Professional Documents
Culture Documents
.=re ud¾f.damfoaYh
10 jeks fYa‚
% h
^2015 j¾Ifha isg l%shd;aul fõ'&
YS% ,xldj
i
md,s NdIdj
.=re ud¾f.damfoaYh
10 jeks fY%aKsh
ISBN
YS% ,xldj
uqøKh
i
wOHCI ckrd,a;=udf.a mKsúvh
cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska ks¾foaY lrk ,o cd;sl uÜgfï ksmqK;d ixj¾Okh lsÍfï
uQ,sl wruqK iys; j tjlg mej;s wka;¾.;h mokï jq wOHdmkh fjkqjg j¾I wglska hq;=
pl%hlska iukaú; kj ksmqK;d mdol úIhud,dfjys m<uq wÈhr" j¾I 2007 § YS% ,xldfõ oaú;SSshsl
wOHdmk fCIa;%hg y÷kajd fok ,os'
kj úIhud,d pl%fha fojk wÈhr 2015 j¾Ifha § yh jk iy oy jk fYa%Ks i|yd y÷kajd §u l<
hq;= j ;sfí' fï i|yd m¾fhaIKj,ska wkdjrKh jq lreKq o wOHdmkh ms<sn| j wjOdkh fhduq
lrk úúO md¾Yjhkaf.a fhdackd o mokï fldg f.k úIh ks¾foaY ;d¾lSlrKh lsÍfï lsh% dj,shla
cd;sl wOHdmk wdh;kh úiska y÷kajd fokq ,eîh'
fuu ;d¾lSlrK ls%hdj,sfha § ish¨ u úIhhkaf.a ksmqK;d uÜgï" mokï uÜgfï isg Wiia
uÜgu olajd l%udkql+, j f.dv ke.Su i|yd my< isg by<g .uka lrk isria ixl,kh Ndú;
lrk ,os' úúO úIhhkays § tl u úIh lreKq kej; kej; bÈßm;aùu yels;dla wju lsÍu" jeä
nr megùïj,ska hql;
a úIh wka;¾.;hka wvq lsÍu" iy lsh
% d;aul l< yels YsIH ñ;=re úIhud,djla
ieliSu i|yd ;sria ixl,kh Ndú; lr we;'
.=re Nj;=ka i|yd mdvï ie,iqï lsÍu" b.ekaùu" ls%hdldrlï lrf.k hEu" uekSï yd we.hSï hkd
§ wxYhka i|yd wjYH jkakd jQ ud¾f.damfoaYhka ,nd§fï wruqKska fuu kj .=re ud¾f.damfoaYh
y÷kajd § we;' mx;s ldurh ;=< § jvd;a M,odhS .=rejrfhl= f,i lghq;= lsÍug fuu ud¾f.damfoaYhka
Wmldr jkq we;' isiqkaf.a ksmqK;djka j¾Okh lsÍu i|yd .=Kd;aul fhojqï yd ls%hdldrlï
f;dard .ekSug .=rejrekag wjYH ksoyi fuu.ska ,nd § ;sfí' tfuka u ks¾foaYs; mdG .%ka:j,
we;=<;a jk úIh lreKq ms<sn| j jeä nr ;eîula fuu .=re ud¾f.damfoaYj, wka;¾.; fkdfõ'
tu ksid fuu .=re ud¾f.damfoaYh jvd;a M,odhS ùug kï wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j úiska
ilid we;s wod< mdG .%ka: iu. iu.dó j Ndú; lsÍu w;HjYH fõ'
;d¾lSlrKh lrk ,o úIh ks¾foaY" kj .=re ud¾f.damfoaY yd w¨;ska ixj¾Okh lr we;s mdG
.%ka:j, uQ,sl wruqKq jkafka .=re flakaøSh wOHdmk rgdfjka isiq flakaøSh wOHdmk rgdjla yd
jvd;a ls%hdldrlï u; mokï jQ wOHdmk rgdjlg fjkiaùu u.ska jev f,dalhg wjYH jkakd jQ
ksmqK;d yd l=i,;djkaf.ka hqla; udkj iïm;la njg YsIH m%cdj ixj¾Okh lsÍuh'
fuu .=re ud¾f.damfoaYh iïmdokh lsÍfï § cd;sl wOHdmk wdh;kfha Ydia;S%h lghq;= uKav,h
o wdh;k iNdj o kka whqßka odhl;ajh ,nd ÿka ish¨ u iïm;aodhlhka yd wksl=;a md¾Yjhkaf.a
buy;a lemùu we.ehSug o fuh wjia:djla lr .kq leue;af;ñ'
wOHlaI ckrd,a
iii
ksfhdacH wOHCI ckrd,a;=udf.a mKsúvh
2015 j¾Ifha úIhud,d m%;sixúOdkh hgf;a úfoaY yd iïNdjH NdId i|yd .=re ud¾f.damfoaY
y÷kajd§ug ,eîu b;d i;=gg lreKls' j¾;udkfha §" cd;Hka;rh iy f.da,ShlrKh ;=< úfoaY
NdId i|yd ysñ jkafka iqúfYaI jeo.;aluls' úúO iudc uÜgï ;=< úúO NdIdj, Ndú;h" b;d
iSñ; NdId lsysmhl mj;akd NdId;aul wêrdcHjdoh uq,skqmqgd ouhs'
j¾;udkfha §" YS% ,dxlslhka ;=< NdId bf.k .ekSu i|yd b;d úYd, b,a¨ula iy Wkkaÿjla
mj;shs' 2015 j¾Ifha § Ök" reishka iy fldßhka hk NdId o idudkH fm< úIhud,djg we;=<;a
ù we;s fyhska YsIHhkag cmka" c¾uka" m%xY" yska§" md,s" ixialD; iy wrdì hk úIhhkag wu;r
j by; NdId o ye±Ífï wjia:dj Wodjkq we;'
fuu .=re ud¾f.damfoaYh úIh ks¾foaYfha i|yka tla tla ksmqK;djka w;am;a lr .ekSu i|yd
bf.kqï b.ekaúï ls%hdj,sh ixúOdkh lr .; hq;= wdldrh ms<sn| j .=rejrhdg u. fmkaùula lr
we;' ta wkqj úIh ks¾foaYh iy .=re ud¾f.damfoaYfha i|yka Wmfoia wkqj jvd fyd| bf.kqï
b.ekaùï ls%hdj,shla ie,iqï lr .ekSfï ksoyi .=rejrhdg ysñ fõ'
fuu .=re ud¾f.damfoaYh ilia lsÍu i|yd odhl;ajh ,ndÿka ndysr iïm;a mqoa., lKavdhug o
fuu fmd; ilia lsÍfï j.lSu ±rE jHdmD;s kdhl iy ta i|yd iydh ÿka cd;sl wOHdmk
wdh;kfha ld¾h uKav,hg o udf.a ia;=;sh ysñ fõ'
iv
úIhud,d lñgqj
WmfoaYl;ajh yd wkque;sh - Ydia;S%h lghq;= uKav,h" cd;sl wOHdmk wdh;kh'
mß.Kl joka ieliqu wd¾' ta' úu,a fm%au;s,l uhd" ^md,s úIh WmfoaYl&
v
.=re ud¾f.damfoaYh mßYS,kh i|yd Wmfoia
kj wOHdmk m%;sixialrKh Tiafia ksmqK;d mdol úIhud,djla mdi,a moaO;shg y÷kajd §
we;' ta wkqj kj md,s úIh ks¾foaYh o" ksmqK;d mdolj ilia lr we;' .=re N+ñldfõ meyeÈ,s
fjkila ksmqK;d mdol wOHdmk l%ufha § isÿfõ' ksmqK;d mdol wOHdmk l%uhla wjYH jkqfha isiq
úNj;d u;=lr .ekSug iu;a WfoHda.su;a .=re N+ñldjla ks¾udKh lsßu msKsih' fuu wOHdmk l%ufha
§ oreoeßhkaf.a Ñka;k l=i,;dj fuka u mqoa., l=Y,;dj o iudc yd wdpdr úoHd;aul ixj¾Okh o
wfmaCIs; h'
fn!oaO o¾Ykh iïmq¾Kfhka u ksmqK;d mdol jQjls' tu o¾Ykh we;=<;a ;s%msglh ,shù we;s
NdIdj md,s NdIdjhs' tlS ;s%msglfhys mqoa.,hdf.a fuf,dj mrf,dj iqNisoaêhg fya;=jk foaYkd
iuqodhla we;' tajd weiqrska mdi,a isiqkaf.a Ñka;k l=Y,;d" mqoa., l=Y,;d" iudc l=Y,;d yd wdpdr
úoHd;aul l=Y,;d o f.dvke.Sfï wruqfKka mdi,a ;=< md,s NdIdj b.ekaùu l< hq;=fõ' ta
fjkqfjka ieliqKq ksmqK;d mdol úIh ks¾foaYhg wkqj fuu .=re ud¾f.damfoaYh ks¾udKh fldg
we;' tys § úIh Ndr .=re Ndj;d úiska my; i|yka lreKq flfrys wjOdkh fhduq fldg b.ekaùï
ls%hdj,sfhys fhÈh hq;= fõ'
10 fY%aKsh i|yd ksmqK;d wgla yd ta ta ksmqK;djg wod< ksmqK;d uÜgï úIh ks¾foaYfha
we;=<;a fõ' tys 1 isg 6 olajd ksmqK;d md,s NdIdj yd iïnkaO úhrK ms<sn| wjfndaOh isiqka ;=<
we;s lrjhs' 7" 8 hk ksmqK;d ;=<ska .oH moH mdG mßj¾;kh lsÍfï ksmqK;dj o" Ôú;fha úúO
wjia:dj, md,s NdIdj m%dfhda.slj Ndú; lsÍfï yelshdj o YsIHhd ;=< we;s lrhs' ks¾ÈIag .%ka: u.ska
.=rejrhd fuka u YsIHhd o ta flfrys fhduq fldg we;' mka;s ldur wOHdmkh fuka u fCIa;%
wOHdmkh o fuys § fhdod.; hq;= w;r ;dCIKsl bf.kqï b.ekaùï l%ufõoh o Ndú;hg .; hq;=h'
mka;s ldur bf.kqï ls%hdj,sh id¾:lj isÿjkafka oehs fidhd ne,Su .=rejrhdf.a m%Odk j.lSula jk
w;r tys oS ;lafiarej yd we.hSu .=rejrhdg m%fhdackj;a fõ' mdvu wdrïNfha isg wjidkh olajd
;lafiarej isÿ l< hq;= w;r yelshd fkdyelshd wkqj m%;sfmdaIKh yd bÈß fmdaIKh ,nd Èh hq;=h'
tu.ska bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sfha id¾:l;ajh fuka u .=re isiq wfkHdkH in|;djh o ;yjqre
fõ' .=re ud¾f.damfoaYh wjidkfha olajd we;s ;lafiarej yd we.hSu fyd¢ka lshjd wjfndaO lrf.k"
tA wkqj jdrhlg we.hSï wdOdrl fol ne.ska ilid isiq idOkh we.hSug ,la lrkak'
ksmqK;d yd ksmqK;d uÜgï flfrys ie<ls,su;a fjñka úIh wka;¾.;h flfrys oeä wjOdkh
fhduq fldg wfmaCIs; bf.kqï m, mdvï wjidkfha § YsIHhd ;=<ska m%lgjk mßÈ b.ekaùï ls%hdj,sfha
kshqla; úh hq;=h' iEu tallhlg u fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uhla olajd we;' mka;s ldurhg WÑ;
mßÈ jvd;a ks¾udKYS,S l%uhla Ndú; lsÍug .=reNj;dg fuys§ ksoyi ysñfõ' fuys ld,Éfþo .Kkh
lr we;af;a úIh wka;¾.;h ms<sn| ie<ls,su;a fjñks' j¾Ihg kshñ; ld,Éfþo ixLHdj fkdblaujk
mßÈ ksmqK;dj,g fjkalr we;s ld,Éfþo m%udK ixfYdaOkh lr .ekSug .=rejrhdg ksoyi we;' tfia
u fndfyda úg ld, igyka ieliSfï§ tl úg ld,Éfþo folla tljr fkd,efnk neúka" Bg iqÿiq mßÈ
mdvu l<ukdlrKh lr .ekSu Tn i;= j.lSu ls'
úIh ks¾foaYfha we;=<;a ksmqK;dj,g wÞ< úIh wka;¾.;h weiqßka ksmqK;d uÜgï idCId;a
jk mßÈ b.ekaùï ls%hdj,sfha fh§ bf.kqï m, w;am;a lr.; hq;= w;r bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh
.=re iajdëk;ajh wkqj ks¾udK;aulj isÿlr.; hq;=h'
msgq wxl
vii
10 fY%K
A h
s
md,s
úIh ks¾foaYh
viii
01¡ úIh ye¢kaùu
mkaid<sia jila uq¿,af,a nqÿrcdKka jykafia úiska foiQ ;%smsgl nqoaO jpkh
fuka u ta yd ne÷Kq wgqjd" àld" ámamkS" yd jxYl:d wd§ .%J: iuqodhla f,aLk.;
j we;af;a ud.ë NdIdfjka fyj;a md,s NdIdfjks' uyskaod.ukfhka ,;a Wreuhla
jq fulS NdIdj uOqr o" iqLkuH o fõ' th Yío" w¾: ri ckkhg fuka u
f,daflda;a;r ;;a;ajhka m%ldY lsÍug o" iu;a NdIdjla nj úh;a u;h hs' th
iqrCIs; fldg fmdaIKh lsÍfï j.lsSu wo mejÍ we;af;a Y%S ,dxlsl fn!oaOhdg h'
fy<ni we;=`: NdId /ila fmdaIKh l<d jq o fn!oaO ixialD;sl Wreuh yd
nqÿoyu f,dalfha Ôjudk lrjk NdIdj o md,s NdIdj u h'
md,sh" ujq nfia wCIrj,ska u ,súh yels neúka f,dalfha ish¿ fokdg ,sùug
lshùug myiqh' Wmf;a isg urKh olajd u wikakg ,efnk fn!oaO wd.ñl
lghq;=j, § ksrka;rfhka Ndú; jk NdIdjls" md,s NdIdj' mkais,a" msß;a" jkaokd
.d:d" wdYs¾jdo yd WmfoaY wdÈh isxy, fn!oaOhd Èkm;d Ndú; lrhs' md,s NdIdj
isxy, fn!oaOhdg wuq;= NdIdjla fkdjkafka tfyhsks'
lreKd" ffu;%S iy.; jpkj,ska mssß wd¾h NdIdjla jk md,s NdIdj yeoeÍfuka
f,!lsl yd f,daflda;a;r iqjhla fuka u mq¿,a O¾u{dkhla" NdId{dkhla yd
ixialD;sl jákdlula o ,eìh yels h' tfia u b;sydih fi!kao¾h jeks úIhka o
md,s NdIdj yeoeÍfuka wmg ,efnk jákdlï fia ie,lsh yels h'
md,s NdIdj yeoeÍfuka by; oela jq oekqï iïNdrh ,nd §u fuka u bka ,efnk
idrO¾u pß;dhkh lsÍfuka wd;au oukfhka yd ukd fm!reIhlska fyì oremrmqrla
o rgg odhdo l< yels h' 10" 11 fY%AKS i|yd ks¾foaYs; md,s úIh ks¾foaYfha m%uqL
wruqK th hs'
ix
02 cd;sl wruqKq
mqo.
a ,hdg yd iudchg wod< jk m%Odk cd;sl wruqKq lrd <`.dùu i`oyd mqo.
a ,hskg
a iy lKavdhïj,g
cd;sl wOHdmk moaO;shg iydh úh hq;=h'
jir .Kkdjla uq¿,af,a Y%S ,xldfõ m%Odk wOHdmk jd¾;d iy f,aLk u.ska mqoa., yd cd;sl
wjYH;djka imqrd,Su i`oyd wruqKq kshu lrKq ,eî h' iuld,Sk wOHdmk jHqyhka yd l%shdj,Ska
;=< oelsh yels ÿ¾j,;d ksid OrKSh udkj ixj¾Ok ixl,am rduqj we;=<; wOHdmkh ;=<ska
<``.dlr .; hq;= my; oelafjk wruqKq cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska y÷kdf.k we;'
fuu wruqKq imqrd .ekSu" wOHdmk moaO;sh i`oyd jQ ;u bÈß oelau f,ig cd;sl wOHdmk
fldñIka iNdj úiska m%;HlaI fldg f.k we;'
I udkj wNsudkhg .re lsrSfï ixl,amhla u; msysgd Y%S ,dxlsl nyqúO iudcfha ixialD;sl
úúO;ajh wjfndaO lr .ksñka cd;sl taldnoaO;djh" cd;sl iDcq .=Kh" cd;sl iu.sh"
tluq;=lu iy iduh m%j¾Okh lsÍu ;=<ska cd;sh f.dv .ekSu iy Y%S ,dxlSh wkkH;djh
;yjqre lsÍu
II fjkia jk f,dalhl wNsfhda.hkag m%;spdr olajk w;r cd;sl Wreufha udye.s odhdohka
y`ÿkd .ekSu iy ixrlaIKh lsÍu
III udkj whs;sjdislï .re lsÍu" hq;=lï yd j.lSï ms<sn`o oekqj;a ùu" yDohdx.u ne`§ulska
hq;=j tlsfkld flfrys ie,ls,su;a ùu hk .=Kdx. m%j¾Okh lsÍug bjy,a jk iudc
idOdrK;aj iïu;hka iy m%cd;dka;%sl Ôjk rgdjla .eí jQ mßirhla ks¾udK lsÍu iy
mj;ajd f.k hdug iydh ùu
IV mqoa.,hskaf.a udkisl yd YdÍßl iqj iïm;a iy udkj w.hhkag .re lsÍu u; mokï jQ
;sridr Ôjk l%uhla m%j¾Okh lsÍu
VII YS>%fhka fjkia jk f,dalhla ;=< isÿ jk fjkialï wkqj yev.eiSug yd tajd md,kh lr
.ekSug mqoa.,hska iqodkï lsÍu iy ixlS¾K yd wkfmalaIs; wjia:djkag id¾:lj uqyqK
§fï yelshdj j¾Okh lsÍu
VIII cd;Hka;r m%cdj w;r f.!rjkSh ia:dkhla ysñ lr .ekSug odhl jk hqla;sh iudk;ajh
iy wfkHdakH .re;ajh u; mokï jQ wdl,am yd l=i,;d fmdaIKh lsÍu ^ Wmqgd .ekSu
2003 wOHdmk fldñIka iNd jd¾;dj &
x
03 uq,sl ksmqK;d
wOHdmkh ;=<ska j¾Okh flfrk my; oelafjk uQ,sl ksmqK;d by; i`oyka cd;sl wruqKq lr
.ekSug odhl jkq we;'
idlaIr;dj : idjOdkj weyqïlka §u" meyeÈ,sj l:d lsÍu" f;areï .ekSu i`oyd
lsshùu" ksjerÈj iy ksrjq,aj ,sùu" M,odhs whqßka woyia yqjudre lr
.ekSu
ixLHd ms<sn`o oekqu : NdKav wjldYh yd ld,h .Kka lsÍu" .Kkh iy ñkqï i`oyd
l%udkql+, b,lalï Ndú;h
rEml Ndú;h : f¾Ld iy wdlD;s Ndú;fhka woyia ms<sìUq lsÍu iy f¾Ld" wdlD;s iy
j¾K .<mñka úia;r" Wmfoia yd woyia m%ldYkh yd jd¾;d lsÍu
ffcj mßirh : iÔú f,dalhl" ck;dj iy ffcj moaO;sh" .ia je,a" jkdka;r"
uqyqo" c,h" jd;h iy cSjh - Ydl" i;a;aj yd ñksia Ôú;hg
iïnkaO jQ wjfndaOh" ixfõoSnj yd l=i,;d
xi
fN!;sl mßirh: wjldYh" Yla;sh" bkaOk" øjH" NdKav iy ñksia ðú;hg tjdfha we;s
iïnkaO;dj" wdydr" we`ÿï" ksjdi" fi!LH" iqj myiqj" Yajikh" kskao"
ksial,xlh" úfõlh" wmøjH iy u,my lsÍu hkdÈh yd iïnkaO jQ
wjfndaOh" ixfõÈ;dj yd l=i,;dj bf.kSu" jev lsÍu iy Ôj;a ùu
i`oyd fuj,ï iy ;dlaIKh m%fhdackhg .ekSfï l=i,;d fuys
wvx.=fõ'
xii
04 md,s NdIdj úIh wOHhkfha wruqKq
xiii
10 fY%aKsh md,s úIh
fY%K
A h
s jdrh ksmK
q ;d uÜgu ld,fþo ixLHdj
3'2" 3'3" 4'1" 4'2" 4'3" 4'4" 5'1" 5'2" 5'3" 5'4" 5'5
xiv
ii. 30
iii. 6'1" 6'2" 6'3" 7'1" 7'2" 7'3" 8'1" 8'2" 8'3
30
tl;=j 90
10 fY%AKsh
05 md,s úIh ks¾foaYh'
ld,Éfþo
ksmqK;dj fY%aKshg wod< ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ixLHdj
01 md,s wCIr ud,dj 1'1 md,s wCIr ud,dj ms<sfj<ska • wCIr ud,dj ksjerÈ j
m%fNao .; lrhs' ,shd olajhs' • md,s j¾K ud,dj WÉpdrKh lrhs" ,shd olajhs'
• wCIr ud,dfõ ish¨ m%fNao • w,amm%dK" uym%dK wCIr 09
1'2 wCIr ud,dj ish¨ m%fNao iys; j
j.= .;fldg olajhs' • iajr ^y%iaj" §>_& ksjerÈ j Ndú; lrhs'
1'3 f,aLkfha§ ixhqla;dCIr Ndú; • jH[ack ^w,amm%dK uydm%dK& • ixhqla;dCIr iys; mo
lrhs' • j¾.dCIr ^f>daI" wf>daI"& lshhs" ,shhs'
• ixhqla;dCIr • wCIr ud,dj m%fNao iys; j
j.=.; lrhs'
02 md,s kdu jrke.Su 2'1 úNla;s yd jpk fNaoh y÷kd .kshs' • úNla;s yd jpk fNaoh • kduhla úNla;sj, jrk.d
yd úNla;s 2'2 Yíodka; jYfhka kdu jrke.Su • úNla;s w¾: w¾: olajhs'
jHjydrh fjkalr f;areï .kshs' • mqreI ,sx. Yío ^nqoaO" w..s" • úNla;H¾: meyeÈ,s jk
wjfndaOfhka Ndú; 2'3 úNla;s w¾: f;areï f.k ,shd olajhs' oKaãS" NslaLq & f,i md,s jdlH ilihs' 18
2'4 úúO iajrdka;j;a Yío lsysmhla • ia;%S ,sx. Yío ^ud,d" • ,sx.;%hg wh;a kdu jrk.hs"
lrhs
fjkialï lshhs'
xv
08 md,s NdIdj 8'1 Ôú;fha úúO wjia:dj, m%dfhda.sl • md,s rpkd 2 fmd; • ixjdofha fhfohs
m%dfhda.sl j Ndú; f,i md,s NdIdj Ndú; jk nj ^l:di,a,dfmd" nqfoOd- • iqNm;hs
xvii
03
ks¾ÈIag .%J:
fomd¾;fïka;j
= " m<uqjk uqøKh 1993
xviii
06 mdi,a m%;m
s ;a;s yd jev igyka ixúOdkh
fj; isiqka keUqre lsÍu ;=<ska md,s NdIdj b.ekSu flfrys isiqkaf.a
NdIdj wOHhkhg isiqka ;=< wdYdjla" Wkkaÿjla we;s l< yels wjia:d
4. md,s wdo¾Y mdG tl;= fldg YsIH iñ;s jd¾;d fmd;g we;=<;a lsÍu ^kfuda
7. mdi,a NdId Èkhla mj;ajd md,sfhka woyia yqjudrejg isiqka fhduq lsÍu
m%odkhla lsÍu
xix
07 ;lafiarej yd we.hSu
mdi, mokï lr.;a we.hSï jev ms<sfj< hgf;a tla tla jdrh
wfmaCIs; h'
idCId;a lrf.k ;sfíoehs mÍCId l< hq;= fõ' ta wkqj m%n,;d" ÿn,;d
xx
bf.kqï b.ekaùï l%ufõoh
xxi
bf.kqï b.ekaùï l%ufõoh
10 fY%aKsh i|yd kj md,s úIh ks¾foaYh ilia ù we;af;a ksmqK;d mokï lrf.k h'
ksmK
q ;d mdol wOHdmkfha § idïm%odhsl .=re N+ñldfõ meyeÈ,s fjkila wfmalIa d flf¾' idïm%odhsl
j Ndú; l< foaYk l%uh mokï lr.;a iïfm%aIK .=re N+ñldj fjkqjg kj l%shdldÍ isiq úNj;d
u;=lr .ekSug iu;a .=re N+ñldjl wjYH;dj mek ke.S we;' ksmqK;d mdol úIh ks¾foaYfha uqLH
wfmalI
a Kh jkafka oreoeßhkaf.a Ñka;k l=i,;dj" mqo.a , l=i,;dj" iudc l=i,;dj yd wdpdrd;aul
ixj¾Okh f.dv ke.Suhs'
iqÿiq wjia:dfõ§ YsIHhdf.a oCI;d we.hSu o ksr;=rej u YsIHhd wëCIKh lsÍu o isÿúh hq;=
u h' tys§ i;r w.;sfhka fjkaj msh fifkyi Wmojd ffu;%S iy.; is;ska lghq;= lsÍu;a"
YsIHhdf.a úYajdih Èkd.ekSu;a b;d m%fhdackj;a fjhs' úIh ms<sn| oekqu" bjiSu" wgf,daoyñka
lïmd fkdùu jeks .=Kdx. mqreÿ mqyqKq fldg ;sîu w;sf¾l iqoqiqluls'
uq¿ uy;a fn!oaO o¾Ykh u ksmqK;d mdol jQjlS' kQ;k wOHdmk l%uh o tfia ieliS we;'
md,s NdId wOHhkh o ksmKq ;d mdol jqjls' tneúka idïm%odhsl mka;l
s dur" .=reflaJøSh wOHdmkfhka
ñ§ isiqjd fj; ióm ùug;a" kùk ;dCIKh o m%fhdackhg .ksñka .=rejrhdg nyqúO N+ñldjla
rÕmEug;a isÿfjhs' ta wkqj .=rejrhd úfgl"
xxii
1. ldhsl yd ukisl ffjoHjrfhla" 2 iudc fiajlfhla"
3 wdorKsh ujla" msfhla" 4 oCI k¿fjla"
5 l,HdK ñ;%fhla" 6 ud¾f.damfoaYlfhla"
7 myiqlï imhkafkla
jeks N+ñld rdYshlg wkq.; ùug isÿfjhs' tn÷ .=rejrhdg isiqjd ;=< mqoa., fuka u iudc l=Y,;d
yd wdpdrd;aul ixj¾Okhla we;s lsÍu lsis úfgl ÿIalr fkdfjhs' tn÷ isiqfjl=f.a uqúkao tod
liSNdroajdc nuqKdf.a uqúka msgjQ joka fia" zzúYsIaghs .=re;=uks" úYsIaghs' flfiao h;a" Tfí
b.ekaùu ug hál=rejqjla Wvql=re l<dfia o" jid ;enQjla újr l<d fia o" uxuq,d jQfjl=g uÕ
lSjdfia o" weia w;af;da rEm ols;ajdhs w÷f¾ isáhoS mykla oe,ajqjdfia o m%lg úh'ZZ jeks ia;=;s joka
m%ldY lrkq taldka;h'
wïn,ÜGsld rdyqf,dajdo iQ;%fha § ksoiqkla Wmfhda.s lrf.k lreKla meyeÈ,s lrk whqre my;
WoaOD;fhka m%lg fõ' —blaì;s Nd.Hj;=ka jykafia iaj,am jQ c, m%udKhla Èh n÷fkys b;sß fldg
;nd wdhqIau;a rdyq, weu;+ fial' rdyq," Èh n÷fkys b;sß fldg ;nd we;s fï iaj,am jQ c, m%udKh
f;dmg fmfka o@ tfiah iajdóks" rdyq, hï flfkl=g fndre lSfuys ,Êcdjla keoao Tjqkaf.a
uyK Ôú;fha w¾:h o fï jdf.a iaj,am jQjls' blaì;s Nd.Hj;=ka jykafia ta iaj,am jQ b;sß c,h
úisfldg wdhqIau;a rdyq, weu;=y' rdyq, iaj,am jQ b;sß c,h úis lrk ,oehs olafkyso@ tfiah
iajdóks" rdyq," hful=g fndre lSfuys ,eÊcdjla keoao rdyq," Tjqkaf.a uyKlu o tfiau bj; ouk
,oafoah' blaì;s Nd.Hj;=ka jykafia tu Èh n÷k hál=refldg whqIau;a rdyq, weu;+y' rdyq,h" fï
hál=re l< c, n÷k olafkyso@ iajdóks tfiah' tfiau hï flfkl=g oek oek fndre lSfuys
,eÊcdjla keoao@ Tyqf.a uyKlu o hálre lrk ,oafoah' blaì;s Nd.Hj;=ka jykafia tu c, n÷k
Wvql=re fldg wdhqIau;a rdyq, weu;+y' rdyq,h" fï c, n÷k ysia – Y=kH jqfha olafkys o@ iajdóks
tfiah" rdyq,h tfiau hful=g fndre lSfuys ,eÊcdjla keoao Tyqf.a uyKlu ysia – Y=kH jQjls ˜
^wïn,ÜÀld ryqf,dajdo iQ;%h – uÊCêu ksldh&
nqÿ rcdKka jykafia by; oela jQ bf.kqï b.ekaùï l%uh fld;rï ir, iq.u jQjla o hkak
meyeÈ,s h' md,s NdIdj W.kajk .=rejrhd o YsIHhdf.a ksmqK;d ixj¾Okhg wjYH b.ekaùï
WmlrK iïmdokh fldg f.k ta ta isiqjdf.a nqoaêhg f.dapr jk l%u wkq.ukh lrñka bf.kqï
b.ekaùï ld¾hh l< hq;= h' ksmqK;d mdol wOHdmkfha § YsIH ld¾hh m%n, ia:dkhla .kS' tksid
iEu YsIHfhl=g u ksmqK;dj iïnkaOfhka wju jYfhka wdikak m%ùK;djlg f.k taug
.=rejrhd iu;a úh hq;=h'
úIh ks¾foaYfha tk 1 isg 6 olajd ksmqK;d u.ska wfmalaId lrkafka md,sNdIdj yd iïnkaO
NdId idys;Huh ksmqK;djg isiqjd m;a lsÍuhs' fuu ksmqK;d m%.=K lsÍfï § ks¾ÈIag .%ka:fha tk
mdvï weiqßka kso¾Yk yels;dla fiùug fufyhùï l<hq;= w;r isiqkaf.a bÈßm;a lsÍïj, we;s
ÿ¾j,;d u. yerùu i|yd m%;sfmdaIK ld¾hh o l< hq;= h' ixl,am yd kHdh ms<sn| ksjerÈ
wjfndaOh ;yjqre jk f,i mdvï iudf,dapkh lsÍu .=rejrhdf.ka wfmalaId flf¾' mx;s ldur
bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh id¾:lj bgqkafka oehs ksjerÈj fidhd ne,Su .=rejrhdf.a m%Odk
j.lSuls' fï i|yd .=rejrhd úiska ;lafiarej yd we.hSï l%shdj,sh fhdod .; hq;= h' fuu l%ufõoh
wkq.ukh lsÍfuka .=rejrhd yd YsIHhd w;r wfkHdakH ine¢hdj fuka u YsIHhkaf.a wfmalaIs;
ksmqK;dj o idOkh lr .; yels jkq we;'
xxiii
md,s j¾Kud,dj I
01ksmqK;dj
md,s wCIr ud,dj m%fNao .; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
1'1 md,s j¾Kud,dj ms<sfj<ska ,shd olajhs'
ld,Éfþo 03
bf.kqï m,
• md,s wCIr ud,dj ms<sfj<ska lshhs'
• jHCoackdCIr iajrdrEV fldg ,shd olajhs'
• md,s iajr m%fNao kï fldg ,shd olajhs'
• md,s NdIdfõ t"T" Ndú;h meyeÈ,s lrhs'
• jHCoackdCIr m%fNao iys;j ,shd olajhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a olajd we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ" mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr .kakd
wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• md,s wCIr ud,dfõ wCIr ixLHdj y;<sia tlla nj'
• iajr wgla nj'
• j¾.dCIr ixLHdj úis myla nj'
• wj¾.dCIr ixLHdj wgla nj'
• uq¿ jHCoackdCIr ixLHdj ;sia;=kla nj'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• WÑ; m%fõYhlska wdrïN lrkak'
• md,s fydaäfha wCIr ksjerÈ j WÉpdrKh fldg iurEmKh lrjkak'
• wCIr WÉpdrKfha § yd f,aLkfha § rEmdldr yd Yíodldr nj meyeÈ,s lrkak'
• wCIr ,sùfï § wCIrj, wkkH;dj fmkajd fokak'
• jHCoackdCIr iajrdrEV fldg olajkak'
;lafiarej yd we.hSu
• md,s wCIr ud,dj ms<sfj<g ,shhs'
• md,s jHCoackdCIr iajrdrEV fldg ,shhs'
• ish¨ wCIr m%fNao fjk fjk u ,shhs'
• md,s fydaäh ksjerÈ j u;lfhka lshhs'
.=Kd;aul fhojqï
• md,s" isxy, wCIr ud,d iys; mqjre
• wl=re u¨
• ã'ù'ã' ;eáhla
jeäÿr .fõIKh
• nd,dj;drh
• md,s NdIdj;rKh 1 fmd;
1
md,s j¾Kud,dj II
01'ksmqK;dj
md,s wCIr ud,dj m%fNao .; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
1'2 md,s wCIr ud,dj ish¨ m%fNao iys; j j.=.; fldg olajhs'
ld,Éfþo 03
bf.kqï m,
• wCIr ud,dfõ m%fNao we;=<;a fldg j.=jla ilia lrhs'
• iajrdrïNl jpk 10 la Wmqgd olajhs'
• uydm%dK wCIr iys; jpk 10 la ,shhs'
• md,s wCIr ud,dfõ j.=.; l< fldgia u;lfhka lshhs" ,shd olajhs'
• wj¾.dCIr fh§ we;s jpk fidhd ,shhs'
• ìkaÿj ^ks.a.ySs;h& fh§ we;s md,s jpk ,shhs'
• wCIr ud,dfõ f>daI" wf>daI" uym%dK" w,amm%dK fkdì| WÉpdrKh lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a olajd we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka
my; i|yka úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ" mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï
m, w;am;a lr .kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• wCIrud,dj m%fNao iys;j j.=jlska oelaúh yels nj'
• iajrj,ska fuka u jHCoackj,ska o jpk wdrïN jk nj'
• f>daI" wf>daI" w,amm%dK" uym%dK" m%fNao m%lg l< hq;= nj'
• X"["K"k"u hk wl=re j¾.dka; kï jk nj'
• ks.a.yS;h jHCoackdCIrhla f,i Ndú; jk nj'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• WÑ; m%fõYhla ,nd .kak'
• j.= .;lsÍï u.ska u;lfha ;nd .ekSug i,iajkak'
• md,s fÊoj, fh§ we;s iajrdrïN jpk Wmqgd olajkak'
• iajr jH[ack foflys fjki meyeÈ,s lrkak'
• f>daI" wf>daI" uym%dK" w,amm%dK iys; mo ksjerÈ j WÉpdrKh lrjkak'
• ìkaÿj ^ks.a.yS;h& iys; md,s jpk jdlHj, fhdokak'
;lafiarej yd we.hSu
• md,s wCIr ud,dj ksjerÈj ,shhs'
• wj¾.dCIr we;=<;a jpk ,shd olajhs
• md,s j¾K ud,dfõ m%fNao j.=jlska olajhs'
• ìxÿj ^ks.a.yS;h& iys; jpk we;=<;a fldg jdlH ,shhs'
• iajrdrïNl jpk ,shhs'
.=Kd;aul fhojqï
• md,s NdIdj;rKh I fmd;
• md,s mdGu[acßh
• ã'ù'ã' ;eáhla
jeäÿr .fõIKh
• md,s NdIdj;rKh I fmd;
• nd,dj;drh
2
md,s j¾Kud,dj III
01'ksmqK;dj
md,s wCIr ud,dj m%fNao .; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
1'3 f,aLkfha§ ixhqla;dCIr Ndú; lrhs'
ld,Éfþo 03
bf.kqï m,
• ixhqla; wlaIr hkq fudkjdoehs meyeÈ,s lrhs'
• md,s f,aLk iïm%odhdkql+, j y,a wl=re ixhqla; fldg ,shhs'
• ixhqla;dCIr Ndú; lrñka jpk ,shhs'
• ixhqla;dCIr iys; jpk lshjhs'
• wCIr ixhqla; lsÍfï § ^ne| ,sùfï §& úúO l%uj,g isÿjk nj meyeÈ,s lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a olajd we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ" mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr .kakd
wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• ixhqla;h y,a wl=re folla w;r isÿjk nj'
• wCIr ixhqla;h jvd;a jeo.;a jkafka md,s NdIdfõ f,aLkhg nj'
• uydm%dK wl=re folla ixhqla;j fkdfhok nj'
• ixhqla;dCIr iys; jpk md,s NdIdfõ iq,N nj'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• y,a wl=re lshfjk ;eka f,aLkfha È ne¢ wl=re fldg ,shd olajkak'
• we;eï ne|s wl=re ,sùfï § wl=re fjkia fkdfldg iïmq¾K wl=re fol noaO lrkak'
• we;eï ne|s wl=re ,sùfï § uq,a wl=f¾ wvla ,shd noaO lrkak'
• y,a wl=re follska mr rldrh fjkqjg rldrdxYh fhdokak'
• y,a wl=ßka mr ZhZldrh fjkqjg hxYh fhdokak'
• ixhqla;dCIr iys; jpkj, ixhqla;h y,a fldg ,shkak'
• ixhqla;dCIr ,sùfï § taldr ´ldr Ndú;h meyeÈ,s lrkak'
• uym%dK wl=re folla ixhqla; fkdjk nj fmkajd fokak'
• j¾.dka;dCIr ne| ,sùfï § iajj¾.fha wl=re ne| ,shkak'
• ixhqla;dCIr iys; jpk" mdG tl;= lrkak'
;lafiarej yd we.hSu
• md,s moj, y,a wl=re lshefjk ;eka ixhqla; lr ,shhs'
• úúO l%uj,g wl=re ixhqla; lr ,shhs'
• wl=re ixhqla; jk yd ixhqla; fkdjk ;eka meyeÈ,s lrhs'
• iaj j¾.fha wl=re iuÕ ixhqla; jk j¾.dka; wl=rej,g ksoiqka olajhs'
• wCIr ixhqla; l< jpk fhdod md,s fÊohla ,shhs'
.=Kd;aul fhojqï
• md,s NdIdj;rKh 1 fmd;
• ã'ù'ã' ;eáhla
jeäÿr .fõIKh
• nd,dj;drh
• md,s NdIdj 1 uq,sl msßfjk
3
md,s kdu jrke.Su
02 ksmqK;dj
md,s kdu jrke.Su yd úNla;s jHjydrh wjfndaOfhka Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
2(1 úNla;s yd jpk fNaoh y`ÿkd .kS'
2'2 Yíodka; jYfhka kdu jrke.Su fjkalr f;areï .kshs'
2'3 úNla;s w¾: f;areï f.k ,shd olajhs'
2'4 úúO iajrdka;j;a Yío lsysmhla jrk.hs'
ld,Éfþo 18
bf.kqï m,
• kduhla ,sx. yd Yíodkaa; jYfhka fjkiajk nj m%ldY lrhs'
• ,sx. yd Yíodka; wkqj kdu jrke.Su fjkia jk nj meyeÈ,s lrhs'
• kduhla úNla;s kjfha jpk fofla jrk.d olajhs'
• ta ta úNla;sj, uQ,sl w¾:h oekf.k Ndú; lrhs'
• wldrdka; mq,a,sx. kduhla ish¨ úNla;Skays jrk.d w¾: .kajhs'
• wldrdka;" bldrdka;" Bldrdka;" Wldrdka; mq,a,sx. kdu Wmqgd olajhs'
• wdldrdka;" bldrdka; Bldrdka; ia;S%,sx. kdu y`ÿkd f.k jrk.hs'
• ia;S% ,sx. Yíohla ish¨ úNla;sj, jrk.d w¾: .kajhs'
• wldrdka;" bldrdka;" Wldrdka; kmqxil ,sx. Yío y`ÿkd f.k jrk.hs'
• jrk.k ,o Yíoj,g iudk Yío jrk.d w¾: .kajhs'
4
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• kduh yd kdu moh w;r fjki olajkak'
• kdu lsysmhla ,shd tu kduhkaf.a ,sx.h yd Yíodka;h fmkajd fokak'
• wldrdka; mq,a,sx. Yíohla jrk.d w¾: .kajkak'
• ,sx.;%hg wh;a wldrdka;" wdldrdka;" bldrdka;" Bldrdka;" Wldrdka; Yíoh ne.ska
jdfjdaoa.; lrjd w¾: .kajkak'
• ta ta Yíohg iudk j jrkef.k Yío ,nd § jr ke.Sug i,iajkak'
• Yío j.=.; fldg iu úIu;d fmkajd fokak'
• kdumo lsysmhlg w¾: .kajd tjeks kdumo j,g" isiqkaf.ka w¾: ,nd fokak'
• ,sx.h yd Yíodka;h iudk jqjo jrke.Su fjkiajk Yío we;s nj fmkajd .kak'
;lafiarej yd we.hSu
• kdu ,sx. jYfhka yd Yíodka; jYfhka fjkalr olajhs'
• úNla;s kjh u;lfhka ,shhs" lshhs'
• ta ta úNla;s w¾:h m%ldY lrhs'
• ,sx.;%hg wh;a wldrdka;" wdldrka;" bldrdka;" Bldrdka;" Wldrdka; Yío jrk.d w¾:
.kajhs'
• ta ta Yíoj,g iudk Yío jrk.d w¾: .kajhs'
• jdlHj, fhfok wdldrh wkqj moj,g w¾: fhdohs'
• rEm lSmhla we;s úNla;s y`ÿkd .kshs' w¾: m%ldY lrhs'
• Yío j.=.; fldg olajhs'
• Yío u;lfhka lshd w¾: .kajhs'
.=Kd;aul fhojqï
• j.='
• ã'ù'ã' ;eáhla
jeäÿr .fõIKh
• md,s kdudLHd; jrke.s,a,'
5
md,s wdLHd; jrke.Su
3' ksmqK;dj
úúO ls%hd m%fNao WÑ; mßÈ Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
3'1 md,s wdLHd; jrke.Sfï j.=j y÷kdf.k ,shd olajhs'
3'2 j¾;udk" wkd.;" w;S; wdLHd; jrk.d w¾: lshhs'
3'3 wdLHd; mo fhdod jdlH idohs'
ld,Éfþo 11
bf.kqï m,
• wdLHd; mohla jrkef.k j.=j ilia lrhs'
• wdLHd; mohla ^Od;=jla& j¾;udk ld,fha jrk.hs'
• j¾;udk ld, m%;Hud,dj fjkalr ,shhs'
• mqreI;%hg jpkoajhg wod< jdlHh fjka jYfhka Wla; mo fhdod ,shhs'
• w;a;fkd moh yd mriai moh fjka fjkaj y÷kajhs'
• Núiaika;s wdLHd;fha yd j¾;udk wdLHd;fha m%;Hud,dj ii|hs'
• j¾;udk yd wkd.; ld, foflys w¾:h fjka lr y÷kajñka jdlH ,shhs'
• w;S; ld, ^wÊc;kSs& m%;Hud,dj j.=.; lrhs'
• w;S; ld, m%;Hud,djg wkqj Od;=jla jrk.hs'
• j¾;udk ld, jdlHh ,shd tajd w;S; ld,hg yrjd ,shhs'
• ks¾ÈIag lD;sfhka Wmqgd oelajq j¾;udk" wÊc;kS" Núiaika;"s wdLHd; mo j¾. lrhs'
• ta ta wdLHd; mo fhÿKq md,s jdlHh Wmqqgd w¾: lshhs" ,shhs'
• wdLHd; mo fhdod ir, jdlH idohs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a olajd we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ" mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr .kakd
wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• wdLHd; mohla jrkef.k j.=j meyeÈ,s l< hq;= nj'
• j¾;udk ld, wdLHd; m%;Hud,djg wkqj Od;=jla jrke.sh hq;= nj'
• wkd.; ld, m%;Hud,dj wkqj Od;=jla jrk.d oelaúh hq;= nj'
• wÊc;kS m%;Hud,djg wkqj Od;=jla jrk.d oelaúh hq;= nj'
• ir, j¾;udk ld, jdlHh 12la ^mqreI ;=kg" mo folg yd jpk folg .e,fmk& ,shd
tajd Núiaika;s yd wÊc;kS úNla;sj,g yerùu l< hq;= nj'
• ta ta wdLHd; mo fhÿKq md,s jdlHh ks¾ÈIag lD;sfhka Wmqgd f;areu ,súh hq;= nj'
• ir, md,s jdlH f.dvke.sh hq;= nj'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• iqÿiq m%fõYhla ,nd.kak'
• j¾;udk ld, úNla;s m%;H j.=jla ilia lr .kak'
• tu j.=j isiqkag fmkajd lreKq úuikak'
• Od;=jla tu j.=fjys jrk.d olajkak'
6
• tu j.=j Núiaika;s wdLHd;hg yrjkak'
• tu j.=j wÊc;kSs wdLHd;hg yrjkak'
• wdLHd; mo ud,djla Wmqgd fmkajkak'
• tlsfklys we;s fjkialï y÷kajd fokak'
• tajd j¾. lrkak'
• ks¾ÈIag lD;sfhka WÑ; jdlH f;dard Wmqgd oelaùug isiqka fhduq lrkak'
• Wla; wdLHd; mo iys; jdlH ks¾udKh lrjkak'
;lafiarej yd we.hSu
• Od;=jla jrkef.k j.=j ,shhs'
• j;a;udk wdLHd;fha Od;=jla jrk.hs'
• j;a;udk wdLHd;fha jdlH 12 la i|yd WÑ; Wla; mo fhdohs'
• Núiaika;s wdLHd;h jrk.hs" w¾: lshhs'
• wÊc;kS wdLHd;h jrk.hs" w¾: lshhs'
• ir, jdlH ks¾udKh lrhs'
.=Kd;aul fhojqï
• wdLHd; m%;Hud,dj iys; mqjre
• nyq udOH ^u,aáóähd fm%dfclag¾& m%lafIamKh"
• kdudLHd; jrke.s,a,
• ã'ù'ã' ;eáhla
jeäÿr .fõIKh
• kdudLHd; jrke.s,a,
• md,s mdGu[acÍ 1 fmd;
• md,s NdIdj;rKh 1 fmd;
7
iJê Ndú;h i
04 ksmqK;dj
md,s NdIdfõ ikaê Ndú; lrñka f,aLkfha fhfohs'
ksmqK;d uÜgu
4(1 ikaê yÿkajd ikaê ld¾hh meyeÈ,s lrhs'
4'2 ikaê m%fNao kïfldg WodyrK olajhs'
ld,Éfþo 02
bf.kqï m,
• ikaê hkq fudkjdoehs meyeÈ,s lrhs'
• ikaê m%fNao kï lrhs'
• ikaêfha m%fhdack olajhs'
• ikaê ld¾h kï lrhs'
• ikaê mo úikaê lr" úikaê mo ikaê lr oelaùfï yelshdj ,nhs'
• ndysr yd wNHka;r ikaêhg ksoiqka fohs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a olajd we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ" mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr .kakd
wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• wCIr iqÿiq mßÈ .<md fomohla ;ks mohla njg m;a lsÍu ikaê kï jk nj'
• ndysr yd wNHka;r jYfhka ikaê m%fNao folla we;s nj'
• ;ks mohla ;=< ikaêh ks;H jYfhka isÿjk nj'
• mo folla w;r isÿjk ikaêh ndysr ikaêh jk nj'
• mo ikaê lsÍfuka m%fhdack we;s nj'
• ikaê lsÍu i`oyd ikaê ld¾h fhdod .;hq;= nj'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• iqÿiq m%fõYhla ,nd .kak'
• ikaê hkq fudkjdoehs meyeÈ,s lrkak'
• ndysr yd wNHka;r ikaê m%fNao meyeÈ,s lrkak'
• ikaê mo iys; jdlH lsysmhla mqjrefõ ,shd úikaê fldg olajkak'
• ffoksl j;ams<sfj;aj, Ndú; jk .d:djkays ikaê mo Wmqgd olajkak'
;lafiarej yd we.hSu
• ikaê hkq l=ulaoehs meyeÈ,s lrhs'
• ikaê m%fNao kï lrhs'
• ikaêfha m%fhdack olajhs'
• ikaê ld¾h kï lrhs'
• ndysr yd wNHka;r ikaêhg ksoiqka fohs'
.=Kd;aul fhojqï
• fm, fmd; $ã'ù'ã ;eáhla
jeäÿr .fõIKh
• nd,dj;drh
8
iJê Ndú;h ii
04 ksmqK;dj
md,s NdIdfõ ikaê Ndú; lrñka f,aLkfha fhfohs'
ksmqK;d uÜgu
4'3 ikaê úê fhdod .ksñka iajr ikaêh úia;r lrhs'
ld,Éfþo 02
bf.kqï m,
• md,sfha ikaê m%fNao kï lrhs'
• iajr ikaêfha ,CIK y`ÿkajhs'
• ikaê úê fhdod .ksñka úikaê mo ikaê lrhs'
• ikaê mo úikaê fldg olajhs'
• jdlHj, we;s iajr ikaê mo Wmqgd olajhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a olajd we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ" mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr
.kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• iajr ikaêfha mQ¾j yd mr j¾Kh iajrhla jk nj'
• ikaê ld¾fha§ jHlrK úê $ ikaê úê Ndú;hg .; hq;= nj'
• jdlHj, tk iajr ikaê mo Wmqgd oelaúh hq;= nj'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• WÑ; m%fõYhla ,nd .kak'
• iajr ikaê mo we;=<;a fldg ilik ,o mdGhla mqjrefõ ,shd olajkak'
• tys we;s mo úikaê fldg ikaê jQ whqre meyeÈ,s lrkak'
• tys § isÿjQ ikaê ld¾hh meyeÈ,s lrkak'
• ks¾ÈIag .%ka:hkays we;s iajr ikaê mo Wmqgd olajkak'
• ks¾ÈIag .%ka:hkays we;s iajr ikaêhg wh;a ikaê mo úikaê lrkak'
;lafiarej yd we.hSu
• iajr ikaêfha ,laIK olajhs'
• md,s iajr ikaê úê kï lrhs'
• iajr ikaê mo úikaê fldg olajhs'
• ikaê úê fhdod mo idOkh lrhs'
• iajr ikaê mo Wmqgd olajhs'
.=Kd;aul fhojqï
• ikaê mo we;=<;a fldg ilik ,o mqjrejla
• ã'ù'ã';eáhla
• l¨$iqÿ mqjrej
• ks¾ÈIag .%ka:hqhhh iqoq mqjrej
jeäÿr .fõIKh
• ks¾ÈIag .%ka:h • nd,dj;drh
9
iJê Ndú;h iii
04 ksmqK;dj
md,s NdIdfõ ikaê Ndú; lrñka f,aLkfha fhfohs'
ksmqK;d uÜgu
4(4 jdlH ks¾udKfha§ jHCoack yd ks.a.yS; ikaê mo Ndú; lrhs'
ld,Éfþo 03
bf.kqï m,
• jHCoack" ks.a.yS; ikaê mo y`ÿkd f.k ,shhs'
• fok ,o fþohl we;s jHCoack yd ks.a.yS; ikaê mo Wmqgd olajhs'
• Wmqgd olajk ,o ikaê mo ksjerÈj úikaê lrhs'
• fok ,o úikaê mo ikaê fldg olajhs'
• ikaê mo Ndú; lrñka ir, jdlH ks¾udKh lrhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a olajd we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ" mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr .kakd
wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• jHCoack ikaêfha § mrj¾Kh jHCoackdCIrhla jk nj'
• jHCoackdCIrhg f,dam" wdfoaY" wd.u wdÈ ikaê ld¾h isÿjk nj'
• ikaêjk mo foflka mQ¾j j¾Kh ìkaÿj kï tu ikaêh ks.a.yS; ikaêh jk nj'
• ks.a.yS;hg f,dam" wdfoaYh" wd.u" hk ikaê ld¾h isÿjk nj'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• iqÿiq m%fõYhla ,nd.kak'
• jHCoack" ks.a.yS; ikaê iys; mo Wmqgd olajk ,o mdGhka m%o¾Ykh fldg wod< ikaê
mo y`ÿkd .ekSug iydh jkak'
• y`ÿkd.;a ikaê mo úikaê lrkak'
• mo ikaê ùfï § n,mE ikaê ld¾hh meyeÈ,s lrkak'
• ks¾ÈIag .%ka:fhka ikaê mo Wmqgd oelaùug isiqka fmd<Ujkak'
• ikaê mo we;=<;a ir, jdlH ks¾udKh lrkak'
;lafiarej yd we.hSu
• jHCoack yd ks.a.yS; ikaê y`ÿkajhs'
• ikaê mo Ndú; fldg ir, jdlH ks¾udKh lrhs'
• fþohl we;s jHCoack yd kss.a.yS; ikaê mo Wmqgd olajhs'
• Wmqgd oelajQ mo úikaê lrhs'
• úikaê mo ikaê fldg olajd ikaê m%fNaoh kï lrhs'
.=Kd;aul fhojqï
• ilid .;a j.=j • ã'ù'ã' ;eáhla$ • ks¾ÈIag .%ka:hã'ùiqoq mqjrej
ã'ùiq
jeäÿr .fõIKh
• ks¾ÈIag .%ka:h • nd,dj;drh
10
md,s iudi i
05 ksmqK;dj
md,s NdIdfõ iudi yd ;oaê; y`ÿkdf.k Ndú; lrhs'
5'1 ksmqK;d uÜgu
5(1 iudi fláfhka y`ÿkajhs'
5'2 iudifha m%fhdack ,shd olajhs'
ld,Éfþo 05
bf.kqï m,
• iudi mo hkq fudkjdoehs y÷kajhs'
• iudi mohl fmdÿ ,CIK meyeÈ,s lrhs'
• iudi mohl wjhj fjkalr olajhs'
• fhda.H mo folla fyda lsysmhla iudi fldg olajhs'
• fþohl we;s iudi mo Wmqgd olajhs'
• iudi m%fhdack u;lfhka ,shhs" lshhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a olajd we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ" mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr .kakd
wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• iudi hkq mo flá lsÍula nj
^iudfid mo ixfLfmd&
• wfkHdakH iïnkaOh we;s mo muKla iudi jk nj'
^kdudkx iudfid hq;a;;af:d&
• iudi mohl wjhj folla fyda jeä .Kkla we;s nj'
• md,s NdIdfõ nyq,j iudi mo Ndú; jk nj' d,s md,s NdIdfõ nyq,j iudi moNdúnj
• fþohl we;s iudi mo y`ÿkd .;hq;= nj'
• iudi lsÍfï m%fhdack oek .; hq;= nj'
• f;dard .;a iudi mo lsysmhla weiqßka by; m%fhdack fmkajd Èh yels nj'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• iudi mo lsysmhla ,shd olajkak'
• tlS iudi moj, wjhj fjka lrkak'
• uq,ska we;s wjhjfha$ wjhj j, úNla;s m%;H f,dma j we;s nj fmkajd fokak'
• wod< iudi mo ú.%y fldg olajkak'
• iudi lsÍfuka miqj iudi mo Ndú; lsÍfï m%fhdack fmkajd fokak'
• iudi mo iys; yd rys; jdlH lsysmhla bÈßm;a fldg isiqkag ta w;ßka iudi mo y`ÿkd
.ekSug i,iajkak'
• isiqka lKavdhï fldg ú.%y jdlH iys; mo imhd tajd iudi lsÍug wjia:dj i,id fokak'
• fþohl we;s iudi mo lsysmhla Wmqgd olajd tajd y`ÿkd .ekSug wjia:dj i,id fokak'
11
;lafiarej yd we.hSu
• iudi mohla Wmqgd olajhs'
• iudi mohl fmdÿ ,CIK fmkajd fohs'
• iudi mohl wjhj fjka fldg olajhs'
• iudi mohla y`ÿkd .kakd wdldrh meyeÈ,s lrhs'
• .d:d" mdG" jdlHj, tk iudi mo Wmqgd olajhs'
• iudi m%fhdack ,shhs" lshhs'
.=Kd;aul fhojqï
• Wmqgd olajk ,o fþohla' ã'ù'ã';eáhla
• Wmqgd olajk ,o .d:d lsysmhla
• Wmqgd olajk ,o jdlH lsysmhlarej
rej
jeäÿr .fõIKh
• md,s NdIdj;rKh II fmd;'
• md,s jHdlrK újrKh'
• nd,dj;drh iudi ldKavh'
12
md,s iudi ii
05 ksmqK;dj
md,s NdIdfõ iudi yd ;oaê; y÷kdf.k Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
5'3 ta ta iudi m%fNaoh i|yd WodyrKh ne.ska olajhs'
ld,Éfþo 05 hs'
bf.kqï m,
• iudi m%fNao 6 la we;s nj m%ldY lrhs'
• ta ta iudi m%fNaohg WodyrKh ne.ska imhhs'
• wjhj ,laIK wkqj iudi moh ljr iudihlg wh;a oehs m%ldY lrhs '
• ta ta iudi m%fNaohg wkkH uQ,sl ,laIK meyeos,s lrhs'
• tl u iudi m%fNaohl jqj o fjkialï we;s nj y÷kdf.k m%ldY lrhs'
• fokq ,nk iudi mo iudi m%fNao wkqj j.=.; fldg olajhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a olajd we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka my;
i|yka úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ" mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a
lr .kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• iudi m%fNao 6 la we;s nj'
• ta ta iudi m%fNaohg wkkH jQ uQ,sl ,laIK we;s nj'
• ta ta m%fNaofha wkkH;dj ;yjqre lsÍug WodyrK oelaúh hq;= nj'
• wjhj wkqj iudi moh lskï iudihlg wh;a jkafka o hk j. lsj yels nj'
• tl u iudi mohl jqj o fjkialï mj;sk nj'
• iudi mo iq,N j md,s NdIdfõ Ndú; jk nj'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• iudi mo lsysmhla ,shd olajd wjhj fjka lrkak'
• ta ta iudi mofha fjialï fmkajd fokak'
• ta wkqj iudi m%fNaoh kï lrkak'
• iudi mo lsysmhla ,shd olajd tajd ta ta iudi m%fNaohg wh;a nj fmkajd fokak'
• fokq ,nk iudi mo ljr iudihlg wh;a oehs kï lsÍug bv i,ikak'
;lafiarej yd we.hSu
• iudi mo lsysmhla Wmqgd olajhs'
• iudi m%fNao u;lfhka lshhs" ,shhs'
• ta ta iudi m%fNaohg WodyrKh ne.ska imhhs'
• fokq ,nk fþohl we;s iudi mo Wmqgd olajd m%fNaoh kï lrhs'
.=Kd;aul fhojqï
• ilia lrk ,o iudi m%fNao we;=<;a j.=j
• l¨$ iqÿ mqjrej
• ã'ù'ã' ;eáhla
jeäÿr .fõIKh
• md,s NdIdj;rKh II fmd;
• md,s jHdlrK újrKh
• nd,dj;drh iudi ldKavh
13
md,s ;oaê;
05 ksmqK;dj
md,s NdIdfõ iudi yd ;oaê; y÷kdf.k Ndú; lrhs'
ksmqK;d uÜgu
5'4 ;oaê; y÷kajd §ug iu;a fjhs'
5'5 ;oaê; m%fNao kï fldg WodyrKh ne.ska olajhs'
ld,Éfþo 05 hs'
bf.kqï m,
• kduhlg ;oaê; m%;Hhla tla fldg ;oaê; kduhla idod .kakd nj m%ldY lrhs'
• ;oaê; hkq m%;Hd¾: kdu nj y÷kdf.k m%ldY lrhs'
• f,aLkfha oS yd NdIKfhaoS ;oaê; mo nyq, jYfhka fhdod .kakd nj m%ldY lrhs '
• ;oaê; m%fNao kï lr WodyrK imhhs'
• kduhlg ;oaê; m%;Hhla tla fldg ;oaê; mo idohs'
• ;oaê; mohkays kduh yd ;oaê; m%;Hh fjka lr olajhs'
• fokq ,nk ;oaê; kdu ta ta m%fNaohg wh;a jk f,i j.=.; lrhs'
• fþohl we;s ;oaê; mo Wmqgd olajhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a olajd we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka my;
i|yka úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ" mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a
lr .kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• kduhkag ys; jQ ;oaê; m%;Hh iuQyhla we;s nj'
• úúO ;oaê; m%;Hh ksid ;oaê; m%fNao f.dvkef.k nj'
• tla tla ;oaê; m%fNaohg wkkH jQ ,laIK we;s nj'
• kduhlg mrj ;oaê; m%;Hhla fhdod ;oaê; kduhla idod.; yels nj'
• ;oaê; m%fNao 6 la we;s nj'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• ;oaê; kdu iys; jdlHh lsysmhla mqjrefõ ,shd olajkak'
• tu jdlHj, we;s ;oaê; mo Wmqgd olajkak'
• ;oaê; moj, kduh yd ;oaê; m%;Hh fjka lsÍu" isiqka ,jd lrjkak'
• ;oaê; mo lsysmhla ,nd oS tajd ljr ;oaê; m%fNaohlg wh;a oehs úuid j.=.; lrjkak'
• fþohl $ jdlHhl we;s ;oaê; mo Wmqgd olajkak'
• ;oaê; m%fNao WodyrK iys; j u;lfhka lshjkak$,shjkak'
;lafiarej yd we.hSu
• ;oaê; mohl ,laIK meyeos,s lrhs'
• ;oaê; mo y÷kajd fohs'
• ;oaê; mohl kduh yd ;oaê; m%;H fjka lr olajhs'
• ;oaê; m%fNao u;lfhka lshhs" ,shhs'
• ta ta ;oaê; m%fNaohg WodyrKh ne.ska imhhs'
• ;oaê; kdu ljr m%fNaohlg wh;a oehs m%ldY lrhs'
• fÊoj, $ jdlHj, we;s ;oaê; mo Wmqgd olajd j.=.; lrhs'
• jHjydrfha mj;sk md,s ;oaê; mo tl;= lrhs'
.=Kd;aul fhojqï
• ilid .;a j.=
• md,s NdIdj;rKh II fmd; ^;oaê;&
• l¨$ iqÿ mqjrej
• ã'ù'ã' ;eáhla
jeäÿr .fõIKh
• md,s jHdlrK újrKh
• md,s NdIdj;rKh II fmd;
14
md,s .oH mßj¾;kh i
06'ksmqK;dj
ksjeros úhrK úê iys; j mßj¾;k ld¾hfha fhfohs'
ksmqK;d uÜgu
6'1 ir, md,s mdG isxy,hg k.hss'
ld,Éfþo 04
bf.kqï m,
• jdlHhl uQ,sl Í;s meyeos,s lrhs'
• md,s mdGhla isxy,hg mßj¾;kh lsÍfï oS isÿjk uQ,sl Í;s úia;r lrhs'
• md,s jdlHhl ld, fNaoh" jpk fNaoh yd mqreI fNaoh meyeos,s lrhs'
• ir, md,s jdlH isxy,g ke.Sfï yelshdj ,nhs'
15
• md,s NdIdj;rKh m<uq fmdf;a 01- 10 mdvïj, f;dard.;a md,s jdlH isxy,hg
mßj¾;kh lrjkak'
;lafiarej yd we.hSu
• md,s NdIdj;rKh m<uq fmdf;a 1-10 mdvïj, f;dard.;a md,s jdlH isxy,hg k.hs'
• j¾;udk ld, jdlHhla w;S; yd wkd.; ld,j,g yrjd ,shhs'
• tal jpkd¾:j;a md,s jdlH nyq jpkhg yrjd ,shhs'
• l¾;D" l¾u" ls%hd iys; jdlH iqÿiq úfYaIK mo fhdod ,shhs'
.=Kd;aul fhojqï
• md,s NdIdj;rKh I fmd;
• jdlHhl ld, fNaoh" mqreI fNaoh" jpk fNaoh m%lg jk f,i ieliQ j.=jla
jeäÿr .fõIKh
• md,s NdIdj;rKh I fmd;
16
md,s .oH mßj¾;kh ii
06 ksmqK;dj
ksjeros úhrK úê iys; j mßj¾;k ld¾hfha fhfohs'
ksmqK;d uÜgu
6(2 ir, isxy, mdG md,shg k.hss'
ld,Éfþo 04
bf.kqï m,
• isxy, mdGhla md,shg ke.SfïoS isÿjk uQ,sl Í;s úia;r lrhs'
• isxy, jdlHhl uQ,sl ,laIK meyeos,s lrhs'
• jdlHhl ld," jpk" mqreI fNao ,shd úia;r lrhs'
• ir, isxy, mdG md,shg k.hs'
• tal jpk jdlH nyq jpkhg;a nyq jpk jdlH tal jpkhg;a yrjhs'
• w¾:j;a md,s jdlH ld,;%fhka u ,shd oelaùug iu;a fjhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a olajd we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ" mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr .kakd
wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• ir, jdlHl uQ,sl ,laIK y÷kd .; hq;= nj'
• jdlH ld,;%fha" mqreI;%fha" jpkoajfha fhfok nj'
• md,s NdIdj;rKh m<uq fmdf;a 01 - 10 mdvïj, f;dard.;a isxy, mdG md,shg ke.sh hq;=
nj'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• WÑ; m%fõYhla ,nd .kak'
• ir, isxy, jdlHhl l¾;D" l¾u" ls%hd meyeos,s lr fokak'
• tu l¾;D l¾u ls%hd mo wod< jpkfhka úNla;sfhka" mqreIfhka fhosh hq;= nj fmkajd
fokak'
• isxy, jdlHhla md,shg mßj¾;kh lsÍfïoS md,s Í;sh n,meje;afjk nj meyeos,s lrkak'
• jdlHhl ls%hd mofha ld,h fjkia l< úg uq`: jdlHfha u w¾:h fjkia jk nj
meyeos,s lrkak'
• úfYaIK mo fhoSfuka jdlH ixlS¾K jk nj meyeos,s lsÍu yd tlS úfYaIK wod< mohg
uq,ska fhosh hq;= nj fmkajd fokak'
• md,s NdIdj;rKh 1 fmd; 1 - 10 mdvïj, f;dard.;a isxy, mdG md,shg mßj¾;kh
lrjkak'
;lafiarej yd we.hSu
• md,s NdIdj;rKh m<uq fmdf;a 1-10 mdvïj, f;dard.;a isxy, jdlH md,shg k.hs'
• j¾;udk ld, isxy, jdlH w;S; yd wkd.; ld,j,g yrjd ,shhs'
• tal jpkd¾:j;a jdlH nyq jpkd¾:hg yrjd ,shhs'
.=Kd;aul fhojqï
• md,s NdIdj;rKh 1 fmd;
• jdlHhl ld,;%h" mqreI;%h" jpkoajh m%lg jk f,i ieliQ j.=j
jeäÿr .fõIKh
• md,s NdIdj;rKh 1 fmd;
17
md,s .oH mßj¾;kh iii
06 ksmqK;dj
ksjeros úhrK úê iys; j mßj¾;k ld¾hfha fhfohs'
ksmqK;d uÜgu
6'3 jHdlrKdkql=, j ir, md,s fþo isxy,hg k.hss'
ld,Éfþo 02
bf.kqï m,
• ir, md,s jdlH w¾: mq¾K f,i isxy,g k.hss'
• isxy,g mßj¾;kh lsÍfï oS n,mdk Í;s meyeos,s lrhs'
• NdId Í;s wkq.ukh lrñka ir, md,s fþo ksjerÈ j isxy,g k.hs'
• isxy,g ke.+ mdGfha idrdxYh f.k yer olajhs'
18
md,s moH mßj¾;k
07 ksmqK;dj
ks¾ÈIag .oH moH mdG w¾:djfndaOfhka lshjhs'
ksmqK;d uÜgu
7'1 ks¾ÈIag .oH moH mdG ksjerÈj WÉpdrKh lrhs'
7'2 ks¾ÈIag moH mdGhla ßoauhdkql+,j .dhkd lrhs'
7'3 .oH moH mdGhkays ir, w¾:h m%ldY lrhs'
ld,Éfþo 10
bf.kqï m,
• md,s .d:d Yío k.d ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'
• md,s .d:d ßoauhdkql+,j .dhkd lrhs'
• idïm%odhdkql=, j iÊCOdhkd lrhs'
• .oH moH mdGhkays wkaajh ilihs'
• .oH moH mdGhkays ÿrjfndaO moj,g w¾: ,shd olajhs'
• wkajhg wkqj w¾:h lshhs" ,shhs'
• w¾:djfndaOfhka hq;=j lshjd riú¢hs'
• .oH moH mdGhka ys we;s moj, jHdlrK úNd. úia;r lrhs'
• .oH moH fldgiaj, ir, w¾:h ixCIsma; lr olajhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a olajd we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka my;
i|yka úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ" mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a
lr .kakd wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• Oïumofha wmamudo j.a.fhA .d:d Yío k.d lshúh hq;= nj'
• .d:d ßoauhdkql+,j .dhkd l< hq;= nj'
• .d:dj, wkajh ilid ir,d¾: f;areï .; hq;= nj'
• ÿrjfndaO moj, w¾:h ,súh hq;= nj'
• .d:dj, O¾ud¾: wjfndaOfhka m%ldY l< hq;= nj'
• uydiqmsk cd;lfha ks¾foaYs; fldgi ^ m<uq fÊo 03& y`vk.d lshúh hq;= nj'
• ÿrjfndaO moj, w¾:h ,súh hq;= nj'
• wkajhg wkqj w¾: lSu yd ,sùu l< hq;= nj'
• idys;Hd;aul fhÿï meyeÈ,s lr Èh hq;= nj'
• f;dard.;a moj, jHdlrKdx. kï l< hq;= nj'
fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh
• ks¾ÈIag fldgia idïm%odhdkql=,j WÉpdrKh lr fmkajkak'
• isiqka ,jd th wkqlrKhg i,iajkak'
• ÿrjfndaO mo Wmqgd oelaùug isiqka fhduq lrkak'
• tu moj, w¾: meyeÈ,s lrkak'
• wkajh ieliSug wjYH Wla;dLHd; m%fhda. ms<sn| wjfndaOh ,nd fokak'
• isiqka ,jd w¾:h lshjkak" ,shjkak'
• cd;l l:d fldgi w,amm%dK uydm%dK fNaoh m%lgjk f,i lshjkak'
• tys ÿrjfndaO mo meyeÈ,s lrkak'
19
• kshñ; fþoj, w¾: lshjkak" ,shjkak'
• idys;Hd;aul fhÿï meyeÈ,s lrkak'
• f;dard.;a mohka ys jHdlrK úNd.h úia;r lrkak'
• .oH moH mdGhkays O¾ud¾: meyeÈ,s lrkak'
• O¾fudamfoaY yd pß;do¾Y ,shjkak'
;lafiarej yd we.hSu
• .oH moH mdG idïm%odhdkql+, j iÊCOdhkd lrhs
• ÿrjfndaO mohkays w¾: ,shhs" lshhs'
• Wmud wd§ fhÿï Wmqgd ,shhs'
• O¾ud¾: meyeÈ,s lrñka kï lrhs'
• WoaOD; mohkays jHdlrKdx. kï lrhs
.=Kd;aul fhojqï
• cd;lÜG l:dj ^uydiqmsk cd;lh - m<uq fþo 03&
• Oïumoh ^wmamudo j.a.h&
• ã'ù'ä ;eáhla
• uydiqmsk cd;lh- iS'ã' ;eáh
jeäÿr .fõIKh
• md,s NdIdj 10-11 fmd; ^wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j&
• cd;lÜG l:dj
20
md,s NdIdj m%dfhda.sl Ndú;h
08 ksmqK;dj
md,s NdIdj m%dfhda.sl j Ndú; lsÍfï yelshdj ,nhs'
ksmqK;d uÜgu
8'1 Ôú;fha úúO wjia:dj, m%dfhda.sl f,i md,s NdIdj Ndú; jk nj m%ldY lrhs'
8'2 Èkm;d woyia yqjudre lr.ekSug md,s NdIdj fhdod .kshs'
8'3 md,s NdIdfjka we;s wdo¾Y mdG wjia:dfjdaÑ;j Ndú; lrhs'
ld,Éfþo 10
bf.kqï m,
• mkais,a moj, w¾:h lshhs'
• iq,Nj Ndú; jk jJokd .d:dj, w¾:h lshhs" ,shhs'
• wjux., oekaùïj, tk mdG tl;= lrhs' tajdfha w¾: ,shhs'
• úúO wdh;kj, tk wdo¾Y mdG tl;= lrhs" ,shhs'
• md,sfhka ir, f,i iqN me;Ssu wdos jdlH Ndú; lrñka ixjdofha fhfohs'
• ks¾ÈIag mdvfï ixjdohg wkqj ixjdohla ks¾udKh lrhs'
• md,s idys;Hfha tk wjia:d ixjdohg k.hs'
• Oïumoh" cd;lmd,sh fmd;aj,ska wdo¾Y mdG Wmqgd ,shhs'
mdvï ie,iqï i|yd Wmfoia
• fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%uh hgf;a olajd we;s Wmfoia wkq.ukh lrñka my; i|yka
úIh lreKq wdjrKh jk mßÈ" mdvu wjidkfha § YsIHhd bf.kqï m, w;am;a lr .kakd
wdldrhg mdvï ie,iqï ilid .kak'
ksmqK;d uÜgug wod< úIh lreKqj, ixCIsma;h
• ks¾ÈIag mdvï Yío k.d lshúh hq;= nj'
• md,s NdIdfjka ixjdohla f.dv ke.sh hq;= nj'
• mkais,a yd jkaokd .d:d j, f;areï lshdÈh hq;= nj'
• wdo¾Y mdG /ia l< hq;= nj'
• fn!oaO l:d md,sfhka kdgHdkqrEmSj bÈßm;a l< hq;= nj'
• iqn me;Su" f,v ÿla úuiSu ^fndÊCOx. iq;%h& wdÈh i|yd md,s NdIdj Ndú; l< hq;= nj'
21
;lafiarej yd we.hSu
mka;s ldurh ;=< M,odhS bf.kqï w;a±lSï ixúOdkh lsÍu msKsi .=re uy;au uyd;aóka
isiqka ,nd isák m%dma;s uÜgï iy Tjqka uqyqKmd isák bf.kqï ÿIalr;djka ms<sn| iqúfYaIS f,i
wjfndaO lrf.k isàu w;HjYHh' th tla tla YsIHhd yg .e<fmk wdldrfha bf.kqï w;a±lSï
ixúOdkh lsÍu msKsi fnfyúka m%fhdackj;a fõ' fuu mq¿,a wruqfKka hq;=j mka;s ldurh ;=<
isiqkaf.a m%.;sh ms<sn| ksrka;rfhka f;dr;=re /ialsÍfï l%shdj,sh ;lafiare lsÍu hkqfjka ir,j
ye¢kaúh yelsh'
;lafiare lsÍfï úúO Ndú;hka we;' f;aÍï ld¾hh" ia:dmk ld¾hh" m¾fhaIK ld¾hh ta
w;ßka m%Odkh' tfy;a mka;s ldurh ;=< .=rejrfhl=g isiqkaf.a bf.kSfï .eg¿ wkdjrKh
lrf.k wfmaËs; bf.kqï uÜgï lrd isiqka kshdukh lsÍu i|yd w;HjYH ud¾f.damfoaY ,nd§u
msKsi th m%fhdackj;a fõ' ;lafiare lsÍu mka;s ldurh ;=< l%shd;aul úh hq;af;a tu mq¿,a
wruqfKka hq;=jh'
mka;s ldurh ;=< lrkq ,nk ;lafiare lsÍfï l%shdj,sh fohdldrhlg l%shd;aul l<
yelsh' tkï isiqkaf.a m%.;sh yd bf.kqu wLKav f,i iïNjk wdldrhg l%shd;aul lsÍu iy
jirla" jdrhla" mdvï tallhla" f;audjla f,i iïmsKaä; wdldrhg ;lafiare lsÍu;a h' fuu .=re
ud¾f.damfoaYfha iEu bf.kqï ksmqK;d uÜgula wjidkfha u tu mdvñka isiqka úiska ixj¾Okh
lr.; hq;= l=i,;d ie,ls,a,g f.k ;lafiare lsÍfï ks¾Kdhl bÈßm;a lr we;' my; ±lafjkafka
ta i|yd WodyrKhls'
ksmqK;d uÜgu
4'3 ikaê úê fhdod .ksñka iajr ikaêh úia;r lrhs'
;lafiarej yd we.hSu
• iajr ikaêfha ,laIK olajhs'
• md,s iajr ikaê m%fNao kï lrhs'
• iajr ikaê mo úikaê fldg olajhs'
• ikaê úê fhdod mo idOkh lrhs'
• iajr ikaê mo Wmqgd olajhs'
mka;s ldurh ;=< bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh l%shd;aul lrk w;r;=r fuu bf.kqï uÜgï
lrd isiqka meñK ;sfí o@' ke;fyd;a Tjqka ÿIalr;djka fmkakqï lrkafka o@ hkak y÷kd .ksñka
lghq;= lsÍug .=rejrfhl=g mq¿jk' fu jeks iïNjk ;lafiare lsÍfï l%shdj,shl§ .=rejrfhl=g
isiqka y÷kd .ekSu msKsi" isiqkaf.a jev ksÍËKh lsÍu yd isiqka iu. idlÉPd lsÍu jeks wúêu;a
;lafiare lsÍfï l%u Ndú;hg .; yelsh' thg wu;rj rpkd ,shùu fm<fmdf;a wNHdij,g fok
ms<s;=re we.hSug ,lalsÍu jeks l%ufõohka o Ndú;hg .; yelsh' tfia u fojkqjg i|yka l<
iïmsKaä; ;lafiare lsÍu i|yd udihla" jdrhla" wjqreoaola wjidkfha mj;ajk mÍËK fyda fuu
.=re ud¾f.damfoaYfha bÈßm;a fldg we;s bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh m%j¾Okh lsÍfï wdOdrlh
kso¾Ylhla f,i Ndú; lrñka ilia lr.kakd wdOdrl fhdod .; yelsh'
isiqka ;lafiare lsÍu i|yd mÍËK fhdod.kakd úg ;ud úiska u ilia lr.kq ,nk
mÍËK Wmfhda.S lr.kafka kï jvd;a M,odhS jkq we;' mka;s ldurh ;=< lrk isiq m%.;sh
;lafiare lsÍu msKsi jvd;a j,x.=;djlska hqla; jkafka wod< .=rejreka úiska ilia lr .kq ,nk
mÍËKh' .=re uy;au uy;aóka ta i|yd wjYH oekqu" wdl,am" l=i,;d j¾Okh lr .; hq;=h'
fuu miq ìu hgf;a mka;s ldurh ;=< flfrk isiq m%.;sh ;lafiare lsÍu isiqka fyd¢ka
y÷kd f.k tla tla isiqjdg .e<fmk wdldrfha bf.kqï w;a±lSï ,nd § wfmaËs; bf.kqï m, lrd
Tjqka kshdukh lsÍfï uQ,sl mrud¾:h fmr±ß lr f.k l%shd;aul úh hq;=h'
tla tla ksmqK;d uÜgïj,g wod< bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh ixúOdkh lr.; hq;=
wkqms<sfj< iy bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh m%j¾Okh lsÍfï tla wdOdrlhla kso¾Ylhla f,i
fuu .=re ud¾f.damfoaYfha bÈßm;a fldg we;' th wkqidrfhka ta ta jdrj,g bf.kqï b.ekaùï
l%shdj,sh m%j¾Okh lsÍfï wdOdrl .=rejrhd úiska u WÑ; mßÈ ilia lr .;hq;=h'
22
ta ta jdr i|yd bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh ixúOdkh lr .; hq;=
wkqms<sfj< ^ksmqK;d uÜgï wkqj&
bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh
1 jk we.hSï 2 jk we.hSï 3 jk we.hSï
jdrh ixúOdkh lr.; hq;= wjia:dj wjia:dj wjia:dj
ksmqK;d uÜgïj,
wkqm<s f
s j<
1'1" 1'1" 2'1" 2'4"
1'2" 1'2" 2'2" 3'1
1 jdrh
1'3" 1'3" 2'3"
2'1"
2'2"
2'3"
2'4"
3'1
4'4" 5'5
5'1"
5'2"
5'3"
5'4"
5'5
23
bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh m%j¾Okh lsÍfï kso¾Yl wdOdrlh
24
7 '22 isiq Wmfoia (-
• iudi" iudi m%fhdack"iudi m%fNao yd
ksoiqka" iudi moj, wjhj .=rejrhd
fj;ska ,nd.kak'
• l%udkql+,j lreKq fm< .iajkak
• úIh lreKq ;yjqre lr.ekSu i|yd fhda.H
jHdlrK .%ka: mßYS,kh lrkak'
• .=re;=udf.ka ks¾Kdhl ms<sn| wjfndaOhla
,nd.kak'
• we.hSï ks¾Kdhl ms<sn| uekúka jgydf.k
Wiia m%ñ;shlska ;u mejreu bÈßm;a
lrkak'
25
8' we.hSï l%uh'
ks¾Kdhl
wkq
ud;Dldjg f;dr;=rej, tl;=j
wod< nj m%udKd;aul úêu;a nj meyeÈ,s nj ks¾udKd;aul
wxlh nj nj
isik
q f
a .a
kï
1
,l=Kq mrdih
• b;d fyd|hs 04
• fyd|hs 03
• uOHia:hs 02
• ixj¾Okh úh hq;=hs 01
26