Udhëzues

për parlamentarët

Parlamentet e bashkuara
për të luftuar
dhunën ndaj grave
Sekretariati i Komitetit për Mundësi të Barabarta
për Gratë dhe Burrat

Asambleja Parlamentare e Këshillit Të Evropës

F-67075 Strasbourg Cedex
Tel.: +33 (0)3 88 41 35 17
Fax: +33 (0)3 90 21 56 52
e-mail: pace.combatviolence@coe.int
http://assembly.coe.int


Përmbajtja
Fjala e Presidentit të Asamblesë Parlamentare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Përmbledhje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Udhëzime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . 13

Pyetje dhe përgjigje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Praktika të mira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . 29



Këshilli i Evropës (www.coe.int)

Këshilli i Evropës është organizata politike më e vjetër në continent. E krijuar në

vitiin 1949, ajo ka 46 shtete anëtare, të cilat përfaqësojnë më shumë se 800 mil-
ionë evropianë, dhe pesë shtete si vëzhguese (Kanadanë,Sacred Sea Japoninë,
Meksikën dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës)

Qëllimet kryesore të organizatës janë:

të mbrojë të drejtat e njeriut, demokracitë parlamentare dhe shtetin e së

drejtës në të gjitha vendet anëtare;
të zhvillojë marrëveshje në nivel kontinenti për të përafruar praktikat ligjore
dhe sociale të vendeve anëtare; dhe
të nxisë ndërgjegjësimin për një idetitet evropian bazuar në vlerat e
përbashkëta, të pranishme në kulturat e ndryshme.

Që nga nëntori 1990, anëtarësimi i 21 vendeve të Evropës Qendrore dhe Lindore

i ka dhënë Këshillit të Evropës një dimension të vërtetë pan-evropian.
Që atëherë detyra kryesore e tij është bërë që të shërbejë si mbështetje politike
dhe mbikqyrës i të drejtave të njeriut për demokracitë post-komuniste evropi-
ane, për t’i asistuar ato në zbatimin dhe konsolidimin e reformës politike, ligjore
dhe kushtetuese paralelisht me reformën ekonomike, dhe të ofrojë ekspertizë në
fusha si të drejtat e njeriut, demokracia lokale, arsimi, kultura dhe mjedisi.

Këshilli i Evropës e ka selinë e përhershme në Strasburg (Francë). Sipas statutit

ai ka dy organe: Komitetin e Ministrave, të përbërë nga Ministrat e Punëve të
Jashtme të Shteteve Anëtare, dhe Asamblemë Parlamentare, ku përfshihen del-
egacione nga parlamentet kombëtare.


630 anëtarët dhe anëtaret që përbëjnë Asamblenë Parlamentare të Këshillit të
Evropës (http://assembly.coe.int) mblidhen së bashku katër herë në vit nga par-
lamentet e shteteve anëtare të Organizatës me qëllim që të debatojnë çështjet
e kohës, të kërkojnë ndëmarrjen e veprimeve nga qeveritë e Evropës, dhe t’u
kërkojnë llogari këtyre të fundit. Ata flasin në emër të 800 milionë Evropianëve që
përfaqësojnë, mbi çfarëdo teme që zgjedhin, dhe qeveritë e Evropës-përfaqësuar
nga Komiteti i Ministrave janë të detyruara t’u përgjigjen. Këta parlamentarë janë
ndërgjegja demokratike e një Evrope më të madhe.


Fjala e Presidentit
të Asamblesë Parlamentare

Dhuna ndaj grave në familje është një goditje serioze ndaj dinjitetit njerëzor dhe
shërben si pengesë që gratë të gëzojnë të drejtat e tyre themelore që ua siguron
Konventa Evropiane për Të Drejtat e Njeriut dhe instrumenta të tjerë ndërkom-
bëtarë të formuluar nga Këshilli i Evropës dhe Kombet e Bashkuara. Ky sulm ndaj
dinjitetit njerëzor kryhet në kushtet e heshtjes, dhe ndonjëherë të indiferencës
së përgjithshme, brenda shtëpive, në të gjithë Evropën. Ky problem na përket
të gjithëve, pavarësisht në se jemi të zgjedhur kombëtarë, rajonalë, lokalë apo
qytetarë . Është përgjegjësi individuale dhe kolektive për gjithësecilin prej nesh
që të thyejmë heshtjen dhe të veprojmë në emër të vlerave që mbron Këshilli i
Evropës, një organizatë par excellence e të drejtave të njeriut.

Dhuna ndaj grave në familje është rezultat i një situate ku gratë kanë më pak
pushtet se burrat, dhe kjo sjell një diskriminim serioz të grave dhe vajzave në
shoqëri dhe familje. Ky ëshë një problem në rritje në Evropë dhe prek të gjitha
vendet anëtare të Këshillit të Evropës. Megjithëse statistikat që kemi në dispozi-
cion japin vetëm rastet e provuara të dhunës brenda familjes, përsëri shifrat janë
shqetësuese. Ato konfirmojnë faktin se dhuna ndaj grave në familje, qoftë kjo
fikzike, seksuale, psikologjike ose si rrjedhojë e varësisë ekonomike, nuk njeh dal-
lime gjeografike, moshore, etnike dhe prek të gjitha llojet e marrëdhënieve famil-
jare dhe mjedisi social.

Parlamentarët mund të luajnë një rol jetik në miratimin e legjislacionit i cili e kla-
sifikon dhunën në familje si një sulm serioz dhe të papranueshëm ndaj dinjitetit
njerëzor, e ndëshkon këtë vepër, siguron mbrojtje për individët më të cënueshëm
edhe në sferën private, përforcon të drejtat e viktimave dhe promovon paranda-
limin dhe politikat për ndërgjegjësimin e publikut, me qëllim fund të ndryshojë
qëndrimi i njerëzve ndaj problemit.


Për të githa këto arsye, Asambleja Parlamentare e Keshillit të Evropës ka nisur
projektin “Parlamentet së bashku në luftën kundër dhunës ndaj grave në familje”
në bashkëpunim me parlamentet anëtarë dhe vëzhgues si dhe disa asamble ra-
jonale dhe ndërkombëtare (Parlamenti Evropian, Këshillin Nordik dhe Unionin
Ndër-Parlamentar).
Ky projekt është hartuar në formën e një kontributi parlamentar për fushatën
evropiane kundër dhunës ndaj grave, përfshirë edhe dhunën në familje. (2006-
2008), vendimi për të cilin u mor në Samitin e tretë të Krerëve të Shteteve dhe
Qeverive të Këshillit të Evropës, në Varshavë , Maj 2005.

Ky udhëzues është një mjet praktik për parlamentarët. Ai ofron ide praktike për
përfaqësuesit e zgjedhur të cilët duan të mbështesin fushatën dhe të ndihmojnë
për të luftuar dhunën ndaj grave në familje. Udhëzuesi përfshin një përmbledhje
të problemit, pyetje dhe përgjigje, shembuj të praktikave të mira të parlamenteve
dhe një bibliografi të përzgjedhur të punës së Këshillit të Evropës në këtë fushë.
Le të thyejmë heshtjen në parlamentet tona dhe të luftojmë me vendosmëri
dhunën e ushtruar ndaj grave në familje.

René van der Linden

President i Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës


Përmbledhje

Dhuna ndaj grave– Përkufizimi 1

“Dhuna ndaj grave” nënkupton çdo akt dhune të bazuar në përkatësi gjinore, i cili
u shkakton ose ka mujndësi t’u shkaktojë grave dëmtim fizik, psikologjik, sekxual
apo vuajtje. Ajo përfshin kërcënimet për akte të tilla, detyrimin apo privimin arbi-
trar nga liria që mund të ndodhë në jetën publike apo private.
Ky përkufizim vlen, përveç të tjerave, edhe për dhunën që ndodh brenda familjes
apo shtëpisë, përfshirë këtu agresionin fizik dhe mendor, abuzimin emocional
dhe fizik, përdhunimin dhe abuzimin seksual incestin, përdhunimin nga bash-
këshortët, parterët e rregullt apo të herëpashershëm, personat me të cilët gratë
bashkëjetojnë, krimet e ‘nderit”, gjymtimet seksuale dhe genitale dhe praktika të
tjera të dëmshme për gratë, si psh: martesat e detyruara.

Dhuna brenda familjes përbën një goditje për

dinjitetin njerëzor
Njihet tashmë në shkallë ndërkombëtare se dhuna ndaj grave, pra edhe dhuna
brenda familjes, përbën një goditje të dinjitetit njerëzor. Për vetë faktin që prob-
lem është ,ai është diskutuar në disa konferenca ndërkombëtare , po ashtu edhe
në dokumente të ndryshme ndërkombëtare (Konferenca e Kombeve të Bash-
kuara mbi të Drejtat e Njeriut, Vienë 1993, Deklarata mbi Eliminimin e Dhunës
ndaj Grave, miratuar në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara në
20 Dhjetor 1993; Konferenca e 4-t Botërore për Gratë, Pekin 1995). Rezultat i kësaj
ka qenë emërimi nga Kombet e Bashkuara i një raporteri special për dhunën
ndaj grave, shkaqeve dhe pasojave të saj. Në Ditën Ndërkombëtare për Elemi-
nimin e Dhunës ndaj Grave, Raporteri Special Aktual Zj.Yakin Ertürk, deklaroi se

1. Burimi: Shtojca e Rekomandimit Rec(2002)5 e Komiteti të Ministrave për shtetet anëtare për mbro-
jtjen e grave nga dhuna.


megjithëse kishte dekada që bëheshin përpjekje për eleminimin e dhunës ndaj
grave, kjo vazhdonte të mbetej ndoshta një nga shkeljet më të përhapura të të
drejtave të njeriut.

Për shumë vite me radhë, Keshilli i Evropës ka punuar në drejtim të aspekteve të

ndryshme të të drejtave të njeriut që lidhen me këtë problem. Në 30 prill 2002
Komiteti i Ministrave miratoi Rekomandimin Rec (2002)5 mbi mbrojtjen e grave
nga dhuna, rekomandim i cili shërben si kuadër për një qasje globale.

Dhuna brenda familjes – Shkalla e shtrirjes së

problemit në Evropë
Duke filluar që nga 1995, një numër gjithnjë në rritje i shteteve anëtare kanë nisur
të kryejnë studime në shkallë të gjerë për të matur nivelin e përhapjes së dhunës
ndaj grave. Shifrat e përhapjes së fenomenit (përqindja e grave që kanë vuajtur
dhunë seksuale në krahasim me numrin total të popullisisë) ndryshon në varësi
të metodës së përdorur, por nga një vështrim i përgjtihshëm del se një e pesta
deri në një të katërtën e të gjitha grave në vendet e përfshira në studime, kanë
përjetuar dhunë fizike të paktën një herë në moshë madhore, dhe se më shumë
se një e dhjeta kanë qenë objekt i dhunës seksuale që përfshin edhe përdorimin
e forcës. Autorët zakonisht ishin burra nga rrethi i tyre i afërt – kryesisht partnerë
ose ish-partnerë. Një numër i konsiderueshëm grash janë viktima të dhunës në
familje- abuzim i përsëritur fizik, emocional dhe seksual i cili mundet dhe shkak-
ton frikë, dëshpërim dhe shpesh dëmtim të shëndetit të gruas. Studimet që janë
duke u kryer në disa vende tregojnë se 12 deri 15% e të gjitha grave kanë pa-
sur një marrëdhënie abuzive në familje pas moshës 16 vjeç. Shifrat për abuzime
fizike dhe seksuale nga ish-partnerë me të cilët viktimat nuk bashkëjetojnë më
janë shumë më të larta- gjë që tregon se rreziku është atje, madje edhe kur gratë
u kanë dhënë fund marrëdhënieve2 abuzive. Për fat të keq këto shifra reflekto-
jnë vetëm majën e ajsbergut dhe jo plotësisht realitetin e dhunës ndaj grave në
familje.

2. Burimi: CDEG (2006) 3,Lufta kundër dhunës ndaj grave: studim vlerësues mbi masat dhe veprimet
e marra në shtetet anëtare të Këshillit të Evropës, Dr Carol Hagemann-White, University of Osna-
brück, Germany, Drejtoria e Përgjithshme e të Drejtave të Njeriut, Strasburg, 2006, f. 9-10.

10
Lufta kundër dhunës ndaj grave - Një detyrim pozitiv
për shtetet

Të gjtiha shtetet anëtare të Keshillit të Evropës kanë ratifikuar Konventën e

Kombeve të Bashkuara për Eleminimin e të Gjitha Formave të Diskriminimit ndaj
Grave. Në Rekomandimin e Përgjithshëm Nr.12 mbi dhunën ndaj grave (6 mars
1989) Komiteti mbi Eleminimin e Diskriminimit ndaj Grave, i cili monitoron zbat-
ueshmërinë e Konventës, vuri në dukje se shteteve u kërkohet të marrin masa për
të mbrojtur gratë nga çdo lloj dhune që mund të ndodhë brenda familjes.

Në Rekomandimin e Përgjithshëm Nr.19 (29 Janar 1992), Komiteti e theksoi më

tej këtë: “Sipas ligjeve ndërkombëtare dhe konventave specifike për të drejtat e
njeriut, shtetet mund të jenë gjithashtu përgjegjëse për akte private, në se ato
nuk bëjnë përpjekjet e duhura për të parandaluar shkeljet e të drejtave, për të
hetuar dhe ndëshkuar aktet e dhunës apo për të dhënë dëmshpërblimet.”
Më tej rekomandohet që ‘Shtetet duhet të ndërmarrin masa të përshtatshme dhe
efektive për të kapërcyer të gjitha format e dhunës bazuar në përkatësitë gjinore,
qoftë ky akt publik apo privat.”

Gjykata Evropiane e Të Drejtave të Njeriut i kujton vazhdimisht shtetet anëtare

të Këshillit të Evropës se Konventa Evropiane e Të Drejtave të Njeriut kërkon prej
tyre që të kalojnë dhe venë në zbatim ligje me qëllim që tq sigurojnë që të dre-
jtat që përmnden në dokument të respektohen, mes të tjerave edhe nëpërmjet
“adoptimit të masave që kanë si qëllim respektin për jetën private të individëve
mes njëri-tjetrit3”.

Një deklaratë e miratuar në Konferencën e 3-të Evropiane të Këshillit Të Evropës

Mbi Barazinë mes Grave dhe Burrave (Romë, 21-22 Tetor 1993) vinte në dukje se
“përgjegjësia e shteteve qëndron kryesisht në lidhje me aktet e dhunës të kryera
nga zyrtarët e tij, por mundet gjithashtu që shteti të mbajë përgjegjësi pëe aktet
e dhunës të kryersa nga individë privatë, në se nuk ka marrë masa me vëmend-
jen e duhur që të parandalojë shkeljet e të drejtave, të hetojë aktet e dhunës, t’i
ndëshkojë ato, si dhe të sigurojë mbështetje për viktimat”
3. Burimi: ECHR, çështja X dhe Y kundër Hollandës, Nr. 8978/80, vendim i 26 Marsit 1985, dhe ECHR,
çështja e M. C. kundër Bullgarisë Nr. 39272/98, vendimi i 4 Dhjetorit 2003.

11
Dhuna në familje – Kosto për komunitetin

Dhuna bazuar në përkatësi gjinore prek jo vetëm viktimat e drejtpërdrejta, por të

gjithë komunitetitn. Kosto e lartë e dhunës së bazuar në përkatësi gjinore është
një barrë serioze për shoqërinë, qeveritë, individët, organizatat dhe bizneset,- kjo
është arsyeja se pse kjo dhunë i ka kaluar caqet e të qenurit një problem privat
dhe është kthyer në një problem publik, zgjidhja e të cilit për ban një nevojë
urgjente
Disa shtete anëtare të Këshillit të Evropës kane bërë tashmë një vlerësim të kos-
tove të përafërta. Shumica e studimeve të tyre ka në qendr dhunën ndaj grave në
familje- dhunën fizike, psikologjike ose seksuale që ushtrohet nga burrat, dhe ku
viktima janë gratë. Kostot e saj ndjehen në një spektër të gjerë: kujdesin shëndet-
sor, shërbimet sociale, ekonomi, drejtësi civile dhe penale, si dhe strehim. Këto
studime janë shumë të ndryshme për sa i përket metodologjisë dhe objektit të
studimit, duke vështirësuar bërjen e përgjithësimeve. Duke marrë një shifër me-
satare, vlersimi më i mundshëm për koston vjetore për frymë është 40 € . Kështu,
një vend me një popullsi 10 milionë banorë përballet me një faturë 400 million €
për ndërhyrje, policim, shërbime të kujdesit shëndetsor, ndërkohë që kosto vje-
tore e dhunës në familje në zonën që mbulon Këshilli i Evropës arrin në të paktën
33 miliardë €4.

4. Burimi: CDEG (2006) 3, op. cit., f.10-12.

12
Udhëzime

Parlamentarët mund të luajnë një rol ativ, të përkushtuar dhe me rëndësi vërtet
të madhe në luftën kundër dhunës ndaj grave nëpërmjet promovimit të masave
parandaluese, ndihmës për viktimat dhe të mbijetuarit , ndërgjegjësimit të pub-
likut për këtë shkelje të dinjitetit njerëzor, si dhe ndëshkimit të akteve të dhunës
në familje. Vendosmëria politike është shumë e rëndësishme në se duam t’i japim
fund dhunës në familje dhe të ndryshojmë mentalitetin.

Janë të mundshme disa lloj masash:

Mbajtja e një qëndrimi të qartë dhe të prerë kundër dhunës ndaj grave
brenda familjes

të sigurojnë që parlamenti të marrë në shqyrtim masat për të ndaluar

dhunën në familje

të organizojnë debate publike dhe parlamentare për të vënë në pah
problemin, si dhe seanca parlamentare për të rishikuar ligje dhe masa
të tjera për ta trajtuar atë, njëkohësisht të bëjë edhe vlerësimin e efekti
vitetit të masave.

të mbahet një qëndrim i prerë publik dhe politik kundër dhunës në fa
milje. Këtu mund të përfshihen bërja e një deklarata solemne me anë
të së cilës parlamenti shpreh vendosmërinë e tij për të eleminuar këtë
lloj dhune, ose një deklaratë e nënshkruar nga parlamentarë të veçantë,
të cilët marrin angazhim të punojnë kundër dhunës

Promovimi i ligjeve dhe rregulloreve

Çfarë mund të bëjnë parlamentet dhe parlamentarët?

Ratifikimin e instrumentave ndërkombëtarë

Parlamentet mund t’u kërkojnë qeverive që t’u japin informacion në

mënyrë të vazhdueshme lidhur me planet e tyre për ratifikimin dhe
13
 zbatimin e dokumentave ndërkombëtare. Në se ratifikimi duhet të
bëhet në parlament, ky i fundit mund të nxisë qeverinë që të dërgojë
dokumentat përkatëse për këtë qëllim, duke përshpejtuar në këtë
mënyrë ratifikimin dhe duke siguruar që ato të hyjnë në fuqi brenda
një kohe të shkurtër.

Harmonizimi i legjislacionit kombëtar me atë ndërkombëtar

Parlamentet mund të sigurojnë që qeveritë të propozojnë ligje të cilat

të jenë në përputhje me marrëveshjet ndërkombëtare. Parlamentarët
duhet të përdorin gjithashtu të drejtën e tyre kushtuese për të iniciuar
ligje dhe t’i sjellin ato vetë për diskutim në parlament. Kjo do të çojë në:

miratimin e ligjeve, masa buxhetore dhe plane kombëtare për t’i dhënë fund
dhunës ndaj grave në familje. Këto veprime duhet të përfshijnë:
ndjekjen penale dhe ndëshkimin e përdhunimit brenda martesës, në të
njëjtën mënyrë siç ndëshkohet përdhunimi jashtë martese, dhe moslejimi
i hyrjes në shtëpi i bashkëshortëve të dhunshëm; (në se kjo është ende e
parealizuar)
– hapjen e strehëve për viktimat e dhunës në familje dhe për fëmijët e tyre;
– trajnimin e stafit të angazhuar (punonjësit e shëndetsisë, policisë, gjyka
tave, shërbimeve sociale dhe të arsimit, etj);
– krijimin e qendrave të trajtimit për autorët e akteve të dhunshme brenda
familjes;
– hartimin e të dhënave të ndara sipas gjinive, përfshirë llojin e dhunës dhë
marrëdhënies mes autorit dhe viktimës;
propozimin e veprimeve efektive për të parandaluar dhe luftuar dhunën
ndaj grave, nëpërmjet ligjeve dhe planeve kombëtare të veprimit bazuar në
Rekomandimin Rec(2002)5, të Komitetit të Ministrave, shoqëruar me vlerësi-
min e rregullt të masave të tilla;
ngritjen e komiteteve parlamentare shumë partiake për dhunën në familoje
për të propozuar iniciativa të reja dhe duke monitoruar ato ekzistuese.

14
Mbështetje për përgatitjen e planeve kombëtare të veprimit

Parlamentarët janë përfaqësues të njerëzve, janë përfaqësues të shoqërisë

civile dhe janë në pozicionin e duhur për të promovuar interesat e atyre që
i kanë zgjedhur. Duke qenë në kontakt të ngushtë me zgjedhësit, ata janë
të mirëinformuar mbi problemet e tyre. Për këtë arsye roli që mund të lua-
jnë për hartimin e plan-veprimeve, me qëllim respektimin e detyrimeve që
rrjedhin nga legjislacioni i brendsshëm dhe ai ndërkombëtar është me të
vërtetë i vlefshëm– përfshirja e tyre bën që këto plane të jenë më pranë ne-
vojave dhe shqetësimeve reale të publikut. Ata mund të japin ndihmesën e
tyre nëpërmjet:

– përfshirjes në diskutimet parlamentare të ligjeve dhe rregulloreve të reja të

OJQ-ve lokale dhe kombëtare, aktive kundër dhunës në familje;
– organizimit të seminareve mbi dhunën në familje me personelin mjekësor,
atë paramjekësor, stafet e shkollave, oficerët e policisë, grupet socio-profe-
sionale që punojnë veçanërisht me gratë, përfaqësues të sindikatava dhe të
OJQ-ve.
– trajtimit me vëmendje të veçantë të grupeve më të eskpozuara ndaj rrezikut
dhe pasojave të dhunës në familje, psh: gratë që janë vetë emigrante dhe ato
që vijnë nga familje të tilla, gratë Rome, gratë që vijnë nga minoritetet etnike,
gratë shtatzëna, ato handikapate apo lehtësisht të cënueshme, gratë që janë
në situata të paqëndrueshme, apo ato me probleme të alkoolit dhe drogës.

Asistencë për të siguruar dorëzimin e raporteve të detyrueshme

Shumë nga institucionet ndërkombëtare u kërkojnë qeverive që të dorëzo-

jnë raporte të rregullta mbi masat që ato kanë ndërmarrë për të përmbushur
kriteret. Parlamentarët, si përfaqësues të popullit janë në pozicion shumë të
favorshmëm për të vlerësuar punën e ekzekutivit në përgatitjen e tyre.

Ushtrimi i mbikqyrjes parlamentare

Parlementet e ushtrojnë të drejtën e tyre për të mbiqyrur në disa mënyra: nëpër-

mjet shqyrtimit të raporteve të qeverive mbi punën e tyre; duke bërë pyetje për
15
minisitrat përkatës; duke ngritur komisione të posaçme për të orgaizuar vizita në
terren me qëllim kontrollin në vend të masave të qeverisë, duke kontrolluar masa
korrektues, etj.

Çfarë mund të bëjë parlamenti dhe parlamentarët?

Ata mundet:

të bëjnë presion mbi qeveritë që këto të fundit të respektojnë detyrimet e

tyre ligjore;
të kërkojnë informacion nga qeveritë për punën e bërë për të vënë në zba-
tim ligjet mbi dhunën ndaj grave, si dhe burimet e vëna në dsipozicion për
këtë për këtë qëllim;
– të bëjnë fushatë për emërimin e një komisioneri parlamentar, ombudsmani
për dhunën ndaj grave;
– të promovojnë diskutimin në parlament të çështjeve që lidhen me punën e
Asamblesë Parlamentare për sa i përket dhunës në familje;
– të sigurohen që po bëhen të gjitha përpjekjet për t’i bërë publike ligjet e
miratuara dhe masat për të ndihmuar viktimat e dhunës në familje;
– të ndihmojnë për të audituar/vlerësuar veprimet e ndërmarra nga qeveria
në lidhje me dhunën në familje dhe të nxisin reformat e nevojshme;
– të përfshijnë masat kundër dhunës në familje në programet e vizitave stu-
dimore me qëllim që parlametarët të mësojnë nga njëri-tjetri, të shkëmbe-
jnë praktikat e mira dhe/ose të ofrojnë asistencë teknike për parlamentet që
duan t’i bëjnë më efektive ligjit e tyre mbi dhunën në familje.

Mobilizimi i burimeve të nevojshme financiare në parlament

Shumica e buxheteve kombëtare duhet të kalojnë në parlament, dhe kjo gjë i jep
këtij të fundit një rol të rëndësishëm në përdorimin e parave publike.

16
Çfarë mund të bëjnë parlamenti dhe parlamentarët?

Ata mund:

– të sigurojnë që shuma të konsiderueshme parash të shpenzohen për të luf-

tuar dhuënn në familje. Parlamentet mund të insistojnë për të bërë ndryshi-
me në buxhetet kombëtare, brenda kufijve të shumave totale të dhëna, -dhe
mund të sigurojnë që ky sektor të marrë fondet e mjaftueshme;
– të parashikojnë një fond kompensimi për viktimat i cili të ketë si bazë gjobat
e paguara nga autorët e dhunës në familje;
– të inkurajojnë qeveritë që të kontribojnë në mënyrë vullnetare për financi-
min e skemave të bashkëpunimit ndërkombëtar, që kanë si qëllim ndalimin
e dhunës ndaj grave. Këto kontribute duhet të parashikohen zyrtarisht në
buxhetet kombëtare;
– të inkurajojnë qeveritë që të financojnë projekte kombëtare dhe Europiane
të nivelit ndër-qeveritar, parlamentar, rajonal dhe lokal

Përdorimi i posteve parlamentare për të ndihmuar

në luftën kundër dhunës ndaj grave në familje, në të
gjitha nivelet e veprimit dhe përfaqësimit

Parlamentarët janë, para së gjithash, përfaqësues të zgjedhur nga zonat e tyre

përkatëse. Ata promovojnë interesat e bashkëqytetarëve të tyre, dhe pjesë e
kësaj është edhe mbrotja e të drejtave njerëzore të këtyre qytetarëve. Si par-
lamentarë dhe anëtarë partie ata kanë ndikimin dhe pushtetin e duhur për të
iniciuar ndryshime. Ata shpesh kanë edhe funksione të ndryshme në komunitet.
Kontaktet me bizneset lokalë, aktorët e ndryshëm socialë dhe kulturorë, i vënë
ata shpesh në kontakt me publikun dhe problemet e jetës së përditshme – madje
edhe probleme private.

17
Çfarë mund të bëjnë parlamentarët?

Ata mund:

– të sugjerojnë mënyra për të bërë publik problemin e dhunës ndaj grave, duke
i bërë njerëzit të kuptojnë se ky përbën një goditje ndaj dinjitetit njerëzor në
shtetet anëtare të Këshillit të Evropës dhe njëkohësisht duke inkurajuar çdo
qytetar që ta veprojë për t’i dhënë fund dhunës;
– të nisin, mbështesin dhe të ngrenë fonde për projekte lokale kundër dhunës,
pasi të jenë identifikuar paraprakisht nevojat dhe interesat lokalë- si dhe tipi
i projekteve që do të ishte më i përshtatshëm;
– Të përfshihen në zbatimin e këtyre projekteve. Kjo është diçka të cilën parla-
mentarët mund ta bëjnë shumë mirë;
– të ndihmojnë për të siguruar mbështetje parlamentare për projektet anti-
dhunë të iniciuara nga OJQ dhe autoritete lokale dhe rajonale;
– të promovojnë dialogun me autoritetet lokale, t’i nxisin ata që të luftojnë
dhunën në familje, të bindin vendimmarrësit dhe financuesit e mundhsëm
që të mbështesin përpjekjet e tyre;
– t’i kujtojnë medias se imazhet steriotip të grave mund të zhvlerësojnë rëndë-
sine e fenomenit;
– të sigurojnë që partia e tyre të ndërmarrë veprime për t’i dhënë fund dhunës
në familje dhe të promovojë të drejtat e njeriut si një prioritet kyç në doku-
mentet e poltikave të saj, si dhe në tekste të tjera orientuese.

18
Pyetje dhe përgjigje

Ju doni të bëni diçka kundër dhunës në familje, por e keni të vështirë të bindni
bashkëpunëtorët tuaj? Në vijim ju mund të gjeni disa nga kundërshtimet më të
përhapura dhe disa kundër-argumenta.

“Masat anti-dhunë që propozoni janë shumë të

kushtueshme.”
Sigurimi i mbrojtjes dhe mbështetjes sociale për viktimat e dhunës në fa-
milje sigurisht që kushton shumë, por trajtimi i pasojave financiare të dhu-
nës, kostot ligjore, të kujdesit mjekësor, kostot e orëve të humbura të punës,
akomodimi i emergjencës, mbështetja ligjore dhe psikologjike për viktimat,
etj;-të gjitha këto kushtojnë shumë më tepër.

Paratë e shpenzuara për parandalimin e dhunës zbusin ndikimin e saj finan-

ciar dhe i hapin rrugën arritjes së një barazie më të madhe gjinore.

“A ekziston vërtet dhuna në familje në çdo vend evro-

pian? Sigurisht që ajo është e kufizuar brenda grupeve
të caktuara sociale apo minoriteve etnike!”

Dhuna ndaj grave në familje është problem në të gjitha vendet anëtare të

Këshiliit të Evropës dhe përbën një godijte ndaj dinjitetit njerëzor.
Nuk është një dukuri që karakterizon vende, grup-mosha apo komunitete
të veçanta, dhe ndodh brenda të gjitha llojeve të marrëdhënieve, në çdo
mjedis shoqëror.

Asambleja hedh poshtë çdo përpjekje për të lidhur dhunën në familje me

kultura dhe besimi fetare të caktuara, sepse kjo mund të bëjë që shtetet t’i
19
 bëjnë bisht detyrimit të tyre për të eleminuar këtë lloj dhune në të gjitha
1
format që ajo mund të shfaqet.

Statistikat nuk ka prova që të dëshmojnë që dhuna në familje të jetë më e

pëhapur në komunitete të veçanta . Megjithatë gratë emigrante, viktima të
dhunës në familje hasin disa probleme më shumë, si pasojë e pengesave gju-
hësore, presionit të familjes, dhe ndonjëherë edhe si pasojë e fakitit se statusi
i tyre ligjor varet vetëm bashkërshorti, të cilit ato i janë bashkuar në vendin
pritës. Për këtë arsye duhen marrë masa specifike me qëllim që të siguro-
hemi që gratë emigrante, viktima të dhunës në familje të gëzojnë të drejta të
barabarta dhe efekitve aksesi ndaj mbrojtjes dhe të drejtave ligjore.

“Pse nuk flitet kurrë për dhunën ndaj burrave, përfshirë edhe
dhunën në familje?”

Këshilli i Evropës nuk e mohon se edhe burrat mund të jenë pësojnë dhunë
psikologjike dhe fizike nga partnerett ose familjet ( shih memorandumin
shpjegues mbi Rekomandimin Rec(2002)5 të Komitetit të Ministrave mbi
mbrojtjen e grave nga dhuna). Në të njëjtën kohë studimet e kryera në shte-
tet anëtare mbi viktimat meshkuj të dhunës së ushtruar nga gratë tregojnë
se statistikisht ky fenomen është për momentin në minorancë . Për më tepër
tiparet specifike të dhunës ndaj grave dhe vajzave,në karahasim me llojet e
tjera të dhunës, justifikojnë të gjitha masat e ndërmarra kundër saj.
Së pari, ajo reflekton dominimin e përgjtihshën të një seksi mbi tjetrin. Së
dyti, shoqëria shpesh është më e gatshme për ta pranuar ate. Shpesh, dhuna
ndaj vajzave është shprehje e traditave kulturore dhe fetare të cilat mbësh-
tesin këto modele sjellje2. Kështu Deklarata mbi Eleminimin e Dhunës ndaj
Grave e miratuar në Asambleja e Përgjitthshme e Kombeve të Bashkuara më
20 Dhjetor 1993, përcakton qartë se “dhuna ndaj grave është manifestim i
marrëdhënieve historike të pabarabarta të pushtetit mes burrave dhe grave,
të cilat kanë sjelle dominimin dhe diskriminimin e grave nga burrat dhe pen-

1. Dokumenti 10934 (19 Maj 2006):“Parlamentet së bashku në luftën kunder dhunës ndaj grave në
familje” paraqitur në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Evropës nga Ms. Cliveti
2. Rekomandimi Rec(2002)5 i Komitetit të Ministrave të shteteve anëtare mbi mbrojtjen e grave nga
dhuna, miratuar më 30 Prill 2002, memorandumi shpjegues, paragrafi 24

20
 gesat ndaj avancimit të plotë grave” shprehet se “dhuna ndaj grave është
një nga mekanizmat kryesorë socialë nëpërmjet të cilit gratë detyrohen të
pranojnë një pozicion më të ulët krahasuar me burrat”.
Për më tepër, siç shprehet Yakin Ertürk, Raporter Special për Dhunën ndaj
Grave në një nga raportet e tij para Komitetit të Çështjeve Ekonomike dhe
Sociale të Kombeve të Bashkuara : “Ky fenomen universal mbështetet në një
trashëgimi patriarkale, në themel të së cilës qëndron interesi i grupit social
për të ruajtur dhe kontrolluar linjat e riprodhimet të specieve që pranohen
nga shoqëria. Në këtë konteks,t si një mekanizëm i veçantë i instituciona-
lizuar, pushteti mashkullor përdoret për të mbajtur në kontroll kapacitetet
seksuale dhe riprodhuese të grave. […] Ky parim bazë i konceptit patriarkal
mbi ndarjen gjinore përfaqëson një pikë të përbashkët të kulturave ku dhuna
ose kërcënimi i dhunës është përdorur si mekanizëm legjitim për imponimin
dhe ruatjen e sistemit të dominimit” . Këto ishin disa nga arsyet që e shtynë
Këshillin e Evropës të vërë në qendër të fushatës së tij dhunën e ushtruar
ndaj grave.

Burimi: Këshilli për Çështjet Ekonomike dhe Sociale i Kombeve të Bashkuara;

doc E/CN.4/2004/66, Integrimi i të drejtave njerëzore të grave dhe perspekti-
va gjinore: dhuna ndaj grave –drejt një zbatimi efektiv të normave ndërkom-
bëtare për të ndalur dhunën ndaj grave, 26 Dhjetor 2003.

“Nuk mund “ ta shes” dhunën në familje – shtypi dhe zgjedhësit

e mi nuk janë të interesuar.”

Nëpërmjet denoncimit të dhunës në familje, promovojmë njëkohësisht të

drejtat e njeriut dhe dinjitetin personal. Kjo është diçka që ka ndikim në jetën
e përditshme të votuesve, dhe parlamentarët kanë shansin që ta thyejnë
këtë heshtje, të fillojnë punën në këtë drejtim- dhe të ndryshojnë ato jetë të
përditshme.
Nëpërmjet denoncimit të dhunës në familje ne luftojmë për barazi më të
madhe gjinore dhe i shpallim luftë një kulture partriakale, e cila i mbyll njerë-
zit brenda marrëdhënieve të tilla, ku burrat kanë pushtet mbi gratë dhe kanë
nën kontroll jetët e tyre.
Eliminimi i dhunës në familje është një sfidë e madhe sociale- nga përballimi
21
 me sukses i së cilës përfitojnë burrat, gratë, dhe komuniteti në tërësi.
Çdo ditë mediat raportojnë mbi tragjedi familjare të cilat tregojnë se sa pak
mund të bëjnë autoritetet për të mbrojtur anëtarë të komunitetit. Nëprër-
mjet luftës ndaj dhunës në familje parlamentarët mund t’i tregojnë medias
se nuk kanë ndërmend të qëndrojnë duarkryq dhe të pranojnë një situatë e
cila nuk mund të tolerohet nga asnjë shtet i së drejtës.

“Megjithatë, ti nuk mund ta nxjerrësh një bashkëshort të

dhunshëm nga shtëpia e tij- është prona e tij dhe ai gëzon të
drejta mbi të!”

Neni 1 i Protokollit nr.1 të Konventës Europiane mbi të Drejtat e Njeriut për-

cakton: “Askush nuk mund të privohet nga e drejta mbi pronën e tij, me për-
jashtim të rasteve kur këtë e kërkon interesi publik dhe kur kjo kryhet sipas
kushtetve të parashikuara në ligj dhe në përputhje me parimet e përgjiths-
hme të së drejtës ndërkombëtare.”
Kur dhuna në familje e vë një person në rrezik, policia duhet të ketë mundë-
sine që ta përjashtojë menjëherë fajtorin nga shtëpia, pavarësisht se kush
është pronari i saj, dhe pavarësisht nga kundërshtimet e mundshme të per-
sonave të tjerë që jetojnë atje.
Rekomandimi Rec(2002)5 parashikon urdhra kufizues të cilat i ndalojnë
autorët e dhunës që të afrohen pranë banesës së viktimës dhe/ose vende
të tjera (në të kaluarën ishte viktima që duhej të largohej nga shtëpia). Disa
vende anëtare të Këshillit të Evropës kanë përcaktuar tashmë rregulla të
ngjashme , të cilat kanë si synim mbrojtjen e viktimave dhe evitimin e trau-
mës shtesë që do të sillte për ta largimi nga shtëpia. Në Austri, psh: dëbimi
nga ana e policisë është një masë administrative, e cila duhet konfirmuar më
vonë në gjykatë.

22
Praktiat e mira:
Nisma të posaçme parlamentare – disa shembuj
Dhuna në familje, rrethanë rënduese

Francë: Akt Nr. 2006-399 i datës 4 prill 2006, i cili parashikon masa më strikte
për të parandaluar dhe ndëshkuar dhunën e ushtruar nga bashkëshortët/
partnerët, ose të ushtruar mbi të miturit.

Akti parashikon ndëshkime më të ashpra për dhunën e shkaga bashkëshor-

tët/partnerët e tanishëm apo të mëparshëm.

Spanjë: Zbatimit i Aktit 1/2004 mbi masat për të siguruar mbrotje të për-
gjithshme kundër dhunës që ka për bazë përkatësinë gjinore.

Dhuna e ushtruar ng anjë bashkëshort/partner përbën një rrethanë rëndue-

se dhe për të parashikohet një ndëshkim më i rëndë. Sipas Nenit 147 të Kodit
Penal, psh, dënimi i zakonshëm me burg për veprën penale të sulmit dhe
plagosjes është nga 6 muaj deri në 3 vjet, por kjo periudhë shkon nga 2-5 vjet
në se autori është bashkëshorti apo partneri. ”

Qipro: Akti mbi dhunën “në familje”

Sipas këtij akti, dhuna e ushtruar brenda familjes është një vepër rënduese,dhe
për të parashikohen ndëshkime me të rënda se për format e tjera të dhunës
të mbuluara nga kodi penal.

Akomodimi dhe strehët për viktimat e dhunës në

familje
Legjislacioni mbi strehimin dhe marrëveshjet e qeramarrjes

Mbretëria e Bashkuar: Akti mbi strehimin 1996, Akti mbi te pastrehët

2002, mungesa e strehimit (nevojë prioritare për strehim) (Angli)
Urdhër 2002 me Kodin Përkatës shoqërues të Sjelljes

23
 Sipas Nenit 6 të urdhrit të mësipërm, prioritet kanë personat që janë
“të cënueshëm si rezultat i mospasjes së një strehimi për arsye të dhunës apo
kërcënimeve për dhunë që mund të vihen në jetë, të ushtruar nga një person
tjetër”
Kodi i Udhëzimeve thotë se autoritet lokale nuk duhet që gjatë vënies në
zbatim të aktit dhe vlerësimit të rasteve të veçanta, të përpiqen që të sigu-
rojnë prova për dhunën apo të kontaktojnë autorin e saj. Thekson faktin se
efektet e dhunës në familje janë ndonjëherë kumulative, dhe incidentet e
herëpashershme të dhunës mund të minojnë besimin në vetvete të viktimës
dhe ta bëjnë atë edhe më të cënueshme.
Kanada: Amendamenti i Nenit 174 të Kodit Civil të Quebec-ut në rastet e
dhunës në familje ose agresionit seksual, kërcënimit të sigurisë së viktimës
apo fëmijëve rë saj, neni 174.1 i Kodit Civil të Quebec-ut mund të përdoret për
të anulluar një marrëveshje qiramarrje. Pronarit i duhet dhënë njoftim 3 muaj
më parë, shoqëruar kjo nga një deklaratë e nënshkruar nga një nëpunës civil
apo përfaqësues i emëruar nga Ministria e Drejtësisë, që konfirmon ekzisten-
cën e rrezikut. Personi që nënshkruan duhet fillimisht ta shohë deklaratën që
ka bërë viktima, e cila bën një përshkrim të detajuar të rrezikut ndaj të cilit
ajo ka qennë apo është e ekspozuar. E gjithë kjo duhet të shoqërohet nga
deklarata mbështetëse nga persona që e njohin situatën.
Francë: Qarkore e Ministrisë së Strehimit dhe Ministrisë për të Drejtat e Gra-
ve Kjo qarkore u kërkon krerëve të departamenteve që gjatë hartimit të pla-
neve të departamenteve të tyre për personat në nevojë, t’u japin përparësi
nevojave të veçanta të grave në situata të dshëpërimit ekstrem, përfshirë
këtu gratë kryefamiljare, gratë viktima të dhunës në familje, si dhe ato me
fëmijë.

Strehët për gratë dhe fëmijët

Turqi : Akti i Bashkive

Seksioni 14 i Aktit të Bashkive (Ligji Nr. 5272) i cili hyri në fuqi në 24 dhjetor
2004, u kërkon qyteteve të mëdha me popullsi më shumë se 50 000 banorë
që të sigurojnë strehë për gratë dhe fëmijët. Drejtoria e Përgjithshme për
Statusin e Grave po përgatit një model standard shërbimi për t’ua dhënë au-
toriteteve lokale me orientimet përkatëse në lidhje me shërbimet për gratë,

24
 ngritja e të cilave është detyrim që buron nga akti i mësipërm.
Ky model u është dërguar qeverive të provincave. Janë përcaktuar norma
të cilat u janë dërguar qyteteve më të mëdha, me qëllim që të sigurohet një
nivel i pranueshëm cilësie.

Largimi i bashkëshortëve të dhunshëm

Austria: Akt federal për mbrojtjen nga dhuna brenda familjes, 1 maj 1999,
amenduar në 2003 (hyri në fuqi në 1 Janar 2004)
Ky akt i lejon policisë që të largojë nga shtëpia personat që përbëjnë rrezik
për të tjerët, pavarësisht nga marrëdhënia e tij me ta, ose nga të drejtat e tij si
pronar i shtëpisë. Ky largim bëhet për një periudhë dhjetë ditore, e cila mund
të zgjatet me kërkesë të viktimës.
Amendimi i 2003 e shtrin këtë mbrojtje mbi të gjithë personat që jetojnë ose
kanë jetuar me një individ potencialisht të dhunshëm brenda një marrëd-
hënie familjare ose të një natyre familjare. Vetëm policia ka autoritetin për
t’i zbatuar këto vendime, asnjë veprim nga viktimat nuk është i nevojshëm.
Personit të dhunshëm në fjalë i ndalohet hyrja në shtëpi apo në vende të
tjera të frekuentuara nga viktima (vendpune, shkollë, etj ) sipas specifikimeve
të bëra nga “Nevojat e viktimës për masa efektive”.
Policia duhet të kërkojë të marrë vendimet përkatëse nga ana e gjykatës kun-
dër autorëve të arrestuar, sepse lirimi i tyre është një mundësi e përhershme.
Në se një vendim gjykate për moslejim të një personi t’i afrohet një vendi të
caktuar, anullohet, viktima duhet të njoftohet menjëherë.
Policia merr kontakt me viktimën dhe e interviston atë brenda 24 orësh, e
referon rastin në qendrën përkatëse të veprimit , e cila më pas kontakton
viktimën dhe i ofron atij ose asaj këshillim falas për t’i siguruar respektimin e
të drejtave, si dhe ofron asistencë falas gjatë procedurave gjyqësore.

25
Policia si burim i parë ndihme në rastet e dhunës në
familje

Shumica e viktimave të dhunës në familje fillimisht i drejtohen policisë për

ndihmë:
– por organet e policisë nuk janë gjithmonë të vëmendshme në ndjekjen
e ankesave të tyre. Ka disa vende ku disa forma të dhunës ndaj grave shi-
hen tradicionalisht si çështje private – me rezultatin që viktimat nuk marrin
drejtësi dhe pengohen në raportimin e veprave penale. Studimet tregojnë
se vetëm 2% nga 20% e totalit të grave të dhunuara bëjnë padi, dhe këtë e
bëjnë vetëm kur janë subjekt i vazhdueshëm i dhunës.
Gratë -viktima të dhunës në familje, duhet të kenë mundësinë që të marrin
një trajtim dashamirës dhe me respekt në rajonin e policisë lokale., t’u ofro-
het ndihmë dhe mbrojtje dhe t’u shpjegohen procedurat. Ato duhet të jenë
të sigurta që do të merren masat e duhura ndaj autorit të dhunës. Oficerët e
policisë, sjellja e të cilëve nuk është në përputhje me respektimin e të drej-
tave të njeriut apo mbrojtjen e viktimave duhet të ndiqen penalisht apo ndaj
tyre të merren masa disiplinore. Modelet mund të përfshijnë qasjen që ka
zgjedhur Mbretëria e Bashkuar në trajtimin e viktimave të përdhunimit, Një-
sia e Dhunës në Familje pranë Drejtorisë së Policisë së Strasburgut ( e vetmja
e këtij lloji në Francë), si dhe oficerët ‘e specializuar’ të policisë të emëruar në
stacionet e policisë së Parisit.
Në Austri, shumë autoritete të landeve autorizojnë policinë ose i kërkojnë
asaj të dërgojë detajet personale të viktimave në një qendër të veçantë
orientimi (qendra veprimi), tainformojnë këtë qendër mbi të gjitha urdhrat
e kufizimit apo ndalimit, dhe në fakt mbi të gjitha rastet e dhunës në familje
kur ka ndërhyrë policia
Në Danimarkë, dhuna ndaj grave është pjesë e trajnimeve të policisë
Në Gjermani, shumica e shkollave që përgatisin punonjës socialë bëjnë një
trajtim të detajuar të dhunës në familje, dhe disa Lande kanë organizuar tra-
jnime speciale për policinë dhe moderatorët e emëruar në stacionet e poli-
cisë; qeveria gjithashtu ka prodhuar CD-Rome ndërvepruese për trajnimin e
stafeve të policisë dhe spitaleve.

Burimi :Dokumenti 10934 (19 maj 2006),“Parlamentet së bashku në luftën

26
 kundër dhunës ndaj grave në familje” , raportere Zj. Cliveti (Rumania, Grupi
Socialist).

Garantimi i mbijetesës ekonomike të viktimave të

dhunës në familje

Dispozitat buxhetore për viktimat

Mbretëria e Bashkuar: Dhuna në familje, Akti mbi krimin dhe vitktimat

2004
– autoriteti përgjegjës për dhënien e kompensimit në rastet e dëmtimeve,
mund t’i detyrojë autorët e veprave penale t’u paguajnë viktimave dëms-
hpërblim.
– Autorët e akteve serioze dhe të përsëritura përballen me gjoba shtesë për-
veç dënimit, të cilat kalojnë në një fond të veçantë për viktimat

Dhuna në familje dhe ligji i imigracionit

Austria: Rregulloret që kufizojnë numrin e lejeve të punës për të huajt.

Sipas këtyre rregulloreve, kufiri statutor i lejeve të punës për të huajt mund të
tejkalohet në raste të caktuara, përfshirë edhe rastet e dhunës në familje. Kjo
dispozitë u shtua në rregulloret e vitit 1997 (Federal Laë Gazette II,Nr. 256).
Qëllimi ishte që t’u siguronte mundësinë grave emigrante të ekspozuara
ndaj dhunës në familje për të fituar jetesën e tyre, por rregullat rezultuan të
ishin tepër kufizuese.
Ato u plotësuan në vitin 2003 (Federal Law Gazette II,Nr. 249).
Mjaftojnë dokumentet e mëposhtëm për të siguruar një leje pune: raporti
i policisë për një bashkëshort të dhunshëm (më parë kërkohej një dënim i
formës së prerë nga gjykatat penale), divorci sipas ligjit të huaj (kërkesa e
mëparshme ishte një vendim divorci nga një gjykatë austriake ku të speci-
fikohej faji) ose një raport ose konfirmim i dhunës së prezumuar brenda fa-
miljes nga persona/institucione të kualifikuara, për shembull mjekë, spitale,
qendra të veprimit, strehë për gratë e keqtrajtuara, zyra për mbrojtjen e të
rinjve, etj

27
Dhuna në familje dhe ligji i punës

Spanja: rregulloret për punonjësit civilë të cilët janë viktima të dhunës ba-
zuar në përkatësi gjinore. Plani Concilia është nënshkruar nga qeveria span-
jolle në dhjetor 2005 dhe ka si objekt 500,000 punonjësit civilë të Spanjës,
duke u dhënë atyre :
– të drejtën për të aplikuar për t’u transferuar në një njërsi apo lokalitet tjetër.
Nëpunësit civilë të cilët kanë qenë objekt i dhunës bazuar në përkatësi gji-
nore dhe që kanë qenë të detyruar për t’u larguar nga vendet e tyre të punës
kanë të drejtë të kërkojnë të emërohen në një njësi pao lokalitet tjetër.
– të drejtën për të marrë leje të veçantë pa plotësuar periudhën minimale të
punës
Plani Concilia u lejon nëpunësve civilë që të përfitojnë leje të veçantë, me
qëllim që të organizojnë një mbrojtje efektive për veten e tyre, pa përcaktuar
se duhet të kenë një përiudhë minimale në shërbim, apo të jenë të punësuar
të përhershëm. Ata marrin pagesë të plotë për dy muajt e parë.

Bibliografi e përzgjedhur nga puna e Këshillit të

Evropës për të luftuar dhunën ndaj grave në familje
Aktivitet ndërqeveritar
Rekomandimi Rec(2002)5 e Komitetit të Ministrave për shtetet anëtare mbi
mbrojtjen e grave nga dhuna.

Zbatimi dhe ndjekja e rekomandimit Rec(2002)5 mbi mbrojtjen e grave nga dhu-
na (EG-S-MV (2004) Rap Fin rev), Drejtoria e Përgjithshme e të Drejtave të Njeriut,
Strasburg, 2005.

Lufta kundër dhunës ndaj grave; studim vlerësues mbi masat dhe veprimet e
marra në shtetet anëtare të Këshillit të Evropës (CDEG (2006) 3),
Profesor Dr Carol Hagemann-White, University of Osnabrück, Germany,
Drejtoria e Përgjithshme e të Drejtave të Njeriut, Strasburg, 2006.

Plani i Fushatës së Këshillit të Evropës për të luftuar dhunën ndaj grave, përfshirë
dhunën në familje, CM (2006) 93, miratuar nga Komiteti i Ministrave në 21 Qer-
shor 2006.
28
Guida VIP, Vizion, novacion dhe profesionalizëm në policimin e dhunës ndaj grave
dhe fëmijëve, Këshilli i i Evropës, Policia dhe të Drejtat e Njeriut 1997-2000, Pro-
grami nga Profesor Liz Kelly.

Tekste të Asamblesë Parlamentare

Rezoluta 1512 (2006) mbi parlamentet e bashkuara në luftën kundër dhunës ndaj
grave në familje, miratuar nga Asambleja Parlamentare në 28 Qershor 2006.

Rekomandimi 1759 (2006) mbi parlamentet e bashkuara në luftën kundër dhu-

nës ndaj grave në familje, miratuar nga Asambleja Parlamentare në 28 Qershor
2006.

Dokumenti 10934 (19 Maj 2006) mbi parlamentet e bashkuara në luftën kundër
dhunës ndaj grave në familje , raporter: Zj Cliveti (Romania, Grupi Socialist ).

Rekomandimi 1681 (2004) mbi fushatën për të luftuar dhunën ndaj grave në Ev-
ropë.

Dokument 10273 (16 Shtator 2004) mbi fushatën për të luftuar dhunën ndaj
grave në Evropë., raporter: Z. (Francë, Grupi i partive popullore evropiane).

29