ÜUÚ Úã¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
¥¢ç¶GLH ¥}¢í ±¢ïã §S¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ¥G}¢H }¢ï´ S¢éS¼è ¥¢ñÚ ÜU¢çãHè
}¢ï´ çx¢çÚzG¼¢Ú ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜU|¢è »ïS¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ±¢ïã Ï¢éH‹Î
LyÏ¢¢ ãG¢çS¢H ÜUÚÝï }¢ï´ Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè S¢ï ÜU¢}¢ Hï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢ËÎ
ãG¢çS¢H Ý ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢§GS¢ ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï ©S¢ ÜU¢ çÎH S¢Îü ÐÇG Á¢¢¼¢
ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ÎzG¥G¢ çÜUS¢è Ï¢éÁG¢éx¢ü S¢ï Îé¥G¢ ÜUÚ¢¼¢ ãñ }¢x¢Ú Á¢ËÎ
ÜGUÏ¢êH Ý ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢§GS¢ ©S¢ S¢ï |¢è }¢HêH(2) ã¢ï¼¢ ãñ ²¢ Ï¢¢’Á¢G
ÎzG¥G¢ çÜUS¢è ÜïU ãGÜGU }¢ï´ Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Î }¢ï´ Ðà¢ï}¢¢Ý
Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ÎzG¥G¢ ¥ÐÝï ã}¢ ©G}¢í¢ï´ S¢ï }¢¢H ¥±H¢Î ±x¢ñGÚ¢
ÐÚ ãGS¢Î ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ ¥¢ÈGU¼ï ãGS¢Î }¢ï´ çx¢çÚzG¼¢Ú
ã¢ï ÜUÚ »ïS¢ï »ïS¢ï ÜGUÏ¢èãG ¥¢ñÚ Ï¢éÚï ¥zG¥G¢H ÜUÚ x¢éÁ¢GÚ¼¢ ãñ çÁ¢Ý ÜïU
ÜUÚÝï ÜUè »ÜU ÈGU¢çS¢ÜGU¢ï ÈGU¢çÁ¢Ú ¥¢Î}¢è ÜU¢ï |¢è Á¢éÚ¥¼ Ýãè´ ã¢ï¼è,
§S¢è çÏ¢Ý¢ ÐÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU
1.....çÜUÝ¢Ú¢ ÜUà¢è J 2.....x¢G}¢x¢èÝ J
“}¢éÛ¢ï ¥ÐÝè Á¢¢Ý ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¶G¼GÚ¢

©GH}¢¢ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ x¢éÁ¢G¢Ú H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ãñ J” H¢ïx¢¢ï´ Ýï ¥¢Ð
(I) ÜUè §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ Ï¢éÚ¢ }¢Ý¢²¢, ¼¢ï ¥¢Ð (I)
Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : “²ïã Ï¢¢¼ }¢ñ´ Ýï ¥ÐÝè ¼GÚÈGU S¢ï Ýãè´ ÜUãè Ï¢çËÜU
²ïã ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢ Ý¶G§üG I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J”(1)
¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥G¼G¢ (I) S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU »ÜU
ÎzG¥G¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè I Ýï }¢éÛ¢ï ÜUã¢ : §GÏ¢¢Î¼
x¢éÁ¢G¢Ú H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ¶G¼GÚï }¢ï´ Úã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè ¼GÚãG }¢éÛ¢ S¢ï |¢è ¶G¼GÚï }¢ï´
Úã¢ï, v²êæçÜU Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ }¢ñæ »ÜU ¥Ý¢Ú ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÜUãêæx¢¢ ²ïã
}¢èÆ¢ ãñ, ÎêS¢Ú¢ ÜUãïx¢¢ Ýãè´ ²ïã ¼éà¢ü(2) ãñ, §S¢è }¢¢’}¢êHè Ï¢¢¼ S¢ï
ã}¢¢Ú¢ ¼ÜUÚ¢Ú Ï¢ÉG Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü Ï¢§üGÎ Ýãè´ çÜU »ÜU ÎêS¢Úï ÜïU
ÜGUyH ¼ÜU Ý¢ñÏ¢¼ ÐãéæÓ¢ Á¢¢» J(3)
¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢¢çHÜU çÏ¢Ý ÎèÝ¢Ú I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´
çÜU }¢ñ´ §Ï¢¢Î¼ x¢éÁ¢G¢Ú H¢ïx¢¢ï´ ÜUè x¢±¢ãè ÎêS¢Ú¢ï´ ÜïU ãGÜGU }¢ï´ ¼¢ï ÜGUÏ¢êH
ÜUÚÝï ÜU¢ï ¼Ä²¢Ú ãêæ HïçÜUÝ §Ý ÜïU ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ »ÜU ÎêS¢Úï ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU §Ý ÜUè à¢ã¢Î¼ ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝï ÜU¢ï ¼Ä²¢Ú Ýãè´ ãêæ v²êæçÜU
}¢ñ´ Ýï §‹ãï´ »ÜU ÎêS¢Úï ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ãGS¢Î S¢ï |¢Ú¢ ãé±¢ Ð¢²¢ ãñ J(4)
}¢Á¢GÜêUÚ ãñ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï ÈéUGÁ¢GñH I Ýï ¥ÐÝï HÇGÜïU
ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU }¢éÛ¢ï §GÏ¢¢Î¼ x¢éÁ¢G¢Ú ¥¢ñÚ ÚS}¢è S¢êçÈGU²¢ï´ S¢ï ÎêÚ ÜU¢ï§ü
}¢ÜU¢Ý ¶GÚèÎ Îï v²êæçÜU }¢éÛ¢ï ©S¢ ÜGU¢ñ}¢ }¢ï´ ÚãÝï S¢ï v²¢ ÈGU¢§Î¢ Á¢¢ï
2.....¶^¢ J

}¢ïÚè Hx¢GçÁ¢Gà¢ Îï¶ ÜUÚ ©S¢ ÜU¢ Ó¢Ó¢¢ü ÜUÚï´ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ¥¢Ú¢}¢ ±
¥¢S¢¢§à¢ }¢ï´ Îï¶ ÜUÚ ãGS¢Î ÜUÚï´ J(1)
¼é}¢ Ýï wG¢éÎ |¢è Îï¶¢ ã¢ïx¢¢ çÜU wG¢éàÜU ¥G¢çÏ¢Î ¥¢ñÚ ÚS}¢è S¢êÈUG è
¼ÜUÏÏ¢éÚ S¢ï Ðïà¢ ¥¢¼ï ãñ´, ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ãGÜGUèÚ ¶G²¢H ÜUÚ¼ï ãñ´, ¼ÜUÏÏ¢éÚ
ÜUè ±Á¢ã S¢ï ¥ÐÝï LwGS¢¢Ú ÜU¢ï ÅïÉG¢ Ú¶¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢éæã Ï¢ïS¢êÚï
Ú¶¼ï ãñ,´ x¢¢ï²¢ çÜU Î¢ï Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢G çÁ¢G²¢Î¢ ÐÉG ÜUÚ H¢ïx¢¢ï´ ÐÚ »ãGS¢¢Ý
ÜUÚ¼ï ãñ´ ²¢ à¢¢²Î §‹ãï´ Î¢ïÁ¢G¶G S¢ï ÝÁ¢¢¼ ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼ ÜïU Î¢ç¶GHï ÜU¢
S¢ÅèüçÈGUÜõUÅ ç}¢H Ó¢éÜU¢ ãñ, ²¢ §Ý ÜU¢ï ²ÜGUèÝ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ çÜU çS¢ÈüGU
ã}¢ ãè ÝïÜU Ï¢wG¼ ãñ´, Ï¢¢ÜGUè S¢Ï¢ H¢ïx¢ Ï¢Î Ï¢wG¼ ¥¢ñÚ à¢ÜGUè ãñ´ çÈUÚ
±¢ïã §Ý ¼}¢¢}¢ Ï¢éÚ¢§²¢ï´ ÜïU ã¢ï¼ï ãé±ï çHÏ¢¢S¢ ¥G¢çÁ¢Á¢G ¥¢ñÚ }¢é¼±¢Á¢ïG¥G
H¢ïx¢¢ï´ Á¢ñS¢¢ ÐãÝ¼ï ãñ´ Á¢ñS¢ï S¢¢ñÈGU ±x¢ñGÚ¢ ¥¢ñÚ Ï¢Ý¢±Å S¢ï ¶G}¢¢ïà¢è ¥¢ñÚ
ÜU}¢Á¢G¢ïÚè ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú ÜUÚ¼ï ãñ´ ãG¢H¢æçÜU »ïS¢ï çHÏ¢¢S¢ ¥¢ñÚ ¶G}¢¢ïà¢è
±x¢ñGÚ¢ ÜU¢ ¼ÜUÏÏ¢éÚ ¥¢ñÚ xG¢éMÚ S¢ï v²¢ ¼¥GËHéÜGU Ï¢çËÜU ²ïã Ó¢èÁ¢Gï´ ¼¢ï
¼ÜUÏÏ¢éÚ ¥¢ñÚ xG¢éMÚ ÜïU }¢éÝ¢ÈGUè ãñ́ HïçÜUÝ §Ý ¥‹{¢ïæ ÜU¢ï S¢}¢Û¢ Ýãè´ J
}¢Á¢GÜêUÚ ãñ çÜU »ÜU ÎzGG¥G¢ ÈGUÜüGUÎ S¢‹Á¢è ãGÁ¢GÚ¼ï ãGS¢Ý
5 ÜïU Ð¢S¢ ¥¢²¢ ±¢ïã ©S¢ ±vG¼ »ÜU Îé±ïüà¢¢Ý¢ x¢¢ïÎÇGè
ÐãÝï ãé±ï ‰¢¢ ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ Ý²¢ Á¢¢ïÇG¢ ÐãÝï ãé±ï ‰¢ï, ±¢ïã Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú
ãGÁ¢GÚ¼ï ãGS¢Ý (5) ÜïU ÜUÐÇG¢ḯ ÜU¢ï Îï¶¼¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ã¢‰¢
Hx¢¢¼¢ ‰¢¢, ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼ê Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú }¢ïÚï çHÏ¢¢S¢ ÜU¢ï v²¢ Îï¶¼¢
ãñ ? S¢éÝ Hï ! }¢ïÚ¢ çHÏ¢¢S¢ ¥ãHï Á¢‹Ý¼ ÜU¢ çHÏ¢¢S¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼ïÚ¢
çHÏ¢¢S¢ Î¢ïÁ¢Gç¶G²¢ḯ ÜU¢ çHÏ¢¢S¢ ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï ãGS¢Ý (5) Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢éÛ¢ ¼ÜU Ï¢¢¼ ÐãéæÓ¢è ãñ çÜU ¥ÜUS¢Ú ¥ãHï Î¢ïÁ¢G¶G x¢¢ïÎÇGè

ÐãÝï ã¢ḯx¢ï çÈUÚ ãGÁ¢GÚ¼ï ãGS¢Ý (5) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : §Ý H¢ïx¢¢ḯ Ýï
ÜUÐÇG¢ḯ }¢ḯ ¼¢ï Á¢G¢ïãìÎ §çwG¼²¢Ú çÜU²¢ ãñ }¢x¢Ú S¢èÝ¢ïæ }¢ḯ ¼ÜUÏÏ¢éÚ ¥¢ñÚ
xG¢éMÚ ÜU¢ï Á¢x¢ã Îï Ú¶è ãñ, ÜGUS¢}¢ wG¢éÎ¢ ÜUè wG¢éà¢ Ð¢ïà¢(1) }¢x¢Ú S¢¢ÈGU
çÎH H¢ïx¢ ÚS¢}¢è x¢¢ïÎÇGè ÐãÝÝï ±¢H¢ḯ S¢ï ãÁ¢G¢Ú ÎÚÁ¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J(2)
ãGÁ¢GÚ¼ï ÁG¢é‹ÝêÝ ç}¢SÚè I ÜïU }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñGH
¥à¥G¢Ú |¢è §S¢è }¢Á¢G}¢êÝ ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ :
¼Á¢ü}¢¢ : (1) Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢ S¢êçÈGU²¢ïæ ÜU¢ S¢¢ çHÏ¢¢S¢ ÐãÝ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
¥Á¢GÚ¢ãï Á¢ã¢H¼ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ÝÁ¢GÚï ãGÜGU¢Ú¼ S¢ï Îï¶¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G
H¢ïx¢ ¼¢ï ÈéUGÁG¢êH ãè S¢¢ñÈGU ÜU¢ çHÏ¢¢S¢ ÐãÝ¼ï ãñ´ J
(2) »ïS¢ï Á¢¢çãH S¢êÈGUè ÎêS¢Ú¢ï´ ÜïU S¢¢}¢Ýï ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ÜU}¢Á¢G¢ïÚ ±
Ý¢¼é±¢æ Á¢G¢çãÚ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ¼ÜUÏÏ¢éÚ S¢ï Îï¶¼ï ãñ´ ãG¢H¢æçÜU
¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ }¢ï´ ¼ÜUÏÏ¢éÚ Ýãè´ ã¢ï¼¢ J
(3) »ïS¢ï S¢êÈGUè ²ïã çHÏ¢¢S¢ çS¢ÈüGU §S¢ x¢GÚÁ¢G S¢ï ÐãÝ¼ï ãñ´ ¼¢çÜU
¥G±¢}¢ §‹ãï´ ¥}¢èÝ ¥¢ñÚ ÝïÜU ¶G²¢H ÜUÚï´ }¢x¢Ú ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ §Ý ÜUè
§S¢ S¢êçÈGU²¢§ü ÜU¢ }¢vGS¢Î ÝïÜUè ¥¢ñÚ à¢Ú¢ÈGU¼ Ýãè´ ã¢ï¼¢ J
(4) Î±ïüà¢¢Ý¢ çHÏ¢¢S¢ S¢ï ©‹ãï´ wG¢éà¢ÝêçÎ²ï wG¢éÎ¢ }¢vGS¢êÎ Ýãè´ ã¢ï¼è
Ï¢çËÜU ±¢ïã §S¢ ¼GÚãG ¥G±¢}¢ ÜU¢ï {¢ïÜU¢ Îïãè ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢¢‰¢
¶G²¢Ý¼ ÜUè Ú¢ã ã}¢±¢Ú ÜUÚ¼ï ãñ´ J
1 .....¥ÓÀï ÜUÐÇGï ÐãÝï ãé±ï J

¼¢ï »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼ê §Ý Ó¢¢Ú }¢¢ïãçHÜU¢¼ S¢ï Ï¢Ó¢ ¶G¢S¢ ÜUÚ
¼ÜUÏÏ¢éÚ S¢ï J §S¢ çH²ï çÜU ÎêS¢Úè ¼èÝ ¥¢ÈGU¼æï ¼¢ï »ïS¢è ¥¢ÈGU¼ï´ ãñ´
çÁ¢Ý S¢ï ¼ê çS¢ÈüGU x¢éÝ¢ã ¥¢ñÚ Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ïx¢¢ }¢x¢Ú
¼ÜUÏÏ¢éÚ »ïS¢¢ ¶G¼GÚÝ¢ÜU }¢ÚÁ¢G ãñ Á¢¢ï Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ÜéUÈGí
¥¢ñÚ x¢é}¢Ú¢ãè ¼ÜU ÐãéæÓ¢¢ Îï¼¢ ãñ J
¼ÜUÏÏ¢éÚ ÜïU çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ¼ê §ÏHèS¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè x¢é}¢Ú¢ãè
ÜU¢ï ãÚçx¢Á¢G Ý |¢êH, ©S¢ ÜUè x¢é}¢Ú¢ãè ÜU¢ ¥¢x¢G¢Á¢G §S¢è S¢ï ãé±¢ çÜU
©S¢ Ýï ¼ÜUÏÏ¢éÚ çÜU²¢ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜïU ãéGv}¢ ÜU¢ §‹ÜU¢Ú çÜU²¢, ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ãè ÜUè ÎÚx¢¢ãï Ï¢ïÜUS¢ ÐÝ¢ã }¢ï´ Îé¥G¢ ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï çÜU
ã}¢ï´ ¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï ãÚ x¢é}¢Ú¢ãè ¥¢ñÚ Hx¢GçÁ¢Gà¢ S¢ï Ï¢Ó¢¢» J
ÈGUSH
wG¢éH¢S¢¢ ²ïã ãñ çÜU Á¢Ï¢ ¼ê ¥GvGH ± Î¢çÝà¢ S¢ï Îï¶ïx¢¢ ¼¢ï
¼éÛ¢ï }¢¢’Hê}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ çÜU Îé‹²¢ ÈGU¢Ýè ãñ ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ }¢àxG¢êH ã¢ïÝï
ÜU¢ ÝévGS¢¢Ý ÝzG¥G S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ãñ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ }¢ï´ Ðïà¢ ¥¢Ýï ±¢Hè
ÐÚïà¢¢çÝ²¢æ §S¢ ÜUè Ú¢ãG¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ãñ´, Á¢ñS¢ï ãéGS¢êHï Îé‹²¢ ÜïU çH²ï
çÁ¢S}¢ ÜU¢ï ‰¢ÜU¢ Ç¢HÝ¢ ¥¢ñÚ çÎH ÜU¢ ©}¢êÚï Îé‹²¢ }¢ï´ çx¢çÚzG¼¢Ú ÚãÝ¢
¥¢ñÚ çÈUÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ãÚ ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ çãGS¢¢Ï¢ ¥¢ñÚ »ïS¢¢ ÎÎüÝ¢ÜU
¥GÁ¢G¢Ï¢ çÁ¢S¢ ÜïU Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUè ¼éÛ¢ }¢ï´ ãÚçx¢Á¢G ¼G¢ÜGU¼ Ýãè´ J
¼¢ï Á¢Ï¢ ¼éÛ¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG }¢¢’Hê}¢ ã¢ï x¢²¢ çÜU Îé‹²¢ ¥¢ñÚ
S¢¢}¢¢Ýï Îé‹²¢ }¢ï´ ¶GS¢¢Ú¢ ãè ¶GS¢¢Ú¢ ãñ ¼¢ï ¼éÛ¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU §S¢
ÜUè Ó¢èÁ¢Gïæ çS¢ÈüGU §S¢è ÜGUÎÚ §çS¼’}¢¢H }¢ï´ H¢» çÁ¢S¢ S¢ï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢
ÜUè §GÏ¢¢Î¼ Ï¢Á¢¢ H¢¼¢ Úãï ¥¢ñÚ Ýï’}¢¼ï´ ¥¢ñÚ HÁGÁ¢G¼ï´ ãG¢çS¢H ÜUÚÝï
ÜïU çH²ï ã}¢ïà¢¢ ÚãÝï ±¢Hè Á¢‹Ý¼ ÜU¢ §ç‹¼Á¢G¢Ú ÜUÚ¼¢ Úãï Á¢ã¢æ
wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ÜéUGÏ¢ü |¢è ãG¢çS¢H ã¢ïx¢¢ J
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼éÛ¢ï ²ïã |¢è ¥ÓÀè ¼GÚãG }¢¢’Hê}¢ ã¢ï x¢²¢ çÜU
}¢wGHêÜGU }¢ï´ ±ÈGU¢Î¢Úè Ýãè´ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï §}¢Î¢Î ± §¥G¢Ý¼
ÜïU Ï¢Á¢¢» ¼vHèÈGU ¥¢ñÚ Îé¶ çÁ¢G²¢Î¢ ÐãéæÓ¢¼¢ ãñ ¼¢ï ¼éÛ¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU
H¢ïx¢¢ï´ S¢ï çS¢±¢» S¢wG¼ Á¢GMÚ¼ ÜïU }¢ïH Á¢¢ïH Ý ÜUÚï, ÝïÜU Ï¢¢¼¢ï´ }¢ï´
©Ý S¢ï ÝzG¥G ãG¢çS¢H ÜUÚ }¢x¢Ú ÝévGS¢¢Ý Îïã Ó¢èÁ¢G¢ï´ }¢ï´ ©Ý S¢ï
§Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÜUÚ ¥¢ñÚ ©S¢ wG¢éÎ¢ S¢ï Î¢ïS¼è Hx¢¢ çÁ¢S¢ ÜUè Î¢ïS¼è ãÚ
çÜGUS}¢ ÜïU ¶GS¢¢Úï S¢ï Ð¢ÜU ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ wG¢éÎ¢ ÜUè ¼G¢¥G¼ ÜUÚ çÁ¢S¢ ÜUè
¼G¢¥G¼ S¢ï ¼éÛ¢ï Ðà¢ï}¢¢Ýè Ýãè´ ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ ©S¢ çÜU¼¢Ï¢ï }¢éÜGUgS¢ ÜU¢ï
¥ÐÝè }¢à¢¥GHï Ú¢ã Ï¢Ý¢ Hï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ¥ãGÜU¢}¢ ÜU¢ï ÐêÚè Ð¢Ï¢‹Îè
S¢ï Ï¢Á¢¢ H¢¼¢ Úã, »ïS¢¢ ÜUÚÝï S¢ï Á¢GMÚ ±¢ïã ¼ïÚè ãÚ ãG¢H }¢ï´
ÎS¼x¢èÚè ÜUÚïx¢¢, ¼éÛ¢ ÐÚ ¼ïÚï ±ã}¢ ± x¢é}¢¢Ý S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ §‹¥G¢}¢¢ï
§ÜUÚ¢}¢ ÜUè Ï¢¢çÚà¢ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ãÚ }¢éçàÜUH
±vG¼ }¢ïæ ¼ïÚè ÈGUÚ²¢Î ÚS¢è ÜUÚïx¢¢, Á¢ñS¢¢ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢, ÚªÈéUÚG üãèG }¢
ÜU¢ §Úà¢¢Îï çx¢Ú¢}¢è ãñ :
ã}¢ïà¢¢ wG¢éÎ¢ ÜUè ãè ²¢Î }¢ḯ }¢éS¼x¢íÜG UG (2) Úã ¼¢çÜU çÁ¢{Ú ¼ê }¢é¼±ÁÁ¢ïã
ã¢ï ©{Ú ãè ¼éÛ¢ï ©S¢ ÜïU Á¢Ë±ï ÝÁ¢GÚ ¥¢»æ J
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ çÜU ¼éÛ¢ï ²ïã |¢è ¥ÓÀè ¼GÚãG }¢¢’Hê}¢ ã¢ï x¢²¢ çÜU
à¢ñ¼G¢Ý ¶GÏ¢èS¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼ïÚè ¥GÎ¢±¼ ÐÚ ãÚ ±vG¼ ÜU}¢Ú Ï¢S¼¢ ãñ ¼¢ï
©S¢ H§üGÝ ÜéUœ¢ï S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜïU çH²ï ãÚ ±vG¼ wG¢éÎ¢ S¢ï ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼¢ Úã
¥¢ñÚ çÜUS¢è ±vG¼ |¢è ©S¢ ÜUè }¢vÜU¢çÚ²¢ï´ ¥¢ñÚ ¥GÄ²¢çÚ²¢ï´ S¢ï x¢G¢çÈGUH
Ý ã¢ï Ï¢çËÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU çÁ¢GRU S¢ï ©S¢ ÜéUGœ¢ï ÜU¢ï |¢x¢¢ Îï, Á¢Ï¢ ¼ê
}¢Î¢üÝï wG¢éÎ¢ Á¢ñS¢¢ ¥GÁG}¢¢ï ²ÜGUèÝ ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ ÐñÎ¢ ÜUÚ Hïx¢¢ ¼¢ï Ï¢
ÈGUÁGHï wG¢éÎ¢ ©S¢ H§üGÝ ÜïU Î¢± ¼éÛ¢ï ÜéUÀ Á¢GÚÚ(3) Ýãè´ ÐãéæÓ¢¢ S¢ÜïæUx¢ï,
Á¢ñS¢¢ çÜU ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï wG¢éÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
2 .....ÇêÏ¢¢ J 3 .....ÝévGS¢¢Ý J
Ï¢ïà¢ÜU à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ ÜU¢ï§ü Ï¢S¢ ÜU¢ç}¢H
Ï¢‹Î¢ï´ ¥¢ñÚ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÐÚ ¼±vÜéUH
ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÐÚ Ýãè´ Ó¢H S¢ÜU¼¢ J
¥Ï¢ê ãG¢çÁ¢G}¢ I Ýï çÏ¢ËÜéUH ÎéLS¼ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ
çÜU Îé‹²¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ¼¢ï ²ïã ãñ çÜU Á¢¢ï x¢éÁ¢GÚ x¢§ü ±¢ïã x¢¢ï²¢ »ÜU
wG±¢Ï¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ï¢¢ÜGUè ãñ ±¢ïã ÝzGS¢¢Ýè wG±¢çãà¢¢¼ }¢ï´ S¢ÈüGU ã¢ï Úãè
ãñ ¥¢ñÚ à¢ñ¼G¢Ý ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ²ïã ãñ çÜU Á¢Ï¢ ¼ÜU ±¢ïã wG¢éÎ¢ ÜU¢ }¢é¼Gè¥G
Úã¢ ¼¢ï ©S¢ S¢ï wG¢éÎ¢ ÜU¢ ÝzG¥G Ý ãé±¢ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ý ãé±¢ ¼¢ï
©S¢ ÜU¢ ÜéUÀ çÏ¢x¢¢ÇG Ý S¢ÜU¢ J
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼ê Ýï Á¢¢Ý çH²¢ çÜU ²ïã ÝzGS¢ §ç‹¼ã¢§ü Ý¢Î¢Ý ãñ
¥¢ñÚ ÝévGS¢¢Ý Îïã ± ãH¢ÜU ÜéUÝ Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÐÚ ÈGUÚïzG¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼ê Ýï
¥GvGH}¢‹Î ¥¢ñÚ Ý¼¢§Á¢ ÐÚ ÝÁ¢GÚ Ú¶Ýï ±¢Hï ©GH}¢¢ ÜUè ¼GÚãG ÝzGS¢
ÜïU ãG¢H¢¼ ÐÚ x¢G¢ñÚ çÜU²¢, ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜUè ¼GÚãG ©S¢ ÜUè ¶G¢ç¼GÚ
¼±¢Á¢G¢ï¥G Ý ÜUè Á¢¢ï Á¢¢çãH ãñ´ ¥¢ñÚ çS¢ÈüGU Á¢G}¢¢Ý» ãG¢H ÐÚ ãè ÝÁ¢GÚ
Ú¶¼ï ãñ´, §S¢ ÜïU ¥}¢Ú¢Á¢G ¥¢ñÚ ©G²êÏ¢ ÜU¢ï Ýãè´ Îï¶¼ï, ¥¢ñÚ Á¢G¢ïãÎ¢ï
¼vG±¢ ÜUè ÜUÇG±è Î±¢ S¢ï |¢¢x¢¼ï ãñ´, ¼¢ï Á¢Ï¢ ¼ê Ýï ÝzGS¢ ÜU¢ï ¼vG±¢
ÜUè Hx¢¢}¢ Îï Îè §S¢ ¼GÚãG çÜU ÈéUGÁG¢êH Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï §S¢ï Ú¢ïÜU¢ Á¢ñS¢ï ÈéUGÁG¢êH
ÜUH¢}¢, Ý¢Á¢¢§Á¢G ÝÁ¢GÚ, Á¢GMÚ¼ S¢ï Á¢G¢§Î ¼G¥G¢}¢ ¥¢ñÚ §S¢ï ©Ý
ÜGUÏ¢èãG Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï Ú¢ïÜU¢ çÁ¢Ý }¢ïæ ²ïã çx¢GçÚzG¼¢Ú ãñ Á¢ñS¢ï H}Ï¢è ©}}¢èÎï´,
Á¢ËÎÏ¢¢Á¢Gè, }¢éS¢H}¢¢Ý ÜïU S¢¢‰¢ ãGS¢Î, ¼ÜUÏÏ¢éÚ ¥¢ñÚ à¢ã±¼ ± çãGS¢ü
ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ ¶¢Ý¢ ¥¢ñÚ çS¢ÈüGU ±¢ïãè Ó¢èÁ¢Gï´ ©S¢ï Îïæ Á¢¢ï Á¢GMÚè ãñ´, Ï¢ïÜU¢Ú
Ï¢¢¼¢ï´ S¢ï ©S¢ï Ï¢Ó¢¢²¢ v²êæçÜU Á¢Ï¢ §‹S¢¢Ý Á¢G¢ïãÎ¢ï ¼vG±¢ ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è
§çwG¼²¢Ú ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥ÐÝï }¢vGÏ¢êH Ï¢‹Î¢ï´ ÜUè
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU §S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü ÜGU¢Ï¢ê ©Ý ÐÚ Ýãè´ Á¢¢ï
§ü}¢¢Ý H¢» ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ãè ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ Ú¶¼ï ãñ´ J
¼GÚãG ©S¢ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï |¢è ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï ©S¢ ÜïU
§ü}¢¢Ý ÜU¢ï ÝévSG ¢¢Ý ÐãéæÓ¢¢Ýï ±¢Hè Ó¢èÁ¢G S¢ï }¢ãGÈUG êÁ¢G ÜUÚ Hï¼¢ ãñ, Á¢Ï¢
wG¢éÎ¢ Á¢G¢ïãÎ¢ï ¼vG±¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï S¢ï §‹S¢¢Ý ÜïU ÜU¢}¢¢ï´ ÜU¢ wG¢éÎ
ÜUÈGUèH Ï¢Ý Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï ÈéUGÁG¢êH ¥¢ñÚ Ï¢ïÜU¢Ú Ó¢èÁ¢G¢ï´ }¢ï´ }¢àxG¢êH ã¢ïÝï ÜUè
v²¢ ãG¢Á¢¼ ãñ ?
Ï¢¢’Á¢G S¢¢çHãGèÝ (k) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ : }¢ïÚï çH²ï
¼vG±¢ ¥¢S¢¢Ý ãñ v²êæçÜU Á¢Ï¢ }¢éÛ¢ï çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÜïU Á¢¢§Á¢G ± Ý¢Á¢¢§Á¢G
ã¢ïÝï }¢ï´ à¢ÜU ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï }¢ñ´ ©S¢ï ¼ÜüU ÜUÚ Îï¼¢ ãêæ v²êæçÜU }¢ïÚ¢ ÝzGS¢ }¢ïÚ¢
}¢é¼Gè¥G ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥G¢Î¼ }¢ñæ ©S¢ï Ç¢Hêæ ±¢ïã ©S¢ ÜU¢ ¥G¢Îè
Ï¢Ý Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ÝzGS¢ ÜUè ãG¢H¼ ²ïãè ãñ Á¢¢ï »ÜU ¥GÚÏ¢è
à¢¢§GÚ Ýï §S¢ à¢ï’Ú }¢ï´ Ï¢²¢Ý ÜUè :
¼Á¢ü}¢¢ : ÝzGS¢ ÜU¢ï Á¢Ï¢ ¼ê çÜUS¢è ¼GÚÈGU Ú¢çx¢GÏ¢ ÜUÚï ¼¢ï Ú¢çx¢GÏ¢ ã¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ‰¢¢ïÇGè à¢ñ ÐÚ çÜUÈGU¢²¼ ÜUÚÝï ÜU¢ ©S¢ï ¥G¢Îè Ï¢Ý¢
Hï ¼¢ï ±¢ïã ©S¢è ÐÚ S¢¢çÏ¢Ú ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
»ÜU ¥¢ñÚ à¢wGS¢ Ýï ÜUã¢ ãñ :
§S¢ ÝzGS¢ ÜU¢ï ¼ê çÁ¢S¢ Ó¢èÁ¢G ÜU¢
¥G¢Îè Ï¢Ý¢»x¢¢ ±¢ïã ©S¢è ÜU¢ ¥G¢Îè Ï¢Ý Á¢¢»x¢¢ J
»ÜU à¢¢§GÚ Ýï ²êæ ÜUã¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : (1) }¢ñ´ Ýï Îé‹²±è HÁGÁ¢G¼¢ï´ S¢ï ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï Ú¢ïÜU¢ ²ã¢æ
¼ÜU çÜU ±¢ïã }¢éÛ¢ S¢ï ¥GH¢çãGÎ¢ ã¢ï x¢§æü ¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï ÝzGS¢ ÜU¢ï S¢Ï¢í ÜU¢
¥G¢Îè Ï¢Ý¢²¢ ¼¢ï ±¢ïã ©S¢ ÜU¢ ¥G¢Îè Ï¢Ý x¢²¢ J
(2) ÝzGS¢ ±¢ïãè ãG¢H¼ §çwG¼²¢Ú ÜUÚ¼¢ ãñ çÁ¢S¢ ÐÚ §‹S¢¢Ý ©S¢ï
Ú¶ï, ¥x¢Ú ©S¢ï wG¢êÏ¢ ç¶H¢²¢ Á¢¢» ¼¢ï ©S¢ ÜUè à¢ã±¼ï´ Á¢¢ïà¢ }¢ï´
¥¢¼è ãñ´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ï¢ÜGUÎÚï çÜUÈGU¢²¼ ©S¢ï çx¢GÁ¢G¢ Îè Á¢¢» ¼¢ï ©S¢è ÐÚ
}¢é¼G}¢§Ý ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
¼¢ï Á¢Ï¢ ¼éÛ¢ï ±¢ïã ¼}¢¢}¢ Ï¢¢¼ï´ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï x¢§æü ¥¢ñÚ ¼ê §Ý ÜU¢
¥G¢ç}¢H |¢è Ï¢Ý x¢²¢ Á¢¢ï ã}¢ Ýï Ï¢²¢Ý ÜUè ãñ´ ¼¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼ê Á¢G¢çãÎ¢ï´
}¢ï´ à¢¢ç}¢H ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ïÝï ±¢Hï
H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ã¢ï x¢²¢ J
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼ê Á¢¢Ý Hï çÁ¢S¢ ÐÚ Á¢G¢çãÎ ÜU¢ HzGÁ¢G Ï¢¢ïHÝ¢
ÎéLS¼ ã¢ï x¢²¢ x¢¢ï²¢ ±¢ïã ãÁ¢G¢Ú ¥ÓÀè çS¢ÈGU¼¢ï´ S¢ï }¢éœ¢çS¢ÈGU ã¢ï
x¢²¢, §S¢è ¼GÚãG Á¢Ï¢ ¼ê Á¢G¢çãÎ¢ï´ }¢ï´ à¢¢ç}¢H ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ¼ê |¢è }¢wGHêÜGU
S¢ï çÜUÝ¢Ú ÜUà¢è ÜUÚÝï ±¢Hï ¥¢ñÚ S¢Ï¢ S¢ï çÚà¼» }¢ãGÏÏ¢¼ Á¢¢ïÇGÝï
±¢Hï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè S¢ÓÓ¢è ¼G¢¥G¼ ÜUÚÝï ±¢Hï H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ à¢¢ç}¢H ã¢ï
x¢²¢ ¥¢ñÚ ¼ê |¢è ©Ý H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ã¢ï Á¢¢»x¢¢ çÁ¢Ý ÜUè çS¢ÈGU¼(1) »ÜU
¥GÚÏ¢è à¢¢§GÚ Ýï }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñGH ¥à¥G¢Ú }¢ï´ ÜUè ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : (1) »ÜU ÜGU¢ñ}¢ ±¢ïã ãñ, Á¢¢ï Îé‹²±è »ïGà¢¢ï §Gà¢Ú¼ }¢ï´
}¢ãìG±(2) ãñ ¥¢ñÚ »ÜU ±¢ïã ¶G¢çHS¢ Ï¢‹Îï ãñ´ Á¢¢ï S¢Ï¢ S¢ï ¥GH¢çãGÎ¢ ã¢ï
ÜUÚ çS¢ÈüGU ¥ÐÝï }¢¢ñH¢ ÜïU ã¢ï x¢» ãñ´ J
(2) wG¢éÎ¢ Ýï ¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï ©‹ãï´ ¥ÐÝï ¥¢S¼¢Ý» çÚÁ¢G¢ ÐÚ Á¢x¢ã
Îï Îè ãñ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ }¢wGHêÜGU S¢ï ©‹ãï´ Ï¢ï ÐÚ±¢ã ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J
1 .....¼¢’ÚèÈGU J 2 .....}¢S¢MÈGU J
(3) Ú¢¼ ÜU¢ï S¢ÈïGæU Ï¢Ý¢» ¥ÐÝï }¢¢ñH¢ ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ãG¢H¼
}¢ïæ ¶ÇGï Úã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ÝÁ¢GÚï §GÝ¢²¼ ©Ý ÜUè çÝx¢ãÏ¢¢Ýè
ÜUÚ¼è Úã¼è ãñ J
(4) ©‹ãï´ ©S¢ ±vG¼ ÜUè }¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï Á¢Ï¢ ©Ý ÜU¢ }¢¢ñH¢ ©‹ãï´ ¥ÐÝï
§‹¥G¢}¢¢ï §ÜUÚ¢}¢ S¢ï Ý±¢Á¢Gïx¢¢ J
¼¢ï Á¢Ï¢ ¼ê ã}¢¢Úï Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü Á¢G¢ïãìÎ¢ï ¼vG±¢ ÜïU ¼}¢¢}¢
}¢évG¼çÁ¢G²¢¼(1) ÐÚ ÐêÚè ¼GÚãG ¥G}¢H ÐñÚ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï ¼ê wG¢éÎ¢
ÜUèU Ú¢ã }¢ï´ ÝzGS¢ S¢ï çÁ¢ã¢Î ÜUÚÝï ±¢Hï Á¢G¢çãÎèÝ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜïU ©Ý
¶G¢S¢ Ï¢‹Î¢ï´ }¢ï´ S¢ï ã¢ï Á¢¢»x¢¢ çÁ¢Ý ÜUè çS¢ÈGU¼ }¢ï´ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï ²êæ
§Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J
»ï §GÏHèS¢ ! }¢ïÚï ¶G¢S¢ Ï¢‹Î¢ï´ ÐÚ ¼ïÚ¢
ÜU¢ï§ü Ï¢S¢ Ýãè´ Ó¢H S¢ÜU¼¢ J
¥¢ñÚ ¥Ï¢ ¼ïÚ¢ ©Ý ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ Ý¢}¢ ÎÁ¢ü ã¢ï Á¢¢»x¢¢
çÁ¢Ý ÜU¢ï S¢¥G¢Î¼ï Î¢ÚñÝ ãG¢çS¢H ãñ ¥¢ñÚ ¥Ï¢ ¼ê Ï¢ãé¼ S¢ï }¢H¢§ÜU»
}¢éÜGUÚüÏ¢èÝ S¢ï |¢è ¥zGÁ¢GH ± ¥¢’H¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ v²æêçÜU }¢H¢§ÜU¢
à¢ã±¢¼ ¥¢ñÚ ÝzGS¢ï ¶GÏ¢èS¢ S¢ï Ð¢ÜU ãñ´ (§S¢ çH²ï ©Ý ÜU¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï
Ï¢Ó¢ï ÚãÝ¢ çÁ¢G²¢Î¢ ÜU}¢¢H Ýãè´ J)
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼ê ã}¢¢Úï Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü çãÎ¢²¢¼ ÜU¢ ¥G¢ç}¢H ã¢ï x¢²¢
¼¢ï ¼ê Ýï ²ïã ¼èS¢Úè H}Ï¢è ¥¢ñÚ }¢éçàÜUH Í¢¢Åè |¢è ©GÏ¢êÚ ÜUÚ Hè ¥¢ñÚ
¼ê ¼}¢¢}¢ LÜU¢±Å¢ï´ S¢ï ¥¢x¢ï çÝÜUH ÜUÚ ¥ÐÝï ¥SH }¢ÜGUS¢êÎ ÜïU
ÜGUÚèÏ¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè §}¢Î¢Î ± §¥G¢Ý¼
à¢¢ç}¢Hï ãG¢H ã¢ï ¼¢ï çÈUÚ ÜU¢ï§ü }¢éçàÜUH }¢éçàÜUH Ýãè´ J
1 .....¼ÜGU¢Á¢G¢ï´ J 2 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU }¢ïÚï Ï¢‹Î¢ï´ ÐÚ ¼ïÚ¢
ÜéUÀ ÜGU¢Ï¢ê Ýãè´ J
ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ Ó¢¢ñ‰¢¢ Ï¢¢Ï¢
ã}¢ wG¢éÎ¢ ãè S¢ï S¢é±¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ ±¢ïã Ï¢ïã¼Ú (1)
ãñ çÜU ±¢ïã ã}¢ï´ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ ¥ÐÝè }¢ÎÎ ¥¢ñÚ ¼¢ñÈGUèÜGU ÜïU ÜGUË»G }¢ï´
}¢ãGÈGUêÁ¢G ÜUÚ Hï v²êæçÜU ±¢ïã ãÚ }¢éçàÜUH }¢ï´ ¥¢S¢¢Ýè ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï
ÜïU çH²ï ÜU¢ÈGUè ãñ ¥¢ñÚ ãÚ }¢éçàÜUH }¢ï´ ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ ©S¢è S¢ï §}¢Î¢Î
¼GHÏ¢ ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï v²êæçÜU ±¢ïãè ãÚ à¢ñ ÜU¢ ¶G¢çHÜGU ãñ ¥¢ñÚ ©S¢è
ÜïU ÎS¼ï ÜéUGÎÚ¼ }¢ï´ ãGÜGUèÜGU¼Ý §çwG¼²¢Ú ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã S¢Ï¢ ÜéUÀ ÜUÚ
S¢ÜU¼¢ ãñ J §S¢ ¼èS¢Úï Ï¢¢Ï¢ }¢ï´ Á¢¢ï Á¢GMÚè ©}¢êÚ ã}¢ Ýï Ï¢²¢Ý ÜUÚÝï
‰¢ï ±¢ïã ²ïãè ‰¢ï J
Ó¢¢ñ‰¢¢ Ï¢¢Ï¢
Ó¢¢ñ‰¢è Í¢¢Åè }¢ï´
¥¢ñÚ ²ïã Í¢¢Åè “¥GÜUG Ï¢¼éH ¥G±¢çÚÁ¢G” ÜïU Ý¢}¢ S¢ï }¢¢ñS¢ê}¢ ãñ
çÈUÚ »ï ¼G¢çHÏ¢ï §GÏ¢¢Î¼ ! (¼éÛ¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼¢ñÈUG èÜGU Îï)
§Ý ¥G±¢çÚÁ¢G S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU Ú¢S¼ï Ï¢‹Î ÜUÚÝ¢ |¢è ¼éÛ¢ ÐÚ
H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ Á¢GMÚè ãñ ¼¢çÜU ¼éÛ¢ï ¥SH }¢vGS¢êÎ S¢ï Ý Ú¢ïÜïæU ¥¢ñÚ ã}¢
ÐãHï Ï¢²¢Ý ÜUÚ Ó¢éÜïU ãñ´ çÜU ±¢ïã ¥GG±¢çÚÁ¢G Ó¢¢Ú ãñ´ :
¥Ã±H ¥G¢çÚÁ¢G¢ :
çÚÁGÜUG : ¥¢ñÚ ÝzGS¢ ÜU¢ çÚÁGÜUG ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU }¢é¼¢G HÏ¢¢
§S¢ ¥G¢çÚÁ¢ïG S¢ï ÝÁ¢¢¼ ÜUè ²ïã S¢êÚ¼ ãñ çÜU ¼ê çÚÁGÜGU ÜïU Ï¢¢Úï
}¢ï´ wG¢éÎ¢» ¼¥G¢H¢ ÐÚ ¼±vÜéUH ¥¢ñÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚï ²ïã ¼±vÜéUH Î¢ï
±Á¢ã S¢ï H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ Á¢GMÚè ãñ :
1 .....}¢éçàÜUH¢¼ ÜU¢ï ãGH ÜUÚÝï ±¢H¢ J
ÐãHè ±Á¢ã ¼¢ï ²ïã ãñ çÜU ¼¢çÜU ¼ê §GÏ¢¢Î¼ ÜïU ±¢çS¢¼Gï
ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï S¢ÜïU ¥¢ñÚ ÜU}¢¢ ãGvGÜéUGãê ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUÚ S¢ÜïU §S¢ çH²ï çÜU
Á¢¢ï à¢wGS¢ çÚÁGÜGU ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÐÚ }¢é¼±çvÜUH(1) Ý ã¢ï
±¢ïã Á¢GMÚ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ À¢ïÇG ÜUÚ ¼H¢à¢ï Ú¢ïÁ¢Gè, }¢¥G¢à¢è
ãG¢Á¢¢¼ ¥¢ñÚ }¢S¢¢HïãïG çÚÁGÜGU(2) }¢ï´ }¢àxG¢êH ã¢ïx¢¢, ²¢ ¼¢ï Á¢G¢çãÚè
çÁ¢S}¢ S¢ï }¢àxG¢êH ã¢ïx¢¢ ²¢ ¶G²¢H¢¼ ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ J
Á¢G¢çãÚè çÁ¢S}¢ ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï ¼¢ï §S¢ ¼GÚãG çÜU ¼H¢à¢ï Ú¢ïÁ¢Gè
}¢ï }¢¢Ú¢ }¢¢Ú¢ çÈUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÎÝ S¢ï }¢ïãGÝ¼ }¢Á¢GÎêÚè ÜUÚ ÜïU ÜU}¢¢Ýï ÜUè
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚïx¢¢ Á¢ñS¢ï ¥G¢}¢ H¢ïx¢¢ïæ ÜU¢ ãG¢H ãñ J
¥¢ñÚ ¶G²¢H¢¼ ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ §S¢ ¼GÚãG çÜU ¼H¢à¢ï çÚÁGÜGU ÜUè
¼ÎÏ¢èÚïæ S¢¢ïÓ¢ïx¢¢ ¼GÚãG ¼GÚãG ÜïU §Ú¢Îï ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ }¢éwG¼çHÈGU Ý¢ñ§GÄ²¼¢ï´
ÜïU ±S±S¢ï ©S¢ ÜïU çÎH }¢ï´ ¥¢»æx¢ï Á¢ñS¢ï ±¢ïã H¢ïx¢ Á¢¢ï çÚÁGÜGU ÜUè
¼ÎÏ¢èÚïæ S¢¢ïÓ¢Ýï }¢ï´ çx¢çÚzG¼¢Ú ãñ´ J
¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜU}¢¢ ãGvGÜéUGãê ©S¢ ±vG¼ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ Á¢Ï¢ çÎH
¥¢ñÚ Ï¢ÎÝ ÐêÚè ¼GÚãG §S¢ ÜïU çH²ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï´ ¥¢ñÚ »ïS¢è ÈGUÚ¢x¢G¼ çS¢ÈüGU
}¢é¼±çvÜUHèÝ ÜU¢ï ãè }¢²SS¢Ú ¥¢ S¢ÜU¼è ãñ Ï¢çËÜU }¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ çÜU
Ï¢ãé¼ S¢ï Á¢G§üGÈéUGH »’ç¼ÜGU¢Î H¢ïx¢ ©S¢ ±vG¼ ¼ÜU }¢é¼G}¢§Ý Ýãè´ ã¢ï¼ï
Á¢Ï¢ ¼ÜU ©‹ãï´ çÚÁGÜGU ²¢ ÜéUÀ MÐ²¢ ÐñS¢¢ ã¢‰¢ Ý ¥¢ Á¢¢» ¼¢ï »ïS¢ï
Á¢G§üGÈéUGH »’ç¼ÜGU¢Î H¢ïx¢ Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ¥ÐÝï ¥SH }¢vGS¢êÎ
S¢ï Úã Á¢¢¼ï ãñ´ J
}¢ñ´ Ýï Ï¢¢Úã¢ ¥ÐÝï à¢ñ¶G ¥Ï¢ê }¢éãG}}¢Î I S¢ï S¢éÝ¢
çÜU ¥¢Ð ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
“Á¢ã¢Ý }¢ï´ Î¢ï à¢wGS¢ ãè ÜU¢}¢²¢Ï¢ ã¢ï¼ï ãñ´, »ÜU Ï¢¢ Á¢éÚ¥¼
¥¢Î}¢è ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ }¢é¼±çvÜUH J”
1.....|¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ J 2.....çÚÁGÜGU ÜïU ãéGS¢êH ÜïU Á¢GÚ¢»¥G J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ çÜU ²ïã »ÜU Á¢¢}¢ï¥G çÈGUÜGUÚã ãñ v²êæçÜU Ï¢¢
Á¢éÚ¥¼ à¢wGS¢ ¥ÐÝè ÜéUGÃ±¼ï §Ú¢Îè ¥¢ñÚ Á¢éÚ¥¼ï ÜGUËÏ¢ S¢ï çÁ¢S¢
ÜU¢}¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ©S¢ï ÜUÚ x¢éÁ¢GÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G ©S¢ ÜïU
Ú¢S¼ï }¢ï´ LÜU¢±Å Ýãè´ Ï¢Ý¼è ¥¢ñÚ }¢é¼±çvÜUH à¢wGS¢ §S¢ çH²ï
ÜU¢}¢²¢Ï¢ ãñ çÜU ±¢ïã ±¢’Î» wG¢éÎ¢±‹Îè ÐÚ ¥ÐÝè Ï¢S¢èÚ¼ ¥¢ñÚ
²ÜGUèÝï ÜU¢ç}¢H S¢ï »’ç¼}¢¢Î Ú¶¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ ÜU¢}¢ ÜUÚ¼ï ±vG¼ ©S¢ï
wG¢éÎ¢» ¼¥G¢H¢ ÐÚ ÜU¢ç}¢H |¢Ú¢ïS¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ ±¢ïã ¥ÐÝ¢ §Ú¢Î¢ ÐêÚ¢
ÜUÚÝï }¢ï´ çÜUS¢è §‹S¢¢Ý S¢ï Ýãè´ ÇÚ¼¢ ¥¢ñÚ Ý à¢ñ¼G¢Ýè ±S±S¢ï ©S¢ ÜïU
çH²ï LÜU¢±Å Ï¢Ý S¢ÜU¼ï ãñ´ §S¢ çH²ï ±¢ïã ¥ÐÝï }¢ÜGU¢çS¢Î ±
}¢¼G¢çHÏ¢ }¢ï´ ÜU¢}¢²¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
HïçÜUÝ Á¢G§üGÈéUGœ¢GÏ¥G ¥¢ñÚ Á¢G§üGÈéUGH »’ç¼ÜGU¢Î ¥¢Î}¢è ã}¢ïà¢¢
wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÐÚ ¼±vÜéUH ¥¢ñÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚÝï }¢ï´ }¢é¼ÚçgÎ Úã¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ã}¢ïà¢¢ ©S¢ ÜïU çÎ}¢¢x¢G }¢ï´ ÈéUG¼êÚ ¥¢ñÚ ¼GÏ¢è¥G¼ ÐÚ ÐÚïà¢¢Ýè
}¢éS¢ËH¼G Úã¼è ãñ ¥¢ñÚ Ï¢‹{ï ãé±ï x¢{ï ²¢ ÜGUÈGUS¢(1) }¢ï´ Ï¢‹Î ÐÚ‹Îï
ÜUè ¼GÚãG }¢é‹¼çÁ¢GÚ Úã¼¢ ãñ, §S¢è ÐÚ¢ x¢‹Î¢ ¶G²¢Hè(2) }¢ï´ ©S¢ ÜUè
©G}¢í x¢éÁ¢GÚ Á¢¢¼è ãñ »ïS¢¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï§ü Ï¢ÇG¢ ÜGU¢çÏ¢Hï S¢¼¢§à¢ ¥¢ñÚ
}¢é¥GÁGÁ¢GÁ¢G ÜU¢}¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ¥x¢Ú ÜUãè´ ÜUÚÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢ |¢è ÜUÚï
¼¢ï ©S¢ }¢ï´ Ý¢ÜU¢}¢ Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ï ÐêÚ¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢, ¼é}¢ Îï¶¼ï
Ýãè´ çÜU Îé‹²±è Ï¢éH‹Î }¢Ú¢ç¼Ï¢ ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ±¢Hï |¢è Ï¢ÇGè Ð¢ïSÅ
¥¢ñÚ Ï¢éH‹Î LyÏ¢¢ ©S¢ ±vG¼ ¼ÜU ãG¢çS¢H Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼ï Á¢Ï¢ ¼ÜU
¥ÐÝè Á¢¢Ý, ¥ÐÝï }¢¢H ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥ãH¢ï §G²¢H S¢ï ¼±ÁÁ¢¢ïã
ãÅ¢ ÜUÚ ¥ÐÝï }¢vGS¢Î ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã Ý ã¢ïæ J
}¢S¢HÝ ±¢ïã H¢ïx¢ Á¢¢ï çÜUS¢è ç¶Gœ¢G» Á¢G}¢èÝ ÜïU Ï¢¢Îà¢¢ã
Ï¢Ý¼ï ãñ´ ©‹ãï´ §S¢ ÜïU çH²ï Á¢æx¢¢ï çÁ¢Î¢H ÜUÚÝï ÐÇ¼ï ãñ´, Îéà}¢Ý¢ï´ ÜU¢ï
1 .....çÐæÁ¢Úï J 2 .....Ï¢éÚï ¶G²¢H¢¼ J
ÜéUÓ¢HÝ¢ ÐÇG¼¢ ãñ ²¢’Ýè ²¢ ¼¢ï Îéà}¢Ý¢ï´ ÜU¢ï ãH¢ÜU ÜUÚÝ¢ ÐÇG¼¢ ãñ
²¢ ¥ÐÝ¢ }¢é¼Gè¥G Ï¢Ý¢Ý¢ ÐÇG¼¢ ãñ ¼Ï¢ Á¢¢ ÜUÚ ±¢ïã Ï¢¢Îà¢¢ã Ï¢‹¢¼ï
ãñ´ ²¢ §çvG¼Î¢Ú ãG¢çS¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ J
}¢‹ÜGUêH ãñ çÜU Á¢Ï¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥}¢èÚï }¢é¥G¢ç±²¢ 5 Ýï
Á¢æx¢ï çS¢zGÈGUèÝ ÜïU çÎÝ ¥ÐÝï ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè 5 ÜUè
S¢ÈGU¢ï´ ÜU¢ï »ÜU ÎêS¢Úï ÜïU }¢éÜGU¢çÏ¢H ¶ÇGï Îï¶¢ ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“Á¢¢ï Ï¢ÇGè Ó¢èÁ¢G ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ©S¢ï Ï¢ÇGè Ï¢ÇGè }¢éçàÜUH¢¼
Ðïà¢ ¥¢¼è ãñ´ J’
¥¢ñÚ ¼¢çÁ¢Ú H¢ïx¢ wG¢éàÜUè ¥¢ñÚ ¼Úè ÜïU çÝã¢²¼ ¶G¼GÚÝ¢ÜU
S¢ÈGUÚ §çwG¼²¢Ú ÜUÚ¼ï ãñ´, ¥ÐÝè Á¢¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï }¢¢H¢ï´ ÜU¢ï }¢à¢çÚÜGU
S¢ï }¢x¢GçÚÏ¢ ¥¢ñÚ }¢x¢GçÚÏ¢ S¢ï }¢à¢çÚÜGU ¼ÜU Hï Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ çÎH¢ï´ ÜU¢ï ÝzG¥G
²¢ ÝévSG ¢¢Ý ÐÚ ÜGU¢§}¢ ÜUÚ¼ï ãñ́, ¼Ï¢ Á¢¢ ÜUÚ Ï¢ÇGï }¢Ý¢ÈGïU¥G, Ï¢ãé¼ }¢¢H
¥¢ñÚ Ï¢ÇGè Ï¢ÇGè ¥¢’H¢ ¥¢ñÚ ÜGUè}¢¼è ¥à²¢ ÜïU }¢¢çHÜU Ï¢Ý¼ï ãñ´ J
Ï¢¢ÜGUè Úãï À¢ïÅï ÎÚÁ¢ï ÜïU ¥G¢}¢ ÎêÜU¢ÝÎ¢Ú Á¢¢ï çÎH ÜïU ÜU}¢Á¢G¢ïÚ
¥¢ñÚ ¥GÁ}G ¢ ÜïU ÜUÓÓ¢ï ãñ́ ±¢ïã §¼Ýè Á¢éÚ¥¼ Ýãè´ ÜUÚ¼ï çÜU ÎêÚ ÎÚ¢Á¢G ÜïU
S¢ÈGUÚ §çwG¼²¢Ú ÜUÚḯ Ï¢çËÜU ãGÜUG èÚ }¢¢H ÜïU S¢¢‰¢ ãè çÎH Hx¢¢» Ú¶¼ï
ãñ́ »ïS¢ï H¢ïx¢ S¢¢Úè ©G}¢í }¢ÜU¢Ý S¢ï ÎêÜU¢Ý ¼ÜU ¥¢ñÚ ÎêÜU¢Ý S¢ï }¢ÜU¢Ý ¼ÜU
ãè }¢ãGÎÎê Úã¼ï ãñ́ §S¢è çÏ¢Ý¢ ÐÚ ±¢ïã Ï¢¢Îà¢¢ã¢ḯ Á¢ñS¢ï Ï¢ÇGï }¢¼üÏ¢ï ÐÚ Ýãè´
ÐãéÓæ ¢ S¢ÜU¼ï ¥¢ñÚ Ý ãè ±¢ïã Ï¢ÇïG ¼¢çÁ¢Ú¢ïæ ÜUè ¼GÚãG ÜU¢ÈGUè S¢Ú}¢¢²¢ ãG¢çS¢H
ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ »ïS¢ï ¥¢Îç}¢²¢ï´ ÜU¢ï à¢¢}¢ ÜU¢ï ¥x¢Ú »ÜU çÎÚã}¢ ãè ÝzG¥ G G ã¢ï
¼¢ï ©S¢ï ÜU¢ÈGUè S¢}¢Û¢¼ï ãñ´ ²ïã H¢ïx¢ §¼Ýï ÜGUHèH ÝzG¥G ÐÚ §S¢ çH²ï wG¢àé ¢
ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ çÜU §Ý ÜUè çã}}¢¼ ¥¢ñÚ ±éS¥G¼ï ÝÁ¢GÚ ãè §¼Ýè ã¢ï¼è ãñ,
²ïã ¼¢ï Îé‹²¢ ¥¢ñÚ ¥ãHï Îé‹²¢ ÜU¢ ãG¢H ãñ HïçÜUÝ ±¢ïã }¢éÜUG gS¢
H¢ïx¢ Á¢¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ÝÁ¢¢¼ Ó¢¢ã¼ï ãñ´ ©Ý ÜU¢ ¥SH S¢Ú}¢¢²¢ ²ïãè
¼±vÜéUH ¥¢ñÚ çÎH ÜU¢ï wG¢éÎ¢ ÜïU çS¢±¢ ÎêS¢Úè Ó¢èÁ¢G¢ḯ S¢ï ãÅ¢ HïÝ¢ ãñ J
Á¢Ï¢ ²ïã H¢ïx¢ ¼±vÜéUH ÜUè çS¢ÈGU¼ ÜU}¢¢ ãGvGÜéUGãê ¥ÐÝï

¥‹ÎÚ ãG¢çS¢H ÜUÚ Hï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ §S¢ ÐÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼Gè S¢ï ÜGU¢§}¢ ã¢ï Á¢¢¼ï
ãñ´ ¼¢ï ±¢ïã wG¢éÎ¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ãÚ Ó¢èÁ¢G S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï ÜUÚ }¢àxG¢êH
ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´, ¶GËÜGU(1) S¢ï çÜUÝ¢Ú ÜUà¢è ÜU¢ï ¥ÐÝ¢ ÎS¼êÚ Ï¢Ý¢ Hï¼ï
ãñ́, HÜGU¢ï ÎÜGU(2) S¢ãGÚ¢¥¢ïæ }¢ḯ, Ðã¢ÇG¢ḯ ÜUè Ó¢¢ïçÅ²¢ḯ ÐÚ ¥¢ñÚ ¶G¼ÚG Ý¢ÜU
Í¢¢çÅ²¢ï´ }¢ï´ çÁ¢G‹Îx¢è Ï¢S¢Ú ÜUÚÝ¢ ©Ý ÜïU çH²ï ¥¢S¢¢Ý ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï
»ïS¢ï H¢ïx¢ S¢Ï¢ S¢ï ¼G¢ÜGU¼±Ú ¥¢ñÚ Ï¢¢ çã}}¢¼ ã¢ï Á¢¢¼ï ãñæ J ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼
²ïãè Ï¢¢ çã}}¢¼ H¢ïx¢ ÎèÝ ÜïU S¢é¼êÝ, ¼}¢¢}¢ S¢ï }¢éé¥GÁGÁ¢GÁ¢G ¥¢ñÚ
wG¢éÎ¢§ü Á¢G}¢èÝ ÜïU Ï¢¢Îà¢¢ã ÜUãH¢Ýï ÜïU ãGÜGUÎ¢Ú ã¢ï¼ï ãñ´ v²êæçÜU ²ïã
H¢ïx¢ Á¢ã¢æ Ó¢¢ã¼ï ãñ´ Á¢¢¼ï ãñ´ Á¢ã¢æ Ó¢¢ã¼ï ãñ´ çÜGU²¢}¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
§GË}¢¢ï ¥G}¢H ÜUè }¢éçàÜUH ¼ÚèÝ }¢ç‹Á¢GH¢ï´ ÜU¢ï ¼ñG ÜUÚ¼ï ãñ´ ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G
§Ý ÜïU }¢vGS¢Î }¢ï´ LÜU¢±Å ²¢ ãG¢§H Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è S¢¢Úè Á¢G}¢èÝ §Ý
ÜïU S¢¢}¢Ýï ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ }¢¢Á¢Gè, ãG¢H ± }¢éS¼ÜGUçÏ¢H §Ý ÜïU çH²ï »ÜU
ã¢ï¼¢ ãñ, ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ¥ÐÝï }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñGH
§Úà¢¢Î }¢ï´ §S¢è ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ¥¢Ð
(6) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
Á¢¢ï à¢wGS¢ ²ïã Ó¢¢ãï çÜU S¢Ï¢ S¢ï ÜGU±è ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU
¥ËH¢ã ÐÚ ¼±vÜéUH ÜUÚï ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ó¢¢ãï çÜU S¢Ï¢ S¢ï Ï¢¢ §GÁGÁ¢G¼ ã¢ï Á¢¢»
1 .....}¢wGHêÜGU J 2 .....±èÚ¢Ý J

¼¢ï ©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ¼vG±¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚï ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ó¢¢ãï çÜU S¢Ï¢ H¢ïx¢¢ḯ
S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Î¢ñH¼}¢‹Î ã¢ï ¼¢ï ©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ¥ÐÝï Ð¢S¢ }¢¢ñÁ¢êÎ à¢ñ S¢ï
çÁ¢G²¢Î¢ ©S¢ à¢ñ ÐÚ »’ç¼}¢¢Î ÜUÚï Á¢¢ï wG¢éÎ¢ ÜïU ÎS¼ï ÜéUGÎÚ¼ }¢ï´ ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢éHñ}¢¢ÝéH ¶GÃ±¢S¢ (I) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU
¥x¢Ú ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ çS¢ÎìÜGU çÝÄ²¼ S¢ï ¥ËH¢ã ÐÚ
¼±vÜéUH ÜUÚï ¼¢ï ©}¢Ú¢ ¥¢ñÚ x¢ñGÚ ©}¢Ú¢ S¢Ï¢ ©S¢ ÜïU }¢¢ïãG¼¢Á¢ ã¢ï
Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã çÜUS¢è ÜU¢ }¢¢ïãG¼¢Á¢ Ýãè´ ã¢ïx¢¢ v²êæçÜU ©S¢ ÜU¢
}¢¢çHÜU ¼}¢¢}¢ Á¢G}¢èÝ¢ï ¥¢S}¢¢Ý ÜïU ¶GÁ¢G¢Ý¢ï´ ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢ ¥H ¶GÃ±¢S¢ I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU
»ÜU ÎzG¥G¢ }¢ñ´ Ýï »ÜU Á¢æx¢H }¢ï´ »ÜU wG¢êÏ¢ S¢êÚ¼ ¼ÚèÝ xG¢éH¢}¢ Îï¶¢
¼¢ï }¢ñ´ Ýï ©S¢ï ÜUã¢ : »ï xG¢H
é ¢}¢ ! ¼ê ÜUã¢æ Á¢¢ Úã¢ ãñ ? ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ :
“}¢vÜïU” J }¢ñ´ Ýï ÜUã¢ : çÏ¢x¢GñÚ S¢ÈGUÚï ¶GÓ¢ü ¥¢ñÚ çÏ¢x¢GñÚ S¢é±¢Úè ÜïU ?
¼¢ï ©S¢ Ýï ÜUã¢ : “»ï Á¢G§üGÈéUGH »’ç¼ÜGU¢Î ! ±¢ïã Á¢G¢¼ Á¢¢ï S¢¢¼
¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ S¢¢¼ Á¢G}¢èÝ¢ï´ ÜUè }¢éãG¢çÈGUÁ¢G ãñ ©S¢ï ²ïã ¼G¢ÜGU¼G Ýãè´ çÜU
}¢éÛ¢ï çÏ¢x¢GñÚ Á¢G¢Î(1) ¥¢ñÚ çÏ¢x¢GñÚ S¢é±¢Úè ÜïU }¢vÜï ÐãéæÓ¢¢ Îï ?”
ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢ ¶GÃ±¢S¢ (I) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU }¢ñ´
Á¢Ï¢ }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ }¢ï´ Î¢ç¶GGH ãé±¢ ¼¢ï Îï¶¢ çÜU ±¢ïã xG¢éH¢}¢
¼G±¢ÈGU ÜUÚ Úã¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ¥à¥G¢Ú ÐÉG Úã¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : »ï }¢ïÚè Á¢¢Ý ! ã}¢ïà¢¢ S¢ñÚ¢ï çS¢²¢ãG¼ }¢ï´ Úã ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢

ÜïU çS¢±¢ çÜUS¢è ÜU¢ï ¥ÐÝ¢ Î¢ïS¼ Ý Ï¢Ý¢, ¥¢ñÚ »ï ÝzGS¢ ! x¢G}¢ï
¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ¥ÐÝè Á¢¢Ý Îï J
1 .....S¢¢}¢¢Ýï S¢ÈGUÚ J
Á¢Ï¢ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ï Îï¶¢ ¼¢ï ÜUãÝï Hx¢¢ : “»ï à¢ñ¶G ! ¼ê ¥|¢è
¼ÜU Á¢G§üGÈéUGH »’ç¼ÜGU¢Îè }¢ï´ çx¢çÚzG¼¢Ú ãñ J”
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê }¢é¼Gè¥G I Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ãG¢ç¼}¢ï ¥S¢}¢
I ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU }¢ñ´ Ýï S¢éÝ¢ ãñ çÜU ¥¢Ð çÝã¢²¼
¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU Á¢æx¢H¢ï´ }¢ï´ çÏ¢x¢GñÚ ¶GÓ¢ü ÜïU çS¢ÈüGU wG¢éÎ¢ ÜïU ¼±vÜéUH ÐÚ
çÈUÚ¼ï Úã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¼ñG ÜUÚ¼ï Úã¼ï ãñ´ J ¼¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï ãG¢ç¼}¢ï ¥S¢}¢
(I) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “}¢ïÚ¢ Á¢G¢Îï S¢ÈGUÚ Ó¢¢Ú Ó¢èÁ¢Gï´ ãñ´ J”
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê }¢é¼Gè¥G (I) Ýï ÐêÀ¢ : ±¢ïã ÜU¢ñÝ S¢è ãñ´ ? ¼¢ï
ãGÁ¢GÚ¼ï ãG¢ç¼}¢ï ¥S¢}¢ (I) Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ :
{1} »ÜU ²ïã çÜU }¢éÛ¢ï ²ÜGUèÝ ãñ çÜU Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ wG¢éÎ¢ ÜUè
ç}¢ËÜU ãñ´
{2} ÎêS¢Úè ²ïã çÜU ¼}¢¢}¢ }¢wGHêÜGU wG¢éÎ¢ ÜUè }¢é¼Gè¥G ¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢æ
Ï¢ÚÎ¢Ú ãñ
{3} ¼èS¢Úè ²ïã çÜU çÚÁGÜGU ¥¢ñÚ çÚÁGÜGU ÜïU ¼}¢¢}¢ ¥SÏ¢¢Ï¢ wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ ÜïU ã¢‰¢ }¢ï´ ãñ´
{4} Ó¢¢ñ‰¢è ²ïã çÜU wG¢éÎ¢ ÜUè ÜGUÁ¢G¢ ¼}¢¢}¢ Îé‹²¢ }¢ï´ Ý¢çÈGUÁ¢G ãñ J
»ÜU à¢¢§GÚ Ýï Ï¢ãé¼ ¥ÓÀ¢ ÜUã¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : (1) }¢ñ´ Îï¶¼¢ ãêæ çÜU Á¢G¢çãÎ H¢ïx¢ ¥¢Ú¢}¢ ± Ú¢ãG¼ }¢ï´ ãñ´,
©Ý ÜïU çÎH Îé‹²¢ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ S¢ï ãÅ Ó¢éÜïU ãñ´ J
(2) Á¢Ï¢ }¢ñ´ ©‹ãï´ Îï¶¼¢ ãêæ ¼¢ï »ÜU »ïS¢è ÜGU¢ñ}¢ ÜU¢ï Îï¶¼¢ ãêæ Á¢¢ï
Á¢G}¢èÝ ÜUè Ï¢¢Îà¢¢ã ãñ ©Ý ÜUè çÝà¢¢Ýè S¢¶G¢±¼ ãñ J
¼±vÜéUH ÜUÚÝï ÜUè ÎêS¢Úè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU §S¢ ÜïU ¼ÜüU ÜUÚÝï
}¢ï´ Ï¢ÇG¢ ¶G¼GÚ¢ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ ÝévGS¢¢Ý ãñ, }¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ v²¢ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢
Ýï ÐñÎ¢§à¢ï §‹S¢¢Ý ÜïU S¢¢‰¢ }¢éœ¢çS¢H(1) §S¢ ÜïU çÚÁGÜGU ÜU¢ çÁ¢GRU Ýãè´
çÜU²¢ ? ²¢’Ýè çÜU²¢ ãñ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ :
wG¢éÎ¢ Ýï ¼é}ãï´ ÐñÎ¢ çÜU²¢ çÈUÚ ¼é}ãï´
çÚÁGÜGU çÎ²¢ J
§S¢ S¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU çÁ¢S¢ ¼GÚãG ±¢ïã ¶G¢çHÜGU ãñ Ú¢çÁ¢GÜGU
|¢è ãñ, çÈUÚ çS¢ÈüGU §S¢è ÜGUÎÚ ÐÚ çÜUÈGU¢²¼ Ý ÜUè Ï¢çËÜU S¢ÚèãG ¼G¢ñÚ
ÐÚ çÚÁGÜGU ÜU¢ ±¢’Î¢ ÈGUÚ}¢¢²¢, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ãè ãÚ »ÜU ÜU¢
Ú¢çÁ¢GÜGU ãñ J
çÈUÚ çS¢ÈüGU §S¢ ±¢’Îï ÐÚ §çv¼ÈGU¢ Ý çÜU²¢ Ï¢çËÜU S¢¢ÈGU ¼G¢ñÚ
ÐÚ çÚÁGÜGU ÜU¢ çÁ¢G}}¢¢ ¥ÐÝï ÐÚ çH²¢ ¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Á¢G}¢èÝ }¢ḯ ÜU¢ï§ü Á¢¢ÝÎ¢Ú Ýãè´ }¢x¢Ú ©S¢
ÜU¢ çÚÁGÜUG wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU çÁ¢G}}¢ï ãñ J
çÈUÚ çS¢ÈüGU çÁ¢G}}¢ï ÐÚ §çv¼ÈGU¢ Ý çÜU²¢ Ï¢çËÜU §S¢ ÐÚ
ÜGUS¢}¢ ¶¢§ü, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¼¢ï ¥¢S}¢¢Ý ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜïU ÚÏ¢ ÜUè
ÜGUS¢}¢ ! Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ãGÜGU ãñ ±ñS¢è ãè
Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ Á¢¢ï ¼é}¢ Ï¢¢ïH¼ï ã¢ï J
1 S¢¢‰¢ J 2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼é}ãḯ ÐñÎ¢ çÜU²¢ çÈUÚ ¼é}ãḯ Ú¢ïÁ¢Gè Îè J
3 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ãè Ï¢ÇG¢ çÚÁGÜGU ÎïÝï
±¢H¢ J 4 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÐÚ Ó¢HÝï ±¢H¢
ÜU¢ï§ü »ïS¢¢ Ýãè´ çÁ¢S¢ ÜU¢ çÚÁGÜUG ¥ËH¢ã ÜïU çÁ¢G}}¢» ÜUÚ}¢ ÐÚ Ý ã¢ï J
5 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï ¥¢S}¢¢Ý ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜïU ÚÏ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ Ï¢ïà¢ÜU ²ïã
ÜéUÚG ¥¢Ý ãGÜUG ãñ ±ñS¢è ãè Á¢GÏ¢¢Ý }¢ḯ Á¢¢ï ¼é}¢ Ï¢¢ïH¼ï ã¢ï J
çÈUÚ çS¢ÈüGU ÜGUS¢}¢ ÐÚ §çv¼ÈGU¢ Ý çÜU²¢ Ï¢çËÜU çÝã¢²¼
±¢Á¢ïGãG ¥ËÈGU¢Á¢G }¢ï´ ¼±vÜéUH ÜU¢ ãéGv}¢ çÎ²¢ ¥¢ñÚ ¼±vÜéUH ÜUÚÝï
ÜUè ¼}Ï¢èã ÈGUÚ}¢¢§ü, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
©S¢ ãGÄ² ± ÜUGÄ²ê}¢ Á¢G¢¼ ÐÚ ¼Ã¢vÜéUH
ÜUÚ çÁ¢S¢ ÐÚ ÈGUÝ¢ Ýãè´ ¥¢ S¢ÜU¼è J
¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ãè ÐÚ ¼±vÜéUH ÜUÚ¢ï ¥x¢Ú
¼é}¢ S¢ÓÓ¢ï §ü}¢¢ÝÎ¢Ú ã¢ï J
¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢ wG¢éÎ¢ ÜïU ÜGU¢ñH ÐÚ »’ç¼Ï¢¢Ú Ý ÜUÚï, ©S¢ ÜïU ±¢’Îï
ÜU¢ï ÜU¢ÈGUè Ý S¢}¢Û¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU çÁ¢G}}¢¢ HïÝï ÐÚ }¢é¼}G ¢§Ý Ý ã¢ï çÈUÚ ©S¢
ÜïU ±¢’Îï, ±§üÎG ¥¢ñÚ ãévG }¢ ÜUè ÜU¢ï§ü ÐÚ±¢ã Ý ÜUÚï, ¼¢ï »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜïU
}¢‹ãêGS¢ ¥¢ñÚ Ï¢éÚï ã¢ïÝï }¢ï´ v²¢ à¢ÜU ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ? ¥¢ñÚ »ïS¢¢ à¢wGS¢
çÁ¢Ý }¢¥G¢à¢è ÐÚïà¢¢çÝ²¢ï´ }¢ï´ çx¢çÚzG¼¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ ±¢ïã çÜUS¢ S¢ï Ð¢ïà¢èÎ¢
ãñ´, ²ïã »ÜU Ï¢ãé¼ S¢wG¼ Ï¢¢¼ ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ¥G¢}¢ Îé‹²¢ x¢G¢çÈGUH ãñ J
»ÜU ÎzG¥¢G S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï ¥G¢H}¢ ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ 6
Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ©G}¢Ú E S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
»ï §ÏÝï ©G}¢Ú ! ¼ïÚ¢ ©S¢ ±vG¼ v²¢ ãG¢H ã¢ïx¢¢ Á¢Ï¢ ¼ê »ïS¢è ÜGU¢ñ}¢ }¢ï´
ã¢ïx¢¢ Á¢¢ï Á¢G¢ï’ÈGïU ²ÜGUèÝ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ÜGUãìG¼G S¢¢Hè ÜïU ¶G¢ñÈGU S¢ï çÚÁGÜGU ÜU¢
Á¢G¶GèÚ¢ Ï¢Ý¢»x¢è J
1...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚ¢ï ©S¢ çÁ¢G‹Î¢ ÐÚ Á¢¢ï ÜU|¢è Ý
}¢Úïx¢¢ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ãè ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚ¢ï ¥x¢Ú ¼é}ãï´
§ü}¢¢Ý ãñ J

ãGÁ¢GÚ¼ï ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU H¢’Ý¼ ã¢ï
©S¢ ÜGU¢ñ}¢ ÐÚ çÁ¢S¢ï wG¢éÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢¢ï´ ÐÚ |¢è »’ç¼Ï¢¢Ú Ý ¥¢²¢ J Á¢Ï¢
¥¢²¼ Ý¢çÁ¢GH ãé§ü ¼¢ï }¢H¢§ÜU¢ Ýï
ÜUã¢ : ãH¢ÜU¼ ã¢ï §ÏÝï ¥¢Î}¢ ÜïU çH²ï çÜU ©S¢ Ýï ÚÏ¢ ÜU¢ï Ý¢Ú¢Á¢G
çÜU²¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ©S¢ Ýï çÚÁGÜGU ÎïÝï ÐÚ ÜGUS¢}¢ ¶¢§ü J
ãGÁ¢GÚ¼ï ©±ñS¢ ÜGUÚÝè 5 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥x¢Ú ¼ê wG¢éÎ¢ ÜUè §¼Ýè §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚï çÁ¢¼Ýè Á¢G}¢èÝ¢ï ¥¢S}¢¢Ý ÜUè
¼}¢¢}¢ }¢wGHêÜGU, ¼¢ï |¢è ±¢ïã ¼ïÚè §GÏ¢¢Î¼ ÜGUÏ¢êH Ýãè´ ÜUÚïx¢¢ Á¢Ï¢ ¼ÜU
çÜU ¼ê ©S¢ ÜUè ¼SÎèÜGU Ý ÜUÚï J çÜUS¢è Ýï S¢é±¢H çÜU²¢ : ¼SÎèÜGU S¢ï
v²¢ }¢éÚ¢Î ãñ ? ¼¢ï ¥¢Ð (5) Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ çÜU ¼ê ©S¢
ÜïU }¢éÚÏÏ¢è(2) Ú¢çÁ¢GÜGU ¥¢ñÚ ÜUÈGUèH ã¢ïÝï ÐÚ }¢é¼G}¢§Ý ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ
çÁ¢S}¢ ÜU¢ï ©S¢ ÜUè Ï¢‹Îx¢è ÜïU çH²ï ÈGU¢çÚx¢G ÜUÚ Îï J
Á¢Ï¢ ãçÚ}¢ çÏ¢Ý ãGÄ²¢Ý(3) (I) ÜUè }¢éH¢ÜGU¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï
©±ñS¢ ÜGUÚÝè 5 S¢ï ãé§ü ¼¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï ãçÚ}¢ (I) Ýï ÐêÀ¢ :
“}¢ñ́ ÜUã¢æ §ÜGU¢}¢¼ §çwG¼²¢Ú ÜUMæ ?” ¼¢ï ¥¢Ð (5)
Ýï ¥ÐÝï ã¢‰¢ S¢ï à¢¢}¢ ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ J ¼¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï ãçÚ}¢
(I) Ýï ÜUã¢ :
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï ¥¢S}¢¢Ý ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜïU ÚÏ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢...
2.....Ð¢HÝï ±¢H¢ J 3.....²ã¢æ HzGÁ¢G “ãGÏÏ¢¢Ý”( )
‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜU ¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý }¢ï´ ÎéLS¼ HzGÁ¢G
“ãGÄ²¢Ý”( ) ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
“à¢¢}¢ }¢ï´ x¢éÁ¢GÚ ¥±ÜGU¢¼ çÜUS¢ ¼GÚãG ã¢ïx¢è ?” ¼¢ï ¥¢Ð
(5) Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : “¥zGS¢¢ïS¢ ©Ý ÐÚ Á¢¢ï à¢ÜU }¢ï´
}¢éÏH¼¢ ã¢ï x¢» ãñ´, ¥Ï¢ ©‹ãï´ ÜU¢ï§ü ÝS¢èãG¼ ÈGU¢§Î¢ Ýãè´ Îï¼è J”
}¢‹ÜGUêH ãñ çÜU »ÜU ÜUÈGUÝ Ó¢¢ïÚ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï Ï¢¢²Á¢GèÎ çÏ¢S¼G¢}¢è
I ÜïU ã¢‰¢ ÐÚ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè, ãGÁ¢GÚ¼ï Ï¢¢²Á¢GèÎ (I)
Ýï ÜéUGÏ¢êÚ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ©S¢ S¢ï S¢é±¢H çÜU²¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢
çÎ²¢ : “}¢ñ´ Ýï ¼ÜGUÚèÏ¢Ý ãÁ¢G¢Ú ÜGUÏ¢í¢ï´ S¢ï ÜUÈGUÝ Ó¢éÚ¢» HïçÜUÝ
çS¢±¢» Î¢ï }¢éÎ¢ïZ ÜïU Ï¢¢ÜGUè ¼}¢¢}¢ ÜïU }¢éæã çÜGUÏHï ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï çÈUÚï
ãé±ï ‰¢ï J” ¼¢ï ¥¢Ð (I) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï
çÚÁGÜGU ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ wG¢éÎ¢ ÐÚ ¼±vÜéUH Ýãè´ ‰¢¢ §S¢ çH²ï ÜGUÏ¢í }¢ï´ ©Ý
ÜïU Ó¢ïãÚï çÜGUÏHï S¢ï çÈUÚï ãé±ï ‰¢ï J
}¢ïÚï »ÜU Î¢ïS¼ Ýï }¢éÛ¢ S¢ï çÁ¢GRU çÜU²¢ çÜU }¢ïÚè »ÜU ÝïÜU
¥¢Î}¢è S¢ï }¢éH¢ÜGU¢¼ ãé§ü ¼¢ï }¢ñ´ Ýï ÐêÀ¢ : v²¢ ãG¢H ãñ ? ©S¢ Ýï
Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : ãG¢H ¼¢ï ©Ý ÜU¢ ãñ çÁ¢Ý ÜU¢ §ü}¢¢Ý }¢ãGÈGUêÁ¢G ãñ ¥¢ñÚ
±¢ïã çS¢ÈüGU }¢é¼±çvÜUHèÝ ãè ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ §ü}¢¢Ý }¢ãGÈGUêÁ¢G ãñ J ã}¢
Îé¥G¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï ã}¢¢Úï ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úï
ãG¢H ÜUè §SH¢ãG ÈGUÚ}¢¢» ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï Ï¢éÚï ¥¢’}¢¢H ÜUè S¢Á¢G¢ }¢ï´
ã}¢ï´ Ý ÐÜUÇGï Ï¢çËÜU ã}¢¢Úï S¢¢‰¢ Ú¢ïÁ¢Gï ãGàÚ ±¢ïã S¢éHêÜU ÜUÚï Á¢¢ï ©S¢
ÜUè ÚãG}¢¼ ¥¢ñÚ à¢¢Ý ÜïU H¢§ÜGU ãñ, ±¢ïã S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú ÚãGì}¢¢ï ÜUÚ}¢
ÜUÚÝï ±¢H¢ ãñ J
S¢é±¢H : ¥x¢Ú ¼é}¢ ÜUã¢ï çÜU ¼±vÜéUH ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢
ãéGv}¢ v²¢ ãñ ¥¢ñÚ çÚÁGÜGU ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ çÜUS¢ ãGÎ ¼ÜU ¼±vÜéUH
H¢çÁ¢G}¢ ± Á¢GMÚè ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : ¼¢ï §S¢ S¢é±¢H ÜU¢ Á¢±¢Ï¢ S¢}¢Û¢Ýï ÜïU çH²ï Ó¢¢Ú Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢
S¢}¢Û¢Ý¢ Á¢GMÚè ãñ :
¥Ã±H : HzGÁ¢ïG ¼±vÜéUH ÜïU }¢¢’Ý¢ J
Îé±é}¢ : ¼±vÜéUH ÜïU §çS¼’}¢¢H ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ J
çS¢±é}¢ : ¼±vÜéUH ÜUè ¼¢’ÚèÈGU J
Ó¢ã¢L}¢ : ¼±vÜéUH ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ ± Á¢GÚ¢»¥G J
HzGÁ¢ïG ¼±vÜéUH “¼ÈGU¥G©GH” ÜïU ±ÁGÝ ÐÚ }¢SÎÚ ãñ, çÁ¢S¢
ÜU¢ }¢¢Î¢ “±ÜU¢H¼éÝ” ãñ, ¼¢ï }¢é¼±çvÜUH ©S¢ï ÜUã¼ï ãñ´ Á¢¢ï çÜUS¢è
ÎêS¢Úï ÜU¢ï Ï¢ }¢ç‹Á¢GH ±ÜUèH ÜïU ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚï Á¢¢ï ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ©S¢
ÜïU ÜU¢}¢ ÜU¢Á¢ ÜU¢ï S¢Ú ¥‹Á¢¢}¢ Îï ¥¢ñÚ Á¢¢ï ©S¢ ÜïU }¢é¥G¢}¢H¢¼ ÜUè
ÎéLS¼è ÜU¢ Á¢G¢ç}¢Ý ã¢ï ¥¢ñÚ Á¢¢ï çÏ¢x¢GñÚ ¼ÜUËHéÈGU ¥¢ñÚ çÏ¢x¢GñÚ »ãç¼}¢¢}¢
©S¢ ÜUè }¢éçàÜUH¢¼ ÜïU çH²ï ÜU¢ÈGUè ã¢ï J
§S¢ HzGÁ¢G ÜU¢ §çS¼’}¢¢H ¼èÝ }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ, »ÜU
¼¢ï çÜGUS}¢¼ ÐÚ, çÜGUS}¢¼ ÐÚ ¼±vÜéUH ÜUÚÝï ÜïU }¢¢’Ý¢ ²ïã ãñ çÜU wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ Ýï ¼é}ã¢Úè çÜGUS}¢¼ }¢ḯ Á¢¢ï ÜéUÀ çH¶ çÎ²¢ ãñ ©S¢ ÐÚ §¼G}¢èÝ¢Ý
çÜU²¢ Á¢¢» v²êçæ ÜU ©S¢ ÜU¢ ãévG }¢ ¼ÏÎèH Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ à¢Ú¥G ÜUè
¼GÚÈGU S¢ï ²ïã §¼G}¢èÝ¢Ý H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ Á¢GMÚè ãñ J
§S¢ HzGÁ¢G ÜïU §çS¼’}¢¢H ÜU¢ ÎêS¢Ú¢ }¢ÜGU¢}¢ ÝéS¢Ú¼ ãñ,
ÝéS¢Ú¼ (}¢ÎÎ) }¢ï´ ¼±vÜéUH ÜUÚÝï ÜïU ²ïã }¢¢’Ý¢ ãñ´ çÜU ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜUè §}¢Î¢Î ÐÚ »’ç¼}¢¢Î ¥¢ñÚ ²ÜGUèÝ çÜU²¢ Á¢¢» v²êæçÜU
Á¢Ï¢ ¼é}¢ ©S¢ ÜïU ÎèÝ ÜUè }¢ÎÎ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ÝàÚ¢ï §à¢¢¥G¼ }¢ï´
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï ±¢ïã |¢è Á¢GMÚ ¼é}ã¢Úè §}¢Î¢Î ÜUÚïx¢¢ v²êæçÜU
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
Á¢Ï¢ ¼ê ÜU¢ï§ü ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚï ¼¢ï
wG¢éÎ¢ ÜUè §}¢Î¢Î ÐÚ ãè |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚ J
1.....¼Á¢ü}¢»
ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Á¢¢ï çÜUS¢è Ï¢¢¼ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÐvÜU¢ ÜUÚ H¢ï
¼¢ï ¥ËH¢ã ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚ¢ï J
¥x¢Ú ¼é}¢ wG¢éÎ¢ ÜïU ÎèÝ ÜUè ç¶GÎ}¢¼
ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï ±¢ïã ¼é}ã¢Úè §}¢Î¢Î ÜUÚïx¢¢ J
»ÜU ¥¢ñÚ Á¢x¢ã ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥¢ñÚ }¢¢ïç}¢Ý¢ï´ ÜUè §}¢Î¢Î ÜUÚÝ¢ ã}¢¢Ú¢
ãGÜGU ãñ J
¼¢ï §}¢Î¢Î ÜïU çS¢HçS¢Hï }¢ï´ |¢è ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ±¢’Îï
ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ©S¢ ÐÚ ¼±vÜéUH ± |¢Ú¢ïS¢¢ Á¢GMÚè ãñ J
¥¢ñÚ ¼èS¢Ú¢ }¢ÜGU¢}¢ Á¢ã¢æ ¼±vÜéUH ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï ±¢ïã
çÚÁGÜGU ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢G }¢Ú¢ü ÜUè ãG¢Á¢¢¼ ãñ´ v²êæçÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢
Ó¢èÁ¢G ÜU¢ Á¢G¢ç}¢Ý ¥¢ñÚ ÜUÈGUèH ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ¼é}ã¢Ú¢ çÁ¢S}¢ ÜGU¢§}¢
Úãï ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜïU Á¢GÚè»G ¼é}¢ ©S¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÐÚ ÜGU¢çÎÚ Úã¢ï
v²êæçÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ §Úà¢¢Î ãñ :
¥¢ñÚ Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÐÚ ¼±vÜéUH ÜUÚï ¼¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜïU çH²ï ÜU¢ÈGUè ãñ J
ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
(4)
¥x¢Ú ¼é}¢ wG¢éÎ¢ ÐÚ ÜU}¢¢ ãGvGÜéUGãê ¼±vÜéUH ÜUÚ¼ï ¼¢ï ±¢ïã ¼é}ãï´ ÐÚ‹Î¢ï´
1 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥x¢Ú ¼é}¢ ÎèÝï wG¢éÎ¢ ÜUè }¢ÎÎ ÜUÚ¢ïx¢ï ¥ËH¢ã
¼é}ã¢Úè }¢ÎÎ ÜUÚïx¢¢ J
2 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï çÁ¢G}}¢» ÜUÚ}¢ ÐÚ ãñ }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ ÜUè
}¢ÎÎ ÈGUÚ}¢¢Ý¢ J
3 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥ËH¢ã ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚï ¼¢ï ±¢ïã
©S¢ï ÜU¢ÈGUè ãñ J

ÜUè ¼GÚãG çÚÁGÜGU Îï¼¢ Á¢¢ï S¢éÏãG ¶G¢Hè ÐïÅ Í¢¢ï´S¢H¢ïæ S¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
à¢¢}¢ ÜU¢ï ÐïÅ |¢Ú ÜïU ±¢ÐS¢ ¥¢¼ï ãñ´ J
¥¢ñÚ çÚÁGÜGU ÜïU çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ¥GvGHÝ ± à¢Ú¥GÝ wG¢éÎ¢ ÐÚ
¼±vÜéUH ÜUÚÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ ¥¢ñÚ çÚÁGÜGU ÜïU çS¢HçS¢Hï }¢ïæ ãè wG¢éÎ¢
ÐÚ ¼±vÜéUH ÜUÚÝ¢ S¢êçÈGU²¢ ( ) ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU ¥G¢}¢ ¼G¢ñÚ
ÐÚ HzGÁ¢G ¼±vÜéUH S¢ï }¢éÚ¢Î ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ §S¢è
¼±vÜéUH ÜUè Ï¢ãGS¢ }¢vGS¢êÎ ãñ HïçÜUÝ çÚÁGÜGU ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ wG¢éÎ¢ ÐÚ
¼±vÜéUH ÜUÚÝï ÜïU }¢zGãê}¢ ÜUè ©S¢ ±vG¼ ±Á¢G¢ãG¼ ã¢ïx¢è Á¢Ï¢ çÚÁGÜGU
ÜïU ¼}¢¢}¢ ¥vGS¢¢}¢ Ï¢²¢Ý çÜU²ï Á¢¢»æx¢ï J
¼ê Á¢¢Ý Hï çÜU çÚÁGÜGU Ó¢¢Ú çÜGUS}¢ ãñ :
{1} çÚÁGÜïGU }¢Á¢G}¢êÝ {2} çÚÁGÜGïU }¢vGS¢ê}¢
{3} çÚÁGÜïGU }¢}¢HêÜU {4} çÚÁGÜïGU }¢¢ñªGÎ J
çÜGUS}¢ï ¥Ã±H : çÚÁGÜUGï }¢Á¢G}¢êÝ S¢ï }¢éÚ¢Î ±¢ïã çx¢GÁ¢G¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã
¥à²¢ ãñ´ çÁ¢Ý S¢ï §‹S¢¢Ý ÜU¢ Ï¢ÎÝ ÜGU¢§}¢ Úãï, ¼}¢¢}¢ ¥SÏ¢¢Ï¢ï Îé‹²±è
}¢éÚ¢Î Ýãè´ ¥¢ñÚ ²ïã ¼±vÜéUH à¢Ú¥GÝ ± ¥GvH G Ý ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ v²êçæ ÜU Á¢Ï¢
wG¢Îé ¢ Ýï ã}¢ï´ ©S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ± §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ }¢éÜUËHÈGU Ï¢Ý¢²¢ ¼¢ï Á¢GMÚ
±¢ïã ã}¢¢Úè ©Ý Ó¢èÁ¢G¢´ï ÜU¢ ÜUÈGUèH ± Á¢G¢ç}¢Ý ã¢ïx¢¢ çÁ¢Ý ÜïU Á¢GÚè»G ã}¢¢Úï
Ï¢ÎÝ ÜGU¢§}¢ Úãï´ ¥¢ñÚ ã}¢ ©S¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ Ï¢Á¢¢ H¢ S¢ÜïU´ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G
}¢à¢¢§¶ïG ÜUÚ¢üç}¢Ä²¢ Ýï ¥ÐÝï }¢SHÜU ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU §S¢ ¼±vÜéUH ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU ¥ÓÀè x¢éz¼G xì ¢ê ÜUè ãñ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ©‹ã¢ï´ Ýï ÜUã¢ ãñ çÜU wG¢Îé ¢
¼¥G¢H¢ ÜU¢ Ï¢‹Î¢ï´ ÜïU çÚÁGÜUG ÜU¢ Á¢G¢ç}¢Ý ã¢ïÝ¢ ¼èÝ ±Á¢ã S¢ï Á¢GMÚè ãñ :
»ÜU §S¢ çH²ï çÜU ã}¢ ©S¢ ÜïU xG¢éH¢}¢ ãñ´ ¥¢ñÚ ±¢ïã ã}¢¢Ú¢
¥¢ÜGU¢ ± }¢¢çHÜU ãñ, ¼¢ï çÁ¢S¢ ¼GÚãG xG¢éH¢}¢¢ï´ ÐÚ ¥¢ÜGU¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼
± §¼G¢¥G¼ H¢çÁ¢G}¢ ãñ §S¢è ¼GÚãG ¥¢ÜGU¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU xG¢éH¢}¢¢ï´
ÜïU çÚÁGÜGU ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè Îèx¢Ú Á¢GMÚè ãG¢Á¢¢¼ ÜU¢ ÜUÈGUèH ã¢ï J
ÎêS¢Úï §S¢ çH²ï çÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï çÚÁGÜGU ÜU¢
}¢¢ïãG¼¢Á¢ ÐñÎ¢ çÜU²¢ ãñ HïçÜUÝ ©‹ãï´ ¼H¢à¢ï çÚÁGÜGU ÜU¢ ÜU¢ï§ü ²ÜGUèÝè
Á¢GÚè¥G¢ Ýãè´ Ï¢¼¢²¢, v²êæçÜU Ï¢‹Îï Ýãè´ Á¢¢Ý¼ï çÜU ©Ý ÜU¢ çÚÁGÜGU ÜU¢ñÝ
à¢ñ ãñ ? ¥¢ñÚ ÜUã¢æ ãñ ? ¥¢ñÚ ÜUÏ¢ }¢²SS¢Ú ¥¢»x¢¢ ? §S¢ çH²ï ÚÏ¢
¼¥G¢H¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU ±¢ïã ©Ý ÜïU çÚÁGÜGU ÜU¢ ÜUÈGUèH ã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý
ÜïU çH²ï çÚÁGÜGU }¢éãÄ²¢ ÜUÚï J
¼èS¢Úï §S¢ çH²ï çÜU wG¢éÎ¢ Ýï Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï ãéGv}¢ çÎ²¢ ãñ çÜU ±¢ïã
©S¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ± ¼G¢¥G¼ }¢ḯ }¢àxG¢êH Úãḯ, ¼¢ï ¥x¢Ú ±¢ïã ¼H¢à¢ï çÚÁGÜUG
}¢ḯ S¢Úx¢Î¢ü Úãḯ ¼¢ï ±¢ïã ©S¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÜïU ±¢çS¢¼ïG ÈGU¢çÚx¢G Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼ï,
§S¢ ±Á¢ã S¢ï |¢è Ó¢¢çã²ï çÜU ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ©Ý ÜïU çÚÁGÜGU ÜU¢ ÜUÈGUèH
Ï¢Ýï ¼¢çÜU ÈGUÚ¢x¢G¼ S¢ï ±¢ïã ©S¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ± ¼G¢¥G¼ Ï¢Á¢¢ H¢ S¢ÜïU´ J
HïçÜUÝ ÜUÚ¢üç}¢Ä²¢ ÜU¢ ²ïã }¢SHÜU ÎéLS¼ Ýãè´ §S¢ çH²ï
çÜU ²ïã ÜUãÝ¢ çÜU Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï çÚÁGÜGU ÎïÝ¢ wG¢éÎ¢ ÐÚ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ x¢GH¼G ãñ
¥¢ñÚ »ïS¢è x¢ézG¼ìx¢ê ¥S¢Ú¢Úï ÚÏ¢êçÏ¢Ä²¼ S¢ï Ý¢±¢çÜGUçÈGUÄ²¼ ÜUè ±Á¢ã
S¢ï ãñ ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï §GË}¢ï ÜUH¢}¢ ÜUè çÜU¼¢Ï¢¢ï´ }¢ï´ »ïS¢ï }¢Á¢GãÏ¢ ÜUè
çÝã¢²¼ }¢éÎËHH ¼GÚèÜïGU S¢ï ¼ÚÎèÎ ÜUÚ Îè ãñ J
ã}¢ Ýï ¥|¢è Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ãñ çÜU çÚÁGÜGU Ó¢¢Ú çÜGUS}¢ ãñ :
¥Ã±H çÚÁGÜïUG }¢Á¢G}¢êÝ, §S¢ ÜUè }¢éw¼G S¢Ú ¼à¢ÚèãG ¼é}¢ S¢éÝ Ó¢éÜïU ã¢ï J
çÜGUS}¢ï Îé±é}¢ : çÚÁGÜïGU }¢vGS¢ê}¢ ãñ, §S¢ S¢ï }¢éÚ¢Î ±¢ïã çÚÁGÜUG ãñ
Á¢¢ï wG¢éÎ¢ Ýï Ï¢‹Î¢ḯ ÜUè çÜGUS}¢¼ }¢ḯ ÜUÚ çÎ²¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ H¢ñãïG }¢ãGÈGUêÁ¢G
}¢ḯ çH¶ çÎ²¢ ãé±¢ ãñ çÜU Ï¢‹Î¢ ²ïã ¶¢»x¢¢, ²ïã çÐ²ïx¢¢, ²ïã ÐãÝïx¢¢,
§S¢ çÚÁGÜïUG }¢vGS¢ê}¢ ÜUè ç}¢ÜGUÎ¢Ú ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ±vG¼ }¢é¥ÄG ²Ý ãñ, §S¢ }¢ḯ
ÜU}¢è Ï¢ïà¢è Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è ¥¢ñÚ Ý §S¢ }¢ḯ ¼vGÎè}¢ ± ¼¢¶GèÚ ã¢ï S¢ÜU¼è
ãñ Á¢ñS¢¢ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
çÚÁGÜGU Ú¢ïÁ¢ïG ¥Ã±H S¢ï ¼vGS¢è}¢ ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜGUË¢}¢ï ÜéUGÎÚ¼
©S¢ï ¼ãGÚèÚ ÜUÚ ÜïU ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ, ¥Ï¢ çÜUS¢è ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú ÜUè
ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Úè ©S¢ï Á¢G¢§Î Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼è ¥¢ñÚ Ý çÜUS¢è ÈGU¢çÁ¢Ú ÜïU
çÈGUSÜGU¢ï ÈéUGÁ¢êÚ S¢ï ±¢ïã ÜU}¢ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ J
¼èS¢Úè çÜGUS}¢ : çÚÁGÜGïU }¢}¢HêÜU ãñ, §S¢ S¢ï }¢éÚ¢Î ±¢ïã
çÚÁGÜGU ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢¢H ± ¥SÏ¢¢Ï¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ Ï¢‹Î¢ çÏ¢H ÈïGU’H Îé‹²¢
}¢ï´ }¢¢çHÜU ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ©S¢ ÜïU ÜGUÏÁ¢Gï }¢ï´ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜéUGÚ¥¢Ýï
}¢Á¢èÎ ÜUè }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñGH ¥¢²¼ }¢ï´ ²ïãè çÚÁGÜGU }¢éÚ¢Î ãñ :
¥¢ñÚ §S¢ çÚÁGÜUG S¢ï Ú¢ãï wG¢éÎ¢ }¢ḯ ¶GÓ¢ü
ÜUÚ¢ï Á¢¢ï ã}¢ Ýï ¼é}ãḯ çÎ²¢ ãñ J
§S¢ ¥¢²¼ }¢ï ´ HzG Á ¢G Üï U }¢¢’Ý¢ ãñ ´ :
²¢’Ýè çÁ¢S¢ ÜU¢ ã}¢ Ýï ¼é}ãï´ }¢¢çHÜU Ï¢Ý¢²¢ ãñ J
Ó¢¢ñ‰¢è çÜGUS}¢ : çÚÁGÜGïU }¢¢ñªGÎ ãñ, §S¢ S¢ï }¢éÚ¢Î ±¢ïã çÚÁGÜïGU
ãGH¢H ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú H¢ïx¢¢ïæ S¢ï ±¢’Î¢
ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU ±¢ïã ©‹ãï´ çÏ¢x¢GñÚ }¢ïãGÝ¼ ± }¢à¢vGÜGU¼ ÜïU çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢,
Á¢ñS¢¢ çÜU §Úà¢¢Îï Ï¢¢Úè ¼¥G¢H¢ ãñ :
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥ËH¢ã ÜUè Ú¢ã }¢ï´ ã}¢¢Úï çÎ²ï }¢ï´ S¢ï ¶GÓ¢ü
ÜUÚ¢ï J
¥¢ñÚ Á¢¢ï à¢wGS¢ wG¢Îé ¢ S¢ï ÇÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Úè §çwG¼²¢Ú ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢
ÜïU çH²ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ú¢ã çÝÜU¢H
Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ï ±ã¢æ S¢ï çÚÁGÜUG Îï¼¢ ãñ
Á¢ã¢æ ÜU¢ Ï¢‹Îï ÜU¢ï x¢é}¢¢Ý ¼ÜU Ýãè´ ã¢ï¼¢ J
²ïã ãñ´ çÚÁGÜGU ÜUè Ó¢¢Ú ¥vGS¢¢}¢, §Ý }¢ï´ S¢ï çÜGUS}¢ï ¥Ã±H }¢ï´
¼±vÜéUH ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ J
¼±vÜéUH ÜUè ¼¢’ÚèÈGU
¼±vÜéUH ÜUè ¼¢’ÚèÈGU }¢ï´ }¢à¢¢§¶ïG ¼GÚèÜGU¼ (k)
ÜU¢ §çwG¼H¢ÈGU ãñ, ¥G¢}¢ }¢à¢¢§¶G (k) ¼¢ï ÜUã¼ï ãñ´ çÜU
çS¢ÈüGU wG¢éÎ¢ ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚÝï ¥¢ñÚ }¢wGHêÜGU S¢ï ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè ©}}¢èÎï´
}¢é‹ÜGU¼G¥G ÜUÚÝï ÜU¢ Ý¢}¢ ¼±vÜéUH ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G }¢à¢¢§¶G (k)
ÜUã¼ï ãñ´ çÜU x¢GñÚ S¢ï ¼¥GËHéÜGU }¢é‹ÜGU¼G¥G ÜUÚ ÜïU çÎH ÜU¢ï çS¢ÈüGU wG¢éÎ¢
ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ }¢ï´ ÎïÝï ÜU¢ Ý¢}¢ ¼±vÜéUH ãñ J
¥¢ñÚ §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê ©G}¢Ú I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU wG¢éÎ¢
ÜïU çS¢±¢ ãÚ à¢ñ S¢ï ¼ÜïüU ¼¥GËHéÜGU ÜU¢ Ý¢}¢ ¼±vÜéUH ãñ ¥¢ñÚ ¼ÜïüU
¼¥GËHéÜGU S¢ï §}¢¢}¢ }¢¢ñS¢êÈGU ²ïã }¢éÚ¢Î Hï¼ï ãñ´ çÜU Ï¢‹Î¢ ¥ÐÝï Ï¢ÎÝ
ÜïU çÜGU±¢}¢(2) ¥¢ñÚ ¼æx¢è ± ¼vHèÈGU ÜU¢ wG¢éÎ¢ ÜïU çS¢±¢ çÜUS¢è S¢ï
çÁ¢GRU ¼ÜU Ý ÜUÚï J
¥¢ñÚ }¢ïÚï à¢ñ¶G I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU ¥ÐÝè ãÚ ¼æx¢è
¥¢ñÚ ¼vHèÈGU ÜU¢ çÁ¢GRU çS¢ÈüUG wG¢éÎ¢ S¢ï ÜUÚÝï ÜU¢ Ý¢}¢ ¼±vÜéUH ãñ ¥¢ñÚ
}¢wGHÜê UG S¢ï ¼æx¢è ± ¼vHèÈGU ÜU¢ çÁ¢GRU ÜUÚÝ¢ x¢ñÚG S¢ï ¼¥GËHéÜUG Ú¶Ý¢ ãñ J
1 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥ËH¢ã S¢ï ÇÚï ¥ËH¢ã ©S¢ ÜïU
çH²ï ÝÁ¢¢¼ ÜUè Ú¢ã çÝÜU¢H Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï ±ã¢æ S¢ï Ú¢ïÁ¢Gè Îïx¢¢ Á¢ã¢æ ©S¢ ÜU¢ x¢é}¢¢Ý
Ý ã¢ï J 2 .....çÝÁ¢G¢}¢
}¢ïÚï ÝÁ¢GÎèÜU }¢à¢¢§¶G (k) ÜïU ¥vG±¢H ÜU¢ wG¢H é ¢S¢¢
²ïã ãñ çÜU ¼±vÜéUH ©S¢ ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ çÜU Ï¢‹Îï ÜU¢ï §S¢ ¥}¢í ÜU¢ ²ÜGUèÝ
ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ çÎH §S¢ ÐÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼Gè S¢ï ÜGU¢§}¢ ã¢ï Á¢¢» çÜU
}¢ïÚï çÁ¢S}¢ ¥¢ñÚ É¢æÓ¢ï ÜU¢ï Ï¢¢ÜGUè Ú¶Ý¢, }¢ïÚè ãG¢Á¢¢¼ ÜU¢ï ÐêÚ¢ ÜUÚÝ¢
¥¢ñÚ ãÚ ¼æx¢è ± ¼vHèÈGU S¢ï Ï¢Ó¢¢Ý¢ çS¢ÈüGU wG¢éÎ¢ ÜïU ÜGUÏÁ¢G» ÜéUGÎÚ¼
}¢ï´ ãñ çÜUS¢è ÎêS¢Úï ÜïU ã¢‰¢¢ï´ }¢ï´ Ýãè´ ¥¢ñÚ Ý ãè ¥SÏ¢¢Ï¢ ± ±S¢¢§Hï
Îé‹²¢ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ S¢ï ãñ, wG¢éÎ¢ ¥x¢Ú Ó¢¢ãï ¼¢ï }¢ïÚï çÁ¢S}¢ ÜUè Ï¢ÜGU¢ ¥¢ñÚ
Îèx¢Ú ãG¢Á¢¢¼ ÜïU çH²ï çÜUS¢è }¢wGHêÜGU ÜU¢ï ±S¢èH¢ Ï¢Ý¢ Îï¼¢ ãñ ²¢
Îé‹²¢ ÜUè çÜUS¢è ¥¢ñÚ à¢ñ ÜU¢ï Á¢GÚè¥G¢ Ï¢Ý¢ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ±¢ïã
Ó¢¢ãï ¼¢ï çÏ¢x¢GñÚ Á¢G¢çãÚè ¥SÏ¢¢Ï¢ï Îé‹²¢ ¥¢ñÚ çÏ¢x¢GñÚ çÜUS¢è }¢wGHêÜGU
ÜïU ¥¢S¢Úï ÜïU }¢éÛ¢ï çÁ¢G‹Î¢ Ú¶ S¢ÜU¼¢ ãñ, ±¢ïã ¥SÏ¢¢Ï¢ ± Á¢GÚ¢»¥G
ÜU¢ }¢¢ïãG¼¢Á¢ Ýãè´ J
Á¢Ï¢ ¼ïÚ¢ »’ç¼ÜGU¢Î ¼±vÜéUH ÜïU §S¢ }¢zGãê}¢ ÐÚ ã¢ï Á¢¢»
¥¢ñÚ ¼ïÚ¢ çÎH §S¢ ¥GÜGUèÎï ÐÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼Gè S¢ï ÜGU¢§}¢ ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ¼ïÚ¢
çÎH }¢wGHêÜGU ¥¢ñÚ ¥SÏ¢¢Ï¢ï Îé‹²¢ S¢ï Ï¢ï çÝ²¢Á¢G ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï S¢}¢Û¢
Hï çÜU ÜU}¢¢ ãGvGÜéUGãê ¼éÛ¢ï ±SÈïGU ¼±vÜéUH ãG¢çS¢H ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ ¼ê
}¢é¼±çvÜUHèÝ }¢ï´ à¢¢ç}¢H ã¢ï x¢²¢ J
¼±vÜéUH ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
¼±vÜéUH §S¢ ¼GÚãG ÐñÎ¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU Ï¢‹Î¢ çÚÁGÜGU ¥¢ñÚ Îèx¢Ú
Á¢GMçÚ²¢¼ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU Á¢G¢ç}¢Ý ¥¢ñÚ ÜUÈGUèH
ã¢ïÝï ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ Ú¶ï ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜïU ÜU}¢¢Hï §GË}¢, ©S¢ ÜUè ÜU}¢¢Hï
ÜéUÎG Ú¼ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚï ¥¢ñÚ §S¢ Ï¢¢¼ ÐÚ ²ÜGUèÝ Ú¶ï çÜU wG¢Îé ¢ ¼¥G¢H¢
ç¶GH¢ÈïGU ±¢’Î¢ |¢êH, §GÁÁ¢G ¥¢ñÚ ãÚ ÝvGS¢ S¢ï }¢éÝÁGÁ¢G¢ ¥¢ñÚ Ð¢ÜU ãñ,
Á¢Ï¢ ã}¢ïà¢¢ »ïS¢¢ ¼S¢Ã±éÚ Á¢ïGãìÝ }¢ï´ Ú¶ïx¢¢ ¼¢ï Á¢GMÚ ©S¢ï çÚÁGÜGU ÜïU Ï¢¢Úï
}¢ï´ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÐÚ ¼±vÜéUH ÜUè S¢¥G¢Î¼ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è J
S¢é±¢H : v²¢ Ï¢‹Îï ÐÚ ¼H¢à¢ï çÚÁGÜGU H¢çÁ¢G}¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ : çÚÁGÜGïU }¢Á¢G}¢êÝ ÜUè ¼H¢à¢ Ï¢‹Î¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ v²êæçÜU
§S¢ S¢ï }¢éÚ¢Î ãñ çÁ¢S}¢ ÜUè ¼<Ï¢Ä²¼ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Ýà± Ýé}¢¢ ÎïÝ¢,
¥¢ñÚ ²ïã wG¢éÎ¢ ÜU¢ ÈïUG’H ãñ, çÁ¢S¢ ¼GÚãG }¢¢ñ¼ ¥¢ñÚ çÁ¢G‹Îx¢è ¥G¼G¢
ÜUÚÝ¢ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ÈïUG’H ãñ ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÚ ãñ çÜU §‹S¢¢Ý ©Ý
¥zG¥G¢H ÐÚ ÜGU¢çÎÚ Ýãè´ ãñ Á¢¢ï wG¢éÎ¢ ÜUè çS¢ÈGU¢¼ ãñ´ J
¥¢ñÚ çÚÁGÜïGU }¢vGS¢ê}¢ ÜUè ¼H¢à¢ |¢è §‹S¢¢Ý ÜU¢ï H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´
v²êæçÜU ±¢ïã ¼¢ï çÚÁGÜGïU }¢Á¢G}¢êÝ ÜU¢ }¢¢ïãG¼¢Á¢ ãñ ¥¢ñÚ çÚÁGÜïU }¢Á¢G}¢êÝ ÜU¢
Á¢G¢ç}¢Ý ¥¢ñÚ ÜUÈGUèH wG¢éÎ¢ ãñ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï ²ïã Á¢¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢
ãñ : ¼¢ï §S¢ S¢ï }¢éÚ¢Î ¼H¢à¢ï çÚÁGÜGU Ýãè´ Ï¢çËÜU
¼GHÏ¢ï §GË}¢ ¥¢ñÚ ¼GHÏ¢ï S¢±¢Ï¢ }¢éÚ¢Î ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ²ïã ÜUã¢ Á¢¢» çÜU
çÚÁGÜGïU }¢Á¢G}¢êÝ ¥SÏ¢¢Ï¢ ÜïU S¢¢‰¢ ±¢Ï¢S¼¢ ãñ ¼¢ï v²¢ ¥SÏ¢¢Ï¢ ÜUè
¼H¢à¢ |¢è H¢çÁ¢G}¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ? ¼¢ï §S¢ ÜU¢ Á¢±¢Ï¢ ²ïã ãñ çÜU
¥SÏ¢¢Ï¢ ÜUè ¼H¢à¢ |¢è H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´ v²êæçÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Á¢Ï¢
çÚÁGÜGU }¢éÜGUÚüÚ S¢Ï¢Ï¢ ÜïU S¢¢‰¢ ²¢ çÏ¢x¢GñÚ S¢Ï¢Ï¢ ÜïU }¢éãÄ²¢ ÜUÚ S¢ÜU¼¢
ãñ ¼¢ï ¼H¢à¢ï ¥SÏ¢¢Ï¢ ÜUè v²¢ ãG¢Á¢¼ ãñ ? çÈUÚ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï
}¢é¼GHÜGUÝ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU ã}¢ çÚÁGÜGU ÜïU Á¢G¢ç}¢Ý ãñ´ ²ïã ÜGUñÎ Ýãè´
Hx¢¢§ü çÜU ÝzGS¢ï çÚÁGÜGU ÜïU ã}¢ Á¢G¢ç}¢Ý ãñ´ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ ±
Á¢GÚ¢»¥G ÈGUÚ¢ã}¢ ÜUÚÝ¢ Ï¢‹Î¢ïæ ÜïU çÁ¢G}}¢ï ãñ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ }¢ï´ ÜU¢ï§ü Á¢¢‹¢Î¢Ú Ýãè´
}¢x¢Ú ©S¢ ÜU¢ çÚÁGÜGU wG¢éÎ¢ ÜïU çÁ¢G}}¢»
ÜUÚ}¢ ÐÚ ãñ J
é §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜU¢ ÈGUÁGH ¼H¢à¢ ÜUÚ¢ï J
2 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÐÚ Ó¢HÝï ±¢H¢ ÜU¢ï§ü »ïS¢¢ Ýãè´ çÁ¢S¢
ÜU¢ çÚÁGÜGU ¥ËH¢ã ÜïU çÁ¢G}}¢» ÜUÚ}¢ ÐÚ Ý ã¢ï J
çÈUÚ §‹S¢¢Ý ±¢ïã à¢ñ ¼H¢à¢ |¢è ÜñUS¢ï ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜUè
Á¢x¢ã ÜU¢ ©S¢ï Ð¼¢ Ý ã¢ï, v²êæçÜU ²ÜGUèÝ S¢ï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ²ïã }¢¢’Hê}¢
Ýãè´ çÜU §S¢ Á¢GÚè»G S¢ï çÚÁGÜGU ãG¢çS¢H ã¢ïx¢¢, ²¢ ²ïã à¢ñ }¢ïÚè çx¢GÁ¢G¢ ãñ
¥¢ñÚ §S¢ S¢ï }¢ïÚè Ýà± Ýé}¢¢ ãñ J ÜU¢ï§ü ÈGUÎïü Ï¢à¢Ú ²ïã Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ çÜU
}¢ïÚ¢ çÚÁGÜGU ²ÜGUèÝÝ §S¢ Á¢GÚè»G S¢ï ãG¢çS¢H ã¢ïx¢¢ J
§S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ¼ïÚï §¼G}¢èÝ¢Ý ÜïU çH²ï ²ïãè ÜU¢ÈGUè ãñ çÜU
¥ç}Ï¢²¢» çÜUÚ¢}¢ ¥¢ñÚ ¥¢ñçH²¢» ©GÁGÁ¢G¢}¢ (k)
çÚÁGÜGU ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ wG¢éÎ¢ ÐÚ ¼±vÜéUH ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ ÜU}¢
ãè çÚÁGÜGU ÜUè ¼H¢à¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï Ï¢çËÜU ¥ÐÝï Ï¢ÎÝ ÜU¢ï wG¢éÎ¢ ÜUè
§GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï ÈGU¢çÚx¢G Ú¶¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÐÚ §çœ¢ÈGU¢ÜGU ãñ çÜU ©‹ã¢ï´
Ýï ¼H¢à¢ï çÚÁGÜGU ÜU¢ï ¼ÜüU ÜUÚ ÜïU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU çÜUS¢è ãéGv}¢ ÜUè
Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè Ýãè´ ÜUè ¥¢ñÚ Ý ãè ±¢ïã çÜUS¢è ãéGv}¢ï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜïU
¼¢çÚÜU ãé±ï, ¼¢ï §S¢ Ï¢²¢Ý S¢ï ±¢Á¢ïGãG ã¢ï x¢²¢ çÜU çÚÁGÜGU ¥¢ñÚ ¥SÏ¢¢Ï¢ï
çÚÁGÜGU ÜUè ¼H¢à¢ ÜU¢ï§ü Á¢GMÚè Ýãè´ J
S¢é±¢H : ¼H¢à¢ S¢ï çÚÁGÜGU çÁ¢G²¢Î¢ ¥¢ñÚ ¼H¢à¢ Ý ÜUÚÝï S¢ï çÚÁGÜGU
ÜU}¢ ã¢ï¼¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ : H¢ñãGï }¢ãGÈGUêÁ¢G }¢ï´ çÚÁGÜGU ÜUè ç}¢vGÎ¢Ú ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ±vG¼
}¢é¥GÄ²Ý ¼G¢ñÚ ÐÚ çH¶¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜïU ãéGv}¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ¼ÏÎèHè
Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è ¥¢ñÚ Ý ©S¢ ÜUè ¼vGS¢è}¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ¼x¢GÄ²éÚ ã¢ï S¢ÜU¼¢
ãñ ¥¢ñÚ ²ïãè ©GH}¢¢» ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU S¢ãGèãG ãñ J çS¢ÈüGU
ãG¢ç¼}¢ ¥¢ñÚ à¢ÈGUèÜGU ÜïU ÐñMÜU¢Ú §S¢ ÜïU ç¶GH¢ÈGU ãñ´, ±¢ïã ²ïã ÜUã¼ï
ãñ´ çÜU çÚÁGÜGU ¼¢ï ¼H¢à¢ ± ¥GÎ}¢ï ¼H¢à¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÜU}¢ Ýãè´ ã¢ï
S¢ÜU¼¢ }¢x¢Ú }¢¢H }¢ï´ ¼H¢à¢ ± ¥GÎ}¢ï ¼H¢à¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¼è ²¢ ÜU}¢è
ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ÈGU¢çS¢Î ãñ çÁ¢S¢ ¼GÚãG çÚÁGÜGU }¢ï´ ÜU}¢è çÁ¢G²¢Î¼è
Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è §S¢è ¼GÚãG }¢¢H }¢ï´ |¢è Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è v²êæçÜU Î¢ïÝ¢ï´
ÜUè ÎHèH »ÜU ãñ, wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñGH ¥¢²¼ }¢ï´ §S¢è
¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
¼¢çÜU Á¢¢ï ã¢‰¢ S¢ï çÝÜUH x¢²¢ ãñ ©S¢ ÐÚ
x¢G}¢ Ý ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ Á¢¢ï }¢¢H ¼é}ã¢Úï ÜGUÏÁ¢Gï
}¢ï´ ¥¢²¢ ãñ ©S¢ ÐÚ wG¢éà¢è Ý }¢Ý¢¥¢ï J
¥x¢Ú ¼H¢à¢ S¢ï çÚÁGÜGU }¢ï´ çÁ¢G²¢Î¼è ã¢ï¼è ¥¢ñÚ ¥GÎ}¢ï ¼H¢à¢
S¢ï ÜU}¢è ¼¢ï ¥HÏ¢œ¢¢ x¢G}¢è ²¢ wG¢éà¢è ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ã¢ï¼¢ v²êæçÜU S¢éS¼è
¥¢ñÚ H¢ ÐÚ±¢§ü S¢ï Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü à¢ñ Á¢G¢»¥G ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï §S¢ ÐÚ §‹S¢¢Ý
x¢G}¢Ý¢ÜU ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜU¢ïçà¢à¢ ± ÜU}¢Ú Ï¢S¼¢ ã¢ïÝï S¢ï Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü à¢ñ
ãG¢çS¢H ã¢ï ¼¢ï §S¢ ÐÚ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ÈGUÚãG¼ ã¢ï¼è ãñ, ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
6 Ýï »ÜU S¢¢§H ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
S¢éÝ Hï ! ¼ê ¥x¢Ú Ú¢ïÁ¢Gè ÜUè ¼H¢à¢
Ý |¢è ÜUÚ¼¢ ¼¢ï |¢è Á¢¢ï ¼ïÚï }¢éÜGUgÚ }¢ï´ ãñ ±¢ïã ¼éÛ¢ï ç}¢H Á¢¢¼è J
S¢é±¢H : S¢±¢Ï¢ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ |¢è ¼¢ï H¢ñãïG }¢ãGÈUG êÁ¢G }¢ḯ çH¶¢ ãé±¢ ãñ
çÈUÚ |¢è ã}¢ḯ ãévG }¢ ãñ çÜU ¼GHÏ¢ï S¢±¢Ï¢ ÜUè Á¢¢» ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥à²¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢
ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ Ï¢Ý¼è ãñ́ ©Ý S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ çÜU²¢ Á¢¢», ¼¢ï v²¢ ¼GHÏ¢ S¢ï
S¢±¢Ï¢ çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ²¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜU¢ }¢êçÁ¢Ï¢(3) Ï¢ÝÝï ±¢Hè
¥à²¢ S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÜUÚÝ¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ }¢ḯ ÜU}¢è ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ Ï¢Ý S¢ÜU¼¢ ãñ J
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : §S¢ çH²ï çÜU x¢G}¢ Ý ¶¢¥¢ï ©S¢ ÐÚ Á¢¢ï ã¢‰¢ S¢ï
Á¢¢» ¥¢ñÚ wG¢éà¢ Ý ã¢ï ©S¢ ÐÚ Á¢¢ï ¼é}¢ ÜU¢ï çÎ²¢ J
3.....S¢Ï¢Ï¢ J
Á¢±¢Ï¢ : Á¢¢Ý Hï çÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï ¼GHÏ¢ï S¢±¢Ï¢ ÜU¢ ãéGv}¢ ÜGU¼G§üG
¥¢ñÚ ±¢Á¢ïGã ¼G¢ñÚ ÐÚ ã}¢ï´ çÎ²¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ¼ÜüU ÜUÚÝï ÐÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢
ÜU¢ ÇÚ S¢éÝ¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ Ýï ²ïã çÁ¢G}}¢¢ Ýãè´ çH²¢ çÜU Ï¢‹Î¢ ÝïÜU
¥¢’}¢¢H Ý ÜUÚï ¼Ï¢ |¢è ±¢ïã ©S¢ï ¥ÓÀ¢ ¥Á¢í Îïx¢¢, §S¢ çH²ï ¥GÁ¢G¢Ï¢
± S¢±¢Ï¢ ÜUè çÁ¢G²¢Î¼è Ï¢‹Îï ÜïU ÈïU’G H ÐÚ }¢ÏÝè ãñ ¥¢ñÚ çÚÁGÜUG ± S¢±¢Ï¢
± ¥GÁ¢G¢Ï¢ }¢ḯ ÈGUÜüUG ãñ Á¢¢ï Ï¢¢’Á¢G ©GH}¢¢ (k) Ýï Ï¢²¢Ý çÜU²¢
ãñ ±¢ïã ²ïã çÜU çÚÁGÜUG ¥¢ñÚ }¢¢ñ¼ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU H¢ñãïG }¢ãGÈUG êÁ¢G }¢ḯ çÏ¢x¢GñÚ
çÜUS¢è à¢¼Gü ± ¼¢’HèÜGU ÜïU(1) »ÜU ÜGU¼G§üG ÈñUG S¢H¢ çH¶¢ ãé±¢ ãñ, ¼é}¢
Ýï ÜéUÚG ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ḯ Îï¶¢ Ýãè´ ? çÜU wG¢éÎ¢ Ýï çÜUS¢ ¼GÚãG çÚÁGÜUG ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU x¢GñÚ }¢à¢M¼G ¼G¢ñÚ ÐÚ(2) ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ, §Úà¢¢Î ãñ :
¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ }¢ï´ ÜU¢ï§ü Á¢¢ÝÎ¢Ú Ýãè´
}¢x¢Ú ©S¢ ÜU¢ çÚÁGÜGU wG¢éÎ¢ ÜïU çÁ¢G}}¢¢
ÜUÚ}¢ ÐÚ ãñ J
¥¢ñÚ }¢¢ñ¼ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Á¢Ï¢ }¢¢ñ¼ ÜU¢ ±vG¼ ¥¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï
»ÜU S¢¢¥G¼ ¥¢x¢ï ÐèÀï Ýãèæ ã¢ï
S¢ÜU¼¢ J
¥¢ñÚ ãGéÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
Ó¢¢Ú Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï ÈGUÚ¢x¢G¼ ã¢ï
1....çÏ¢x¢GñÚ çÜUS¢è à¢¼üG ¥¢ñÚ çÜUS¢è ÎêS¢Úè Ó¢èÁ¢G ÐÚ }¢é¥ËG HÜGU çÜU²ï J 2 ....çÏ¢x¢GñÚ
çÜUS¢è à¢¼üG ÜïU J 3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÐÚ Ó¢HÝï ±¢H¢
ÜU¢ï§ü »ïS¢¢ Ýãè´ çÁ¢S¢ ÜU¢ çÚÁGÜGU ¥ËH¢ã ÜïU çÁ¢G}}¢» ÜUÚ}¢ ÐÚ Ý ã¢ï J
4 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï Á¢Ï¢ ©Ý ÜU¢ ±¢’Î¢ ¥¢»x¢¢, »ÜU Í¢ÇGè Ý
ÐèÀï ã¢ï Ý ¥¢x¢ï J

Ó¢éÜUè ãé§ü ãñ, §‹S¢¢Ý ÜïU É¢æÓ¢ï ÜUè Ï¢Ý¢±Å S¢ï, ©S¢ ÜUè ¥G¢Î¼ ±
¼GÏ¢è¥G¼ S¢ï, ©S¢ ÜUè }¢¢ñ¼ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU çÚÁGÜGU S¢ï J
¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ± S¢±¢Ï¢ ÜUè ¼ãGÚèÚ H¢ñãGï }¢ãGÈGUêÁ¢G }¢ï´ Ï¢‹Îï ÜïU
ÈïU’G H ÜïU S¢¢‰¢ }¢é¥ËG HÜGU ± }¢à¢M¼G ãñ ²¢’Ýè ¥x¢Ú Ï¢‹Î¢ ÝïÜUè ÜUÚïx¢¢
¼¢ï S¢±¢Ï¢ Ð¢»x¢¢ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜU¢ S¢Á¢G¢±¢Ú ã¢ïx¢¢,
Á¢ñS¢¢ çÜU ÜéUÚG ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ ÜUè }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñH
G ¥¢²¼ }¢ḯ }¢Á¢GÜêUÚ ãñ :
¥x¢Ú ¥ãHï çÜU¼¢Ï¢ §ü}¢¢Ý Hï ¥¢¼ï
¥¢ñÚ ¼vG±¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚ¼ï ¼¢ï Á¢GMÚ
ã}¢ ©Ý ÜïU x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ Îï¼ï
¥¢ñÚ ©‹ãï´ Ýï’}¢¼ ±¢Hï Ï¢¢x¢G¢¼ }¢ï´
Î¢ç¶GH ÜUÚ¼ï J
S¢é±¢H : ã}¢ Ýï Îï¶¢ ãñ çÜU Á¢¢ï H¢ïx¢ çÚÁGÜGU ÜUè ¼H¢à¢ ¥¢ñÚ S¢§üG
ÜUÚ¼ï ãñ´ ©Ý ÜïU Ð¢S¢ çÚÁGÜGU ¥¢ñÚ }¢¢H ±¢çÈGUÚ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¼H¢à¢
¥¢ñÚ S¢§üG Ýãè´ ÜUÚ¼ï ±¢ïã ÜæUx¢¢H ¥¢ñÚ }¢¢ïãG¼¢Á¢ ã¢ï¼ï ãñ´ J
Á¢±¢Ï¢ : »ïS¢¢ Ýãè´ Ï¢çËÜU Îï¶¢ x¢²¢ ãñ çÜU Ï¢¢’Á¢G ¼H¢à¢ ¥¢ñÚ S¢§üG
ÜUÚÝï ±¢Hï çÚÁGÜGU S¢ï }¢ãGM}¢ ã¢ï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ¼H¢à¢ Ý ÜUÚÝï ±¢Hï
Î¢ñH¼ }¢‹Î ¥¢ñÚ Ï¢¢ Ýï’}¢¼ ã¢ï¼ï ãñ´, ã¢æ ¥ÜUS¢Ú ²ïã ãñ çÜU S¢§üG ÜUÚÝï
±¢Hï ÈGUÜGUèÚ ± ÜGUËH¢à¢(2) Ýãè´ ã¢ï¼ï ¥¢ñÚ S¢§üG Ý ÜUÚÝï ±¢Hï ¥ÜUS¢Ú¢ï
Ï¢ïà¢¼Ú ÈGUÜGUèÚ ã¢ï¼ï ãñ́, ²ïã §S¢ çH²ï ¼¢çÜU ¼é}ãḯ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï çÜU §GÁGÁ¢G¼
1 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÜU¼¢Ï¢ ±¢Hï §ü}¢¢Ý H¢¼ï ¥¢ñÚ
ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Úè ÜUÚ¼ï ¼¢ï Á¢GMÚ ã}¢ ©Ý ÜïU x¢éÝ¢ã ©¼¢Ú Îï¼ï ¥¢ñÚ Á¢GMÚ ©‹ãï´ Ó¢ñÝ ÜïU
Ï¢¢x¢G¢ï´ }¢ï´ Hï Á¢¢¼ï J 2 .....}¢éçzGHS¢ J

± çãGv}¢¼ ±¢Hï wG¢Îé ¢ ÜUè ¼ÎÏ¢èÚ ± ¼vGÎèÚ §S¢è ¼GÚãG Á¢¢Úè ãñ J ¥Ï¢ê Ï¢RU
}¢éã}G }¢Î çÏ¢Ý S¢¢çÏ¢ÜGU S¢ÜGUËHè ±¢§GÁ¢ïG à¢¢}¢ Ýï v²¢ wG¢êÏ¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : (1) Ï¢ãé¼ S¢ï ÜGU±è H¢ïx¢ Á¢¢ï ¼ÎÏ¢èÚ }¢ï´ Ï¢ãé¼ ã¢ïà¢²¢Ú ±
Ó¢¢H¢ÜU ã¢ï¼ï ãñ´ çÚÁGÜGU S¢ï }¢ãGM}¢ ã¢ï¼ï ãñ´ J
(2) ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ S¢ï Á¢G§üGÈéUGH Ï¢ÎÝ ¼ÎÏ¢èÚ }¢ï´ çÝÜU}}¢ï Îé‹²¢ ©Ý ÜïU
Ð¢S¢ §S¢ ¼GÚãG ¥¢¼è ãñ Á¢ñS¢ï ±¢ïã S¢}¢‹ÎÚ ÜUè ¼ã S¢ï Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢¢ï´ S¢ï
ãèÚï ¥¢ñÚ Á¢±¢çãÚ¢¼ çÝÜU¢H Úãï ãñ´ J
(3) ²ïã §S¢ Ï¢¢¼ ÜUè ÎHèH ãñ çÜU çÚÁGÜGU ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢wGHêÜGU ÜïU
S¢¢‰¢ wG¢éÎ¢» ¼¥G¢H¢ ÜU¢ »ÜU }¢wGÈGUè ¼¥GËHéÜGU ãñ çÁ¢S¢ï S¢}¢Û¢Ýï S¢ï
§‹S¢¢Ýè çÎ}¢¢x¢G ÜGU¢çS¢Ú ãñ J
S¢é±¢H : v²¢ çÜUS¢è S¢ãGÚ¢ }¢ï´ çÏ¢x¢GñÚ Á¢G¢Îï Ú¢ã ÜïU Î¢ç¶GH ã¢ïÝ¢
ÎéLS¼ ãñ ? ¥¢ñÚ çÏ¢x¢GñÚ çÜUS¢è S¢¢Á¢G¢ï S¢¢}¢¢Ý ÜïU §S¢ï ¼ñG ÜUÚÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢
ÆèÜU ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : Á¢¢Ý Hï çÜU ¥x¢Ú ¼ïÚ¢ çÎH ¼±vÜéUH }¢ï´ }¢¢ïãGìÜU}¢(1) ã¢ï
¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï wG¢éÎ¢ ÜïU ±¢’Îï ÐÚ }¢éÜU}}¢H ²ÜGUèÝ ã¢ï ¼¢ï ¼ïÚï çH²ï Ï¢ï Á¢G¢Îï
Ú¢ã S¢ãGÚ¢ ÝéÎèü (2) ÎéLS¼ ãñ ±ÚÝ¢ ¥G±¢}¢ ÜUè ¼GÚãG ¼ê |¢è Á¢G¢Îï Ú¢ã
Hï ÜUÚ Ó¢H J
¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï §}¢¢}¢ ¥Ï¢éH }¢¥G¢Hè I S¢ï S¢éÝ¢ çÜU
¥¢Ð ÈGUÚ}¢¢¼ï ‰¢ï : “Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU S¢¢‰¢ ©S¢è
1 .....}¢Á¢GÏ¢ê¼G J 2 .....Ï¢²¢Ï¢¢Ý¢ï´ }¢ï´ çÈUÚÝ¢ J
ÎS¼êÚ S¢ï Ðïïà¢ ¥¢» Á¢¢ï ©S¢ ÜU¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ãñ ¼¢ï wG¢éÎ¢ |¢è ©S¢
ÜïU S¢¢‰¢ ©S¢è ¼GÚãG Ðïà¢ ¥¢¼¢ ãñ çÁ¢S¢ ¼GÚãG H¢ïx¢ ©S¢ S¢ï Ðïà¢ ¥¢¼ï ãñ´ J”
¥¢Ð (I) ÜU¢ ²ïã §Úà¢¢Î Ï¢ãé¼ ÎéLS¼ ãñ ¥¢ñÚ
x¢G¢ñÚ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï §S¢ S¢ï Ï¢ãé¼ ÈGU¢§Îï ãG¢çS¢H ã¢ï S¢ÜU¼ï ãñ´ J
S¢é±¢H : ¼é}ã¢Ú¢ ²ïã ÜUãÝ¢ çÜU çÏ¢x¢GñÚ Á¢G¢Îï Ú¢ã }¢ãìGÁ¢G ¼±vÜéUHï
wG¢éÎ¢ ÐÚ S¢ÈGUÚ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢ ÎéLS¼ ãñ ÆèÜU Ýãè´ v²êæçÜU ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï ±¢Á¢ïGãG ¥ËÈGU¢Á¢G }¢ï´ ãéGv}¢ çÎ²¢ ãñ :
¥¢ñÚ Á¢G¢Îï Ú¢ã Hï ÜUÚ S¢ÈGUÚ }¢ḯ çÝÜUH¢ï
¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Ú Á¢G¢Î ¼vG±¢ ãñ J
Á¢±¢Ï¢ : §S¢ ¥¢²¼ ÜUè ¼zGS¢èÚ }¢ï´ Î¢ï ÜGU¢ñH ãñ´ :
»ÜU ²ïã çÜU Á¢G¢Î S¢ï }¢éÚ¢Î Á¢G¢Îï ¥¢ç¶GÚ¼ ãñ §S¢è çH²ï §S¢
ÜïU S¢¢‰¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ý ÜUè Îé‹²±è ¥SÏ¢¢Ï¢ ¥¢ñÚ
}¢¢’}¢êHè S¢ÈGUÚï ¶GÓ¢ü ±x¢ñGÚ¢ J
ÎêS¢Ú¢ ÜGU¢ñH ²ïã ãñ çÜU Á¢Ï¢ Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢ ãéÁG ¢G Úê 6
ÜïU Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ ãGÁ¢ ÜU¢ï Ú±¢Ý¢ ã¢ï¼ï ‰¢ï ¼¢ï çÏ¢x¢GñÚ S¢ÈGUÚï ¶GÓ¢ü Ú±¢Ý¢ ã¢ï¼ï
‰¢ï, Ú¢S¼ï }¢ï´ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢¢æx¢¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝè }¢¢ïã¼G ¢Á¢è ÜU¢ çà¢v±¢ çà¢ÜU¢²¼
ÜUÚ¼ï ‰¢ï, H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ¼æx¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ §S¢Ú¢Ú ÜïU S¢¢‰¢ ©Ý S¢ï }¢¢æx¢¼ï
‰¢ï, ¼¢ï »ïS¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ãéGv}¢ çÎ²¢ x¢²¢ çÜU Á¢G¢Îï Ú¢ã Hï ÜUÚ ãGÁ¢ ÜU¢ï
Á¢¢»æ ¥¢ñÚ ©‹ãï´ ¼}Ï¢èã ÜUè x¢§ü çÜU wG¢éÎ ÜU}¢¢» ãé±ï }¢¢H ÜïU S¢¢‰¢ ãGÁ¢
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¼¢ñà¢¢ (S¢ÈGUÚ ÜU¢ ¶GÓ¢ü) S¢¢‰¢ H¢ï çÜU S¢Ï¢
S¢ï Ï¢ïã¼Ú ¼¢ñà¢¢ ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Úè ãñ J
2 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢H é §ü}¢¢Ý : S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú ¼¢ñà¢¢ ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Úè ãñ J
ÜUÚÝ¢ ãè ¥SH ãGÁ¢ ãñ, H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢ã¢Úï ÐÚ Í¢Ú S¢ï çÝÜUH ¶ÇG¢ ã¢ïÝ¢
¥¢ñÚ Ú¢S¼ï }¢ï´ ãÚ »ÜU S¢ï ãGÁ¢G ÜU¢ çÁ¢GRU ÜUÚ ÜïU }¢¢æx¢¼ï çÈUÚÝ¢ ¥¢ñÚ
çÈUÚ §S¢ çÁ¢GËH¼ ± wG±¢Úè ÜïU S¢¢‰¢ ãGÁ¢ ÜUÚÝ¢ Ï¢ï ÈGU¢§Î¢ ãñ J
S¢é±¢H : v²¢ }¢é¼±çvÜUH à¢wGS¢ |¢è S¢ÈGUÚ }¢ï´ Á¢G¢Îï Ú¢ã Hï ÜUÚ
Ó¢H¼¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ }¢é¼±çvÜUH ¥¢Î}¢è |¢è Á¢G¢Îï Ú¢ã ¥ÐÝï
ã}¢Ú¢ã Hï ÜUÚ Ú±¢Ý¢ ã¢ï¼¢ ãñ HïçÜUÝ ©S¢ ÜU¢ çÎH §S¢ Ï¢¢¼ ÐÚ
}¢¢ïãGÜU}¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢ çÜU ²ïãè }¢ïÚ¢ çÚÁGÜGU ãñ ¥¢ñÚ S¢ÈGUÚ }¢ï´ §S¢è ÐÚ }¢ïÚ¢
S¢ã¢Ú¢ ãñ Ï¢çËÜU ©S¢ ÜU¢ çÎH wG¢éÎ¢ ÜïU S¢¢‰¢ }¢¢ïãGÜU}¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
©S¢ ÜU¢ |¢Ú¢ïS¢¢ wG¢éÎ¢ ÐÚ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã çÎH }¢ï´ ÜUã Úã¢ ã¢ï¼¢ ãñ
çÜU }¢ïÚ¢ çÚÁGÜGU Ú¢ïÁ¢Gï ¥Á¢GH S¢ï }¢ïÚï çãGSS¢ï }¢ï´ çH¶¢ Á¢¢ Ó¢éÜU¢ ãñ ¥¢ñÚ
çÈGUçÚà¼ï }¢ïÚï çãGSS¢ï ÜU¢ çÚÁGÜGU çH¶ ÜUÚ ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï Ó¢éÜïU ãé±ï ãñ´ ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥x¢Ú Ó¢¢ãï ¼¢ï §S¢ çÚÁGÜGU ÜïU Á¢GÚè»G }¢ïÚï Ï¢ÎÝ ÜU¢ï
ÜGU¢§}¢ Ú¶ï ²¢ S¢ÈGUÚ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ Á¢GÚè¥G¢ ÐñÎ¢ ÜUÚ Îï J
¥¢ñÚ Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ }¢é¼±çvÜUH à¢wGS¢ ¥ÐÝï ã}¢Ú¢ã Á¢G¢Îï
Ú¢ã §S¢ çÝÄ²¼ S¢ï |¢è Hï Hï¼¢ ãñ çÜU §S¢ S¢ï çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜUè
§¥G¢Ý¼ ÜUÚïx¢¢ ²¢ çÜUS¢è ¥¢ñÚ à¢ñ ÜU¢ï ÈGU¢§Î¢ ÐãéæÓ¢¢»x¢¢ J
HïçÜUÝ ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ Á¢G¢Îï Ú¢ã Hï ÜUÚ Ó¢HÝï }¢ï´ ¥SH Ó¢èÁ¢G
çÎH ÜUè ãG¢H¼ ãñ, ¼ïÚï çÎH }¢ï´ ²ïã Ï¢¢¼ ã¢ïÝè Ó¢¢çã²ï çÜU wG¢éÎ¢ Ýï
ãÚ ãG¢H }¢ï´ }¢éÛ¢ï çÚÁGÜGU ÎïÝï ÜU¢ ±¢’Î¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢ïÚ¢
ÜUÈGUèH ¥¢ñÚ Á¢G¢ç}¢Ý ãñ, §S¢ çH²ï çÜU Ï¢ãé¼ S¢ï H¢ïx¢ »ïS¢ï ã¢ï¼ï ãñ´ Á¢¢ï
¶GÓ¢ü ¼¢ï Hï ÜUÚ Ó¢H¼ï ãñ´ }¢x¢Ú ©Ý ÜU¢ ¼±vÜéUH }¢éÜU}}¢H ¼G¢ñÚ ÐÚ
wG¢éÎ¢ ÐÚ ã¢ï¼¢ ãñ Ý çÜU ©S¢ ¶GÓ¢ü ÐÚ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ S¢ï Á¢G¢çãÚÝ ¶GÓ¢ü
Hï ÜUÚ ¼¢ï Ýãè´ Ó¢H¼ï HïçÜUÝ ©Ý ÜU¢ çÎH §S¢è }¢ï´ çx¢çÚzG¼¢Ú ã¢ï¼¢
ãñ wG¢éÎ¢ ÐÚ ©‹ãïæ ÜU¢ï§ü |¢Ú¢ïS¢¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢, ¼¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ¥SH
Ï¢¢¼ çÎH ÜUè ãñ J §S¢ ©S¢êH ÜU¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG Á¢ïGãìÝ Ýà¢èÝ ÜUÚ Hï
v²êæçÜU ²ïã Ï¢ãé¼ }¢éÈGUèÎ ãñ J
S¢é±¢H : ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ± S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ (F)
¥¢ñÚ S¢HÈïGU S¢¢çHãGèÝ(1) ( ) ã}¢ïà¢¢ Á¢G¢Îï Ú¢ã Hï ÜUÚ
S¢ÈGUÚ ÜUÚ¼ï ‰¢ï, ¼é}¢ ÜñUS¢ï ÜUã¼ï ã¢ï çÜU Á¢G¢Îï Ú¢ã ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ : ã}¢ Ýï ÜUÏ¢ ÜUã¢ ãñ çÜU S¢ÈGUÚ }¢ï´ Á¢GMÚè S¢¢}¢¢Ýï wG¢éÎ¢ïü Ý¢ïà¢
Hï ÜUÚ Ó¢HÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ Ï¢çËÜU ãGÚ¢}¢ ²ïã Ó¢èÁ¢G ãñ çÜU }¢éS¢¢çÈGUÚ §S¢
ãGÜGUèÚ S¢¢}¢¢Ý ÜU¢ï ãè ¥ÐÝ¢ S¢ã¢Ú¢ S¢}¢Û¢ï ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÐÚ
¼±vÜéUH Ý ÜUÚï, çÈUÚ ÚS¢êHéËH¢ã 6 ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´
v²¢ ¶G²¢H ãñ ? wG¢éÎ¢ Ýï ÜéUÚG ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ḯ ¥¢Ð ÜU¢ï ãévG }¢ çÎ²¢ :
»ï ãGÏ¢èÏ¢ ! ¼ê ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÐÚ ãè |¢Ú¢ïS¢¢
Ú¶ J
v²¢ ¥¢Ð (6) Á¢¢ï ¶¢Ý¢ ²¢ Ð¢Ýè ²¢ çÎÚã}¢
²¢ ÎèÝ¢Ú S¢¢‰¢ Hï ÜUÚ S¢ÈGUÚ §çwG¼²¢Ú ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¼¢ï ¥ÐÝï wG¢éÎ¢ ÜïU
§S¢ }¢Á¢GÜêUÚ¢ ãéGv}¢ ÜUè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜUè ? (3) ¥¢Ð
(6) S¢ï ÜGU¼G¥GÝ Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè S¢¢çÎÚ Ýãè´ ãé§ü, Ï¢çËÜU
çÎÚã}¢¢ï ÎèÝ¢Ú ÜïU ã¢ï¼ï ãé±ï |¢è ²ÜGUèÝÝ ¥¢Ð (6)
ÜU¢ çÎH wG¢éÎ¢ ÜïU S¢¢‰¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ²ÜGUèÝÝ ¥¢Ð (6)
ÜU¢ ¼±vÜéUH wG¢éÎ¢ ÐÚ ãè ‰¢¢, Á¢ñS¢¢ çÜU ©Ý ÜïU ÚÏ¢ Ýï ©‹ãï´ ãéGv}¢ çÎ²¢
1....ÐãHï ÜïU Ï¢éÁ¢G éx¢¢üÝï ÎèÝ J 2....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ
|¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚ¢ï ©S¢ çÁ¢G‹Î¢ ÐÚ Á¢¢ï ÜU|¢è Ý }¢Úïx¢¢ J 3.....ãÚçx¢Á¢G Ýãè´ J
‰¢¢ v²êæçÜU ¥¢Ð (6) ãè ±¢ïã Ï¢ï ç}¢SH Á¢G¢¼ ãñ´

çÁ¢S¢ Ýï Îé‹²¢ ÜUè çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÜUè ¼GÚÈGU ÜGU¼¥GÝ §çË¼ÈGU¢¼ Ýãè´
ÈGUÚ}¢¢²¢, ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ Á¢G}¢èÝ ÜïU ¶GÁ¢G¢Ý¢ï´ ÜUè Ó¢¢çÏ¢²¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU Á¢Ï¢
çÜU ¥¢Ð ÜU¢ï Ðïà¢ ÜUè x¢§æü ÝÁ¢GÚ ©Æ¢ ÜUÚ Ýãè´ Îï¶¢ Ï¢çËÜU ¥¢Ð
(6) ÜU¢ ¥¢ñÚ S¢HÈïGU S¢¢çHãGèÝ ( ) ÜU¢
S¢ÈGUÚï ¶GÓ¢ü Hï ÜUÚ Ó¢HÝ¢ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜUè §¥G¢Ý¼ ± ÎS¼x¢èÚè ÜUè
çÝÄ²¼ S¢ï ‰¢¢, §S¢ çH²ï Ýãè´ ‰¢¢ çÜU ±¢ïã Á¢G¢Îï Ú¢ã ÜU¢ï ãè N
¥ÐÝ¢ S¢ã¢Ú¢ S¢}¢Û¢¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÐÚ ©‹ãḯ ÜU¢ï§ü |¢Ú¢ïS¢¢ Ýãè´ ‰¢¢ J
¼¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ¥SH »’ç¼Ï¢¢Ú §Ú¢Îï ¥¢ñÚ ÜGUSÎ ÜU¢ ãñ §S¢
ÜU¢ï wG¢êÏ¢ Á¢ïGãìÝ Ýà¢èÝ ÜUÚ ¥¢ñÚ wG±¢Ï¢ï x¢GzGH¼ S¢ï Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ï ¥¢ñÚ Ï¢¢¼
ÜU¢ï ÐêÚè ¼GÚãG Á¢ïãG ìÝ }¢ḯ çÏ¢Æ¢, ¼¢çÜU wG¢éÎ¢ ¼éÛ¢ï ÝïÜUè ÜUè Ú¢ã çÎ¶¢» J
S¢é±¢H : v²¢ Á¢G¢Îï Ú¢ã Hï ÜUÚ Ó¢HÝ¢ ¥zGÁ¢GH ãñ ²¢ Ý Hï ÜUÚ J
Á¢±¢Ï¢ : Á¢G¢Îï Ú¢ã S¢ÈGUÚ }¢ḯ Hï ÜUÚ Ó¢HÝ¢ ²¢ Ý Hï ÜUÚ Ó¢HÝ¢ ãG¢H¢¼
± ¥à¶G¢S¢ ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ }¢éw¼G çHÈGU ãñ, ¥x¢Ú »ÜU }¢év¼G Î¢» ÜGU¢ñ}¢(1)
Á¢G¢Îï Ú¢ã §S¢ §Ú¢Îï S¢ï Hï ÜUÚ Ó¢Hï çÜU H¢ïx¢¢ḯ ÐÚ §S¢ ÜU¢ Á¢±¢Á¢G ±
§Ï¢¢ãG¼(2) Ú¢ïà¢Ý ± ±¢Á¢GïãG ã¢ï, ²¢ S¢ÈGUÚ }¢ḯ ÎêS¢Úï }¢éS¢H}¢¢Ý |¢¢§ü ÜUè
§¥G¢Ý¼ ÜUè çÝÄ²¼ ã¢ï, ²¢ çÜUS¢è ¶GS¼¢ ãG¢H ÜUè ÈGUÚ²¢Î ÚS¢è
}¢¼GHêÏ¢ ã¢ï, ²¢ §S¢è çÜGUS}¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ ÝïÜU §Ú¢Î¢ ã¢ï ¼¢ï Á¢G¢Îï Ú¢ã
Hï ÜUÚ Ó¢HÝ¢ ¥zGÁ¢GH ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ ¥ÜïUH¢ S¢ÈGUÚ ÜU¢ï
Ú±¢Ý¢ ã¢ï çÁ¢S¢ ÜU¢ ¼±vÜéUH wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÐÚ ÜGU±è ¥¢ñÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼G
ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ï ²ïã ¶GÎà¢¢ ã¢ï çÜU Á¢G¢Îï Ú¢ã wG¢éÎ¢ S¢ï x¢G¢çÈGUH Ý ÜUÚ Îï
¼¢ï »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜïU çH²ï ¼ÜïüU Á¢G¢Î Ï¢ïã¼Ú ãñ J §S¢ ÈGUÜüGU ÜU¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG
}¢¢’Hê}¢ ÜUÚ Hï J wG¢éÎ¢ ¼éÛ¢ï ÝïÜUè ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU §GÝ¢²¼ ÜUÚï J
1 .....ÜGU¢ñ}¢ ÜU¢ ÚãÝé}¢¢ J 2 .....Á¢¢§Á¢G ã¢ïÝ¢ J
ÎêS¢Ú¢ ¥G¢çÚÁ¢G¢ :
S¢ÈGUÚ ÜïU ¶G¼GÚ¢¼ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ ¥¢ñÚ ¶G²¢H
§S¢ ¥G¢çÚÁ¢Gï S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G ÚãÝï ÜUè S¢êÚ¼ ²ïã ãñ çÜU ¼ê ¥ÐÝ¢
}¢é¥G¢}¢H¢ ÐêÚï ¼G¢ñÚ ÐÚ wG¢éÎ¢» ¼¥G¢H¢ ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚ Îï, ¥¢ñÚ ²ïã Î¢ï
±Á¢ã S¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ :
»ÜU ¼¢ï çÎH ÜU¢ï ©S¢è ±vG¼ §¼G}¢èÝ¢Ý ¥¢ñÚ Ó¢ñÝ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ §S¢ çH²ï çÜU ±¢ïã ©}¢êÚ Á¢¢ï ¥ã}¢ ã¢ï´ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè ¥ÓÀ¢§ü
²¢ Ï¢éÚ¢§ü ¼é}¢ ÐÚ ±¢Á¢ïGãG Ý ã¢ï ¼¢ï »ïS¢ï ©}¢êÚ ÜUè çÈGURU }¢ï´ }¢éÁ¢G¼GçÚÏ¢
¥¢ñÚ à¢êÚèÎ¢ ¶G¢ç¼GÚ(1) Úã¢ïx¢ï J
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼é}¢ Ýï ¥ÐÝï ãÚ }¢é¥G¢}¢Hï ÜU¢ï wG¢éÎ¢ ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚ
çÎ²¢ ¼¢ï ¼é}ãï´ ²ÜGUèÝ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ çÜU S¢H¢ãG ± ¶GñÚ ãè
ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢è, ¼¢ï ¥ÐÝï }¢é¥G¢}¢H¢¼ çS¢ÐéÎïü wG¢éÎ¢ ÜUÚÝï }¢ï´ ¼é}¢ ¶G¼GÚï
¥¢ñÚ ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè ¼à±èà¢ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ Ó¢ñÝ ±
§¼G}¢èÝ¢Ý }¢²SS¢Ú ¥¢ Á¢¢»x¢¢, ¥¢ñÚ ²ïã ¥}Ý ± Ú¢ãG¼ ¥¢ñÚ çÎH
ÜU¢ §¼G}¢èÝ¢Ý Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè Ýï’}¢¼ ãñ, }¢ïÚï à¢ñ¶G ¥ÜUS¢Ú
ÎzG¥G¢ }¢Á¢çHS¢ }¢ï´ ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
¥ÐÝè ¼ÎÏ¢èÚ ©S¢ Á¢G¢¼ ÜïU
çS¢ÐéÎü ÜUÚ Îï çÁ¢S¢ Ýï ¼éÛ¢ï ÐñÎ¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¼ê Ú¢ãG¼ }¢ï´ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
}¢ïÚï à¢ñ¶G Ýï }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñGH ¼èÝ ¥à¥G¢Ú |¢è
§S¢è çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ÜUãï ãñ´, ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
1 .....ÐÚïà¢¢Ý J
¼Á¢ü}¢¢ : (1) Á¢¢ï à¢wGS¢ ²ïã Ý Á¢¢Ý¼¢ ã¢ï çÜU }¢ïÚ¢ ÝzG¥G }¢ïÚè
}¢ãGÏ¢êÏ¢ à¢ñ }¢ï´ ãñ ²¢ ©S¢ }¢ï´ Á¢¢ï }¢éÛ¢ï Ý¢ ÐS¢‹Î ãñ J
(2) ¼¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ©S¢ ÜU¢}¢ ÜU¢ï çÁ¢S¢ï ±¢ïã ãGH ÜUÚÝï S¢ï ¥G¢çÁ¢Á¢G
ãñ ©S¢ Á¢G¢¼ ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚï Á¢¢ï ãÚ ãG¢Á¢¼ }¢ï´ ÜU¢ÈGUè ãñ J
(3) ²¢’Ýè wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU çS¢ÐéÎü ÜUÚï Á¢¢ï »ãGS¢¢Ý ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢H¢
ãñ ¥¢ñÚ }¢¢æ-Ï¢¢Ð S¢ï |¢è çÁ¢G²¢Î¢ ÚãGì}¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢H¢ ãñ J(1)
¼ÈGU±èÁ¢G §HËH¢ã(2) ÜU¢ ÎêS¢Ú¢ ÈGU¢§Î¢ ²ïã ãñ çÜU ¥¢ç²‹Î¢
|¢è ¼é}¢ S¢H¢ãG ± ¶GñÚ }¢ï´ Úã¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ²ïã §S¢ çH²ï çÜU }¢é¥G¢}¢H¢¼
± ãG¢H¢¼ Ý¼¢§Á¢ ± ¥G±¢çÜGUÏ¢ ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï }¢éÏã}¢ ¥¢ñÚ }¢wGÈGUè
ãñ´ v²êæçÜU Ï¢ãé¼ Ï¢éÚ¢§²¢æ »ïS¢è ãñæ Á¢¢ï S¢êÚ¼Ý ¶GñÚ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼è ãñ´ ¥¢ñÚ
Ï¢ãé¼ S¢ï »ïS¢ï ÝévSG ¢¢Ý Îïã ©}¢êÚ ãñ́ Á¢¢ï Ï¢Á¢G¢çãÚ Á¢ï±G Úï ÝzG¥G S¢ï ¥¢Ú¢S¼¢
çÎ¶¢§ü Îï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ »ïS¢ï ãñ´ Á¢¢ï Îï¶Ýï }¢ï´ à¢ãÎ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼ï ãñ´
¥¢ñÚ ¼é}¢ ¥S¢Ú¢Ú ± ¥G±¢çÜGUÏ¢ S¢ï Ï¢ï ¶GÏ¢Ú ã¢ï, ¼¢ï Á¢Ï¢ ¼é}¢ çÜUS¢è
¥}¢í ÜU¢ï ¥GÁ}G ¢ S¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï §çwG¼²¢Ú S¢ï à¢éM¥G ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï Ï¢ãé¼ Á¢ËÎ
ãH¢ÜU¼ ± ¼Ï¢¢ãè }¢ḯ ÐÇG Á¢¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ¼é}ãḯ à¢éªÚG ¼ÜU Ýãè´ ã¢ïx¢¢ J
çãGÜU¢²¼
»ÜU ¥G¢çÏ¢Î ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU }¢‹ÜGUêH ãñ çÜU ±¢ïã ÚÏ¢
¼¥G¢H¢ S¢ï ²ïã S¢é±¢H çÜU²¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ çÜU ©S¢ï §ÏHèS¢ï H§üGÝ
çÎ¶¢²¢ Á¢¢», ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ²ïãè Á¢±¢Ï¢ ç}¢H¼¢
‰¢¢ çÜU §S¢ ¶G²¢H ÜU¢ï À¢ïÇG ¥¢ñÚ ¥G¢çÈGUÄ²¼ ± ¥}Ý ÜUè Îé¥G¢
çÜU²¢ ÜUÚ, }¢x¢Ú ±¢ïã ¥ÐÝï §S¢è ¶G²¢H ÐÚ }¢éçS¢Úü ‰¢¢ J ¥¢ç¶GÚ
»ÜU Ú¢ïÁ¢G ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï §ÏHèS¢ ÜU¢ï ©S¢ ¥G¢çÏ¢Î ÐÚ Á¢G¢çãÚ
1.....§S¢ ¼èS¢Úï ç}¢SÚï ÜïU ¼Á¢ü}¢ï ÜïU ÜéUÀ ¥ËÈGU¢Á¢G ¥ËH¢ã 1 ÜïU à¢¢²¢Ýï
à¢¢Ý Ý ‰¢ï çHã¢Á¢G¢ §S¢ }¢ï´ ÜéUÀ ¼Ú}¢è}¢ ± §Á¢G¢ÈGU¢ çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
2.....¥ÐÝï }¢é¥G¢}¢H¢¼ ¥ËH¢ã 1 ÜïU çS¢ÐéÎü ÜUÚÝï J
ÜUÚ çÎ²¢ J Á¢Ï¢ ¥G¢çÏ¢Î Ýï §ÏHèS¢ ÜU¢ï Îï¶¢ ¼¢ï ©S¢ï }¢¢ÚÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢
çÜU²¢ J §ÏHèS¢ Ýï ÜUã¢ : ¥x¢Ú ¼ê Ýï S¢¢ï S¢¢H çÁ¢G‹Î¢ Ý ÚãÝ¢ ã¢ï¼¢
¼¢ï }¢ñ´ ¼éÛ¢ï ãH¢ÜU ÜUÚ Îï¼¢ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï S¢wG¼ S¢Á¢G¢ Îï¼¢ J ¥G¢çÏ¢Î
¥ÐÝè ©G}¢í S¢¢ï S¢¢H S¢éÝ ÜUÚ }¢x¢GMÚ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ çÎH }¢ï´ ÜUãÝï
Hx¢¢ : }¢ïÚè ©G}¢í Ï¢ãé¼ ãñ, ¥|¢è ¥¢Á¢G¢Îè S¢ï x¢éÝ¢ã ÜUÚ¼¢ ãêæ, ¥¢ç¶GÚ
±vG¼ ÐÚ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ Hêæx¢¢, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ±¢ïã çÈGUSÜGU ± ÈéUGÁ¢êÚ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢
ã¢ï x¢²¢ §GÏ¢¢Î¼ ¼ÜüU ÜUÚ Îè ¥¢ñÚ ãH¢ÜU ã¢ï x¢²¢ J
»ï }¢é¶G¢¼GÏ¢ ! ¼ïÚï çH²ï §S¢ çãGÜU¢²¼ }¢ï´ §S¢ ¥}¢í ÐÚ ¼}Ï¢èã
ãñ çÜU ¼ê ¥ÐÝï §Ú¢Îï ÜUè ÐñÚ±è Ý ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï }¢¼GHêÏ¢ï ÝzGS¢¢Ýè
ÜïU ãéGS¢êH }¢ï´ §S¢Ú¢Ú S¢ï ÜU¢}¢ Ý Hï ¥¢ñÚ §S¢ çãGÜU¢²¼ S¢ï ¼éÛ¢ï ²ïã
S¢Ï¢ÜGU |¢è ç}¢H¼¢ ãñ çÜU yG¢êHï ¥}¢H(1) S¢ï Ï¢Ó¢ï v²êæçÜU yG¢êHï ¥}¢H
¥GÁ¢Gè}¢ ¼ÚèÝ ¥¢ÈGU¼ ãñ, »ÜU à¢¢§GÚ Ýï v²¢ ¥ÓÀ¢ ÜUã¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : ¼G}¥G ÜUè Ó¢èÁ¢G¢ï´ ¥¢ñÚ H}Ï¢è ©}}¢èÎ¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢¢ï v²êæçÜU Ï¢ãé¼
©}}¢èÎï´ »ïS¢è ã¢ï¼è ãñ´ çÁ¢Ý ÜïU ÐèÀï §‹S¢¢Ý HévG}¢» }¢¢ñ¼ Ï¢Ý Á¢¢¼¢ ãñ J
HïçÜUÝ Á¢Ï¢ ¼é}¢ ¥ÐÝ¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ¥ËH¢ã
ÜïU çS¢ÐéÎü ÜUÚ Î¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï S¢é±¢H ÜUÚ¢ïx¢ï çÜU ±¢ïã ¼é}ã¢Úï
çH²ï »ïS¢è à¢ñ ÜU¢ §ç‹¼¶G¢Ï¢ ÜUÚï çÁ¢S¢ }¢ï´ ¼é}ã¢Úè Ï¢ïã¼Úè ã¢ï ¼¢ï
Á¢GMÚ ¼é}ãï´ ¶GñÚ ¥¢ñÚ ÎéLS¼è ãè ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ ¼é}¢ ÝïÜU ÜU¢}¢ S¢ï
ãè ã}¢çÜUÝ¢Ú ã¢ïx¢ï J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¥ÐÝï »ÜU S¢¢HïãG Ï¢‹Îï
(ãGÁ¢GÚ¼ï }¢êS¢¢ j) ÜïU ¥ËÈGU¢Á¢G ÝvGH ÜUÚ¼ï ãé±ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
1.....H}Ï¢è ©}}¢èÎ¢ïæ J

}¢ñ´ ¥ÐÝ¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ¥ËH¢ã ÜïU
ãG±¢Hï ÜUÚ¼¢ ãêæ Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï
Îï¶¼¢ ãñ, ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï
©S¢ï ©Ý ÜUè Ï¢éÚè Ó¢¢H¢ï´ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G
Ú¶¢ ¥¢ñÚ çÈGUÚ¥G¢ñçÝ²¢ï´ ÜU¢ï Îé¶ ÎïÝï
±¢Hï ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ýï Í¢ïÚ¢ J
¼é}¢ Îï¶¼ï Ýãè´ çÜU ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï çÜUS¢ ±Á¢G¢ãG¼ S¢ï ¥ÐÝï
}¢é¥G¢}¢H¢¼ ©S¢ ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚÝï ÐÚ çãGÈGU¢Á¢G¼, Îéà}¢Ý¢ï´ ÜïU ç¶GH¢ÈGU
§}¢Î¢Î ¥¢ñÚ Ï¢‹Îï ÜU¢ ¥ÐÝè }¢éÚ¢Î }¢ï´ ÜU¢}¢²¢Ï¢ ã¢ïÝï ÜU¢ çÁ¢GRU
ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ ? §S¢ }¢ï´ wG¢êÏ¢ x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼é}ãï´ |¢H¢§ü
ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU Ï¢wGà¢ï J
S¢é±¢H : ¼zG±èÁ¢G ÜU¢ }¢¢’Ý¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ãévG }¢ ±¢Á¢ïãG G ÈGUÚ}¢¢²¢ Á¢¢» J
Á¢±¢Ï¢ : Á¢¢ÝÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ²ã¢æ Î¢ï Ó¢èÁ¢Gï´ ãñ´ çÁ¢Ý ÜïU S¢}¢Û¢ HïÝï
S¢ï Ï¢¢¼ ±¢Á¢ïGãG ã¢ï Á¢¢»x¢è : »ÜU ¼¢ï ¼zG±èÁ¢G ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢
ãéGv}¢ ¥¢ñÚ ÎêS¢Úè ¼zG±èÁ¢G ÜU¢ }¢¢’Ý¢ (§S¢ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU) ¥¢ñÚ ¼zG±èÁ¢G
ÜUè çÁ¢GÎ ÜU¢ Ï¢²¢Ý J
}¢ÜGU¢}¢ï ¼zGG±èÁ¢G ÜUè ¼zGS¢èH ²ïã ãñ çÜU }¢éÚ¢Îï´ ¼èÝ çÜGUS}¢ ãñ´
»ÜU ±¢ïã }¢éÚ¢Î çÁ¢S¢ ÜU¢ï ¼é}¢ ²ÜGUèÝÝ ¥¢ñÚ ÜGU¼G¥GÝ Ï¢éÚè
¥¢ñÚ ¶GÚ¢Ï¢ S¢}¢Û¢¼ï ã¢ï, ¼é}ãï´ §S¢ ÜïU Ï¢éÚ¢ ã¢ïÝï }¢ï´ Á¢GÚ¢ à¢ÜU Ýãè´ ã¢ï¼¢
Á¢ñS¢ï Á¢ã‹Ý}¢ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ¥¢ñÚ ¥zG¥G¢H }¢ï´ ÜéUÈGí ¥¢ñÚ çÏ¢Î¥G¼ ¥¢ñÚ
}¢¢’çS¢Ä²¼ ±x¢ñGÚ¢ J §Ý ©}¢êÚï }¢Á¢GÜêUÚ¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚÝï ÜUè ¼¢ï
ÜGU¼G¥GÝ ÜU¢ï§ü x¢é‹Á¢¢§à¢ ¥¢ñÚ §Á¢¢Á¢G¼ Ýãè´ J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ }¢ñ´ ¥ÐÝï ÜU¢}¢ ¥ËH¢ã ÜU¢ï S¢¢ï´Ð¼¢ ãêæ
Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã Ï¢‹Î¢ḯ ÜU¢ï Îï¶¼¢ ãñ ¼¢ï ¥ËH¢ã Ýï ©S¢ï Ï¢Ó¢¢ çH²¢ ©Ý ÜïU }¢RU
ÜUè Ï¢éÚ¢§²¢ï´ S¢ï ¥¢ñÚ çÈGUÚ¥G¢ñÝ ±¢H¢ïæ ÜU¢ï Ï¢éÚï ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ýï ¥¢ Í¢ïÚ¢ J
ÎêS¢Úè ±¢ïã }¢éÚ¢Î çÁ¢S¢ ÜïU ¥ÓÀ¢ ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Ú ã¢ïÝï ÜU¢ ¼é}ãï´
}¢éÜU}}¢H ²ÜGUèÝ ãñ Á¢ñS¢ï Á¢‹Ý¼, §ü}¢¢Ý ¥¢ñÚ S¢é‹Ý¼ ±x¢ñGÚ¢ §Ý ©}¢êÚ
ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ¥¢ñÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ ²ã¢æ ¼zG±èÁ¢G Á¢¢§Á¢G Ýãè´,
§S¢ çH²ï çÜU §Ý ©}¢êÚ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ¶G¼GÚ¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ Ý ãè §Ý ÜïU Ï¢ïã¼Ú
¥¢ñÚ ¥ÓÀ¢ ã¢ïÝï }¢ï´ ÜU¢ï§ü à¢ÜU¢ï à¢éÏ¢¢ ãñ J
¼èS¢Úè ±¢ïã à¢ñ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ¼é}¢ ãG¼}¢Ý(1)
Ýãè´ Á¢¢Ý¼ï çÜU §S¢ }¢ï´ ¼é}ã¢Úï çH²ï |¢H¢§ü ãñ ²¢ ¶GÚ¢Ï¢è, ¥¢ñÚ
ÈGU¢§Î¢ ãñ ²¢ ÝévGS¢¢Ý, Á¢ñS¢ï Ý±¢çÈGUH ¥¢ñÚ }¢éÏ¢¢ãG ©}¢êÚ, §Ý ©}¢êÚ ÜU¢
¼é}¢ ²ÜGUèÝè ¥¢ñÚ ÜGU¼G§üG §Ú¢Î¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼ï ¼¢ï »ïS¢ï ©}¢êÚ ÜU¢ §Ú¢Î¢
ÜUÚ¼ï ±vG¼ Á¢GMÚ ÜUã¢ Á¢¢», çÏ¢H¢ §Ý ©}¢êÚ ÜU¢
§Ú¢Î¢ ÎéLS¼ Ýãè´ çÏ¢H¢ §Ý ©}¢êÚ ÜU¢ §Ú¢Î¢ }¢Á¢G}¢ê}¢ ã¢ïx¢¢,
çÁ¢S¢ S¢ï à¢Ú¥GÝ Ú¢ïÜU¢ x¢²¢ ãñ ¼¢ï §S¢ ¼ãGÜGUèÜGU ÜUè M S¢ï ¼zG±èÁ¢G
ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ãÚ ±¢ïã à¢ñ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU ¥‹ÎÚ ¼é}ã¢Úï çH²ï ÜU¢ï§ü ¶G¼GÚ¢ ã¢ï
¥¢ñÚ ¼é}ãï´ §S¢ ÜïU Ï¢ïã¼Ú ã¢ïÝï ÜU¢ ²ÜGUèÝï ÜU¢ç}¢H Ý ã¢ï J
¼zG±èÁ¢G ÜïU }¢¢’Ý¢
ã}¢¢Úï Ï¢¢’Á¢G }¢à¢¢§¶G (k) Ýï ¼zG±èÁ¢G ÜïU ²ïã
}¢¢’Ý¢ çÜU²ï ãñ´ :
¼zG±èÁ¢G ÜïU }¢¢’Ý¢ ãñ´ ãÚ ±¢ïã à¢ñ çÁ¢S¢ }¢ï´ ¶G¼GÚ¢ ã¢ï ©S¢ }¢ï´ ¥ÐÝï
§Ú¢Îï ¥¢ñÚ §çwG¼²¢Ú ÜU¢ï ¼ÜüU ÜUÚ ÎïÝ¢ ¥¢ñÚ }¢éÎçÏÏ¢Úï ÜU¢§Ý¢¼
}¢éw¼G ¢Úï }¢é¼H
G ÜGU ¥¢ñÚ }¢wGHêÜUG ÜïU }¢S¢¢Hïã(2)
G Á¢¢ÝÝï ±¢Hï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜïU çS¢ÐéÎü ÜUÚ ÎïÝ¢ J
¥¢ñÚ à¢ñ¶G ¥Ï¢ê }¢éã}G }¢Î çS¢Á¢Á¢Gè(3) I Ýï ¼zG±èÁ¢G
ÜïU ²ïã }¢¢’Ý¢ çÜU²ï ãñ´ :
1.....²ÜGUèÝè J 2..... ÈGU¢§Îï J 3.....²ã¢æ HzGÁ¢G (S¢æÁ¢Úè) ‰¢¢ ²ïã
çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜ ¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý }¢ï´ ÎéLS¼ HzGÁ¢G
(çS¢Á¢Á¢Gè) ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
¼zG±èÁ¢G ¼ïÚ¢ ¶G¼GÚï ÜUè à¢ñ }¢ï´ ¥ÐÝï §çwG¼²¢Ú ÜU¢ï ¼ÜüU ÜUÚ ÎïÝ¢ ¥¢ñÚ
}¢éwG¼¢Úï }¢é¼H
G ÜGU ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚ ÎïÝ¢ ãñ ¼¢çÜU ±¢ïã }¢éwG¼¢Úï }¢é¼GHÜGU ¼ïÚï
çH²ï »ïS¢è Ó¢èÁ¢G ÐS¢‹Î ÈGUÚ}¢¢» çÁ¢S¢ }¢ï´ ¼ïÚè |¢H¢§ü ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Úè ã¢ï J
¥¢ñÚ à¢ñ¶G ¥Ï¢ê ©G}¢Ú(1) I Ýï ¼zG±èÁ¢G ÜUè ²ïã
¼¢’ÚèÈGU ÜUè ãñ :
²¢’Ýè ¼zG±èÁ¢G ¼ÜïüU ¼G}¥G ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼G}¥G »ïS¢è à¢ñ ÜïU
§Ú¢Îï ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ ¶G¼GÚ¢ ã¢ï J
¼zG±èÁ¢G ÜïU }¢¢’Ý¢ }¢ï´ ²ïã }¢à¢¢§¶Gï çÜUÚ¢}¢ (m)
ÜUè §GÏ¢¢Ú¢¼ ‰¢è´ Á¢¢ï ÝvGH ÜUè x¢§üæ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï ÝÁ¢GÎèÜU ¼zG±èÁ¢G ÜïU
²ïã }¢¢’Ý¢ ãñ´ :
çÁ¢Ý ©}¢êÚ }¢ï´ ¼é}¢ ÜU¢ï ¶G¼GÚï ÜU¢ ¶G¢ñÈGU ã¢ï »ïS¢ï ©}¢êÚ }¢ï´ ²ïã §Ú¢Î¢ ÜUÚ
HïÝ¢ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼é}ã¢Úè }¢SHãG¼¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼çÚ²¢ï´ ÜUè
çãGÈGU¢Á¢G¼ ¥¢ñÚ çÝx¢ãÎ¢à¼ ÜUÚï, »ïS¢ï §Ú¢Îï ÜU¢ Ý¢}¢ ¼zG±èÁ¢G ãñ J
¥¢ñÚ ¼zG±èÁ¢G ÜUè çÁ¢GÎ ¼G}¥G(2) ãñ
¥¢ñÚ ¼G}¥G Î¢ï ¼GÚãG ÜU¢ ãñ »ÜU ±¢ïã Á¢¢ï ÚÁ¢¢ ÜïU }¢¢’Ý¢ }¢ï´ ãñ
²¢’Ýè »ïS¢è à¢ñ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚÝ¢ çÁ¢S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ¶G¼GÚ¢ Ý ã¢ï ²¢ ¶G¼GÚ¢
ã¢ï }¢x¢Ú ÜUã çH²¢ Á¢¢» J
²ïã ¼G}¥G Á¢¢ï ÚÁ¢¢ ÜïU }¢¢’Ý¢ }¢ḯ ãñ, }¢}¢Îêã(3)
G ¥¢ñÚ x¢GñÚï }¢Á¢G}¢ê}¢
1.....²ã¢æ HzGÁ¢G “¥Ï¢ê ¥G}¢í” ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜ ¥SH
¥GÚÏ¢è }¢¼Ý }¢ï´ ÎéLS¼ HzGÁ¢G “¥Ï¢ê ©G}¢Ú” ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè
x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 2.....H¢HÓ¢ J 3.....¥ÓÀ¢ J
ãñ, Á¢ñS¢¢ çÜU ÐÚ±Ú Îx¢¢Úï ¥G¢H}¢ Ýï ¼G}¥G ÜU¢ï §S¢ }¢¢’Ý¢
}¢ï´ ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ §çS¼’}¢¢H ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ, §Úà¢¢Î ã¢ï¼¢ ãñ :
¥¢ñÚ ±¢ïã Á¢G¢¼ çÁ¢S¢ S¢ï }¢éÛ¢ï ©}}¢èÎ
ãñ çÜU Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ ±¢ïã }¢ïÚè ¼}¢¢}¢
¶G¼G¢»æ Ï¢wGà¢ Îïx¢¢ J
ã}¢ï´ ÐêÚè ©}}¢èÎ ãñ çÜU ã}¢¢Ú¢ ÐÚ±Ú
Îx¢¢Ú ã}¢¢Úè ¼}¢¢}¢ ¶G¼G¢»æ }¢é¥G¢ÈGU
ÜUÚ Îïx¢¢ J
¥¢ñÚ ã}¢ ²ã¢æ §S¢ ¼G}»G }¢ãG}¢êÎ }¢ï´ Ï¢¢¼ Ýãè´ ÜUÚ¼ï J
(3)
ÎêS¢Ú¢ ¼G}¥G }¢Á¢G}¢ê}¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢

6 ÜU¢ §Úà¢¢Îï çx¢Ú¢}¢è ãñ :
¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ¼G}¥G S¢ï Ï¢Ó¢¢¥¢ï
v²êæçÜU ±¢ïã »ÜU çÏ¢H ÈïG ’H }¢¢ïãG¼¢Á¢è ¥¢ñÚ ¼æx¢ÎS¼è ãñ J
¥¢ñÚ ÜUã¢ x¢²¢ ãñ çÜU
²¢’Ýè ÎèÝ ÜUè
ãH¢ÜU¼ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ÈGUS¢¢Î ¼G}¥G }¢ï´ ãñ ¥¢ñÚ ÎèÝ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼
¥¢ñÚ ÐéwG¼x¢è ±Ú¥G ¥¢ñÚ ¼vG±¢ }¢ï´ ãñ J ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï à¢ñ¶G I
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ±¢ïã çÁ¢S¢ ÜUè }¢éÛ¢ï ¥¢S¢ Hx¢è ãñ çÜU }¢ïÚè
¶G¼G¢»æ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ Ï¢wGà¢ïx¢¢ J 2 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH
§ü}¢¢Ý : ã}¢ï´ ¼G}¥G ãñ çÜU ã}¢¢Ú¢ ÚÏ¢ ã}¢¢Úè ¶G¼G¢»æ Ï¢wGà¢ Îï J
3 .....¥ÓÀè ¼G}¥G J

¼G}»G }¢Á¢G}¢ê}¢ Î¢ï Ó¢èÁ¢Gï´ ãñ´ :
»ÜU »ïS¢è à¢ñ S¢ï S¢éÜêUÝï ÜGUËÏ¢ ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ ÝzG¥G }¢à¢ÜêUÜU
ã¢ï, ÎêS¢Úè »ïS¢è Ó¢èÁ¢G ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚÝ¢ çÁ¢S¢ }¢ï´ ¶G¼GÚ¢ ã¢ï J
¥¢ñÚ ²¢Î Ú¶¢ï ! çÜU ¼G}»G }¢Á¢G}¢ê}¢ }¢ï´ Á¢¢ï §Ú¢Î¢ Ð¢²¢ Á¢¢¼¢
ãñ ²ïãè ¼zG±èÁ¢G ÜïU }¢é¼Á¢G¢Î ¥¢ñÚ }¢é¶G¢çHÈGU ãñ J
©Ý ©}¢êÚ ÜU¢ Ï¢²¢Ý çÁ¢Ý ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ “¼zG±èÁ¢G §HËH¢ã”
ÜU¢ }¢êçÁ¢Ï¢(1) ãñ :
{1} ©}¢êÚ ¥¢ñÚ }¢é¥G¢}¢H¢¼ }¢ï´ ¶G¼GÚ¢ J
{2} ãH¢ÜU¼ ÜU¢ §}¢ÜU¢Ý J
{3} ÈGUS¢¢Î ¥¢ñÚ ¶GÚ¢Ï¢è ÜU¢ ¶G¢ñÈGU J
{4} §‹S¢¢Ý ÜU¢ ¶G¼ÚG ï ÜUè Ó¢èÁ¢G¢ḯ S¢ï }¢ãGÈUG êÁ¢G ÚãÝï S¢ï ¥G¢çÁ¢Á¢G ã¢ïÝ¢ J
{5} §‹S¢¢Ý ÜUè x¢GzGH¼ ¥¢ñÚ Ý¢Î¢Ýè ÜïU Ï¢¢§GS¢ ¶G¼GÚï ÜUè Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï
Ý Ï¢Ó¢ S¢ÜUÝ¢ J
¥x¢Ú ¼é}¢ §Ý Ð¢æÓ¢ ©}¢êÚ ÜU¢ï S¢‹Á¢èÎx¢è S¢ï Á¢GïãìÝ }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ
ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï ¼é}ã¢Úï çÎH }¢ï´ wG±¢ã }¢wG±¢ã §Ú¢Î¢ ÐñÎ¢ ã¢ïx¢¢ çÜU ¥ÐÝï
¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ ± }¢é¥G¢}¢H¢¼ ¥ãG-ÜU}¢éH ãG¢çÜU}¢èÝ ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚ
ÎïÝï Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ çÏ¢H¢ ÜUãï §Ý ÜU¢ §Ú¢Î¢ Ýãè´ ÜUÚÝ¢
Ó¢¢çã²ï, ã¢æ ¥x¢Ú §Ý ©}¢êÚ }¢ï´ ¶GñÚ¢ï S¢H¢ãG ÜU¢ ²ÜGUèÝï ÜU¢ç}¢H ã¢ï ¼¢ï
çÈUÚ çÏ¢H¢ ¼à±èà¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚÝï }¢ï´ ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ Ýãè´ J
S¢é±¢H : ¼é}¢ çÁ¢S¢ ¶G¼GÚï ÜU¢ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú çÁ¢GRU ÜUÚ¼ï ã¢ï çÜU §S¢ ÜUè
±Á¢ã S¢ï “¼zG±èÁG¢éH ©}¢êçÚ §HËH¢ã”(2) Á¢GMÚè ãñ ¥¢ç¶GÚ
±¢ïã ¶G¼GÚ¢ v²¢ ãñ ?
1.....S¢Ï¢Ï¢ J 2.....¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çS¢ÐéÎü ÜUÚÝ¢ J
Á¢±¢Ï¢ : Á¢¢Ý H¢ï çÜU ¶G¼GÚ¢ Î¢ï ¼GÚãG ÜU¢ ãñ :
»ÜU ¼¢ï ¶G¼GÚ» à¢ÜU, çÜU à¢¢²Î ²ïã ÜU¢}¢ ã¢ïx¢¢ ²¢ Ýãè´
¥¢ñÚ à¢¢²Î }¢ñæ §S¢ ¼ÜU ÐãéæÓ¢ S¢ÜêæU ²¢ Ý, §S¢è ¶G¼GÚ» à¢ÜU ÜïU Ï¢¢§GS¢
ÜUãÝ¢ Á¢GMÚè ãñ J
ÎêS¢Ú¢ ¶G¼GÚ» ÈGUS¢¢Î, çÜU ¼é}ãï´ ²ïã ²ÜGUèÝ Ý ã¢ï çÜU §S¢ }¢ï´
¼é}ã¢Úï çH²ï S¢H¢ãG ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Úè ãñ, §S¢ ¶G¼GÚï ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ ¼zG±èÁ¢G
Á¢GMÚè ãñ J
çÈUÚ ¶G¼ÚG ï ÜUè ¼¢’ÚèÈGU }¢ḯ ¥§}}¢» çÜUÚ¢}¢ (k) ÜUè
§GÏ¢¢Ú¢¼ }¢éwG¼çHÈGU ãñ́, Ï¢¢’Á¢G ¥§}}¢» çÜUÚ¢}¢ Ýï ²ïã ¼¢’ÚèÈGU ÜUè ãñ çÜU
“¶G¼GÚ¢ ±¢ïã à¢ñ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU x¢GñÚ }¢ï´ ÝÁ¢¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU
ÜUÚÝï S¢ï §<¼ÜU¢Ï¢ï x¢éÝ¢ã ÜU¢ §}¢ÜU¢Ý ã¢ï J”
§S¢ }¢¢’Ý¢ ÜUè M S¢ï §ü}¢¢Ý, §çS¼ÜGU¢}¢¼ ¥¢ñÚ S¢é‹Ý¼ }¢ï´ ÜU¢ï§ü
¶G¼GÚ¢ ²¢ ¶GÎà¢¢ Ýãè´ v²êæçÜU §Ý ÜïU çÏ¢x¢GñÚ ÝÁ¢¢¼ Ý¢}¢é}¢çÜUÝ ãñ
¥¢ñÚ ²ïã |¢è Á¢G¢çãÚ ãñ çÜU “§çS¼ÜGU¢}¢¼é ¥GHàà¢Ú¥G”(1) çÜUS¢è
§<¼ÜU¢Ï¢ï x¢éÝ¢ã ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ Ýãè´ çHã¢Á¢G¢ §ü}¢¢Ý, §çS¼ÜGU¢}¢¼ ¥¢ñÚ
S¢é‹Ý¼ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ²ÜGUèÝÝ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï J
ã}¢¢Úï à¢ñ¶G I Ýï “¶G¼GÚ çÈGUH ÈGïU’H” ÜUè ²ïã
¼à¢ÚèãG ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ çÜU
“¶G¼GÚ¢ ±¢ïã à¢ñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥}¢íï ¥G¢çÚÁ¢G ãñ çÁ¢S¢ï Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼
¥SH ÈïUG ’H ¼ÜüU ÜUÚ ÜïU ¥Î¢ ÜUÚÝ¢ ÐÇGï ¥¢ñÚ ©S¢ ±vG¼ ¥SH ÈïUG ’H
ÜUè Ï¢Á¢¢» ©S¢ ¥}¢íï ¥G¢çÚÁ¢G ÜU¢ï ¥Î¢ ÜUÚÝ¢ çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢ïã¼Ú ã¢ï J”
¶G¼GÚï ÜUè ²ïã ¼¢’ÚèÈGU }¢éÏ¢¢ãG¢¼, S¢éÝÝ ¥¢ñÚ ÈGUÚ¢§Á¢G ÜU¢ï |¢è
à¢¢ç}¢H ãñ J §S¢ §Á¢}¢¢H(2) ÜUè ¼zGS¢èH ²êæ S¢}¢Û¢¢ï çÜU »ÜU à¢wGS¢
ÜU¢ ±vG¼ï Ý}¢¢Á¢G ¼æx¢ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ©S¢ï ¥Î¢ ÜUÚÝï ÜU¢
1 .....à¢Úè¥G¼ ÐÚ §çS¼ÜGU¢}¢¼ J 2 .....}¢éwG¼S¢Ú J
§Ú¢Î¢ ÜUÚ çH²¢ ã¢ï, »ïGÝ ©S¢ ±vG¼ ±¢ïã à¢wGS¢ ÜUãè´ Á¢H¼è ¥¢x¢
²¢ ÎÚ²¢ }¢ï´ çx¢Ú ÐÇG¢, ¼¢ï »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ ©S¢ ÜU¢ ÜGUSÎï Ý}¢¢Á¢G ÜïU
Ï¢Á¢¢» ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢Ý¢ Á¢GMÚè ¥¢ñÚ H¢Ï¢ég²(1) ãñ J §S¢
¼¢’ÚèÈGU ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU Á¢Ï¢ ¶G¼GÚï ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU }¢éÏ¢¢ãG¢¼, S¢éÝÝ ¥¢ñÚ
ÈGUÚ¢§Á¢G S¢ï |¢è ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï §Ý ÜU¢ |¢è ÜGU¼G§üG(2) §Ú¢Î¢ ÜUÚÝ¢ ÎéLS¼
Ýãè´ Ï¢çËÜU S¢¢‰¢ ÜUãÝ¢ Ó¢¢çã²ï J
S¢é±¢H : ²ïã ÜñUS¢ï ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ Ï¢‹Îï ÐÚ »ÜU ÜU¢}¢
ÈGUÁ¢üG ÜUÚï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ¼ÜüU ÐÚ ±§üGÎ ÈGUÚ}¢¢» çÈUÚ ©S¢ Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï
©S¢ ÈïGU’H }¢ï´ ÜU¢ï§ü |¢H¢§ü ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Úè Ý ã¢ï ?
Á¢±¢Ï¢ : ã}¢¢Úï à¢ñ¶G I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU
“¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ï¢‹Îï ÐÚ Á¢¢ï Ó¢èÁ¢G H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ ÈGUÁ¢üG
ÜUÚ¼¢ ãñ Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï Á¢GMÚ ©S¢ }¢ï´ |¢H¢§ü ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Úè ã¢ï¼è ãñ Á¢Ï¢
çÜU ±¢ïã ¥G±¢çÚÁ¢G ¥¢ñÚ LÜU¢±Å¢ï´ S¢ï ¶G¢Hè ã¢ï, ã¢æ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ çÜUS¢è H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ Á¢GMÚè ÈïGU’H }¢ï´ §S¢ ¼GÚãG ¼æx¢è Ýãè´
ÈGUÚ}¢¢¼¢ çÜU ©S¢ S¢ï çÜUS¢è ¥¢ñÚ ¼GÚÈGU ©GÎêH(3) Ý ã¢ï S¢ÜïU ¥¢ñÚ Á¢GMÚ
ãÚ ÈGUÁ¢üG ¥¢ñÚ H¢çÁ¢G}¢ ÈïGU’H }¢ï´ Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï S¢H¢ãG ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Úè
}¢éÁ¢G}¢Ú(4) ãñ Ï¢ãé¼ ÎzG¥G¢ »ïS¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè
¼GÚÈGU S¢ï §S¢ ÈGUÁ¢üG ¥¢ñÚ H¢çÁ¢G}¢ ÈïGU’H S¢ï ©GÎêH ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ ÐñÎ¢ ã¢ï
Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ »ïS¢ï ãG¢H¢¼ }¢ï´ »ÜU ±¢çÁ¢Ï¢ ÜU¢ï ¼ÜüU ÜUÚ ÜïU ÎêS¢Úï ±¢çÁ¢Ï¢
ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ¥¢ñÚ ¥¢ñH¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
Á¢ñS¢¢ çÜU ã}¢ çÁ¢GRU ÜUÚ ¥¢» ãñ´, »ïS¢ï ¥SÏ¢¢Ï¢ ÜïU Ðïà¢ ¥¢Ýï
ÐÚ Ï¢‹Î¢ ¼ÜïüU ÈGUÁ¢üG ÐÚ }¢¢wG¢êÁ¢G(5) Ýãè´ ã¢ïx¢¢ Ï¢çËÜU ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢
ç}¢Hïx¢¢, ²ïã ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ ¼ÜïüU ÈGUÁ¢üG S¢ï Ýãè´ Ï¢çËÜU ÎêS¢Ú¢ ±¢çÁ¢Ï¢
¥Î¢ ÜUÚÝï ÜUè ±Á¢ã S¢ï ãñ J
1.....Á¢GMÚè J 2.....²ÜGUèÝè J 3.....Mx¢Î¢üÝè J 4.....Ð¢ïà¢èÎ¢ J 5.....Ï¢¢Á¢G ÐéS¢ü }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ J
¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï ¥ÐÝï à¢ñ¶G ¥¢ñÚ §}¢¢}¢ ÜU¢ï ÜUã¼ï S¢éÝ¢ ãñ çÜU
¼}¢¢}¢ ÈGUÚ¢§Á¢G Á¢¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¥ÐÝï Ï¢‹Î¢ï´ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢
çÜU²ï ãñ´, Á¢ñS¢ï Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢, ãGÁ¢ ¥¢ñÚ Á¢GÜU¢¼ ±x¢ñGÚ¢ §Ý }¢ï´ ²ÜGUèÝÝ
Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï S¢H¢ãG ¥¢ñÚ ¶GñÚ ãñ, §S¢ çH²ï §Ý ÜUè Ï¢Á¢¢ ¥¢±Úè ÜïU
§Ú¢Îï ÜïU ±vG¼ ÜUãÝï ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´ Ï¢çËÜU §Ý ÜU¢
²ÜGUèÝÝ ¥¢ñÚ ÜGU¼G¥GÝ §Ú¢Î¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï à¢ñ¶G
I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ¥¢ç¶GÚï ÜU¢Ú ¼}¢¢}¢ }¢à¢¢§¶G
(k) ÜU¢ §S¢ ÐÚ §çœ¢ÈGU¢ÜGU ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ, §S¢ »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï
Á¢Ï¢ ÈGUÚ¢§Á¢G ± ±¢çÁ¢Ï¢¢¼ ¶G¼GÚï ÜïU ãéGv}¢ S¢ï ¶G¢çÚÁ¢ ã¢ï x¢» ¼¢ï
çS¢ÈüGU }¢éÏ¢¢ãG¢¼ ± Ý±¢çÈGUH ãè §S¢ }¢ãGHï ¶G¼GÚ¢(1) }¢ï´ Úãï J ã}¢¢Úè
²ïã Ï¢ãGìS¢ §S¢ Ï¢¢Ï¢ }¢ï´ }¢éçàÜUH ¼ÚèÝ Ï¢ãGS¢ ãñ J
S¢é±¢H : v²¢ ¥ÐÝï Á¢é}¢H¢ ©}¢êÚ ÜU¢ï ãG±¢H» wG¢éÎ¢ ÜUÚÝï ±¢H¢
ãH¢ÜU¼ ¥¢ñÚ ÈGUS¢¢Î ±x¢ñÚG ¢ ©}¢êÚ S¢ï }¢¢}¢êÝ ± }¢ãGÈUG êÁ¢G ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ?
ãG¢H¢æçÜU Îé‹²¢ Î¢LH }¢S¢¢§Ï¢ ± ¥¢H¢}¢(2) ãñ !
Á¢±¢Ï¢ : ¥x¢GHÏ¢(3) ²ïãè ãñ çÜU »ïS¢¢ à¢wGS¢ §Ý ¶G¼GÚ¢¼ S¢ï
}¢ãGÈGUêÁ¢G Úã¼¢ ãñ, ã¢æ ! Ý¢çÎÚ ¥¢ñÚ ÜGUHèH ¼G¢ñÚ ÐÚ ÜU|¢è §S¢ ÜïU
ç¶GH¢ÈGU |¢è ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ±¢ïã wG¢éÁ¢GH¢Ý ± ¥Ï¼Úè(4) }¢ï´
}¢éÏ¼H¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÎÚÁ¢» ¼zG±èÁ¢G S¢ï çx¢Ú Á¢¢¼¢ ãñ à¢ñ¶G
¥Ï¢ê ©G}¢Ú(5) I Ýï ²æê ãè ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J
¥¢ñÚ ÜUã¢ x¢²¢ ãñ çÜU »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ï ©Ý ©}¢êÚ }¢ï´ Á¢¢ï ©S¢ Ýï
ãG±¢H» wG¢éÎ¢ çÜU²ï ãé±ï ãñ´ |¢H¢§ü ¥¢ñÚ ÎéLS¼è ãè Ðïà¢ ¥¢¼è ãñ,
Ý¢çÎÚ ¼G¢ñÚ ÐÚ |¢è ±¢ï çÁ¢GËH¼ ± LS±¢§ü ±x¢GñÚ¢ }¢ïæ }¢éÏ¼H¢ Ýãè´
1.....¶G¼ÚG ï ÜUè Á¢x¢ã J 2.....}¢éçàÜUH¢¼ ¥¢ñÚ ¼ÜU¢HèÈGU ÜU¢ Í¢Ú J 3.....çÁ¢G²¢Î¢
x¢G¢çHÏ¢ J 4.....çÁ¢GËH¼ ± ÐS¼è J 5.....²ã¢æ HzGÁ¢G “¥Ï¢ê ¥G}¢í” ‰¢¢, ²ïã
çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜ ¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý }¢ï´ ÎéLS¼ HzGÁ¢G “¥Ï¢ê ©G}¢Ú”
ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
ã¢ï¼¢ J ã}¢¢Úï à¢ñ¶G I ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU ²ïã ÜGU¢ñH çÁ¢G²¢Î¢
ÐS¢‹ÎèÎ¢ ãñ §S¢ çH²ï çÜU ¥x¢Ú ¼zG±èÁ¢G ÜïU Á¢GÚè»G }¢ã¢çHÜU ¥¢ñÚ
}¢ÈGU¢çS¢Î S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G ÚãÝï ÜUè ©}}¢èÎ Ý ã¢ï ¼¢ï ¼zG±èÁ¢G (²¢’Ýè
¥ÐÝï ©}¢êÚ ÜU¢ï ãG±¢H» wG¢éÎ¢ ÜUÚÝï) S¢ï ÈGU¢§Î¢ ãè v²¢ !
S¢é±¢H : v²¢ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÐÚ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ çÜU }¢éÈGUçÃ±Á¢G(1) ÜïU
çH²ï ¥zGÁ¢GH Ó¢èÁ¢G ãè }¢éãÄ²¢ ÜUÚï ?
Á¢±¢Ï¢ : ²ïã ¥}¢í }¢éœ¢ÈGUÜéUGÝ ¥GH²(2) ãñ çÜU Ï¢¢Úè ¼¥G¢H¢ ÐÚ
çÜUS¢è à¢ñ ÜU¢ §üÁ¢¢Ï¢(3) }¢éãG¢H ¥¢ñÚ Ý¢}¢é}¢çÜUÝ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢‹Î¢ïæ ÜïU
çH²ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÐÚ ÜU¢ï§ü à¢ñ ±¢çÁ¢Ï¢ ¥¢ñÚ H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´,
ÜU|¢è »ïS¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ï¢ ¼ÜGU¢Á¢G¢» çãGv}¢¼ »ïS¢è
Ó¢èÁ¢G }¢éÜUG gÚ ÜUÚ Îï¼¢ ãñ Á¢¢ï ãGÜUG èÜGU¼ }¢ï´ Ï¢ïã¼Ú ¥¢ñÚ ¥SHãG(4) ã¢ï¼è ãñ
}¢x¢Ú Ï¢Á¢G¢çãÚ Ï¢‹Îï ÜUè ÝÁ¢GÚ }¢ï´ ±¢ïã ¥zGÁ¢GH ¥¢ñÚ ¥¢’H¢ Ýãè´ ã¢ï¼è,
Îïç¶²ï !
ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU S¢ãG¢Ï¢» çÜUÏ¢¢Ú
(F) ÜïU çH²ï HñH¼éœ¢¢’ÚèS¢(5) }¢ḯ çÎÝ Ó¢ÉG ¥¢Ýï ¼ÜU
ÝèæÎ }¢éÜGUÚüÚ ÜUÚ Îè ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥¢Ð 6 ÜUè ¥¢ñÚ
S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ (F) ÜUè Ú¢¼ ÜUè Ý}¢¢Á¢G (¼ãÁÁ¢éÎ) ¥¢ñÚ
Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í ÈGU¢ñ¼ ã¢ï x¢§ü, ãG¢H¢æçÜU Ýè´Î ÜïU Ï¢Á¢¢» Ý}¢¢Á¢G ÜUè ¥Î¢»x¢è
¥zGÁ¢GH ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Ú ‰¢è J §S¢è ¼GÚãG Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ ¥ËH¢ã
1.....¥ÐÝï ©}¢êÚ ¥ËH¢ã 1 ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚÝï ±¢Hï J 2.....S¢Ï¢ ÜU¢ §S¢
Ï¢¢¼ ÐÚ §çœ¢ÈGU¢ÜGU ãñ J 3 .....±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïÝ¢ J 4 .....çÁ¢G²¢Î¢ ¥ÓÀè J 5.....x¢GÁ¢G±»
¶GñÏ¢Ú S¢ï ±¢ÐS¢è ÐÚ ¥¢Ð 6 ¥¢ñÚ S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ F Ýï
»ÜU }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÐÇG¢± çÜU²¢ Á¢ã¢æ ²ïã ±¢çÜGU¥G¢ Ðïà¢ ¥¢²¢ J ²ïã ±¢çÜGU¥G¢ Ðïà¢
¥¢Ýï ±¢Hè Ú¢¼ ÜU¢ï “HñH¼éœ¢¢’ÚèS¢” ÜUã¼ï ãñ´ J

¼¥G¢H¢ »ÜU Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï Î¢ñH¼ ¥¢ñÚ Ýï’}¢¼ }¢éÜGUÚüÚ ÜUÚ Îï¼¢ ãñ,
ãG¢H¢æçÜU ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ ÈGURG (1) §S¢ ÜïU ãGÜGU }¢ï´ ¥zGÁ¢GH ã¢ï¼¢ ãñ J
§S¢è ¼GÚãG Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï Ï¢èç±²¢æ
¥¢ñÚ ¥±H¢Î }¢éÜGUgÚ ÜUÚ Îï¼¢ ãñ ãG¢H¢æçÜU ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ ©S¢ ÜïU çH²ï
çÁ¢GRïU §H¢ãè ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢ïã¼Ú ¥¢ñÚ ¥zGÁ¢GH ã¢ï¼ï ãñ´ J
§S¢ ÜUè ç}¢S¢¢H ²êæ S¢}¢Û¢¢ï çÜU »ÜU ãG¢çÁ¢GÜGU(2) ¥¢ñÚ ¶GñÚ
wG±¢ã ¼GÏ¢èÏ¢ }¢ÚèÁ¢G ÜïU çH²ï Á¢± ÜU¢ Ð¢Ýè ÐS¢‹Î ÜUÚ¼¢ ãñ, ¥x¢Ó¢ïü
}¢ÚèÁ¢G x¢‹Ýï ÜU¢ çÝÓ¢¢ïÇG ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ Ð¢Ýè ¥zGÁ¢GH ¥¢ñÚ ©G}Î¢
¶G²¢H ÜUÚ¼¢ ã¢ï, v²êæçÜU ©S¢ ¼GÏ¢èÏ¢ ÜU¢ï }¢¢’Hê}¢ ãñ çÜU }¢ÚèÁ¢G ÜUè
§S¢è }¢ï´ §SH¢ãG ãñ ¥¢ñÚ Ï¢‹Îï ÜU¢ }¢vGS¢êÎ |¢è ¼¢ï ãH¢ÜU¼ S¢ï ÝÁ¢¢¼
ãñ, ÈGUS¢¢Î ± ãH¢ÜU¼ ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ }¢ãìGÁ¢G Á¢G¢çãÚè ÈGUÁGH¢ï à¢ÚÈGU ¥¢ñÚ
¥ÓÀ¢§ü ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ }¢vGS¢êÎ Ýãè´ ã¢ï¼¢ J
S¢é±¢H : v²¢ }¢éÈGUçÃ±Á¢G (¥ÐÝï Á¢é}¢H¢ ©}¢êÚ ãG±¢H» wG¢éÎ¢ ÜUÚÝï
±¢H¢) ¼zG±èÁ¢G ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ |¢è }¢éwG¼¢Ú }¢é¼S¢Ã±Ú ã¢ïx¢¢ ?(3)
Á¢±¢Ï¢ : ©GH}¢¢» ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU S¢ãGèãG ²ïãè ãñ çÜU
¼zG±èÁ¢G S¢ï ©S¢ ÜU¢ §çwG¼²¢Ú Ï¢¢ç¼GH ¥¢ñÚ Á¢G¢§H Ýãè´ ã¢ï¼¢ Ï¢çËÜU
±¢ïã }¢éwG¼¢Ú ãè à¢é}¢¢Ú ã¢ïx¢¢ J
¼èS¢Ú¢ ¥G¢çÚÁ¢G¢ :
ÜGUÁ¢G¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè }¢éwG¼çHÈGU ¥vGS¢¢}¢ ÜU¢
§‹S¢¢Ý ÐÚ ±¢çÚÎ ã¢ïÝ¢ ãñ
§S¢ ÜU¢ §GH¢Á¢ çS¢ÈüGU ²ïã ãñ çÜU §‹S¢¢Ý ÜGUÁ¢G¢» §H¢ãè ÐÚ
Ú¢Á¢Gè ã¢ï Á¢¢» J §S¢ çH²ï ¼é}¢ ÐÚ Î¢ï ±Á¢ã S¢ï ÜGUÁ¢G¢» §H¢ãè ÐÚ
Ú¢Á¢Gè ÚãÝ¢ Á¢GMÚè ãñ :
1.....ÈGUÜGUèÚ ã¢ïÝ¢ J 2.....}¢¢çãÚ J 3.....§çwG¼²¢Ú çÎ²¢ x¢²¢ S¢}¢Û¢¢ Á¢¢»x¢¢ J
¥Ã±H : §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï ÈGUÚ¢x¢G¼

¥¢ñÚ ²ïã ÈGUÚ¢x¢G¼ ²êæ ãG¢çS¢H ã¢ïx¢è çÜU ¥x¢Ú ¼é}¢ ÜGUÁ¢G¢»
§H¢ãè ÐÚ Ú¢Á¢Gè Ý ã¢ï ¼¢ï ¼é}ã¢Ú¢ ÜGUËÏ¢ ã}¢ïà¢¢ }¢x¢G}¢ê}¢(1) ¥¢ñÚ
}¢àxG¢êH Úãïx¢¢ çÜU ²ïã Ï¢¢¼ §S¢ ¼GÚãG v²êæ ãé§ü ãñ ? ¥¢ñÚ ²ïã ÜU¢}¢ §S¢
¼GÚãG v²êæ ã¢ï ? Á¢Ï¢ §S¢ ¼GÚãG ÜïU ¼ÈGUvÜéUÚ¢¼(2) }¢ḯ ¼é}ã¢Ú¢ ÜGUËÏ¢ ãÚ
±vG¼ }¢àxG¢H ê Úãïx¢¢ ¼¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï ÈGUÚ¢x¢G¼ ÜUÏ¢ ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢è ? §S¢
çH²ï çÜU ¼é}ã¢Úï ÐãHê }¢ḯ çÎH ¼¢ï çS¢ÈüUG »ÜU ãè ãñ ¥¢ñÚ §S¢ï ¼é}¢ Ýï
¼ÈGUvÜéUÚ¢¼ ± ±S¢¢ç±S¢ S¢ï |¢Ú çÎ²¢ ãé±¢ ãñ Á¢Ï¢ ¼é}ã¢Úï çÎH ÜïU ¼}¢¢}¢
x¢¢ïà¢ï Îé‹²±è ¶G²¢H¢¼ S¢ï ÐéÚ ã¢ḯx¢ï ¼¢ï ²¢Îï wG¢éÎ¢, ©S¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ
çÈGURïU ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU çH²ï ÜU¢ñÝ S¢¢ x¢¢ïà¢¢ ãñ ? Á¢¢ï ¶G¢Hè ã¢ïx¢¢ !
ãGÁ¢GÚ¼ï à¢ÜGUèÜGU Ï¢Ë¶Gè I Ýï v²¢ wG¢êÏ¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
¼é}ã¢Úè x¢éÁ¢Gà¼¢ ±¢çÜGU¥G¢¼ ÐÚ ãGS¢Ú¼ ¥¢ñÚ ¥¢ç²‹Î¢ ÜUè

¼ÎÏ¢èÚ ÜïU ¶G²¢H¢¼ Ýï §S¢ }¢¢ñÁ¢êÎ¢ S¢¢¥G¼ ÜUè Ï¢ÚÜU¼ ÜU¢ï ¼Ï¢¢ã
ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J
ÜU¢ç}¢H }¢éS¢H}¢¢Ý ÜUè ¼¢’ÚèÈGU

S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Ú¢, S¢ÚÎ¢Úï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ 6
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥GÁ¢G}¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ : ²¢’Ýè }¢éS¢H}¢¢Ý
±¢ïã ãñ çÜU ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ ¥¢ñÚ Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï ÎêS¢Úï }¢éS¢H}¢¢Ý }¢ãGÈUG êÁ¢G Úãḯ J (x¢GèÏ¢¼ ÜUè
¼Ï¢¢ãÜU¢çÚ²¢æ, S¢. 59 Ï¢ ãG±¢H¢ )
1.....x¢G}¢x¢èÝ J 2.....çÈGURU¢ï´ J
ÜGUÁ¢G¢» §H¢ãè ÐÚ Ú¢Á¢Gè ã¢ïïÝï ÜUè ÎêS¢Úè ±Á¢ã

ÜGUÁ¢G¢» §H¢ãè ÐÚ §Á¢Gã¢Úï Ý¢Ú¢Á¢Gè S¢ï x¢GÁ¢GÏ¢ï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜU¢
¶G¼ÚG ¢ ãñ, çÚ±¢²¢¼ ¥¢ñÚ ¥wGÏ¢¢Ú }¢ï´ }¢Á¢GÜUê Ú ãñ çÜU çÜUS¢è ÝÏ¢è (j)
Ýï ¥ÐÝè çÜUS¢è ¼vHèÈGU ÜU¢ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ḯ çà¢v±¢ çÜU²¢
¼¢ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ±ãGè ¥¢§ü çÜU v²¢ ¼ê }¢ïÚ¢ çà¢v±¢ ÜUÚ¼¢
ãñ ? ãG¢æH¢çÜU }¢ñæ }¢Á¢G}}¢¼ ¥¢ñÚ çà¢v±¢ ÜU¢ }¢éS¼çãGÜUG Ýãè´ ãêæ v²¢ ¼ê
»ïS¢è Ý¢}¢éÝ¢çS¢Ï¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú ÜUÚ Úã¢ ãñ ? ¼ê }¢ïÚè ÜGUÁ¢G¢ ÐÚ
Ý¢Ú¢Á¢Gè ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú v²æê ÜUÚ Úã¢ ãñ ? v²¢ ¼ê ²ïã Ó¢¢ã¼¢ ãñ çÜU }¢ñ´ ¼ïÚè
¶G¢ç¼GÚ Îé‹²¢ Ï¢ÎH Îêæ ²¢ ¼ïÚè ¶G¢ç¼GÚ H¢ñãïG }¢ãGÈGUêÁ¢G }¢ï´ ¼ÏÎèHè ÜUMæ
¥¢ñÚ »ïS¢è Ó¢èÁ¢G ¼ïÚï ±¢çS¢¼ïG }¢éÜGUgÚ ÜUMæ çÁ¢S¢ï ¼ê Ó¢¢ãï ¥x¢Ó¢ïü }¢ñæ ©S¢
ÜU¢ï Ý Ó¢¢ãêæ ? ¥¢ñÚ »ïS¢è Ó¢èÁ¢G ¼ïÚï çH²ï }¢éãÄ²¢ ÜUMæ Á¢¢ï ¼éÛ¢ï ÐS¢‹Î
ã¢ï, }¢éÛ¢ï ÐS¢‹Î Ý ã¢ï ? }¢éÛ¢ï ¥ÐÝè §GÁÁG ¢G¼¢ï Á¢H¢H ÜUè ÜGUS¢}¢ ! ¥x¢Ú
¼ïÚï S¢èÝï }¢ï´ ¥¢ç²‹Î¢ ÜU|¢è §S¢ çÜGUS}¢ ÜU¢ ¶G¼GÚ¢ ¥¢ñÚ ±S±S¢¢ x¢éÁ¢GÚ¢
¼¢ï }¢ñ́ Á¢GMÚ ¼éÛ¢ S¢ï ÝÏ¢éÃ±¼ ÜU¢ }¢éÜUG gS¢ çHÏ¢¢S¢ ©¼¢Ú Hêxæ ¢¢ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï
Ý¢Úï Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ Ç¢H Îêxæ ¢¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ÜU¢ï§ü ÐÚ±¢ã Ýãè´ J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ ¥GvGH}¢‹Î à¢wGS¢ ÜU¢ï x¢¢ïà¢ï ã¢ïà¢ S¢ï S¢éÝÝ¢
Ó¢¢çã²ï çÜU ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ çÜUS¢ ¼GÚãG ¥ÐÝï ÝçÏ¢²¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢Úx¢éÁ¢GèÎ¢
Ï¢‹Î¢ïæ S¢ï »ïS¢è x¢ézG¼ìx¢ê ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ ¼}Ï¢èã ÈGUÚ}¢¢ Úã¢(1) ãñ, Á¢Ï¢ ±¢ïã
¥ÐÝï Ï¢Úx¢éÁ¢GèÎ¢ ¥¢ñÚ Ð¢ÜU Ï¢‹Î¢ḯ ÜU¢ï »ïS¢ï ÜUçH}¢¢¼ ÜUã S¢ÜU¼¢ ãñ ¼¢ï
x¢GÚñ ï ¥ç}Ï¢²¢ ÜïU S¢¢‰¢ Ï¢ ¼GÚèÜïUG ¥¢ñH¢(2) »ïS¢è x¢éz¼G ìx¢ê ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ J
çÈUÚ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ²ïã §Úà¢¢Î Ï¢ãé¼ ÜGU¢çÏ¢Hï x¢G¢ñÚ ãñ çÜU
“¥x¢Ú ¼ïÚï çÎH }¢ï´ Î¢ïÏ¢¢Ú¢ §S¢ çÜGUS}¢ ÜU¢ ¶G²¢H ¥¢²¢ ¼¢ï ¼ïÚè
ÝÏ¢éÃ±¼ ÀèÝ Hè Á¢¢»x¢è J” Á¢Ï¢ }¢ãìGÁ¢G §Ú¢Îï ¥¢ñÚ ¶G²¢H ÐÚ
§S¢ ÜGUÎÚ S¢wG¼ ±§üGÎ ¥¢ñÚ ¼}Ï¢èã(3) ÈGUÚ}¢¢§ü ¼¢ï ©S¢ à¢wGS¢ ÐÚ
1.....²ã¢æ HzGÁ¢G “Ç¢æÅ Úã¢” ÜU¢ï “¼}Ï¢èã ÈGUÚ}¢¢ Úã¢” S¢ï ¼ÏÎèH ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J
(§GçË}¢Ä²¢) 2.....§S¢ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ J 3.....ãG¢çà¢²¢ »ÜU ãè }¢éH¢ãGÁ¢G¢ ÜUèçÁ¢²ï J
©S¢ ÜïU x¢GÁ¢GÏ¢ ÜU¢ v²¢ ¥G¢H}¢ ã¢ïx¢¢ Á¢¢ï Ï¢ï S¢Ï¢íè S¢ï Ó¢è¶ïG ¥¢ñÚ
(1)
çÓ¢ËH¢» ¥¢ñÚ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ÈGUÚ²¢Î ÚS¢è ÜïU çH²ï Ï¢éH¢», çà¢v±¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ
ÚÏ¢ ÜU¢ï ¥ÐÝè ¼Ï¢¢ãè ¥¢ñÚ Ï¢ÚÏ¢¢Îè ÜïU çH²ï ¥G¢}¢ H¢ïx¢¢ḯ ÜïU S¢¢}¢Ýï
ÐéÜU¢Úï, çS¢ÈüUG ¥ÜïUH¢ Ý ÐéÜU¢Úï Ï¢çËÜU §S¢ }¢ḯ ¥ÐÝï S¢¢‰¢è ¥¢ñÚ Î¢ïS¼
|¢è à¢¢ç}¢H ÜUÚ Hï, çÈUÚ ²ïã ©S¢ ÜU¢ï ¼}Ï¢èã(2) ãñ çÁ¢S¢ Ýï S¢¢Úè ©G}¢í
}¢ḯ çS¢ÈüUG »ÜU Ï¢¢Ú çà¢v±¢ çÜU²¢, ¼¢ï çÁ¢S¢ ÜUè S¢¢Úè ©G}¢í ãè ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢
ÜïU çà¢v±¢ïæ ¥¢ñÚ çà¢ÜU¢²¼¢ïæ }¢ḯ x¢éÁ¢GÚè ã¢ï ©S¢ ÜU¢ v²¢ ¥‹Á¢¢}¢ ã¢ïx¢¢ ?
çÈUÚ §S¢ çÜGUS}¢ ÜUè ¼Ë¶G x¢ézG¼ìx¢ê ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ãñ çÁ¢S¢ Ýï
©S¢ ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ḯ çà¢v±¢ çÜU²¢, ¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢ x¢ñGÚ¢ḯ ÜïU ¥¢x¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜU¢ çà¢v±¢ ÜUÚï ±¢ïã ¼¢ï S¢wG¼ ¼ÚèÝ S¢Á¢G¢ ÜU¢ }¢éS¼çãGÜUG ãñ J
S¢é±¢H : ÜGUÁ¢G¢ ÐÚ Ú¢Á¢Gè ã¢ïÝï ÜïU v²¢ }¢¢’Ý¢ ãñ´ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼
¥¢ñÚ ãéGv}¢ v²¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : ã}¢¢Úï ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ (k) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
çÚÁ¢G¢ xG¢éSS¢¢ ¼ÜüU ÜUÚ ÎïÝï ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ xG¢éSS¢¢ »ïS¢è
Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï ¥¢ñH¢ ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Ú ÜUãÝï ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ Á¢¢ï ÜGUÁ¢G¢» §H¢ãè
ÜïU ç¶GH¢ÈGU ã¢ï ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ Ï¢éÚ¢ ²¢ ¥ÓÀ¢ ã¢ïÝ¢ ²ÜGUèÝè Ý ã¢ï
S¢éwG¼G(3) ¥¢ñÚ xG¢éSS¢ï }¢ï´ »ïS¢¢ çÁ¢GRU ¥¢ñÚ ¶G²¢H Á¢GMÚè ãñ, ¼Ï¢
xG¢éSS¢¢ }¢é¼ãGvGÜGUÜGU(4) ã¢ïx¢¢ J
S¢é±¢H : v²¢ à¢éMÚ ± }¢¥G¢S¢è(5) ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÜGUÁ¢G¢
± ÜGUÎÚ S¢ï Ýãè´ ãñ´ ? ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ï¢‹Îï S¢ï à¢Ú ÐÚ ÜñUS¢ï
Ú¢Á¢Gè ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÐÚ à¢Ú ÜñUS¢ï H¢çÁ¢G}¢ ÜUÚïx¢¢ ?
1.....²ã¢æ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH» HzGÁ¢G “xG¢éSS¢¢” §çS¼’}¢¢H ãé±¢ ‰¢¢,
ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢ çÁ¢ËÎ 26, S¢ÈGUãG¢ 457 ÐÚ §S¢ï }¢‹¥G çH¶¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ §S¢ï
“x¢GÁ¢GÏ¢” S¢ï Ï¢ÎH çÎ²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 2....²ã¢æ HzGÁ¢G “Ç¢æÅ” ÜU¢ï “¼}Ï¢èã” S¢ï
¼ÏÎèH ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 3.....Ý¢Ú¢Á¢Gè 4.....S¢¢çÏ¢¼ J 5..... x¢éÝ¢ã J
Á¢±¢Ï¢ : çÚÁ¢G¢ ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU ÜGUÁ¢G¢ S¢ï ãñ ¥¢ñÚ ÜGUÁ¢G¢» à¢Ú Ï¢éÚ¢ Ýãè´
Ï¢çËÜU ±¢ïã à¢ñ Ï¢éÚè ãñ çÁ¢S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ÜGUÁ¢G¢ }¢é¼¥GçËHÜGU ã¢ï¼è ãñ çHã¢Á¢G¢
çÚÁ¢G¢ çÏ¢àà¢Ú Ý Ð¢§ü x¢§ü, ã}¢¢Úï }¢à¢¢§¶G k Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
çÁ¢Ý ©}¢êÚ S¢ï ÜGUÁ¢G¢ }¢é¼¥GçËHÜGU ã¢ï¼è ãñ ±¢ïã Ó¢¢Ú çÜGUS}¢ ãñ´ :
{1} Ýï’}¢¼ {2} çà¢g¼ {3} ¶GñÚ {4} à¢Ú J
{1} Ýï’}¢¼ }¢ḯ ÜGU¢Á¢Gè ²¢’Ýè wG¢Îé ¢ ¼¥G¢H¢, ÜGUÁ¢G¢ ¥¢ñÚ }¢vGÁ¢Gè (²¢’Ýè
Ýï’}¢¼) §Ý S¢Ï¢ ÐÚ Ú¢Á¢Gè ã¢ïÝ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU Ýï’}¢¼ ã¢ïÝï
ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï §S¢ ÜU¢ à¢éRU |¢è ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ §Á¢Gã¢Úï
Ýï’}¢¼ |¢è Á¢GMÚè ãñ çÁ¢S¢ S¢ï Ýï’}¢¼ ÜïU ¥S¢Ú ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú ã¢ï J
{2} çà¢g¼ ²¢’Ýè }¢éS¢èÏ¢¼ ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU : §S¢ }¢ï´ |¢è ÜGU¢Á¢Gè ²¢’Ýè
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜUè ÜGUÁ¢G¢ ¥¢ñÚ }¢vGÁ¢Gè ²¢’Ýè §S¢ }¢éS¢èÏ¢¼ ¥¢ñÚ
¼vHèÈGU ¼èÝ¢ï´ ÐÚ Ú¢Á¢Gè ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ¥¢ñÚ H¢çÁ¢G}¢è ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU S¢wG¼è
¥¢ñÚ ¼vHèÈGU ã¢ïÝï ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï §S¢ ÐÚ S¢Ï¢í |¢è ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ J
{3} ¶GÚñ ²¢’Ýè |¢H¢§ü ¥¢ñÚ ÝïÜUè : §S¢ }¢ḯ |¢è }¢Á¢GÜUê Ú¢ ¼èÝ¢ḯ ¥à²¢
ÐÚ çÚÁ¢G¢}¢‹Î ã¢ïÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ }¢ïæ ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ÜïU »ãGS¢¢Ý ÜU¢
»’ç¼Ú¢ÈGU ÜUÚÝ¢ çÜU ©S¢ Ýï ¶GñÚ ÜUè ¼¢ñÈUG èÜGU Îè, ²ïã |¢è Á¢GMÚè ãñ J
{4} à¢Ú ²¢’Ýè Ï¢éÚ¢§ü : §S¢ }¢ï´ |¢è ÜGU¢Á¢Gè ²¢’Ýè wG¢éÎ¢ ¥¢ñÚ ÜGUÁ¢G¢
¥¢ñÚ }¢vGÁ¢Gè ²¢’Ýè §S¢ Ï¢éÚ¢§ü ÐÚ §S¢ »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï çÜU §S¢ ÜïU S¢¢‰¢
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÜGUÁ¢G¢ ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU ãñ, çÚÁ¢G¢}¢‹Î ã¢ïÝ¢
Á¢GMÚè ãñ, ã¢æ §S¢ »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ çÚÁ¢G¢ ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU Ýãè´
ã¢ï S¢ÜU¼¢ çÜU ±¢ïã à¢Ú ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§ü ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ à¢Ú ÜU¢ ÈñGUS¢H¢ à¢éÎ¢
¥¢ñÚ ÜGUÁ¢G¢ à¢éÎ¢ ã¢ïÝ¢ ¥SH }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÜGU¢Á¢Gè ã¢ïÝï
¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ÜGUÁ¢G¢ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ ãè LÁ¢ê¥G ÜUÚ¼¢ ãñ J
§S¢ ÜU¢ï ²êæ S¢}¢Û¢¢ï çÜU }¢S¢HÝ ¼é}¢ çÜUS¢è Ï¢éÚï }¢Á¢GãÏ¢ ÐÚ
çÚÁ¢G¢ ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú ÜUÚ¢ï, §S¢ »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï çÜU }¢éÛ¢ï §S¢ ÜU¢ §GË}¢ ¥¢ñÚ
§S¢ ÜUè ÐãÓ¢¢Ý ã¢ï Á¢¢», Ý §S¢ »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï çÜU ±¢ïã ¼é}ã¢Ú¢
}¢Á¢GãÏ¢ ã¢ï Á¢¢», ¼¢ï §S¢ }¢Á¢GãÏ¢ ÜU¢ }¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝ¢ ÎÚ ¥SH ¼é}ã¢Úï
§GË}¢ ÜUè ¼GÚÈGU ãè LÁ¢ê¥G ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï çÚÁ¢G¢ ¥¢ñÚ }¢ãGÏÏ¢¼ ÎÚ
ãGÜGUèÜGU¼ ©S¢ }¢Á¢GãÏ¢ï Ï¢¢ç¼GH S¢ï Ýãè´ Ï¢çËÜU ©S¢ ÜïU §GË}¢ ÜïU S¢¢‰¢
ãñ J §S¢è ¼GÚãG ²ã¢æ à¢Ú ÐÚ çÚÁ¢G¢}¢‹Î ã¢ïÝï ÜU¢ }¢¼GHÏ¢ §S¢ ÜUè Ï¢éÚ¢§ü
ÐÚ çÚÁ¢G¢}¢‹Î ã¢ïÝ¢ Ýãè´ Ï¢çËÜU ©S¢ ÐÚ çÚÁ¢G¢}¢‹Î ã¢ïÝ¢ ãñ çÜU ²ïã |¢è
wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU }¢éÜGUgÚ ÜUÚÝï S¢ï ãñ J
S¢é±¢H : v²¢ Ú¢Á¢Gè Ï¢ ÜGUÁ¢G¢(1) à¢wGS¢ ÜU¢ï çÁ¢G²¢Î¼è ÜU¢ ¼G¢çHÏ¢
ã¢ïÝ¢ ÎéLS¼ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : ã¢æ, §S¢ çÝÄ²¼ S¢ï çÜU }¢ïÚï çH²ï S¢H¢ãG ¥¢ñÚ ¶GñÚ }¢ï´
§Á¢G¢ÈGU¢ ã¢ï, çÁ¢G²¢Î¢ ÜU¢ ¼G¢çHÏ¢ ã¢ïÝ¢ ÎéLS¼ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã çÚÁ¢G¢ çÏ¢H
ÜGUÁ¢G¢ ÜïU ç¶GH¢ÈGU Ýãè´ v²êçæ ÜU §S¢ çÝÄ²¼ ÜïU S¢¢‰¢ çÁ¢G²¢Î¼è ÜU¢ ¼G¢çHÏ¢
ã¢ïÝ¢, §S¢ ¥}¢í ÜUè ÎHèH ãñ çÜU ±¢ïã §S¢ ÐÚ ÜéUËHè(2) ¼G¢ñÚ S¢ï Ú¢Á¢Gè
ã¢ï, §‹S¢¢Ý ©S¢è ±vG¼ çÁ¢G²¢Î¼è ÜU¢ ¼G¢çHÏ¢ ã¢ï¼¢ ãñ Á¢Ï¢ çÜU ±¢ïã
§S¢ ÐÚ wG¢éà¢ ã¢ï, çHã¢Á¢G¢ ±¢ïã çÁ¢G²¢Î¢ ÜU¢ ¼G¢çHÏ¢ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ J
ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ÜUè ¥G¢Î¼ï }¢éÏ¢¢ÚÜU¢
‰¢è çÜU Á¢Ï¢ ¥¢Ð (6) ÜïU S¢¢}¢Ýï Îê{ Ðïà¢ çÜU²¢
Á¢¢¼¢ ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢¼ï :
»ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ḯ §S¢ }¢ḯ Ï¢ÚÜU¼
Îï ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ §Á¢G¢ÈGU¢ ÈGUÚ}¢¢ J
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ à¢ñ Ðïà¢ ã¢ï¼è ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢¼ï :
ã}¢¢Úï çH²ï §S¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú }¢ï´ §Á¢G¢ÈGU¢ ÈGUÚ}¢¢ J
1.....¼vGÎèÚ ÐÚ Ú¢Á¢Gè ÚãÝï ±¢Hï J 2.....}¢éÜU}}¢H J

¥¢ñÚ §Ý Î¢ïÝ¢ï´ }¢ÜGU¢}¢¢ï´ }¢ï´ ÜUãè´ |¢è Á¢G¢çãÚ Ýãè´ ã¢ï¼¢ çÜU
¥¢Ð (6) ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢éÜGUgÚ à¢éÎ¢
Ó¢èÁ¢G ÐÚ Ú¢Á¢Gè Ýãè´ ‰¢ï J
S¢é±¢H : ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 S¢ï ²ïã ¼¢ï }¢‹ÜGUêH Ýãè´ çÜU
Ï¢ çÝÄ²¼ï ¶GñÚ ± S¢H¢ãG çÁ¢G²¢Î¼è Ó¢¢ãï, Á¢ñS¢¢ çÜU ¥¢Ð Ýï ÜUã¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : §S¢ ¼GÚãG ÜïU ©}¢êÚ ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU ÜGUËÏ¢ S¢ï ã¢ï¼¢ ãñ §S¢ çH²ï
©G}¢ê}¢Ý ©‹ãï´ Á¢GÏ¢¢Ý ÐÚ Ýãè´ H¢²¢ Á¢¢¼¢ }¢x¢Ú ±¢ïã }¢éÚ¢Î Á¢GMÚ ã¢ï¼ï ãñ´ J
Ó¢¢ñ‰¢¢ ¥G¢çÚÁ¢G¢ :
}¢S¢¢§Ï¢ ¥¢ñÚ ¼ÜU¢HèÈGU
§Ý }¢ï´ ÜU¢}¢²¢Ï¢è ÜUè ±¢çãGÎ S¢êÚ¼ S¢Ï¢í ãñ, §S¢ çH²ï »ïS¢ï ¼}¢¢}¢
}¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ S¢Ï¢í Ï¢ãé¼ Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ ²ïã Î¢ï ±Á¢ã S¢ï Á¢GMÚè ãñ :
{1} ¼¢çÜU §‹S¢¢Ý §GÏ¢¢Î¼ ¼ÜU ÐãéæÓ¢ S¢ÜïU ¥¢ñÚ ¥ÐÝ¢ }¢vGS¢êÎ
ãG¢çS¢H ÜUÚ S¢ÜïU J §S¢ çH²ï çÜU §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ Î¢Ú¢ï }¢Î¢Ú S¢Ï¢í ¥¢ñÚ
}¢à¢vGÜGU¼ Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï ÐÚ ãñ, ¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢ S¢¢çÏ¢Ú Ýãè´ ã¢ïx¢¢, ©S¢
S¢ï çÈGUH ãGÜUG èÜGU¼(1) ÜU¢ï§ü ÝïÜUè ¥‹Á¢¢}¢ ÜU¢ï Ýãè´ ÐãéæÓ¢ S¢ÜU¼è J ²ïã
§S¢ çH²ï çÜU Á¢¢ï à¢wGS¢ wG¢éHêS¢ï ÜGUËÏ¢ S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚïx¢¢ ©S¢ï ÜU§ü ¼GÚãG
ÜUè }¢à¢vGÜGU¼ï´, }¢éS¢èÏ¢¼ï´ ¥¢ñÚ à¢Î¢§Î(2) Ðïà¢ ¥¢»æx¢è J
»ÜU ¼¢ï §S¢ çÏ¢Ý¢ ÐÚ çÜU »ïS¢è ÜU¢ï§ü §GÏ¢¢Î¼ Ýãè´ çÁ¢S¢ }¢ï´ }¢à¢vGÜUG ¼
Ý ã¢ï v²êçæ ÜU Á¢Ï¢ ¼ÜU wG±¢çãà¢ ÜU¢ ÜGUË¥G ÜGU}¥G(3) ¥¢ñÚ ÝzGS¢ ÐÚ
S¢wG¼è Ý ÜUè Á¢¢» §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ ÜU¢ï§ü ÈïUG ’H S¢¢çÎÚ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢, §S¢ çH²ï
çÜU wG±¢çãà¢ ¥¢ñÚ ÝzGS¢ Î¢ïÝ¢ï´ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï §GÏ¢¢Î¼ S¢ï Ú¢ïÜU¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ÝzGS¢
¥¢ñÚ wG±¢çãà¢ ÐÚ ÜGU¢Ï¢ê Ð¢Ý¢ §‹S¢¢Ý ÜïU çH²ï }¢éçàÜUH ¼ÚèÝ ¥}¢í ãñ J
1.....ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ J 2.....¼ÜU¢HèÈGU J 3.....¶G¢ç¼}¢¢ J
ÎêS¢Úï §S¢ çH²ï çÜU §‹S¢¢Ý Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï
©S¢ }¢ï´ »ãGç¼²¢¼G Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ »ãGç¼²¢¼G }¢à¢vGÜGU¼ ÜïU çÏ¢x¢GñÚ Ýãè´
ã¢ï S¢ÜU¼è ¥¢ñÚ çÜUS¢è ÜU¢}¢ ÜU¢ï »ãGç¼²¢¼G ± ÎéLS¼è ÜïU S¢¢‰¢
¥‹Á¢¢}¢ ÎïÝ¢ |¢è }¢éçàÜUH ÜU¢}¢ ãñ J
¼èS¢Úï §S¢ çH²ï çÜU Îé‹²¢ Î¢Úï }¢ïãGÝ¼(1) ãñ, ¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢
§S¢ }¢ï´ ã¢ïx¢¢ ©S¢ï Á¢GMÚ ¼GÚãG ¼GÚãG ÜUè }¢éçàÜUH¢¼, }¢S¢¢§Ï¢ ¥¢ñÚ
¼ÜU¢HèÈGU Ðïà¢ ¥¢»æx¢è, ²ïã }¢S¢¢§Ï¢ ÜU§ü ¼GÚãG ÜïU ãñ´ :
{1} ¥ãH¢ï §G²¢H, çÚà¼ïÎ¢Ú¢ï´, |¢¢§²¢ï´ ¥¢ñÚ Î¢ïS¼¢ï´ ÜU¢ }¢ÚÝ¢ ²¢ §Ý
ÜU¢ x¢é}¢ ã¢ï Á¢¢Ý¢ ²¢ §Ý S¢ï Á¢éÎ¢§ü J
{2} ©S¢ ÜUè ¥ÐÝè Á¢G¢¼ ÜU¢ x¢êÝ¢ x¢ê(2) æ ¥}¢Ú¢Á¢ïG }¢¢ïãçHÜU¢(3)
}¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ïÝ¢ J
{3} H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ ©S¢ï ÜGUyH ÜUÚ ÜïU ©S¢ ÜUè §GÁGÁ¢G¼ Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ
©S¢ ÜïU Á¢GÝ ± ÈGUÚÁ¢G‹Î(4) ÐÚ ÎS¼ ÎÚ¢Á¢Gè(5) ÜUÚÝ¢, ©S¢ï ãGÜGUèÚ
Á¢¢ÝÝ¢, ©S¢ ÜUè x¢GèÏ¢¼ ÜUÚÝ¢, ©S¢ ÐÚ §ËÁ¢G¢}¢ ¼Ú¢çà¢²¢æ ÜUÚÝ¢ J
{4} }¢¢H ÜU¢ Á¢G¢»¥G ¥¢ñÚ ¼Ï¢¢ã ã¢ïÝ¢ J
¥¢ñÚ ²ïã }¢Á¢GÜêUÚ¢ }¢S¢¢§Ï¢ ± ¼ÜU¢HèÈGU ¥ÐÝï ¥ÐÝï }¢ï’²¢Ú
¥¢ñÚ ÎÚÁ¢ï ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU §‹S¢¢Ý ÜU¢ï Á¢GwG}¢è ÜUÚ¼è ãñ́ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU çÎH
ÜU¢ï Á¢H¢¼è ãñ´ ¼¢ï §Ý S¢Ï¢ ¼ÜU¢HèÈGU }¢ï´ H¢ }¢éãG¢H¢ S¢Ï¢í ÜUè Á¢GMÚ¼
ãñ, ±ÚÝ¢ x¢G}¢ ± ¥zGS¢¢ïS¢ ¥¢ñÚ Ï¢ï S¢Ï¢íè §‹S¢¢Ý ÜU¢ï §GÏ¢¢Î¼ S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶ïx¢è J
Ó¢¢ñ‰¢ï ²ïã çÜU ¼G¢çHÏ¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ S¢wG¼ ¥¢Á¢G}¢¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ©S¢ï à¢ÎèÎ }¢ïãGÝ¼ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ, Á¢¢ï à¢wGS¢
1 .....}¢à¢vGÜUG ¼
ÜU¢ Í¢Ú J 2 .....¼GÚãG ¼GÚãG ÜïU J 3 .....¶G¼GÚÝ¢ÜU Ï¢è}¢¢çÚ²¢ḯ J
4 .....Ï¢è±è Ï¢ÓÓ¢¢ï´ J 5 .....ÁG¢éË}¢¢ï çS¢¼}¢ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çÁ¢¼Ý¢ ÜGUÚèÏ¢ ã¢ïx¢¢ ©¼Ý¢ ãè ©S¢ï }¢S¢¢§Ï¢
|¢è Îé‹²¢ }¢ï´ çÁ¢G²¢Î¢ ÎÚÐïà¢ ¥¢»æx¢ï J ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
6 ÜU¢ §Úà¢¢Î ãñ :
H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¥ç}Ï¢²¢ ¥¢Á¢G}¢¢§à¢ }¢ï´ Ç¢Hï Á¢¢¼ï ãñ´ çÈUÚ
©GH}¢¢ çÈUÚ Á¢¢ï ©Ý ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ãñ´ çÈUÚ Á¢¢ï ©Ý ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ãñ´ J
Á¢¢ï à¢wGS¢ |¢è ÝïÜUè ÜU¢ ÜGUSÎ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ Ú¢ãï ¥¢ç¶GÚ¼
§çwG¼²¢Ú ÜUÚïx¢¢ ±¢ïã Á¢GMÚ §Ý }¢ïãGÝ¼¢ï´ ¥¢ñÚ }¢à¢vGÜGU¼¢ï´ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢
ã¢ïx¢¢, ¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢ §Ý ÐÚ S¢Ï¢í Ý ÜUÚ S¢ÜU¢ ¥¢ñÚ §‹ãï´ Ï¢ÚÎ¢à¼ Ý
ÜUÚ S¢ÜU¢ ±¢ïã Ú¢S¼ï }¢ï´ ãè Úã Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ S¢ï }¢ãGM}¢ Úã
Á¢¢»x¢¢, ¼¢ï §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ S¢ï ÜéUÀ ãG¢çS¢H Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜïUx¢¢ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢±‹Îï
¼¥G¢H¢ Ýï ã}¢ ÜU¢ï çÏ¢ËÜéUH ±¢Á¢ïGãG ¥ËÈGU¢Á¢G }¢ï´ Ï¢¼¢²¢ ãñ çÜU ã}¢
Á¢GMÚ ¼é}¢ ÜU¢ï }¢S¢¢§Ï¢ ¥¢ñÚ ¼ÜU¢HèÈGU }¢ï´ ¥¢Á¢G}¢¢§à¢ ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ
}¢éÏ¼H¢ ÜUÚï´x¢ï, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, §Úà¢¢Îï Ï¢¢Úè ¼¥G¢H¢ ãñ :
¼é}ã¢Úè Á¢GMÚ ¥¢Á¢G}¢¢§à¢ ã¢ïx¢è
¼é}ã¢Úï }¢¢H¢ï´ }¢ï´ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úè Á¢¢Ý¢ï´
}¢ï´ ¥¢ñÚ ¼é}¢ Á¢GMÚ S¢éÝ¢ïx¢ï ²ãêÎ¢ï
ÝS¢¢Ú¢ ¥¢ñ Ú }¢é à ¢çÚÜUèÝ S¢ï
¥çÁ¢GÄ²¼ ÎïÝï ±¢Hè Ï¢¢¼ï´ J
çÈUÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
2 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU Á¢GMÚ ¼}ã¢Úè ¥¢Á¢G}¢¢§à¢ ã¢ïx¢è ¼é}ã¢Úï

}¢¢H ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úè Á¢¢Ý¢ï´ }¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU Á¢GMÚ ¼é}¢ ¥x¢Hï çÜU¼¢Ï¢ ±¢H¢ï´ ¥¢ñÚ
}¢éà¢çÚÜU¢ï´ S¢ï Ï¢ãé¼ ÜéUÀ Ï¢éÚ¢ S¢éÝ¢ïx¢ï J
¼¢ï ¥x¢Ú ¼é}¢ S¢Ï¢í ÜUÚ¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ¼vG±¢
§çwG¼²¢Ú ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï ²ïã Ï¢ãé¼ çã}}¢¼ ÜïU
ÜU¢}¢ ãñ´ J
¼¢ï x¢¢ï²¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ §Ý ¥¢²¢¼ }¢ï´ ²ïã ÈGUÚ}¢¢ Úã¢
ãñ çÜU ¥ÐÝè Á¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï }¢S¢¢§Ï¢ ± ¼ÜU¢HèÈGU Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï ÜU¢
wG¢êx¢Ú(2) Ï¢Ý¢ H¢ï, ¼¢ï ¥x¢Ú ¼é}¢ §Ý }¢S¢¢§Ï¢ }¢ïæ S¢Ï¢í ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï
±¢ÜïGU§üG ¼é}¢ ¥ÐÝè }¢Î¢üÝx¢è ÜU¢ S¢éÏ¢ê¼ Î¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ±¢ÜïGU§üG ¼é}ã¢Úï §Ú¢Îï
}¢Î¢ïZ ±¢Hï ã¢ï´x¢ï, ÐS¢ Á¢¢ï à¢wGS¢ |¢è §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ ¥GÁG}¢ ÜUÚïx¢¢ ©S¢ ÜïU
çH²ï Á¢GMÚè ãñ çÜU ÐãHï S¢Ï¢íï ¥GÁ¢Gè}¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ÝzGS¢ ÜU¢ï
}¢éS¢HS¢H Ï¢ÇGè }¢éçàÜUH¢¼ Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï ÜU¢ ¥G¢Îè Ï¢Ý¢» ²ã¢æ ¼ÜU
çÜU }¢¢ñ¼ ¥¢ Á¢¢» ±ÚÝ¢ ±¢ïã »ÜU »ïS¢è Ó¢èÁ¢G ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ Úã¢ ãñ çÁ¢S¢
ÜU¢ ©S¢ ÜïU Ð¢S¢ ã‰¢²¢Ú Ýãè´ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Á¢GÚè»G S¢ï ±¢ïã ÜU¢}¢ ¥‹Á¢¢}¢
ÜU¢ï ÐãéÓæ ¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ±¢ïã ©S¢ ÜïU ¥GvS¢(3) ÜUÚÝï ÜU¢ ÜGUSÎ ÜUÚ Úã¢ ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ÈéUGÁ¢ñGH çÏ¢Ý §G²¢Á¢G I S¢ï }¢‹ÜGUêH ãñ çÜU Á¢¢ï
à¢wGS¢ ¼GÚèÜïGU ¥¢ç¶GÚ¼(4) ¼ñG ÜUÚÝï ÜU¢ ¥GÁG}¢ ÜUÚï ±¢ïã ¥ÐÝï
¥‹ÎÚ ÐãHï }¢¢ñ¼ ÜïU Ó¢¢Ú Úæx¢ ÐñÎ¢ ÜUÚï :
{1} S¢ÈïGUÎ {2} S¢é¶üG {3} çS¢²¢ã {4} S¢ÏÁ¢G J
}¢¢ñ¼ ÜU¢ S¢ÈïUG Î Úæx¢ ¼¢ï |¢êÜU ãñ ¥¢ñÚ çS¢²¢ã H¢ïx¢¢ḯ ÜUè }¢Á¢G}}¢¼
¥¢ñÚ S¢é¶üG }¢é¶G¢HÈGU¼ï à¢ñ¼G¢Ý ¥¢ñÚ S¢ÏÁ¢G ãG±¢çÎS¢ï ¥Ä²¢}¢(5)
ÐÚ S¢Ï¢í ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ S¢Ï¢í ÜUÚÝï ÜU¢ ÎêS¢Ú¢ ÈGU¢§Î¢ ²ïã ãñ çÜU §S¢ S¢ï
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼é}¢ S¢Ï¢í ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ Ï¢Ó¢¼ï Úã¢ï ¼¢ï
²ïã Ï¢ÇGè çã}}¢¼ ÜU¢ ÜU¢}¢ ãñ J 2.....¥G¢Îè J 3.....ç¶GH¢ÈGU J
4 .....¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ Ú¢S¼¢ J 5.....Ú¢ïÁ¢G }¢Ú¢ü Ðïà¢ ¥¢Ýï ±¢Hè }¢éçàÜUH¢¼ /
Á¢G}¢¢Ýï ÜUè }¢éS¢èÏ¢¼¢ïæ J
Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè |¢H¢§ü ÝS¢èÏ¢ ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ ÝÁ¢¢¼ ± ÜU¢}¢²¢Ï¢è
S¢ï §‹S¢¢Ý ã}¢ çÜUÝ¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ, §Úà¢¢Î ãñ :
Á¢¢ï à¢wGS¢ ¼vG±¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚïx¢¢
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜïU çH²ï
Á¢GÚè¥G¢ ÐñÎ¢ ÜUÚ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï »ïS¢è
Á¢x¢ã S¢ï çÚÁGÜGU Îïx¢¢ Á¢ã¢æ ÜU¢ ©S¢ï
±ãì}¢ ± x¢é}¢¢Ý Ýãè´ ã¢ïx¢¢ J
§S¢ ¥¢²¼ ÜïU }¢¢’Ý¢ ²ïã ãñ´ : Á¢¢ï à¢wGS¢ S¢Ï¢í ÜïU Á¢GÚè»G
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï ÇÚïx¢¢ J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ï à¢Î¢§Î S¢ï
ÝÁ¢¢¼ Îïx¢¢ J
{2} S¢Ï¢í ÜïU Á¢GÚè»G §‹S¢¢Ý Îéà}¢Ý¢ï´ ÐÚ ÈGUyãG}¢‹Î ã¢ï¼¢ ãñ, ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÈUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
¥¢Ð S¢Ï¢í ÜUÚï´ Ï¢ïà¢ÜU ÝïÜU ¥‹Á¢¢}¢
}¢éœ¢ÜGUèÝ ÜU¢ ãè ãñ J
{3} S¢Ï¢í ÜïU Á¢GÚè»G §‹S¢¢Ý ¥ÐÝè }¢éÚ¢Î Ð¢ Hï¼¢ ãñ,
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÝïÜU ÜUçH}¢¢¼
Ï¢Ýè §SÚ¢§üH ÐÚ §Ý ÜïU S¢Ï¢í ÜUè
±Á¢ã S¢ï ÐêÚï ãé±ï J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥ËH¢ã S¢ï ÇÚï ¥ËH¢ã ©S¢ ÜïU
çH²ï ÝÁ¢¢¼ ÜUè Ú¢ã çÝÜU¢H Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï ±ã¢æ S¢ï Ú¢ïÁ¢Gè Îïx¢¢ Á¢ã¢æ ©S¢ ÜU¢ x¢é}¢¢Ý
Ý ã¢ï J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï S¢Ï¢í ÜUÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU |¢H¢ ¥‹Á¢¢}¢ ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú¢ï´
ÜU¢ J
3 .....¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ J
4 ....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¼ïÚï ÚÏ¢ ÜU¢ ¥ÓÀ¢ ±¢’Î¢ Ï¢Ýè §SÚ¢§üH
ÐÚ ÐêÚ¢ ãé±¢ Ï¢ÎH¢ ©Ý ÜïU S¢Ï¢í ÜU¢ J
ÜUã¢ x¢²¢ ãñ çÜU Á¢Ï¢ ²¢’ÜGUêÏ¢ j Ýï çÈGUÚ¢ÜGU(1) ÜïU x¢G}¢
± ¥‹Îêã(2) ÜU¢ ¼Á¢GçÜUÚ¢ ²êS¢éÈGU j ÜU¢ï çH¶¢ ¼¢ï ²êS¢éÈGU
j Ýï Á¢±¢Ï¢ }¢ï´ çH¶¢ :
¥¢Ð ÜïU ¥¢Ï¢¢¥¢ï ¥Á¢Î¢Î Ýï S¢Ï¢í çÜU²¢ ¼¢ï ÜU¢}¢²¢Ï¢ ãé±ï, ¥¢Ð |¢è
S¢Ï¢í ÜUÚï´ Á¢ñS¢¢ ©‹ã¢ï´ Ýï çÜU²¢ ¼¢ï ¥¢Ð |¢è ÜU¢}¢²¢Ï¢ ã¢ïx´ ¢ï Á¢ñS¢ï ±¢ïã ãé±ï J
²ïã Î¢ï à¢ï’Ú |¢è §S¢è çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ÜUãï x¢» ãñ´ :
¼Á¢ü}¢¢ : (1) }¢¢²êS¢ ãÚçx¢Á¢G Ý ã¢ï, ¥x¢Ó¢ïü ¼éÛ¢ï x¢éÁ¢G¢çÚà¢ ÜUÚ¼ï ãé±ï
¥GS¢ü» ÎÚ¢Á¢G x¢éÁ¢GÚ Á¢¢», Á¢Ï¢ çÜU ¼ê Ýï S¢Ï¢í S¢ï §çS¼¥G¢Ý¼(3) Hè ã¢ï
v²êæçÜU ¥¢ç¶GÚ ¼ê Á¢GMÚ ±éS¥G¼ ± ÜéUà¢¢Îx¢è S¢ï ã}¢ çÜUÝ¢Ú ã¢ïx¢¢ J
(2) S¢¢çÏ¢Ú à¢wGS¢ çÜU¼Ýè Ï¢éH‹Î ¥wGH¢ÜGUè ÜU¢ }¢éÁ¢G¢ãÚ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ
²ã¢æ ¼ÜU çÜU ±¢ïã ¥ÐÝï }¢vGS¢Î ¥¢ñÚ ãG¢Á¢¼ ÜU¢ï Ð¢ Hï¼¢ ãñ, §S¢è
¼GÚãG ÎÚx¢¢ãï §üÁ¢GÎè(4) ÜU¢ï }¢éS¢HS¢H ÎS¼ÜU ÎïÝï ±¢H¢, ²ã¢æ ¼ÜU
çÜU ©S¢ ÜUè }¢éÚ¢Î¢ï´ ÜU¢ ÎÚ±¢Á¢G¢ ¶éH Á¢¢¼¢ ãñ J
{4} S¢Ï¢í ÜU¢ ²ïã |¢è ÈGU¢§Î¢ ãñ çÜU §S¢ S¢ï H¢ïx¢¢ïæ ÜUè Ðïà¢±¢§ü ¥¢ñÚ
§Ý ÜUè §}¢¢}¢¼ ÜU¢ ÎÚÁ¢¢ ç}¢H¼¢ ãñ, §Úà¢¢Îï ÚÏÏ¢¢Ýè ãñ :
¥¢ñÚ ã}¢ Ýï §Ý ÜU¢ï §Ý ÜïU S¢Ï¢í ÜïU
Ï¢¢§GS¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ §}¢¢}¢ Ï¢Ý¢²¢ çÜU
ã}¢¢Úï ãéGv}¢ S¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï çãÎ¢²¼ ÜUè
¼ÏHèx¢G ÜUÚ¼ï ‰¢ï J
1.....Á¢éÎ¢§ü J 2.....x¢G}¢ ± ¥H}¢ J 3.....}¢ÎÎ J 4.....wG¢éÎ¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã J
5.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï §Ý }¢ï´ S¢ï ÜéUÀ §}¢¢}¢ Ï¢Ý¢» çÜU
ã}¢¢Úï ãéGv}¢ S¢ï Ï¢¼¢¼ï Á¢Ï¢ çÜU §‹ã¢ï´ Ýï S¢Ï¢í çÜU²¢ J
{5} S¢Ï¢í S¢ï §‹S¢¢Ý ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè S¢Ý¢ ÜU¢ }¢éS¼çãGÜGU ã¢ï¼¢
ãñ, §Úà¢¢Î ãñ :
ã}¢ Ýï ©S¢ï S¢¢çÏ¢Ú Ð¢²¢, ±¢ï ã
(¥Ä²êÏ¢) Ï¢ãé¼ ãè ¥ÓÀ¢ Ï¢‹Î¢ ãñ
¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ ãè LÁ¢ê¥G ÜUÚÝï ±¢H¢ ãñ J
{6} S¢Ï¢í S¢ï Á¢‹Ý¼ ÜUè çÏ¢à¢¢Ú¼ ç}¢H¼è ãñ ¥¢ñÚ S¢¢çÏ¢Ú à¢wGS¢
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ¥¢ñÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ýè ÜU¢ }¢éS¼çãGÜGU ã¢ï¼¢
ãñ, ÈGUÚ}¢¢²¢ :
S¢Ï¢í ÜUÚÝï ±¢H¢ïæ ÜU¢ï Á¢‹Ý¼ ÜUè
çÏ¢à¢¢Ú¼ Î¢ï J
¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
²ïãè H¢ïx¢ ãñ´ çÁ¢Ý ÐÚ §Ý ÜïU ÐÚ±Ú
Îx¢¢Ú ÜUè S¢H¢±¼ḯ ¥¢ñÚ ÚãG}¢¼ḯ Ý¢çÁ¢GH
ã¢ï¼è ãñ´ J
{7} S¢Ï¢í ÜUè ±Á¢ã S¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ §‹S¢¢Ý S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUÚ¼¢ ãñ :
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢Ï¢í ÜUÚÝï
±¢H¢ï´ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUÚ¼¢ ãñ J
{8} S¢Ï¢í ÜïU Á¢GÚè»G Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ÎÚÁ¢¢¼ï ¥G¢çH²¢ ¥G¼G¢ ã¢ï´x¢ï,
§Úà¢¢Î ã¢ï¼¢ ãñ :
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï ©S¢ï S¢¢çÏ¢Ú Ð¢²¢ v²¢ ¥ÓÀ¢
Ï¢‹Î¢ Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã Ï¢ãé¼ LÁ¢ê¥G H¢Ýï ±¢H¢ ãñ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢H é §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ wG¢àé ¢¶GÏ¢Úè S¢éÝ¢ §Ý S¢Ï¢í ±¢H¢ï´ ÜU¢ï
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ²ïã H¢ïx¢ ãñ´ çÁ¢Ý ÐÚ §Ý ÜïU ÚÏ¢ ÜUè ÎéMÎï´ ãñ´
¥¢ñÚ ÚãG}¢¼ J
4.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ S¢Ï¢í ±¢Hï ¥ËH¢ã ÜU¢ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ãñ´ J

§Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï S¢Ï¢í ÜïU çS¢Hï }¢ï´ Á¢‹Ý¼
ÜïU ¥‹ÎÚ Ï¢¢H¢¶G¢Ýï §GÝ¢²¼ ã¢ï´x¢ï J
{9} S¢Ï¢í ÜïU yG¢éÈñGUH §‹S¢¢Ý ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ÜUÚ¢}¢¼
¥¢ñÚ §GÁGÁ¢G¼ ÜU¢ }¢éS¼çãGÜGU ã¢ï¼¢ ãñ,(2)
¼é}ã¢Úï S¢Ï¢í ÜUÚÝï ÜïU çS¢Hï }¢ï´ ¼é}ã¢Úï
ÚÏ¢ ÜU¢ ¼é}¢ ÜU¢ï S¢H¢}¢ J
{10} S¢Ï¢í ÜïU Ï¢¢§GS¢ Ï¢‹Îï ÜU¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ ± Ï¢ï à¢é}¢¢Ú
S¢±¢Ï¢ ¥G¼G¢ ã¢ïx¢¢ Á¢¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ±ãì}¢ ± x¢é}¢¢Ý S¢ï Ï¢ãé¼ ãè
Ï¢¢H¢¼Ú ã¢ïx¢¢,
S¢Ï¢í ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ S¢±¢Ï¢
ç}¢Hïx¢¢ J
©S¢ Ï¢éÁG¢éx¢ü ¥¢ñÚ Ï¢Ú¼Ú Á¢G¢¼ Ýï §‹S¢¢Ý ÐÚ çÜUS¢ ÜGUÎÚ
ÜUÚ}¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ S¢Ï¢í ÜïU çS¢Hï }¢ï´ Á¢¢ï }¢Á¢GÜUê Ú¢ ÎS¢ ÜUÚ¢}¢¼ï´ ¥¢ñÚ
ÈGUÁ¢GèH¼ïæ Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ¥G¼¢G ÈGUÚ}¢¢¼¢
ãñ, ²ïã }¢ãGÁì ¢G »ÜU H}ãG¢ |¢Ú S¢Ï¢í ÜïU §G±Á¢G }¢ḯ, ¼¢ï ¼é}¢ ÐÚ ±¢Á¢ïãG G ã¢ï x¢²¢
çÜU Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¶ñÚG ¥¢ñÚ |¢H¢§ü S¢Ï¢í }¢ï´ }¢éÁ¢G}¢Ú(5) ãñ,
ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ÜU¢ §Úà¢¢Îï çx¢Ú¢}¢è ãñ :
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ©Ý ÜU¢ï Á¢‹Ý¼ ÜU¢ S¢Ï¢ S¢ï ªæÓ¢¢ Ï¢¢H¢ ¶G¢Ý¢
§‹¥G¢}¢ ç}¢Hïx¢¢ Ï¢ÎH¢ ©Ý ÜïU S¢Ï¢í ÜU¢ J
2.....¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ :
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : S¢H¢}¢¼è ã¢ï ¼é}¢ ÐÚ ¼é}ã¢Úï S¢Ï¢í ÜU¢ Ï¢ÎH¢ J
4.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : S¢¢çÏ¢Ú¢ïæ ãè ÜU¢ï ©Ý ÜU¢ S¢±¢Ï¢ |¢ÚÐêÚ çÎ²¢

Á¢¢»x¢¢ Ï¢ï çx¢Ý¼è J
5 .....Ð¢ïà¢èÎ¢ J
“
(1)
” S¢Ï¢í Á¢ñS¢è ÜéUà¢¢Î¢
¥¢ñÚ ±S¢è¥G |¢H¢§ü ¥¢ñÚ ¶GÚñ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ¥G¼¢G Ýãè´ ÜUè x¢§ü J
ãGÁ¢GÚ¼ï ©G}¢Ú ÈGU¢MÜGU 5 S¢ï }¢Ú±è ãñ, ¥¢Ð
5 ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : }¢¢ï¥ç}¢ÝèÝ
ÜUè ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè |¢H¢§ü »ÜU H}ãGï |¢Ú ÜïU S¢Ï¢í }¢ïæ ãñ J
»ÜU à¢¢§GÚ Ýï §S¢ }¢Á¢G}¢êÝ ÜU¢ï Á¢GñH ÜïU ¥à¥G¢Ú }¢ï´ Ï¢ãé¼
¥¢’H¢ ÐñÚ¢» }¢ï´ ¥Î¢ çÜU²¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : (1) S¢Ï¢í ãÚ ©}}¢èÎ ÜUè Ó¢¢Ï¢è ãñ ¥¢ñÚ ãÚ |¢H¢§ü S¢Ï¢í S¢ï ãè
ãG¢çS¢H ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ J
(2) ¼é}¢ S¢Ï¢í ÜUÚ¢ï ! ¥x¢Ó¢ïü S¢Ï¢í }¢ï´ ¥GS¢ü» ÎÚ¢Á¢G x¢éÁ¢GÚ Á¢¢» v²êæçÜU Ï¢ãé¼
ÎzG¥¢G »ïS¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU »ÜU Îéà±¢Ú à¢ñ ¥¢ç¶GÚ ÜU¢ï }¢é}¢çÜUÝ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J
(3) ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ ÎzG¥G¢ S¢Ï¢í S¢ï »ïS¢ï ©}¢êÚ ÐÚ ÜU¢}¢²¢Ï¢è ãG¢çS¢H ÜUÚ Hè
x¢§ü ãñ çÁ¢Ý ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ²ïã ÜUã¢ Á¢¢¼¢ ‰¢¢ çÜU §Ý ÜU¢ ã¢ïÝ¢ Ï¢ãé¼
}¢éçàÜUH ãñ J
»ÜU à¢¢§GÚ §S¢è }¢Á¢G}¢êÝ ÜU¢ï ²êæ ¥Î¢ ÜUÚ¼¢ ãñ :

¼Á¢ü}¢¢ : (1) }¢ñ´ S¢Ï¢í ÜUÚ¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ S¢Ï¢í }¢ïÚè §GÏ¢¢Î¼ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ¥¢ñÚ
¼é}ã¢Úï çH²ï S¢Ï¢í ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ }¢ï´ ²ïãè ÜU¢ÈGUè ãñ çÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï S¢Ï¢í
ÜUè ¼¢’ÚèÈGU ÜUè ãñ J
(2) }¢ñ´ S¢Ï¢í ÐÚ ÜGU¢§}¢ Úãêæx¢¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ã}¢¢Úï
ÎÚç}¢²¢Ý ÈñGUS¢H¢ ÈGUÚ}¢¢ Îï ²¢ ¥¢S¢¢Ýè ÜU¢ ²¢ ¼æx¢è ÜU¢ J
Á¢Ï¢ ¼é}¢ }¢¢’Hê}¢ ÜUÚ Ó¢éÜïU çÜU S¢Ï¢í ÜïU ²ïã ÈGUÁ¢¢§GH ãñ´ ¼¢ï
¼é}¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU §S¢ ÝÈGUèS¢ ¥¢ñÚ ©G}Î¢ ¶GSH¼ ÜU¢ï ¥ÐÝï }¢ï´
ÐñÎ¢ ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ãéGS¢êH ÜïU çH²ï ÐêÚè çÁ¢g¢ï Á¢ãÎ ÜUÚ¢ï, §S¢
¶GSH¼ ÜïU ãG¢çS¢H ã¢ï Á¢¢Ýï ÐÚ Á¢GMÚ ¼é}¢ ÜU¢}¢²¢Ï¢ H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ã¢ï
Á¢¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè ¼¢ñÈGUèÜGU ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ J
S¢é±¢H : S¢Ï¢í ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ãéGv}¢ Ï¢²¢Ý ÜUèçÁ¢²ï ?
Á¢±¢Ï¢ : Héx¢G¼ }¢ï´ S¢Ï¢í ÜïU }¢¢’Ý¢ Ú¢ïÜUÝï ÜïU ãñ´, Á¢ñS¢ï çÜU ÜéUGÚ¥¢Ý }¢ï´
²ïã HzGÁ¢G Ú¢ïÜUÝï ÜïU }¢¢’Ý¢ }¢ï´ §çS¼’}¢¢H ãé±¢ ãñ
¥ÐÝè Á¢G¢¼ ÜU¢ï ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢
Ú¢ïÜïU Úç¶²ï Á¢¢ï çÎÝ Ú¢¼ ÚÏ¢ ÜUè
²¢Î }¢ï´ }¢àxG¢êH Úã¼ï ãñ´ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï |¢è S¢¢çÏ¢Ú §S¢ ±Á¢ã S¢ï ÜUã¢ Á¢¢¼¢
ãñ çÜU ±¢ïã }¢éÁ¢çÚ}¢èÝ S¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ú¢ïÜïU Ú¶¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢ËÎè ©Ý ÐÚ
¥GÁ¢G¢Ï¢ Ý¢çÁ¢GH Ýãè´ ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ §çS¼H¢ãGÝ S¢Ï¢í çÎH ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢¢ïæ
}¢ï´ S¢ï »ÜU ÜU¢ïçà¢à¢ ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ v²êæçÜU S¢Ï¢í ÝzGS¢ ÜU¢ï Á¢Á¢G¥G S¢ï Ú¢ïÜUÝï
ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢Á¢G¥G ÜUè ©GH}¢¢ Ýï ²ïã ¼¢’ÚèÈGU ÜUè ãñ :
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ÐÝè Á¢¢Ý ©Ý S¢ï }¢¢ÝêS¢ Ú¶¢ï Á¢¢ï S¢éÏãG¢ï
à¢¢}¢ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜU¢ï ÐéÜU¢Ú¼ï ãñ´ J
“¼vHèÈGU ÜïU ±vG¼ ¥ÐÝè ÐÚïà¢¢Ýè
¥¢ñÚ §Á¢Gç¼GÚ¢Ï¢ ÜU¢ çÁ¢GRU ÜUÚÝ¢ J”
¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G Ýï Á¢Á¢G¥G ÜïU ²ïã }¢¢’Ý¢ çÜU²ï ãñ´ çÜU ¥ÐÝï Á¢G¢ïÚ
S¢ï ¼æx¢è S¢ï çÝÜUHÝï ÜU¢ ÜGUSÎ ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ S¢Ï¢í §S¢ Á¢Á¢G¥G ÜïU ¼ÜüU ÜU¢
Ý¢}¢ ãñ J
S¢Ï¢í çÜUS¢ ¼GÚãG ÐñÎ¢ çÜU²¢ Á¢¢» ?
§S¢ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ ²ïã ãñ çÜU ¥¢Î}¢è çà¢g¼ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ±vG¼ ÜU¢ï
²¢Î ÜUÚï ¥¢ñÚ ²ïã ¶G²¢H ÜUÚï çÜU Ý ¼¢ï }¢ïÚè Ï¢ï S¢Ï¢íè S¢ï §S¢ }¢ḯ §Á¢G¢ÈGU¢
ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ Ý ÜU}¢è ¥¢ñÚ Ý §S¢ }¢ï´ ¼vGÎè}¢ ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ Ý ¼¢¶GèÚ, ¼¢ï
çÈUÚ Á¢Á¢G¥G ¥¢ñÚ Ï¢ï S¢Ï¢íè S¢ï v²¢ ÈGU¢§Î¢ ? Ï¢çËÜU §S¢ }¢ḯ Ï¢Á¢¢» ÈGU¢§Î¢
ÜïU ÝévGS¢¢Ý ¥¢ñÚ ¶G¼GÚ¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ S¢Ï¢í ÜU¢ ±SÈGU ÐñÎ¢ ÜUÚÝï
ÜUè S¢Ï¢ S¢ï ¥¢’H¢ Ó¢èÁ¢G ²ïã ãñ çÜU ¥¢Î}¢è S¢Ï¢í ÜïU ©S¢ §G±Á¢G ÜU¢
¼S¢Ã±éÚ ÜUÚï çÁ¢S¢ ÜU¢ ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú Ýï ±¢’Î¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J
ÈGUSH
§GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï ÈGUÚ¢x¢G¼ ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜUè ¶G¢ç¼GÚ ¼é}¢ ÐÚ
H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU §Ý ¥G±¢çÚÁ¢G ¥¢ñÚ §Ý ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ ± §GHH(1) ÜU¢ï
¥ÐÝï Ú¢S¼ï S¢ï ãÅ¢ ÜUÚ §S¢ ¥ã}¢ ¥¢ñÚ S¢wG¼ Í¢¢Åè ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ ÜUÚ¢ï !
¥x¢Ú ¼é}¢ §Ý ¥GG±¢çÚÁ¢G ± }¢±¢Ýï»G }¢Á¢GÜêUÚ¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ Úãï ¼¢ï ¼é}ãï´
¥ÐÝ¢ }¢vGS¢êÎ ²¢Î ÜUÚÝï ÜUè }¢¢ïãH¼ |¢è Ýãè´ ç}¢Hïx¢è, Ó¢ï
Á¢¢»çÜU ¼é}¢ }¢vGS¢êÎ ÜU¢ï Ð¢¥¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ï ãG¢çS¢H ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ §Ý
¥G±¢çÚÁ¢G }¢ï´ S¢ï ãÚ »ÜU ¥G¢çÚÁ¢G¢ Á¢éÎ¢ Ý¢ï§GÄ²¼ ÜUè }¢àxG¢êçHÄ²¼
± }¢S¢MçÈGUÄ²¼ Ú¶¼¢ ãñ Ï¢¢’Á¢G Ï¢ãé¼ Á¢ËÎ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï }¢àxG¢êH
ÜUÚ Hï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ÎïÚ S¢ï J
1.....±éÁ¢êã¢¼ J
çÈUÚ §Ý Ó¢¢Ú }¢ï´ S¢ï S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ¥¢ñÚ S¢Ï¢ S¢ï S¢wG¼ ¼ÚèÝ
çÚÁGÜGU ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¼ÎÏ¢èÚ ãñ v²êæçÜU }¢wGHêÜGU ÜïU
çH²ï S¢Ï¢ S¢ï ¥GÁ¢Gè}¢ }¢éS¢èÏ¢¼ ²ïã çÚÁGÜGU ãè ãñ çÁ¢S¢ ÜUè ¼x¢¢ïÎ¢ï Ýï
}¢wGHêÜUG ¢¼ ÜU¢ï ÎÚ}¢¢‹Î¢(1) ¥¢ñÚ ¥G¢çÁ¢Á¢G ÜUÚ çÎ²¢ ãñ ¥¢ñÚ çÎH¢ḯ ÜU¢ï
§GÏ¢¢Î¼ S¢ï x¢G¢çÈGUH ÜUÚ Ú¶¢ ãñ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ḯ ÜU¢ï Ï¢ï ÐÝ¢ã ¼ÈGUvÜéUÚ¢¼ ¥¢ñÚ
ÐÚïà¢¢çÝ²¢ḯ }¢ḯ }¢éÏ¼H¢ ÜUÚ çÎ²¢ ãñ ¥¢ñÚ ©G}¢í¢ï´ ÜU¢ï Á¢G¢»¥G ÜUÚ çÎ²¢ ãñ
¥¢ñÚ ²ïã çÚÁGÜUG ãè H¢ïx¢¢ïæ ÜïU çH²ï Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï x¢éÝ¢ã¢ḯ ¥¢ñÚ }¢¥G¢S¢è ÜïU
§<¼ÜU¢Ï¢ ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ Ï¢Ý¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã çÚÁGÜUG ÜU¢ }¢é¥¢G }¢H¢ ãè H¢ïx¢¢ḯ ÜU¢ï
ç¶GÎ}¢¼ï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú(2) S¢ï ãÅ¢ ÜUÚ ç¶GÎ}¢¼ï Îé‹²¢ ¥¢ñÚ ç¶GÎ}¢¼ï
}¢wGHêÜUG ¢¼ ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ Ï¢Ý¢ ãñ, ¼¢ï H¢ïx¢ §S¢ çÚÁGÜUG ÜïU {‹Îï }¢ḯ ÈæUS¢ ÜUÚ
²¢Îï ãGÜUG S¢ï x¢GzHG ¼ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ḯ ÜUè ¼¢ÚèÜUè }¢ḯ ÇêÏ¢ Á¢¢¼ï ãñ́ ¥¢ñÚ çÚÁGÜUG
ÜUè ¼H¢à¢ }¢ḯ S¢Ú x¢Î¢üÝè, ÐÚïà¢¢Ýè ¥¢ñÚ çÁ¢GËH¼ ± wG±¢Úè }¢ḯ ©G}¢íï
¥GÁ¢GèÁ¢G ÜU¢ï Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚ Îï¼ï ãñ́ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ḯ
¥¢’}¢¢H S¢ï }¢éçzGHS¢ ¥¢ñÚ ÜGUËH¢à¢ ã¢ï ÜUÚ Ðïà¢ ã¢ï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú wG¢Îé ¢
¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ §Ý ÜïU à¢¢ç}¢Hï ãG¢H Ý ã¢ï ¼¢ï ÐÚïà¢¢Ý ÜéUÝ çãGS¢¢Ï¢
¥¢ñÚ Á¢¢æÜU¢ãé(3) ¥GÁ¢G¢Ï¢ }¢ḯ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï¼ï ãñ́ J
Îïç¶²ï ! §S¢ çÚÁGÜGU ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï
çÜUS¢ ÜUS¢Ú¼ ÜïU S¢¢‰¢ ¥¢²¢¼ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ´ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï çÜUS¢ ÜGUÎÚ ±¢’Îï çÜU²ï ãñ´ ¥¢ñÚ çÚÁGÜGU ÜUè çÁ¢G}}¢ïÎ¢Úè ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU ¼±vÜéUH ÜUè ¼ËÜGUèÝ ÜUÚ¼ï ¥¢» ãñ´ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU
çH²ï S¢ãGèãG Ú¢ã ÜUè ±Á¢G¢ãG¼ ÜUÚ¼ï ¥¢» ãñ´ ¥¢ñÚ ©GH}¢¢ Ýï §S¢
çS¢HçS¢Hï }¢ï´ S¢ï´ÜUÇG¢ï´ ¼S¢¢ÝèÈGU ÜUè ãñ´ ¥¢ñÚ ¼GÚãG ¼GÚãG ÜUè ç}¢S¢¢Hï´ Îï
ÜUÚ S¢}¢Û¢¢¼ï Úã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU x¢GÁ¢GÏ¢ ± }¢é¥¢¶GÁ¢Gï
S¢ï ÇÚ¢¼ï Úã¼ï ãñ´ HïçÜUÝ ¥zGS¢¢ïS¢ çÜU H¢ïx¢ §S¢ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ Ú¢ãï
1.....}¢éS¢èÏ¢¼ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ J 2.....¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §¼G¢¥G¼ J 3.....¼vHèÈGU Îïã J
çãÎ¢²¼ ÐÚ Ýãè´ Ó¢H¼ï ¥¢ñÚ ¼vG±¢ §çwG¼²¢Ú Ýãè´ ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ
çÚÁGÜGU ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢é¼G}¢§Ý Ýãè´ ã¢ï¼ï Ï¢çËÜU ±¢ïã çÚÁGÜGU ÜUè ¼H¢à¢
}¢ï´ Ï¢ïã¢ïà¢è ÜUè ãGÎ ¼ÜU ÐãéæÓ¢ Ó¢éÜïU ãñ´ ã}¢ïà¢¢ §S¢ Ï¢¢¼ S¢ï ÇÚ¼ï ãñ´
çÜU ÜUãè´ S¢éÏãG ²¢ à¢¢}¢ ÜU¢ ¶¢Ý¢ ÈGU¢ñ¼ Ý ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ §S¢
x¢GzGH¼ ÜUè ¥SH ¥¢ñÚ Ï¢ÇGè ±Á¢ã ¥¢²¢¼ï ÜéUGÚ¥¢Ýè }¢ï´ çÜGUËH¼ï
¼ÎÏÏ¢éÚ(1) ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÜéUÎG Ú¼¢ḯ }¢ḯ çÜGUËH¼ï çÈGURU
¥¢ñÚ ÚS¢êHËé H¢ã 6 ÜïU }¢éÜUG gS¢ ÜUH¢}¢ S¢ï ÝS¢èãG¼ ÐÁ¢GèÚ
Ý ã¢ïÝ¢ ¥¢ñÚ S¢HÈGU(2) ÜïU §Úà¢¢Î¢¼ }¢ï´ x¢G¢Úñ ¢ï çÈGURU Ý ÜUÚÝ¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢
ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ H¢ïx¢ ±S¢¢ç±S¢ï à¢ñ¼¢G Ýè ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ã¢ï Ó¢éÜUï ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢éãH¢
ÜïU ÜUH¢}¢ S¢ï }¢¢ÝêS¢ ã¢ï Ó¢éÜUï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥ãHï x¢GzH G ¼ ÜUè ¥G¢Î¢¼ S¢ï }¢éœ¢çS¢ÈGU
ã¢ï Ó¢éÜïU ãñ́ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU §ÏHèS¢ï H§üÝG §Ý ÐÚ }¢éÜU}}¢H ¼G¢ñÚ ÐÚ
}¢éS¢ËH¼G ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ¥¢ñÚ x¢GH¼G ¥G¢Î¢¼ §Ý }¢ï´ Í¢Ú ÜUÚ Ó¢éÜUè ãñ,æ §S¢ ¼GÚãG
H¢ïx¢ Á¢G¢’ï ÈïUG »’ç¼ÜGU¢Î ¥¢ñÚ Á¢G¢’ï ÈïUG ²ÜGUèÝ ÜïU }¢ÚÁ¢G }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï x¢» ãñ´ J
HïçÜUÝ ¥SãG¢Ï¢ï Ï¢S¢èÚ¼ ¥¢ñÚ ¥ÚÏ¢¢Ï¢ï çÚ²¢Á¢G¼ ¥¢ñÚ }¢éÁ¢¢ãÎ¢
Á¢¢ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU Ï¢Úx¢éÁ¢GèÎ¢ Ï¢‹Îï ãñ´ ±¢ïã wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè çÚÁ¢G¢ ÐÚ
Ú¢Á¢Gè ãñ´, §S¢ çH²ï ±¢ïã ¥SÏ¢¢Ï¢ï Îé‹²ç±Ä²¢ ÜU¢ï ¶G¢ç¼GÚ }¢ï´ Ýãè´
H¢¼ï, ©‹ã¢ï´ Ýï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ÚSS¢è (ÎèÝ) ÜU¢ï }¢Á¢GÏ¢ê¼Gè S¢ï ‰¢¢}¢
çH²¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢wGHêÜGU S¢ï ÜéUËHè ¼G¢ñÚ ÐÚ Ï¢ï çÝ²¢Á¢G ã¢ï x¢» ãñ´, ©‹ãï´
ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ¥¢²¢¼ ÐÚ ²ÜGUèÝï ÜU¢ç}¢H ãñ, ±¢ïã ©S¢ ÜïU Ï¢¼¢» ãé±ï
çS¢Ú¢¼ïG }¢éS¼ÜGUè}¢ ÜU¢ï (ÐÚ) ãè çÝx¢¢ã Ú¶¼ï ãñ́, çÚÁGÜUG ÜïU çS¢HçS¢Hï
}¢ḯ ±S¢¢ç±S¢ï à¢ñ¼¢G Ýè, }¢wGHêÜUG ÜUè ¼GÚãG ¼GÚãG ÜUè Ï¢¢¼¢ḯ ¥¢ñÚ ÝzGS¢ï
¶GÏ¢èS¢ ÜïU ÈGUÚïÏ¢ }¢ï´ Ýãè´ ¥¢¼ï ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ à¢ñ¼G¢Ý ²¢
ÜU¢ï§ü §‹S¢¢Ý ²¢ ©Ý ÜU¢ ÝzGS¢ ±S±S¢¢ ¥‹Î¢Á¢Gè(3) ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢
1.....x¢G¢ñÚ¢ï çÈGURU ÜUè ÜU}¢è J 2.....ÐãHï ÜïU Ï¢éÁG¢éx¢¢üÝï ÎèÝ 3.....±S±S¢¢ Ç¢HÝï J
ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã ÐêÚè ¼GÚãG }¢éÜGU¢Ï¢H¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ }¢éÜU}}¢H ¼G¢ñÚ S¢ï
}¢éÎ¢ÈGU¥G¼ ¥¢ñÚ }¢é¶G¢HÈGU¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU }¢wGHêÜGU §Ý S¢ï
}¢éæã ÈïUÚ Hï¼è ãñ ¥¢ñÚ à¢ñ¼G¢Ý §Ý S¢ï Á¢éÎ¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÝzGS¢ §Ý
ÜU¢ }¢é¼Gè¥G ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §‹ãï´ çS¢Ú¢¼Gï }¢éS¼ÜGUè}¢ ÐÚ §çS¼ãGìÜU¢}¢
¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
§S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢ çÏ¢Ý ¥Îã}¢ I
ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ²ïã çãGÜU¢²¼ }¢‹ÜGUêH ãñ çÜU Á¢Ï¢ ¥¢Ð Ýï Á¢G¢Îï Ú¢ã
ÜïU çÏ¢x¢GñÚ »ÜU Á¢æx¢H ©GÏ¢êÚ ÜUÚÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢ çÜU²¢ ¼¢ï §ÏHèS¢ Ýï ¥¢
ÜUÚ ¥¢Ð ÜU¢ï ²êæ ¶G¢§ÈGU ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè, çÜU “²ïã »ÜU
¶G¼GÚÝ¢ÜU Á¢æx¢H ãñ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU Ð¢S¢ Ý ¼¢ï Á¢G¢Îï Ú¢ã ãñ ¥¢ñÚ Ý ãè
§S¢ï ¼Gñ ÜUÚÝï ÜU¢ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ Á¢GÚè¥G¢ ãñ J” à¢ñ¼G¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ²ïã
¶G¢ñÈGU çÎH¢Ýï ÐÚ ¥¢Ð I Ýï ÐéwG¼¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ çH²¢ çÜU
}¢ñ´ Á¢GMÚ ²ïã ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU Á¢æx¢H Á¢G¢Îï Ú¢ã ÜïU çÏ¢x¢GñÚ ãè ¼ñG ÜUMæx¢¢ ¥¢ñÚ
çS¢ÈüGU çÏ¢x¢GñÚ Á¢G¢Îï Ú¢ã ãè ¼ñG Ýãè´ ÜUMæx¢¢ Ï¢çËÜU ãÚ }¢èH ÐÚ »ÜU
ãÁ¢G¢Ú Úv¥G¼ ÝzGH |¢è ¥Î¢ ÜUMæx¢¢ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ¥¢Ð Ýï Á¢¢ï §Ú¢Î¢
ÈGUÚ}¢¢²¢ ±¢ïã ÐêÚ¢ ÜUÚ çÎ¶¢²¢ ¥¢ñÚ ¥¢Ð Ï¢¢Úã Ï¢ÚS¢ ©S¢ Á¢æx¢H }¢ï´
Úãï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Á¢Ï¢ ã¢MÝ Úà¢èÎ ©S¢ Á¢æx¢H S¢ï ãGÁÁ¢ï Ï¢ñ¼éËH¢ã
à¢ÚèÈGU ÜïU §Ú¢Îï S¢ï x¢éÁ¢GÚ¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï Îï¶¢ çÜU ¥¢Ð I »ÜU
Á¢x¢ã Ý±¢çÈGUH }¢ï´ }¢àxG¢êH ãñæ, H¢ïx¢¢ï´ Ýï ©S¢ï Ï¢¼¢²¢ çÜU ²ïã Ý}¢¢Á¢G
ÐÉGÝï ±¢Hï Ï¢éÁG¢éx¢ü ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢ çÏ¢Ý ¥Îã}¢ I ãñ´ ¼¢ï
©S¢ Ýï ¥¢Ð I S¢ï ÜUã¢ : “»ï ¥Ï¢ê §SãG¢ÜGU ! ¥¢Ð §S¢
ãG¢H }¢ï´ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ÜñUS¢¢ Ð¢¼ï ãñ´ ?” ¼¢ï ¥¢Ð I Ýï
©S¢ ÜïU Á¢±¢Ï¢ }¢ï´ ²ïã Î¢ï à¢ï’Ú ÐÉGï :

¼Á¢ü}¢¢ : (1) ã}¢ ¥ÐÝï ÎèÝ ÜU¢ï Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚ ÜïU Îé‹²¢ S¢æ±¢ÚÝï ÜUè
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼ï ãñ́ ¼¢ï Ý ã}¢¢Ú¢ ÎèÝ Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ý ãè Îé‹²¢ S¢æ±Ú¼è ãñ J
(2) ¼¢ï ±¢ïã à¢wGS¢ çÜUS¢ ÜGUÎÚ }¢éÏ¢¢ÚÜU ¥¢ñÚ wG¢éà¢ çÜGUS}¢¼ ãñ çÁ¢S¢ Ýï
ãÚ }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè çÚÁ¢G¢ ÜU¢ï ãè ¼ÚÁ¢èãG Îè ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼
ÜUè ÝÁ¢¢¼ ÜUè ©}}¢èÎ ÐÚ Îé‹²¢ ÜU¢ï ÜéUGÚÏ¢¢Ý ÜUÚ çÎ²¢ J
Ï¢¢’Á¢G S¢¢çHãGèÝ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU }¢‹ÜGUêH ãñ çÜU
±¢ïã çÜUS¢è Á¢æx¢H }¢ï´ ‰¢ï çÜU §ÏHèS¢ ©Ý ÜïU Ð¢S¢ ¥¢²¢ ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG
±S±S¢¢ ¥‹Î¢Á¢Gè ÜUÚÝï Hx¢¢ çÜU ¥¢Ð §S¢ ±èÚ¢Ýï }¢ï´ Á¢G¢Îï Ú¢ã S¢ï
¼ãè ÎS¼(1) ãñ́ ¥¢ñÚ ²ïã »ïS¢¢ Á¢æx¢H ãñ çÁ¢S¢ }¢ḯ ãH¢ÜU ÜéUÝ ¥à²¢
Ï¢ÜUS¢Ú¼ ãñ´ ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ Ý ¼¢ï ÜUãè´ ¥¢Ï¢¢Îè ÜU¢ çÝà¢¢Ý ãñ ¥¢ñÚ Ý
ãè §S¢ }¢ï´ çÜUS¢è §‹S¢¢Ý ÜU¢ x¢éÁ¢GÚ ãñ, ¼¢ï ©S¢ Ï¢éÁG¢éx¢ü Ýï ©S¢ à¢ñ¼G¢Ýè
±S±S¢ï ÜU¢ï }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚ ÜïU ¥GÁG}¢ï }¢éS¢}}¢}¢ ÜUÚ çH²¢ çÜU }¢ñ´ Á¢G¢Îï
Ú¢ã ÜïU çÏ¢x¢GñÚ ãè §S¢ ÜU¢ï ¼ñG ÜUMæx¢¢ ¥¢ñÚ }¢ñ´ §S¢ }¢ï´ Ó¢H¼¢ Úãêæx¢¢ ¥¢ñÚ
Ý ¼¢ï çÜUS¢è S¢ï ÜU¢ï§ü à¢ñ Hêæx¢¢ ¥¢ñÚ Ý ©S¢ ±vG¼ ¼ÜU ÜéUÀ ¶¢ªæx¢¢ Á¢Ï¢
¼ÜU çÜU }¢ïÚï }¢éæã }¢ï´ Á¢Ï¢ÚÝ Í¢è ¥¢ñÚ à¢ãÎ ±x¢ñGÚ¢ Ý Ç¢H¢ Á¢¢» J
²ïã §Ú¢Î¢ ÜUÚ ÜïU ¥¢Ð I Ýï §S¢ Á¢æx¢H ÜïU çÏ¢ËÜéUH
ãè ©Á¢¢ÇG çãGSS¢ï ÜUè ¼GÚÈGU ¥ÐÝ¢ L¶G ÜUÚ çH²¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè
çS¢²¢ãG¼ }¢ḯ }¢àxG¢êH ã¢ï x¢» J ±¢ïã Ï¢éÁ¢G éx¢ü I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ :
“}¢ñ´ ©S¢ }¢ï´ Í¢ê}¢¼¢ Úã¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU »ÜU Ú¢ïÁ¢G }¢ñ´ Ýï Îï¶¢ çÜU »ÜU
ÜGU¢çÈGUH¢ Ú¢S¼¢ |¢êH ÜUÚ }¢ïÚè ¼GÚÈGU ÜU¢ï ¥¢ Úã¢ ãñ, }¢ñ´ ©‹ãï´ Îï¶¼ï ãè
Á¢G}¢èÝ ÐÚ HñÅ x¢²¢, ¼¢çÜU ±¢ïã }¢éÛ¢ï Ý Îï¶ Ð¢»æ HïçÜUÝ wG¢éÎ¢ ÜUè
à¢¢Ý çÜU ±¢ïã }¢ïÚè ¼GÚÈGU ãè S¢è{ï Ó¢H¼ï Úãï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU }¢ïÚï S¢Ú
ÐÚ ¥¢ ¶ÇïG ãé±ï, }¢ñ´ Ýï ¥¢æ¶ï Ï¢‹Î ÜUÚ Hè´ ¼¢ï ±¢ïã }¢ïÚï çÏ¢ËÜéUH ãè
ÜGUÚèÏ¢ ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ »ÜU ÎêS¢Úï S¢ï ÜUãÝï Hx¢ï çÜU }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU
1 .....¶G¢Hè ã¢‰¢ J
§S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ S¢ÈGUÚï ¶GÓ¢ü ¶Gy}¢ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ¥¢ñÚ |¢êÜU Œ²¢S¢ ÜUè
±Á¢ã S¢ï x¢Gà¢ ¶¢ ÜUÚ çx¢Ú¢ ãé±¢ ãñ §S¢ çH²ï Í¢è ¥¢ñÚ à¢ãÎ H¢¥¢ï
çÜU §S¢ ÜïU ãGËÜGU }¢ï´ Ç¢Hï´ ¼¢çÜU ²ïã ã¢ïà¢ }¢ï´ ¥¢» Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ±¢ïã Í¢è
¥¢ñÚ à¢ãÎ H¢» J }¢ñ´ Ýï ¥ÐÝ¢ }¢éæã }¢Á¢GÏ¢ê¼Gè S¢ï Ï¢‹Î ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï
©‹ã¢ï´ Ýï ÀéÚè }¢æx¢±¢ ÜUÚ }¢ïÚ¢ }¢éæã Á¢GÏ¢ÚÎS¼è S¢ï ¶¢ïH çH²¢ ¼¢ï }¢ñ´
ãæS¢ ÐÇG¢ ¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï }¢éæã ¶¢ïH çÎ²¢ J }¢ïÚè ãæS¢è ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ ±¢ïã
ÜUãÝï Hx¢ï : “¼é}¢ ¼¢ï ÜU¢ï§ü Ð¢x¢H ã¢ï !” ¼¢ï }¢ñ´ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ :
“wG¢éÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! }¢ñ´ }¢Á¢ÝêÝ ²¢ Ð¢x¢H ãÚçx¢Á¢G Ýãè´ ãêæ” ¥¢ñÚ }¢ñ´
Ýï à¢ñ¼G¢Ý ÜïU ¥¢Ýï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ±S±S¢¢ ¥‹Î¢Á¢Gè ÜïU ±¢çÜGU»G S¢ï ©‹ãï´
¥¢x¢¢ã çÜU²¢ çÁ¢S¢ï S¢éÝ ÜUÚ ±¢ïã Ï¢ãé¼ }¢é¼¥GçÁÁ¢Ï¢ ãé±ï J
»ÜU ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢ü I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU ¼G¢çHÏ¢ï §GË}¢è
ÜïU Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ S¢ÈGUÚ ÜïU Î¢ñÚ¢Ý }¢ñ´ Ýï »ÜU »ïS¢è }¢çSÁ¢Î }¢ï´ çÜGU²¢}¢
çÜU²¢ Á¢¢ï ¥¢Ï¢¢Îè S¢ï ÜU¢ÈGUè ÈGU¢çS¢Hï ÐÚ ‰¢è ¥¢ñÚ }¢ñ´ ¥ÐÝï }¢à¢¢§¶G
(k) ÜUè S¢é‹Ý¼(1) ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU S¢ÈGUÚï ¶GÓ¢ü S¢ï ¶G¢Hè
ã¢‰¢ ‰¢¢ J §ÏHèS¢ Ýï ¥¢ ÜUÚ ±S±S¢¢ ¥‹Î¢Á¢Gè à¢éM¥G ÜUè, çÜU ²ïã
}¢çSÁ¢Î ¥¢Ï¢¢Îè S¢ï Ï¢ãé¼ ÎêÚ ãñ, §S¢ }¢çSÁ¢Î }¢ï´ çÜGU²¢}¢ ÜïU Ï¢Á¢¢»
¥x¢Ú ¼ê çÜUS¢è »ïS¢è }¢çSÁ¢Î }¢ï´ çÜGU²¢}¢ ÜUÚï Á¢¢ï ¥¢Ï¢¢Îè }¢ï´ ±¢ÜïGU¥G
ã¢ï ¼¢ï ±ã¢æ ¼ïÚï wG¢éÎ¢ïü Ý¢ïà¢(2) ÜU¢ §ç‹¼Á¢G¢}¢ ã¢ï S¢ÜïUx¢¢ J }¢ñ´ Ýï ©S¢
ÜïU Á¢±¢Ï¢ }¢ï´ ÜUã¢ çÜU }¢ñ´ ²ãèæ Úãêæx¢¢ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! }¢ñ´ ãGË±ï
ÜïU çS¢±¢ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü à¢ñ ¶¢ªæx¢¢ |¢è Ýãè´ ¥¢ñÚ ãGË±¢ |¢è ©S¢ ±vG¼ ¼ÜU
Ýãè´ ¶¢ªæx¢¢ Á¢Ï¢ ¼ÜU »ÜU »ÜU HévG}¢¢ ÜUÚ ÜïU }¢ïÚï }¢éæã }¢ï´ Ý Ç¢H¢
Á¢¢» J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, }¢ñ´ Ýï ±ã¢æ Ý}¢¢Á¢Gï §Gà¢¢ ¥Î¢ ÜUè ¥¢ñÚ }¢çSÁ¢Î ÜU¢
ÎÚ±¢Á¢G¢ Ï¢‹Î ÜUÚ çÎ²¢, Á¢Ï¢ Ú¢¼ ÜU¢ §çÏ¼Î¢§ü çãGSS¢¢ x¢éÁ¢GÚ x¢²¢ ¼¢ï
¥Ó¢¢ÝÜU çÜUS¢è à¢wGS¢ Ýï çÁ¢S¢ ÜïU ã¢‰¢ }¢ḯ à¢}¥G ‰¢è }¢çSÁ¢Î ÜU¢
1 .....¼GÚèÜGU» ÜU¢Ú J 2 .....¶¢Ýï ÐèÝï J
ÎÚ±¢Á¢G¢ ¶Å ¶Å¢²¢, Á¢Ï¢ ©S¢ Ýï ÜU¢ÈGUè Á¢G¢Úï Á¢G¢Úï S¢ï ÎÚ±¢Á¢G¢ ¶Å¶Å¢Ý¢
à¢éM¥G çÜU²¢ ¼¢ï }¢ñ́ Ýï ©Æ ÜUÚ ÎÚ±¢Á¢G¢ ¶¢ïH¢, }¢ñ́ Ýï Îï¶¢ çÜU »ÜU
Ï¢éçÉG²¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU S¢¢‰¢ »ÜU Ý¢ñÁ¢±¢Ý ãñ, Ï¢éçÉG²¢ ÎÚ±¢Á¢ïG S¢ï ¥‹ÎÚ
Î¢ç¶GH ãé§ü ¥¢ñÚ }¢ïÚï S¢¢}¢Ýï ãGË±ï S¢ï |¢Ú¢ ãé±¢ »ÜU ‰¢¢H Ú¶ çÎ²¢ ¥¢ñÚ
ÜUãÝï Hx¢è : ²ïã Ý¢ñÁ¢±¢Ý }¢ïÚ¢ HÇGÜU¢ ãñ }¢ñ´ Ýï ²ïã ãGË±¢ §S¢ ÜïU çH²ï
¼Ä²¢Ú çÜU²¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ x¢éz¼G xì ¢ê ÜïU Î¢ñÚ¢Ý §S¢ Ýï ÜGUS¢}¢ ¶¢ Hè çÜU }¢ñ´ ²ïã
ãGË±¢ ¥ÜïUH¢ Ýãè´ ¶¢ªæx¢¢ Ï¢çËÜU çÜUS¢è }¢éS¢¢çÈGUÚ ÜïU S¢¢‰¢ ¶¢ªæx¢¢ ²¢
©S¢ }¢éS¢¢çÈGUÚ ÜïU S¢¢‰¢ Á¢¢ï §S¢ }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ãñ, §S¢ çH²ï ¼ê §S¢ï ¶¢,
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼éÛ¢ ÐÚ ÚãG}ì ¢ ÜUÚï, §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î Ï¢éçÉG²¢ Ýï Hév}G ¢ï Ï¢Ý¢
ÜUÚ »ÜU }¢ïÚï }¢éãæ }¢ï´ ¥¢ñÚ »ÜU ¥ÐÝï HÇGÜUï ÜïU }¢éãæ }¢ï´ ÎïÝ¢ à¢éM¥G çÜU²¢
²ã¢æ ¼ÜU çÜU ã}¢ Î¢ïÝ¢ï´ Ýï S¢ñÚ ã¢ï ÜUÚ ¶¢²¢ çÈUÚ ±¢ïã Ý¢ñÁ¢±¢Ý ¥¢ñÚ Ï¢éçÉG²¢
±¢ÐS¢ Ó¢Hï x¢» ¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï }¢çSÁ¢Î ÜU¢ ÎÚ±¢Á¢G¢ Ï¢‹Î ÜUÚ çH²¢ J §S¢
±¢çÜGU»G ÐÚ }¢ñæ çÎH ãè çÎH }¢ï´ ÎïÚ ¼ÜU }¢é¼¥GçÁÁ¢Ï¢ ã¢ï¼¢ Úã¢ J
»ï }¢é¶G¢¼GÏ¢ ! ²ïã ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG ÜïU ãÁ¢G¢Ú¢ï´ ±¢çÜGU¥G¢¼ ãñ´ Á¢¢ï
S¢¢çHãGèÝ (m) S¢ï }¢éÁ¢¢ãÎï ¥¢ñÚ }¢é¶G¢HÈGU¼ï à¢ñ¼G¢Ý ÜïU ¼G¢ñÚ
ÐÚ ±éÜGUê¥G ÐÁ¢GèÚ ãé±ï ãñ´ §S¢ ¼GÚãG ÜïU ±¢çÜGU¥G¢¼ S¢ï ¼é}ãï´ ¼èÝ ¼GÚãG
ÜïU ÈGU¢§Îï ãG¢çS¢H ã¢ï¼ï ãñ´ :
{1} ¥Ã±H : ²ïã çÜU ¼é}¢ Á¢¢Ý H¢ï çÜU Á¢¢ï çÚÁGÜGU }¢éÜGUgÚ ã¢ï Ó¢éÜU¢
ãñ ±¢ïã Ï¢ãÚ ãG¢H §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ç}¢Hïx¢¢ J
{2} Îé±é}¢ : ²ïã çÜU ¼é}ãï´ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï Á¢¢» çÜU çÚÁGÜGU ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´
¼±vÜéUH »ÜU ¥ã}¢ à¢ñ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã çÜU çÚÁGÜGU ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ à¢ñ¼G¢Ý
ÜïU ÈGUÚïÏ¢ ¥¢ñÚ ±S±S¢ï çÝã¢²¼ ã¢ñHÝ¢ÜU ¥¢ñÚ ¥GÁ¢Gè}¢ ãñ´ ãGœ¢¢çÜU
}¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ çÜGUS}¢ ÜïU Á¢G¢çãÎèÝ, ¥§}}¢» çÜUÚ¢}¢ ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢¢üÝï
ÎèÝ (k) |¢è §Ý ±S¢¢ç±S¢ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ý Úã S¢ÜïU ¥¢ñÚ
§Ý ÜïU §S¢ ÜGUÎÚ }¢éÁ¢¢ãÎ¢¼ ¥¢ñÚ çÚ²¢Á¢G¢¼ï à¢¢vGÜGU¢ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ
§ÏHèS¢ §‹ãï´ x¢é}¢Ú¢ã ÜUÚÝï S¢ï }¢¢²êS¢ Ý ãé±¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU §Ý
¥§}}¢» çÜUÚ¢}¢ ÜU¢ï §Ý ±S¢¢ç±S¢ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G ÚãÝï ÜïU çH²ï »ïS¢ï »ïS¢ï
}¢éãÄG ²LH ©GÜUG êH(1) Á¢GÚ¢»¥G §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï ÐÇGï ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜUè
ÜGUS¢}¢ ! Á¢¢ï à¢wGS¢ S¢œ¢Ú Ï¢ÚS¢ S¢ï }¢éÁ¢¢ãÎ¢¼ ± çÚ²¢Á¢G¢¼ }¢ï´ }¢S¢MÈGU
ã¢ï, ±¢ïã |¢è à¢ñ¼¢G Ýè ±S±S¢¢ḯ S¢ï }¢¢}¢êÝ ± }¢ãGÈUG êÁ¢G Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ J
çÁ¢S¢ ¼GÚãG }¢éÏ¼Îè ¥¢ñÚ x¢G¢çÈGUH H¢ïx¢ §S¢ ÜïU ±S¢¢ç±S¢ ± ¶G¼GÚ¢¼
S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ýãè´ Úã S¢ÜU¼ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÝzGS¢¢ï à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ Á¢GÚ¢ |¢è Î¢±
Ó¢Hï ¼¢ï ±¢ïã §S¢ï ãH¢ÜU ÜUÚ ÜïU Ú¶ Îï´, çÁ¢S¢ ¼GÚãG ±¢ïã x¢G¢çÈGUH ¥¢ñÚ
xG¢éMÚ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï ãH¢ÜU ÜUÚ Îï¼ï ãñ´ J
{3} ¥§}}¢» çÜUÚ¢}¢ ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢¢üÝï ÎèÝ (k) ÜïU §S¢
¼GÚãG ÜïU ±¢çÜGU¥G¢¼ S¢ï ¼èS¢Ú¢ ÈGU¢§Î¢ ²ïã ãG¢çS¢H ã¢ï¼¢ ãñ çÜU §Ý S¢ï
Ð¼¢ Ó¢H¼¢ ãñ çÜU çÚÁGÜGU ÜïU çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ¼±vÜéUH ÜUè }¢ç‹Á¢GH
ÜU¢ïçà¢à¢ï à¢ÎèÎ ¥¢ñÚ }¢éÁ¢¢ãÎ» Ï¢Hèx¢G(3) ÜïU çÏ¢x¢GñÚ ¼ñG Ýãè´ ã¢ï
S¢ÜU¼è ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥§}}¢» çÜUÚ¢}¢ ¥x¢Ó¢ïü ¼é}ã¢Úè ¼GÚãG x¢¢ïà¼, wG¢êÝ,
Ï¢ÎÝ ¥¢ñÚ MãG ÜU¢ }¢Á¢}¢ê¥G¢ ‰¢ï Ï¢çËÜU ©Ý ÜïU Ï¢ÎÝ ¼é}¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
H¢x¢GÚ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU ¥¢’Á¢G¢ ¼é}¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Á¢G§üGÈGU ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè ãça²¢æ
¼é}¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ð¼Hè ‰¢è´ HïçÜUÝ ©Ý }¢ï´ ÜéUGÃ±¼ï §GË}¢ ‰¢è, ÝêÚï
²ÜGUèÝ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ÎèÝ ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ ©Ý ÜUè çã}}¢¼ ÜGU±è ‰¢è, §S¢
çH²ï ±¢ïã §S¢ ÜGUÎÚ S¢wG¼ }¢éÁ¢¢ãÎï ÜUÚ¼ï Úãï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU §Ý Ï¢éH‹Î
}¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ ÈGU¢§Á¢G ãé±ï J ©Ý Ï¢éÁG¢éx¢¢üÝï ÎèÝ ( ) ÜUè
çÁ¢G‹Îçx¢²¢ï´ ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ Á¢GÚ¢ ¥ÐÝè ¼GÚÈGU |¢è x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï ! ¼é}ãï´
Ó¢¢çã²ï çÜU §S¢ H¢ §GH¢Á¢ Ï¢è}¢¢Úè ÜUè Î±¢ ÜUÚ¢ï, ¼¢çÜU ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´
ÈGUH¢ãG Ð¢ S¢ÜU¢ï J
1 .....¥GvGH¢ï´
ÜU¢ï ãñGÚ¢Ý ÜUÚ ÎïÝï ±¢Hï J 2 .....¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ ¥GvGH}¢‹Î¢ï´ ÜïU
çH²ï Á¢GMÚ Îï¶ ÜUÚ S¢è¶Ý¢ ãñ J 3 .....Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ çÚ²¢Á¢G¼ J
ÈGUSH
¥Ï¢ }¢ñ´ §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ¼é}ãæï Ó¢‹Î »ïS¢ï Ýév¼ï Ï¢¼¢¼¢ ãêæ Á¢¢ï
}¢ïÚï §GË}¢ }¢ï´ ¥¢» ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÐêÚ¢ Š²¢Ý Ú¶ ÜUÚ S¢éÝÝï S¢ï ¼é}ã¢Úï
ÜGUËÏ¢ }¢ï´ Á¢¢ x¢éÁ¢Gè´ ã¢ï Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ¼±vÜéUH çÈGU<ÚÁGÜGU(1) ÜïU
}¢S¥Hï }¢ï´ çÁ¢G²¢Î¢ ÜUà}¢ÜUà¢ S¢ï Ï¢Ó¢ Á¢¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ §Ý ÐÚ ¥G}¢H
ÜUÚÝï ¥¢ñÚ §Ý }¢ï´ x¢G¢ñÚ¢ï ¼¥}}¢éH ÜUÚÝï S¢ï ¼é}ãï´ ±¢Á¢ïGãG ¼G¢ñÚ ÐÚ Ú¢ãï
ãGÜGU ÜUè ¼GÚÈGU Ú¢ãÝé}¢¢§ü ÝS¢èÏ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è J
ÐãH¢ Ýév¼¢
¼é}ãï´ ²ïã ²ÜGUèÝ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï ¥ÐÝè
}¢éÜGUgS¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ ¼é}ã¢Úï çÚÁGÜGU ÜUè Á¢G}¢¢Ý¼ ± ÜUÈGU¢H¼ ÜU¢ çÁ¢G}}¢¢
©Æ¢ çH²¢ ãñ, §S¢ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï ¼é}¢ ²êæ S¢}¢Û¢¢ï çÜU ÜU¢ï§ü Îé‹²±è Ï¢¢Îà¢¢ã
¼é}¢ S¢ï ²ïã ±¢’Î¢ ÜUÚï çÜU ¥¢Á¢ à¢¢}¢ ¼é}ã¢Úè }¢ïÚï ã¢æ }¢ïã}¢¢Ýè ãñ ¥¢ñÚ
¼é}ãḯ §S¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ²ïã ãéSG Ýï Á¢GÝ |¢è ã¢ï çÜU ²ïã ¥ÐÝè x¢éz¼G ìx¢ê
}¢ḯ S¢ÓÓ¢¢ ãñ Û¢êÆ¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ ±¢’Î¢ ç¶GH¢ÈGUè Ýãè´ ÜUÚ¼¢ Ï¢çËÜU ¥x¢Ú
»ÜU Ï¢¢Á¢G¢Úè ²¢ ÜU¢ï§ü ²ãêÎè ²¢ ÝS¢Ú¢Ýè ²¢ ÜU¢ï§ü ¥¢ç¼à¢ ÐÚS¼(2)
çÁ¢S¢ ÜU¢ Á¢G¢çãÚ ãG¢H ¥ÓÀ¢ ã¢ï, ±¢ïã ¼é}¢ S¢ï §S¢ ¼GÚãG ÜU¢ ÜU¢ï§ü
±¢’Î¢ ÜUÚï ¼¢ï ¼é}¢ Á¢GMÚ ©S¢ ÜUè Ï¢¢¼ ÐÚ »’ç¼}¢¢Î ÜUÚ¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ¼é}¢
©S¢ ÜUè Ï¢¢¼ ÐÚ }¢é¼G}¢§Ý ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ Ú¢¼ ÜïU ¼G¥G¢}¢(3) ÜïU
çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ©S¢ ÜUè Ï¢¢¼ ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚ ÜïU Ï¢ï çÈGURU ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï J
Á¢Ï¢ ¼é}¢ §Ý }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢ ¥à¶G¢S¢ ÜïU }¢ãGìÁ¢G Á¢G¢çãÚ
ãG¢H ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ãéGSÝï Á¢G‹Ý ÜïU Ï¢¢§GS¢ §Ý ÐÚ ÈGU¢ñÚÝ »’ç¼}¢¢Î ÜUÚ
Hï¼ï ã¢ï ¼¢ï ¥zGS¢¢ïS¢ ãñ çÜU ¥ÐÝï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ÜUè Ï¢¢¼ ÐÚ »’ç¼}¢¢Î
1 .....çÚÁGÜGU ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚÝï J 2 .....¥¢x¢ ÜUè
§GÏ¢¢Î¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ J 3 .....¶¢Ýï J
Ýãè´ ÜUÚ¼ï çÁ¢S¢ Ýï çÚÁGÜGU ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU çÝã¢²¼ S¢ÚèãG ¥ËÈGU¢Á¢G (1)
}¢ï´ Á¢G}¢¢Ý¼ ± ÜUÈGU¢H¼ ÜU¢ ±¢’Î¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ, çS¢ÈüGU ±¢’Î¢ ãè Ýãè´
ÈGUÚ}¢¢²¢ Ï¢çËÜU ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ }¢é¼¥GçgÎ }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ §S¢
±¢’Î» çÚÁGÜGU ÐÚ ÜGUS¢}¢ï´ ¶¢§ü ãñ´, ¥zGS¢¢ïS¢ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜïU §Ý ¼¢ÜUèÎè ±¢’Î¢ï´ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ çÚÁGÜGU ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ ¼é}ã¢Ú¢
çÎH }¢é¼G}¢§Ý Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÜUÈGU¢H¼ ±
Á¢G}¢¢Ý¼ ÐÚ S¢éÜêUÝ ÐÁ¢GèÚ Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ ¼é}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜUè ¼vGS¢è}¢ï ¥Á¢GHè ÐÚ ÝÁ¢GÚ Ýãè´ ÜUÚ¼ï Ï¢çËÜU ¼é}ã¢Ú¢ ÜGUËÏ¢
}¢éà¢Ã±à¢(2) ¥¢ñÚ }¢éÁ¢G¼GçÚÏ¢ Úã¼¢ ãñ J ÜU¢à¢ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜïU §Ý ¼¢ÜUèÎè ±¢’Î¢ï´ ÐÚ ¥GÎ}¢ï »’ç¼}¢¢Î ÜïU ±Ï¢¢H ÜU¢ §ç‹ÜUà¢¢ÈGU
¼é}¢ ÐÚ ±¢Á¢ïGãG ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè Ï¢éÚ¢§ü ¥¢ñÚ }¢éS¢èÏ¢¼ ÜU¢ ¥‹Î¢Á¢G¢
ã¢ï Á¢¢» J ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè 5 §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
¼Á¢ü}¢¢ : (1) v²¢ ¼é}¢ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU çS¢±¢ ÎêS¢Ú¢ï´ S¢ï çÚÁGÜGU ¼GHÏ¢
ÜUÚ¼ï çÈUÚ¼ï ã¢ï ? ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG ¼é}¢ Á¢G}¢¢Ýï ÜïU ¥G±¢çÜGUÏ¢ ± }¢S¢¢§Ï¢ S¢ï
}¢¢}¢êÝ ± }¢ãGÈGUêÁ¢G ã¢ïÝï ÜïU ¶G¢}¢ ¶G²¢H(3) }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï J
(2) ¥zGS¢¢ïS¢ çÜU ¼é}¢ »ÜU }¢éà¢çÚÜU S¢Ú¢üÈGU(4) ÜïU Á¢G¢ç}¢Ý Ï¢ÝÝï ÐÚ
çÚÁ¢G¢}¢‹Î ã¢ï Á¢¢¼ï ã¢ï }¢x¢Ú ¥ÐÝï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ÜUè Á¢G}¢¢Ý¼ ÐÚ ¼é}ãï´
»’ç¼}¢¢Î Ýãè´ J
1 .....±¢Á¢ïGãGJ 2 .....¼à¢±èà¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ J 3 .....ÈéUGÁG¢êH ¶G²¢H J
4 .....S¢¢ïÝï ÜU¢ ÜU¢Ú¢ïÏ¢¢Ú ÜUÚÝï ±¢H¢ J
(3) x¢¢ï²¢ ¼é}¢ Ýï çÚÁGÜUG ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ¥¢²¢¼ï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜU¢ï ÐÉG¢ ãè
Ýãè´ §S¢ çH²ï ¼é}¢ Ú¢ãï ãGÜGU S¢ï Á¢éÎ¢ ¥¢ñÚ ²ÜGUèÝ S¢ï Ï¢Úx¢à¼¢(1) }¢¢’Hê}¢
ã¢ï¼ï ã¢ï J
çÚÁGÜUG ÜïU }¢é¥¢G }¢Hï }¢ḯ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÐÚ ¥GÎ}¢ï »’ç¼}¢¢Î
»ÜU »ïS¢è ¼Ï¢¢ã ÜéUÝ Ó¢èÁ¢G ãñ Á¢¢ï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï à¢ÜU¢ï à¢éÏ¢¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢
ÜUÚ Îï¼è ãñ ¥¢ñÚ »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ¶G¼GÚ¢ ãñ çÜU §S¢ S¢ï ©S¢
ÜU¢ ÎèÝ ¥¢ñÚ ÎèÝ ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ S¢ËÏ¢ Ý ã¢ï Á¢¢» J §S¢è çH²ï
¥ËH¢ã 1 Ýï ÜéUÚG ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ḯ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢
ÜUÚ¢ï ¥x¢Ú ¼é}¢ §ü}¢¢ÝÎ¢Ú ã¢ï J
¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥¢ñÚ }¢¢ïç}¢Ý¢ï´ ÜU¢ï çS¢ÈüGU ¥ËH¢ã ãè
ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ Ú¶Ý¢ Ó¢¢çã²ï J
ÎèÝ ÜU¢ S¢ãGèãG »ãGS¢¢S¢ Ú¶Ýï ±¢Hï §ü}¢¢ÝÎ¢Ú ÜïU çH²ï çS¢ÈüGU
²ïãè »ÜU Ýév¼¢ ÜU¢ÈGUè ãñ J
ÎêS¢Ú¢ Ýév¼¢
ÜéUÚG ¥¢Ýè ¥¢²¢¼ ¥¢ñÚ §Úà¢¢Î¢¼ï ÝÏ¢±è (6)
S¢ï çÝã¢²¼ çS¢¤GãG¼ ÜïU S¢¢‰¢ ²ïã ¥}¢í S¢¢çÏ¢¼ ãñ çÜU ãÚ »ÜU ÜU¢
çÚÁGÜGU ¥Á¢GH S¢ï ¼vGS¢è}¢ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ, §S¢ çH²ï ¼é}ãï´ §S¢ ¼vGS¢è}¢ï
wG¢éÎ¢±‹Îè ÐÚ ²ÜGUèÝ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ §S¢ ¥}¢í ÜU¢ |¢è »’ç¼ÜGU¢Î
1.....çÈUÚï ãé±ï J 2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ãè ÐÚ
|¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚ¢ï ¥x¢Ú ¼é}ãï´ §ü}¢¢Ý ãñ J
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ãè ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢
Ó¢¢çã²ï J
ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ©S¢ ÜUè ¼vGS¢è}¢ }¢ï´ ¼x¢GÄ²éÚ ± ¼Ï¢géH ¥¢ñÚ
¼Ú}¢è}¢ ±x¢ñGÚ¢ Ý¢ }¢é}¢çÜUÝ ãñ, ¼¢ï ¥x¢Ú ¼é}¢ §Ý ÎH¢§H ÜïU Ï¢¢
±éÁ¢êÎ ¼vGS¢è}¢ï ¥Á¢GHè ÜU¢ §‹ÜU¢Ú ÜUÚ¢ï, ²¢ §S¢ }¢ï´ Úg¢ï Ï¢ÎH ÜU¢ï
Á¢¢§Á¢G ¶G²¢H ÜUÚ¢ï ¼¢ï ²ïã ÎÚ±¢Á¢G» ÜéUÈíG ÐÚ ÎS¼ÜU ÎïÝ¢ ãñ J(1)
(2)
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼é}ãï´ §S¢ ¥}¢í ÜU¢ ²ÜGUèÝ ã¢ï Ó¢éÜU¢ çÜU
§S¢ }¢ï´ Úg¢ï Ï¢ÎH Ý¢}¢é}¢çÜUÝ ãñ ¼¢ï §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ »ãç¼}¢¢}¢
¥¢ñÚ ¼GHÏ¢ ± Á¢éS¼ìÁ¢ê S¢ï v²¢ ÈGU¢§Î¢ J §S¢ ¥GÜGUèÎï ÜïU ã¢ï¼ï ãé±ï
çÈUÚ ¼H¢à¢ ± Á¢éS¼ìÁ¢ê Îé‹²¢ }¢ï´ çÁ¢GËH¼ ¥¢ñÚ wG±¢Úè ¥¢ñÚ
¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ y¢æx¢è ¥¢ñÚ wG¢éS¢Ú¢Ý(3) ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ J §S¢è çH²ï
ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
}¢ÀHè ¥¢ñÚ Ï¢ïH ÜUè Ðéà¼ ÐÚ çH¶¢ ãé±¢ ãñ çÜU ²ïã ÈéUGH¢æ çÏ¢Ý
ÈéUGH¢æ ÜU¢ çÚÁGÜGU ãñ ¼¢ï çÚÁGÜGU ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ ãGÚèS¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï Ï¢ïÁ¢¢
}¢à¢vGÜGU¼ ÜïU çS¢±¢ ÜéUÀ ãG¢çS¢H Ýãè´ ã¢ï¼¢ J
}¢ïÚï à¢ñ¶G I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
“ ”
Ï¢ïà¢ÜU çÁ¢Ý HévG}¢¢ï´ ÜU¢ Ó¢Ï¢¢Ý¢ ¼ïÚï }¢éÜGUgÚ }¢æï ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ©‹ãæï
ÜU¢ï§ü ÎêS¢Ú¢ Ýãèæ Ó¢Ï¢¢ S¢ÜU¼¢, ¼ê ¥ÐÝï çãGSS¢ï ÜïU çÚÁGÜGU ÜU¢ï §GÁGÁ¢G¼
ÜïU S¢¢‰¢ ¶¢, çÁ¢GËH¼ ± wG±¢Úè S¢ï Ý ¶¢ J
Î¢çÝà¢}¢‹Î à¢wGS¢ ÜïU çH²ï ²ïã ÎêS¢Ú¢ Ýév¼¢ |¢è »ÜU Á¢¢}¢ï¥G
Ýév¼¢ ãñ J
1...²ã¢æ ²ïã Á¢é}H¢ ‰¢¢ “²ïã S¢ÚèãG ÜéUÈíG ãñ” }¢x¢Ú ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý ÜïU çHãG¢Á¢G
S¢ï ¼Á¢ü}¢¢ ²êæ Ï¢Ý¼¢ ãñ “¼¢ï ²ïã ÎÚ±¢Á¢G» ÜéUÈíG ÐÚ ÎS¼ÜU ÎïÝ¢ ãñ J” çHã¢Á¢G¢
¼ÏÎèH ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 2...§S¢ Ï¢¢¼ S¢ï ã}¢ ¥ËH¢ã 1 ÜUè
ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼ï ãñ´ J 3...¶GS¢¢Úï (ÝévGS¢¢Ý) J

¼èS¢Ú¢ Ýév¼¢
²ïã Ýév¼¢ }¢ñæ Ýï ¥ÐÝï à¢ñ¶G I S¢ï S¢éÝ¢ ãñ çÁ¢S¢ï
§‹ã¢ï´ Ýï ¥ÐÝï çÜUS¢è ©S¼¢Á¢G S¢ï ÝvGH ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU
}¢ïÚï à¢ñ¶G ÜïU ©S¼¢Á¢G I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : çÚÁGÜGU ÜïU
}¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ çÁ¢S¢ Ó¢èÁ¢G S¢ï }¢éÛ¢ï S¢éÜêUÝ ãé±¢ ±¢ïã ²ïã ãñ çÜU }¢ñ´ Ýï
¥ÐÝï ÝzGS¢ S¢ï ÜUã¢ çÜU “²ïã çÚÁGÜGU çÁ¢G‹Î¢ §‹S¢¢Ý¢ï´ ÜïU çH²ï ãè ¼¢ï
ãñ, }¢éÎ¢ïZ ÜU¢ï çÚÁGÜGU S¢ï v²¢ ¼¥GËHéÜGU ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ¼GÚãG §‹S¢¢Ýè
çÁ¢G‹Îx¢è ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ¶GÁ¢G¢Ýï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÎS¼ï ÜéUGÎÚ¼ }¢ï´
ãñ §S¢è ¼GÚãG çÚÁGÜGU |¢è ©S¢è ÜïU ÎS¼ï ÜéUGÎÚ¼ }¢ï´ ãñ Ó¢¢ãï }¢éÛ¢ï Îï ¥¢ñÚ
Ó¢¢ãï Ý Îï, §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢çà¢Ä²¼ }¢ïÚï
§GË}¢ S¢ï Ð¢ïà¢èÎ¢ ãñ, ±¢ïãè çÁ¢S¢ï Ó¢¢ã¼¢ ãñ´ ¼ÎÏ¢èÚ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï
¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï S¢éÜêUÝ ± ÜGUÚ¢Ú }¢ï´ Ú¶Ý¢ Ó¢¢çã²ï J ¥ãHï ¼ãGÜGUèÜGU
ÜïU çH²ï ²ïã Ýév¼¢ |¢è Ï¢ãé¼ }¢éÈGUèÎ ãñ J
Ó¢¢ñ‰¢¢ Ýév¼¢
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ã}¢¢Úï çÚÁGÜGU ÜU¢ Á¢G¢ç}¢Ý ¥¢ñÚ ÜUÈGUèH ãñ
}¢x¢Ú ©S¢ ãGÎ ¼ÜU Á¢¢ï çx¢GÁ¢G¢ ¥¢ñÚ ¼<Ï¢Ä²¼ }¢ï´ ÜU¢}¢ Îï S¢ÜïU, çÁ¢G²¢Î¢
ÜU¢ Ýãè´, Ï¢¢ÜGUè Úã¢ ¶¢Ý¢ ÐèÝ¢, ¼¢ï Á¢Ï¢ Ï¢‹Î¢ §GÏ¢¢Î¼ï §H¢ãè ÜïU çH²ï
H¢ïx¢¢ḯ S¢ï ¥GH¢çãGÎx¢è §çwG¼²¢Ú ÜUÚ Hï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÐÚ
ÐêÚè ¼GÚãG |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚï, ¼¢ï Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ wG¢éÎ¢ïü Ý¢ïà¢ ÜïU Á¢G¢çãÚè ¥SÏ¢¢Ï¢
§S¢ S¢ï Ú¢ïÜU çH²ï Á¢¢¼ï ãñ́ ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÚè ¥SÏ¢¢Ï¢ ÜïU LÜU Á¢¢Ýï ÐÚ Ý ¼¢ï
Ï¢‹Îï ÜU¢ï }¢HêH(1) ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ Ý ãè §S¢ ÜUè ÜéUÀ ÐÚ±¢ã ÜUÚÝè
Ó¢¢çã²ï, §S¢ çH²ï çÜU Á¢Ï¢ ãGÜUG èÜGU¼ï ¥}¢í §S¢ ÐÚ }¢é‹ÜUçà¢ÈGU(2) ãñ çÜU
¥x¢Ú }¢ïÚè çÁ¢G‹Îx¢è Ï¢¢ÜGUè ãñ ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï }¢ïÚï Ï¢ÎÝ ÜU¢ï
ÜGU¢§}¢ Ú¶Ýï ÜU¢ ±¢’Î¢ çÜU²¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ “¼±vÜUéH ¥GHËH¢ã”(3)
1.....x¢G}¢x¢èÝ J 2.....Á¢G¢çãÚ J 3.....¥ËH¢ã ÐÚ ¼±vÜéUH ÜUÚÝï J
S¢ï }¢vGS¢êÎ |¢è çS¢ÈüGU §S¢è ÜGUÎÚ ãñ çÜU ±¢ïã ãH¢ÜU Ý ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢
çÁ¢S}¢ ÜGU¢§}¢ Úãï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Á¢GMÚ ©S¢ ÜUè x¢ñGÏ¢è
§}¢Î¢Î ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ ¼¢çÜU Á¢Ï¢ ¼ÜU ©S¢ ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è ãñ §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ
ç¶GÎ}¢¼ï ãGÜUG (1) }¢ḯ ±¢ïã Ï¢‹Î¢ ÐêÚè ¼±ÁÁ¢¢ïã S¢ï }¢àxG¢êH Úãï ¥¢ñÚ
}¢vGS¢êÎ |¢è ²ïãè ãñ çÜU çÜUS¢è Ý çÜUS¢è ¼GÚãG §‹S¢¢Ý ÜU¢ çÁ¢S}¢ ÜGU¢§}¢
Úãï ¼¢çÜU ±¢ïã ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ²¢Î }¢ï´ }¢S¢MÈGU Úãï ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ ÜU¢ï ÜéUGÎÚ¼ ãñ çÜU Á¢Ï¢ ¼ÜU Ó¢¢ãï çÜUS¢è Ï¢‹Îï ÜU¢ Ï¢ÎÝ
ÜGU¢§}¢ Ú¶ï Ó¢¢ãï çx¢GÁ¢G¢ ¶¢Ýï ¥¢ñÚ Ð¢Ýè ÐèÝï ÜïU Á¢GÚè»G Ï¢¢ÜGUè Ú¶ï
²¢ x¢¢Úï ²¢ ç}¢^è ²¢ ¼SÏ¢èãG ± ¼ãHèH ÜïU Á¢GÚè»G Ï¢¢ÜGUè Ú¶ï,
Á¢ñS¢ï }¢H¢§ÜU¢ ¼SÏ¢èãG ± ¼ãHèH S¢ï çÁ¢G‹Î¢ ãñ´, ¥¢ñÚ Ó¢¢ãï ¼¢ï
çÏ¢x¢GñÚ çÜUS¢è S¢Ï¢Ï¢ ÜïU Ï¢¢ÜGUè Ú¶ï ¥¢ñÚ }¢vGS¢êÎ ¼¢ï §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ
ç¶GÎ}¢¼ï ãGÜGU ÜUè ¶G¢ç¼GÚ Ï¢ÜGU¢» Ï¢ÎÝ(2) ãñ Ó¢¢ãï çÁ¢S¢ ¼GÚãG |¢è
Ï¢¢ÜGUè Úãï, Ï¢‹Îï ÜU¢ï ¥vH ± à¢éÏ¢ü(3) à¢ã±¼-Ú¢Ýè(4) ¥¢ñÚ
HÁGÁ¢G¢¼ï Îé‹²ç±Ä²¢ ÜïU çH²ï ¼¢ï ÐñÎ¢ Ýãè´ çÜU²¢ x¢²¢ çÜU wG±¢ã
}¢wG±¢ã §S¢ ÜïU çH²ï }¢éÚxGx¢GÝ çx¢GÁ¢G¢»æ ãè Á¢GMÚè ãñ´ J
ã}¢¢Úï §S¢ }¢Á¢GÜêUÚ¢ Ï¢²¢Ý S¢ï ±¢Á¢ïãG G ã¢ï x¢²¢ çÜU »ïS¢ï ãG¢H¢¼
}¢ḯ ¥SÏ¢¢Ï¢ï Á¢G¢çãÚè ÜU¢ Ó¢‹Î¢æ(5) »’ç¼Ï¢¢Ú Ýãè´ Ó¢êçæ ÜU ²ïã Ó¢èÁ¢G Ï¢éÁ¢G xüé ¢¢Ýï
ÎèÝ ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÎèÝï ©}}¢¼ ÜïU ÜéUH G Ïê ¢ }¢ḯ ÐêÚè ¼GÚãG Á¢¢ x¢éÁ¢Gè´ ‰¢è §S¢ çH²ï
±¢ïã yG¢H
ê ï ¼G±èH }¢éS¢¢ÈGU¼ḯ ÜU§ü ÜU§ü Ú¢¼ḯ ¥¢ñÚ çÎÝ ¶¢» çÐ²ï çÏ¢x¢GÚñ ÜU¢Å
Hï¼ï ‰¢ï, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, §Ý }¢ḯ S¢ï Ï¢¢’Á¢G ÎS¢ ÎS¢ Ú¢ïÁ¢G ¼ÜU Ýãè´ ¶¢¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ
Ï¢¢’Á¢G »ÜU »ÜU }¢¢ã ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G Î¢ï Î¢ï }¢¢ã çÏ¢x¢GÚñ ÜéUÀ ¶¢» çÐ²ï x¢éÁ¢G¢Ú
Hï¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ §Ý ÜUè Ï¢ÎÝè ÜéUÃG ±¼ Ï¢ãG¢H Úã¼è ‰¢è J
1 .....¥ËH¢ã 1 ÜUè §¼G¢¥G¼ J 2 .....çÁ¢S}¢ ÜU¢ S¢H¢}¢¼ Ú¶Ý¢ J
3 .....¶¢Ýï ÐèÝï J 4 .....à¢ã±¼ ÜU¢ï ÐêÚ¢ ÜUÚÝï J 5 .....çÏ¢ËÜéUH J

¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G »ïS¢ï |¢è ‰¢ï Á¢¢ï çS¢ÈüGU Úñ¼ ÈU¢æÜU Hï¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïãè
§Ý ÜU¢ï çx¢GÁ¢G¢ ÜU¢ ÜU¢}¢ Îï Á¢¢¼è ‰¢è Á¢ñS¢¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè
I ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU }¢‹ÜGUêH ãñ çÜU }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ }¢ï´
¥¢Ð ÜU¢ ¶GÓ¢ü ¶Gy}¢ ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ¥¢Ð }¢éS¢HS¢H Ð‹ÎÚã Ú¢ïÁ¢G Úñ¼
ÐÚ x¢éÁ¢G¢Ú¢ ÜUÚ¼ï Úãï J
¥Ï¢ê }¢é¥G¢ç±²¼éH ¥S±Î I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU }¢ñ´
Ýï Îï¶¢ ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢ çÏ¢Ý ¥Îã}¢ I Ýï }¢éS¢HS¢H
(1)
Ï¢èS¢ Ú¢ïÁ¢G, x¢¢Úï ÐÚ x¢éÁ¢G¢Ú çÎ²ï J

¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥¢’}¢à¢ I S¢ï }¢‹ÜGUêH ãñ çÜU }¢éÛ¢ï
»ÜU ÎzG¥G¢ ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢ çÏ¢Ý ¥Îã}¢ I ç}¢Hï ¥¢ñÚ
ÜUãÝï Hx¢ï :
»ÜU }¢¢ã S¢ï }¢ñ´ Ýï ÜéUÀ Ýãè´ ¶¢²¢ çÐ²¢ Ï¢çËÜU Î¢ï }¢¢ã S¢ï
¥¢ñÚ §S¢ Î¢ï }¢¢ã ÜïU ¥GS¢ïü }¢ï´ çS¢ÈüGU »ÜU ÎzG¥G¢ »ÜU à¢wGS¢ Ýï wG¢éÎ¢ ÜUè
ÜGUS¢}¢ Îï ÜUÚ ÜéUÀ ‰¢¢ïÇGï S¢ï ¥æx¢êÚ ç¶H¢ çÎ²ï ¥¢ñÚ §S¢ Ï¢¢¼ ÐÚ }¢ñ´
¥Ï¢ ¼ÜU ¥ÐÝï çà¢ÜU}¢ ÜU¢ à¢¢ÜUè ãêæ J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ »ï }¢é¶G¢¼GÏ¢ ! ¼éÛ¢ï »ïS¢è çãGÜU¢²¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢¢üÝï
S¢HÈGU (k) ÜïU »ïS¢ï ±¢çÜGU¥G¢¼ S¢éÝ ÜUÚ }¢é¼¥GçÁÁ¢Ï¢ Ýãè´
ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï v²êæçÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãÚ à¢ñ ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ãñ ¥¢ñÚ
§S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ¼é}ã¢Ú¢ ±ãì}¢ ²êæ ÎêÚ çÜU²¢ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU Ï¢¢’Á¢G
}¢ÚèÁ¢G »ÜU »ÜU }¢¢ã ¥¢ñÚ Î¢ï Î¢ï }¢¢ã ÜéUÀ ¶¢» çÐ²ï çÏ¢x¢GñÚ çÁ¢G‹Î¢
Úã¼ï ãñ́ ãG¢H¢æçÜU Ï¢è}¢¢Ú çÁ¢S}¢¢Ýè ¼G¢ñÚ ÐÚ ¼‹ÎéLS¼ ¥¢Î}¢è S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
ÜU}¢Á¢G¢ïÚ ¥¢ñÚ ÝãGèÈGU ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï à¢wGS¢ »ïS¢ï ¼±vÜéUH }¢ï´ |¢êÜU
1 .....²ã¢æ “}¢ñ´ Ýï ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢çã}¢ çÏ¢Ý ¥Îã}¢ Ýï” çH¶¢ ‰¢¢ Á¢Ï¢ çÜU
¥ÜUS¢Ú ¥GÚÏ¢è ÝéS¶G¢ï´ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU “}¢ñ´ Ýï Îï¶¢ : ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢ çÏ¢Ý ¥Îã}¢”
ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï ‰¢¢, çHã¢Á¢G¢ ²ïãè ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
S¢ï ãH¢ÜU ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï §S¢ ÜU¢ }¢¼GHÏ¢ ²ïã ãñ çÜU §S¢ ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è
çS¢ÈüGU §¼Ýè ãè ‰¢è Ý ²ïã çÜU wG¢éÎ¢ ÐÚ ¼±vÜéUH ÜUÚÝï S¢ï §S¢ ÐÚ
}¢¢ñ¼ ±¢çÚÎ ã¢ï x¢§ü, çÁ¢S¢ ¼GÚãG Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢ wG¢Ïê ¢ S¢ñÚ ã¢ï ÜUÚ ¶¢ HïÝï ÜUè
±Á¢ã S¢ï }¢Ú Á¢¢¼ï ãñ́ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ ¼ÜU ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê S¢§üÎG ¶GÚ¢üÁ¢G I
ÜUè ²ïã Ï¢¢¼ ÐãéæÓ¢è ãñ çÜU ¥¢Ð I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
çx¢GÁ¢G¢ ÜïU çS¢HçS¢Hï }¢ï´ }¢ïÚ¢ ÎS¼êÚ ‰¢¢ çÜU ãÚ ¼èS¢Úï Ú¢ïÁ¢G
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUãè´ Ý ÜUãè´ S¢ï §ç‹¼Á¢G¢}¢ ÜUÚ Îï¼¢ ‰¢¢, »ÜU
ÎzG¥G¢ }¢éÛ¢ï »ÜU Á¢æx¢H ©GÏ¢êÚ ÜUÚÝ¢ ÐÇG¢, §S¢ Î¢ñÚ¢Ý ÐêÚï ¼èÝ Ú¢ïÁ¢G
x¢éÁ¢GÚÝï ÐÚ ¶¢Ýï ÐèÝï ÜUè ÜU¢ï§ü S¢êÚ¼ }¢éãÄ²¢ Ý ã¢ï S¢ÜUè ¥¢ç¶GÚ
Ó¢¢ñ‰¢ï Ú¢ïÁ¢G }¢ñ´ Ýï ÜéUÀ ÜU}¢Á¢G¢ïÚè }¢ãGS¢êS¢ ÜUè ¥¢ñÚ »ÜU Á¢x¢ã Á¢GÚ¢
¥¢Ú¢}¢ ÜïU çH²ï Ï¢ñÆ x¢²¢ ¼¢ï ¥Ó¢¢ÝÜU x¢GñÏ¢ S¢ï ¥¢±¢Á¢G S¢éÝ¢§ü Îè :
»ï ¥Ï¢ê S¢§üGÎ ! v²¢ ¼ê ²ïã Ó¢¢ã¼¢ ãñ çÜU Á¢GMÚ ¼ïÚï çH²ï wG¢éÚ¢ÜU ãè
}¢éãÄ²¢ ã¢ï ²¢ ¼éÛ¢ï çS¢ÈüGU §S¢ ÜGUÎÚ ÜU¢ÈGUè ãñ çÜU ¼éÛ¢ï Ó¢HÝï çÈUÚ Ýï
ÜUè ÜéUGÃ±¼ Îï Îè Á¢¢» ? }¢ñ´ Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ : }¢éÛ¢ï çS¢ÈüGU ÜéUGÃ±¼ ÜU¢ÈGUè
ãñ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, §S¢ ÜïU }¢éœ¢çS¢H(1) ãè ÜU}¢Á¢G¢ïÚè Á¢¢¼è Úãè ¥¢ñÚ }¢ñ´
}¢éS¢HS¢H Ï¢¢Úã Ú¢ïÁ¢G ÜéUÀ ¶¢» çÐ²ï çÏ¢x¢GñÚ S¢ÈGUÚ ÜUÚ¼¢ Úã¢ ¥¢ñÚ
}¢éÛ¢ï ÜéUÀ ¼vHèÈGU }¢ãGS¢êS¢ Ý ãé§ü J
¼¢ï Á¢Ï¢ Ï¢‹Î¢ Îï¶ï çÜU wG¢éÎ¢ïü Ý¢ïà¢ ÜïU Á¢G¢çãÚè ¥SÏ¢¢Ï¢ }¢ï´
LÜU¢±Å ã¢ï Úãè ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÐÚ ¼±vÜéUH |¢è ã¢ï
¼¢ï §S¢ï ²ÜGUèÝ Ú¶Ý¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¥ËH¢ã Á¢GMÚ
x¢ñGÏ¢è ÜéUGÃ±¼ S¢ï §}¢Î¢Î ÈGUÚ}¢¢»x¢¢, ¼¢ï Ï¢ç‹Îà¢ï ¥SÏ¢¢Ï¢ ÐÚ }¢HêHï
¶G¢ç¼GÚ(2) Ý ã¢ï Ï¢çËÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Á¢G¢¼ï ÜUÚè}¢ ÜU¢ §S¢
Ï¢¢¼ ÐÚ ÜUS¢Ú¼ S¢ï à¢éçRU²¢ ¥Î¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ©S¢ Ýï ¥ÐÝï
wG¢éS¢êS¢è »ãGS¢¢Ý, ÜUÚ}¢ Ý±¢Á¢Gè ¥¢ñÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ýè S¢ï }¢à¢vGÜGU¼ S¢ï Ï¢Ó¢¢
ÜUÚ ÝéS¢Ú¼ï x¢GñÏ¢è(3) S¢ï S¢ÚÈGUÚ¢Á¢G ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ }¢vGS¢êÎï ¥SHè ¼ÜU
1.....S¢¢‰¢ J 2.....ÐÚïà¢¢Ý J 3.....x¢GñÏ¢è }¢ÎÎ J
ÐãéæÓ¢¢²¢ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ïü Ý¢ïà¢ ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ï Á¢G¢çãÚè ÜUè ÐÚïà¢¢Ýè ¥¢ñÚ Ï¢¢ïÛ¢
S¢ï ÝÁ¢¢¼ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ ¶GÜïüGU ¥G¢Î¼ ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ §S¢ï ÜéUGÃ±¼
}¢ãüG}¢¼ ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ ¶¢» çÐ²ï çÏ¢x¢GñÚ ¥ÐÝè ²¢Î ÜUè ÜéUÎG Ú¼ ÝS¢èÏ¢
ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ãG¢H ÜU¢ï }¢H¢§ÜU» çÜUÚ¢}¢ ÜïU ãG¢H ÜïU }¢éà¢¢Ï¢ïã
ÜUÚ çÎ²¢, ¥¢ñÚ Ï¢ã¢§}¢(1) ¥¢ñÚ ¥G¢}}¢¼é‹Ý¢S¢(2) ÜïU ãG¢H S¢ï Ï¢éH‹Î
ÜUÚ çH²¢ ¥¢ñÚ §S¢ï ¥ÐÝï ÜéUGÏ¢ü ÜUè §GÁGÁ¢G¼ S¢ï S¢ÚÈGUÚ¢Á¢G ÈGUÚ}¢¢²¢ J
ã}¢¢Úï §S¢ Ï¢²¢Ý }¢ï´ S¢ç‹Á¢Îx¢è S¢ï x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï, ¼¢çÜU ¼é}ãï´
ÝzG»G ÜUS¢èÚ ãG¢çS¢H ã¢ï J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ à¢¢²Î ¼ê ²ïã ÜUãï çÜU çÚÁGÜGU ÜïU }¢¢ñÁG¢ê¥G ÐÚ ¼é}¢
Ýï x¢ézG¼ìx¢ê ÜU¢ çS¢HçS¢H¢ ç¶GH¢ÈïGU }¢¢’}¢êH Ï¢ãé¼ ÎÚ¢Á¢G ÜUÚ çÎ²¢ ãñ
ãG¢H¢æçÜU ¼é}¢ ÜUã Ó¢éÜïU ã¢ï çÜU §S¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ §çwG¼S¢¢Ú(3)ÜU¢ Î¢}¢Ý
ã¢‰¢ S¢ï Ýãè´ ÀêÅïx¢¢ ! ¼¢ï }¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ çÜU wG¢éÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! çÚÁGÜGU ÜU¢
}¢é¥G¢}¢H¢ çÁ¢S¢ ÜGUÎÚ ¥ã}¢ ¥¢ñÚ Ý¢ÁG¢éÜU ãñ, §S¢ ÜUè çÝSÏ¢¼ ²ïã
Ï¢²¢Ý Ï¢ãé¼ ãè ÜGUHèH ¥¢ñÚ }¢éwG¼S¢Ú ãñ v²êæçÜU çÚÁGÜGU »ÜU »ïS¢è
Ó¢èÁ¢G ãñ çÁ¢S¢ ÐÚ Îé‹²¢ ± ÎèÝ ÜïU ¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ ÜU¢ Î¢Ú¢ï}¢Î¢Ú ãñ ¼¢ï
§GÏ¢¢Î¼ï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜïU çH²ï çÁ¢S¢ ÜUè çã}}¢¼ ÜGU±è ã¢ï, ©S¢ï Ó¢¢çã²ï
çÜU ã}¢¢Úè Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü Ï¢¢¼¢ï´ ÐÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼Gè S¢ï ¥G}¢H ÐñÚ¢ ã¢ï ¥¢ñÚ §S¢
ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU §SH¢}¢è ¥ãGÜU¢}¢ ÜUè ÐêÚè çÚ¥G¢²¼ }¢ËãGêÁ¢G Ú¶ï
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ±¢ïã »ïS¢¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ¼¢ï ±¢ïã }¢vGS¢êÎ S¢ï Ï¢ãé¼ ãè
ÎêÚ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã Ó¢èÁ¢G çÁ¢S¢ S¢ï ¼é}¢ ÐÚ §S¢ ¥}¢í ÜU¢ §ç‹ÜUà¢¢ÈGU ã¢ï
çÜU çÚÁGÜGU ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ ©GH}¢¢» ãGvGÜGU¢Ýè ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢¢üÝï ÎèÝ
k çÜUS¢ ÜGUÎÚ Ï¢S¢èÚ¼ï ÜU¢ç}¢H¢ ÜïU }¢¢çHÜU ‰¢ï, ²ïã ãñ çÜU
©‹ã¢æï Ýï ¥ÐÝè çÁ¢G‹Îx¢è ÜUè çÏ¢Ý¢(4) ãè ¼±vÜéUH ¥GHËH¢ã(5),
§GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼GÚÈGU ÐêÚè ¼±ÁÁ¢¢ïã ¥¢ñÚ }¢wGHêÜGU S¢ï ¼¥GËHéÜGU¢¼
1.....Á¢¢Ý±Ú¢ï´ J 2.....¥G¢}¢ H¢ïx¢¢ï´ J 3.....}¢éw¼
G S¢Ú ÜUÚÝï J 4.....Ï¢é‹²¢Î J
5 .....¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÐÚ ¼±vÜéUH J
}¢é‹ÜGU¼G¥G ÜUÚÝï ÐÚ Ú¶è ‰¢è J ©‹ã¢ï´ Ýï §S¢ }¢¢ñÁG¢ê¥G ÐÚ çÜUS¢ ÜUS¢Ú¼
S¢ï ÜéU¼éÏ¢ ¼SÝèÈGU ÈGUÚ}¢¢§æü ¥¢ñÚ ç±S¢¢H ÜïU ±vG¼ §S¢ }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´
v²¢ v²¢ ±çS¢Ä²¼ ÜUÚ¼ï Úãï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÎèÝ }¢ï´ ©Ý
ÜïU çH²ï ÜñUS¢ï }¢éçwGHS¢ }¢é¥G¢ç±ÝèÝ ¥¢ñÚ Î¢ïS¼ }¢éãÄ²¢ ÜUÚ çÎ²ï
‰¢ï çÜU ç¶GH¢ÈïGU ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ± Á¢}¢¢¥G¼ ÜïU »’ç¼ÜGU¢Î ±¢Hï
¥G¢çÏ¢Î¢ï´ ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÎ¢ï´ ±x¢ñGÚ¢ ÜU¢ï ©Ý }¢ï´ »ÜU à¢}}¢¢(1) |¢è ÝS¢èÏ¢
Ýãè´ ãé±¢, Á¢ñS¢ï ÜUÚ¢üç}¢Ä²¢ ±x¢ñGÚ¢, §S¢ çH²ï çÜU §Ý ÜïU ¥GÜGU¢§Î
ÜUè Ï¢é‹²¢Î ãè ©S¢êHï ãGvGÜGU¢ ÜïU ç¶GH¢ÈGU ÐÚ ‰¢è ¥¢ñÚ ã}¢ ¥ãHï
S¢é‹Ý¼ ± Á¢}¢¢¥G¼ Á¢Ï¢ ¼ÜU ¥ÐÝï ¥§}}¢» ÎèÝ ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢¢üÝï
©GÁGÁ¢G¢}¢ (k) ÜUè S¢èÚ¼ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU ÝvGà¢ï ÜGUÎ}¢ ÐÚ
Ó¢H¼ï Úãï ¼¢ï wG¢éÎ¢ ¥¢ñÚ }¢wGHêÜGU ÜUè ÝÁ¢GÚ¢ï´ }¢ï´ }¢éÜUÚü}¢ ± }¢é¥GÁGÁ¢G}¢
Úãï ¥¢ñÚ }¢Î¢çÚS¢ï §SH¢ç}¢Ä²¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè §GÏ¢¢Î¼ x¢¢ã¢ï´ S¢ï §GË}¢
± ¥wGH¢ÜGU ÜïU ÐñÜUÚ Ï¢Ý ÜUÚ çÝÜUH¼ï Úãï J
Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, §GË}¢ }¢ï´ ©S¼¢Á¢G ¥Ï¢ê §SãG¢ÜGU, ¥Ï¢ê ãG¢ç}¢Î,
¥Ï¢éœ¢GçÄ²Ï¢, §ÏÝï ÈGU¢ñÚÜU (k) ¥¢ñÚ }¢ïÚï à¢ñ¶G I
Á¢ñS¢ï }¢é¼Ï¢ç¤GãGÚ H¢ïx¢(2) ã}¢¢Úï §}¢¢}¢ ¥¢ñÚ Ðïà±¢ ãñ´ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´
¥Ï¢ê §SãG¢ÜGU à¢èÚ¢Á¢Gè, ¥Ï¢ê S¢§üGÎ ¥SS¢êÈGUè ¥¢ñÚ ¥Ï¢ê ÝSÚ }¢çvGÎS¢è
(k) Á¢ñS¢ï Ð¢ÜUèÁ¢G¢ ãGÁ¢GÚ¢¼ ã}¢¢Úï ÚãÏ¢Ú ãñ´, ²ïã H¢ïx¢ §GË}¢
± Á¢G¢ïãìÎ }¢ï´ ÈGU¢§ÜGU ¼ÚèÝ H¢ïx¢ ‰¢ï, ¥zGS¢¢ïS¢ çÜU ã}¢¢Úï ÜéUGHêÏ¢ §Ý
ãGÁ¢GÚ¢¼ ÜUè }¢é¼¢Ï¢¥G¼(3) S¢ï ÜU}¢Á¢G¢ïÚ ± Á¢G§üGÈGU ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ ã}¢ »ïS¢ï
¥GH¢§ÜGU(4) }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï x¢» çÁ¢Ý ÜU¢ Á¢GÚÚ ÝzG¥G S¢ï ÜUãè´
çÁ¢G²¢Î¢ ãñ §S¢ ÜU¢ Ý¼èÁ¢¢ ²ïã ãé±¢ çÜU ã}¢ï´ ÎèÝ ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´
ÚÁ¢¥G¼ ±¢ÜGïU¥G ã¢ï x¢§ü(5) çã}}¢¼ ÐS¼ ã¢ï x¢§æü, Ï¢ÚÜU¢¼ ©ÇG x¢§æü
¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜUè HÁGÁ¢G¼ï´ ¥¢ñÚ ãGH¢±¼ï´ Ó¢Hè x¢§æü J ¥Ï¢ ²ïã ©}}¢èÎ
1.....‰¢¢ïÇ¢G S¢¢ çãGSS¢¢ J 2.....}¢¢çãÚ ©GH}¢¢ J 3.....ÐñÚ±è J 4 ....}¢é¥¢G }¢H¢¼ J
5 .....ÐS¼è }¢ï´ Ó¢Hï x¢» J
}¢éçàÜUH ãè S¢ï ÜUè Á¢¢ S¢ÜU¼è ãñ çÜU §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ çÜUS¢è ÜU¢ ãG¢H çÈUÚ
ÎéLS¼ ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ©S¢ï S¢ãGèãG §GË}¢ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï Á¢¢», ¥¢ñÚ çÁ¢S¢
çÁ¢S¢ }¢ï´ §S¢ ±vG¼ ÎèÝ ± }¢¢’çÚÈGU¼ ÜUè }¢¢’}¢êHè Ú¢ïà¢Ýè }¢¢ñÁ¢êÎ
ãñ ±¢ïã çS¢ÈüGU ãG¢çÚS¢ }¢éãG¢çS¢Ï¢è, }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý §ÎÚèS¢ à¢¢ÈïGU§üG,
}¢éÁ¢G‹Ýè ¥¢ñÚ ãGÚ}¢H¢ ±x¢ñGÚ¢ ¥§}}¢» }¢é¼ÜGUçg}¢èÝ ÜUè §çvG¼Î¢
¥¢ñÚ ÐñÚ±è ÜU¢ S¢ÎÜGU¢ ãñ, Á¢ñS¢¢ çÜU »ÜU à¢¢§GÚ
Ýï ¥SH¢ÈGU ÜUè §Ý ¥à¥G¢Ú }¢ï´ çS¢ÈGU¼ Ï¢²¢Ý ÜUè ãñ :
(1) (2)
¼Á¢ü}¢¢ : (1) ±¢ïã Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ çÝã¢²¼ §GzGÈGU¼ ¥¢ñÚ Ð¢ÜUèÁ¢Gx¢è ÜïU S¢¢‰¢
Úãï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU çH²ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü
Ó¢èÁ¢G |¢è Ï¢¢§GS¢ï §¼G}¢èÝ¢Ý ¥¢ñÚ S¢éÜêUÝ Ý Ï¢Ýè J
(2) Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï ÈGU¢çÁ¢GH ¥¢ñÚ çS¢gèÜGU ¥SH¢ÈGU Á¢¢ï ¥ãHï ç±H¢²¼ ‰¢ï ã}¢ïà¢¢
§Ý ÜUè ¼±ÁÁ¢¢ïã S¢çÄ²ÎéSS¢¢Î¢¼ ²¢’Ýè ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU ãè Úãè J
(3) Á¢G}¢¢Ýï ÜïU }¢S¢¢§Ï¢ ¥¢ñÚ ãG±¢çÎS¢ Ýï Ï¢ÇGï Ï¢ÇG¢ḯ ÜïU S¢Ï¢í ÜUè çx¢Úãḯ ¶¢ïH
Ç¢Hèæ }¢x¢Ú §Ý }¢éÜUG gS¢ ÝéÈUG êS¢ ÜïU S¢Ï¢í ÜUè »ÜU çx¢Úã |¢è Ý ¶¢ïH S¢ÜïU J
ã}¢ (¥ãHï §SH¢}¢) S¢ÎÚï ¥Ã±H(3) }¢ïæ ÎèÝï §SH¢}¢
ÜUè ÐñÚ±è ÜïU Ï¢¢§GS¢ Ï¢¢Îà¢¢ã ‰¢ï HïçÜUÝ §S¢ S¢ï Mx¢Î¢üÝè ÜUè
±Á¢ã S¢ï ¥Ï¢ ã}¢¢Úè Ð¢ïÁ¢Gèà¢Ý »ÜU Ï¢¢Á¢G¢Úè à¢wGS¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
Ýãè´, ã}¢ ÎèÝè ± Îé‹²±è ÜU}¢¢H¢¼ ÜïU }¢ñÎ¢Ý ÜïU à¢ãS¢é±¢Ú ‰¢ï
}¢x¢Ú ¥Ï¢ ÐñÎH¢ï´ S¢ï |¢è x¢» x¢éÁ¢GÚï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥Ï¢ ¶G¼GÚ¢ ãñ çÜU
ÜUãè´ Ú¢S¼ï ãè S¢ï |¢ÅÜU Ý Á¢¢»æ, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè }¢S¢¢§Ï¢
ÐÚ ã}¢¢Ú¢ }¢ÎÎx¢¢Ú ãñ ¥¢ñÚ ©S¢è S¢ï wG¢éHêS¢ï ÜGUËÏ¢ ÜïU S¢¢‰¢
1.....x¢éÁ¢Gà¼¢ Ï¢éÁG¢éx¢¢ïZ J 2.....¼¢’ÚèÈGU J 3.....§SH¢}¢ ÜïU §çÏ¼Î¢§ü Á¢G}¢¢Ýï J
§çË¼Á¢¢ ãñ çÜU ÎèÝ ÜUè Á¢¢ï }¢¢’}¢êHè Ú}¢ÜGU(1) ã}¢ }¢ï´ Ï¢¢ÜGUè ãñ ±¢ïã
S¢ËÏ¢ Ý ÜUÚ Hï J
¼zG±èÁ¢G ÜU¢ Ï¢²¢Ý
¼zG±èÁ¢G ÜïU }¢¢’Ý¢ ãñ´ Á¢é}¢H¢ ©}¢êÚ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU ãG±¢HïU
ÜUÚ ÎïÝ¢, ¼zG±èÁ¢G ÜUè ÐêÚè ãGÜGUèÜGU¼ ¥¢ñÚ ¼zGS¢èH S¢}¢Û¢Ýï ÜïU çH²ï
Î¢ï Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ S¢}¢Û¢Ý¢ Á¢GMÚè ãñ :
»ÜU ²ïã çÜU çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÜïU ÐS¢‹Î ²¢ Ý¢ ÐS¢‹Î ÜU¢ §ç}¼²¢Á¢G
±¢ïãè ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ Á¢¢ï ãÚ }¢é¥¢G }¢Hï ÜU¢ï ãÚ çÁ¢ã¼ S¢ï Á¢¢Ý¼¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢
ÜïU Á¢G¢çãÚ, Ï¢¢ç¼GÝ, ãG¢H ¥¢ñÚ ¥‹Á¢¢}¢ S¢ï ÐêÚè ¼GÚãG ¥¢x¢¢ã ã¢ï çÁ¢S¢ à¢wGS¢
ÜU¢ï §S¢ §ç}¼²¢Á¢G ÜU¢ §GË}¢ Ý ã¢ï, ±¢ïã ¥ÓÀè Ï¢éÚè Ó¢èÁ¢G ¥¢ñÚ x¢GH¼G S¢ãGèãG
}¢ï´ §ç}¼²¢Á¢G Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢, çÜUS¢è Ï¢Î±è ²¢ Îïã¢¼è ²¢ Ó¢Ú±¢ãï ÜU¢ï
¥¢Ð ÜU|¢è Ýãè´ ÜUãïx´ ¢ï çÜU ²ïã çÎÚã}¢ Îï¶Ý¢ ¶¢ïÅï ãñ´ ²¢ ¶Úï ? v²êçæ ÜU
±¢ïã §S¢ ±SÈGU S¢ï ¶G¢Hè ãñ, §S¢è ¼GÚãG ¥¢Ð çÜUS¢è à¢ãÚè S¢ï |¢è ²ïã Ï¢¢¼
Ýãè´ ÜUãïx´ ¢ï Á¢¢ï S¢Ú¢üÈUG (2) Ý ã¢ï v²êçæ ÜU ±¢ïã |¢è ²ïã ÜU¢}¢ }¢éçàÜUH ãè S¢ï
S¢Ú ¥‹Á¢¢}¢ Îï S¢ÜU¼¢ ãñ, çHã¢Á¢G¢ ¼é}¢ §S¢ ÜU¢}¢ ÜïU çH²ï ©S¢è à¢wGS¢ ÜUè
¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G ÜUÚ¢ïx¢ï Á¢¢ï }¢¢çãÚ S¢Ú¢üÈUG ã¢ï ¥¢ñÚ S¢¢ïÝï Ó¢¢æÎè ÜïU ¥SÚ¢Ú ±
¶G±¢S¢ S¢ï ÐêÚè ¼GÚãG ±¢çÜGUÈGU ã¢ï ¥¢ñÚ ãÚ à¢ñ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU §S¢ ¼GÚãG
ÜU¢ §GË}¢ï }¢éãèG ¼G(3) ãÚ çÁ¢ã¼ S¢ï çS¢ÈüUG Á¢G¢¼ï ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ ÜU¢ï ãè
ãG¢çS¢H ãñ, ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çS¢±¢ çÜUS¢è ÜU¢ï H¢§ÜGU Ýãè´ çÜU
©}¢êÚ ÜUè ¼ÎÏ¢èÚ ¥¢ñÚ çÜUS¢è ¥}¢í ÜïU ÐS¢‹Î ²¢ Ý¢ ÐS¢‹Î ÜU¢ ÈñUG S¢H¢ wG¢Îé
ãè ¥ÐÝï ¼G¢Úñ ÐÚ ÜUÚ Hï Ï¢çËÜU ¼ÎÏ¢èÚ ± §çwG¼²¢Ú ÜU¢ ²ïã Á¢¢}¢ï¥G
±SÈGU(4) ¥ËH¢ãé ÜïU S¢¢‰¢ ãè }¢éwG¼S¢(5) ãñ J §S¢è
çH²ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥ÐÝï }¢éÜGUgS¢ ÜUH¢}¢ }¢ï´ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
1...Úãè S¢ãè ÜéUGÃ±¼ J 2...S¢¢ïÝ¢ Ó¢¢æÎè ÐÚ¶Ýï ±¢H¢/S¢¢ïÝï ÜU¢ ÜU¢Ú¢ïÏ¢¢Ú ÜUÚÝï
±¢H¢ J 3.....ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ §GË}¢ J 4...ÜU¢ç}¢H ¼ÚèÝ çS¢ÈGU¼ J 5...¶G¢S¢ J
¥¢ñÚ ¼ïÚ¢ ÚÏ¢ ãè Á¢¢ï Ó¢¢ã¼¢ ãñ ÐñÎ¢
ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ï Ó¢¢ã¼¢ ãñ ÐS¢‹Î
ÜUÚ¼¢ ãñ, H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ÐS¢‹Î ± Ý¢ÐS¢‹Î
ÜU¢ ÜU¢ï§ü §çwG¼²¢Ú Ýãè´ J
çÈUÚ ÎêS¢Úï }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥¢ñÚ ¼ïÚ¢ ÚÏ¢ ãè Á¢¢Ý¼¢ ãñ çÁ¢S¢ï H¢ïx¢
¥ÐÝï S¢èÝ¢ï´ }¢ï´ ÀéÐ¢» Ú¶¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
çÁ¢S¢ï Á¢G¢çãÚ ÜUÚ¼ï ãñ´ J
ÝvGH ãñ çÜU çÜUS¢è Ï¢éÁG¢éx¢ü I ÜU¢ï wG¢éÎ¢ ÜUè ¼GÚÈGU
S¢ï §à¢¢Ú¢ ãé±¢ : “¥¢Ð Á¢¢ï Ó¢¢ãï´ }¢éÛ¢ S¢ï }¢¢æx¢ï´, ¥¢Ð ÜU¢ï ¥G¼G¢
çÜU²¢ Á¢¢»x¢¢ J” ¥¢ñÚ ±¢ïã Ï¢éÁG¢éx¢ü I }¢éS¼Á¢¢Ï¢égé¥G¢(3)
‰¢ï, ¼¢ï ¥¢Ð I Ýï Á¢±¢Ï¢Ý ¥GÁ¢üG çÜU²¢ : “ ±¢ïã
Á¢G¢¼ Á¢¢ï Á¢}¢è¥G ©GHê}¢(4) ÐÚ ãG¢±è ãñ, »ÜU »ïS¢ï Á¢¢çãH S¢ï
ÈGUÚ}¢¢¼è ãñ }¢¢æx¢ Á¢¢ï }¢¢æx¢Ý¢ Ó¢¢ã¼¢ ãñ, }¢éÛ¢ï v²¢ }¢¢’Hê}¢ çÜU }¢ïÚï
çH²ï ÈéUGH¢æ à¢ñ Ï¢ïã¼Ú ãñ ¥¢ñÚ ÈéUGH¢æ Ï¢ïã¼Ú Ýãè´ Ï¢çËÜU Á¢¢ï ¼éÛ¢ï
ÐS¢‹Î ãñ ±¢ïãè }¢éÛ¢ï ÐS¢‹Î ãñ J”
¼zG±èÁ¢G ÜïU çH²ï ÎêS¢Úè §S¢ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï |¢è Á¢ïGãìÝ }¢ï´ Ú¶Ý¢
Á¢GMÚè ãñ çÜU ¥x¢Ú »ÜU à¢wGS¢ ¼éÛ¢ S¢ï ²ïã ÜUãï çÜU ¼ïÚï S¢Ï¢ ©}¢êÚ }¢ï´
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Ú¢ ÚÏ¢ ÐñÎ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ Á¢¢ï Ó¢¢ãï ¥¢ñÚ
ÐS¢‹Î ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ, §Ý ÜU¢ ÜéUÀ §çwG¼²¢Ú Ýãè´ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Ú¢ ÚÏ¢ Á¢¢Ý¼¢ ãñ Á¢¢ï §Ý ÜïU S¢èÝ¢ï´ }¢ï´
ÀéÐ¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Á¢G¢çãÚ ÜUÚ¼ï ãñ´ J
3.....çÁ¢Ý ÜUè ãÚ Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼è ãñ J
4.....¼}¢¢}¢ ©GHê}¢ J
¥‹Á¢¢}¢ Îï¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ ¼ïÚè ¼}¢¢}¢ ãG¢Á¢¢¼ ÜUè ¼ÎÏ¢èÚ }¢ñæ ÜUÚ¼¢ (1)
ãêæ §S¢ çH²ï ¼ê ¥ÐÝï Á¢é}H¢ ©}¢êÚ }¢ïÚï ãG±¢Hï ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ ¼ê ¥ÐÝï
çÜUS¢è ¥ã}¢ ÜU¢}¢ ÜU¢ï S¢Ú ¥‹Á¢¢}¢ ÎïÝï }¢ï´ }¢àxG¢êH Úã ¥¢ñÚ ²ïã ÜUãÝï
±¢H¢ à¢wGS¢ ¼ïÚï ÝÁ¢GÎèÜU ±¢ÜïGU§üG ¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ S¢ï ±¢çÜGUÈGU ã¢ï ¥¢ñÚ
Ï¢ïã¼ÚèÝ ÜéUGÃ±¼ï ãG¢çÜU}¢¢ ÜU¢ }¢¢çHÜU |¢è ã¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï §Ú¢Îï ÜU¢ï
ÐêÚ¢ ÜUÚÝï ÜUè ÜéUGÃ±¼ Ú¶¼¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã ¼éÛ¢ ÐÚ ÚãGè}¢¢ï ÜUÚè}¢ |¢è
ã¢ï J §S¢ ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ ±¢ïã à¢wGS¢ }¢éœ¢ÜGUè ¥¢ñÚ ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú ¥¢ñÚ
S¢¢çÎÜéUGH ÜGU¢ñH(2) |¢è ã¢ï, ¼¢ï v²¢ ¼ê ©S¢ à¢wGS¢ ÜUè §S¢ ¥GÁ¢Gè}¢
Ðïà¢ÜUà¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï ãGÜGU }¢ï´ ¥GÁ¢Gè}¢ ¼ÚèÝ x¢GÝè}¢¼ Ýãè´ S¢}¢Û¢ïx¢¢ ?
¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè Ýï’}¢¼ ¶G²¢H Ýãè´ ÜUÚïx¢¢ ? ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè §ç‹¼ã¢§ü
»ãGS¢¢Ý }¢‹Îè ÜU¢ }¢¢ï’¼çÜGUÎ Ýãè´ ã¢ïx¢¢ ? ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU à¢éçRU²¢ ¥¢ñÚ
çS¢ÈGU¼¢ï S¢Ý¢(3) }¢ï´ §ç‹¼ã¢ Ýãè´ ÜUÚ Îïx¢¢ ? ²ÜGUèÝÝ Á¢GMÚ ÜUÚïx¢¢ J
çÈUÚ Á¢Ï¢ ±¢ïã ÜU¢ï§ü à¢ñ ¼ïÚï çH²ï ÐS¢‹Î ÜUÚïx¢¢ çÁ¢S¢ ÜUè ¥ÓÀ¢§ü
¼éÛ¢ ÐÚ ±¢Á¢ïãG G Ý ã¢ï, ¼¢ï ¼ê ©S¢ ÜUè §S¢ ÐS¢‹ÎèÎx¢è ÐÚ ãÚçx¢Á¢G }¢HêH
¥¢ñÚ ÜUÏ¢èÎ¢ ¶G¢ç¼GÚ(4) Ýãè´ ã¢ïx¢¢ Ï¢çËÜU ¼éÛ¢ï ©S¢ ÐÚ ÐêÚ¢ »’ç¼}¢¢Î
ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼ïÚ¢ çÎH ÜU¢ç}¢H ¼G¢ñÚ ÐÚ }¢é¼}G ¢§Ý ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï ²ÜGUèÝ
ã¢ïx¢¢ çÜU ±¢ïã à¢wGS¢ ±¢ïãè Ó¢èÁ¢G }¢ïÚï çH²ï }¢é‹¼¶GÏ¢ ÜUÚïx¢¢ Á¢¢ï }¢ïÚï çH²ï
}¢éÈUG èÎ ¥¢ñÚ }¢ïÚï ãGÜUG }¢ḯ Ï¢ïã¼Ú ã¢ï, ¥x¢Ó¢ïü Ï¢¢’Î }¢ḯ §S¢ ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢ ÜéUÀ
ãè ã¢ï HïçÜUÝ ¼é}¢ ÜU¢ï ©S¢ ÐÚ ÜU¢ç}¢H »’ç¼}¢¢Î ã¢ïx¢¢ J
Á¢Ï¢ ¼é}¢ »ÜU §‹S¢¢Ý ÐÚ §S¢ ¼GÚãG ÜU¢ »’ç¼}¢¢Î ÜUÚ S¢ÜU¼ï
ã¢ï ¼¢ï ¼é}ãï´ v²¢ ãñ çÜU ¥ÐÝï Á¢é}H¢ ©}¢êÚ ¥ÐÝï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú
ÜïU ãG±¢Hï Ýãè´ ÜUÚ¼ï ? ãG¢H¢æçÜU ±¢ïãè ãñ Á¢¢ï Á¢G}¢èÝ¢ï ¥¢S}¢¢Ý ÜïU
çÝÁ¢G¢}¢ ÜUè ¼ÎÏ¢èÚ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ãÚ ¥G¢çH}¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
¥G¢çH}¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ ÜGU¢çÎÚ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÜGU¢çÎÚ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ ÚãGì}¢ ÜUÚÝï
±¢Hï S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÚãGè}¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ x¢GÝè S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ x¢GÝè ãñ J ±¢ïã
1...§ç‹¼Á¢G¢}¢ J 2...Ï¢¢¼ ÜU¢ S¢ÓÓ¢¢ J 3...¼¢’ÚèÈGU J 4.....Ú‹Á¢èÎ¢ çÎH J
¥ÐÝï ÜU¢ç}¢H §GË}¢ ¥¢ñÚ ãéGSÝï ¼ÎÏ¢èÚ S¢ï ±¢ïã à¢ñ ¼é}ã¢Úï çH²ï
}¢é‹¼¶GÏ¢ ÜUÚïx¢¢ çÁ¢S¢ ¼ÜU ¼é}ã¢Ú¢ ±ãì}¢ ± x¢é}¢¢Ý Ýãè´ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ J
¼¢ï Á¢Ï¢ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ãè ¼ïÚï Á¢é}H¢ ©}¢êÚ ÜU¢ ÜUÈGUèH ¥¢ñÚ
Á¢G¢ç}¢Ý ãñ ¼¢ï ¼éÛ¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ¼}¢¢}¢ ¼¥GËHéÜUG ¢¼ S¢ï }¢é‹ÜGU¼G¥G ã¢ï ÜUÚ
ã}¢¢¼Ý ¥ÐÝè ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè §SH¢ãG }¢ḯ }¢àxG¢êH ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ Á¢¢ï Á¢¢ï
Ó¢èÁ¢Gḯ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼ïÚï S¢¢}¢Ýï H¢¼¢ Úãḯ ©Ý ÐÚ Ú¢Á¢Gè Úãï ¥x¢Ó¢ïü
©S¢ ÜU¢ ãéSG Ý ± ÜéUÏG ãG(1) ¼éÛ¢ ÐÚ }¢é‹ÜUçS¢ÈGU Ý ã¢ï v²êçæ ÜU wG¢Îé ¢ ÜUè ¼GÚÈGU
S¢ï Á¢¢ï Ó¢èÁ¢G ã¢ïx¢è ±¢ïã ¼ïÚï ãGÜUG }¢ḯ Ï¢ïã¼Ú ¥¢ñÚ ¶GñÚ ãè ã¢ïx¢è J
çÚÁ¢G¢ çÏ¢H ÜGUÁ¢G¢(2) ÜU¢ Ï¢²¢Ý
çÚÁ¢G¢ çÏ¢HÜGUÁ¢G¢ ÜïU çS¢HçS¢Hï }¢ï´ |¢è Î¢ï ¥}¢í Á¢ïGãìÝ Ýà¢èÝ
ÜUÚÝï Á¢GMÚè ãñ´ ¼¢çÜU ãGÜGUèÜGU¼ï ãG¢H ÜUè ±Á¢G¢ãG¼ ã¢ï Á¢¢» : »ÜU ¼¢ï
²ïã çÜU çÚÁ¢G¢ çÏ¢HÜGUÁ¢G¢ ÜU¢ ãG¢H ¥¢ñÚ }¢¥¢H(3) }¢ḯ v²¢ ÈGU¢§Î¢ ãñ ?
çÈGUHãG¢H ¼¢ï §S¢ ÜU¢ ÈGU¢§Î¢ ²ïã ãñ çÜU ÈGUÚ¢x¢G¼ï ÜGUËÏ¢ ¥¢ñÚ Ï¢ïÜU¢Ú
çÈGURU¢ï ¼à±èà¢ S¢ï ÝÁ¢¢¼ ãG¢çS¢H ã¢ï¼è ãñ, Ï¢¢’Á¢G ÁG¢é¤ã¢Î(4) Ýï §S¢è
çH²ï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU Á¢Ï¢ ÜGUÁ¢G¢ ± ÜGUÎÚ ãGÜUG ãñ ¼¢ï }¢é¥¢G }¢H¢¼ï çÁ¢G‹Îx¢è
}¢ḯ x¢G}¢ ± çÈGURU Ï¢ï }¢¢’Ý¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¥SH ±¢ïã ãGÎèS¢ à¢ÚèÈGU ãñ
Á¢¢ï ãGÁé ¢G Úê (6) S¢ï }¢‹ÜGUH ê ãñ çÜU ãéÁG ¢G Úê (6)
Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢S¢ªGÎ 5 S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(5)
(»ï §ÏÝï }¢S¢ªGÎ
5) ¼éÛ¢ï çÜUS¢è }¢é¥¢G }¢Hï }¢ḯ çÈGURU ± ¼à±èà¢ Ýãèæ ã¢ïÝè
Ó¢¢çã²ï, §S¢ çH²ï çÜU Á¢¢ï ÜéUÀ }¢éÜGUgÚ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ±¢ïã ¥¢ ÜUÚ Úãïx¢¢
¥¢ñÚ Á¢¢ï ¼ïÚï çH²ï }¢éÜUG gÚ Ýãè´ ãñ ±¢ïã ãÚçx¢Á¢G ¼éÛ¢ ÐÚ ±¢çÚÎ Ýãè´ ã¢ïx¢¢ J
1 .....¥ÓÀ¢ ã¢ï Ý ¢ ²¢ Ï¢é Ú ¢ ã¢ï Ý ¢ J 2 .....¼vG Î èÚ ÐÚ Ú¢Á¢G è ÚãÝï J
3 .....¥‹Á¢¢}¢ J 4.....Á¢G¢çãÎ¢ï´ J

²ïã ÜUH¢}¢ ÝçÏ¢Ä²ï ¥ÜUÚ}¢ (6) ÜU¢ ÜUH¢}¢ï
}¢éÏ¢¢ÚÜU ãñ Á¢¢ï çÝã¢²¼ Á¢¢}¢ï¥G ¥¢ñÚ Ï¢Hèx¢G(1) ãñ çÜU ¥ËÈGU¢Á¢G
çÏ¢ËÜéUH }¢éwG¼S¢Ú ãñ´ }¢x¢Ú Ï¢ï à¢é}¢¢Ú }¢¥G¢Ýè ÐÚ }¢éà¼ç}¢H ãñ ¥¢ñÚ
çÚÁ¢G¢ çÏ¢H ÜGUÁ¢G¢ ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢ ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï ²ïã ÈGU¢§Î¢ ãñ çÜU ÜGUÁ¢G¢
ÐÚ Ú¢Á¢Gè ã¢ïÝï ±¢Hï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢
¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè çÚÁ¢G¢ ¥¢ñÚ
wG¢éàÝêÎè |¢è ãG¢çS¢H ã¢ïx¢è, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©Ý S¢ï Ú¢Á¢Gè ãé±¢
¥¢ñÚ ±¢ïã ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï J
§S¢ ÜïU Ï¢Ú ¥GvS¢ wG¢éÎ¢±‹Îï ÜéUGgêS¢ ÜUè Ý¢Ú¢Á¢Gè §S¢ Îé‹²¢ }¢ï´
¼¢ï çÈGURU, x¢G}¢ ¥¢ñÚ ÐÚïà¢¢Ýè ±x¢ñGÚ¢ ÐñÎ¢ ÜUÚ¼è ãñ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼
}¢ï´ |¢è wG±¢ã }¢wG±¢ã Ï¢¢ïÛ¢ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ Ï¢Ýïx¢è v²êæçÜU
ÜGUÁ¢G¢» §H¢ãè ¼¢ï Ï¢ãÚ ãG¢H Ý¢çÈGUÁ¢G ã¢ï ÜUÚ Úãïx¢è, ¼ïÚè Ý¢Ú¢Á¢Gè
¥¢ñÚ ¼ïÚï §Ú¢Îï S¢ï ±¢ïã Ï¢ÎH Ýãè´ S¢ÜU¼è, Á¢ñS¢¢ çÜU Á¢ñGH ÜïU
¥à¥G¢Ú }¢ï´ ÜUã¢ x¢²¢ ãñ :
(1) »ï ÝzGS¢ ! ¼ïÚï çH²ï Á¢¢ï ÜéUÀ }¢éÜGUgÚ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ©S¢ ÐÚ S¢Ï¢í
ÜUÚ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ ¼ïÚï çH²ï }¢éÜGUgÚ Ýãè´ ©S¢ S¢ï ¶G¢§ÈGU ã¢ïÝï ÜUè
Á¢GMÚ¼ Ýãè´ v²êæçÜU ±¢ïã ¼éÛ¢ ÐÚ ±¢çÚÎ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ J
(2) ¥¢ñÚ §S¢ Ï¢¢¼ ÐÚ ²ÜGUèÝ Ú¶ çÜU Á¢¢ï ÜéUÀ }¢éÜGUgÚ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ±¢ïã
Á¢GMÚ ç}¢H ÜUÚ Úãïx¢¢ Ó¢¢ãï ¼ê S¢Ï¢í ÜUÚï ²¢ Ï¢ï S¢Ï¢íè ÜU¢ }¢éÁ¢G¢ãÚ¢ ÜUÚï J
1.....ÜU¢ç}¢H J 2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥ËH¢ã ©Ý S¢ï Ú¢Á¢Gè ¥¢ñÚ
±¢ïã ¥ËH¢ã S¢ï Ú¢Á¢Gè J 3....²ã¢æ HzGÁ¢G “ ” ‰¢¢, ²ïã
çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜ ¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï
ÎéLS¼ HzGÁ¢G “ ” ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
¥¢ñÚ ¥GvGH}¢‹Î §‹S¢¢Ý Ú¢ãG¼ï ÜGUËÏ¢ ¥¢ñÚ S¢±¢Ï¢ï Á¢‹Ý¼ ÜU¢ï
À¢ïÇG ÜUÚ ©S¢ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú Ýãè´ ÜUÚ¼¢ Á¢¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ Ï¢¢ïÛ¢
¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ Ï¢Ýï ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ S¢ï Ï¢ï ÈGU¢§Î¢ çÈGURU ¥¢ñÚ
¼à±èà¢ H¢çãGÜGU Úãï J ÎêS¢Úè ©S¢êHè Ï¢¢¼ ²ïã ãñ çÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢
ÜUè Ý¢Ú¢Á¢Gè }¢ï´ ÝévGS¢¢Ý ÜU¢ ¥‹Îïà¢¢ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢Gè}¢ ¶G¼GÚ¢ }¢éÁ¢G}¢Ú(1)
ãñ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý Ý ã¢ï ¼¢ï ©S¢ï ¥ÐÝï ÐÚ Ý¢Ú¢Á¢G ÜUÚÝï
±¢H¢ §‹S¢¢Ý Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ ÜéUÈíG ± çÝÈGU¢ÜGU }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï Á¢¢¼¢
ãñ, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU §S¢ ÜUH¢}¢ }¢ï´ x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï :
»ï ãGÏ¢èÏ¢ ! ã}¢ï´ ¼ïÚï ÚÏ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ !
²ïã H¢ïx¢ ©S¢ ±vG¼ ¼ÜU }¢éS¢H}¢¢Ý
Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼ï Á¢Ï¢ ¼ÜU ¥¢Ð ÜU¢ï ¥ÐÝï
¼}¢¢}¢ ¼Ý¢Á¢G¥G¢¼ }¢ï´ ¥ÐÝ¢ ãG¢çÜU}¢ï
}¢é¼GHÜGU ¼SHè}¢ Ý ÜUÚï´ çÈUÚ ¥¢Ð ÜïU
ÈñGUS¢Hï ÜïU ç¶GH¢ÈGU ¥ÐÝï ÜéUGHêÏ¢ }¢ï´
Á¢GÚ¢ü Ï¢Ú¢Ï¢Ú Úç‹Á¢à¢ |¢è }¢ãGS¢êS¢ Ý
ÜUÚï´ Ï¢çËÜU çÎH¢ï Á¢¢Ý ¥¢ñÚ çÚÁ¢G¢ ±
Úx¢GÏ¢¼ S¢ï ©S¢ï ¼SHè}¢ ÜUÚïæ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï §S¢ ¥¢²» ÜUÚè}¢¢ }¢ï´ ©S¢ à¢wGS¢ ÜïU
§ü}¢¢Ý ÜUè ãè ÝÈGUè ÜUÚ Îè ¥¢ñÚ ÝçÈGU» §ü}¢¢Ý ÐÚ ÜGUS¢}¢ ¶¢§ü ãñ Á¢¢ï
ÈñGUS¢H» ÚS¢êH ÜU¢ï ÐS¢‹Î Ý ÜUÚï ¥¢ñÚ ÝÏ¢è ÜU¢ ÈñGUS¢H¢
S¢éÝ ÜUÚ çÎH }¢ï´ ¼æx¢è ¥¢ñÚ Ï¢ï Ó¢ñÝè }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚï, ¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢
ÈñGUS¢H» wG¢éÎ¢±‹Îè ÜU¢ï ¼SHè}¢ Ý ÜUÚï Ï¢çËÜU ©HÅ¢ ©S¢ S¢ï Ý¢Ú¢Á¢G
1.....Ð¢ïà¢èÎ¢ 2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï »ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ¼é}ã¢Úï ÚÏ¢ ÜUè
ÜGUS¢}¢ ±¢ïã }¢éS¢H}¢¢Ý Ý ã¢ï´x¢ï Á¢Ï¢ ¼ÜU ¥ÐÝï ¥¢ÐS¢ ÜïU Û¢x¢ÇGï }¢ï´ ¼é}ãï´ ãG¢çÜU}¢ Ý
Ï¢Ý¢»æ çÈUÚ Á¢¢ï ÜéUÀ ¼é}¢ ãéGv}¢ ÈGUÚ}¢¢ Î¢ï ¥ÐÝï çÎH¢ï´ }¢ï´ ©S¢ S¢ï LÜU¢±Å Ý Ð¢»æ
¥¢ñÚ Á¢è S¢ï }¢¢Ý Hï´ J
ã¢ï ±¢ïã ÜñUS¢ï }¢¢ïç}¢Ý ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ? ãéÁG ¢G Úê ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
S¢ï »ÜU ÜéUGÎS¢è ãGÎèS¢(1) }¢Ú±è ãñ çÁ¢S¢ ÜïU ¥ËÈGU¢Á¢G ²ïã ãñ´ :
(2)
Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢ïÚè ¼vGÎèÚ ÐÚ Ú¢Á¢Gè Ý ã¢ï ¥¢ñÚ }¢ïÚè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ¥¢Ýï
±¢Hè }¢éS¢èÏ¢¼¢ḯ ÐÚ S¢¢çÏ¢Ú Ý ã¢ï ¥¢ñÚ }¢ïÚè ¥G¼¢G ÜUÎ¢ü Ýï’}¢¼¢ḯ ÜU¢ à¢éRU
Ý ¥Î¢ ÜUÚï ¼¢ï »ïS¢¢ à¢wGS¢ }¢ïÚï Ï¢Á¢¢» çÜUS¢è ¥¢ñÚ ÜU¢ï ÚÏ¢ Ï¢Ý¢ Hï J
§S¢ ãGÎèS¢ }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ x¢¢ï²¢ ²êæ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ çÜU
²ïã à¢wGS¢ Á¢Ï¢ }¢éÛ¢ S¢ï Ú¢Á¢Gè Ýãè´, v²êæçÜU ¼vGÎèÚ ÐÚ Ý¢ÜU }¢éæã
Ó¢ÉG¢¼¢ ãñ ¼¢ï çÈUÚ ²ïã ¥ÐÝ¢ ÚÏ¢ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ Ï¢Ý¢ Hï Á¢¢ï §S¢ ÜU¢ï
¥ÓÀ¢ Hx¢ï, ¥GvGH}¢‹Î Á¢¢Ý¼¢ ãñ çÜU ²ïã §ç‹¼ã¢§ü Á¢GÁ¢í ¥¢ñÚ Ç¢æÅ
ÜïU ¥ËÈGU¢Á¢G ãñ´, »ÜU Ï¢éÁG¢éx¢ü I S¢ï Á¢Ï¢ ©GÏ¢êçÎÄ²¼ ¥¢ñÚ
ÚÏ¢êçÏ¢Ä²¼ ÜU¢ }¢¢’Ý¢ ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ x¢²¢, ¼¢ï ©S¢ Ýï v²¢ ãè ¥ÓÀ¢
Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“ÚÏ¢êçÏ¢Ä²¼ ²ïã ãñ çÜU ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ Á¢¢ï Ó¢¢ãï ãéGv}¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ
©GÏ¢êçÎÄ²¼ ²ïã ãñ çÜU Ï¢‹Î¢ ©S¢ ÜïU ãÚ ãGév}¢ ¥¢ñÚ ÜGUÁ¢G¢ ÜU¢ï çÏ¢H¢
Ó¢êÝ¢ï Ó¢Ú¢ ¼SHè}¢ ÜUÚï, Á¢Ï¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï§ü ãéGv}¢ Îï ¥¢ñÚ
Ï¢‹Î¢ Ý ¼¢ï ©S¢ ÜUè ¼¢’}¢èH ÜUÚï ¥¢ñÚ Ý ©S¢ ÜU¢ï ÐS¢‹Î ÜUÚï ¼¢ï ±ã¢æ
©GÏ¢êçÎÄ²¼ ¥¢ñÚ ÚÏ¢êçÏ¢Ä²¼ ÜéUÀ |¢è Ýãè´ J”
§S¢ }¢ï´ x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ãG¢H ÜU¢ï ©GÏ¢êçÎÄ²¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU
ÜUÚ¢ï, ¼¢çÜU ¼é}ãï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢ÎÎ ¼¢ñÈGUèÜGU S¢ï S¢H¢}¢¼è
ÝS¢èÏ¢ ã¢ï J
ãGÎèS¢ çÁ¢S¢ ÜïU Ú¢±è S¢ÚÜU¢Ú 6 ã¢ï´ ¥¢ñÚ çÝSÏ¢¼
1.....±¢ïã
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU ã¢ï J

S¢Ï¢í ÜU¢ Ï¢²¢Ý

S¢Ï¢í »ÜU ÜUÇG±è Î±¢ ãñ ¥¢ñÚ Ý¢ wG¢éà¢x¢±¢Ú à¢ÚÏ¢¼ ãñ
}¢x¢Ú çÝã¢²¼ Ï¢¢ Ï¢ÚÜU¼ ¥¢ñÚ ãÚ ¼GÚãG ÜUè }¢‹ÈGU¥G¼ ÜU¢ }¢êçÁ¢Ï¢
¥¢ñÚ Á¢GÚè¥G¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ ¼GÚãG ÜUè }¢Á¢GÚü¼ ÜU¢ï ÎzG¥G ÜUÚ¼¢ ãñ, Á¢Ï¢
Î±¢ »ïS¢è Ï¢¢ Ï¢ÚÜU¼ ¥¢ñÚ Ý¢ÈïGU¥G ã¢ï ¼¢ï ¥GvGH}¢‹Î §‹S¢¢Ý
¼GÏ¢è¥G¼ ÐÚ Á¢Ï¢í ÜUÚ ÜïU |¢è »ïS¢è Î±¢ §çS¼’}¢¢H ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
Í¢êæÅ Í¢êæÅ ÜUÚ ÜïU ¥ÐÝï ÐïÅ }¢ï´ Ç¢H Hï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¼Ë¶Gè
¥¢ñÚ ¼ïÁ¢Gè ÜU¢ï Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ²êæ ÜUã¼¢ ãñ çÜU §S¢ Î±¢ ÜUè
¼Ë¶Gè ¼¢ï »ÜU Í¢ÇGè |¢Ú ÜïU çH²ï ãñ }¢x¢Ú §S¢ ÜU¢ ÝzG¥G S¢¢Hã¢
S¢¢H ¼ÜU Ï¢¢ÜGUè ÚãÝï ±¢H¢ ãñ J
¥Ï¢ ã}¢ ©Ý }¢Ý¢ÈïGU¥G ÜUè ¼zGS¢èH Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãñ´ Á¢¢ï S¢Ï¢í
S¢ï ãG¢çS¢H ã¢ï¼ï ãñ´, Á¢¢Ý H¢ï çÜU S¢Ï¢í Ó¢¢Ú ¼GÚãG ÜU¢ ãñ :
{1} S¢Ï¢í ¥GHœ¢G¢¥G¼ {2} S¢Ï¢í ¥GçÝH }¢¢’çS¢²¼ {3} S¢Ï¢í ¥GÝ
ÈéUGÁG¢êçHgé‹²¢ {4} Îé‹²¢ ÜïU }¢S¢¢§Ï¢ ± ¥¢H¢}¢ ÐÚ S¢Ï¢í J
Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ S¢Ï¢í ÜUè ¼Ë¶Gè Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ }¢Á¢GÜUêÚ¢
Ó¢¢Ú¢ï´ çÜGUS}¢ ÜïU S¢Ï¢í ÐÚ ÜU¢ÚÏ¢‹Î ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ©S¢ï ¼G¢¥G¢¼ ¥¢ñÚ
¼G¢¥G¢¼ ÐÚ §çS¼ÜGU¢}¢¼ ÜUè Ýï’}¢¼ï ©GÁ¢G}¢¢ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï¼è ãñ, ¥¢ç¶GÚ¼
}¢ï´ S¢±¢Ï¢ï ¥GÁ¢Gè}¢ ÜU¢ }¢éS¼çãGÜGU Ï¢Ý¼¢ ãñ ¥¢ñÚ »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ï Îé‹²¢
}¢ï´ x¢éÝ¢ã¢ï´ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU Ý¼¢§Á¢ï Ï¢Î S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï Á¢¢¼è
ãñ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU ±Ï¢¢H }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ïÝï S¢ï |¢è Ï¢Ó¢
Á¢¢¼¢ ãñ ÝèÁ¢G »ïS¢¢ à¢wGS¢ ¼GHÏ¢ï Îé‹²¢ ÜU¢ï ¼ÜüU ÜUÚ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢
Ð¢æÓ¢ Ú¢ïÁ¢G¢ çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´ }¢à¢¢çx¢GHï Îé‹²±è S¢ï ¥Hx¢ Úã¼¢ ãñ, »ïS¢¢
à¢wGS¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ©¶GÚ±è S¢ï |¢è }¢ãGÈGUêÁ¢G Úãïx¢¢, ©S¢ ÜïU
¥¢’}¢¢Hï ¶GÚñ |¢è Á¢G¢»¥G Ýãè´ ã¢ï¼ï ¥¢ñÚ Îé‹²±è §çÏ¼H¢ ± ¥¢Á¢G}¢¢§à¢
}¢ï´ S¢¢çÏ¢¼ ÜGUÎ}¢ Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥¢S¢¢§à¢ï Îé‹²¢ ãG¢çS¢H Ý ã¢ïÝï ÐÚ
Ú‹Á¢èÎ¢ ¶G¢ç¼GÚ(1) Ýãè´ ã¢ï¼¢, ¼¢ï §S¢ S¢Ï¢í S¢ï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ¼G¢¥G¼,
§S¢ ÜïU ÎÚÁ¢¢¼ï ¥G¢çHÄ²¢, ¼G¢¥G¼ ÜU¢ S¢±¢Ï¢, ¼vG±¢, Á¢G¢ïãìÎ ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¥ÓÀ¢ Ï¢ÎH¢, ¥ÓÀè Á¢Á¢G¢ ¥¢ñÚ
S¢±¢Ï¢ï ÜUS¢èÚ ãG¢çS¢H ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÈGU±¢§Îï S¢Ï¢í ÜUè ÐêÚè ¼zGS¢èH
ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ãè Á¢¢Ý¼¢ ãñ J
S¢Ï¢í Á¢GÚÚ ÚS¢¢æ Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚ Îï¼¢ ãñ
S¢Ï¢í ÜUè ±Á¢ã S¢ï »ÜU ¼¢ï §‹S¢¢Ý Ï¢ï S¢Ï¢íè S¢ï ÐñÎ¢ ã¢ïÝï ±¢Hè
Á¢Á¢G¥G ÈGUÁ¢G¥G ÜUè }¢à¢vGÜGU¼ S¢ï Ï¢Ó¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ }¢ï´ Ï¢ï S¢Ï¢íè
ÜU¢ Ú‹Á¢ Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Úã¼¢ ãñ çÈUÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ¼ÜïüU
S¢Ï¢í ÐÚ çÎ²ï Á¢¢Ýï ±¢Hï ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ }¢ï´ Úã¼¢ ãñ HïçÜUÝ
¥x¢Ú §‹S¢¢Ý Ï¢ï S¢Ï¢íè ÜUÚï, çx¢H¢ çà¢v±¢ ÜUè Á¢GÏ¢¢Ý ÎÚ¢Á¢G ÜUÚï ¼¢ï
©S¢ ÜUè ãÚ }¢‹ÈGU¥G¼ ÈGU¢ñ¼ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥‹±¢¥G¢ï ¥vGS¢¢}¢
ÜUè }¢Á¢GÚ¢ü¼(2) ± ¼ÜU¢HèÈGU }¢ï´ ÈæUS¢ Á¢¢¼¢ ãñ v²êæçÜU Á¢Ï¢ ±¢ïã
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼G¢¥G¼ ± Ï¢‹Îx¢è Ï¢Á¢¢ H¢Ýï ÜUè }¢à¢vGÜGU¼
ÐÚ S¢Ï¢í Ýãè´ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ¼G¢¥G¼ ¥¢ñÚ Ï¢‹Îx¢è }¢¢ñH¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè Ýï’}¢¼
S¢ï }¢ãGM}¢ Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼G¢¥G¼ ÐÚ ÜU¢ÚÏ¢‹Î Ý ã¢ï S¢ÜïUx¢¢ ²¢ Ï¢ï S¢Ï¢íè
ÜïU Ï¢¢§GS¢ ¼G¢¥G¼ ÐÚ ©S¢ï Î±¢}¢ ÝS¢èÏ¢ Ýãè´ ã¢ïx¢¢, ¼¢ï }¢¼üÏ¢»
§çS¼ÜGU¢}¢¼ Ýãè´ Ð¢ S¢ÜïUx¢¢ Á¢¢ï »ÜU ¥¢’H¢ }¢¼üÏ¢¢ ãñ ²¢ ÈéUGvGÎ¢Ýï
S¢Ï¢í(3) ÜïU Ï¢¢§GS¢ ÈéUGÁG¢êçHÄ²¢¼ ± Hx¢Gç±Ä²¢¼ï Îé‹²¢ S¢ï Ýãè´ Ï¢Ó¢ïx¢¢
¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã ± }¢¢’çS¢Ä²¼ }¢ï´ ÐÇG Á¢¢»x¢¢ ²¢ ÈéUGvGÎ¢Ýï S¢Ï¢í ÜUè çÏ¢Ý¢
ÐÚ Îé‹²±è ¼vHèÈGU ± }¢éS¢èÏ¢¼ ÜïU ±vG¼ çà¢v±¢ çà¢ÜU¢²¼ ÜUè
1...x¢G}¢x¢èÝ çÎH J 2...ÝévGS¢¢Ý Îïã Ó¢èÁ¢G¢ï´ J 3...S¢Ï¢í ÜUè ÜU}¢è J
Á¢GÏ¢¢Ý ÎÚ¢Á¢G ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG S¢Ï¢í ÜïU S¢±¢Ï¢ S¢ï }¢ãGM}¢ Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ
Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢ï S¢Ï¢íè çÎ¶¢Ýï ÐÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU S¢±¢Ï¢ ÜïU
§GH¢±¢ S¢Ï¢í ÜUÚÝï ÐÚ Îé‹²¢ }¢ï´ Á¢¢ï Ýï’}¢¼ ç}¢HÝï ±¢Hè ‰¢è ±¢ïã |¢è
©S¢ ÜïU ã¢‰¢ S¢ï çÝÜUH Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ï S¢Ï¢íè ÜU¢ }¢éÁ¢G¢ãÚ¢ ÜUÚ ÜïU »ÜU
}¢éS¢èÏ¢¼ ÜïU Ï¢Á¢¢» ÜU§ü }¢éS¢èÏ¢¼ï´ }¢¢ñH Hï Hï¼¢ ãñ çÜU Îé‹²¢ ÜUè Ýï’}¢¼ï´
|¢è ã¢‰¢ S¢ï çÝÜUH Á¢¢¼è ãñæ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ |¢è ÈGU¢ñ¼ ã¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ, ÜU§ü ©HÛ¢Ýï´ ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ´, S¢Ï¢í Á¢ñS¢è ©G}Î¢ Ýï’}¢¼ S¢ï
}¢ãGM}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, Ï¢¢’Á¢G Ï¢éÁG¢éx¢¢ïZ (k) ÜU¢ ÜGU¢ñH ãñ :
}¢éS¢èÏ¢¼ ÜïU ±vG¼ S¢Ï¢í Ý
ÜUÚÝ¢ }¢éS¢èÏ¢¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢Î¼Ú }¢éS¢èÏ¢¼ ãñ J
çHã¢Á¢G¢ ©S¢ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï ÜU¢ v²¢ ÈGU¢§Î¢ Á¢¢ï
ãG¢çS¢H à¢éÎ¢ à¢ñ ÜU¢ï |¢è ÈGU¢ñ¼ ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ x¢é}¢ à¢éÎ¢ à¢ñ ÜU¢ï ±¢ÐS¢
Ý H¢ S¢ÜïU J çHã¢Á¢G¢ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¢ï çÜU ¥x¢Ú »ÜU à¢ñ (Ýï’}¢¼ï
Îé‹²±è) ÈGU¢ñ¼ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ÎêS¢Úè ¼¢ï ÈGU¢ñ¼ Ý ã¢ï ²¢’Ýè S¢Ï¢í J
ÈGUÁ¢GèH¼ï S¢Ï¢í ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè 5 S¢ï »ÜU
çÝã¢²¼ Á¢¢}¢ï¥G ÜGU¢ñH }¢‹ÜGUêH ãñ, ¥¢Ð (5) Ýï »ÜU
à¢wGS¢ ÜU¢ï S¢Ï¢í ÜUè ¼ËÜGUèÝ ÜUÚ¼ï ãé±ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¼éÛ¢ ÐÚ ¼vGÎèÚï §Ë¢¢ãè Á¢GMÚ Á¢¢Úè ã¢ï ÜUÚ Úãïx¢è, ã¢æ ¥x¢Ú
¼ê S¢Ï¢í ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ Ð¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ï¢ï S¢Ï¢íè ÜU¢ à¢ï±¢
§çwG¼²¢Ú ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï x¢éÝãx¢¢Ú ã¢ïx¢¢ J
çÈUÚ }¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ çÜU ¥x¢Ó¢ïü ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Á¢G¢¼ï
Ï¢ÚãGÜGU ÐÚ ¼±vÜéUH ± |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚ¼ï ãé±ï çÎH ÜU¢ï ©S¢ ÜUè Ó¢¢ã¼
ÜUè Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï ¥Hx¢ ÜUÚÝ¢, ÝzGS¢ï ¥}}¢¢Ú¢ ÜU¢ï ©S¢ ÜUè Ï¢éÚè ¥G¢Î¢¼
S¢ï Ú¢ïÜUÝ¢, Îé‹²±è }¢é¥G¢}¢H¢¼ ÜUè ¼Î¢Ï¢èÚ ± ¼Á¢¢±èÁ¢G ÜU¢ï ¼ÜüU ÜUÚ
ÎïÝ¢, ¥ÐÝï }¢é¼¥GçËHÜGU ÝzG¥G ± ÝévGS¢¢Ý ÜUè Ó¢èÁ¢G¢ïæ S¢ï »’Ú¢Á¢G
ÜUÚ¼ï ãé±(1) ï ¥ÐÝ¢ S¢¢Ú¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çS¢ÐéÎü
ÜUÚÝ¢, ÝzGS¢ï ¥}}¢¢Ú¢ ÜUè çÝx¢Ú¢Ýè ÜUÚÝ¢, çÜUS¢è ¥}¢í ÜïU ÈGU¢ñ¼ ã¢ï
Á¢¢Ýï ÐÚ ÝzGS¢ ÜU¢ï Ï¢ï S¢Ï¢íè S¢ï Ú¢ïÜUÝ¢, Á¢Ï¢ çÜU »ïS¢ï }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ Ï¢ï
S¢Ï¢íè ÜUÚÝ¢ §S¢ ÜUè çÈGU¼GÚ¼ ± çS¢çÚà¼(2) }¢ï´ Î¢ç¶GH ãñ ÝèÁ¢G
ÝzGS¢ ÜU¢ï çÚÁ¢G¢ ÜUè Hx¢¢}¢ ÎïÝ¢ ¥¢ñÚ ÝÈGUÚ¼ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ÝzGS¢ ÜU¢ï
S¢Ï¢í ÜïU ¼Ë¶G ¥¢ñÚ ÜUÇG±ï Í¢êæÅ çÐH¢Ý¢, ²ïã S¢Ï¢ }¢é‹ÎçÚÁ¢» Ï¢¢H¢
©}¢êÚ Ý¢ ÜGU¢çÏ¢Hï Ï¢ÚÎ¢à¼ ãñ´ ¥¢ñÚ ²ïã çÝã¢²¼ |¢¢Úè Ï¢¢ïÛ¢ ¥¢ñÚ
}¢éçàÜUH ¼ÚèÝ ¼GÚèÜïGU §GH¢Á¢ ãñ HïçÜUÝ ¥ÐÝè §SH¢ãG ¥¢ñÚ ÎéLS¼è
ÜUè S¢ãGèãG ¼ÎÏ¢èÚ |¢è çS¢ÈüGU ²ïãè ãñ ¥¢ñÚ ²ïãè çS¢Ú¢¼ïG }¢éS¼ÜGUè}¢ ãñ
¥¢ñÚ §S¢è çS¢Ú¢¼Gï }¢éS¼ÜGUè}¢ ÐÚ Ó¢HÝï ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢ ¥ÓÀ¢ ãñ ¥¢ñÚ
S¢¥G¢Î¼ ± ÝïÜU Ï¢wG¼è ÜïU ãG¢H¢¼ §S¢è S¢ï ÐñÎ¢ ã¢ï S¢ÜU¼ï ãñ´ J
¼é}¢ ©S¢ }¢¢HÎ¢Ú Ï¢¢Ð ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU v²¢ ÜUã¼ï ã¢ï Á¢¢ï
¥ÐÝï Ï¢è}¢¢Ú Ï¢ïÅï ÜU¢ï ¶Á¢êÚ ¥¢ñÚ S¢ïÏ¢ ±x¢ñGÚ¢ ÈUH ¶¢Ýï ÜU¢ï Ýãè´ Îï¼¢
¥¢ñÚ ÈUH Èéí GÅ ÜUè Ýï’}¢¼ï´ ÎïÝï ÜïU Ï¢Á¢¢» ©S¢ ÜU¢ï »ÜU S¢wG¼ ¼GÏ¢è¥G¼
}¢é¥GçËH}¢(3) ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚ Îï¼¢ ãñ Á¢¢ï S¢¢Ú¢ çÎÝ ¼¢’Hè}¢ ÜïU çH²ï
§S¢ï ¥ÐÝï Ð¢S¢ Ú¢ïÜïU Ú¶¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ï Ç¢æÅ¼¢ Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢
Ï¢¢Ð §S¢ ÜU¢ï S¢è´Í¢è Hx¢¢Ýï(4) ÜïU çH²ï ãGÁÁ¢¢}¢(5) ÜïU Ð¢S¢ Hï Á¢¢¼¢
1 .....¼±ÁÁ¢¢ïã Ý ÜUÚ¼ï ãé±ï J 2...ç}¢Á¢G¢Á¢ J 3...©S¼¢Î J 4...Á¢¢Ý±Ú ÜïU S¢è´x¢
ÜU¢ï ãGÁÁ¢¢}¢ çÁ¢S}¢ ÐÚ Ú¶ ÜUÚ Ó¢êS¢¼ï ãñ́ ¼¢çÜU wG¢êÝ »ÜU Á¢x¢ã Á¢}¥G ã¢ï Á¢¢» çÈUÚ ©S¢
}¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ©S¼Ú¢ }¢¢Ú ÜUÚ ¶GÚ¢Ï¢ wG¢êÝ çÝÜU¢H¼ï ãñ́ J
5 .....S¢è´Í¢è Hx¢¢Ýï ±¢Hï J
ãñ, Á¢¢ï §S¢ï ¥ÐÝï ¥G}¢Hï Á¢Ú¢üãGè S¢ï ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU Îï¼¢ ãñ v²¢ ¼é}¢
²ïã ¶G²¢H ÜUÚ S¢ÜU¼ï ã¢ï çÜU ©S¢ ÜU¢ Ï¢¢Ð §S¢ï Ï¢éwGH ± ÜU‹Á¢êS¢è ÜUè
çÏ¢Ý¢ ÐÚ ¶¢Ýï ÜU¢ï ÈUH Ýãè´ Îï¼¢ Á¢Ï¢ çÜU ©S¢ ÜU¢ Ï¢¢Ð ¥Á¢ÝÏ¢è
H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ |¢è ÈGUÄ²¢Á¢Gè(1) S¢ï Ðïà¢ ¥¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ ¼GÚãG }¢¢Hè
¼¥G¢±éÝ ÜUÚ¼¢ ãñ »ïS¢¢ à¢wGS¢ ¥ÐÝè ¥±H¢Î ÜïU ãGÜGU }¢ï´ ÜñUS¢ï
Ï¢¶GèH ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ¥±H¢Î S¢ï ¥ÐÝ¢ }¢¢H¢ï Î¢ñH¼
v²êæÜUÚ Ú¢ïÜU S¢ÜU¼¢ ãñ ãG¢H¢æçÜU ©S¢ ÜïU Ð¢S¢ Á¢¢ï ÜéUÀ ãñ ©S¢ ÜUè
¥±H¢Î ÜïU çH²ï ãè ãñ J
ÝèÁ¢G S¢wG¼ ¼GÏ¢è¥G¼ }¢é¥GçËH}¢ ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚ ÜïU v²¢ ±¢ïã
§S¢ï Îé¶ ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU ÎïÝ¢ Ó¢¢ã¼¢ ãñ ? ãÚçx¢Á¢G Ýãè´ v²êæçÜU ©S¢ ÜU¢
Ï¢ïÅ¢ ¼¢ï ©S¢ ÜUè ¥¢æ¶¢ï´ ÜUè Æ‹ÇÜU ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU çÎH ÜU¢ Ó¢ñÝ ãñ
Ï¢çËÜU Ï¢ïÅï ÜU¢ï ¥x¢Ú ã±¢ |¢è Hx¢ Á¢¢» ¼¢ï Ï¢¢Ð Ï¢ïÓ¢ñÝ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ,
ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ ±¢ïã ¥ÐÝï Ï¢ïÅï ÜïU S¢¢‰¢ »ïS¢¢ S¢éHêÜU §S¢ çH²ï ÜUÚ¼¢
ãñ çÜU ±¢ïã Á¢¢Ý¼¢ ãñ çÜU §S¢ }¢ï´ §S¢ ÜUè Ï¢ïã¼Úè ãñ ¥¢ñÚ ¼¢’Hè}¢ ±
¼<Ï¢Ä²¼ ÜUè §S¢ ‰¢¢ïÇGè S¢è }¢à¢vGÜGU¼ ± ¼vHèÈGU S¢ï ©S¢ ÜU¢ Ï¢ïÅ¢
¥GÁ¢Gè}¢ ÜU}¢¢H¢¼ ¥¢ñÚ ¥¢’H¢ çS¢ÈGU¢¼ ÜU¢ }¢¢çHÜU Ï¢Ý Á¢¢»x¢¢ J
ÝèÁ¢G ©S¢ ¶GñÚ wG±¢ã, }¢éçwGHS¢ ¥¢ñÚ }¢¢çãÚ ¼GÏ¢èÏ¢ ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU ¼é}ã¢Ú¢ v²¢ ¶G²¢H ãñ Á¢¢ï »ÜU H¢x¢GÚ ¥¢ñÚ Ý¢ÁG¢éÜU
ãG¢H }¢ÚèÁ¢G ÜU¢ï Ð¢Ýè ÐèÝï S¢ï Ú¢ïÜU Îï¼¢ ãñ ãG¢H¢æçÜU ©S¢ }¢ÚèÁ¢G ÜU¢ï
à¢ÎèÎ Œ²¢S¢ Hx¢ Úãè ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ çà¢g¼ï Œ²¢S¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ©S¢ ÜU¢
ÜUHïÁ¢¢ Á¢H Úã¢ ã¢ï¼¢ ãñ HïçÜUÝ ±¢ïã ¼GÏ¢èÏ¢ ©S¢ï ÜUÇG±è Î±¢ Îï¼¢
ãñ Á¢¢ï ©S¢ }¢ÚèÁ¢G ÜUè ¼GÏ¢è¥G¼ ¥¢ñÚ ÝzGS¢ ÐÚ çx¢Ú¢æ ã¢ï¼è ãñ ¼¢ï v²¢
¼é}¢ ²ïã ¶G²¢H ÜUÚ S¢ÜU¼ï ã¢ï çÜU ±¢ïã ¼GÏ¢èÏ¢ }¢ÚèÁ¢G S¢ï Îéà}¢Ýè ¥¢ñÚ
¥GÎ¢±¼ ¥¢ñÚ ©S¢ï ¥çÁ¢GÄ²¼ ÎïÝï ÜïU çH²ï »ïS¢è Î±¢ Îï Úã¢ ãñ ?
ãÚçx¢Á¢G Ýãè´ Ï¢çËÜU §S¢ }¢ï´ ©S¢ }¢ÚèÁ¢G ÜïU S¢¢‰¢ S¢Ú¢S¢Ú ¶GñÚ wG±¢ãè
1 .....S¢¶G¢±¼ J
¥¢ñÚ »ãGS¢¢Ý ãñ v²êæçÜU ¼GÏ¢èÏ¢ Á¢¢Ý¼¢ ãñ çÜU }¢ÚèÁ¢G Ï¢ ¼ÜGU¢Á¢G¢» à¢ã±¼
Á¢¢ï ÜéUÀ ¼GHÏ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ §S¢ }¢ï´ ©S¢ ÜUè ãH¢ÜU¼ ¥¢ñÚ }¢¢ñ¼ ãñ ¥¢ñÚ
©S¢ï §S¢ S¢ï Ú¢ïÜUÝï ¥¢ñÚ Ï¢¢Á¢G Ú¶Ýï }¢ï´ ãè ©S¢ ÜUè çà¢ÈGU¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÜGU¢ ãñ J
¼¢ï ¼}ãï´ §Ý ç}¢S¢¢H¢ï´ S¢ï ¥‹Î¢Á¢G¢ Hx¢¢Ý¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¥x¢Ú
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ çÜUS¢è ±vG¼ »ÜU Ú¢ïÅè ²¢ »ÜU çÎÚã}¢ ¼é}ãï´
¥G¼G¢ Ýãè´ ÜUÚ¼¢ ¼¢ï ¼é}ãï´ ²ÜGUèÝ Ú¶Ý¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ §S¢ ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ãñ çÜU Á¢¢ï ÜéUÀ ¼é}¢ Ó¢¢ã¼ï ã¢ï ±¢ïã S¢Ï¢ ÜéUÀ
¼é}ãï´ ¥G¼G¢ ÜUÚ Îï v²êæçÜU ±¢ïã ÈGUÁGH ± Á¢êÎ ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ, ¼é}ã¢Úè
¼æx¢ÎS¼è S¢ï ÐêÚè ¼GÚãG ±¢çÜGUÈGU ãñ, ©S¢ S¢ï ÜU¢ï§ü à¢ñ }¢wGÈGUè ¥¢ñÚ
Ð¢ïà¢èÎ¢ Ýãè´, §S¢ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ¥x¢Ú ±¢ïã ¥ãGÜU}¢éH ãG¢çÜU}¢èÝ ¼é}ãï´
¼é}ã¢Úè Ó¢¢ã¼ ÜUè Ó¢èÁ¢G ¥G¼G¢ Ýãè´ ÜUÚ Úã¢ ¼¢ï §S¢ ÜU¢ ²ïã }¢¼GHÏ¢
ãÚçx¢Á¢G Ýãè´ çÜU N ±¢ïã à¢ñ ©S¢ ÜïU Ð¢S¢ Ýãè´ ²¢ ±¢ïã ¥G¢çÁ¢Á¢G
ãñ ²¢ ©S¢ï ¼é}ã¢Úè ãG¢H¼ ÜU¢ Ð¼¢ Ýãè´ ²¢ ±¢ïã Ï¢¶GèH ãñ J ±¢ïã ¼¢ï
§Ý ¼}¢¢}¢ ©G²êÏ¢ ± ÝÜGU¢§S¢ S¢ï Ð¢ÜU ¥¢ñÚ }¢éÝÁGÁ¢G¢ ãñ J ±¢ïã ¼}¢¢}¢
x¢GçÝ²¢ï´ S¢ï Ï¢ÇG¢ x¢GÝè, ¼}¢¢}¢ ÜéUGÎÚ¼ ±¢H¢ï´ S¢ï Ï¢ÇG¢ ÜGU¢çÎÚ, ¼}¢¢}¢
§GË}¢ ±¢H¢ï´ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ ¥G¢çH}¢ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ ¥çS¶G²¢ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ
Á¢±¢Î(1) ¥¢ñÚ ÜUÚè}¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ ¼é}ãï´ ²ÜGUèÝ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU
¼é}ã¢Úè Ó¢¢ã¼ ÜUè Ó¢èÁ¢Gïæ Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ ±¢ïã ¼é}ãï´ §S¢ çH²ï ¥G¼G¢
Ýãè´ ÜUÚ¼¢ çÜU §S¢ }¢ï´ ¼é}ã¢Úè §SH¢ãG ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Úè }¢éÁ¢G}¢Ú(2) ã¢ï¼è
ãñ, ¥G¼G¢ Ý ÜUÚÝï ÜUè ±Á¢ã §GÁÁ¢G ²¢ Ï¢éwGH Ýãè´ Ï¢çËÜU ±¢ïã ¼¢ï
ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ ²êæ §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
Á¢G}¢èÝ }¢ï´ Á¢¢ï ÜéUÀ ãñ ±¢ïã S¢Ï¢ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï ¼é}ã¢Úï çH²ï ÐñÎ¢ çÜU²¢ ãñ J
1 .....²ã¢æ HzGÁ¢G “S¢¶Gè” ¼ãGÚèÚ ‰¢¢, çÁ¢S¢ï HzGÁ¢G “Á¢±¢Î” S¢ï Ï¢ÎH çÎ²¢
ãñ, v²êæçÜU Ï¢¢Úè ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï HzGÁ¢G “S¢¶Gè” §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï ÜU¢ï ÈGU¼¢±¢
ÚÁ¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 27 S¢.165 ÐÚ }¢‹¥G çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 2.....Ð¢ïà¢èÎ¢ J
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : çÁ¢S¢ Ýï ¼é}ã¢Úï çH²ï Ï¢Ý¢²¢, Á¢¢ï ÜéUÀ Á¢G}¢èÝ
}¢ï´ ãñ J
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ Ï¢éwGH ÜUè çÝSÏ¢¼ ÜñUS¢ï
ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ Á¢Ï¢ çÜU ©S¢ Ýï ¼é}ãï´ ¥ÐÝè }¢¢’çÚÈGU¼ Á¢ñS¢è Ýï’}¢¼ï´
©GÁ¢G}¢¢ ¥G¼G¢ ÜUè çÁ¢S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ¼}¢¢}¢ Ýï’}¢¼ï´ ãñÓ¢ ãñ´, »ÜU }¢àãêÚ
ãGÎèS¢ }¢ï´ ±¢çÚÎ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
(1)
}¢ñ́ ¥ÐÝï Î¢ïS¼¢ḯ ÜU¢ï Îé‹²¢ ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ S¢ï §S¢ ¼GÚãG ÎêÚ Ú¶¼¢ ãêæ çÁ¢S¢
¼GÚãG }¢ïãÚÏ¢¢Ý Ó¢Ú±¢ã¢ ¥ÐÝï ªæÅ¢ï´ ÜU¢ï ¶G¢çÚà¢ Á¢GÎ¢ ªæÅ¢ï´ S¢ï ¥Hx¢
Ú¶¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼éÛ¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Îé‹²¢±è à¢Î¢§Î ± }¢S¢¢§Ï¢
}¢ï´ Ú¶ï ¼¢ï §S¢ Ï¢¢¼ ÐÚ ²ÜGUèÝ Ú¶ çÜU ±¢ïã ¼ïÚ¢ §ç}¼ãG¢Ý HïÝï ¥¢ñÚ
¼ïÚè ¥¢Á¢G}¢¢§à¢ ÜUÚÝï S¢ï Ï¢ï çÝ²¢Á¢G ãñ, ±¢ïã ¼ïÚï ãG¢H S¢ï ±¢çÜGUÈGU ãñ, ¼ïÚï
Á¢G¢ï’ÈGU ¥¢ñÚ ÜU}¢Á¢G¢ïÚè ÜU¢ï |¢è Á¢¢Ý¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¼éÛ¢ ÐÚ ÚªÈG ±
ÚãGè}¢ |¢è ãñ, v²¢ ¼ê Ýï ãGéÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ÜU¢ ²ïã
ÜGU¢ñHï }¢éÏ¢¢ÚÜU Ýãè´ S¢éÝ¢ ? ¥¢Ð (6) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥ÐÝï Ï¢‹Î» }¢¢ïç}¢Ý ÐÚ, ¥ÐÝï

Ï¢ÓÓ¢ï ÐÚ à¢ÈGUèÜGU }¢¢æ S¢ï |¢è çÁ¢G²¢Î¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý(3) ãñ J
Á¢Ï¢ ¼ê Ýï ²ïã Ï¢¢¼ Á¢¢Ý Hè ¼¢ï çÈUÚ ¼éÛ¢ï §S¢ Ï¢¢¼ ÐÚ ²ÜGUèÝ
Ú¶Ý¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼ïÚè §SH¢ãG ÜïU çH²ï ¼éÛ¢ï ¼vHèÈGU
¥¢ñÚ }¢éS¢èÏ¢¼ }¢ï´ Ç¢H¼¢ ãñ, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU §GË}¢ }¢ï´ ¼ïÚè §SH¢ãG
}¢‹ÁG¢êÚ ãñ }¢x¢Ú ¼ê §S¢ S¢ï Ï¢ï ¶GÏ¢Ú ãñ J §S¢è §SH¢ãG ¥¢ñÚ ¼ÚçvGÜGU²ï
ÎÚÁ¢¢¼ ÜïU çH²ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥ÐÝï Î¢ïS¼¢ï´ ¥¢ñÚ }¢vGÏ¢êH Ï¢‹Î¢ḯ
3...²ã¢æ HzGÁ¢G “à¢ÈGUèÜGU” ÜU¢ï ãGÁ¢GÈGU çÜU²¢ x¢²¢ ãñ, v²êæçÜU §S¢ Ý¢}¢ ÜU¢
§¼GH¢ÜGU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï }¢‹¥G ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
ÜU¢ï §çÏ¼H¢ ± ¥¢Á¢G}¢¢§à¢ }¢ḯ ÜUS¢Ú¼ S¢ï Ç¢Hï Ú¶¼¢ ãñ ãG¢H¢æçÜU ²ïã
¼GÏ¢ÜGU¢ ©S¢ ÜUè ÎÚx¢¢ã }¢ï´ çÝã¢²¼ Ï¢¢ §GÁGÁ¢G¼ ¼GÏ¢ÜGU¢ ãñ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU
ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï »ÜU }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Á¢Ï¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ çÜUS¢è
ÜGU¢ñ}¢ ÜU¢ï ¥ÐÝ¢ Î¢ïS¼ Ï¢Ý¢¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ï }¢éwG¼çHÈGU ¥¢Á¢G}¢¢§à¢¢ï´
}¢ï´ Ç¢H¼¢ ãñ J
ÎêS¢Úï }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Ï¢ïà¢ÜU S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¥ç}Ï¢²¢ ( ) §ç}¼ãG¢Ý ¥¢ñÚ

¥¢Á¢G}¢¢§à¢ }¢ï´ Ç¢Hï Á¢¢¼ï ãñ´ çÈUÚ à¢ãèÎ H¢ïx¢ çÈUÚ ±¢ïã Á¢¢ï ©Ý ÜïU
ÝÁ¢GÎèÜU ãñ´ ¥¢ñÚ çÈUÚ ±¢ïã Á¢¢ï ©Ý ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU J
¼¢ï Á¢Ï¢ ¼ê ²ïã Îï¶ï çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¼éÛ¢ S¢ï Îé‹²¢
ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢ï Ú¢ïÜU Ú¶¢ ãñ ²¢ ¼ïÚï çH²ï ÜUS¢Ú¼ S¢ï }¢S¢¢§Ï¢ ± }¢éçàÜUH¢¼
ÐñÎ¢ ÜUÚ Úã¢ ãñ ¼¢ï ²ÜGUèÝ Ú¶ çÜU ²ïã Ï¢¢¼ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè
ÎÚx¢¢ã }¢ḯ ¼ïÚï Ï¢¢ §GÁÁG ¢G¼ ¥¢ñÚ S¢¢çãGÏ¢ï }¢¼üÏ¢¢ ã¢ïÝï ÜUè ¥GH¢}¢¼ ãñ ¥¢ñÚ
±¢ïã ¼éÛ¢ï ¥ÐÝï ¥¢ñçH²¢ ( ) ÜïU Ú¢S¼ï ÐÚ Ó¢H¢Ý¢ Ó¢¢ã¼¢
ãñ, Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ¼ïÚï ¼}¢¢}¢ ãG¢H¢¼ S¢ï ±¢çÜGUÈGU ãñ ¥¢ñÚ çÜUS¢è
Ï¢¢¼ }¢ï´ ¼ïÚ¢ }¢¢ïã¼G ¢Á¢ Ýãè´ (Ï¢çËÜU §Ý Ï¢¢¼¢ï´ S¢ï ©S¢ï ¼ïÚè §SH¢ãG }¢‹ÁG¢Úê ãñ)
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜéUÚG ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ḯ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜïU ãéGv}¢ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU
S¢Ï¢í S¢ï ÜU¢}¢ H¢ï, Ï¢ïà¢ÜU ¼é}¢ ã}¢¢Úè
çãGÈGU¢Á¢G¼ ¥¢ñÚ çÝx¢¢ã }¢ï´ ã¢ï J
3...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ »ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ¼é}¢ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜïU ãéGv}¢ ÐÚ ÆãÚï
Úã¢ï çÜU Ï¢ïà¢ÜU ¼é}¢ ã}¢¢Úè çÝx¢ãÎ¢à¼ }¢ï´ ã¢ï J
çHã¢Á¢G¢ }¢S¢¢§Ï¢ ± }¢éçàÜUH¢¼ ÜïU ±vG¼ ¼éÛ¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜU¢ »ãGS¢¢Ý }¢‹Î ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ±¢ïã ¼éÛ¢ï Îé‹²±è
HÁ¢G¢§Á¢G(1) S¢ï ÎêÚ Ú¶ ÜUÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶Ý¢ Ó¢¢ã¼¢ ãñ,
¼ïÚè §SH¢ãG ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ã¼¢ ãñ, ¼éÛ¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ ¥G¼G¢ ÜUÚÝ¢
Ó¢¢ã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ¥Ï¢Ú¢Ú(2) ± }¢éÜGUÚüÏ¢èÝ ÜïU }¢Î¢çÚÁ¢(3)
ÐÚ ÈGU¢§Á¢G ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ã¼¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ Ï¢‹Î» }¢¢ïç}¢Ý ÜïU ãGÜGU }¢ï´ }¢S¢¢§Ï¢
± }¢éçàÜUH¢¼ ÜU¢ Ý¼èÁ¢¢ çÝã¢²¼ ãè ¥ÓÀ¢ ãñ ¥¢ñÚ MãG¢Ýè ¥G¼G¢¥¢ïæ
ÜU¢ S¢Ú Ó¢à}¢¢ ãñ J
ÈGUSH
wG¢éH¢S¢¢ ²ïã çÜU Á¢Ï¢ ¼éÛ¢ï ²ÜGUèÝ S¢ï ²ïã Ï¢¢¼ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï
x¢§ü çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼ïÚï çH²ï §S¢ ÜGUÎÚ Ú¢ïÁ¢Gè ÜU¢ Á¢G¢ç}¢Ý ã¢ï
Ó¢éÜU¢ ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ¼ïÚè ãG²¢¼ï Îé‹²¢ ÜUè Ï¢ÜGU¢ ±¢Ï¢S¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ S¢ï
§GÏ¢¢Î¼ Ï¢Á¢¢ H¢ S¢ÜïU ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥ÐÝï §Ú¢Îï ÜïU }¢é±¢çÈGUÜGU ãÚ Ó¢èÁ¢G
ÜU¢ï Á¢ñS¢ï Ó¢¢ãï ±éÁ¢êÎ }¢ï´ H¢Ýï ÐÚ ÜéUGÎÚ¼ Ú¶¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¼ïÚï ãÚ
±vG¼ ¥¢ñÚ ãÚ Í¢ÇGè ¥¢ñÚ ãG¢H¼ ÜUè ãG¢Á¢¼ ± Á¢GMÚ¼ S¢ï |¢è ±¢çÜGUÈGU
ãñ, ¼¢ï ¼éÛ¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè çÁ¢G}}¢ïÎ¢Úè ¥¢ñÚ ÜUÈGU¢H¼ ÐÚ
|¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ±¢’Îï ÜU¢ï S¢ÓÓ¢¢ Á¢¢ÝÝ¢ Ó¢¢çã²ï J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÐÚ §S¢ »’ç¼}¢¢Î ¥¢ñÚ |¢Ú¢ïS¢ï S¢ï ¼é}ã¢Úï çÎH
ÜU¢ï S¢éÜêUÝ ± §¼G}¢èÝ¢Ý ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úè ¼GÏ¢è¥G¼ ¥GH¢§ÜGU
± ¥SÏ¢¢Ï¢ï Îé‹²±è S¢ï ¥Hx¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ çÎH ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU §Ý
¥SÏ¢¢Ï¢ ± ¥GH¢§ÜGU S¢ï ÜUÅ Á¢¢»x¢¢ J
ãGÜGUèÜGU¼ ²ïã ãñ çÜU ¼¥GËHéÜGU¢¼ ¥¢ñÚ ¥SÏ¢¢Ï¢ï Îé‹²±è |¢è
©S¢ ±vG¼ ãè }¢éÈGUèÎ ¥¢ñÚ çÜUÈGU¢²¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ Á¢Ï¢ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè
}¢çà¢Ä²¼ ã¢ï, çx¢GÁ¢G¢ ¶¢Ýï ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ãÁG}¢ }¢ï´ ¥¢S¢¢Ýè ¥¢ñÚ
S¢ãêH¼, §S¢è ¼GÚãG ÐèÝï ÜUè Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜïU §çS¼’}¢¢H }¢ï´ S¢ãêH¼, çÈUÚ
1...Îé‹²¢ ÜUè HÁGÁ¢G¼¢ï´ J 2...ÝïÜU Ï¢‹Î¢ï´ J 3...ÎÚÁ¢¢ï´ J
¶¢Ýï ÐèÝï ÜUè ¥à²¢ }¢ï´ ¼GÏ¢è¥G¼ ÜïU }¢é±¢çÈGUÜGU ± wG¢éà¢ x¢±¢Ú ã¢ïÝï
ÜUè çS¢ÈGU¼ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè §Ý }¢ï´ ÐñÎ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ çÈUÚ §Ý
¥à²¢ S¢ï Ï¢ÎÝ }¢ï´ ÜéUGÃ±¼ ¥¢ñÚ ÝzG¥G |¢è ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè §Ý
}¢ï´ Ú¶¼¢ ãñ ÝèÁ¢G §Ý wG¢éÎ¢ïü Ý¢ïà¢ ÜUè ¥à²¢ S¢ï ¼GÏ¢è¥G¼ ÐÚ çx¢Ú¢Ýè
¥¢ñÚ §Ý ÜïU ÝévSG ¢¢Ý ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè ¥ÐÝï §Ú¢Îï ¥¢ñÚ
}¢çà¢Ä²¼ S¢ï ÎêÚ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ Ý¢ÈGïU¥G ©S¢è ÜUè Á¢G¢¼ï Ï¢¢
Ï¢ÚÜU¢¼ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïãè ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ ãñ, ¼¢ï ãÚ ¼GÚãG ÜU¢
§çwG¼²¢Ú çS¢ÈüGU ©S¢è ÜUè Á¢G¢¼ ÜU¢ï ãñ çHã¢Á¢G¢ ©S¢è ÐÚ
¼±vÜéUH ¥¢ñÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï }¢é¥G¢}¢H¢¼ }¢ï´ ¥ÐÝè
¼Î¢Ï¢èÚ ÜU¢ï ¥ãç}}¢Ä²¼ Ý Î¢ï Ï¢çËÜU ©S¢ Á¢G¢¼ ÜUè ¼Î¢Ï¢èÚ ±
§ç‹¼Á¢G¢}¢ ÐÚ çÜUÈGU¢²¼ ± §ç‹ãGS¢¢Ú ÜUÚ¢ï Á¢¢ï }¢éÎçÏÏ¢Úï Á¢G}¢èÝ¢ï ¥¢S}¢¢Ý
ãñ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ¥¢ç²‹Î¢ ÜïU Ðí¢ïx¢í¢}¢¢ï´ }¢ï´ x¢G¢ñÚ¢ï çÈGURU S¢ï |¢è
ÝÁ¢¢¼ Î¢ï ¥¢ñÚ ²êæ Ý S¢¢ïÓ¢¢ï çÜU ²ïã ÜU¢}¢ ÜUH }¢éÛ¢ï çÜUS¢ ¼GÚãG
¥‹Á¢¢}¢ ÎïÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ ²ïã ÜU¢}¢ ÜUH ã¢ïx¢¢ ²¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ ²ïã
ÜU¢}¢ ¥‹Á¢¢}¢ ÎïÝï ÜïU çH²ï v²¢ S¢êÚ¼ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï,
}¢¼GHÏ¢ ²ïã ãñ çÜU “à¢¢²Î” ¥¢ñÚ “¥x¢Ú-}¢x¢Ú” ÜïU Ó¢vÜUÚ }¢ï´ Ý
ÐÇG¢ï v²êæçÜU §S¢ S¢ï ¼Á¢G²è»G ±vG¼(2) ¥¢ñÚ }¢S¢MçÈGUÄ²¼ï çÎH ÜïU
çS¢±¢ ÜéUÀ ãG¢çS¢H Ýãè´ ã¢ï¼¢ }¢é}¢çÜUÝ ãñ çÜU ÜUH »ïS¢ï ãG¢H¢¼ S¢¢}¢Ýï
¥¢ Á¢¢»æ çÁ¢Ý ÜU¢ ¼é}ãḯ ±ã}¢ ± x¢é}¢¢Ý |¢è Ý ‰¢¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ï¢¢¼ḯ ¥¢ñÚ
Ðí¢ïx¢í¢}¢ ¼é}¢ Ï¢Ý¢ Úãï ‰¢ï ¥¢ñÚ çÁ¢Ý }¢é¥¢G }¢H¢¼ }¢ḯ ¼é}¢ x¢G¢ñÚ¢ï ¶G¢ïÁ¢G ÜUÚ
Úãï ‰¢ï §Ý }¢ḯ S¢ï ÜU¢ï§ü Ý ã¢ï S¢ÜïU ¥¢ñÚ S¢¢ïÓ¢¢ï çÏ¢Ó¢¢Ú }¢ḯ Ï¢ï ÈGU¢§Î¢ ±vG¼
Á¢G¢»¥G Ó¢H¢ Á¢¢», Ï¢çËÜU çÎH ÜUè }¢S¢MçÈGUÄ²¼ ¥¢ñÚ ©G}¢í Ï¢ÚÏ¢¢Î
Á¢¢Ýï ÐÚ ¶GS¢¢Ú¢ ¥¢ñÚ Ðà¢ï}¢¢Ýè ©Æ¢Ýè ÐÇGï J çÜUS¢è Á¢G¢çãÎ Ýï ÜUã¢ ãñ :
1...}¢éçàÜUH¢¼ }¢ï´ ÜU¢ÚS¢¢Á¢G J 2...±vG¼ Á¢G¢»¥G ã¢ïÝï J
¼Á¢ü}¢¢ : ¼vGÎèÚï wG¢éÎ¢±‹Îè }¢ï´ ãÚ à¢ñ ÜU¢ ÈñGUS¢H¢ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ,
çHã¢Á¢G¢ ¼ÈGUvÜéUÚ¢¼ ÜU¢ï wG±¢ã }¢wG±¢ã ¥ÐÝï ªÐÚ }¢éS¢ËH¼G Ý
ÜUÚ¢ï, ¥¢ñÚ “à¢¢²Î” ± “¥x¢Ú }¢x¢Ú” ÜïU Ó¢vÜUÚ S¢ï ¥ÐÝï ¥¢Ð
ÜU¢ï ¥}Ý }¢ï´ Ú¶¢ï J
»ÜU ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢ü I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
¼Á¢ü}¢¢ : (1) Á¢¢ï ÜéUÀ ã¢ïÝ¢ ãñ ±¢ïã ¥ÐÝï ±vG¼ }¢ï´ Á¢GMÚ ã¢ï ÜUÚ
Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢¢çãH ± Ï¢ï ¶GÏ¢Ú §‹S¢¢Ý wG±¢ã }¢wG±¢ã ¥ÐÝï ¥¢Ð
ÜU¢ï }¢à¢vGÜGU¼ ¥¢ñÚ x¢G}¢ }¢ï´ Ç¢Hï Ú¶¼¢ ãñ J
(2) ¼¢ï }¢é}¢çÜUÝ ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ ¼éÛ¢ï ¶G¼GÚ¢ ãñ ±¢ïã Ý ã¢ï ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜUè
¼éÛ¢ï ©}}¢èÎ ãñ ±¢ïã |¢è Ý ã¢ï J
“»ï ÝzGS¢ ! ã}¢¢Úï çãGSS¢ï }¢ï´ çS¢ÈüGU ±¢ïãè Ó¢èÁ¢G ¥¢»x¢è Á¢¢ï
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ã}¢¢Úï çH²ï }¢éÜGUgÚ ÜUÚ Îè ãñ ±¢ïã ã}¢¢Ú¢
}¢¢ñH¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïãè ã}¢ï´ ÜU¢ÈGUè ¥¢ñÚ ã}¢¢Ú¢ ÜU¢ÚS¢¢Á¢G ãñ J”
±¢ïã »ïS¢¢ ÜGUÎèÚ ãñ çÜU ©S¢ ÜUè ÜéUGÎÚ¼ ÜUè §ç‹¼ã¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ
±¢ïã »ïS¢¢ ãGÜUè}¢ ãñ çÜU ©S¢ ÜUè çãGv}¢¼¢ḯ ÜUè ãGÎ Ýãè´ ¥¢ñÚ »ïS¢¢ ÚãGè}¢
ãñ çÜU ©S¢ ÜUè ÚãG}¢¼¢ï´ ÜUè §ç‹¼ã¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ Á¢¢ï §Ý çS¢ÈGU¢¼ ÜU¢
}¢¢çHÜU ãñ ±¢ïãè §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ ¥ãH ãñ çÜU ©S¢è ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ¥¢ñÚ
¼±vÜéUH çÜU²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¼}¢¢}¢ ÜU¢}¢ ©S¢ ÜïU ãG±¢Hï çÜU²ï
Á¢¢»æ çHã¢Á¢G¢ çS¢ÈGU¼ï ¼zG±èÁ¢G ÐÚ ÜGU¢§}¢ Úã¢ï ¥¢ñÚ ²ïã ¥GÜGUèÎ¢ |¢è
Ú¶¢ï çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU §GË}¢ }¢ḯ }¢ïÚï çH²ï Á¢¢ï ÜéUÀ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ
¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ ã¢ïx¢¢ S¢Ï¢ }¢ïÚï }¢é±¢çÈGUÜGïU ãG¢H(1) ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Ú ãñ ¥x¢Ó¢ïü
}¢ïÚ¢ §GË}¢ ©S¢ ÜUè ÜñUçÈGUÄ²¢¼ ¥¢ñÚ ¼zGS¢èH¢¼ ÜU¢ï Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ J
1...}¢ïÚè ãG¢H¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU J
¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï ²êæ |¢è ¼ËÜGUèÝ ÜUÚ¢ï : “»ï ÝzGS¢ ! Ýç±à¼»
¼vGÎèÚ Á¢GMÚ ç}¢H ÜUÚ Úãïx¢¢, xG¢éSS¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢ïÓ¢ñÝè Ï¢ï ÈGU¢§Î¢ ãñ
(1)
¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Úè ¼¢ï ©S¢ }¢ï´ ãñ Á¢¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUÚï, çHã¢Á¢G¢ xG¢éSS¢ï
¥¢ñÚ Ý¢Ú¢Á¢Gè ÜUè ÜU¢ï§ü ±Á¢ã Ýãè´ J”
»ï ÝzGS¢ ! Á¢Ï¢ ¼ê ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÚÏ¢ ã¢ïÝï ÐÚ Ú¢Á¢Gè
ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜïU ãéGv}¢ ¥¢ñÚ ¼vGÎèÚ ÐÚ v²êæ Ú¢Á¢Gè Ýãè´ ãG¢H¢æçÜU ÜGUÁ¢G¢ ±
ÜGUÎÚ ÚÏ¢êçÏ¢Ä²¼ ÜUè çS¢ÈGU¢¼ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU H±¢çÁ¢G}¢¢¼ }¢ï´ S¢ï ãñ´
çHã¢Á¢G¢ ©S¢ ÜUè çÚÁ¢G¢ ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú ÜUÚ¢ï J
§S¢è ¼GÚãG ¥x¢Ú ¼é}¢ çÜUS¢è }¢éS¢èÏ¢¼ }¢ï´ çx¢çÚzG¼¢Ú ã¢ï Á¢¢¥¢ï
²¢ ÜU¢ï§ü Ý¢ x¢±¢Ú }¢é¥G¢}¢H¢ Ðïà¢ ¥¢ Á¢¢» ¼¢ï ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï
¼ãG}}¢éH ± Á¢GÏ¼G }¢ï´ Ú¶¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï çÎH ÐÚ |¢è ÜGU¢Ï¢ê Ú¶¢ï, ²ïã
Ý ã¢ï çÜU Á¢Á¢G¥G ÈGUÁ¢G¥G, Ï¢ïÓ¢ñÝè ¥¢ñÚ çx¢H¢, çà¢ÜU¢²¼ ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú
ÜUÚÝï Hx¢¢ï, ¶G¢S¢ ÜUÚ ¥Ã±H S¢Î}¢ï ÜïU ±vG¼ v²êæçÜU §çÏ¼Î¢»
}¢éS¢èÏ¢¼ ÜïU ±vG¼ S¢Ï¢í ± ¼ãG}}¢éH »ÜU Îéà±¢Ú ¥}¢í ãñ ¥¢ñÚ ÐãHï
S¢Î}¢ï ÜïU ±vG¼ ÝzGS¢ ÐÚ ÜGU¢Ï¢ê Ú¶Ý¢ Ï¢ãé¼ }¢éçàÜUH ãñ, »ïS¢ï ±vG¼
}¢ï´ ¥ÐÝï ÝzGS¢ S¢ï ²êæ ÜUã¢ï :
“»ï ÝzGS¢ ! ²ïã }¢éS¢èÏ¢¼ ¼¢ï S¢Ú ÐÚ ÐÇG Ó¢éÜUè ãñ §S¢ï ÎêÚ
ÜUÚÝï ÜUè ¥Ï¢ S¢êÚ¼ ¥¢ñÚ ¼ÎÏ¢èÚ Ýãè´ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ §S¢
S¢ï |¢è Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï }¢S¢¢§Ï¢ S¢ï ¼éÛ¢ï ÝÁ¢¢¼ Îï Ó¢éÜU¢ ãñ v²êæçÜU ¥¢ÈGU¢¼ ±
Ï¢çHÄ²¢¼ ÜUè Ï¢ï à¢é}¢¢Ú ¥vGS¢¢}¢ ãñ´ J §S¢ }¢éS¢èÏ¢¼ ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU ÜU¢ï
|¢è ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÎêÚ ÜUÚ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ }¢éS¢èÏ¢¼ ÜU¢ ²ïã Ï¢¢ÎH
¥GÝ ÜGUÚèÏ¢ ÀÅ Á¢¢»x¢¢ J ¼¢ï »ï ÝzGS¢ ! ‰¢¢ïÇGè ÎïÚ ÜïU çH²ï S¢Ï¢í ÜïU
Î¢}¢Ý ÜU¢ï }¢Á¢GÏ¢ê¼Gè S¢ï ÐÜUÇGï Ú¶, ¼éÛ¢ï §S¢ ÜïU Ï¢ÎHï Î¢§}¢è S¢éMÚ(2)
¥¢ñÚ S¢±¢Ï¢ï ¥GÁ¢Gè}¢ ¥G¼G¢ ã¢ïx¢¢ J”
1...çÜGUS}¢¼ }¢ï´ çH¶¢ J 2...ã}¢ïà¢¢ ÚãÝï ±¢Hè wG¢éà¢è J
çÈUÚ ²ïã |¢è ãñ çÜU Ï¢ï S¢Ï¢íè S¢ï Ý¢çÁ¢GH à¢éÎ¢ ¥¢ÈGU¢¼ ÎêÚ Ýãè´
ã¢ï S¢ÜU¼è ¼¢ï Á¢Á¢G¥G ÈGUÁ¢G¥G Ï¢ïÜU¢Ú ãñ J ãGÜGUèÜGU¼ ²ïã ãñ çÜU S¢Ï¢í ±
¼ãG}}¢éH ÜïU ã¢ï¼ï ãé±ï }¢éS¢èÏ¢¼ ÜU¢ Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝ¢ }¢éçàÜUH Ýãè´
Úã¼¢ J ¼¢ï ÝéÁG¢êHï }¢éS¢èÏ¢¼ ÜïU ±vG¼ Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï ÜU¢
ç±Îü ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ çÎH }¢ï´ ©S¢ ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¢ï Á¢¢ï §S¢
ÐÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ »ïS¢ï ±vG¼ }¢ï´ Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï
}¢S¢¢§Ï¢ ÐÚ ©HêH ¥GÁ}G ¢(1) ¥ç}Ï¢²¢» çÜUÚ¢}¢ ( ) ¥¢ñÚ
¥¢ñçH²¢» ©GÁGÁ¢G¢}¢ ( ) ÜïU S¢Ï¢í ± ¼ãG}}¢éH ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚ¢ï
Á¢¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÎÚx¢¢ã }¢ï´ §GÁÁ¢G¼ ± ±Á¢¢ã¼ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢
Ú¶¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÜUS¢è ±vG¼ ¼é}ã¢Ú¢ ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ¼é}¢ S¢ï Îé‹²¢
ÜU¢ï Ú¢ïÜU Hï ¼¢ï ¥ÐÝï ÝzGS¢ S¢ï ²êæ ÜUã¢ï : »ï ÝzGS¢ ! ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ¼ïÚï ãG¢H S¢ï ÐêÚè ¼GÚãG ±¢çÜGUÈGU ãñ ¼éÛ¢ ÐÚ ÜUÚ}¢ ÜUÚÝï ±¢H¢
}¢ïãÚÏ¢¢Ý |¢è ãñ J ±¢ïã ¶GS¢èS¢(2) ÜéUœ¢ï ÜU¢ï Ú¢ïÁ¢Gè Îï¼¢ ãñ Ï¢çËÜU
ÜU¢çÈGUÚ ÜU¢ï |¢è Ú¢ïÁ¢Gè Îï¼¢ ãñ Á¢¢ï ©S¢ ÜU¢ S¢Ú¢S¢Ú Îéà}¢Ý ¥¢ñÚ Ï¢¢x¢Gè
ãñ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ Ï¢‹Î¢, ©S¢ ÜU¢ï ÐãÓ¢¢ÝÝï ±¢H¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï
»ÜU }¢¢Ý¼¢ ãêæ, v²¢ }¢éÛ¢ï ±¢ïã »ÜU Ú¢ïÅè |¢è Ýãè´ Îï S¢ÜU¼¢ ? ²ïã ¼¢ï
»ÜU }¢éã¢G H(3) Ï¢¢¼ ãñ Ï¢çËÜU ±¢ïã Á¢GMÚ Îï S¢ÜU¼¢ ãñ, §S¢ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ
¥x¢Ú ©S¢ Ýï Îé‹²¢ ÜU¢ï }¢éÛ¢ S¢ï Ú¢ïÜU çH²¢ ãñ ¼¢ï Á¢GMÚ §S¢ }¢ḯ ÜU¢ï§ü ÝzG»G
¥GÁ¢Gè}¢ Ð¢ïà¢èÎ¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ ¼æx¢è ÜïU Ï¢¢’Î S¢ãêH¼ ãñ, ¼¢ï »ï ÝzGS¢ !
‰¢¢ïÇèG ÎïÚ ÜïU çH² S¢Ï¢í S¢ï ÜU¢}¢ Hï ¼¢ï §S¢ ÜïU Ï¢ÎHï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜïU HéyGÈUG ¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï ¥GÁ¢èÏ¢ ¥GÁ¢èÏ¢ ¥¢ñÚ ©G}Î¢ ©G}Î¢ Ó¢èÁ¢ḯG Îï¶ïx¢¢,
çÜUS¢è ÜUãÝï ±¢Hï Ýï v²¢ ¥ÓÀ¢ ÜUã¢ ãñ :
¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜïU HéyÈG UG ¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï ©}}¢èÎ ±¢Ï¢S¼¢ Ú¶¢ï, ¥GÝ ÜGUÚèÏ¢
±¢ïã ÜéUà¢¢Îx¢è ¥¢ñÚ S¢ãêH¼ ¼é}ãḯ ç}¢H Á¢¢»x¢è çÁ¢S¢ï ¼é}¢ Ó¢¢ã¼ï ã¢ï J
1... çã}}¢¼ ±¢Hï J 2...ÜU}¢¼Ú J 3...Ý¢}¢é}¢çÜUÝ J
¥¢ñÚ }¢éS¢èÏ¢¼ ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU ÜïU ±vG¼ }¢¢²êS¢è ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú Ý

ã¢ï Á¢¢¥¢ï v²êçæ ÜU ÐÎü» x¢GÏñ ¢ }¢ï´ Ï¢ÇïG Ï¢ÇGï ¥GÁ¢¢§Ï¢ ± x¢GÚ¢§Ï¢ }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ´ J
»ÜU ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢ü I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
¼Á¢ü}¢¢ : (1) »ï ±¢ïã à¢wGS¢ çÁ¢S¢ ÐÚ x¢G}¢ ± çÈGURU }¢éS¢ËH¼G ã¢ï

Ó¢éÜU¢ ãñ J
(2) Á¢Ï¢ ¼ïÚ¢ x¢G}¢ ± çÈGURU çà¢g¼ §çwG¼²¢Ú ÜUÚ Á¢¢» ¼¢ï S¢êÚ»
“ ” ÜU¢ }¢Á¢G}¢êÝ Á¢ïGãìÝ }¢ï´ H¢ J
(3) §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ±¢Á¢ïãG G ¼G¢Úñ ÐÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ x¢²¢ ãñ çÜU »ÜU ¼æx¢è Î¢ï ¥¢S¢¢çÝ²¢ï´
ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ãñ ¼¢ï §S¢ }¢Á¢G}¢êÝ ÜïU ¼ÜUÚ¢Ú S¢ï ÈGUÚãG¼ ãG¢çS¢H ÜUÚ J
¼¢ï Á¢Ï¢ ¼é}¢ §S¢ ¼GÚãG ÜïU ¥Á¢GÜU¢Ú ¥¢ñÚ Ï¢¢¼ï´ ¥ÐÝï ¼S¢Ã±éÚ
}¢ï´ H¢¼ï Úã¢ïx¢ï ¥¢ñÚ §Ý ÜUè }¢àÜGU ÜUÚ¼ï Úã¢ïx¢ï ¼¢ï ¼é}ã¢Ú¢ ²ïã
}¢é¥G¢}¢H¢ ¥¢S¢¢Ý ã¢ï Á¢¢»x¢¢ Ï¢à¢¼üïG çÜU ÜéUÀ ±vG¼ ¼ÜU çã}}¢¼ ¥¢ñÚ
ÜU¢ïçà¢à¢ S¢ï ÜU¢}¢ H¢ï J
Á¢Ï¢ ¼é}¢ §S¢ }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÐãéæÓ¢ x¢» ¼¢ï ¼é}¢ Ýï §Ý }¢Á¢GÜêUÚ¢
¥G±¢çÚÁ¢Gï ¥ÚÏ¢¥G ÜU¢ï ¥ÐÝï ÝzGS¢ S¢ï ÎêÚ ÜUÚ çH²¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè
}¢à¢vGÜGU¼ ¼é}¢ Ýï ©Æ¢ Hè J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ã¢æ ¼é}¢
}¢é¼±çvÜUHèÝ(1) }¢ï´ à¢¢ç}¢H ã¢ï x¢», ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ Ð¢
çH²¢ Á¢¢ï ¥ÐÝ¢ ãÚ ÜU¢}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚ¼ï ãñ´
¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ¼vGÎèÚ ÐÚ Ú¢Á¢Gè Úã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¼é}¢ Ýï S¢¢çÏ¢ÚèÝ ÜU¢
ÎÚÁ¢¢ ãG¢çS¢H ÜUÚ çH²¢ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ }¢ï´ ¼¢ï ¼é}ãï´ Ú¢ãG¼ï ÜGUËÏ¢ ± Ï¢ÎÝ
1... ¼±vÜéUH ÜUÚÝï ±¢H¢ïæ J
ãG¢çS¢H ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ¥Á¢íï ¥GÁ¢Gè}¢ ¥¢ñÚ Á¢G¶GèÚ» S¢±¢Ï¢
Á¢}¥G ÜUÚ çH²¢ ¥¢ñÚ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ÎÚx¢¢ã }¢ï´ ¼é}ãï´ Ï¢éH‹Î }¢¼üÏ¢¢
ãG¢çS¢H ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï ¼é}¢ ÜU¢ï ¥ÐÝ¢ }¢ãGÏ¢êÏ¢ ±
Î¢ïS¼ Ï¢Ý¢ çH²¢ J §S¢ ¼GÚãG ¼é}¢ Ýï ¶GñçÚÄ²¼ï Î¢ÚñÝ(1) ãG¢çS¢H ÜUÚ
Hè ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ Ú¢ãï }¢éS¼ÜGUè}¢(2) Ð¢ çH²¢ J
v²êæçÜU ¥Ï¢ Ý ¼¢ï S¢¢}¢Ýï ÜU¢ï§ü LÜU¢±Å ãñ ¥¢ñÚ Ý çÎH ÜU¢ï
§{Ú ©{Ú }¢S¢MÈGU ÜUÚÝï ±¢Hè ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ±vG¼
¼é}¢ Ýï §S¢ }¢éçàÜUH Í¢¢Åè ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ ÜUÚ çH²¢ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ãéGÁG¢êÚ }¢ï´ Îé¥G¢ ãñ çÜU ±¢ïã ãéGSÝï
¼¢ñÈGUèÜGU S¢ï ¼ïÚè |¢è ¥¢ñÚ ã}¢¢Úè |¢è }¢ÎÎ ÈGUÚ}¢¢» v²êæçÜU ãÚ Ó¢èÁ¢G
ÜU¢ }¢¢çHÜU¢ï }¢éwG¼¢Ú ±¢ïãè ãñ J
ÜUÏ¢ çÁ¢GRéUËH¢ã ÜUÚÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ !

²¢Î Úç¶²ï ! Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï çÁ¢GRU¢ï ÎéMÎ Ï¢¢§GS¢ï ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ |¢è ãñ
¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ }¢}¢Ýê¥G |¢è J }¢S¢HÝ : “}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢” ÜUè
}¢¼GÏ¢ê¥G¢ “Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼” çÁ¢ËÎ ¥Ã±H S¢ÈGUãG¢ 533 ÐÚ ãñ : x¢¢ãÜU
ÜU¢ï S¢¢ñÎ¢ çÎ¶¢¼ï ±vG¼ ¼¢çÁ¢Ú ÜU¢ §S¢ x¢GÚÁ¢G S¢ï ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝ¢ ²¢
“ ” ÜUãÝ¢ çÜU ©S¢ Ó¢èÁ¢G ÜUè ©G}¢Îx¢è ¶GÚèÎ¢Ú ÐÚ Á¢G¢çãÚ ÜUÚï,
Ý¢Á¢¢§Á¢G ãñ J ²êæ ãè çÜUS¢è Ï¢ÇGï ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ §S¢ çÝÄ²¼ S¢ï ÎéMÎ à¢ÚèÈGU
ÐÉGÝ¢ çÜU H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï §S¢ ÜïU ¥¢Ýï ÜUè ¶GÏ¢Ú ã¢ï Á¢¢» ¼¢çÜU §S¢ ÜUè
¼¢’Á¢Gè}¢ ÜU¢ï ©Æḯ ¥¢ñÚ Á¢x¢ã À¢ïÇG Îḯ Ý¢Á¢¢§Á¢G ãñ J (x¢GèÏ¢¼ ÜUè ¼Ï¢¢ã ÜU¢çÚ²¢æ,
S¢.131 Ï¢ ãG±¢H¢
1 .....Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢æ ÜUè |¢H¢§ü J 2 .....S¢è{¢ Ú¢S¼¢ J

ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ Ð¢æÓ¢±¢æ Ï¢¢Ï¢
Ð¢æÓ¢±¢æ Ï¢¢Ï¢
Ð¢æÓ¢±è´ Í¢¢Åè ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´
²ïã Í¢¢Åè ¥GÜGUÏ¢¼éH Ï¢±¢§GS¢ ÜïU Ý¢}¢ S¢ï }¢¢ñS¢ê}¢ ãñ
»ï Ï¢Ú¢ÎÚï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! Á¢Ï¢ ¼GÚèÜïGU §GÏ¢¢Î¼ ÎéLS¼ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï
x¢²¢ J §S¢ Ú¢ãï §GÏ¢¢Î¼ ÐÚ Ó¢HÝï }¢ï´ S¢ãêH¼ ¥¢ñÚ ¥¢S¢¢Ýè ãG¢çS¢H
ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ }¢±¢Ýï¥G ¥¢ñÚ LÜU¢±Åḯ ÎêÚ ã¢ï x¢§æü ¼¢ï ¥Ï¢ ¼éÛ¢ï §S¢ Ú¢ã ÐÚ
Ó¢HÝ¢ Á¢GMÚè ãñ HïçÜUÝ §S¢ ÐÚ Ó¢HÝ¢ ©S¢ ±vG¼ ¼ÜU }¢é}¢çÜUÝ Ýãè´
Á¢Ï¢ ¼ÜU ¼ê ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ ¶G¢ñÈUG ± ÚÁ¢¢ ÜUè çS¢ÈGU¼ ÐñÎ¢ Ý ÜUÚï ¥¢ñÚ §Ý
ÜU¢ à¢éªÚG ãG¢çS¢H Ý ÜUÚï ¥¢ñÚ §Ý Î¢ïÝ¢ḯ ÜU¢ï ÜU}¢¢ ãGvGÜéUãG ê Ý ¥ÐÝ¢» J
¶G¢ñÈGU ÜU¢ §çË¼Á¢G¢}¢(1) Î¢ï ±Á¢ã S¢ï Á¢GMÚè ãñ :
»ÜU ¼¢ï §S¢ çH²ï çÜU ¶G¢ñÈGU ÜïU Á¢GÚè»G ãè §‹S¢¢Ý x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï
Ï¢Ó¢ S¢ÜU¼¢ ãñ v²êæçÜU ÝzGS¢ï S¢ÚÜUà¢ à¢Ú ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§ü ÜU¢ §ç‹¼ã¢§ü
çÎHÎ¢Îã ãñ ¥¢ñÚ çÈGU¼Ýï ÜUè Ï¢¢¼¢ï´ ÜU¢ Ï¢ãé¼ à¢¢§ÜGU ãñ ²ïã ©S¢ ±vG¼
¼ÜU Ï¢¢Á¢G Ýãè´ ¥¢ S¢ÜU¼¢ Á¢Ï¢ ¼ÜU ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ Á¢GÏ¢ÚÎS¼ ¶G¢ñÈGU Ý
ÐñÎ¢ çÜU²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ §ç‹¼ã¢§ü Á¢GÁ¢í ± ¼}Ï¢èã ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ §çwG¼²¢Ú
Ý çÜU²¢ Á¢¢» v²êæçÜU ÝzGS¢ï ¥}}¢¢Ú¢(2) ¼GÏ¢¥GÝ(3) çS¢ÈGU¼ï ±ÈGU¢
¥¢ñÚ ãG²¢ S¢ï ¶G¢Hè ãñ Á¢ñS¢ï çÜUS¢è Ýï ÜUã¢ ãñ :
(xG¢éH¢}¢ H¢Æè S¢ï ÎéLS¼ ã¢ï¼¢ ãñ HïçÜUÝ Î¢Ý¢ ¥¢ñÚ à¢ÚèÈGU

§‹S¢¢Ý ÜU¢ï ‰¢¢ïÇGè S¢è }¢H¢}¢¼ ¥¢ñÚ ¼}Ï¢èã ÜU¢ÈGUè ã¢ï¼è ãñ J)
1.... ¶G¢ñÈGU ÜU¢ï ¥ÐÝï ªÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ÜUÚ HïÝ¢ J 2...Ï¢éÚ¢§ü ÜUè ¼GÚÈGU Ú¢çx¢GÏ¢
ÜUÚÝï ±¢H¢ ÝzGS¢ J 3...çÈGU¼GÚ¼Ý J
çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÝzGS¢ï ¥}}¢¢Ú¢ ÜU¢ï Ú¢ãï §GÏ¢¢Î¼ ÐÚ Ó¢H¢Ýï ÜUè
²ïã ¼ÎÏ¢èÚ ãñ çÜU ¼ê ÜGU¢ñH, ÈïGU’H ¥¢ñÚ çÈGURU, x¢GÚÁ¢G ãÚ ¼GÚãG S¢ï §S¢
ÐÚ ¶G¢ñÈUG ÜU¢ ÜU¢ïÇ¢G }¢éS¢ËH¼G Ú¶ï Á¢ñS¢¢ çÜU çÜUS¢è Ï¢éÁ¢G éx¢ü I
ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU }¢‹ÜGUêH ãñ çÜU ©Ý ÜïU ÝzGS¢ }¢ï´ çÜUS¢è x¢éÝ¢ã ÜUè
Úx¢GÏ¢¼ ¥¢ñÚ Ó¢¢ã¼ ÐñÎ¢ ãé§ü ¼¢ï ±¢ïã Ï¢¢ãÚ S¢ãGÚ¢ ÜUè ¼GÚÈGU Ó¢H ÐÇGï,
±ã¢æ Á¢¢ ÜUÚ ÜUÐÇGï ©¼¢Úï ¥¢ñÚ ¼Ð¼è Úñ¼ ÐÚ H¢ñÅÝ¢ à¢éM¥G çÜU²¢
¥¢ñÚ ÝzGS¢ S¢ï }¢é¶G¢ç¼GÏ¢ ã¢ï ÜUÚ ÜUã¢ :
»ï Ú¢¼ ÜïU ±vG¼ }¢éÎ¢üÚ ÜUè ¼GÚãG Ó¢¢Ú Ð¢§ü ÐÚ ÐÇïG ÚãÝï ±¢Hï
¥¢ñÚ çÎÝ Hx¢Gç±Ä²¢¼(1) }¢ï´ Á¢G¢»¥G ÜUÚÝï ±¢Hï ÝzGS¢ ! §S¢ ¼çÐà¢
¥¢ñÚ ãGÚ¢Ú¼ ÜU¢ï Ó¢¶ Hï J Á¢ã‹Ý}¢ ÜUè ¥¢x¢ ¼¢ï §S¢ S¢ï ÜUãè´ çÁ¢G²¢Î¢
x¢}¢ü ãñ, Á¢Ï¢ ¼ïÚï çH²ï ²ïã ãGÚ¢Ú¼ Ý¢ ÜGU¢çÏ¢Hï Ï¢ÚÎ¢à¼ ãñ ¼¢ï Î¢ïÁ¢G¶G
ÜUè ¥¢x¢ ÜUè x¢}¢èü çÜUS¢ ¼GÚãG Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚïx¢¢ ?
ÎêS¢Úï §S¢ çH²ï ¶G¢ñÈGU Á¢GMÚè ãñ ¼¢çÜU Ï¢‹Îï ÜU¢ ÝzGS¢ ©GÁÏ¢
¥¢ñÚ wG¢éÎ ÐS¢‹Îè }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ Ý ã¢ï Ï¢çËÜU Ú¢ãï §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ Ðïà¢ ¥¢Ýï
±¢Hï ¶G¼ÚG ¢¼ ± à¢Î¢§Î ÜU¢ï }¢ËãêÁG ¢G Ú¶¼ï ãé±ï ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï }¢Á¢G}¢ê}¢(2)
Á¢¢Ýï, §S¢ ÜU¢ï »ïGÏ¢Ý¢ÜU ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚï ¥¢ñÚ Ý¢çÜGUS¢ Á¢¢Ýï ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG
ÝzGS¢ S¢ï ©GÁÏ¢ ¥¢ñÚ wG¢éÎ ÐS¢‹Îè ÜïU }¢¢gï ÜUè Ï¢ñ¶G ÜUÝè ÜUÚï(3) ¥¢ñÚ
²ïã Ï¢¢¼ ¶G¢ñÈGU ãè S¢ï ÐñÎ¢ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ Á¢ñS¢¢ çÜU ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
6 S¢ï }¢‹ÜGUH ê ãñ çÜU ¥¢Ð (6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥x¢Ú }¢ñ´ ¥¢ñÚ §üGS¢¢ ( ) ©Ý ¥¢’}¢¢H ÜUè ±Á¢ã S¢ï ÐÜUÇGï

Á¢¢¼ï Á¢¢ï ã}¢ S¢ï S¢¢çÎÚ ã¢ï Ó¢éÜïU ãñ´ ¼¢ï ã}¢ ÜU¢ï »ïS¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ }¢ï´ Ç¢H¢
1 .....ÈéUGÁG¢êçHÄ²¢¼ J 2 .....Ï¢éÚ¢ J 3 .....Á¢ÇG S¢ï ©¶¢ÇGï J

Á¢¢¼¢ Á¢¢ï S¢Ï¢ S¢ï S¢wG¼ ã¢ï¼¢ J(1) ãGÁ¢GÚ¼ï ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè 5 S¢ï
}¢‹ÜGUêH ãñ çÜU ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “ã}¢ }¢ï´ S¢ï ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ §S¢ Ï¢¢¼ S¢ï
Ï¢ï ¶G¢ñÈGU Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ çÜU ©S¢ Ýï ¥ÐÝè çÁ¢G‹Îx¢è }¢ḯ çÜUS¢è »ïS¢ï
x¢éÝ¢ã ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢ çÜU²¢ ã¢ï çÁ¢S¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï Ï¢çwGà¢à¢ ¥¢ñÚ }¢x¢GçÈGUÚ¼
ÜU¢ ÎÚ±¢Á¢G¢ Ï¢‹Î ã¢ï Ó¢éÜU¢ ã¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ÜïU ÝïÜU ¥¢’}¢¢H çÜUS¢è
à¢é}¢¢Ú }¢ḯ Ý ¥¢ Úãï ã¢æï J”
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢éÏ¢¢ÚÜU 5 ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï
²êæ §G¼¢Ï¢(2) ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
»ï ÝzGS¢ ! ¼ê Ï¢¢¼ï´ ¼¢ï Îé±àüï ¢¢ïæ ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÎ¢ï´ ÜUè ÜUÚ¼¢ ãñ HïçÜUÝ ¼ïÚï ¥¢’}¢¢H
}¢éÝ¢çÈGUÜGU¢ï´ Á¢ñS¢ï ãñ,´ §S¢ ÐÚ ¼ê Á¢‹Ý¼ ÜUè ©}}¢èÎ Hx¢¢» ãé±ï ãñ, §S¢ ãG¢H
}¢ḯ Á¢‹Ý¼ ÜUè ©}}¢èÎ »ÜU Ï¢§üÎG Ï¢¢¼ ãñ, ÎÚ ãGÜUG èÜGU¼ Á¢‹Ý¼è ¥¢ñÚ H¢ïx¢
ãñ́ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU ¥¢’}¢¢H ¼ïÚï ¥¢’}¢¢H S¢ï çÏ¢ËÜéUH }¢éw¼G çHÈGU ãñ́ J
1...ãGéÁ¢G êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ÜU¢ ²ïã §Úà¢¢Î ¥ÐÝè ©}}¢¼ ÜU¢ï
¶G¢ñÈGU ¥¢ñÚ ÇÚ ÜUè ¼¢’Hè}¢ ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ ãñ ²¢ ãéGÁG¢êÚ (6) Ýï
¼±¢Á¢G¢ï¥ÝG ± §ç‹ÜUS¢¢ÚÝ ÈGUÚ}¢¢²¢, ²¢ Ï¢ÇGï ÎÚÁ¢ï ÜUè ÝïÜUè À¢ïÇG ÜUÚ À¢ïÅï ÎÚÁ¢ï ÜUè
§çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï ÜU¢ï ¥ç}Ï¢²¢» çÜUÚ¢}¢ ÜUè à¢¢Ýï ÚÈGUè¥G ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU
x¢éÝ¢ã ¥¢ñÚ }¢¢’çS¢²¼ ÐÚ }¢ãG}¢êH ÜUÚ¼ï ãé±ï ¥ÐÝè ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï §üSG ¢¢
ÜUè ¼GÚÈGU ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜUè çÝSÏ¢¼ ÜUÚ Îè v²êæçÜU ¥ç}Ï¢²¢» çÜUÚ¢}¢ J ÜU¢ï
§S¢ ÐÚ |¢è §G¼¢Ï¢ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ J ãéÁG ¢G êÚ j ÜïU §S¢ §Úà¢¢Î ÜU¢ ²ïã }¢¼GHÏ¢
ãÚçx¢Á¢G ãÚçx¢Á¢G Ýãè´ çÜU N ãéÁG ¢G êÚ S¢ï ²¢ ãGÁ¢GÚ¼ï §üSG ¢¢ ( ) S¢ï x¢éÝ¢ã ²¢
}¢¢’çS¢²¼ ÜU¢ S¢éÎêÚ ãé±¢ ãñ v²êæçÜU ¥ç}Ï¢²¢» çÜUÚ¢}¢ J çÏ¢H §Á¢}¢¢¥G
ÜGUÏHï ÝÏ¢éÃ±¼ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Îï ÝÏ¢éÃ±¼ S¢x¢G¢§Ú ¥¢ñÚ ÜUÏ¢¢§Ú (S¢x¢GèÚ¢ ¥¢ñÚ ÜUÏ¢èÚ¢
x¢éÝ¢ã¢ḯ) S¢ï }¢¢’S¢ê}¢ ¥¢ñÚ Ð¢ÜU ã¢ï¼ï ãñ́ J }¢é¼<Á¢}¢
2...}¢H¢}¢¼ J

¼¢ï §S¢ ¼GÚãG ÜïU ±¢çÜGU¥G¢¼ Á¢GïãìÝ }¢ï´ Î¢ïãÚ¢¼ï Úã¢ï, ¼¢çÜU
§GÏ¢¢Î¼ ÜïU Î¢ñÚ¢Ý ÝzGS¢ï ¥}}¢¢Ú¢ ©GÁÏ¢ ¥¢ñÚ wG¢éÎ ÐS¢‹Îè }¢ï´ }¢éÏ¼H¢
Ý ã¢ï ¥¢ñÚ }¢éS¢èÏ¢¼ ± Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢ Ý ÜUÚ Ï¢ñÆï J
ÚÁ¢¢(1) ÜU¢ Ï¢²¢Ý
ÚÁ¢¢ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ ± à¢éªGÚ Î¢ï ±Á¢ã S¢ï Á¢GMÚè ãñ :
»ÜU ¼¢ï §S¢ çH²ï çÜU ¼G¢¥G¢¼ ¥¢ñÚ ÝïÜU ÜU¢}¢¢ï´ ÜU¢ Á¢Á¢GÏ¢¢
ÐñÎ¢ ã¢ï, v²êæçÜU ÝïÜU ¥G}¢H ÜUè ¥‹Á¢¢}¢ Îïãè ÝzGS¢ ÐÚ çx¢Ú¢æ(2) ã¢ï¼è
ãñ, à¢ñ¼G¢Ý |¢è ÝïÜUè ÜUè ¼GÚÈGU L¶G Ýãè´ ÜUÚÝï Îï¼¢ ¥¢ñÚ ÝzGS¢¢Ýè
wG±¢çãà¢¢¼ Ï¢Îè ÜUè ¼GÚÈGU ¶è´Ó¢¼è ãñ´ ¥¢ñÚ §‹S¢¢Ý ¥ãHï x¢GzGH¼ ÜïU
ãG¢H¢¼ ÜU¢ çÁ¢G²¢Î¢ ¥S¢Ú ÜGUÏ¢êH ÜUÚ¼¢ ãñ Á¢¢ï ÝïÜU ÜU¢}¢¢ï´ ÜU¢ï çÏ¢ËÜéUH
¼ÜüU ÜUÚ ÜïU S¢Ú¢S¢Ú Îé‹²¢ ÜUè ÐÚçS¼à¢ }¢ï´ }¢S¢MÈGU ãñ´, ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼
}¢ï´ ÝïçÜU²¢ï´ ÐÚ Á¢¢ï S¢±¢Ï¢ ¥G¼G¢ ã¢ïx¢¢ ±¢ïã §S¢ ±vG¼ ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï
Ð¢ïà¢èÎ¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ S¢±¢Ï¢ ÜU¢ï Ð¢ HïÝï ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ Ï¢§üGÎ ãñ, Á¢Ï¢
S¢êÚ¼ï ãG¢H ²ïã ã¢ï ¼¢ï ÝïÜU ÜU¢}¢¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU ÝzGS¢ ÜU¢ }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ïÝ¢
¥¢ñÚ ÐêÚè ¼GÚãG Ú¢çx¢GÏ¢ ã¢ïÝ¢ ¥¢ñÚ ãGÚÜU¼ ÜUÚÝ¢ »ÜU }¢éçàÜUH ¥}¢í ãñ
¼¢ï »ïS¢è à¢ñ ÜU¢ S¢¢‰¢ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ Á¢¢ï §Ý }¢±¢Ýï¥(3)G ÜU¢ }¢éÜGU¢Ï¢H¢
ÜUÚ S¢ÜïU, §Ý ÜUè }¢éÎ¢ÈGU¥G¼(4) ÜUÚ S¢ÜïU, Ï¢çËÜU ÝïçÜU²¢ï´ S¢ï Ú¢ïÜUÝï
±¢Hè Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜUè çÝSÏ¢¼ ÝïçÜU²¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU Ú¢çx¢GÏ¢ ÜUÚÝï ±¢Hè Ó¢èÁ¢G
ÜUè ÜéUGÃ±¼ çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ïÝè Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ ±¢ïã à¢ñ ÚÁ¢¢ ãñ ²¢’Ýè ÚãG}¢¼ï
wG¢éÎ¢±‹Îè ÜUè ÜGU±è ©}}¢èÎ, ãéGSÝï S¢±¢Ï¢(5) ÜUè ¼GÚÈGU ÐêÚè Úx¢GÏ¢¼
¥¢ñÚ ¥Á¢íï §H¢ãè ÜU¢ ÐêÚ¢ ²ÜGUèÝ J
1...©}}¢èÎ J 2...|¢¢Úè J 3 ...LÜU¢±Å¢ï´ J 4...çÎÈGU¢¥G J 5...Ï¢ïã¼ÚèÝ ¥Á¢í J
ã}¢¢Úï ÐèÚ¢ï }¢é<à¢Î I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
x¢G}¢ ± çÈGURU ¶¢Ýï ÜUè Úx¢GÏ¢¼ ¶Gy}¢ ÜUÚ Îï¼¢ ãñ, ¶G¢ñÈïGU §H¢ãè x¢éÝ¢ã¢ï´
S¢ï Ú¢ïÜU Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÚãG}¢¼ï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜUè ©}}¢èÎ ÝïÜU ÜU¢}¢¢ï´ ÜUè
Úx¢GÏ¢¼ ÐñÎ¢ ÜUÚ¼è ãñ ¥¢ñÚ }¢¢ñ¼ ÜUè ²¢Î ÈéUGÁG¢êH ¥¢ñÚ HxG± ÜU¢}¢¢ï´ S¢ï
}¢é¼ÝçzGÈGUÚ(1) ÜUÚ Îï¼è ãñ J
ÎêS¢Úï §S¢ çH²ï ÚÁ¢¢ Á¢GMÚè ãñ çÜU §S¢ S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜUè
}¢à¢vGÜGU¼ ¥¢ñÚ S¢éªGÏ¢¼(2) ¥¢S¢¢Ý ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J
}¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥ÐÝè }¢¼GHêÏ¢¢ à¢ñ ÜUè
¥ãç}}¢Ä²¼ ± Á¢GMÚ¼ ÐãÓ¢¢Ý Hï¼¢ ãñ ©S¢ ÐÚ ©S¢ à¢ñ ÜïU ãéGS¢êH
ÜïU çH²ï ¥ÐÝè ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜéUGÚÏ¢¢Ý ÜUÚ ÎïÝ¢ ¥¢S¢¢Ý ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ
çÁ¢S¢ï ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G ÐS¢‹Î ¥¢ Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ çÎH¢ï Á¢¢Ý S¢ï ©S¢ ÜUè
Ó¢¢ã¼ ± Úx¢GÏ¢¼ Ú¶¼¢ ãñ ±¢ïã ©S¢ ÜUè çà¢g¼ ± }¢à¢vGÜGU¼ ÜU¢ï
Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚ Hï¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ãéGS¢êH }¢ï´ Á¢¢ï }¢ïãGÝ¼ ± }¢à¢vGÜGU¼ ©S¢ï ©Æ¢Ýè
ÐÇG¼è ãñ ±¢ïã §S¢ ÜUè ÐÚ±¢ã Ýãè´ ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ï çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G S¢ï
ÐêÚï ¼G¢ñÚ ÐÚ Œ²¢Ú ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã ©S¢ ÜïU çH²ï ãÚ }¢éçàÜUH ±
Îéà±¢Úè Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï ÐÚ ¥¢}¢¢Î¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ Ï¢çËÜU ¥ÐÝè
}¢ãGÏ¢êÏ¢ à¢ñ ÜUè ¶G¢ç¼GÚ }¢éçàÜUH¢¼ ± ¼ÜU¢HèÈGU Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï }¢ï´ ÜU§ü
¼GÚãG ÜUè HÁGÁ¢G¼ ± ÈGUÚãG¼ }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, ¼é}¢ Îï¶¼ï Ýãè´ çÜU
à¢ãÎ ÈGUÚ¢ïwG¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ ÝzG¥G ÜUè ¶G¢ç¼GÚ }¢çw¶²¢ï´ ÜïU ÇS¢Ýï ÜUè
¼vHèÈGU ÜU¢ï }¢ãGS¢êS¢ Ýãè´ ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ }¢Á¢GÎêÚ §‹S¢¢Ý x¢<}¢²¢ï´ ÜïU
H}Ï¢ï H}Ï¢ï çÎÝ¢ï´ }¢ï´ ÜUÇG¢ÜïU ÜUè {êÐ ÜïU ¥‹ÎÚ S¢¢Ú¢ S¢¢Ú¢ çÎÝ Î¢ï
1...ÝÈGUÚ¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ J 2...}¢éçàÜUH J
çÎÚã}¢ ÜUè ¶G¢ç¼GÚ |¢¢Úè Ï¢¢ïÛ¢ S¢Ú ÐÚ ©Æ¢ ÜUÚ Ï¢ÇGè ªæÓ¢è ªæÓ¢è
S¢èçÉG²¢ï´ ÐÚ Ó¢ÉG¼¢ Úã¼¢ ãñ §S¢è ¼GÚãG çÜUS¢¢Ý ¥Ý¢Á¢ ÜU}¢¢Ýï ÜUè
¶G¢ç¼GÚ x¢}¢èü ¥¢ñÚ S¢Îèü ÜUè ¼vHèÈGU ¥¢ñÚ S¢¢Ú¢ S¢¢H }¢à¢vGÜGU¼ ±
}¢ïãGÝ¼ ©Æ¢Ýï ÜU¢ï ¥¢S¢¢Ý Á¢¢Ý¼¢ ãñ J
§S¢è ¼GÚãG ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ©Ý S¢¢çãGÏ¢ï ÜU¢ïçà¢à¢ Ï¢‹Î¢ï´
Ýï Á¢Ï¢ Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ãG¢çS¢H ã¢ïÝï ±¢Hï ¥¢Ú¢}¢ ± ¥¢S¢¢§à¢, ¶¢Ýï ÐèÝï,
ãêGÚ ± ÜéUGS¢êÚ(1) wG¢éàÝé}¢¢ Á¢ïG±Ú¢ï çHÏ¢¢S¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜUè §Ý ¼}¢¢}¢ Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü Ýï’}¢¼¢ï´ ÐÚ ²ÜGUèÝ çÜU²¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜUè
²¢Î Á¢ïGãìÝ }¢ï´ Ú¶è ¼¢ï §Ý ÐÚ ãGÜGU ¼¥G¢H¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ± ¼G¢¥G¼ }¢ï´
Ðïà¢ ¥¢Ýï ±¢Hè }¢à¢vGÜGU¼ï´ ¥¢S¢¢Ý ã¢ï x¢§æü ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ÜUè HÁGÁ¢G¼ï´
¥¢ñÚ Ýï’}¢¼ï´ ÈGU¢ñ¼ ã¢ï Á¢¢Ýï ÐÚ §‹ãæï Ú‹Á¢ ¥¢ñÚ ÜU¢ïzG¼ }¢ãGS¢êS¢ Ý ãé§ü
¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼ ÜUè ¶G¢ç¼GÚ Îé‹²¢ }¢ï´ ãÚ ¼GÚãG ÜïU Á¢GÚÚ(2) ¶GS¼¢ ãG¢Hè,
Ï¢ï Ó¢ñÝè ¥¢ñÚ }¢à¢vGÜGU¼ ÜU¢ï §‹ã¢ï´ Ýï wG¢éà¢è wG¢éà¢è Ï¢ÚÎ¢à¼ çÜU²¢ J
çãGÜU¢²¼
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè I ÜïU S¢¢ç‰¢²¢ï´ Ýï ¥¢Ð ÜïU
¶G¢ñÈGïU §H¢ãè, §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ §ç‹¼ã¢ ÎÚÁ¢ï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ± }¢ïãGÝ¼ ¥¢ñÚ
¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU ÇÚ ÜUè ±Á¢ã S¢ï ¥¢Ð ÜUè ÐÚïà¢¢Ý ãG¢Hè ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ
¥GÁ¢üG çÜU²¢ : ‘»ï ©S¼¢Á¢Gï }¢¢ïãG¼Ú}¢ ! ¥¢Ð §S¢ S¢ï ÜU}¢ ÎÚÁ¢ï ÜUè
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜïU Á¢GÚè»G |¢è ¥ÐÝè }¢éÚ¢Î Ð¢ Hï´x¢ï J” ¥¢Ð
I Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ :
“}¢ñ´ v²êæ ÜU¢ïçà¢à¢ Ý ÜUMæ ãG¢H¢æçÜU }¢éÛ¢ï ²ïã Ï¢¢¼ ÐãéæÓ¢è ãñ
çÜU ¥ãHï Á¢‹Ý¼ ¥ÐÝï }¢Ý¢çÁ¢GH ± }¢ÜU¢Ý¢¼ }¢ï´ ¼à¢ÚèÈGU ÈGUÚ}¢¢
1 .....}¢ãGËH¢¼ J 2 .....ÝévGS¢¢Ý J
ã¢ï´x¢ï çÜU ¥Ó¢¢ÝÜU ©Ý ÐÚ ÝêÚ ÜUè »ÜU ¼Á¢ËHè ÐÇGïx¢è çÁ¢S¢ S¢ï
¥¢Æ¢ï´ Á¢‹Ý¼ï´ Á¢x¢}¢x¢¢ ©Æï´x¢è, Á¢‹Ý¼è x¢é}¢¢Ý ÜUÚï´x¢ï, ²ïã ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜUè Á¢G¢¼ ÜU¢ ÝêÚ ãñ ¼¢ï S¢Á¢Îï }¢ï´ çx¢Ú ÐÇGï´x¢ï, ©‹ãï´ çÝÎ¢ ã¢ïx¢è
¥ÐÝï S¢Ú S¢Á¢Îï S¢ï ©Æ¢ H¢ï, ²ïã ±¢ïã Ýãè´ ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ ¼é}ãï´ x¢é}¢¢Ý
ãé±¢ ãñ ²ïã ¼¢ï Á¢‹Ý¼è ¥G¢ñÚ¼ ÜïU ¼Ï¢SS¢é}¢(1) ÜU¢ ÝêÚ ãñ Á¢¢ï ©S¢ Ýï
¥ÐÝï ¶G¢±‹Î ÜïU S¢¢}¢Ýï çÜU²¢ ãñ J”
çÈUÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢éz²G ¢Ý S¢¢ñÚè I Ýï ²ïã ¥à¥G¢Ú ÐÉGï :
¼Á¢ü}¢¢ : (1) }¢à¢vGÜGU¼ ± ¼æx¢ÎS¼è Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝ¢ ©S¢ï ÜU¢ï§ü

}¢éçÁ¢GÚ ± ÝévGS¢¢Ý Îïã Ýãè´ çÁ¢S¢ ÜU¢ }¢SÜUÝ(2) ¥¢ñÚ Á¢¢» ÜGUÚ¢Ú(3)
Á¢‹Ý¼ï çÈGUÚÎ¢ñS¢ ãñ J
(2) »ïS¢¢ à¢wGS¢ Îé‹²¢ }¢ïæ x¢G}¢Ý¢ÜU, ¶G¢§ÈGU ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ Ðïà¢
¥¢Ýï ±¢Hï }¢é¥G¢}¢Hï S¢ï ÇÚ¼¢ Úã¼¢ ãñ, §GÁÁ¢G¢ï }¢SÜUÝ¼(4) ÜU¢
çHÏ¢¢S¢ Á¢ñGÏ¢ï ¼Ý çÜU²ï ¥Î¢» Ý}¢¢Á¢G ÜïU çH²ï }¢çSÁ¢Î ÜUè ¼GÚÈGU ©S¢
ÜUè ¥¢}¢Î¢ï ÚzG¼ Á¢¢Úè Úã¼è ãñ J
(3) »ï ÝzGS¢ ! ¼éÛ¢ï ¥¢¼à¢ï Î¢ïÁ¢G¶G ÜïU à¢¢ï’Hï Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï ÜUè
çã}}¢¼ Ýãè´ ãñ ¥¢ñÚ ¥¢’}¢¢Hï Ï¢Î ÜUè ±Á¢ã S¢ï ÜGUÚèÏ¢ ãñ çÜU Ï¢¢’Î
¥Á¢G S¢Î çÁ¢GËH¼¢ï wG±¢Úè(5) ¼éÛ¢ï ±¢ïã ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝ¢ ÐÇGï J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ Á¢Ï¢ }¢Î¢Úï ©GÏ¢êçÎÄ²¼(6) Î¢ï Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÐÚ ãñ :
¥Ã±H ¼G¢¥G¼ ÜUè Ï¢Á¢¢ ¥¢±Úè, Îé±é}¢ x¢éÝ¢ã ¥¢ñÚ }¢¢’çS¢²¼ S¢ï
1...}¢éSÜéUÚ¢Ýï J 2...çÆÜU¢Ý¢ J 3...ÚãÝï ÜUè Á¢x¢ã J 4...¥G¢çÁ¢Á¢Gè J
5...Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ LS±¢§ü ÜïU Ï¢¢’Î J 6.....Ï¢‹Îx¢è ÜUè Ï¢é‹²¢Î J
§Á¢ç¼Ý¢Ï¢, ¥¢ñÚ }¢vGS¢Î §S¢ ÝzGS¢ï ¥}}¢¢Ú¢ ÜUè }¢¢ñÁ¢êÎx¢è }¢ï´ çS¢ÈüGU
©S¢è ±vG¼ ãG¢çS¢H ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ Á¢Ï¢ §S¢ï ¼Úx¢GèÏ¢ ± ¼ÚãèÏ¢(1)
¥¢ñÚ ©}}¢èÎ ± ¶G¢ñÈGU ÜïU Á¢GÚè»G §S¢ ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã Ú¶¢ Á¢¢»
v²êæçÜU S¢ÚÜUà¢ ãGñ±¢Ý ©S¢è ±vG¼ ÜGU¢Ï¢ê }¢ï´ Úã¼¢ ãñ Á¢Ï¢ »ÜU ¥¢x¢ï S¢ï
¶è´Ó¢Ýï ±¢H¢ ã¢ï ¥¢ñÚ »ÜU ÐèÀï S¢ï ã¢æÜUÝï ±¢H¢ ã¢ï, ²ïã ãñG±¢Ý Á¢Ï¢
¥ÐÝè ÐS¢‹Î ÜU¢ Ó¢¢Ú¢ Ó¢ÚÝï Hx¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼ê §S¢ï »ÜU Ç‹Ç¢ ÚS¢èÎ
ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ú¢ïÜU¼¢ ãñ §¼Ýï }¢ï´ ÎêS¢Úè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ÏÁ¢G Ó¢¢Ú¢ ÝÁ¢GÚ
¥¢¼¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã ©{Ú }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¼ê ÐêÚè
ã¢ïà¢²¢Úè ¥¢ñÚ »ãGç¼²¢¼G S¢ï §S¢ï Ú¢ïÜU¼¢ ãñ ¼Ï¢ Á¢¢ ÜUÚ ²ïã LÜU¼¢
ãñ ¥¢ñÚ S¢ÚÜUà¢ Ï¢ÓÓ¢¢ ¼¢’Hè}¢ ÜUè ¼GÚÈGU çS¢ÈüGU ©S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ¼±ÁÁ¢¢ïã
ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU §S¢ ÜïU ±¢çHÎñÝ §S¢ï ÜU§ü ¼GÚãG ÜU¢ H¢HÓ¢ Îïæ ¥¢ñÚ
}¢é¥GçËH}¢(2) ¥ÐÝï Ú¢ï’Ï¢ ¥¢ñÚ ÎÏ¢ÎÏ¢ï ÜïU ÝèÓ¢ï Ú¶ï J
çÏ¢»ïGçÝãè ²ïãè ãG¢H¼ §S¢ ÝzGS¢ï ¥}}¢¢Ú¢ ÜUè ãñ çÜU ²ïã |¢è
»ÜU S¢ÚÜUà¢ ãñG±¢Ý ãñ Á¢¢ï ¥ÐÝè à¢ã±¢¼ ÜUè Ó¢Ú¢x¢¢ã }¢ï´ ÚãÝï ÜU¢
S¢wG¼ }¢éà¼¢ÜGU(3) ãñ, ¶G¢ñÈGU §S¢ ÜïU çH²ï Ç‹Ç¢ ¥¢ñÚ ã¢æÜUÝï ±¢Hï ÜU¢
ÜU¢}¢ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©}}¢èÎï S¢±¢Ï¢ ± ÝÁ¢¢¼ §S¢ ÜïU çH²ï S¢ÏÁ¢G Á¢±
ãñ´ çÁ¢S¢ S¢ï §¼G¢¥G¼ ÜUè ¼GÚÈGU Ú¢çx¢GÏ¢ ã¢ï¼¢ ãñ ÝèÁ¢G ²ïã ÝzGS¢ï ¥}}¢¢Ú¢
S¢ÚÜUà¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè }¢¢çÝ‹Î ãñ çÁ¢S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ± ¼vG±¢ ÜUè çÜU¼¢Ï¢
ÐÉG¢Ýè }¢vGS¢êÎ ãñ, ¥¢ç¼à¢ï Î¢ïÁ¢G¶G ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜU¢ çÁ¢GRU ¼¢ï §S¢ }¢ï´
ÇÚ ÐñÎ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼ ¥¢ñÚ S¢±¢Ï¢ï ¥¢’}¢¢H §S¢ }¢ï´ ©}}¢èÎ
± Úx¢GÏ¢¼ ÐñÎ¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ ÆèÜU §S¢è ¼GÚãG çÚ²¢Á¢G¼ ± §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï
Á¢GMÚè ãñ çÜU ÝzGS¢ }¢ï´ ¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ ÜU¢ à¢éªGÚ ÐñÎ¢ ÜUÚï ±ÚÝ¢ ²ïã
©}}¢èÎ Ýãè´ ÜUè Á¢¢ S¢ÜU¼è çÜU ²ïã ÝzGS¢ ¼vG±¢ ± §GÏ¢¢Î¼ ÜUè
çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÐÚ ¥¢}¢¢Î¢ ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ¼é}¢ S¢ï }¢é±¢ÈGUÜGU¼ §çwG¼²¢Ú
ÜUÚ Hï, ¼G¢çHÏ¢ï §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ²ïãè à¢éªGÚ ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ÜéUGÚ¥¢Ýï
1...Úx¢GÏG ¢¼ çÎH¢Ýï ¥¢ñÚ ÇÚ¢Ýï J 2...©S¼¢Î J 3..Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ Ó¢¢ãÝï ±¢H¢ J
}¢Á¢èÎ }¢ï´ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ¥¢ñÚ }¢éÏ¢¢Hx¢ïG ÜUè ãGÎ ¼ÜU ±¢’Î¢ ±§üGÎ ¥¢ñÚ
¼Úx¢GèÏ¢ ± ¼ÚãèÏ¢ ÜU¢ çÁ¢GRU çÜU²¢ x¢²¢ ãñ, S¢±¢Ï¢ ÜU¢ §S¢ ÐñÚ¢»
}¢ï´ çÁ¢GRU çÜU²¢ çÜU wG±¢ã }¢wG±¢ã ÜUçà¢à¢ ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï
¥Hè}¢(1) ÜU¢ §S¢ ¼zGS¢èH S¢ï çÁ¢GRU çÜU²¢ çÜU §S¢ ÜïU Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUè
§‹S¢¢Ý }¢ï´ ¼G¢ÜGU¼ ¥¢ñÚ çã}}¢¼ Ýãè´, çHã¢Á¢G¢ ¼é}¢ ÐÚ Á¢GMÚ ãñ çÜU
¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ ÜU¢ï Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ Ú¶¢ï, ¼¢çÜU §GÏ¢¢Î¼ ÜUè Ï¢Á¢¢ ¥¢±Úè ÜUè
}¢éÚ¢Î ãG¢çS¢H ã¢ï S¢ÜïU ¥¢ñÚ §S¢ Ú¢ã }¢ï´ }¢à¢vGÜGU¼ ± ¼vHèÈGU
Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï }¢ï´ ¥¢S¢¢Ýè ã¢ï J
S¢é±¢H : ¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ± }¢¢çãÄ²¼(2) ¥¢ñÚ §Ý ÜU¢
ãéGv}¢ ± Ý¼èÁ¢¢ v²¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : ¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ ã}¢¢Úï ©GH}¢¢» ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU
ÜGUÏ¢èH» ¶G±¢ç¼GÚ(3) }¢ï´ S¢ï ãñ´, Ï¢‹Îï ÜUè ÜéUGÎÚ¼ }¢ï´ çS¢ÈüGU ²ïãè ãñ çÜU
±¢ïã ¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ ÜïU }¢éÜGUg}¢¢¼(4) ÜU¢ï ¥G}¢H }¢ï´ H¢» Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï,
¶G¢ñÈGU ÜUè ¼¢’ÚèÈGU ²ïã ÜUè x¢§ü ãñ :
¶G¢ñÈGU ©S¢ ÇÚ ¥¢ñÚ
HÁ¢ïüG ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ Á¢¢ï çÜUS¢è Ï¢éÚè Ó¢èÁ¢G ÜïU ÐãéæÓ¢Ýï ÜïU x¢é}¢¢Ý S¢ï çÎH
}¢ï´ ÐñÎ¢ ã¢ï¼¢ ãñ J
¶Gçà¢Ä²¼ |¢è ¶G¢ñÈGU Á¢ñS¢è ÜñUçÈGUÄ²¼ ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ HïçÜUÝ
¶Gçà¢Ä²¼ ÜïU }¢zGãê}¢ }¢ï´ çÁ¢S¢ S¢ï ¶G¢ñÈGU ã¢ï¼¢ ãñ ©S¢ ÜUè ãñÏ¢¼ ¥¢ñÚ
¥GÁ¢G}¢¼ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ |¢è à¢¢ç}¢H ãñ, ¶G¢ñÈGU ÜïU }¢éÜGU¢çÏ¢H Á¢éÚ¥¼ ãñ,
Ï¢¢’Á¢G ÎzG¥G¢ ¶G¢ñÈGU ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ ¥}Ý |¢è ¥¢¼¢ ãñ, Á¢ñS¢ï ÜUã¼ï ãñ´
çÜU “ ” ²¢’Ýè ¶G¢ñÈGU ± ¥}Ý v²êæçÜU ¥¢ç}¢Ý ²¢’Ýè Ï¢ï ¶G¢ñÈUG
±¢ïã à¢wGS¢ ã¢ï¼¢ ãñ Á¢¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ¥ãGÜU¢}¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
1 .....ÎÎüÝ¢ÜU ¥GÁ¢G¢Ï¢ J 2 .....¥SH ÜñUçÈGUÄ²¼ J 3 .....çÎH }¢ï´ ¥¢Ýï
±¢Hï ¶G²¢H¢¼ ÜUè ¥vGS¢¢}¢ J 4 .....§Ý ÜUè ¼GÚÈGU Hï Á¢¢Ýï ±¢Hè Ó¢èÁ¢G¢ï´ J
H¢ ÐÚ±¢ãè ¥¢ñÚ Ï¢ï Ï¢¢ÜUè ÜU¢ }¢éÁ¢G¢ãÚ¢ ÜUÚï HïçÜUÝ ãGÜGUèÜGU¼Ý ¶G¢ñÈGU
ÜïU }¢éÜGU¢çÏ¢H Á¢éÚ¥¼ ãè ãñ J
¥ÐÝï ¥‹ÎÚ ¶G¢ñÈGU ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ÜïU Ó¢¢Ú }¢éÜGUg}¢¢¼ ¥¢ñÚ
¥SÏ¢¢Ï¢ ãñ´ :
{1} ¥ÐÝï x¢éÁ¢Gà¼¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚÝ¢ J
{2} ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ©S¢ çà¢g¼ ± S¢wG¼è ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚÝ¢
çÁ¢S¢ï Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï ÜUè ¼é}¢ }¢ï´ S¢ÜU¼ Ýãè´ J
{3} ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜïU ¥¢x¢ï ¥ÐÝï Á¢G¢ï’ÈGU ± Ý¢¼é±¢Ýè
¥¢ñÚ ¥ÐÝè ÜU}¢Á¢G¢ïÚè ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚÝ¢ J
{4} ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÜéUGÎÚ¼ ± ¼G¢ÜGU¼ ÜU¢ï ²¢Î Ú¶Ý¢ çÜU
±¢ïã Á¢Ï¢ Ó¢¢ãï, Á¢ñS¢ï Ó¢¢ãï çx¢çÚzG¼ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ J
ÚÁ¢¢ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU ²ïã ÜUè x¢§ü ãñ :
²¢’Ýè ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ ÜU¢ï ÐãÓ¢¢Ý ÜUÚ

çÎH }¢ï´ wG¢éà¢è }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ÜïU Î¢}¢Ý }¢ï´ Ú¢ãG¼
ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ J
ÚÁ¢¢ ÜU¢ ²ïã }¢zGãê}¢ ± }¢¢’Ý¢ ¶G±¢ç¼GÚ }¢ï´ S¢ï ãñ ¥¢ñÚ Ï¢‹Îï
ÜUè ÜéUGÎÚ¼ S¢ï Ï¢¢ãÚ ãñ ã¢æ ÚÁ¢¢ Ï¢§æü }¢¢’Ý¢(1) :
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÈGUÁGH
¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ±éS¥G¼ï ÚãG}¢¼ ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚÝ¢, Ï¢‹Îï ÜUè ÜéUGÎÚ¼ }¢ḯ ãñ J
¶G¼GÚ¢¼ ± ãG±¢çÎS¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ²ïã §Ú¢Î¢ ¥¢ñÚ ¥GÜGUèÎ¢
Ú¶Ý¢ çÜU Ï¢ï }¢çà¢Ä²¼ï §H¢ãè §Ý S¢ï Á¢GÚÚ ± ÝévGS¢¢Ý Ýãè´ ÐãéæÓ¢
1 .....§S¢ }¢¢’Ý¢ ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï J
S¢ÜU¼¢ §S¢ ÜU¢ï ÚÁ¢¢ ÜUã¢ x¢²¢ ãñ, ÚÁ¢¢ ÜïU §S¢ Ï¢²¢Ý }¢ï´ ã}¢¢Úï
ÝÁ¢GÎèÜU ÐãH¢ }¢¢’Ý¢ }¢éÚ¢Î ãñ ²¢’Ýè ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÈGUÁGH¢ï
ÚãG}¢¼ ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚ ÜïU }¢S¢Úü¼ ± Ú¢ãG¼ }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚÝ¢ J
ÚÁ¢¢ ÜUè çÁ¢GÎ “²¢S¢” (Ý¢ ©}}¢èÎè) ãñ, Ý¢ ©}}¢èÎè ¥¢ñÚ
²¢S¢ ÜUè ²ïã ¼¢’ÚèÈGU ÜUè x¢§ü ãñ :
§S¢ ¶G²¢H ÜU¢ï çÜU }¢éÛ¢ï wG¢éÎ¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ ÈGUÁGH
Ýãèæ ÐãéæÓ¢ïx¢¢, ÝèÁ¢G çÎH ÜU¢ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU ÈGUÁGH¢ï ÚãG}¢¼ ÜUè
©}}¢èÎ S¢ï ¥Hx¢ ÜUÚ HïÝï ÜU¢ï “²¢S¢” ÜUã¼ï ãñ´ J
§S¢ ¼GÚãG ÜUè Ý¢ ©}}¢èÎè }¢ãGìÁ¢G x¢éÝ¢ã ãñ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ÚÁ¢¢ ÜU¢
¼S¢Ã±éÚ Ðéw¼G ¢ ÜUÚÝï ÜïU çÏ¢x¢GÚñ Ý¢©}}¢èÎè ¥¢ñÚ ²¢S¢ ÜU¢ ÜGUË¥G ÜGU}¥G(1)
ÜUÚÝ¢ Îéà±¢Ú ã¢ï ¼¢ï »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ ÚÁ¢¢ ÈGUÁ¢Gü ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú »ïS¢è S¢êÚ¼ï
ãG¢H Ý ã¢ï ¼¢ï ÚÁ¢¢ ÝzGH ãñ, Á¢Ï¢ çÜU §Á¢}¢¢Hè ¼G¢ñÚ ÐÚ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜïU ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ ¥¢ñÚ ±éS¥G¼ï ÚãG}¢¼ ÜU¢ ¥GÜUG èÎ¢ çÎH }¢ḯ
}¢Á¢GÏ¢ê¼G ¥¢ñÚ Ðéw¼G ¢ ã¢ï J
ÚÁ¢¢ Ó¢¢Ú Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ :
{1} Ï¢‹Îï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï çÏ¢x¢ñGÚ çÜUS¢è çS¢ÈGU¢çÚà¢ ÜéUçÝ‹Î¢(2) ¥¢ñÚ
çÏ¢x¢GñÚ çÜUS¢è Úx¢GÏ¢¼ ± ¼GHÏ¢ ÜïU Ï¢‹Îï ÐÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè
¼GÚÈGU S¢ï çÜU²ï x¢» §‹¥G¢}¢¢¼ ± »ãGS¢¢Ý¢¼ï S¢¢çÏ¢ÜGU¢ ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚÝ¢ J
{2} ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¥ÐÝè à¢¢Ýï ÚãGè}¢è ± ÜUÚè}¢è ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU
¥GÁ¢Gè}¢ §GÁGÁ¢G¼¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢ÇGï ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ ÜïU Á¢¢ï ±¢’Îï çÜU²ï ãñ´ ©Ý ÜU¢ï
Á¢ïGãìÝ }¢ï´ Ú¶Ý¢, ©S¢ ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ ÜU¢ï Á¢GïãìÝ }¢ï´ Ý Ú¶Ý¢ çÁ¢S¢ ÜïU ¼é}¢
¥ÐÝï ¥¢’}¢¢H ÜïU §G±Á¢G }¢éS¼çãGÜGU ã¢ï S¢ÜU¼ï ã¢ï, v²êæçÜU ¥Á¢í¢ï
1 ...¶Gy}¢ J 2 .....çS¢ÈGU¢çÚà¢ ÜUÚÝï ±¢Hï J
S¢±¢Ï¢ ¥x¢Ú Ï¢‹Îï ÜïU ¥zG¥G¢H ± ¥¢’}¢¢H ÜUè ãñGçS¢Ä²¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU
ç}¢Hï ¼¢ï ±¢ïã çÏ¢ËÜéUH ÜGUHèH ± ãGÜGUèÚ ã¢ïx¢¢ J
{3} §çS¼ãGìÜGU¢ÜGU ÜïU çÏ¢x¢GñÚ ¥¢ñÚ Ï¢ï }¢¢æx¢ï ÎèÝ¢ï Îé‹²¢ ÜïU ãÚ à¢¢ï’Ï¢ï }¢ï´
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Á¢¢ï }¢éwG¼çHÈéUGH ¥vGS¢¢}¢(1) Ýï’}¢¼æï
çÈGUHãG¢H(2) ¥G¼G¢ ÜUÚ Úã¢ ãñ §Ý ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚÝ¢ J
{4} ²ïã ¼S¢Ã±éÚ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ± }¢ïãÚÏ¢¢Ýè ©S¢
ÜïU x¢GÁ¢GÏ¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè çx¢çÚzG¼ ÐÚ x¢G¢çHÏ¢ ãñ, ¥¢ñÚ ²ïã ¼S¢Ã±éÚ çÜU
wG¢Îé ¢±‹Îï ÜéUgG Sê ¢ ÚãG}¢¢Ý, ÚãGè}¢, x¢GÝè, ÜUÚè}¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï Ï¢‹Î» }¢¢ïç}¢Ý ÐÚ
çÝã¢²¼ }¢ïãÚÏ¢¢Ý(3) ãñ, Á¢Ï¢ ¼é}¢ ¶G¢Èñ UG ± ©}}¢èÎ Î¢ïÝ¢ï´ ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU
¼S¢Ã±éÚ¢¼ ± ¶G²¢H¢¼ ÜU¢ï Á¢Gãï Ýì }¢ï´ Ú¶¢ïx¢ï ¼¢ï ¼é}¢ }¢ï´ ãÚ ±vG¼ ¶G¢Èñ UG ±
ÚÁ¢¢ ÜUè ÜñUçÈGUÄ²¢¼ Ï¢ïÎ¢Ú Úãïx´ ¢è J
ÈGUSH
¼¢ï »ï Ï¢‹Îï ! ¼éÛ¢ ÐÚ ÐêÚè »ãGç¼²¢¼G, ÐêÚï Š²¢Ý ¥¢ñÚ ÐêÚè
çÚ¥G¢²¼ ÜïU S¢¢‰¢ ¶G¢ñÈUG ± ÚÁ¢¢ ÜUè §S¢ Í¢¢Åè ÜU¢ï ¼ñG ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ J
»ãGç¼²¢¼G ÜUè §S¢ çH²ï Á¢GMÚ¼ ãñ çÜU ²ïã Í¢¢Åè çÝã¢²¼
Îéà±¢Ú x¢éÁ¢G¢Ú ãñ §S¢ }¢ï´ ¼GÚãG ¼GÚãG ÜïU ¶G¼GÚ¢¼ ãñ´, v²êæçÜU ¶G¢ñÈGU
± ÚÁ¢¢ ÜUè §S¢ Í¢¢Åè ÜU¢ Ú¢S¼¢ Î¢ï }¢¢ïãçHÜU ¥¢ñÚ ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU
Ú¢S¼¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý S¢ï x¢éÁ¢GÚ¼¢ ãñ, »ÜU ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï
çÏ¢ËÜéUH Ï¢ï ¶G¢ñÈGU ã¢ï Á¢¢Ýï ÜU¢ Ú¢S¼¢ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ ©S¢ S¢ï çÏ¢ËÜéUH
}¢¢²êS¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ÜU¢ Ú¢S¼¢, §Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÅïÉGè Ú¢ã¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ¶G¢ñÈGU
± ÚÁ¢¢ ÜU¢ Ú¢S¼¢ ãñ, ¥x¢Ú ÚÁ¢¢ §S¢ ÜGUÎÚ x¢G¢çHÏ¢ ã¢ï x¢§ü çÜU wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ ÜU¢ ¶G¢ñÈGU çÏ¢ËÜéUH Ý Úã¢ ¼¢ï ²ïã |¢è x¢GH¼G Ú¢ã ãñ v²æêçÜU
1.....}¢éwG¼çHÈGU çÜGUS}¢¢ï´ ÜUè J 2.....}¢¢ñÁ¢êÎ¢ ãG¢H¼ }¢ï´ J
3.....²ã¢æ S¢ï HzGÁ¢G “à¢ÈGUèÜGU” ÜU¢ï ãGÁ¢GÈGU ÜUÚ ÜïU “}¢ïãÚÏ¢¢Ý” ÜUÚ çÎ²¢ ãñ
v²êæçÜU §S¢ Ý¢}¢ ÜU¢ §¼GH¢ÜGU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï }¢‹¥G ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
¥ËH¢ã ¼¥G ¢ H¢ ÜUè ¼Î¢Ï¢èÚ
çx¢çÚzG¼ S¢ï çS¢ÈüGU ¶GS¢¢Ú¢ ©Æ¢Ýï ±¢Hï
H¢ïx¢ ãè Ï¢ï ¶G¢ñÈUG ¥¢ñÚ Ï¢ï ÇÚ ã¢ï¼ï ãñ́ J
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¶G¢ñÈGU §S¢ ÜGUÎÚ x¢G¢çHÏ¢ ãé±¢ çÜU çÎH S¢ï ©}}¢èÎï
ÚãG}¢¼ ± Ï¢çwGà¢à¢ ÜU¢ Ý¢}¢¢ï çÝà¢¢Ý ç}¢Å x¢²¢ ¼¢ï ²ïã Ý¢ ©}}¢èÎè
¥¢ñÚ }¢¢²êS¢è ÜU¢ Ú¢S¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã |¢è x¢GH¼G ãñ v²êæçÜU ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ S¢ï
çS¢ÈüGU ±¢ïãè H¢ïx¢ }¢¢²êS¢ ã¢ï¼ï ãñ´ Á¢¢ï
ÜU¢çÈGUÚ ãñ´ J
HïçÜUÝ ¥x¢Ú ¼é}¢ ¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý Ó¢Hï ¥¢ñÚ
Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢ Î¢}¢Ý ÐÜUÇG¢ ¼¢ï ²ïãè ±¢ïã çS¢Ú¢¼ï }¢éS¼ÜGUè}¢(3) ãñ Á¢¢ï ©S¢
ÜïU ©Ý ¥¢ñçH²¢ ± ¥çSÈGU²¢ ÜU¢ Ú¢S¼¢ ãñ çÁ¢Ý ÜUè ©S¢ Ýï ¥ÐÝè
çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ ²êæ çS¢ÈGU¼(4) ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ :
Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã ÝïÜU ÜU¢}¢¢ïæ ÜUè Ï¢Á¢¢ ¥¢±Úè
}¢ï´ Á¢ËÎè ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ ¶G¢ñÈGU ± ÇÚ
ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ã}¢ï´ ÐêÁ¢¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï
S¢¢}¢Ýï Û¢éÜïU Úã¼ï ‰¢ï J
1...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï ¥ËH¢ã ÜUè ¶GÈGUè ¼ÎÏ¢èÚ S¢ï çÝÇÚ Ýãè´
ã¢ï¼ï }¢x¢Ú ¼Ï¢¢ãè ±¢Hï J 2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý :
¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼ S¢ï Ý¢ ©}}¢èÎ Ýãè´ ã¢ï¼ï }¢x¢Ú ÜU¢çÈGUÚ H¢ïx¢ J
3.....S¢è{¢ Ú¢S¼¢ J 4.....¼¢’ÚèÈGU J 5.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU
±¢ïã |¢Hï ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ Á¢ËÎè ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ ã}¢ï´ ÐéÜU¢Ú¼ï ‰¢ï ©}}¢èÎ ¥¢ñÚ ¶G¢ñÈGU S¢ï ¥¢ñÚ
ã}¢¢Úï ãéGÁG¢êÚ çx¢ÇGçx¢ÇG¢¼ï ãñ´ J
Á¢Ï¢ ¼é}ãï´ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï x¢²¢ çÜU §S¢ Í¢¢Åè }¢ï´ ¼èÝ }¢éwG¼çHÈGU
Ú¢S¼ï ãñ´ :
{1} Ú¢S¼» ¥}Ý ± Ï¢ï Ï¢¢ÜUè (}¢éÜU}}¢H Ï¢ï ¶G¢ñÈGUè)J
{2} Ý¢©}}¢èÎè ¥¢ñÚ }¢¢²êS¢è ÜU¢ Ú¢S¼¢ J
{3} §Ý Î¢ïÝ¢ï´ Ú¢ã¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ ÜU¢ Ú¢S¼¢ J
¼¢ï ¥x¢Ú ¼é}¢ Á¢GÚ¢ |¢è Î¢»æ ²¢ Ï¢¢»æ ãé±ï ¼¢ï Î¢ï }¢¢ïãçHÜU Ú¢S¼¢ï´
}¢ï´ Á¢¢ ÐÇG¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ãH¢ÜU ã¢ïÝï ±¢H¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ãH¢ÜU ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï J
çÈUÚ S¢êÚ¼ï ãG¢H ²ïã ãñ çÜU Ï¢ï ¶G¢ñÈGUè ¥¢ñÚ }¢¢²êS¢è ÜïU Î¢ïÝ¢ï´
Ú¢S¼ï ÎÚç}¢²¢Ýï Ú¢S¼ï ÜUè çÝSÏ¢¼ çÁ¢G²¢Î¢ ÜéUà¢¢Î¢ ãñ´ ¥¢ñÚ §Ý ÜUè
¼GÚÈGU Ï¢éH¢Ýï ±¢H¢ï´ ÜUè ÜUS¢Ú¼ ãñ, ¥¢ñÚ ÎÚç}¢²¢Ýè Ú¢S¼ï ÜUè çÝSÏ¢¼
§Ý Î¢ï ÐÚ Ó¢HÝ¢ çÁ¢G²¢Î¢ S¢ãìH ¥¢ñÚ ¥¢S¢¢Ý ãñ v²êæçÜU ¥x¢Ú ¼é}¢
Á¢¢çÝÏ¢ï ¥}Ý (Ï¢ï ¶G¢ñÈGUè) ÜUè ¼GÚÈGU ÝÁ¢GÚ Î¢ñÇG¢¥¢ïx¢ï ¼¢ï ¼é}ãï´
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ±S¢è¥G ÚãG}¢¼, ©S¢ ÜïU Ï¢ï Ð¢²¢æ ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢
¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Ï¢çwGà¢à¢ ¥¢ñÚ Á¢êÎ ÜïU ±¢ïã S¢}¢‹ÎÚ ÝÁ¢GÚ ¥¢»æx¢ï çÜU
¶G¢ñÈGU ± ÇÚ ÜU¢ à¢¢§Ï¢¢ |¢è çÎH }¢ï´ Ï¢¢ÜGUè Ýãè´ Úãïx¢¢, ¼¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜïU ÈGUÁGH ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚ ÜïU Ï¢ï ¶G¢ñÈGU ã¢ï ÜUÚ Ï¢ñÆ Á¢¢¥¢ïx¢ï J
¥¢ñÚ ¥x¢Ú Á¢¢çÝÏ¢ï ¶G¢ñÈGU ÜUè ¼GÚÈGU Îï¶¢ïx¢ï ¼¢ï ¼é}ãï´ wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ ÜUè ¥GÁ¢Gè}¢ ÜéUGÎÚ¼ x¢G¢çHÏ¢ çS¢²¢S¢¼(1) ÜUS¢Ú¼ï ãñÏ¢¼,
}¢é¥G¢}¢H» çãGS¢¢Ï¢¢ï çÜU¼¢Ï¢ ÜUè ÝÁ¢G¢ÜU¼, ¥ÐÝï ±çH²¢ï´ ¥¢ñÚ
Ï¢Úx¢éÁ¢GèÎ¢ Ï¢‹Î¢ï´ ÜUè Ï¢¼G¢ñÚï §G¼¢Ï¢ çx¢çÚzG¼ ÜïU ±¢ïã HÚÁ¢G¢ ¶GñÁ¢G
±¢çÜGU¥G¢¼ ± ãG¢H¢¼ S¢¢}¢Ýï ¥¢»æx¢ï çÜU ÚÁ¢¢ Ï¢¢ÜGUè Ýãè´ Úãïx¢è, ¼¢ï
}¢¢²êS¢è ¥¢ñÚ Ý¢©}}¢èÎè ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï J
1 .....çãGv}¢¼ï ¥G}¢Hè J
çHã¢Á¢G¢ »ïS¢è S¢êÚ¼ï ãG¢H ÜïU Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ ¼é}¢ ÐÚ ²ïã |¢è
Á¢GMÚè ãñ çÜU }¢ãGìÁ¢G ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ±éS¥G¼ï ÚãG}¢¼ ÐÚ ãè
§ç‹ãGS¢¢Ú Ý ÜUÚ¢ï ¼¢çÜU ©S¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚ ÜïU çÏ¢ËÜéUH
Ï¢ï¶G¢ñÈGU Ý ã¢ï Á¢¢¥¢ï çÜU ²ïã |¢è x¢GH¼G ãñ ¥¢ñÚ Ý ©S¢ ÜUè ¥GÁ¢Gè}¢
ãñÏ¢¼ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ S¢wG¼ ¶êÎ ÜéUÚñÎ(1) ÐÚ ãè ÝÁ¢GÚ Ú¶¢ï
v²êæçÜU §S¢ ¼GÚãG ¼é}¢ ÜéUGÝêç¼GÄ²¼(2) ¥¢ñÚ }¢¢²êS¢è ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ã¢ï
Á¢¢¥¢ïx¢ï Ï¢çËÜU Î¢ïÝ¢ï´ ÐãHê¥¢ïæ ÜU¢ï Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ Ú¶¢ï, ÜéUÀ çãGSS¢¢ ¶G¢ñÈGU
ÜU¢ H¢ï ¥¢ñÚ ÜéUÀ ÚÁ¢¢ ÜU¢ çÈUÚ §Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÜïU ÜU‹{ï ÐÚ S¢é±¢Ú ã¢ï ÜUÚ
§S¢ Ï¢¢ÚèÜU Ú¢ã ÐÚ Ó¢H¢ï ¼¢çÜU |¢ÅÜUÝï S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Úã¢ï, v²êæçÜU çS¢ÈüGU
ÚÁ¢¢ ÜU¢ Ú¢S¼¢ Ï¢ãé¼ ¥¢S¢¢Ý ¥¢ñÚ S¢ãìH ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ÇG¢ ±S¢è¥G ¥¢ñÚ
ÜéUà¢¢Î¢ ãñ HïçÜUÝ §S¢ ÜUè }¢ç‹Á¢GH ¥¢ñÚ §ç‹¼ã¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï wG¢éÎ¢ S¢ï
çÏ¢ËÜéUH Ï¢ï ¶G¢Èñ UG è ¥¢ñÚ ¶GS¢¢Ú¢ ãñ, §S¢è ¼GÚãG çS¢ÈüUG ¶G¢Èñ UG ÜU¢ Ú¢S¼¢ |¢è
¥x¢Ó¢ïü Ï¢ÇG¢ ±S¢è¥G ± ¥GÚèÁ¢G ãñ HïçÜUÝ §S¢ ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢ Á¢GH¢H¼ ±
x¢é}¢Ú¢ãè ãñ, ¥¢ñÚ »’ç¼Î¢H ÜU¢ Ú¢S¼¢ ¶G¢ñÈUG ¥¢ñÚ ÚÁ¢¢ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ãñ
¥¢ñÚ ²ïã ÎÚç}¢²¢Ýè Ú¢S¼¢ ¥x¢Ó¢ïü Îéà±¢Ú x¢éÁ¢G¢Ú ãñ HïçÜUÝ ãÚ ¶G¼GÚï
S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G ¥¢ñÚ çÏ¢ËÜéUH ±¢Á¢ïGãG ¥¢ñÚ S¢¢ÈGU ãñ J Á¢¢ï xG¢ézGÚ¢Ý(3) ¥¢ñÚ
»ãGS¢¢Ý ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼ ± çÚÁ¢G±¢Ý ¥¢ñÚ çHÜGU¢» §H¢ãè(4) ¼ÜU Hï
Á¢¢¼¢ ãñ, v²¢ ¼é}¢ Ýï ¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ ÜïU Ú¢S¼ï ÐÚ Ó¢HÝï ±¢H¢ï´ ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ²ïã §Úà¢¢Îï }¢éÏ¢¢ÚÜU Ýãè´ S¢éÝ¢ ?
±¢ïã ¥ÐÝï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ÜU¢ï ¶G¢ñÈGU ±
©}}¢èÎ ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ÐéÜU¢Ú¼ï ãñ´ J
çÈUÚ §Ý ÜUè Á¢Á¢G¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÈGUÚ}¢¢²¢ :
1.....À¢Ý Ï¢èÝ J 2.....Ý¢©}}¢èÎè J 3.....}¢x¢GçÈGUÚ¼ J 4.....ÜéUGÏ¢ïü §H¢ãè J
5.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜU¢ï ÐéÜU¢Ú¼ï ãñ´ ÇÚ¼ï ¥¢ñÚ ©}}¢èÎ
ÜUÚ¼ï J
ÜU¢ï§ü §‹S¢¢Ý Ýãèæ Á¢¢Ý S¢ÜU¼¢ ¥¢æ¶¢ï´ ÜUè
©S¢ Æ‹ÇÜU ÜU¢ï Á¢¢ï ¶G¢Èñ UG ± ÚÁ¢¢ ÜUè Ú¢ã ÐÚ
Ó¢HÝï ±¢H¢ïæ ÜïU çH²ï ©Ý ÜUè Á¢Á¢G¢ ÜïU ¼G¢Úñ
ÐÚ (¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï)´ Ð¢ïà¢èÎ¢ Ú¶è ãé§ü ãñ J
§S¢ Á¢é}H» ÜéUGÚ¥¢Ýè ÐÚ ÐêÚè ¼GÚãG x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï çÈUÚ §S¢ Ú¢ã
ÐÚ Ó¢HÝï ÜïU çH²ï ÐêÚè ¼GÚãG }¢éS¼§üGÎ(2) ¥¢ñÚ Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ï Á¢¢¥¢ï
v²êæçÜU ¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ ¥¢S¢¢Ý Ýãè´, çÈUÚ
²ïã }¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝ¢ |¢è Á¢GMÚè ãñ çÜU §S¢ Ú¢ã ÐÚ Ó¢HÝ¢ ¥¢ñÚ S¢éS¼
¥¢ñÚ S¢ÚÜUà¢ ÝzGS¢ ÜU¢ï §S¢ ÜUè }¢ãGÏ¢êÏ¢ Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï ãÅ¢ ÜUÚ ¼G¢¥G¢¼
¥¢ñÚ ¥G¢}¢¢Hï S¢¢çHãG¢ }¢ï´ Hx¢¢Ý¢ Á¢¢ï §S¢ï Ï¢ÇG¢ Ý¢x¢±¢Ú ãñ, ©S¢ ±vG¼
¼ÜU ãG¢çS¢H Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ Á¢Ï¢ ¼ÜU ¼èÝ ©S¢êH Á¢Gãï Ýì }¢ï´ Ý Ú¶ï Á¢¢»æ ¥¢ñÚ
Á¢Ï¢ ¼ÜU x¢GzH G ¼ ¥¢ñÚ S¢éS¼è ÜïU çÏ¢x¢GñÚ Hx¢¢¼¢Ú Î¢§}¢Ý(3) §Ý ©S¢êH¢ḯ
ÜUè çãGÈUG ¢Á¢G¼ ± çÝx¢ãÎ¢à¼ Ý ÜUè Á¢¢», ±¢ïã ¼èÝ ©S¢êH ²ïã ãñ́ :
{1} ¼Úx¢GèÏ¢ ± ¼ÚãèÏ¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU §Úà¢¢Î¢¼ J
{2} çx¢çÚzG¼ ²¢ }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚÝï ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜU¢ ÎS¼êÚ J
{3} ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ÝïÜU H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢±¢Ï¢ ¥¢ñÚ Ï¢éÚï H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢Á¢G¢ ±
¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜU¢ï ²¢Î Ú¶Ý¢ J
§Ý ¼èÝ ©S¢êH¢ï´ ÜUè ÜU}¢¢ãGvÜG Ué ãG ê ¼zGS¢èH ÜïU çH²ï ¼¢ï ÎzG¼Ú
ÎÚÜU¢Ú ãñæ J ã}¢ Ýï §S¢ Ï¢¢Ï¢ }¢ï´ »ÜU }¢éS¼çÜGUH çÜU¼¢Ï¢ “¼}Ï¢èãéH
x¢G¢çÈGUHèÝ” ¼SÝèÈGU ÜUè ãñ ¥¢ñÚ §S¢ }¢éw¼G S¢Ú çÜU¼¢Ï¢ }¢ḯ ã}¢ çS¢ÈüUG
©Ý ÜUçH}¢¢¼ ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ï Á¢GïãìÝ Ýà¢èÝ ÜUÚ
HïÝï ÜïU Ï¢¢’Î }¢vGS¢êÎ S¢ï ±¢çÜGUÈGU ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï çÜUS¢è Á¢è ÜU¢ï Ýãè´ }¢¢’Hê}¢ Á¢¢ï ¥¢æ¶ ÜUè
Æ‹ÇÜU ©Ý ÜïU çH²ï ÀéÐ¢ Ú¶è ãñ çS¢H¢ ©Ý ÜïU ÜU¢}¢¢ï´ ÜU¢ J
2 .....¼Ä²¢Ú J 3 .....ã}¢ïà¢¢ J
¥SHï ¥Ã±H
¼Úx¢GèÏ¢ ± ¼ÚãèÏ¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU §Úà¢¢Î¢¼
»ï Ï¢Ú¢ÎÚï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! ¼éÛ¢ï ©Ý ¥¢²¢¼ }¢ï´ Á¢GMÚ ¼ÎÏÏ¢éÚ ¥¢ñÚ
x¢G¢ñÚ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÁ¢Ý }¢ï´ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï ¼Úx¢GèÏ¢ ± ¼ÚãèÏ¢ ¥¢ñÚ
¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ ÜU¢ çÁ¢GRU ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ÚÁ¢¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ S¢ï Ý¢
©}}¢èÎ Ý ã¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ¼}¢¢}¢ x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ Îïx¢¢ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çS¢±¢ ¥¢ñÚ
ÜU¢ñÝ x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢Ýï ±¢H¢ ãñ ?
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ¼¢ñÏ¢¢ ÜGUÏ¢êH ÜUÚ¼¢ ãñ J
±¢ïãè ¥ÐÝï Ï¢‹Î¢ï´ ÜUè ¼¢ñÏ¢¢ ÜGUÏ¢êH
ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè x¢GHç¼G²¢æ
}¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ¼¢ ãñ J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼ S¢ï Ý¢©}}¢èÎ Ý ã¢ï
Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã S¢Ï¢ x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ Îï¼¢ ãñ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã ÜU¢ñÝ Ï¢wGà¢ï çS¢±¢ ¥ËH¢ã ÜïU J
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢Ýï ±¢H¢ ¥¢ñÚ ¼¢ñÏ¢¢ ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝï
±¢H¢ J
4....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ±¢ïãè ãñ Á¢¢ï ¥ÐÝï Ï¢‹Î¢ï´ ÜUè ¼¢ñÏ¢¢ ÜGUÏ¢êH
ÈGUÚ}¢¢¼¢ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ÎÚ x¢éÁ¢GÚ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J
¼é}ã¢Úï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú Ýï ÚãG}¢¼ ±
Ï¢çwGà¢à¢ ¥ÐÝï çÁ¢G}}¢ï Hï Ú¶è ãñ J
}¢ïÚè ÚãG}¢¼ ãÚ à¢ñ ÜU¢ï ±S¢è¥G ãñ }¢ñ́ ¥GÝ
ÜGUÚèÏ¢ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çH²ï
}¢wGS¢êS¢ ÜUÚ Îêæx¢¢ Á¢¢ï }¢éœ¢ÜGUè ãñ́ J
Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ H¢ïx¢¢ḯ ÐÚ
çÝã¢²¼ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ÚãGì}¢ ±¢H¢ (4) ãñ J
±¢ï }¢¢ïç}¢Ý¢ï´ ÐÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ãñ J
§Ý }¢Á¢GÜêUÚ¢ ¥¢²¢¼ ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG ÜUè Îèx¢Ú Ï¢ãé¼ S¢è
¥¢²¢¼ }¢ï´ ÚÁ¢¢ ÜU¢ Ï¢²¢Ý ãñ J
¶G¢ñÈGU ¥¢ñÚ ãñÏ¢¼ ÜUè ¥¢²¢¼
»ï }¢ïÚï Ï¢‹Î¢ï ! }¢éÛ¢ S¢ï ÇÚ¢ï J
1 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼é}ã¢Úï ÚÏ¢ Ýï ¥ÐÝï çÁ¢G}}¢» ÜUÚ}¢ ÐÚ ÚãG}¢¼

H¢çÁ¢G}¢ ÜUÚ Hè ãñ J
2 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ }¢ïÚè ÚãG}¢¼ ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï Í¢ïÚï ãñ ¼¢ï ¥GÝ
ÜGUÚèÏ¢ }¢ñ´ Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢ï ©Ý ÜïU çH²ï çH¶ Îêæx¢¢ Á¢¢ï ÇÚ¼ï ãñ´ J
3 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ¥¢Îç}¢²¢ï´ ÐÚ Ï¢ãé¼ }¢ïãÚÏ¢¢Ý
}¢ãÚ (ÚãGì}¢) ±¢H¢ ãñ J
4 .....²ã¢æ S¢ï HzGÁ¢G “à¢ÈGUèÜGU” ÜU¢ï ãGÁ¢GÈGU ÜUÚ ÜïU “çÝã¢²¼ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ÚãGì}¢
±¢H¢” ÜUÚ çÎ²¢ ãñ v²êæçÜU §S¢ Ý¢}¢ ÜU¢ §¼GH¢ÜGU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï
}¢‹¥G ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
5...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ ÐÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ãñ J
6...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï }¢ïÚï Ï¢‹Î¢ï ! ¼é}¢ }¢éÛ¢ S¢ï ÇÚ¢ï J
v²¢ ¼é}ã¢Ú¢ ²ïã x¢é}¢¢Ý ãñ çÜU ã}¢ Ýï
¼é}¢ ÜU¢ï Ï¢ïÜU¢Ú ÐñÎ¢ çÜU²¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼é}¢
ã}¢¢Úè ¼GÚÈGU H¢ñÅ¢» Ýãè´ Á¢¢¥¢ïx¢ï ?
v²¢ §‹S¢¢Ý ²ïã x¢é}¢¢Ý çÜU²ï Ï¢ñÆ¢ ãñ

çÜU ©S¢ ÜUè Ï¢¢Á¢GÐéS¢ü Ýãè´ ã¢ïx¢è ?
¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ÝÁ¢¢¼ ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢

¼é}ã¢Úè ¥¢ñÚ ¥ãHï çÜU¼¢Ï¢ ÜUè ©}}¢èÎ¢ï´
ÜïU }¢¢¼ãG¼ Ýãè´ J
Á¢¢ï à¢wGS¢ |¢è Ï¢éÚ¢§ü ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï §S¢ ÜU¢

Ï¢ÎH¢ Ð¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü çãG}¢¢²¼è ¥¢ñÚ
}¢ÎÎx¢¢Ú Ýãè´ ç}¢Hïx¢¢ J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï v²¢ ²ïã S¢}¢Û¢¼ï ã¢ï çÜU ã}¢ Ýï ¼é}ãï´ Ï¢ïÜU¢Ú
Ï¢Ý¢²¢ ¥¢ñÚ ¼é}ãïæ ã}¢¢Úè ¼GÚÈGU çÈUÚÝ¢ Ýãè´ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : v²¢ ¥¢Î}¢è §S¢ Í¢}¢‹Ç }¢ï´ ãñ çÜU ¥¢Á¢G¢Î À¢ïÇG
çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢ ?
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ÜU¢}¢ Ý ÜéUÀ ¼é}ã¢Úï ¶G²¢H¢ï´ ÐÚ ãñ ¥¢ñÚ Ý
çÜU¼¢Ï¢ ±¢H¢ïæ ÜUè ã±S¢ ÐÚ J
4.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Á¢¢ï Ï¢éÚ¢§ü ÜUÚïx¢¢ ©S¢ ÜU¢ Ï¢ÎH¢ Ð¢»x¢¢ ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ Ý ÜU¢ï§ü ¥ÐÝ¢ çãG}¢¢²¼è Ð¢»x¢¢ Ý }¢ÎÎx¢¢Ú J
¥¢ñÚ §Ý ÜU¢ x¢é}¢¢Ý ²ïã ãñ çÜU ±¢ïã
Ï¢ãé¼ ãè ¥ÓÀï ÜU¢}¢ ÜUÚ Úãï ãñ´ J
¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢¢}¢Ýï ¥ËH¢ã ÜUè
¼GÚÈGU S¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜU¢ ±¢ïã Ýé}¢êÝ¢
Á¢G¢çãÚ ã¢ïx¢¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ ©Ý ÜU¢ï ±ã}¢
± x¢é}¢¢Ý |¢è Ý ‰¢¢ J
çÜGU²¢}¢¼ }¢ḯ ã}¢ ©Ý ÜïU ¥¢’}¢¢H ÜUè
¼GÚÈGU ¥¢»æx¢ï ¼¢ï §‹ãḯ ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝï ÜïU
Ï¢Á¢¢» Á¢GÚ¢ü¼ Ï¢Ý¢ ÜUÚ ©ÇG¢ Îḯx¢ï ¥¢ñÚ
çÏ¢ËÜéUH ÝïS¼¢ï Ý¢Ï¢êÎ ÜUÚ Îḯx¢ï J
ã}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï Îé¥G¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU ±¢ïã ã}¢ï´ ¥ÐÝï
Î¢}¢Ýï ÚãG}¢¼ }¢ï´ Á¢x¢ã Îï ¥¢ñÚ Ï¢Î ¥¢’}¢¢çH²¢ïæ S¢ï Ï¢Ó¢¢» J
Ó¢‹Î ±¢ïã ¥¢²¢¼ï }¢éÏ¢¢ÚÜU¢ çÁ¢Ý }¢ï´ ¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢ Ï¢²¢Ý ãñ :
}¢ïÚï Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï Ï¢¼¢ Î¢ï çÜU }¢ñ´ ãè x¢GÈGUêÚ
(4)
± ÚãGè}¢ ãêæ J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ±¢ïã §S¢ ¶G²¢H }¢ï´ ãñ´ çÜU ã}¢ ¥ÓÀ¢
ÜU¢}¢ ÜUÚ Úãï ãñ´ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ©‹ãï´ ¥ËH¢ã ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ±¢ïã Ï¢¢¼
Á¢G¢çãÚ ãé§ü Á¢¢ï ©Ý ÜïU ¶G²¢H }¢ï´ Ý ‰¢è J
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ ©‹ã¢ï´ Ýï ÜU¢}¢ çÜU²ï ‰¢ï ã}¢ Ýï
ÜGUSÎ ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ ©‹ãï´ Ï¢¢ÚèÜU Ï¢¢ÚèÜU xG¢éÏ¢¢Ú ÜïU çÏ¢¶Úï ãé±ï Á¢GÚïü ÜUÚ çÎ²¢ çÜU Ú¢ñÁ¢GÝ
(Ú¢ïà¢ÝÎ¢Ý) ÜUè {êÐ }¢ï´ ÝÁ¢GÚ ¥¢¼ï ãñ´ J
4 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¶GÏ¢Ú Î¢ï }¢ïÚï Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï çÜU Ï¢ïà¢ÜU }¢ñæ ãè ãêæ
Ï¢wGà¢Ýï ±¢H¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý J
§S¢ ÜïU }¢éœ¢çS¢H Ï¢¢’Î ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(1) Ï¢ïà¢ÜU }¢ïÚ¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ï¢ÇG¢ S¢wG¼ ¥GÁ¢G¢Ï¢
ãñ J
¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜU¢ çÁ¢GRU S¢¢‰¢ ãè §S¢ çH²ï ÈGUÚ}¢¢²¢ ¼¢çÜU Ï¢‹Îï ÐÚ
çS¢ÈüGU ÚÁ¢¢ ÜU¢ ãè x¢GHÏ¢¢ Ý ã¢ï Á¢¢», §S¢è ¼GÚãG ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´
»ÜU Á¢x¢ã Á¢ã¢æ ²ïã ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(2)
±¢ïã S¢wG¼ çx¢çÚzG¼ ÜUÚïx¢¢ J
±ã¢æ §S¢ ÜïU }¢éœ¢çS¢H Ï¢¢’Î ²ïã |¢è ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(3)
±¢ïã Ï¢ÇG¢ Á¢G¢ïÚ ¥¢±Ú ãñ ©S¢ ÜïU çS¢±¢
ÜU¢ï§ü ãS¼è H¢§ÜGïU §GÏ¢¢Î¼ Ýãè´ J
¼¢çÜU çÏ¢ËÜéUH ¶G¢ñÈGU ÜU¢ x¢GHÏ¢¢ ãè Ý ã¢ï Á¢¢», §S¢
çS¢HçS¢Hï }¢ï´ ¥ËH¢ã ÜU¢ ¥GÁ¢èÏ¢ ¼ÚèÝ ÜGU¢ñH ²ïã ãñ
çÜU ÐãHï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(4) ¥ËH¢ã ¼é}ãḯ ¥ÐÝè Á¢G¢¼ S¢ï ÇÚ¢¼¢
ãñ J
çÈUÚ §S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ãè ÈGUÚ}¢¢ çÎ²¢ :
(5) ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã Ï¢‹Î¢ï´ ÐÚ (6) }¢ïãÚÏ¢¢Ý |¢è ãñ J
1 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ }¢ïÚ¢ ãè ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÎÎüÝ¢ÜU ¥GÁ¢G¢Ï¢
ãñ J
2 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : S¢wG¼ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ J
3 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ÇGï §‹¥G¢}¢ ±¢H¢ ©S¢ ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ
Ýãè´ J
4 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼é}ãï´ ¥ÐÝï ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ÇÚ¢¼¢
ãñ J
5...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã Ï¢‹Î¢ḯ ÐÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ãñ J
6 .....²ã¢æ S¢ï HzGÁ¢G “à¢ÈGUèÜGU” ÜU¢ï ãGÁ¢GÈGU ÜUÚ çÎ²¢ ãñ, v²êæçÜU §S¢ Ý¢}¢ ÜU¢
§¼GH¢ÜGU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï }¢‹¥G ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
¥¢ñÚ §S¢ S¢ï |¢è ¥GÁ¢èÏ¢ ¼Ú ²ïã ÜGU¢ñH ãñ :
(1) Á¢¢ï à¢wGS¢ ÚãG}¢¢Ý ÜU¢ï Ï¢ï Îï¶ï ©S¢ S¢ï
ÇÚ¼¢ Úã¢ J
çÜU ¶Gçà¢Ä²¼ ÜïU S¢¢‰¢ ¥ÐÝ¢ çÁ¢GRU §S}¢ï Á¢ÏÏ¢¢Ú ²¢ }¢é‹¼çÜGU}¢
²¢ }¢é¼ÜUçÏÏ¢Ú S¢ï Ý çÜU²¢ Á¢¢ï ¶Gçà¢Ä²¼ ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï }¢¢ñÜGU¥G ÜïU
}¢éÝ¢çS¢Ï¢ ‰¢¢ Ï¢çËÜU ¶Gçà¢Ä²¼ ÜU¢ï ÚãG}¢¢Ý S¢ï }¢é¥GËHÜGU ÈGUÚ}¢¢²¢
¼¢çÜU ¶Gçà¢Ä²¼ ¥¢ñÚ ÚãG}¢¼ ÜU¢ çÁ¢GRU ã¢ï Á¢¢» çÜU çÎH çS¢ÈüGU çÁ¢GRïU
¶Gçà¢Ä²¼ S¢ï ÈGUÝ¢ ãè Ý ã¢ï Á¢¢», çHã¢Á¢G¢ ÇÚ¢Ýï ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢
¥}Ý ÎïÝï ÜU¢ ¼Á¢GçÜUÚ¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ¼ãGÚèÜU ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ ¼SÜUèÝ ÜU¢
çÁ¢GRU |¢è ÜUÚ çÎ²¢ J
§S¢ ¥¢²¼ ÜïU }¢Á¢G}¢êÝ ÜUè ç}¢S¢¢H ²êæ ãñ çÜU ¼é}¢ çÜUS¢è ÜU¢ï
ÜUã¢ï : “¼é}¢ ¥ÐÝè }¢ïãÚÏ¢¢Ý }¢¢æ S¢ï v²êæ Ýãè´ ÇÚ¼ï ? ” ²¢ “¼é}¢
¥ÐÝï }¢éçàÈGUÜGU Ï¢¢Ð S¢ï v²êæ ¶G¢ñÈGU Ýãè´ ¶¢¼ï ?” ²¢ “¼é}¢ ÚãGì}¢
çÎH ãG¢çÜU}¢ S¢ï v²êæ Ýãè´ ÇÚ¼ï ?”
§S¢ çÜGUS}¢ ÜUè x¢ézG¼ìx¢ê S¢ï }¢vGS¢Î ²ïã ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ¶G¢ñÈGU ±
¥}Ý ÜU¢ ÎÚç}¢²¢Ýè Ú¢S¼¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ çÏ¢ËÜéUH
}¢¢²êS¢è ²¢ çÏ¢ËÜéUH Ï¢ï ¶G¢ñÈGUè S¢ï ÎêÚ ÚãÝ¢ Ó¢¢çã²ï, ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ ± ÜUÚ}¢ S¢ï ã}¢ï´ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ §S¢ çÁ¢GRï ãGÜUè}¢
}¢ï´ ¼ÎÏÏ¢éÚ(2) ¥¢ñÚ §S¢ ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ S¢ï ÜUÚï, Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã
Ï¢ÇG¢ Á¢±¢Î(3) ¥¢ñÚ ÜUÚè}¢ ãñ J
1...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Á¢¢ï ÚãG}¢¢Ý S¢ï Ï¢ï Îï¶ï ÇÚ¼¢ ãñ J
2...x¢G¢ñÚ¢ï çÈGURU J 3...²ã¢æ S¢ï
HzGÁ¢G “S¢¶Gè” ÜU¢ï ãGÁ¢GÈGU ÜUÚ çÎ²¢ ãñ v²êæçÜU
Ï¢¢Úè ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï HzGÁ¢G “S¢¶Gè” §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï ÜU¢ï “ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢,
çÁ¢ËÎ 27, S¢ÈGUãG¢, 165 ÐÚ }¢‹¥G çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
¥SHï Îé±é}¢ :
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ¥zG¥G¢H ±
}¢é¥G¢}¢H¢¼ ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ïæ
»ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢ñGH ±¢çÜGU¥G¢¼ ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ ¶G¢ñÈGU
ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ÜU¢ÈGUè ãñ :
{1} §ÏHèS¢ Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¥SS¢è ãÁ¢G¢Ú Ï¢ÚS¢ §GÏ¢¢Î¼
ÜUè ¥¢ñÚ »ÜU ÜGUÎ}¢ ÜUè ç}¢vGÎ¢Ú |¢è ©S¢ Ýï »ïS¢è Á¢x¢ã Ï¢¢ÜGUè Ý À¢ïÇGè
çÁ¢S¢ ÐÚ ©S¢ Ýï S¢Á¢Î¢ Ý çÜU²¢ ã¢ï, çÈUÚ ©S¢ Ýï çS¢ÈüGU »ÜU ãéGv}¢ ÜUè
Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜUè ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ï ¥ÐÝè ÎÚx¢¢ã S¢ï }¢ÎêüÎ ÜUÚ çÎ²¢ ¥¢ñÚ
©S¢ ÜUè ¥SS¢è ãÁ¢G¢Ú Ï¢ÚS¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ©S¢ ÜïU }¢éæã ÐÚ }¢¢Ú Îè ¥¢ñÚ
çÜGU²¢}¢¼ ¼ÜU ©S¢ ÜïU x¢Hï }¢ï´ ¼G¢ñÜïGU H¢’Ý¼(1) Ç¢H çÎ²¢ ¥¢ñÚ ©S¢
ÜïU çH²ï ¥Ï¢ÎéH ¥¢Ï¢¢Î(2) ¼ÜU ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ¥Hè}¢ }¢ï´ Á¢HÝ¢ }¢éÜGUÚüÚ
ÜUÚ çÎ²¢ J ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 S¢ï }¢Ú±è ãñ :
¥¢Ð (6) Ýï çÁ¢Ï¢í§üH ÜU¢ï
Îï¶¢ çÜU §ÏHèS¢ ÜïU ãG¢H S¢ï §GÏ¢í¼ x¢èÚ ã¢ï ÜUÚ ÜU¢’Ï¢¢ à¢ÚèÈGU ÜïU
(3)
ÐÎïü S¢ï çHÐÅ ÜUÚ çÝã¢²¼ çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè ÜïU S¢¢‰¢ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜïU ãéGÁG¢êÚ }¢ï´ ²ïã Îé¥G¢ ÜUÚ Úãï ãñ´ :
»ï }¢ïÚï §H¢ã¢ ! ¥¢ñÚ »ï }¢ïÚï
}¢¢çHÜU ! ÜUãè´ }¢ïÚ¢ Ý¢}¢ ÝïÜU¢ï´ ÜUè çHSÅ S¢ï ç}¢Å¢ ÜUÚ Ï¢Î¢ï´ ÜUè çHSÅ
}¢ï´ Ý ÜUÚ ÎïÝ¢ ¥¢ñÚ ÜUãè´ }¢ïÚ¢ çÁ¢S}¢ ¥ãHï ¥G¼G¢ ÜïU ÁG¢é}¢Úï S¢ï çÝÜU¢H
ÜUÚ ¥ãHï §GÜGU¢Ï¢(4) ÜïU x¢éÚ¢ñã }¢ï´ Ý ÜUÚ ÎïÝ¢ J
{2} ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥¢Î}¢ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU
±¢ïã Ï¢Úx¢éÁ¢GèÎ¢ ÝÏ¢è ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ï ¥ËH¢ã Ýï Ï¢Ú¢ãï Ú¢S¼ ¥ÐÝï
1...H¢’Ý¼ ÜU¢ ÈU‹Î¢ J 2...ã}¢ïà¢¢ ã}¢ïà¢¢ J 3...§GÏ¢í¼ ãG¢çS¢H ÜUÚ¼ï ãé±ï J 4...¥GÁ¢G¢Ï¢ ±¢H¢ḯ J
ÎS¼ï ÜéUGÎÚ¼ S¢ï Ï¢Ý¢²¢ çÈUÚ ©Ý ÜU¢ »’Á¢G¢Á¢G Á¢G¢çãÚ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï
¥ÐÝï ¼}¢¢}¢ }¢H¢§ÜU¢ ÜU¢ï ©‹ãï´ S¢Á¢Î¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ãéGv}¢ çÎ²¢ çÈUÚ ©Ý
ÜU¢ï }¢H¢§ÜU¢ ÜUè x¢ÎüÝ¢ï´ ÐÚ ©Æ¢ ÜUÚ ¥ÐÝï Á¢±¢Úï ÚãG}¢¼(1) }¢ï´
¥ÐÝè ±S¢è¥G ¥¢ñÚ ¥¢Ú¢}¢ Îïã Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Á¢x¢ã ¥G¼G¢ ÜUè çÈUÚ çS¢ÈüGU
»ÜU Î¢Ý¢ Ó¢¶Ýï S¢ï ©Ý S¢ï ±ã¢æ ÚãÝï ÜUè Ýï’}¢¼ ÀèÝ Hè ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¥¢±¢Á¢G ¥¢§ü :
S¢éÝ Hï ! ±¢ïã à¢wGS¢ }¢ïÚï Á¢±¢Úï ÚãG}¢¼(2)
}¢ï´ ÚãÝï ÜïU H¢§ÜGU Ýãè´ Á¢¢ï }¢ïÚè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜU¢ }¢é¼üçÜUÏ¢ ãé±¢ ãñ J
¥¢ñÚ Á¢¢ï }¢H¢§ÜU¢ ¥¢Ð (j) ÜU¢ï ÝêÚè ¼wG¼ ÐÚ çÏ¢Æ¢
ÜUÚ Á¢‹Ý¼ }¢ï´ H¢» ‰¢ï ©‹ãè ÜU¢ï ãéGv}¢ çÎ²¢ çÜU ¥¢Î}¢ (j)
ÜU¢ï ªÐÚ ÜïU ¥¢S}¢¢Ý S¢ï ÝèÓ¢ï ÜïU ¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU ©¼¢Ú Î¢ï(3)
¥¢ñÚ §S¢è ¼GÚãG §Ý ÜU¢ï Á¢G}¢èÝ ÐÚ Hï Á¢¢¥¢ï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ©‹ãèæ
}¢H¢§ÜU¢ Ýï ¥¢Ð (j) ÜU¢ï Á¢G}¢èÝ ÐÚ ÐãéæÓ¢¢ çÎ²¢(4) çÈUÚ
¥¢Ð (j) ÜUè ¼¢ñÏ¢¢ ÜGUÏ¢êH Ýãè´ ã¢ï¼è ‰¢è, ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥¢Ð
(j) }¢éS¢HS¢H Î¢ï S¢¢ï Ï¢ÚS¢ Ú¢ï¼ï Úãï ¥¢ñÚ §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´
¥¢Ð (j) ÜU¢ï Ï¢ï §ç‹¼ã¢ }¢à¢vGÜGU¼ ¥¢ñÚ ¼ÜUHèÈGU Û¢ïHÝè
ÐÇGè çÈUÚ §S¢ }¢à¢vGÜGU¼ ¥¢ñÚ Ú‹Á¢ ÜïU ¥S¢Ú¢¼ ¥¢Ð (j) ÜUè
¥±H¢Î }¢ï´ ã}¢ïà¢¢ ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï Ï¢¢ÜGUè Úã x¢» J
{3} ãGÁ¢GÚ¼ï ÝêãG Á¢¢ï à¢ñwG¢éH ¥ç}Ï¢²¢ ãñ́, ¥¢Ð
(j) Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÎèÝ ÜUè ¼ÏHèx¢G ÜïU çS¢HçS¢Hï
}¢ḯ çÜUS¢ ÜGUÎÚ à¢ÎèÎ }¢à¢vGÜUG ¼ḯ ¥¢ñÚ ¼ÜU¢HèÈGU Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUè´, ¥¢Ð
(j) ÜïU }¢éæã S¢ï Á¢Ï¢ çS¢ÈüUG »ÜU ÜUçH}¢¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè
1...²ã¢æ HzGÁ¢G “ÐÇG¢ïS¢” ÜU¢ï “Á¢±¢Úï ÚãG}¢¼” S¢ï Ï¢ÎH çÎ²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 2...ãG¢çà¢²¢
»ÜU ãè }¢éH¢ãGÁ¢G¢ ÜUèçÁ¢²ï J (§GçË}¢Ä²¢) 3...²ã¢æ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥¢Î}¢ j ÜïU çH²ï “{ÜïUH Î¢ï” ÜU¢
Á¢é}H¢ ¼ãGÚèÚ ‰¢¢ Á¢¢ï çÜU à¢¢Ýï ÝÏ¢éÃ±¼ ÜïU H¢§ÜGU Ýãè´ çHã¢Á¢G¢ §S¢ï “©¼¢Ú Î¢ï” S¢ï ¼ÏÎèH ÜUÚ çÎ²¢
ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 4...²ã¢æ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥¢Î}¢ j ÜïU çH²ï “H¢ Ç¢H¢” ÜU¢ Á¢é}H¢ ¼ãGÚèÚ ‰¢¢ Á¢¢ï
çÜU à¢¢Ýï ÝÏ¢éÃ±¼ ÜïU H¢§ÜGU Ýãè´ çHã¢Á¢G¢ §S¢ï “ÐãéæÓ¢¢ çÎ²¢” S¢ï ¼ÏÎèH ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
}¢çà¢Ä²¼ ÜïU ç¶GH¢ÈGU çÝÜUH¢, ¼¢ï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGU¢ñÚÝ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥¢Ð }¢éÛ¢ S¢ï »ïS¢è Ï¢¢¼ ÜUè ãÚçx¢Á¢G
ÎÚwG±¢S¼ Ý ÜUÚï´ çÁ¢S¢ ÜU¢ ¥¢Ð ÜU¢ï
Ð¼¢ Ýãè´, }¢ñ´ ¥¢Ð ÜU¢ï ÝS¢èãG¼ ÜUÚ¼¢
ãêæ çÜU ¥¢Ð Ý¢Î¢Ý H¢ïx¢¢ḯ }¢ḯ S¢ï Ý ã¢ïæ J
çÚ±¢²¢¼ }¢ï´ ¥¢²¢ ãñ çÜU §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î à¢}¢¢ïü ãG²¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ Ó¢¢HèS¢
S¢¢H ¥¢Ð (j) Ýï ¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU S¢Ú ©Æ¢ ÜUÚ Ý Îï¶¢ J
{4} çÈUÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §Ï¢í¢ãè}¢ ¶GGHèHéËH¢ã (j) S¢ï
çS¢ÈüGU »ÜU Ý¢}¢éÝ¢çS¢Ï¢ ÜUçH}¢¢ S¢¢çÎÚ ãé±¢ ¼¢ï §S¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ¥¢Ð
ÜU¢ï çÜUS¢ ÜGUÎÚ ¶G¢ñÈGU H¢çãGÜGU ãé±¢ ! ¥¢ñÚ çÜUS¢ ÜGUÎÚ §GÁÁ¢G ±
¼Á¢GLü¥G(2) S¢ï ÜU¢}¢ çH²¢, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ²êæ ÜUã¢ :
±¢ïã Á¢G¢¼ çÁ¢S¢ S¢ï }¢éÛ¢ï ©}}¢èÎ ãñ çÜU
±¢ïã }¢ïÚè ¶G¼G¢ (4) Ï¢wGà¢ Îïx¢¢ J
1 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼ê }¢éÛ¢ S¢ï ±¢ïã Ï¢¢¼ Ý }¢¢æx¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ ¼éÛ¢ï §GË}¢
Ýãè´, }¢ñ´ ¼éÛ¢ï ÝS¢èãG¼ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãêæ çÜU Ý¢Î¢Ý Ý Ï¢Ý J
2...¥G¢çÁ¢Á¢Gè ¥¢ñÚ çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè J
3...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ±¢ïã çÁ¢S¢ ÜUè }¢éÛ¢ï ¥¢S¢ Hx¢è ãñ çÜU }¢ïÚè
¶G¼G¢»æ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ Ï¢wGà¢ïx¢¢ J
4...»ÜU ÜGU¢ñH ²ïã ãñ çÜU ¶G¼G¢ S¢ï }¢éÚ¢Î ¥¢ñÚ Ï¢è±è
ÜU¢ï ÜïU ¥ËÈGU¢Á¢G ãñ´ HïçÜUÝ ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ ²ïã ¥ËÈGU¢Á¢G ¥¢Ð Ýï ¼¢ïçÚ²ï
(¼¢ïçÚ²¢ ²ïã ãñ çÜU }¢é¼ÜUçËH}¢ ¥ÐÝï ÜUH¢}¢ ÜïU Á¢G¢çãÚè }¢¢’Ý¢ ÜïU Ï¢Ú ç¶GH¢ÈGU
}¢¢’Ý¢ }¢éÚ¢Î Hï J ) ¥¢ñÚ ¼¢’ÚèÁ¢G (¼¢’ÚèÁ¢G ²ïã ãñ çÜU }¢é¶G¢¼GÏ¢
(çÁ¢S¢ S¢ï ÜUH¢}¢ çÜU²¢ Á¢¢ Úã¢ ãñ) ÜUH¢}¢ ÜU¢ï çÏ¢x¢GñÚ S¢Ú¢ãG¼ ÜïU Ý S¢}¢Û¢ S¢ÜïU J
) ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ ÜUãï Á¢¢ï ¶G¼G¢ }¢ï´ Î¢ç¶GH Ýãè´ Ï¢çËÜU Á¢¢§Á¢G
¥¢ñÚ ÎééLS¼ ãñ´ §Ý ÐÚ ¼GHÏ¢ï }¢x¢GçÈGUÚ¼ ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´ ¥SH Ï¢¢¼ ²ïã ãñ çÜU
¥ç}Ï¢²¢» çÜUÚ¢}¢ (J) ÜU¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï }¢x¢GçÈGUÚ¼ ¼GHÏ¢ ÜUÚÝ¢
¼¢’Hè}¢ï ©}}¢¼ ¥¢ñÚ ¼±¢Á¢G¢ï¥G ± §ç‹ÜUS¢¢Úè ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ ã¢ï¼¢ ãñ J }¢é¼<Á¢}¢ J

çÚ±¢²¢¼ }¢ï´ ²ã¢æ ¼ÜU ¥¢²¢ ãñ çÜU ¥¢Ð (j) §S¢
ÜGUÎÚ Ú¢ï» ‰¢ï çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼S¢ËHè ÎïÝï ÜïU çH²ï ãGÁ¢GÚ¼ï
çÁ¢Ï¢íèH j ÜU¢ï ¥¢Ð ÜïU Ð¢S¢ |¢ïÁ¢¼¢ ‰¢¢ J ãGÁ¢GÚ¼ï çÁ¢Ï¢íèH
j ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ²ïã Ðñx¢G¢}¢ H¢¼ï ‰¢ï J
»ï §Ï¢í¢ãè}¢ ! (j) ¼ê Ýï
ÜU|¢è »ïS¢¢ Î¢ïS¼ Îï¶¢ ãñ Á¢¢ï ¥ÐÝï Î¢ïS¼ ÜU¢ï ¥¢x¢ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ }¢ï´ Ç¢Hï ?
HïçÜUÝ ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢ (j) ãGÁ¢GÚ¼ï çÁ¢Ï¢íèH
(j) ÜU¢ï Á¢±¢Ï¢ }¢ï´ ÜUã¼ï ‰¢ï :
»ï çÁ¢Ï¢íèH ! (j)
Á¢Ï¢ }¢éÛ¢ï ¥ÐÝè ¶G¼G¢ ²¢Î ¥¢¼è ãñ ¼¢ï ¶G¢ñÈGU ÜïU Ï¢¢§GS¢ ¥ËH¢ã
ÜïU S¢¢‰¢ çÚà¼» Î¢ïS¼è |¢êH Á¢¢¼¢ ãñ J
{5} ãGÁ¢GÚ¼ï }¢êS¢¢ S¢ï çS¢ÈüGU §¼Ý¢ ãé±¢ çÜU ¥¢Ð
(j) Ýï ¼}Ï¢èã ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ »ÜU ÜU¢çÈGUÚ çÜGUÏ¼Gè ÜU¢ï Ó¢ÐïÇG }¢¢Ú
Îè(1) HïçÜUÝ §S¢ ÈïGU’H ÐÚ ¥¢Ð (j) ÜïU çÎH }¢ï´ wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ ÜU¢ çÜUS¢ ÜGUÎÚ ¶G¢ñÈGU ± ÇÚ ÐñÎ¢ ãé±¢ ¥¢ñÚ ¥¢Ð (j)
Ýï çÜUS¢ ÜGUÎÚ çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè ¥¢ñÚ §çS¼x¢GÈGU¢Ú S¢ï ÜU¢}¢ çH²¢,
Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ ±¢çÚÎ ãñ çÜU ¥¢Ð (j) Ýï Á¢Ý¢Ï¢ï
wG¢éÎ¢±‹Îè }¢ï´ ¥GÁ¢üG çÜU²¢ :
»ï }¢ïÚï ÚÏ¢ ! }¢ñ´ Ýï ¥ÐÝè Á¢¢Ý ÐÚ
ÁG¢éË}¢ çÜU²¢, ¼ê }¢éÛ¢ï Ï¢wGà¢ Îï J
1...‰¢ŒÐÇG ²¢ Í¢êæS¢¢ }¢¢Ú¢ J
2...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ }¢ñ´ Ýï ¥ÐÝè Á¢¢Ý ÐÚ çÁ¢G²¢Î¼è ÜUè, ¼ê
}¢éÛ¢ï Ï¢wGà¢ Îï J
{6} ãGÁ¢GÚ¼ï }¢êS¢¢ ÜïU Á¢G}¢¢Ýï ÜïU »ÜU à¢wGS¢ Ï¢H¥G}¢
çÏ¢Ý Ï¢¢ªGÚ¢ ÜU¢ ±¢çÜGU¥G¢ |¢è ²¢Î ÜUÚ¢ï J
x¢é}¢Ú¢ã ã¢ïÝï S¢ï ÐãHï ©S¢ ÜUè ãG¢H¼ ²ïã ‰¢è çÜU Á¢Ï¢ ±¢ïã
¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU Îï¶¼¢ ‰¢¢ ¼¢ï ©S¢ ÜUè ÝÁ¢GÚ ¥Gà¢ïü ¥GÁ¢Gè}¢ ¼ÜU
ÐãéæÓ¢¼è ‰¢è, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÎÁ¢ïü Á¢GñH ¥¢²¼ }¢ï´ §S¢è ÜU¢
¼Á¢GçÜUÚ¢ çÜU²¢ ãñ :
§Ý ÜU¢ï ©S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ ±¢çÜGU¥G¢
S¢éÝ¢¥¢ï çÁ¢S¢ï ã}¢ Ýï ¥ÐÝè ¥¢²¢¼
¥G¼G¢ ÜUè ‰¢è´ ¼¢ï ±¢ïã §Ý S¢ï çÝÜUH
x¢²¢ (§Ý ÜïU ç¶GH¢ÈGU Ó¢H ÐÇG¢)
¥¢ñÚ ²ïã x¢é}¢Ú¢ãè ± Á¢GH¢H¼ ©S¢ ÐÚ çS¢ÈüGU §S¢ ±Á¢ã S¢ï
}¢éS¢ËH¼G ã¢ï x¢§ü çÜU ±¢ïã Îé‹²¢ ¥¢ñÚ ¥ãHï Îé‹²¢ ÜUè ¼GÚÈGU Û¢éÜU
x¢²¢ ¥¢ñÚ çS¢ÈüGU »ÜU }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU Î¢ïS¼¢ï´ }¢ï´
S¢ï »ÜU Î¢ïS¼ ÜUè §GÁGÁ¢G¼ ± ãéGÚ}¢¼ ÜGU¢§}¢ Ý Ú¶è ¼¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï ©S¢ S¢ï ¥ÐÝè }¢¢’çÚÈGU¼ ÀèÝ Hè, ¥¢ñÚ ©S¢ï {é¼ÜU¢Úï
ãé±ï ÜéUœ¢ï ÜUè ¼GÚãG ÜUÚ çÎ²¢, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ©S¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÜéUGÚ¥¢Ýï
}¢Á¢èÎ }¢ï´ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¼¢ï ©S¢ ÜU¢ ãG¢H ÜéUœ¢ï ÜUè ¼GÚãG ã¢ï
(2) x¢²¢ çÜU ¥x¢Ú ¼ê ©S¢ ÐÚ ãG}G H¢ ¥¢±Ú
ã¢ï ¼¢ï Á¢GÏ¢¢Ý çÝÜU¢H Hï J
1...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ »ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ! §‹ãæï ©S¢ ÜU¢ ¥ãG±¢H S¢éÝ¢¥¢ï
çÁ¢S¢ï ã}¢ Ýï ¥ÐÝè ¥¢²¼ï´ Îè´ ¼¢ï ±¢ïã §Ý S¢ï S¢¢ÈGU çÝÜUH x¢²¢ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ ãG¢H ÜéUœ¢ï ÜUè ¼GÚãG ãñ ¼ê ©S¢ ÐÚ
ãG}H¢ ÜUÚï ¼¢ï Á¢GÏ¢¢Ý çÝÜU¢Hï J
¼¢ï çS¢ÈüGU »ÜU Ï¢¢Ú ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU Î¢ïS¼ ÜUè Ï¢ï
¥ÎÏ¢è ÜUÚÝï ¥¢ñÚ »ÜU Ï¢¢Ú Îé‹²¢ ÜUè ¼GÚÈGU Û¢éÜUÝï ÜUè Ð¢Î¢à¢ }¢ï´
©S¢ï ãH¢ÜU¼ ¥¢ñÚ Á¢GH¢H¼ ÜïU S¢}¢‹ÎÚ }¢ï´ ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï x¢GÚÜGU¢Ï¢
ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ J
}¢ñ´ Ýï Ï¢¢’Á¢G ©GH}¢¢ (k) S¢ï S¢éÝ¢ ãñ çÜU x¢é}¢Ú¢ã
ã¢ïÝï S¢ï ÜGUÏH Ï¢H¥G}¢ çÏ¢Ý Ï¢¢ªGÚ¢ çÜU }¢Á¢çHS¢ï §GË}¢ }¢ï´ çS¢ÈüGU »ÜU
±vG¼ }¢ï´ Ï¢¢Úã Ï¢¢Úã ãÁ¢G¢Ú ÎèÝè ¼G¢çHÏ¢ï §GË}¢ ã¢ï¼ï ‰¢ï, Á¢¢ï ã¢‰¢¢ï´ }¢ïæ
ÜGUH}¢ Î±¢¼ çH²ï ©S¢ ÜïU }¢¢’çÚÈGU¼ S¢ï HÏ¢ÚñÁ¢G }¢ËÈGUêÁ¢G¢¼ ÜGUH}¢
Ï¢‹Î ÜUÚ¼ï ‰¢ï, çÈUÚ x¢é}¢Ú¢ãè ÜïU Ï¢¢’Î ±¢ïã §S¢ ãG¢H¼ ÜU¢ï ÐãéæÓ¢¢ çÜU
§‹ÜU¢Úï wG¢Îé ¢ ÜïU }¢S¥Hï ÐÚ S¢Ï¢ S¢ï ÐãHï ©S¢ Ýï çÜU¼¢Ï¢ ¼SÝèÈGU ÜUè J
ã}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU x¢GÁ¢GÏ¢, ©S¢ ÜUè Ý¢Ú¢Á¢Gè ©S¢ ÜïU
¥GÁ¢G¢Ï¢ï ¥Hè}¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï }¢éS¢ËH¼G ã¢ïÝï ±¢Hè çÁ¢GËH¼
± wG±¢Úè S¢ï Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ÐÝ¢ã ÐÜUÇG¼ï ãñ´ J
¼¢ï ¼é}¢ x¢G¢ñÚ ÜUÚ H¢ï çÜU Îé‹²¢ ÜUè ¶G²¢Ý¼ ¥¢ñÚ ÝéãêGS¢¼
¥G±¢}¢ ¼¢ï ÜéUÁ¢¢ Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï ©GH}¢¢ ÜU¢ï Á¢GH¢H¼ ± x¢é}¢Ú¢ãè ÜïU x¢ãÚï
x¢G¢Ú }¢ï´ ÜUã¢æ ¼ÜU {ÜïUH ÜUÚ Hï Á¢¢¼è ãñ ! çHã¢Á¢G¢ Ï¢ïÎ¢Ú ¥¢ñÚ
ã¢ïà¢²¢Ú Ï¢Ý¢ï, v²æêçÜU }¢é¥G¢}¢H¢ Ï¢ÇG¢ ¶G¼GÚÝ¢ÜU ãñ ¥¢ñÚ ©G}¢í }¢éwG¼S¢Ú
ãñ ¥¢ñÚ ¥¢’}¢¢H ¶G¢ç}¢²¢ï´ S¢ï HÏ¢ÚñÁ¢G ãñ´ ¥¢ñÚ ¥¢’}¢¢H ÜU¢ï Á¢¢æÓ¢Ýï
±¢H¢ Ï¢ÇG¢ S¢¢çãGÏ¢ï Ï¢S¢èÚ¼ ãñ, ¥x¢Ú ±¢ïã ¥ÓÀï ¥¢’}¢¢H ÐÚ ã}¢ï´
¶G¢ç¼}¢¢(1) ÝS¢èÏ¢ ÈGUÚ}¢¢» ¥¢ñÚ ã}¢¢Úè Hx¢GçÁ¢Gà¢¢ï´ ÜU¢ï }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ
Îï ¼¢ï ©S¢ï ÜU¢ï§ü }¢éçàÜUH ¥¢ñÚ Îéà±¢Ú Ýãè´ J
1 .....}¢¢ñ¼ J
{7} çÈUÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Î¢±êÎ j S¢ï Á¢¢ï Á¢G}¢èÝ }¢ï´ wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ ÜïU Ý¢§Ï¢ ¥¢ñÚ ¶GHèÈGU¢ ‰¢ï, çS¢ÈGüU »ÜU Hx¢GçÁ¢Gà¢ ÜU¢ S¢éÎêÚ
ãé±¢ ¼¢ï ¶G¢ñÈGï §H¢ãè S¢ï §S¢ ÜGUÎÚ Ú¢ï» çÜU ©Ý ÜïU ¥¢æS¢ê¥¢ïæ S¢ï
Á¢G}¢èÝ S¢ï S¢ÏÁ¢G¢ ©x¢ ¥¢²¢, ¥¢Ð (j) Ï¢¢Úx¢¢ãï wG¢éÎ¢±‹Îè
}¢ï´ ²êæ ¥GÁ¢üG ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ïÚè §S¢ çx¢²¢ü ±
Á¢G¢Úè ÜU¢ï Îï¶ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ ÐÚ ÚãGì}¢ ÈGUÚ}¢¢ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï Á¢±¢Ï¢ ¥¢²¢ :
»ï Î¢±êÎ ! ¼éÛ¢ï ¥ÐÝè
Hx¢GçÁ¢Gà¢ ¼¢ï |¢êH Ó¢éÜUè ãñ }¢x¢Ú ¼éÛ¢ï ¥ÐÝ¢ Ú¢ïÝ¢ ²¢Î ãñ J
}¢‹ÜGUêH ãñ çÜU Ó¢¢HèS¢ Ú¢ïÁ¢G ¼ÜU ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G çÚ±¢²¼ ÜïU
}¢é¼¢G çÏ¢ÜGU Ó¢¢HèS¢ S¢¢H ¼ÜU ¥¢Ð (j) ÜUè ¼¢ñÏ¢¢ ÜGUÏ¢êH Ý ãé§ü J
{8} çÈUÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ²êÝéS¢ S¢ï çS¢ÈüGU §¼Ýè Ï¢¢¼
S¢¢çÎÚ ã¢ï x¢§ü çÜU ¥¢Ð ( ) »ÜU ÎzG¥G¢ Ï¢ï }¢ãGH xG¢éSS¢ï
}¢ï´ ¥¢ x¢» ¼¢ï S¢}¢‹ÎÚ ÜUè x¢ãÚ¢§²¢ï´ }¢ï´ Ó¢¢HèS¢ Ú¢ïÁ¢G ¼ÜU }¢ÀHè ÜïU
ÐïÅ }¢ï´ ÜGñ Î ÜUÚ çÎ²ï x¢», ±ã¢æ ¥¢Ð (j) ²ïã ¼SÏ¢èãG ÐÉG¼ï
¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜU¢ï çÝÎ¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
Ýãè´ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ }¢x¢Ú ¼ê ãè, Ð¢ÜU
ãñ ¼ê, Ï¢ïà¢ÜU }¢ñ´ Á¢G¢çH}¢¢ï´ S¢ï ‰¢¢ J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ çS¢±¢ ¼ïÚï, Ð¢ÜUè ãñ ¼éÛ¢ ÜU¢ï,
Ï¢ïà¢ÜU }¢éÛ¢ S¢ï Ï¢ïÁ¢¢ ãé±¢ J
çÈGUçÚà¼¢ï´ Ýï ¥¢Ð (j) ÜUè ¥¢±¢Á¢G S¢éÝè ¥¢ñÚ ¥GÁ¢üG
çÜU²¢ : “»ï §H¢ãH ¥G¢H}¢èÝ ! ¥¢±¢Á¢G ¼¢ï ÐãÓ¢¢Ýè Á¢¢¼è ãñ
}¢x¢Ú §S¢ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè Á¢x¢ã }¢¢’Hê}¢ Ýãè´ ã¢ï¼è, §S¢ ÐÚ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
²ïã }¢ïÚï Ï¢‹Îï ²êÝéS¢ ÜUè ¥¢±¢Á¢G ± ÐéÜU¢Ú ãñ §S¢ ÐÚ çÈGUçÚà¼¢ï´
Ýï çS¢ÈGU¢çÚà¢ ÜUè }¢x¢Ú §Ý ¼}¢¢}¢ Ï¢¢¼¢ï´ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï ¥¢Ð (j) ÜU¢ Ý¢}¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU “²êÝéS¢” HïÝï ÜUè
Ï¢Á¢¢» “ÁG¢é‹ÝêÝ” ÜïU Ý¢}¢ S¢ï ¥¢Ð (j) ÜU¢ çÁ¢GRU çÜU²¢ J(1)
¥¢ñÚ §S¢ çÜGUSS¢ï ÜU¢ï ²æê Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¼¢ï ²êÝéS¢ ÜU¢ï }¢ÀHè Ýï çÝx¢H çH²¢,
¥¢Ð ©S¢ ±vG¼ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ÜU¢ïS¢¼ï
‰¢ï ¼¢ï ¥x¢Ú ¥¢Ð ©S¢ ±vG¼ ¼SÏ¢èãG
}¢ï´ }¢S¢MÈGU Ý ã¢ï¼ï ¼¢ï çÜGU²¢}¢¼ ¼ÜU
}¢ÀHè ÜïU ÐïÅ }¢ï´ ãè Ï¢‹Î Úã¼ï, Ï¢¢ãÚ
Ý ¥¢ S¢ÜU¼ï J
§S¢ Ï¢²¢Ý ÜïU Ï¢¢’Î ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ²êÝéS¢
j ÐÚ ¥ÐÝè Ýï’}¢¼ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï »ãGS¢¢Ý ÜU¢ çÁ¢GRU ²êæ
ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ÁG¢é‹ÝêÝ ÜU¢ï
(²¢Î ÜUÚ¢ï) J
2...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : çÈUÚ ©S¢ï }¢ÀHè Ýï çÝx¢H çH²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥ÐÝï
¥¢Ð ÜU¢ï }¢H¢}¢¼ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ ¼¢ï ¥x¢Ú ±¢ïã ¼SÏ¢èãG ÜUÚÝï ±¢H¢ Ý ã¢ï¼¢ Á¢GMÚ ©S¢
ÜïU ÐïÅ }¢ï´ Úã¼¢ çÁ¢S¢ çÎÝ ¼ÜU H¢ïx¢ ©Æ¢» Á¢¢»æx¢ï J
¥x¢Ú ©S¢ ÜïU ÚÏ¢ ÜUè Ýï’}¢¼ ©S¢ ÜïU
à¢¢ç}¢H Ý ã¢ï¼è ¼¢ï ©S¢ï }¢ÀHè ÜïU
ÐïÅ S¢ï »ÜU Ó¢Å²H Á¢x¢ã }¢ï´ ÈïæUÜU
çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ¥¢ñÚ }¢ÜGU¢}¢ï }¢ÎìãG S¢ï ÎêÚ
ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢¼¢ J
çHã¢Á¢G¢ »ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ! wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU §S¢ ¼GÚèÜGïU ÜU¢Ú ÜU¢ï
x¢G¢ñÚ S¢ï Îï¶ (¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï ÇÚ) J
{9} çÈUÚ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï wG¢éÎ ©S¢ ãS¼è ÜU¢ï çÁ¢S¢ï ¼}¢¢}¢ ¥ç}Ï¢²¢
(J) ÐÚ çS¢²¢Î¼(2) ± ÈGUÁ¢GèH¼ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ¥ÐÝè
ÎÚx¢¢ã }¢ïæ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢éÜUÚü}¢ ± }¢¢ïãG¼Ú}¢ ã¢ïÝï ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢
ãG¢çS¢H ãñ ²êæ ç¶G¼G¢Ï¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
»ï ÝÏ¢è ! ¼ê |¢è ã}¢¢Úï ¥ãGÜU¢}¢¢¼ ÜUè
Ï¢Á¢¢ ¥¢±Úè }¢ï´ §çS¼ÜGU¢}¢¼ çÎ¶¢
¥¢ñÚ ±¢ïã |¢è Á¢¢ï ¼ïÚï S¢¢‰¢ ã}¢¢Úè
¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G ÜUÚ Ó¢éÜïU ãñ´ (¥ãHï
§ü}¢¢Ý) ¥¢ñÚ S¢ÚÜUà¢è ÜïU Ú¢S¼ï ÐÚ
}¢¼ Ó¢H¢ï Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã ¼é}ã¢Úï ¼}¢¢}¢
¥¢’}¢¢H ÜU¢ï Îï¶ Úã¢ ãñ J
§S¢ ãéGv}¢ï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜïU ÝéÁG¢êH ÜïU Ï¢¢’Î ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
6 ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
1 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥x¢Ú ©S¢ ÜïU ÚÏ¢ ÜUè Ýï’}¢¼ ©S¢ ÜUè ¶GÏ¢Ú ÜU¢ï
Ý ÐãéæÓ¢ Á¢¢¼è ¼¢ï Á¢GMÚ }¢ñÎ¢Ý ÐÚ Èï´UÜU çÎ²¢ Á¢¢¼¢ §ËÁ¢G¢}¢ çÎ²¢ ãé±¢ J
2 .....Ï¢éÁG¢éx¢èü J 3 ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï ÜGU¢§}¢ Úã¢ï
Á¢ñS¢¢ ¼é}ãï´ ãéGv}¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¼é}ã¢Úï S¢¢‰¢ LÁ¢ê¥G H¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ »ï H¢ïx¢¢ï S¢ÚÜUà¢è Ý
ÜUÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã ¼é}ã¢Úï ÜU¢}¢ Îï¶ Úã¢ ãñ J
}¢éÛ¢ï “S¢êÚ» ãêÎ” ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè
¼GÚãG ÎêS¢Úè S¢êÚ¼¢ïæ Ýï Ï¢éÉG¢ ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J
©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ (k) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ãGéÁG¢êÚ j
ÜUè §S¢ S¢ï ²ïã ¥¢²¼ ¥¢ñÚ §S¢è ¼GÚãG ÜUè ÎêS¢Úè ¥¢²¢¼ }¢éÚ¢Î ãñ,´ ÜéUGÚ¥¢Ýï
}¢Á¢èÎ }¢ḯ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï ¥¢Ð (j) ÜU¢ï ²ïã ãévG }¢ |¢è çÎ²¢ :
¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ÐÝ¢ï´
ÜïU x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè }¢é¥G¢ÈGUè Ó¢¢ã¢ï J
§S¢ ãéGv}¢ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ãéGÁG¢êÚ j }¢éS¢HS¢H §çS¼x¢GÈGU¢Ú
ÜUÚ¼ï Úãï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ²ïã ¥¢²¼
Ý¢çÁ¢GH ãé§ü :
¥¢ñÚ ã}¢ Ýï ¥¢Ð S¢ï ±¢ïã Ï¢¢ïÛ¢ ©¼¢Ú
çÎ²¢ çÁ¢S¢ Ýï ¥¢Ð ÜUè ÜU}¢Ú ¼¢ïÇG
Îè ‰¢è J
ÝèÁ¢G ²ïã ¥¢²¼ |¢è Ý¢çÁ¢GH ãé§ü :
¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢çÜU
¥ËH¢ã ¼é}ã¢Úï S¢Ï¢Ï¢ S¢ï x¢éÝ¢ã
Ï¢wGà¢ï ¼é}ã¢Úï ¥x¢H¢ï´ ÜïU ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úï
çÐÀH¢ï´ ÜïU J
1...²ã¢æ HzGÁ¢G ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜU ¥SH
¥GÚÏ¢è }¢¶GyG¢ê¼G¢ ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G ãñ , çHã¢Á¢G¢
3...§S¢ ¥¢²¼ï }¢éÏ¢¢ÚÜU¢ ÜU¢ ¼Á¢ü}¢¢ “¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý ” S¢ï ÎÁ¢ü
çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 4 .....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¼é}¢ ÐÚ
S¢ï ¼é}ã¢Ú¢ ±¢ïã Ï¢¢ïÛ¢ ©¼¢Ú çH²¢ çÁ¢S¢ Ýï ¼é}ã¢Úè ÐèÆ ¼¢ïÇG Îè ‰¢è J
5...§S¢ ¥¢²¼ï }¢éÏ¢¢ÚÜU¢ ÜU¢ ¼Á¢ü}¢¢ “¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý” S¢ï ÎÁ¢ü
çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
§S¢ ¼GÚãG ÜUè ¥¢²¢¼ ÜïU ÝéÁG¢êH ÜïU Ï¢¢’Î ãéGÁG¢êÚ

ÜUè ²ïã ãG¢H¼ ‰¢è çÜU ¥¢Ð (6) S¢¢ï¼ï Ýãè´ ‰¢ï
Ï¢çËÜU S¢¢Úè S¢¢Úè Ú¢¼ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ }¢S¢MÈGU Úã¼ï ‰¢ï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥¢Ð
(6) ÜïU ÜGUÎ}¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU ±Ú}¢ ÜUÚ ¥¢» J S¢ãG¢Ï¢»
çÜUÚ¢}¢ (F) ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ ± ãñGÚ¼ S¢ï S¢é±¢H ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
²¢ ÚS¢êHËH¢ã (6) ¥¢Ð §¼Ýè çÁ¢G²¢Î¢ §GÏ¢¢Î¼

ÜUÚ¼ï ãñ´ ? ãG¢H¢æçÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¥¢Ð (6)
ÜUè x¢éÁ¢Gà¼¢ ¥¢ñÚ ¥¢ç²‹Î¢ ãÚ ¼GÚãG ÜUè Hx¢GçÁ¢Gà¢ï´ (¥x¢Ú §Ý ÜU¢
±éÁ¢êÎ ÈGUÁ¢üG ÜUÚ çH²¢ Á¢¢») ÎÚ x¢éÁ¢GÚ ÈGUÚ}¢¢ Îè ãñ´ J ¼¢ï ¥¢Ð
(6) Á¢±¢Ï¢ }¢ḯ ÈGUÚ}¢¢¼ï ‰¢ï :
v²¢ }¢ñ´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú Ï¢‹Î¢ Ý Ï¢Ýêæ ?
ãéGÁG¢êÚ ¥ÐÝï ¥æx¢êÆï ¥¢ñÚ à¢ã¢Î¼ ÜUè ©æx¢Hè S¢ï
§à¢¢Ú¢ ÜUÚ¼ï ãé±ï ²ïã |¢è ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
(2)
}¢ïÚè ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï §üGS¢¢ j ÜUè ¥x¢Ú §¼Ýè S¢è |¢è

Hx¢GçÁ¢Gà¢ ÐÚ ÐÜUÇG ã¢ï¼è(3) ¼¢ï ã}¢ »ïS¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ }¢ï´ Ç¢Hï Á¢¢¼ï Á¢¢ï
S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ S¢wG¼ ã¢ï¼¢ J
¥¢Ð (6) S¢¢Úè S¢¢Úè Ú¢¼ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG¼ï Úã¼ï
‰¢ï ¥¢ñÚ Ú¢ï¼ï Úã¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ Á¢GÏ¢¢Ýï }¢éÏ¢¢ÚÜU S¢ï ²ïã Îé¥G¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
3.....S¢ãGèãG §ÏÝï ãGÏÏ¢¢Ý ÜUè çÚ±¢²¼ ÜU¢ï Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ Ú¶¼ï ãé±ï ²ã¢æ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU
ÜïU ¼Á¢ü}¢ï }¢ï´ ÜéUÀ ¼ÏÎèHè ÜUè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
(1)
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼ïÚï ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ¼ïÚè }¢é¥G¢ÈGUè ÜUè ÐÝ¢ã }¢ï´
¥¢¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ ¼ïÚï x¢GÁ¢GÏ¢ S¢ï ¼ïÚè çÚÁ¢G¢ ÜUè ÐÝ¢ã }¢ïæ ¥¢¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢
S¢ï ¼ïÚè ÐÝ¢ã }¢ï´ ¥¢¼¢ ãêæ, }¢ñæ ¼ïÚè S¢Ý¢ ãÚçx¢Á¢G Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢, ¼ê
©S¢è ¼GÚãG ãñ çÁ¢S¢ ¼GÚãG ¼ê Ýï wG¢éÎ ¥ÐÝè S¢Ý¢ ÜUè ãñ J
çÈUÚ S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ (F) S¢ï çÁ¢Ý ÜU¢ Á¢G}¢¢Ý¢
Ï¢¢’Î ÜïU Á¢G}¢¢Ý¢ï´ S¢ï Ï¢ïã¼Ú ‰¢¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¼}¢¢}¢ ©}}¢¼ S¢ï ¥zGÁ¢GH ‰¢ï,
¥¢ÐS¢ }¢ï´ çS¢ÈüGU »ÜU ÎzG¥G¢ ÜUãèæ ãæS¢è }¢Á¢G¢ÜGU ÜU¢ ±¢çÜGU¥G¢ M Ýé}¢¢
ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ÈGU¢ñÚÝ ²ïã ¥¢²¼ Ý¢çÁ¢GH ãé§ü :
v²¢ ¥ãHï §ü}¢¢Ý ÜïU çH²ï ¥|¢è ¼ÜU
±¢ïã ±vG¼ Ýãè´ ¥¢²¢ çÜU ©Ý ÜïU
çÎH ÐêÚï wG¢éà¢ê¥G ÜïU S¢¢‰¢ çÁ¢GRï §H¢ãè
ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï Á¢¢»æ J
çÈUÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï §S¢ ©}}¢¼ ÜïU }¢ãGêü}¢¢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢
±éÁ¢êÎ Á¢Ú¢§}¢ ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜUè ¼}Ï¢èã ± ¼¢ÎèÏ¢ ÜïU
çH²ï S¢Á¢G¢»æ ¥¢ñÚ ¼Î¢Ï¢èÚ }¢éÜGUÚüÚ ÜUÚ Îè ãñ´ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ²êÝéS¢ §ÏÝï ©GÏ¢ñÎ I ÜUã¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï çÜU
¥x¢Ú ²ã¢æ çÜUS¢è ÜïU Ð¢æÓ¢ çÎÚã}¢ Ó¢¢ïÚè ÜUÚÝï S¢ï ¼é}ã¢Ú¢ Ï¢ïã¼ÚèÝ
©GÁG± (ã¢‰¢) ÜUÅ S¢ÜU¼¢ ãñ ¼¢ï ±ã¢æ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ¼é}¢ ÜU¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï
|¢è Ï¢ï çÈGURU Ýãè´ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : v²¢ §ü}¢¢Ý ±¢H¢ï´ ÜU¢ï ¥|¢è ±¢ïã ±vG¼ Ý ¥¢²¢
çÜU ©Ý ÜïU çÎH Û¢éÜU Á¢¢»æ ¥ËH¢ã ÜUè ²¢Î (ÜïU çH²ï) J
ã}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï ãÚ ±vG¼ §çË¼Á¢¢ ÜUÚ¼ï ãñ́ çÜU ±¢ïã
ã}¢¢Úï S¢¢‰¢ ¥ÐÝï ÜUÚ}¢ ± ÈGUÁGH ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU S¢éHêÜU ÜUÚï J
ÚÁ¢¢ S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU Ó¢‹Î ±¢çÜGU¥G¢¼
}¢ÜGU¢}¢ï ÚÁ¢¢ ÜïU ãéGS¢êH ÜïU çH²ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè
ÚãG}¢¼ï ±S¢è¥G ÜU¢ï Š²¢Ý }¢ï´ Ú¶Ý¢ Ó¢¢çã²ï J ÚãG}¢¼ï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜU¢
¼Á¢GçÜUÚ¢ ÜUÚÝ¢ »ÜU ¥ÓÀè Ï¢¢¼ ãñ, §S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ ¥¢ñÚ }¢éÁ¢G¢²ÜGU¢
Ýãè´ J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ÜU¢ Ï¢²¢Ý ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè çÝã¢²¼
± x¢G¢²¼ §S¢ S¢ï Á¢G¢çãÚ ± §G²¢æ ãñ çÜU ±¢ïã »ÜU Í¢ÇGè ÜïU §ü}¢¢Ý S¢ï
S¢œ¢Ú Ï¢ÚS¢ ÜïU ÜéUÈíUG ÜU¢ï ©ÇG¢ Îï¼¢ ãñ, ÜéUÚG ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ ÈGUÚ}¢¢²¢ x¢²¢ :
»ï ÝÏ¢è ! ÜéUzGÈGU¢Ú S¢ï ÜUã Îï çÜU ¥x¢Ú
²ïã H¢ïx¢ ¥Ï¢ |¢è Ï¢¢Á¢G ¥¢ Á¢¢»æ ¼¢ï
§Ý ÜïU x¢éÁ¢Gà¼¢ ¼}¢¢}¢ x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU
ÜUÚ çÎ²ï Á¢¢»æx¢ï J
¼é}¢ çÈGUÚ¥G¢ñÝ ÜïU Á¢¢Îêx¢Ú¢ï´ ÜïU ±¢çÜGU»G ÜU¢ï Ýãè´ Îï¶¼ï Á¢¢ï
ãGÁ¢GÚ¼ï }¢êS¢¢ j ÜïU S¢¢‰¢ Á¢æx¢ ¥¢ñÚ }¢éÝ¢Á¢GÚ¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ¥¢»
‰¢ï ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜïU Îéà}¢Ý çÈGUÚ¥G¢ñÝ ÜUè §GÁGÁ¢G¼ ÜUè ÜGUS¢}¢ ¶¢§ü ‰¢è ¥¢ñÚ
}¢éÜUG ¢Ï¢Hï ÐÚ ¼éH x¢» ‰¢ï, §‹ã¢ḯ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï }¢êS¢¢ ÜU¢ çS¢ÈüUG
»ÜU }¢¢ï’çÁ¢Á¢G¢ Îï¶¢ ¼¢ï §GÚÈGU¢Ýï ãGÜUG ÝS¢èÏ¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢ïH ©Æï :
ã}¢ ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ ÐÚ §ü}¢¢Ý Hï
¥¢» J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼é}¢ ÜU¢çÈGUÚ¢ï´ S¢ï ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ¥x¢Ú ±¢ïã Ï¢¢Á¢G Úãï
¼¢ï Á¢¢ï ã¢ï x¢éÁ¢GÚ¢ ±¢ïã ©‹ãï´ }¢é¥G¢ÈGU ÈGUÚ}¢¢ çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ã}¢ §ü}¢¢Ý H¢» Á¢ã¢Ý ÜïU ÚÏ¢ ÐÚ J
§Ý Á¢¢Îêx¢Ú¢ï´ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ²ïã çÁ¢GRU ÜUãè´ Ýãè´ ¥¢²¢ çÜU

§‹ã¢ï´ Ýï §ü}¢¢Ý ÜïU §GH¢±¢ ÝïÜU ¥¢’}¢¢H |¢è çÜU²ï ‰¢ï, }¢ãGìÁ¢GG §ü}¢¢Ý
ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝï ÜUè ±Á¢ã S¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¥ÐÝï ÜUH¢}¢ï
}¢Á¢èÎ }¢ï´ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú }¢ÎãG ¥¢ñÚ S¢Ý¢ ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ §Ý ÜU¢ çÁ¢GRU çÜU²¢
ãñ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU S¢¢çÏ¢ÜGU¢ S¢x¢G¢§Ú ± ÜUÏ¢¢§Ú(1) »ÜU Í¢ÇGè |¢Ú Ï¢çËÜU
»ÜU HãGÁ¢G¢ |¢Ú ÜïU §ü}¢¢Ý ÜUè Ï¢ÚÜU¼ S¢ï }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ çÎ²ï J §‹ã¢ï´ Ýï
çS¢ÎìÜïG çÎH S¢ï çS¢ÈüGU §¼Ý¢ ÜUã¢ ‰¢¢ çÜU “ã}¢ ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ
ÐÚ §ü}¢¢Ý Hï ¥¢» !” §wGH¢S¢ ÜïU S¢¢‰¢ çS¢ÈüGU §¼Ýï ¥ËÈGU¢Á¢G ÜUãÝï
S¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï §Ý ÜUè MãG¢çÝÄ²¼ }¢ï´ §ç‹ÜGUH¢Ï¢ ÐñÎ¢ ÜUÚ
çÎ²¢, ¥¢ñÚ §Ý ÐÚ ¥ÐÝè Ï¢ï à¢é}¢¢Ú Ýï’}¢¼¢ï´ ÜUè Ï¢¢çÚà¢ ÜUÚ Îè ¥¢ñÚ
çÜGU²¢}¢¼ }¢ï´ ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï §Ý ÜU¢ï à¢éãÎ¢ ÜU¢ S¢ÚÎ¢Ú Ï¢Ý¢ çÎ²¢,
²ïã ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §Ý H¢ïx¢¢ï´ ÐÚ ÜUÚ}¢ Ý±¢Á¢Gè ÜU¢ ãG¢H ãñ
çÁ¢‹ãï´ çS¢ÈüGU »ÜU HãGÁ¢G¢ ÜïU çH²ï ©S¢ ÜïU §GÚÈGU¢Ý ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ¼¢ñãGèÎ
ÐÚ ÜGU¢§}¢ ÚãÝï ÜU¢ }¢¢ñÜGU¥G ç}¢H¢, ãG¢H¢æçÜU §Ý ÜUè S¢¢çÏ¢ÜGU¢ çÁ¢G‹Îx¢è
Á¢¢Îêx¢Úè, ÜéUÈíGU, x¢é}¢Ú¢ãè ¥¢ñÚ à¢Ú ± ÈGUS¢¢Î }¢ï´ x¢éÁ¢GÚè ‰¢è J ¼¢ï ©Ý
H¢ïx¢¢ï´ ÐÚ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè §GÝ¢²¢¼ çÜUS¢ ÜGUÎÚ ã¢ï´x¢è çÁ¢Ý ÜUè
çÁ¢G‹Îx¢è ¼¢ñãGèÎ ÐÚ §çS¼ÜGU¢}¢¼ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ x¢éÁ¢GÚ x¢§ü ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï´
Á¢ã¢Ý }¢ï´ ¥ÐÝï ¼}¢¢}¢ }¢é¥G¢}¢H¢¼ ©S¢è S¢ï ±¢Ï¢S¼¢ Ú¶ï J
¥SãG¢Ï¢ï ÜUãìÈGU ÜïU ±¢çÜGU»G ÐÚ x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï çÜU ¥GS¢ü» ÎÚ¢Á¢G ¼ÜU
²ïã H¢ïx¢ ãG¢H¼ï ÜéUÈíGU }¢ï´ Úãï çÈUÚ §Ý ÜU¢ï ²ÜU¢²ÜU ¼¢ñãGèÎ ± §ü}¢¢Ý
ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ÝS¢èÏ¢ ã¢ï x¢§ü, ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ ãñ :
1.....S¢x¢GèÚ¢ ¥¢ñÚ ÜUÏ¢èÚ¢ x¢éÝ¢ã J
Á¢Ï¢ ±¢ïã H¢ïx¢ ¶ÇGï ãé±ï ¼¢ï ÜUãÝï
Hx¢ï ã}¢¢Ú¢ ÚÏ¢ ±¢ïã ãñ Á¢¢ï ¥¢S}¢¢Ý¢ïæ
¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ¢ï´ ÜU¢ ÚÏ¢ ãñ ã}¢ ©S¢ ÜïU
çS¢±¢ çÜUS¢è ¥¢ñÚ }¢¢’Ï¢êÎ ÜUè ãÚçx¢Á¢G
§GÏ¢¢Î¼ Ýãè´ ÜUÚï´x¢ï J
¥¢ñÚ çÈUÚ Á¢Ï¢ ±¢ïã ãGÜGU ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU }¢éË¼Á¢è ãé±ï ¼¢ï
©S¢ Ýï ©Ý ÜU¢ï ÈGU¢ñÚÝ }¢vGÏ¢êH Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ
©‹ãæï MãG¢Ýè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ Ý±¢Á¢G¢ çÈUÚ ©Ý ÜU¢ çÝã¢²¼ »’Á¢G¢Á¢G
± §ÜUÚ¢}¢ ÈGUÚ}¢¢²¢, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ }¢ï´ ±¢çÚÎ ãñ :
ã}¢ wG¢éÎ ©Ý ÜUè Î¢§æü Ï¢¢§æü ÜUÚ±Åï´
Ï¢ÎH¼ï ãñ´ J
ÝèÁ¢G wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï ©Ý ÜUè §GÁGÁ¢G¼ ± ãéGÚ}¢¼ ÜGU¢§}¢ ¥¢ñÚ
}¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶Ýï ÜïU çH²ï ©Ý ÜU¢ï Îãà¢¼ ¥¢ñÚ ãñÏ¢¼ ÜU¢ çHÏ¢¢S¢ ÐãÝ¢
çÎ²¢ çÜU ÜU¢ï§ü ©Ý ¼ÜU ÐãéÓæ ¢ Ý S¢ÜïU ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ©Ý ÜïU Ú¢ï’Ï¢ ± ãñÏ¢¼
ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ¥ÜUÚ}¢éH ¶GËÜGU ²¢’Ýè ãéÁG ¢G êÚ j ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥x¢Ú ¥¢Ð ©Ý ÜU¢ï Û¢¢æÜU ÜUÚ Îï¶ Hï´
¼¢ï Îãà¢¼ ÜïU Ï¢¢§GS¢ |¢¢x¢ ÐÇGï´ ¥¢ñÚ
¥¢Ð ÜU¢ çÎH Ú¢ï’Ï¢ ¥¢ñÚ Îãà¢¼ S¢ï
|¢Ú Á¢¢» J
1...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Á¢Ï¢ ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ Ï¢¢ïHï çÜU ã}¢¢Ú¢ ÚÏ¢ ±¢ïã ãñ Á¢¢ï
¥¢S}¢¢Ý ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜU¢ ÚÏ¢ ãñ ã}¢ ©S¢ ÜïU çS¢±¢ çÜUS¢è }¢¢’Ï¢êÎ ÜU¢ï Ý ÐêÁ¢ï´x¢ï J
2...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ã}¢ ©Ý ÜUè Î¢çãÝè Ï¢¢§æü ÜUÚ±Åï´ Ï¢ÎH¼ï
ãñ´ J
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï S¢éÝÝï ±¢Hï ¥x¢Ú ¼ê ©‹ãï´ Û¢¢æÜU ÜUÚ Îï¶ï ¼¢ï
©Ý S¢ï ÐèÆ ÈïUÚ ÜUÚ |¢¢x¢ï ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï ãñÏ¢¼ }¢ï´ |¢Ú Á¢¢» J
Ï¢çËÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï ©Ý ÜïU ÜéUœ¢ï ÜU¢ »’Á¢G¢Á¢G ± §ÜUÚ¢}¢
ÈGUÚ}¢¢²¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥ÐÝè çÜU¼¢Ï¢ï }¢éÜGUgS¢ }¢ï´ }¢é¼¥GçgÎ Ï¢¢Ú §S¢
ÜU¢ çÁ¢GRU ÈGUÚ}¢¢²¢ çÈUÚ Îé‹²¢ }¢ï´ §S¢ ÜU¢ï ©Ý ÜU¢ S¢¢‰¢è ÜUÚ çÎ²¢ ¥¢ñÚ
¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ©Ý ÜïU »’Á¢G¢Á¢G ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ §S¢ ÜéUœ¢ï ÜU¢ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´
Î¢ç¶GH ã¢ïÝï ÜUè S¢¥G¢Î¼ ¥G¼G¢ ÜUÚïx¢¢ J
²ïã ©S¢ ÜU¢ »ÜU ÜéUœ¢ï ÐÚ ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ ãñ Á¢¢ï çÏ¢H¢ ç¶GÎ}¢¼
¥¢ñÚ çÏ¢H¢ §GÏ¢¢Î¼ çS¢ÈüGU Ó¢‹Î çÎÝ ¥¢ñÚ Ó¢‹Î ÜGUÎ}¢ ¥ãHï ¼¢ñãGèÎ
± §GÚÈGU¢Ý ÜïU S¢¢‰¢ Ó¢H¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ©S¢ Ï¢‹Î»
}¢¢ïç}¢Ý ÐÚ çÜUS¢ ÜGUÎÚ ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ ã¢ïx¢¢ Á¢¢ï S¢œ¢Ú Ï¢ÚS¢ ¼ÜU ©S¢
ÜUè ç¶GÎ}¢¼(1) }¢ï´ }¢S¢MÈGU Úã¢ ¥¢ñÚ Ýà¢» ¼¢ñãGèÎ S¢ï }¢wG}¢êÚ(2)
Úã¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Ï¢‹Îx¢è }¢ï´ }¢éS¼x¢GíÜGU(3) Úã¢, Ï¢çËÜU S¢œ¢Ú S¢¢H ¼¢ï
ÜéUÁ¢¢(4) ¥x¢Ú ²ïã Ï¢‹Î» }¢¢ïç}¢Ý S¢œ¢Ú ãÁ¢G¢Ú Ï¢ÚS¢ çÁ¢G‹Î¢ Úã¼¢ ¼¢ï
|¢è ©S¢ ÜUè Ï¢‹Îx¢è }¢ï´ ãè }¢àxG¢êH Úã¼¢ J
v²¢ ¼é}ãï´ Ð¼¢ Ýãè´ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï
§Ï¢í¢ãè}¢ ÐÚ çÜUS¢ ¼GÚãG §G¼¢Ï¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ Á¢Ï¢ çÜU ¥¢Ð
Ýï }¢éÁ¢çÚ}¢ H¢ïx¢¢ï´ Üï ¼Ï¢¢ã¢ï Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ïÝï ÜUè Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUè ‰¢è J
¥¢ñÚ çÈUÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï }¢êS¢¢ j ÐÚ
ÜGU¢MÝ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ÜñUS¢¢ §G¼¢Ï¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ¥¢Ð S¢ï ²êæ ÜUã¢ : “»ï
}¢êS¢¢ ! ©S¢ Ýï ¼éÛ¢ S¢ï }¢ÎÎ Ó¢¢ãè }¢x¢Ú ¼ê Ýï ©S¢ ÜUè }¢ÎÎ Ý ÜUè
}¢éÛ¢ï ¥ÐÝè §GÁGÁ¢G¼ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! ¥x¢Ú ±¢ïã }¢éÛ¢ S¢ï ÈGUÚ²¢Î ÜUÚ¼¢
¼¢ï }¢ñ´ Á¢GMÚ ©S¢ ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢ Hï¼¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ Îï¼¢ J
§S¢è ¼GÚãG ãGÁ¢GÚ¼ï ²êÝéS¢ j S¢ï ©Ý ÜUè ÜGU¢ñ}¢ ÜïU Ï¢¢Úï
}¢ï´ çÜUS¢ ¼GÚãG §G¼¢Ï¢¢Ý¢ x¢ézG¼ìx¢ê ÜUè, çÜU “»ï ²êÝéS¢ ! ¼éÛ¢ï ÜGUgê ÜïU
»ÜU ÎÚwG¼ ÜïU wG¢éàÜU ã¢ï Á¢¢Ýï ÜU¢ ¼¢ï x¢G}¢ ãñ çÁ¢S¢ï }¢ñæ Ýï »ÜU Í¢ÇGè
1.....§GÏ¢¢Î¼ J 2.....x¢G}¢ J 3.....ÇêÏ¢¢ J 4.....ÜUã¢æ J
}¢ï´ ©x¢¢²¢ ¥¢ñÚ ÎêS¢Úè Í¢ÇGè }¢ï´ wG¢éàÜU ÜUÚ çÎ²¢ HïçÜUÝ “ÝñÝ±¢”
à¢ãÚ ÜïU »ÜU H¢¶ ²¢ H¢¶ S¢ï Á¢G¢§Î Ï¢¢çà¢‹Îx¢¢Ý ÜU¢ ¼éÛ¢ï ÜU¢ï§ü
x¢G}¢ H¢çãGÜGU Ý ãé±¢ ?”
çÈUÚ ©S¢ ÐÚ |¢è ÝÁ¢GÚ ÜUÚ¢ï çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ©Ý
ÜUè ÜGU¢ñ}¢ ÜU¢ çÜU¼Ý¢ Á¢ËÎè ©GÁ¢íG ÜGUÏ¢êH ÜUÚ çH²¢ ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ï
¥GÁ¢Gè}¢ ©Æ¢ çH²¢ ãG¢H¢æçÜU ÐãHï ©Ý ÜU¢ï Ï¢ ¼ÜGU¢Á¢G¢» ¥GÎìH(1)
x¢é}¢Ú¢ãè }¢ï´ Ç¢H Ú¶¢ ‰¢¢ J
çÈUÚ ©S¢ ±¢çÜGU»G ÐÚ |¢è x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
Ýï ãGéÁG¢êÚ S¢çÄ²ÎéH }¢éS¢üHèÝ 6 S¢ï |¢è §G¼¢Ï¢¢Ý¢
x¢ézG¼ìx¢ê ÈGUÚ}¢¢§ü, Á¢Ï¢ çÜU »ÜU ÎzG¥G¢ ¥¢Ð ( ) Ï¢¢Ï¢ï
Ï¢Ýè à¢ñÏ¢¢ S¢ï ¥‹ÎÚ ¼à¢ÚèÈGU H¢» ¼¢ï ÜéUÀ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï Îï¶¢ çÜU ãæS¢
Úãï ãñ´ ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “v²êæ ãæS¢¼ï ã¢ï, ¥¢ç²‹Î¢ }¢ñæ ¼é}¢ ÜU¢ï ãæS¢¼¢ ãé±¢
Ý Îï¶êæ J” ²ïã Ï¢¢¼ ÜUã ÜUÚ ¥¢Ð Á¢Ï¢ ãGÁ¢Úï ¥S±Î ÜïU Ð¢S¢ ÐãéæÓ¢ï
¼¢ï ±ã¢æ S¢ï ©HÅï Ð¢©æ ÈGU¢ñÚÝ ±¢ÐS¢ H¢ñÅï ¥¢ñÚ ¥¢ ÜUÚ ©Ý H¢ïx¢¢ï´ S¢ï
ÈGUÚ}¢¢Ýï Hx¢ï çÜU ¥|¢è ¥|¢è }¢ïÚï Ð¢S¢ çÁ¢Ï¢íèHï ¥}¢èÝ ¥¢» ¥¢ñÚ
wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ²ïã Ðñx¢G¢}¢ H¢» ãñ´ çÜU »ï }¢ïÚï ãGÏ¢èÏ¢ ! ¼ê
}¢ïïÚï Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï }¢ïÚè ÚãG}¢¼ S¢ï v²êæ }¢¢²êS¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, }¢ïÚï Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï Ï¢¼¢
Î¢ï çÜU }¢ñ´ x¢GÈGUêÚ¢ï ÚãGè}¢ ãêæ J
ãGéÁG¢êÚ ( ) ÜU¢ »ÜU §Úà¢¢Îï }¢éÏ¢¢ÚÜU ãñ çÜU
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥ÐÝï Ï¢‹Î» }¢¢ïç}¢Ý ÐÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ý }¢¢æ ÜïU ¥ÐÝï
Ï¢ÓÓ¢ï ÐÚ à¢ÈGUèÜGU ã¢ïÝï S¢ï |¢è çÁ¢G²¢Î¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ãñ J(2)
1.....¥GÎìH ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ J

¥¢ñÚ »ÜU }¢àãêÚ ãGÎèS¢ }¢ï´ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6

S¢ï ±¢çÚÎ ãñ çÜU ¥¢Ð ( ) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU Ð¢S¢ S¢¢ï ÚãG}¢¼ï´ ‰¢è´ ¼¢ï ©S¢ Ýï
§Ý }¢ï´ S¢ï çS¢ÈüGU »ÜU ÚãG}¢¼ ÜU¢ï çÁ¢‹Ý¢ï´, §‹S¢¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ ãGñ±¢Ý¢¼ ÜïU
ÎÚç}¢²¢Ý ¼vGS¢è}¢ çÜU²¢ ¼¢ï ãÚ }¢é¼ÝçzGÈGUS¢(2) çS¢ÈüGU ©S¢ ÜUè »ÜU
ÚãG}¢¼ S¢ï »ÜU ÎêS¢Úï S¢ï Ý}¢èü ¥¢ñÚ à¢zGÜGU¼ S¢ï Ðïà¢ ¥¢¼¢ ãñ, Ï¢¢ÜGUè
»ÜU ÜU}¢ S¢¢ï ÚãG}¢¼ï´ ©S¢ Ýï ¥ÐÝè Á¢G¢¼ ÜïU çH²ï }¢wGS¢êS¢ ÜUÚ Ú¶è
ãñ´ çÁ¢‹ãï´ ±¢ïã çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢G ¥ÐÝï Ï¢‹Î¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ¼vGS¢è}¢
ÜUÚïx¢¢ J
Á¢Ï¢ ©S¢ Ýï ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ ÜïU S¢¢ï çãGSS¢¢ïæ }¢ḯ S¢ï çS¢ÈüUG »ÜU çãGSS¢ï
S¢ï Îé‹²¢ }¢ḯ ¼éÛ¢ ÐÚ §S¢ ÜGUÎÚ Ýï’}¢¼ḯ ÜUè´, çÜU ¼éÛ¢ï ¥ÐÝè }¢¢’çÚÈGU¼
¥G¼¢G ÜUè, §S¢ ©}}¢¼ï }¢ãêGü}¢¢ }¢ḯ ÐñÎ¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ¼GÚèÜGU» ¥ãHï S¢é‹Ý¼
± Á¢}¢¢¥G¼ ÜUè ÐãÓ¢¢Ý ÝS¢èÏ¢ ÜUè J §S¢ ÜïU §GH¢±¢ Ï¢ï à¢é}¢¢Ú Á¢G¢çãÚè
¥¢ñÚ Ï¢¢ç¼GÝè Ýï’}¢¼ïæ ¥G¼¢G ÜUè´, ¼¢ï ©S¢ ÜïU ÈGUÁGHï ¥GÁ¢Gè}¢ S¢ï §S¢ Ï¢¢¼ ÜUè
|¢è ©}}¢èÎ ãñ çÜU ±¢ïã ¥ÐÝè Ýï’}¢¼ḯ ¼éÛ¢ ÐÚ }¢éÜU}}¢H ÜUÚ Îï v²êæçÜU
Á¢¢ï »ãGS¢¢Ý ÜUè §çÏ¼Î¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ©S¢ ÜïU çÁ¢G}}¢ï ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ©S¢ ÜU¢ï
}¢éÜU}}¢H |¢è ÜUÚï ¥¢ñÚ Ï¢çÜGUÄ²¢ »ÜU ÜU}¢ S¢¢ï ÚãG}¢¼¢ḯ S¢ï çãGSS¢»
±¢çÈGUÚ(3) ¥G¼¢G ÜUÚï J ã}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï §çË¼Á¢¢ ÜUÚ¼ï ãñ́ çÜU
±¢ïã ã}¢ḯ ¥ÐÝï ÈGUÁGHï ¥GÁ¢Gè}¢ S¢ï Ý¢}¢éÚ¢Î Ý ÜUÚï, Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã Ï¢ÇG¢
S¢¢çãGÏ¢ï ÜUÚ}¢ ± »ãGS¢¢Ý }¢¢çHÜU ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ÇG¢ ÚãGè}¢ ¥¢ñÚ Á¢±¢Î ãñ J
2.....Á¢¢‹¢Î¢Ú J 3.....Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ J

¼èS¢Úè ¥SH :
¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU ±¢’Î¢ ± ±§üÎG ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ḯ
ã}¢ §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ Ð¢æÓ¢ çÜGUS}¢ ÜïU ãG¢H¢¼ ÜU¢ çÁ¢GRU ÜUÚ¼ï ãñ´ :
{1} }¢¢ñ¼ {2} ÜGUÏ¢í {3} çÜGU²¢}¢¼ {4} Á¢‹Ý¼ {5} Î¢ïÁ¢G¶G J
¥¢ñÚ ãÚ }¢ÜGU¢}¢ ÜïU }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ©Ý ¶G¼GÚ¢¼ï ¥GÁ¢Gè}¢¢ ÜU¢
¼Á¢GçÜUÚ¢ Á¢¢ï ÝïÜêUÜU¢Ú, Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ý¢ï´, ÝïÜU ÜU¢}¢ }¢ï´ ÜU¢ï¼¢ãè ÜUÚÝï ±¢H¢ï´
¥¢ñÚ ÝïÜUè }¢ï´ ÐêÚè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï Ðïà¢ ¥¢»æx¢ï J
}¢¢ñ¼ ÜU¢ Ï¢²¢Ý
§S¢ Ï¢¢Ï¢ }¢ï´ Î¢ï ¥¢Îç}¢²¢ï´ ÜU¢ ãG¢H Á¢GïãìÝ }¢ï´ Ú¶¢ï, »ÜU ¼¢ï
±¢ïã Á¢¢ï §ÏÝï à¢éÏ¢L}¢¢ I S¢ï }¢Ú±è ãñ, ±¢ïã Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï
ãñ´ çÜU »ÜU ÎzG¥G¢ }¢ñæ ¥¢ñÚ à¢¢’Ï¢è (I) »ÜU }¢ÚèÁ¢G ÜUè
§G²¢Î¼ ÜU¢ï x¢», ©S¢ ÐÚ ÝÁG¥G ÜUè ãG¢H¼ ¼G¢Úè ã¢ï Ó¢éÜUè ‰¢è ¥¢ñÚ ©S¢
ÜïU Ð¢S¢ Ï¢ñÆ¢ ãé±¢ »ÜU à¢wGS¢ ©S¢ ÜU¢ï ÜUçH}¢¢
ÜUè ¼ËÜGUèÝ ÜUÚ Úã¢ ‰¢¢ J ãGÁ¢GÚ¼ï à¢¢’Ï¢è (I) Ýï ©S¢
à¢wGS¢ S¢ï ÜUã¢ : }¢ÚèÁ¢G S¢ï Ý}¢èü ¥¢ñÚ à¢zGÜUG ¼ S¢ï Ðïà¢ ¥¢¥¢ï, §¼Ýï }¢ḯ
}¢ÚèÁ¢G Ï¢¢ïH ©Æ¢ ¥¢ñÚ ÜUãÝï Hx¢¢ : ¼ê }¢éÛ¢ï ÜUçH}¢» ¼GçÄ²Ï¢¢ ÜUè
¼ËÜGUèÝ ÜUÚï ²¢ Ý ÜUÚï, }¢ñ´ ²ïã Á¢GMÚ ÐÉGêæx¢¢, çÈUÚ ©S¢ }¢ÚèÁ¢G Ýï
ÜéUGÚ¥¢Ýï ÜUÚè}¢ ÜïU ²ïã ¥ËÈGU¢Á¢G ÐÉGï :
¥ËH¢ã ¼¥G ¢ H¢ Ýï ÜUçH}¢»
¼vG±¢ ©Ý ÜïU çH²ï H¢çÁ¢G}¢ ÜUÚ
çÎ²¢ ¥¢ñ Ú ±¢ï ã §S¢ Üï U Ï¢ãé ¼
ãGÜGUÎ¢Ú ¥¢ñÚ ¥ãH ‰¢ï J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Úè ÜU¢ ÜUçH}¢¢ ©Ý ÐÚ H¢çÁ¢G}¢
ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã §S¢ ÜïU çÁ¢G²¢Î¢ S¢Á¢G¢±¢Ú ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ¥ãH ‰¢ï J
¼¢ï à¢¢’Ï¢è (I) Ýï ÜUã¢ :
©S¢ wG¢éÎ¢ ÜUè ãG}Î¢ï S¢Ý¢ çÁ¢S¢
Ýï ã}¢¢Úï Î¢ïS¼ ÜU¢ï ÝÁ¢¢¼ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü J
ÎêS¢Ú¢ ±¢çÜGU¥G¢ ±¢ïã ãñ Á¢¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï ÈéUGÁ¢ñGH çÏ¢Ý §G²¢Á¢G
5 S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU ¥¢Ð ¥ÐÝï »ÜU à¢¢çx¢Îü ÜïU Ð¢S¢ ÐãéæÓ¢ï
Á¢¢ï }¢Ú Úã¢ ‰¢¢, ¥¢Ð ©S¢ ÜïU S¢Ú ÜïU Ð¢S¢ Ï¢ñÆ x¢» ¥¢ñÚ “S¢êÚ»
²¢S¢èÝ” ÐÉGÝï Hx¢ï J ¼¢ï ©S¢ Ýï ÜUã¢ : “S¢êÚ» ²¢S¢èÝ” ÐÉGÝè
Ï¢‹Î ÜUÚ Îï´, çÈUÚ ¥¢Ð Ýï ©S¢ï ÜUçH}¢¢ “ ” ÜUè ¼ËÜGUèÝ
ÜUè, }¢x¢Ú ©S¢ Ýï ÜUã¢ : }¢ñ´ ²ïã ÜUçH}¢¢ çÏ¢ËÜéUH Ýãè´ ÐÉGêæx¢¢, }¢ñ´ §S¢
S¢ï Ï¢ïÁ¢G¢Ú ãêæ ¥¢ñÚ §Ý ¥ËÈGU¢Á¢G ÐÚ ©S¢ ÜUè }¢¢ñ¼ ±¢ÜïGU¥G ã¢ï x¢§ü,
ãGÁ¢GÚ¼ï ÈéUGÁ¢GñH çÏ¢Ý §G²¢Á¢G 5 ÜU¢ï ¥ÐÝï à¢¢çx¢Îü ÜïU Ï¢éÚï
¶G¢ç¼}¢ï ÜU¢ S¢wG¼ S¢Î}¢¢ ãé±¢, ¥¢ñÚ Ó¢¢HèS¢ Ú¢ïÁ¢G ¼ÜU ¥ÐÝï Í¢Ú S¢ï
Ï¢¢ãÚ Ý çÝÜUHï, ¥‹ÎÚ ãè Ï¢ñÆ ÜUÚ Ú¢ï¼ï Úãï, Ó¢¢HèS¢ çÎÝ ÜïU Ï¢¢’Î
wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶¢ çÜU ©S¢ à¢¢çx¢Îü ÜU¢ï çÈGUçÚà¼ï Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ Í¢S¢èÅ Úãï ãñ´,
¥¢Ð Ýï ©S¢ S¢ï ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ : çÜUS¢ ±Á¢ã S¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
Ýï ¼ïÚè }¢¢’çÚÈGU¼ S¢ËÏ¢ ÜUÚ Hè ãG¢H¢æçÜU ¼ê }¢ïÚï S¢¢çãGÏ¢ï §GË}¢ ¥¢ñÚ
H¢§ÜGU ¼ÚèÝ ¼H¢ç}¢Á¢G¢(1) }¢ï´ S¢ï ‰¢¢ ? ¼¢ï ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ :
¼èÝ ©G²êÏ¢(2) ÜUè ±Á¢ã S¢ï, »ÜU ¼¢ï }¢ïÚï ¥‹ÎÚ Ó¢éx¢GH ¶G¢ïÚè ÜU¢ »ïÏG ¢
‰¢¢ çÜU }¢ñ́ ¥ÐÝï S¢¢ç‰¢²¢ḯ ÜU¢ï ÜéUÀ Ï¢¼¢¼¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜU¢ï §S¢ ÜïU
ç¶GH¢ÈGU, ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ »ïÏG ¢ ²ïã ‰¢¢ çÜU }¢ñ́ ¥ÐÝï S¢¢ç‰¢²¢ḯ S¢ï ãGS¢Î ÜUÚ¼¢
‰¢¢, ¥¢ñÚ ¼èS¢Ú¢ »ïÏG ¢ ²ïã ‰¢¢ çÜU }¢éÛ¢ï »ÜU Ï¢è}¢¢Úè ‰¢è }¢ñ́ Ýï ©S¢ Ï¢è}¢¢Úè
ÜU¢ ãGÜUè}¢ S¢ï §GH¢Á¢ ÐêÀ¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï ÜUã¢ : S¢¢H }¢ḯ »ÜU ÎzG¥¢G »ÜU
çx¢H¢S¢ à¢Ú¢Ï¢ çÐ²¢ ÜUÚ ¼Ï¢ çS¢¤Gã¼G ²¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ ±ÚÝ¢ ²ïã Ï¢è}¢¢Úè ¼éÛ¢ï
Ýãè´ À¢ïÇxïG ¢è ¼¢ï ãÚ S¢¢H }¢ñæ »ÜU çx¢H¢S¢ à¢Ú¢Ï¢ Ðè¼¢ ‰¢¢ J
1.....à¢¢çx¢Î¢ïZ J 2.....¶GÚ¢çÏ¢²¢ï´ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ã}¢ï´ ¥ÐÝè Ý¢Ú¢Á¢Gè S¢ï Ï¢Ó¢¢» çÁ¢S¢ ÜïU
ã}¢ }¢é¼ãGç}}¢H Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼ï çÈUÚ Î¢ï ¥¢ñÚ ¥¢Îç}¢²¢ï´ ÜïU ãG¢H ÐÚ
x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï :
»ÜU ¼¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢éÏ¢¢ÚÜU I ãñ´
çÜU Á¢Ï¢ ¥¢Ð I ÜU¢ ¥¢ç¶GÚ ±vG¼ ¥¢²¢ ¼¢ï ÝÁ¢GÚ ¥¢S}¢¢Ý
ÜUè ¼GÚÈGU ©Æ¢§ü ¥¢ñÚ ãæS¢ï ¥¢ñÚ Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï :
¥G}¢H ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï »ïS¢ï ãè ¥G}¢H
ÜUÚÝï Ó¢¢çã²ï J
ÜïU ¥ËÈGU¢Á¢G ÐÉGï ¥¢ñÚ ç±S¢¢H ÜUÚ x¢» J
¥¢ñÚ }¢ñ́ Ýï ¥ÐÝï ©S¼¢Á¢G ãGÁ¢GÚ¼ï §}¢¢}¢éH ãGÚ}¢ñÝ 5
S¢ï S¢éÝ¢ ãñ çÜU ±¢ïã ¥ÐÝï ©S¼¢Á¢G ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU I ÜUè
Á¢GÏ¢¢Ýè ²ïã çãGÜU¢²¼ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ‰¢ï çÜU Á¢G}¢¢Ý» ¼¢’Hè}¢ }¢ḯ }¢ïÚ¢ »ÜU
S¢¢‰¢è ‰¢¢ Á¢¢ï §çÏ¼Î¢§ü çÜU¼¢Ï¢ḯ ÐÉG¼¢ ‰¢¢, ¼¢’Hè}¢ }¢ḯ çÝã¢²¼ }¢ïãÝG ¼è
¥¢ñÚ ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ x¢éÁ¢G¢Ú ‰¢¢ HïçÜUÝ }¢ïãÝG ¼ ± ÜU¢ïçà¢à¢ï
çÏ¢S²¢Ú(2) ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ¼¢’Hè}¢ }¢ḯ Ï¢ãé¼ ÜU}¢ ¥¢x¢ï Ï¢ÉG¼¢ ‰¢¢, ã}¢ḯ
©S¢ ÜïU ãG¢H ÐÚ ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ ã¢ï¼¢ ‰¢¢, ±¢ïã ¼G¢çHÏ¢ï §GË}¢ ¥Ó¢¢ÝÜU
Ï¢è}¢¢Ú ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ±ã¢æ ¥¢ñçH²¢©ËH¢ã ÜUè »ÜU ¶G¢ÝÜGU¢ã }¢ï´ ÐÇG x¢²¢ J
ãSÐ¼¢H }¢ï´ Î¢ç¶GH Ý ãé±¢, HïçÜUÝ S¢wG¼ Ï¢è}¢¢Úè ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ |¢è ©S¢
Ýï ÐÉGÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ Á¢¢Úè Ú¶è ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ©S¢ ÜUè ãG¢H¼ çÁ¢G²¢Î¢
Ý¢ÁG¢éÜU ã¢ï x¢§ü, ©S¢ ±vG¼ }¢ñ́ ©S¢ ÜïU Ð¢S¢ ‰¢¢, ¥Ó¢¢ÝÜU ©S¢ Ýï ¥ÐÝè
ÝÁ¢GÚ ¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU ©Æ¢§ü ¥¢ñÚ çÈUÚ }¢éÛ¢ S¢ï ÜUã¢ : »ï §ÏÝï ÈGU¢ñÚÜU !
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ïS¢è ãè Ï¢¢¼ ÜïU çH²ï ÜU¢ç}¢²¢ï´ ÜU¢ï ÜU¢}¢ ÜUÚÝ¢
Ó¢¢çã²ï J 2.....Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ÜU¢ïçà¢à¢ J
(²¢’Ýè ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ±¢Hï §S¢è ç}¢SH
ÜïU çH²ï »ïS¢¢ ÜU¢}¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ J)
²ïã ¥ËÈGU¢Á¢G ÜUãï ¥¢ñÚ ÈGU¢ñ¼ ã¢ï x¢²¢ J I
ÎêS¢Ú¢ ±¢çÜGU¥G¢ ±¢ïã ãñ Á¢¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï }¢¢çHÜU çÏ¢Ý ÎèÝ¢Ú
I S¢ï }¢‹ÜGUêH ãñ, ¥¢Ð I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ }¢ïÚ¢ »ÜU
ÐÇG¢ïS¢è ‰¢¢, }¢ñ´ Ï¢ ±vG¼ï }¢¢ñ¼ ©S¢ ÜïU Ð¢S¢ x¢²¢, ©S¢ ±vG¼ ©S¢ ÐÚ
S¢ÜUÚ¢¼ï }¢¢ñ¼ ¼G¢Úè ‰¢ï, }¢éÛ¢ï Îï¶ ÜUÚ ÜUãÝï Hx¢¢ : »ï }¢¢çHÜU ! §S¢
±vG¼ }¢éÛ¢ï ¥ÐÝï S¢¢}¢Ýï ¥¢x¢ ÜïU Î¢ï Ðã¢ÇG ÝÁ¢GÚ ¥¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ÜUã¢
Á¢¢¼¢ ãñ çÜU §Ý ÐÚ Ó¢ÉG¢ï J }¢¢çHÜU çÏ¢Ý ÎèÝ¢Ú I ÜUã¼ï
ãñ´ çÜU }¢ñ´ Ýï ©S¢ ÜïU Í¢Ú ±¢H¢ï´ S¢ï ©S¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÐêÀ¢ J ©‹ã¢ï´
Ýï ÜUã¢ : §S¢ à¢wGS¢ Ýï x¢GËHï ÜïU çH²ï Î¢ï Ðñ}¢¢Ýï Ú¶ï ãé±ï ãñ´, »ÜU
x¢GËH¢ HïÝï ÜU¢ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ ÎïÝï ÜU¢, }¢ñ´ Ýï ±¢ïã Î¢ïÝ¢ï´ Ðñ}¢¢Ýï
}¢æx¢±¢» ¥¢ñÚ »ÜU ÎêS¢Úï ÐÚ }¢¢Ú ÜUÚ ¼¢ïÇG çÎ²ï, çÈUÚ }¢ñ´ Ýï ©S¢ S¢ï
ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ ¥Ï¢ ÜñUS¢¢ ãG¢H ãñ ? ©S¢ Ýï ÜUã¢ : }¢é¥G¢}¢H¢ ¼¢ï
¥¢ñÚ ãè çÁ¢G²¢Î¢ Ý¢ÁG¢éÜU ¥¢ñÚ ¶GÚ¢Ï¢ ã¢ï Úã¢ ãñ J
ÜGUÏ¢í ¥¢ñÚ Ï¢¢’ÎH }¢¢ñ¼ ÜU¢ ãG¢H
§S¢ Ï¢¢Ï¢ }¢ï´ |¢è Î¢ï ¥¢Îç}¢²¢ï´ ÜU¢ çÜGUSS¢¢ ¶G¢S¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ ²¢Î
Ú¶Ýï ÜïU H¢§ÜGU ãñ, »ÜU ¼¢ï ±¢ïã Á¢¢ï çÜUS¢è Ï¢éÁG¢éx¢ü Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU
}¢ñ´ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè I ÜU¢ï ©Ý ÜïU ç±S¢¢H à¢ÚèÈGU
ÜïU Ï¢¢’Î wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶¢, ¼¢ï }¢ñ´ Ýï ÜUã¢ : »ï ¥Ï¢ê ¥GÏÎéËH¢ã ! ¼é}¢
çÜUS¢ ãG¢H }¢ï´ ã¢ï ? ¼¢ï ¥¢Ð Ýï }¢éÛ¢ S¢ï »’Ú¢Á¢G ÈGUÚ}¢¢²¢, ¥¢ñÚ
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ïS¢è ãè Ï¢¢¼ ÜïU çH²ï ÜU¢ç}¢²¢ï´ ÜU¢ï ÜU¢}¢ ÜUÚÝ¢
Ó¢¢çã²ï J
ÈGUÚ}¢¢²¢ : “²ïã ÜéU‹²¼ S¢ï Ï¢éH¢Ýï ÜU¢ ±vG¼ Ýãè´ J” çÈUÚ }¢ñ´ Ýï
ÜUã¢ : “»ï S¢ézG²¢Ý ! çÜUS¢ ãG¢H }¢ï´ ã¢ï ?” ¼¢ï ¥¢Ð I
Ýï Á¢±¢Ï¢ }¢ï´ ²ïã ¥à¥G¢Ú ÐÉGï :
(1) Ï¢¢’Î ¥Á¢G }¢¢ñ¼(2) }¢ñ´ Ýï ¥ÐÝï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ÜU¢ï çÏ¢ËÜéUH
S¢¢}¢Ýï Îï¶¢, }¢ïÚï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú Ýï }¢éÛ¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï §ÏÝï S¢§üGÎ ! ¼éÛ¢ï
}¢ïÚè çÚÁ¢G¢}¢‹Îè }¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï J
(2) ¼ê ¼¢ÚèÜU Ú¢¼¢ï´ }¢ï´ }¢ïÚè ²¢Î ÜïU ¥‹ÎÚ ¶ÇG¢ Úã¼¢ ‰¢¢ ©S¢ ±vG¼
¼ïÚè ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï Á¢G¢ñÜGU ± à¢¢ñÜGU ÜïU ¥¢æS¢ê Á¢¢Úè ã¢ï¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ ¼ïÚ¢ çÎH
ÐêÚè ¼GÚãG }¢ïÚè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï¼¢ ‰¢¢ J
(3) ¥Ï¢ Á¢‹Ý¼éH çÈGUÚÎ¢ñS¢ ÜïU }¢ãGËH¢¼ ¼ïÚï S¢¢}¢Ýï ãñ´, ¼ê çÁ¢S¢ ÜU¢ï
Ó¢¢ã¼¢ ãñ, Hï Hï ¥¢ñÚ ãÚ ±vG¼ }¢ïÚè çÁ¢G²¢Ú¼ S¢ï HéyGÈGU ¥‹Î¢ïÁ¢G ã¢ï,
v²êæçÜU }¢ñ´ ¥Ï¢ ¼ïÚï S¢¢}¢Ýï ¥¢ñÚ ¼ïÚï ÜGUÚèÏ¢ ãè Úãêæx¢¢ J
ÎêS¢Ú¢ ±¢çÜGU¥G¢ ©S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ ãñ çÁ¢S¢ï Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢¢ï´ Ýï
wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶¢ çÜU ©S¢ ÜU¢ Úæx¢ Ï¢ÎH¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢ x¢ÎüÝ
S¢ï Ï¢‹{ï ãé±ï ãñ´, ©S¢ S¢ï ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ x¢²¢ : “»ï à¢wGS¢ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï ¼ïÚï S¢¢‰¢ v²¢ }¢é¥G¢}¢H¢ çÜU²¢ ãñ ?”
1.....²ã¢æ HzGÁ¢G ‰¢¢ ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜ ¥SH ¥GÚÏ¢è
}¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G ” ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG
ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 2.....}¢¢ñ¼ ÜïU Ï¢¢’Î J
¼¢ï ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢ }¢ï´ ²ïã à¢ï’Ú ÐÉG¢ :
±¢ïã Á¢G}¢¢Ý¢ Ï¢è¼ x¢²¢ çÁ¢S¢ S¢ï ã}¢ ¶ïH¼ï ‰¢ï, ¥Ï¢ ²ïã
±¢ïã Á¢G}¢¢Ý¢ ãñ Á¢¢ï ã}¢ S¢ï ¶ïH Úã¢ ãñ J
ÝèÁ¢G §S¢ Ï¢¢Ï¢ }¢ï´ Î¢ï ¥¢ñÚ ¥¢Îç}¢²¢ï´ ÜU¢ ãG¢H |¢è Á¢GïãìÝ }¢ï´
Ú¶Ýï ÜïU ÜGU¢çÏ¢H ãñ, »ÜU ¼¢ï ²ïã çÜU çÜUS¢è Ï¢éÁG¢éx¢ü ÜU¢ HÇGÜU¢ à¢ãèÎ
ã¢ï x¢²¢, ±¢ïã ¥ÐÝï Ï¢¢Ð ÜU¢ï ÜU|¢è wG±¢Ï¢ }¢ïæ ÝÁ¢GÚ Ý ¥¢²¢ J çS¢ÈüGU
©S¢ çÎÝ wG±¢Ï¢ }¢ï´ Ï¢¢Ð S¢ï ç}¢H¢ çÁ¢S¢ çÎÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©G}¢Ú
çÏ¢Ý ¥GÏÎéH ¥GÁ¢GèÁ¢G 5 Ýï ç±S¢¢H ÈGUÚ}¢¢²¢ J Ï¢¢Ð Ýï Îï¶
ÜUÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï }¢ïÚï Ï¢ïÅï ! v²¢ ¼éÛ¢ ÐÚ }¢¢ñ¼ Ýãè´ ±¢ÜïGU¥G ã¢ï Ó¢éÜUè ?
¼¢ï ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : }¢ñ´ }¢éÎ¢ü Ýãè´ ãêæ Ï¢çËÜ }¢éÛ¢ï à¢ã¢Î¼ ÝS¢èÏ¢
ãé§ü ãñ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÜéUGÏ¢ü }¢ï´ çÁ¢G‹Î¢ ãêæ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï
¥‹±¢¥G¢ï ¥vGS¢¢}¢ ÜUè Ú¢ïÁ¢Gè ç}¢H¼è ãñ J Ï¢¢Ð Ýï ÜUã¢ : ¥¢Á¢ ¼ê ÜñUS¢ï
§{Ú ¥¢ x¢²¢ ? ¼¢ï ©S¢ Ýï ÜUã¢ : ¥¢Á¢ ¼}¢¢}¢ ¥¢S}¢¢Ý ±¢H¢ï´ ÜU¢ï
¥¢±¢Á¢G Îè x¢§ü çÜU ¥¢Á¢ ÜU¢ï§ü ÝÏ¢è, çS¢gèÜGU ¥¢ñÚ à¢ãèÎ ©{Ú Ý Úãï,
S¢Ï¢ ©G}¢Ú çÏ¢Ý ¥GÏÎéH ¥GÁ¢GèÁ¢G ÜïU Á¢Ý¢Á¢Gï }¢ï´ à¢ÚèÜU ã¢ï´, ¼¢ï }¢ñ´ |¢è §Ý
ÜUè Ý}¢¢Á¢Gï Á¢Ý¢Á¢G¢ }¢ï´ çà¢ÜüU¼ ÜïU çH²ï §{Ú ¥¢²¢ ‰¢¢ çÈUÚ }¢ñ́ Ý}¢¢Á¢Gï
Á¢Ý¢Á¢G¢ S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï ÜUÚ ¼é}ãḯ S¢H¢}¢ ÜUãÝï ¥¢ x¢²¢ ãêæ J
¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ ±¢çÜGU¥G¢ ±¢ïã ãñ Á¢¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï ãàà¢¢}¢ çÏ¢Ý ãGSS¢¢Ý
(I) S¢ï }¢‹ÜGUêH ãñ, ±¢ïã ÜUã¼ï ãñ´ çÜU }¢ïÚ¢ »ÜU À¢ïÅè ©G}¢í
ÜU¢ Ï¢ÓÓ¢¢ ÈGU¢ñ¼ ã¢ï x¢²¢ J Ï¢¢’Î ¥Á¢G }¢¢ñ¼ }¢ñæ Ýï ©S¢ï wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶¢
çÜU Ï¢éI¢G ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ J }¢ñ´ Ýï ÐêÀ¢ : »ï Ï¢ÓÓ¢ï ! ¼ê Ï¢éI¢G çÜUS¢ ¼GÚãG ã¢ï x¢²¢ ?
¼¢ï ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : Á¢Ï¢ ÈéUGH¢æ à¢wGS¢ Îé‹²¢ S¢ï ã}¢¢Úï Ð¢S¢ ÐãéæÓ¢¢
¼¢ï Î¢ïÁ¢G¶G Ýï ©S¢ï Îï¶ ÜUÚ xG¢éSS¢ï S¢ï »ÜU S¢¢æS¢ Hè çÁ¢S¢ ÜïU ¶G¢ñÈGU S¢ï
ã}¢ S¢Ï¢ »ÜU ãè Í¢ÇGè }¢ï´ Ï¢éIïG ã¢ï x¢» J
Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼
Ú¢ïÁ¢ïG çÜGU²¢}¢¼ }¢ï´ H¢ïx¢¢ï´ ÜUè ÜñUçÈGUÄ²¼ §S¢ ¥¢²¼ }¢ï´ Ï¢²¢Ý
ÜUè x¢§ü ãñ :
©S¢ çÎÝ ã}¢ ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï
ÚãG}¢¢Ý ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ S¢é±¢Ú ÜUÚ ÜïU
Hï Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ }¢éÁ¢çÚ}¢èÝ ÜU¢ï Î¢ïÁ¢G¶G
ÜUè ¼GÚÈGU Œ²¢S¢¢ ã¢æÜïU´x¢ï J
»ÜU à¢wGS¢ ÜGUÏ¢í S¢ï ©Æïx¢¢ ¼¢ï ©S¢ ÜUè S¢é±¢Úè ÜïU çH²ï ÜGUÏ¢í
ÐÚ Ï¢éÚ¢üÜGU ¼Ä²¢Ú ã¢ïx¢¢, ¼¢ï ÜGUÏ¢í S¢ï çÝÜUH¼ï ãè ©S¢ ÜïU S¢Ú ÐÚ ÝêÚè
¼¢Á¢ Ú¶¢ Á¢¢»x¢¢, ¥¢’H¢ çHÏ¢¢S¢ ÐãÝ¢²¢ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢üÜGU ÐÚ
çÏ¢Æ¢ ÜUÚ Á¢‹Ý¼ ÜUè ¼GÚÈGU Hï Á¢¢²¢ Á¢¢»x¢¢, ©S¢ ÜïU »’Á¢G¢Á¢G ±
§ÜUÚ¢}¢ ÜUè ¶G¢ç¼GÚ ©S¢ ÜU¢ï ÐñÎH Ýãè´ Ó¢HÝï çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢ J
¥¢ñÚ »ÜU ÎêS¢Ú¢ à¢wGS¢ ÜGUÏ¢í S¢ï ©Æïx¢¢ ¼¢ï Î¢ïÁ¢G¶G ÜïU çÈGUçÚà¼ï,
Î¢ïÁ¢G¶G ÜUè Á¢G‹Á¢èÚ ¥¢ñÚ ¥‹±¢¥G¢ï ¥vGS¢¢}¢ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ ©S¢ï Î¢ïÁ¢G¶G
ÜUè ¼GÚÈGU ÐñÎH Ó¢HÝï ÜUè ÈéUGÚS¢¼ |¢è Ýãè´ Îï´x¢ï Ï¢çËÜU ÜGUÏ¢í S¢ï
çÝÜUH¼ï ãè ©S¢ï Ó¢ïãÚï ÜïU Ï¢H Í¢S¢èÅ ÜUÚ çÈGUçÚà¼ï ©S¢ï Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´
Ç¢H Îï´x¢ï J
}¢ñ´ Ýï Ï¢¢’Á¢G ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ (k) S¢ï ²ïã ãGÎèS¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU
S¢éÝè ãñ çÜU ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
1...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : çÁ¢S¢ çÎÝ ã}¢ ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú¢ḯ ÜU¢ï ÚãG}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU Hï
Á¢¢»æx¢ï }¢ïã}¢¢Ý Ï¢Ý¢ ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢éÁ¢çÚ}¢¢ï´ ÜU¢ï Á¢ã‹Ý}¢ ÜUè ¼GÚÈGU ã¢æÜæUï x¢ï Œ²¢S¢ï J
“çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ »ÜU ÜGU¢ñ}¢ ÜGUÏ¢í¢ḯ S¢ï çÝÜUHïx¢è, ©Ý ÜïU çH²ï
S¢ÏÁ¢G ÐÚ¢ḯ ±¢Hè çÝã¢²¼ ©G}Î¢ S¢é±¢çÚ²¢æ ©Ý ÜUè ÜGUÏ¢í¢ḯ ÐÚ ¼Ä²¢Ú
¶ÇGè ã¢ḯx¢è, ±¢ïã ©Ý ÐÚ S¢é±¢Ú ã¢ï Á¢¢»æx¢ï ¼¢ï ±¢ïã ©‹ãḯ ©ÇG¢ ÜUÚ }¢ñÎ¢Ýï
}¢ãGà¢Ú S¢ï ¥¢x¢ï Hï Á¢¢»æx¢è, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ±¢ïã ©Ý S¢é±¢çÚ²¢ḯ ÐÚ Á¢‹Ý¼ ÜUè
çÎ±¢Ú¢ḯ ¼ÜU ÐãéæÓ¢ ¥¢»æx¢ï, Á¢‹Ý¼ ÜUè Îè±¢Ú¢ḯ ÐÚ }¢éã¢G çÈGUÁ¢G çÈGUçÚà¼ï
©‹ãḯ Îï¶ ÜUÚ ¥¢ÐS¢ }¢ḯ ÜUãḯx¢ï ²ïã ÜU¢ñÝ H¢ïx¢ ãñ́ ? Ï¢¢’Á¢G Á¢±¢Ï¢ Îḯx¢ï :
à¢¢²Î ²ïã H¢ïx¢ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢éã}G }¢Î 6 ÜUè ©}}¢¼ S¢ï ãñæ
¼¢ï Ó¢‹Î çÈGUçÚà¼ï ©Ý ÜïU Ð¢S¢ ¥¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ÐêÀḯx¢ï : ¼é}¢ ÜU¢ñÝ ã¢ï ¥¢ñÚ
çÜUS¢ ©}}¢¼ S¢ï ã¢ï ? ¼¢ï ±¢ïã Á¢±¢Ï¢ Îḯx¢ï : ã}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢éã}G }¢Î
6 ÜUè ©}}¢¼ }¢ḯ S¢ï ãñ́ J ¼¢ï çÈGUçÚà¼ï ©Ý S¢ï ÐêÀḯx¢ï :
v²¢ ¼é}ã¢Ú¢ çãGS¢¢Ï¢¢ï çÜU¼¢Ï¢ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ? ±¢ïã Á¢±¢Ï¢ Îḯx¢ï : ã}¢¢Ú¢ ÜU¢ï§ü
çãGS¢¢Ï¢ Ýãè´ ãé±¢ J çÈUÚ çÈGUçÚà¼ï ÎÚ²¢zG¼ ÜUÚḯx¢ï : v²¢ ¼é}ã¢Úï ¥¢’}¢¢H
¼¢ïHï Á¢¢ Ó¢éÜïU ãñ́ ? ±¢ïã ©S¢ ÜU¢ |¢è ÝÈGUè }¢ḯ Á¢±¢Ï¢ Îḯx¢ï J çÈUÚ çÈGUçÚà¼ï
©Ý S¢ï ÎÚ²¢zG¼ ÜUÚïx´ ¢ï : v²¢ ¼é}¢ Ýï ¥ÐÝï ¥¢’}¢¢H Ý¢}¢ï ÐÉG çH²ï ãñ´ ?
±¢ïã ÜUãḯx¢ï : Ýãè´ J ¼¢ï çÈGUçÚà¼ï ©Ý S¢ï ÜUãḯx¢ï : ±¢ÐS¢ Ó¢H¢ï v²êæçÜU ²ïã
S¢Ï¢ ÜU¢Ú Ú±¢§ü ÐèÀï Úã x¢§ü ãñ J ¼¢ï ±¢ïã H¢ïx¢ Á¢±¢Ï¢ Îï´x¢ï v²¢ ¼é}¢
Ýï ã}¢ ÜU¢ï ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G Îè ‰¢è çÁ¢S¢ ÜU¢ ã}¢ S¢ï çãGS¢¢Ï¢ çH²¢ Á¢¢» J ÎêS¢Úè
ãGÎèS¢ }¢ï´ ãñ ±¢ïã Á¢±¢Ï¢ Îï´x¢ï : Îé‹²¢ }¢ï´ ã}¢ çÜUS¢è à¢ñ ÜïU }¢¢çHÜU Ýãè´
‰¢ï çÜU ã}¢ ¥GÎìH¢ï §‹S¢¢ÈGU ÜUÚ¼ï ²¢ ÁG¢éË}¢ ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢ ÜUÚ¼ï, ã}¢
¼¢ï Îé‹²¢ }¢ï´ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè Ï¢‹Îx¢è ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ }¢S¢MÈGU Úãï J ²ã¢æ
¼ÜU çÜU ¥¢Á¢ ©S¢ Ýï ã}¢ ÜU¢ï ²ã¢æ Ï¢éH¢²¢ ¼¢ï ã}¢ ¥¢ x¢» J §¼Ýï
}¢ï´ ÜU¢ï§ü ¥¢±¢Á¢G ÎïÝï ±¢H¢ ¥¢±¢Á¢G Îïx¢¢ : }¢ïÚï Ï¢‹Î¢ï´ Ýï ÆèÜU Ï¢²¢Ý
çÜU²¢ ãñ, §wGH¢S¢ S¢ï ÝïÜUè }¢ï´ çÁ¢G‹Îx¢è x¢éÁ¢G¢Ú ÜUÚ ¥¢Ýï ±¢H¢ï´ S¢ï ÜU¢ï§ü
ÐéÚçS¢à¢ï ¥¢’}¢¢H(1) Ýãè´, ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ x¢GÈUG Lê ÚüãèG }¢ ãñ J”
»ï }¢é¶G¢¼GÏ¢ ! v²¢ ¼ê Ýï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ²ïã ÈGUÚ}¢¢Ýï
}¢éÏ¢¢ÚÜU Ýãè´ S¢éÝ¢ :
¼¢ï v²¢ Á¢¢ï à¢wGS¢ Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ Ç¢H¢
Á¢¢»x¢¢ ±¢ïã ¥ÓÀ¢ ãñ ²¢ ±¢ïã à¢wGS¢
Á¢¢ï ¥}Ý ± ¥G¢çÈGUÄ²¼ ÜïU S¢¢‰¢ Á¢‹Ý¼
}¢ï´ Ó¢H¢ Á¢¢»x¢¢ J
¼¢ï ±¢ïã à¢wGS¢ çÜUS¢ ÜGUÎÚ ¥GÁ¢Gè}¢éH }¢¼üÏ¢¼(3) ã¢ïx¢¢ Á¢¢ï
çÜGU²¢}¢¼ ÜïU ©Ý ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU }¢Ý¢çÁ¢GÚ, ãñÏ¢¼ Ý¢ÜU Á¢GHÁ¢GH¢ï´ ¥¢ñÚ
ÇÚ¢Ýï ±¢Hï ±¢çÜGU¥G¢¼ ÜU¢ï Îï¶ïx¢¢ }¢x¢Ú ©S¢ ÜïU çÎH ÜU¢ï ÜU¢ï§ü ¶G¢ñÈGU,
Í¢Ï¢Ú¢ãÅ ¥¢ñÚ Ï¢¢ïÛ¢ }¢ãGS¢êS¢ Ýãè´ ã¢ïx¢¢ Ï¢çËÜU ±¢ïã wG¢éÎ¢ ÜUè }¢ïãÚÏ¢¢Ýè
S¢ï ¥GÚS¢¢¼ï çÜGU²¢}¢¼(4) }¢ï´ S¢ï S¢éÜêUÝ ± ¥}Ý ÜïU S¢¢‰¢ x¢éÁ¢GÚ ÜUÚ
Á¢‹Ý¼ ÜUè ¼GÚÈGU Ó¢H¢ Á¢¢»x¢¢ J ã}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï ÎÚwG±¢S¼
ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU ã}¢ï´ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ S¢Ï¢ ÜU¢ï §Ý ÝïÜU Ï¢wG¼¢ï´ }¢ï´ Î¢ç¶GH ÜUÚï
¥¢ñÚ ²ïã ¥ËH¢ã Üï çH²ï ÜU¢ï§ü }¢éçàÜUH Ýãè´ J
1.....¥¢’}¢¢H ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ÐêÀ x¢À J 2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï v²¢
Á¢¢ï ¥¢x¢ }¢ï´ Ç¢H¢ Á¢¢»x¢¢ ±¢ïã |¢H¢ ²¢ Á¢¢ï çÜGU²¢}¢¼ }¢ï´ ¥}¢¢Ý S¢ï ¥¢»x¢¢ J
3.....Ï¢ÇGï }¢ÜGU¢}¢ ±¢H¢ J 4.....çÜGU²¢}¢¼ ÜUè }¢ég¼ J
Á¢‹Ý¼ ± Î¢ïÁ¢G¶G ÜU¢ Ï¢²¢Ý(1)

§S¢ Ï¢¢Ï¢ }¢ï´ ÜéUGÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ ÜUè §Ý Î¢ï ¥¢²¢¼ ÐÚ x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï,
»ÜU ¥¢²¼ ²ïã ãñ :
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©‹ãïæ à¢Ú¢Ï¢ï yG¢ãé êÚ
ÜïU Á¢¢}¢ çÐH¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï
ÜUã¢ Á¢¢»x¢¢ ²ïã ãñ ¼é}ã¢Úï ¥¢’}¢¢H
ÜUè Á¢Á¢G¢ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úè ÜU¢ïçà¢à¢
}¢vGÏ¢êH ãé§ü J
¥¢ñÚ ÎêS¢Úè ¥¢²¼ ±¢ïã ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï
¥ãHï Î¢ïÁ¢G¶G ÜU¢ ãG¢H §S¢ ¼GÚãG ÝvGH çÜU²¢ ãñ :
¥GÁ¢üG ÜUÚï´x¢ï »ï ã}¢¢Úï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ã}¢ï´
§S¢ Î¢ïÁ¢G¶G S¢ï çÝÜU¢H ¥x¢Ú ã}¢ Ýï
Î¢ïÏ¢¢Ú¢ ¼ïÚè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜUè ¼¢ï Ï¢ïà¢ÜU
ã}¢ Á¢G¢çH}¢ ã¢ï´x¢ï, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
Á¢±¢Ï¢ }¢ï´ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ §S¢è }¢ï´ çÁ¢GËH¼
± wG±¢Úè ÜïU S¢¢‰¢ ÐÇGï Úã¢ï ¥¢ñÚ }¢éÛ¢
S¢ï Ï¢¢¼ |¢è Ý ÜUÚ¢ï J
1.....Á¢‹Ý¼ ²¢ Î¢ïÁ¢G¶G }¢ḯ Hï Á¢¢Ýï ±¢Hï ¥¢’}¢¢H ÜïU Ï¢¢Úï }¢ḯ ¼zGS¢èHè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU
çH²ï “}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢” ÜUè }¢¼GÏ¢ê¥¢G Î¢ï çÜU¼¢Ï¢æï “Á¢‹Ý¼ }¢ïæ Hï Á¢¢Ýï ±¢Hï
¥¢’}¢¢H” ± “Á¢ã‹Ý}¢ }¢ḯ Hï Á¢¢Ýï ±¢Hï ¥¢’}¢¢H” ÜU¢ }¢é¼¢G H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ©‹ãæï ©Ý ÜïU ÚÏ¢ Ýï S¢é‰¢Úè à¢Ú¢Ï¢ çÐH¢§ü,
©Ý S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ Á¢¢»x¢¢ ²ïã ¼é}ã¢Ú¢ çS¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úè }¢ïãG‹¢¼ çÆÜU¢Ýï Hx¢è J
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ ã}¢ ÜU¢ï Î¢ïÁ¢G¶G
S¢ï çÝÜU¢H Îï çÈUÚ ¥x¢Ú ã}¢ ±ñS¢ï ãè ÜUÚï´ ¼¢ï ã}¢ Á¢G¢çH}¢ ãñ´ ÚÏ¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ Îé¼ÜU¢Úï
(Á¢GHèH ã¢ï ÜUÚ) ÐÇGï Úã¢ï §S¢ }¢ï´ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ S¢ï Ï¢¢¼ Ý ÜUÚ¢ï J
çÚ±¢²¼ }¢ï´ ãñ çÜU §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ©Ý ÜUè à¢vHï´ ÜéUœ¢¢ï´ ÜUè
¼GÚãG ã¢ï Á¢¢»æx¢è ¥¢ñÚ ±¢ïã ©S¢ }¢ï´ ÜéUœ¢¢ï´ ÜUè ¼GÚãG |¢¢ï´ÜU¼ï
çÈUÚï´x¢ï J
¼¢ï }¢é¥G¢}¢H¢ »ïS¢¢ ãè ãñ Á¢ñS¢¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ²¤G²¢ çÏ¢Ý }¢é¥G¢Á¢G
Ú¢Á¢Gè I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU
“ã}¢ Ýãè´ Á¢¢Ý¼ï çÜU Î¢ï }¢éS¢èÏ¢¼¢ï´ }¢ï´ S¢ï Ï¢ÇGè }¢éS¢èÏ¢¼ ÜU¢ñÝ
S¢è ãñ, Á¢‹Ý¼ ÜU¢ï ã¢‰¢ S¢ï ÎïÝ¢ ²¢ Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ Á¢¢Ý¢, Á¢‹Ý¼ S¢ï S¢Ï¢í
ÜUè ÜU¢ï§ü x¢é‹Á¢¢§à¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï Î¢ïÁ¢G¶G ÜU¢ï Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï ÜUè
ÜU¢ï§ü S¢êÚ¼ Ýãè´ HïçÜUÝ Ï¢ãÚ S¢êÚ¼ Ýï’}¢¼ ÜU¢ ÈGU¢ñ¼ ã¢ïÝ¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï
Î¢ïÁ¢G¶G Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï S¢ï çÝSÏ¢¼Ý ¥¢S¢¢Ý ãñ çÈUÚ Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ ã}¢ïà¢¢
ÚãÝ¢ ãG¢çÎS¢» ÜéUÏ¢í¢ ¥¢ñÚ }¢éS¢èÏ¢¼ï ©GÁ¢G}¢¢(1) ãñ J §S¢ çH²ï çÜU
¥x¢Ú ¥GÁ¢G¢Ï¢ çÜUS¢è ±vG¼ ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ±¢H¢ ã¢ï¼¢ ¼¢ï çÈUÚ |¢è
ÜGUÎÚï S¢ãéH¼ ‰¢è HïçÜUÝ ±¢ïã ¼¢ï ¥Ï¢ÎéH ¥¢Ï¢¢Î(2) ¼ÜU Úãïx¢¢ ±¢ïã
çÜUS¢è §ç‹¼ã¢ ÐÚ Á¢¢ ÜUÚ §çwG¼¼¢}¢ ÐÁ¢GèÚ Ý ã¢ïx¢¢ ¼¢ï çÜUS¢ çÎH }¢ḯ
»ïS¢¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝï ÜUè ¼G¢ÜGU¼ ãñ ¥¢ñÚ çÜUS¢ ÜUè Á¢¢Ý §S¢ ÐÚ
S¢Ï¢í ÜUÚ S¢ÜU¼è ãñ, §S¢è çH²ï ãGÁ¢GÚ¼ï §üSG ¢¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“¥GÁ¢G¢Ï¢ï Î¢§}¢è ÜU¢ ¼Á¢GçÜUÚ¢ ÇÚÝï ±¢H¢ï´ ÜïU çÎH¢ï´ ÜU¢ï
(3)
ÅéÜUÇGï ÅéÜUÇGï ÜUÚ Îï¼¢ ãñ J”

ãGÁ¢GÚ¼ï ãGS¢Ý 5 ÜïU S¢¢}¢Ýï Á¢Ï¢ ©S¢ à¢wGS¢ ÜU¢
çÁ¢GRU çÜU²¢ x¢²¢ Á¢¢ï S¢Ï¢ S¢ï ¥¢ç¶GÚ Î¢ïÁ¢G¶G S¢ï çÝÜUHïx¢¢ çÁ¢S¢
ÜU¢ Ý¢}¢ “ã‹Ý¢Î” ã¢ïx¢¢, ©S¢ ÜU¢ï »ÜU ãÁ¢G¢Ú S¢¢H ¥GÁ¢G¢Ï¢ ãé±¢
ã¢ïx¢¢ ±¢ïã “²¢ ãG‹Ý¢Ý” “²¢ }¢‹Ý¢Ý” ÐéÜU¢Ú¼ï ãé±ï Î¢ïÁ¢G¶G S¢ï
Ï¢¢ãÚ ¥¢»x¢¢, ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ ãG¢H S¢éÝ ÜUÚ Ú¢ï ÐÇGï ¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢Ýï Hx¢ï :
“ÜU¢à¢ ! ã‹Ý¢Î” }¢ñ´ ã¢ï¼¢ J
1.....Ï¢ÇGè }¢éS¢èÏ¢¼ J 2.....ã}¢ïà¢¢ ã}¢ïà¢¢ J 3.....ã}¢ïà¢¢ ÚãÝï ±¢Hï ¥GÁ¢G¢Ï¢ J
H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ¥¢Ð 5 ÜïU §S¢ ÜGU¢ñH ÐÚ ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ ãé±¢,
¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼é}¢ ÐÚ ¥zGS¢¢ïS¢ ! çÜU Ï¢¢¼ Ýãè´ S¢}¢Û¢¼ï, ±¢ïã
»ÜU Ý »ÜU çÎÝ ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï çÝÜUH ¼¢ï ¥¢»x¢¢ ! ! !
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ çÜU ¶G¢ñÈGU ± ÇÚ ÜU¢ ²ïã S¢¢Ú¢ }¢é¥G¢}¢H¢ »ÜU
©S¢êHè Ï¢¢¼ ÜUè ¼GÚÈGU H¢ñÅ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïãè »ÜU Ýév¼¢ ãñ Á¢¢ï
Ðéà¼¢ï´(1) ÜU¢ï ¼¢ïÇG¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ó¢ïãÚ¢ï´ ÜU¢ï Á¢GÎü ÜUÚ¼¢ ãñ, çÁ¢S¢ ÜïU
¼S¢Ã±éÚ S¢ï çÁ¢x¢Ú çÐx¢H Á¢¢¼ï ãñ´, çÎH ÅéÜUÇGï ÅéÜUÇGï ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
Ú¢ïÝï ±¢H¢ï´ ÜUè ¥¢æ¶ï´ wG¢êÝ ÜïU ¥¢æS¢ê Ï¢ÚS¢¢¼è ãñ´, ±¢ïã Ýév¼¢ ãñ
}¢¢’çÚÈGU¼ï §H¢ãè ÜU¢ ÀèÝ Á¢¢Ý¢, ²ïãè ±¢ïã ¥SH Ï¢¢¼ ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢
¶G¢ñÈGU ÇÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï ãÚ ±vG¼ Hx¢¢ Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÐÚ Ú¢ïÝï
±¢H¢ï´ ÜUè ¥¢æ¶ï´ ãÚ ±vG¼ ¥¢æS¢ê Ï¢ã¢¼è Úã¼è ãñ´ J
Ï¢¢’Á¢G Ï¢éÁG¢éx¢¢ïZ ÜU¢ ÜGU¢ñH ãñ x¢G}¢ ¼èÝ ¼GÚãG ÜïU ãñ´ : {1} ¼G¢¥G¼
¥¢ñÚ ÝïÜUè ÜU¢ x¢G}¢ çÜU à¢¢²Î ±¢ïã ÜGUÏ¢êH Ý ã¢ï {2} x¢éÝ¢ã
¥¢ñÚ }¢¢’çS¢²¼ ÜU¢ x¢G}¢ çÜU à¢¢²Î §S¢ ÜUè }¢x¢GçÈGUÚ¼ Ý ã¢ï, ¥¢ñÚ
{3} }¢¢’çÚÈGU¼ ÜU¢ x¢G}¢ çÜU ±¢ïã çÜUS¢è ±vG¼ ÀèÝ Ý Á¢¢» J
Ï¢¢’Á¢G ¥ãHï §wGH¢S¢ Ýï ÜUã¢ ãñ çÜU x¢G}¢ ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ »ÜU
ãè ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã S¢ËÏ¢ï }¢¢’çÚÈGU¼(2) ÜU¢ x¢G}¢ ãñ Ï¢¢ÜGUè ãÚ x¢G}¢ §S¢
S¢ï ÜU}¢ ÎÚÁ¢ï ÜU¢ ãñ v²êæçÜU ±¢ïã çÜUS¢è ±vG¼ ¶Gy}¢ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ
HïçÜUÝ S¢ËÏ¢ï }¢¢’çÚÈGU¼ ÜU¢ x¢G}¢ ÜU|¢è ÎêÚ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ J
ã}¢ï´ ²êS¢éÈGU çÏ¢Ý ¥SÏ¢¢¼G I S¢ï ²ïã Ï¢¢¼ ÐãéæÓ¢è ãñ
çÜU »ÜU ÎzG¥G¢ ¥¢Ð ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè I ÜïU Ð¢S¢
¼à¢ÚèÈGU Hï x¢», ²êS¢éÈGU çÏ¢Ý ¥SÏ¢¢¼G I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ }¢ñ´ Ýï
Îï¶¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý I S¢¢Úè Ú¢¼ Ú¢ï¼ï Úãï, }¢ñ´ Ýï
ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ : v²¢ ¥¢Ð ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU ¶G¢ñÈGU S¢ï Ú¢ï¼ï ãñ´ ? ¼¢ï
1.....ÐèÆ¢ï´ J 2.....§ü}¢¢Ý ÀèÝ Hï Á¢¢Ýï J
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ézG²¢Ý I Ýï »ÜU ç¼‹ÜU¢ ©Æ¢²¢ ¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢
çÜU x¢éÝ¢ã ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï §S¢ S¢ï |¢è ÜU}¢ ãñGçS¢Ä²¼
Ú¶¼ï ãñ´, }¢éÛ¢ï ¼¢ï §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ ¶G¢ñÈGU ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
Î¢ñH¼ï §SH¢}¢ Ý ÀèÝ Hï J ã}¢ »ãGS¢¢Ý ÜUÚÝï ±¢Hï ¥ËH¢ã
S¢ï §çË¼Á¢¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU ±¢ïã ã}¢ï´ çÜUS¢è }¢éS¢èÏ¢¼ }¢ï´
}¢éÏ¼H¢ Ý ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï ã}¢ ÐÚ ¥ÐÝè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜUè
¼v}¢èH ÜUÚï ¥¢ñÚ ç}¢ËH¼ï §SH¢}¢ ÐÚ ã}¢ï´ }¢¢ñ¼ ÝS¢èÏ¢ ÜUÚï J
±¢ïã “¥ÚãG}¢éÚ¢üçãG}¢èÝ” ãñ J ã}¢ S¢ê» ¶G¢ç¼}¢¢(1) ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ¥¢ñÚ
}¢¢’Ý¢ “§ãG²¢©H ©GHê}¢” }¢ï´ Ï¢²¢Ý ÜUÚ Ó¢éÜïU ãñ´, ±ã¢æ Îï¶ H¢ï,
²ã¢æ §S¢ Ï¢ãGìS¢ ÜU¢ï ÀïÇGÝ¢ »ÜU Ï¢ÇGè ¼G±èH Ï¢ãGS¢ ÜU¢ ÎÚ±¢Á¢G¢
¶¢ïHÝ¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜUè ²ïã çÜU¼¢Ï¢ }¢é¼ãGç}}¢H Ýãè´, ¼é}¢ §S¢è }¢éwG¼S¢Ú
Ï¢¢¼ ÜU¢ï S¢‹Á¢èÎx¢è S¢ï S¢}¢Û¢¢ï v²êæçÜU Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ ¼zGS¢èH ±
¼à¢ÚèãG S¢ï ç¶GH¢ÈïUG }¢vGS¢êÎ ¥±ã¢}¢(2) ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ́ çHã¢Á¢G¢
}¢éw¼G S¢Ú Ï¢²¢Ý ÐÚ ãè çÜUÈGU¢²¼ ÜUÚ¢ï, à¢¢²Î ¼é}ãḯ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜUè }¢ÎÎ ± ¼¢ñÈUG èÜGU S¢ï ÈGUH¢ãG ± ÜU¢}¢²¢Ï¢è ÝS¢èÏ¢ ã¢ï Á¢¢» J
S¢é±¢H : ¼é}¢ ¥x¢Ú ²ïã S¢é±¢H ÜUÚ¢ï çÜU “çÈUÚ ã}¢ï´ ÜU¢ñÝ S¢¢ Ú¢S¼¢
§çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï ? ¶G¢ñÈGU ÜU¢ Ú¢S¼¢ ²¢ ÚÁ¢¢ ÜU¢ Ú¢S¼¢ ?
Á¢±¢Ï¢ : ¼¢ï §S¢ ÜU¢ Á¢±¢Ï¢ ²ïã ãñ çÜU ¼é}ãï´ §Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý
ÜU¢ Ú¢S¼¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï v²êæçÜU ÜUã¢ x¢²¢ ãñ çÜU çÁ¢S¢ ÐÚ
ÚÁ¢¢ ÜU¢ x¢GHÏ¢¢ ã¢ï x¢²¢ ±¢ïã }¢é<Á¢¥¢(3) Ï¢Ý Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU ¥ÜUS¢Ú ²ïã ¶G¼GÚ¢ Úã¼¢ ãñ çÜU ²ïã à¢wGS¢ wG¢éÚüç}¢Ä²éH
¥GÜGU¢§GÎ(4) Ï¢Ý Á¢¢» ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÐÚ ¶G¢ñÈGU ÜU¢ x¢GHÏ¢¢ ã¢ï x¢²¢ ±¢ïã
1.....Ï¢éÚï ¶G¢ç¼}¢ï J 2.....¶G²¢H¢¼ J 3.....»ÜU Ï¢Î }¢Á¢GãÏ¢ çÈGUÜGU¢ü J
4.....»ÜU Ï¢Î }¢Á¢GãÏ¢ çÈGUÜGU¢ü J ²ã¢æ “ãÚç}}¢²éH ¥GÜGU¢§Î” çH¶¢ ‰¢¢, Á¢¢ï çÜU
çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ çÁ¢S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
¶G±¢çÚÁ¢ }¢ï´ S¢ï ã¢ï x¢²¢ J §S¢ }¢ÜGUêHï ÜU¢ }¢¼GHÏ¢ |¢è ²ïãè ãñ çÜU
(1)
çS¢ÈüGU »ÜU ÐãHê §çwG¼²¢Ú Ý ÜUÚï ¥¢ñÚ ãGÜGUèÜGU¼ |¢è ²ïã ãñ çÜU ÚÁ¢¢»
ãGÜGUèÜGUè ¶G¢ñÈGï ãGÜGUèÜGUè S¢ï ¥Hx¢ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è ¥¢ñÚ ¶G¢ñÈGïU ãGÜGUèÜGUè
ÚÁ¢¢» ãGÜGUèÜGUè S¢ï Á¢éÎ¢ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢, §S¢è çÏ¢Ý¢ ÐÚ ÜUã¢ x¢²¢ ãñ
çÜU ÚÁ¢¢ S¢Ï¢ ÜU¢ S¢Ï¢ ¥ãHï ¶G¢ñÈGU ÜïU çH²ï ãñ ¥}Ý S¢ï §‹ãï´ ÜU¢ï§ü
¼¥GËHéÜGU Ýãè´ ¥¢ñÚ ¶G¢ñÈGU S¢Ï¢ ÜU¢ S¢Ï¢ ¥ãHï ÚÁ¢¢ ÜïU çH²ï ãñ, ²¢S¢
¥¢ñÚ Ý¢©}}¢èÎè S¢ï §‹ãï´ ÜU¢ï§ü ±¢çS¢¼G¢ Ýãè´ J
S¢é±¢H : v²¢ ¥±ÜGU¢¼ ¥¢ñÚ ãG¢H¢¼ ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï §Ý }¢ï´ S¢ï çÜUS¢è
»ÜU ÜU¢ï ¼ÚÁ¢èãG ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¼è ãG¢çS¢H ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ ²¢ ãÚ ãG¢H }¢ï´
Î¢ïÝ¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý Ú¢S¼ï ÐÚ ãè ÜGU¢§}¢ ÚãÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : }¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU Á¢Ï¢ §‹S¢¢Ý ¼‹ÎéLS¼ ¥¢ñÚ ÜGU±è
ã¢ï ¼¢ï »ïS¢è ãG¢H¼ }¢ï´ ¶G¢ñÈGU x¢G¢çHÏ¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ Ï¢è}¢¢Ú
ÐÇG Á¢¢» ¥¢ñÚ Á¢G¢ï’ÈGU ± H¢x¢GÚè ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ã¢ï Á¢¢» ¶G¢S¢ ÜUÚ Á¢Ï¢
çÜU ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¼GÚÈGU ÚwG¼ï S¢ÈGUÚ Ï¢¢æ{Ýï ÜU¢ ±vG¼ ¥¢ Á¢¢» ¼¢ï ©S¢
±vG¼ ÚÁ¢¢ ÜU¢ x¢GHÏ¢¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï }¢ñ´ Ýï ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ (k)
S¢ï ²æê ãè S¢éÝ¢ ãñ, }¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ §S¢ ÜUè »ÜU ÎHèH |¢è ãñ, }¢Ú±è ãñ
çÜU ¥ËH¢ã ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
“}¢ñ´ ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜïU Ð¢S¢ ã¢ï¼¢ ãêæ çÁ¢Ý ÜïU çÎH }¢ïÚï ¶G¢ñÈGU S¢ï
Ó¢êÚ ã¢ï Ó¢éÜïU ãñ´ J”(2)
¼¢ï »ïS¢ï ±vG¼ }¢ï´ ©S¢ ÜïU çH²ï ÚÁ¢¢ ¥¢ñH¢ ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Ú ã¢ï¼è
ãñ v²êæçÜU çS¢¤GãG¼, ÜéUGÃ±¼ ¥¢ñÚ ÜéUGÎÚ¼ ÜïU Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ ©S¢ ÐÚ ¶G¢ñÈGU
x¢G¢çHÏ¢ Úã¢ ã¢ï¼¢ ãñ §S¢ çH²ï §Ý S¢ï ÜUã¢ Á¢¢¼¢ ãñ :
1.....»ÜU x¢é}¢Ú¢ã çÈGUÜGU¢ü J

çÜU çÜUS¢è çÜGUS}¢ ÜU¢ ¶G¢ñÈGU Ý ÜUÚ¢ï

¥¢ñÚ Ý ÜU¢ï§ü x¢G}¢ ÜUÚ¢ï J
S¢é±¢H : v²¢ Ï¢ãé¼ S¢è ¥wGÏ¢¢Ú ¥¢ñÚ ¥ãG¢ÎèS¢ §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢æï
±¢çÚÎ Ýãè´ ãé§æü çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï ãéSG Ýï Á¢GÝ(2) Ú¶Ý¢ Ó¢¢çã²ï
¥¢ñÚ §S¢ ãéGSÝï Á¢GÝ ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ }¢ï´ |¢è Ï¢ãé¼ çÚ±¢²¢¼ ±¢çÚÎ ãñ´ J
Á¢±¢Ï¢ : }¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï ãéGSÝï Á¢GÝ
²ïã ãñ çÜU Ï¢‹Î¢ ©S¢ ÜUè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè S¢ï Ï¢Ó¢ï, ©S¢ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ ¥¢ñÚ
ï S¢ï ÇÚï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢‹Îx¢è }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚï J
}¢é¥¢¶GÁ¢G(3)
}¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ²ã¢æ »ÜU }¢Á¢GÏ¢ê¼G ¥SH ¥¢ñÚ
¥ã}¢ ÝévG¼¢ ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ ¥ÜUS¢Ú H¢ïx¢ x¢GH¼Gè ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ãñ´ ¥¢ñÚ ±¢ïã
²ïã ãñ çÜU ÚÁ¢¢ ¥¢ñÚ ©}¢çÝÄ²¼ (¥¢ÚÁG¢ê) }¢ïæ ÈGUÜGüU ãñ v²êæçÜU ÚÁ¢¢ ¼¢ï
ÎHèH ¥¢ñÚ ¥SH S¢ï ±¢Ï¢S¼¢ ã¢ï¼è ãñ }¢x¢Ú ©}¢çÝÄ²¼ (¥¢ÚÁG¢ê)
»ÜU Ï¢ï ¥SH ¥¢ñÚ Ï¢ï ÎHèH Ó¢èÁ¢G ãñ, §Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÜUè ç}¢S¢¢H ²êæ ãñ
çÜU »ÜU à¢wGS¢ Ï¢èÁ¢ Ç¢Hï çÈUÚ §S¢ ÜUè Îï¶ |¢¢H }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ¥¢ñÚ
}¢ïãGÝ¼ ÜUÚï çÈUÚ ÈGUSH ÜU¢Å ÜUÚ ¶H²¢Ý(4) }¢ï´ Ú¶ï, çÈUÚ ²ïã ÜUãï
}¢éÛ¢ï ©}}¢èÎ ãñ çÜU S¢¢ï Ï¢¢ïÚè ÈGUSH ã¢ï Á¢¢»x¢è, ¼¢ï ²ïã ÚÁ¢¢ ¥¢ñÚ ©}}¢èÎ
ãñ §S¢ ÜïU Ï¢Ú ¥GvS¢ »ÜU ÎêS¢Ú¢ à¢wGS¢ ã¢ï çÁ¢S¢ Ýï }¢¢ñÜUG ¥G ÐÚ Ý Ï¢èÁ¢
Ç¢H¢ ¥¢ñÚ ¶ï¼è Ï¢¢ÇGè ÜU¢ »ÜU çÎÝ |¢è ÜU¢}¢ Ý çÜU²¢ Í¢Ú ÐÚ ãè S¢¢ï²¢
Úã¢ ¥¢ñÚ S¢¢Ú¢ S¢¢H x¢GzH G ¼ }¢ḯ x¢éÁ¢G¢Ú Îï ¥¢ñÚ ÈGUSH ©Æ¢Ýï ÜïU ±vG¼
ÜUãÝ¢ à¢éM¥G ÜUÚ Îï çÜU ©}}¢èÎ ãñ çÜU S¢¢ï Ï¢¢ïÚè x¢GËH¢ ãG¢çS¢H ã¢ï
Á¢¢» J ¼¢ï »ïS¢ï à¢wGS¢ S¢ï ÜUã¢ Á¢¢»x¢¢ çÜU ¼ïÚè ²ïã ©}}¢èÎ ãGÜGUèÜGU¼
1...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : çÜU Ý ÇÚ¢ï ¥¢ñÚ Ý x¢G}¢ ÜUÚ¢ï J
2...¥ÓÀ¢ x¢é}¢¢Ý J 3...Ï¢¢Á¢G ÐéS¢ü J 4...±¢ïã Á¢x¢ã Á¢ã¢æ ¥Ý¢Á¢ ÜU¢ ÉïÚ Hx¢¢¼ï ãñ´ J
}¢ï´ ©}}¢èÎ Ýãè´ Ï¢çËÜU ²ïã ¼¢ï }¢ãGìÁ¢G ©}¢çÝÄ²¼ ¥¢ñÚ ¥¢ÚÁG¢ê ãñ J
çÏ¢ËÜéUH §S¢è ¼GÚãG Ï¢‹Î¢ Á¢Ï¢ ÝïÜU ¥¢’}¢¢H }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ
}¢¢’çS¢²¼ ± Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè S¢ï Ï¢Ó¢ï ¼¢ï ²ïã ÜUã S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU }¢éÛ¢ï
©}}¢èÎ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ §S¢ ãGÜGUèÚ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ÜU¢ï ÜGUÏ¢êH
ÈGUÚ}¢¢» ¥¢ñÚ ÜU}¢è ÜU¢ï ÐêÚ¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ §S¢ ÐÚ Ï¢ÇG¢ S¢±¢Ï¢ §GÝ¢²¼ ÜUÚï
¥¢ñÚ Hx¢GçÁ¢Gà¢¢ï´(1) ÜU¢ï }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚï ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜUè Á¢G¢¼ S¢ï ãéGSÝï Á¢GÝ ãñ J ¼¢ï Ï¢‹Îï ÜUè §S¢ ¼GÚãG ÜUè ©}}¢èÎ ÚÁ¢¢
ÜUãH¢¼è ãñ Á¢¢ï à¢Ú¥G }¢ï´ }¢ãG}¢êÎ(2) ãñ HïçÜUÝ »ÜU à¢wGS¢ ¥x¢Ú
x¢G¢çÈGUH ¥¢ñÚ H¢ ÐÚ±¢ã Úãï, ÝïÜU ÜU¢}¢¢ḯ ÜU¢ï ã¢‰¢ Ý Hx¢¢», }¢¢’çS¢²¼
¥¢ñÚ Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢ ÜUÚï J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU x¢GÁ¢GÏ¢
¥¢ñÚ Ý¢Ú¢Á¢Gè ÜUè ÜU¢ï§ü ÐÚ±¢ã Ý ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè
çÚÁ¢G¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ±¢’Î¢ ±§üGÎ ÜU¢ï ¶G¢ç¼GÚ }¢ï´ Ý H¢» çÈUÚ ²êæ ÜUã¼¢
çÈUÚï çÜU }¢éÛ¢ï ©}}¢èÎ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ }¢éÛ¢ï Á¢‹Ý¼ ¥G¼G¢
ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ Î¢ïÁ¢G¶G ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï Ï¢Ó¢¢»x¢¢ ¼¢ï ²ïã ©}¢çÝÄ²¼ ¥¢ñÚ
¥¢ÚÁG¢ê ãñ, ÚÁ¢¢ ¥¢ñÚ ©}}¢èÎ Ýãè´ ¥¢ñÚ ²ïã »ÜU H¢ ãG¢çS¢H à¢ñ ãñ ©S¢
Ýï §S¢ ÜU¢ï ÚÁ¢¢ ¥¢ñÚ ãéGSÝï Á¢GÝ ÜU¢ Ý¢}¢ Îï çÎ²¢, ±¢ïã §S¢ çS¢HçS¢Hï
}¢ï´ |¢ÅÜU¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ ¶G¼G¢ ¥¢ñÚ x¢GH¼G ÈGUã}¢è }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ãñ, »ÜU
à¢¢§GÚ Ýï ²ïã }¢Á¢G}¢êÝ ²êæ ¥Î¢ çÜU²¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : ¼é}¢ ÝÁ¢¢¼ ÜUè ©}}¢èÎ Ú¶¼ï ã¢ï HïçÜUÝ ÝÁ¢¢¼ ÜïU Ú¢S¼ï
§çwG¼²¢Ú Ýãè´ ÜUÚ¼ï, ÜUà¼è wG¢éàÜUè ÐÚ Ýãè´ Ó¢H S¢ÜU¼è J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ §S¢ ¥SH ¥¢ñÚ ÜGU¢§Îï ÜUè ¼¢§üÎ çÁ¢S¢ S¢ï ã¢ï¼è
ãñ ±¢ïã ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ ÜUè ²ïã ãGÎèS¢ ãñ çÜU
¥¢Ð (6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
1.....x¢éÝ¢ã¢ï´ J 2.....ÐS¢‹ÎèÎ¢ J
(1)
Î¢Ý¢ ±¢ïã ãñ Á¢¢ï ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï ÎèÝ ¥¢ñÚ à¢Ú¥G ÜïU ¼¢Ï¢ï¥G
ÜUÚï ¥¢ñÚ }¢¢ Ï¢¢’ÎH }¢¢ñ¼ ÜïU çH²ï Á¢G¶GèÚ» ¥¢’}¢¢H Á¢}¥G ÜUÚï ¥¢ñÚ
¥ãG}¢ÜGU ±¢ïã ãñ Á¢¢ï ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜUè wG±¢çãà¢¢¼ ÜUè ÐñÚ±è ÜUÚï ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï ÝÁ¢¢¼ ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼ ÜUè ©}}¢èÎï´ Hx¢¢» Ú¶ï J
§S¢ Ï¢¢Úï }¢ḯ ãGÁ¢GÚ¼ï ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè I ÜU¢ ²ïã ÜGU¢ñH ãñ :
ÜéUÀ H¢ïx¢ ±¢ïã ã¢ï¼ï ãñ´ Á¢¢ï Îé‹²¢ }¢ï´ Ï¢çwGà¢à¢ ¥¢ñÚ }¢x¢GçÈGUÚ¼ ÜUè
©}}¢èÎ¢ï´ }¢ï´ Úã¼ï ãñ´, ÝïÜU ¥G}¢H ÜéUÀ Ýãè´ ÜUÚ¼ï, Îé‹²¢ S¢ï ¥¢ç¶GÚ¼
ÜUè ¼GÚÈGU }¢éçzGHS¢ ¥¢ñÚ ÜGUËH¢à¢ Á¢¢¼ï ãñ´ §Ý ÜïU Ð¢S¢ ÜU¢ï§ü ÝïÜUè Ýãè´
ã¢ï¼è ¥¢ñÚ ÜUã¼ï ²ïã ãñæ çÜU ã}¢ï´ ¥ÐÝï ÚÏ¢ S¢ï ãéGSÝï Á¢GÝ ãñ (çÜU ±¢ïã
ã}¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú S¢éHêÜU ÜUÚïx¢¢) HïçÜUÝ »ïS¢ï H¢ïx¢ Û¢êÆï ãñ´ v²êæçÜU ¥x¢Ú
§‹ãï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï ãéGSÝï Á¢GÝ ã¢ï¼¢ ¼¢ï §Ý ÜïU ¥¢’}¢¢H |¢è
¥ÓÀï ã¢ï¼ï J çÈUÚ ÜéUÚG ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ ÜUè ²ïã ¥¢²¼ ÐÉGè :
¼¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï
}¢éH¢ÜGU¢¼ ÜUè ©}}¢èÎ Ú¶¼¢ ã¢ï ©S¢ï
Ó¢¢çã²ï çÜU ¥¢’}¢¢Hï S¢¢çHãG ¢
§çwG¼²¢Ú ÜUÚï J
ÎêS¢Úè ¥¢²¼ ²ïã ÐÉGè :
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï çÁ¢S¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ S¢ï ç}¢HÝï ÜUè ©}}¢èÎ ã¢ï
©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUÚï J
²ïã ‰¢¢ ¼é}ã¢Ú¢ x¢é}¢¢Ý ¼é}ã¢Úï ÚÏ¢ ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU çÁ¢S¢ Ýï ¼é}ãï´ ãH¢ÜU ÜUÚ
çÎ²¢ ¼¢ï ¼é}¢ ÝévGS¢¢Ý ©Æ¢Ýï ±¢H¢ï´ }¢ï´
S¢ï ã¢ï x¢» J
ãGÁ¢GÚ¼ï Á¢¢’ÈGUÚ Á¢GÏ¢é§üG I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
“}¢ñ´ Ýï »ÜU ÎzG¥G¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê }¢ñS¢Ú¢ I ¥G¢çÏ¢Î
ÜU¢ï Îï¶¢ çÜU §GÏ¢¢Î¼ ± Ï¢‹Îx¢è }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ± }¢ïãGÝ¼ ¥¢ñÚ ÜUS¢Ú¼ï
}¢éÁ¢¢ãÎ¢¼ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ©Ý ÜUè ÐçSH²¢æ çÝÜUHè ãé§ü ‰¢è, }¢ñ´ Ýï ÜUã¢ :
¥ËH¢ã ¥¢Ð ÐÚ ÚãìG}¢ ÜUÚï, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ¼¢ï
Ï¢ÇGè ±S¢è¥G ãñ J ¥¢Ð ²ïã ¥ËÈGU¢Á¢G S¢éÝ ÜUÚ xG¢éSS¢ï }¢ḯ ¥¢ x¢» ¥¢ñÚ
ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼ê Ýï }¢ïÚï ¥‹ÎÚ »ïS¢è Ó¢èÁ¢G Îï¶è ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ²ïã Á¢G¢çãÚ
ã¢ï çÜU }¢ñ´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ S¢ï }¢¢²êS¢ ¥¢ñÚ Ý¢ ©}}¢èÎ
ãêæ ? ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ¼¢ï ÝïÜêUÜU¢Ú H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çÏ¢ËÜéUH
ÜGUÚèÏ¢ ãñ J Á¢¢’ÈGUÚ Á¢GÏ¢é§üG I ÜUã¼ï ãñ´ çÜU }¢éÛ¢ï ¥¢Ð ÜUè ²ïã
Ï¢¢¼ S¢éÝ ÜUÚ Ú¢ïÝ¢ ¥¢ x¢²¢ çÜU Á¢Ï¢ ¥ç}Ï¢²¢» çÜUÚ¢}¢
(J) ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ ¥¢ñçH²¢ ¥¢ñÚ ¥ÏÎ¢H (k)
§GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ± }¢ïãGÝ¼ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã ¥¢ñÚ }¢¢’çS¢²¼ S¢ï ÐêÚè
¼GÚãG ÐÚãïÁ¢G ¥¢ñÚ §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ãÚ ±vG¼ ¶G¢ñÈGU ±
¶Gçà¢Ä²¼ S¢ï HÏ¢ÚñÁ¢G Úãï ¼¢ï ¼é}ã¢Ú¢ v²¢ ¶G²¢H ãñ çÜU ©‹ãï´
¥ËH¢ã ¼¥G¢H S¢ï ãéGSÝï Á¢GÝ Ýãè´ ãG¢H¢æçÜU ©‹ãï´ ©S¢ ÜUè ÚãG}¢¼ï
±¢çS¢¥G¢(2) ÐÚ Ï¢ÇG¢ ²ÜGUèÝ ‰¢¢ ¥¢ñÚ §‹ãï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU
Á¢êÎ¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ãéGSÝï Á¢GÝ ‰¢¢ J ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ ±¢ïã Á¢¢Ý¼ï ‰¢ï çÜU
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ²ïã ãñ ¼é}ã¢Ú¢ ±¢ïã x¢é}¢¢Ý Á¢¢ï ¼é}¢ Ýï
¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜïU S¢¢‰¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ¼é}ãï´ ãH¢ÜU ÜUÚ çÎ²¢ ¼¢ï ¥Ï¢ Úã x¢»
ã¢Úï ãé±¢ï´ }¢ï´ J 2.....±S¢è¥G ÚãG}¢¼ J

¼G¢¥G¼ }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ¥¢ñÚ }¢ïãGÝ¼ ÜïU çÏ¢x¢GñÚ ¶G¢Hè ãéGSÝï Á¢GÝ, ãéGSÝï
Á¢GÝ Ýãè æÏ¢çËÜU Û¢êÅè ¥¢ÚÁG¢ê ¥¢ñÚ {¢ïÜU¢ ¥¢ñÚ xG¢éMÚ ãñ J §S¢ ‹¢év¼ï S¢ï
§GÏ¢í¼ ÐÜUÇG¢ï ¥¢ñÚ S¢¢çHãGèÝ (k) ÜïU ãG¢H¢¼ ÐÚ x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ï
¥¢ñÚ wG±¢Ï¢ï x¢GzGH¼ S¢ï Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ï Á¢¢¥¢ï J
ÈGUSH
wG¢éH¢S¢» x¢ézG¼ìx¢ê ²ïã ãé±¢ çÜU Á¢Ï¢ ¼é}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜUè ÚãG}¢¼ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¢ïx¢ï Á¢¢ï ©S¢ ÜïU x¢GÁ¢GÏ¢ ÐÚ x¢G¢çHÏ¢ ãñ ¥¢ñÚ
Á¢¢ï ¼}¢¢}¢ ¥à²¢» }¢¢ñÁ¢êÎ¢¼ ÜU¢ï }¢éãèG ¼G ãñ çÈUÚ §S¢ ÜU¢ |¢è ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¢ï
çÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï ¼é}¢ ÜU¢ï §S¢ ©}}¢¼ï }¢ãGêü}¢¢ }¢éÜUÚü}¢¢ }¢ï´ ÐñÎ¢ çÜU²¢
çÈUÚ ©S¢ ÜïU ÈG ÁGHïU¥GÁ¢Gè}¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÜU}¢¢Hï Á¢êÎ¢ï ÜUÚ}¢ ÜU¢ |¢è
¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¢ï, çÈUÚ §S¢ ¥}¢í ÜU¢ |¢è ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¢ï çÜU Á¢¢ï çÜU¼¢Ï¢ ©S¢
Ýï ¼ïÚè çãÎ¢²¼ ÜïU çH²ï Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢§ü §S¢ ÜU¢ï “ ”
S¢ï à¢é M ¥G çÜU²¢ ²¢’Ýè “ ” Üï U ¥‹ÎÚ ãè ¥ÐÝè
“ÚãG}¢¢çÝÄ²¼” ¥¢ñÚ “ÚãGèç}¢Ä²¼” ÜU¢ çÁ¢GRU ÈGUÚ}¢¢²¢ J çÈUÚ §S¢
ÜU¢ |¢è ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¢ï çÜU ©S¢ Á¢G¢¼ï ÜUÚè}¢ Ýï ¼é}ã¢Úè ¼GÚÈGU S¢ï çÜUS¢è
çS¢ÈGU¢çÚà¢è ¥¢ñÚ çÜUS¢è S¢¢çÏ¢ÜGU ç¶GÎ}¢¼(1) ÜïU çÏ¢x¢GñÚ }¢ãGìÁ¢G ¥ÐÝï
ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï ¼é}ãï´ Ï¢ï à¢é}¢¢Ú Á¢G¢çãÚè ± Ï¢¢ç¼GÝè }¢ïãÚÏ¢¢çÝ²¢ï´ ¥¢ñÚ
§‹¥G¢}¢¢¼ S¢ï Ý±¢Á¢G¢ J ÎêS¢Úè ¼GÚÈGU ©S¢ ÜïU ÜU}¢¢Hï Á¢H¢H, ©S¢ ÜUè
¥GÁ¢G}¢¼, ©S¢ ÜUè ¥GÁ¢Gè}¢ ÜéUGÎÚ¼ ± ãñÏ¢¼ ÝèÁ¢G ©S¢ ÜïU à¢ÎèÎ x¢GÁ¢GÏ¢
± Ý¢Ú¢Á¢Gè ÜU¢ |¢è ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¢ï çÁ¢S¢ ÜïU ¥¢x¢ï ¥¢S}¢¢Ý ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ
|¢è Ýãè´ ÆãÚ S¢ÜU¼ï J çÈUÚ ¼é}¢ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï ÜUè ÝÁ¢G¢ÜU¼
¥¢ñÚ ¶G¼GÚï ÜïU S¢¢‰¢ ¥ÐÝè §ç‹¼ã¢§ü x¢GzGH¼ ¥ÐÝï H¢ ¼¢’Î¢Î
x¢éÝ¢ã ¥¢ñÚ ¥ÐÝè S¢æx¢çÎHè ÜU¢ |¢è ¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¢ï, çÈUÚ §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢
1.....§GÏ¢¢Î¼ J
¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¢ï çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼é}ã¢Úè ¼}¢¢}¢ ãGÚÜU¢¼ ±
S¢ÜUÝ¢¼, ¼é}ã¢Úï ¼}¢¢}¢ ©G²êÏ¢ ¥¢ñÚ Ð¢ïà¢èÎ¢ Ï¢¢¼¢ï´ S¢ï |¢è ÐêÚè ¼GÚãG
±¢çÜGUÈGU ¥¢ñÚ ¥¢x¢¢ã ãñ, çÈUÚ ¼é}¢ ©S¢ ÜïU ãéGSÝï ±¢’Î¢ ¥¢ñÚ ©S¢
S¢±¢Ï¢ ÜU¢ï |¢è Á¢GïãìÝ }¢ï´ H¢¥¢ï çÁ¢S¢ ÜUè ÜéU‹ã(1) ¥¢ñÚ ãGÜGUèÜGU¼ï
§‹S¢¢Ýè ±ãì}¢ ± x¢é}¢¢Ý S¢ï Ï¢ãé¼ Ï¢éH‹Î ãñ, çÈUÚ ©S¢ ÜUè à¢ÎèÎ
±§üGÎ¢ï´ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ¥Hè}¢ ÜU¢ï |¢è ¶G²¢H }¢ï´ H¢¥¢ï çÁ¢S¢
ÜïU ÜéUGHêÏ¢ï §‹S¢¢Ýè }¢é¼ãGç}}¢H Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼ï ÝèÁ¢G ¼é}¢ ©S¢ ÜïU
ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢, §S¢ ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ ©S¢ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ çÈUÚ ©S¢ ÜUè ÚãG}¢¼
¥¢ñÚ à¢zGÜGU¼ çÈUÚ ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜUè çÁ¢G²¢Î¼è ¥¢ñÚ Ï¢ï Ú¢ãÚ±è ¥¢ñÚ
Á¢Ú¢§}¢ ¥¢ñÚ }¢¥G¢S¢è ÜU¢ï |¢è Á¢GïãìÝ }¢ï´ Ú¶¢ïx¢ï ¼¢ï ²ïã ¼}¢¢}¢ Ï¢¢¼ï´
¼é}ã¢Úï ¥‹ÎÚ ¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ ÜUè çS¢ÈGU¼ ÐñÎ¢ ÜUÚ Îï´x¢è ¥¢ñÚ ¼é}¢
ÎÚç}¢²¢Ýè Ú¢ã ÐÚ Ó¢H ÐÇG¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ¼é}¢ Ï¢ï ¶G¢ñÈGUè ¥¢ñÚ Ý¢©}}¢èÎè
ÜïU Î¢ïÝ¢ïæ ãH¢ÜU ÜéUÝ Ú¢S¼¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢ï ¶G¢ñÈGUè ¥¢ñÚ Ý¢©}}¢èÎè ÜUè
±¢çÎ²¢ï´ }¢ï´ ãñGÚ¢Ý çÈUÚÝï ±¢H¢ï´ S¢ï ¥Hx¢ ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ãH¢ÜU ±
Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ïÝï ±¢H¢ï´ S¢ï çÜUÝ¢Ú¢ÜUà¢ ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ ÜUè
}¢¢ï’¼çÎH à¢Ú¢Ï¢ S¢ï S¢Úà¢¢Ú ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï çÈUÚ Ý ¼¢ï çS¢ÈüGU ÚÁ¢¢ ÜUè
Æ‹ÇÜU S¢ï ãH¢ÜU ã¢ï´x¢ï ¥¢ñÚ Ý }¢ãGìÁ¢G ¶G¢ñÈGU ÜUè ¥¢ç¼à¢ }¢ï´ Á¢H¢ïx¢ï
¥¢ñÚ ¥Ï¢ ¼é}¢ ¥ÐÝï }¢ÜGUS¢êÎ S¢ï ã}¢ çÜUÝ¢Ú ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï´
}¢¢ïãçHÜU ¥}¢Ú¢Á¢G S¢ï Ï¢Ó¢ x¢» ¥Ï¢ ¼é}¢ ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï ¼G¢¥G¼ ±
Ï¢‹Îx¢è ÐÚ ¥¢}¢¢Î¢ Ð¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã x¢GzGH¼ ¥¢ñÚ S¢éS¼è ÜïU çÏ¢x¢GñÚ
çÎÝ Ú¢¼ ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ }¢S¢MÈGU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG ¼é}¢ x¢éÝ¢ã¢ï´
¥¢ñÚ Á¢GHèH ãGÚÜU¼¢ï´ S¢ï ÐêÚè ¼GÚãG }¢ãGÈGUêÁ¢G ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§²¢ï´
S¢ï ÐêÚè ¼GÚãG çÜUÝ¢Ú¢ÜUà¢è ãG¢çS¢H ã¢ï Á¢¢»x¢è J
1.....Ï¢¢ÚèÜUè J
ãGÁ¢GÚ¼ï Ý¢ñÈGU çÏ¢ÜU¢Hè I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : Ý¢ñÈGU Á¢Ï¢
Á¢‹Ý¼ ÜU¢ çÁ¢GRU ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï §S¢ ÜïU çÎH }¢ï´ Á¢‹Ý¼ ÜU¢ à¢¢ñÜGU ÐñÎ¢
ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ §S¢ï ¥¢ç¼à¢ï Î¢ïÁ¢G¶G ²¢Î ¥¢¼è ãñ ¼¢ï }¢¢Úï ¶G¢ñÈGU
ÜïU §S¢ ÜUè ÝèæÎ ©ÇG Á¢¢¼è ãñ J
¶G¢ñÈGU ± ÚÁ¢¢ ÜUè ²ïã S¢ãGèãG ÜñUçÈGUÄ²¼ ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î
¼é}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU Ï¢Úx¢éÁ¢GèÎ¢ ¥¢ñÚ ¶G±¢S¢ ¥G¢çÏ¢ÎèÝ }¢ḯ S¢ï ã¢ï
Á¢¢¥¢ïx¢ï çÁ¢Ý ÜU¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï §S¢ ¥¢²¼ }¢ï´ çÁ¢GRU çÜU²¢ ãñ :
Ï¢ïà¢ÜU ²ïã H¢ïx¢ ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUÚÝï }¢ï´
Á¢ËÎè ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ ¶G¢ñÈGU ± Úx¢GÏ¢¼
ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ã}¢¢Úè Ï¢‹Îx¢è ÜUÚ¼ï ‰¢ï
¥¢ñÚ ã}¢¢Úï ¥¢x¢ï Û¢éÜïU Úã¼ï ‰¢ï J
¥¢ñÚ ¥Ï¢ ¼é}¢ Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU §ÁGÝ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ãéSG Ýï
¼¢ñÈGUèÜGU S¢ï §S¢ ¶G¼GÚÝ¢ÜU Í¢¢Åè ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ ÜUÚ çH²¢, ¥Ï¢ ¼é}ãï´ Îé‹²¢
}¢ï´ Ï¢ãé¼ S¢ÈGU¢§ü ¥¢ñÚ ãGH¢±¼ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ ¼é}¢ Ýï ©GvGÏ¢¢(2)
ÜïU çH²ï Á¢G¶GèÚ» ¥GÁ¢Gè}¢ ¥¢ñÚ ¥Á¢íï ÜUS¢èÚ ãG¢çS¢H ÜUÚ çH²¢ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï Îé¥¢G ãñ çÜU ±¢ïã ã}¢¢Úè ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úè ¥ÐÝè ¼¢ñÈUG èÜGU
¥¢ñÚ ÎéLS¼è S¢ï }¢ÎÎ ÈGUÚ}¢¢», Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã ¥ÚãG}¢éÚ¢üçãG}¢èÝ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢
S¢ç¶G²¢ï´ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ Ý±¢Á¢GÝï ±¢H¢(3) ãñ J
1...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã |¢Hï ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ Á¢ËÎè ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ
ã}¢ḯ ÐéÜU¢Ú¼ï ‰¢ï ©}}¢èÎ ¥¢ñÚ ¶G¢Èñ UG S¢ï ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï ãéÁG ¢G Úê çx¢ÇGçx¢ÇG¢¼ï ãñæ J
2...¥¢ç¶GÚ¼ J 3..... ²ã¢æ HzGÁ¢G “S¢¶Gè” ¼ãGÚèÚ ‰¢¢, çÁ¢S¢ï HzGÁ¢G “Ï¢ÉG ÜUÚ
Ý±¢Á¢GÝï ±¢H¢” S¢ï Ï¢ÎH çÎ²¢ ãñ v²êæçÜU Ï¢¢Úè ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï HzGÁ¢ïG “S¢¶Gè”
§çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï ÜU¢ï “ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢, çÁ¢ËÎ 27, S¢ÈGUãG¢ 165 ÐÚ }¢‹¥G
çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ ÀÅ¢ Ï¢¢Ï¢
ÀÅ¢ Ï¢¢Ï¢
ÀÅè Í¢¢Åè }¢ï´ ¥¢ñÚ ²ïã ¥GÜGUÏ¢¼éH
ÜGU±¢çÎãG S¢ï }¢¢ñS¢ê}¢(1) ãñ
çÈUÚ »ï Ï¢Ú¢ÎÚ ! (2)( ) ¼éÛ¢ ÐÚ §S¢
Ú¢S¼ï ÜUè ÐãÓ¢¢Ý ¥¢ñÚ }¢¢’çÚÈGU¼ ¥¢ñÚ §S¢ Ú¢S¼ï ÐÚ Ó¢HÝï }¢ï´
§çS¼ÜGU¢}¢¼ ÜïU Ï¢¢’Î §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ Ï¢‹Îx¢è ÜU¢ï ¶GÚ¢Ï¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÚÏ¢¢Î
ÜUÚÝï ±¢Hè Ó¢èÁ¢G¢ḯ S¢ï ¥Hx¢ Ú¶Ý¢ ¥¢ñÚ Ï¢Ó¢Ý¢ |¢è H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ
Á¢GMÚè ãñ J ¥¢ñÚ ²ïã Ï¢¢¼ §wGH¢S¢ ÜU¢ï ÜGU¢§}¢ ÜUÚÝï, ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜïU »ãGS¢¢Ý¢¼ ²¢Î ÜUÚÝï ¥¢ñÚ Ý¢ Ú±¢ ©}¢êÚ S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÜïU
Ï¢¢’Î ãè S¢ï ãG¢çS¢H ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ J ¥¢ñÚ ²ïã Ï¢¢¼ Î¢ï ±Á¢ã S¢ï H¢çÁ¢G}¢
¥¢ñÚ Á¢GMÚè ãñ J »ÜU ¼¢ï §S¢ çH²ï çÜU §wGH¢S¢ S¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜïU ãéÁG ¢G êÚ }¢ḯ ¥G}¢H ÜU¢ï ãéSG Ýï ÜéUÏG ¢êH ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ãG¢çS¢H ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
S¢±¢Ï¢ ãG¢çS¢H ÜUÚÝï }¢ḯ ÜU¢}¢²¢Ï¢è ÝS¢èÏ¢ ã¢ï¼è ãñ ±ÚÝ¢ §wGH¢S¢
}¢zGÜUG êÎ ã¢ïÝï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ḯ ¥¢’}¢¢H }¢ÎêüÎ ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ́ ¥¢ñÚ §Ý ÜU¢ S¢±¢Ï¢
²¢ ¼¢ï çÏ¢ËÜéUH ãè ²¢ ÜéUÀ Ý ÜéUÀ Á¢G¢»¥G ¥¢ñÚ Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
v²êæçÜU }¢àãêÚ ãGÎèS¢ }¢ḯ ãéÁG ¢G êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 S¢ï
}¢Ú±è ãñ, §S¢ }¢ḯ ¥ËH¢ã ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
}¢ñ´ çà¢ÜüU S¢ï çÏ¢ËÜéUH Ï¢ï çÝ²¢Á¢G ãêæ, Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥G}¢H }¢ï´ }¢ïÚï x¢GñÚ ÜU¢ï
à¢ÚèÜU ÜUÚï, ¼¢ï }¢ïÚ¢ çãGSS¢¢ |¢è ©S¢ à¢ÚèÜU ÜU¢ï ãè ÐãéæÓ¢¢, }¢ñ´ çS¢ÈüGU
©S¢ ÜU¢ï ÜGUÏ¢êH ÜUÚ¼¢ ãêæ Á¢¢ï ¶G¢çHS¢ }¢ïÚï çH²ï çÜU²¢ x¢²¢ ã¢ï J
1.....Ý¢}¢ Ú¶¢ x¢²¢ J 2.....¼Á¢ü}¢¢ : ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥ÓÀè ¼¢ñÈGUèÜGU ÜïU
S¢¢‰¢ ¼é}ã¢Úè ¥¢ñÚ ã}¢¢Úè }¢ÎÎ ÈGUÚ}¢¢» J

}¢Ú±è ãñ çÜU çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢G Á¢Ï¢ Ï¢‹Î¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
S¢ï ¥ÐÝï ¥¢’}¢¢H ÐÚ S¢±¢Ï¢ ¼GHÏ¢ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ : v²¢ ¼éÛ¢ï }¢Á¢¢çHS¢ ± }¢ãG¢çÈGUH }¢ï´ ±éS¥G¼ Ýãè´ Îè x¢§ü
‰¢è ? v²¢ ±ã¢æ ¼éÛ¢ï S¢ÚÎ¢Úè Ýãè´ Îè x¢§ü ‰¢è ? v²¢ ¼éÛ¢ï Îé‹²¢ }¢ï´ ¼ïÚï
ÜU¢Ú¢ïÏ¢¢Ú, ç¼Á¢¢Ú¼ }¢ï´ ¼ÚvGÜGUè ¥¢ñÚ S¢ãêH¼ ¥¢ñÚ ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè
¥ÚÁ¢G¢Ýè(1) ¥G¼G¢ Ýãè´ ÜUè x¢§ü ‰¢è ? v²¢ ¼éÛ¢ï §S¢è ¼ÚãG ÜïU Ï¢ï
à¢é}¢¢Ú »’Á¢G¢Á¢G¢¼ ± §‹¥G¢}¢¢¼ Ýãè´ çÎ²ï x¢» ‰¢ï ? ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï ¥‹±¢¥G¢ï
¥vGS¢¢}¢ ÜïU ¶G¼ÚG ¢¼ ± }¢Á¢GÚ¢ü¼(2) S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ýãè´ Ú¶¢ x¢²¢ ‰¢¢ ?
²¢’Ýè ²ïã S¢Ï¢ ÜéUÀ Á¢Á¢G¢» ¥¢’}¢¢H(3) ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ Îé‹²¢ }¢ï´ ¼éÛ¢ï
Îï çÎ²¢ x¢²¢ ‰¢¢ J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ çÚ²¢(4) ÜïU ¶G¼GÚ¢¼ }¢ï´ S¢ï ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ Î¢ï
çÜGUS}¢ ÜUè ¼¢ï ÝÎ¢}¢¼ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï H¢çãGÜGU ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ Î¢ï }¢éS¢èÏ¢¼ï´
§S¢ ÐÚ }¢éS¢ËH¼G ã¢ï¼è ãñ´, »ÜU ÝÎ¢}¢¼ ¼¢ï Ð¢ïà¢èÎ¢ çÜGUS}¢ ÜUè ãñ
±¢ïã ¼}¢¢}¢ }¢H¢§ÜU¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï à¢<}¢‹Îx¢è ¥¢ñÚ ÝÎ¢}¢¼ ãñ, Á¢ñS¢¢ çÜU
çÚ±¢²¼ }¢ï´ ãñ çÜU }¢H¢§ÜU¢ »ÜU Ï¢‹Îï ÜïU ¥¢’}¢¢H wG¢éà¢è wG¢éà¢è ªÐÚ
Hï Á¢¢¼ï ãñ´ }¢x¢Ú ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãéGv}¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU
²ïã ¥¢’}¢¢H çS¢ÁÁ¢èÝ(5) }¢ï´ ÈïæUÜU Î¢ï v²êæçÜU §S¢ Ýï ²ïã ¥¢’}¢¢H
}¢ïÚè çÚÁ¢G¢ ¥¢ñÚ wG¢éà¢ÝêÎè ÜïU çH²ï Ýãè´ çÜU²ï ‰¢ï J(6)
¼¢ï ©S¢ ±vG¼ ©S¢ Ï¢‹Îï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ¥G}¢H ÜU¢ï }¢H¢§ÜU¢ ÜïU
S¢¢}¢Ýï ÝÎ¢}¢¼ H¢çãGÜGU ã¢ï¼è ãñ, ÎêS¢Úè ÝÎ¢}¢¼ ¥¢ñÚ à¢<}¢‹Îx¢è
¥GH¢çÝÄ²¢ ©S¢ ÜU¢ï H¢çãGÜGU ã¢ïx¢è Á¢¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ
¼}¢¢}¢ }¢wGHêÜGU¢¼ ÜïU S¢¢}¢Ýï ÝÎ¢}¢¼ ¥¢ñÚ LS±¢§ü H¢çãGÜGU ã¢ïx¢è,
1...ÜUS¢Ú¼ J 2...ÝévGS¢¢Ý¢¼ J 3...¥¢’}¢¢H ÜïU Ï¢ÎHï J 4...çÚ²¢ÜU¢Úè ÜïU
Ï¢¢Úï }¢ïæ }¢Á¢GèÎ }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï “}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢” ÜUè }¢¼GÏ¢ê¥G¢ çÜU¼¢Ï¢
“çÚ²¢ÜU¢Úè” ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J 5...Á¢ã‹Ý}¢ ÜUè »ÜU ±¢Îè J

ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
çÚ²¢ÜU¢Úè ÜU¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ Ó¢¢Ú Ý¢}¢¢ï´ S¢ï ÐéÜU¢Ú¢

Á¢¢»x¢¢ : »ï ÜU¢çÈGUÚ ! »ï ÈGU¢çÁ¢Ú ! »ï x¢Gg¢Ú ! »ï ¶GS¢¢Ú¢ ©Æ¢Ýï ±¢Hï !
¼ïÚè ÜU¢ïçà¢à¢ Ï¢ïÜU¢Ú Ó¢Hè x¢§ü ? ¼ïÚï ¥¢’}¢¢H Ï¢ïÜU¢Ú ã¢ï Ó¢éÜïU ãñ́, ²ã¢æ
¥¢ç¶GÚ¼ }¢ḯ ¼ïÚ¢ ÜU¢ï§ü çãGSS¢¢ Ýãè´, »ï {¢ïÜïU Ï¢¢Á¢G ! ¥ÐÝï ¥¢’}¢¢H ÜU¢
¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ ©S¢ S¢ï Á¢¢ ÜUÚ Hï çÁ¢S¢ ÜU¢ï çÎ¶¢Ýï ÜïU çH²ï ¼ê ¥G}¢H
ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ J
»ÜU çÚ±¢²¼ ²ïã |¢è ãñ çÜU
çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢G »ÜU çÝÎ¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ çÝÎ¢ ÜUÚïx¢¢ çÁ¢S¢ï ¼}¢¢}¢
}¢wGHêÜGU¢¼ S¢éÝïx¢è, ÜUã¢æ ãñ´ ±¢ïã Á¢¢ï wG¢éÎ¢ ÜïU Ï¢Á¢¢» H¢ïx¢¢ï´ ÜUè
§GÏ¢¢Î¼ ÜUÚ¼ï ‰¢ï, Á¢¢¥¢ï ¥ÐÝï ¥¢’}¢¢H ÜU¢ Ï¢ÎH¢ ©Ý S¢ï H¢ï
çÁ¢Ý ÜïU çH²ï ÜUÚ¼ï ‰¢ï, }¢ñ´ ©S¢ ¥G}¢H ÜU¢ï ÜGUÏ¢êH Ýãè´ ÜUÚ¼¢ çÁ¢S¢
}¢ï´ çÚ²¢ ¥¢ñÚ Ýé}¢¢§à¢ ÜUè ç}¢H¢±Å ã¢ï J
¥¢ñÚ çÚ²¢ S¢ï ¥¢Ýï ±¢Hè Î¢ï }¢éS¢èÏ¢¼¢ï´ }¢ï´ »ÜU }¢éS¢èÏ¢¼
Á¢‹Ý¼ S¢ï }¢ãGM}¢è ãñ, v²êæçÜU ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6
S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU
Á¢‹Ý¼ Ýï x¢ézG¼ìx¢ê
ÜUè ¥¢ñÚ ÜUã¢ : }¢ñ´ Ï¢¶GèH ¥¢ñÚ çÚ²¢ÜU¢Ú ÐÚ ãGÚ¢}¢ ãêæ J

§S¢ ãGÎèS¢ à¢ÚèÈGU ÜïU Î¢ï }¢¢’Ý¢ ã¢ï S¢ÜU¼ï ãñ´ : »ÜU ²ïã çÜU §S¢
Ï¢¶GèH S¢ï ±¢ïã Ï¢¶GèH }¢éÚ¢Î ãñ Á¢¢ï S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú ÜUçH}¢ï ÜU¢ï Á¢GÏ¢¢Ý
ÐÚ H¢Ýï S¢ï Ï¢éwHG ÜUÚ¼¢ ãñ, ²¢’Ýè
¼SÎèÜïGU ÜGUËÏ¢è(1) ÜïU S¢¢‰¢ Ýãè´ ÐÉG¼¢ ¥¢ñÚ §S¢ çÚ²¢ÜU¢Ú S¢ï ±¢ïã
}¢éÚ¢Î ãñ Á¢¢ï Ï¢Î¼ÚèÝ çÜGUS}¢ ÜUè çÚ²¢ÜU¢Úè ÜU¢ }¢éÁ¢G¢ãÚ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ,
²¢’Ýè }¢éÝ¢çÈGUÜGU Á¢¢ï ¥ÐÝè ¼¢ñãGèÎ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï §ü}¢¢Ý }¢ï´ çÚ²¢ÜU¢Úè
ÜUÚ¼¢ ãñ, ãGÎèS¢ ÜïU §S¢ }¢¢’Ý¢ }¢ï´ ©}}¢èÎ ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ ãñ çÜU
¥x¢Ú çS¢ÎìÜGU ¥¢ñÚ §wGH¢S¢ ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï §S¢ ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢
ÎéLS¼ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ, ãGÎèS¢ ÜU¢ ÎêS¢Ú¢ }¢¢’Ý¢ ²ïã ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU Á¢¢ï
à¢wGS¢ Ï¢éwGH ¥¢ñÚ çÚ²¢ÜU¢Úè S¢ï Ï¢¢Á¢G Ý ¥¢» ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ÐÚ±¢ ¥¢ñÚ
çÚ¥G¢²¼ Ý ÜUÚï ¼¢ï »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ Î¢ï ¶G¼GÚï ãñ´ »ÜU ¼¢ï ²ïã çÜU
}¢é}¢çÜUÝ ãñ §S¢ Ï¢éwGH ¥¢ñÚ çÚ²¢ÜU¢Úè ÜUè ÝéãêS¢¼ ©S¢ ÐÚ ¥¢ ÐÇGï
¥¢ñÚ ±¢ïã ÜéUÈíG ÜïU x¢ÉGï }¢ï´ Á¢¢ çx¢Úï ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG Á¢‹Ý¼ S¢ï çÏ¢ËÜéUH
}¢ãGM}¢ ã¢ï Á¢¢» J
ÎêS¢Ú¢ ¶G¼GÚ¢ ²ïã ãñ çÜU ©S¢ Ï¢éwGH ± çÚ²¢ÜU¢Úè ÜïU Ï¢¢§GS¢
§ü}¢¢Ý ãè S¢ËÏ¢ ã¢ï(2) Á¢¢» ¥¢ñÚ Î¢ïÁ¢G¶G ÜU¢ }¢éS¼çãGÜGU ã¢ï Á¢¢» J ã}¢
¥ËH¢ã ÜUè Ý¢Ú¢Á¢Gè ¥¢ñÚ à¢ÎèÎ x¢GÁ¢GÏ¢ S¢ï ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼ï ãñ´ J
¥¢ñÚ ÎêS¢Úè }¢éS¢èÏ¢¼ Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ Á¢¢Ý¢ ãñ, v²êæçÜU ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢
5 çÚ±¢²¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6
1.....çÎH ÜUè y¢SÎèÜGU J 2.....ÀèÝ çH²¢ J

çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢G S¢Ï¢ S¢ï ÐãHï çãGS¢¢Ï¢ ÜïU çH²ï çÁ¢S¢
à¢wGS¢ ÜU¢ï Ï¢éH¢²¢ Á¢¢»x¢¢ ±¢ïã ãG¢çÈGUÁ¢G ¥¢ñÚ ÜGU¢çÚ²ï ÜéUGÚ¥¢Ý
ã¢ïx¢¢, ¥¢ñÚ »ÜU ±¢ïã çÁ¢S¢ Ýï Ú¢ãï wG¢éÎ¢ }¢ï´ Á¢¢Ý Îè ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ
»ÜU }¢¢HÎ¢Ú à¢wGS¢ ÜU¢ï J
¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜGU¢Úè S¢ï ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ : v²¢ }¢ñ´ Ýï ¼éÛ¢ï
±¢ïã çÜU¼¢Ï¢ Ýãè´ çS¢¶¢§ü ‰¢è Á¢¢ï }¢ñ´ Ýï ¥ÐÝï ÚS¢êH ÐÚ Ý¢çÁ¢GH ÜUè
‰¢è, ±¢ïã Á¢±¢Ï¢ Îïx¢¢ : ã¢æ ²¢ ÚÏ¢ ! ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÐêÀïx¢¢ : ¼¢ï
§GË}¢ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ¼ê Ýï ¥G}¢H çÜU²¢ ? ÜGU¢Úè Á¢±¢Ï¢ Îïx¢¢ : }¢ñ´ ¼ïÚè
wG¢éà¢ÝêÎè ÜïU çH²ï S¢¢Úè S¢¢Úè Ú¢¼ ¥¢ñÚ çÎÝ ÜïU ¥±ÜGU¢¼ï
}¢éwG¼çHÈGU¢(2) }¢ï´ ¥¢²¢¼ï ÜéUGÚ¥¢Ýè ÜUè ç¼H¢±¼ }¢ï´ }¢àxG¢êH ±
}¢S¢MÈGU Úã¢, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ : ¼ê Û¢êÅ Ï¢¢ïH¼¢ ãñ
¥¢ñÚ çÈGUçÚà¼ï |¢è ÜUãï´x¢ï : ¼ê Û¢êÅ Ï¢¢ïH¼¢ ãñ, çÈUÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
2.....}¢éwG¼çHÈGU ¥±ÜGU¢¼ J
ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ : ç¼H¢±¼ï ¥¢²¢¼ S¢ï ¼ïÚ¢ §Ú¢Î¢ ²ïã ‰¢¢ çÜU H¢ïx¢ ÜUãḯ :
ÈéUGH¢æ à¢wGS¢ ÜGU¢Úè ãñ ¥¢ñÚ ²ïã Ï¢¢¼ ¼éÛ¢ï ãG¢çS¢H ã¢ï x¢§ü ‰¢è J
çÈUÚ S¢¢çãGÏ¢ï }¢¢H à¢wGS¢ ÜU¢ï Ï¢éH¢²¢ Á¢¢»x¢¢, ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ©S¢ S¢ï ÐêÀïx¢¢ : v²¢ }¢ñ́ Ýï ¼éÛ¢ï çÚÁGÜUG }¢ḯ ÈGUÚ¢¶Gè ¥¢ñÚ ±éS¥G¼
¥G¼¢G Ýãè´ ÜUè ‰¢è ? ²ã¢æ ¼ÜU çÜU }¢ñ́ Ýï ¼éÛ¢ï çÜUS¢è §‹S¢¢Ý ÜU¢ }¢¢ïã¼G ¢Á¢
Ýãè´ Ú¶¢ ‰¢¢ J ±¢ïã ÜUãïx¢¢ : ã¢æ ²¢ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ! ¼¢ï ©S¢ S¢ï ÐêÀïx¢¢ :
}¢ïÚï çÎ²ï ãé±ï }¢¢H ÜU¢ï ¼ê Ýï çÜUS¢ ¥G}¢H }¢ḯ S¢ÈüUG çÜU²¢, ±¢ïã ÜUãïx¢¢ :
}¢ñ́ Ýï §S¢ }¢¢H ÜïU S¢¢‰¢ çS¢H» Úïã}ìG ¢è ÜGU¢§}¢ ÜUè ¥¢ñÚ ¼ïÚè Ú¢ã }¢ḯ S¢ÎÜGU¢
¥¢ñÚ ¶GñÚ¢¼ çÜU²¢ J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ : ¼ê Û¢êÅ¢ ãñ J
çÈGUçÚà¼ï |¢è ÜUãḯx¢ï : ¼ê Û¢êÅ¢ ãñ, ¥ËH¢ã ÈGUÚ}¢¢»x¢¢
Ï¢çËÜU ¼ïÚè çÝÄ²¼ ¼¢ï ²ïã ‰¢è çÜU Îé‹²¢ ¼éÛ¢ï S¢¶Gè ¥¢ñÚ ÈGUÄ²¢Á¢G ÜïU
Ý¢}¢ S¢ï ÐéÜU¢Úï ¥¢ñÚ ²ïã Ó¢èÁ¢G Îé‹²¢ }¢ḯ ¼éÛ¢ï ãG¢çS¢H ã¢ï x¢§ü J
¥¢ñÚ ©S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï ÎÚÏ¢¢Úï wG¢éÎ¢±‹Îè }¢ï´ H¢²¢ Á¢¢»x¢¢ çÁ¢S¢
Ýï ¥ËH¢ã ÜUè Ú¢ã }¢ï´ Á¢¢Ý Îè ã¢ïx¢è ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ S¢ï
ÐêÀïx¢¢ : ¼ê Ýï Îé‹²¢ }¢ï´ v²¢ ÝïÜU ÜU¢}¢ çÜU²ï ? ¥GÁ¢üG ÜUÚïx¢¢ : }¢éÛ¢ï ¼ïÚè
Ú¢ã }¢ï´ çÁ¢ã¢Î ÜU¢ ãéGv}¢ ç}¢H¢ ¼¢ï }¢ñ´ çÁ¢ã¢Î }¢ï´ }¢S¢MÈGU ã¢ï x¢²¢ ãGœ¢¢
ÜUè ¼ïÚï Ú¢S¼ï }¢ï´ Á¢¢Ý ÜUÅ¢ Îè(1) ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ :
¼ê Û¢êÅ Ï¢¢ïH¼¢ ãñ, }¢H¢§ÜU¢ |¢è ÜUãï´x¢ï ¼ê Û¢êÅ Ï¢¢ïH Úã¢ ãñ, ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ : Ï¢çËÜU ¼ïÚ¢ ¼¢ï ²ïã }¢vGS¢Î ‰¢¢ çÜU H¢ïx¢ ¼éÛ¢ï çÎHïÚ
¥¢ñÚ à¢éÁ¢¢¥G(2) ÜUãï´ ¥¢ñÚ ²ïã Ï¢¢¼ ¼éÛ¢ï Îé‹²¢ }¢ï´ ãG¢çS¢H ã¢ï x¢§ü J
çÈUÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ¥ÐÝ¢ ÎS¼ï
}¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ïÚï Í¢éÅÝï ÐÚ }¢¢Ú¢ ¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ ! ²ïãè ±¢ïã
H¢ïx¢ ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ï S¢Ï¢ S¢ï ¥Ã±H Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ Èï´UÜU ÜUÚ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Î¢ïÁ¢G¶G ÜUè ¥¢x¢ |¢ÇGÜU¢»x¢¢ J
1.....Á¢¢Ý Îï Îè J 2.....Ï¢ã¢ÎéÚ J
»ÜU ÎêS¢Úè ãGÎèS¢ ãGÁ¢GÚ¼ï §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ 5 S¢ï }¢Ú±è
ãñ ±¢ïã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
}¢ñ́ Ýï ÚS¢êHéËH¢ã 6 S¢ï S¢éÝ¢ çÜU ¥¢Ð ÈGUÚ}¢¢¼ï

‰¢ï Î¢ïÁ¢G¶G ¥¢ñÚ ¥ãHï Î¢ïÁ¢G¶G çÚ²¢ÜU¢Ú¢ḯ S¢ï Ó¢è¶G ©Æḯx¢ï J ÜUã¢ x¢²¢ :
²¢ ÚS¢êHËH¢ã 6 Î¢ïÁ¢G¶G v²êæ Ó¢è¶Gïx¢è J ¥¢Ð
(6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ©S¢ ¥¢x¢ ÜUè ¼çÐà¢ S¢ï çÁ¢S¢ S¢ï
çÚ²¢ÜU¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ çÎ²¢ Á¢¢ Úã¢ ã¢ïx¢¢ J
çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢G H¢çãGÜGU ã¢ïÝï ±¢Hè à¢<}¢‹Îçx¢²¢ï´ ¥¢ñÚ ÝÎ¢}¢¼¢ï´
}¢ï´ ¥ãHï Ï¢S¢èÚ¼ ÜïU çH²ï ÎS¢ïü §GÏ¢í¼ ãñ J
S¢é±¢H : ¥¢Ð ã}¢ï´ §wGH¢S¢ ¥¢ñÚ çÚ²¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU
Ý¼èÁ¢ï S¢ï ¥¢x¢¢ã ÈGUÚ}¢¢»æ, ÝèÁ¢G §Ý S¢ï §‹S¢¢Ý ÜïU ¥¢’}¢¢H }¢ï´ çÜUS¢
çÜGUS}¢ ÜU¢ ¥S¢Ú MÝé}¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ §S¢ ÐÚ |¢è Ú¢ïà¢Ýè Ç¢Hï´ ?
Á¢±¢Ï¢ : ã}¢¢Úï ©GH}¢¢» ¥ãHï S¢é‹Ý¼ (k) ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU
§wGH¢S¢ ÜUè Î¢ï çÜGUS}¢ï´ ãñ´ :
{1} ¥G}¢H }¢ï´ §wGH¢S¢ {2} ¼GHÏ¢ï S¢±¢Ï¢ }¢ï´ §wGH¢S¢ J
¼¢ï ²ïã ãñ çÜU Ï¢‹Î¢ ¥ÐÝï ¥G}¢H S¢ï ¼ÜGULüÏ¢ï
ãGÜUG ¼¥G¢H¢, ©S¢ ÜïU ãévG }¢ ÜUè ¼¢’Á¢Gè}¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÈGUÚ}¢êÎ¢¼(3)
(2)
ÜUè Ï¢Á¢¢ ¥¢±Úè ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ²ïã §wGH¢S¢ »’ç¼ÜGU¢Îï S¢ãGèãG
S¢ï ÝS¢èÏ¢ ã¢ï¼¢ ãñ J §S¢ §wGH¢S¢ ÜUè çÁ¢GÎ çÝÈGU¢ÜGU ãñ, çÁ¢S¢ }¢ï´
x¢GñLËH¢ã ÜU¢ ¼ÜGULüÏ¢ }¢vGS¢êÎ ã¢ï¼¢ ãñ J
ã}¢¢Úï à¢ñ¶G I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÝÈGU¢ÜGU ©S¢ »’ç¼ÜGU¢Îï
ÈGU¢çS¢Î ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ Á¢¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢éÝ¢çÈGUÜGU ÜïU
1..¥G}¢H }¢ï´ §wGH¢S¢ J 2...¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ÜéUGÏ¢ü J 3...¥ãGÜU¢}¢¢¼ J
çÎH }¢ï´ Ð¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ J ¥¢ñÚ ²ïã »’ç¼ÜGU¢Î §Ú¢Îï ÜïU ÜGUÏ¢èHï(1) }¢ï´
S¢ï Ýãè´ ãñ J Á¢ñS¢¢ çÜU ã}¢ ÎêS¢Úï }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ çÁ¢GRU ÜUÚ Ó¢éÜïU ãñ´ J
HïçÜUÝ ¼GHÏ¢ï S¢±¢Ï¢ }¢ï´ §wGH¢S¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ²ïã ãñ çÜU
Ï¢‹Î¢ ÝïÜU ¥G}¢H S¢ï ÝzG»G ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚï, ã}¢¢Úï à¢ñ¶G
I §S¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ²ïã Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
“»ïS¢ï ÝïÜU ÜU¢}¢ ÐÚ ÝzG»G ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚÝ¢ çÁ¢S¢ï
à¢Ú¥GÝ Úg ÜUÚÝ¢ Îéà±¢Ú ã¢ï ¥¢ñÚ Úg ÜUÚ ÎïÝï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ ¥¢ç¶GÚ¼
}¢ïæ ÝzG¥G ÜUè ©}}¢èÎ Ï¢¢ÜGUè Ý Úãï J”
ã}¢ §wGH¢S¢ ÜUè §S¢ ¼¢’ÚèÈGU }¢ï´ }¢ËãêGÁ¢G ÜñGUÎ¢ï´ ÜUè à¢ãüG ÎêS¢Úï
}¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÜUÚ Ó¢éÜïU ãñ´ J
»ÜU ÎzG¥G¢ ãGÁ¢GÚ¼ï §üGS¢¢ ÜïU ãG±¢çÚ²¢ï´ Ýï ¥¢Ð
( ) S¢ï ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ : “§wGH¢S¢ v²¢ ãñ ?” ¥¢Ð
( ) Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : “§wGH¢S¢ ²ïã ãñ çÜU Ï¢‹Î¢
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ çÎH }¢ï´ §S¢ ÜUè
Ó¢¢ã¼ Ý Ú¶ï çÜU §S¢ ÐÚ ©S¢ ÜUè ãG}Î¢ï S¢Ý¢ ÜUè Á¢¢» J”
ãGÁ¢GÚ¼ï §üGS¢¢ ÜïU §S¢ ÜGU¢ñH }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜU¢ }¢¼GHÏ¢
|¢è ²ïãè ãñ çÜU Ï¢‹Î¢ çÚ²¢ ÜU¢ï ÝÁ¢GÎèÜU Ý ¥¢Ýï Îï ¥¢ñÚ ãG}Î¢ï S¢Ý¢
ÜUè wG¢éS¢êçS¢Ä²¼ S¢ï ÝÈGUè §S¢ ±¢çS¢¼ïG ÈGUÚ}¢¢§ü çÜU ²ïã çÚ²¢ ÜïU
¥vG±¢(2) ¥SÏ¢¢Ï¢ ãñ´ Á¢¢ï §wGH¢S¢ ÜU¢ï ¼Ï¢¢ã¢ï Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚ¼ï ãñ´ J
ãGÁ¢GÚ¼ï Á¢éÝñÎ Ï¢x¢GÎ¢Îè 5 ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “çÚ²¢ÜU¢Úè
±x¢ñGÚ¢ ÜïU }¢ñH ÜéUÓ¢ñH S¢ï ¥¢’}¢¢H ÜU¢ï Ð¢ÜU ± S¢¢ÈGU Ú¶Ýï ÜU¢ Ý¢}¢
§wGH¢S¢ ãñ J”
1...ÜGUS¢}¢ J 2...ÜGU±è ¼ÚèÝ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ÈéUGÁ¢ñGH çÏ¢Ý §G²¢Á¢G 5 ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “¼}¢¢}¢
ÝzGS¢¢Ýè ¥¢ñÚ Ï¢à¢Úè ¼ÜGU¢Á¢G¢ï´ ÜU¢ï |¢êH Á¢¢Ýï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜUè Á¢G¢¼ï Ð¢ÜU ÜïU S¢¢‰¢ Î±¢}¢ï ÚÏ¼G(1) ¥¢ñÚ Î±¢}¢ï }¢éÚ¢ÜGUÏ¢¢(2) ÜU¢
Ý¢}¢ §wGH¢S¢ ãñ J”
²ïã §wGH¢S¢ ÜU¢ }¢éÜU}}¢H Ï¢²¢Ý ãñ J §wGH¢S¢ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU
}¢ï´ ¥¢ñÚ |¢è Ï¢ãé¼ S¢ï ¥vG±¢H ãñ´ HïçÜUÝ §ç‹ÜUà¢¢ÈïGU ãGÜGU¢§ÜGU(3) ÜïU
Ï¢¢’Î ÝvGHï ¥vG±¢H }¢ï´ ÜU¢ï§ü ÈGU¢§Î¢ Ýãè´ J
ãGéÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 S¢ï Á¢Ï¢ §wGH¢S¢ ÜUè
ãGÜUG èÜGU¼ ÎÚ²¢zG¼ ÜUè x¢§ü ãñ ¼¢ï ¥¢Ð (6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
§wGH¢S¢ ²ïã ãñ çÜU ¼ê ÜUãï :
}¢ïÚ¢ ÚÏ¢ ¥ËH¢ã ãñ, ¥¢ñÚ çÈUÚ Á¢¢ï ¼éÛ¢ï ãéGv}¢ ãñ ©S¢ ÐÚ ÜGU¢§}¢
¥¢ñÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼G ã¢ï Á¢¢» J
²¢’Ýè ¼ê ¥ÐÝï ÝzGS¢ ¥¢ñÚ wG±¢çãà¢¢¼ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ À¢ïÇG Îï,
Ï¢çËÜU çS¢ÈüGU ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ÐêÁ¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢‹Îx¢è ÜUÚï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ãGév}¢
ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ©S¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ Ï¢‹Îx¢è }¢ï´ }¢éS¼ÜGUè}¢(4) Úãï J
ãéGÁG¢êÚ j ÜïU §S¢ §Úà¢¢Î }¢ï´ ÎÚ ¥SH §S¢ ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ ãñ çÜU
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çS¢±¢ ãÚ à¢ñ S¢ï ¼¥GËHéÜUG }¢é‹ÜGU¼ï¥ G G ÜUÚ Hï ¥¢ñÚ
©S¢ ÜUè Á¢G¢¼ ÜïU çS¢±¢ ãÚ Ó¢èÁ¢G ¥ÐÝè ÝÁ¢GÚ S¢ï ãÅ¢ Îï, §wGH¢S¢ï
ãGÜUG èÜGUè §S¢è ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ J §wGH¢S¢ ÜïU }¢éÜUG ¢Ï¢Hï }¢ïæ çÚ²¢ ãñ, ¥¢ñÚ çÚ²¢ ÜUè
¼¢’ÚèÈGU ãñ : ¥G}¢Hï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU §G±Á¢G Îé‹²±è ÝzG¥G ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚÝ¢ J
çÈUÚ çÚ²¢ Î¢ï çÜGUS}¢ ãñ : {1} çÚ²¢» }¢¤GÁ¢G {2} çÚ²¢» }¢wGH¼ê G J
çÚ²¢» }¢ãGìÁ¢G ¼¢ï ²ïã ãñ çÜU çS¢ÈüGU Îé‹²±è ÝzG¥G ÜU¢ §Ú¢Î¢
çÜU²¢ Á¢¢» J ¥¢ñÚ çÚ²¢» }¢wGHê¼G ²ïã ãñ çÜU ¥G}¢Hï ¥¢ç¶GÚ¼ S¢ï
Îé‹²±è ¥¢ñÚ ©¶GÚ±è Î¢ïÝ¢ï´ çÜGUS}¢ ÜïU ÝzG¥G ÜU¢ §Ú¢Î¢ çÜU²¢ Á¢¢» J
1.....ã}¢ïà¢¢
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU S¢¢‰¢ H¢ñ Hx¢¢» Ú¶Ý¢ J 2.....ã}¢ïà¢¢
¥ËH¢ã 1 ÜUè ²¢Î }¢ḯ ÚãÝ¢ J 3...ãGÜUG èÜGU¼ ±¢Á¢ïãG G ã¢ï Á¢¢Ýï J 4...ÜGU¢§}¢ J
²ïã ¼¢ï ‰¢è §wGH¢S¢ ¥¢ñÚ çÚ²¢ Î¢ïÝ¢ï´ ÜUè ãGÜUG èÜGU¼ ¥¢ñÚ }¢¢çãÄ²¼
Ï¢¢ÜGUè Úãè §Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÜUè ¼¢S¢èÚ ¼¢ï §wGH¢S¢ S¢ï ¼¢ï ¼é}¢ ¥ÐÝï ÈGï ’H
ÜU¢ï ÜéUGÏ¢ü¼ ¥¢ñÚ ÝÁ¢GÎèÜUè ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ Ï¢Ý¢ H¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ¼GHÏ¢ï S¢±¢Ï¢ }¢ï´
§wGH¢S¢ S¢ï ¼é}ã¢Ú¢ ¥G}¢H Ï¢ÇGï S¢±¢Ï¢ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G}¢¼ ÜU¢ }¢éS¼çãGÜGU
ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J §S¢ ÜïU Ï¢Ú ¥GvS¢(1) çÝÈGU¢ÜGU ¥G}¢Hï ¶GñÚ ÜU¢ï Á¢G¢»¥G ÜUÚ
Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ¥G}¢H S¢ï ÝÁ¢GÎèÜUè ¥¢ñÚ ÜéUÏG ¢ü¼ ÜUè ãGçñ S¢Ä²¼ S¢ËÏ¢ ÜUÚ
Hï¼¢ ãñ J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÝïÜU ¥G}¢H ÐÚ S¢±¢Ï¢ ÜU¢ Á¢¢ï ±¢’Î¢
çÜU²¢ ãñ çÝÈGU¢ÜGU S¢ï ±¢ïã ¥G}¢H §S¢ ±¢’Îï ÜU¢ }¢éS¼çãGÜUG Ýãè´ Úã¼¢ J
Ï¢¢’Á¢G ©GH}¢¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU çÚ²¢» }¢ãGìÁ¢G ÜU¢ S¢éÎêÚ ¥G¢çÚÈGU S¢ï
Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ã¢æ çÚ²¢ ÜUè ¥¢}¢ïçÁ¢Gà¢ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ J çÁ¢S¢ S¢ï çÝSÈGU
S¢±¢Ï¢ Ï¢¢ç¼GH ¥¢ñÚ Á¢G¢»¥G ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ÎêS¢Úï ©GH}¢¢ ÜïU
ÝÁ¢GÎèÜU ¥G¢çÚÈGU S¢ï çÚ²¢» }¢ãGìÁ¢G ÜU¢ S¢éÎêÚ |¢è ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢
S¢ï Îéx¢Ýï ÜU¢ çÝSÈGU S¢±¢Ï¢ Á¢G¢»¥G ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÚ²¢» }¢wGHê¼G S¢ï
Îéx¢Ýï ÜU¢ Ó¢¢ñ‰¢¢§ü S¢±¢Ï¢ Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï à¢ñ¶G ÜïU
ÝÁ¢GÎèÜU S¢ãGèãG Ï¢¢¼ ²ïã ãñ çÜU ¥G¢çÚÈGU S¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ
ã¢ï¼ï ãé±ï çÚ²¢» }¢ãGìÁ¢G ÜU¢ S¢éÎêÚ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢, ã¢æ ¥¢ç¶GÚ¼ S¢ï
S¢ãì± ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ çÚ²¢» }¢ãGìÁ¢G ÜU¢ S¢éÎêÚ }¢é}¢çÜUÝ ãñ J
}¢éwG¼¢Ú ¥¢ñÚ ÐS¢‹ÎèÎ¢ Ï¢¢¼ ²ïã ãñ çÜU çÚ²¢ ÜUè ¼¢S¢èÚ S¢ï
¥G}¢H ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ S¢±¢Ï¢ }¢ï´ ÜU}¢è
±¢ÜïGU¥G ã¢ï Á¢¢¼è ãñ Ï¢¢ÜGUè ²ïã ¥‹Î¢Á¢G¢ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ çÜU çÝSÈGU
S¢±¢Ï¢ Á¢G¢»¥G ã¢ï¼¢ ãñ ²¢ Ó¢¢ñ‰¢¢§ü S¢±¢Ï¢ ¥¢ñÚ §Ý }¢S¢¢§H ÜUè
à¢ãüG Ï¢ÇGè ¼G±èH ãñ, ã}¢ §Ý ÜUè }¢éÜU}}¢H ¥¢ñÚ ÐêÚè à¢ãüG ±
¼zGS¢èH çÜU¼¢Ï¢ “§ãG²¢©H ©GHê}¢” ¥¢ñÚ “¥S¢Ú¢Úï }¢é¥G¢}¢H¢¼ï
ÎèÝ” }¢ï´ ÜUÚ Ó¢éÜïU ãñ´ J
1.....ç¶GH¢ÈGU J
S¢é±¢H : ¥x¢Ú ¼é}¢ ²ïã S¢é±¢H ÜUÚ¢ï çÜU §wGH¢S¢ ÜU¢ }¢¢ñÜUG ¥G }¢ãGH ÜU¢ñÝ S¢¢
ãñ ¥¢ñÚ çÜUS¢ ¼G¢¥G¼ }¢ï´ ²ïã Ð¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜUã¢æ ±¢çÁ¢Ï¢ ± Á¢GMÚè ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : ¼¢ï §S¢ ÜU¢ Á¢±¢Ï¢ ²ïã ãñ çÜU Ï¢¢’Á¢G ©GH}¢¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU
¥¢’}¢¢H ¼èÝ çÜGUS}¢ ãñ´ :
»ÜU çÜGUS}¢ ±¢ïã ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ Î¢ïÝ¢ï´ çÜGUS}¢ ÜU¢ §wGH¢S¢ Ð¢²¢
Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã §GÏ¢¢Î¢¼ï Á¢G¢çãÚ¢ ¥çSHÄ²¢ ãñ´ J ÎêS¢Úè çÜGUS}¢ §GÏ¢¢Î¢¼
ÜUè ±¢ïã ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ Î¢ïÝ¢ïæ çÜGUS}¢ ÜU¢ §wGH¢S¢ Ýãè´ Ð¢²¢ Á¢¢¼¢, ±¢ïã
§GÏ¢¢Î¢¼ï Ï¢¢ç¼GçÝÄ²¢ ¥çSHÄ²¢ ãñ́ J ¥¢ñÚ ¥¢’}¢¢H ÜUè ¼èS¢Úè çÜGUS}¢
±¢ïã ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ ¼GHÏ¢ï ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ ÜU¢ §wGH¢S¢ ¼¢ï Ð¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ
HïçÜUÝ §wGH¢S¢éH ¥G}¢H(1) Ýãè´ Ð¢²¢ Á¢¢¼¢ ¥¢ñÚ ²ïã ±¢ïã }¢éÏ¢¢ãG¢¼
ãñ´ Á¢¢ï S¢¢}¢¢Ýï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ §‹S¢¢Ý ¥ÐÝï Ð¢S¢ Ú¶¼¢ ãñ J
ã}¢¢Úï à¢ñ¶G I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ : ±¢ïã §GÏ¢¢Î¢¼ï
¥çSHÄ²¢ Á¢¢ï x¢GñLËH¢ã ÜïU çH²ï |¢è ã¢ï S¢ÜU¼è ãñæ ©Ý }¢ï´ §wGH¢S¢ï
¥G}¢H Ð¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ, ¼¢ï ¥ÜUS¢Ú §GÏ¢¢Î¢¼ï Ï¢¢ç¼GçÝÄ²¢ }¢ï´ §wGH¢S¢ï
¥G}¢H }¢é¼ãGvGÜGUÜGU ã¢ï¼¢ ãñ J HïçÜUÝ ¼GHÏ¢ï ¥Á¢í }¢ï´ §wGH¢S¢ ¼¢ï ²ïã
¥ÜUS¢Ú }¢à¢¢§¶ïG ÜUÚ¢üç}¢Ä²¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU §GÏ¢¢Î¢¼ï Ï¢¢ç¼GçÝÄ²¢ }¢ï´
Ýãè´ Ð¢²¢ Á¢¢¼¢ v²êæçÜU §Ý ÐÚ ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü
}¢éœ¢GH¥G Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¼¢ï §Ý }¢ï´ çÚ²¢ ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ ± Î±¢§üG Ýãè´ Ð¢»
Á¢¢ S¢ÜU¼ï çHã¢Á¢G¢ §Ý }¢ï´ ¼GHÏ¢ï ¥Á¢í ÜïU §wGH¢S¢ ÜUè ãG¢Á¢¼ ¥¢ñÚ
Á¢GMÚ¼ Ýãè´ ÐÇG¼è J ã}¢¢Úï à¢ñ¶G I ÜU¢ ÜUãÝ¢ ãñ çÜU Á¢Ï¢
»ÜU Ï¢‹Î» }¢éÜUG ÚüÏ¢ §GÏ¢¢Î¢¼ï Ï¢¢ç¼GçÝÄ²¢ S¢ï Îé‹²±è ÝzG¥G ÜU¢ ÜGUSÎ ÜUÚï
¼¢ï ²ïã |¢è çÚ²¢ }¢ḯ Î¢ç¶GH ãñ J }¢ñæ ÜUã¼¢ ãêæ §S¢ S¢êÚ¼ }¢ḯ ÜU¢ï§ü Ï¢§üÎG Ýãè´
çÜU Ï¢ãé¼ S¢è §GÏ¢¢Î¢¼ï Ï¢¢ç¼GçÝÄ²¢ }¢ḯ Î¢ïÝ¢ḯ çÜGUS}¢ ÜU¢ §wGH¢S¢ Ð¢²¢
Á¢¢» J §S¢è ¼GÚãG Ý±¢çÈGUH à¢éM¥G ÜUÚ¼ï ±vG¼ Î¢ïÝ¢ï´ çÜGUS}¢ ÜU¢
§wGH¢S¢ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ HïçÜUÝ ±¢ïã }¢éÏ¢¢ãG¢¼ Á¢¢ï ¼Ä²¢çÚ²ï ¥¢ç¶GÚ¼
1.....¥G}¢H ÜU¢ §wGH¢S¢ J
ÜUè x¢GÚÁ¢G S¢ï §‹S¢¢Ý Ýï ¥ÐÝï Ð¢S¢ Ú¶ï ãé±ï ãñ´ §Ý }¢ï´ ¼GHÏ¢ï S¢±¢Ï¢
ÜU¢ §wGH¢S¢ ¼¢ï Ð¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ }¢x¢Ú §wGH¢S¢ï ¥G}¢H Ýãè´ Ð¢²¢ Á¢¢¼¢
v²êæçÜU ²ïã }¢éÏ¢¢ãG¢¼ Ï¢Á¢G¢¼ï wG¢éÎ §GÏ¢¢Î¼ ± ÜéUGÏ¢ü¼ Ýãè´ ãñ´ Ï¢çËÜU
ÜéUGÏ¢ü¼ ± Ï¢‹Îx¢è ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢ ¥¢ñÚ }¢êçÁ¢Ï¢(1) ãñ´ J
S¢é±¢H : ¥x¢Ú ¼é}¢ ÜUã¢ï çÜU ²ïã Á¢¢ï Ï¢²¢Ý çÜU²¢ x¢²¢ ãñ ²ïã Î¢ïÝ¢ï´
çÜGUS}¢ ÜïU §wGH¢S¢ ÜïU }¢¢ñÜGU¥G¢ ± }¢ãGH ÜU¢ Ï¢²¢Ý ‰¢¢ §Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢
±vG¼ |¢è Ï¢¼¢»æ J
Á¢±¢Ï¢ : §wGH¢S¢ï ¥G}¢H ¼¢ï ÈïG ’H ÜïU S¢¢‰¢ ãè ã¢ï¼¢ ãñ §S¢ S¢ï
}¢é¼¥çwG¶GÚ(2) Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ HïçÜUÝ §wGH¢S¢ ¼GHÏ¢ï ¥Á¢í ¥G}¢H
S¢ï }¢é¼¥çwG¶GÚ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ©GH}¢¢ (k)¥G}¢H
S¢ï ÈGUÚ¢x¢G¼ ÜïU ±vG¼ ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú ÜUÚ¼ï ãñ´ ²¢’Ýè ¥G}¢H S¢ï ÈGUÚ¢x¢G¼
§wGH¢S¢ ÜUè ÜñUçÈGUÄ²¼ ÐÚ ã¢ï¼è ãñ ¼¢ï §wGH¢S¢ ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú ã¢ïx¢¢
¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÚ²¢ ÐÚ ã¢ï¼è ã¢ï ¼¢ï çÚ²¢ ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ Ó¢êæçÜU
¥G}¢H S¢ï ÈGUÚ¢x¢G¼ ã¢ï Ó¢éÜUè ãñ, §S¢ çH²ï ¥Ï¢ §S¢ ÜU¢ ¼Î¢LÜU(3)
}¢é}¢çÜUÝ Ýãè´ ¥¢ñÚ }¢à¢¢§¶ïG ÜUÚ¢üç}¢Ä²¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU Á¢Ï¢ ¼ÜU ¥G}¢H
S¢ï ÜU¢ï§ü Îé‹²±è }¢‹¢ÈGU¥G¼(4) Ý ©Æ¢ Hè ã¢ï ¥¢ñÚ §wGH¢S¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢
ÜUÚ çH²¢ Á¢¢» ¼¢ï §wGH¢S¢ }¢¢ï’¼Ï¢Ú ã¢ï Á¢¢»x¢¢ HïçÜUÝ ¥x¢Ú
Îé‹²±è }¢‹¢ÈGU¥G¼ ãG¢çS¢H ÜUÚ Hè ã¢ï ¼¢ï çÈUÚ §wGH¢S¢ ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú
Ýãè´ çÜU²¢ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ©GH}¢¢ ÜU¢ ¶G²¢H ãñ çÜU ÈGUÚ¢§Á¢G
}¢ï´ }¢¢ñ¼ ¼ÜU §wGH¢S¢ ÜU¢ ÐñÎ¢ ÜUÚ HïÝ¢ }¢é}¢çÜUÝ ãñ HïçÜUÝ Ý±¢çÈGUH
}¢ïæ Ýãè´ ¥¢ñÚ §‹ã¢ï´ Ýï ÈGUÚ¢§Á¢G ¥¢ñÚ Ý±¢çÈGUH }¢ï´ ÈGUÜüGU ÜUè ²ïã ±Á¢ã
Ï¢²¢Ý ÜUè ãñ çÜU ÈGUÚ¢§Á¢G }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ãéGv}¢ S¢ï Ï¢‹Î¢
Î¢ç¶GH ã¢ï¼¢ ãñ, ¼¢ï §S¢ }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÈGUÁGH ¥¢ñÚ ©S¢
ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¥¢S¢¢Ýè ÜUè ©}}¢èÎ ã¢ï¼è ãñ HïçÜUÝ Ý±¢çÈGG H }¢ï´ ²ïã
S¢êÚ¼ï ãG¢H Ýãè´ v²êæçÜU Ý±¢çÈGUH Ï¢‹Î¢ ¥ÐÝè }¢ÚÁ¢Gè ¥¢ñÚ Ó¢¢ã¼ S¢ï
1.....S¢Ï¢Ï¢ J 2.....Ï¢¢’Î }¢ïæ J 3.....¼H¢ÈGUè J 4.....ÈGU¢§Î¢ J
à¢éM¥G ÜUÚ¼¢ ãñ J çHã¢Á¢G¢ §Ý }¢ï´ S¢ï }¢é¼G¢HÏ¢¢ çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÜU
±¢ïã §‹ãæï ÜU}¢¢ ãGvÜG éUGãê ¥Î¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ §Ý }¢ḯ Á¢GÚ¢ S¢è ÜU¢ï¼¢ãè Ý ¥¢Ýï
Îï J }¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ çÜU §S¢ }¢S¥Hï }¢ï´ »ÜU ÈGU¢§Î¢ ãñ ±¢ïã ²ïã çÜU çÁ¢S¢
à¢wGGS¢ S¢ï çÚ²¢ ÜU¢ S¢éÎêÚ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ã¢ï, ²¢ ¼ÜïüU §wGH¢S¢ ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢
ã¢ï Ó¢éÜU¢ ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜïU çH²ï }¢Á¢GÜêUÚ¢ ±éÁ¢êã ÜUè Ú¢ïà¢Ýè }¢ï´ ¼H¢ÈGUè
¥¢ñÚ ¼Î¢LÜU ÜUè x¢é‹Á¢¢§à¢ ãñ J §Ý Ï¢¢ÚèÜU ¥¢ñÚ ÎÜGUèÜGU }¢S¢¢§H }¢ï´
H¢ïx¢¢ï´ ÜïU }¢éwG¼çHÈGU }¢Á¢G¢çãÏ¢ ÝvGH ÜUÚÝï S¢ï »ÜU }¢ÜGUS¢Î ¼¢ï ²ïã ãñ
çÜU ²ïã Ï¢¢¼ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï Á¢¢» çÜU ÈGUè Á¢G}¢¢Ý¢ S¢ãGèãG ¥G}¢H ÜUÚÝï
±¢Hï Ï¢ãé¼ ÜU}¢ ãñ́ ¥¢ñÚ §S¢ Ú¢ãï ¼S¢Ã±éÈUG ± ÈGURU ÐÚ Ó¢HÝï ±¢H¢ḯ ÜUè
Úx¢GÏ¢¼ ¥¢ñÚ §Ý ÜU¢ à¢¢ñÜUG ¶Gy}¢ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ J §S¢ çH²ï ±¢ïã §Ý ÎÜGU¢§ÜGU
± ãGÜGU¢§ÜGU ÜU¢ï Á¢¢ÝÝï ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã Ýãè´ J ÝvGHï }¢Á¢G¢çãÏ¢ S¢ï
ÎêS¢Ú¢ }¢vGS¢Î ²ïã ãñ çÜU §S¢ Ú¢S¼ï ÜïU }¢éÏ¼Îè(1) ÜU¢ï §GÏ¢¢Î¢¼ }¢ï´ ¥¢ñÚ
ÜGUÚèÏ¢ H¢²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ï ¥ÐÝè Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ ÜU¢ §GH¢Á¢ »ÜU
}¢Á¢GãÏ¢ }¢ï´ Ý ç}¢Hï ¼¢ï ÎêS¢Úï }¢Á¢GãÏ¢ }¢ï´ Ð¢ Hï v²êæçÜU §‹S¢¢Ýè
¥}¢Ú¢Á¢G, ¥x¢GÚ¢Á¢G, ¥¢’}¢¢H ÜUè ¶GÚ¢çÏ¢²¢æ ¥¢ñÚ §Ý ÜUè ¥¢ÈGU¢¼
}¢éw¼G çHÈGU ãñ́ J ¼é}¢ ²ïã Ï¢¢¼ḯ ¥ÓÀè ¼GÚãG S¢}¢Û¢ H¢ïx¢ï J
S¢é±¢H : v²¢ ãGÚ ¥G}¢H }¢ï´ §wGH¢S¢ï }¢éÈGUÚÎ ãè çS¢ÈüGU ÜU¢ÈGUè ã¢ï
S¢ÜU¼¢ ãñ ²¢ ãÚ ¥G}¢H ÜïU ãÚ Á¢éÁG± ÜïU çH²ï ¥GH¢çãGÎ¢ ¥GH¢çãGÎ¢
§wGH¢S¢ï Á¢ÎèÎ ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ J
Á¢±¢Ï¢ : §S¢ }¢ḯ ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ ÜU¢ §çwG¼H¢ÈGU ãñ Ï¢¢’Á¢G ¼¢ï ²ïã ÜUã¼ï
ãñ́ çÜU S¢¢Úï ¥G}¢H ÜïU çH²ï »ÜU ãè §wGH¢S¢ ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ, ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G
²ïã ÜUã¼ï ãñ́ çÜU ÜéUÀ ¥¢’}¢¢H »ïS¢ï ãñ́ çÁ¢Ý }¢ḯ »ÜU §wGH¢S¢ ãè
çÜUÈGU¢²¼ ÜUÚ¼¢ ãñ Á¢ñS¢ï ±¢ïã ¥¢’}¢¢H Á¢¢ï }¢éw¼G çHÈGU ¥ÚÜU¢Ý S¢ï
}¢éÚvÜUÏ¢(2) ãñ´ HïçÜUÝ (3) ÎéLS¼è ¥¢ñÚ ÈGUS¢¢Î ÜïU çHãG¢Á¢G
S¢ï »ÜU à¢ñ ÜUè ãñçG S¢Ä²¼ Ú¶¼ï ãñ́, Á¢ñS¢ï Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢ ±x¢GñÚ¢ J
1...¥¢x¢G¢Á¢G ÜUÚÝï ±¢Hï J 2...ç}¢H ÜUÚ Ï¢Ýï J 3...}¢Á¢}¢ê§üG »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï J
S¢é±¢H : »ÜU à¢wGS¢ ¥ÐÝï ¥G}¢Hï ¶GñÚ S¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè
çÚÁ¢G¢ ¥¢ñÚ wG¢éàÝêÎè Ýãè´ Ï¢çËÜU ¥ÐÝï ÝzG¥G ¥¢ñÚ ÈGU¢§Îï ÜU¢ §Ú¢Î¢
ÜUÚ¼¢ ãñ J H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ÜU¢ï§ü §Ú¢Î¢ Ýãè´ Ú¶¼¢ ²¢’Ýè ©S¢ ÜïU çÎH }¢ï´
²ïã Ï¢¢¼ Ýãè´ çÜU §S¢ ¥G}¢Hï ¶GñÚ ÐÚ H¢ïx¢ }¢ïÚè ãG}Î¢ï S¢Ý¢ ÜUÚï´ ²¢
}¢ïÚï ¥G}¢H ÜU¢ï Îï¶ï´ ²¢ }¢éÛ¢ï ÜU¢ï§ü ÝzG¥G ÐãéæÓ¢¢»æ J ¼¢ï v²¢ §S¢ çÜGUS}¢
ÜU¢ ¥G}¢H |¢è çÚ²¢ÜU¢Úè }¢ï´ Î¢ç¶GH ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : §S¢ çÜGUS}¢ ÜU¢ ¥G}¢H ¶G¢çHS¢ çÚ²¢ÜU¢Ú¢Ý¢ ¥G}¢H ãñ,
©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ (k) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU ¥G}¢H }¢ï´ }¢éÚ¢Î ÜU¢
»’ç¼Ï¢¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ §S¢ ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú Ýãè´ ã¢ï¼¢ çÁ¢S¢ S¢ï }¢éÚ¢Î ¼GHÏ¢ ÜUè
Á¢¢ Úãè ã¢ï J çHã¢Á¢G¢ ¥G}¢H S¢ï ¼ïÚè }¢éÚ¢Î ¥x¢Ú Îé‹²±è ÝzG¥G ¥¢ñÚ
ÈGU¢§Î¢ ã¢ï ¼¢ï Ï¢ãÚ ãG¢H ²ïã çÚ²¢ ãñ Ó¢¢ãï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ S¢ï ²ïã }¢éÚ¢Î
¼GHÏ¢ ÜUè Á¢¢ Úãè ã¢ï ²¢ H¢ïx¢¢ḯ S¢ï J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¶ï¼è ÜU¢
§Ú¢Î¢ Ú¶¼¢ ã¢ï ¼¢ï ã}¢ ©S¢ ÜUè §S¢
¶ï¼è }¢ï´ §Á¢G¢ÈGU¢ ÜUÚï´x¢ï ¥¢ñÚ Á¢¢ï Îé‹²¢
ÜUè ¶ï¼è Ó¢¢ã¼¢ ã¢ï ¼¢ï ã}¢ ©S¢ï ÜéUÀ
Îï Îï¼ï ãñ´ HïçÜUÝ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ©S¢ï ÜéUÀ
çãGSS¢¢ Ýãè´ ç}¢Hïx¢¢ J
¥¢ñÚ HzGÁ¢Gï çÚ²¢ ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú Ýãè´ Ï¢çËÜU çÝÄ²¼ ¥¢ñÚ }¢éÚ¢Î
ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú ãñ ¥¢ñÚ ²ïã HzGÁ¢G “M²¼éÝ” S¢ï }¢éà¼ÜGU(2) ãñ, §S¢ S¢ï
§çà¼ÜGU¢ÜGU(3) ÜUè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU ²ïã §Ú¢Î¢ ÈGU¢çS¢Î¢ ¥ÜUS¢Ú¢ï
Ï¢ïà¢¼Ú H¢ïx¢¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¥¢ñÚ §Ý ÜïU Îï¶Ýï ÜUè ±Á¢ã S¢ï ÐñÎ¢ ã¢ï¼¢ ãñ J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Á¢¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¶ï¼è Ó¢¢ãï ã}¢ ©S¢ ÜïU çH²ï
©S¢ ÜUè ¶ï¼è Ï¢ÉG¢»æ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Îé‹²¢ ÜUè ¶ï¼è Ó¢¢ãï ã}¢ ©S¢ï §S¢ }¢ï´ S¢ï ÜéUÀ Îï´x¢ï ¥¢ñÚ
¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ©S¢ ÜU¢ ÜéUÀ çãGSS¢¢ Ýãè´ J 2.....±¢ïã HzGÁ¢G Á¢¢ï
çÜUS¢è ÎêS¢Úï HzGÁ¢G S¢ï çÝÜUH¢ J 3.....»ÜU HzGÁ¢G S¢ï ÎêS¢Úï HzGÁ¢G Ï¢Ý¢Ýï J
S¢é±¢H : ¥x¢Ú »ÜU à¢wGS¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï Îé‹²¢ §S¢ çH²ï ¼GHÏ¢
ÜUÚï çÜU ±¢ïã H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢}¢Ýï ÎS¼ï ãG¢Á¢¼ ÎÚ¢Á¢G ÜUÚÝï S¢ï Ï¢Ó¢ï ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ï¢‹Îx¢è ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ }¢ḯ çÎH Á¢}¢§üG S¢ï }¢S¢MÈGU
± }¢àxG¢H ê Úã S¢ÜïU ¼¢ï v²¢ »ïS¢¢ ÜGUSÎ ± §Ú¢Î¢ |¢è çÚ²¢ }¢ï´ Î¢ç¶GH ãñ J
Á¢±¢Ï¢ : H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢}¢Ýï ÎS¼ï ãG¢Á¢¼ ÎÚ¢Á¢G ÜUÚÝï S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ ÜUS¢Ú¼ï
}¢¢H ± Á¢¢ã ¥¢ñÚ S¢¢}¢¢Ýï Îé‹²¢ ÜUè çÁ¢G²¢Î¼è S¢ï Ýãè´ ã¢ï¼¢ J Ï¢çËÜU
²ïã Ó¢èÁ¢G ¼¢ï ÜGUÝ¢¥G¼ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÐÚ ÜU¢ç}¢H |¢Ú¢ïS¢ï ¥¢ñÚ
¼±vÜéUH S¢ï ã¢ï¼è ãñ HïçÜUÝ ¥x¢Ú ¼GHÏ¢ï Îé‹²¢ S¢ï §S¢ ÜU¢ }¢vGS¢Î
²vS¢ê§ü S¢ï §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ }¢S¢MÈGU ã¢ïÝ¢ ã¢ï ¼¢ï §S¢ ¼GÚãG ÜU¢ }¢vGS¢Î ±
§Ú¢Î¢ çÚ²¢ }¢ï´ Î¢ç¶GH Ýãè´ HïçÜUÝ §S¢ S¢ï ±¢ïãè Ó¢èÁ¢Gï´ }¢éÚ¢Î ã¢ïx¢è
Á¢¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ ¥¢ñÚ ¥SÏ¢¢Ï¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ S¢ï ¼¥GËHéÜGU Ú¶¼è ãñ´ ¥¢ñÚ
§S¢ ÜU¢ ÜGUSÎ |¢è ÜGU¼G¥GÝ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¼Ä²¢Úè S¢ï ãè }¢é¼¥GçËHÜGU
ã¢ï J ¥x¢Ú çÜUS¢è ¥G}¢Hï ¶GñÚ S¢ï §S¢ çÜGUS}¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã
çÚ²¢ Ýãè´ v²êæçÜU Îé‹²±è ©}¢êÚ §S¢ §Ú¢Îï S¢ï ¶GñÚ Ï¢Ý Á¢¢¼ï ãñ´, ²¢
¥¢’}¢¢Hï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU ãéGv}¢ ÜïU ¼ãGì¼ ¥¢ Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¶GñÚ ÜU¢ §Ú¢Î¢
çÚ²¢ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ J ²êæ ãè ¥x¢Ú ¼é}¢ ²ïã §Ú¢Î¢ ÜUÚ¢ï çÜU H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´
¼é}ã¢Úè §GÁÁG ¢G¼ ã¢ï ¥¢ñÚ }¢à¢¢§¶G ¥¢ñÚ }¢Á¢GãÏ¢è ÚãÝé}¢¢ ¼é}¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼
ÜUÚï´ J HïçÜUÝ §S¢ S¢ï ¼é}ã¢Ú¢ }¢vGS¢êÎ ²ïã ã¢ï çÜU ¼é}ãï´ ¥ãHï ãGÜGU ÜïU
}¢Á¢GãÏ¢ ÜUè ¼¢§üÎ ± ¼çvG±²¼ ÜUè ÜéUGÎÚ¼ ãG¢çS¢H ã¢ï ²¢ §S¢ ¼GÚãG
}¢é¥çSS¢Ú ¼G¢ñÚ ¼GÚèÜïUG ÐÚ ¥ãHï çÏ¢Î¥G¼ ÜU¢ Úg ÜUÚ S¢ÜU¢ï, ¼¢çÜU §S¢
¼GÚãG Æ¢ïS¢ ¼GÚèÜïUG S¢ï §GË}¢ï ÎèÝ ÜUè §à¢¢¥G¼ ÜUÚ S¢ÜU¢ï ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ḯ ÜU¢ï
§GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼ãGÚèS¢ ± ¼Úx¢GèÏ¢ Îï S¢ÜU¢ï J ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜUè ¥GÁ¢G}¢¼ ±
Ï¢éÁ¢G éx¢èü ¥¢ñÚ ãéSG ¢êHï Îé‹²¢ ÜUè çÝÄ²¼ Ý ã¢ï ¼¢ï ÎèÝ S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU §S¢
¼GÚãG ÜïU ¼}¢¢}¢ }¢Á¢GÏ¢ê¼G §Ú¢Îï ¥¢ñÚ ¥ÓÀè çÝÄ²¼ḯ çÚ²¢ }¢ï´ Î¢ç¶GH Ýãè´
v²êçæ ÜU ÎÚ ãGÜUG èÜGU¼ §Ý S¢ï }¢vGS¢êÎ ¥¢ç¶GÚ¼ ãñ J
}¢ñ´ Ýï Ï¢¢’Á¢G }¢à¢¢§¶G (k) S¢ï ÐêÀ¢ çÜU ÜU§ü
¥¢ñçH²¢©ËH¢ã (k) ÜUè ¥G¢Î¼ ãñ çÜU ±¢ïã ©GS¢Ú¼ ± ¼æx¢è
ÜïU ¥Ä²¢}¢ }¢ï´ S¢êÚ» ±¢çÜGU¥G¢ ÐÉG¼ï ãñ´, v²¢ ©Ý ÜUè çÝÄ²¼ ²ïã Ýãè´
ã¢ï¼è çÜU §S¢ S¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©Ý ÜUè §S¢ ©GS¢Ú¼ ¥¢ñÚ ¼æx¢è
ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚï ¥¢ñÚ ©‹ãḯ çÚÁGÜUG ÜïU }¢é¥¢G }¢Hï }¢ḯ ÈGUÚ¢¶Gè ¥¢ñÚ ±éS¥G¼ ¥G¼¢G
ÜUÚï, v²¢ ¥G}¢Hï ¥¢ç¶GÚ¼ S¢ï ãéSG ¢êHï Îé‹²¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚÝ¢ ÎéLS¼ ãñ ?
Ï¢¢’Á¢G }¢à¢¢§¶G (k) ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï §S¢ ÜU¢ Á¢¢ï
Á¢±¢Ï¢ }¢éÛ¢ï ç}¢H¢ §S¢ ÜU¢ }¢zGãê}¢ ²ïã ‰¢¢ çÜU ¥¢ñçH²¢» çÜUÚ¢}¢
(k) ÜUè }¢éÚ¢Î ± çÝÄ²¼ §S¢ S¢ï ²ïã ã¢ï¼è ãñ çÜU
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©‹ãï´ ÜGUÝ¢¥G¼ ¥G¼G¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ §¼Ýè ç}¢vGÎ¢Ú
}¢ï´ Ú¢ïÁ¢Gè ¥G¼G¢ ÜUÚï çÁ¢S¢ S¢ï ±¢ïã §GÏ¢¢Î¼ï §H¢ãè Ï¢Á¢¢ H¢¼ï Úãï´
¥¢ñÚ ÎS¢ü ± ¼ÎÚèS¢ ÜUè ÜéUGÃ±¼ Ï¢ãG¢H Úãï ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG ÜU¢
§Ú¢Î¢ ÝïÜU §Ú¢Î¢ ãñ Îé‹²¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢ Ýãè´ J
Á¢¢ÝÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ©GS¢Ú¼ ± ¼æx¢è ÜïU ±vG¼ ÈGUÚ¢ç¶G²ï çÚÁGÜUG (1)
ÜïU çH²ï §S¢ S¢êÚ¼ ÜU¢ï ÐÉGÝï ÜU¢ }¢¢’}¢êH Ï¢Ý¢Ý¢ wG¢éÎ ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï
ÜUÚè}¢ ¥¢ñÚ S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ F S¢ï }¢Ú±è ãñ
²ã¢æ ¼ÜU çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï §ÏÝï }¢S¢ªGÎ(2) 5 Ýï Ï¢ ±vG¼ï ±ÈGU¢¼
S¢Ï¢ }¢¢H ¶GÚñ ¢¼ ÜUÚ çÎ²¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ¥±H¢Î ÜïU çH²ï ÜéUÀ Ý À¢ïÇ¢G
¼¢ï §S¢ ÈïGU’H ÐÚ Á¢Ï¢ ©Ý ÜU¢ï Ç¢æÅ¢ x¢²¢ ¼¢ï ©‹ã¢ï´ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ :
}¢ñ´ ¥ÐÝè ¥±H¢Î ÜïU çH²ï S¢êÚ» ±¢çÜGU¥G¢ À¢ïÇG ÜUÚ Á¢¢ Úã¢ ãêæ J(3)
1.....çÚÁGÜGU ÜUè ÜéUGà¢¢Îx¢è J 2.....²ã¢æ HzGÁ¢G “¥Ï¢ê }¢S¢ªGÎ” ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼
ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜU ¥SH ¥GÚÏ¢è }¢¼Ý }¢ï´ ÎéLS¼ HzGÁ¢G “§ÏÝï }¢S¢ªGÎ” ãñ
çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)

S¢é‹Ý¼ ÜïU §S¢è ©S¢êH ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ã}¢¢Úï ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢
k Ýï §S¢ çÜGUS}¢ ÜUè Ï¢¢¼ï´ §çwG¼²¢Ú ÜUè´ J ±ÚÝ¢
©‹ãï´ Îé‹²¢ ÜUè ©GS¢Ú¼ ¥¢ñÚ ÈGUÚ¢¶Gè ÜUè ÜU¢ï§ü ÐÚ±¢ã Ýãè´ ‰¢è Ï¢çËÜU
±¢ïã ¼¢ï ¥SÏ¢¢Ï¢ï Îé‹²¢ ÜUè ¼æx¢è ¥¢ñÚ ©GS¢Ú¼ ÜU¢ï x¢GÝè}¢¼ Á¢¢Ý¼ï ‰¢ï
¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ »ÜU ÎêS¢Úï ÐÚ ÈGU¢ñçÜGUÄ²¼ Hï Á¢¢Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï
¥¢ñÚ }¢¢Hè ¼æx¢ÎS¼è ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ »ãGS¢¢Ýï ¥GÁ¢Gè}¢
¼S¢Ã±éÚ ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï S¢¢Á¢G¢ï S¢¢}¢¢Ýï Îé‹²±è ÜUè
±éS¥G¼ ± ÜéUà¢¢Îx¢è }¢ï´ Îï¶¼ï ¼¢ï S¢wG¼ ÇÚ¼ï ‰¢ï ãG¢H¢æçÜU ¥ÜUS¢Ú
H¢ïx¢ Îé‹²±è }¢¢H ± Ýï’}¢¼ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ÈGUÁGH¢ï
ÜUÚ}¢ ¶G²¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ²ïã çÜU ²ïã ±éS¥G¼ï }¢¢H¢ï Î¢ñH¼
©Ý ÜïU çH²ï §çS¼ÎÚ¢Á¢(1) ¥¢ñÚ }¢éS¢èÏ¢¼ ã¢ï¼¢ ãñ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÝïÜU Ï¢‹Îï ©GS¢Ú¼ ¥¢ñÚ ¼æx¢ÎS¼è ÜU¢ï
v²êæ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ »ãGS¢¢Ý ¼S¢Ã±éÚ Ý ÜUÚï´ Á¢Ï¢ çÜU ©Ý ÜUè
¥‹ÎMÝè ãG¢H¼ ²ïã ã¢ï¼è ãñ çÜU ±¢ïã ©G}¢ê}¢Ý |¢êÜU ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´
ã¢ï¼ï ãñ´ J }¢é¼ÜGUçg}¢èÝ S¢êçÈGU²¢(2) (k) ÜUã¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
|¢êÜU ã}¢¢Ú¢ S¢Ú}¢¢²¢ ãñ J §S¢ Ï¢¢Úï }¢ï´ ¥ãHï ¼S¢Ã±éÈGU ÜU¢ }¢Á¢GãÏ¢ ²ïã
ãñ ¥¢ñÚ }¢ïÚ¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚï }¢à¢¢§¶G ÜU¢ }¢Á¢GãÏ¢ |¢è ²ïãè ãñ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï
¥SH¢ÈGU ÜUè S¢èÚ¼ |¢è ²ïãè ‰¢è J Ï¢¢ÜGUè Úã¢ §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´ Ï¢¢’Á¢G
}¢é¼¥çwG¶ÚG èÝ(3) ÜU¢ ÜU¢ï¼¢ãè ÜUÚÝ¢ ¼¢ï §S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü »’ç¼Ï¢¢Ú Ýãè´ J
çÚÁGÜGU ÜUè ±éS¥G¼ ¥¢ñÚ ¼æx¢è ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU §Ý ÜU¢ ÝévG¼G»
ÝÁ¢GÚ }¢ñæ Ýï §S¢ çH²ï Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ãñ ¼¢çÜU }¢é¶G¢çHÈGU Á¢ã¢H¼ ÜUè
±Á¢ã S¢ï §Ý ÜU¢ï ãGÜGUèÚ ¥¢ñÚ }¢Á¢Ï¢êÚ ¶G²¢H Ý ÜUÚï ²¢ S¢ãGèãGéH
¥GÜGUèÎ¢ }¢éÏ¼Îè(4) §Ý ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU x¢GH¼Gè }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ Ý ã¢ï J
1.....¥ËH¢ã 1 ÜU¢ Ï¢‹Îï ÜU¢ï ÉèH ÎïÝ¢ J 2.....x¢éÁ¢Gà¼¢ Á¢G}¢¢Ýï ÜïU
S¢êçÈGU²¢» çÜUÚ¢}¢ J 3.....Ï¢¢’Î }¢ïæ ¥¢Ýï ±¢H¢ï´ J 4.....±¢ïã Á¢¢ï ¥|¢è Ú¢ãï
¼S¢Ã±éÈGU ÜïU §çÏ¼Î¢§ü }¢Ú¢çãGH }¢ï´ ã¢ï J
S¢é±¢H : ¥ãHï §GË}¢, ¥SãG¢Ï¢ï ¼Á¢LüÎ ± Á¢G¢ïãìÎ ¥¢ñÚ ¥ÚÏ¢¢Ï¢ï (1)
S¢Ï¢í ± ÜGUÝ¢¥G¼(2) ÜU¢ï ²ïã ÜUÏ¢ H¢§ÜGU ãñ çÜU ±¢ïã ãéGS¢êHï Îé‹²¢ ÜïU
çH²ï ±Á¢GèÈïGU ÜUÚ¼ï çÈUÚï´ ?
Á¢±¢Ï¢ : Á¢Ï¢ çÜU }¢vGS¢êÎ ãGéS¢êHï ÜGUÝ¢¥G¼ ¥¢ñÚ ¼Ä²¢çÚ²ï ¥¢ç¶GÚ¼
ã¢ï ¼¢ï çÈUÚ (3) ÜïU çH²ï ÜU¢ï§ü ±Á¢GèÈGU¢ ÐÉGÝ¢ ²¢ ÜéUGÚ¥¢Ý
ÜUè S¢êÚã ÐÉGÝ¢ S¢é‹Ý¼ S¢ï S¢¢çÏ¢¼ ãñ J ã¢æ çãGS¢ü ± à¢ã±¼ ÜUè ÐñÚ±è
ÜïU çH²ï »ïS¢¢ ÜUÚÝ¢ ÎéLS¼ Ýãè´, ÝèÁ¢G ©GS¢Ú¼ ¥¢ñÚ ¼æx¢ÎS¼è S¢ï
ÐÚïà¢¢Ý ã¢ï ÜUÚ ²ïã Ú¢S¼¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢ |¢è ÆèÜU Ýãè´ J
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ }¢vGS¢êÎ ¼Ä²¢çÚ²ï ¥¢ç¶GÚ¼ ã¢ï ¼¢ï §S¢ ÜïU ÐèÀï
¥ÜUS¢Ú¢ï Ï¢ïà¢¼Ú ¼ê ¥ÐÝï çÎH }¢ï´ ÜGUÝ¢¥G¼ }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ |¢êÜU
¥¢ñÚ Á¢G¢ï’ÈGU ± H¢x¢GÚè(4) ÜU¢ï |¢è }¢zGÜUG êÎ Ð¢»x¢¢ J ÝèÁ¢G ¼G¥¢G }¢ S¢ï Ï¢ï
çÝ²¢Á¢Gè ¥¢ñÚ ¥GÎ}¢ï ãG¢Á¢¼(5) |¢è }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚïx¢¢ çÁ¢Ý H¢ïx¢¢ḯ Ýï §S¢
ÜU¢ ¼Á¢çÚÏ¢¢ çÜU²¢ ãñ ©Ý ÜU¢ï §S¢ ÜU¢ ¥ÓÀè ¼GÚãG §GË}¢ ãñ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ¼éÛ¢ï ¼¢ñÈGUèÜGU Îï ¥¢ñÚ §S¢ ¼ãGÜGUèÜGU ÜU¢ï Á¢GïãìÝ }¢ï´ Ú¶ J
©GÁÏ¢
ÎêS¢Ú¢ ¥}¢íï ÜGU¢çÎãG(6) ©GÁÏ¢ ãñ, §S¢ S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ Î¢ï ±Á¢ã S¢ï
Á¢GMÚè ãñ : »ÜU ¼¢ï ²ïã ãñ çÜU ©GÁÏ¢ ÜïU Ï¢¢§GS¢ §‹S¢¢Ý ¼¢ñÈUG èÜGU ± ¼¢§üÎï
§üÁ¢GÎè(7) S¢ï }¢ãGM}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, ©GÁÏ¢ }¢ḯ çx¢çÚzG¼¢Ú §‹S¢¢Ý ¥‹Á¢¢}¢ï
ÜU¢Ú(8) Á¢GHèH¢ï wG±¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ, Á¢Ï¢ §‹S¢¢Ý ¼¢ñÈUG èÜGU ± ¼¢§üÎï wG¢Îé ¢±‹Îè
S¢ï }¢ãGM}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï ãH¢ÜU¼ ± Ï¢ÚÏ¢¢Îè ÜU¢ Á¢ËÎ çà¢ÜU¢Ú ã¢ï¼¢
1...§GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï }¢wGHêÜGU S¢ï ¥GH¢çãGÎx¢è §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï ±¢Hï ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú
H¢ïx¢¢ï´ J 2...S¢Ï¢í ÜUÚÝï ¥¢ñÚ ‰¢¢ïÇGï çÚÁGÜGU ÐÚ Ú¢Á¢Gè ÚãÝï ±¢H¢ï´ J 3...§S¢ ÜGUÎÚ
wG¢êÚ¢ÜU çÁ¢S¢ S¢ï çÁ¢G‹Îx¢è ÜGU¢§}¢ Úãï J 4...ÜU}¢Á¢G¢ïÚè J 5...ãG¢Á¢¼ ÜU¢ Ý ã¢ïÝ¢ J
6...¥¢’}¢¢H Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚÝï ±¢Hè Ï¢éÚ¢§ü J 7...¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢
S¢ï ç}¢HÝï ±¢Hè ¼¢ñÈGUèÜGU ± çãG}¢¢²¼ J 8...¥¢ç¶GÚï ÜU¢Ú J
ãñ, §S¢è çH²ï ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU
§‹S¢¢Ý ÜU¢ï ¼èÝ Ó¢èÁ¢Gï´ ãH¢ÜU ÜUÚ¼è ãñ´ : Ï¢éwGH çÁ¢S¢ ÜUè ÐñÚ±è ÜUè
Á¢¢», wG±¢çãà¢ï ÝzGS¢¢Ýè çÁ¢S¢ ÜU¢ §‹S¢¢Ý }¢éœ¢GÏ¢ï¥(1) G Ï¢Ý Á¢¢» J
¥¢ñÚ ¥¢Î}¢è ÜU¢ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ¥ÓÀ¢ Á¢¢ÝÝ¢ J(2)
ÎêS¢Úè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU ©GÁÏ¢ ¥G}¢Hï S¢¢HïãG ÜU¢ï ¼Ï¢¢ã ± Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚ
Îï¼¢ ãñ §S¢è çH²ï ãGÁ¢GÚ¼ï §üSG ¢¢ j Ýï ãG±¢çÚÄ²èÝ(3) S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Ï¢ãé¼ S¢ï Ó¢Ú¢x¢G ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ï ã±¢ Ýï Ï¢éÛ¢¢ çÎ²¢ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ S¢ï ¥G¢çÏ¢Î
ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ï ©GÁÏ¢ Ýï ¼Ï¢¢ã ÜUÚ çÎ²¢, Á¢Ï¢ §‹S¢¢Ýè çÁ¢G‹Îx¢è S¢ï }¢vGS¢êÎ
¥¢ñÚ x¢GÚÁ¢G ± x¢G¢²¼ §GÏ¢¢Î¼ ± Ï¢‹Îx¢è ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ¶GSH¼(4)
§‹S¢¢Ý ÜU¢ï §S¢ }¢vGS¢êÎ S¢ï }¢ãGM}¢ ÜUÚ Îï¼è ãñ çÜU §‹S¢¢Ý çÜUS¢è ¶GñÚ
ÜU¢ï ãG¢çS¢H Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÜéUÀ ‰¢¢ïÇèG Ï¢ãé¼ ÝïÜUè ãG¢çS¢H
|¢è ÜUÚï ¼¢ï ²ïã ©GÁÏ¢ §S¢ ÜU¢ï |¢è ¼Ï¢¢ã ÜUÚ Îï¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ã¢‰¢
}¢ḯ ÜéUÀ |¢è Ýãè´ Úã¼¢ ¼¢ï Ï¢ãé¼ Á¢GMÚè ãñ çÜU §‹S¢¢Ý §S¢ S¢ï Ï¢Ó¢ï ¥¢ñÚ
}¢ãGÈUG êÁ¢G Úãï J
©GÁÏ¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ }¢¢’Ý¢
¥x¢Ú ¼é}¢ ²ïã ÎÚ²¢zG¼ ÜUÚ¢ï çÜU ©GÁÏ¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ¥¢ñÚ §S¢
ÜU¢ }¢¢’Ý¢ v²¢ ãñ ? ÝèÁ¢G §S¢ ÜUè ¼¢S¢èÚ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ãéGv}¢ ¥¢ñÚ
Ý¼èÁ¢¢ v²¢ ãñ ? §S¢ ÜUè ±Á¢G¢ãG¼ ã¢ïÝè Ó¢¢çã²ï ¼¢ï ¼é}ãï´ }¢¢’Hê}¢
ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ©GÁÏ¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ²ïã ãñ :
1.....ÐñÚ±è ÜUÚÝï ±¢H¢ J
3.....¥ÐÝï ¥SãG¢Ï¢ J 4.....¥G¢Î¼ J

¥ÐÝï ¥¢’}¢¢Hï S¢¢HïãG¢(1) ÜU¢ï
¥GÁ¢Gè}¢ ¶G²¢H ÜUÚÝï ÜU¢ Ý¢}¢ ©GÁÏ¢ ãñ J
ã}¢¢Úï ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU ©GÁÏ¢ ÜUè
¼zGS¢èH ²ïã ãñ çÜU Ï¢‹Î¢ ²ïã çÁ¢GRU ± §Á¢Gã¢Ú ÜUÚï çÜU ¥G}¢Hï
S¢¢HïãG(2) ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ ± Ï¢éÁG¢éx¢èü ÈéUGH¢æ à¢ñ S¢ï ²¢ }¢wGHêÜGU ²¢ ÝzGS¢
S¢ï ãé§ü ãñ Ý çÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï §S¢ ÜU¢ ãéGS¢êH ãé±¢ ãñ J
©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ (k) ÜU¢ Ï¢²¢Ý ãñ çÜU Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼
©GÁÏ¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ §‹S¢¢Ý ¼èÝ¢ï´ Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ çÁ¢GRU ÜUÚ¼¢ ãñ Ï¢¢’Á¢G
¥±ÜGU¢¼ Î¢ï ÜU¢ çÁ¢GRU ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ çS¢ÈüGU »ÜU ÜU¢
çÁ¢GRU ÜUÚ¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ ©GÁÏ¢ ÜUè çÁ¢GÎ »ãGS¢¢Ý ¥¢ñÚ ç}¢‹Ý¼ ãñ J
»ãGS¢¢Ý ± ç}¢‹Ý¼ S¢ï ²ïã }¢éÚ¢Î ãñ çÜU §‹S¢¢Ý ²ïã Á¢G¢çãÚ ÜUÚï çÜU
²ïã S¢Ï¢ Ï¢éÁG¢éx¢èü ± ÈGUÁ¢GèH¼ wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼¢§üÎ ±
¼¢ñÈGUèÜGU S¢ï ãñ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ²ïã ãG¢çS¢H à¢éÎ¢ à¢ÚÈGU ± Ï¢éÁG¢éx¢èü ¥¢ñÚ }¢¼üÏ¢¢
± }¢ÜGU¢}¢ ¥G¼G¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ãñ J ©GÁÏ¢ ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ ±
¥GH¢}¢¢¼ ÜïU ÁG¢éãêÚ ÜïU ±vG¼ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU »ãGS¢¢Ý ÜU¢ çÁ¢GRU
ÜUÚÝ¢ ÈGUÁ¢üG ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥G¢}¢ ¥±ÜGU¢¼ ± ãG¢H¢¼ }¢ï´ §S¢ »ãGS¢¢Ýï
wG¢éÎ¢±‹Îè ÜU¢ ¼Á¢GçÜUÚ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ± Ï¢ïã¼Ú ãñ J
Ï¢¢ÜGUè Úãè ©GÁÏ¢ ± wG¢éÎ çS¢¼¢§ü ÜUè ¥G}¢Hï S¢¢HïãG }¢ï´ ¼¢S¢èÚ
¼¢ï §S¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU Ï¢¢’Á¢G ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ (k) ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ́ çÜU ©GÁÏ¢ ±¢Hï §‹S¢¢Ý ÜïU ¥¢’}¢¢H ÜU¢ï Á¢G¢»¥G ÜUÚÝï ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
§ç‹¼Á¢G¢Ú ÜUè Á¢¢¼è ãñ ¥x¢Ú ±¢ïã }¢¢ñ¼ S¢ï ÐãHï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ Hï ¼¢ï ©S¢ ÜïU
¥¢’}¢¢H Á¢G¢»¥G ã¢ïÝï S¢ï Ï¢Ó¢ Á¢¢¼ï ãñ´ ±ÚÝ¢ Á¢G¢»¥G ÜUÚ çÎ²ï Á¢¢¼ï ãñ´ J
}¢à¢¢§¶Gï ÜUÚ¢üç}¢Ä²¢ }¢ï´ S¢ï }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý S¢¢çÏ¢Ú ÜU¢ ²ïãè }¢Á¢GãÏ¢ ãñ,
1.....ÝïÜU ¥¢’}¢¢H J 2.....ÝïÜU ¥G}¢H J
}¢éã}G }¢Î çÏ¢Ý S¢¢çÏ¢Ú ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU ¥¢’}¢¢H ÜïU Á¢G¢»¥G ã¢ïÝï ÜU¢ }¢¼GHÏ¢ ²ïã
ãñ çÜU ¥G}¢Hï S¢¢HïãG ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè ¥ÓÀ¢§ü S¢ï ¶G¢Hè ã¢ï Á¢¢» çÜU ¥Á¢í¢ï
S¢±¢Ï¢ ¥¢ñÚ }¢Îìã(1) G ¼ÜU ÜU¢ §çà¼ãGÜUG ¢ÜGU ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢» J }¢éã}G }¢Î çÏ¢Ý
S¢¢çÏ¢Ú ÜïU §GH¢±¢ ÎêS¢Ú¢ïæ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU ¥¢’}¢¢H Á¢G¢»¥G ã¢ïÝï ÜU¢ }¢¼GHÏ¢ ²ïã
ãñ çÜU ¥G}¢Hï S¢¢HïãG ÐÚ Îéx¢Ý¢ ç¼x¢Ý¢ S¢±¢Ï¢ Á¢¢ï ç}¢HÝ¢ ‰¢¢ ±¢ïã Á¢G¢»¥G
ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥G}¢H ÜU¢ ¥SH S¢±¢Ï¢ Ï¢¢ÜGUè Úã¼¢ ãñ J
S¢é±¢H : ¥G¢çÚÈGU à¢wGS¢ ÐÚ ²ïã Ï¢¢¼ ÜñUS¢ï Ð¢ïà¢èÎ¢ Úã S¢ÜU¼è ãñ
çÜU ¥G}¢Hï S¢¢HïãG ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ÎïÝï ±¢H¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè
ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïãè ¥ÐÝï ÈGUÁGH ± »ãGS¢¢Ý S¢ï Ï¢éH‹Î }¢¼üÏ¢¢ ¥¢ñÚ ÜUS¢èÚ
S¢±¢Ï¢ ¥G¼G¢ ÜUÚ¼¢ ãñ J
Á¢±¢Ï¢ : ÎÚ ¥SH ²ã¢æ »ÜU ©G}Î¢ Á¢G¶GèÚ¢ ¥¢ñÚ H¼GèÈGU Ýév¼¢ ãñ
çÁ¢S¢ ÜU¢ï Á¢GïãìÝ Ýà¢èÝ ÜUÚ HïÝ¢ Á¢±¢Ï¢ ÜïU ¼}¢¢}¢ ÐãHê ±¢Á¢ïGãG ÜUÚ
Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ²ïã ãñ çÜU ©GÁÏ¢ ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ H¢ïx¢ ¼èÝ çÜGUS}¢
ãñ´ : »ÜU ±¢ïã ãñ´ Á¢¢ï ãÚ ãG¢H }¢ï´ ©GÁÏ¢ ± wG¢éÎ çS¢¼¢§ü ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ãñ´
¥¢ñÚ ²ïã }¢¢ï’¼çÁ¢GH¢ ¥¢ñÚ ÜGUÎçÚÄ²¢ ÜU¢ x¢éÚ¢ñã ãñ Á¢¢ï ¥ÐÝï ¥zG¥G¢H
ÜU¢ wG¢éÎ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ¶G¢çHÜGU Á¢¢Ý¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ¥ÐÝï ªÐÚ ÜU¢ï§ü »ãGS¢¢Ý ¼SHè}¢ Ýãè´
ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè }¢ÎÎ ± ÝéS¢Ú¼ ¥¢ñÚ ¼¢ñÈGUèÜGU ¥¢ñÚ HéyGÈGïU ¶G¢S¢
ÜU¢ }¢éç‹ÜUÚ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ¶GÚ¢Ï¢è §‹ãï´ §S¢ à¢éÏ¢ï ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ H¢çãGÜGU
ã¢ï¼è ãñ çÁ¢S¢ Ýï §Ý ÜU¢ï }¢é¼¥çSS¢Ú çÜU²¢ ãé±¢ ãñ J
ÎêS¢Ú¢ x¢éÚ¢ñã ±¢ïã }¢éS¼ÜGUè}¢éH ãG¢H ÜU¢ç}¢HèÝ(2) ãñ´ Á¢¢ï
ãÚ ãG¢H }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU »ãGS¢¢Ý ÜU¢ï ãè ²¢Î ÜUÚ¼ï ãñ´ ©Ý
ÜU¢ï ¥ÐÝï çÜUS¢è |¢è ¥G}¢H }¢ï´ ©GÁÏ¢ H¢çãGÜGU Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ ²ïã ©S¢
Ï¢S¢èÚ¼ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ãñ Á¢¢ï ©Ý ÜU¢ï ¥G¼G¢ ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ¼¢§üÎ ÜUè
±Á¢ã S¢ï ãñ Á¢¢ï ©‹ãè´ ÜïU S¢¢‰¢ ¶G¢S¢ ãñ J
1.....¼¢’ÚèÈGU J 2..... ÎéLS¼ ãG¢H ÜU¢ç}¢H H¢ïx¢ J
¼èS¢Ú¢ x¢éÚ¢ñã ¥G¢}¢ ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ± Á¢}¢¢¥G¼ ãñ´ Á¢¢ï Á¢Ï¢
Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ï¼ï ãñ´ ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ãè »ãGS¢¢Ý }¢¢Ý¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
Á¢Ï¢ §Ý ÐÚ x¢GzGH¼ ¼G¢Úè ã¢ï¼è ãñ ¼¢ï ©GÁÏ¢ ¥¢ñÚ wG¢éÎ çS¢¼¢§ü ÜU¢
çà¢ÜU¢Ú ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ²ïã ¥G¢çÚÁ¢Gè x¢GzGH¼, S¢éS¼è ¥¢ñÚ ÜUç}¢²ï
Ï¢S¢èÚ¼ ÜUè ±Á¢ã S¢ï ã¢ï¼¢ ãñ J
S¢é±¢H : ÜGUÎçÚÄ²¢ ¥¢ñÚ }¢¢ï’¼çÁ¢GH¢ ÜïU ¥zG¥G¢H ± ¥¢’}¢¢H ÜUè
S¢êÚ¼ï ãG¢H v²¢ ãñ ? v²¢ §S¢ ©GÁÏ¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï §Ý ÜïU S¢Ï¢ ¥¢’}¢¢H
Á¢G¢»¥G ¥¢ñÚ Ï¢ÚÏ¢¢Î ãñ´ ?
Á¢±¢Ï¢ : §S¢ }¢ï´ Ï¢ãé¼ §çwG¼H¢ÈGU ãñ, Ï¢¢’Á¢G ÜU¢ ÜGU¢ñH ãñ çÜU §Ý
ÜïU ¼}¢¢}¢ ¥¢’}¢¢H Á¢G¢»¥G ¥¢ñÚ Ï¢ïÜU¢Ú ãñ´ v²êæçÜU §Ý ÜU¢ ¥GÜGUèÎ¢
ãè ¶GÚ¢Ï¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ÜUã¼ï ãñ´ : ¥x¢Ú »ÜU à¢wGS¢ çÈGUHÁ¢é}H¢(1)
§SH¢}¢è ¥GÜGUèÎï Ú¶¼¢ ã¢ï ¼¢ï ‰¢¢ïÇGè Ï¢ãé¼ »’ç¼ÜGU¢Îè x¢GH¼Gè S¢ï
§S¢ ÜïU ¥¢’}¢¢H Á¢G¢»¥G Ýãè´ ã¢ï¼ï Á¢Ï¢ ¼ÜU ãÚ ¥G}¢H }¢ï´ ©GÁÏ¢
}¢¢ñÁ¢êÎ Ý ã¢ï, çÁ¢S¢ ¼GÚãG ¥GÜGUèÎ» ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ã¢ï¼ï ãé±ï ²ïã
Á¢GMÚè Ýãè´ çÜU ©GÁÏ¢ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Úãï Á¢Ï¢ ¼ÜU wG¢éS¢êçS¢Ä²¼ S¢ï
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU »ãGS¢¢Ý ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú Ý ÜUÚï J
S¢é±¢H : v²¢ çÚ²¢ ¥¢ñÚ ©GÁÏ¢ ÜïU §GH¢±¢ |¢è ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G ¥¢’}¢¢H
ÜU¢ï ÝévGS¢¢Ý Îï¼è ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : §Ý ÜïU §GH¢±¢ |¢è Ï¢ãé¼ »ïS¢è Ó¢èÁ¢Gï´ ãñ´ Á¢¢ï ¥¢’}¢¢H ÜU¢ï
¶GÚ¢Ï¢ ÜUÚ¼è ãñ´, ã}¢ Ýï §Ý Î¢ï ÜU¢ wG¢éS¢êçS¢Ä²¼ S¢ï §S¢ çH²ï çÁ¢GRU
çÜU²¢ ãñ çÜU Ï¢ÚÏ¢¢çÎ²ï ¥¢’}¢¢H }¢ï´ ¥SH ¥¢ñÚ Ï¢é‹²¢Î ÜUè ãñGçS¢Ä²¼
Ú¶¼ï ãñ´ ±ÚÝ¢ Ï¢¢’Á¢G }¢à¢¢§¶G (k) ÜU¢ ÜGU¢ñH ãñ çÜU Ï¢‹Îï
ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU ¥ÐÝï ¥G}¢H ÜU¢ï ÎS¢ Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶ï :
(1) çÝÈGU¢ÜGU S¢ï (2) çÚ²¢ S¢ï (3) H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢ïH Á¢¢ïH S¢ï (4) »ãGS¢¢Ý
1.....}¢Á¢}¢ê§Gü ¼G¢ñÚ ÐÚ J
Á¢¼H¢Ýï S¢ï (5) ¥çÁ¢GÄ²¼ ÎïÝï S¢ï (6) ÝÎ¢}¢¼ S¢ï (7) ©GÁÏ¢ S¢ï
(8) ãGS¢Ú¼ S¢ï (9) S¢éS¼è ¥¢ñÚ ÜU¢çãHè S¢ï (10) }¢H¢}¢¼ ÜïU ¶G¢Èñ UG S¢ï J
²¢’Ýè ¥x¢Ú }¢ñ́ Ýï ÈéUH G ¢æ S¢ï ÝïÜU ÜU¢}¢ çÜU²¢ ¼¢ï H¢ïx¢ }¢H¢}¢¼ ÜUÚḯx¢ï J
çÈUÚ ã}¢¢Úï à¢ñ¶ïG }¢éÜUÚü}¢ (I ) Ýï §Ý }¢ḯ S¢ï ãÚ »ÜU ÜUè çÁ¢GÎ
¥¢ñÚ §Ý S¢ï ¥¢’}¢¢H ÜU¢ï Á¢¢ï Á¢GÚÚ(1) ÐãéæÓ¢¼¢ ãñ S¢Ï¢ Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ãñ,
Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ¥¢Ð I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ : çÝÈGU¢ÜGU ÜUè çÁ¢GÎ §wGH¢S¢ï
¥G}¢H ãñ ¥¢ñÚ çÚ²¢ ÜUè çÁ¢GÎ ¼GHÏ¢ï S¢±¢Ï¢ }¢ïæ §wGH¢S¢ ÐñÎ¢ ÜUÚÝ¢ ãñ
¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ḯ S¢ï }¢ïH Á¢¢ïH ÜUè çÁ¢GÎ ¥GH¢çãGÎx¢è ¥¢ñÚ ¼Á¢ÚèÎ ±
¼zGÚèÎ(2) ãñ ¥¢ñÚ »ãGS¢¢Ý Á¢¼H¢Ýï ÜUè çÁ¢GÎ ¥ÐÝï ¥G}¢H ÜU¢ï wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ ÜïU çS¢ÐéÎü ÜUÚÝ¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥çÁ¢GÄ²¼ ÎïÝï ÜUè çÁ¢GÎ ¥ÐÝï ¥G}¢H
ÜUè çãGÈUG ¢Á¢G¼ ãñ J ÝÎ¢}¢¼ ÜUè çÁ¢GÎ ÝzGS¢ ÜU¢ï }¢Á¢GÏ¢ê¼G ¥¢ñÚ ÜGU¢§}¢ ÜUÚÝ¢
ãñ, ¥¢ñÚ ©GÁÏ¢ ÜUè çÁ¢GÎ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU »ãGS¢¢Ý ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú ãñ J
ãGS¢Ú¼ ÜUè çÁ¢GÎ ÝïÜUè ¥¢ñÚ ¶GñÚ ÜU¢ï x¢GÝè}¢¼ Á¢¢ÝÝ¢ ãñ J S¢éS¼è ÜUè çÁ¢GÎ
¼¢ñÈUG èÜGï wG¢éÎ¢±‹Îè ÜUè ¼¢’Á¢Gè}¢ ÜUÚÝ¢ ãñ J ¶G¢ñÈïGU }¢H¢}¢¼ ÜUè çÁ¢GÎ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¶Gçà¢Ä²¼ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ ÇÚ ãñ J
çÝÈGU¢ÜGU S¢ï ¥G}¢H Á¢G¢»¥G ¥¢ñÚ Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï¼¢ ãñ J çÚ²¢
¥G}¢H ÜU¢ï }¢ÎêüÎ Ï¢Ý¢¼¢ ãñ J »ãGS¢¢Ý Á¢¼H¢Ý¢ ¥¢ñÚ ¥çÁ¢GÄ²¼ ÎïÝ¢
S¢ÎÜGïU ÜïU S¢±¢Ï¢ ÜU¢ï Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚ¼ï ãñ´ J
¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G }¢à¢¢§¶G (k) ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU }¢Ý ±
¥Á¢G¢(3) S¢ï ¥SH ¥G}¢H ÜU¢ S¢±¢Ï¢ Á¢G¢»¥G Ýãè´ ã¢ï¼¢ J ¥HÏ¢œ¢¢
Îéx¢Ý¢ ç¼x¢Ý¢ S¢±¢Ï¢ Á¢¢ï ç}¢HÝ¢ ‰¢¢ ±¢ïã Á¢G¢»¥G ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
HïçÜUÝ ÝïÜU ¥G}¢H ÐÚ ÝÎ¢}¢¼ |¢è çÏ¢H §çœ¢ÈGU¢ÜGU ¥G}¢H ÜU¢ï Ï¢ïÜU¢Ú
ÜUÚ¼è ãñ J ©GÁÏ¢ S¢ï ¥¢’}¢¢H ÜU¢ Á¢G¢§Î S¢±¢Ï¢ Á¢G¢»¥G ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
1....ÝévGS¢¢Ý J 2...¼‹ã¢§ü J 3...»ãGS¢¢Ý Á¢¼H¢Ýï ¥¢ñÚ ¥çÁ¢GÄ²¼ ÎïÝï J
ãGS¢Ú¼ ¥¢ñÚ S¢éS¼è ¥¢ñÚ ¶G¢ñÈGïU }¢H¢}¢¼ S¢ï ¥G}¢H ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ÜU}¢
ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥G}¢H ÜUè ÜGUÎí¢ï ÜGUè}¢¼ Ý¢çÜGUS¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ ¥¢’}¢¢H ÜU¢ }¢vGÏ¢êH ã¢ïÝ¢ ²¢ }¢ÎêüÎ ã¢ïÝ¢
¥SãG¢Ï¢ï ¼ãGS¢èH(1) ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU }¢éwG¼çHÈGU çÜGUS}¢ ÜUè ¥GÁ¢G}¢¼¢ï´
¥¢ñÚ ÝévGS¢¢Ý¢¼ ÜUè ¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥¢’}¢¢H ÜïU ãGÏ¼G ±
Á¢G¢»¥G ã¢ïÝï ÜUè |¢è }¢éwG¼çHÈGU S¢êÚ¼ïæ ãñ´ J Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ ¼¢ï çÏ¢H
ÈïGU’H ¥¢’}¢¢H ÜU¢ ÝzG¥G Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼
¥¢’}¢¢H }¢ï´ çÚ²¢ ±x¢ñGÚ¢ ÜUè ¶GÚ¢Ï¢è ¥G}¢H ÜïU Ï¢ïÜU¢Ú ã¢ï Á¢¢Ýï ÜU¢
S¢Ï¢Ï¢ Ï¢Ý Á¢¢¼è ãñ J Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ ¥¢’}¢¢H ÐÚ S¢±¢Ï¢ Ýãè´
ç}¢H¼¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ÎzG¥¢G ¥¢’}¢¢H ÜU¢ Á¢G¢§Î S¢±¢Ï¢ Ýãè´ ç}¢H¼¢ J
S¢±¢Ï¢ ¼¢ï ¥G}¢H ÜU¢ ¥SH ÝzG¥G ãñ Á¢¢ï ¥GvGHÝ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï ç}¢HÝ¢
Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ ¥G}¢H ÜUè ãG¢H¼ S¢±¢Ï¢ ÜUè }¢é¼ÜGU¢Á¢Gè(2) ¥¢ñÚ §S¢
ÜU¢ ÜGUÚèÝ¢ ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ S¢±¢Ï¢ ÜU¢ Îéx¢Ý¢ ç¼x¢Ý¢ ã¢ï Á¢¢Ý¢ ¥SH
S¢±¢Ï¢ ÐÚ §Á¢G¢ÈGU¢ ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¼è Á¢¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ §‹S¢¢Ý ÜU¢ï
¥G¼G¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥¢’}¢¢H ÜUè ÜGUÎí¢ï ÜGUè}¢¼ }¢ï´ §Á¢G¢ÈGU¢ ¥¢ñÚ
¶G¢çÚÁ¢è çÜGUS}¢ ÜïU ãG¢H¢¼ ± ÜGUÚ¢§Ý S¢ï ¥G}¢H }¢ï´ ÐñÎ¢ ã¢ï¼¢ ãñ J
}¢S¢HÝ ÝïÜU H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ãéGSÝï S¢éHêÜU ÜUÚÝ¢ |¢è Ï¢ÇGï S¢±¢Ï¢ ÜUè Ó¢èÁ¢G
ãñ J }¢x¢Ú ±¢çHÎñÝ S¢ï ãéGSÝï S¢éHêÜU S¢ï Ðïà¢ ¥¢Ýï }¢ï´ §S¢ S¢ï |¢è
çÁ¢G²¢Î¢ S¢±¢Ï¢ ãñ J çÈUÚ »ÜU ÝÏ¢è j S¢ï ãéSG Ýï S¢éHêÜU S¢ï Ðïà¢
¥¢Ý¢ Ï¢ãé¼ ãè çÁ¢G²¢Î¢ S¢±¢Ï¢ ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ J ¼¢ï Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ »ÜU
¥G}¢H ÜUè ÜGUÎí¢ï ÜGUè}¢¼ ¼¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï¼è ãñ J }¢x¢Ú §S¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢
Îéx¢Ý¢ ç¼x¢Ý¢ Ýãè´ ç}¢H¼¢ ²ïã x¢ézG¼ìx¢ê wG¢éH¢S¢¢ ãñ ©S¢ ÜU¢ Á¢¢ï §S¢
Ï¢¢Ï¢ }¢ḯ }¢ïÚï Á¢GïãìÝ }¢ḯ ¥¢§ü ãñ J §S¢ ÜU¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG S¢}¢Û¢¢ï J
1.....¥ãHï §GË}¢ ãGÁ¢GÚ¢¼ J 2.....¼ÜGU¢Á¢G¢ ÜUÚÝï ±¢Hè J
ÈGUSH
©GÁÏ¢ ¥¢ñÚ çÚ²¢ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï Üï ©S¢êH
¼é}¢ ÐÚ ©GÁÏ¢ ± çÚ²¢ Á¢ñS¢è ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU à¢ñ ÜU¢ ©GÏ¢êÚ ¥¢ñÚ
ÜGU¼G¥G ÜUÚÝ¢ |¢è Á¢GMÚè ãñ Á¢¢ï ÜU§ü ¼GÚãG ÜUè ãH¢ÜU¼¢ï´ ¥¢ñÚ ÚãÁ¢GÝè
ÜUè ±¢ÚÎ¢¼ ÜU¢ï ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ çH²ï ãé±ï ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ }¢ï´ S¢wG¼
»ãGç¼²¢¼G ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ, ¼G¢¥G¢¼ ¥¢ñÚ ÝïçÜU²¢ï´ ÜU¢ S¢Ú}¢¢²¢ Ú¶Ýï
±¢Hï ÜïU çH²ï §Ý Í¢¢çÅ²¢ï´ S¢ï x¢éÁ¢GÚÝ¢ ÐÇG¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ Ú¢S¼ï ÜUè
¼}¢¢}¢ }¢à¢vGÜGU¼ï´ Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝ¢ ÐÇG¼è ãñæ ¥¢ñÚ §Ý Í¢¢çÅ²¢ï´ ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ
ÜUÚÝï S¢ï ãè ¥G¢çÏ¢Î ÜU¢ï ÎÚ ãGÜGUèÜGU¼ §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ }¢é¥GÁGÁ¢GÁ¢G ¥¢ñÚ ©G}Î¢
S¢Ú}¢¢²¢ ã¢‰¢ ¥¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ S¢Ú}¢¢²ï ÜU¢ Á¢G¢»¥G ã¢ïÝï ÜU¢ çÁ¢G²¢Î¢
¼Ú ¶G¼GÚ¢ §S¢è Í¢¢Åè }¢ï´ Ðïà¢ ¥¢¼¢ ãñ v²êæçÜU §S¢ Í¢¢Åè }¢ï´ ÚãÁ¢GÝ
à¢ñ¼G¢Ý ÜïU »ïS¢ï »ïS¢ï }¢ÜGU¢}¢¢¼ ¥¢ñÚ ¥¢’}¢¢H ÜUè ¼Ï¢¢ãè ± Ï¢ÚÏ¢¢Îè
ÜïU »ïS¢ï »ïS¢ï }¢±¢Á¢ïG¥G(1) }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ´ çÁ¢Ý }¢ï´ §S¢ S¢Ú}¢¢²ï ÜïU ÀèÝ
Á¢¢Ýï ÜïU Á¢GÏ¢ÚÎS¼ ¶G¼GÚ¢¼ Ð¢» Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ »ïS¢è »ïS¢è ¥¢ÈGU¢¼
Ýé}¢êÎ¢Ú ã¢ï¼è ãñ́ Á¢¢ï Ï¢‹Îï ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ± ¼G¢¥G¼ ÜU¢ï Ï¢ïÜU¢Ú ÜUÚ ÜïU Ú¶
Îï¼è ãñ́ J S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÜUS¢èLH ±éÜGUê¥G(2) S¢Ï¢ S¢ï ¥GÁ¢Gè}¢ ²ïã
Î¢ï ÚãÁ¢GÝ ãñ´ : »ÜU çÚ²¢, ÎêS¢Ú¢ ©GÁÏ¢, çHã¢Á¢G¢ ã}¢ ²ã¢æ §Ý Î¢ïÝ¢ï´
S¢ï Ï¢Ó¢¢± ÜïU Ó¢‹Î Á¢GMÚè ¥¢ñÚ Á¢¢}¢ï¥G ©S¢êH çÁ¢GRU ÜUÚ¼ï ãñ´ J §Ý ÜU¢ï
Á¢Gãï Ýì Ýà¢èÝ ÜUÚÝï S¢ï ¼ê §Ý ÜïU ÝévSG ¢¢Ý¢¼ S¢ï Ï¢Ó¢¢ Úãïx¢¢ J
ÐãH¢ ©S¢êH :
çÚ²¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢Ï¢ S¢ï ÐãHï }¢ñ´ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ²ïã
§Úà¢¢Î ÝvGH ÜUÚ¼¢ ãêæ :
1.....}¢ÜGU¢}¢¢¼ J 2.....Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ Ðïà¢ ¥¢Ýï ±¢Hï J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ±¢ïã ÜGU¢çÎÚ Á¢G¢¼
ãñ çÁ¢S¢ Ýï S¢¢¼ ¥¢S}¢¢Ý ÐñÎ¢ çÜU²ï
¥¢ñÚ §‹ãè ÜUè ç}¢vGÎ¢Ú }¢ï´ Á¢G}¢èÝïæ ÐñÎ¢
ÜUè´ Á¢G}¢èÝ¢ï ¥¢S}¢¢Ý ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý
ãéGv}¢ Ý¢çÁ¢GH ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢çÜU ¼é}¢ Á¢¢Ý
H¢ï çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãÚ à¢ñ ÐÚ
ÜGU¢çÎÚ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU §GË}¢ Ýï ãÚ à¢ñ
ÜU¢ §ãG¢¼G¢ çÜU²¢ ãé±¢ ãñ J
§S¢ ¥¢²¼ }¢ḯ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï x¢¢ï²¢ ²êæ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ : }¢ñ´
Ýï ¥¢S}¢¢Ý ÐñÎ¢ çÜU²ï ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝï´ ÐñÎ¢ ÜUè´ ¥¢ñÚ §Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÜïU
ÎÚç}¢²¢Ý ¥ÐÝè S¢‹Ý¢¥G(2) ÜïU ¥GÁ¢èÏ¢¢ï x¢GÚèÏ¢ Ýé}¢êÝï |¢è ÐñÎ¢
çÜU²ï ²ïã S¢Ï¢ ÜéUÀ ÐñÎ¢ ÜUÚ ÜïU ¼ïÚè ÝÁ¢GÚï §GÏ¢í¼ ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚ
çÎ²¢ ¼¢çÜU ¼ê wG¢éÎ }¢éà¢¢ãÎï S¢ï Á¢¢Ý Hï çÜU }¢ñ´ ÜGU¢çÎÚ |¢è ãêæ,
¥G¢çH}¢ |¢è ãêæ J ¥¢ñÚ »ï §‹S¢¢Ý ¼ïÚï ÝvGS¢ ¥¢ñÚ Á¢G¢ï’ÈGU ÜU¢ ²ïã ãG¢H
ãñ çÜU Î¢ï Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG¼¢ ãñ }¢x¢Ú §S¢ }¢ï´ |¢è ¼éÛ¢ S¢ï ÜU§ü ¼GÚãG
ÜUè ÜU¢ï¼¢ãè ±¢ÜïGU¥G ã¢ï Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ ÜU§ü çÜGUS}¢ ÜïU ©G²êÏ¢ ±
ÝÜGU¢§S¢ Úã Á¢¢¼ï ãñ´ J }¢ñ´ Ó¢êæçÜU ÜGU¢çÎÚ ã¢ïÝï ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ ¥G¢çH}¢
|¢è ãêæ §S¢ çH²ï ¼ïÚè §Ý Î¢ï Úv¥G¼¢ï´ ÜU¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG Îï¶ Úã¢ ãêæ
}¢x¢Ú ¼ê ¥ÐÝè §S¢ ãGÜGUèÚ S¢è §GÏ¢¢Î¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢ïÚè ÝÁ¢GÚ, }¢ïÚï
§GË}¢, }¢ïÚè }¢ÎìãG ± S¢Ý¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚè ÜUÎíÎ¢Ýè ÐÚ çÜUÈGU¢²¼ Ýãè´
ÜUÚ¼¢ Ï¢çËÜU ¼ê §S¢ ÜU¢ ¼G¢çHÏ¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ¼ïÚè §S¢
§GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ ãG¢H }¢¢’Hê}¢ ã¢ï ¼¢çÜU H¢ïx¢ ¼ïÚè }¢ÎìãG¢ï S¢Ý¢ ÜUÚï´, v²¢
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥ËH¢ã ãñ çÁ¢S¢ Ýï S¢¢¼ ¥¢S¢}¢¢Ý Ï¢Ý¢»
¥¢ñÚ §‹ãè ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú Á¢G}¢èÝï´, ãéGv}¢ §Ý ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ©¼Ú¼¢ ãñ ¼¢çÜU ¼é}¢ Á¢¢Ý H¢ï
çÜU ¥ËH¢ã S¢Ï¢ ÜéUÀ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜU¢ §GË}¢ ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï
}¢éãGè¼G ãñ J 2.....ÜéUGÎÚ¼
¼ïÚ¢ ²ïã Úç±Ä²¢ ±ÈGU¢Î¢Úè ÜU¢ Úç±Ä²¢ ãñ ? v²¢ ²ïã Î¢çÝà¢}¢‹Îè
ÜUè Ï¢¢¼ ãñ ? »ïS¢¢ Úç±Ä²¢ ÜU¢ï§ü ¥GvH G }¢‹Î ¥ÐÝï çH²ï §çwG¼²¢Ú Ýãè´
ÜUÚ¼¢ J ¼éÛ¢ ÐÚ ¥zGS¢¢ïS¢ ! ¼ê Ï¢ÇGè Ï¢ï S¢}¢Û¢è ÜU¢ }¢éÁ¢G¢ãÚ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ J
çÁ¢S¢ à¢wGS¢ ÜïU Ð¢S¢ »ÜU ÝÈGUèS¢(1) à¢ñ ã¢ï çÁ¢S¢ï Ï¢ïÓ¢ ÜUÚ
±¢ïã H¢¶¢ï´ ÎèÝ¢Ú ±éS¢êH ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ã¢ï çÈUÚ ±¢ïã »ÜU ÐñS¢ï ÜïU §G±Á¢G
ÈGUÚ¢ïwG¼ ÜUÚ Îï ¼¢ï v²¢ ²ïã ¥GÁ¢Gè}¢ ¶GS¢¢Ú¢ Ýãè´ ÜUãH¢»x¢¢ ? ¥¢ñÚ
²ïã §ç‹¼ã¢§ü ÎÚÁ¢ï ÜU¢ ÝévGS¢¢Ý Ýãè´ ã¢ïx¢¢ ? ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ ²ïã ÈïG ’H
©S¢ ÜUè ÐS¼ çã}}¢¼è ¥¢ñÚ ÜéUSG ¢êÚï §GË}¢(2) ÜUè ÎHèH Ýãè´ ã¢ïx¢è ?
¥¢ñÚ ²ïã ©S¢ ÜUè ÜU}¢Á¢G¢ïçÚ²ï Ú¢» ¥¢ñÚ Ï¢ï ¥GvGHè ÜU¢ S¢éÏ¢ê¼ Ýãè´ ?
Á¢GMÚ ©S¢ ÜUè ÜU}¢ ¥GvGHè ÜU¢ S¢éÏ¢ê¼ ãñ J çÏ¢»ïGçÝãè(3) ²ïãè ãG¢H¼
©S¢ Ï¢‹Îï ÜUè ãñ Á¢¢ï ¥ÐÝï ¥G}¢H S¢ï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè çÚÁ¢G¢ ©S¢ ÜUè
ÜGUÎíÎ¢Ýè, ©S¢ ÜUè }¢ÎìãG ± S¢¼¢§à¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU S¢±¢Ï¢ ÜU¢ï À¢ïÇG ÜUÚ
}¢wGHêÜGU¢¼ ÜUè }¢ÎìãG ± S¢¼¢§à¢(4) ¥¢ñÚ ÜU}¢èÝè Îé‹²¢ ÜU¢ ¼GHÏ¢x¢¢Ú
ã¢ï J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè çÚÁ¢G¢ ± S¢±¢Ï¢ ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ }¢wGHêÜGU
ÜUè }¢ÎìãG¢ï S¢Ý¢ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ÜUè ¼GHÏ¢x¢¢Úè H¢¶¢ï´ ÎèÝ¢Ú ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï
}¢ï´ »ÜU ÐñS¢ï S¢ï |¢è ÜU}¢ ãGñçS¢Ä²¼ Ú¶¼è ãñ Ï¢çËÜU ¼}¢¢}¢ Îé‹²¢ ±
}¢¢ÈGUèã¢(5) Ï¢çËÜU »ÜU Îé‹²¢ Ýãè´ §S¢ ¼GÚãG ÜUè Ï¢èçS¢²¢ḯ Îé‹²¢ |¢è
wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè çÚÁ¢G¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ãïÓ¢ ¥¢ñÚ Ï¢ï ãGñçS¢Ä²¼ ãñæ J v²¢ ²ïã
wG¢éS¢Ú¢Ýï }¢éÏ¢èÝ(6) Ýãè´ çÜU ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï ¥¢’}¢¢Hï S¢¢çHãG¢(7)
ÜïU §G±Á¢G ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ç}¢HÝï ±¢Hè §GÝ¢²¢¼ï
¥GÁ¢Gè}¢¢ à¢ÚèÈGU¢(8) ÜU¢ï À¢ïÇG ÜUÚ §Ý ãGÜGUèÚ ¥¢ñÚ ÜU}¢èÝè Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ï
Ó¢¢ãï ¥¢ñÚ ÜGUÏ¢êH ÜUÚï J çÈUÚ ¥x¢Ú ÜU}¢èÝè Îé‹²¢ ÜUè Ó¢¢ã¼ ¥¢ñÚ ÜU}¢
1.....Ï¢ïã¼ÚèÝ J 2.....ÜU}¢ §GË}¢è J 3.....çÏ¢ËÜéUH §S¢è ¼GÚãG J 4.....¼¢’ÚèÈGU
± ¼¢ñS¢èÈGU J 5.....Îé‹²¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ §S¢ }¢ï´ ãñ J 6.....±¢Á¢ïGãG ÝévGS¢¢Ý J
7.....¥ÓÀï ¥¢’}¢¢H J 8.....Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï §‹¥G¢}¢¢¼ J
çã}}¢¼è ÜU¢ }¢éÁ¢G¢ãÚ¢ ÜUÚÝï S¢ï Ï¢¢Á¢G Ýãè´ ¥¢ S¢ÜU¼ï ¼¢ï çÈUÚ |¢è
¥¢ç¶GÚ¼ ãè ÜU¢ï Ó¢¢ã¢ï Îé‹²¢ ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ wG¢éÎ Ï¢ wG¢éÎ ç}¢H Á¢¢»x¢è
Ï¢çËÜU çS¢ÈüGU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè çÚÁ¢G¢ ¥¢ñÚ wG¢éàÝêÎè ÜïU ãè ¼GHÏ¢x¢¢Ú
Ï¢Ý¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼é}ãï´ Î¢ÚñÝ ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ S¢ï }¢¢H¢ }¢¢H ÜUÚ
Îïx¢¢ v²êæçÜU ±¢ïã Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ S¢Ï¢ ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ, §S¢è Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ §S¢ ¥¢²¼ }¢ḯ Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
Á¢¢ï à¢wGS¢ Îé‹²¢ ÜU¢ ¼G¢çHÏ¢ ã¢ï ¼¢ï
©S¢ ÜU¢ï Îé‹²¢ |¢è wG¢éÎ¢ ãè S¢ï ¼GHÏ¢
ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï v²ê æ ç ÜU Îé ‹ ²¢ ±
¥¢ç¶GÚ¼ Î¢ïÝ¢ï´ ÜUè Ýï’}¢¼ï´ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ãè ÜïU Ð¢S¢ ãñ´ J
ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
(2)
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÝïÜU ¥¢’}¢¢H ÜïU yG¢éÈñGUH Îé‹²¢ |¢è ¥G¼G¢ ÜUÚ Îï¼¢
ãñ, }¢x¢Ú ¥¢’}¢¢Hï Îé‹²±è ÜïU S¢¢‰¢ ¥¢ç¶GÚ¼ ¥G¼G¢ Ýãè´ ÜUÚ¼¢ J
¼¢ï Á¢Ï¢ ¼é}¢ çÝÄ²¼ ¶G¢çHS¢ ÜUÚ H¢ï ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU
çH²ï Îé‹²±è ¥ÈGUÜU¢Ú(3) S¢ï çã}}¢¼ ¶G¢Hè ÜUÚ H¢ï(4) ¼¢ï ¼é}ãï´
Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ç}¢H Á¢¢»æx¢è J HïçÜUÝ ¥x¢Ú ¼é}¢ Ýï çS¢ÈüGU Îé‹²¢
ÜU¢ï ãè Ó¢¢ã¢ ¼¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ ¼é}ã¢Úï ã¢‰¢ S¢ï çÝÜUH Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ Ï¢S¢¢
¥±ÜGU¢¼ ©¼Ýè Îé‹²¢ |¢è ¼é}¢ ÜU¢ï Ý ç}¢Hïx¢è çÁ¢¼Ýè ¼é}¢ Ó¢¢ã¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ
ãGSÏ¢ï }¢‹à¢¢(5) Îé‹²¢ ¼é}¢ ÜU¢ï ç}¢H |¢è x¢§ü ¼¢ï çÈUÚ |¢è ±¢ïã Ó¢‹Î
çÎÝ ÜUè Ï¢ã¢Ú ãñ, ¼¢ï ¼G¢çHÏ¢ï Îé‹²¢ Ï¢Ý ÜUÚ ¼é}¢ Ýï Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼
Î¢ïÝ¢ḯ ÜU¢ ¶GS¢¢Ú¢ }¢¢ïH Hï çH²¢, çHã¢Á¢G¢ Î¢çÝà¢}¢‹Îè ÜU¢ S¢éÏ¢ê¼ Î¢ï J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Á¢¢ï Îé‹²¢ ÜU¢ §‹¥G¢}¢ Ó¢¢ãï ¼¢ï ¥ËH¢ã ãè ÜïU
Ð¢S¢ Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ Î¢ïÝ¢ïæ ÜU¢ §‹¥G¢}¢ ãñ J
3...Îé‹²¢ ÜïU ¶G²¢H¢¼ J 4...¼±ÁÁ¢¢ïã ¶Gy}¢ ÜUÚ Î¢ï J 5...wG±¢çãà¢ ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU J
±¢ïã }¢wGHêÜGU çÁ¢S¢ ÜïU çH²ï ¼é}¢ ÜU¢}¢ ÜUÚ¢ïx¢ï ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜUè
çÚÁ¢G¢ ÜïU ¼G¢çHÏ¢ Ï¢Ý¢ïx¢ï ¥x¢Ú ©S¢ï }¢¢’Hê}¢ ã¢ï Á¢¢» çÜU ¼é}¢ ©S¢ ÜUè
çÚÁ¢G¢ ÜïU çH²ï ²ïã ÜU¢}¢ ÜUÚ Úãï ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã ¼é}ãï´ Ï¢éÚ¢ Á¢¢Ýïx¢è ¥¢ñÚ
¼é}¢ ÐÚ Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ Á¢GHèH ¥¢ñÚ ãHÜU¢ Á¢¢Ýïx¢è J ¼¢ï
»ÜU ¥GvGH}¢‹Î ¥¢Î}¢è ©S¢ ÜïU çH²ï ÜU¢ï§ü ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ï ¼Ä²¢Ú
Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ï ¥x¢Ú Ð¼¢ Ó¢H Á¢¢» çÜU ±¢ïã }¢ïÚè çÚÁ¢G¢
ÜïU çH²ï ÜU¢}¢ ÜUÚ Úã¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï Á¢GHèH
Á¢¢Ýï çHã¢Á¢G¢ »ï ç}¢SÜUèÝ Ï¢‹Îï ! ©S¢ ÜUè çÚÁ¢G¢ ± wG¢éàÝêÎè ÜïU çH²ï
ÜU¢}¢ ÜUÚ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï ¥ÐÝ¢ }¢vGS¢êÎ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ÜU¢ïçà¢à¢¢ïæ ÜU¢
}¢ÜüUÁ¢G Ï¢Ý¢ Á¢¢ï ¼éÛ¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUÚï Á¢¢ï ¼éÛ¢ï Ýï’}¢¼ ¥G¼G¢ ÜUÚï ¥ÐÝè
ÚãG}¢¼ ¼éÛ¢ ÐÚ çÝÀ¢±Ú ÜUÚï, ¼ïÚè §GÁGÁ¢G¼ ÜUÚï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¼éÛ¢ï
¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ Îï ÜUÚ wG¢éà¢ ¥¢ñÚ Ú¢Á¢Gè ÜUÚï ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ï çÝ²¢Á¢G
ÜUÚ Îï J ¥x¢Ú ¼ê ¥GvGH}¢‹Î ãñ ¼¢ï §S¢ Ýév¼ï ÜU¢ï Á¢GïãìÝ }¢ï´ çÏ¢Æ¢ J
Ó¢¢ñ‰¢¢ ©S¢êH :
çÁ¢S¢ à¢wGS¢ ÜïU Ð¢S¢ ÜU¢ïçà¢à¢ ± S¢§üG ÜU¢ »ïS¢¢ S¢Ú}¢¢²¢
}¢¢ñÁ¢êÎ ã¢ï çÁ¢S¢ ÜïU Á¢GÚè»G ±¢ïã Îé‹²¢ }¢ï´ S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇGï Ï¢¢Îà¢¢ã ÜUè çÚÁ¢G¢
¥¢ñÚ wG¢éà¢ÝêÎè ãG¢çS¢H ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ã¢ï, HïçÜUÝ ±¢ïã ©S¢ S¢ï Ï¢¢Îà¢¢ã¢ïæ
ÜUè wG¢éà¢ÝêÎè ¼¢ï ãG¢çS¢H Ý ÜUÚï Ï¢çËÜU ©S¢ S¢ï »ÜU Á¢¢MÏ¢ ÜUà¢(1)
ÜUè çÚÁ¢G¢ ± wG¢éà¢ÝêÎè ÜU¢ wG±¢ã¢æ Ï¢Ýï ¼¢ï ©S¢ ÜUè ²ïã ãGÚÜU¼ §S¢ Ï¢¢¼
ÜUè ÎHèH ãñ çÜU ²ïã à¢wGS¢ Ï¢ï ±éÜGUêÈGU ¥¢ñÚ ¥ãG}¢ÜGU ãñ S¢¢§Ï¢éÚ¢ü»(2)
Ýãè´, Ï¢Î Ï¢wG¼ ¥¢ñÚ Ï¢Î çÜGUS}¢¼ ãñ J S¢Ï¢ H¢ïx¢ §S¢ï ÜUãï´x¢ï : Á¢Ï¢
¥GÁ¢Gè}¢ Ï¢¢Îà¢¢ã ÜUè wG¢éà¢ÝêÎè ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ ¼ïÚï çH²ï }¢é}¢çÜUÝ ‰¢¢
¼¢ï ¼ê Ýï ©S¢ï ¼ÜüU ÜUÚ ÜïU »ÜU Á¢¢MÏ¢ ÜUà¢ ÜUè wG¢éàÝêÎè ãG¢çS¢H ÜUÚÝï
}¢ï´ v²¢ Ï¢ïã¼Úè }¢ãGS¢êS¢ ÜUè ? ¶G¢S¢ ÜUÚ Á¢Ï¢ çÜU Ï¢¢Îà¢¢ã ÜUè Ý¢Ú¢Á¢Gè
1.....Û¢¢ÇGê Hx¢¢Ýï ±¢Hï J 2.....¥GvGH}¢‹Î J
ÜUè ±Á¢ã S¢ï ±¢ïã Á¢¢MÏ¢ ÜUà¢ |¢è ¼éÛ¢ S¢ï Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ïx¢¢ J ¼¢ï §S¢ ¼GÚãG
Î¢ïÝ¢ï´ ÜUè wG¢éà¢ÝêÎè S¢ï ¼ê ã¢‰¢ {¢ï Ï¢ñÆ¢ J çÏ¢»ïGçÝãè ²ïãè ãG¢H çÚ²¢ÜU¢Ú
§‹S¢¢Ý ÜU¢ ãñ J Á¢Ï¢ çÜU §‹S¢¢Ý ¥ËH¢ã ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ ÜUè Á¢¢ï
§‹S¢¢Ý ÜUè ¼}¢¢}¢ }¢éçã}}¢¢¼ ± }¢éçàÜUH¢¼ ÜïU çH²ï ÜU¢ÈGUè ãñ, çÚÁ¢G¢
¥¢ñÚ wG¢éà¢ÝêÎè ãG¢çS¢H ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ¼¢ï ãGÜGUèÚ, Á¢G§üGÈGU, Ï¢ï ±évG¥G¼
}¢wGHêÜGU ÜUè çÚÁ¢G¢Á¢ê§ü ÜUè v²¢ Á¢GMÚ¼ ± ãG¢Á¢¼ ãñ ? çÈUÚ ¥x¢Ú
¼é}ã¢Úè çã}}¢¼ ÜU}¢Á¢G¢ïÚ ã¢ï ¥¢ñÚ ¼é}¢ Ï¢S¢èÚ¼ S¢ï ¶G¢Hè ã¢ï çÜU H¢
}¢éãG¢H¢(1) çÚÁ¢G¢» }¢wGHêÜGU ÜïU ãè ¼G¢çHÏ¢ ã¢ï ¼¢ï »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ |¢è
¼é}ãï´ ¥ÐÝ¢ §Ú¢Î¢ x¢GñÚ ÜUè çÚÁ¢G¢ S¢ï ¶G¢Hè ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝè
S¢§üG ± ÜU¢ïçà¢à¢ ¶G¢çHS¢ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï ã¢ïÝè Ó¢¢çã²ï v²êæçÜU
H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ÜéUGHêÏ¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜUè Ðïà¢¢çÝ²¢æ ©S¢è ÜïU ÜGUÏÁ¢Gï }¢ï´ ãñ´, ±¢ïã
çÎH¢ï´ ÜU¢ï ¼ïÚè ¼GÚÈGU Û¢éÜU¢ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ÝéÈGUêS¢ï §‹S¢¢Ýè(2) ÜU¢ï ¼ïÚ¢
x¢Ú±èÎ¢(3) Ï¢Ý¢ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢èÝï ¼ïÚè }¢ãGÏÏ¢¼ ± ©ËÈGU¼
S¢ï HÏ¢ÚñÁ¢G ÜUÚ Îïx¢¢ J ¼¢ï §S¢ ¼GÚãG ¼é}ãï´ ±¢ïã ÜéUÀ ç}¢Hïx¢¢ Á¢¢ï ¼é}¢
¥ÐÝè ÜU¢ïçà¢à¢ ¥¢ñÚ ÜGUSÎ ± §Ú¢Îï S¢ï ãG¢çS¢H Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼ï ‰¢ï
HïçÜUÝ ¥x¢Ú ¼é}¢ ¥ÐÝè ÜU¢ïçà¢à¢¢ï´ ÜU¢ï wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï
¶G¢çHS¢ Ý ÜUÚ¢ï Ï¢çËÜU çÚÁ¢G¢» }¢wGHêÜGU¢¼ ÜïU ãè ¼G¢çHÏ¢ Ï¢Ý¢ï ¼¢ï
»ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çÎH ¼é}¢ S¢ï ÈïUÚ Îïx¢¢
¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çÎH¢ï´ }¢ï´ ¼é}ã¢Úï }¢é¼¥GçËHÜGU ÝÈGUÚ¼ Ç¢H Îïx¢¢ ¥¢ñÚ
}¢wGHêÜGU ÜU¢ï ¼é}¢ ÐÚ Ý¢Ú¢Á¢G ÜUÚ Îïx¢¢ J ¼¢ï ¼é}ã¢Úï §S¢ Úç±Ä²ï S¢ï wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ |¢è Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ }¢wGHêÜGU |¢è Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï x¢§ü ¼¢ï »ïS¢ï
à¢wGS¢ ÜïU ¶GS¢¢Úï ¥¢ñÚ }¢ãGM}¢è ÜU¢ v²¢ çÆÜU¢Ý¢ !
1.....Á¢GMÚ J 2.....H¢ïx¢¢ï´ J 3.....}¢ãGÏÏ¢¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ J
çãGÜU¢²¼
ãGÁ¢GÚ¼ï ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè I S¢ï }¢‹ÜGUêH ãñ çÜU »ÜU à¢wGS¢
ÜUã¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ : wG¢éÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! }¢ñ́ »ïS¢è §GÏ¢¢Î¼ ÜUMæx¢¢ çÁ¢S¢ S¢ï
H¢ïx¢¢ḯ }¢ḯ }¢ïÚ¢ Ó¢Ó¢¢ü ã¢ï, ²ïã à¢wGS¢ Ý}¢¢Á¢G ÜïU çH²ï S¢Ï¢ S¢ï ÐãHï }¢çSÁ¢Î
}¢ḯ Î¢ç¶GH ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ S¢Ï¢ S¢ï ¥¢ç¶GÚ }¢çSÁ¢Î S¢ï çÝÜUH¼¢ J ¥±ÜGU¢¼ï
Ý}¢¢Á¢G }¢ḯ ãÚ ±vG¼ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG¼¢ ãè ÝÁ¢GÚ ¥¢¼¢, ã}¢ïà¢¢ Ú¢ïÁ¢G¢Î¢Ú
Úã¼¢, }¢Á¢¢çHS¢ï çÁ¢GRU }¢ḯ Ð¢Ï¢‹Îè S¢ï à¢ÚèÜU ã¢ï¼¢, S¢¢¼ }¢¢ã ÜU¢ ¥GS¢¢ü
±¢ïã §S¢è ¼GÚãG ÜUÚ¼¢ Úã¢ HïçÜUÝ §S¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU H¢ïx¢¢ḯ ÜU¢
Úç±Ä²¢ ²ïã ‰¢¢ çÜU Á¢Ï¢ |¢è ÜUãè´ S¢ï x¢éÁ¢GÚ¼¢ ¼¢ï S¢Ï¢ H¢ïx¢ ²ïãè ÜUã¼ï :
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ §S¢ çÚ²¢ÜU¢Ú ÜU¢ï Hï ¥¢ñÚ S¢æ|¢¢Hï, ¥¢ç¶GÚ ©S¢ Ýï
¥ÐÝï ¥¢Ð ÐÚ }¢H¢}¢¼ ÜUè ¥¢ñÚ ÜUã¢ çÜU }¢ïÚè §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ Ï¢‹Îx¢è
¼¢ï Á¢G¢»¥G x¢§ü ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ÜéUÀ Ý¼èÁ¢¢ Ýãè´ çÝÜUH¢ J ¥¢ç²‹Î¢ ÜïU
çH²ï }¢ñ́ Ï¢‹Îx¢è ± §GÏ¢¢Î¼ çS¢ÈüGU çÚÁ¢G¢» §H¢ãè ÜïU çH²ï ÜUMæx¢¢ J ©S¢
Ýï §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ÐãHï ÜUè çÝSÏ¢¼ }¢Á¢GèÎ §Á¢G¢ÈGU¢ Ý çÜU²¢ J Ï¢çËÜU
©¼Ýè ãè ç}¢vGÎ¢Ú }¢ï´ ÜUÚ¼¢ Úã¢, çÁ¢¼Ýè ç}¢vGÎ¢Ú }¢ï´ ÐãHï ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ J ©S¢
Ýï çS¢ÈüGU çÝÄ²¼ }¢ï´ ¼ÏÎèHè ÜUè ¥¢ñÚ §S¢ }¢ḯ §wGH¢S¢ ÐñÎ¢ çÜU²¢ J §S¢
ÜïU Ï¢¢’Î Á¢ã¢æ S¢ï |¢è ±¢ïã x¢éÁ¢GÚ¼¢ S¢Ï¢ ²ïãè ÜUã¼ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÈéUGH¢æ à¢wGS¢ ÐÚ ÚãG}¢¼ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢», ²ïã çãGÜU¢²¼ Ï¢²¢Ý ÜUÚÝï
ÜïU Ï¢¢’Î ãGÁ¢GÚ¼ï §}¢¢}¢ ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè I Ýï ²ïã ¥¢²¼ ÐÉGè J
Á¢¢ï H¢ïx¢ §ü}¢¢Ý H¢» ¥¢ñÚ ÝïÜU ÜU¢}¢
çÜU²ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥G‹¢ ÜGUÚèÏ¢
©Ý ÜïU çH²ï Î¢ïS¼è ¥¢ñÚ }¢é±g¼ (2)
ÐñÎ¢ ÜUÚ Îïx¢¢ J (3)
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã Á¢¢ï §ü}¢¢Ý H¢» ¥¢ñÚ ¥ÓÀï ÜU¢}¢
çÜU²ï ¥GÝ ÜGUÚèÏ¢ ©Ý ÜïU çH²ï ÚãGì}¢¢Ý }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUÚ Îïx¢¢ J
2.....}¢ãGÏÏ¢¼ J
²¢’Ýè ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ wG¢éÎ |¢è ©Ý S¢ï Î¢ïS¼è ÜUÚïx¢¢
¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çÎH¢ï´ }¢ï´ |¢è ©Ý ÜUè Î¢ïS¼è ¥¢ñÚ }¢é±g¼ Ç¢H Îïx¢¢ J
çÜUS¢è Ýï Ï¢ãé¼ ÆèÜU ÜUã¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢» ¥à¥G¢Ú : (1) »ï H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ãG}Î¢ï S¢±¢Ï¢ ÜïU ¼G¢çHÏ¢ ¼ê

¥ÐÝï ¥G}¢H S¢ï »ÜU ¥}¢íï }¢éãG¢H(1) ÜU¢ ÜGUSÎ ÜUÚ Úã¢ ãñ J
(2) ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ çÚ²¢ÜU¢Ú ÜU¢ï Ý¢ÜU¢}¢ ± Ý¢}¢éÚ¢Î ÜUÚ¼¢ ãñ,
©S¢ ÜUè S¢§ü(2)
G ¥¢ñÚ }¢à¢vGÜGU¼ ÜU¢ï Ï¢ïÜU¢Ú ÜUÚ Îï¼¢ ãñ J
(3) Á¢¢ï }¢éH¢ÜGU¢¼ï ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ©}}¢èÎ±¢Ú ã¢ï ±¢ïã ©S¢ ÜïU ÇÚ
S¢ï ¥ÐÝï ¥zG¥G¢H }¢ï´ §wGH¢S¢ ÐñÎ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ J
(4) Á¢‹Ý¼ ¥¢ñÚ Î¢ïÁ¢G¶G ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ }¢ï´ ãñ´ §S¢ çH²ï ¥ÐÝï ¥¢’}¢¢H
©S¢è ÜU¢ï çÎ¶¢ ±¢ïã ¼éÛ¢ï ¥ÐÝè ¥G¼G¢¥¢ïæ S¢ï }¢¢H¢}¢¢H ÜUÚ Îïx¢¢ J
(5) H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ÜGUÏÁ¢G» §çwG¼²¢Ú }¢ï´ ÜéUÀ Ýãè´, ¼ê Ï¢ï S¢}¢Û¢è ÜïU Ï¢¢§GS¢
©Ý ÜïU çH²ï çÚ²¢ÜU¢Úè v²êæ ÜUÚ¼¢ ãñ ?
©GÁÏ¢ ÜU¢ Ï¢²¢Ý
ã}¢ §S¢ S¢ï Ï¢Ó¢¢± ÜïU çH²ï |¢è Ó¢‹Î Á¢GMÚè ¥¢ñÚ Á¢¢}¢ï¥G
©S¢êH Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãñ´ :
1.....Ý¢}¢é}¢çÜUÝ ÜU¢}¢ J 2.....ÜU¢ïçà¢à¢ J
ÐãH¢ ©S¢êH ²ïã ãñ çÜU çÏ¢H¢ à¢éÏ¢¢ Ï¢‹Îï ÜU¢ ÈïG ’H ©S¢è
±vG¼ }¢éÈGUèÎ ¥¢ñÚ ÜGU¢çÏ¢Hï »’ç¼Ï¢¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ Á¢Ï¢ çÜU ©S¢ï }¢ãGìÁ¢G
ãéGS¢êHï çÚÁ¢G¢» §H¢ãè ÜïU çH²ï çÜU²¢ Á¢¢» ±ÚÝ¢ §S¢ ÜUè ç}¢S¢¢H ©S¢
}¢Á¢GÎêÚ ÜUè ¼GÚãG ã¢ïx¢è Á¢¢ï çÜU S¢¢Ú¢ çÎÝ Î¢ï çÎÚã}¢¢ï´ ÜïU çH²ï }¢¢Ú¢
}¢¢Ú¢ çÈUÚ¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ ©S¢ Ó¢¢ïÜUèÎ¢Ú ÜUè ¼GÚãG ã¢ïx¢è Á¢¢ï çS¢ÈüGU Î¢ï ÐñS¢¢ï´
ÜïU çH²ï ¼}¢¢}¢ Ú¢¼ Á¢¢x¢¼ï ¥ÐÝè ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï çÝÜU¢H Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
»ïS¢ï Á¢ñS¢¢ çÜU ÜU¢Ú¢ïÏ¢¢Úè H¢ïx¢ }¢ãGìÁ¢G Ó¢‹Î çÅÜU¢ï´ ÜïU çH²ï à¢Ï¢¢ï Ú¢ïÁ¢G
¥ÐÝï ¥±ÜGU¢¼ï ¥GÁ¢GèÁ¢G¢(1) ÜU¢ï Á¢G¢»¥G ÜUÚ¼ï Úã¼ï ãñ´ J ¼¢ï çÈUÚ
Á¢Ï¢ Ï¢‹Î¢ }¢S¢HÝ }¢ãGìÁ¢G ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè wG¢éà¢ÝêÎè ÜïU çH²ï
»ÜU Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶¼¢ ãñ ¼¢ï ²êæ S¢}¢Û¢Ý¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜUè wG¢éàÝêÎè ÜUè ±Á¢ã S¢ï §S¢ Ú¢ïÁ¢Gï ÜUè Á¢Á¢G¢ ÜUè ç}¢S¢¢H Ýãè´ Á¢ñS¢¢
çÜU ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ Ýï wG¢éÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
}¢éçàÜUH¢¼ ÐÚ S¢Ï¢í ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï
Ï¢ï à¢é}¢¢Ú ¥Á¢í çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢ J
§S¢è ãGÎèS¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ±¢çÚÎ ãñ :
}¢ñæ Ýï ¥ÐÝï Ú¢ïÁ¢G¢Î¢Ú Ï¢‹Î¢ï´ ÜïU çH²ï »ïS¢¢ ¥Á¢í }¢é¼¥GÄ²Ý ÜUÚ Ú¶¢
ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ï çÜUS¢è ¥¢æ¶ Ýï Îï¶¢ ¼ÜU Ýãè´ ¥¢ñÚ Ý ãè çÜUS¢è ÜU¢Ý
Ýï ©S¢ï S¢éÝ¢ ¥¢ñÚ Ý ãè çÜUS¢è ÜïU çÎH ÐÚ ©S¢ ÜU¢ ¶ÅÜU¢ ¼ÜU x¢éÁ¢GÚ¢ J
Ï¢ãÚ S¢êÚ¼ Ï¢‹Î¢ Á¢Ï¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï »ÜU Ú¢ïÁ¢G
Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶¼¢ ãñ ¼¢ï §S¢ Ú¢ïÁ¢Gï ÜUè ÜGUè}¢¼ ¥¢ñÚ ¥Á¢í Ï¢ï ¥‹Î¢Á¢G(4) ã¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ §S¢è ¼GÚãG ¥x¢Ú Ï¢‹Î¢ çÜUS¢è Ú¢¼ }¢ãGìÁ¢G ãéSG ¢êHï çÚÁ¢G¢» §H¢ãè
1.....ÜGUè}¢¼è ±vG¼ J 2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : S¢¢çÏ¢Ú¢ï´ ãè ÜU¢ï ©Ý ÜU¢
S¢±¢Ï¢ |¢ÚÐêÚ çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢ Ï¢ï çx¢Ý¼è J
4.....Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ J

ÜUè ¶G¢ç¼GÚ çÜGU²¢}¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï §S¢ »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï ²ïã çÜGU²¢}¢
Ï¢ïà¢é}¢¢Ú »’Á¢G¢Á¢G ¥¢ñÚ »ãç¼}¢¢}¢ ÜU¢ }¢éS¼çãGÜGU(1) ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ Á¢ñS¢¢
çÜU ¥ËH¢ã ¼Ï¢¢ÚÜU ± ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
çÜUS¢è ÝzGS¢ ÜU¢ï §GË}¢ Ýãè´ çÜU ©S¢ ÜïU
¥¢’}¢¢H ÜU¢ Ï¢ÎH¢ ©S¢ ÜUè ¥¢æ¶¢ï´
ÜïU çH²ï çÜUS¢ ÜGUÎÚ Æ‹ÇÜU ÜU¢ }¢êçÁ¢Ï¢
ã¢ïx¢¢ J
Ï¢ãÚ ÐãéæÓ¢(3) ²ïã }¢¢’}¢êHè S¢è §GÏ¢¢Î¼ çÁ¢S¢ ÜUè ÜGUè}¢¼ Î¢ï
çÎÚã}¢ ²¢ MÐ²¢ ‰¢è, Á¢Ï¢ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè çÚÁ¢G¢ ÜïU
çH²ï ÜUè Á¢¢» ¼¢ï §S¢ ÜUè Ï¢ï Ï¢ã¢(4) ÜGUè}¢¼ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ Ï¢çËÜU ²êæ
S¢}¢çÛ¢²ï çÜU ¥x¢Ú çÜUS¢è »ÜU Í¢ÇGè }¢ï´ }¢ãGìÁ¢G çÚÁ¢G¢» §H¢ãè ÜïU Î¢ï
ÚÜU¥G¼ï´ ÐÉGè Á¢¢»æ Ï¢çËÜU »ÜU S¢¢æS¢ çÁ¢S¢ }¢ï´ “ ”
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï wG¢éà¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ÐÉG¢ Á¢¢» Á¢ñS¢¢ çÜU
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
Á¢¢ï à¢wGS¢ ÝïÜU ¥G}¢H ÜUÚï }¢Îü ã¢ï ²¢
¥G¢ñÚ¼ Á¢Ï¢ çÜU ±¢ïã §ü}¢¢ÝÎ¢Ú ã¢ï ¼¢ï
±¢ïã Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï´x¢ï Á¢ã¢æ ©‹ãï´
çÏ¢H¢ çãGS¢¢Ï¢¢ï çÜU¼¢Ï¢ ¶¢Ýï ÜU¢ï çÚÁGÜGU
çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢ J
1...ãGÜUG Î¢Ú J 2...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï çÜUS¢è Á¢è ÜU¢ï Ýãè´ }¢¢’Hê}¢ Á¢¢ï
¥¢æ¶ ÜUè Æ‹ÇÜU ©Ý ÜïU çH²ï ÀéÐ¢ Ú¶è ãñ çS¢H¢ ©Ý ÜïU ÜU¢}¢¢ḯ ÜU¢ J
3...Ï¢ãÚ ãG¢H J 4...Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ J 5...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ
Á¢¢ï ¥ÓÀ¢ ÜU¢}¢ ÜUÚï }¢Îü wG±¢ã ¥G¢ñÚ¼ ¥¢ñÚ ã¢ï }¢éS¢H}¢¢Ý ¼¢ï ±¢ïã Á¢‹Ý¼ }¢ï´
Î¢ç¶GH çÜU²ï Á¢¢»æx¢ï ±ã¢æ Ï¢ï çx¢Ý¼è çÚÁGÜGU Ð¢»æx¢ï J
çãGS¢¢Ï¢
²ïã »ÜU S¢¢æS¢ çÁ¢S¢ ÜUè Îé‹²¢Î¢Ú¢ï´ ÜïU ã¢æ ÜU¢ï§ü §GÁGÁ¢G¼ ±
ÜGUè}¢¼ Ýãè´ Á¢Ï¢ çÜU §S¢ ÜU¢ï çÚÁ¢G¢» §H¢ãè ÜïU ãéGS¢êH ÜïU çH²ï
§çS¼’}¢¢H çÜU²¢ Á¢¢» ¼¢ï ¼ê çÜU¼Ýï x¢GñÚ }¢¢’}¢êHè »’Á¢G¢Á¢G ÜU¢
}¢éS¼çãGÜGU ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï Ï¢‹Îï ÜU¢ï Îï¶Ý¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ±¢ïã à¢Ï¢¢ï Ú¢ïÁ¢G
¥ÐÝï §Ý ¥±ÜGU¢¼ï ¥GÁ¢GèÁ¢G¢ ÜU¢ï ÈéUGÁG¢êH ¥¢ñÚ Ï¢ïãêÎ¢ ÜU¢Ú¢ïÏ¢¢Ú }¢ï´
Á¢G¢»¥G ÜUÚ¼¢ ãé±¢ ÝÁ¢GÚ ¥¢¼¢ ãñ ÐS¢ ¥GvGH}¢‹Î ÜU¢ï ²ïã S¢¢ïÓ¢Ý¢
Ó¢¢çã²ï çÜU ±¢ïã ÈïG ’H Á¢¢ï çÜU çÏ¢H¢ çÚÁ¢G¢» §H¢ãè ÜéUÀ ÜGUè}¢¼ Ýãè´
Ú¶¼¢ ‰¢¢ ±¢ïãè ãéGS¢êHï çÚÁ¢G¢» §H¢ãè ÜïU ÝÁ¢GçÚ²ï S¢ï çÜUS¢ ÜGUÎÚ
à¢Ú¢ÈGU¼ ¥¢ñÚ »ãGç¼Ú¢}¢ ÜU¢ }¢éS¼çãGÜGU ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J çS¢±¢ §S¢ ÜU¢ ãÚ
ÈïGU’H wG¢éà¢ÝêçÎ²ï wG¢éÎ¢ ÜïU çH²ï ã¢ïÝ¢ H¢çÁ¢G}¢è ãñ ¼¢çÜU Îé‹²¢ ±
¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ãÚ ¼GÚãG S¢ï }¢éÈGUèÎ S¢¢çÏ¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ²êæ »ÜU
ç}¢S¢¢H Îè Á¢¢ S¢ÜU¼è ãñ çÜU }¢S¢HÝ ¥æx¢êÚ ÜU¢ ¶¢ïà¢¢ ²¢ ÚñãG¢Ý(1)
ÜU¢ çà¢x¢êÈGU¢(2) çÁ¢S¢ ÜUè Ï¢¢Á¢G¢Ú }¢ï´ »ÜU Î}¢ÇGè(3) ²¢ ÐñS¢¢ ÜGUè}¢¼
ã¢ï ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü §S¢ ÜU¢ï Ï¢¢Îà¢¢ã ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ Ï¢¼G¢ñÚï ãçÎÄ²¢ Ðïà¢
ÜUÚï ¥¢ñÚ ±¢ïã Ï¢¢Îà¢¢ã §S¢ ãGÜGUèÚ S¢ï ¼¢ïãìGÈïGU ÜU¢ï à¢ÚÈGïU ÜGUÏ¢êçHÄ²¼
Ï¢wGà¢ï ¥¢ñÚ wG¢éà¢è S¢ï »ÜU ãÁ¢G¢Ú ¥à¢ÚÈGUè Îï Îï ¼¢ï ±¢ïã ãGÜGUèÚ à¢ñ
ãéGS¢êHï çÚÁ¢G¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï »ÜU ãÁ¢G¢Ú ÎèÝ¢Ú ÜUè ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
±¢ïã §S¢ ÜU¢ï ÜGUÏ¢êH Ý ÜUÚï ¼¢ï §S¢ ÜUè ÜGUè}¢¼ ±¢ïãè ÐñS¢¢ ²¢ Î}¢ÇGè
ÐÇGïx¢è, §S¢è ¼GÚãG Ï¢‹Îï ÜïU Á¢é}H¢ ¥¢’}¢¢H(4) ÜUè ÜñUçÈGUÄ²¼ ãñ çÜU
§Ý ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ §¼Ú¢Ý¢ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜïU ¥¢’}¢¢H ÜUè ¼ãGÜGUèÚ ÜUÚÝ¢
Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï »ÜU }¢¢ïãçHÜU à¢ñ(5) ãñ Ï¢çËÜU ²ïã §çË¼Á¢¢ ÜUÚÝè
Á¢GMÚè ãñ çÜU »ï ¥ËH¢ã ²ïã S¢Ï¢ ¼ïÚ¢ ãè ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ ãñ ¼ïÚè
¼¢ñÈGUèÜGU S¢ï S¢Ï¢ ÜéUÀ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU Ï¢‹Îï ÜïU Á¢é}H¢ ¥vG±¢H ± ¥zG¥G¢H
Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ }¢êçÁ¢Ï¢ï ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢(6) ã¢ï´ J
1...»ÜU wG¢éàÏ¢êÎ¢Ú Ð¢ñÎï J 2...ÜUHè J 3...ÐñS¢ï ÜU¢ Ó¢¢ñ‰¢¢ çãGSS¢¢ J 4...¼}¢¢}¢
¥¢’}¢¢H J 5...ãH¢ÜU ÜUÚ ÎïÝï ±¢Hè Ó¢èÁ¢G J 6...¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢ J
¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ ¥SH ²ïã ãñ çÜU ¼é}ãï´ }¢¢’Hê}¢ ãñ çÜU Îé‹²¢ ÜïU
Ï¢¢Îà¢¢ã Á¢Ï¢ çÜUS¢è ¥¢Î}¢è ÜU¢ï ÜU¢ï§ü ¶¢Ý¢ ²¢ }¢à¢MÏ¢ ²¢ çHÏ¢¢S¢
²¢ Ó¢‹Î »ÜU ÈGU¢Ýè çÎÚã}¢¢ï ÎèÝ¢Ú ¥G¼G¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¼¢ï ±¢ïã ¥¢Î}¢è
çÎÝ Ú¢¼ ©S¢ Ï¢¢Îà¢¢ã ÜUè ç¶GÎ}¢¼ Ï¢Á¢¢ H¢¼¢ ãñ ãG¢H¢æçÜU §S¢
ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ çÁ¢GËH¼ |¢è ã¢ï¼è ãñ ±¢ïã ©S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ §S¢ ¼GÚãG
¶ÇG¢ Úã¼¢ ãñ çÜU ©S¢ ÜïU Ð¢ª Ï¢ï ãGS¢ ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ Ï¢¢Îà¢¢ã
¥ÐÝè S¢é±¢Úè ÐÚ S¢é±¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ Î¢ñÇG¼¢
ãñ ÜU|¢è S¢¢Úè S¢¢Úè Ú¢¼ ©S¢ ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ ÐãÚ¢ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜU|¢è
Îéà}¢Ý S¢ï }¢éÜGU¢Ï¢Hï ÜUè Ý¢ñÏ¢¼ ¥¢¼è ãñ ¼¢ï ¥ÐÝè ±¢ïã Á¢¢Ý ©S¢ ÐÚ
ÜéUGÚÏ¢¢Ý ÜUÚ Îï¼¢ ãñ Á¢¢ï ©S¢ï çÈUÚ ÜU|¢è Ý ç}¢H S¢ÜïUx¢è ¥¢ñÚ ²ïã
¼}¢¢}¢ ç¶GÎ}¢¼ ¥¢ñÚ ¼vGHèÈGU ¥¢ñÚ ¶G¼GÚ¢¼ ¥¢ñÚ ÝévGS¢¢Ý çS¢ÈüGU §S¢
‰¢¢ïÇGï S¢ï ãGÜGUèÚ }¢Ý¢ÈGïU¥G ÜïU çH²ï Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚ Á¢¢¼¢ ãñ ãG¢H¢æçÜU
ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ ²ïã ¼}¢¢}¢ »ãGS¢¢Ý¢¼ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
ã¢ï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢¢Îà¢¢ã çS¢ÈüGU »ÜU Á¢G¢çãÚè S¢Ï¢Ï¢ ã¢ï¼¢ ãñ J çÈUÚ ¼ïÚ¢
±¢ïã ÚÏ¢ çÁ¢S¢ Ýï ¼éÛ¢ï ÐñÎ¢ çÜU²¢ Á¢Ï¢ çÜU ¼ïÚè ÜU¢ï§ü ãGÜGUèÜGU¼ Ý ‰¢è
çÈUÚ ¼ïÚè ¼<Ï¢Ä²¼ ÜUè ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ ¥ÓÀè ÜUè çÈUÚ ¼éÛ¢ ÐÚ ÎèÝè
Îé‹²¢±è ¥¢ñÚ Á¢¢Ýè Á¢G¢çãÚè ¥¢ñÚ Ï¢¢ç¼GÝè }¢Ý¢ÈGïU¥G ÜUè ¼éÛ¢ ÐÚ
Ï¢¢çÚà¢ Ï¢ÚS¢¢ Îè çÜU çÁ¢Ý ÜU¢ï S¢}¢Û¢Ýï S¢ï ¼ïÚè ¥GvGH ÈGUãì}¢ ¥¢ñÚ
çÈGUÚ¢S¢¼ ÜGU¢çS¢Ú ãñ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
¥x¢Ú ¼é}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU
»ãGS¢¢Ý¢¼ à¢é}¢¢Ú |¢è ÜUÚÝï Hx¢¢ï ¼¢ï
Ý ÜUÚ S¢ÜU¢ï J
çÈUÚ Îï¶ çÜU ¼ê Î¢ï ÚÜU¥G¼ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG¼¢ ãñ çÁ¢Ý }¢ï´ ÜU§ü »ÜU
Üé GS¢êÚ ¥¢ñÚ ÜU¢ï¼¢çã²¢æ ã¢ï¼è ãñ´ ¥¢ñÚ çÈUÚ §S¢ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ©S¢ Ýï ¼éÛ¢
S¢ï ¥¢ç²‹Î¢ ÜïU çH²ï Ï¢ïã¼ÚèÝ Á¢Á¢G¢ ¥¢ñÚ Úæx¢¢Úæx¢ Ý±¢çÁ¢Gà¢¢¼(2)
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥ËH¢ã ÜUè Ýï’}¢¼ï´ çx¢Ý¢ï ¼¢ï ©‹ãï´
à¢é}¢¢Ú Ý ÜUÚ S¢ÜU¢ïx¢ï J 2.....¼GÚãG ¼GÚãG ÜUè }¢ïãÚÏ¢¢çÝ²¢ï´ J
ÜU¢ ±¢’Î¢ ÈGUÚ}¢¢ Ú¶¢ ãñ ¥¢ñÚ çÈUÚ ¼ê §Ý ÚÜU¥G¢¼ ÜU¢ï Ï¢ãé¼ ÜéUÀ
S¢}¢Û¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §Ý ÐÚ }¢x¢GMÚ ã¢ï¼¢ ãñ ¥x¢Ú ¼ê x¢G¢ñÚ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ¼éÛ¢ï
}¢¢’Hê}¢ ã¢ïx¢¢ çÜU ²ïã ¥GvH G }¢‹Îè ÜU¢ ÜU¢}¢ Ýãè´ ãñ J §S¢ï ²¢Î Ú¶ J
¥¢ñÚ ¼èS¢Ú¢ ¥SH ²ïã ãñ çÜU »ïS¢¢ Ï¢¢Îà¢¢ã çÁ¢S¢ ÜUè
ç¶GÎ}¢¼ Îé‹²¢ ÜïU Ï¢¢Îà¢¢ã ¥¢ñÚ ©}¢Ú¢ ÜUÚ¼ï ã¢ï´ çÁ¢S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼
}¢ï´ Ï¢ÇïG Ï¢ÇGï ¥¢ñÚ S¢ÚÎ¢Ú H¢ïx¢ ÎS¼ Ï¢S¼¢(1) ¶ÇGï ã¢ï´ çÁ¢S¢ ÜUè
ç¶GÎ}¢¼ ÐÚ Î¢Ý¢²¢Ýï Á¢G}¢¢Ý¢(2) ¥¢ñÚ ©GÜGUH¢» ¥GSÚ(3) ÈGUºG
}¢ãGS¢êS¢ ÜUÚ¼ï ã¢ï´ çÁ¢S¢ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU ©GÜGUH¢ ¥¢ñÚ ©GH}¢¢ ÜUÚ¼ï ã¢ï´
çÁ¢S¢ ÜïU ¥¢x¢ï ¥¢x¢ï L¥S¢¢(4) ¥¢ñÚ ¥ÜU¢çÏ¢Ú(5) Î¢ñÇG¼ï ã¢ï´ ±¢ïã
Ï¢¢Îà¢¢ã ¥x¢Ú çÜUS¢è Ï¢¢Á¢G¢Úè ²¢ Îïã¢¼è ¥¢Î}¢è ÜU¢ï }¢ãGìÁ¢G ¥ÐÝï
ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï ¥ÐÝï ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ïÝï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ Ï¢wGà¢ Îï
çÁ¢S¢ ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ Ï¢¢Îà¢¢ã¢ḯ, Ï¢ÇGï H¢ïx¢¢ïæ, S¢ÚÎ¢Ú¢ḯ ¥¢ñÚ ©GH}¢¢ ±
ÈéUÁG ¢GH¢ ÜUè |¢èÇG Hx¢è ã¢ï ¥¢ñÚ çÈUÚ ±¢ïã Ï¢¢Îà¢¢ã §S¢ ÜU¢ï »ÜU
}¢é¥GÁÁ¢GÁ¢G }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ Á¢x¢ã Îï ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ÜU¢ï Ï¢ ÝÁ¢GÚï
ÐS¢‹Î(6) Îï¶ï ãG¢H¢æçÜU §S¢ }¢ï´ ÜU§ü »ÜU »ïGÏ¢ |¢è ã¢ï´ ¼¢ï v²¢ ²ïã Ýãè´
ÜUã¢ Á¢¢»x¢¢ çÜU §S¢ ãGÜGUèÚ §‹S¢¢Ý ÐÚ Ï¢¢Îà¢¢ã Ýï Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ ÜUÚ}¢
ÈGUÚ}¢¢²¢ J çÈUÚ ¥x¢Ú ²ïã ãGÜUG èÚ ¥ÐÝè Ý¢ÜU¢Ú¢ ç¶GÎ}¢¼ ÜUè ±Á¢ã S¢ï
Ï¢¢Îà¢¢ã ÐÚ ¥ÐÝ¢ »ãGS¢¢Ý Á¢¼¢Ýï Hx¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ï Ï¢ãé¼ ÜéUÀ S¢}¢Û¢ï
¥¢ñÚ §S¢ ÐÚ }¢x¢GMÚ ã¢ï ¼¢ï v²¢ ²ïã Ýãè´ ÜUã¢ Á¢¢»x¢¢ çÜU ±¢ïã ãGÎ ÎÁ¢ïü
ÜU¢ Ï¢ï ±éÜUG Èê UG ¥¢ñÚ Ð¢x¢H ¥¢Î}¢è ãñ çÁ¢S¢ï ÜU¢ï§ü çÜUS¢è çÜGUS}¢ ÜU¢ ã¢ïà¢
Ýãè´ ãñ, Á¢Ï¢ ²ïã Ï¢¢¼ S¢¢çÏ¢¼ ã¢ï x¢§ü ¼¢ï ¥Ï¢ S¢}¢Û¢Ý¢ Ó¢¢çã²ï çÜU
ã}¢¢Ú¢ }¢¢’Ï¢êÎï Ï¢ÚãGÜGU »ÜU »ïS¢¢ Ï¢¢Îà¢¢ã ãñ çÁ¢S¢ ÜUè ¼SÏ¢èãG¢¼
¥¢S}¢¢Ý Á¢G}¢èÝ ¥¢ñÚ §Ý ÜUè ¼}¢¢}¢ }¢¢ñÁ¢êÎ¢¼(7) ÜUÚ Úãè ãñ J
1...ã¢‰¢ Ï¢¢æ{ï ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜïU S¢¢‰¢ J 2...Á¢G}¢¢Ýï ÜïU Î¢çÝà¢}¢‹Î J 3...Á¢G}¢¢Ýï ÜïU
¥GvH
G }¢‹Î J 4...¥}¢èÚ J 5...Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï H¢ïx¢ J 6...ÐS¢‹ÎèÎx¢è ÜUè ÝÁ¢GÚ S¢ï J
7...¼}¢¢}¢ }¢wGHêÜGU¢¼ J
ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G »ïS¢è Ýãè´ Á¢¢ï ©S¢ ÜUè ãG}Î
¥¢ñÚ ¼SÏ¢èãG Ý Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼è ã¢ï J
¥¢ñÚ »ÜU »ïS¢¢ }¢¢’Ï¢êÎ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ¼}¢¢}¢ ¥¢S}¢¢Ý
¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝï´ S¢Á¢Î¢ ÚñÁ¢G ãñ´ wG±¢ã wG¢éà¢è S¢ï ²¢ Ý¢wG¢éà¢è S¢ï ¥¢ñÚ §S¢
ÜïU ¥GvÏG ¢¢ ¥G¢çH²¢ ÜïU wG¢ég¢}¢ }¢ḯ S¢ï ãñæ J çÁ¢Ï¢íèHï ¥}¢èÝ, }¢èÜU¢§üH,
§SÚ¢ÈGUèH, §GÁ¢GÚ¢§üH ¥¢ñÚ ¥Gà¢ü ©Æ¢Ýï ±¢Hï çÈGUçÚà¼ï ÜUMüÏ¢è(2) ¥¢ñÚ
MãG¢Ýè(3) ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ }¢H¢§ÜU» }¢éÜGUÚüÏ¢èÝ çÜU çÁ¢Ý ÜUè ¼¢’Î¢Î
ÜU¢ï ¥ËH¢ã ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü |¢è Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢, Ï¢¢
±éÁ¢êÎ ²ïã çÜU §Ý ÜïU }¢ÜGU¢}¢¢¼ Ï¢ÇGï Ï¢éH‹Î ãñ´ §Ý ÜïU ÝéÈGUêS¢ Ð¢ÜU ãñ´
§Ý ÜUè §GÏ¢¢Î¼ |¢è Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ ãñ, ¥¢ñÚ çÈUÚ §S¢è ÜïU Ï¢¢Ï¢ï
¥G¢Hè ÜïU ¶G¢çÎ}¢ ãñ´ ÝêãG (j), §Ï¢í¢ãè}¢ (j), }¢êS¢¢
(j) §üGS¢¢ (j) ¥¢ñÚ }¢éãG}}¢Î (6),Á¢¢ï
¼}¢¢}¢ ÜU¢§Ý¢¼ ÜU¢ wG¢éH¢S¢¢ ãñ´ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU §GH¢±¢ ÎêS¢Úï ¥ç}Ï¢²¢
¥¢ñÚ ÚS¢êH |¢è wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè §Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ï´ ¥¢ñÚ S¢H¢}¢ Ý¢çÁ¢GH
ã¢ḯ ãG¢H¢æçÜU §Ý ÜïU }¢Ú¢ç¼Ï¢ Ï¢ÇGï Ï¢éH‹Î §Ý ÜïU }¢Ý¢çÜGUÏ¢ ¥GÁ¢GèÁ¢G ¥¢ñÚ
}¢ÜGU¢}¢¢¼ Ï¢éÁ¢G éx¢ü ¥¢ñÚ ¥G¢Î¢¼ Á¢HèH ãñ́ J çÈUÚ ©GH}¢¢, ¥§}}¢¢, ÝïÜU
H¢ïx¢ ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÎ |¢è ¥ÐÝï Ï¢éÁ¢G xé ¢ü }¢Ú¢ç¼Ï¢ ¥¢ñÚ Ð¢ÜU ¥Á¢S¢¢}¢ ¥¢ñÚ
§GÏ¢¢Î¢¼ï ÜUS¢èÚ¢ ¶G¢çHS¢¢ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ |¢è ©S¢è ÜUè Ó¢¢ñ¶Å ÜïU xG¢H é ¢}¢ ãñ´ J
¥¢ñÚ Îé‹²¢ ÜïU Ï¢¢Îà¢¢ã ¥¢ñÚ Á¢¢çÏ¢Ú H¢ïx¢ ©S¢ ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ÜïU
»ÜU ¥ÎÝ¢ ¶G¢çÎ}¢ ãñ´ çÝã¢²¼ çÁ¢GËH¼ S¢ï ©S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï S¢Á¢Î¢
ÚñÁ¢G ã¢ï¼ï ãñ´, çÝã¢²¼ wG¢éÁG¢ê¥G ± wG¢éà¢ê¥G S¢ï ©S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ¥ÐÝï Ó¢ïãÚï
¶G¢ÜU ÐÚ Ú¶¼ï ãñ´ Ú¢ï Ú¢ï ÜUÚ ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜïU S¢¢‰¢ ¥ÐÝè ãG¢Á¢¼ï´ ©S¢ ÜïU
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G Ýãè´ Á¢¢ï ©S¢ï S¢Ú¢ã¼è (¼¢’ÚèÈGU
ÜUÚ¼è) ãé§ü ©S¢ ÜUè Ð¢ÜUè Ý Ï¢¢ïHï J
2.....¥¢’H¢ ÎÚÁ¢ï ÜïU çÈGUçÚà¼ï J 3.....ÚãG}¢¼ ÜïU çÈGUçÚà¼ï J
S¢¢}¢Ýï Ðïà¢ ÜUÚ¼ï ãñ́ ©S¢ ÜUè wG¢éÎ¢±‹Îè ¥¢ñÚ ¥ÐÝè xG¢éH¢}¢è ÜU¢ §ÜGUÚ¢Ú
S¢ÁÎ» ©GÏ¢êçÎÄ²¼ S¢ï ÜUÚ¼ï ãñ´ çÈUÚ ±¢ïã ÜU|¢è §Ý ÜUè ¼GÚÈGU çÝx¢¢ã
©Æ¢¼¢ ãñ ¥ÐÝï ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï §Ý ÜUè ãG¢Á¢¼ï´ ÐêÚè ÜUÚ¼¢ ãñ ¥ÐÝï
ÜUÚ}¢ S¢ï §Ý ÜUè ¼vGS¢èÚ¢¼(1) S¢ï ÎÚx¢éÁ¢GÚ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÈUÚ ©S¢
Ýï ¥ÐÝè ©S¢ ¥GÁ¢G}¢¼ ¥¢ñÚ Á¢H¢H ¥¢ñÚ Ï¢¢Îà¢¢ãè ¥¢ñÚ ÜU}¢¢H ÜïU
¼éÛ¢ ÜU¢ï Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ¼ïÚè ãGÜUG ¢Ú¼ ¼ïÚï ©G²êÏ¢ ¥¢ñÚ ¼ïÚè x¢‹Îx¢è ÜïU ¥ÐÝï
ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ïÝï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ Ï¢wGà¢ Îè ãñ ãG¢H¢æçÜU ¼ïÚè
ãñçG S¢Ä²¼ ²ïã ãñ çÜU ¥x¢Ú ¼ê ¥ÐÝï à¢ãÚ ÜïU S¢ÚÎ¢Ú S¢ï Î¢ç¶GHï ÜUè
§Á¢¢Á¢G¼ }¢¢æx¢ï ¼¢ï ¼éÛ¢ï §Á¢¢Á¢G¼ Ý ç}¢Hï ¥x¢Ú ¥ÐÝï }¢ãGËHï ÜïU S¢ÚÎ¢Ú
S¢ï x¢éz¼G ìx¢ê ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ãï ¼¢ï ±¢ïã ¼éÛ¢ S¢ï Ý Ï¢¢ïHï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼ê ¥ÐÝï à¢ãÚ
ÜïU ãG¢çÜU}¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï S¢Á¢Î¢ ÚñÁ¢G ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã ¼±ÁÁ¢¢ïã |¢è Ý ÜUÚï J
¥¢ñÚ ©S¢ ¥ËH¢ã Ýï ¼éÛ¢ï §Á¢¢Á¢G¼ Îï Ú¶è ãñ çÜU ¼ê ©S¢
ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚï ©S¢ ÜUè S¢Ý¢ ÜUãï ©S¢ï }¢é¶G¢¼GÏ¢ ÜUÚ S¢ÜïU Ï¢çËÜU
¥ÐÝè ãG¢Á¢¼ï´ ©S¢ ÐÚ Ðïà¢ ÜUÚï J çÎH ¶¢ïH ÜUÚ Ï¢¢¼ï´ ÜUÚï ¥ÐÝè
Á¢GMçÚ²¢¼ ©S¢ S¢ï }¢¢æx¢ Hï ¥¢ñÚ ¼ïÚè ¼}¢¢}¢ }¢éÚ¢Îï´ ÐêÚè ÜUÚï J çÈUÚ
±¢ïã ¼ïÚè §Ý Î¢ï Úv¥G¼¢ï´ S¢ï wG¢éà¢ ãñ ãG¢H¢æçÜU §Ý }¢ï´ Ï¢ãé¼ S¢ï ©G²êÏ¢
ãñ´ ¥¢ñÚ çÈUÚ §Ý ÐÚ §¼Ý¢ S¢±¢Ï¢ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ çÜU çÜUS¢è §‹S¢¢Ý
ÜïU çÎH }¢ï´ §S¢ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ |¢è Ýãè´ ¥¢ S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ çÈUÚ ¼ê ¥ÐÝè
§Ý Î¢ï ÚÜU¥G¼¢ï´ ÐÚ }¢x¢GMÚ ãñ ¥¢ñÚ §Ý ÜU¢ï Ï¢ãé¼ ÜéUÀ S¢}¢Û¢¼¢ ãñ
¥¢ñÚ Ï¢ÇG¢ Á¢¢Ý¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU
»ãGS¢¢Ý¢¼ ÜU¢ï Ýãè´ S¢}¢Û¢¼¢ ¼ê çÜU¼Ý¢ Ï¢éÚ¢ xG¢éH¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ çÜU¼Ý¢
Á¢¢çãH §‹S¢¢Ý ãñ J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè S¢ï }¢ÎÎ ÜUè ÎÚwG±¢S¼
ãñ ¥¢ñÚ §S¢ Á¢¢çãH ÝzGS¢ ÜUè çà¢ÜU¢²¢¼ ©S¢è ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ãñ´ ¥¢ñÚ
çS¢ÈüGU ©S¢è ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ãñ J §S¢ ÜU¢ï ²¢Î Ú¶ J
1.....¶G¼G¢¥¢ïæ J
ÈGUSH
¥Ï¢ »ÜU ¥¢ñÚ ¼GÚèÜGï S¢ï Îï¶¢ï çÜU ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢
Ï¢¢Îà¢¢ã ¼ãG¢§ÈGU ¥¢ñÚ ãÎ¢²¢ ÝÁ¢Gí ÜUÚÝï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ Ï¢wGà¢ï ¥¢ñÚ ©S¢
ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ©}¢Ú¢, ÜéUÏ¢Ú¢, L¥S¢¢, ©GÜGUH¢ ¥¢ñÚ Î¢ñH¼}¢‹Î H¢ïx¢
ÜGUè}¢¼è ãèÚ¢ï´, ÝÈGUèS¢ Á¢G¶GèÚ¢ï´ Ï¢ï ¥‹Î¢Á¢G(1) }¢¢H¢ï Î¢ñH¼ ÜïU ¼ãG¢§ÈGU
Ðïà¢ ÜUÚÝï Hx¢ï´ çÈUÚ ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü S¢ÏÁ¢Gè ÈGUÚ¢ïà¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’}¢êHè S¢ÏÁ¢Gè
²¢ ÜU¢ï§ü Îïã¢¼è ¥æx¢êÚ ÜU¢ x¢éÓÀ¢ Ðïà¢ ÜUÚï çÁ¢S¢ ÜUè ÜGUè}¢¼ »ÜU Î}¢ÇGè
²¢ »ÜU Úœ¢è(2) |¢Ú ã¢ï ¥¢ñÚ §Ý Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï H¢ïx¢¢ï´ ¥¢ñÚ Î¢ñH¼ }¢‹Î¢ï´
ÜïU x¢éÚ¢ñã }¢ï´ Í¢éS¢ Á¢¢» Á¢¢ï Ï¢ïã¼ÚèÝ ¼ãG¢§ÈGU Hï ÜUÚ ¶ÇGï ã¢ï´ ¥¢ñÚ çÈUÚ
±¢ïã Ï¢¢Îà¢¢ã ©S¢ ÈGUÜGUèÚ S¢ï ©S¢ ÜU¢ ãçÎÄ²¢(3) ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ Hï
¥¢ñÚ ©S¢ï ÐS¢‹ÎèÎx¢è ¥¢ñÚ ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ ÜUè çÝx¢¢ã S¢ï Îï¶ï ¥¢ñÚ ©S¢
ÜïU çH²ï ç¶GË¥G¼ï ÈGU¢ç¶GÚ¢(4) ¥¢ñÚ §GÁGÁ¢G¼ ± »ãGç¼Ú¢}¢ ÜU¢ ãéGv}¢
S¢¢çÎÚ ÈGUÚ}¢¢» ¼¢ï v²¢ ²ïã ©S¢ ÜU¢ §ç‹¼ã¢§ü ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ Ý ã¢ïx¢¢ J
çÈUÚ ¥x¢Ú ²ïã ÈGUÜGUèÚ Ï¢¢Îà¢¢ã ÐÚ »ãGS¢¢Ý Á¢¼¢Ýï Hx¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï
ãçÎÄ²ï ÜU¢ï Ï¢ãé¼ ÜéUÀ S¢}¢Û¢ï ¥¢ñÚ Ï¢¢Îà¢¢ã ÜïU »ãGS¢¢Ý ÜU¢ ¼Á¢GçÜUÚ¢
ÜUÚÝ¢ |¢êH Á¢¢» ¼¢ï v²¢ ©S¢ï Îè±¢Ý¢, Ï¢ÎãG±¢S¢ ²¢ Ï¢ï ±éÜGUêÈGU ¥¢ñÚ
Ï¢Î ¼}¢èÁ¢G ¥¢ñÚ §ç‹¼ã¢§ü Ý¢Î¢Ý Ý S¢}¢Û¢¢ Á¢¢»x¢¢ ?
¥Ï¢ ¼éÛ¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU Á¢Ï¢ ¼ê wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï
¶ÇG¢ ã¢ï ¥¢ñÚ Î¢ï ÚÜU¥G¼ ¥Î¢ ÜUÚï ¼¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ïÝï ÐÚ Á¢GÚ¢ S¢¢ïÓ¢ çÜU
§S¢ Ú¢¼ }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ çÜU¼Ýï ¶G¢çÎ}¢(5)
¶ÇGï ãé±ï ã¢ï´x¢ï Á¢G}¢èÝ ÜïU }¢éwG¼çHÈGU x¢¢ïà¢¢ï´ }¢ï´, Á¢æx¢H¢ï´, S¢}¢‹ÎÚ¢ï´,
Ðã¢ÇG¢ḯ ¥¢ñÚ à¢ãÚ¢ḯ }¢ḯ ÜU§ü »ÜU §çS¼ÜGU¢}¢¼ ±¢Hï, çS¢gèÜGU, ¶G¢§ÈGU ,
}¢éà¼¢ÜGU, }¢éÁ¼çãÎèÝ ¥¢ñÚ ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜïU x¢éÚ¢ñã ¥¢ñÚ x¢G¢ñÚ
1...Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ J 2...±ÁGÝ ÜUè ç}¢vGÎ¢Ú Á¢¢ï ¥¢Æ Ó¢¢±H ÜïU Î¢Ý¢ḯ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú
ã¢ï¼¢ ãñ J 3...¼¢ïãGìÈGU¢ J 4...§GÁGÁ¢G¼ ±¢H¢ çHÏ¢¢S¢ J 5...§GÏ¢¢Î¼ x¢éÁ¢G¢Ú J
ÜUÚ çÜU §S¢ Í¢ÇGè }¢ï´ wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ çÜU¼Ýè ãè
¶G¢çHS¢ §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ ¶¢ïÅ(1) S¢ï }¢éÏ¢Ú¢ü(2) ç¶GÎ}¢¼(3) Ðïà¢ ã¢ï
Úãè ã¢ïx¢è ? ¥¢ñÚ ±¢ïã |¢è ÇÚÝï ±¢Hï H¢ïx¢¢ï´, Ð¢ÜU Á¢GÏ¢¢Ý¢ï´, Ú¢ïÝï ±¢Hè
¥¢æ¶¢ï´, ¥¢Ï¢¢Î çÎH¢ï´, Ð¢ÜU S¢èÝ¢ï´ ¥¢ñÚ ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú H¢ïx¢¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU
S¢ï ¥¢ñÚ ¼ïÚè Ý}¢¢Á¢G ¥x¢Ó¢ïü ¼ê Ýï §S¢ ÜU¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG ¥Î¢ ÜUÚÝï }¢ï´
§S¢ ÜïU §wGH¢S¢ ¥¢ñÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼Gè }¢ï´ ¥ÐÝè ¼G¢ÜGU¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ÜU¢ïçà¢à¢
ÜUè ã¢ïx¢è HïçÜUÝ çÈUÚ |¢è ©S¢ Ï¢¢Îà¢¢ãï ¥GÁ¢Gè}¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ Ðïà¢
ã¢ïÝï ÜïU ÜGU¢çÏ¢H ÜUã¢æ ãñ ! ¥¢ñÚ §Ý §GÏ¢¢Î¢¼ ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ ©S¢ ÜUè
v²¢ ãGñçS¢Ä²¼ ãñ Á¢¢ï ±ã¢æ Ðïà¢ ã¢ï Úãè ãñ´ v²êæçÜU ¼ê Ýï §S¢ï x¢G¢çÈGUH
çÎH S¢ï ¥Î¢ çÜU²¢ çÁ¢S¢ }¢ï´ ¼GÚãG ¼GÚãG ÜïU ©G²êÏ¢ à¢¢ç}¢H ‰¢ï, Ï¢ÎÝ
x¢éÝ¢ã¢ïæ ÜUè ¥¢HêÎx¢è S¢ï Ý¢Ð¢ÜU ‰¢¢ ¥¢ñÚ Á¢GÏ¢¢Ý ÈéUGÁG¢êH ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã
ÜUè Ï¢¢¼¢ï´ S¢ï çH‰¢ÇGè ãé§ü ‰¢è çÈUÚ »ïS¢è Ý}¢¢Á¢G ©S¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´
Ðïà¢ ã¢ïÝï ÜïU ÜGU¢çÏ¢H ÜUã¢æ ‰¢è ¥¢ñÚ ÚÏÏ¢éH §GÁGÁ¢G¼ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´
ãçÎÄ²¢ ÜUÚÝï ÜUè §S¢ }¢ï´ ÜU¢ñÝ S¢è S¢H¢çãGÄ²¼ ‰¢è J
ã}¢¢Úï à¢ñ¶G Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï ¥GvGH}¢‹Î ! x¢G¢ñÚ ÜUÚ
¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU Ý}¢¢Á¢G |¢ïÁ¢Ýï }¢ï´ ¼ê Ýï ÜU|¢è ±¢ïã ¼±ÁÁ¢¢ïã ÜUè ãñ
Á¢¢ï çÜUS¢è ¥}¢èÚ ¥¢Î}¢è ÜïU S¢¢}¢Ýï ¶¢Ý¢ Ðïà¢ ÜUÚ¼ï ±vG¼ ¼ê ÜUÚ¼¢ ãñ J
¥Ï¢ê Ï¢RU ±Ú¢üÜGU I ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï çÜU Á¢Ï¢ }¢ñ´
Ý}¢¢Á¢G S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï¼¢ ãêæ ¼¢ï ©S¢ ¥G¢ñÚ¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ à¢<}¢‹Îx¢è }¢éÛ¢
ÐÚ }¢éS¢ËH¼G ã¢ï Á¢¢¼è ãñ Á¢¢ï çÁ¢GÝ¢ S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ãé§ü ã¢ï J
çÈUÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï }¢ãGìÁ¢G ¥ÐÝï ÈGUÁGH¢ï
ÜUÚ}¢ S¢ï §Ý Î¢ï ÚÜU¥G¼¢ï´ ÜUè ÜGUÎí ¥zGÁ¢G¢§ü ÜUè ¥¢ñÚ §Ý ÐÚ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGï
S¢±¢Ï¢ ÜU¢ ±¢’Î¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ J ãG¢H¢æçÜU ¼ê ©S¢ ÜU¢ xG¢éH¢}¢ ãñ, ©S¢ ÜU¢
çÎ²¢ ãé±¢ ¶¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÈUÚ ²ïã ¥G}¢H |¢è ©S¢è ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ¥¢ñÚ
1.....ç}¢H¢±Å J 2.....Ð¢ÜU ± S¢¢ÈGU J 3.....§GÏ¢¢Î¼ J
§}¢Î¢Î S¢ï ¼ê Ýï çÜU²¢ ãñ çÈUÚ Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ §Ý ¼}¢¢}¢ Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜïU ¼ê §Ý
ÐÚ }¢x¢GMÚ ãñ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ªÐÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU »ãGS¢¢Ý ÜU¢ï
|¢êH Úã¢ ãñ J wG¢éÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! ²ïã ¼}¢¢}¢ ¥GÁ¢¢§Ï¢¢¼ }¢ï´ S¢ï ¥GÁ¢èÏ¢
Ó¢èÁ¢G ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ S¢éÎêÚ »ïS¢ï Á¢¢çãH ãè S¢ï ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´
ÜU¢ï§ü ¥GvGH Ý ã¢ï ¥¢ñÚ »ïS¢ï x¢G¢çÈGUH S¢ï çÁ¢S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü Á¢GïãìÝ Ý ã¢ï
¥¢ñÚ ²¢ çÈUÚ çÜUS¢è }¢éÎ¢ü çÎH S¢ï çÁ¢S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü |¢H¢§ü Ý ã¢ï J §S¢
ÜU¢ï ²¢Î Ú¶, ã}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè S¢ï ©S¢ ÜïU ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ ÜU¢
±¢çS¢¼G¢ Îï ÜUÚ Ï¢ïã¼ÚèÝ çÜUÈGU¢²¼ ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ J
ÈGUSH
çÈUÚ §Ý x¢éÁ¢G¢çÚà¢¢¼ ÜïU Ï¢¢’Î ÜUãêæx¢¢ çÜU »ï §‹S¢¢Ý ! §S¢ Í¢¢Åè
}¢ḯ ¥ÐÝè wG±¢Ï¢ï x¢GzGH¼ S¢ï Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ï ±ÚÝ¢ ¶GS¢¢Ú¢ ©Æ¢»x¢¢, ²ïã
Í¢¢Åè Ï¢ÇGè S¢wG¼ Îéà±¢Ú x¢éÁ¢G¢Ú, çÝã¢²¼ ÜUÇG±è ¥¢ñÚ ÝévGS¢¢Ý Îïã
ãñ Á¢¢ï ¼éÛ¢ï §S¢ Ú¢ã }¢ï´ Ðïà¢ ¥¢Ýè ãñ v²êæçÜU çÐÀHè ¼}¢¢}¢
¶¢§²¢ï´(1) ÜïU S¢}¢Ú¢¼(2) ²ãèæ ¥¢ ÜUÚ }¢é‹¼ãè(3) ã¢ï¼ï ãñ´ ¥x¢Ú
¼ê ²ã¢æ S¢ï Ï¢Ó¢ ÜUÚ çÝÜUH x¢²¢ ¼¢ï x¢GÝè}¢¼ ¥¢ñÚ ÈGU¢§Î¢ ãG¢çS¢H
ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÎêS¢Úè ¼GÚãG ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ãé±¢ ¼¢ï ¼}¢¢}¢
}¢ïãGÝ¼ Ú¢§x¢¢æ(4) Á¢¢»x¢è, ©}}¢èÎï´ ¶G¢ÜU }¢ï´ ç}¢H Á¢¢»x¢è, ©G}¢í
Á¢G¢»¥G ã¢ï Á¢¢»x¢è J çÈUÚ ¥Ï¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ²ïã ãñ çÜU §S¢ Í¢¢Åè }¢ï´
¼èÝ ©}¢êÚ ¥¢ ÜUÚ }¢éÁ¼}¢¥G(5) ã¢ï x¢» ãñ´ J
ÐãH¢ ²ïã ãñ çÜU }¢é¥G¢}¢H¢ çÝã¢²¼ Ï¢¢ÚèÜU ãñ ¥¢ñÚ
ÝévGS¢¢Ý Ï¢ÇG¢ S¢wG¼ ¥¢ñÚ ¶G¼GÚ¢¼ Ï¢ï ¥‹Î¢Á¢G, }¢é¥G¢}¢Hï ÜUè Ï¢¢ÚèÜUè
¼¢ï ²ïã ãñ çÜU ¥¢’}¢¢H }¢ï´ çÚ²¢ ¥¢ñÚ ©GÁÏ¢ ÜUè Ú¢ãï´ çÝã¢²¼ Ï¢¢ÚèÜU
ãñ´ §Ý ÐÚ ÎèÝè ©}¢êÚ }¢ï´ Ï¢S¢èÚ¼ Ú¶Ýï ±¢H¢ çÝã¢²¼ ¥GvGH}¢‹Î,
Ï¢ïÎ¢Ú çÎH ¥¢ñÚ ã¢ïà¢²¢Ú ¥¢Î}¢è ãè }¢éœ¢GH¥G ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
1...Í¢¢çÅ²¢ï´ J 2...Ý¼¢§Á¢ J 3...¶Gy}¢ J 4...Á¢G¢»¥G J 5...Á¢}¥G J
»ÜU Á¢¢çãH, ¶‹ÇÚ¢ ¥¢ñÚ x¢GzGH¼ ÜUè Ýè´Î S¢¢ï²¢ ãé±¢ ¥¢Î}¢è ÜUã¢æ
§Ý ÜU¢ï Á¢¢Ý S¢ÜU¼¢ ãñ !
}¢ñ´ Ýï ¥ÐÝï ©GH}¢¢» çÜUÚ¢}¢ S¢ï Ýñà¢¢ÐêÚ }¢ï´ S¢éÝ¢ J
Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ‰¢ï çÜU ¥G¼G¢ S¢éË¢}¢è I Ýï »ÜU ÜUÐÇG¢ çÝã¢²¼
¥ÓÀ¢ Ï¢éÝ¢, Ï¢ÇG¢ wG¢êÏ¢ S¢êÚ¼ ÜUÐÇG¢ ¼Ä²¢Ú ãé±¢ J ¥¢Ð ©S¢ï ©Æ¢
ÜUÚ Ï¢¢Á¢G¢Ú Hï x¢» ¥¢ñÚ Ï¢ÁGÁ¢G¢Á¢G(1) ÜU¢ï Á¢¢ ÜUÚ çÎ¶¢²¢ ©S¢ Ýï ©S¢
ÜUè ÜGUè}¢¼ Ï¢ãé¼ ‰¢¢ïÇGè Hx¢¢§ü ¥¢ñÚ ÜUã¢ çÜU §S¢ }¢ï´ ÈéUGH¢æ ÈéUGH¢æ »ïGÏ¢
ãñ´ ¼¢ï ¥G¼G¢ ( ) Ýï ©S¢ ÜU¢ï ±¢ÐS¢ Hï çH²¢ ¥¢ñÚ Ú¢ïÝï Hx¢ï ¥¢ñÚ
Ï¢ÇG¢ S¢wG¼ Ú¢ï» J Ï¢ÁGÁ¢G¢Á¢G ÜU¢ï §S¢ ÐÚ ÝÎ¢}¢¼ ãé§ü ¥¢ñÚ ¥¢Ð S¢ï
}¢¢’Á¢ïGÚ¼ ÜUÚÝï Hx¢¢ ¥¢ñÚ ¥G¼G¢ ( ) ÜUè }¢¢æx¢è ãé§ü ÜGUè}¢¼ ÎïÝï
ÐÚ ¼Ä²¢Ú ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ¥G¼G¢ ( ) Ýï ÜUã¢ : }¢ñ´ §S¢ çH²ï Ýãè´
Ú¢ï²¢, Ï¢çËÜU Ú¢ïÝï ÜUè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU }¢ñ´ ²ïã S¢‹¥G¼(2) Á¢¢Ý¼¢ ãêæ,
}¢ñ´ Ýï §S¢ ÜUÐÇGï ÜUè }¢Á¢GÏ¢ê¼Gè ¥¢ñÚ ÎéLS¼è ¥¢ñÚ wG¢êÏ¢ S¢êÚ¼è }¢ï´ Ï¢ãé¼
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè ²ã¢æ ¼ÜU çÜU }¢ïÚï Î¢çÝS¼ }¢ï´ §S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü »ïGÏ¢ Ý ‰¢¢, çÈUÚ
Á¢Ï¢ §S¢ ÜïU ©G²êÏ¢ ÜU¢ï Á¢¢ÝÝï ±¢Hï ÐÚ Ðïà¢ çÜU²¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï §S¢ ÜïU
©G²êÏ¢ Á¢G¢çãÚ ÜUÚ çÎ²ï çÁ¢Ý S¢ï }¢ñ´ Ï¢ï ¶GÏ¢Ú ‰¢¢ çÈUÚ ã}¢¢Úï ©Ý
¥¢’}¢¢H ÜU¢ v²¢ ãG¢H ã¢ïx¢¢ Á¢Ï¢ çÜU ÜUH ±¢ïã wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢
ÜïU ãéGÁG¢êÚ Ðïà¢ çÜU²ï Á¢¢»æx¢ï }¢¢’Hê}¢ Ýãè´ §Ý }¢ï´ çÜU¼Ýï ©G²êÏ¢ ¥¢ñÚ
ÝévGS¢¢Ý Á¢G¢çãÚ ã¢ïæx¢ï çÁ¢Ý S¢ï ¥¢Á¢ ã}¢ Ï¢ï ¶GÏ¢Ú ãñ´ J
Ï¢¢’Á¢G ÝïÜU H¢ïx¢¢ï´ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU }¢ñ´ »ÜU Ú¢¼ S¢ãGÚè ÜïU
±vG¼ Ï¢Ú-HÏ¢ï S¢ÇGÜU(3) »ÜU Ï¢¢H¢ ¶G¢Ýï ÐÚ S¢êÚ» “¼G¢ã¢” ÐÉG
Úã¢ ‰¢¢, Á¢Ï¢ }¢ñ´ Ýï S¢êÚã ÜU¢ï ¶Gy}¢ ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï }¢éÛ¢ï ÜéUÀ ªæÍ¢ S¢è
¥¢ x¢§ü, }¢ñ´ Ýï wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶¢ çÜU »ÜU ¥¢Î}¢è ¥¢S}¢¢Ý S¢ï Ý¢çÁ¢GH
1.....ÜUÐÇG¢ ÈGUÚ¢ïwG¼ ÜUÚÝï ±¢Hï J 2.....ÜU¢}¢ J 3.....S¢ÇGÜU ÜïU çÜUÝ¢Úï J
ãé±¢ ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ }¢ï´ »ÜU S¢ãGèÈGU¢ ‰¢¢ ©S¢ Ýï ±¢ïã }¢ïÚï S¢¢}¢Ýï ÈñUH¢ ÜUÚ
Ú¶ çÎ²¢ ¼¢ï ©S¢ }¢ï´ ±¢ïãè S¢êÚ» ¼G¢ã¢ çH¶è ãé§ü ‰¢è ¥¢ñÚ ãÚ ÜUçH}¢ï
ÜïU ÝèÓ¢ï ÎS¢ ÝïçÜU²¢æ çH¶è ãé§ü ‰¢è´, }¢x¢Ú »ÜU ÜUçH}¢¢ }¢ñ´ Ýï Îï¶¢
çÜU ±¢ïã ç}¢Å¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÝèÓ¢ï ÜéUÀ |¢è Ýãè´ çH¶¢ ãé±¢ J
}¢ñ´ Ýï ÜUã¢ : }¢ñ´ Ýï ²ïã ÜUçH}¢¢ |¢è ÐÉG¢ ¼¢ï ‰¢¢ ¥¢ñÚ Ý ©S¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢
çH¶¢ ãé±¢ ãñ Ý ²ïã ÜUçH}¢¢ ãè çH¶¢ ãé±¢ ãñ J ¼¢ï ©S¢ ¥¢Î}¢è
Ýï ÜUã¢ : ¼é}¢ S¢ãGèãG ÜUã¼ï ã¢ï ¼é}¢ Ýï §S¢ï ÐÉG¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï çH¶¢
|¢è ‰¢¢ }¢x¢Ú ã}¢ Ýï ¥¢S}¢¢Ý S¢ï »ÜU ¥¢±¢Á¢G ÎïÝï ±¢Hï ÜU¢ï S¢éÝ¢ ©S¢
Ýï ÜUã¢ çÜU §S¢ ÜUçH}¢ï ÜU¢ï ç}¢Å¢ Î¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ |¢è ¶Gy}¢
ÜUÚ Î¢ï ¼¢ï ã}¢ Ýï §S¢ ÜU¢ï ç}¢Å¢ çÎ²¢ J ©S¢ ¥¢Î}¢è Ýï ÜUã¢ çÜU }¢ñ´
¥ÐÝï wG±¢Ï¢ ãè }¢æï Ú¢ïÝï Hx¢¢ ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï ÐêÀ¢ çÜU ¼é}¢ Ýï »ïS¢¢ v²êæ
çÜU²¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ çÜU “»ÜU ¥¢Î}¢è S¢ÇGÜU ÐÚ S¢ï x¢éÁ¢GÚ¢
¼¢ï ©S¢ ÜU¢ï S¢éÝ¢Ýï ÜïU çH²ï ¼é}¢ Ýï ²ïã ÜUçH}¢¢ Ï¢éH‹Î ¥¢±¢Á¢G S¢ï
ÐÉG¢ ‰¢¢ ¼¢ï §S¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ¶Gy}¢ ã¢ï x¢²¢ !” §S¢ ÜU¢ï ²¢Î Ú¶ J(1)
Ï¢¢ÜGUè Úãè ÝévGS¢¢Ý ÜUè çà¢g¼ ¼¢ï §S¢ ÜUè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU
çÚ²¢ ¥¢ñÚ ©GÁÏ¢ »ÜU Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè ¥¢ÈGU¼ ãñ Á¢¢ï »ÜU H¤GÁ¢G¢ }¢ï´
±¢ÜGïU¥G ã¢ï Á¢¢¼è ãñ, ¥¢ñÚ Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ S¢œ¢Ú S¢¢H ÜUè §GÏ¢¢Î¼
ÜU¢ï çÏ¢x¢¢ÇG ÜUÚ Ú¶ Îï¼è ãñ J
Ï¢²¢Ý çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÜU »ÜU ¥¢Î}¢è Ýï S¢éz²G ¢Ý S¢¢ñÚè
¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢¢ç‰¢²¢ï´ ÜUè çÁ¢G²¢ÈGU¼ ÜUè ¼¢ï ¥ÐÝï Í¢Ú ±¢H¢ï´ S¢ï ÜUã¢
çÜU ©S¢ ‰¢¢H }¢ï´ Ú¢ïÅè Ú¶ ÜUÚ H¢¥¢ï Á¢¢ï }¢ñ´ ÎêS¢Úï ãGÁ¢ ÜïU }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ
H¢²¢ ‰¢¢ ÐãHï ãGÁ¢ ±¢Hï ‰¢¢H }¢ḯ Ú¢ïÅè Ý H¢Ý¢ ¼¢ï S¢éz²G ¢Ý ( )
Ýï ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU Îï¶¢ ¥¢ñÚ ÜUã¢ çÜU §S¢ ç}¢SÜUèÝ Ýï §¼Ýè S¢è Ï¢¢¼
}¢ï´ ¥ÐÝï ãGÁ¢ ÜU¢ï Ï¢¢ç¼GH ÜUÚ çÎ²¢ J

¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G Ýï ÝévGS¢¢Ý çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ïÝï ÜUè ²ïã ¼¢ñÁ¢èã(1) ÜUè
ãñ çÜU ±¢ïã ‰¢¢ïÇGè S¢è §GÏ¢¢Î¼ Á¢¢ï çÚ²¢ ¥¢ñÚ ©GÁÏ¢ S¢ï S¢H¢}¢¼ Úãï
©S¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ÜGUè}¢¼ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU Ï¢ï ¥‹Î¢Á¢G(2) ãñ
¥¢ñÚ »ïS¢è Ï¢ãé¼ S¢è §GÏ¢¢Î¼ çÁ¢S¢ï ²ïã ¥¢ÈGU¼ ÐãéæÓ¢ Á¢¢» ©S¢ ÜUè
ÜU¢ï§ü ÜGUè}¢¼ Ýãè´ Úã¼è }¢x¢Ú ²ïã çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜU¢ï
Ï¢Ó¢¢ Hï Á¢ñS¢¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè 5 S¢ï }¢‹ÜGUêH ãñ çÜU ¥¢Ð
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢vGÏ¢êH ¥G}¢H ÜU|¢è ÜU}¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ }¢vGÏ¢êH
¥G}¢H ÜU}¢ ã¢ï |¢è ÜñUS¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ? (3)
§}¢¢}¢ Ý¶G§üG I S¢ï ÐêÀ¢ x¢²¢ çÜU ÈéUGH¢æ ÈéUGH¢æ
¥G}¢H ÜU¢ çÜU¼Ý¢ S¢±¢Ï¢ ãñ ? ¥¢Ð I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢Ï¢
±¢ïã ÜGUÏ¢êH ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ©S¢ ÜïU S¢±¢Ï¢ ÜUè ÜU¢ï§ü ãGÎ Ýãè´ J(4)
¥¢ñÚ ±ãÏ¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ÐãHï H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ »ÜU ¥¢Î}¢è ‰¢¢
çÁ¢S¢ Ýï S¢œ¢Ú S¢¢H ¼ÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÜUè »ÜU
ãzG¼ï ÜïU Ï¢¢’Î Ú¢ïÁ¢G¢ §zG¼¢G Ú çÜU²¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ ©S¢ Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
S¢ï »ÜU ãG¢Á¢¼ ÜU¢ S¢é±¢H çÜU²¢ ¼¢ï ©S¢ ÜUè ±¢ïã ãG¢Á¢¼ ÐêÚè Ý ãé§ü J
±¢ïã ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï }¢H¢}¢¼ ÜUÚÝï Hx¢¢ ¥¢ñÚ ÜUãÝï Hx¢¢ : ¥x¢Ú
¼ïÚï Ð¢S¢ ÜU¢ï§ü |¢H¢§ü ã¢ï¼è ¼¢ï ¼ïÚè ãG¢Á¢¼ ÐêÚè ÜUÚ Îè Á¢¢¼è ¼¢ï
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï »ÜU ÈGUçÚà¼ï ÜU¢ï Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ÜUã¢ :
»ï ¥¢Î}¢ ÜïU Ï¢ïÅï ! ¼ïÚè ±¢ïã »ÜU Í¢ÇGè çÁ¢S¢ }¢ï´ ¼ê Ýï ¥ÐÝï ÝzGS¢
ÜU¢ï Ï¢ï ãGÜUG èÜGU¼ S¢}¢Û¢¢ ±¢ïã ¼ïÚè ÐãHè ¼}¢¢}¢ §GÏ¢¢Î¼ S¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J(5)
1.....±Á¢ãï Ï¢²¢Ý J 2.....Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ J

}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ çÜU ¥GvGH}¢‹Î ÜU¢ï §S¢ ÜUH¢}¢ ÐÚ x¢G¢ñÚ ÜUÚÝ¢
Ó¢¢çã²ï v²¢ ²ïã à¢ÎèÎ ÝévGS¢¢Ý Ýãè´ ãñ çÜU »ÜU ¥¢Î}¢è S¢œ¢Ú S¢¢H
¼ÜU ¼vHèÈGU ¥¢ñÚ }¢ïãGÝ¼ ©Æ¢» ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ »ÜU Í¢ÇGè S¢¢ïÓ¢ çÏ¢Ó¢¢Ú
ÜUÚï ¼¢ï ©S¢ ÜUè »ÜU »ÜU Í¢ÇGè ÜUè çÈGURU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU
ÝÁ¢GÎèÜU S¢œ¢Ú S¢¢H ÜUè §GÏ¢¢Î¼ S¢ï ¥zGÁ¢GH ã¢ï Á¢¢» J v²¢ ²ïã
¥GÁ¢Gè}¢ ÝévGS¢¢Ý Ýãè´ ãñ çÜU S¢œ¢Ú S¢¢H S¢ï »ÜU Í¢ÇGè çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢ïã¼Ú
ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ S¢œ¢Ú S¢¢H ÜUè ¼}¢¢}¢ §GÏ¢¢Î¼ Ï¢ïÜU¢Ú Ó¢Hè Á¢¢» J wG¢éÎ¢
ÜUè ÜGUS¢}¢ ! ²ïã Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ ÝévGS¢¢Ý ãñ ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï Ï¢ï ¶GÏ¢Ú ÚãÝ¢
§S¢ S¢ï |¢è Ï¢ÇG¢ ÝévGS¢¢Ý ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¶GSH¼(1) çÁ¢S¢ ÜUè ²ïã
ÜGUè}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ »ïS¢ï ¶G¼GÚ¢¼ ã¢ï´ Á¢GMÚè ãñ çÜU §S¢ S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ¥¢ñÚ
ÐÚãïÁ¢G ÜUè Á¢¢» ¥¢ñÚ §S¢ }¢¢’Ý¢ }¢ḯ ¥GvH G }¢‹Î H¢ïx¢¢ḯ ÜUè çÝx¢¢ã »ïS¢è
Ï¢¢ÚèçÜU²¢ï´ ÐÚ ÐÇG¼è ãñ çÈUÚ ±¢ïã §Ý ¥S¢Ú¢Ú ÜU¢ï ÐãÓ¢¢ÝÝï ÜU¢ ¥Ã±HÝ
¼¢ï »ãç¼}¢¢}¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Î }¢ï´ ©S¢ ÜUè çÚ¥G¢²¼ ¥¢ñÚ çãGÈGU¢Á¢G¼
ÜU¢ ¶G²¢H Ú¶¼ï ãñ́, ©Ý ÜUè çÝx¢¢ã ¥¢’}¢¢H ÜUè Á¢G¢çãÚè ÜUS¢Ú¼ ÐÚ
Ýãè´ ã¢ï¼è, ±¢ïã ÜUã¼ï ãñ́ çÜU à¢¢Ý S¢ÈGU¢§ü }¢ḯ ãñ ÜUS¢Ú¼ }¢ḯ Ýãè´ J ±¢ïã
ÜUã¼ï ãñ́ : »ÜU ãèÚ¢ ãÁ¢G¢Ú ÜU¢ïçÇG²¢ï(2) ´ S¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ, HïçÜUÝ çÁ¢Ý
H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ §GË}¢ ÜU}¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢Ý ÜUè çÝx¢¢ã §S¢ Ï¢¢Ï¢ }¢ï´ ÜGU¢çS¢Ú(3)
ãñ ±¢ïã »ïS¢ï }¢¥G¢Ýè S¢ï Ï¢ï¶GÏ¢Ú ãñ´, ¥¢ñÚ ±¢ïã çÎH¢ï´ ÜïU ©G²êÏ¢ S¢ï Ï¢ï
¶GÏ¢Ú ãñ´ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÝéÈGUêS¢(4) ÜU¢ï LÜêU¥G ¥¢ñÚ S¢éÁ¢êÎ ¥¢ñÚ ¶¢Ýï ÐèÝï
S¢ï Ú¢ïÜU ÜUÚ ‰¢ÜU¢ Îï¼ï ãñ´, ©Ý ÜU¢ï ¼¢’Î¢Î ¥¢ñÚ ÜUS¢Ú¼ Ýï {¢ïÜU¢ Îï
Ú¶¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã S¢ÈGU¢§ü ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢èü ÐÚ çÝx¢¢ã Ýãè´ Ú¶¼ï ¥¢ñÚ »ïS¢ï
¥¶GÚ¢ïÅ¢ḯ ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜU¢ï§ü ÈGU¢§Î¢ Ýãè´ Îï¼è çÁ¢Ý }¢ï´ ÜU¢ï§ü x¢êÎ¢ Ý ã¢ï
»ïS¢ï }¢ÜU¢Ý¢ï´ ÜUè Ï¢éH‹Î À¼ï´ ÜU¢ï§ü ÝzG¥G Ýãè´ Îï¼è´ çÁ¢Ý ÜUè Ï¢é‹²¢Îï´
1.....¥G¢Î¼ J 2.....ÐéÚ¢Ýï Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ §çS¼’}¢¢H ã¢ïÝï ±¢Hï Ï¢ãé¼ ÜU}¢ ÎÚÁ¢ï ÜïU
çS¢vÜïU J 3.....¥G¢çÁ¢Á¢G J 4.....Á¢¢Ý¢ï´ J
}¢Á¢GÏ¢ê¼G Ý ã¢ï´ ¥¢ñÚ §Ý ãGÜGU¢§ÜGU ÜU¢ï çS¢ÈüGU ¥G¢çH}¢ H¢ïx¢ ãè Á¢¢Ý
S¢ÜU¼ï ãñ´ çÁ¢Ý ÐÚ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ÜUàÈGU ã¢ï ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè ¥ÐÝï ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï çãÎ¢²¼ ÜU¢ ±Hè ãñ J
¥¢ñÚ Ï¢¢ÜGUè Úã¢ ¶G¼ÚG ¢¼ ÜU¢ Ï¢ÇG¢ ã¢ïÝ¢ ¼¢ï ©S¢ ÜUè ÜU§ü »ÜU ±éÁ¢êã¢¼ ãñ´ :
ÐãHè ²ïã ãñ çÜU }¢¢’Ï¢êÎ »ÜU »ïS¢¢ Ï¢¢Îà¢¢ã ãñ çÜU çÁ¢S¢ ÜïU
Á¢H¢H ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G}¢¼ ÜUè ÜU¢ï§ü §ç‹¼ã¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ¼éÛ¢ ÐÚ
»ãGS¢¢Ý¢¼ §¼Ýï ãñ´ Á¢¢ï çãGS¢¢Ï¢ ¥¢ñÚ à¢é}¢¢Ú S¢ï Ï¢¢ãÚ ãñ´ ¥¢ñÚ ¼ïÚ¢ Ï¢ÎÝ
Ð¢ïà¢èÎ¢ ©G²êÏ¢ S¢ï ¥¢HêÎ¢ ãñ, Ï¢ïà¢é}¢¢Ú ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï |¢Ú¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ
}¢é¥G¢}¢H¢ ¶G¼GÚÝ¢ÜU ãñ, ¥x¢Ú ÝzGS¢ ÜUè Á¢ËÎè S¢ï ¼ïÚ¢ Ð¢©æ çÈGUS¢H
x¢²¢ ¼¢ï çÈUÚ ¼ê }¢¢ïãG¼¢Á¢ ã¢ïx¢¢ çÜU »ïGÏ¢Î¢Ú Ï¢ÎÝ ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§ü ÜUè ¼GÚÈGU
}¢ñH¢Ý Ú¶Ýï ±¢Hï ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§ü ÜU¢ ãéGv}¢ ÎïÝï ±¢Hï, ÝzGS¢ S¢ï çÜUS¢è
¶G¢çHS¢ ¥G}¢H ÜU¢ §çS¼¶GÚ¢Á¢ ÜUÚï »ïS¢ï ¼GÚèÜïGU ÐÚ çÜU ±¢ïã ÚÏÏ¢éH
¥G¢H}¢èÝ ÜïU Á¢H¢H ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G}¢¼ ÜïU H¢§ÜGU ã¢ï, ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè
Ýï’}¢¼¢ï´ ¥¢ñÚ »ãGS¢¢Ý¢¼ ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜU¢ à¢éRU¢Ý¢ Ï¢Ý S¢ÜïU ¥¢ñÚ ©S¢
ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ÐS¢‹ÎèÎx¢è ¥¢ñÚ ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ ãG¢çS¢H ÜUÚ S¢ÜïU ±ÚÝ¢
¼éÛ¢ S¢ï ±¢ïã ¥GÁ¢Gè}¢ ÈGU¢§Î¢ ÈGU¢ñ¼ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ çÁ¢S¢ ÜïU ÈGU¢ñ¼ ã¢ïÝï ÜU¢ï
ÜU¢ï§ü ÝzGS¢ Ï¢çÚÁ¢G¢ ± Úx¢GÏ¢¼ ÜGUÏ¢êH Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ ²ïã |¢è ã¢ï
S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU ¼éÛ¢ï ÜU¢ï§ü »ïS¢è }¢éS¢èÏ¢¼ ÐãéæÓ¢ Á¢¢» çÜU çÁ¢S¢ ÜUè ¼éÛ¢ï
¼G¢ÜGU¼ Ý ã¢ï ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! ²ïã »ÜU ¥GÁ¢èÏ¢ ãG¢H¼ ãñ J ¥¢ñÚ
»ÜU ¥GÁ¢Gè}¢ ÜñUçÈGUÄ²¼ ãñ, Ï¢¢ÜGUè Úã¢ ©S¢ Ï¢¢Îà¢¢ã ÜïU Á¢H¢H ¥¢ñÚ
¥GÁ¢G}¢¼ ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ §S¢ ¼GÚãG çÜU }¢H¢§ÜU» }¢éÜGUÚüÏ¢èÝ ãÚ ±vG¼
çÎÝ Ú¢¼ ©S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼(1) }¢ï´ ¶ÇGï ãñ´ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ï¢¢’Á¢G §Ý }¢ï´
S¢ï ¥ÐÝè §çÏ¼Î¢» ÐñÎ¢§à¢ S¢ï Hï ÜUÚ çÜGU²¢}¢ }¢ï´ ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G §Ý
ãè S¢ï LÜêU¥G ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G S¢Á¢Îï ÜUè ÜñUçÈGUÄ²¼ }¢ï´ ¥¢ñÚ
1.....§GÏ¢¢Î¼ J
Ï¢¢’Á¢G §Ý }¢ï´ S¢ï ¼SÏ¢èãG ± ¼ãHèH }¢ï´ }¢àxG¢êH ãñ´, ¼¢ï çÜGU²¢}¢ ÜUÚÝï
±¢Hï ÜU¢ çÜGU²¢}¢ ¥¢ñÚ LÜêU¥G ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ LÜêU¥G ¥¢ñÚ S¢Á¢Î¢
ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ S¢Á¢Î¢ ¥¢ñÚ y¢SÏ¢èãG ÜUãÝï ±¢Hï ÜUè ¼SÏ¢èãG ¥¢ñÚ
ÜUãÝï ±¢Hï ÜUè ¼ãHèH(1) S¢êÚ ÈêæUÜUÝï ¼ÜU Ï¢Ú¢Ï¢Ú
Ó¢Hè Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ çÈUÚ |¢è ©Ý ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÐêÚè Ý ã¢ïx¢è J çÈUÚ |¢è
Á¢Ï¢ ±¢ïã ©S¢ ¥GÁ¢Gè}¢ ç¶GÎ}¢¼(2) S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï´x¢ï ¼¢ï S¢Ï¢ ÜïU S¢Ï¢
ÐéÜU¢Ú ©Æï´x¢ï ¼ê Ð¢ÜU ãñ, Á¢ñS¢¢ ¼ïÚè §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ ãGÜGU ‰¢¢ ã}¢ ©S¢ï ¥Î¢
Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜïU J
¥¢ñÚ ²ïã ÚS¢êH¢ï´ ÜïU S¢ÚÎ¢Ú, ÜU¢§Ý¢¼ ÜU¢ wG¢éH¢S¢¢, ¼}¢¢}¢
}¢wGHêÜGU¢¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ §GË}¢ ¥¢ñÚ ÈGUÁ¢GèH¼ Ú¶Ýï ±¢Hï ãGÁ¢GÚ¼ï
}¢éãG}}¢Î 6 ãñ´ Á¢¢ï ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU }¢ñ´ ¼ïÚè »ïS¢è S¢Ý¢
Ï¢²¢Ý Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ çÁ¢S¢ S¢Ý¢ ÜU¢ ¼ê }¢éS¼çãGÜGU ãñ, ¥¢ñÚ ÜUã¼ï ãñ´
çÜU }¢ñ´ ¼ïÚè ©S¢ ¼¢’ÚèÈGU ÜU¢ï Ï¢²¢Ý ÜUÚÝï S¢ï ÜGU¢çS¢Ú ãêæ çÁ¢S¢ ¼¢’ÚèÈGU
ÜU¢ ¼ê }¢éS¼çãGÜGU ãñ J(3) çÈUÚ ©S¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ |¢è ÜñUS¢ï çÜU²¢
Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ ¼ê ¥ãH ãñ J
¥¢ñÚ ¥¢Ð (6) ãè ¼¢ï ãñ´ çÁ¢‹ã¢ïæ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢
çÜU ÜU¢ï§ü ¥¢Î}¢è Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ¥ÐÝï ¥G}¢H S¢ï Î¢ç¶GH Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢,
S¢ãG¢Ï¢¢ (F) Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ : »ï ¥ËH¢ã ÜïU ÚS¢êH ! v²¢
¥¢Ð |¢è Î¢ç¶GH Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼ï ? ¼¢ï ¥¢Ð (6)
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢Ï¢ ¼ÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ }¢éÛ¢ ÜU¢ï Ý É¢æÐ Hï
}¢ñ´ |¢è Ýãè´ Î¢ç¶GH ã¢ï S¢ÜU¼¢ !(4) Ï¢¢ÜGUè Úãï §‹¥G¢}¢¢¼ ¥¢ñÚ
»ãGS¢¢Ý¢¼ ¼¢ï Á¢ñS¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
1..... ÜUãÝ¢ J 2.....§GÏ¢¢Î¼ J

¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼é}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜïU »ãGS¢¢Ý¢¼ ÜU¢ï à¢é}¢¢Ú ÜUÚÝï Hx¢¢ï
¼¢ï à¢é}¢¢Ú |¢è Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼ï J
¥¢ñÚ Á¢ñS¢¢ çÜU ãGÎèS¢ }¢ï´ ãñ :
H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ¥¢’}¢¢H ÜïU ¼èÝ ÎzG¼Ú ã¢ï´x¢ï »ÜU ÝïçÜU²¢ï´ ÜU¢ ÎzG¼Ú, »ÜU
Ï¢éÚ¢§²¢ï´ ÜU¢ ÎzG¼Ú ¥¢ñÚ »ÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢ ÎzG¼Ú J
ÝïçÜU²¢ï´ ÜU¢ï Ýï’}¢¼¢ï´ ÜïU }¢éÜGU¢çÏ¢H H¢²¢ Á¢¢»x¢¢ Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü ÝïÜUè H¢§ü
Á¢¢»x¢è ¼¢ï ©S¢ ÜïU }¢éÜGU¢çÏ¢H }¢ï´ Ýï’}¢¼ Ú¶ Îè Á¢¢»x¢è ²ã¢æ ¼ÜU çÜU
ÝïçÜU²¢æ Ýï’}¢¼¢ï´ }¢ï´ ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢»æx¢è ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§²¢æ Ï¢¢ÜGUè
Úã Á¢¢»æx¢ï ¼¢ï çÈUÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï ©Ý }¢ï´ §çwG¼²¢Ú ãñ J
Ï¢¢ÜGUè Úãï ÝzGS¢ ÜïU ©G²êÏ¢ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè ¥¢ÈGU¢¼, ÐS¢ ã}¢
ÐãHï §S¢ ÜU¢ï §S¢ ÜïU Ï¢¢Ï¢ }¢ï´ çÁ¢GRU ÜUÚ Ó¢éÜïU ãñ´ ¥¢ñÚ ¶G¼GÚÝ¢ÜU
}¢é¥G¢}¢H¢ ¼¢ï ²ïã ãñ çÜU ¥¢Î}¢è §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ S¢œ¢Ú S¢¢H ¼ÜU }¢ïãGÝ¼
ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU ©Æ¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ©Ý ÜïU ©G²êÏ¢ ¥¢ñÚ ¥¢ÈGU¢¼
S¢ï Ï¢ï ¶GÏ¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ çÈUÚ ÜU|¢è ¼¢ï »ïS¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ©Ý }¢ï´ S¢ï »ÜU
|¢è }¢vGÏ¢êH Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ ÜU|¢è ±¢ïã ÜU§ü S¢¢H ¼ÜU }¢ïãGÝ¼ ÜUÚ¼¢
1...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥ËH¢ã ÜUè Ýï’}¢¼ïæ çx¢Ý¢ï ¼¢ï §‹ãæï
à¢é}¢¢Ú Ý ÜUÚ S¢ÜU¢ïx¢ï J
2...²ã¢æ HzGÁ¢G ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜ ¥SH ¥GÚÏ¢è
}¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ
Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
3...²ã¢æ HzGÁ¢G ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜ ¥SH ¥GÚÏ¢è
}¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG
ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
ãñ ¥¢ñÚ »ÜU Í¢ÇGè ©S¢ï Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚ ÜïU Ú¶ Îï¼è ãñ ¥¢ñÚ §Ý ¼}¢¢}¢
¶G¼GÚ¢¼ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ ²ïã ¶G¼GÚ¢ ãñ çÜU ÜU|¢è ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ï¢‹Îï
ÜU¢ï Îï¶¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ ç¶GÎ}¢¼
H¢ïx¢¢æï ÜU¢ï çÎ¶¢Ýï ÜïU çH²ï ÜUÚ¼¢ ãñ §S¢ ¼GÚãG çÜU ©S¢ ÜU¢ Á¢G¢çãÚ ¼¢ï
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢ç¼GÝ }¢wGHêÜGU ÜïU çH²ï,
çÈUÚ ±¢ïã §S¢ ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG }¢ÎêüÎ ÜGUÚ¢Ú Îï¼¢ ãñ çÜU ©S¢ï ÜU¢ï§ü |¢è wG¢éÎ¢
ÜïU ã¢æ }¢vGÏ¢êH Ýãè´ Ï¢Ý¢ S¢ÜU¼¢ J §S¢ S¢ï wG¢éÎ¢ ÜUè ÐÝ¢ã J
¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ©GH}¢¢ k S¢ï S¢éÝ¢ ãñ çÜU ±¢ïã ãGS¢Ý
Ï¢S¢Úè I ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ‰¢ï çÜU ©Ý ÜUè
±ÈGU¢¼ ÜïU Ï¢¢’Î ©Ý ÜU¢ï wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶¢ x¢²¢ ¼¢ï ©Ý S¢ï ©Ý ÜU¢ ãG¢H
ÐêÀ¢ x¢²¢, ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï }¢éÛ¢ï ¥ÐÝï S¢¢}¢Ýï
¶ÇG¢ ÜUÚ çH²¢ ¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï ãGS¢Ý ! v²¢ ¼éÛ¢ï ²¢Î ãñ çÜU »ÜU
çÎÝ ¼ê }¢çSÁ¢Î }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG Úã¢ ‰¢¢ H¢ïx¢¢ï´ Ýï ¼éÛ¢ ÜU¢ï Îï¶¢ ¼¢ï ¼ê
Ýï ¥ÐÝè Ý}¢¢Á¢G ¥ÓÀè ÜUÚ ÜïU ÐÉGè ¥x¢Ú ¼ïÚè ÐãHè Ý}¢¢Á¢G }¢ïÚï
çH²ï ¶G¢çHS¢ Ý ã¢ï¼è ¼¢ï }¢ñ´ ¼éÛ¢ï ¥¢Á¢ ¥ÐÝï ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ S¢ï ã¢æÜU Îï¼¢
¥¢ñÚ ¼éÛ¢ S¢ï ¥ÐÝï ¼¥GËHéÜGU¢¼ }¢é‹ÜGU¼G¥G(1) ÜUÚ Hï¼¢ J
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ }¢é¥G¢}¢H¢ }¢éçàÜUH ¥¢ñÚ Ï¢¢ÚèÜUè ÜUè ±Á¢ã S¢ï §S¢
¥GÁ¢Gè}¢ ãGÎ ¼ÜU Ï¢ÉG¢ ãé±¢ ãñ ¼¢ï ¥GvGH}¢‹Î H¢ïx¢¢ï´ Ýï §S¢ }¢ï´ x¢G¢ñÚ
çÜU²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥ÐÝè Á¢¢Ý¢ï´ ÐÚ ÇÚ¼ï Úãï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ï¢¢’Á¢G ©Ý
}¢ï´ S¢ï ¥ÐÝï ©S¢ ¥G}¢H ÜUè ¼GÚÈGU ¼±ÁÁ¢¢ïã |¢è Ýãè´ ÜUÚ¼ï ‰¢ï Á¢¢ï
H¢ïx¢¢ïæ ÐÚ Á¢G¢çãÚ ã¢ï Á¢¢» ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ú¢çÏ¢¥G¢ Ï¢S¢çÚ²¢
S¢ï Ï¢²¢Ý çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÜU §‹ã¢ï´ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU }¢ïÚ¢ Á¢¢ï ¥G}¢H
Á¢G¢çãÚ ã¢ï Á¢¢» }¢ñ´ ©S¢ï à¢é}¢¢Ú }¢ï´ Ýãè´ H¢¼è J
¥¢ñÚ çÜUS¢è ¥¢ñÚ Ýï ÜUã¢ : ¥ÐÝè ÝïçÜU²¢æï ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG ÀéÐ¢
çÁ¢S¢ ¼GÚãG ¼ê ¥ÐÝè Ï¢éÚ¢§²¢ḯ ÜU¢ï ÀéÐ¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÜUS¢è ¥¢ñÚ Ýï ÜUã¢ :
1.....¶Gy}¢ J
¥x¢Ú ¼éÛ¢ï ÝïçÜU²¢ï´ ÜU¢ï ÀéÐ¢ ÜUÚ Ú¶Ýï ÜUè ÜU¢ï§ü Á¢x¢ã ç}¢H S¢ÜïU
¼¢ï »ïS¢¢ ãè ÜUÚ J
Ï¢²¢Ý çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÜU Ú¢çÏ¢¥G¢ ( ) S¢ï S¢é±¢H
çÜU²¢ x¢²¢ çÜU ¥¢Ð ÜU¢ï ¥ÐÝï ÜU¢ñÝ S¢ï ¥G}¢H ÐÚ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î
©}}¢èÎ ãñ ? ¼¢ï §‹ã¢ï´ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : §S¢ ¥G}¢H ÐÚ çÜU }¢ñ´ ¥ÐÝï
¥¢’}¢¢H S¢ï }¢¢²êS¢ ãêæ J
Ï¢²¢Ý çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÜU }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý ±¢S¢ï¥G ¥¢ñÚ
}¢¢çHÜU çÏ¢Ý ÎèÝ¢Ú Î¢ïÝ¢ï´ ÜUè }¢éH¢ÜGU¢¼ ãé§ü ¼¢ï
}¢¢çHÜU ( ) Ýï ÜUã¢ : “²¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼
ã¢ïx¢è ²¢ Á¢ã‹Ý}¢ J” ¼¢ï }¢éã}G }¢Î çÏ¢Ý ±¢S¢ï¥G ( ) Ýï ÜUã¢ :
“²¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ã¢ïx¢è ²¢ Á¢ã‹Ý}¢ J” ¼¢ï }¢¢çHÜU
( ) Ýï ÜUã¢ : “}¢éÛ¢ï ¼ïÚï Á¢ñS¢ï ©S¼¢Î ÜUè çÜU¼Ýè Á¢GMÚ¼ ãñ !”(1)
Ï¢¢²Á¢GèÎ çÏ¢S¼G¢}¢è S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
}¢ñ´ Ýï ¼èS¢ S¢¢H ¼ÜU §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ }¢ïãGÝ¼ ÜUè J çÈUÚ }¢ñ´ Ýï »ÜU ÜUãÝï
±¢Hï ÜU¢ï Îï¶¢ çÜU Á¢¢ï }¢éÛ¢ S¢ï ÜUãÝï Hx¢¢ : »ï Ï¢¢²Á¢GèÎ ! ©S¢ ÜïU
¶GÁ¢G¢Ýï §GÏ¢¢Î¼ S¢ï |¢Úï ãé±ï ãñ´ ¥x¢Ú ¼ê ©S¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã ¼ÜU ÐãéæÓ¢Ý¢
Ó¢¢ã¼¢ ãñ ¼¢ï ¼éÛ¢ï çÁ¢GËH¼ ¥¢ñÚ ç}¢SÜUèÝè §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï J(2)
¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï ©S¼¢Î ¥Ï¢éH ãGS¢Ý I S¢ï S¢éÝ¢ ±¢ïã ©S¼¢Î
¥Ï¢éH ÈGUÁGH I S¢ï Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ‰¢ï çÜU ¥¢Ð I Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ñ´ ¥ÓÀè ¼GÚãG Á¢¢Ý¼¢ ãêæ çÜU }¢ñ´ Á¢¢ï |¢è §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚ¼¢
ãêæ ±¢ïã ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ Ý¢ÜGU¢çÏ¢Hï ÜGUÏ¢êH ãñ J
¥¢Ð S¢ï §S¢ }¢é¥¢G }¢Hï }¢ḯ x¢éz¼G ìx¢ê ÜUè x¢§ü ¼¢ï ¥¢Ð Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ :
çÜUS¢è ÜU¢}¢ ÜïU }¢vGÏ¢êH ã¢ïÝï ÜïU çH²ï çÁ¢Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜUè Á¢GMÚ¼ ã¢ï¼è

ãñ ©Ý ÜU¢ï }¢ñ´ Á¢¢Ý¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ²ïã |¢è }¢¢’Hê}¢ ãñ çÜU }¢ñ´ ©Ý ÜU¢ï
ÐêÚ¢ Ýãè´ ÜUÚ Úã¢ ãêæ J ¼¢ï }¢ñ́ Á¢¢Ý¼¢ ãêæ çÜU }¢ïÚï ¥G}¢H x¢GñÚ }¢vGÏ¢êH ãñ́ J
¼¢ï ¥¢Ð S¢ï ÜUã¢ x¢²¢ çÈUÚ ¥¢Ð ¥G}¢H v²êæ ÜUÚ¼ï ãñ´ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ :
ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ çÜUS¢è çÎÝ }¢éÛ¢ ÜU¢ï ÎéLS¼ ÜUÚ
Îï ¼¢ï ÝzGS¢ ÜU¢ï ¥ÓÀï ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ÜUè ¥G¢Î¼ ¼¢ï ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ §çÏ¼Î¢
S¢ï §S¢ï ¥G¢Î¼ Ç¢HÝï ÜUè Á¢GMÚ¼ Ý ã¢ïx¢è J ²ïã ãG¢H ©Ý Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï
H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ ãñ Á¢¢ï S¢¢çãGÏ¢ï }¢éÁ¢¢ãÎ¢ ¥¢ñÚ }¢éçàÜUH¢¼ ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ ÜUÚÝï
±¢Hï ¥¢ñÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼G ÜGUÎ}¢ Ú¶¼ï ‰¢ï J ¼ïÚè ãG¢H¼ »ïS¢è ãñ Á¢ñS¢¢ çÜU
çÜUS¢è à¢¢§GÚ Ýï ÜUã¢ ãñ :
çÈUÚ }¢éÛ¢ï ¶G²¢H ãé±¢ çÜU }¢ñ´ ²ã¢æ ±¢ïã ãGÎèS¢ Ï¢²¢Ý ÜUÚ Îêæ
Á¢¢ï S¢¢çÎÜéUGH }¢SÎêÜGU (6) S¢ï }¢‹ÜGUêH ãñ, ¥¢ñÚ ã}¢
Ýï §S¢ ÜU¢ï ÜU§ü çÜU¼¢Ï¢¢ï´ }¢ï´ çÁ¢GRU çÜU²¢ ãñ J
§ÏÝï }¢éÏ¢¢ÚÜU I ¶G¢çHÎ çÏ¢Ý }¢¢’Î¢Ý I
S¢ï çÚ±¢²¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU §‹ã¢ï´ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï }¢é¥G¢Á¢G 5 S¢ï
¥GÁ¢üG çÜU²¢ çÜU }¢éÛ¢ï ÜU¢ï§ü »ïS¢è ãGÎèS¢ S¢éÝ¢¥¢ï Á¢¢ï ¥¢Ð 5
Ýï ÚS¢êHéËH¢ã 6 S¢ï wG¢éÎ S¢éÝè ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï ²¢Î
çÜU²¢ ã¢ï, ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè çà¢g¼ ¥¢ñÚ Ï¢¢ÚèÜUè ÜUè ±Á¢ã S¢ï ¥¢Ð
5 ©S¢è ÜU¢ ¼Á¢GçÜUÚ¢ ãÚ Ú¢ïÁ¢G ÜUÚ¼ï ã¢ḯ, ¼¢ï ¥¢Ð 5
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ã¢æ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼¢ ãêæ J
1.....¼Á¢ü}¢¢ : (1) ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜïU çH²ï x¢GñÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜUè S¢¢ïãGÏ¢¼ ¼H¢à¢ ÜUÚ¢ï
v²êæçÜU }¢¢²êS¢è ¼G¢Úè ã¢ï x¢§ü ãñ ¥¢ñÚ ©}}¢èÎï´ ¶Gy}¢ ã¢ï Ó¢éÜUè ãñ´ J (2) ¥zGS¢¢ïS¢ çÜU
S¢éS¼è ÜïU Ï¢ÎHï S¢ÚÎ¢Úè ÜUè wG±¢çãà¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, ÝzGS¢¢ï´ S¢ï ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¢¥¢ï ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã 1 ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ÜUÚÝï }¢ï´ }¢ÎÎ ÜUÚ¢ï J
çÈUÚ ¥¢Ð (5) Ï¢ÇGè ÎïÚ ¼ÜU Ú¢ï¼ï Úãï çÈUÚ ÜUãÝï Hx¢ï :
ÚS¢êHéËH¢ã 6 ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜU¢ à¢¢ñÜGU ãGÎ
S¢ï Ï¢ÉG x¢²¢ ãñ J
çÈUÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ÜU ÎzG¥¢G }¢ñ́ ÚS¢êHËé H¢ã 6
ÜïU Ð¢S¢ ‰¢¢ ¥¢Ð 6 S¢é±¢Úè ÐÚ Ï¢ñÆï ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï |¢è
¥ÐÝï ÐèÀï çÏ¢Æ¢ çH²¢ J çÈUÚ ã}¢ Ó¢Hï J ¥¢Ð (6)
Ýï ¥ÐÝè çÝx¢¢ã ¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU ©Æ¢§ü çÈUÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼}¢¢}¢
¼¢’ÚèÈGU ©S¢ ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï ãñ Á¢¢ï ¥ÐÝè }¢wGHêÜGU }¢ï´ Á¢¢ï Ó¢¢ã¼¢
ãñ ÈñGUS¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J »ï }¢é¥G¢Á¢G ! }¢ñæ Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ : HÏÏ¢ñÜU ²¢
S¢çÄ²ÎH }¢éS¢üHèÝ ! ¥¢Ð (6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ñ´
¼éÛ¢ S¢ï »ïS¢è Ï¢¢¼ Ï¢²¢Ý ÜUÚ Úã¢ ãêæ çÜU ¥x¢Ú ¼ê Ýï §S¢ ÜU¢ï ²¢Î Ú¶¢
¼¢ï ¼éÛ¢ï ÝzG¥G Îïx¢è ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼ê Ýï §S¢ ÜU¢ï Á¢G¢»¥G ÜUÚ çÎ²¢ ¼¢ï
¥ËH¢ã 1 ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU ¼ïÚè ãéGÁÁ¢¼ ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è J »ï
}¢é¥G¢Á¢G ! ¥ËH¢ã ¼Ï¢¢ÚÜU ± ¼¥G¢H¢ Ýï Á¢G}¢èÝ ¥¢ñÚ ¥¢S}¢¢Ý ÜUè
ÐñÎ¢§à¢ S¢ï ÐãHï S¢¢¼ çÈGUçÚà¼¢ï´ ÜU¢ï ¥¢S}¢¢Ý¢ḯ ÜïU ¶G¢çÁ¢GÝ ¥¢ñÚ ÎÚÏ¢¢Ý
ÜUè ãGñçS¢Ä²¼ S¢ï ÐñÎ¢ çÜU²¢ J
¥¢ñÚ ãÚ »ÜU ¥¢S}¢¢Ý ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ »ÜU çÈGUçÚà¼ï ÜU¢ï Ï¢
ãñGçS¢Ä²¼ï ÎÚÏ¢¢Ý ¶ÇG¢ ÜUÚ çÎ²¢ çÈUÚ çÜUÚ¢}¢Ý ÜU¢ç¼Ï¢èÝ Ï¢‹Îï ÜïU
¥¢’}¢¢H Hï ÜUÚ Ó¢ÉG¼ï ãñ´ J ©Ý }¢ï´ Ú¢ïà¢Ýè ¥¢ñÚ Ó¢}¢ÜU ã¢ï¼è ãñ Á¢ñS¢ï
S¢êÚÁ¢ ÜUè Ú¢ïà¢Ýè, ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ±¢ïã ÐãHï ¥¢S}¢¢Ý ÐÚ Ó¢Hï Á¢¢¼ï
ãñ´ ¥¢ñÚ çÜUÚ¢}¢Ý ÜU¢ç¼Ï¢èÝ ©S¢ ÜïU ¥G}¢H ÜU¢ï Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ S¢}¢Û¢¼ï
ãñ´ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï ¶G¢çHS¢ Á¢¢Ý¼ï ãñ´ çÈUÚ Á¢Ï¢ ±¢ïã ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ ÐãéæÓ¢¼ï
ãñ´ ¼¢ï ÎÚÏ¢¢Ý çÈGUçÚà¼ï ©Ý S¢ï ÜUã¼¢ ãñ : §S¢ ¥G}¢H ÜU¢ï ¥G}¢H ÜUÚÝï
±¢Hï ÜïU }¢éæã ÐÚ Îï }¢¢Ú¢ï J }¢ñ´ x¢GèÏ¢¼ ÜU¢ çÈGUçÚà¼¢ ãêæ, ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï }¢éÛ¢ï ãéGv}¢ çÎ²¢ ãñ çÜU }¢ñ´ »ïS¢ï ¥¢Î}¢è ÜU¢ ¥G}¢H ªÐÚ
Ý Á¢¢Ýï Îêæ Á¢¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜUè x¢GèÏ¢¼ ÜUÚ¼¢ ãñ J(1) ±¢ïã }¢éÛ¢ï À¢ïÇG ÜUÚ
ÎêS¢Ú¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
çÈUÚ ÎêS¢Úï çÎÝ çÈGUçÚà¼ï ªÐÚ Á¢¢¼ï ãñ´, ©Ý ÜïU Ð¢S¢ Ï¢ãé¼
¥ÓÀï ¥G}¢H ã¢ï¼ï ãñ´, ±¢ïã ¥G}¢H ÝêÚ S¢ï Ú¢ïà¢Ý ã¢ï¼ï ãñ´ çÜUÚ¢}¢Ý
ÜU¢ç¼Ï¢èÝ ©Ý ÜU¢ï Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ¥¢ñÚ Ð¢ÜUèÁ¢G¢ ¶G²¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ ²ã¢æ
¼ÜU çÜU Á¢Ï¢ ±¢ïã ÎêS¢Úï ¥¢S}¢¢Ý ÐÚ Á¢¢¼ï ãñ´ ¼¢ï çÈGUçÚà¼¢ ÜUã¼¢
ãñ : ÆãÚ Á¢¢¥¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ¥G}¢H ÜU¢ï ¥G}¢H ÜUÚÝï ±¢Hï ÜïU }¢éæã ÐÚ
Îï }¢¢Ú¢ï v²êæçÜU ©S¢ ÜUè çÝÄ²¼ §S¢ ¥G}¢H S¢ï Îé‹²¢ ÜU}¢¢Ýï ÜUè ‰¢è
}¢éÛ¢ï }¢ïÚï ¥ËH¢ã Ýï ãéGv}¢ Îï Ú¶¢ ãñ çÜU }¢ñ´ çÜUS¢è »ïS¢ï ¥¢Î}¢è ÜU¢
¥G}¢H ªÐÚ Ý Á¢¢Ýï Îêæ Á¢¢ï }¢éÛ¢ï À¢ïÇG ÜUÚ x¢GñÚ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã
ã¢ï¼¢ ãñ çÈUÚ çÈGUçÚà¼ï à¢¢}¢ ¼ÜU ©S¢ ÐÚ H¢’Ý¼ ÜUÚ¼ï Úã¼ï ãñ´ J
çÈUÚ çÈGUçÚà¼ï Ï¢‹Îï ÜU¢ ¥G}¢H Hï ÜUÚ ªÐÚ Á¢¢¼ï ãñ́ ¥¢ñÚ §Ý
S¢ï Ï¢ÇG¢ wG¢éà¢ ã¢ï¼ï ãñ́, §Ý }¢ḯ S¢ÎÜGU¢, Ú¢ïÁ¢G¢ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ S¢è ÝïçÜU²¢æ ã¢ï¼è
ãñ́, çÈGUçÚà¼ï §Ý ÜU¢ï Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ S¢}¢Û¢¼ï ãñ́ ¥¢ñÚ ¶G¢çHS¢ Á¢¢Ý¼ï ãñ́,
çÈUÚ Á¢Ï¢ ±¢ïã ¼èS¢Úï ¥¢S}¢¢Ý ¼ÜU ÐãéæÓ¢¼ï ãñ´ ¼¢ï ÎÚÏ¢¢Ý çÈGUçÚà¼¢
ÜUã¼¢ ãñ çÜU ÆãÚ Á¢¢¥¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ¥G}¢H ÜU¢ï ¥G}¢H ÜUÚÝï ±¢Hï ÜïU
}¢éæã ÐÚ Îï }¢¢Ú¢ï, }¢ñæ ¼ÜUÏÏ¢éÚ ±¢H¢ï´ ÜU¢ çÈGUçÚà¼¢ ãêæ, }¢ïÚï ¥ËH¢ã
Ýï }¢éÛ¢ï ãéGv}¢ Îï Ú¶¢ ãñ çÜU }¢ñ´ çÜUS¢è »ïS¢ï ¥¢Î}¢è ÜU¢ ¥G}¢H ªÐÚ
Ý Á¢¢Ýï Îêæ Á¢¢ï }¢éÛ¢ï À¢ïÇG ÜUÚ x¢GñÚ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï, ²ïã ¥¢Î}¢è
H¢ïx¢¢ï´ ÐÚ ©Ý ÜUè }¢Á¢¢çHS¢ }¢ï´ ¥ÐÝè Ï¢ÇG¢§ü Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼¢ ãñ J
1.....x¢GèÏ¢¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¼zGS¢èHè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï
¥ãHï S¢é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H,
}¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè ÚÁ¢G±è, çÁ¢G²¢§ü L ÜUè ÈGñUÁ¢G¢Ýï S¢é‹Ý¼
çÁ¢ËÎ 2 ÜïU »ÜU Ï¢¢Ï¢ “x¢GèÏ¢¼ ÜUè ¼Ï¢¢ãÜU¢çÚ²¢æ” ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J
¥¢ñÚ çÈGUçÚà¼ï Ï¢‹Îï ÜU¢ ¥G}¢H Hï ÜUÚ ªÐÚ Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ±¢ïã
¥G}¢H §S¢ ¼GÚãG Ó¢}¢ÜU¼ï ãñ´ Á¢ñS¢ï çS¢¼¢Úï ²¢ ÜU¢ï§ü Ú¢ïà¢Ý çS¢¼¢Ú¢ J ©Ý
¥¢’}¢¢H }¢ï´ S¢ï ¼SÏ¢èãG ÜUè ¥¢±¢Á¢G ¥¢¼è ãñ J ©Ý }¢ï´ Ú¢ïÁ¢G¢, ãGÁ¢,
Ý}¢¢Á¢G ¥¢ñÚ ©G}¢Úã ã¢ï¼¢ ãñ J çÈUÚ Á¢Ï¢ ±¢ïã Ó¢¢ñ‰¢ï ¥¢S}¢¢Ý ÐÚ Á¢¢¼ï
ãñ´ ¼¢ï ±ã¢æ ÜU¢ }¢é¥vÜUH(1) ÎÚÏ¢¢Ý çÈGUçÚà¼¢ ©Ý S¢ï ÜUã¼¢ ãñ ÆãÚ
Á¢¢¥¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ¥G}¢H ÜU¢ï ¥G}¢H ÜUÚÝï ±¢Hï ÜïU }¢éæã ÐÚ Îï }¢¢Ú¢ï, }¢ñ´
©GÁÏ¢ ±¢H¢ï´ ÜU¢ çÈGUçÚà¼¢ ãêæ }¢éÛ¢ï }¢ïÚï ¥ËH¢ã Ýï ãéGv}¢ Îï Ú¶¢ ãñ
çÜU }¢ñ´ »ïS¢ï ¥¢Î}¢è ÜU¢ ¥G}¢H ªÐÚ Ý Á¢¢Ýï Îêæ Á¢¢ï }¢éÛ¢ï À¢ïÇG ÜUÚ x¢GñÚ
ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï¼¢ ãñ ²ïã ¥¢Î}¢è Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü ¥G}¢H ÜUÚ¼¢ ãñ
¼¢ï ©S¢ ÐÚ }¢x¢GMÚ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ çÈGUçÚà¼ï Ï¢‹Îï ÜU¢ ¥G}¢H Hï ÜUÚ ªÐÚ Á¢¢¼ï ãñ´ ±¢ïã
¥G}¢H §S¢ ¼GÚãG ¥¢Ú¢S¼¢ ã¢ï¼ï ãñ´ Á¢ñS¢ï ÎéËãÝ S¢éSÚ¢H Á¢¢Ýï ÜïU ±vG¼,
Á¢Ï¢ ±¢ïã §Ý ÜU¢ï Hï ÜUÚ Ð¢æÓ¢±ï´ ¥¢S}¢¢Ý ¼ÜU ÐãéæÓ¢¼ï ãñ´ §Ý }¢ï´
çÁ¢ã¢Î, ãGÁ¢, ©G}¢Úã, ±x¢GñÚ¢ ¥ÓÀï ¥¢’}¢¢H ã¢ï¼ï ãñ´ J ©Ý ÜUè Ó¢}¢ÜU
S¢êÚÁ¢ Á¢ñS¢è ã¢ï¼è ãñ ¼¢ï çÈGUçÚà¼¢ ÜUã¼¢ ãñ : }¢ñ´ ãGS¢Î ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢
çÈGUçÚà¼¢ ãêæ, ²ïã ¥¢Î}¢è H¢ïx¢¢ï´ ÐÚ ©Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ }¢ï´ ãGS¢Î ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ Á¢¢ï
©Ý ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï Îè ãñ´ ²ïã ¥¢Î}¢è
wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè ÐS¢‹ÎèÎ¢ ¼vGS¢è}¢ ÐÚ Ý¢Ú¢Á¢G ãñ J }¢ïÚï ¥ËH¢ã
Ýï }¢éÛ¢ï ãéGv}¢ Îï Ú¶¢ ãñ çÜU }¢ñ´ §S¢ ÜïU ¥G}¢H ªÐÚ Ý Á¢¢Ýï Îêæ çÜU ²ïã
}¢éÛ¢ï À¢ïÇG ÜUÚ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ãñ J(2)
¥¢ñÚ çÈGUçÚà¼ï Ï¢‹Îï ÜU¢ ¥G}¢H Hï ÜUÚ ªÐÚ Á¢¢¼ï ãñ´ ©Ý }¢ï´
¥ÓÀï ±éÁG¢ê, Ï¢ãé¼ S¢è Ý}¢¢Á¢Gï´, Ú¢ïÁ¢Gï, ãGÁ¢ ¥¢ñÚ ©G}¢Úã ã¢ï¼¢ ãñ ±¢ïã ÀÅï
¥¢S}¢¢Ý ¼ÜU ÐãéæÓ¢ Á¢¢¼ï ãñ´, ¼¢ï ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ }¢éÜGUÚüÚ¢ çÝx¢ãÏ¢¢Ý
1.....çÁ¢G}}¢¢Î¢Ú J 2.....ãGS¢Î ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¼zGS¢èHè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï
“}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢” ÜUè à¢¢»¥G ÜUÎ¢ü çÜU¼¢Ï¢ “ãGS¢Î” ÜU¢ }¢é¼¢G H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J
ÜUã¼¢ ãñ : }¢ñ´ ÚãG}¢¼ ÜU¢ çÈGUçÚà¼¢ ãêæ §Ý ¥¢’}¢¢H ÜU¢ï ¥G}¢H ÜUÚÝï
±¢Hï ÜïU }¢éæã ÐÚ Îï }¢¢Ú¢ï ²ïã ¥¢Î}¢è ÜU|¢è çÜUS¢è §‹S¢¢Ý ÐÚ ÚãGì}¢
Ýãè´ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ çÜUS¢è Ï¢‹Îï ÜU¢ï }¢éS¢èÏ¢¼ ÐãéæÓ¢¼è ãñ ¼¢ï wG¢éà¢ ã¢ï¼¢
ãñ }¢ïÚï ¥ËH¢ã Ýï }¢éÛ¢ï ãGév}¢ Îï Ú¶¢ ãñ çÜU }¢ñ´ §S¢ ÜïU ¥¢’}¢¢H ÜU¢ï
ªÐÚ Ý Á¢¢Ýï Îêæ ²ïã }¢éÛ¢ï À¢ïÇG ÜUÚ x¢GñÚ¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ãñ J(1)
çÈUÚ çÈGUçÚà¼ï Ï¢‹Îï ÜU¢ ¥G}¢H Hï ÜUÚ Ó¢ÉG¼ï ãñ´, ©S¢ }¢ï´ Ï¢ãé¼
S¢¢ S¢ÎÜGU¢, Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢, çÁ¢ã¢Î ¥¢ñÚ ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Úè ã¢ï¼è ãñ, ©Ý ÜUè
¥¢±¢Á¢G ã¢ï¼è ãñ Á¢ñS¢ï Ú¢’Î(2) ÜUè ¥¢±¢Á¢G ¥¢ñÚ Ó¢}¢ÜU Á¢ñS¢ï çÏ¢Á¢Hè
ÜUè Ó¢}¢ÜU, çÈUÚ Á¢Ï¢ ±¢ïã S¢¢¼±ï´ ¥¢S}¢¢Ý ÐÚ ÐãéæÓ¢¼ï ãñ´ ¼¢ï çÈGUçÚà¼¢
Á¢¢ï §S¢ ¥¢S}¢¢Ý ÐÚ }¢é¥vÜUH ã¢ï¼¢ ãñ ÜUã¼¢ ãñ : }¢ñ´ çÁ¢GRU ÜU¢
çÈGUçÚà¼¢ ãêæ ²¢’Ýè S¢éÝ¢Ýï ÜU¢ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ḯ }¢ḯ ¥¢±¢Á¢G ÎïÝï ÜU¢, §S¢ ¥G}¢H
±¢Hï Ýï §S¢ ¥G}¢H }¢ï´ }¢Á¢çHS¢¢ï´ }¢ï´ ¼Á¢GçÜUÚ¢ ¥¢ñÚ Î¢ïS¼¢ï´ }¢ï´ Ï¢éH‹Îè
¥¢ñÚ Ï¢ÇGï H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU Á¢¢ã ÐS¢‹Îè(3) ÜUè çÝÄ²¼ ÜUè ‰¢è, }¢ïÚï
¥ËH¢ã Ýï }¢éÛ¢ï ãéGv}¢ Îï Ú¶¢ ãñ çÜU }¢ñ´ §S¢ ÜïU ¥G}¢H ÜU¢ï ªÐÚ
Ý Á¢¢Ýï Îêæ çÜU ²ïã }¢éÛ¢ï À¢ïÇG ÜUÚ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ãÚ ±¢ïã ¥G}¢H Á¢¢ï ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï ¶G¢çHS¢ Ý ã¢ï ±¢ïã çÚ²¢
ãñ ¥¢ñÚ çÚ²¢ÜU¢Ú ÜU¢ ¥G}¢H ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜGUÏ¢êH Ýãè´ ÈGUÚ}¢¢¼¢ J
¥¢ñÚ çÈGUçÚà¼ï Ï¢‹Îï ÜïU ¥¢’}¢¢H Ý}¢¢Á¢G, Á¢GÜU¢¼, Ú¢ïÁ¢G¢, ãGÁ¢,
©G}¢Úã, ¥ÓÀ¢ wG¢éËÜGU(4) ¶G¢}¢¢ïà¢è ¥¢ñÚ çÁ¢GRïU §H¢ãè Hï ÜUÚ ªÐÚ
Á¢¢¼ï ãñ´ J S¢¢¼¢ï´ ¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ÜïU çÈGU çÚà¼ï ©Ý ÜUè }¢éà¢¢²¥G¼(5) ÜïU çH²ï
1....ÁG¢éË}¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¼zGS¢èHè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï
S¢é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H, }¢éãG}}¢Î
§Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè ÚÁ¢G±è, çÁ¢G²¢§ü L ÜU¢ çÚS¢¢H¢ “ÁG¢éË}¢ ÜU¢
¥‹Á¢¢}¢” ÜU¢ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J
2....çÏ¢Á¢Hè ÜïU ÜUÇGÜ
G UÝï J 3....§GÁÁG ¢G¼ ÐS¢‹Îè J 4....¥wGH¢ÜGU J 5....¼¢’Á¢Gè}¢ J
S¢¢‰¢ ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã ÜïU
S¢¢}¢Ýï S¢ï ¼}¢¢}¢ ÐÎïü ÈUÅ(1) Á¢¢¼ï ãñ´ çÈUÚ ±¢ïã ¥ËH¢ã 1 ÜïU
S¢¢}¢Ýï ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ ©S¢ ÜïU çH²ï à¢ã¢Î¼ Îï¼ï ãñ´ çÜU ©S¢ ÜU¢ ¥G}¢H
ÝïÜU ¶G¢çHS¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï ãñ, ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ : ¼é}¢ }¢ïÚï Ï¢‹Îï ÜïU ¥¢’}¢¢H ÐÚ çÝx¢Ú¢Ý ã¢ï ¥¢ñÚ }¢ñ´ ©S¢
ÜïU çÎH ÜUè çÝx¢Ú¢Ýè ÜUÚÝï ±¢H¢ ãêæ, §S¢ ¥G}¢H S¢ï §S¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢
}¢éÛ¢ï wG¢éà¢ ÜUÚÝ¢ Ýãè´ ‰¢¢ Ï¢çËÜU }¢ïÚï çS¢±¢ ¥¢ñÚ¢ïæ ÜU¢ï wG¢éà¢ ÜUÚÝ¢
}¢vGS¢êÎ ‰¢¢ J }¢ñ´ §S¢ï ¥ÐÝï çH²ï ¶G¢çHS¢ Ýãè´ S¢}¢Û¢¼¢ ¥¢ñÚ }¢ñ´ wG¢êÏ¢
Á¢¢Ý¼¢ ãêæ Á¢¢ï ¥G}¢H ÜUÚÝï S¢ï §S¢ ÜUè çÝÄ²¼ ‰¢è J §S¢ ÐÚ }¢ïÚè
H¢’Ý¼, §S¢ Ýï Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï |¢è {¢ïÜU¢ çÎ²¢ ¥¢ñÚ ¼é}¢ ÜU¢ï |¢è HïçÜUÝ
}¢éÛ¢ï {¢ïÜU¢ Ýãè´ Îï S¢ÜU¼¢, }¢ñ´ x¢GñÏ¢¢ï´ ÜU¢ Á¢¢ÝÝï ±¢H¢ ãêæ, çÎH¢ï´ ÜïU
¶G²¢H¢¼ S¢ï ±¢çÜGUÈGU ãêæ, }¢éÛ¢ ÐÚ ÜU¢ï§ü Ð¢ïà¢èÎ¢ Ó¢èÁ¢G ÀéÐè Ýãè´ Úã
S¢ÜU¼è, ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü ÀéÐè Ó¢èÁ¢G }¢éÛ¢ S¢ï ¥¢ïÛ¢H Ýãè´ ãñ }¢ïÚ¢ §GË}¢
ãG¢çÁ¢GÚ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU |¢è ©S¢è ¼GÚãG ãñ Á¢ñS¢ï }¢éS¼ÜGUçÏ¢H ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU ãñ, ¥¢ñÚ xG¢éÁ¢GÚè ãé§ü Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ }¢ïÚ¢ §GË}¢ ©S¢è ¼GÚãG
ãñ Á¢ñS¢¢ çÜU Ï¢¢ÜGUè Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ¥¢ñÚ }¢ïÚ¢ §GË}¢ ÐãHï H¢ïx¢¢ï´
ÜïU S¢¢‰¢ ©S¢è ¼GÚãG ãñ Á¢ñS¢ï çÐÀH¢ḯ ÜïU S¢¢‰¢ J }¢ñ́ Ð¢ïà¢èÎ¢ ÜU¢ï Á¢¢Ý¼¢ ãêæ
¥¢ñÚ çÎH ÜïU ¶G²¢H¢¼ ÜU¢ï |¢è J }¢ïÚ¢ Ï¢‹Î¢ ¥ÐÝï ¥G}¢H ÜïU S¢¢‰¢ }¢éÛ¢ï
çÜUS¢ ¼GÚãG {¢ïÜU¢ Îï S¢ÜU¼¢ ãñ ? {¢ïÜU¢ ¼¢ï }¢wGHêÜUG ¶¢¼è ãñ çÁ¢Ý ÜU¢ï
§GË}¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢, ¥¢ñÚ }¢ñ́ ¼¢ï x¢GñÏ¢¢ïæ ÜU¢ Á¢¢ÝÝï ±¢H¢ ãêæ §S¢ ÐÚ }¢ïÚè
H¢’Ý¼ ãñ ¥¢ñÚ S¢¢¼¢ḯ çÈGUçÚà¼ï ¥¢ñÚ ¼èÝ ãÁ¢G¢Ú çÈGUçÚà¼ï ±Î¢¥G(2)
ÜUÚÝï ±¢Hï S¢Ï¢ ÜUã¼ï ãñ́ : »ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ ! §S¢ ÐÚ ¼ïÚè H¢’Ý¼ ãñ, ¥¢ñÚ
ã}¢¢Úè |¢è H¢’Ý¼ J çÈUÚ ¥¢S}¢¢Ý¢ḯ ±¢Hï ÜUã¼ï ãñ́ : §S¢ ÐÚ ¥ËH¢ã
ÜUè H¢’Ý¼ ¥¢ñÚ H¢’Ý¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜUè H¢’Ý¼ J
1.....ãÅ J 2.....LwGS¢¼ J
çÈUÚ }¢é¥G¢Á¢G 5 Ú¢ïÝï Hx¢ï ¥¢ñÚ Ï¢ÇG¢ S¢wG¼ Ú¢ï»
¥¢ñÚ ÜUã¢ : »ï ¥ËH¢ã ÜïU ÚS¢êH 6 ! ¥¢Ð Ýï Á¢¢ï
çÁ¢GRU ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ §S¢ S¢ï ÝÁ¢¢¼ ÜUè v²¢ S¢êÚ¼ ãñ ? ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
»ï }¢é¥G¢Á¢G ! ¥ÐÝï ÝÏ¢è ÜUè ²ÜGUèÝ }¢ḯ §çvG¼Î¢(1) ÜUÚ, }¢ñ́ Ýï ÜUã¢ :
¥¢Ð ¼¢ï ¥ËH¢ã ÜïU ÚS¢êH ãñ´ ¥¢ñÚ }¢ñ´ }¢é¥G¢Á¢G çÏ¢Ý Á¢Ï¢H ãêæ, }¢éÛ¢ï
ÝÁ¢¢¼ ¥¢ñÚ ¶GH¢S¢è çÜUS¢ ¼GÚãG ÝS¢èÏ¢ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ ? ¥¢Ð
6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï }¢é¥G¢Á¢G ! ¥x¢Ú ¼ïÚï ¥G}¢H }¢ï´
ÜU¢ï¼¢ãè ã¢ï ¼¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜUè Ï¢ï ¥¢Ï¢M§ü(2) ÜUÚÝï S¢ï ¥ÐÝè Á¢GÏ¢¢Ý ÜU¢ï
Ú¢ïÜU wG¢éS¢êS¢Ý ¥ÐÝï |¢¢§²¢ï´, ÜéUGÚ¥¢Ý ÐÉGÝï ±¢H¢ï´ S¢ï ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜUè
Ï¢ï ¥¢Ï¢M§ü ÜUÚÝï S¢ï ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜïU »ïGÏ¢¢ï´ ÜU¢ §GË}¢ ¼éÛ¢ï Ú¢ïÜU Îï, ¥¢ñÚ
¥ÐÝï |¢¢§²¢ï´ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ÜUÚ ÜïU ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï Ð¢ÜU Ý Ï¢Ý¢ ¥¢ñÚ
¥ÐÝï |¢¢§²¢ï´ ÜU¢ï çx¢Ú¢ ÜUÚ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï Ï¢éH‹Î ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢
Ý ÜUÚ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥G}¢H }¢ï´ çÚ²¢ÜU¢Úè Ý ÜUÚ çÜU ¼ê H¢ïx¢¢ïæ }¢ï´
ÐãÓ¢¢Ý¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG Îé‹²¢ }¢ï´ }¢àxG¢êH Ý ã¢ï Á¢¢ çÜU ¼éÛ¢ï
¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ |¢êH Á¢¢» ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼ïÚï Ð¢S¢ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ
¥¢Î}¢è |¢è Ï¢ñÆ¢ ã¢ï ¼¢ï çÜUS¢è ÎêS¢Úï S¢ï ÀéÐ ÜUÚ }¢à±Ú¢ Ý ÜUÚ ¥¢ñÚ
H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ Ï¢ÇG¢§ü ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ Ý ÜUÚ çÜU Îé‹²¢ ¥¢ñÚ
¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè |¢H¢§²¢æ ¼éÛ¢ S¢ï }¢éæã }¢¢ïÇG Hï´x¢è ¥¢ñÚ ¥ÐÝè }¢Á¢çHS¢
}¢ï´ §S¢ ¼GÚãG ÈGU¢ï¤Gà¢ x¢¢ï§ü(3) Ý ÜUÚ çÜU H¢ïx¢ ¼ïÚè Ï¢Î ¥wGH¢ÜGUè ÜUè
±Á¢ã S¢ï ¼éÛ¢ S¢ï x¢éÚñÁ¢G ÜUÚÝï Hx¢ï´ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ ÐÚ »ãGS¢¢Ý Ý Á¢¼¢
¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜUè §GÁGÁ¢G¼ ÜU¢ ÐÎ¢ü ¥ÐÝè Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï Ó¢¢ÜU Ý ÜUÚ çÜU ¼éÛ¢ï
Á¢ã‹Ý}¢ ÜïU ÜéUœ¢ï ÈU¢ÇG Ç¢Hï´x¢ï ¥¢ñÚ ²ïãè ãñ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢
ÜGU¢ñH : ²¢’Ýè ãça²¢ḯ S¢ï x¢¢ïà¼ ÜU¢ï ¥Hx¢ ÜUÚ Îḯx¢ï J
1.....ÐñÚ±è J 2.....Ï¢ï §GÁGÁ¢G¼è J 3.....Ï¢ïãêÎ¢ Ï¢¢¼ï´ J
}¢ñ´ Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ : »ï ¥ËH¢ã ÜïU ÚS¢êH (6)
§Ý Ï¢¢¼¢ï´ ÜUè ÜU¢ñÝ ¼G¢ÜGU¼ Ú¶ S¢ÜU¼¢ ãñ ? ¥¢Ð (6)
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï }¢é¥G¢Á¢G ! Á¢¢ï }¢ñ´ Ýï ¼éÛ¢ S¢ï Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ãñ, ±¢ïã ©S¢è
¥¢Î}¢è ÐÚ ¥¢S¢¢Ý ãñ, çÁ¢S¢ ÐÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥¢S¢¢Ý ÜUÚï J
¼éÛ¢ï §Ý ¼}¢¢}¢ Ï¢¢¼¢ï´ S¢ï ²ïã Ó¢èÁ¢G çÜUÈGU¢²¼ ÜUÚ¼è ãñ çÜU ¼ê H¢ïx¢¢ï´
ÜïU çH²ï ±¢ïãè ÜéUÀ ÐS¢‹Î ÜUÚï Á¢¢ï ¼ê ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜïU çH²ï ÐS¢‹Î
ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çH²ï ±¢ïãè ÜéUÀ Ý¢ÐS¢‹Î ÜUÚï Á¢¢ï ¥ÐÝï ÝzGS¢
ÜïU çH²ï Ý¢ÐS¢‹Î ÜUÚ¼¢ ãñ ¥x¢Ú ¼ê »ïS¢¢ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï S¢H¢}¢¼ Úãïx¢¢
¥¢ñÚ ÝÁ¢¢¼ Ð¢ Á¢¢»x¢¢ J
¶G¢çHÎ çÏ¢Ý }¢¢’Î¢Ý I Ýï ÜUã¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï
}¢é¥G¢Á¢G 5 ÜéUGÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU ÜUè ç¼H¢±¼ |¢è §S¢ ÜUS¢Ú¼ S¢ï
Ýãè´ ÜUÚ¼ï ‰¢ï çÁ¢¼Ý¢ çÜU §S¢ ãGÎèS¢ ÜU¢ï Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝè
}¢Á¢çHS¢ }¢ï´ §S¢ ÜU¢ ¼Á¢GçÜUÚ¢ ÜUÚ¼ï J(1)
¥¢ñÚ »ï ¥¢Î}¢è ! Á¢Ï¢ ¼ê Ýï ²ïã ¥GÁ¢Gè}¢ ãGÎèS¢ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼
Ï¢ÇGè ¶GÏ¢Ú S¢éÝ Hè ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢ Ï¢ÇG¢ ÎÎüÝ¢ÜU ãñ çÁ¢S¢ ÜïU
¥S¢Ú S¢ï çÎH ©ÇGÝï Hx¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ©GÜGUêH(2) ÐÚïà¢¢Ý ã¢ï Á¢¢¼è ãñ´
¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ï S¢èÝï ©Æ¢Ýï S¢ï ¼æx¢ ãñ´ çÁ¢S¢ ÜUè ãñÏ¢¼ S¢ï ÝzGS¢ Í¢Ï¢Ú¢¼ï
ãñ´, ¼¢ï ¥ÐÝï }¢¢ñH¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ÜU¢ Î¢}¢Ý ‰¢¢}¢ Hï ¥¢ñÚ ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ¥¢ñÚ
¼Á¢GLü¥(3) G ¥¢ñÚ çÎÝ Ú¢¼ ÜïU Ú¢ïÝï S¢ï ©S¢ ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ÜU¢ï H¢çÁ¢G}¢
ÐÜUÇG J Á¢ñS¢¢ çÜU ÎêS¢Úï ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜUÚÝï ±¢Hï ¥¢ñÚ ¼Á¢GLü¥G ÜUÚÝï
±¢Hï ÜUÚ¼ï ãñ´, §S¢ }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ ÝÁ¢¢¼ çS¢ÈüGU ©S¢ ÜUè ÚãG}¢¼ S¢ï ãñ
¥¢ñÚ §S¢ S¢}¢‹ÎÚ S¢ï S¢H¢}¢¼è ÜïU S¢¢‰¢ Ï¢Ó¢ çÝÜUHÝ¢ çS¢ÈüGU ©S¢ ÜUè
¼±ÁÁ¢¢ïã ¥¢ñÚ ¼¢ñÈGUèÜGU ¥¢ñÚ §GÝ¢²¼ S¢ï ãñ J x¢G¢çÈGUH¢ï´ ÜUè Ýè´Î S¢ï
2.....¥GvGHï´ J 3.....çx¢ÇGçx¢ÇG¢Ýï J
Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢}¢ ÜU¢ï §S¢ ÜU¢ ãGÜGU Îï ¥¢ñÚ §S¢ ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU Í¢¢Åè
}¢ï´ ¥ÐÝï ÝzGS¢ S¢ï çÁ¢ã¢Î ÜUÚ ¼¢çÜU ¼ê ãH¢ÜU ã¢ïÝï ±¢H¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ãH¢ÜU
Ý ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ãÚ ãG¢H¼ }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè S¢ï }¢ÎÎ ÜUè §çË¼Á¢¢
ãñ ±¢ïã Ï¢ïã¼ÚèÝ }¢ÎÎx¢¢Ú ãñ, ¥¢ñÚ ±¢ïã S¢Ï¢ ÚãGì}¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ S¢ï
çÁ¢G²¢Î¢ ÚãGì}¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ¥¢ñÚ ÝïÜUè ÜUÚÝï ÜUè
¼G¢ÜGU¼ |¢è ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ï¢éH‹Î ¥¢ñÚ ¥GÁ¢Gè}¢ ÜUè ¼¢ñÈUG èÜGU S¢ï ãñ J
ÈGUSH
çÜGUSS¢¢ }¢éwG¼S¢Ú Á¢Ï¢ ¼ê Ýï ¥ÓÀè ¼GÚãG Îï¶ çH²¢ ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §¼G¢¥G¼ ÜïU ¥‹Î¢Á¢Gï ÜU¢ï }¢éH¢ãGÁ¢G¢ ÜUÚ çH²¢
¥¢ñÚ }¢wGHêÜGU ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè ÜU}¢Á¢G¢ïÚè ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè Á¢ã¢H¼ ÜU¢ï Îï¶
çH²¢ ¼¢ï ¥ÐÝï çÎH ÜïU S¢¢‰¢ ©Ý ÜUè ¼GÚÈGU ¼±ÁÁ¢¢ïã }¢¼ ÜUÚ ¥¢ñÚ
©Ý ÜUè }¢ÎìãG¢ï S¢Ý¢ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè ¼¢’Á¢Gè}¢ S¢ï Ï¢ïçÝ²¢Á¢G ã¢ï Á¢¢ çÜU §S¢
}¢ï´ ÜU¢ï§ü ÈGU¢§Î¢ Ýãè´ ãñ, ¼ê §Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï ¥ÐÝè §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ï }¢ÎêüÎ Ý
ÜUÚ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼ê Ýï Îé‹²¢ ÜUè ÜU}¢èÝx¢è ¥¢ñÚ ãGÜGU¢Ú¼ ¥¢ñÚ S¢éÚ¥G¼ï
Á¢G±¢H(1) ÜU¢ï Á¢¢Ý çH²¢ ãñ, ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ S¢ï
©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU ¼±ÁÁ¢¢ïã Ý ÜUÚ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÝzGS¢ S¢ï ÜUã : »ï ÝzGS¢ !
ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè à¢éRU x¢éÁ¢G¢Úè ¥G¢çÁ¢Á¢G
¥¢ñÚ Á¢¢çãH }¢wGHêÜGU ÜUè S¢Ý¢(2) S¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ Á¢¢ï çÜU ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´
¼ïÚï ¥G}¢H ÜUè ÜGUÎí ÜU¢ï ¥¢ñÚ ¼ïÚè }¢ïãGÝ¼ ÜU¢ï Á¢¢Ý¼ï ãè Ýãè´ ¥¢ñÚ ¼ïÚï
ãGÜGU ÜU¢ï ¼ïÚï ¥¢’}¢¢H }¢ï´ ¥¢ñÚ ¼ïÚè ¼vHèÈGU¢¼ }¢ï´ Ýãè´ ÐãÓ¢¢Ý S¢ÜU¼ï
Ï¢çËÜU Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ ¼éÛ¢ ÐÚ çÜUS¢è »ïS¢ï ¥¢Î}¢è ÜU¢ï ÈGUÁ¢GèH¼ Îï´x¢ï
Á¢¢ï çÜU ¼éÛ¢ S¢ï ãÁ¢G¢Úã¢ ÎÚÁ¢¢ ÜU}¢¼Ú ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
ãG¢Á¢¼ ÜïU ¥±ÜGU¢¼ }¢ï´ ¼éÛ¢ ÜU¢ï Á¢G¢»¥G ÜUÚ Îï´x¢ï ¥¢ñÚ |¢êH Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ
¥x¢Ú ±¢ïã »ïS¢¢ Ý |¢è ÜUÚï´ ¼¢ï ©Ý ÜïU ã¢‰¢ }¢ï´ ¥¢ç¶GÚ ãñ |¢è v²¢ ¥¢ñÚ
1.....Ï¢ãé¼ Á¢ËÎ ¶Gy}¢ ã¢ïÝï J 2.....¼¢’ÚèÈGU J
©Ý ÜUè ¼G¢ÜGU¼ ÜUã¢æ ¼ÜU ÐãéæÓ¢ S¢ÜU¼è ãñ ! çÈUÚ ±¢ïã |¢è ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ãè ÜïU ÜGUÏÁ¢ïG }¢ï´ ãñ´ ¼¢ï çÈUÚ ±¢ïã ©Ý ÜU¢ï çÁ¢S¢ ¼GÚãG Ó¢¢ãïx¢¢
¥¢ñÚ çÁ¢{Ú Ó¢¢ãïx¢¢ ÈïUÚ Îïx¢¢ ¼¢ï »ï ÝzGS¢ ! ¥GvGH S¢ï ÜU¢}¢ Hï ¥¢ñÚ
¥ÐÝè ¥GÁ¢GèÁ¢G(1) §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ï ©Ý ÜUè ±Á¢ã S¢ï Á¢G¢»¥G Ý ÜUÚ ¥¢ñÚ
Ýãè´ ÈGU¢ñ¼(2) ã¢ïx¢è ¼éÛ¢ S¢ï ©S¢ Á¢G¢¼ ÜUè S¢Ý¢ çÁ¢S¢ ÜUè S¢Ý¢ ¼}¢¢}¢
¼Ú ÈGUºG ¥¢ñÚ ¥G¼G¢ ãñ, ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜUè ¥G¼G¢ ¼}¢¢}¢ ¼Ú Á¢G¶GèÚ¢ ãñ
¥¢ñÚ ÜUãÝï ±¢Hï Ýï çÜU¼Ý¢ S¢Ó¢ ÜUã¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : ¼ïÚï Ó¢ïãÚï ÜïU çS¢±¢ ¥¢æ¶¢ï´ ÜU¢ Á¢¢x¢Ý¢ Ï¢¢ç¼GH ãñ ¥¢ñÚ ¼ïÚï
x¢é}¢ ã¢ïÝï ÜïU çS¢±¢ §Ý ÜU¢ Ú¢ïÝ¢ Á¢G¢»¥G ãñ J
¥¢ñÚ ÜUã¢ï »ï ÝzGS¢ ! v²¢ ã}¢ïà¢¢ ÜUè Á¢‹Ý¼ Ï¢ïã¼Ú ãñ ²¢
Îé‹²¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ Ý¢ÜU¢Ú¢ ¥¢ñÚ ÈGU¢Ýè ãGÚ¢}¢ S¢ï ¥¢HêÎ¢ S¢¢}¢¢Ý,
ãG¢H¢æçÜU ¼éÛ¢ï ¼G¢ÜGU¼ ãñ çÜU ¼éÛ¢ï ¼ïÚè §S¢ §GÏ¢¢Î¼ S¢ï ã}¢ïà¢¢ ÜUè Ýï’}¢¼ï´
ãG¢çS¢H ã¢ï´, ÐS¢ Ý ã¢ï ¼¢ï ¶GS¢èS¢ çã}}¢¼(3) Úgè §Ú¢Îï(4) ¥¢ñÚ
ÜU}¢èÝ¢ ¥zG¥G¢H ±¢H¢, v²¢ ¼ê x¢G¢ñÚ Ýãè´ ÜUÚ¼¢ çÜU ÜUÏ¢ê¼Ú Á¢Ï¢
ÈGUÁ¢G¢ }¢ï´ Ï¢éH‹Î ©ÇGÝï ±¢H¢ ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜUè ÜGUè}¢¼ çÜUS¢ ¼GÚãG Ï¢ÉG
Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ÜGUÎí çÜU¼Ýè çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ ! S¢¢ï ¼ê
¥ÐÝè ¼}¢¢}¢ çã}}¢¼ ÜU¢ï ¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢éH‹Î ÜUÚ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï
çÎH ÜU¢ï ¥ÜïUHï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï ¶G¢Hè ÜUÚ Îï çÁ¢S¢ ÜïU
§çwG¼²¢Ú }¢ï´ ¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ ãñ´ ¥¢ñÚ Ý¢ÜU¢Ú¢ Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜUè ±Á¢ã S¢ï ¥ÐÝè
ÜU}¢¢§ü ãé§ü §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ï Á¢G¢»¥G Ý ÜUÚ, ¥¢ñÚ §S¢è ¼GÚãG Á¢Ï¢ ¼ê ¥ÓÀè
¼GÚãG x¢G¢ñÚ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ý’}¢¼¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï
»ãGS¢¢Ý¢¼ ÜU¢ï §S¢ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ¥ÐÝï ªÐÚ }¢éH¢ãGÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ çÜU
©S¢è Ýï ¼éÛ¢ ÜU¢ï §S¢ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU Ï¢wGà¢è ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï §S¢ ÜU¢ S¢¢}¢¢Ý
1.....ÜGUè}¢¼è J 2.....Á¢G¢»¥G J 3.....ÜU}¢ çãG}}¢¼ J 4.....Ï¢ïÜU¢Ú §Ú¢Îï J
ÈGUÚ¢ã}¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©S¢è Ýï ¼}¢¢}¢ }¢±¢çÝ¥G¢¼ ÜU¢ï ¼éÛ¢ S¢ï ÎêÚ (1)
ÈGUÚ}¢¢²¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU §S¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï ÈGU¢çÚx¢G ãé±¢ J
çÈUÚ ©S¢ Ýï ¼éÛ¢ ÜU¢ï ¼¢ñÈGUèÜGU ¥¢ñÚ ¼¢§üÎ S¢ï ¶G¢S¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ
§S¢ ÜU¢ï ¼éÛ¢ ÐÚ ¥¢S¢¢Ý Ï¢Ý¢²¢ ¥¢ñÚ ¼ïÚï çÎH }¢ï´ §S¢ ÜU¢ï Á¢GèÝ¼
Ï¢wGà¢è ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¼ê Ýï §S¢ ÐÚ ¥G}¢H çÜU²¢ J
çÈUÚ ©S¢è Ýï ¥ÐÝè ¥GÁ¢G}¢¼ ¥¢ñÚ Á¢H¢H ¥¢ñÚ ¼ïÚè §GÏ¢¢Î¼
¥¢ñÚ ¼éÛ¢ S¢ï Ï¢ï çÝ²¢Á¢Gè ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ¼éÛ¢ ÐÚ Ï¢ï ¥‹Î¢Á¢G Ýï’}¢¼¢ï´ ÜïU
Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ¼ïÚï çH²ï §S¢ }¢¢’}¢êHè ¥G}¢H ÐÚ S¢Ý¢» Á¢}¢èH(2) ¥¢ñÚ
S¢±¢Ï¢ï ¥GÁ¢Gè}¢ ÜU¢ ¥Á¢í ¼Ä²¢Ú ÜUÚ Ú¶¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ ¼ê çÜUS¢è S¢êÚ¼
}¢ï´ }¢éS¼çãGÜGU Ýãè´ ãñ çÈUÚ ±¢ïã §S¢ ÐÚ ¼éÛ¢ï à¢éRU ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ¥G¼G¢
ÈUÚ}¢¢¼¢(3) ãñ ¥¢ñÚ §S¢ }¢¢’}¢êHè ÜU¢}¢ ÐÚ ¼¢’ÚèÈGU ÈGUÚ}¢¢¼¢(4)
ãñ ¥¢ñÚ §S¢è ÜUè ±Á¢ã S¢ï ¼éÛ¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ Ú¶¼¢ ãñ J
¶G¢ç}¢S¢Ý ²ïã S¢Ï¢ ÜéUÀ ©S¢è ÜïU Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGï ÈGUÁGH ÜUè ±Á¢ã
S¢ï ãñ, Ý çÜUS¢è ¥¢ñÚ ±Á¢ã S¢ï ±ÚÝ¢ ¼ïÚ¢ ÜU¢ñÝ S¢¢ ãGÜGU ãñ ¥¢ñÚ ¼ïÚï
§S¢ »ïGÏ¢Î¢Ú ¥¢ñÚ ãGÜGUèÚ ¥G}¢H ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è ÜGUÎí ãñ, S¢¢ï » ÝzGS¢ !
¥ÐÝï ÚÏÏ¢ï ÜUÚè}¢ ÚãGè}¢ ÜïU »ãGS¢¢Ý ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚ çÜU ©S¢
Ýï ¼éÛ¢ ÐÚ §S¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜïU Ï¢Á¢¢ H¢Ýï }¢ï´ çÜU¼Ý¢ »ãGS¢¢Ý çÜU²¢ ¥¢ñÚ
©S¢ S¢ï à¢}¢ü ÜUÚ çÜU ¼ê ¥ÐÝï ¥G}¢H ÜUè ¼GÚÈGU ¼±ÁÁ¢¢ïã ÜUÚï Ï¢çËÜU
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè ÜU¢ ã}¢ ÐÚ ãÚ ãG¢H }¢ï´ ÈGUÁGH ¥¢ñÚ »ãGS¢¢Ý
ãñ ¥¢ñÚ §S¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜïU ãG¢çS¢H ã¢ï Á¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ¼ïÚ¢ à¢éxGH(5)
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ïæ ¼Á¢GLü¥G ¥¢ñÚ ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜïU
çS¢±¢ ¥¢ñÚ ÜéUÀ Ýãè´ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ±¢ïã §S¢ï ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ S¢ï
ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ Hï J v²¢ ¼ê Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ¶GHèH §Ï¢í¢ãè}¢
(j) ÜUè Ï¢¢¼ Ýãè´ S¢éÝè çÜU Á¢Ï¢ ±¢ïã wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜïU Í¢Ú ÜUè
1.....LÜU¢±Å¢ï´ J 2.....¥ÓÀè ¼¢’ÚèÈGU J 3.....²ã¢æ Á¢é}H¢ “¼ïÚè à¢éRU x¢éÁ¢G¢Úè
ÜUÚ¼¢” ¼ãGÚèÚ ‰¢¢, Á¢¢ï çÜU Ý¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ §S¢ï “¼éÛ¢ï à¢éRU ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU
¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢” S¢ï ¼ÏÎèH çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 4.....²ã¢æ Á¢é}H¢
“S¢Ý¢ ÜUã¼¢” ¼ãGÚèÚ ‰¢¢, Á¢¢ï çÜU Ý¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ §S¢ï “¼¢’ÚèÈGU
ÈGUÚ}¢¢¼¢” S¢ï ¼ÏÎèH çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 5.....ÜU¢}¢ J
¼¢’}¢èÚ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ãé±ï ¼¢ï çÜUS¢ ¼GÚãG ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜUè Á¢Ý¢Ï¢ }¢ï´ çx¢ÇGçx¢ÇG¢» çÜU ±¢ïã ©S¢ ÜU¢ï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ
©Ý ÐÚ »ãGS¢¢Ý ÜUÚï ©‹ã¢ï´ Ýï ÜUã¢ :
»ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ ã}¢ S¢ï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ Ï¢ïà¢ÜU
¼ê ãè S¢éÝÝï ±¢H¢ Á¢¢ÝÝï ±¢H¢ ãñ J
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¥ÐÝè Îé¥G¢ S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ãé±ï ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
»ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ Îé¥G¢ ÜU¢ï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ J
çÈUÚ ¥x¢Ú ©S¢ Ýï §S¢ ¶¢ïÅè ÐêæÁ¢è(3) ÜU¢ï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ
¼éÛ¢ ÐÚ »ãGS¢¢Ý çÜU²¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï ¥ÐÝè Ýï’}¢¼ ÜU¢ï }¢éÜU}}¢H ÜUÚ
çÎ²¢ ¥¢ñÚ »ãGS¢¢Ýï ¥GÁ¢Gè}¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ J çÜU¼Ýè ¥ÓÀè ãñ ²ïã S¢¥G¢Î¼
¥¢ñÚ Î¢ñH¼ ± §GÁGÁ¢G¼ ± çÚzG¥G¼(4) ¥¢ñÚ ²ïã ç¶GË¥G¼ ¥¢ñÚ Ýï’}¢¼
¥¢ñÚ Á¢G¶GèÚ¢ ¥¢ñÚ ÜUÚ¢}¢¼ ¼éÛ¢ ÐÚ çÜU¼Ýè Á¢GñÏ¢ Îïx¢è ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
ÎêS¢Úè ÜñUçÈGUÄ²¼ ãé§ü ¼¢ï §S¢ ¶GS¢¢Úï ¥¢ñÚ ÝévGS¢¢Ý ¥¢ñÚ }¢ãGM}¢è ÐÚ
çÝã¢²¼ ¥zGS¢¢ïS¢, ÐS¢ ¼ê ©Æ ¥¢ñÚ §S¢ ÜñUçÈGUÄ²¼ }¢ï´ }¢àxG¢êH ã¢ï Á¢¢,
Á¢Ï¢ ¼ê §S¢ ¥G}¢H ÐÚ ã}¢ïà¢x¢è ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè §GÏ¢¢Î¼ S¢ï ÈGU¢çÚx¢G
ã¢ïÝï ÐÚ ¥ÐÝï çÎH ÐÚ §S¢ ÜUè ¼ÜUÚ¢Ú ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢±‹Îï
¼¥G¢H¢ S¢ï }¢ÎÎ Ó¢¢ãïx¢¢ ¼¢ï ±¢ïã ¼éÛ¢ï }¢wGHêÜGU ¥¢ñÚ ÝzGS¢ ÜïU
§çË¼ÈGU¢¼(5) S¢ï Ï¢Ó¢¢ Hïx¢¢ ¥¢ñÚ ©GÁÏ¢ ¥¢ñÚ çÚ²¢ÜU¢Úè ÜïU à¢éxGH S¢ï
}¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï ¶G¢çHS¢ §wGH¢S¢ ÐÚ §GÏ¢¢Î¢¼ï çÁ¢GRïU §H¢ãè
}¢ï´ ¥¢}¢¢Î¢ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ çÈUÚ ¼}¢¢}¢ ãG¢H¢¼ }¢ï´ ¼éÛ¢ ÐÚ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜU¢ »ãGS¢¢Ý ã¢ïx¢¢ J ¼éÛ¢ï Á¢G¢çãÚè §¼G¢¥G¼ ãG¢çS¢H ã¢ïx¢è Á¢¢ï
©}}¢èÎ ÜïU ÜGU¢çÏ¢H ã¢ï ¥¢ñÚ »ïS¢è ÝïçÜU²¢æ }¢²SS¢Ú ¥¢»æx¢è çÁ¢Ý }¢ï´
ÜU¢ï§ü ÜUÎêÚ¼(6) Ý ã¢ï ¥¢ñÚ »ïS¢è }¢vGÏ¢êH §GÏ¢¢Î¼ï´ ãG¢çS¢H ã¢ï´x¢è çÁ¢Ý
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ã}¢ S¢ï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ Ï¢ïà¢ÜU ¼ê ãè
ãñ S¢éÝ¼¢ Á¢¢Ý¼¢ J 2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢
¥¢ñÚ }¢ïÚè Îé¥¢G S¢éÝ Hï J 3.....Ý¢çÜGUS¢ ¥G}¢H J 4.....Ï¢éH‹Îè J
5.....}¢é¼±ÁÁ¢ïã ã¢ïÝï J 6.....¶GÚ¢Ï¢è J
}¢ï´ ÜU¢ï§ü ÝvGS¢ Ý ã¢ï ¥¢ñÚ »ïS¢è §GÏ¢¢Î¼ ¥x¢Ú çÏ¢HÈGUÁ¢üG çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´
»ÜU ãè ÎzG¥G¢ }¢²SS¢Ú ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ çÈUÚ ÜU|¢è }¢²SS¢Ú Ý ã¢ï ¼¢ï
±¢ïã |¢è ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ Ï¢ãé¼ ãñ, ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ¥ÐÝè ©G}¢í ÜUè ÜGUS¢}¢ !
¥x¢Ó¢ïü §S¢ ÜUè ¼¢’Î¢Î ÜU}¢ ã¢ï HïçÜUÝ §S¢ ÜïU }¢¢’Ý¢ Ï¢ãé¼ ãñ´ §S¢ ÜUè
ÜGUÎí Ï¢ÇGè ãñ, §S¢ ÜU¢ ÝzG¥G ÜUS¢èÚ ãñ, §S¢ ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢ ¥ÓÀ¢ ãñ ¥¢ñÚ
§S¢ ¼GÚãG ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ç}¢HÝ¢ Ï¢ãé¼ ¥GÁ¢GèÁ¢G ãñ ¥¢ñÚ Ï¢‹Îï ÐÚ wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ ÜU¢ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ »ãGS¢¢Ý ãñ J çÈUÚ ©S¢ ¼¢ïãGìÈïG S¢ï ÜU¢ñÝ S¢¢
¼¢ïãGìÈGU¢ Ï¢ÇG¢ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU çÁ¢S¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ
ÜGUÏ¢êH ÜUÚ Hï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ïçà¢à¢ S¢ï ¥ÓÀè ¥¢ñÚ ÜU¢ñÝ S¢è ÜU¢ïçà¢à¢ ã¢ï
S¢ÜU¼è ãñ çÁ¢S¢ ÐÚ ¼¢ñÈGUèÜGïU à¢éRU ÜUè Ý±¢çÁ¢Gà¢(1) Ï¢ïÜGUÚ¢Ú¢ï´ ÜUè
Îé¥¢»æ S¢éÝÝï ±¢H¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ ©S¢ ÐÚ ¼¢’ÚèÈGU ÜUÚï
¥¢ñÚ ÜU¢ñÝ S¢è ÐêæÁ¢è §S¢ ÐêæÁ¢è S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢é¥GÁGÁ¢GÁ¢G ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ï ÚÏÏ¢éH
¥G¢H}¢èÝ ÐS¢‹Î ÜUÚ Hï ¥¢ñÚ ©S¢ ÐÚ wG¢àé ¢ ã¢ï Á¢¢» J
ÐS¢ »ï ç}¢SÜUèÝ x¢G¢ñÚ ÜUÚ ! ¥¢ñÚ ã¢ïà¢²¢Ú ã¢ï Á¢¢ çÜU ¼ê
¶GS¢¢Ú¢ Ð¢Ýï ±¢H¢ï´ S¢ï Ý ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ }¢é¥G¢}¢H¢ §S¢ ãGÎ ¼ÜU
ÐãéæÓ¢ Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï ¼ê ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU }¢éçwGHS¢ ÇÚÝï ±¢Hï,
çÈGURU ÜUÚÝï ±¢Hï ¥ËH¢ã ÜïU »ãGS¢¢Ý¢¼ ÐÚ Ú¢Á¢Gè ã¢ïÝï ±¢Hï H¢ïx¢¢ï´
}¢ï´ S¢ï ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¼ê §S¢ ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU Í¢¢Åè ÜU¢ï ¥ÐÝï ÐèÀï À¢ïÇG
Á¢¢»x¢¢ §S¢ ÜUè ¥¢ÈGU¼¢ï´ S¢ï S¢H¢}¢¼ Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè |¢H¢§²¢æ
¥¢ñÚ ÈUH ¥ÐÝï S¢¢‰¢ Hï Á¢¢»x¢¢ §S¢ ÜUè S¢¥G¢Î¼¢ï´ ¥¢ñÚ ÜUÚ¢}¢¼¢ï´ ÐÚ
ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï ÈGU¢§Á¢G ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè ¥ÐÝï
ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï §GS}¢¼ ¥¢ñÚ ¼¢ñÈGUèÜGU ÜU¢ ±¢Hè ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ï¢éH‹Î ¥GÁ¢Gè}¢ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ãè S¢ï x¢éÝ¢ã S¢ï ÐÚãïÁ¢G ¥¢ñÚ ÝïÜUè
ÜUè ÜéUGÃ±¼ ãG¢çS¢H ÜUè Á¢¢ S¢ÜU¼è ãñ J
1.....²ã¢æ Á¢é}H¢ “çÁ¢S¢ ÜUè à¢éRU x¢éÁ¢G¢Úè” ¼ãGÚèÚ ‰¢¢, çÁ¢S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢
Á¢é}Hï “çÁ¢S¢ ÐÚ ¼¢ñÈUG èÜGï à¢éRU ÜUè Ý±¢çÁ¢Gà¢” S¢ï Ï¢ÎH çÎ²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ S¢¢¼±¢æ Ï¢¢Ï¢
S¢¢¼±¢æ Ï¢¢Ï¢
S¢¢¼±è´ Í¢¢Åè à¢éRU ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´
¥¢ñÚ ²ïã Í¢¢Åè ãG}Î ¥¢ñÚ à¢éRU ÜUè ãñ J ¥ËH¢ã ¼éÛ¢ï |¢è
¼¢ñÈGUèÜGU Îï ¥¢ñÚ ã}¢ï´ |¢è §Ý Í¢¢çÅ²¢ï´ ÜïU ÜGU¼G¥G ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢ñÚ
»ïS¢è §GÏ¢¢Î¼ ÜïU ãéSG ¢êH ÜïU Ï¢¢’Î Á¢¢ï ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï S¢ãGèãG S¢H¢}¢¼ ã¢ï J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ à¢éRU ¥¢ñÚ ãG}Î Ï¢Á¢¢ H¢Ý¢ §S¢è Ýï’}¢¼ï
¥GÁ¢Gè}¢¢ ¥¢ñÚ »ãGS¢¢Ýï ÜUÚè}¢¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ¼éÛ¢ï Î¢ï
±éÁ¢êã¢¼ S¢ï H¢çÁ¢G}¢ ãñ »ÜU ¼¢ï Ýï’}¢¼ï ¥GÁ¢Gè}¢¢ ÜïU Î±¢}¢(1) ÜïU çH²ï
¥¢ñÚ ÎêS¢Úï çÁ¢G²¢Î¢ ãG¢çS¢H ã¢ïÝï ÜïU çH²ï çÈUÚ Ýï’}¢¼ï Î±¢}¢ ÜïU çH²ï
§S¢ çH²ï Á¢GMÚè ãñ çÜU à¢éRU ÜïU S¢¢‰¢ Ýï’}¢¼ï´ }¢éÜGUÄ²Î(2) ã¢ï Á¢¢¼è
ãñ´ ¥¢ñÚ ã}¢ïà¢¢ ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï Ï¢¢ÜGUè Úã¼è ãñ´ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ï ¼ÜüU ÜUÚ
ÎïÝï S¢ï Ó¢Hè Á¢¢¼è ãñ´, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ çÜUS¢è ÜGU¢ñ}¢ ÜïU ãG¢H¢¼
}¢ï´ ©S¢ ±vG¼ ¼ÜU ¼ÏÎèHè Ýãè´ ÜUÚ¼ï
Á¢Ï¢ ¼ÜU ±¢ïã wG¢éÎ Ý ¼ÏÎèH ã¢ï Á¢¢»æ J
¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
ÐS¢ ©S¢ Ýï ¥ËH¢ã ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢
§‹ÜU¢Ú çÜU²¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï
©S¢ ÜU¢ï ¶G¢ñÈUG ¥¢ñÚ |¢êÜU ÜU¢ çHÏ¢¢S¢ ÐãÝ¢
çÎ²¢ ²ïã Ï¢ÎH¢ ‰¢¢ ©Ý ÜUè ÜU}¢¢§ü ÜU¢ J
1.....ã}¢ïà¢x¢è J 2.....ÜñGUÎ J 3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã
çÜUS¢è ÜGU¢ñ}¢ S¢ï ¥ÐÝè Ýï’}¢¼ Ýãè´ Ï¢ÎH¼¢ Á¢Ï¢ ¼ÜU ±¢ïã wG¢éÎ ¥ÐÝè ãG¢H¼ Ý
Ï¢ÎH Îï´ J 4.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï ±¢ïã ¥ËH¢ã
ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜUè Ý¢à¢éRUè ÜUÚÝï Hx¢è ¼¢ï ¥ËH¢ã Ýï ©S¢ï ²ïã S¢Á¢G¢ Ó¢¶¢§ü çÜU ©S¢ï
|¢êÜU ¥¢ñÚ ÇÚ ÜU¢ ÐãÝ¢±¢ ÐãÝ¢²¢ Ï¢ÎH¢ ©Ý ÜïU çÜU²ï ÜU¢ J
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥x¢Ú ¼é}¢ à¢éRU ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ §ü}¢¢Ý Hï
¥¢¥¢ï ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼é}ãï´
v²êæ S¢Á¢G¢ Îïx¢¢ ?
¥¢ñÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Ýï’}¢¼ïæ |¢è §S¢è ¼GÚãG |¢¢x¢ Á¢¢¼è ãñ´ Á¢ñS¢ï Á¢æx¢Hè Á¢¢Ý±Ú
|¢¢x¢ Á¢¢¼ï ãñ´ ¼¢ï §Ý ÜU¢ï à¢éRU ÜïU S¢¢‰¢ Ð¢Ï¢‹Î ÜUÚ¢ï J
Ï¢¢ÜGUè Úã¢ çÁ¢G²¢Î¼ ÜU¢ ãéGS¢êH ! ¼¢ï Ó¢êæÜUè à¢éRU Ýï’}¢¼¢ï´ ÜïU
çH²ï Á¢G‹Á¢èÚ ãñ ¼¢ï ±¢ïã çÁ¢G²¢Î¼ ÜU¢ ÈUH Îï´x¢è J
¥x¢Ú ¼é}¢ à¢éRU ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï }¢ñ´ ¼é}¢ ÜU¢ï
çÁ¢G²¢Î¢ Îêæx¢¢ J
¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
çÁ¢Ý H¢ïx¢¢ï´ Ýï çãÎ¢²¼ ÜU¢ï ÜGUÏ¢êH
çÜU²¢ ¥ËH¢ã ©Ý ÜU¢ï çãÎ¢²¼
çÁ¢G²¢Î¢ Îï¼¢ ãñ J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼é}ãïæ ¥GÁ¢G¢Ï¢ Îï ÜUÚ v²¢
ÜUÚïx¢¢ ? ¥x¢Ú ¼é}¢ ãGÜGU }¢¢Ý¢ï ¥¢ñÚ §ü}¢¢Ý H¢¥¢ï J
2.....²ã¢æ HzGÁ¢G ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜ ¥SH
¥GÚÏ¢è }¢¼Ý }¢ï´ ÎéLS¼ HzGÁ¢G ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü
ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥x¢Ú »ãGS¢¢Ý }¢¢Ý¢ïx¢ï ¼¢ï }¢ñ´ ¼é}ãï´ ¥¢ñÚ Îêæx¢¢ J
4.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ çÁ¢‹ã¢ï´ Ýï Ú¢ã Ð¢§ü ¥ËH¢ã Ýï ©Ý ÜUè

çãÎ¢²¼ ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ ÈGUÚ}¢¢§ü J
¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
çÁ¢Ý H¢ïx¢¢ï´ Ýï ã}¢¢Úè Ú¢ã }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢
ÜUè ã}¢ ©‹¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï Ú¢S¼¢ï´ ÜUè
Ú¢ãÝé}¢¢§ü ÜUÚ¼ï ãñ´ J
çÈUÚ ¥GvGH}¢‹Î }¢¢çHÜU Á¢Ï¢ xG¢éH¢}¢ ÜU¢ï Îï¶¼¢ ãñ çÜU ±¢ïã
©S¢ ÜUè Ýï’}¢¼ ÜU¢ ãGÜGU ¥Î¢ ÜUÚ Úã¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ ¥¢ñÚ |¢è »ãGS¢¢Ý
ÜUÚ¼¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï ©Ý ÜU¢ ¥ãH S¢}¢Û¢¼¢ ãñ, ±ÚÝ¢ ©S¢
S¢ï ¥ÐÝï »ãGS¢¢Ý¢¼ }¢é‹ÜGU¼G¥G ÜUÚ Hï¼¢ ãñ J
çÈUÚ Ýï’}¢¼ï´ Î¢ï çÜGUS}¢ ÜUè ãñ´ : Îé‹²¢±è ¥¢ñÚ ÎèÝè, çÈUÚ
Îé‹²¢±è Î¢ï çÜGUS}¢ ÜUè ãñ´ : ÐãHè ÝzG¥G ÜUè Ýï’}¢¼ ¥¢ñÚ ÎêS¢Úè
}¢éÎ¢ÈGU¥G¼ ÜUè Ýï’}¢¼, ÝzG¥G ÜUè Ýï’}¢¼ ¼¢ï ²ïã ãñ çÜU ¼éÛ¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ¼ïÚï }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ¥¢ñÚ }¢Ý¢ÈïGU¥G ÜUè Ó¢èÁ¢Gï´ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢»æ J çÈUÚ
}¢Ý¢ÈïGU¥G ÜUè Î¢ï çÜGUS}¢ï´ ãñ´ : S¢ãGèãG ÐñÎ¢§à¢ ¥¢ñÚ çÁ¢S}¢¢Ýè S¢H¢}¢¼è
¥¢ñÚ ¥G¢çÈGUÄÄ¢¼ ¥¢ñÚ }¢ÚxG¢êÏ¢ Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ }¢éãÄ²¢ ÜUÚÝ¢, }¢S¢HÝ :
¶¢Ý¢ ÐèÝ¢, çHÏ¢¢S¢ çÝÜU¢ãG ±x¢ñGÚ¢ ÜïU ÈGU±¢§Î, ¥¢ñÚ }¢éÎ¢ÈGU¥G¼ ÜUè
Ýï’}¢¼ ²ïã ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼éÛ¢ S¢ï çÏ¢x¢¢ÇG ÐñÎ¢ ÜUÚÝï
±¢Hè ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU ÎïÝï ±¢Hè Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ï ¼éÛ¢ S¢ï Ú¢ïÜU Ú¶ï ¥¢ñÚ ²ïã
|¢è Î¢ï çÜGUS}¢ ÜUè ãñ : ÐãHè ÝzGS¢ }¢ï´ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼éÛ¢ï
¼}¢¢}¢ ¥¢ÈGU¼¢ï´, Ï¢è}¢¢Úè S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶ï, ¥¢ñÚ ÎêS¢Úè ©Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜUè
}¢éÎ¢ÈGU¥G¼ çÁ¢Ý S¢ï ¼éÛ¢ï ÜU¢ï§ü ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢ S¢ÜïU ²¢ ÜU¢ï§ü §‹S¢¢Ý ²¢
çÁ¢‹Ý ²¢ ÎçÚ‹Î¢ ¥¢ñÚ }¢êÁ¢Gè Á¢¢Ý±Ú ¼éÛ¢ï Ï¢éÚ¢§ü ÐãéæÓ¢¢Ýï ÜU¢ ÜGUSÎ ÜUÚï
¥¢ñÚ Ï¢¢ÜGUè Úãè´ ÎèÝè Ýï’}¢¼ ¼¢ï ±¢ïã |¢è Î¢ï çÜGUS}¢ ÜUè ãñ´ :
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ çÁ¢‹ã¢ï´ Ýï ã}¢¢Úè Ú¢ã }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè Á¢GMÚ
ã}¢ ©‹ãï´ ¥ÐÝï Ú¢S¼ï çÎ¶¢ Îï´x¢ï J
Ýï’}¢¼ï ¼¢ñÈGUèÜG ¥¢ñÚ Ýï’}¢¼ï §GS}¢¼

¼¢ñÈGUèÜGU ÜUè Ýï’}¢¼ ¼¢ï ²ïã ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼éÛ¢ï
ÐãHï ¼¢ï §SH¢}¢ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU Ï¢wGà¢ï çÈUÚ §çœ¢Ï¢¢»G S¢é‹Ý¼ ÜUè çÈUÚ
§¼G¢¥G¼ ÜUè, ¥¢ñÚ §GS}¢¼ ÜUè Ýï’}¢¼ ²ïã ãñ çÜU S¢Ï¢ S¢ï ÐãHï
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼éÛ¢ï ÜéUÈGí ¥¢ñÚ çà¢ÜüU S¢ï Ï¢Ó¢¢» çÈUÚ çÏ¢Î¥G¼
¥¢ñÚ x¢é}¢Ú¢ãè S¢ï çÈUÚ ¼}¢¢}¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¼zGS¢èH §S¢
ÜU¢§Ý¢¼ ÜïU }¢¢çHÜU ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ çÁ¢S¢ Ýï ¼éÛ¢ ÐÚ
»ãGS¢¢Ý¢¼ çÜU²ï ãñ´, Á¢ñS¢¢ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼é}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜïU »ãGS¢¢Ý¢¼ Ü ¢ï à¢é}¢¢Ú ÜUÚÝï Hx¢¢ï
¼¢ï à¢é}¢¢Ú |¢è Ý ÜUÚ S¢ÜU¢ï J
¥¢ñÚ §Ý ¼}¢¢}¢ Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢ Ú±¢Á¢ Ï¢¢’Î §S¢ ÜïU çÜU
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¼éÛ¢ ÐÚ §Ý ÜU¢ »ãGS¢¢Ý çÜU²¢ ¥¢ñÚ ãÚ
¼GÚÈGU S¢ï §S¢ }¢ï´ §Á¢G¢ÈGU¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU çÁ¢S¢ ÜU¢ï ¼ïÚ¢ ±ã}¢ Ý ¼¢ï
à¢é}¢¢Ú ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ý ±ã¢æ ¼ÜU ÐãéæÓ¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã
¼}¢¢}¢ Ó¢èÁ¢Gïæ »ÜU ãè Ó¢èÁ¢G S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU ãñæ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ à¢éRU J
¥¢ñÚ ±¢ïã ÜU¢}¢ çÁ¢S¢ ÜUè ²ïã ÜGUè}¢¼ ã¢ï çÁ¢S¢ }¢ḯ ²ïã ¼}¢¢}¢
ÈGU¢§Îï ã¢ï´ ãGÜGU Ú¶¼¢ ãñ çÜU ©S¢ ÜU¢ï çÜUS¢è ãG¢H }¢ï´ x¢GÈGUH¼ ÜïU çÏ¢x¢GñÚ
‰¢¢}¢ï Ú¶¢ Á¢¢», ²ïã »ÜU ÜGUè}¢¼è ãèÚ¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢GèÁ¢G ÜUèç}¢²¢(2)
ãñ, ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ãè ¥ÐÝï ÈGUÁGH ± ÚãG}¢¼ S¢ï ¼¢ñÈUG èÜGUU ÜU¢ ±¢Hè ãñ J
¥x¢Ú S¢é±¢H çÜU²¢ Á¢¢» çÜU ãG}Î ¥¢ñÚ à¢éRU ÜUè ãGÜGUèÜGU¼
v²¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU }¢¢’Ý¢ v²¢ ãñæ ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ ãéGv}¢ v²¢ ãñ ¼¢ï Á¢¢Ý
HïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ©GH}¢¢ (k) Ýï ãG}Î ¥¢ñÚ à¢éRU }¢ï´ ÜéUÀ
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥ËH¢ã ÜUè Ýï’}¢¼ï´ çx¢Ý¢ï ¼¢ï §‹ãï´
à¢é}¢¢Ú Ý ÜUÚ S¢ÜU¢ïx¢ï J
2.....çÝã¢²¼ ÜGUè}¢¼è à¢ñ J
ÈGUÜüGU çÜU²¢ ãñ ±¢ïã ²ïã çÜU ãG}Î ¼SÏ¢èãG ± ¼ãHèH ÜUè çÜGUS}¢ S¢ï
ãñ ¼¢ï ²ïã Á¢G¢çãÚè ÜU¢ïçà¢à¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ à¢éRU S¢Ï¢í ¥¢ñÚ S¢éÐéÎüx¢è
ÜUè çÜGUS}¢ S¢ï ãñ ¼¢ï ²ïã Ï¢¢ç¼GÝè ÜU¢ïçà¢à¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ã¢ïx¢¢ v²êæçÜU à¢éRU ÜéUÈíG
ÜïU }¢éÜGU¢çÏ¢H ãñ ¥¢ñÚ ãG}Î }¢Á¢G}}¢¼ ÜïU }¢éÜGU¢çÏ¢H ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ ÈGUÜüGU ²ïã
ãñ çÜU ãG}Î ¥G¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ÜUS¢Ú ãñ ¥¢ñÚ à¢éRU ÜU}¢ ãñ ¥¢ñÚ ¶G¢S¢ ãñ,
¥¢ñÚ }¢ïÚï à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú Ï¢‹Îï ‰¢¢ïÇGï ãñ´ J
¼¢ï S¢¢çÏ¢¼ ãé±¢ çÜU ²ïã Î¢ïÝ¢ï´ ¥Hx¢ ¥Hx¢ }¢¥G¢Ýè Ú¶¼ï
ãñ´, çÈUÚ ²ïã ÈGUÜüGU |¢è ãñ çÜU ãG}Î çÜUS¢è ÜïU ¥ÓÀï ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ÐÚ
¼¢’ÚèÈGU ÜUÚÝï ÜU¢ï ÜUã¼ï ãñ´ J ã}¢¢Úï à¢ñ¶G ÜïU ÜUH¢}¢ ÜU¢
}¢évG¼Á¢G¢ ²ïãè ãñ J
(2)
Ï¢¢ÜGUè Úã¢ à¢éRU ¼¢ï §S¢ ÜïU }¢¢’Ý¢ }¢ï´ ©GH}¢¢ (k)
Ýï Ï¢ãé¼ ÜUH¢}¢ çÜU²¢ ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ 5 S¢ï
}¢Ú±è ãñ çÜU ¥¢Ð 5 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢ ÜUè
Á¢G¢çãÚ ¥¢ñÚ Ï¢¢ç¼GÝ }¢ï´ ¼}¢¢}¢ ¥¢’Á¢G¢ S¢ï §¼G¢¥G¼ ÜU¢ Ý¢}¢ à¢éRU ãñ
¥¢ñÚ ã}¢¢Úï Ï¢¢’Á¢G }¢à¢¢§¶G (k) ÜU¢ |¢è ²ïãè ÜGU¢ñH ãñ çÜU
©‹ã¢ï´ Ýï ÜUã¢ : Á¢G¢çãÚ ¥¢ñÚ Ï¢¢ç¼GÝ }¢ï´ §¼G¢¥G¼ ÜU¢ ¥Î¢ ÜUÚÝ¢ à¢éRU
ãñ, çÈUÚ ÎêS¢Úï ÜGU¢ñH ÜUè ¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G çÜU²¢ ¥¢ñÚ ÜUã¢ çÜU Á¢G¢çãÚ ¥¢ñÚ
Ï¢¢ç¼GÝ }¢ḯ x¢éÝ¢ã¢ḯ S¢ï ÐÚãïÁ¢G ÜUÚÝ¢ à¢éRU ãñ ¥¢ñÚ çÜUS¢è ¥¢ñÚ Ýï ÜUã¢ :
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ý¢ÈGUÚ}¢¢çÝ²¢ï´ ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï S¢ï ¥ÐÝè
çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜUÚÝï ÜU¢ Ý¢}¢ à¢éRU ãñ çÜU ¼ê ¥ÐÝï çÎH ¥¢ñÚ Á¢GÏ¢¢Ý ¥¢ñÚ
¥¢’Á¢G¢ ÜUè §S¢ ¼GÚãG çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜUÚï çÜU §Ý ¼èÝ¢ï´ S¢ï çÜUS¢è ¼GÚãG |¢è
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè Ý ÜUÚ S¢ÜïU ¥¢ñÚ §S¢ ÜGU¢ñH ¥¢ñÚ
ÐãHï à¢ñ¶G ÜïU ÜGU¢ñH }¢ï´ ÈGUÜüGU ²ïã ãñ çÜU à¢ñ¶Gï Ï¢éÁG¢éx¢ü Ýï çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜU¢ï
x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÐÚ »ÜU Á¢G¢§Î }¢¢’Ý¢ ÜUè ãñGçS¢Ä²¼ S¢ï S¢¢çÏ¢¼
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ }¢ïÚï Ï¢‹Î¢ï´ }¢ï´ ÜU}¢ ãñ´ à¢éRU ±¢Hï J
2.....ãG¢çS¢H / Ý¼èÁ¢¢ J
çÜU²¢ ãñ ¥¢ñÚ Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè S¢ï §Á¢ç¼Ý¢Ï¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ ¼¢ï ²ïãè ãñ çÜU
Á¢Ï¢ §S¢ ÜïU Î±¢§üG(1) }¢¢ñÁ¢êÎ ã¢ï´ ¼¢ï §‹S¢¢Ý Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè Ý ÜUÚï ¥¢ñÚ
§S¢ ¼¢’ÚèÈGU ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ÜU¢ï§ü »ïS¢¢ }¢¢’Ý¢ ¥ÐÝï ÝzGS¢ }¢ï´ ãG¢çS¢H
Ýãè´ ã¢ïx¢¢ çÁ¢S¢ S¢ï Ï¢‹Î¢ }¢àxG¢êH Úãï ¥¢ñÚ Ý¢à¢éRUè S¢ï Ï¢Ó¢¢ Úãï J
¥¢ñÚ ã}¢¢Úï à¢ñ¶G Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ãGS¢¢Ý ÜUÚÝï ±¢Hï
ÜUè Ýï’}¢¼ ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ §S¢ ¼GÚãG ¼¢’Á¢Gè}¢ ÜUè Á¢¢» çÜU »ãGS¢¢Ý
ÜUÚÝï ±¢Hï ÜUè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè ¥¢ñÚ Ý¢à¢éRUè S¢ï §S¢ ÜU¢ï Ú¢ïÜU Îï §S¢ ÜU¢
Ý¢}¢ à¢éRU ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú »ãGS¢¢Ý ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ }¢¢ïãGçS¢Ý ÜUè
¼¢’Á¢Gè}¢ Ú¶è Á¢¢» ¼¢ï »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ ²ïã |¢è S¢ãGèãG ã¢ïx¢¢ çÜU
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ï¢‹Îï ÜU¢ï à¢éRU ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU Îï(2) ¥¢ñÚ ²ïã
Ï¢ãé¼ ¥ÓÀè ¼¢’ÚèÈGU ãñ ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ ÜU¢ÈGUè ¼zGS¢èH ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ï ã}¢
Ýï ¥ÐÝè çÜU¼¢Ï¢ “§ãG²¢© ©GHêç}¢gèÝ” ±x¢ñGÚ¢ }¢ï´ ÐêÚè ¼GÚãG Ï¢²¢Ý
çÜU²¢ ãñ, HïçÜUÝ ãG¢çS¢H ²ïã ãñ çÜU Ï¢‹Îï S¢ï à¢éRU ²ïã ãñ çÜU ¥ÐÝï
}¢¢ïãGçS¢Ý ÜUè §S¢ ¼GÚãG ¼¢’Á¢Gè}¢ ÜUÚï çÜU ©S¢ ÜUè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè S¢ï Ï¢¢Á¢G
¥¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ²ïã ©S¢ ÜïU »ãGS¢¢Ý ÜïU ²¢Î ÜUÚÝï S¢ï ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ à¢éRU
ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ ãG¢H à¢éRU }¢ï´ Ï¢ãé¼ Ï¢ïã¼Ú ãñ ¥¢ñÚ Ý¢à¢éRUè ÜUÚÝï ±¢Hï
ÜU¢ ãG¢H Ý¢à¢éRUè }¢ï´ Ï¢ãé¼ Ï¢Î¼Ú ãñ J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ çÜU }¢éÝ§G}¢(3) ÜU¢ ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ ²ïã ãGÜGU ãñ
çÜU ©S¢ ÜUè Ýï’}¢¼ ÜïU S¢¢‰¢ ©S¢ ÜUè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè Ý ÜUè Á¢¢» ¥¢ñÚ
çÜU¼Ýè Ï¢Î¼Ú ãG¢H¼ ãñ ©S¢ ¥¢Î}¢è ÜUè Á¢¢ï }¢éÝ§G}¢ ÜUè Ýï’}¢¼ ÜU¢ï
©S¢ ÜUè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè ÐÚ ã‰¢²¢Ú ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ §çS¼’}¢¢H ÜUÚï ÐS¢
Ï¢‹Îï ÐÚ à¢éRU ÜU¢ ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ ²ïã ÈGUÁ¢üG ãñ çÜU ©S¢ ÜïU çÎH }¢ï´
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè »ïS¢è ¼¢’Á¢Gè}¢ ã¢ï çÜU ±¢ïã wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢
¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ãG¢§H ã¢ï Á¢¢» Á¢Ï¢ çÜU §S¢
1.....§S¢ ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ J 2.....²ã¢æ ¼Á¢ü}¢ï }¢ï´ “Ï¢‹Îï ÜU¢ à¢éRU ÜUÚï” ÜU¢ï
çÁ¢G²¢Î¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ Á¢é}Hï “Ï¢‹Îï ÜU¢ï à¢éRU ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU Îï” S¢ï Ï¢ÎH çÎ²¢ x¢²¢
ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 3.....Ýï’}¢¼ ÎïÝï ±¢Hï J
Ýï’}¢¼ ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚï, Á¢Ï¢ ©S¢ Ýï »ïS¢¢ ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï à¢éRU ÜU¢
¥SH(1) ¥Î¢ ÜUÚ çÎ²¢, çÈUÚ ©S¢ ÜïU }¢éÜGU¢çÏ¢H wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè
§¼G¢¥G¼ }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ çÁ¢g¢ï Á¢ãÎ ãñ v²êæçÜU ±¢ïã
Ýï’}¢¼ ÜïU ãGéÜGUêÜGU }¢ï´ S¢ï ãñ ¼¢ï Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè S¢ï Ï¢Ó¢¼ï ÚãÝ¢ |¢è Á¢GMÚè
ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¼¢ñÈGUèÜGU ãñ J
¥x¢Ú ¼é}¢ ²ïã S¢é±¢H ÜUÚ¢ï çÜU à¢éRU ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ÜU¢ñÝ S¢¢
ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï }¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU §S¢ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ÎèÝè ¥¢ñÚ
Îé‹²¢±è Ýï’}¢¼ï´ ãñ´, Ï¢¢ÜGUè Úã¢ }¢éS¢èÏ¢¼¢ï´ ¥¢ñÚ S¢çwG¼²¢ï´ ÐÚ Îé‹²¢ }¢ï´
wG±¢ã ±¢ïã ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÐÚ ã¢ï´ ²¢ ¥ãH ¥¢ñÚ }¢¢H ÐÚ à¢éRU ÜUÚÝ¢
Ï¢‹Îï ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ? ¼¢ï Ï¢¢’Á¢G Ýï ÜUã¢ ãñ çÜU Ï¢‹Îï ÜU¢ï ©Ý
ÐÚ ©Ý ÜUè ãñGçS¢Ä²¼ S¢ï à¢éRU ÜUÚÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´ ãñ Ï¢çËÜU ©Ý ÐÚ
S¢Ï¢í ÜUÚÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ, Ï¢¢ÜGUè Úã¢ à¢éRU ¼¢ï ±¢ïã Ýï’}¢¼¢ï´ ÐÚ ã¢ï¼¢ ãñ
Ý çÜU çÜUS¢è ÎêS¢Úè Ó¢èÁ¢G ÐÚ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G Ýï ÜUã¢ ãñ çÜU ÜU¢ï§ü S¢wG¼è
»ïS¢è Ýãè´ çÜU çÁ¢S¢ ÜïU ÐãHê }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ »ãGS¢¢Ý Ý
ã¢ï, ¼¢ï ©S¢ Ýï’}¢¼ ÐÚ Á¢¢ï §S¢ S¢wG¼è S¢ï ç}¢Hè ãé§ü ãñ, Ï¢‹Îï ÐÚ
à¢éçRU²¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ Ý çÜU S¢wG¼è ¥¢ñÚ }¢éS¢èÏ¢¼ ÐÚ, ¥¢ñÚ ²ïã Ýï’}¢¼ï´
±¢ïã ãñ´ Á¢¢ï “§ÏÝï ©G}¢Ú” E Ýï ÈGUÚ}¢¢§æü J
¥¢Ð 5 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU Á¢Ï¢ ÜU|¢è |¢è ÜU¢ï§ü }¢éS¢èÏ¢¼
}¢éÛ¢ ÐÚ ¥¢§ü ¼¢ï }¢ñ´ Ýï ©S¢ }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU Ó¢¢Ú »ãGS¢¢Ý Îï¶ï :
ÐãH¢ ²ïã çÜU ±¢ïã }¢éS¢èÏ¢¼ }¢ïÚï ÎèÝ }¢ï´ Ý ¥¢§ü, ÎêS¢Úè ²ïã
çÜU ©S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ý ¥¢§ü, ¼èS¢Úè ²ïã çÜU }¢ñ́ çÚÁ¢G¢ çÏ¢H ÜGUÁ¢G¢(2)
S¢ï }¢ãGM}¢ Ý Úã¢, ¥¢ñÚ Ó¢¢ñ‰¢è ²ïã çÜU }¢éÛ¢ï ©S¢ ÐÚ S¢±¢Ï¢ ÜUè ©}}¢èÎ ãñ J
¥¢ñÚ ²ïã |¢è ÜUã¢ x¢²¢ ãñ çÜU ²ïã |¢è »ÜU Ýï’}¢¼ ãñ çÜU ±¢ïã
S¢wG¼è ÎêÚ ã¢ï Á¢¢Ýï ±¢Hè ãñ, ã}¢ïà¢¢ ÚãÝï ±¢Hè Ýãè´ ¥¢ñÚ ²ïã
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãñ Ý çÜU çÜUS¢è ÎêS¢Úï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï J
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ±¢ïã S¢wG¼è çÜUS¢è }¢wGHêÜGU ÜïU S¢Ï¢Ï¢ S¢ï ã¢ï ¼¢ï
1.....à¢éRU ÜU¢ ãGÜGU J 2.....¼vGÎèÚ ÐÚ Ú¢Á¢Gè ã¢ïÝï J
±¢ïã ¼ïÚè ¼GÚÈGU S¢ï ©S¢ ÐÚ ãñ Ý çÜU ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¼éÛ¢ ÐÚ J ¼¢ï
©S¢ ±vG¼ Ï¢‹Îï ÐÚ à¢éçRU²¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ ©Ý Ýï’}¢¼¢ï´ ÐÚ Á¢¢ï S¢wG¼è ÜïU
S¢¢‰¢ ç}¢Hè ãé§ü ãñ´ J
¥¢ñÚ ÜéUÀ H¢ïx¢¢ï´ Ýï ²ïã |¢è ÜUã¢ ãñ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï à¢ñ¶G
I Ýï §S¢ ÜGU¢ñH ÜU¢ï Ú¢Á¢ïãG(1) ÜGUÚ¢Ú çÎ²¢ ãñ çÜU Îé‹²¢ ÜUè
}¢éS¢èÏ¢¼¢ï´ ÐÚ à¢éRU ÜUÚÝ¢ |¢è Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï H¢çÁ¢G}¢ ãñ v²êæçÜU ²ïã
S¢çwG¼²¢æ ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ Ýï’}¢¼ï´ ãñ´ v²êæçÜU Ï¢‹Îï ÜU¢ï §S¢ ÜïU }¢é¥G¢±Á¢Gï }¢ï´
¥GÁ¢Gè}¢ }¢Ý¢ÈïG ¥G Ï¢ï ¥‹Î¢Á¢G(2) S¢±¢Ï¢ ¥¢ñÚ ¥ÓÀ¢ Ï¢ÎH ¥¢ç¶GÚ¼
}¢ï´ ç}¢H¼¢ ãñ çÁ¢Ý ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ §Ý S¢çwG¼²¢ï´ ÜUè ÜU¢ï§ü ãñGçS¢Ä²¼
Ýãè´ Úã¼è ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ ¥¢ñÚ ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ ã¢ïx¢è ? §S¢
ÜUè ç}¢S¢¢H »ïS¢è ãñ Á¢ñS¢¢ çÜU ¼éÛ¢ï Ï¢Î }¢Á¢G¢ ¥¢ñÚ ÜUÇG±è Î±¢§ü çÐH¢»
¼¢çÜU ¶G¼ÚG Ý¢ÜU Ï¢è}¢¢Úè ÎêÚ ã¢ï Á¢¢» ²¢ çÜUS¢è Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè Ï¢è}¢¢Úè ²¢
¶G¢ñÈUG Ý¢ÜU ¶G¼ÚG ï ÜUè ±Á¢ã S¢ï ÜU¢ï§ü ¼ïÚ¢ ÈGUSÎ ÜUÚï(3) ²¢ S¢è´x¢è
Hx¢¢»(4) ¼¢ï §S¢ ÜU¢ Ý¼èÁ¢¢ ÝzGS¢ ÜUè çS¢¤Gã¼G , Ï¢ÎÝ ÜUè S¢H¢}¢¼è
¥¢ñÚ çÁ¢G‹Îx¢è ÜUè S¢ÈGU¢§ü ã¢ïx¢¢ ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ ¼éÛ¢ï ÜUÇG±è Î±¢§ü çÐH¢ ÜUÚ
¼vHèÈGU ÎïÝ¢ ²¢ ÈGUSÎ ÜU¢ Á¢Gw}G ¢ Hx¢¢Ý¢ ²¢ S¢è´x¢è ¶è´Ó¢Ý¢ ãGÜUG èÜGU¼
}¢ḯ »ÜU Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ »ãGS¢¢Ý ¥¢ñÚ ¥GÁ¢Gè}¢ Ýï’}¢¼ ã¢ïx¢è ¥x¢Ó¢ïü §S¢ ÜUè
Á¢G¢çãÚè S¢êÚ¼ Ý¢ÐS¢‹ÎèÎ¢ ãñ §S¢ S¢ï ¼GÏ¢è¥G¼ ÝÈGUÚ¼ ÜUÚ¼è ãñ ¥¢ñÚ
ÝzGS¢ ±ãGà¢¼ }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚ¼¢ ãñ çÈUÚ |¢è ¼ê ©S¢ ¥¢Î}¢è ÜU¢ à¢éçRU²¢
¥Î¢ ÜUÚ¼¢ ãñ Ï¢çËÜU ¥ÐÝè çã}}¢¼ ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU ©S¢ ÜU¢ï ¥ÓÀ¢
1.....çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢ïã¼Ú J 2.....Ï¢ïà¢é}¢¢Ú J 3.....²¢’Ýè Úx¢ ¶¢ïH ÜUÚ ÈGU¢çS¢Î
wG¢êÝ çÝÜU¢Hï J 4.....Á¢ã¢æ S¢è´x¢è Hx¢¢Ýè ã¢ï¼è ãñ ÐãHï ©S¢ Á¢x¢ã ÜU¢ï ¼ïÁ¢G {¢Ú
¥¢Hï (©S¼Úï) ±x¢ñGÚ¢ S¢ï Á¢GwG}¢ Hx¢¢¼ï ãñ´, çÈUÚ çÜUS¢è Á¢¢Ý±Ú ÜïU S¢è´x¢ ÜU¢ Ó¢¢ñÇG¢
çãGSS¢¢ Á¢GwG}¢ ÐÚ Ú¶ ÜUÚ ©S¢ ÜU¢ Ï¢¢ÚèÜU çãGSS¢¢ ¥ÐÝï }¢éæã }¢ï´ Hï ÜUÚ Á¢G¢ïÚ S¢ï
Ó¢êS¢¼ï ãñ´, çÈUÚ ©S¢ S¢êÚ¢¶G ÜU¢ï ¥¢Åï ±x¢ñGÚ¢ S¢ï Ï¢‹Î ÜUÚ Îï¼ï ãñ´, çÈUÚ Á¢Ï¢ ©¶GïÇG¼ï
ãñ´ ¼¢ï ÈGU¢çS¢Î (¶GÚ¢Ï¢) wG¢êÝ çÝÜUH Á¢¢¼¢ ãñ J
}¢é¥¢G ±Á¢G¢ |¢è Îï¼¢ ãñ ¼¢ï ²ïãè ãévG }¢ §Ý }¢éS¢èÏ¢¼¢ḯ ¥¢ñÚ S¢çwG¼²¢ï´ ÜU¢ |¢è
ãñ, v²¢ ¼é}¢ x¢G¢ñÚ Ýãè´ ÜUÚ¼ï çÜU ÝÏ¢è (6) S¢çwG¼²¢ï´
ÐÚ |¢è §S¢è ¼GÚãG ãG}Î ¥¢ñÚ à¢éRU ¥Î¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï Á¢ñS¢¢ çÜU wG¢éà¢è ÜUè
Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÐÚ J ¥¢Ð (6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(1)
¼}¢¢}¢ ¼¢’ÚèÈïæG ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï
ãñ´ Ï¢éÚ¢§²¢ï´ ÐÚ |¢è ¥¢ñÚ |¢H¢§²¢ï´ ÐÚ |¢è J
v²¢ ¥¢Ð ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÜGU¢ñH ÜUè ¼GÚÈGU x¢G¢ñÚ Ýãè´ ÈGUÚ}¢¢¼ï çÜU
ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU ¼é}¢ çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï
Ý¢ÐS¢‹Î ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
Ýï ©S¢ }¢ï´ Ï¢ãé¼ S¢è |¢H¢§ü Ú¶è ã¢ï J
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ Ý¢}¢ |¢H¢§ü Ú¶ï ±¢ïã §S¢
S¢ï Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ãñ çÜU ¼ïÚ¢ ¶G²¢H |¢è ±ã¢æ ¼ÜU ÐãéæÓ¢ S¢ÜïU, ¥¢ñÚ
§S¢ ÜUè ¼¢§üÎ §S¢ ÜGU¢ñH S¢ï ã¢ï¼è ãñ çÜU Ýï’}¢¼ çS¢ÈüGU ±¢ïãè Ýãè´ ã¢ï¼è
çÁ¢S¢ }¢ï´ wG¢éà¢x¢±¢Ú }¢Á¢G¢ ã¢ï ²¢ çÁ¢S¢ï ¼GÏ¢è¥G¼ ÜïU ¼ÜGU¢Á¢ïG ÜUè ±Á¢ã
S¢ï ÝzGS¢ Ó¢¢ãï Ï¢çËÜU ±¢ïã Ó¢èÁ¢G |¢è Ýï’}¢¼ ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ÎÚÁ¢¢¼ }¢ï´
çÚzG¥G¼ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï J ²ïãè ±Á¢ã ãñ çÜU Ýï’}¢¼ ÜU¢ï çÁ¢G²¢Î¼ ÜïU }¢¢’Ý¢
}¢ï´ |¢è §çS¼’}¢¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ S¢wG¼è Ï¢‹Îï ÜïU à¢ÚÈGU ¥¢ñÚ
ÎÚÁ¢¢¼ ÜUè Ï¢éH‹Îè ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ãñ ¼¢ï ²ïã |¢è ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ Ýï’}¢¼ ã¢ïx¢è
¥x¢Ó¢ïü ¥ÐÝè Á¢G¢çãÚè S¢êÚ¼ S¢ï §S¢ï S¢wG¼è ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU à¢é}¢¢Ú
çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ, §S¢ ÜU¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG ²¢Î Ú¶ wG¢éÎ¢ ¼éÛ¢ï ¼¢ñÈUG èÜGU Îï J
1.....²ã¢æ HzGÁ¢G “ ” ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜU ¥SH
¥GÚÏ¢è }¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G “ ” ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè
¼SãGèãG ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï ÜGUÚèÏ¢ ãñ çÜU ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G ¼é}ãï´ Ý¢ÐS¢‹Î ã¢ï
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ©S¢ }¢ï´ Ï¢ãé¼ |¢H¢§ü Ú¶ï J
çÈUÚ ¥x¢Ú ¼é}¢ ²ïã ÐêÀ¢ï çÜU à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú ¥zGÁ¢GH ãñ ²¢ S¢Ï¢í
ÜUÚÝï ±¢H¢ ? ¼¢ï }¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU à¢éRU ÜUÚÝï ±¢H¢ ¥zGÁ¢GH
ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ÎHèH ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ÜGU¢ñH ãñ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
}¢ïÚï ‰¢¢ïÇGï Ï¢‹Îï à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú ãñ´ J
¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ©Ý ÜU¢ï ¥¶GSS¢éH ¶G±G ¢S¢(2) Ï¢Ý¢²¢
ãñ ¥¢ñÚ ÝêãG j ÜUè ¼¢’ÚèÈGU }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
²ÜGUèÝÝ ±¢ïã à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú Ï¢‹Î¢ ‰¢¢ J
¥¢ñÚ §Ï¢í¢ãè}¢ j ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÈGUÚ}¢¢²¢ :
±¢ïã ©S¢ ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢ à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú
‰¢¢ J
¥¢ñÚ §S¢ çH²ï |¢è çÜU ²ïã §‹¥G¢}¢ ¥¢ñÚ ¥G¢çÈGUÄ²¼ ÜïU
}¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢è çH²ï ÜUã¢ x¢²¢ ãñ çÜU ¥x¢Ú }¢éÛ¢ ÐÚ
»ãGS¢¢Ý çÜU²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ }¢ñ´ à¢éRU ÜUMæ ¼¢ï ²ïã §S¢ S¢ï }¢éÛ¢ï çÁ¢G²¢Î¢
ÐS¢‹Î ãñ çÜU }¢ñ´ S¢wG¼è }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ çÜU²¢ Á¢¢ªæ ¥¢ñÚ S¢Ï¢í ÜUMæ J
¥¢ñÚ ²ïã |¢è ÜUã¢ x¢²¢ ãñ çÜU S¢Ï¢í ÜUÚÝï ±¢H¢ çÁ¢G²¢Î¢ ¥zGÁ¢GH
ãñ v²êæçÜU ©S¢ ÜUè }¢à¢vGÜGU¼ Ó¢êæçÜU Ï¢ÇGè ãñ §S¢ çH²ï §S¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢
|¢è Ï¢ÇG¢ ¥¢ñÚ ÎÚÁ¢¢¼ |¢è Ï¢éH‹Î ã¢ïx´ ¢ï, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
ã}¢ Ýï ©S¢ ÜU¢ï S¢Ï¢í ÜUÚÝï ±¢H¢ Ð¢²¢,
±¢ïã Ï¢ÇG¢ ¥ÓÀ¢ Ï¢‹Î¢ ‰¢¢ !
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ }¢ïÚï Ï¢‹Î¢ï´ }¢ï´ ÜU}¢ ãñ´ à¢éRU ±¢Hï J
2.....¶G¢S¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ¶G¢S¢ J 3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã Ï¢ÇG¢
à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú Ï¢‹Î¢ ‰¢¢ J 4.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ©S¢
ÜïU »ãGS¢¢Ý¢ï´ ÐÚ à¢éRU ÜUÚÝï ±¢H¢ J 5.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH
§ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï ©S¢ï S¢¢çÏ¢Ú Ð¢²¢ v²¢ ¥ÓÀ¢ Ï¢‹Î¢ !
S¢¢çÏ¢Ú H¢ïx¢ çÏ¢x¢GñÚ çãGS¢¢Ï¢ ÜïU ÐêÚ¢
ÐêÚ¢ ¥Á¢í çÎ²ï Á¢¢»æx¢ï J
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã S¢Ï¢í ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï
ÐS¢‹Î ÜUÚ¼¢ ãñ J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ çÜU ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ à¢éRU ÜUÚÝï ±¢H¢ S¢¢çÏ¢Ú ÜïU
çS¢±¢ ÜU¢ï§ü Ýãè´ ¥¢ñÚ S¢Ï¢í ÜUÚÝï ±¢H¢ ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú ÜïU
çS¢±¢ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü Ýãè´ v²êæçÜU à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú §ç}¼ãG¢Ý }¢ḯ ãñ J §S¢ }¢ḯ S¢wG¼è
ÜïU çS¢±¢ Ó¢¢Ú¢ Ýãè´ çÁ¢S¢ ÐÚ ±¢ïã H¢çÁ¢G}¢è ¼G¢ñÚ ÐÚ S¢Ï¢í ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ
Ï¢ï S¢Ï¢íè Ý ÜUÚïx¢¢ v²êæçÜU à¢éRU »ãGS¢¢Ý ÜUÚÝï ±¢Hï ÜUè »ïS¢è ¼¢’Á¢Gè}¢
ãñ Á¢¢ï ©S¢ ÜUè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè S¢ï Ú¢ïÜU Îï ¥¢ñÚ Ï¢ï S¢Ï¢íè |¢è Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè ãñ J
¥¢ñÚ S¢Ï¢í ÜUÚÝï ±¢H¢ |¢è Ýï’}¢¼ S¢ï ¶G¢Hè Ýãè´ ãñ Á¢ñS¢¢ çÜU
ã}¢ ÐãHï çÁ¢GRU ÜUÚ Ó¢éÜïU ãñ´ çÜU ÐãHï }¢¢’Ý¢ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU S¢wG¼è |¢è
ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ Ýï’}¢¼ ãñ ¼¢ï Á¢Ï¢ ©S¢ ÐÚ S¢Ï¢í ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ ²ïã
|¢è à¢éRU ã¢ïx¢¢ v²êæçÜU S¢Ï¢í ²ïã ãñ çÜU ¥ËH¢ã ÜUè ¼¢’Á¢Gè}¢ ÜïU
çH²ï ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï Ï¢ï S¢Ï¢íè S¢ï Ú¢ïÜïU ¥¢ñÚ à¢éRU |¢è çÏ¢»GïçÝãè ²ïãè
ãñ v²êæçÜU ±¢ïã »ïS¢è ¼¢’Á¢Gè}¢ ãñ Á¢¢ï Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè S¢ï Ï¢Ó¢¢» ¥¢ñÚ §S¢
çH²ï |¢è çÜU à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï Ý¢à¢éRUè S¢ï Ú¢ïÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè S¢ï S¢Ï¢í ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÜU¢ï à¢éRU ÐÚ ¥¢}¢¢Î¢
ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¢¼ ÐÚ S¢Ï¢í ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ãGÜGUèÜGU¼ }¢ïæ ²ïã |¢è
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : S¢¢çÏ¢Ú¢ï´ ãè ÜU¢ï §Ý ÜU¢ S¢±¢Ï¢ |¢ÚÐêÚ çÎ²¢
Á¢¢»x¢¢ Ï¢ï çx¢Ý¼è J 2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ S¢Ï¢í
±¢Hï ¥ËH¢ã ÜU¢ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ãñ´ J
S¢¢çÏ¢Ú ãñ ¥¢ñÚ S¢¢çÏ¢Ú Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼¢’Á¢Gè}¢ ÜUè çÁ¢S¢
Ýï ©S¢ï Ï¢ï S¢Ï¢íè S¢ï Ú¢ïÜU çÎ²¢ ¥¢ñÚ S¢Ï¢í ÐÚ ¥¢}¢¢Î¢ çÜU²¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ à¢éçRU²¢ ¥Î¢ çÜU²¢ ¼¢ï ãGÜUG èÜGU¼ }¢ï´ ²ïãè à¢¢çÜUÚ
ãñ ¥¢ñÚ §S¢ çH²ï |¢è çÜU ÝzGS¢ ÜU¢ï Ý¢à¢éRUè S¢ï Ú¢ïÜ Ý¢ Á¢Ï¢ çÜU ÝzGS¢
§S¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢ Ú¶¼¢ ã¢ï, »ÜU S¢wG¼è ãñ çÁ¢S¢ ÐÚ à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú S¢Ï¢í ÜUÚ¼¢
ãñ ¥¢ñÚ S¢¢çÏ¢Ú ÜUè ¼¢ñÈUG èÜGU ¥¢ñÚ §GS}¢¼ »ÜU Ýï’}¢¼ ãñ çÁ¢S¢ ÐÚ S¢¢çÏ¢Ú
à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú ãñ, ¼¢ï §Ý Î¢ïÝ¢ḯ }¢ḯ S¢ï ÜU¢ï§ü »ÜU |¢è ÎêS¢Úï S¢ï ¥Hx¢ Ýãè´ J
¥¢ñÚ §S¢ çH²ï |¢è çÜU ±¢ïã Ï¢S¢èÚ¼ Á¢¢ï §Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÐÚ §‹S¢¢Ý
ÜU¢ï ¥¢}¢¢Î¢ ÜUÚ¼è ãñ ±¢ïã »ÜU ãè ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ã}¢¢Úï Ï¢¢’Á¢G ©GH}¢¢
(k) ÜïU ÜGU¢ñH ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU §çS¼ÜGU¢}¢¼ ÜUè Ï¢S¢èÚ¼ ãñ J
§‹ãè´ ±éÁ¢êã¢¼ ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ ã}¢ Ýï ÜUã¢ ãñ çÜU ²ïã »ÜU ÎêS¢Úï S¢ï
¥Hx¢ Ýãè´ ãñ´ J §S¢ Á¢é}Hï ÜU¢ï wG¢êÏ¢ Á¢GïãìÝ Ýà¢èÝ ÜUÚ ¥¢ñÚ ¼¢ñÈGUèÜGU
¥ËH¢ã ãè ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãñ J
ÈGUSH
»ï }¢Îïü wG¢éÎ¢ ! ¼éÛ¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU §S¢ ¥¢S¢¢Ý S¢è Í¢¢Åè
ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ¥ÐÝè çã}}¢¼ ¶GÓ¢ü ÜUÚ Îï ²ïã »ïS¢è Í¢¢Åè
ãñ çÜU çÁ¢S¢ ÜUè }¢à¢vGÜGU¼ Ï¢ãé¼ ‰¢¢ïÇGè ãñ, }¢é¥G¢±Á¢G¢ Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢
ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ ±éÁ¢êÎ çÝã¢²¼ ¥GÁ¢GèÁ¢G ¥¢ñÚ ÜGUÎí¢ï }¢ç‹Á¢GH¼
çÝã¢²¼ ¥GÁ¢Gè}¢ ãñ J Î¢ï Ó¢èÁ¢G¢ḯ ÐÚ x¢G¢ñÚ ÜUÚ : ÐãHè ²ïã ãñ çÜU Ýï’}¢¼
©S¢ ÜU¢ï Îè Á¢¢¼è ãñ Á¢¢ï §S¢ ÜUè ÜGUè}¢¼ ÜU¢ï Á¢¢Ý¼¢ ã¢ï, ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ÜGUÎí
ÜU¢ï çS¢ÈüUG à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú ãè Á¢¢Ý¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï §S¢ ÜGU¢ñH ÜUè ÎHèH
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ÜGU¢ñH ãñ Á¢¢ï çÜU wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢ Ýï ÜéUzGÈUG ¢Ú
S¢ï çãGÜU¢²¼ ÜUÚ¼ï ãé±ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ Á¢±¢Ï¢ Îï¼ï ãé±ï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
v²¢ ²ïãè ±¢ïã H¢ïx¢ ãñ´ çÁ¢Ý ÐÚ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ã}¢ }¢ï´ S¢ï »ãGS¢¢Ý
çÜU²¢ ãñ ? v²¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú¢ï´ S¢ï ±¢çÜGUÈGU Ýãè´ ãñ ?
¼¢ï ©Ý Á¢¢çãH H¢ïx¢¢ï´ Ýï ²ïã ¶G²¢H ÜUÚ Ú¶¢ ‰¢¢ çÜU
¥GÁ¢Gè}¢ Ýï’}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢ÇG¢ »ãGS¢¢Ý ©S¢è ÐÚ çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ Á¢¢ï }¢¢Hè
çHãG¢Á¢G S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¥¢ñÚ ãGSÏ¢¢ï ÝS¢Ï¢ ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ¥à¢ÚÈGU ã¢ï, ¼¢ï
ÜUãÝï Hx¢ï : §Ý ÈGUÜGUèÚ¢ï´ ÜU¢ »ÜU }¢ÜGU¢}¢ ãñ çÜU ©Ý ÜïU ÜGU¢ñH ÜïU
}¢é¼G¢çÏ¢ÜGU xG¢éH¢}¢ ¥¢ñÚ ¥¢Á¢G¢Î ‰¢ï çÜU §Ý ÜU¢ï ²ïã Ýï’}¢¼ï ¥GÁ¢Gè}¢¢ Îè
Á¢¢» ¥¢ñÚ ã}¢ï´ §S¢ S¢ï }¢ãGM}¢ Ú¶¢ Á¢¢», ¼¢ï §‹ã¢ï´ Ýï ¼ÜUÏÏ¢éÚ ÜUè Ú¢ã
¥¢ñÚ }¢Á¢G¢ÜGU ÜïU ¼GÚèÜGU(2) ÐÚ ÜUã¢ : v²¢ ²ïãè ±¢ïã H¢ïx¢ ãñ´ çÁ¢Ý ÐÚ
¥ËH¢ã Ýï ã}¢ }¢ï´ S¢ï »ãGS¢¢Ý çÜU²¢ ãñ J ¼¢ï ©Ý ÐÚ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï §S¢ Ú¢ïà¢Ý Ýév¼ï S¢ï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ ¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
v²¢ wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢ à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú¢ï´
ÜU¢ï Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ ?
çÁ¢S¢ ÜUH¢}¢ ÜU¢ }¢ég¥G¢ ²ïã ãñ çÜU ¥¢ÜGU¢» ÜUÚè}¢ ©S¢è ÜU¢ï
Ýï’}¢¼ Îï¼¢ ãñ Á¢¢ï ©S¢ ÜUè ÜGUÎí ÜU¢ï ÐãÓ¢¢Ý¼¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ÜGUÎí
±¢ïãè ÐãÓ¢¢Ý¼¢ ãñ Á¢¢ï ©S¢ ÐÚ ¥ÐÝï ÝzGS¢ ¥¢ñÚ çÎH S¢ï }¢é¼±ÁÁ¢ïã
ã¢ï, ¥¢ñÚ ÎêS¢Úè Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ï À¢ïÇG ÜUÚ ©S¢ ÜU¢ï ÐS¢‹Î ÜUÚ Hï ¥¢ñÚ ©S¢
ÜïU ãéGS¢êH }¢ï´ Á¢¢ï }¢éçàÜUH¢¼ Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝ¢ ÐÇGï´ ©Ý ÜUè ÐÚ±¢ã Ý
ÜUÚï çÈUÚ ©S¢ ÜU¢ à¢éRU ¥Î¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ã}¢ïà¢¢ }¢éÝ§G}¢(4) ÜïU
ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ ¶ÇG¢ Úãï ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï ¥Á¢GHè §GË}¢ }¢ï´ ²ïã ÐãHï S¢ï
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : v²¢ ²ïã ãñ´ çÁ¢Ý ÐÚ ¥ËH¢ã Ýï »ãGS¢¢Ý
çÜU²¢ ? ã}¢ }¢ḯ S¢ï v²¢ ¥ËH¢ã wG¢Ïê ¢ Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ ãGÜUG }¢¢ÝÝï ±¢H¢ḯ ÜU¢ï ?
2.....¼G¢ñÚ J 3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : v²¢ ¥ËH¢ã wG¢êÏ¢ Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢
ãGÜGU }¢¢ÝÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï ? 4.....Ýï’}¢¼ ÎïÝï ±¢Hï J
}¢¢ñÁ¢êÎ ‰¢¢ çÜU ²ïã ÜU}¢Á¢G¢ïÚ H¢ïx¢ §S¢ Ýï’}¢¼ ÜUè ÜGUÎí ÜU¢ï Á¢¢Ýï´x¢ï ¥¢ñÚ
§S¢ ÜïU à¢éçRU²¢ ÜïU çH²ï ¶ÇGï ã¢ï´x¢ï ¼¢ï ¼é}ã¢Úè çÝSÏ¢¼ ²ïã §S¢
Ýï’}¢¼ ÜïU çÁ¢G²¢Î¢ ãGÜGUÎ¢Ú ‰¢ï ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úè Î¢ññH¼}¢‹Îè ¥¢ñÚ S¢Ú±¼
¥¢ñÚ Îé‹²¢±è Á¢¢ã¢ï ãGà}¢¼ ¥¢ñÚ ãGS¢Ï¢¢ï ÝS¢Ï¢ ÜUè ¥ËH¢ã ÜU¢ï
ÜU¢ï§ü ÐÚ±¢ã Ýãè´ ¼é}¢ H¢ïx¢ ¼}¢¢}¢ ¼Ú Ýï’}¢¼ï Îé‹²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU
S¢¢}¢¢Ý ¥¢ñÚ ãGS¢Ï¢¢ï ÝS¢Ï¢ ÜUè Ï¢éH‹Îè ÜU¢ï S¢}¢Û¢¼ï ã¢ï, Ý çÜU ÎèÝ,
§GË}¢, ãGÜGU ¥¢ñÚ }¢¢’çÚÈGU¼ ÜU¢ï J ²ïãè ±Á¢ã ãñ çÜU ¼é}¢ H¢ïx¢ §S¢è ÜUè
¼¢’Á¢Gè}¢ ÜUÚ¼ï ã¢ï ¥¢ñÚ §S¢è ÐÚ ÈGUºG ÜUÚ¼ï ã¢ï v²¢ ¼é}¢ x¢G¢ñÚ Ýãè´
ÜUÚ¼ï çÜU ¼é}¢ §S¢ ÎèÝ ¥¢ñÚ §GË}¢ ¥¢ñÚ ãGÜGU ÜU¢ï ¥x¢Ú ÜGUÏ¢êH ÜUÚ¼ï
ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÐÚ »ãGS¢¢Ý Á¢¼¢¼ï ã¢ï Á¢¢ï ²ïã Ó¢èÁ¢Gï´ ¼é}ã¢Úï Ð¢S¢ Hï ÜUÚ
¥¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã §S¢ çH²ï ãñ çÜU ¼é}¢ §Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ï ãGÜGUèÚ S¢}¢Û¢¼ï
ã¢ï ¥¢ñÚ §Ý ÜUè Ï¢ãé¼ ‰¢¢ïÇGè ÐÚ±¢ã ÜUÚ¼ï ã¢ï ¥¢ñÚ ²ïã ÜU}¢Á¢G¢ïÚ H¢ïx¢
§S¢ ÐÚ ¥ÐÝè Á¢¢Ýï´ ÜéUGÚÏ¢¢Ý ÜUÚ¼ï ãñ´ §S¢ ÜUè ¥¢Ï¢²¢Úè ÜïU çH²ï
¥ÐÝ¢ wG¢êÝ Îïï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ §Ý Üï ã¢‰¢¢ïæ S¢ï §S¢ çS¢HçS¢Hï }¢ï´
çÝÜUH Á¢¢¼¢ ãñ §S¢ ÜUè ÐÚ±¢ã Ýãè´ ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ Ý ©Ý ÜUè ÐÚ±¢ã
ÜUÚ¼ï ãñ´ Á¢¢ï §Ý S¢ï Îéà}¢Ýè Ú¶¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ²ïã §S¢ çH²ï ãñ çÜU ¼é}ãï´
}¢¢’Hê}¢ ã¢ï Á¢¢» çÜU ²ïãè ±¢ïã H¢ïx¢ ãñ´ çÁ¢‹ã¢ïæ Ýï §S¢ ÜUè ÜGUÎí ÜU¢ï
ÐãÓ¢¢Ý¢ çÁ¢Ý Üï çÎH¢ï´ }¢ï´ §S¢ ÜUè ¼¢’Hè}¢ Ú¢çS¢¶G(1) ãñ ¥¢ñÚ §S¢
ÜïU çS¢±¢ ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ Á¢G¢»¥G ã¢ï Á¢¢Ý¢ ©Ý ÐÚ çÝã¢²¼ ¥¢S¢¢Ý ãñ
¥¢ñÚ §S¢ }¢æï ãÚ S¢wG¼è ÜU¢ï Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚÝ¢ §Ý ÜU¢ï ÐS¢‹Î ãñ ¼¢ï ²ïã
H¢ïx¢ ¥ÐÝè ¼}¢¢}¢ ©G}¢í ÜU¢ï ©S¢ ÜïU à¢éçRU²¢ }¢ï´ ¶Gy}¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ ²ïãè
±Á¢ã ãñ çÜU ±¢ïã §S¢ Ýï’}¢¼ï ¥GÁ¢Gè}¢¢ ¥¢ñÚ »ãGS¢¢Ýï Á¢HèH¢ ÜïU
¥ãH ÜGUÚ¢Ú Ð¢» ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï S¢¢çÏ¢ÜGU¢ §GË}¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï ã}¢ Ýï ©Ý
ÜU¢ï ¶G¢S¢ ÜUÚ çH²¢ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ §S¢ S¢ï }¢ãGM}¢ ÜUÚ çÎ²¢ J
çÈUÚ }¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ãÚ ¼GÚèÜGU ÜU¢ ²ïãè ãG¢H ãñ çÜU
çÁ¢Ý ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÎèÝè Ýï’}¢¼¢ï´ }¢ï´ S¢ï çÜUS¢è Ýï’}¢¼ ÜïU
1..... ÐéwG¼¢ J
S¢¢‰¢ ¶G¢S¢ çÜU²¢ ãñ wG±¢ã ±¢ïã §GË}¢è ã¢ï ²¢ ¥G}¢Hè, Á¢Ï¢ ¼é}¢ ãGÜUG èÜGU¼
}¢ḯ x¢G¢ñÚ ÜUÚ¢ïx¢ï ¼¢ï §Ý H¢ïx¢¢ḯ ÜU¢ï §S¢ ÜUè ÜGUÎí ÜU¢ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Á¢¢ÝÝï
±¢H¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¼¢’Á¢Gè}¢ }¢ï´ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ S¢wG¼ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU
ãéGS¢êH }¢ï´ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¼¢’Á¢Gè}¢ }¢ï´
S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU à¢éçRU²ï }¢ï´ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢Á¢GÏ¢ê¼G Ð¢¥¢ïx¢ï J
¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢¢ïæ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï §S¢ S¢ï }¢ãGM}¢
çÜU²¢ ãñ ©Ý ÜU¢ï ¥ÐÝè ¼vGÎèÚ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU §S¢è Ï¢ï ÐÚ±¢ãè ¥¢ñÚ
Ï¢ï ¥ÎÏ¢è ÜUè ±Á¢ã S¢ï }¢ãGM}¢ çÜU²¢ ãñ çÈUÚ ¥x¢Ú §GË}¢ ¥¢ñÚ
§GÏ¢¢Î¼ ÜUè ¼¢’Á¢Gè}¢ ¥G±¢}¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢Á¢G¢Úè H¢ïx¢¢ï´ Üï çÎH¢ï´ }¢ï´ |¢è ±ñS¢è
ãè ã¢ï¼è Á¢ñS¢è çÜU ©GH}¢¢ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ x¢éÁ¢G¢Ú¢ï´ ÜïU çÎH }¢ï´ ãñ ¼¢ï ±¢ïã
ÜU|¢è Ï¢¢Á¢G¢Ú¢ï´ ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú Ý ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ï À¢ïÇG ÎïÝ¢ ©Ý ÐÚ
¥¢S¢¢Ý ã¢ï Á¢¢¼¢, v²¢ ¼é}¢ x¢G¢ñÚ Ýãè´ ÜUÚ¼ï çÜU ÜU¢ï§ü ÈGUÜGUèã(1) Á¢Ï¢
çÜUS¢è »ïS¢ï }¢S¥Hï ÜU¢ï ÎÚ²¢zG¼ ÜUÚ Hï¼¢ ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ ÐãHï ©S¢ ÜU¢ï
§çË¼Ï¢¢S¢(2) ‰¢¢ ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ çÎH çÜU¼Ý¢ wG¢éà¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ! ©S¢
ÜUè wG¢éà¢è çÜU¼Ýè Ï¢ÇGè ã¢ï¼è ãñ ! ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU çÎH }¢ï´ ©S¢ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢
çÜU¼Ý¢ Ï¢éÁG¢éx¢ü ã¢ï¼¢ ãñ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥x¢Ú ©S¢ ÜU¢ï ãÁ¢G¢Ú ÎèÝ¢Ú ç}¢H
Á¢¢¼¢ ¼¢ï ©S¢ï §¼Ýè wG¢éà¢è Ý ã¢ï¼è ¥¢ñÚ ÜU|¢è ÎèÝ ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´
ÜU¢ï§ü }¢S¥H¢ ©S¢ ÜU¢ï ÐÚïà¢¢Ý Ú¶¼¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã §S¢ }¢ï´ S¢¢H |¢Ú
¼ÜU Ï¢çËÜU ÎS¢ S¢¢H Ï¢çËÜU Ï¢èS¢ S¢¢H ¼ÜU |¢è x¢G¢ñÚ¢ï çÈGURU ÜUÚ¼¢
Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÈUÚ |¢è ±¢ïã §S¢ S¢ï ©v¼¢ Ýãè´ Á¢¢¼¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU
ÜU|¢è ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜU¢ï ²ïã }¢S¥H¢ S¢}¢Û¢¢ Îï¼¢ ãñ ¼¢ï
çÈUÚ ©S¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ÜU¢ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ »ãGS¢¢Ý ¥¢ñÚ S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇGè
Ýï’}¢¼ S¢}¢Û¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ¼}¢¢}¢
¥x¢GçÝ²¢(3) S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ x¢GÝè ¥¢ñÚ ãÚ à¢ÚèÈGU S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¥à¢ÚÈGU
S¢}¢Û¢¼¢ ãñ Ï¢çËÜU ÜU|¢è §S¢ }¢S¥Hï ÜU¢ï çÜUS¢è Ï¢¢Á¢G¢Úè ²¢ çÜUS¢è
S¢éS¼ ¼G¢çHÏ¢ï §GË}¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï Ï¢²¢Ý ÜUÚ Îï¼¢ ãñ ²ïã S¢}¢Û¢¼ï ãé±ï çÜU
1...§GË}¢ï çÈGUÜGUã }¢ïæ }¢¢çãÚ ¥G¢çH}¢ J 2...ÐïÓ¢èÎ¢ ÐÝ J 3...Î¢ñH¼ }¢‹Î¢ï´ J
±¢ïã |¢è §GË}¢ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ¥¢ñÚ Úx¢GÏ¢¼ }¢ï´ §S¢è Á¢ñS¢¢ ãñ, ÐS¢ ±¢ïã
©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU ÜU¢Ý |¢è Ýãè´ Ú¶¼¢ ¥¢ñÚ ÜU|¢è ¥x¢Ú ©S¢ ÐÚ ÜUH¢}¢
H}Ï¢¢ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ©v¼¢ Á¢¢¼¢ ãñ ²¢ S¢¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥x¢Ú ©S¢ ÜïU çH²ï
²ïã Á¢G¢çãÚ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ©S¢ï ÜU¢ï§ü }¢é¥G¢}¢H¢ Ýãè´ S¢}¢Û¢¼¢ ¼¢ï ²ïãè
}¢é¥G¢}¢H¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ¼GÚÈGU ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ ãñ çÜU
±¢ïã çÚ²¢Á¢G¼ ¥¢ñÚ ÝzGS¢ ÜU¢ï à¢ã±¢¼ ¥¢ñÚ HÁGÁ¢G¢¼ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G
Ú¶Ýï ÜïU çH²ï ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥¢’Á¢G¢ ÜU¢ï ãGÚÜU¢¼ ±
S¢ÜUÝ¢¼ }¢ï´ çÜUS¢ ¼GÚãG Ð¢Ï¢‹Î Ú¶¼¢ ãñ çÜU ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU à¢¢²Î
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÐêÚè ¼Gã¢Ú¼ ¥¢ñÚ ¥¢Î¢Ï¢ ÜïU S¢¢‰¢ Î¢ï ÚÜU¥G¼ ÜUè
¼¢ñÈGUèÜGU Îï Îï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Á¢Ý¢Ï¢ }¢ï´ çÜU¼Ýè Á¢G¢Úè
ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜU¢ï S¢ÈGU¢§ü ¥¢ñÚ ãGH¢±¼ ÜïU
S¢¢‰¢ »ÜU S¢¢¥G¼ ÜUè }¢éÝ¢Á¢¢¼ ÝS¢èÏ¢ ÜUÚ Îï ¥x¢Ú ±¢ïã }¢ãèÝ¢ |¢Ú
}¢ï´ Ï¢çËÜU S¢¢H |¢Ú }¢ï´ Ï¢çËÜU ¥ÐÝè S¢¢Úè çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´ »ÜU }¢Ú¼Ï¢¢
|¢è §S¢ ÐÚ ÜU¢}¢²¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï §S¢ ÜU¢ï Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ »ãGS¢¢Ý ¥¢ñÚ
S¢Ï¢ S¢ï ¥GÁ¢Gè}¢ Ýï’}¢¼ S¢}¢Û¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÜU¼Ý¢ wG¢éà¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
çÜU¼Ý¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ à¢éçRU²¢ ¥Î¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©Ý
}¢à¢vGÜGU¼¢ï´ ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU¢ï´ ÜUè ÜU¢ï§ü ÐÚ±¢ã Ýãè´ ÜUÚ¼¢ Á¢¢ï ©S¢ Ýï
Ú¢¼¢ï´ ÜU¢ï Á¢¢x¢ ÜUÚ ©Æ¢§ü ãñ´ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè HÁGÁ¢G¼¢ï´ ÜU¢ï À¢ïÇG¢ ãñ J
çÈUÚ ¼ê ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï Îï¶¼¢ ãñ Á¢¢ï ²ïã ¶G²¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU
±¢ïã §GÏ¢¢Î¼ ÜUè Úx¢GÏ¢¼ Ú¶¼ï ãñ´ ¥x¢Ú §S¢è ¼GÚãG ÜUè ¶G¢çHS¢
§GÏ¢¢Î¼ }¢S¢HÝ ©Ý ÜïU Ú¢¼ ÜïU ¶¢Ýï ÜU¢ »ÜU HévG}¢¢ |¢è ÝévGS¢¢Ý
ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ãG¢çS¢H ã¢ï, ²¢ çÜUS¢è »ïS¢è Ï¢¢¼ ÜïU À¢ïÇGÝï ÜïU Ï¢¢’Î
Á¢¢ï ©Ý ÜU¢ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ã¢ï ²¢ ©Ý ÜUè ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï »ÜU S¢¢¥G¼ ÜUè Ýè´Î
Ú¢ïÜUÝï ÜïU Ï¢¢’Î ãG¢çS¢H ã¢ï ¼¢ï ©Ý ÜïU ÝzGS¢ §Ý ÐÚ ¥¢}¢¢Î¢ Ýãè´ ãé±ï
¥¢ñÚ Ý ©Ý ÜïU çÎH wG¢éà¢ ãé±ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú §çœ¢ÈGU¢ÜGU S¢ï ©Ý ÜU¢ï
¶G¢çHS¢ §GÏ¢¢Î¼ ãG¢çS¢H ã¢ï |¢è Á¢¢» ¼¢ï ±¢ïã §S¢ï ÜU¢ï§ü Ï¢ÇG¢ }¢é¥G¢}¢H¢
Ýãè´ S¢}¢Û¢¼ï ¥¢ñÚ Ý ±¢ïã ©S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü Ï¢ÇG¢ à¢éçRU²¢ ¥Î¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ Ï¢çËÜU
©Ý ÜUè wG¢éà¢è ©S¢ ±vG¼ ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï ãG}Î ÜU¢
ÜUçH}¢¢ ©S¢ ±vG¼ çÝÜUH¼¢ ãñ Á¢Ï¢ ©Ý ÜU¢ï ÜU¢ï§ü çÎÚã}¢ ç}¢H Á¢¢»
²¢ ÜU¢ï§ü Ú¢ïÅè ÜU¢ ÅéÜUÇG¢ ç}¢H Á¢¢» ²¢ ¥ÓÀ¢ S¢¢HÝ ç}¢H Á¢¢» ²¢
ÜU¢ÈGUè }¢ég¼ ¼ÜU Ï¢ÎÝ ÜUè S¢H¢}¢¼è ÜïU çH²ï Ýè´Î ¥¢ Á¢¢» ¼¢ï ©S¢
±vG¼ ÜUã¼ï ãñ´ : ²ïã ¥ËH¢ã ÜU¢ »ãGS¢¢Ý ãñ J çÈUÚ ²ïã
x¢G¢çÈGUH ¥G¢çÁ¢Á¢G H¢ïx¢ ©Ý ÝïÜU Ï¢wG¼ ÜU¢ïçà¢à¢ ¥¢ñÚ §Á¢ç¼ã¢Î ÜUÚÝï
±¢H¢ḯ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÜñUS¢ï ã¢ï S¢ÜU¼ï ãñ́ ? ²ïãè ±Á¢ã ãñ çÜU ²ïã ç}¢SÜUèÝ H¢ïx¢
§S¢ |¢H¢§ü S¢ï }¢ãGM}¢ ãñ´ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU çÎ²ï x¢» H¢ïx¢ §S¢è
ÐÚ ÜU¢}¢²¢Ï¢ ãñ´ ¥¢ñÚ §S¢è ¼GÚãG çãÎ¢²¼ ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï ÜU¢ï ¥ãGÜU}¢éH
ãG¢çÜU}¢èÝ Ýï ¼vGS¢è}¢ ÜUÚ çÎ²¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Á¢¢ÝÝï
±¢H¢ ãñ, ÐS¢ ²ïã ¼zGS¢èH ãñ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU §S¢ ÜGU¢ñH ÜUè :
v²¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú¢ï´
ÜU¢ï Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ ?
ÐS¢ §S¢ ÜU¢ï S¢}¢Û¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ãGÜGU ÜUè çÚ¥G¢²¼ ÜUÚ ¥¢ñÚ
Á¢¢Ý Hï çÜU çÁ¢S¢ |¢H¢§ü ÜUè ¼ê wG±¢çãà¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ©S¢ S¢ï ¼ê çS¢ÈüGU
§S¢è ±Á¢ã S¢ï }¢ãGM}¢ ãñ çÜU ¼ê ©S¢ ÜïU ÜGUÎí ÜU¢ï Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ S¢¢ï ¼ê
¥ÐÝè çã}}¢¼ S¢ÈüGU ÜUÚ çÜU ¥ËH¢ã ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ ¥¢ñÚ ÐêÚè ¼¢’Á¢Gè}¢
ÜUè ÜGUÎí Á¢¢Ýï çÈUÚ ¼ê ©S¢ ÜU¢ ¥ãH ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ¥G¼G¢
¼éÛ¢ï ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢è çÈUÚ ±¢ïã ¼éÛ¢ ÐÚ ©S¢ ÜUè Ï¢ÜGU¢ ÜïU S¢¢‰¢ |¢è
»ãGS¢¢Ý ÜUÚïx¢¢ Á¢ñS¢¢ çÜU ©S¢ Ýï ¼éÛ¢ ÐÚ §çÏ¼Î¢¥Ý »ãGS¢¢Ý çÜU²¢
Á¢ñS¢¢ çÜU ã}¢ §S¢ ÜU¢ï ÎêS¢Úï ¥SH }¢ï´ Ï¢²¢Ý ÜUÚï´x¢ï Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïãè ãñ
à¢zGÜGU¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý J
ÎêS¢Ú¢ ¥SH ²ïã ãñ çÜU Á¢¢ï ¥¢Î}¢è çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÜUè ÜGUÎí Ý
Á¢¢Ýï ±¢ïã Ýï’}¢¼ ©S¢ S¢ï ÀèÝ Hè Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜGUÎí Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢
±¢ïãè Ý¢à¢éRU¢ ãñ çÁ¢S¢ Ýï ©S¢ Ýï’}¢¼ ÜUè ÜGUÎí Ý ÜUè ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ à¢éRU
¥Î¢ Ý çÜU²¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ÎHèH ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ÜGU¢ñH ãñ :
1..¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : v²¢ ¥ËH¢ã wG¢êÏ¢ Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ ãGÜGU }¢¢ÝÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï ?
¥¢ñÚ ÐÉG §Ý ÐÚ ¶GÏ¢Ú ©S¢ ¥¢Î}¢è
ÜUè çÁ¢S¢ ÜU¢ï ã}¢ Ýï ¥ÐÝè ¥¢²¼ï´
Îè´ çÈUÚ ±¢ïã §S¢ S¢ï çÝÜUH x¢²¢
çÈUÚ à¢ñ¼G¢Ý ©S¢ ÜïU ÐèÀï Hx¢¢ S¢¢ï
±¢ïã x¢é}¢Ú¢ã¢ï´ S¢ï ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
Ó¢¢ã¼ï ã}¢ ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ï §Ý ¥¢²¼¢ï´ ÜïU
Á¢GÚè»G S¢ï Ï¢éH‹Î ÜUÚ Îï¼ï J
ÜUH¢}¢ ÜU¢ }¢vGS¢Î ²ïã ãñ çÜU ã}¢ Ýï ©S¢ Ï¢‹Îï ÐÚ Ï¢ÇGè Ï¢ÇGè
Ýï’}¢¼¢ï´ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢Gè}¢ »ãGS¢¢Ý¢¼ S¢ï ÎèÝ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU Á¢¢ï ã}¢ Ýï
©S¢ ÜU¢ï Ï¢S¢èÚ¼ Îè ‰¢è §‹¥G¢}¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÇG¢ LyÏ¢¢ ¥¢ñÚ ÚÈGUè¥G
}¢ç‹Á¢GH¼ ¥ÐÝï ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ ©S¢ ÜU¢ï ¥G¼G¢ ÜUè ¼¢çÜU ±¢ïã ã}¢¢Úï Ð¢S¢
Ï¢éH‹Î }¢¼üÏ¢¢ ¥GÁ¢Gè}¢éH ÜGUÎí Ï¢ÇGï Á¢¢ã¢ï Á¢H¢H ±¢H¢ ã¢ï Á¢¢»
HïçÜUÝ ±¢ïã ã}¢¢Úè Ýï’}¢¼ ÜUè ÜGUÎí S¢ï Á¢¢çãH Úã¢ ¥¢ñÚ ãGÜUG èÚ ¥¢ñÚ
ÜU}¢èÝè Îé‹²¢ ÜUè ¼GÚÈGU }¢¢§H ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ÜU}¢èÝè ¥¢ñÚ Úgè
wG±¢çãà¢¢¼ï ÝzGS¢ ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú ÜUÚ çH²¢ ¥¢ñÚ ²ïã Ý Á¢¢Ý¢ çÜU
S¢¢Úè Îé‹²¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU ÎèÝè Ýï’}¢¼¢ï´ }¢ï´ S¢ï »ÜU
Ýï’}¢¼ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú |¢è Ýãè´ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã }¢ÓÀÚ ÜïU »ÜU ÐÚ ÜUè
ãñGçS¢Ä²¼ |¢è Ýãè´ Ú¶¼è ¼¢ï §S¢ ¥¢Î}¢è ÜUè ç}¢S¢¢H ©S¢ ÜéUœ¢ï ÜUè
S¢è ãñ Á¢¢ï §GÁGÁ¢G¼ ¥¢ñÚ Ú¢ãG¼ ¥¢ñÚ ¼¢ñãèÝ ¥¢ñÚ }¢à¢vGÜGU¼ }¢ï´ ¼}¢èÁ¢G
Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ Ý çÚzG¥G¼ ¥¢ñÚ à¢ÚÈGU ÜU¢ï ãGÜGU¢Ú¼ ¥¢ñÚ
ç¶GSS¢¼(2) S¢ï ¥Hx¢ Îï¶¼¢ ãñ ¼¢ï ²ïã Î¢ïÝ¢ï´ ãG¢H¼¢ï´ }¢ï´ ã¢æÐ¼¢ ãñ,
©S¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU ¼}¢¢}¢ Ï¢éÁG¢éx¢èü Ú¢ïÅè ÜïU »ÜU ÅéÜUÇGï }¢ï´ ãñ çÁ¢S¢ï ±¢ïã
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ »ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ §‹ãï´ ©S¢ ÜU¢ ¥ãG±¢H S¢éÝ¢¥¢ï
çÁ¢S¢ï ã}¢ Ýï ¥ÐÝè ¥¢²¼ï´ Îèæ ¼¢ï ±¢ïã §Ý S¢ï S¢¢ÈGU çÝÜUH x¢²¢ ¼¢ï à¢ñ¼G¢Ý ©S¢ ÜïU
ÐèÀï Hx¢¢ ¼¢ï x¢é}¢Ú¢ã¢ï´ }¢ï´ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ã}¢ Ó¢¢ã¼ï ¼¢ï ¥¢²¼¢ï´ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ©S¢ï ©Æ¢
Hï¼ï J 2.....ÜU}¢èÝx¢è J
¶¢ Hï ²¢ ÎS¼ÚwG±¢Ý ÜUè »ÜU ãaè }¢ï´ çÁ¢S¢ï ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU ÈïæUÜU
çÎ²¢ Á¢¢» Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ çÜU ¼ê ©S¢ï ¥ÐÝï S¢¢‰¢ ¼wG¼ ÐÚ çÏ¢Æ¢» ²¢
¥ÐÝï S¢¢}¢Ýï x¢‹Îx¢è ¥¢ñÚ ç}¢^è }¢ï´ ¶ÇG¢ ÜUÚ Îï S¢¢ï ©S¢ ÜUè çã}}¢¼
¥¢ñÚ ÜUÚ¢}¢¼ ¥¢ñÚ Ýï’}¢¼ S¢Ï¢ ÜéUÀ §S¢è }¢ï´ ãñ, ¼¢ï §S¢ Ï¢éÚï §‹S¢¢Ý Ýï
Á¢Ï¢ ã}¢¢Úè Ýï’}¢¼ ÜUè ÜGUÎÚ ÜU¢ï Ý ÐãÓ¢¢Ý¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ï¢éÁG¢éx¢èü ã}¢ Ýï
©S¢ ÜU¢ï Îè ‰¢è ©S¢ ÜU¢ ãGÜGU Ý ÐãÓ¢¢Ý¢ ¼¢ï ©S¢ ÜUè Ï¢S¢èÚ¼ ÜéU‹Î ã¢ï
x¢§ü ¥¢ñÚ ã}¢ï´ À¢ïÇG ÜUÚ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU ¼±ÁÁ¢¢ïã ÜUÚÝï ÜïU S¢Ï¢Ï¢ S¢ï
}¢ÜGU¢}¢ï ÜéUGÏ¢ü }¢ï´ ©S¢ ÜU¢ ¥ÎÏ¢ Ï¢Î¼Ú S¢êÚ¼ §çwG¼²¢Ú ÜUÚ x¢²¢ ¥¢ñÚ
ã}¢¢Úè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜïU ¼Á¢GçÜUÚï ÜU¢ï À¢ïÇG ÜUÚ ãGÜGUèÚ Îé‹²¢ ¥¢ñÚ ¶GS¢èS¢
HÁGÁ¢G¼ }¢ï´ }¢àxG¢êH ã¢ï x¢²¢, ¼¢ï ã}¢ Ýï ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU ÜGUãìÚ ÜUè ÝÁ¢GÚ
S¢ï Îï¶¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï §‹S¢¢ÈGU ÜïU }¢ñÎ¢Ý }¢ï´ ¶ÇG¢ ÜUÚ çÎ²¢, ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU }¢Á¢G}}¢¼ ÜU¢ ÈñGUS¢H¢ Ý¢çÈGUÁ¢G çÜU²¢ çÈUÚ ©S¢ S¢ï ¥ÐÝè
¼}¢¢}¢ ç¶GH¥G¼ï´ ¥¢ñÚ ÜUÚ¢}¢¼ï´ ÀèÝ Hè´, ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU çÎH S¢ï
¥ÐÝè }¢¢’çÚÈGU¼ ¶èæÓ¢ Hè çÈUÚ ±¢ïã Ýæx¢¢ ã¢ï ÜUÚ ©Ý ¼}¢¢}¢ Ýï’}¢¼¢ï´
S¢ï Ï¢¢ãÚ çÝÜUH x¢²¢, Á¢¢ï ã}¢ Ýï ©S¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï Îè ‰¢èæ J
ÐS¢ ±¢ïã »ÜU ã¢æÜU¢ ãé±¢ ÜéUœ¢¢ ¥¢ñÚ à¢ñ¼G¢Ý }¢ÎêüÎ ã¢ï x¢²¢ J ã}¢
¥ËH¢ã ÜUè Ý¢Ú¢Á¢Gè ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÎÎüÝ¢ÜU ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ©S¢è ÜUè
ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼ï ãñ´ ±¢ïã ã}¢ ÐÚ à¢zGÜGU¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ãñ J
çÈUÚ »ÜU Ï¢¢Îà¢¢ã ÜUè ç}¢S¢¢H ÐÚ ÜGUÝ¢¥G¼ ÜUÚ çÜU ±¢ïã
¥ÐÝï çÜUS¢è Ï¢‹Îï ÜUè §GÁGÁ¢G¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ ©S¢ï ¶G¢S¢ ¥ÐÝï ÜUÐÇGï
ÐãÝ¢» ¥¢ñÚ ©S¢ï ¥ÐÝï ÜGUÚèÏ¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¼}¢¢}¢ ¶G¢çÎ}¢¢ï´,
ÎÚÏ¢¢Ý¢ï´ ÐÚ ©S¢ ÜU¢ï S¢ÚÎ¢Ú Ï¢Ý¢ Îï ¥¢ñÚ ©S¢ï ¥ÐÝï ÎÚ±¢Á¢Gï ÜUè
}¢éH¢Á¢G}¢¼ ÜU¢ ãéGv}¢ Îï çÈUÚ ãéGv}¢ Îï çÜU ©S¢ ÜïU çH²ï çÜUS¢è ÎêS¢Úè
Á¢x¢ã }¢ï´ }¢ãGH ¼¢’}¢èÚ çÜU²ï Á¢¢»æ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU çH²ï Ï¢éH‹Î ¼wG¼
çÏ¢À¢» Á¢¢»æ, ©S¢ ÜïU çH²ï ¼GÚãG ¼GÚãG ÜïU ¶¢Ýï Ó¢éÝï Á¢¢»æ, ¥¢Ú¢S¼¢
H¢ïæçÇ²¢æ ©S¢ ÜU¢ï }¢éãÄ²¢ ÜUè Á¢¢»æ, xG¢éH¢}¢ ©S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ÎS¼ Ï¢S¼¢
¶ÇGï ã¢ï´ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Á¢Ï¢ ±¢ïã §S¢ }¢éH¢Á¢G}¢¼ S¢ï ±¢ÐS¢ Á¢¢»æ ¼¢ï
©S¢ Á¢x¢ã »ÜU }¢w¢GÎê}¢ Ï¢¢Îà¢¢ã ÜUè ãGñçS¢Ä²¼ S¢ï çÏ¢Æ¢²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ
©S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ÜUè ãG¢H¼ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï }¢éËÜU ¥¢ñÚ ç±H¢²¼ ÜUè
ãG¢H¼ }¢ï´ »ÜU ãè S¢¢¥G¼ ÜU¢ ÈGU¢çS¢H¢ ã¢ï ²¢ §S¢ S¢ï |¢è ÜU}¢ çÈUÚ
¥x¢Ú ²ïã Ï¢‹Î¢ Ï¢¢Îà¢¢ã ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜUè çÝx¢Ú¢Ýè ÜUÚ¼ï
ãé±ï çÜUS¢è Ý¢ïÜUÚ ÜU¢ï Ú¢ïÅè ÜU¢ ÅéÜUÇG¢ ¶¢¼ï Îï¶ï ²¢ çÜUS¢è ÜéUœ¢ï ÜU¢ï
ãaè Ó¢Ï¢¢¼ï ãé±ï ¼¢ï Ï¢¢Îà¢¢ã ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ÜU¢ï À¢ïÇG ÜUÚ ©Ý ÜU¢ï Îï¶Ýï
}¢ï´ }¢àxG¢êH ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ¼±ÁÁ¢¢ïã ©S¢ ¼GÚÈGU ÈïUÚ Îï ¥¢ñÚ
à¢¢ãè ç¶GË¥G¼¢ïæ ¥¢ñÚ ÜUÚ¢}¢¼¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU ¼±ÁÁ¢¢ïã Ý ÜUÚï ¥¢ñÚ ©S¢
}¢éH¢çÁ¢G}¢ ÜUè ¼GÚÈGU Î¢ñÇGï ¥¢ñÚ ¥ÐÝ¢ ã¢‰¢ ÈñUH¢ ÜUÚ §S¢ S¢ï Ú¢ïÅè ÜU¢
ÅéÜUÇG¢ }¢¢æx¢Ýï Hx¢ï ²¢ çÜUS¢è ÜéUœ¢ï ÜU¢ï ãaè Ó¢Ï¢¢¼ï Îï¶ ÜUÚ }¢éÁ¢G¢ã}¢¼
ÜUÚÝï Hx¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÐÚ ÚàÜU ÜUÚï ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè §S¢ ãG¢H¼ ÜU¢ï Ï¢ÇG¢
¥ÓÀ¢ Á¢¢Ýï ¼¢ï v²¢ Ï¢¢Îà¢¢ã Á¢Ï¢ ©S¢ ¥¢Î}¢è ÜU¢ï §S¢ ãG¢H¼ }¢ḯ Îï¶xï ¢¢
¼¢ï ²ïã Ý S¢}¢Û¢ïx¢¢ çÜU ²ïã Ï¢ï ±éÜGUêÈGU ¥¢ñÚ ÜU}¢èÝ¢ çã}}¢¼ ¥¢Î}¢è
ãñ ? ©S¢ Ýï ã}¢¢Úè ÜUÚ¢}¢¼(1) ÜU¢ ãGÜGU Ý ÐãÓ¢¢Ý¢ ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï §S¢
ÜU¢ï ç¶GË¥G¼ ¥G¼G¢ ÜUÚ ÜïU ¥¢ñÚ ¥ÐÝè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ÜUÚ ÜïU ¥¢ñÚ
¥ÐÝè §GÝ¢²¼ §S¢ ÐÚ }¢ÏÁG¢êH ÜUÚ ÜïU §S¢ ÜU¢ï Á¢¢ï §GÁGÁ¢G¼ ¥ÈGUÁ¢G¢§ü
ÜUè ‰¢è §S¢ Ýï §S¢ ÜïU ÜGUÎí ÜU¢ï Ýãè´ Îï¶¢, ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï §S¢ ÜïU çH²ï
Î¢ñH¼ ÜïU Á¢G¶èG Úï ¥¢ñÚ ÜU§ü çÜGUS}¢ ÜUè Ýï’}¢¼ḯ }¢éãÄ²¢ ÜUè ‰¢èæ ²ïã ÜU}¢èÝ¢
çã}}¢¼ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢Gè}¢éH Á¢ãH(2) ¥¢ñÚ Ï¢Î ¼}¢èÁ¢G §‹S¢¢Ý ãñ, §S¢
S¢ï ç¶GË¥G¼ï´ ÀèÝ H¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ï ã}¢¢Úï ÎÚ±¢Á¢Gï S¢ï {é¼ÜU¢Ú Î¢ï J
ÐS¢ ²ïãè ãG¢H ¥G¢çH}¢ ÜU¢ ãñ Á¢Ï¢ ±¢ïã Îé‹²¢ ÜUè ¼GÚÈGU Û¢éÜU
Á¢¢» ¥¢ñÚ ²ïãè ãG¢H ¥G¢çÏ¢Î ÜU¢ ãñ Á¢Ï¢ ±¢ïã wG±¢çãà¢ ÜUè ÐñÚ±è
ÜUÚÝï Hx¢ï Ï¢¢’Î §S¢ ÜïU çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ©S¢ ÜU¢ï ¥ÐÝè
1.....Ý±¢çÁ¢Gà¢¢¼ J 2.....Ï¢ãé¼ ãè Á¢¢çãH J
§GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜUè ÐãÓ¢¢Ý ¥¢ñÚ ¥ÐÝè à¢Úè¥G¼ ¥¢ñÚ
§S¢ ÜïU ¥ãGÜU¢}¢ S¢ï S¢ÚÈGUÚ¢Á¢G çÜU²¢ ‰¢¢ çÈUÚ ©S¢ Ýï §Ý ÜïU ÜGUÎí ÜU¢ï
Ý Á¢¢Ý¢ ¼¢ï ±¢ïã ¥ËH¢ã ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU S¢Ï¢ S¢ï ãGÜGUèÚ ¥¢ñÚ S¢Ï¢ S¢ï
Á¢GHèH ãñ çÜU §S¢ }¢ï´ Úx¢GÏ¢¼ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè çãGS¢ü Ú¶¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU çÎH }¢æï ²ïã S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇGè ¥¢ñÚ S¢Ï¢ S¢ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ Ó¢èÁ¢G ãñ
©Ý ¼}¢¢}¢ Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï Á¢¢ï §S¢ ÜU¢ï §GË}¢ ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ çãGv}¢¼ ¥¢ñÚ
ãGÜGU¢§ÜGU S¢ï ã}¢ Ýï §GÝ¢²¼ ÜUè ‰¢è´ ¥¢ñÚ ²ïãè ãG¢H ãñ ©S¢ ¥¢Î}¢è ÜU¢
çÜU çÁ¢S¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¼GÚãG ¼GÚãG ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ¥¢ñÚ
§GS}¢¼ S¢ï ¶G¢S¢ ÜUÚ çH²¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ç¶GÎ}¢¼(1) ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜïU
¥‹±¢Ú S¢ï ©S¢ ÜU¢ï Á¢GèÝ¼ Ï¢wGà¢è ¥¢ñÚ ¥ÜUS¢Ú ¥±ÜGU¢¼ }¢ï´ ÚãG}¢¼
ÜUè ÝÁ¢GÚ S¢ï ©S¢ ÜU¢ï Îï¶¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï çÈGUçÚà¼¢ï´ ÐÚ ÈGUºG
çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï ÎÚ±¢Á¢Gï ÜUè S¢ÚÎ¢Úè ¥¢ñÚ ±Á¢¢ã¼ Ï¢wGà¢è
¥¢ñÚ ©S¢ï à¢ÈGU¢¥G¼ ÜïU }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ¶ÇG¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï §GÁGÁ¢G¼
ÜUè }¢ç‹Á¢GH ÐÚ ©¼¢Ú¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Á¢Ï¢ ±¢ïã §S¢ ãGñçS¢Ä²¼ ÜU¢ ã¢ï
x¢²¢ çÜU ¥x¢Ú ©S¢ ÜU¢ï ÐéÜU¢Úï ¼¢ï ±¢ïã ÜGUÏ¢êH ÜUÚï ¥¢ñÚ HÏÏ¢ñÜU ÜUãï
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ©S¢ S¢ï }¢¢æx¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ï Îï ¥¢ñÚ x¢GÝè ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
Îé‹²¢ |¢Ú ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUÚï ¼¢ï ©Ý ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ©Ý ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼
ÜU¢ï ÜGUÏ¢êH ÜUÚï ¥¢ñÚ ©S¢ï Ú¢Á¢Gè ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú wG¢éÎ¢ ÜU¢ï ÜGUS¢}¢ Îï ¼¢ï
±¢ïã ©S¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ÜU¢ï ÐêÚ¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ©S¢ ÜïU çÎH }¢ï´ çÜUS¢è
Ó¢èÁ¢G ÜU¢ ¶G²¢H ¥¢» ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ï S¢é±¢H ÜUÚÝï S¢ï ÐãHï ¥G¼G¢ ÜUÚï
çÈUÚ çÁ¢S¢ ¥¢Î}¢è ÜUè ²ïã ãG¢H¼ ã¢ï ¥¢ñÚ çÈUÚ |¢è ±¢ïã §Ý Ýï’}¢¼¢ï´
ÜUè ÜGUÎí Ý ÐãÓ¢¢Ýï ¥¢ñÚ §S¢ }¢ç‹Á¢GH¼ ÜUè ÜGUÎí ÜU¢ï Ý Îï¶ï ¥¢ñÚ Ï¢ï
ãG²¢ ÝzGS¢ ÜUè Úgè wG±¢çãà¢¢¼ ÜUè ¼GÚÈGU Ó¢H¢ Á¢¢» ²¢ ÜU}¢èÝè
Îé‹²¢ ÜïU ãéGS¢êH }¢ï´ Hx¢ Á¢¢» çÁ¢S¢ ÜU¢ï ÜU¢ï§ü Ï¢ÜGU¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ ©Ý
ÜUÚ¢}¢¼¢ï´ ¥¢ñÚ ç¶GË¥G¼¢ï´ ¥¢ñÚ ãçÎÄ²¢ï´ ¥¢ñÚ »ãGS¢¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ ¥G¼G¢¥¢ïæ
ÜU¢ï Ý Îï¶ï çÈUÚ ©Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ï Ý }¢ËãGêÁ¢G Ú¶ï çÁ¢Ý ÜU¢ ©S¢ Ýï ±¢’Î¢
1.....Ï¢‹Îx¢è J
çÜU²¢ ãñ Á¢¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ §S¢ ÜïU çH²ï ¼Ä²¢Ú ãñ´ ¥GÁ¢Gè}¢ S¢±¢Ï¢ ¥¢ñÚ
ã}¢ïà¢¢ ÜUè ÚãÝï ±¢Hè ÐêÚè Ýï’}¢¼ï´ ¼¢ï ²ïã çÜU¼Ý¢ ãGÜGUèÚ ¥¢Î}¢è ãñ
¥¢ñÚ çÜU¼Ýè Ï¢Î¼Ú ãG¢H¼ }¢ï´ Ï¢‹Î¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ±¢ïã Á¢¢Ýï ¼¢ï
çÜU¼Ýï ¶G¼GÚÝ¢ÜU }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ²ïã ÜU¢}¢ ¥x¢Ú ±¢ïã
S¢}¢Û¢ï ¼¢ï çÜU¼Ýè Ï¢ÇGè Ï¢ï ãG²¢§ü ãñ J ã}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÚãGè}¢
¥¢ñÚ »ãGS¢¢Ý ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢Hï(1) S¢ï S¢é±¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU ±¢ïã ¥ÐÝï
¥GÁ¢Gè}¢ ÈGUÁGH ¥¢ñÚ ±S¢è¥G ÚãG}¢¼ S¢ï ã}¢¢Úï ãG¢H¢¼ ÜU¢ï ÎéLS¼ ÜUÚ Îï,
Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã S¢Ï¢ ÚãGì}¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÚãGì}¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ãñ J
¼¢ï »ï }¢Îü ! ¼é}¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU ¼ê ¥ÐÝè çã}}¢¼ S¢ÈüGU
ÜUÚï ¼¢çÜU ¼ê ¥ÐÝï ªÐÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU »ãGS¢¢Ý¢¼ ÜïU ÜGUÎí
ÜU¢ï ÐãÓ¢¢Ýï ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼éÛ¢ ÐÚ ÎèÝ ÜUè Ýï’}¢¼ ÜU¢ »ãGS¢¢Ý ÈGUÚ}¢¢»
¼¢ï Îé‹²¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU S¢¢}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU ¼±ÁÁ¢¢ïã ÜUÚÝï S¢ï ÐÚãïÁ¢G ÜUÚ
v²êæçÜU ²ïã ¼éÛ¢ S¢ï »ÜU ¼GÚãG ÜUè S¢éS¼è ã¢ïx¢è çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
Ýï ¼éÛ¢ï ÎèÝ ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢ ±¢Hè Ï¢Ý¢²¢ ¥¢ñÚ çÈUÚ ¼êÝï ÜGUÎí Ý ÜUè
v²¢ ¼ê Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÜGU¢ñH ÜU¢ï Ýãè´ S¢éÝ¢ Á¢¢ï S¢çÄ²ÎéH
}¢éS¢üHèÝ (6) ÜU¢ï }¢é¶G¢¼GÏ¢ ÜUÚ ÜïU ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU Îè ã}¢ Ýï ¼éÛ¢ ÜU¢ï S¢¢¼
¥¢²¼ï´ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ÐÉGè Á¢¢Ýï ±¢Hè
¥¢ñÚ ÜéUGÚ¥¢Ý Ï¢éÁG¢éx¢ü ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢²¢
¼¢ï ã}¢ Ýï ©Ý ÜU¢ï ¼GÚãG ¼GÚãG ÜU¢ S¢¢}¢¢Ý
çÎ²¢ ãñ ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU çÝx¢¢ã ©Æ¢
ÜUÚ |¢è Ý Îï¶ J
1.....²ã¢æ S¢ï HzGÁ¢G “à¢ÈGUèÜGU” ÜU¢ï ãGÁ¢GÈUG ÜUÚ ÜïU “»ãGS¢¢Ý ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢Hï” ÜUÚ çÎ²¢
ãñ v²êçæ ÜU §S¢ Ý¢}¢ ÜU¢ §¼GH¢ÜGU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï }¢‹¥G ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï ¼é}¢ ÜU¢ï S¢¢¼ ¥¢²¼ï´ Îè´ Á¢¢ï
Î¢ïãÚ¢§ü Á¢¢¼è ãñ´ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G}¢¼ ±¢H¢ ÜéUGÚ¥¢Ý ¥ÐÝè ¥¢æ¶ ©Æ¢ ÜUÚ ©S¢ Ó¢èÁ¢G
ÜU¢ï Ý Îï¶¢ï Á¢¢ï ã}¢ Ýï §Ý ÜïU ÜéUÀ Á¢¢ïÇG¢ï´ ÜU¢ï Ï¢Ú¼Ýï ÜU¢ï Îè J
§S¢ ÜU¢ }¢¼GHÏ¢ ²ïã ãñ çÜU çÁ¢S¢ï ÜéUGÚ¥¢Ýï ¥GÁ¢Gè}¢ çÎ²¢ Á¢¢»
©S¢ ÜU¢ ãGÜGU ãñ çÜU ±¢ïã ãGÜGUèÚ Îé‹²¢ ÜUè ¼GÚÈGU ÐS¢‹ÎèÎx¢è ¥¢ñÚ
çÚÁ¢G¢}¢‹Îè ÜUè çÝx¢¢ã S¢ï ÜU|¢è Ý Îï¶ï Ó¢ï Á¢¢§ÜïU ©S¢ ÜU¢ï §S¢ }¢ḯ Úx¢GÏ¢¼
ã¢ï, §S¢ ÐÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ã}¢ïà¢¢ à¢éRU ¥Î¢ ÜUÚï çÜU ²ïã
±¢ïã Ï¢éÁ¢G éx¢èü ãñ çÁ¢S¢ ÜUè çãGS¢ü(1) ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Üï Î¢ïS¼ §Ï¢í¢ãè}¢
(j) Ýï ¥ÐÝï Ï¢¢Ð (}¢éÚ¢Î Ó¢Ó¢¢ ãñ) ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÜUè, çÜU
©S¢ ÐÚ »ãGS¢¢Ý ÜUÚï HïçÜUÝ ©S¢ Ýï §S¢ ÜU¢ï ÜGUÏ¢êH Ý çÜU²¢ ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ãGÏ¢èÏ¢ }¢éãG}}¢Î }¢éS¼GÈGU¢ 6
Ýï wG±¢çãà¢ ÜUè, çÜU ¥ÐÝï Ó¢Ó¢¢ ¥Ï¢ê ¼G¢çHÏ¢ ÐÚ §S¢ ÜU¢ »ãGS¢¢Ý
ÜUÚï ©S¢ Ýï |¢è ÜGUÏ¢êH Ý çÜU²¢ J
¥¢ñÚ Ï¢¢ÜGUè Úã¢ Îé‹²¢ ÜU¢ S¢¢}¢¢Ý ¼¢ï ²ïã ±¢ïã Ó¢èÁ¢G ãñ Á¢¢ï
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãÚ ÜU¢çÈGUÚ, çÈGUÚ¥G¢ñÝ, }¢éçËãGÎ, çÁ¢G‹ÎèÜGU, Á¢¢çãH
¥¢ñÚ ÈGU¢çS¢ÜGU ÜU¢ï ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ Á¢¢ï çÜU ¥ËH¢ã ÜUè çÝx¢¢ã }¢ï´
S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Á¢GHèH ãñ́ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ±¢ïã §S¢ }¢ḯ ÇêÏ¢ Á¢¢¼ï ãñ́ ¥¢ñÚ
§S¢ S¢¢}¢¢Ý S¢ï ãÚ »ÜU ÝÏ¢è (j) Ï¢Úx¢éÁ¢GèÎ¢ çS¢gèÜGU, ¥G¢çH}¢
¥¢ñÚ ¥G¢çÏ¢Î ÜU¢ï }¢ãGM}¢ ÜUÚ Îï¼¢ ãñ Á¢¢ï çÜU ©S¢ ÜUè çÝx¢¢ã }¢ïæ S¢Ï¢ S¢ï
Ï¢ïã¼ÚèÝ }¢wGHêÜGU ãñ´ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU §Ý ÜU¢ï Ú¢ïÅè ÜU¢ ÅéÜUÇG¢ ¥¢ñÚ ÜUÐÇGï
ÜU¢ Ó¢è‰¢ÇG¢ |¢è Ï¢¢’Á¢G ÎzG¥G¢ ÝS¢èÏ¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢, ¥¢ñÚ ©Ý ÐÚ »ãGS¢¢Ý
Á¢¼¢¼¢ ãñ çÜU ©Ý ÜU¢ï §S¢ x¢‹Îx¢è S¢ï ¥¢HêÎ¢ Ýãè´ çÜU²¢, ²ã¢æ ¼ÜU
çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï }¢êS¢¢ ¥¢ñÚ ã¢MÝ ( ) S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥x¢Ú }¢ñ´ Ó¢¢ãêæ ¼¢ï ¼é}¢ ÜU¢ï Á¢GèÝ¼ Îï Îêæ ¼¢çÜU çÈGUÚ¥G¢ñÝ ÜU¢ï
}¢¢’Hê}¢ ã¢ï Á¢¢» Á¢Ï¢ çÜU ©S¢ ÜU¢ï }¢éH¢ãGÁ¢G¢ ÜUÚï ²ïã çÜU ©S¢ ÜUè
ÜéUGÎÚ¼ §S¢ S¢ï ¥G¢çÁ¢Á¢G ãñ ¼¢ï }¢ñ´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãêæ HïçÜUÝ }¢ñ´ ¼é}¢ Î¢ïÝ¢ï´
S¢ï Îé‹²¢ ÜU¢ï HÐïÅ Hêæx¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ï ¼é}ã¢Úï ÝÁ¢GÎèÜU Ý ¥¢Ýï Îêæx¢¢
¥¢ñÚ }¢ñ́ ¥ÐÝï Î¢ïS¼¢ḯ S¢ï »ïS¢¢ ãè ÜUÚ¼¢ ãêæ, }¢ñ́ ©Ý ÜU¢ï Îé‹²¢ ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´
1.....wG±¢çãà¢ J
S¢ï §S¢ ¼GÚãG ã¢æÜU Îï¼¢ ãêæ çÁ¢S¢ ¼GÚãG }¢éçàÈGUÜGU Ó¢Ú±¢ã¢ ¥ÐÝï ªæÅ¢ï´
ÜU¢ï ¶G¼GÚÝ¢ÜU Á¢x¢ã¢ï´ S¢ï Ú¢ïÜU Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ÜïU »ïGà¢ ¥¢ñÚ §¼G}¢èÝ¢Ý
ÜU¢ï ©Ý S¢ï ¥Hx¢ Ú¶¼¢ ã¢ḯ ¥¢ñÚ ²ïã §S¢ çH²ï Ýãè´ çÜU ±¢ïã }¢ïÚè
çÝx¢¢ã }¢ï´ Á¢GHèH ãñ´ Ï¢çËÜU §S¢ çH²ï çÜU ±¢ïã }¢ïÚè ÜUÚ¢}¢¼(1) S¢ï
ÐêÚ¢ çãGSS¢¢ ãG¢çS¢H ÜUÚ S¢ÜïU´ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ²ïã ¶G¼ÚG ¢ Ý ã¢ï¼¢ çÜU H¢ïx¢
»ÜU ãè x¢éÚ¢ñã ã¢ï Á¢¢»æx¢ï ¼¢ï ã}¢ wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ ÜU¢ §‹ÜU¢Ú ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜïU
}¢ÜU¢Ý¢ï´ ÜUè À¼ï´ Ó¢¢æÎè ÜUè Ï¢Ý¢ Îï¼ï J
ÐS¢ Î¢ïÝ¢ï´ ©}¢êÚ }¢ï´ x¢G¢ñÚ ÜUÚ ¥x¢Ú ¼éÛ¢ï Ï¢S¢èÚ¼ ãG¢çS¢H ãñ
¥¢ñÚ ÜUã ¼}¢¢}¢ ¼¢’ÚèÈGU ©S¢ ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï ãñ çÜU çÁ¢S¢ Ýï ã}¢
ÐÚ ¥ÐÝï ¥¢ñçH²¢ ± ¥çSÈGU²¢ ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ S¢ï »ãGS¢¢Ý ÈGUÚ}¢¢²¢
¥¢ñÚ ¥ÐÝï Îéà}¢Ý¢ï´ ÜïU çÈGU¼Ýï ÜU¢ï ã}¢ S¢ï ÎêÚ ÜUÚ çÎ²¢ ¼¢çÜU ã}¢
“ãG}Îï ¥vÏ¢Ú” ¥¢ñÚ ÐêÚï à¢éRU ¥¢ñÚ Ï¢ÇGï »ãGS¢¢Ý ¥¢ñÚ Ýï’}¢¼ï
©GÁ¢G}¢¢ ÜïU S¢¢‰¢ }¢wGS¢êS¢ ã¢ï Á¢¢»æ ¥¢ñÚ çãGSS¢¢ ãG¢çS¢H ÜUÚï´ Á¢¢ï çÜU
§SH¢}¢ ãñ, ÐS¢ ²ïã Ýï’}¢¼ §S¢ ÜGU¢çÏ¢H ãñ çÜU ¼ê §S¢ ÜUè à¢éRU x¢éÁ¢G¢Úè
S¢ï çÎÝ Ú¢¼ }¢ï´ çÜUS¢è ±vG¼ |¢è x¢GzGH¼ Ý ÜUÚï ¥x¢Ú ¼ê §S¢ ÜïU ÜGUÎí
ÜU¢ï ÐãÓ¢¢ÝÝï S¢ï ¥G¢çÁ¢Á¢G ãñ ¼¢ï Á¢¢Ý Hï çÜU ¥x¢Ú ¼ê Îé‹²¢ ÜUè
§çÏ¼Î¢ ãè }¢ï´ ÐñÎ¢ ÜUÚ çH²¢ Á¢¢¼¢ ¥¢ñÚ ¥¢ñÚ §SH¢}¢ ÜUè Ýï’}¢¼ ÜïU
à¢éçRU²¢ ¥Î¢ ÜUÚÝï }¢ï´ ¥Ã±H ±vG¼ S¢ï Hï ÜUÚ ã}¢ïà¢¢ ¼ÜU }¢S¢MÈGU
Úã¼¢ ¼¢ï ¼ê §S¢ ÜU¢ ãGÜGU ¥Î¢ Ý ÜUÚ S¢ÜU¼¢ Ï¢çËÜU §S¢ ÈGUÁGHï ¥GÁ¢Gè}¢
ÜïU Ï¢¢’Á¢G ãGéÜGUêÜGU |¢è ¥Î¢ Ý ã¢ï¼ï J
1.....Ý±¢çÁ¢Gà¢¢¼ J 2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ²ïã Ý ã¢ï¼¢
çÜU S¢Ï¢ H¢ïx¢ »ÜU ÎèÝ ÐÚ ã¢ï Á¢¢»æ ¼¢ï ã}¢ Á¢GMÚ ÚãG}¢¢Ý ÜïU }¢éç‹ÜUÚ¢ï´ ÜïU çH²ï
Ó¢¢æÎè ÜUè À¼ï´ (Ï¢Ý¢¼ï) J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ Á¢¢ÝÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ²ïã }¢ÜGU¢}¢ }¢ïÚè Î¢çÝS¼ ÜïU
}¢é¼G¢çÏ¢ÜGU Á¢¢ï }¢ñ´ §S¢ Ýï’}¢¼ ÜU¢ ÜGUÎí Á¢¢Ý¼¢ ãêæ §S¢ ÜU¢ }¢é¼ãGç}}¢H
Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢, ¥x¢Ó¢ïü §S¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU »ÜU ÜUÚ¢ïÇG ±ÚÜGU |¢è
çH¶ï Á¢¢»æ ¼¢ï çÈUÚ |¢è }¢ïÚ¢ §GË}¢ §S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï¼¢, Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ
§S¢ »’ç¼Ú¢ÈGU ÜïU çÜU Á¢¢ï ÜéUÀ }¢ñ´ Á¢¢Ý¼¢ ãêæ ±¢ïã Ý Á¢¢ÝÝï ÜïU
}¢éÜGU¢çÏ¢H }¢ï´ ¼}¢¢}¢ Îé‹²¢ ÜïU S¢}¢‹ÎÚ¢ïæ ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ »ÜU ÜGU¼GÚï ÜUè
ãñGçS¢Ä²¼ Ú¶¼¢ ãñ J v²¢ ¼ê Ýï S¢çÄ²ÎéH }¢éS¢üHèÝ 6
ÜU¢ï ç¶G¼G¢Ï¢ ÜUÚ¼ï ãé±ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ ÜGU¢ñH Ýãè´ S¢éÝ¢ ?
Ýãè´ ‰¢¢ ¼ê Á¢¢Ý¼¢ çÜU çÜU¼¢Ï¢ v²¢
Ó¢èÁ¢G ãñ ¥¢ñÚ §ü}¢¢Ý v²¢ Ó¢èÁ¢G !
²ã¢æ ¼ÜU çÜU ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï ±¢ïã ÜéUÀ çS¢¶¢²¢ Á¢¢ï ¼ê
Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ ‰¢¢ ¥¢ñ Ú ¼é Û ¢ ÐÚ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢
ÈGUÁGH ãñ J
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï »ÜU ÜGU¢ñ}¢ ÜU¢ï }¢é¶¢G ¼GÏ¢ ÜUÚ ÜïU ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Ï¢çËÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼é}¢ ÐÚ
»ãGS¢¢Ý Á¢¼H¢¼¢ ãñ çÜU ©S¢ Ýï ¼é}¢
ÜU¢ï §ü}¢¢Ý ÜUè Ú¢ãÝé}¢¢§ü ÜUè J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : §S¢ S¢ï ÐãHï Ý ¼é}¢ çÜU¼¢Ï¢ Á¢¢Ý¼ï ‰¢ï Ý
¥ãGÜU¢}¢ï à¢Ú¥G ÜUè ¼zGS¢èH J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ çS¢¶¢ çÎ²¢ Á¢¢ï ÜéUÀ ¼é}¢ Ý Á¢¢Ý¼ï ‰¢ï
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜU¢ ¼é}¢ ÐÚ Ï¢ÇG¢ ÈGUÁGH ãñ J
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢çËÜU ¥ËH¢ã ¼é}¢ ÐÚ »ãGS¢¢Ý Ú¶¼¢ ãñ
çÜU ©S¢ Ýï ¼é}ãï´ §SH¢}¢ ÜUè çãÎ¢²¼ ÜUè J
¥¢ñÚ v²¢ ¼ê Ýï ÚS¢êHéËH¢ã 6 ÜU¢ ÜGU¢ñH
Ýãè´ S¢éÝ¢ Á¢Ï¢ çÜU ¥¢Ð (6) Ýï »ÜU ¥¢Î}¢è S¢ï
S¢éÝ¢ çÜU ±¢ïã ÜUã Úã¢ ‰¢¢ :
¼}¢¢}¢ ¼¢’ÚèÈïæG ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï ãñ´
çÜU ©S¢ Ýï §SH¢}¢ ÜUè Î¢ñH¼ Ï¢wGà¢è J ¼¢ï ¥¢Ð (6)
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼ê Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè Ýï’}¢¼ ÐÚ
¼¢’ÚèÈGU ÜUè J
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ²¢’ÜGUêÏ¢ (j) ÜïU Ð¢S¢ wG¢éà¢ ¶GÏ¢Úè H¢Ýï
±¢H¢ ¥¢²¢ ¼¢ï ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼ê Ýï ²éS¢êÈGU (j) ÜU¢ï çÜUS¢
ÎèÝ ÐÚ À¢ïÇG¢ J ©S¢ Ýï ÜUã¢ : ÎèÝï §SH¢}¢ ÐÚ ¼¢ï ¥¢Ð (j)
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥Ï¢ Ýï’}¢¼ ÐêÚè ã¢ï x¢§ü J
¥¢ñÚ ÜUã¢ x¢²¢ ãñ çÜU §S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÜU¢ï§ü ÜUçH}¢¢ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜU¢ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ Ý §S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ à¢éRU x¢éÁ¢G¢Úè }¢ï´ ÜU¢ï§ü
ÜUçH}¢¢ ãñ çÜU Ï¢‹Î¢ ÜUãï : ¼}¢¢}¢ ¼¢’ÚèÈïGæU ©S¢ ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï
ãñ´ çÁ¢S¢ Ýï ã}¢ ÐÚ »ãGS¢¢Ý ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ÎèÝï §SH¢}¢ ÜUè Ú¢ãÝé}¢¢§ü ÜUè J
¥¢ñÚ §S¢ S¢ï ã¢ïà¢²¢Ú ÚãÝ¢ çÜU §SH¢}¢ ÜïU à¢éRU¢Ýï }¢ï´ ÜU|¢è
x¢GzGH¼ Ý ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ §SH¢}¢ ¥¢ñÚ }¢¢’çÚÈGU¼ ¥¢ñÚ ¼¢ñÈGUèÜGU ¥¢ñÚ
§GS}¢¼ ÜïU çÁ¢S¢ ãG¢H ÐÚ ¼ê ÈGU¢§Á¢G ãñ §S¢ S¢ï {¢ïÜU¢ Ý ¶¢ Á¢¢Ý¢
v²êæçÜU §S¢ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ¥}Ý ¥¢ñÚ x¢GzGH¼ ÜU¢ ²ïã }¢ÜGU¢}¢ Ýãè´ ãñ
v²êæçÜU ¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU ¥‹Á¢¢}¢ S¢ï ãñ J
S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï : Á¢¢ï ¥¢Î}¢è
¥ÐÝï ÎèÝ ÐÚ }¢é¼}G ¢§Ý ã¢ï Á¢¢» ©S¢ S¢ï ÎèÝ ÀèÝ çH²¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ ã}¢¢Úï à¢ñ¶G ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï : Á¢Ï¢ ¼ê ÜU¢çÈGUÚ¢ïæ
ÜU¢ ãG¢H ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ ã}¢ïà¢¢ ¥¢x¢ }¢ï´ ÚãÝ¢ S¢éÝï ¼¢ï ¥ÐÝï ÝzGS¢ ÐÚ

}¢é¼G}¢§Ý Ý ã¢ï v²êæçÜU }¢é¥G¢}¢H¢ ¶G¼GÚÝ¢ÜU ãñ ¥¢ñÚ ¼ê Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢
çÜU ¥‹Á¢¢}¢ v²¢ ã¢ïx¢¢ ? ¥¢ñÚ ¼ïÚï }¢é¼¥GçËHÜGU x¢GñÏ¢ }¢ï´ v²¢ ÈñGUS¢H¢
ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ? ¼ê ¥ÐÝï ¥±ÜGU¢¼ ÜUè S¢ÈGU¢§ü ÐÚ }¢x¢GMÚ Ý ã¢ï çÜU §Ý
ÜïU ÝèÓ¢ï çÝã¢²¼ x¢ãÚè ¥¢ÈGU¼ï´ }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ´ J
¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G Ýï ÜUã¢ : »ï §GS}¢¼ S¢ï {¢ïÜU¢ ¶¢Ýï ±¢Hï x¢éÚ¢ñã §S¢ ÜïU
ÝèÓ¢ï ¼GÚãG ¼GÚãG ÜUè ¥¢ÈGU¼ ãñ J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï §ÏHèS¢ ÜU¢ï ¼GÚãG
¼GÚãG ÜUè §GS}¢¼ S¢ï }¢éÁ¢GÄ²Ý çÜU²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã ãGÜUG èÜGU¼ }¢ï´ ©S¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU
}¢HªGÝ ‰¢¢ J ¥¢ñÚ “Ï¢H¥G¢}¢” ÜU¢ï ¥ÐÝè ç±H¢²¼ ÜïU ÝêÚ S¢ï
}¢éÁ¢GÄ²Ý çÜU²¢ ãG¢H¢æçÜU ±¢ïã ©S¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU ãGÜUG èÜGU¼ }¢ḯ Îéà}¢Ý ‰¢¢ J
¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè (5) S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU ¥¢Ð Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÜU¼Ýï ãè H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï »ãGS¢¢Ý ÜUÚ ÜïU }¢¢ïãH¼ Îè Á¢¢¼è ãñ
¥¢ñÚ çÜU¼Ýï ãè ¥¢Î}¢è ¥ÓÀï ÜGU¢ñH S¢ï çÈGU¼Ýï }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ãñ´, ¥¢ñÚ
çÜU¼Ýï ãè ¥¢Î}¢è wG¢éÎ¢ ÜUè ÐÎ¢ü Ð¢ïà¢è S¢ï {¢ïÜïU }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ãñ´ J
ÁG¢é‹ÝêÝ ç}¢SÚè I S¢ï ÐêÀ¢ x¢²¢ çÜU ±¢ïã ÜU¢ñÝ S¢è
¶G¼ÚG Ý¢ÜU Ó¢èÁ¢G ãñ çÁ¢S¢ S¢ï Ï¢‹Î¢ {¢ïÜU¢ ¶¢ Á¢¢¼¢ ãñ, ¼¢ï ÜUã¢ : ¥Ë¼G¢ÈGU(1)
¥¢ñÚ ÜUÚ¢}¢¢¼ S¢ï, §S¢è çH²ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
çÜU §Ý ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG ¥¢çãS¼¢
¥¢çãS¼¢ ¶è´Ó¢ Úãï ãñ´ çÜU ±¢ïã Ýãè´
Á¢¢Ý¼ï J
¥ãHï }¢¢’çÚÈGU¼ Ýï ÜUã¢ çÜU ã}¢ ©Ý ÐÚ Ýï’}¢¼ï´ ÐêÚè ÜUÚ¼ï
ãñ´ ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ï à¢éRU ¥Î¢ ÜUÚÝ¢ |¢éH¢ Îï¼ï ãñ´, Á¢ñS¢¢ çÜU çÜUS¢è à¢¢§GÚ
Ýï ÜUã¢ ãñ :
1.....HéyGÈGU¢ï ÜUÚ}¢ J 2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Á¢ËÎ ã}¢ §‹ãï´ ¥¢çãS¼¢
¥¢çãS¼¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜUè ¼GÚÈGU Hï Á¢¢»æx¢ï Á¢ã¢æ S¢ï §‹ãæï ¶GÏ¢Ú Ý ã¢ïx¢è J
¼Á¢ü}¢¢ : (1) Á¢Ï¢ ¼éÛ¢ ÐÚ ¥ÓÀï çÎÝ ã¢ï´ ¼¢ï ¼ê ©Ý ÜU¢ï ¥ÓÀ¢
S¢}¢Û¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ¶G¢ñÈGU Ýãè´ Ú¶¼¢ Á¢¢ï ¼vGÎèÚ Ï¢éÚï çÎÝ Hï
¥¢¼è ãñ J
(2) ¥¢ñÚ ¼ïÚè Ú¢¼ï´ S¢H¢}¢¼è S¢ï x¢éÁ¢GÚ¼è ãñ´ ¼¢ï ¼ê §S¢ ÜU¢ {¢ïÜU¢ ¶¢
Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ú¢¼¢ï´ ÜUè S¢ÈGU¢§ü ÜïU ±vG¼ ÜUÎêÚ¼ï´ ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ´ J
¥¢ñÚ Á¢¢Ý HïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU Á¢Ï¢ ¼ê Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ÜGUÚèÏ¢ ã¢ï
Á¢¢» ¼¢ï ¼ïÚ¢ }¢é¥G¢}¢H¢ Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU ¥¢ñÚ }¢éçàÜUH ãñ
¥¢ñÚ ¼ïÚ¢ ¥}¢í Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ S¢wG¼ ¥¢ñÚ Ï¢¢ÚèÜU ãñ ¥¢ñÚ ¼ïÚ¢ ¶G¼GÚ¢
Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ ãñ çÜU ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G Á¢Ï¢ §ç‹¼ã¢§ü Ï¢éH‹Îè ÐÚ ÐãéæÓ¢ Á¢¢¼è
ãñ ¼¢ï Á¢Ï¢ ±¢ïã ÝèÓ¢ï çx¢Ú¼è ãñ ¼¢ï Ï¢ãé¼ Ï¢éÚè ¼GÚãG S¢ï çx¢Ú¼è ãñ, Á¢ñS¢¢
çÜU ÜUã¢ x¢²¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü ÐÚ‹Î¢ ©ÇG ÜUÚ Ï¢éH‹Î Ó¢H¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï çÁ¢S¢
¼GÚãG S¢ï ©ÇG¼¢ ãñ ©S¢è ¼GÚãG çx¢Ú¼¢ ãñ J
¼¢ï §S¢ ±vG¼ }¢é¼G}¢§Ý ã¢ïÝï ¥¢ñÚ à¢éRU¢Ýï S¢ï x¢GzGH¼ Ï¢Ú¼Ýï
¥¢ñÚ ¥ÐÝï ãG¢H ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ }¢ï´ ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ¥¢ñÚ Á¢G¢Úè ÜU¢ï À¢ïÇG ÎïÝï
ÜU¢ ÜU¢ï§ü }¢ÜGU¢}¢ Ýãè´ ãñ J
§Ï¢í¢ãè}¢ çÏ¢Ý ¥Îã}¢ (I) ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
ã}¢ ÜñUS¢ï }¢é¼G}¢§Ý ã¢ï S¢ÜU¼ï ‰¢ï Á¢Ï¢ çÜU §Ï¢í¢ãè}¢ ¶GHèH (j)
²ïã ¥GÁ¢üG ÜUÚ¼ï ãñ´ :
1...²ã¢æ HzGÁ¢G “ ” ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²êæçÜ ¥SH ¥GÚÏ¢è
}¢¼Ý ¥¢ñÚ ¼Á¢ü}¢ï ÜïU çHãG¢Á¢G S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G “ ” ãñ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè ¼SãGèãG
ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
çÜU }¢éÛ¢ï ¥¢ñÚ }¢ïÚè ¥±H¢Î ÜU¢ï Ï¢é¼¢ï´
ÜUè §GÏ¢¢Î¼ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Ú¶ J
¥¢ñÚ ²éS¢êÈGU çS¢gèÜGU j ¥GÁ¢üG ÜUÚ¼ï ãñ´ :
}¢éÛ¢ï §SH¢}¢ ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ÈGU¢ñ¼
ÜUÚ J
¥¢ñÚ S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè I ã}¢ïà¢¢ ÜUã¼ï Úã¼ï : ²¢
¥ËH¢ã ! Ï¢Ó¢¢ Hï Ï¢Ó¢¢ Hï J x¢¢ï²¢ çÜU ¥¢Ð ÜUà¼è }¢ï´ ãñ´ çÁ¢S¢ ÜïU
x¢GÜüGU ã¢ïÝï ÜU¢ ¥‹Îïà¢¢ ãñ J
¥¢ñÚ ã}¢ï´ }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý ²éS¢êÈGU I S¢ï çÚ±¢²¼
ÐãéæÓ¢è ãñ, ¥¢Ð I Ýï ÜUã¢ : }¢ñ´ Ýï S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè
I ÜU¢ï »ÜU Ú¢¼ x¢G¢ñÚ S¢ï Îï¶¢, ±¢ïã S¢¢Úè Ú¢¼ Ú¢ï¼ï Úãï J }¢ñ´
Ýï ÐêÀ¢ : v²¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ Ú¢ï¼ï ã¢ï ? ¼¢ï ¥¢Ð I Ýï »ÜU
ç¼‹ÜU¢(3) ©Æ¢²¢ ¥¢ñÚ ÜUã¢ : x¢éÝ¢ã ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU
§S¢ S¢ï |¢è çÁ¢G²¢Î¢ ãGÜGUèÚ ãñ, }¢ñ´ §S¢ S¢ï ÇÚ¼¢ ãêæ çÜU ¥ËH¢ã }¢éÛ¢
S¢ï §SH¢}¢ Ý ÀèÝ Hï ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï wG¢éÎ¢ ÜUè ÐÝ¢ã !
¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï Ï¢¢’Á¢G ¥G¢çÚÈGUèÝ ( ) S¢ï S¢éÝ¢ ãñ J
ÜUã¼ï ‰¢ï çÜU Ï¢¢’Á¢G ¥ç}Ï¢²¢ Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï
Ï¢H¥G¢}¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU }¢ÎêüÎ ã¢ïÝï ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ÐêÀ¢ çÜU ±¢ïã §Ý
¥¢²¢¼ ¥¢ñÚ ÜUÚ¢}¢¢¼ ÜïU Ï¢¢’Î ÜñUS¢ï }¢ÎêüÎ ã¢ï x¢²¢ ? ¼¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï ÜéUÀ }¢ñ´ Ýï ©S¢ ÜU¢ï çÎ²¢ ‰¢¢ ©S¢ ÐÚ ©S¢
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ¥¢ñÚ }¢ïÚï Ï¢ïÅ¢ï´ ÜU¢ï Ï¢é¼¢ï´ ÜïU ÐêÁ¢Ýï
S¢ï Ï¢Ó¢¢ J 2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : }¢éÛ¢ï }¢éS¢H}¢¢Ý
©Æ¢ J 3.....¼Á¢ü}¢ï }¢ï´ HzGÁ¢G “ç¼‹ÜUã” çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè
‰¢è çÁ¢S¢ï “ç¼‹ÜU¢” ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
Ýï S¢¢Úè çÁ¢G‹Îx¢è |¢Ú »ÜU çÎÝ |¢è à¢éRU ¥Î¢ Ý çÜU²¢, ¥¢ñÚ ¥x¢Ú »ÜU
ÎzG¥¢G |¢è ±¢ïã }¢ïÚ¢ à¢éçRU²¢ ¥Î¢ ÜUÚ Îï¼¢ ¼¢ï }¢ñ́ ©S¢ S¢ï Ý ÀèÝ¼¢ J
ÐS¢ »ï ¥¢Î}¢è ! ã¢ïà¢²¢Ú ã¢ï ¥¢ñÚ à¢éRU ÜïU LvÝ ÜUè Ï¢ãé¼
çÁ¢G²¢Î¢ çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜUÚ ¥¢ñÚ ÎèÝè Ýï’}¢¼¢ï´ ÐÚ ©S¢ ÜUè ãG}Î Ï¢²¢Ý ÜUÚ
çÜU S¢Ï¢ Ýï’}¢¼¢ï´ S¢ï Ï¢¢H¢ ¼Ú §SH¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢¢’çÚÈGU¼ ãñ ¥¢ñÚ S¢Ï¢
S¢ï À¢ïÅè Ýï’}¢¼ ¼SÏ¢èãG Ü ãÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ²¢ Ï¢ï }¢vGS¢Î Ï¢¢¼ ÜUÚÝï
S¢ï ÐÚãïÁ¢G ãñ J }¢é}¢çÜUÝ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥ÐÝè Ýï’}¢¼ï´ ¼éÛ¢
ÐÚ ÐêÚè ÜUÚï ¥¢ñÚ Á¢G±¢H ÜUè ÜUÇG±¢ãÅ }¢ï´ ¼éÛ¢ï }¢éÏ¼H¢ Ý ÜUÚï çÜU
S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¼Ë¶G ¥¢ñÚ S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢éçàÜUH §GÁGÁ¢G¼ ÜïU Ï¢¢’Î
çÁ¢GËH¼ ¥¢ñÚ ÜéUGÏ¢ü ÜïU Ï¢¢’Î Ï¢é¥GÎ(1) ¥¢ñÚ ç±S¢¢H ÜïU Ï¢¢’Î çÈGUÚ¢ÜGU
ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ï¢‹Î¢ï´ ÐÚ ÜUÚè}¢(2) ¥¢ñÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ãñ J
ÈGUSH
¥¢ñÚ çÜGUSS¢¢ }¢éwG¼S¢Ú çÜU Á¢Ï¢ ¼ê ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU
Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï »ãGS¢¢Ý¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢ÇGè Ï¢ÇGè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢ï ¥ÐÝï ªÐÚ Îï¶ï çÜU
çÁ¢Ý ÜU¢ï ¼ïÚ¢ çÎH à¢é}¢¢Ú |¢è Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ ¼ïÚ¢ ¶G²¢H ©Ý
ÜU¢ §ãG¢¼G¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¼ê Ýï §Ý }¢éçàÜUH Í¢¢çÅ²¢ï´
ÜU¢ï ¥ÐÝï ÐèÀï À¢ïÇG çÎ²¢ ¥¢ñÚ ©GHê}¢ ¥¢ñÚ Ï¢S¢èÚ¼¢ï´ ÜU¢ï Ð¢ çH²¢
¥¢ñÚ Ï¢ÇGï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU Ï¢¢ïÛ¢ S¢ï Ð¢ÜU ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ }¢±¢çÝ¥G¢¼ S¢ï ¥¢x¢ï
çÝÜUH x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥G±¢çÚÁ¢G¢¼ ÜU¢ï Úg ÜUÚ çÎ²¢ ¥¢ñÚ Ï¢éÚè Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï
S¢H¢}¢¼ Ï¢Ó¢ çÝÜUH¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼¢ï´ ÐÚ ÈGU¢§Á¢G ã¢ï
x¢²¢, ¼¢ï çÜU¼Ýè ãè à¢ÚèÈGU ¶GSH¼ï´ ¥¢ñÚ Ï¢éH‹Î LyÏ¢ï ¼éÛ¢ ÜU¢ï
ãG¢çS¢H ã¢ï x¢» çÜU çÁ¢Ý ÜUè §çÏ¼Î¢ Ï¢S¢èÚ¼ ¥¢ñÚ ÐãÓ¢¢Ý S¢ï ãé§ü ‰¢è
1.....ÎêÚè J 2.....“}¢éà¢çÈGUÜGU ± à¢ÈGUèÜGU” Á¢ñS¢ï ¥ËÈGU¢Á¢G ÜU¢ §¼GH¢ÜGU Á¢G¢¼ï
Ï¢¢Úè ¼¥G¢H¢ ÐÚ ÎéLS¼ Ýãè´ çHã¢Á¢G¢ ²ã¢æ S¢ï “}¢éà¢çÈGUÜGU” ÜU¢ï ãGÁ¢GÈGU ÜUÚ çÎ²¢
x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
©Ý ÜUè §ç‹¼ã¢ ÜéUGÏ¢ü ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢èü ÐÚ ãé§ü, çÈUÚ ¼ê §S¢ }¢ï´ ¥ÐÝï ¥GvGH
ÜUè ç}¢vGÎ¢Ú ¥¢ñÚ ¼¢ñÈGUèÜGU ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU x¢G¢ñÚ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè
çã}}¢¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ à¢éçRU²¢ ¥Î¢ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï
¼ïÚè Á¢GÏ¢¢Ý ©S¢ ÜUè ãG}Î ¥¢ñÚ S¢Ý¢ }¢ï´ }¢àxG¢êH ã¢ï Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ ¼ïÚ¢
çÎH ©S¢ ÜUè ¥GÁ¢G}¢¼ ¥¢ñÚ Ú¢ñÝÜGU S¢ï |¢Ú Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¼ê »ïS¢ï }¢ÜGU¢}¢
ÐÚ ÐãéæÓ¢ Á¢¢»x¢¢ çÜU ±¢ïã ¼ïÚï ¥¢ñÚ ¼ïÚï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ãG¢§H
ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï ©S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ÐÚ ¼ïÚè çãG}}¢¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU
¥¢}¢¢Î¢ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU §‹¥G¢}¢ ¥¢ñÚ »ãGS¢¢Ý ÜU¢ ãGÜGU ¥Î¢ ÜUÚÝï
S¢ï ¥ÐÝè ¼G¢ÜGU¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ÜU¢ï¼¢ãè ÜU¢ §ÜGUÚ¢Ú ÜUÚÝï ÐÚ ©|¢¢Úïx¢¢
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼ê ©S¢ ÜïU à¢éRU S¢ï x¢G¢çÈGUH ã¢ï Á¢¢» ²¢ ¶G¢}¢¢ïà¢ ã¢ï Á¢¢» ²¢
çÈUS¢H Á¢¢» ¼¢ï ¼ê ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU ¼Á¢GLü¥G ¥¢ñÚ Á¢G¢Úè ÜUÚï ¥¢ñÚ
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ±S¢èH¢ ¼H¢à¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ÜUãï : »ï ¥ËH¢ã ! »ï
}¢ïÚï }¢¢çHÜU ! çÁ¢S¢ ¼GÚãG ¼ê Ýï çÏ¢x¢GñÚ çÜUS¢è §çS¼ãGìÜGU¢ÜGU(1) ÜïU
}¢ãGìÁ¢G ¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï »ãGS¢¢Ý ÜUè §çÏ¼Î¢ ÜUè ‰¢è §S¢è ¼GÚãG çÏ¢x¢GñÚ
çÜUS¢è §çS¼ãìGÜGU¢ÜGU ÜïU ¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï §S¢è ÜU¢ï §ç‹¼ã¢ ¼ÜU ÐãéæÓ¢¢
¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï §S¢ ÜïU ¥¢ñçH²¢ ÜUè Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ ÐéÜU¢Ú¢ çÜU çÁ¢‹ã¢ï´ Ýï §S¢
ÜUè çãÎ¢²¼ ÜU¢ ¼¢Á¢ Ð¢²¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ ÜUè ãGH¢±¼
Ó¢w¢è çÈUÚ |¢è ±¢ïã ¥ÐÝï ªÐÚ ã¢æÜU ÎïÝï ¥¢ñÚ §ã¢Ý¼ ÜUè Á¢HÝ
¥¢ñÚ x¢é}¢Ú¢ãè ¥¢ñÚ Ï¢¢’Î ÜUè ±ãGà¢¼ ¥¢ñÚ }¢¢’ÁG¢êHè ¥¢ñÚ Á¢G±¢H ÜUè
ÜUÇG±¢ãÅ S¢ï ÇÚ¼ï Úãï, ±¢ïã ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ ÈGUÚ²¢Î ÜUÚ¼ï ãé±ï Ú¢ï¼ï ¥¢ñÚ
¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜUÚ¼ï ãé±ï ©S¢è ÜUè ¼GÚÈGU ã¢‰¢ ÈñUUH¢¼ï Úãï, ¥¢ñÚ ¥ÐÝè
¶GË±¼¢ï´ }¢ï´ Ó¢è¶G Ó¢è¶G ÜUÚ Îé¥G¢»æ ÜUÚ¼ï :
1.....}¢éS¼çãGÜGU ã¢ïÝï J

»ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ çãÎ¢²¼ ÎïÝï ÜïU Ï¢¢’Î
ã}¢¢Úï çÎH¢ï´ ÜU¢ï ÅïÉG¢ Ý ÜUÚ ¥¢ñÚ ã}¢ï´
¥ÐÝè Á¢Ý¢Ï¢ S¢ï ÚãG}¢¼ §GÝ¢²¼ ÈGUÚ}¢¢
Ï¢ïà¢ÜU ¼ê ãè ¥G¼G¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ãñ J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ §S¢ ÜU¢ }¢¼GHÏ¢ ²ïã ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ãè Ï¢ïã¼Ú Á¢¢Ýï´ çÜU ã}¢ Ýï ¼éÛ¢ S¢ï Ýï’}¢¼ ãG¢çS¢H ÜUè ¥¢ñÚ ÎêS¢Úè
Ýï’}¢¼ ÜïU ã}¢ ©}}¢èÎ±¢Ú ãñ´ çÜU ¼ê ãè Á¢±¢Î(2) ¥¢ñÚ ¥G¼G¢ ÜUÚÝï
±¢H¢ ãñ çÈUÚ çÁ¢S¢ ¼GÚãG ¼ê Ýï ã}¢ï´ §‹¥G¢}¢ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ §çÏ¼Î¢ }¢ï´
Ï¢wGà¢è ãñ §S¢è ¼GÚãG §¼}¢¢}¢ ÜUè ÚãG}¢¼ §ç‹¼ã¢ }¢ï´ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ J v²¢
¼ê Ýï x¢G¢ñÚ Ýãè´ çÜU²¢ çÜU S¢Ï¢ S¢ï ÐãHè Îé¥G¢ Á¢¢ï ¥ËH¢ã ÚÏÏ¢éH
¥G¢H}¢èÝ Ýï ¥ÐÝï }¢éS¢H}¢¢Ý Ï¢‹Î¢ḯ ÜU¢ï çS¢¶¢§ü ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã
Ýï ¥ÐÝè }¢wGHêÜGU ÜïU çH²ï §ç‹¼¶G¢Ï¢ ÈGUÚ}¢¢²¢, ±¢ïã ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜU¢ ²ïã ÜGU¢ñH ãñ :
ã}¢ï ´ S¢è{ï Ú¢S¼ï ÜUè Ú¢ãÝé } ¢¢§ü
ÈGUÚ}¢¢ J
²¢’Ýè ã}¢ï´ ã}¢ïà¢¢ §S¢ ÐÚ S¢¢çÏ¢¼ ÜGUÎ}¢ Ú¶ §S¢è ¼GÚãG ã}¢
|¢è ©S¢ ÜUè Á¢Ý¢Ï¢ }¢ï´ §çË¼Á¢¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU }¢é¥¢G }¢H¢ Ï¢ãé¼ ¥GÁ¢Gè}¢ ãñ J
ÜUã¢ x¢²¢ ãñ çÜU ãéGÜU}¢¢ Ýï x¢G¢ñÚ çÜU²¢ ¼¢ï Á¢ã¢Ý ÜUè ¼}¢¢}¢
}¢éS¢èÏ¢¼¢ï´ ¥¢ñÚ }¢ïãGÝ¼¢ï´ ÜU¢ï Ð¢æÓ¢ Ó¢èÁ¢G¢ï´ }¢ï´ Ð¢²¢ :
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï çÎH ÅïÉGï Ý ÜUÚ Ï¢¢’Î §S¢ ÜïU çÜU
¼ê Ýï ã}¢ï´ çãÎ¢²¼ Îè ¥¢ñÚ ã}¢ï´ ¥ÐÝï Ð¢S¢ S¢ï ÚãG}¢¼ ¥G¼G¢ ÜUÚ Ï¢ïà¢ÜU ¼ê ãñ Ï¢ÇG¢
ÎïÝï ±¢H¢ J 2.....²ã¢æ HzGÁ¢G “S¢¶Gè” ¼ãGÚèÚ ‰¢¢, çÁ¢S¢ï HzGÁ¢G
“Á¢±¢Î” S¢ï Ï¢ÎH çÎ²¢ ãñ v²êæçÜ Ï¢¢Úè ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï HzGÁ¢Gï “S¢¶Gè”
§çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï ÜU¢ï “ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢, çÁ¢ËÎ 27, S¢ÈGUãG¢ 165” ÐÚ }¢‹¥G
çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢) 3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ã}¢ ÜU¢ï S¢è{¢
Ú¢S¼¢ Ó¢H¢ J
{1} }¢éS¢¢ÈGUÚè }¢ï´ Ï¢è}¢¢Úè {2} Ï¢éÉG¢Ðï }¢ï´ ÈGUÜGUèÚè {3} Á¢±¢Ýè }¢ï´
}¢¢ñ¼ ¥¢ñÚ {4} Îï¶Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ¥‹{¢ ã¢ïÝ¢ ¥¢ñÚ {5} }¢¢’çÚÈGU¼ ÜïU
Ï¢¢’Î Ï¢ï Ï¢S¢èÚ¼ ã¢ï Á¢¢Ý¢ J
¥¢ñÚ §S¢ S¢ï |¢è Ï¢ÉG ÜUÚ çÜUS¢è ÜU¢ ²ïã ÜGU¢ñH ãñ :
¼Á¢ü}¢¢ : ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ ÜU¢ï§ü Ý ÜU¢ï§ü §G±Á¢G ãñ, Á¢Ï¢ ©S¢ ÜU¢ï À¢ïÇG çÎ²¢
Á¢¢» HïçÜUÝ ¥x¢Ú ¼ê wG¢éÎ¢ ÜU¢ï À¢ïÇG Îï ¼¢ï §S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü §G±Á¢G Ýãè´ J
¥¢ñÚ çÜUS¢è ¥¢ñÚ Ýï ÜUã¢ ãñ´ :
¼Á¢ü}¢¢ : Á¢Ï¢ Îé‹²¢ çÜUS¢è ¥¢Î}¢è ÜU¢ ÎèÝ ¶GÚ¢Ï¢ Ý ÜUÚï ¼¢ï Á¢¢ï ÜéUÀ
|¢è §S¢ S¢ï Á¢G¢»¥G ã¢ï Á¢¢» ±¢ïã ÝévGS¢¢Ý ÎïÝï ±¢H¢ Ýãè´ ãñ J
¥¢ñÚ §S¢è ¼GÚãG ãÚ »ÜU Ýï’}¢¼ ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ãñ, Á¢¢ï ±¢ïã
¼éÛ¢ ÜU¢ï §‹¥G¢}¢ ÈGUÚ}¢¢» ¥¢ñÚ §Ý Í¢¢çÅ²¢ï´ }¢ï´ S¢ï çÜUS¢è Í¢¢Åè ÜïU
ÜGUy¢G¥G ÜUÚÝï }¢ï´ wG¢éÎ¢ ÜUè ¼¢§üÎ §S¢è ¼GÚãG ãñ ¼¢çÜU Á¢¢ï ©S¢ Ýï ¼éÛ¢ï
çÎ²¢ ãñ ©S¢ï ã}¢ïà¢¢ Ú¶ï ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï ¼ïÚè ¼}¢‹Ý¢ ¥¢ñÚ wG±¢çãà¢ S¢ï |¢è
çÁ¢G²¢Î¢ Îï çÈUÚ Á¢Ï¢ ¼ê §S¢ }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÐãéæÓ¢ Á¢¢» ¼¢ï ¼ê Ýï §S¢
¶G¼GÚÝ¢ÜU Í¢¢Åè ÜU¢ï ©GÏ¢êÚ ÜUÚ çH²¢ ¥¢ñÚ ¼ê Ýï Î¢ï çÝã¢²¼ ¥ÓÀï
¶GÁ¢G¢Ýï ãG¢çS¢H ÜUÚ çH²ï Á¢¢ï çÜU §çS¼ÜGU¢}¢¼ ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¼ ãñ´, çÈUÚ
}¢¢ñÁ¢êÎ¢ Ýï’}¢¼ï´ Á¢¢ï ©S¢ Ýï ¼éÛ¢ï ¥G¼G¢ ÜUè ãñ´ ¼ïÚï Ð¢S¢ ã}¢ïà¢¢ Úãï´x¢è ¼éÛ¢ï
§Ý ÜïU Á¢G±¢H ÜU¢ ¶G¼GÚ¢ Ý ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ýï’}¢¼ï´ ¼éÛ¢ï ©S¢ Ýï ¥G¼G¢
Ýãè´ ÜUè ãñ´ ±¢ïã ¼éÛ¢ï ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ ãG¢H¢æçÜU ¼ê ©Ý ÜU¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG
}¢¢æx¢ |¢è Ýãè´ S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ ¥¢ÚÁG¢ê |¢è Ýãè´ Ú¶¼¢, ÐS¢ ¼ê ©Ý ÜïU ÈGU¢ñ¼
ã¢ïÝï S¢ï Ý ÇÚ ¥¢ñÚ §S¢ ±vG¼ ¼ê ©Ý H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ã¢ï Á¢¢»x¢¢ Á¢¢ï çÜU
¥G¢çÚÈGU, ¥G¢çH}¢, ÎèÝ ÜïU ¥G¢ç}¢H, x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï ±¢Hï Ð¢ÜU
ÝéÈGUêS¢ Îé‹²¢ S¢ï Ï¢ï Úx¢GÏ¢¼, ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ÜïU çH²ï (1)
¥Hx¢ ã¢ïÝï ±¢Hï à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï }¢x¢GHêÏ¢ ÜUÚÝï ±¢Hï, çÎH ¥¢ñÚ ¥¢’Á¢G¢
S¢ï ÐêÚè ¼GÚãG ¼vG±¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï ±¢Hï, ©}}¢èÎ¢ï´ ÜU¢ï ÜU}¢ ÜUÚÝï
±¢Hï Ý¢S¢ïãG, ¶G¢à¢ï¥G ¥¢ñÚ ¼±¢Á¢G¢ï¥G ÜUÚÝï ±¢Hï, ¼±vÜéUH ÜUÚÝï
±¢Hï ¥ÐÝï ÜU¢}¢ ÜU¢ï wG¢éÎ¢ ÜïU çS¢ÐéÎü ÜUÚÝï ±¢Hï, Ú¢Á¢Gè Ï¢ ÚÁ¢G¢ S¢Ï¢í
ÜUÚÝï ±¢Hï, ÇÚÝï ±¢Hï, ©}}¢èÎ Ú¶Ýï ±¢Hï }¢éçwGHS¢, wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢
ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢ï ²¢Î Ú¶Ýï ±¢Hï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï }¢¢çHÜU ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ
ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢ à¢éRU ÜUÚÝï ±¢Hï ãñ´ J çÈUÚ ¼ê §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ©Ý H¢ïx¢¢ï´
S¢ï ã¢ï Á¢¢»x¢¢ Á¢¢ï S¢è{è Ú¢ã ÐÚ ÜGU¢§}¢ ÚãÝï ±¢Hï }¢é¥GÁGÁ¢GÁ¢G ¥¢ñÚ
çS¢gèÜGU ãñ´ §S¢ ÜUH¢}¢ }¢ï´ x¢G¢ñÚ ÜUÚ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè
¼¢ñÈGUèÜGU ÎïÝï ±¢Hï ãñ´ J
çÈUÚ ¥x¢Ú ¼ê ÜUãï çÜU ¥x¢Ú }¢é¥G¢}¢H¢ §S¢ ¼GÚãG ÜU¢ ãñ ¼¢ï
©S¢ }¢¢’Ï¢êÎ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚÝï ±¢Hï ¥¢ñÚ §S¢ }¢vGS¢êÎ ÐÚ ÐãéæÓ¢Ýï
±¢Hï Ï¢ãé¼ ‰¢¢ïÇGï H¢ïx¢ ã¢ï´x¢ï ¥¢ñÚ ÜU¢ñÝ ¥¢Î}¢è »ïS¢è }¢à¢vGÜGU¼¢ï´ ÜUè
¼G¢ÜGU¼ Ú¶¼¢ ãñ ? ¥¢ñÚ ÜU¢ñÝ §Ý à¢Ú¢§¼G ¥¢ñÚ S¢é‹Ý¼¢ï´ ÜU¢ï ãG¢çS¢H
ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ? ¼¢ï }¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ |¢è »ïS¢¢
ãè ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
¥¢ñÚ }¢ïÚï ‰¢¢ïÇGï Ï¢‹Îï à¢éRU x¢éÁ¢G¢Ú
ãñ ´ J
¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
HïçÜUÝ ¥ÜUS¢Ú H¢ïx¢ à¢éRU Ýãè´
ÜUÚ¼ï J
1.....§GÏ¢¢Î¼ J
2...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ }¢ïÚï Ï¢‹Î¢ï´ }¢ï´ ÜU}¢ ãñ´ à¢éRU ±¢Hï J
3...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : }¢x¢Ú ¥ÜUS¢Ú H¢ïx¢ à¢éRU Ýãè´ ÜUÚ¼ï J
Ýãè´ ¥GvGH ÜUÚ¼ï J
Ýãè´ Á¢¢Ý¼ï J
çÈUÚ ²ïã }¢é¥G¢}¢H¢ ©S¢ ¥¢Î}¢è ÐÚ çÝã¢²¼ ¥¢S¢¢Ý ãñ
çÁ¢S¢ ÐÚ ¥ËH¢ã ¥¢S¢¢Ý ÜUÚ Îï J Ï¢‹Îï ÜïU çÁ¢G}}¢ï ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝ¢
ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜïU çÁ¢G}}¢ï çãÎ¢²¼ ãñ J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
¥¢ñÚ çÁ¢Ý H¢ïx¢¢ï´ Ýï ã}¢¢Úè Ú¢ã }¢ï´
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè ã}¢ ¥ÐÝè Ú¢ã¢ïæ ÜUè ©Ý
ÜU¢ï Ú¢ãÝé}¢¢§ü ÜUÚï´x¢ï J
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ »ÜU ÜU}¢Á¢G¢ïÚ Ï¢‹Î¢ ¥ÐÝï ÈGUÚ¢§Á¢G ÜU¢ï ÐêÚ¢ ÜUÚÝï
ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ÚÏÏ¢ï ÜGUÎèÚ, x¢GÝè ¥¢ñÚ ÜUÚè}¢ ¥¢ñÚ ÚãGè}¢ ÜïU
}¢é¼¥GçËHÜGU ¼é}¢ v²¢ ¶G²¢H ÜUÚ¼ï ã¢ï ?
çÈUÚ ¥x¢Ú ¼ê ÜUãï çÜU ©G}¢í ‰¢¢ïÇGè ãñ ¥¢ñÚ ²ïã Í¢¢çÅ²¢æ Ï¢ÇGè
¼G±èH ¥¢ñÚ S¢wG¼ ãñ´ çÈUÚ çÜUS¢ ¼GÚãG ©G}¢í Ï¢¢ÜGUè Úãïx¢è çÜU ²ïã ¼}¢¢}¢
à¢Ú¢§¼G ÐêÚè ã¢ï S¢ÜïU´ ¥¢ñÚ ²ïã Í¢¢çÅ²¢æ ¼ñG ÜUè Á¢¢ S¢ÜïU´ J ¼¢ï }¢éÛ¢ï
¥ÐÝè ©G}¢í ÜUè ÜGUS¢}¢ ! ²ïã Í¢¢çÅ²¢æ ±¢ÜïGU§üG Ï¢ÇGè ¼G±èH ãñ´ ¥¢ñÚ §Ý
ÜUè à¢Ú¢§¼G |¢è Ï¢ÇGè S¢wG¼ ãñ´ HïçÜUÝ Á¢Ï¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ çÜUS¢è
Ï¢‹Îï ÜU¢ï §ç‹¼¶G¢Ï¢ ÜUÚ Hï¼ï ãñ´ ¼¢ï ²ïã H}Ï¢¢§ü ©S¢ ÐÚ À¢ïÅè ã¢ï Á¢¢¼è
ãñ ¥¢ñÚ ²ïã S¢çwG¼²¢æ ©S¢ ÐÚ ¥¢S¢¢Ý ã¢ï Á¢¢¼è ãñ´ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ï¢‹Î¢
§Ý ÜU¢ï ÜGU¼G¥G ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ÜUã¼¢ ãñ çÜU ²ïã Ú¢ã çÜU¼Ýè ÜGUÚèÏ¢ ãñ,
çÜU¼Ýè }¢éwG¼S¢Ú ãñ, çÜU¼Ýè ¥¢S¢¢Ý ¥¢ñÚ Ý}¢ü ãñ, ¥¢ñÚ }¢ñ´ Á¢Ï¢ §S¢
Á¢æx¢H }¢ï´ ¶ÇG¢ ‰¢¢ ¼¢ï }¢ñ´ Ýï ²ïã à¢ï’Ú ÜUã¢ ‰¢¢ :
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ï ¥GvGH ãñ´ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ýãè´ Á¢¢Ý¼ï J
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ çÁ¢‹ã¢ï´ Ýï ã}¢¢Úè Ú¢ã }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè Á¢GMÚ
ã}¢ ©‹ãï´ ¥ÐÝï Ú¢S¼ï çÎ¶¢ Îï´x¢ï J
¼Á¢ü}¢¢ : (1) S¢è{ï Ú¢S¼ï ÜU¢ §GË}¢ Ó¢¢ãÝï ±¢Hï ÜïU çH²ï ±¢Á¢ïGãG ãñ
¥¢ñÚ }¢ñ´ çÎH¢ï´ ÜU¢ï Îï¶¼¢ ãêæ çÜU ±¢ïã S¢è{ï Ú¢S¼ï S¢ï ¥‹{ï ãñ´ J
(2) ¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ çÜU²¢ ãH¢ÜU ã¢ïÝï ±¢Hï ÐÚ ãG¢H¢æçÜU ©S¢
ÜUè ÝÁ¢¢¼ }¢¢ñÁ¢êÎ ‰¢è ¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï ÝÁ¢¢¼ Ð¢Ýï ±¢Hï ÐÚ |¢è ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ çÜU²¢ J
²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ï¢¢’Á¢G »ïS¢ï H¢ïx¢ ãñ´ Á¢¢ï §Ý Í¢¢çÅ²¢ï´ ÜU¢ï S¢œ¢Ú
S¢¢H }¢ḯ ¼ñG ÜUÚ¼ï ãñ́ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G Ï¢èS¢ S¢¢H }¢ḯ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ÎS¢ S¢¢H }¢ḯ
¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ±¢ïã ãñ´ çÜU çÁ¢Ý ÜU¢ï ²ïã »ÜU S¢¢H }¢ï´ ãG¢çS¢H ã¢ï Á¢¢¼è
ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G §Ý ÜU¢ï »ÜU }¢ãèÝï }¢ï´ ¼ñG ÜUÚ Hï¼ï ãñ´ Ï¢çËÜU »ÜU Á¢é}Hï
}¢ï´ Ï¢çËÜU »ÜU S¢¢¥G¼ }¢ï´ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ï¢¢’Á¢G ÜU¢ï wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢
ÜUè ¶G¢S¢ ¼¢ñÈUG èÜGU ¥¢ñÚ §GÝ¢²¼ S¢ï »ÜU HãGÁ¢Gï }¢ï´ ãG¢çS¢H ã¢ï Á¢¢¼è ãñ´ J
v²¢ ¼ê ¥SãG¢Ï¢ï ÜU¤ÈGU ÜU¢ ±¢çÜGU¥G¢ ²¢Î Ýãè´ ÜUÚ¼¢ çÜU ©Ý
ÜUè }¢ég¼ çÜU¼Ýè }¢éwG¼S¢Ú ‰¢è Á¢Ï¢ ©‹ã¢ï´ Ýï ¥ÐÝï Ï¢¢Îà¢¢ã ÎvG²¢ÝêS¢
ÜïU Ó¢ïãÚï }¢ï´ ¼x¢GÄ²éÚ Îï¶¢ ¼¢ï ÜUã¢ :
¼¢ï ÜUãÝï Hx¢ï ã}¢¢Ú¢ ÚÏ¢ ±¢ïãè ãñ Á¢¢ï
¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜU¢ ÚÏ¢ ãñ, ã}¢
©S¢ ÜïU çS¢±¢ çÜUS¢è }¢¢’Ï¢êÎ ÜU¢ï ÜU|¢è
Ý ÐéÜU¢Úï´x¢ï J
©Ý ÜU¢ï ²ïã }¢¢’çÚÈGU¼ ãG¢çS¢H ãé§ü ¥¢ñÚ §S¢ Ú¢ã ÜïU ãGÜGU¢§ÜGU
©‹ã¢ï´ Ýï }¢éH¢ãGÁ¢G¢ çÜU²ï ¥¢ñÚ §S¢ Ú¢ã ÜU¢ï ¼ñG çÜU²¢ ¼¢ï ±¢ïã ¥ÐÝ¢
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ã}¢¢Ú¢ ÚÏ¢ ±¢ïã ãñ Á¢¢ï ¥¢S}¢¢Ý ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜU¢
ÚÏ¢ ãñ ã}¢ ©S¢ ÜïU çS¢±¢ çÜUS¢è }¢¢’Ï¢êÎ ÜU¢ï Ý ÐêÁ¢ï´x¢ï J
}¢é¥¢G }¢H¢ ¥ËH¢ã ÜïU çS¢ÐéÎü ÜUÚÝï ±¢Hï ©S¢è ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ Ú¶Ýï ±¢Hï
¥¢ñÚ §S¢ Ú¢ã ÐÚ ÜGU¢§}¢ ÚãÝï ±¢Hï Ï¢Ý x¢» Á¢Ï¢ çÜU ©‹ã¢ḯ Ýï ÜUã¢ :
¼¢ï x¢G¢Ú }¢ï´ Á¢x¢ã ÐÜUÇG¢ï, ¼é}ã¢Ú¢ ÚÏ¢
¥ÐÝè ÚãG}¢¼ ¼é}¢ ÐÚ ÈñUH¢ Îïx¢¢ J
¥¢ñÚ ²ïã S¢Ï¢ ÜéUÀ ©Ý ÜU¢ï »ÜU S¢¢¥G¼ ²¢ »ÜU HãGÁ¢Gï }¢ï´
ãG¢çS¢H ã¢ï x¢²¢ J v²¢ ¼é}ãï´ çÈGUÚ¥G¢ñÝ ÜïU Á¢¢Îêx¢Ú¢ï´ ÜU¢ ±¢çÜGU¥G¢ ²¢Î
Ýãè´ çÜU ©Ý ÜUè }¢ég¼ »ÜU HãGÁ¢G¢ |¢Ú ‰¢è Á¢Ï¢ ©‹ã¢ï´ Ýï }¢êS¢¢ j
ÜU¢ }¢¢ï’çÁ¢Á¢G¢ Îï¶¢ ¼¢ï :
ÜUãÝï Hx¢ï ã}¢ ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ ÐÚ
§ü}¢¢Ý H¢» Á¢¢ï }¢êS¢¢ ¥¢ñÚ ã¢MÝ ÜU¢
ÚÏ¢ ãñ J
©‹ã¢ï´ Ýï »ÜU ãè HãGÁ¢Gï }¢ï´ ©S¢ Ú¢ã ÜU¢ï Îï¶¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï ¼ñG ÜUÚ
x¢» ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï ÐãÓ¢¢ÝÝï ±¢H¢ï´, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè
¼vGÎèÚ ÐÚ Ú¢Á¢Gè ÚãÝï ±¢H¢ï´, ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè }¢éS¢èÏ¢¼¢ï´ ÐÚ S¢Ï¢í ÜUÚÝï
±¢H¢ï´, ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢ à¢éRU ÜUÚÝï ±¢H¢ï´, ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè
}¢éH¢ÜGU¢¼ ÜU¢ à¢¢ñÜGU Ú¶Ýï ±¢H¢ï´ S¢ï ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ ÐéÜU¢Ú ©Æï :
ÜU¢ï§ü ÐÚ±¢ã Ýãè´ ã}¢ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè
¼GÚÈGU çÈUÚÝï ±¢Hï ãñ´ J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï x¢G¢Ú }¢ï´ ÐÝ¢ã H¢ï ¼é}ã¢Ú¢ ÚÏ¢ ¼é}ã¢Úï çH²ï
¥ÐÝè ÚãG}¢¼ ÈñUH¢ Îïx¢¢ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢¢ïHï ã}¢ §ü}¢¢Ý H¢» Á¢ã¢Ý ÜïU ÚÏ¢ ÐÚ Á¢¢ï ÚÏ¢
ãñ }¢êS¢¢ ¥¢ñÚ ã¢MÝ ÜU¢ J
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ÜéUÀ ÝévGS¢¢Ý Ýãè´ ã}¢ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ¼GÚÈGU
ÐHÅÝï ±¢Hï ãñ´ J
ã}¢ S¢ï Ï¢²¢Ý çÜU²¢ x¢²¢ ãñ çÜU §Ï¢í¢ãè}¢ çÏ¢Ý ¥Îã}¢ I
Îé‹²¢ }¢ï´ »ÜU Ï¢¢Îà¢¢ã ‰¢ï J ©‹ã¢ï´ Ýï Ï¢¢Îà¢¢ãè À¢ïÇG Îè ¥¢ñÚ §S¢ Ú¢ã
ÜU¢ ÜGUSÎ çÜU²¢ J ©Ý ÜïU çH²ï ²ïã Ú¢ã §¼Ýè ãè S¢¢çÏ¢¼ ãé§ü çÁ¢¼Ýè
ÎïÚ }¢ï´ ±¢ïã “Ï¢Ë¶G” S¢ï “}¢±ü” ¼ÜU Á¢¢¼ï ‰¢ï J ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ±¢ïã
§S¢ }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÐãéæÓ¢ï çÜU »ÜU ¥¢Î}¢è ÐéH ÐÚ S¢ï Ï¢ãé¼ x¢ãÚï Ð¢Ýè
}¢ḯ çx¢Ú¢ J §Ï¢í¢ãè}¢ (I) Ýï §à¢¢Ú¢ ÜUÚ ÜïU ÜUã¢ : ÆãÚ Á¢¢ !
¼¢ï ±¢ïã ¥¢Î}¢è ã±¢ ãè }¢ï´ }¢é¥ËG HÜGU ÆãÚ x¢²¢ ¥¢ñÚ Ð¢Ýè S¢ï Ï¢Ó¢ x¢²¢ J
¥¢ñÚ Ú¢çÏ¢¥G¢ Ï¢S¢Úè ( ) »ÜU Ï¢éÉGè H¢ñæÇè ‰¢è
§S¢ ÜU¢ï Ï¢S¢Ú¢ ÜïU Ï¢¢Á¢G¢Ú¢ï´ }¢ï´ Í¢é}¢¢²¢ Á¢¢¼¢ ¥¢ñÚ Ï¢éÉGè ã¢ïÝï ÜUè
±Á¢ã S¢ï ©S¢ ÜU¢ï ÜU¢ï§ü Ý ¶GÚèÎ¼¢ J »ÜU S¢¢ñÎ¢x¢Ú ÜU¢ï ©S¢ ÐÚ ÚãGì}¢
¥¢²¢ ©S¢ Ýï ©S¢ ÜU¢ï S¢¢ï çÎÚã}¢ S¢ï ¶GÚèÎ ÜUÚ ¥¢Á¢G¢Î ÜUÚ çÎ²¢ J
çÈUÚ ©S¢ Ýï ²ïã Ú¢S¼¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚ çH²¢, ¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ ÐÚ
}¢é¼±ÁÁ¢ïã ãé§ü J »ÜU S¢¢H |¢è Ýãè´ x¢éÁ¢GÚ¢ ‰¢¢ çÜU Ï¢S¢Ú¢ ÜïU Á¢G¢çãÎ
ÜGU¢Úè ¥¢ñÚ ©GH}¢¢ H¢ïx¢ ©S¢ ÜïU }¢¼üÏ¢ï ÜUè Ï¢éH‹Îè ÜUè ±Á¢ã S¢ï ©S¢
ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ÜU¢ï ¥¢Ýï Hx¢ï J
¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ¥¢Î}¢è ÜU¢ï wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢ ÜUè §GÝ¢²¼ à¢¢ç}¢Hï
ãG¢H Ý ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÐÚ ÈGUÁGH ¥¢ñÚ çãÎ¢²¼ ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ Ý çÜU²¢
Á¢¢» ¼¢ï ©S¢ï ©S¢ ÜïU ÝzGS¢ ÜïU çS¢ÐéÎü ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÈUÚ Ï¢S¢¢
¥±ÜGU¢¼ ±¢ïã »ÜU ãè Í¢¢Åè ÜUè çÜUS¢è ±¢Îè }¢ï´ S¢œ¢Ú S¢¢H ¼ÜU ÐÇG¢
Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ï ¼ñG Ýãè´ ÜUÚ Ð¢¼¢ ¥¢ñÚ çÜU¼Ýè ÎzG¥G¢ Ó¢è¶G Ó¢è¶G
©Æ¼¢ ãñ çÜU ²ïã Ú¢ã çÜU¼Ýè ¥‹{ïÚè çÜU¼Ýè }¢éçàÜUH ãñ ¥¢ñÚ ²ïã
}¢é¥G¢}¢H¢ çÜU¼Ý¢ ¼æx¢ ¥¢ñÚ Îéà±¢Ú ãñ, ÐS¢ ãG¢H¼ »ÜU ãè HzGÁ¢G ÜUè
¼GÚÈGU H¢ñÅ¼è ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ãñ x¢G¢çHÏ¢ Á¢¢ÝÝï ±¢H¢ ¥G¢çÎH ¥¢ñÚ
ãGÜUè}¢ ÜUè ¼vGÎèÚ J
çÈUÚ ¥x¢Ú ¼ê ²ïã S¢é±¢H ÜUÚï çÜU ©S¢ ÜU¢ï ¼¢ñÈGUèÜGïU ¶G¢S¢ S¢ï
v²êæ Ý±¢Á¢G¢ x¢²¢, ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ï v²êæ }¢ãGM}¢ Ú¶¢ x¢²¢ ãG¢H¢æçÜU ²ïã
Î¢ïÝ¢ï´ }¢éà¼ÚÜU¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ xG¢éH¢}¢è ÜUè ÚSS¢è }¢ï´ Ï¢‹{ï ãé±ï ãñ´, ¼¢ï §S¢
S¢é±¢H ÐÚ wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢ ÜïU Á¢H¢H ÜïU ÐÎ¢ïZ S¢ï ¥¢±¢Á¢G ¥¢¼è
ãñ ¥ÎÏ¢ }¢ËãGêÁ¢G Ú¶¢ï, ¥¢ñÚ ÚÏ¢êçÏ¢Ä²¼ ÜïU ¥SÚ¢Ú ÜU¢ï ÐãÓ¢¢Ý¢ï ¥¢ñÚ
©GÏ¢êçÎÄ²¼ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ }¢¢’Hê}¢ ÜUÚ¢ï çÜU ±¢ïã :
Á¢¢ï ÜéUÀ ÜUÚ¼¢ ãñ ©S¢ S¢ï ±Á¢ã Ýãè´
ÐêÀè Á¢¢ S¢ÜU¼è ¥¢ñÚ Ï¢¢ÜGUè S¢Ï¢ H¢ïx¢
ÐêÀï Á¢¢¼ï ãñ´ J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ Îé‹²¢ }¢ï´ §S¢ Ú¢ã ÜUè ç}¢S¢¢H ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ÐéH
çS¢Ú¢¼G ÜUè Í¢¢çÅ²¢ï´ ¥¢ñÚ }¢éS¢¢çÈGUÚ¢ï´ ÜïU §S¢ ÜU¢ï ¼ñG ÜUÚÝï ÜUè ãñ çÜU
}¢wGHêÜGU ÜïU ¥ãG±¢H ±ã¢æ }¢éwG¼çHÈGU ãñ´ J ©Ý }¢ï´ S¢ï Ï¢¢’Á¢G ÐéH
çS¢Ú¢¼G ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG ©GÏ¢êÚ ÜUÚï´x¢ï Á¢ñS¢ï Ó¢}¢ÜUÝï ±¢Hè çÏ¢Á¢Hè ¥¢ñÚ
Ï¢¢’Á¢G ¼ïÁ¢G ± ¼é‹Î ¥¢æ{è ÜUè ¼GÚãG ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ¼ïÁ¢G ÚzG¼¢Ú Í¢¢ïÇGï ÜUè
ç}¢SH ¥¢ñÚ ÜéUÀ ÐÚ‹Î¢ï´ ÜUè ¼GÚãG, ÜéUÀ ÐñÎH Ó¢H¼ï ãé±ï, ÜéUÀ
çÍ¢S¢Å¼ï ãé±ï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ±¢ïã ÜU¢ï§Hï ÜUè ¼GÚãG ã¢ï Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ÜéUÀ
§S¢ ÜUè ¥¢±¢Á¢Gï´ S¢éÝï´x¢ï ¥¢ñÚ ÜéUÀ §S¢ ÜïU ¥¢æÜUÇG¢ï´ }¢ï´ çx¢çÚzG¼¢Ú ã¢ï
Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ï Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ Èḯ ÜU çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢ J ²ïãè ãG¢H §S¢
Ú¢ã ÜU¢ Îé‹²¢ }¢ḯ ¥ÐÝï }¢éS¢¢çÈGUÚ¢ḯ ÜïU S¢¢‰¢ ãñ ÐS¢ ²ïã Î¢ïÝ¢ḯ Ú¢S¼ï ãñ́ :
»ÜU Îé‹²¢ ÜU¢ Ú¢S¼¢ ¥¢ñÚ »ÜU ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ Ú¢S¼¢ J ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢
Ú¢S¼¢ ¼¢ï ÝzGS¢ ÜU¢ Ú¢S¼¢ ãñ çÜU ±¢ïã §S¢ ÜUè ã¢ñHÝ¢çÜU²¢æ ¥¢æ¶¢ï´
±¢Hï Îï¶ï´x¢ï, ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ÜU¢ Ú¢S¼¢ çÎH¢ï´ ÜU¢ Ú¢S¼¢ ãñ §S¢ ÜUè
ã¢ñHÝ¢çÜU²¢æ Ï¢S¢èÚ¼ ¥¢ñÚ ¥GvGH ±¢Hï Îï¶¼ï ãñ´, ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´
ÆãÚÝï ±¢H¢ï´ ÜïU ãG¢H¢¼ }¢éwG¼çHÈGU ã¢ï´x¢ï v²êæçÜU Îé‹²¢ }¢ï´ |¢è §Ý ÜïU
ãG¢H¢¼ }¢éwG¼çHÈGU ã¢ï´x¢ï ÐS¢ §S¢ ÐÚ ÐêÚè ¼GÚãG ¼±ÁÁ¢¢ïã ÜUÚ ¥¢ñÚ
¼¢ñÈGUèÈGU ¥ËH¢ã ãè ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãñ J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ©S¢ S¢ï Ýãè´ ÐêÀ¢ Á¢¢¼¢ Á¢¢ï ±¢ïã ÜUÚï ¥¢ñÚ ©Ý
S¢Ï¢ S¢ï S¢é±¢H ã¢ïx¢¢ J
ÈGUSH
çÈUÚ Á¢¢ÝÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU Á¢¢ï ÜéUÀ §S¢ Ï¢¢Ï¢ }¢ï´ }¢éãGvGÜGUÜGU(1)
ãñ ±¢ïã ²ïã ãñ çÜU ²ïã Ú¢S¼¢ H}Ï¢¢ ¥¢ñÚ À¢ïÅ¢ ã¢ïÝï }¢ï´ ©Ý }¢S¢¢ÈGU¼¢ï´
ÜUè ¼GÚãG Ýãè´ ãñ, çÁ¢Ý ÜU¢ï ¥¢Î}¢è ÜGUÎ}¢¢ï´ S¢ï ¼ñG ÜUÚ¼ï ãñ´, çÈUÚ ÝzGS¢
ÜUè ÜéUGÃ±¼ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU Á¢G¢ï’ÈGU ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU §S¢ ÜU¢ï ¼ñG ÜUÚ¼ï ãñ´ Ï¢çËÜU
²ïã Ú¢S¼¢ MãG¢Ýè Ú¢S¼¢ ãñ çÁ¢S¢ï çÎH ¼ñG ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ çÈGURU S¢ï ¼ñG
ÜUÚ¼ï ãñ´, ¥ÐÝï ¥GÜGU¢§Î ¥¢ñÚ Ï¢S¢èÚ¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ¼ñG ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
§S¢ ÜU¢ ¥SH »ÜU ¥¢S}¢¢Ýè ÝêÚ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢±‹Îè çÝx¢¢ã ãñ Á¢¢ï çÜUS¢è
Ï¢‹Îï ÜïU çÎH ÐÚ ÐÇGï çÈUÚ ±¢ïã §S¢ ÜïU S¢¢‰¢ Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢Ý¢ï´ ÜïU
}¢é¥G¢}¢Hï ÐÚ ãGÜGUèÜGU¼ ÜïU S¢¢‰¢ x¢G¢ñÚ ÜUÚ¼¢ ãñ çÈUÚ ²ïã ÝêÚ ±¢ïã ãñ çÜU
Ï¢‹Î¢ §S¢ ÜU¢ï S¢¢ï S¢¢H ¼ÜU ¼H¢à¢ ÜUÚ¼¢ Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ï Ýãè´
Ð¢¼¢ ¥¢ñÚ Ý §S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü çÝà¢¢Ý ç}¢H¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã Ï¢‹Îï ÜUè ¼GHÏ¢
¥¢ñÚ ÜU¢ïçà¢à¢ }¢ï´ ÜU¢ï¼¢ãè ¥¢ñÚ §S¢ Ú¢ã ÜUè Ý¢Î¢Ýè ÜUè ±Á¢ã S¢ï ã¢ï¼¢
ãñ, ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ï ÐÓ¢¢S¢ S¢¢H ÜïU Ï¢¢’Î Ð¢ Hï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü
§S¢ ÜU¢ï ÎS¢ S¢¢H }¢ï´, ÜU¢ï§ü »ÜU çÎÝ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ÚÏÏ¢éH §GÁGÁ¢G¼ ÜUè
§GÝ¢²¼ S¢ï »ÜU S¢¢¥G¼ ¥¢ñÚ »ÜU HãGÁ¢Gï }¢ï´ Ð¢ Hï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïãè
çãÎ¢²¼ ÜU¢ ±¢Hè ãñ HïçÜUÝ Ï¢‹Îï ÜU¢ï ÜU¢ïçà¢à¢ ÜU¢ ãéGv}¢ çÎ²¢ x¢²¢
ãñ ¥¢ñÚ ãéGv}¢ ÜUè ¼¢’}¢èH ©S¢è ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥}¢í }¢zGãê}¢ ãñ
¥¢ñÚ ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ãG¢çÜU}¢ ¥G¢çÎH ÜUè ¼vGÎèÚ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ãñ ±¢ïã
Á¢¢ï Ó¢¢ã¼¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ó¢¢ã¼¢ ãñ §S¢ ÜU¢ ãéGv}¢ Îï¼¢ ãñ J
çÈUÚ ¥x¢Ú ¼ê ²ïã S¢é±¢H ÜUÚï çÜU ²ïã ¶G¼GÚ¢ çÜU¼Ý¢ Ï¢ÇG¢
ãñ ¥¢ñÚ ²ïã }¢é¥G¢}¢H¢ çÜU¼Ý¢ S¢wG¼ ãñ ? ¥¢ñÚ Ï¢‹Î» ÜU}¢Á¢G¢ïÚ
çÜU¼Ý¢ }¢¢ïãG¼¢Á¢ ãñ ? çÈUÚ ²ïã S¢¢Ú¢ ¥G}¢H ¥¢ñÚ ÜU¢ïçà¢à¢ ¥¢ñÚ §Ý
à¢Ú¢§¼G ÜU¢ ãéGS¢êH çÜUS¢ çH²ï ãñ ?
1.....S¢¢çÏ¢¼ J

¼¢ï }¢ñ´ ÜUãêæx¢¢ }¢éÛ¢ï ¥ÐÝè ©G}¢í ÜUè ÜGUS¢}¢ ! ¼ê ¥ÐÝï §S¢ ÜGU¢ñH
}¢ï´ çÏ¢ËÜéUH S¢ÓÓ¢¢ ãñ çÜU }¢é¥G¢}¢H¢ Ï¢ÇG¢ S¢wG¼ ãñ ¥¢ñÚ ¶G¼GÚ¢ Ï¢ãé¼
¥GÁ¢Gè}¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢è çH²ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
ã}¢ Ýï §‹S¢¢Ý ÜU¢ï }¢ïãGÝ¼ }¢ï´ ÐñÎ¢
çÜU²¢ J
çÜU ã}¢ Ýï ¥}¢¢Ý¼ ÜU¢ï ¥¢S}¢¢Ý¢ï´
Á¢G}¢èÝ¢ï´, Ðã¢ÇG¢ï´ ÐÚ Ðïà¢ çÜU²¢ ©‹ã¢ïæ
Ýï §S¢ ÜU¢ï ©Æ¢Ýï S¢ï §‹ÜU¢Ú ÜUÚ çÎ²¢
¥¢ñÚ §S¢ S¢ï ÇÚ x¢» ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ï
§‹S¢¢Ý Ýï ©Æ¢ çH²¢ ²ÜGUèÝÝ ±¢ïã
Á¢G¢çH}¢ ¥¢ñÚ Á¢¢çãH ‰¢¢ J
¥¢ñÚ §S¢è çH²ï S¢çÄ²ÎéH }¢éS¢üHèÝ (6) Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(3)
¥x¢Ú ¼é}¢ ±¢ïã ÜéUÀ
Á¢¢Ý¢ï Á¢¢ï }¢ñ´ Á¢¢Ý¼¢ ãêæ ¼¢ï ¼é}¢ çÁ¢G²¢Î¢ Ú¢ï¥¢ï ¥¢ñÚ ‰¢¢ïÇG¢ ãæS¢¢ï J
¥¢ñÚ ±¢ïã Á¢¢ï Ï¢²¢Ý çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÜU »ÜU ¥¢±¢Á¢G ÎïÝï ±¢H¢
¥¢S}¢¢Ý S¢ï ¥¢±¢Á¢G Îï¼¢ çÜU ÜU¢à¢ ! }¢wGHêÜUG ÐñÎ¢ Ý ã¢ï¼è, ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
ÐñÎ¢ ã¢ïÝè ‰¢è ¼¢ï ¥ÐÝè ÐñÎ¢§à¢ ÜïU }¢vGS¢Î ÜU¢ï S¢}¢Û¢¼è ¥¢ñÚ Á¢Ï¢
}¢vGS¢Î ÜU¢ï S¢}¢Û¢ çH²¢ ¼¢ï ÜU¢à¢ ! §S¢ ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU ¥G}¢H ÜUÚ¼è J
¥¢ñÚ S¢HÈGïU S¢¢çHãGèÝ ( ) |¢è §S¢è ¼GÚãG ÜUã¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï ¥¢Î}¢è ÜU¢ï }¢à¢vGÜGU¼ }¢ï´ Úã¼¢
ÐñÎ¢ çÜU²¢ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï ¥}¢¢Ý¼ Ðïà¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢S}¢¢Ý¢ï´
¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ¥¢ñÚ Ðã¢ÇG¢ï´ ÐÚ ¼¢ï ©‹ã¢ï´ Ýï §S¢ ÜïU ©Æ¢Ýï S¢ï §‹ÜU¢Ú çÜU²¢ ¥¢ñÚ §S¢
S¢ï ÇÚ x¢» ¥¢ñÚ ¥¢Î}¢è Ýï ©Æ¢ Hè Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã ¥ÐÝè Á¢¢Ý ÜU¢ï }¢à¢vGÜGU¼ }¢ï´
Ç¢HÝï ±¢H¢ Ï¢ÇG¢ Ý¢Î¢Ý ãñ J

ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU çS¢gèÜGU 5 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ñ´
ÐS¢‹Î ÜUÚ¼¢ ãêæ çÜU }¢ñ´ ÜU¢ï§ü Í¢¢S¢ ã¢ï¼¢ çÜU Á¢¢Ý±Ú }¢éÛ¢ï ¶¢ Á¢¢¼ï J
¥¢ñÚ »ïS¢¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜïU ¶G¢ñÈGU S¢ï ÈGUÚ}¢¢¼ï J
¥¢ñÚ ©G}¢Ú ÈGU¢MÜGï ¥¢’Á¢G}¢ 5 Ýï »ÜU ¥¢Î}¢è ÜU¢ï
S¢éÝ¢ ±¢ïã ç¼H¢±¼ ÜUÚ Úã¢ ‰¢¢ :
çÜU §‹S¢¢Ý ÐÚ »ÜU »ïS¢¢ Á¢G}¢¢Ý¢ x¢éÁ¢GÚ¢
ãñ çÜU Á¢Ï¢ ²ïã ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G ²¢’Ýè
çÁ¢GRU ÜïU ÜGU¢çÏ¢H |¢è Ý ‰¢¢ J
¼¢ï ¥¢Ð 5 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ÜU¢à¢ ! }¢é¥G¢}¢H¢ ±ãè´
¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ J
¥¢ñÚ ¥Ï¢ê ©GÏ¢ñÎ¢ çÏ¢Ý Á¢Ú¢üãG 5 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ñ´
ÐS¢‹Î ÜUÚ¼¢ ãêæ çÜU }¢ñ´ ¥ÐÝï Í¢Ú ±¢H¢ï´ ÜU¢ }¢ï´ÉG¢ ã¢ï¼¢ J }¢ïÚ¢ x¢¢ïà¼
H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ ¼vGS¢è}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚ¢ à¢¢ïÚÏ¢¢ H¢ïx¢ Ðè Á¢¢¼ï ¥¢ñÚ }¢ñ´
çÜGU²¢}¢¼ ÜU¢ï Î¢ïÏ¢¢Ú¢ ÐñÎ¢ Ý ã¢ï¼¢ J
¥¢ñÚ ±ãÏ¢ çÏ¢Ý }¢éÝÏÏ¢ïã 5 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥¢Î}¢
ÜU¢ Ï¢ïÅ¢ ¥ãG}¢ÜGU ÐñÎ¢ ãé±¢ ãñ, ¥x¢Ú ²ïã ¥ãG}¢ÜGU Ý ã¢ï¼¢ ¼¢ï Îé‹²¢
}¢ï´ §S¢ ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è ÜU|¢è wG¢éà¢x¢±¢Ú Ý ã¢ï S¢ÜU¼è J
¥¢ñÚ ÈéUÁG ¢GH
ñ çÏ¢Ý §G²¢Á¢G Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ñ́ çÜUS¢è }¢éÜUG ÚüÏ¢
çÈGUçÚà¼ï ¥¢ñÚ ÝçÏ¢²ï }¢éS¢üH ¥¢ñÚ Ï¢‹Î» S¢¢HïãG ÐÚ ÚàÜU Ýãè´ ÜUÚ¼¢,
v²¢ ²ïã ãGÁ¢GÚ¢¼ çÜGU²¢}¢¼ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ã¢ñHÝ¢çÜU²¢æ Ýãè´
Îï¶ï´x¢ï ?(2) }¢ñ´ ¼¢ï çS¢ÈüGU ©Ý ÐÚ ÚàÜU ÜUÚ¼¢ ãêæ Á¢¢ï ÐñÎ¢ Ýãè´ ãé±ï J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU ¥¢Î}¢è ÐÚ »ÜU ±vG¼ ±¢ïã x¢éÁ¢GÚ¢ çÜU ÜUãè´
§S¢ ÜU¢ Ý¢}¢ |¢è Ý ‰¢¢ J 2.....¼zGS¢èÚï MãGéH Ï¢²¢Ý, çÁ¢ËÎ 5,
S¢ÈGUãG¢ 253 ÐÚ S¢êÚ¼éH ÜU¤ÈGU ÜUè ¥¢²¼ Ý}Ï¢Ú 48 ÜïU ¼ãGì¼ }¢Á¢GÜêUÚ §S¢è ÜGU¢ñH
ÜUè Ú¢ïà¢Ýè }¢ï´ ²ã¢æ }¢¢ñÁ¢êÎ Á¢é}H¢ “v²¢ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢G §Ý ÐÚ §G¼¢Ï¢ Ýãè´ çÜU²¢
Á¢¢»x¢¢ ?” Ï¢ÎH ÜUÚ ²êæ ÜUÚ çÎ²¢ ãñ “v²¢ ²ïã ãGÁ¢GÚ¢¼ çÜGU²¢}¢¼ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè
ã¢ñHÝ¢çÜU²¢æ Ýãè´ Îï¶ḯx¢ï” v²êæçÜU §S¢ ÜU¢ }¢zGãê}¢ ÜéUÀ Ý¢}¢éÝ¢çS¢Ï¢ ‰¢¢ J (§GçË}¢Ä²¢)
¥G¼G¢ S¢éH}¢è I Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ¥x¢Ú ¥¢x¢ Á¢H¢
Îè Á¢¢» ¥¢ñÚ ÜUã¢ Á¢¢» çÜU Á¢¢ï ¥¢Î}¢è ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï §S¢ }¢ï´ Ç¢H
Îïx¢¢ ±¢ïã ã}¢ïà¢¢ ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï }¢éÛ¢ï ÇÚ ãñ çÜU
}¢æñ ¥¢x¢ ¼ÜU ÐãéæÓ¢Ýï S¢ï ÐãHï ãè wG¢éà¢è ÜUè ±Á¢ã S¢ï }¢Ú Á¢¢ªæx¢¢ J
¼¢ï }¢é¥G¢}¢H¢ »ï §‹S¢¢Ý ! ±¢ÜïGU§üG Ï¢ÇG¢ S¢wG¼ ãñ Á¢ñS¢¢ çÜU ¼ê
Ýï ÜUã¢ ãñ Ï¢çËÜU ±¢ïã ¼ïÚï ±ã}¢¢ï x¢é}¢¢Ý S¢ï |¢è Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ S¢wG¼
¥¢ñÚ ¥GÁ¢Gè}¢ ãñ HïçÜUÝ ²ïã »ÜU »ïS¢¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ãñ Á¢¢ï ¼vGÎèÚ }¢ï´
¥Á¢GH S¢ï Ý¢çÈGUÁ¢G ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ¥¢ñÚ x¢G¢çHÏ¢ Á¢¢ÝÝï ±¢Hï ÜUè ¼ÎÏ¢èÚ
Ýï §S¢ ÜU¢ï Á¢¢Úè çÜU²¢ ãñ, ¼¢ï ¥Ï¢ Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï §S¢ ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü
Ó¢¢Ú¢ Ýãè´ çÜU ±¢ïã wG¢éÎ¢ ¼¥G¢H¢ ÜUè §¼G¢¥G¼(1) ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜUè ÚSS¢è ÜU¢ï ã}¢ïà¢¢ ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ¥¢ñÚ Á¢G¢Úè S¢ï
‰¢¢}¢ï çÈUÚ }¢é}¢çÜUÝ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÐÚ ÚãGì}¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ
¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï ©S¢ ÐÚ ÚãGì}¢ ÜUÚï J
Ï¢¢ÜGUè Úã¢ ¼ïÚ¢ ²ïã ÜUãÝ¢ çÜU ²ïã S¢Ï¢ ÜéUÀ v²êæ ãñ ? ¼¢ï ²ïã
»ÜU »ïS¢¢ ÜUH¢}¢ ãñ çÜU Á¢¢ï ¼ïÚè ¥GÁ¢Gè}¢ x¢GzGH¼ ÐÚ ÎH¢H¼ ÜUÚ¼¢
ãñ Ï¢çËÜU ÎéLS¼ ²ïã ‰¢¢ çÜU ¼ê ÜUã¼¢ çÜU Á¢¢ï ÜéUÀ Ï¢‹Î¢ Ó¢¢ã¼¢ ãñ,
©S¢ ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ïæ §S¢ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ v²¢ ãñ ! v²¢ ¼éÛ¢ï }¢¢’Hê}¢ ãñ
çÜU ²ïã ÜU}¢Á¢G¢ïÚ Ï¢‹Î¢ v²¢ Ó¢¢ã¼¢ ãñ ? §S¢ ÜU¢ ÜU}¢¼Ú }¢é¼G¢HÏ¢¢ Î¢ï
Ó¢èÁ¢Gï´ ãñ´ : ÐãHè ²ïã çÜU Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢Ý¢ï´ }¢ï´ S¢H¢}¢¼ Úãï ¥¢ñÚ ÎêS¢Úè
²ïã çÜU Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢Ý¢ï´ }¢ï´ Ï¢¢Îà¢¢ãè ÜUÚï J ¥Ï¢ Îé‹²¢ ÜUè S¢H¢}¢¼è ¼¢ï
§S¢ ¼GÚãG ãñ çÜU Îé‹²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ¥¢ÈGU¼ï´ ¥¢ñÚ ©S¢ çÈGU¼Ýï ¥¢ñÚ
x¢GzGH¼ ÜïU ÐÎïü §S¢ ¼GÚãG ÜïU ãñ´ çÜU §S¢ S¢ï }¢H¢§ÜU» }¢éÜGUÚüÏ¢èÝ |¢è
Ýãè´ Ï¢Ó¢ S¢ÜïU ²ÜGUèÝÝ ¼ê Ýï ã¢M¼ ¥¢ñÚ }¢¢M¼ ÜU¢ ±¢çÜGU¥G¢ S¢éÝ¢
1...²ã¢æ ¼Á¢ü}¢ï }¢ï´ HzGÁ¢G “xG¢H
é ¢}¢è” ‰¢¢, S¢çÄ²Îè ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼
à¢¢ã §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý R Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï §S¢ HzGÁ¢G ÜïU
§çS¼’}¢¢H S¢ï }¢‹¥G ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J (ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢, 24/691) ¥¢ñÚ HzGÁ¢G “xG¢H é ¢}¢è”
xG¢H
é ¢}¢ ãè S¢ï Ï¢Ý¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ §S¢ï ãGÁ¢GÈUG ÜUÚ ÜïU “§¼G¢¥G¼” ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
ã¢ïx¢¢ J ²ã¢æ ¼ÜU Ï¢²¢Ý çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÜU Á¢Ï¢ Ï¢‹Îï ÜUè MãG ÜU¢ï
¥¢S}¢¢Ý ÐÚ Hï Á¢¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï ¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ÜïU çÈGUçÚà¼ï ¼¥GÁÁ¢éÏ¢
S¢ï ÜUã¼ï ãñ´ çÜU ²ïã §S¢ Îé‹²¢ S¢ï çÜUS¢ ¼GÚãG Ï¢Ó¢ ÜUÚ ¥¢ x¢²¢ Á¢ã¢æ
ã}¢¢Úï Ï¢ïã¼ÚèÝ çÈGUçÚà¼ï |¢è ¼Ï¢¢ã ã¢ï x¢», ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ¥ÐÝè
ã¢ñHÝ¢çÜU²¢ï´ ¥¢ñÚ S¢çwG¼²¢ï´ }¢ï´ §S¢ ¼GÚãG ÜUè ãñ çÜU çÁ¢S¢ S¢ï ¥ç}Ï¢²¢
¥¢ñÚ LS¢êH ( ) |¢è Ó¢è¶G ©Æï :
}¢éÛ¢ï Ï¢Ó¢¢ Hï }¢éÛ¢ï Ï¢Ó¢¢ Hï, }¢ñæ
¼éÛ¢ S¢ï çS¢ÈüGU ¥ÐÝè Á¢¢Ý ÜUè ¥}¢¢Ý Ó¢¢ã¼¢ ãêæ J
²ã¢æ ¼ÜU Ï¢²¢Ý çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÜU ¥x¢Ú çÜUS¢è ¥¢Î}¢è ÜïU
Ð¢S¢ S¢œ¢Ú ÝçÏ¢²¢ï´ ( ) ÜïU ¥G}¢H |¢è ã¢ï´ ¼¢ï ±¢ïã |¢è ²ïãè
S¢}¢Û¢ïx¢¢ çÜU ÝÁ¢¢¼ }¢éçàÜUH ãñ J(1) çÈUÚ Á¢¢ï ¥¢Î}¢è Ó¢¢ãï çÜU §Ý
çÈGU¼Ý¢ï´ S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Úãï ¼¢ï ©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ±¢ïã §SH¢}¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï
ã}¢Ú¢ã Hï ÜUÚ çÝÜUHï S¢H¢}¢¼è ÜïU S¢¢‰¢ Ó¢H¢ Á¢¢»x¢¢ ©S¢ï ÜU¢ï§ü
}¢éS¢èÏ¢¼ Ý ÐãéæÓ¢ïx¢è ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU ã¢ñHÝ¢ÜU }¢Ý¢çÁ¢GÚ S¢ï Ï¢Ó¢
ÜUÚ Á¢‹Ý¼ }¢ï´ S¢H¢}¢¼è ÜïU S¢¢‰¢ Î¢ç¶GH ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ©S¢ï ÜU¢ï§ü
¼vHèÈGU Ýãè´ ÐãéæÓ¢ïx¢è J ¥Ï¢ S¢¢ïÓ¢ çÜU ²ïã }¢¢’}¢êHè ÜU¢}¢ ãñ ?
¥¢ñÚ Ï¢¢ÜGUè Úãè ãéGÜêU}¢¼ ¥¢ñÚ ÜUÚ¢}¢¼ ¼¢ï ãéGÜêU}¢¼ ²ïã ãñ çÜU
§‹S¢¢Ý ÜU¢ ¼S¢LüÈGU ¥¢ñÚ }¢çà¢Ä²¼ Ý¢çÈGUÁ¢G ã¢ï ¥¢ñÚ ²ïã ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´
Îé‹²¢ }¢ï´ ¼¢ï wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢ ÜïU Î¢ïS¼¢ï´ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU Ï¢Úx¢éÁ¢GèÎ¢
H¢ïx¢¢ï´, ©S¢ ÜUè ¼vGÎèÚ ÐÚ Ú¢Á¢Gè ÚãÝï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï ãñ çÜU Á¢æx¢H
¥¢ñÚ S¢}¢‹ÎÚ ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ©Ý ÜïU çH²ï »ÜU ãè ÜGUÎ}¢ ãñ, ¥¢ñÚ Ð‰‰¢Ú
¥¢ñÚ §æüÅï´ ©Ý ÜïU çH²ï S¢¢ïÝ¢ ãñ´, ¥¢ñÚ çÁ¢‹Ý ¥¢ñÚ §‹S¢¢Ý ¥¢ñÚ Ó¢çÚ‹Îï
¥¢ñÚ ÐÚ‹Îï ©Ý ÜïU ¼¢Ï¢ï¥G ãñ´, ±¢ïã Á¢¢ï ÜéUÀ |¢è Ó¢¢ã¼ï ãñ´ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ
v²êæçÜU ±¢ïã ±¢ïãè Ó¢¢ã¼ï ãñ´ Á¢¢ï ¥ËH¢ã Ó¢¢ãï, ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥ËH¢ã

Ó¢¢ãï ±¢ïã ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, ²ïã H¢ïx¢ çÜUS¢è }¢wGHêÜUG S¢ï Ýãè´ ÇÚ¼ï ¥¢ñÚ §Ý
S¢ï ¼}¢¢}¢ }¢wGHêÜUG ÇÚ¼è ãñ J ²ïã ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çS¢±¢ çÜUS¢è
ÜUè xG¢éH¢}¢è Ýãè´ ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ ÜU¢§Ý¢¼ ÜUè ãÚ Ó¢èÁ¢G §Ý ÜUè xG¢éH¢}¢è
ÜUÚ¼è ãñ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ÜïU Ï¢¢Îà¢¢ã¢ḯ ÜU¢ï §S¢ LyÏ¢ï ÜU¢ ©Gà¢Úï ¥Gà¢èÚ(1) |¢è
ÜUã¢æ ÝS¢èÏ¢ ãñ Ï¢çËÜU ±¢ïã Ï¢ãé¼ ‰¢¢ïÇïG ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ Á¢GHèH ãñ́ J
Ï¢¢ÜGUè Úãè ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè Ï¢¢Îà¢¢ãè ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : Á¢Ï¢ ¼ê ±ã¢æ Îï¶ïx¢¢ ¼¢ï »ÜU Ï¢ÇG¢ }¢éËÜU ¥¢ñÚ Ýï’}¢¼ï´
Îï¶ïx¢¢ J(2)
¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ï ÚÏÏ¢éH §GÁGÁ¢G¼ }¢éËÜïU ÜUÏ¢èÚ ÈGUÚ}¢¢»æ ©S¢ ÜUè
¥GÁ¢G}¢¼ ÜU¢ ¥‹Î¢Á¢G¢ ÜUÚ¢ï, ¥¢ñÚ ²ïã ¼¢ï ¼ê Á¢¢Ý¼¢ ãñ çÜU Îé‹²¢ S¢¢Úè
ÜUè S¢¢Úè ‰¢¢ïÇGè ãñ, ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè §çÏ¼Î¢ S¢ï Hï ÜUÚ §ç‹¼ã¢ ¼ÜU S¢¢Úè
©G}¢í |¢è Ï¢ãé¼ ‰¢¢ïÇGè ãñ ¥¢ñÚ ã}¢ }¢ï´ S¢ï çÜUS¢è »ÜU ¥¢Î}¢è ÜU¢ çãGSS¢¢
§S¢ ‰¢¢ïÇGï }¢ï´ S¢ï ‰¢¢ïÇG¢ ãñ ¥¢ñÚ çÈUÚ |¢è ã}¢ }¢ï´ S¢ï Ï¢¢’Á¢G ¥¢Î}¢è §S¢
ÜU¢ï ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ¥ÐÝ¢ }¢¢H ¥¢ñÚ Á¢¢Ý ÜéUGÚÏ¢¢Ý ÜUÚ Îï¼ï
ãñ´ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ §S¢ ÜU¢ï ‰¢¢ïÇGï S¢ï ‰¢¢ïÇG¢ ãG¢çS¢H ÜUÚ
Hï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ çÈUÚ §S¢ ÜUè }¢ég¼ |¢è ‰¢¢ïÇGè ãñ, ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ©S¢ï ãG¢çS¢H
ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï H¢ïx¢ ©S¢ ÜU¢ï }¢¢’ÁG¢êÚ S¢}¢Û¢¼ï ãñ´ Ï¢çËÜU ©S¢ ÐÚ ÚàÜU
ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ ©S¢ Ýï §S¢ ÜïU ãG¢çS¢H ÜUÚÝï }¢ï´ ¥ÐÝè Á¢¢Ý
¥¢ñÚ }¢¢H ÜU¢ï ¶GÓ¢ü çÜU²¢ ãñ ©S¢ ÜU¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ýãè´ S¢}¢Û¢¼¢, Á¢ñS¢¢
çÜU §}¢Ú©H ÜñG S¢ Ýï ÜUã¢ :
1.....çÝã¢²¼ ÜU}¢ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼ê §{Ú ÝÁ¢GÚ ©Æ¢» »ÜU Ó¢ñÝ Îï¶ï
¥¢ñÚ Ï¢ÇGè S¢Ë¼GÝ¼ J
¼Á¢ü}¢¢ : (1) }¢ïÚï S¢¢‰¢è Ýï Á¢Ï¢ ¥ÐÝï S¢¢}¢Ýï ÈU¢ÅÜU ÜU¢ï Îï¶¢ ¼¢ï
Ú¢ïÝï Hx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ²ÜGUèÝ ÜUÚ çH²¢ çÜU ã}¢ ÜGñ S¢Ú S¢ï }¢éH¢ÜGU¢¼
ÜUÚÝï ±¢Hï ãñ´ J
(2) ¼¢ï }¢ñ´ Ýï ©S¢ S¢ï ÜUã¢ : ¼ïÚè ¥¢æ¶ï´ Ý Ú¢ï»æ, ã}¢ Ï¢¢Îà¢¢ã S¢ï ãGèH¢
ÜUÚ ÜïU Î¢ñH¼ ãG¢çS¢H ÜUÚï´x¢ï ²¢ }¢Ú Á¢¢»æx¢ï ¼¢ï Îé‹²¢ ã}¢ï´ }¢¢’ÁG¢êÚ
S¢}¢Û¢ïx¢è J
çÈUÚ ©S¢ ¥¢Î}¢è ÜU¢ v²¢ ãG¢H ã¢ïx¢¢ Á¢¢ï ã}¢ïà¢¢ ÚãÝï ±¢Hè
Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè ãéGÜêU}¢¼ Ó¢¢ã¼¢ ãñ, v²¢ ±¢ïã §S¢ ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï
}¢ï´ ©Ý Î¢ï ÚÜU¥G¼¢ï´ ÜU¢ï Á¢¢ï ±¢ïã ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï ÐÉG¼¢
ãñ, ²¢ ±¢ïã Î¢ï çÎÚã}¢ Á¢¢ï ¶GÓ¢ü ÜUÚ¼¢ ãñ ²¢ Î¢ï Ú¢¼ï´ Á¢¢ï Á¢¢x¢¼¢ ãñ,
©Ý ÜU¢ï ÜU¢ÈGUè S¢}¢Û¢¼¢ ãñ ãÚçx¢Á¢G ãÚçx¢Á¢G Ýãè´ Ï¢çËÜU ¥x¢Ú ©S¢ ÜïU
Ð¢S¢ »ÜU ÜUÚ¢ïÇG Ï¢ÎÝ ã¢ï´ ¥¢ñÚ ãÁ¢G¢Ú ÎÚ ãÁ¢G¢Ú Mãï´ ã¢ï´ ¥¢ñÚ ãÁ¢G¢Ú
ÎÚ ãÁ¢G¢Ú ©G}¢íïæ ã¢ï´ ¥¢ñÚ ãÚ ©G}¢í Îé‹²¢ ÜUè ©G}¢í ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ï ²¢ §S¢
S¢ï |¢è çÁ¢G²¢Î¢ ¥¢ñÚ çÈUÚ ±¢ïã §S¢ }¢vGS¢Îï ¥GÁ¢GèÁ¢G ÜïU çH²ï §Ý ¼}¢¢}¢
ÜU¢ï ¶GÓ¢ü ÜUÚ Ç¢Hï ¼¢ï |¢è ²ïã Ï¢ãé¼ ‰¢¢ïÇG¢ ãñ J ¥x¢Ú §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î
ÜU|¢è ±¢ïã ¥ÐÝï }¢vGS¢Î ÐÚ ÐãéæÓ¢ Á¢¢» ¼¢ï ²ïã ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ÈGUÁGHï ¥GÁ¢Gè}¢ ¥¢ñÚ x¢GÝè}¢¼ï Ï¢¢çÚÎ¢(1) ã¢ïx¢¢ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §G¼G¢¥G¼ ÜU¢ S¢}¢Ú¢
S¢¢ï ! »ï ç}¢SÜUèÝ ! §S¢ x¢GzGH¼ ÜUè Ýè´Î S¢ï Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ï, çÈUÚ
}¢ñ´ Ýï x¢G¢ñÚ çÜU²¢ çÜU Ï¢‹Î¢ Á¢Ï¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §¼G¢¥G¼ ÜUÚ¼¢
ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼(2) ÜU¢ï H¢çÁ¢G}¢ S¢}¢Û¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè
©G}¢í |¢Ú §S¢è Ú¢S¼ï ÐÚ Ó¢H¼¢ Úã¼¢ ãñ ¼¢ï Á¢¢ï ÜéUÀ ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜU¢ï §GÝ¢²¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ ±¢ïã Ó¢¢HèS¢ ÜUÚ¢}¢¼ï´ ¥¢ñÚ ç¶GË¥G¼´ï
ãñ́ J Ï¢èS¢ ¼¢ï §Ý }¢ï´ S¢ï Îé‹²¢ }¢ï´ ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢èS¢ §Ý }¢ï´ S¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´,
1.....¥¢S¢¢Ýè S¢ï ç}¢HÝï ±¢Hè Ýï’}¢¼ J 2.....§GÏ¢¢Î¼ J
±¢ïã Ï¢èS¢ Á¢¢ï Îé‹²¢ }¢ï´ ãñ´

ÐãHè : ²ïã ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼Ï¢¢ÚÜU ± ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜU¢
¼Á¢GçÜUÚ¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè S¢Ý¢ ÜUã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ çÜU¼Ý¢ }¢é¥GÁGÁ¢GÁ¢G
ãñ ±¢ïã Ï¢‹Î¢ çÁ¢S¢ ÜUè S¢Ý¢ ÜUã ÜUÚ ¥ËH¢ã ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ
©S¢ ÐÚ »ãGS¢¢Ý ÜUÚï´ J
¥¢ñÚ ÎêS¢Úè ²ïã ãñ çÜU ¥ËH¢ã ©S¢ï à¢éRU ÜUè
¼¢ñÈGUèÜGU ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §GÁGÁ¢G¼ ± ¥GÁ¢G}¢¼ S¢ï
(1)
Ý±¢Á¢G¼¢ ãñ(2) ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ¼ïÚï Á¢ñS¢è ¥G¢çÁ¢Á¢G }¢wGHêÜGU ¼ïÚ¢
à¢éçRU²¢ ¥Î¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¼ïÚè ¼¢’Á¢Gè}¢ ÜUÚï ¼¢ï ¼ê §S¢ ÜU¢ï ÜU¢ÈGUè
§GÁGÁ¢G¼ S¢}¢Û¢¼¢ ãñ çÈUÚ ¥x¢Ú ÐãH¢æï ¥¢ñÚ çÐÀH¢ï´ ÜU¢ }¢¢’Ï¢êÎ
»ïS¢¢ ÜUÚï ¼¢ï §S¢ ÜU¢ ¥‹Î¢Á¢G¢ ÜUÚ¢ï J
¥¢ñÚ ¼èS¢Úè ²ïã ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼
Ú¶¼ï ãñ´, ¥x¢Ú ¼ïÚï }¢ãGËHï ÜïU Ú§üS¢ ²¢ à¢ãÚ ÜïU ãG¢çÜU}¢ ÜU¢ï ¼éÛ¢ S¢ï
}¢ãGÏÏ¢¼ ã¢ï ¼¢ï ¼ê §S¢ ÐÚ ÈGUºG ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ÜU§ü }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ §S¢ S¢ï ÈUG¢§Î¢
©Æ¢»x¢¢ çÈUÚ S¢¢ïÓ¢ çÜU ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ÜñUS¢è ã¢ïx¢è !
¥¢ñÚ Ó¢¢ñ‰¢è ²ïã ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜïU ÜU¢ÚS¢¢Á¢G
ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ ©S¢ ÜïU ©}¢êÚ ÜUè ¼ÎÏ¢èÚ ÜUÚ¼ï ãñ´ J
¥¢ñÚ Ð¢æÓ¢±è´ ²ïã ãñ çÜU ©S¢ ÜïU çÚÁGÜGU ÜïU ÜUÈGUèH ã¢ï Á¢¢¼ï
ãñ´, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ çÏ¢x¢GñÚ çÜUS¢è }¢ïãGÝ¼ ¥¢ñÚ }¢à¢vGÜGU¼ ÜïU
çÚÁGÜGU ÜU¢ï ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU H¢¼ï Úã¼ï ãñ´ J
1.....²ã¢æ ¼Á¢ü}¢ï }¢ï´ ²ïã Á¢é}H¢ “©S¢ ÜUè à¢éRU x¢éÁ¢G¢Úè ÜUÚ¼ï ãñ´” ¼ãGÚèÚ ‰¢¢, Á¢¢ï
çÜU Ý¢}¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ §S¢ï “©S¢ï à¢éRU ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ” S¢ï
¼ÏÎèH ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
2.....²ã¢æ ¼Á¢ü}¢ï }¢ï´ ²ïã Á¢é}H¢ “©S¢ ÜUè ¼¢’Á¢Gè}¢ ÜUÚ¼ï ãñ´” ¼ãGÚèÚ ‰¢¢, Á¢¢ï çÜU
Ý¢}¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ §S¢ï “§GÁGÁ¢G¼ ± ¥GÁ¢G}¢¼ S¢ï Ý±¢Á¢G¼¢ ãñ” S¢ï ¼ÏÎèH ÜUÚ
çÎ²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
¥¢ñÚ ÀÅè ²ïã ãñ çÜU ±¢ïã ©S¢ ÜU¢ }¢ÎÎx¢¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
©S¢ ÜïU ãÚ Îéà}¢Ý ÜU¢ï ¥¢ñÚ ãÚ Ï¢éÚ¢§ü ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï ©S¢
S¢ï Ú¢ïÜU¼¢ Úã¼¢ ãñ J
S¢¢¼±è´ ²ïã ãñ çÜU ±¢ïã ©S¢ ÜU¢ ¥ÝèS¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, ±¢ïã
çÜUS¢è ãG¢H }¢ï´ |¢è ±ãGà¢¼ }¢ãGS¢êS¢ Ýãè´ ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ Ý ¼Ï¢géH ¥¢ñÚ
¼x¢GÄ²éÚ ÜU¢ ©S¢ï ¶G¢ñÈGU ã¢ï¼¢ ãñ J
¥¢Æ±è´ ÝzGS¢ ÜUè §GÁGÁ¢G¼, ©S¢ï Îé‹²¢ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ±¢H¢ï´ ÜUè
ç¶GÎ}¢¼ ÜUè çÁ¢GËH¼ Ýãè´ ÐãéÓæ ¢¼è Ï¢çËÜU ±¢ïã §S¢ ÐÚ |¢è çÚÁ¢G¢}¢‹Î Ýãè´
ã¢ï¼¢ çÜU Îé‹²¢ ÜïU Ï¢¢Îà¢¢ã ¥¢ñÚ Á¢¢çÏ¢Ú H¢ïx¢ ©S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ÜUÚḯ J
¥¢ñÚ Ý±èæ çã}}¢¼ ÜUè Ï¢éH‹Îè, ±¢ïã Îé‹²¢ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ±¢H¢ïæ
ÜUè x¢‹Îx¢è }¢ï´ ¥¢HêÎx¢è S¢ï Ï¢éH‹Î ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ¶ïH
¼}¢¢à¢¢ ¥¢ñÚ wG¢éÚ¢ÈGU¢¼ ÜUè ¼GÚÈGU ¼±ÁÁ¢¢ïã Ýãè´ ÜUÚ¼¢ J
ÎS¢±è´ çÎH ÜU¢ çx¢GÝ¢ çÜU ±¢ïã Îé‹²¢ ÜïU ãÚ x¢GÝè S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
x¢GÝè ã¢ï¼¢ ãñ J ã}¢ïà¢¢ Ð¢ÜUèÁ¢G¢ ÝzGS¢ ¥¢ñÚ ÈGUÚ¢¶G S¢èÝ¢ Úã¼¢ ãñ ©S¢ï
ÜU¢ï§ü ãG¢çÎS¢¢ Í¢Ï¢Ú¢ãÅ }¢ï´ Ýãè´ H¢¼¢ ¥¢ñÚ Ý çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÜïU x¢é}¢ ã¢ïÝï
ÜU¢ ©S¢ï çÈGURU ã¢ï¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ x²¢Úã±è´ çÎH ÜU¢ ÝêÚ ãñ, ±¢ïã ¥ÐÝï çÎH ÜïU ÝêÚ ÜïU
S¢¢‰¢ ©GHê}¢ ¥¢ñÚ ¥S¢Ú¢Ú ¥¢ñÚ çãGv}¢¼¢ḯ ÐÚ }¢éœ¢GH¥G ã¢ï¼¢ ãñ çÜU §Ý S¢ï
Ï¢¢’Á¢G ÜUè §çœ¢GH¢¥G Ï¢ÇGè }¢ég¼ ¥¢ñÚ Ï¢ÇGè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜïU S¢¢‰¢ ã¢ï¼è ãñ J
¥¢ñÚ Ï¢¢Úã±è´ à¢ãïüG S¢Îí ãñ çÜU Îé‹²¢ ÜïU }¢S¢¢§Ï¢ ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU
¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ḯ ÜUè ¥GÄ²¢çÚ²¢ḯ ¥¢ñÚ }¢vÜU¢çÚ²¢ïæ S¢ï çÎH ¼æx¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢ J
¥¢ñÚ ¼ïÚã±è´ ãñÏ¢¼ ãñ, Á¢¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çÎH¢ï´ }¢ï´ Ç¢H Îè Á¢¢¼è
ãñ çÜU S¢Ï¢ ÝïÜU ± Ï¢Î ©S¢ ÜU¢ »ãGç¼Ú¢}¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ãÚ çÈGUÚ¥G¢ñÝ
± Á¢¢çÏ¢Ú ©S¢ S¢ï ¶G¢ñÈGU ¶¢¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ Ó¢¢ñÎã±è´ çÎH¢ï´ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ãñ, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
©S¢ ÜïU çH²ï çÎH¢ï´ }¢ï´ }¢ãGÏÏ¢¼ ÐñÎ¢ ÜUÚ Îï¼ï ãñ´ çÜU ¼}¢¢}¢ çÎH ©S¢
ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ÐÚ }¢Á¢Ï¢êÚ ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ H¢ïx¢ ©S¢ ÜUè
¼¢’Á¢Gè}¢ ÐÚ Ï¢ï §çwG¼²¢Ú ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ J
¥¢ñÚ Ð‹ÎÚã±è´ Ï¢ÚÜU¼ï ¥G¢}}¢¢ ãñ Á¢¢ï ©S¢ ÜïU ÜUH¢}¢ ¥¢ñÚ
ÝzGS¢ ²¢ ÈïGU’H ²¢ ÜUÐÇGï ²¢ }¢ÜU¢Ý x¢GÚÁ¢G ãÚ Ó¢èÁ¢G }¢ï´ ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢¼è
ãñ J ²ã¢æ ¼ÜU çÜU H¢ïx¢ ©S¢ ç}¢^è ÜU¢ï }¢é¼Ï¢ÚüÜU S¢}¢Û¢¼ï ãñ´ Á¢¢ï ©S¢
ÜïU Ð¢©æ ÜïU ÝèÓ¢ï ¥¢ Ó¢éÜUè ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ Á¢x¢ã ÜU¢ï Á¢ã¢æ ±¢ïã çÜUS¢è çÎÝ
Ï¢ñÆ¢ ã¢ï, ¥¢ñÚ ©S¢ §‹S¢¢Ý S¢ï çÁ¢S¢ Ýï ©S¢ ÜU¢ï Îï¶¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU
S¢¢‰¢ ÜéUÀ S¢¢ïãGÏ¢¼ Ú¶è ã¢ï J
¥¢ñÚ S¢¢ïHã±è´ Á¢æx¢H¢ï´ ¥¢ñÚ S¢}¢‹ÎÚ¢ï´ x¢GÚÁ¢G S¢¢Úè Á¢G}¢èÝ ÜUè
¼S¶GèÚ(1) ãñ, ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥x¢Ú ±¢ïã Ó¢¢ãï ¼¢ï ã±¢ }¢ḯ ©Ç¼¢ ãñ, Ð¢Ýè
ÐÚ Ó¢H¼¢ ãñ, ²¢ S¢¢Úè Á¢G}¢èÝ ÜU¢ï »ÜU Í¢ÇGè }¢ï´ ¼ñG ÜUÚ Hï¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ S¢œ¢Úã±è´ ãñG±¢Ý¢¼ ÜUè ¼S¶GèÚ ãñ, wG±¢ã ÎçÚ‹Îï ã¢ï´
²¢ ±ãGà¢è Á¢¢Ý±Ú ²¢ ãà¢Ú¢¼éH ¥Á¢üG(2) ±x¢GñÚ¢ çÈUÚ ±ãGà¢è Á¢¢Ý±Ú
©S¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ Ú¶¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ÎçÚ‹Îï ©S¢ï Ó¢¢Å¼ï ãñ´ J
¥¢ñÚ ¥n¢Úã±è´ Á¢G}¢èÝ ÜïU ¶GÁ¢G¢Ý¢ï´ ÜUè ç}¢çËÜUÄ²¼ ãñ, ±¢ïã
Á¢Ï¢ |¢è §Ú¢Î¢ ÜUÚ ÜïU Á¢G}¢èÝ ÐÚ ã¢‰¢ Ú¶¼¢ ãñ, ¼¢ï ©S¢ï ¶GÁ¢G¢Ýï ç}¢H
Á¢¢¼ï ãñ´ Á¢Ï¢ ¥ÐÝï Ð¢©æ Á¢G}¢èÝ ÐÚ }¢¢Ú¼¢ ãñ ¼¢ï Á¢GMÚ¼ ÜïU ±vG¼
Ð¢Ýè ÜïU Ó¢à}¢ï ©Ï¢HÝï Hx¢¼ï ãñ´, ±¢ïã Á¢ã¢æ |¢è ©¼Ú¼¢ ãñ ¥x¢Ú ©S¢
ÜU¢ §Ú¢Î¢ ã¢ï ¼¢ï ©S¢ï ¶¢Ý¢ ç}¢H Á¢¢¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ ©‹ÝèS¢±è´ ¥ËH¢ã ÚÏÏ¢éH §GÁGÁ¢G¼ ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ
çÜGU²¢Î¼ ¥¢ñÚ ±Á¢¢ã¼ ãñ, }¢wGHêÜGU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã
1.....ÈGUÚ}¢¢æ Ï¢ÚÎ¢Ú ã¢ïÝ¢ J 2.....ÜUèÇGï }¢ÜU¢ïÇGï J
}¢ḯ ©S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ÜUÚ ÜïU ±S¢èH¢ ÉêæÇ¼è ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
S¢ï ©S¢ ÜUè ±Á¢¢ã¼ ¥¢ñÚ Ï¢ÚÜU¼ S¢ï H¢ïx¢ ãG¢Á¢¼ï´ ¼GHÏ¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ J
¥¢ñÚ Ï¢èS¢±è´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Á¢Ý¢Ï¢ }¢ï´ Îé¥G¢ ÜUè
ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ ãñ, ±¢ïã ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï Á¢¢ï ÜéUÀ |¢è }¢¢æx¢¼¢ ãñ
©S¢ ÜU¢ï Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÜUS¢è ÜUè çS¢ÈGU¢çÚà¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜUè
çS¢ÈGU¢çÚà¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼è ãñ, ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï ÜGUS¢}¢
Îï¼¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã çÁ¢S¢ ¼GÚãG |¢è Ó¢¢ãï ©S¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ÜU¢ï ÐêÚ¢ ÜUÚ Îï¼¢
ãñ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü §Ý }¢ï´ S¢ï Ðã¢ÇG ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ ÜUÚï ¼¢ï
±¢ïã ¥ÐÝè Á¢x¢ã S¢ï ãÅ Á¢¢¼¢ ãñ, ±¢ïã Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï S¢é±¢H ÜUÚÝï ÜU¢
}¢¢ïãG¼¢Á¢ Ýãè´, ¥x¢Ú ©S¢ ÜïU çÎH }¢ï´ çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÜU¢ ¶G²¢H ¥¢
Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ã¢‰¢ S¢ï §à¢¢Ú¢ ÜUÚÝï
ÜU¢ |¢è }¢¢ïãG¼¢Á¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢ J ²ïã ÜUÚ¢}¢¼ ¼¢ï Îé‹²¢ }¢ḯ ãñ́
±¢ïã Ï¢èS¢ Á¢¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ḯ ãñ́
§vÜUèS¢±è´ ²ïã ãñ çÜU ¥Ã±HÝ ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
©S¢ ÐÚ }¢¢ñ¼ ÜUè S¢ÜUÚ¢¼ ÜU¢ï ¥¢S¢¢Ý ÜUÚ Îï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ²ïã ±¢ïã Ó¢èÁ¢G
ãñ çÜU çÁ¢S¢ S¢ï ¥ç}Ï¢²¢ ÜïU çÎH |¢è ÇÚ¼ï ãñ´ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU
§‹ã¢ï´ Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï S¢é±¢H çÜU²¢ çÜU S¢ÜUÚ¢¼ï }¢¢ñ¼ ÜU¢ï
§Ý ÐÚ ¥¢S¢¢Ý ÜUÚï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU §Ý }¢ï´ S¢ï Ï¢¢’Á¢G ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU }¢¢ñ¼
§S¢ S¢ï |¢è çÁ¢G²¢Î¢ wG¢éà¢x¢±¢Ú ã¢ï¼è ãñ, Á¢ñS¢ï Œ²¢S¢ï ¥¢Î}¢è ÜU¢ï S¢¢ÈGU
Ð¢Ýè ÐèÝï ÜU¢ï ç}¢H Á¢¢», ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
±¢ïã H¢ïx¢ çÜU ©Ý ÜU¢ï çÈGUçÚà¼ï ÈGU¢ñ¼
ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ±¢ïã Ð¢ÜU ã¢ï¼ï ãñ´ J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ±¢ïã çÁ¢Ý ÜUè Á¢¢Ý çÝÜU¢H¼ï ãñ´ çÈGUçÚà¼ï S¢é‰¢Úï
ÐÝ }¢ï´ J
¥¢ñÚ Ï¢¢§üS¢±è´ §ü}¢¢Ý ¥¢ñÚ }¢¢’çÚÈGU¼ ÐÚ S¢¢çÏ¢¼ ÜGUÎ}¢è ãñ
¥¢ñÚ ²ïã ±¢ïã Ó¢èÁ¢G ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ §ç‹¼ã¢§ü ¶G¢ñÈGU ¥¢ñÚ Í¢Ï¢Ú¢ãÅ ãñ ¥¢ñÚ
§S¢ ÐÚ ÐêÚè Ï¢ï S¢Ï¢íè ¥¢ñÚ Ú¢ïÝ¢ ãñ, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥ËH¢ã §ü}¢¢Ý Î¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ÜGU¢ñHï
S¢¢çÏ¢¼ ÜUè ±Á¢ã S¢ï Îé‹²¢ ÜUè
çÁ¢G‹Îx¢è ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ S¢¢çÏ¢¼
ÜGUÎ}¢ Ú¶¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ ¼ï§üS¢±è´ çÈGUçÚà¼ï ¥¢ñÚ wG¢éàÏ¢ê ¥¢ñÚ çÏ¢à¢¢Ú¼ ¥¢ñÚ
çÚÁ¢G¢}¢‹Îè ¥¢ñÚ ¥}¢¢Ý ÜU¢ ÐãéÓæ ¢Ý¢ ãñ, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
²ïã çÜU Ý ¶G¢ñÈGU ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ Ý x¢G}¢
¶¢¥¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ Á¢‹Ý¼ ÜUè çÏ¢à¢¢Ú¼
ãG¢çS¢H ÜUÚ¢ï çÜU çÁ¢S¢ ÜU¢ ¼é}¢ ±¢’Î¢
çÜU²ï Á¢¢¼ï ‰¢ï J
¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¥¢ç²‹Î¢ ã¢ñHÝ¢çÜU²¢ï´ S¢ï ¶G¢ñÈGU Ýãè´
¶¢¼¢, ¥¢ñÚ Îé‹²¢ }¢ï´ Á¢¢ï ÜéUÀ À¢ïÇG x¢²¢ ãñ §S¢ ÜU¢ ©S¢ï x¢G}¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢ J
¥¢ñÚ Ó¢¢ñÏ¢èS¢±è´ Á¢‹Ý¼¢ï´ }¢ï´ ã}¢ïà¢¢ ÜUè çÚã¢§à¢ ¥¢ñÚ wG¢éÎ¢
¼¥G¢H¢ ÜU¢ Á¢±¢Úï ÚãG}¢¼(3) ãñ J
¥¢ñÚ ÐÓÓ¢èS¢±è´ Ð¢ïà¢èÎx¢è }¢ï´ ©S¢ ÜïU MãG ÜUè Á¢Ë±¼ ãñ ¥¢S}¢¢Ý
¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜïU çÈGUçÚà¼¢ï´ ÐÚ ±¢ïã §GÁÁG ¢G¼ ± »ãGç¼Ú¢}¢ S¢ï ©Æ¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU Ï¢ÎÝ ÜU¢ï Á¢G¢çãÚ }¢ï´ Á¢Ý¢Á¢Gï ÜUè ¼¢’Á¢Gè}¢ ãG¢çS¢H ã¢ï¼è ãñ ©S¢
ÐÚ Á¢Ý¢Á¢Gï ÜUè Ý}¢¢Á¢G ÜïU çH²ï H¢ïx¢¢ï´ ÜUè |¢èÇG Hx¢ Á¢¢¼è ãñ, ©S¢ ÜUè
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥ËH¢ã S¢¢çÏ¢¼ Ú¶¼¢ ãñ §ü}¢¢Ý ±¢H¢ï´ ÜU¢ï
ãGÜGU Ï¢¢¼ ÐÚ Îé‹²¢ ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : çÜU Ý ÇÚ¢ï ¥¢ñÚ Ý x¢G}¢ ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ wG¢éà¢ ã¢ï ©S¢
Á¢‹Ý¼ ÐÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ ¼é}ãï´ ±¢’Î¢ çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ‰¢¢ J
3.....²ã¢æ HzGÁ¢G “ã}¢S¢¢»x¢è” ÜU¢ï “Á¢±¢Úï ÚãG}¢¼” S¢ï Ï¢ÎH çÎ²¢ x¢²¢ ãñ J
(§GçË}¢Ä²¢)
¼Á¢ãèÁ¢G ± ¼vÈGUèÝ }¢ï´ H¢ïx¢ Á¢ËÎè ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ï Ï¢ãé¼
Ï¢ÇG¢ S¢±¢Ï¢ S¢}¢Û¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè x¢GÝè}¢¼ Á¢¢Ý¼ï ãñ´ J
¥¢ñÚ ÀÏÏ¢èS¢±è´ ÜGUÏ¢í ÜïU S¢é±¢H¢ï Á¢±¢Ï¢ ÜïU çÈGU¼Ýï S¢ï ¥}Ý
ãñ çÜU ±¢ïã §S¢ ã¢ñH S¢ï }¢é¼G}¢§Ý Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ï S¢ãGèãG Á¢±¢Ï¢ ÜU¢
§Ë¢ÜGU¢ ã¢ï¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ S¢œ¢¢§üS¢±è´ ÜGUÏ¢í ÜUè ÈGUÚ¢¶Gè ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Ú¢ïà¢Ýè ãñ ±¢ïã
Á¢‹Ý¼ ÜïU Ï¢¢x¢G¢æï }¢ï´ S¢ï »ÜU Ï¢¢x¢G }¢ï´ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ¼ÜU Úã¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ ¥n¢§üS¢±è´ ©S¢ ÜïU MãG ¥¢ñÚ Á¢¢Ý ÜU¢ }¢¢ÝêS¢ ã¢ïÝ¢ ¥¢ñÚ
}¢é¥ÁG ÁG ¢GÁ¢G ã¢ïÝ¢ ãñ, ©S¢ï S¢ÏÁ¢G ÐÚ‹Î¢ï´ ÜïU çÁ¢S}¢ }¢ï´ Ú¶ çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ, ±¢ïã
¥ÐÝï ÝïÜU |¢¢§²¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ ©Ý ÜU¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï ¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï Ï¢wGà¢¢ ãñ ©S¢ ÐÚ wG¢éà¢ Úã¼ï ãñ´ J
¥¢ñÚ ©‹¼èS¢±è´ §GÁGÁ¢G¼ ¥¢ñÚ ÜUÚ¢}¢¼ ÜïU S¢¢‰¢ ©S¢ ÜU¢ ãGàÚ
ãñ çÜU ©S¢ ÜU¢ï çHÏ¢¢S¢ï ÈGU¢ç¶GÚ¢ ¥¢ñÚ ¼¢Á¢ ÐãÝ¢²¢ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ
Ï¢éÚ¢ÜGU ÐÚ S¢é±¢Ú ã¢ïx¢¢ J
¥¢ñÚ ¼èS¢±è´ Ó¢ïãÚï ÜU¢ }¢éÝÃ±Ú ¥¢ñÚ Ú¢ïà¢Ý ã¢ïÝ¢ ãñ,
ÜU§ü Ó¢ïãÚï ©S¢ çÎÝ ¼Ú¢ï¼¢Á¢G¢ ã¢ï´x¢ï
¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜU¢ï Îï¶¼ï ã¢ï´x¢ï J
¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
ÜU§ü Ó¢ïãÚï ©S¢ çÎÝ S¢ÈïGUÎ ã¢ï´x¢ï ãæS¢¼ï
ãé±ï wG¢éà¢ J
¥¢ñÚ §ÜUœ¢èS¢±è´ çÜGU²¢}¢¼ ÜUè ã¢ñHÝ¢çÜU²¢ï´ S¢ï ¥}Ý ãñ,
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ÜéUÀ }¢éæã ©S¢ çÎÝ ¼Ú¢ï¼¢Á¢G¢ ã¢ï´x¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜU¢ï
Îï¶¼ï J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : çÜU¼Ýï }¢éæã ©S¢ çÎÝ Ú¢ïà¢Ý ã¢ï´x¢ï ãæS¢¼ï wG¢éçà¢²¢æ
}¢Ý¢¼ï J
²¢ ±¢ïã à¢wGS¢ Á¢¢ï ¥¢»x¢¢ çÜGU²¢}¢¼
ÜïU çÎÝ ¥}Ý ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ J
¥¢ñÚ Ï¢œ¢èS¢±è´ Î¢»æ ã¢‰¢ }¢ï´ Ý¢}¢» ¥¢’}¢¢H ÜU¢ ç}¢HÝ¢ ãñ,
¥¢ñÚ §Ý }¢ï´ S¢ï Ï¢¢’Á¢G ¥¢Î}¢è »ïS¢ï |¢è ã¢ï´x¢ï çÁ¢‹ãï´ çãGS¢¢Ï¢¢ï çÜU¼¢Ï¢ ÜUè
Á¢GMÚ¼ Ý ã¢ïx¢è J
¥¢ñÚ ¼ñ´¼èS¢±è´ çãGS¢¢Ï¢ ÜUè ¥¢S¢¢Ýè ãñ J
¥¢ñÚ Ó¢¢ñ́¼èS¢±è´ ÝïçÜU²¢ïæ ÜU¢ Ï¢¢ïÛ¢H ã¢ï Á¢¢Ý¢, ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G §Ý
}¢ï´ S¢ï »ïS¢ï |¢è ã¢ḯx¢ï çÁ¢Ý ÜU¢ï ±ÁGÝ ÜïU çH²ï ¶ÇG¢ Ýãè´ çÜU²¢ Á¢¢»x¢¢ J
¥¢ñÚ Ðï´¼èS¢±è´ ãG¢ñÁ¢Gï ÜU¢ñS¢Ú ÐÚ ÝÏ¢è 6 ÜïU
Ð¢S¢ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ïÝ¢ çÈUÚ ±¢ïã »ÜU ãè ÎzG¥G¢ çÐ²ïx¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î
çÈUÚ ÜU|¢è Œ²¢S¢¢ Ý ã¢ïx¢¢ J
Àœ¢èS¢±è´ ÐéH çS¢Ú¢¼G S¢ï x¢éÁ¢GÚ Á¢¢Ý¢ ¥¢ñÚ ¥¢x¢ S¢ï ÝÁ¢¢¼
Ð¢ Á¢¢Ý¢, ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ï¢¢’Á¢G ©Ý }¢ï´ S¢ï ©S¢ ÜUè ¥¢±¢Á¢G ¼ÜU Ý
S¢éÝï´x¢ï, ¥¢ñÚ ±¢ïã »ïS¢è Ýï’}¢¼¢ï´ }¢ï´ ã}¢ïà¢¢ Úãï´x¢ï çÁ¢Ý ÜU¢ï ±¢ïã Ó¢¢ãï´x¢ï
¥¢ñÚ ©Ý ÜïU çH²ï ¥¢x¢ Ï¢éÛ¢ Á¢¢»x¢è J
¥¢ñÚ S¢ñ´¼èS¢±è´ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU }¢ñÎ¢Ý }¢ï´ à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUÚÝ¢ Á¢ñS¢ï
çÜU ¥ç}Ï¢²¢ ¥¢ñÚ ÚS¢êH ( ) à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUÚï´x¢ï J
¥¢ñÚ ¥ÇG¼èS¢±è´ Á¢‹Ý¼ }¢ïæ ã}¢ïà¢¢ ÜU¢ }¢éËÜU J
¥¢ñÚ ©‹¼¢HèS¢±è´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè
çÚÁ¢G¢}¢‹Îè J
¥¢ñÚ Ó¢¢HèS¢±è´ ¥ËH¢ã ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ ÜUè
}¢éH¢ÜGU¢¼ çÏ¢H¢ ÜñUÈGU Á¢¢ï çÜU ÐãH¢ïæ ¥¢ñÚ çÐÀH¢ï´ ÜU¢ }¢¢’Ï¢êÎï
Ï¢ÚãGÜGU ãñ J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ²¢ Á¢¢ï çÜGU²¢}¢¼ }¢ï´ ¥}¢¢Ý S¢ï ¥¢»x¢¢ J

çÈUÚ }¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ çÜU }¢ñ´ Ýï §Ý ÜU¢ï ¥ÐÝï ÈGUã}¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï
}¢ÏHx¢Gï §GË}¢(1) ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU à¢é}¢¢Ú çÜU²¢ ãñ, ¥x¢Ó¢ïü }¢ïÚ¢ §GË}¢
çÝã¢²¼ Ý¢çÜGUS¢ ¥¢ñÚ ÜGU¢çS¢Ú ãñ, ¥¢ñÚ çÈUÚ §S¢ ÐÚ }¢Á¢GèÎ ²ïã ãñ çÜU
}¢ñ´ Ýï §Ý ÜU¢ï çÝã¢²¼ }¢éwG¼S¢Ú çÁ¢GRU çÜU²¢ ãñ ¥¢ñÚ §Ý ÜU¢ï ©S¢êHÝ
¥¢ñÚ §Á¢}¢¢HÝ çÁ¢GRU ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú }¢ñ´ §Ý }¢ï´ S¢ï Ï¢¢’Á¢G
ÜUè ¼zGS¢èH Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼¢ ¼¢ï ²ïã çÜU¼¢Ï¢ §S¢ ÜUè }¢é¼ãGç}}¢H Ý ã¢ï
S¢ÜU¼è ! v²¢ ¼ê x¢G¢ñÚ Ýãè´ ÜUÚ¼¢ çÜU }¢ñ´ Ýï ã}¢ïà¢¢ ÜïU }¢éËÜU ÜU¢ï »ÜU
ãè ç¶GË¥G¼ à¢é}¢¢Ú çÜU²¢ ãñ J ¥x¢Ú }¢ñ´ §S¢ ÜU¢ï ¼zGS¢èH S¢ï Ï¢²¢Ý
ÜUÚ¼¢ ¼¢ï ²ïãè Ó¢¢HèS¢ ç¶GË¥G¼¢ï´ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï Á¢¢¼è J Á¢ñS¢ï ãGêÚ ÜU¢
ÝêÚ ¥¢ñÚ }¢ãGËH¢¼ ¥¢ñÚ çHÏ¢¢S¢ ±x¢GñÚ¢ ÜUè ¼zGS¢èH çÈUÚ §Ý }¢ï´ S¢ï
ãÚ »ÜU »ïS¢è ¼zGS¢èH ÐÚ }¢éà¼ç}¢H ãñ çÁ¢Ý ÜU¢ï x¢GñÏ¢ ¥¢ñÚ ãG¢çÁ¢GÚ ÜU¢
Á¢¢ÝÝï ±¢H¢ ãè Á¢¢Ý¼¢ ãñ çÜU çÁ¢S¢ Ýï §Ý ÜU¢ï ÐñÎ¢ çÜU²¢ ãñ ¥¢ñÚ §Ý
ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ ¥¢ñÚ ã}¢ï´ §Ý ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è ¼±vGÜGU¢ï¥G
ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ Á¢Ï¢ çÜU wG¢éÎ¢±‹Îï ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
ÜU¢ï§ü ¥¢Î}¢è Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ Á¢¢ï ©Ý ÜïU
çH²ï ¥¢æ¶¢ï´ ÜUè Æ‹ÇÜU S¢ï Ð¢ïà¢èÎ¢
Ú¶¢ x¢²¢ ãñ J
¥¢ñÚ çÈUÚ ÚS¢êHéËH¢ã 6 ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
(3)
çÜU ©S¢ }¢ï´ ±¢ïã Ó¢èÁ¢G´ï ÐñÎ¢ ÜUè x¢§ü ãñ´ Á¢¢ï Ý çÜUS¢è ¥¢æ¶ Ýï Îï¶èæ ¥¢ñÚ Ý
çÜUS¢è ÜU¢Ý Ýï S¢éÝè´ ¥¢ñÚ Ý çÜUS¢è §‹S¢¢Ý ÜïU çÎH ÐÚ ©Ý ÜU¢ x¢éÁ¢GÚ ãé±¢ J
1.....§GË}¢ ÜUè §ç‹¼ã¢ J
2.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý
: ¼¢ï çÜUS¢è Á¢è ÜU¢ï Ýãè´ }¢¢’Hê}¢ Á¢¢ï ¥¢æ¶ ÜUè
Æ‹ÇÜU ©Ý ÜïU çH²ï ÀéÐ¢ Ú¶è ãñ J
3
¥¢ñÚ }¢éÈGUçSS¢ÚèÝ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU §S¢ ÜGU¢ñH S¢ï
}¢é¼¥GçËHÜGU ÜUã¼ï ãñ´ :
çÜU §S¢ S¢ï ÐãHï S¢}¢‹ÎÚ ¶Gy}¢
ã¢ï Á¢¢»æ çÜU }¢ïÚï ÚÏ¢ ÜïU ÜUçH}¢¢¼
¶Gy}¢ ã¢ï´ J
çÜU ²ïã ±¢ïã ÜUçH}¢¢¼ ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
¥ãHï Á¢‹Ý¼ ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ HéyGÈGU ¥¢ñÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ýè ÜUãïx¢¢ ¥¢ñÚ
çÁ¢S¢ ÜUè ²ïã ÜñUçÈGUÄ²¼ ã¢ï ¼¢ï ã}¢ ©S¢ ÜïU ãÁ¢G¢Ú ÎÚ ãÁ¢G¢Ú çãGSS¢ï ÜU¢ï
|¢è v²êæÜUÚ ÐãéæÓ¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ çÜU ã}¢ §‹S¢¢Ý ãñ´ ²¢ ©S¢ ÜïU §GË}¢ ÜU¢ï
}¢wGHêÜGU v²êæ ÜUÚ Í¢ïÚ S¢ÜU¼è ãñ ?
ãÚçx¢Á¢G Ýãè´ Ï¢çËÜU çã}}¢¼ï´ Á¢±¢Ï¢ Îï Á¢¢¼è ãñ´ ¥¢ñÚ ©GÜGUêH
§Ý ÜU¢ï S¢}¢Û¢Ýï S¢ï ÜGU¢çS¢Ú ãñ´ ¥¢ñÚ ãGÜGU ²ïã ãñ çÜU §S¢è ¼GÚãG ã¢ïÝ¢
Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ ±¢ïã x¢G¢çHÏ¢ Á¢¢ÝÝï ±¢Hï ÜUè ©S¢ ÜïU ÈGUÁGHï ¥GÁ¢Gè}¢ ÜïU
¼ÜGU¢Á¢Gï ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ÜGUÎè}¢ S¢¶G¢±¼ ÜïU }¢é±¢çÈGUÜGU »ÜU
¥G¼G¢ ãñ, ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ! §S¢ }¢¼GHêÏ¢ï ¥GÁ¢Gè}¢ ÜïU çH²ï ¥G}¢H ÜUÚÝï
±¢H¢ï´ ÜU¢ï ¥G}¢H ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï
¥ÐÝè ÜU¢ïçà¢à¢ ¶GÓ¢ü ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ Á¢¢ÝÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ²ïã
S¢Ï¢ ÜéUÀ ©S¢ Ó¢èÁ¢G ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ çÝã¢²¼ ÜGUHèH ãñ çÁ¢S¢ ÜïU
±¢ïã }¢¢ïãG¼¢Á¢ ãñ´ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ ±¢ïã ©S¢ S¢ï S¢é±¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
çÁ¢S¢ ÜU¢ï }¢¢æx¢Ýï ÜïU çH²ï ±¢ïã ÎS¼ï S¢é±¢H ÎÚ¢Á¢G ÜUÚ¼ï ãñ´ J
}¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU Ï¢‹Îï ÜïU çH²ï Ó¢¢Ú Ó¢èÁ¢Gï´ çÝã¢²¼
Á¢GMÚè ãñ´ : {1} §GË}¢ {2} ¥G}¢H {3} §wGH¢S¢ ¥¢ñÚ {4} ¶G¢ñÈGU J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï Á¢GMÚ S¢}¢‹ÎÚ w¢Gy}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚï ÚÏ¢
ÜUè Ï¢¢¼ï´ ¶Gy}¢ Ý ã¢ï´x¢è J
ÐãHè ÜïU S¢¢‰¢ ±¢ïã Ú¢S¼ï ÜU¢ï }¢¢’Hê}¢ ÜUÚïx¢¢ ±ÚÝ¢ ±¢ïã »ÜU
¥‹{¢ ãñ, çÈUÚ §Ý ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ¥G}¢H ÜUÚïx¢¢ ±ÚÝ¢ ±¢ïã Ú¢ïÜU çÎ²¢
Á¢¢»x¢¢ çÈUÚ ¥G}¢H ÜU¢ï ¶G¢çHS¢ ÜUÚïx¢¢ ±ÚÝ¢ ±¢ïã ÝévGS¢¢Ý ©Æ¢»x¢¢,
çÈUÚ ±¢ïã ã}¢ïà¢¢ ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï ÇÚ¼¢ Úãïx¢¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ±¢ïã ¥}¢¢Ý
ãG¢çS¢H ÜUÚ Hï ±ÚÝ¢ ±¢ïã {¢ïÜïU }¢ï´ ÐÇG¢ ãé±¢ ãñ J
ÁG¢é‹ÝêÝ ç}¢SÚè (I) Ýï çÏ¢ËÜéUH S¢Ó¢ ÜUã¢ çÜU
¼}¢¢}¢ }¢wGHêÜGU }¢éÎ¢ü ãñ çS¢±¢ ©GH}¢¢ k ÜïU ¥¢ñÚ ©GH}¢¢ S¢¢ï»
ãé±ï ãñ´ }¢¢çS¢±¢» ¥G}¢H ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜïU ¥¢ñÚ ¥G}¢H ÜUÚÝï ±¢Hï S¢Ï¢ {¢ïÜUï
}¢ï´ ãñ´ }¢x¢Ú }¢éçwGHS¢ H¢ïx¢ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ }¢éçwGHS¢ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGï ¶G¼ÚG ï ÐÚ ãñ´ J
}¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ Ó¢¢Ú ¥¢Îç}¢²¢ïæ S¢ï §ç‹¼ã¢§ü ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ ãñ : »ÜU
±¢ïã ¥GvGH}¢‹Î Á¢¢ï ¥G¢çH}¢ Ý ã¢ï v²¢ ±¢ïã §Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼
ÜU¢ »ãç¼}¢¢}¢ Ýãè´ ÜUÚ¼¢ Á¢¢ï ¥¢ç²‹Î¢ Ðïà¢ Ý ¥¢Ýï ±¢Hè ãñ´ ? v²¢
±¢ïã §Ý Ó¢èÁ¢G¢ḯ ÜU¢ï }¢¢’Hê}¢ Ýãè´ ÜUÚ¼¢ çÁ¢Ý ÜU¢ï ±¢ïã }¢¢ñ¼ ÜïU Ï¢¢’Î
Îï¶Ýï ±¢H¢ ãñ, §S¢ ÜU¢ï ÎH¢§H ¥¢ñÚ §GÏ¢í¼¢ḯ ¥¢ñÚ §Ý ¥¢²¼¢ḯ ÜïU S¢éÝÝï
¥¢ñÚ §Ý ¶G²¢H¢¼ S¢ï çÎH ÜUè Ï¢ï ÜGUÚ¢Úè ¥¢ñÚ ÝzGS¢ ÜïU ¼S¢Ã±éÚ¢¼ S¢ï
§Ý ÜU¢ï }¢¢’Hê}¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ :
v²¢ ±¢ïã Á¢G}¢èÝ¢ï´ ¥¢ñÚ ¥¢S}¢¢Ý¢ï´
ÜUè Ï¢¢Îà¢¢ãè ¥¢ñ Ú Á¢¢ï Ó¢èÁ¢G ï ´
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÐñÎ¢ ÜUè ãñ´
©Ý }¢ï´ x¢G¢ñÚ Ýãè´ ÜUÚ¼ï J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : v²¢ §‹ã¢ï´ Ýï çÝx¢¢ã Ý ÜUè ¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ
Á¢G}¢èÝ ÜUè S¢Ë¼GÝ¼ }¢ï´ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Á¢¢ï Ó¢èÁ¢G ¥ËH¢ã Ýï Ï¢Ý¢§ü J
v²¢ ²ïã H¢ïx¢ ¶G²¢H Ýãè´ ÜUÚ¼ï
çÜU ±¢ïã Ï¢ÇGï çÎÝ ÜïU çH²ï ©Æ¢»
Á¢¢»æx¢ï J
¥¢ñÚ ÎêS¢Úè ©S¢ ¥G¢çH}¢ S¢ï Á¢¢ï ¥ÐÝï §GË}¢ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU
¥G}¢H Ýãè´ ÜUÚ¼¢ v²¢ ±¢ïã ²ÜGUèÝè ¼G¢ñÚ ÐÚ Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ çÜU ©S¢
ÜïU S¢¢}¢Ýï Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè ã¢ñHÝ¢çÜU²¢æ(2) ¥¢ñÚ }¢éçàÜUH Í¢¢çÅ²¢æ ãñ´
¥¢ñÚ ²ïãè Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè ¶GÏ¢Ú ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ¼é}¢ }¢éæã ÈïUÚ¼ï ã¢ï J ¼èS¢Úï ©S¢
¥G¢ç}¢H S¢ï Á¢¢ï }¢éçwGHS¢ Ý ã¢ï, v²¢ ±¢ïã ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU §S¢
ÜGU¢ñH ÐÚ x¢G¢ñÚ Ýãè´ ÜUÚ¼¢ ?
Á¢¢ï ¥¢Î}¢è ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè }¢éH¢ÜGU¢¼
ÜUè ©}}¢èÎ Ú¶¼¢ ã¢ï ©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU
ÝïÜU ¥G}¢H ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè
§GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ çÜUS¢è ÜU¢ï à¢ÚèÜU Ý ÜUÚï J
Ó¢¢ñ‰¢ï ©S¢ }¢éçwGHS¢ S¢ï Á¢¢ï ÇÚÝï ±¢H¢ Ý ã¢ï v²¢ ±¢ïã
¥ËH¢ã ÜïU §S¢ }¢é¥¢G }¢Hï ÜUè ¼GÚÈGU x¢G¢ñÚ Ýãè´ ÜUÚ¼¢ Á¢¢ï ±¢ïã
¥ÐÝï ¥çSÈGU²¢ ¥¢ñÚ ¥¢ñçH²¢ (k) ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¶G¢çÎ}¢¢ḯ(4)
S¢ï ÜUÚ¼¢ ãñ Á¢¢ï çÜU ©S¢ ÜïU ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè }¢wGHêÜGU ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý
±¢çS¢¼G¢ ãñ´ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ±¢ïã ¥ÐÝè S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢é¥GÁGÁ¢GÁ¢G
}¢wGHêÜGU ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : v²¢ §Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï x¢é}¢¢Ý Ýãè´ çÜU §‹ãï´ ©ÆÝ¢
ãñ »ÜU ¥GÁ¢G}¢¼ ±¢Hï çÎÝ ÜïU çH²ï J
2.....²ã¢æ HzGÁ¢G “ã¢ñHÝ¢çÜU²¢ï´” ‰¢¢, ²ïã çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ãñ v²æêçÜU Á¢é}Hï
ÜïU ÚÏ¼G ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï ÎéLS¼ HzGÁ¢G “ã¢ñHÝ¢çÜU²¢æ” ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï ‰¢¢ çHã¢Á¢G¢
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï çÁ¢S¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ S¢ï ç}¢HÝï ÜUè ©}}¢èÎ ã¢ï
©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè Ï¢‹Îx¢è }¢ï´ çÜUS¢è ÜU¢ï à¢ÚèÜU
Ý ÜUÚï J
4.....§GÏ¢¢Î¼ x¢éÁ¢G¢Ú¢ï´ J
¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ±ãGè ÜUè x¢§ü ¼ïÚè ¼GÚÈGU
¥¢ñÚ ©Ý H¢ïx¢¢ï´ Ü è ¼GÚÈGU Á¢¢ï ¼éÛ¢ S¢ï
ÐãHï ‰¢ï J
¥¢ñÚ §S¢è ¼GÚãG ÜUè ¥¢ñÚ |¢è ¥¢²¢¼ J ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ï¢²¢Ý
çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÜU ÚS¢êHéËH¢ã 6 ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
}¢éÛ¢ï “S¢êÚ» ãêÎ” ¥¢ñÚ §S¢ Á¢ñS¢è S¢êÚ¼¢ï´ Ýï Ï¢éI¢G ÜUÚ çÎ²¢ J(2)
çÈUÚ çÜGUSS¢¢ }¢éw¼G S¢Ú §Ý ÜUè ¼zGS¢èH ±¢ïã ãñ Á¢¢ï ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ
Ýï ¥ÐÝè çÜU¼¢Ï¢ï ¥GÁ¢GèÁ¢G ÜUè Ó¢¢Ú ¥¢²¼¢ï´ }¢ï´ Ï¢²¢Ý ÜUÚ Îè ãñ,
v²¢ ¼é}¢ Ýï ¶G²¢H ÜUÚ Ú¶¢ ãñ çÜU
ã}¢ Ýï ¼é}¢ ÜU¢ï Ï¢ï }¢vGS¢Î ÐñÎ¢ çÜU²¢
¥¢ñÚ ¼é}¢ ã}¢¢Úè ¼GÚÈGU Ýãè´ H¢ñÅ¢»
Á¢¢¥¢ïx¢ï ?
çÈUÚ ¥ËH¢ã Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Ó¢¢çã²ï çÜU ãÚ ¥¢Î}¢è ©S¢ ÐÚ x¢G¢ñÚ
ÜUÚï Á¢¢ï ©S¢ Ýï ÜUH ÜïU çH²ï |¢ïÁ¢¢ ãñ ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã S¢ï ÇÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã
¼é}ã¢Úï ¥G}¢H¢ï´ S¢ï ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ãñ J
1.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ±ãGè ÜUè x¢§ü ¼é}ã¢Úè ¼GÚÈGU ¥¢ñÚ
¼é}¢ S¢ï ¥x¢H¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU J
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï v²¢ ²ïã S¢}¢Û¢¼ï ã¢ï çÜU ã}¢ Ýï ¼é}ãï´ Ï¢ïÜU¢Ú
Ï¢Ý¢²¢ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ ã}¢¢Úè ¼GÚÈGU çÈUÚÝ¢ Ýãè´ ?
4.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ãÚ Á¢¢Ý Îï¶ï çÜU ÜUH ÜïU çH²ï v²¢
¥¢x¢ï |¢ïÁ¢¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã S¢ï ÇÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ÜU¢ï ¼é}ã¢Úï ÜU¢}¢¢ï´ ÜUè
¶GÏ¢Ú ãñ J
çÈUÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
çÁ¢Ý H¢ïx¢¢ï´ Ýï ã}¢¢Úï }¢é¼¥GçËHÜGU
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè ã}¢ Á¢GMÚ ©Ý ÜïU çH²ï
¥ÐÝè Ú¢ãï´ ¶¢ïH Îï´x¢ï J
çÈUÚ §Ý ¼}¢¢}¢ Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ï »ÜU Á¢¢}¢ï¥G ¥¢²¼ }¢ï´ Ï¢²¢Ý ÜUÚ
çÎ²¢ ãñ, ¥¢ñÚ ±¢ïã S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ S¢ÓÓ¢¢ ÜGU¢§H(2) ãñ,
§Úà¢¢Îï Ï¢¢Úè ¼¥G¢H¢ ãñ :
Á¢¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚïx¢¢ ±¢ïã ¥ÐÝè
Á¢¢Ý ÜïU çH²ï ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚïx¢¢ Ï¢ïà¢ÜU
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼}¢¢}¢ ¥G¢H}¢ S¢ï
Ï¢ïçÝ²¢Á¢G ãñ J
¥¢ñÚ ã}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï ¥ÐÝï ÜGUÎ}¢ ÜUè Hx¢GçÁ¢Gà¢
¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÜGUH}¢ ÜUè ãÚ Ï¢ï Ú¢ã Ú±è S¢ï }¢é¥G¢ÈGUè ¼GHÏ¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
©Ý ¼}¢¢}¢ ¥vG±¢H S¢ï }¢x¢GçÈGUÚ¼ ÜïU }¢é¼}¢‹Ýè ãñ´ Á¢¢ï ã}¢¢Úï ¥¢’}¢¢H
ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU Ý ã¢ï´, ¥¢ñÚ ãÚ ©S¢ Ó¢èÁ¢G S¢ï }¢x¢GçÈGUÚ¼ ÜïU ¼G¢çHÏ¢ ãñ´
çÁ¢S¢ ÜU¢ ã}¢ Ýï Î¢’±¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ï ÎèÝï §H¢ãè ÜïU §GË}¢ ÜUè
ãñGçS¢Ä²¼ S¢ï Á¢G¢çãÚ çÜU²¢ ãG¢H¢æçÜU §S¢ }¢ï´ Ï¢ãé¼ S¢è ÜU¢ï¼¢çã²¢æ ãñ´
¥¢ñÚ ã}¢ §S¢ S¢ï ãÚ ©S¢ ¶G²¢H S¢ï }¢x¢GçÈGUÚ¼ ÜïU ¼G¢çHÏ¢ ãñ´ çÁ¢S¢ Ýï
ã}¢ ÜU¢ï ¼S¢‹Ý¢ï¥(4) G ÐÚ ¼Ä²¢Ú çÜU²¢ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ ã}¢ Ýï ¥ÐÝè
1...¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ çÁ¢‹ã¢ï´ Ýï ã}¢¢Úè Ú¢ã }¢ï´ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè Á¢GMÚ
ã}¢ ©‹ãï´ ¥ÐÝï Ú¢S¼ï çÎ¶¢ Îï´x¢ï J 2.....ÜUH¢}¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢H¢ J
3.....¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥ËH¢ã ÜUè Ú¢ã }¢ḯ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚï ¼¢ï
¥ÐÝï ãè |¢Hï ÜU¢ï ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼¢ ãñ Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã Ï¢ï ÐÚ±¢ã ãñ S¢¢Úï Á¢ã¢Ý S¢ï J
4.....Ï¢Ý¢±Åè ÐÝ J
çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ §‹ÎÚ¢Á¢ çÜU²¢ ²¢ ãÚ ©S¢ ÜUH¢}¢ S¢ï çÁ¢S¢ ÜU¢ï ã}¢ Ýï
ÝÁG}¢ çÜU²¢, ²¢ ãÚ ©S¢ §GË}¢ S¢ï çÁ¢S¢ ÜU¢ ã}¢ Ýï ÝzG¥G çÎ²¢ ¥¢ñÚ
ã}¢ ©S¢ S¢ï S¢é±¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU ±¢ïã ã}¢ï´ ¥¢ñÚ »ï |¢¢§²¢ï´ ÜUè
Á¢}¢¢¥G¼ ! ¼é}ãï´ |¢è ã}¢¢Úï §GË}¢ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ¥G}¢H ÜUÚÝï ÜUè
¼¢ñÈGUèÜGU ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» ¥¢ñÚ ã}¢ ¶G¢çHS¢ ©S¢ ÜUè çÚÁ¢G¢ }¢‹Îè Ó¢¢ãï´
¥¢ñÚ S¢é±¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU ±¢ïã §S¢ §GË}¢ ÜU¢ï ã}¢ ÐÚ ±Ï¢¢H Ý
Ï¢Ý¢» ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ÝïçÜU²¢ï´ ÜïU ¼Ú¢ÁG¢ê }¢ï´ Ú¶ï Á¢Ï¢ çÜU ã}¢¢Úï
¥G¢’}¢¢H ã}¢¢Úè ¼GÚÈGU H¢ñÅ¢» Á¢¢»æ, ²ÜGUèÝÝ ±¢ïã Ï¢ÇG¢ Á¢±¢Î(1)
çÝã¢²¼ ÜUÚ}¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢H¢ ãñ J
à¢ñ¶G 5 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ²ïãè ±¢ïã ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ ã}¢
Ýï ÜGUSÎ çÜU²¢ ‰¢¢ çÜU ©GvGÏ¢¢ ÜïU ¼GÚèÜïGU ÜïU S¢éHêÜU ÜUè ÜñUçÈGUÄ²¼ ÜUè
à¢ãüG }¢ï´ çÁ¢GRU ÜUÚï´x¢ï ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï ¥ÐÝï }¢vGS¢Î ÜU¢ï ÐêÚ¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ
¼}¢¢}¢ ¼¢’ÚèÈïGæ ©S¢ ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï ãñ´ çÜU çÁ¢S¢ ÜïU »ãGS¢¢Ý S¢ï
ÝïçÜU²¢æ ÐêÚè ã¢ï¼è ãñ´ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜïU ÈGUÁGH S¢ï Ï¢ÚÜU¢¼ ÜU¢ ÝéÁG¢êH ã¢ï¼¢
ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥ÐÝè Ï¢ïã¼ÚèÝ }¢wGHêÜGU ÐÚ ãÚ ãG¢H
}¢ï´ ÚãG}¢¼ï´ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢» çÁ¢S¢ Ýï }¢¢’Ï¢êÎï ãGÜGUèÜGUè ÜUè ¼GÚÈGU Î¢’±¼
Îè ²¢’Ýè ãéGÁG¢êÚ S¢çÄ²Îï ¥G¢H}¢ ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ ¥ãG}¢Îï }¢éÁ¢¼Ï¢¢
}¢éãG}}¢Î }¢éS¼GÈGU¢ (6) ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜUè ¥¢H ÐÚ
Ð¢ÜUèÁ¢G¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÚÜU¼ ±¢Hè S¢H¢}¢¼è Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢» J
1...²ã¢æ HzGÁ¢G “S¢¶Gè” ¼ãGÚèÚ ‰¢¢, çÁ¢S¢ï HzGÁ¢G “Á¢±¢Î” S¢ï Ï¢ÎH çÎ²¢ ãñ
v²êæçÜU Ï¢¢Úè ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï HzGÁ¢Gï “S¢¶Gè” §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï ÜU¢ï ÈGU¼¢±¢
ÚÁ¢Gç±Ä²¢ çÁ¢ËÎ 27 S¢ÈGUãG¢ 165 ÐÚ }¢‹¥G çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J (§GçË}¢Ä²¢)
“}¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §çG Ë}¢Ä²¢”

ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï Ðïà¢ÜUÎ¢ü ÜGU¢çÏ¢Hï }¢é¼¢G H¥G¢ ÜéU¼éÏ¢
{à¢¢ï’Ï¢» ÜéU¼éÏ¢ï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ }
(1) ÜUÚ‹¨è ÝæïÅ ÜïU àæÚ§Gü ¥ãGÜUæ}ææ„ :
(¥H çÜUzGHéH ÈGUÜGUèçãH ÈGU¢çã}¢ ÈGUè çÜGUÚ¼G¢çS¢gÚ¢çã}¢) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 199)
(2) ç±Hæ²„ ÜUæ ¥æ¨æÝ ÚæS„æ („¨Ã±éÚï àæñ¶)G
(¥H ²æÜGUçê „„éH ±æç¨„Gã) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 60)
(3) §ü}ææÝ ÜUè Ðã™æÝ (ãGæçàæ²æ „}ãèÎï §ü}ææÝ) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 74)
(4) }æ¥Gæàæè „ÚvGÜUG è ÜUæ Úæ…G
(ãGæçàæ²æ ± „àæÚèãG „ÎÏæèÚï ÈGUHæãGæï Ý…æ„ ± §SHæãG) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 41)
(5) àæÚè¥G„ ± „GÚèÜGU„
(}æÜGUæHéH ©G-ÚÈGUæ¥ çÏæ §’…Gæç…G àæÚ-§G ± ©G-H}ææ¥) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 57)
(6) ¨éÏæê„ï çãHæH ÜïU „GÚèÜïUG („GLé çÜGU §SÏææç„ çãHæH) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 63)
(7) ¥æ’Hæ ãG…ÚG „ ¨ï ¨é±æH …±æÏæ
(§ÁGãæçÚH ãGçvGÜUG H …Hè) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 100)
(8) §GüÎÝñ }æï¢ xæHï ç}æHÝæ ÜñU¨æ ?
(ç±àææãGHé …èÎ ÈGUè „ãGHèçH }æé¥æG çÝ-ÜGUç„H §GüÎ) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 55)
(9) Úæãï ¶GÎé æ }æï¢ ¶G™ü ÜUÚÝï ÜïU ÈGU…Gæ§H
(ÚçgH ÜUãGìç„G ±H ±Ïææ¥ çÏæ Îæ’±ç„H …èÚæçÝ ± }æé±æ¨æç„H ÈéUGÜGUÚæ¥) (ÜéUH
¨ÈGUãGæ„ : 40)
(10) ±æçHÎñÝ, …Gæ… ñ Ýñ ¥æñÚ ¥¨æç„…Gæ ÜïU ãGÜé UG Üê UG
(¥H ãGÜé UG Üê UG çH „G<ãGH ©GÜUG Üê UG ) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 125)
(11) ÈGU…Gæ§Hï Îé¥æG (¥ãG¨ ì ÝéH ç±¥Gæ¥ çH ¥æÎæçÏægé¥æG ¥ }æ¥G àæãüG …GH
ñ H
é
}æég¥Gæ çH ¥ãG¨ ì çÝH ç±¥Gæ¥) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 326)
{à¢¢»¥G ã¢ïÝï ±¢Hè ¥GÚÏ¢è ÜéU¼éÏ¢}
¥…G : §}ææ}æï ¥ãHï ¨é‹Ý„ }æé…çgÎï ÎèÝæï ç}æËH„
}ææñHæÝæ ¥ãG}æÎ Ú…Gæ ¶GæÝ
(12) çÜUzGHH
é ÈGUÜGUèçãH ÈGUæçã}æ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 74)
(13) „}ãèÎéH §ü}ææÝ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 77)
(14) ¥H §…æ…Gæ„éH }æ„èÝã (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 62)
(15) §ÜGUæ-}æ„éH çÜGU²æ}æã (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 60)
(16) ¥H ÈGUÁGHH
é }ææñãÏæè (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 46)
(17) ¥ÁHH »’Hæ}æ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 70)
(18) ¥ÁG…}G æ…G}æ„éH ÜGU}æçÚÄ²ã (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 93)
(19,20,21) …çgH }¢é}¼¢Ú ¥GHæ ÚçgH }æéã„G æÚ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 713, 677, 570)
{à¢¢ï’Ï¢» §SH¢ãGè ÜéU¼éÏ¢}
(22) ¶GæÈñ UïG wGæÎé æ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 160)
(23) §ÝçÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 200)
(24) ¼æx¢ ÎS¼è ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 33)
(25) çÈGURïU }æÎèÝæ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 164)
(26) §}æç„ãGæÝ ÜUè „Ä²æÚè ÜñU¨ï ÜUÚï¢ ? (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 32)
(27) Ý}ææ…G }æï¢ HévG}¢æ ÜïU }æ¨æ§H (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 39)
(28) …‹Ý„ ÜUè Îæï ™æçÏæ²æ¢ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 152)
(29) ÜUæ}²æÏæ ©S„æ…G ÜUæñÝ ? (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 43)
(30) çÝ¨æÏæï }æÎÝè ÜGUæçÈGUHæ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 196)
(31) ÜU¢}²¢Ï¢ ¼G¢çHÏ¢ï §GË}¢ ÜU¢ñÝ ? (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : ¼vGÚèÏ¢Ý 63)
(32) ÈGUñ …GæÝï »ãG²ì æ©H ©GH}ê æ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 325)
(33) }¢éçzG¼²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 96)
(34) ãGÜGU ± Ïææç„GH ÜUæ ÈGUÜGüU (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 50)
(35) „ãGÜGUèÜGUæ„ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 142)
(36) ¥Ú-Ïæ§GüÝï ãG-ÝçÈGUÄ²ã (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 112)
(37) ¥Gœ¢G¢Úè çÁ¢‹Ý ÜU¢ xG¢éSHï }¢çÄ²¼ (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 24)
(38) „GHæÜGU ÜïU ¥æ¨æÝ }æ¨æ§H (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 30)
(39) „æñÏææ ÜUè çÚ±æ²æ„ ± çãGÜUæ²æ„ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 132)
(40) ÜGUÏ¢í ¶éH x¢§ü (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 48)
(41) ¥æÎæÏæï }æé<àæÎï ÜUæç}æH (}æéÜU}}æH Ðæ¢™ çãGS¨ï) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 275)
(42) Åè ±è ¥æñÚ }æê±è (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 32)
(43 „æ 49) ÈGU„æ±æ ¥ãHï ¨é‹Ý„ (¨æ„ çãGS¨ï)
(50) ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý ÜUè Ó¢éÇGñH (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 24)
(51) x¢G¢ñS¢ï Ð¢ÜU ÜïU ãG¢H¢¼ (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ :106)
(52) ¼¥G¢LÈïGU ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 100)
(53) ÚãÝé}¢¢» Á¢Î±H Ï¢Ú¢» }¢ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 255)
(54) Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè Á¢ïH¶G¢Ý¢ Á¢¢¼ }¢ḯ ç¶GÎ}¢¢¼ (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 24)
(55) }¢ÎÝè ÜU¢}¢¢ï´ ÜUè ¼vGS¢è}¢ (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 68)
(56) Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè }¢ÎÝè Ï¢ã¢Úï´ (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 220)
(57) ¼<Ï¢Ä²¼ï ¥±H¢Î (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 187)
(58) ¥¢²¢¼ï ÜéUGÚ¥¢Ýè ÜïU ¥‹±¢Ú (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 62)
(59) ¥ãG¢ÎèS¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU¢ ÜïU ¥‹±¢Ú (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 66)
(60) ÈGñUÁ¢G¢Ýï Ó¢ãìH ¥ãG¢ÎèS¢ (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 120)
(61) Ï¢Î x¢é}¢¢Ýè (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 57)
{à¢¢ï’Ï¢» ¼Ú¢çÁ¢}¢ï ÜéU¼éÏ¢}
(62) …‹Ý„ }æï¢ Hï …æÝï ±æHï ¥æ’}ææH
(¥H }¢éyÁ¢LÚ¢üÏ¢ïãG ÈGUè S¢±¢çÏ¢H ¥G-}¢çHSS¢¢Hïã)G (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 743)
(63) à¢¢ãÚ¢ãï ¥¢ñçH²¢ (ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÚÈGUèÝ) (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 36)
(64) ãGéSÝï ¥wGH¢ÜGU (}¢ÜU¢çÚ}¢éH ¥wGH¢ÜGU)(ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 74)
(65) Ú¢ãï §GË}¢ (¼¢’Hè}¢éH }¢é-¼¥GçËH}¢ ¼GÚèÜéUœG ¢¥GËHé}¢) (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 102)
(66) Ï¢ïÅï ÜU¢ï ÝS¢èãG¼ (¥Ä²éãH ±HÎ)(ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 64)
(67) ¥g¢’±ç¼ §Ë¢H çÈGURU (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 148)
(68) ¥¢æS¢ê¥¢ïæ ÜU¢ ÎçÚ²¢ (Ï¢ãGìLgé}¢ê¥)G (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 300)
(69) ÝïçÜU²¢ï´ ÜUè Á¢Á¢G¢»æ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè S¢Á¢G¢»æ (ÜéUÚG ¼ü H
é ©G²Ýê ) (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 136)
(70) ©G²êÝéH çãGÜU¢²¢¼ (}¢é¼Á¢ü}¢) (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 412)
{à¢¢ï’Ï¢» ÎS¢èü ÜéU¼éÏ¢}
(71) „æ’ÚèÈGUæ„ï ÝãGçì ±Ä²ã (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 45)
(72) çÜU„æÏæéH ¥GÜUG æ§Î (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 64)
(73) ÝéÁãG „é‹Ý…GÚ àæãïGü ÝwGÏæ„éH çÈGURU (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 175)
(74) ¥Ú-Ïæ§GüçÝÝ Ý-±ç±Ä²ã (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 121)
(75) çÝ¨æÏæéœ¢Á±èÎ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 79)
(76) xæéHÎS„» ¥GÜUG æ§Îæï ¥æ’}ææH (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 180)
(77) ±ÜGU¢-²ç¼‹ÝãGì± ÈGUè à¢ãGïü çãÎ¢-²¼é‹ÝãGì±
(78) S¢ÈGüU Ï¢ã¢§ü }¢é¼Á¢ü}¢ }¢¥G ãG¢çà¢²¢ S¢ÈGüU Ï¢Ý¢§ü
{à¢¢ï’Ï¢» ¼w¢GÚèÁ¢}
(79) ¥G…æ§ÏæéH ÜéUÚG ¥æÝ }æ¥G xæGÚæ§ÏæéH ÜéUÚG ¥æÝ (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 422)
(80) Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 679)
(81) Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, ç…ËÎ ¥Ã±H (çãGSS¢¢ : 1 „ï 6)
(82) Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, ç…ËÎ Îé±é}¢ (çãGSS¢¢ : 7 „ï 13)
(83) Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, ç…ËÎ ç„±é}¢ (çãGSS¢¢ : 14 „ï 20)
(84) §SH¢}¢è ç…G‹Îx¢è (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 170)
(85) ¥¢§üÝ» çÜGU²¢}¢¼ (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 108)
(86) ©}}¢ã¢¼éH }¢é¥ç}¢ÝèÝ (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 59)
(87) S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ ÜU¢ §GàÜGïU ÚS¢êH (ÜéUH S¢ÈGUãG¢¼ : 274)
{à¢¢ï’Ï¢» ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼}
(88) „ÚÜU¢Ú ÜU¢ Ðñx¢G¢}¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜïU Ý¢}¢ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 49)
(89) }¢éÜUG g„ ¼ãGÚèÚ¢¼ ÜïU ¥ÎÏ¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ïæ „é±¢H …±¢Ï¢ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 48)
(90) §SH¢ãG ÜU¢ Ú¢…G (}¢ÎÝè ™ñÝH ÜUè Ï¢ã¢Úïæ çãGS„» Îé±}é ¢) (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(91) 25 çRUS™ñÝ ÜGñUçÎ²¢ïæ ¥¢ñÚ Ð¢ÎÚè ÜU¢ ÜGUÏ¢êHï §SH¢}¢ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 33)
(92) Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè …ïH¶G¢Ý¢ …¢¼ }¢ïæ ç¶GÎ}¢¢¼ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 24)
(93) ±éÁ¢G ê ÜïU Ï¢¢Úï }¢ïæ ±S±„ï ¥¢ñÚ §Ý ÜU¢ §GH¢… (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 48)
(94) ¼…GçÜUÚ» ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼ çÜGUS¼G ç„±é}¢ („é‹Ý¼ï çÝÜUG¢ã)(ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 86)
(95) ¥¢Î¢Ï¢ï }¢é<à¢Îï ÜU¢ç}¢H (}¢éÜU}}¢H Ð¢æ™ çãGS„ï) (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 275)
(96) Ï¢éH‹Î ¥¢±¢…G „ï ç…GRU ÜUÚÝï }¢ïæ çãGÜU}¢¼ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 48)
(97) ÜGUÏ¢í ¶éH x¢§ü (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ :48)
(98) Ð¢Ýè ÜïU Ï¢¢Úï }¢ïæ ¥ã}¢ }¢¢’Hê}¢¢¼ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 48)
(99) x¢êæx¢¢ }¢éÏ¢çËHx¢G (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 55)
(100) Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè }¢ÎÝè Ï¢ã¢Úïæ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 220)
(101) x¢é}¢ à¢éÎ¢ ÎéËã¢ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 33)
(102) }¢ñæ Ýï }¢ÎÝè Ï¢éÜüUG ¥G v²êæ ÐãÝ¢ ? (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 33)
(103) ç…‹Ý¢ïæ ÜUè Îé‹²¢ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(104) ¼…GçÜUÚ» ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼ çÜGUS¼G Îé±é}¢ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 48)
(105) x¢G¢çÈGUH Î…Gèü (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 36)
(106) }¢é¶¢G çHÈGU¼ }¢ãGÏÏ¢¼ }¢ïæ ÜñU„ï Ï¢ÎHè ? (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 33)
(107) }¢éÎ¢ü Ï¢¢ïH ©Æ¢ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(108) ¼…GçÜUÚ» ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼ çÜGUS¼G ¥Ã±H (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 49)
(109) ÜUÈGUÝ ÜUè „H¢}¢¼è (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 33)
(110) ¼…GçÜUÚ» ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼ çÜGUS¼G ™ã¢M}¢ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 49)
(111) ™H }¢ÎèÝ¢ ÜUè „¥G¢Î¼ ç}¢H x¢§ü (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(112) Ï¢Î Ý„èÏ¢ ÎéËã¢ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(113) }¢¢’ÁG¢êÚ Ï¢Ó™è }¢éÏ¢çËHx¢G¢ ÜñU„ï Ï¢Ýè ? (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(114) Ï¢ï ÜéU„
G êÚ ÜUè }¢ÎÎ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(115) ¥Gœ¢G¢Úè ç…‹Ý ÜU¢ xG¢éSHï }¢çÄ²¼ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 24)
(116) ÝêÚ¢Ýè ™ïãÚï ±¢Hï Ï¢éÁ¢G éx¢ü (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(117) ¥¢æ¶¢ï ÜU¢ ¼¢Ú¢ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(118) ±Hè „ï çÝSÏ¢¼ ÜUè Ï¢ÚÜU¼ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(119) Ï¢¢ Ï¢ÚÜU¼ Ú¢ïÅè (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(120) §xG¢±¢ à¢éÎ¢ Ï¢Ó™¢æï ÜUè ±¢Ð„è (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(121) }¢ñæ ÝïÜU ÜñU„ï Ï¢Ý¢ ? (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(122) à¢Ú¢Ï¢è, }¢é¥çÁG…ÝG ÜñU„ï Ï¢Ý¢ ? (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(123) Ï¢Î çÜUÚÎ¢Ú ÜUè ¼¢ñÏ¢¢ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(124) wG¢éà¢ Ý„èÏ¢è ÜUè çÜUÚÝïæ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(125) Ý¢ÜU¢}¢ ¥G¢çà¢ÜGU (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(126) Ý¢Î¢Ý ¥G¢çà¢ÜGU (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(127) ãñÚ¢ï§‹™è ÜUè ¼¢ñÏ¢¢ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(128) Ý¢ñ }¢éçSH}¢ ÜUè ÎÎü|¢Úè Î¢S¼¢Ý (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(129) }¢ÎèÝï ÜU¢ }¢é„¢çÈGUÚ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(130) ¶G¢ñÈUG Ý¢ÜU Î¢æ¼¢ï ±¢H¢ Ï¢Ó™¢ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(131) çÈGUË}¢è ¥Î¢ ÜU¢Ú ÜUè ¼¢ñÏ¢¢ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(132) „¢„ Ï¢ãê }¢ïæ „éËãG ÜU¢ Ú¢…G (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 32)
(133) ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý ÜUè ™éÇïGH (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 24)
(134) ÈGñU…G¢Ýï ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼ (ÜéUH „ÈGUãG¢¼ : 101)



²¢Î Î¢à¼
(Î¢ñÚ¢Ýï }¢é¼¢G H¥G¢ …GMÚ¼Ý ¥‹ÇÚ H¢§Ý ÜUèç…²ï, §à¢¢Ú¢¼ çH¶ ÜUÚ „ÈGUãG¢
Ý}Ï¢Ú Ý¢ïÅ ÈGUÚ}¢¢ Hèç…²ï J §GË}¢ }¢ïæ ¼ÚvGÜGUè ã¢ïx¢è J)
©G‹¢±¢Ý „ÈGUãG¢ ©G‹¢±¢Ý „ÈGUãG¢


Minhaj Ul Aabideen (In Hindi)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Minhaj Ul Aabideen (In Hindi)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ

çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢

¼…ü}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ã}¢ ÐÚ §ËG }¢¢ï çãGv}¢¼ ÜïU ÎÚ±¢…Gï ¶¢ïH Îï

çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ï…G ãG„Ú¼

çÜU¼¢Ï¢ ÜïU ¶GÚèÎ¢Ú }¢é¼±Á…ïã ã¢ïæ

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 105

}¢éÜGUg}¢» çÜU¼¢Ï¢ 15 Ó¢¢ñ‰¢¢ ¥G¢§ÜGU (}¢¢Ýï¥G)

ÐãHè Í¢¢Åè : S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 142

§GË}¢ ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ï´ 36 S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 142

S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 48 S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 144

©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 2

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 3

“ÈñGUÁ¢G¢Ýï ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ” (©Îêü)

Î¢ï }¢ÎÝè ÈêUH :-

Á¢GMÚ¼Ý) ¶G¢S¢ ¶G¢S¢ }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ ¥‹ÇÚ H¢§Ý ÜUMæx¢¢

¼ÏHèx¢Gï ÜéUGÚ¥¢Ý¢ï S¢é‹Ý¼ ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ çS¢²¢S¢è

“¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢” ÜUè ¥Ã±HèÝ ¼ÚÁ¢èãG

Ú}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU 1425 çã.

ÐãHï §S¢ï ÐÉG HèçÁ¢²ï !

n §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÐÚ à¢¢ï’Ï¢» ¼wGÚèÁ¢ (¥H }¢ÎèÝ¼éH

¼¢’Hè}¢ ÜïU çH²ï S¢ÈGUÚ

à¢ñ¶Gï ÜU¢ç}¢H ÜUè Ï¢ñ¥G¼

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 13

Î¢Úï ÈGUÝ¢ S¢ï Î¢Úï Ï¢ÜGU¢ ÜU¢ S¢ÈGUÚ

à¢ñ¶G, S¢¢HïãG, Á¢G¢çãÎ, ¥GËH¢}¢¢ ¥GÏÎéH }¢çHÜU çÏ¢Ý

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 17

}¢ï´ Ý}¢ü ± ã}¢±¢Ú Á¢G}¢èÝ ÜïU ¥‹ÎÚ ãñ J ²¢’Ýè ¥Ã±HéçÁGÁ¢GRU Á¢G}¢èÝ

2 Ð‰¢ÚèHè J 3 }¢éçàÜUH¢¼ J 4 Á¢G±¢H /ÐS¼è J 5 ÐH / ç}¢ÝÅ ÜU¢

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 22

¥¢Ú¢}¢, ÜU|¢è ¼vHèÈGU ¥¢ñÚ Ï¢‹Îï ÜU¢ ÝzGS¢ ¼GÏ¢¥GÝ(1) à¢Ú¢Ú¼ ±

±¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï ãéGÁG¢êÚ, Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢Ý ÜïU S¢ÚÎ¢Ú }¢éãG}}¢ÎéÚüS¢êHéËH¢ã

¥G¢çH}¢ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ ¥G¢çÏ¢Î ÐÚ »ïS¢è ãñ Á¢ñS¢è }¢ïÚè ¥ÐÝï

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 37

Ï¢ÚS¢(3) Ú¢¼ ÜU¢ï Ý±¢çÈGUH ÐÉGÝï S¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 39

S¢Ï¢í ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU §Úà¢¢Î ã¢ï¼¢ ãñ :

¥G¢çH}¢ ÜU¢ S¢¢ïÝ¢ Á¢¢çãH ÜUè Ý}¢¢Á¢G S¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J

1 ¥ÐÝè ãè ¼¢’ÚèÈGU ÜUÚÝï J

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 46

HïçÜUÝ §Ý ¼èÝ ©GHê}¢ S¢ï §¼Ýè ç}¢ÜGUÎ¢Ú H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ

wG¢éH¢S¢¢ ²ïã ãñ çÜU çÁ¢S¢ Ó¢èÁ¢G S¢ï Á¢¢çãH Úã ÜUÚ x¢é}¢Ú¢ãè

»ï Î¢±êÎ ! §GË}¢ï Ý¢ÈïUG ¥G ãG¢çS¢H ÜUÚ, ¥¢Ð Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ :

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 52

1 ±¢ïã ©GH}¢¢ çÁ¢‹ãï´ §GË}¢ ÜïU ¥‹ÎÚ ÐéwG¼x¢è ãG¢çS¢H ãñ J

2 ¥¢’}¢¢H çH¶Ýï ±¢Hï çÈGUçÚà¼ï J

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 61

±¢çÜGU»G S¢ï Á¢G¢çãÚ ã¢ï¼è ãñ Á¢¢ï ©S¼¢Î ¥Ï¢ê §SãG¢ÜGU §SÈGUÚ¢§Ýè I

ÐS¢ »ï H¢ïx¢¢ï ! ÝzGS¢ ÜU¢ï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ Å¢ïÜU¼ï Úã¢ï, §S¢ ÜU¢

»ï ¥¢Î}¢ ! }¢ïÚ¢ Á¢±¢Úï ÚãG}¢¼ ¼ïÚï çH²ï ÜñUS¢¢ ‰¢¢ ? ¥¢Ð

±¢ïã ÇÚ Úãï ãñ´ Á¢¢ï ãÚ ±vG¼ ¼¢ñÏ¢¢ ± §çS¼x¢GÈGU¢Ú }¢ï´ }¢S¢MÈGU

}¢¢ñH¢ ! ¼ïÚ¢ |¢¢x¢¢ ãé±¢ Ï¢‹Î¢ ¼ïÚï ÎÚ ÐÚ ±¢ÐS¢ ¥¢ çx¢Ú¢ ãñ,

»ï }¢éçàÜUH¢¼ ÜU¢ï ãGH ÜUÚÝï ±¢Hï ! »ï x¢G}¢Ý¢ÜU ¥¢ñÚ ÐÚïà¢¢Ý

©S¢ï ÜéUÀ Îï Îï¼ï ãñ´ }¢x¢Ú ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 81

2 }¢ïH Á¢¢ïH J 3 ÐÚãïÁ¢G J

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 90

çÈUÚ S¢HÈïGU S¢¢çHãèÝ ( ) »ïS¢ï ¶GÚ¢Ï¢ ±vG¼ ÜïU

¼ê »ïS¢ï Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ãéGÁG¢êÚ ÜïU S¢ãG¢Ï¢¢

Á¢ã¢æ ¼ÜU ã¢ï S¢ÜïU H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ¼¥G¢LÈGU ± ±¢çÜGUçÈGUÄ²¼ ÜU}¢ Ú¶

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 94

Ðïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) 95

Á¢Ï¢ ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢ çÏ¢Ý ¥Îã}¢ I ãGÁ¢GÚ¼ï