Βαθμός Ασφαλείας:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Να διατηρηθεί μέχρι:

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, Βαθμός Προτεραιότητας:
ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
-----
Μαρούσι, 16 - 11 - 2016
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Αριθ. Πρωτ. Φ3/194973/Δ4
Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ
Δ/ΝΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Γραφεία Σχολικών Συμβούλων
ΤΜΗΜΑ Α΄
(μέσω των Περιφερειακών Δ.Ε.)
-----
Δ/νσεις Δ/θμιας Εκπ/σης
Ταχ. Δ/νση: Ανδρέα Παπανδρέου 37 ΠΡΟΣ: Επαγγελματικά Λύκεια
Τ.Κ. – Πόλη: 15180 Μαρούσι (μέσω των Δ/νσεων Δ.Ε.)
Ιστοσελίδα: www.minedu.gov.gr Σιβιτανίδειος Δημόσια Σχολή Τεχνών
E-mail: depek_spoudon@minedu.gov.gr
και Επαγγελμάτων
Πληροφορίες: Γ. Κοτσιφάκης
Θεσσαλονίκης 151, 176 10 Καλλιθέα
Θ. Προπατορίδης
Τηλέφωνο: 210 344 3276, 32 40
Fax: 210 344 23 65 Περιφερειακές Δ/νσεις Εκπ/σης
ΚΟΙΝ: Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής
Αν. Τσόχα 36, 115 21, Αθήνα

Θέμα : Συμπληρωματικό υλικό (ενδεικτικές ασκήσεις) για την υποστήριξη της διδασκαλίας του
μαθήματος «Αρχές Οικονομικής Θεωρίας» της Γ΄ τάξης Ημερήσιου και Δ΄ τάξης Εσπερινού
ΕΠΑΛ του Τομέα Διοίκησης και Οικονομίας

Σε συνέχεια της υπ΄ αριθμ. Φ6/160716/Δ4/30-09-2016 (Β΄ 3143) Υπουργικής Απόφασης με την οποία
καθορίστηκε η διδακτέα-εξεταστέα ύλη των Πανελλαδικώς εξεταζόμενων μαθημάτων της Γ΄ τάξης
Ημερήσιων και της Δ΄ τάξης Εσπερινών ΕΠΑ.Λ. για το σχολικό έτος 2016-17, σας αποστέλλουμε
συμπληρωματικό υλικό, το οποίο περιλαμβάνει τις ακόλουθες ενδεικτικές – ανά κεφάλαιο - ασκήσεις
(με τις αντίστοιχες λύσεις τους) για το Πανελλαδικώς εξεταζόμενο μάθημα «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ»
του Τομέα Διοίκησης και Οικονομίας.
Οι προτεινόμενες ασκήσεις, όπως αναφέρεται και στην εισήγηση της Συμβούλου Α΄ του Επιστημονικού
Γραφείου Συμβούλων κας Θ. Μαγουλά, είναι αποτέλεσμα ενδοσχολικών επιμορφώσεων και έχουν
χρησιμοποιηθεί, σύμφωνα με αναφορές των Σχολικών Συμβούλων ειδικότητας ΠΕ09, στη διδασκαλία του
μαθήματος κατά τα προηγούμενα σχολικά έτη δεδομένου ότι είχαν σταλεί ως σχετική συμπληρωματική
οδηγία.
Επισημαίνεται ότι οι προτεινόμενες ασκήσεις είναι ενδεικτικές και αποτελούν συμπληρωματικό
διδακτικό υλικό που θα χρησιμοποιηθεί μόνο κατά την κρίση του διδάσκοντα. Διευκρινίζεται, επίσης,
ότι οι ασκήσεις αυτές προτείνεται να χρησιμοποιηθούν στη διδασκαλία του μαθήματος ««ΑΡΧΕΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ» εφόσον:
Α) κριθούν κατάλληλες από τον διδάσκοντα και
Β) επαρκεί ο χρόνος διδασκαλίας για την ολοκλήρωση της διδακτέας ύλης .

1
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Ο : Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν
1. Δίνονται τα στοιχεία μιας υποθετικής οικονομίας, που παράγει ένα μόνο αγαθό:
Έτος P Q ΑΕΠΤΡΕΧ. ΔΤ2004 ΑΕΠΣΤΑΘ.2004
2004 1 8.000
2005 1,20 7.000
2006 1,50 9.000
2007 10.000 15.000
2008 11.000 17.600

α) Να συμπληρώσετε τα κενά.
β) Να υπολογίσετε την ονομαστική μεταβολή του ΑΕΠ μεταξύ των ετών.
γ) Να υπολογίσετε την ονομαστική ποσοστιαία μεταβολή του ΑΕΠ μεταξύ των ετών.
δ) Να υπολογίσετε την πραγματική μεταβολή του ΑΕΠ μεταξύ των ετών.
ε) Να υπολογίσετε την πραγματική ποσοστιαία μεταβολή του ΑΕΠ μεταξύ των ετών.
στ) Που οφείλεται η μεταβολή του ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές μεταξύ των ετών 2004 και 2005.
ζ) Να αιτιολογήσετε που οφείλεται η μεταβολή του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές μεταξύ των ετών 2004 και
2005.

Λύση:
α)
Έτος P Q ΑΕΠΤΡΕΧ. ΔΤ2004 ΑΕΠΣΤΑΘ.2004
2004 1 8.000 8.000 100 8000
2005 1,20 7.000 8.400 120 7.000
2006 1,50 6.000 9.000 150 6.000
2007 1,50 10.000 15.000 150 10.000
2008 1,60 11.000 17.600 160 11.000

Συμπληρώνουμε τον πίνακα κάνοντας χρήση των τύπων:

ΑΕΠΤΡΕΧ.=Ρ.Q

ΑΕΠΣΤΑΘ.=

ΔΤ=

β) Ονομαστική Μεταβολή ΑΕΠ

2004-2005: 8400-8000=400
2005-2006: 9000-8400=600
2006-2007:15000-9000=6000
2007-2008:17600-15000=2600

2
γ) Ονομαστική Ποσοστιαία Μεταβολή ΑΕΠ

2004-2005:

2005-2006:

2006-2007:

2007-2008:

δ) Πραγματική Μεταβολή ΑΕΠ

2004-2005: 7000-8000=-1000
2005-2006: 6000-7000=-1000
2006-2007:10000-6000=4000
2007-2008:11000-10000=1000

ε) Πραγματική Ποσοστιαία Μεταβολή ΑΕΠ

2004-2005:

2005-2006:

2006-2007:

2007-2008:

στ) Το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές μεταβάλλεται λόγω της μεταβολής της τιμής και της ποσότητας. Η τιμή
του προϊόντος αυξάνεται και η ποσότητα μειώνεται έτσι το ΑΕΠ δέχεται δυο αντίθετες επιδράσεις. Το
γεγονός ότι το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές αυξάνεται μας δείχνει ότι η αύξηση της τιμής είναι μεγαλύτερη
από την μείωση της ποσότητας.
ζ) Το πραγματικό ΑΕΠ διαφέρει από έτος σε έτος μόνο αν μεταβάλλονται οι παραγόμενες ποσότητες και
είναι καλύτερο μέτρο σύγκρισης της ευημερίας μιας οικονομίας απ’ ότι το ονομαστικό ΑΕΠ. Έτσι το ΑΕΠ
μεταξύ των ετών 2004 και 2005 μειώνεται και αυτό οφείλεται στην αντίστοιχη μείωση της ποσότητας
των προϊόντων.

2. Δίνονται τα πιο κάτω υποθετικά στοιχεία για μια οικονομία, εκφρασμένα σε εκατομμύρια €:

Έτος ΑΕΠ τρεχ. ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του

προηγούμενου έτους

2005 140 136

2006 150 145
2007 170 160
2008 180 170

3
Στους υπολογισμούς να χρησιμοποιηθεί μόνο το ακέραιο μέρος των μεγεθών.
α) Να βρεθεί ο ΔΤ κάθε έτους σε σταθερές τιμές του προηγούμενου έτους.
β) Να βρεθεί ο ρυθμός πληθωρισμού του ΔΤ σε σταθερές τιμές του προηγούμενου έτους
γ) Να βρεθεί ΔΤ με έτος βάσης το 2005
δ) Να βρεθεί ο ρυθμός πληθωρισμού του ΔΤ σε τιμές 2005.
ε) Να βρεθεί το ΑΕΠ σε πραγματικές τιμές του 2005.
στ) Να βρεθεί ο πραγματικός ρυθμός ποσοστιαίας μεταβολής του ΑΕΠ τόσο σε σταθερές τιμές του
προηγούμενου έτους όσο και σε σταθερές τιμές του 2005.

Λύση:

Έτος ΑΕΠ τρεχ. ΑΕΠ σε σταθερές ΔΤ σε σταθ. ΔΤ 2005½ ΑΕΠ σταθ.2005

τιμές του Τιμές του
προηγούμενου προηγούμ. ΑΕΠ τρεχ
(4) 100
έτους ΔΤ2005
2005 140 136 102 100 140
2006 150 145 103 103 150
100 = 145
103
2007 170 160 106 109 170
100 = 156
109
2008 180 170 105 114 180
100 = 157
114
ΑΕΠ τρεχ . .
.100
α) Η στήλη (4) υπολογίστηκε με τον τύπο ΑΕΠσταθ.= ΔΤ
140
100 1 102
2005: 136= 1

150
100 ⇔ 2 103
2006: 145= 2

170
100 ⇔ 3 106
2007: 160= 3

180
100 ⇔ 4 105
2008: 170= 4

β) Ο πληθωρισμός στο ΔΤ με έτος βάσης το προηγούμενο έτος απηχεί τις μεταβολές του ΔΤ κάθε έτους
σε σχέση με το 100 . Ο ρυθμός πληθωρισμού είναι η ποσοστιαία μεταβολή του ΔΤ κάθε έτους από το
100 που είναι ο ΔΤ του έτους βάσης που θεωρείται ότι είναι το προηγούμενο έτος:

4
 Ρυθμός πληθωρισμού στο ΔΤ με έτος βάσης το προηγούμενο έτος
102 _ 100
100 = 2%
2005: 100
103 _ 100
100 = 3%
2006: 100
106 _ 100
100 6%
2007: 100
105 _ 100
100 5%
2008: 100
γ) Ο πληθωρισμός στο ΔΤ με έτος βάσης το 2005 είναι η ποσοστιαία μεταβολή σε σχέση με το
προηγούμενο έτος. Προσθέτουμε στο 100 που είναι ο ΔΤ το έτος βάσης, δηλαδή το 2005, τους ρυθμούς
πληθωρισμού.
ΔΤ με έτος βάσης το 2005

2005:100
3
= 103
2006: 100+100. 100
6
109
2007: 103+103. 100
5
114
2008: 109+109. 100

δ) Ρυθμός πληθωρισμού ΔΤ2005

2005: δεν μπορούμε να τον βρούμε διότι δεν έχουμε στοιχεία για το 2004
103 _ 100
100 = 3%
2006: 100
109 _ 103
100 6%
2007: 103 *
114 _ 109
100 5%
2008: 109
* εφόσον κάναμε στρογγυλοποιήσεις υπάρχουν αποκλίσεις
Παρατηρούμε ότι ο ρυθμός πληθωρισμού είναι σταθερός άσχετα με την βάση υπολογισμού

ε) βλέπε τελευταία στήλη του πίνακα

στ) Η ποσοστιαία μεταβολή του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του προηγούμενου έτους είναι η ποσοστιαία
μεταβολή του ΑΕΠσταθ.προηγ.έτους κάθε έτους από το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές του προηγούμενου έτος, διότι
στο προηγούμενο έτος εφόσον είναι έτος βάσης ισχύει ΑΕΠ σταθ.= ΑΕΠ τρεχ.

5
Ποσοστιαία μεταβολή του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του προηγούμενου έτους.
145 _ 140
.100 ≈ 3%
2005-2006: 140 *

160 _ 150
.100 ≈ 7%
150
2006-2007: *

170 _ 170
.100 0%
2007-2008: 170 *
. Ποσοστιαία μεταβολή του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του 2005
145 _ 140
.100 ≈ 3%
2005-2006: 140 *

156 _ 145
.100 ≈ 7%
2006-2007: 145 *
157 _ 156
.100 ≈ 0%
2007-2008: 156 *
* εφόσον κάναμε στρογγυλοποιήσεις υπάρχουν αποκλίσεις
Παρατηρούμε ότι η ποσοστιαία μεταβολή του Πραγματικού ΑΕΠ είναι σταθερή άσχετα με την βάση
υπολογισμού

3. Έστω ότι τα στοιχεία αφορούν μια οικονομία όπου η απογραφή του 2001 κατέγραψε
πληθυσμό 10 εκατομμύρια κατοίκους και ο αριθμός αυτός θεωρείται σταθερός έως την
επόμενη απογραφή που θα πραγματοποιηθεί το 2010

Έτος Κατά Κεφαλήν ΑΕΠΣΕ ΣΤΑΘ.2006

2006 17.000
2007 20.000
2008 23.000
2009 25.000

Στους υπολογισμούς να χρησιμοποιηθεί μόνο το ακέραιο μέρος των μεγεθών.

α) Να βρεθεί το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του 2006.
β) Να βρεθεί το ονομαστικό ΑΕΠ των ετών εάν ο ρυθμός πληθωρισμού το 2007 είναι 2%, το 2008 3%,
και το 2009 4%.
γ) Να βρεθεί η πραγματική μεταβολή του Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ.
δ) Να βρεθεί η πραγματική ποσοστιαία μεταβολή του Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ.

6
Λύση:

Έτος ΚΚΑΕΠσταθ. ΑΕΠσταθ. (σε ΔΤ2006 ΑΕΠ τρέχουσες

2006. εκατ.€)
2006 17.000 170.000 100 170.000
2007 20.000 200.000 102 204.000
2008 23.000 230.000 105 214.500
2009 25.000 250.000 109 272.500

ΑΕΠ. σταθ
α) Το ΑΕΠσταθ. Υπολογίζεται από τον τύπο Πραγματικό ΚΚΑΕΠ. = πληθυσμ ός

β) Ο ΔΤ προκύπτει προσθέτοντας τον ρυθμό πληθωρισμού στο ΔΤ του προηγούμενου έτους Το ΑΕΠ σε
ΑΕΠτ ρεχ. .
.100
τρέχουσες τιμές υπολογίζεται από τον τύπο ΑΕΠσταθ.= ΔΤ

γ) Πραγματική μεταβολή του Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ

2006-2007: 20.000-17.000=3.000
2007-2008:23.000-20.000=3.000
2008-2009:25.000-23.000=2.000

δ) Πραγματική ποσοστιαία μεταβολή του Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ

2006-2007:

2007-2008:

208-2009:

4.Έστω τα στοιχεία που αφορούν μια υποθετική οικονομία που παράγει μόνο αγροτικά προϊόντα και
προϊόντα μεταποίησης :

Στάδια παραγωγής
Αξία πώλησης Προστιθέμενη αξία
αγροτικών προϊόντων
1ο στάδιο 1.500
2ο στάδιο 3.500
3ο στάδιο
Τελικό προϊόν στο εμπόριο 3.000
- - Σύνολο:8.800

7
 Στάδια παραγωγής
Αξία Σταδίου Προστιθέμενη Αξία
προϊόντων μεταποίησης
1ο στάδιο 2.000
ο
2 στάδιο 3.000
ο
3 στάδιο 3.500
Τελικό προϊόν στο εμπόριο
- - Σύνολο:13.500

α. Να συμπληρωθούν οι πίνακες.
β. Να υπολογίσετε το ΑΕΠ της οικονομίας .
γ. Εάν ο ρυθμός πληθωρισμού είναι 2% να υπολογίσετε το πραγματικό ΑΕΠ του έτους.

Λύση:

Στάδια παραγωγής
Αξία πώλησης Προστιθέμενη αξία
αγροτικών προϊόντων
1ο στάδιο 1.500 1.500
ο
2 στάδιο 3.500 2.000
ο
3 στάδιο 5.800 2.300
Τελικό προϊόν στο εμπόριο 8.800 3.000
- - Σύνολο:8.800

Στάδια παραγωγής
Αξία Σταδίου Προστιθέμενη Αξία
προϊόντων μεταποίησης
1ο στάδιο 2.000 2.000
ο
2 στάδιο 5.000 3.000
ο
3 στάδιο 8.500 3.500
Τελικό προϊόν στο εμπόριο 13.500 5.000
- - Σύνολο:13. 500

β. Το ΑΕΠ είναι το σύνολο των προστιθέμενων αξιών των προϊόντων που παράγει μια οικονομία ή το
σύνολο των τελικών αγαθών.
ΑΕΠ= 8800+13500=22.300

8
γ.
Έτος ΑΕΠτρεχ. ΔΤ ΑΕΠσταθ.
1 22.300 102 21.862,7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Ο : Το Τραπεζικό Σύστημα

(Εκτός της παραγράφου 6 με τίτλο «Η Εκδοτική Τράπεζα» και της παραγράφου 8 με τίτλο «Σχόλια»).

Προτείνεται οι μαθητές να κάνουν σχετικές εργασίες/ μελέτες για να γνωρίζουν το ρόλο και τη λειτουργία
της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Τράπεζας της Ελλάδος επειδή παραλείπεται η υποενότητα 6
που αναφέρεται στην εκδοτική τράπεζα.
Για την εργασία αυτή μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι ιστοσελίδες της Τράπεζας της Ελλάδας
(http://www.bankofgreece.gr) και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (http://www.ecb.eu)
Ενδεχομένως να ήταν ενδιαφέρον για τους μαθητές να κάνουν εργασίες (projects) σχετικά με τα οφέλη και
τους κινδύνους των πιστωτικών καρτών καθώς και σχετικά με την ισοτιμία του Ευρώ με άλλα νομίσματα.

1. Έστω ότι διαθέτει κάποιος 200.000€.

α. Πόσους τόκους θα εισπράξει αν τοκίσει το ποσό με απλό τόκο, επιτόκιο 5%, για 10 έτη; Ποιο θα
είναι το τελικό ποσό που θα εισπράξει;
β. Πόσους τόκους θα εισπράξει αν τοκίσει το ποσό με ανατοκισμό, επιτόκιο 5%, για 10
έτη;(1,05)10=1,62. Ποιο θα είναι το τελικό ποσό που θα εισπράξει;
γ. Συμφέρει το άτομο να κάνει κατάθεση με απλό ή σύνθετο τόκο και γιατί;

Λύση:
5
α) Απλός Τόκος = Κο.i.v=200.000.5%.10=100.000. 100 .10=100.000
Το τελικό ποσό που θα εισπράξει μετά από 10 έτη είναι 200.000+100.000=300.000

β) Σύνθετος τόκος: Κν=Κο(1+i)ν=200.000(1+0,05)10=200.000(1,05)10= 200.000.1,62=324.000

Άρα οι τόκοι είναι 324.000-200.000=124.000

γ) Συμφέρει η κατάθεση με σύνθετο τόκο διότι είναι κερδισμένος ο καταθέτης κατά 124.000-
100.000=24.000

9
2. α. Ποιο θα είναι το τελικό ποσό που θα εισπράξει κάποιος που θα καταθέσει 100.000€, για 8 έτη με
απλό τόκο και επιτόκιο 3%;
β. Ποιο θα είναι το τελικό ποσό που θα εισπράξει κάποιος που θα καταθέσει 100.000€, για 8 έτη και
επιτόκιο 3%;(Δίνεται ότι (1,03)8=1,26)

Λύση:
α. Κν=Κο+Κο.i.ν=100.000+100.000.0,03.8=124.000
β. Κν=Κο(1+i)ν=100.000(1+0,03)8=100.000(1,03)8=100.000.1,26=126.000

3. Κατέθεσε κάποιος ένα ποσό πριν 10 χρόνια, με σταθερό επιτόκιο 5% και το τελικό ποσό που
εισέπραξε ήταν 150.000. Ποιο ήταν το αρχικό ποσό που κατέθεσε εάν:
α. Η κατάθεση έγινε με απλό τόκο
β. Η κατάθεση έγινε με σύνθετο τόκο. Δίνεται ότι (1,05)10=1.62

Λύση:
α. Κν=Κο+Κο.i.ν 150.000=Κο+Κο5%10 150.000=1,5ΚΟ Κο=100.000
β. Κν=Κο(1+i)ν 150.000=Κο(1+0,05)10 150.000=Κο 1,0510
ΚΟ=92.592,5

4. Ένα άτομο Α κάνει κατάθεση όψεως σε εμπορική τράπεζα 200.000€ και η τράπεζα του χορηγεί
μπλοκ επιταγών Από τα χρήματα αυτά η τράπεζα δανειοδοτεί το άτομο Β, που με την σειρά του ανοίγει
λογαριασμό όψεως στην ίδια τράπεζα και παίρνει μπλοκ επιταγών. Από την κατάθεση όψεως του Β η
τράπεζα δανειοδοτεί το άτομο Γ, το οποίο καταθέτει όλο το ποσό σε λογαριασμό ταμιευτηρίου και του
χορηγείται μια πιστωτική κάρτα. Από την κατάθεση του Γ η τράπεζα χορηγεί δάνειο στο άτομο Δ. . Αν το
ποσοστό των ρευστών διαθεσίμων είναι 30%,
α Σε πόσα άτομα δίνει η τράπεζα τη δυνατότητα να διακινήσουν ποιο συνολικό ποσό, και με ποιο
τρόπο;
β. Ποια είναι η ποσότητα χρήματος που δημιούργησε η εμπορική τράπεζα;
γ. Αν η Κεντρική Τράπεζα αυξήσει το ποσοστό των ρευστών διαθεσίμων στο 35%, πόσο θα μειωθεί η
ποσότητα του χρήματος που δημιουργήθηκε;

10
Λύση:
α) Η τράπεζα δίνει τη δυνατότητα στα εξής άτομα να διακινήσουν τα παρακάτω ποσά με τους εξής
τρόπους:
Άτομα Ποσά Τρόπος
Α 200.000 Επιταγές
Β 140.000 Επιταγές
Γ 98.000 πιστωτική
Δ 68.600 Μετρητά
506.600

Διακινούνται από 4 άτομα 506.600€

β)
Ποσό κατάθεσης Ρευστά διαθέσιμα (30%) Ποσό προς δανεισμό
(δημιουργία χρήματος)
Α 200.000 60.000 140.000 (προς Β)
Β 140.000 42.000 98.000 (προς Γ)
Γ 98.000 29.400 68.600 (προς Δ)
Σύνολο 131.400 306.600

H ποσότητα του χρήματος αυξήθηκε κατά 306.600€

γ)
Ποσό κατάθεσης Ρευστά διαθέσιμα (35%) Ποσό προς δανεισμό
(δημιουργία χρήματος)
Α 200.000 70.000 130.000 (προς Β)
Β 130.000 45.500 84.500 (προς Γ)
Γ 84.500 29.575 54.925 (προς Δ)
Σύνολο 145.075 269.425

Η ποσότητα του χρήματος που δημιουργείται από 306.600€ μειώνεται σε 269.425 δηλαδή μειώνεται κατά
306.600-269.425=37.175€

11
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Ο : Οικονομικές Διακυμάνσεις – Πληθωρισμός-Ανεργία

1. Σε μια υποθετική οικονομία ο πληθυσμός είναι 10.000.000 εκ των οποίων :

Το 20% είναι μαθητές, το 5% είναι φαντάροι, 3.000.000 είναι συνταξιούχοι, 100.000 είναι τα άτομα που
δεν είναι ικανά να εργαστούν για λόγους υγείας και οι άεργοι είναι μισοί από τους φαντάρους. Αν το
ποσοστό ανεργίας είναι 10% να βρεθούν
α) ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός
β) ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός
γ) οι άνεργοι
δ) οι απασχολούμενοι.

Λύση:
α)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΗ ΕΝΕΡΓΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
Μαθητές 10.000.000Χ20%=2.000.000
Φαντάροι 10.000.000 Χ 5%= 500.000

Συνταξιούχοι 3.000.000
Άτομα με προβλήματα υγείας 100.000
Άεργοι 250.000
Σύνολο 5.850.000

β) Οικονομικά ενεργός πληθυσμός ή εργ. δυναμικό=

Πληθυσμός – Οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός=
10.000.000-5.850.000=4.150.000

Άνεργοι Άνεργοι
100 ⇒ 10% = 100 ⇒
Εργατικό Δυναμικό 4.150.000

γ) Ποσοστό Ανεργίας = Άνεργοι = 415.000

ή Άνεργοι= 4.150.000Χ 10%=415.000

δ) Απασχολούμενοι= Εργατικό Δυναμικό – Άνεργοι=

= 4.150.000-415.000=3.735.000

12
2. Ο μηνιαίος μισθός ενός δημόσιου υπαλλήλου είναι 1300 € . Η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία
ανακοίνωσε ότι ο ρυθμός πληθωρισμού για το έτος είναι 5% .
α. Να βρεθεί η πραγματική αξία του μισθού στο τέλος του έτους αν εφαρμοσθεί πολιτική «παγώματος
μισθών», δηλαδή ο υπάλληλος δεν πάρει καμία αύξηση. Να βρεθεί η ονομαστική και πραγματική
απώλεια μισθού.
β. Να βρεθεί η πραγματική αξία του μισθού στο τέλος του έτους αν περικοπεί ο μισθός του κατά 10% .
Να βρεθεί η ονομαστική και πραγματική απώλεια μισθού.
γ. Πόση αύξηση έπρεπε να λάβει ο μισθωτός ώστε να μην έχει απώλεια στον πραγματικό μισθό του;

Λύση:
α)
Χρόνος Ονομαστικός μισθός ΔΤ Πραγματικός μισθός
0 1300 100 1300
1 1300 105 1238,09

Ονομαστική απώλεια μισθού=0

Πραγματική απώλεια μισθού 1300-1238,09=61,91

β)
Χρόνος Ονομαστικός μισθός ΔΤ Πραγματικός μισθός
0 1300 100 1300
1 1170 105 1114,28

Ονομαστική απώλεια μισθού= 1300-1170=130

Πραγματική απώλεια μισθού=1300-1114,28=185,72

γ) Για να μην έχει απώλεια σε πραγματικές τιμές θα πρέπει ο πραγματικός μισθός του να διατηρηθεί
1300 επομένως ο ονομαστικός πρέπει να γίνει :

Ονομαστικός μισθός
100 ⇒
ΔΤ
1300 Χ105
Ονομαστικός μισθός = = 1365
Πραγματικός μισθός = 100

1365 _ 1300
100 = 5%
Επομένως έπρεπε να πάρει αύξηση 1365-1300=65€ ή αλλιώς 1300 δηλαδή αύξηση
ίση με τον ρυθμό πληθωρισμού.

13
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Ο : Τα Δημόσια Οικονομικά

1. Δίνεται ο πίνακας:
Στάδια ΦΠΑ Τελική Προστιθέμενη
Αξία σταδίου
παραγωγής (20%) αξία αξία
Σιτάρι 40
Αλεύρι 140
Ψωμί 240
Εμπόριο 300
ψωμιού
- σύνολα-

Αν ο φορολογικός συντελεστής του ΦΠΑ είναι 20%. Να συμπληρωθεί ο πίνακας.

Λύση:

Στάδια ΦΠΑ Τελική Προστιθέμενη

Αξία σταδίου
παραγωγής (20%) αξία αξία (*)
Σιτάρι 40 20 48 40
=8
40. 100
Αλεύρι 140 20 168 100
= 28
140. 100
Ψωμί 240 20 288 100
= 48
240. 100
Εμπόριο 300 20 360 60
= 60
ψωμιού 300. 100
- σύνολα- 60 360 300

Τελική αξία = Αξία σταδίου + ΦΠΑ

(*) Η προστιθέμενη αξία είναι η επιπλέον αξία κάθε επιπλέον σταδίου παραγωγής πριν την επιβολή
ΦΠΑ

2. Κάποια επιχείρηση πωλεί προϊόντα που η τιμή τους χωρίς τον φόρο δαπάνης (ΦΠΑ) είναι 200€, αν ο
φορολογικός συντελεστής είναι 21% να βρεθεί ο φόρος και τελική τιμή με ΦΠΑ.
Λύση:

21
= 42
Φόρος= 200. 100 €
Τιμή με ΦΠΑ=200+42=242€

14
3. Κάποια επιχείρηση πωλεί προϊόντα που η τιμή τους συμπεριλαμβανομένου του φόρου δαπάνης
(ΦΠΑ) είναι 240€, αν ο φορολογικός συντελεστής είναι 20% να βρεθεί
α. η τιμή του προϊόντος χωρίς ΦΠΑ.
β. ο φόρος δαπάνης

Λύση:

20
α. 240=P+Px 100
240=P+0,2P
240=1,2P
P=200

β. Φόρος Δαπάνης=200χ20%=40

4. Δίνεται ο παρακάτω πίνακας που αφορά την φορολογία εισοδήματος.

Φορολογικοί Εισόδημα Εισόδημα

συντελεστές κλιμακίου
0% 0 – 12.000 12.000
25% 12.001 – 30.000 18.000
35% 30.001 – 75.000 45.000
40% 75.001 και άνω

Σύνολο

Δύο άτομα ο Α και ο Β, έχουν αντίστοιχα 50.000€ και 70.000€ αντίστοιχα.

α) Με βάση την πιο πάνω κλίμακα φόρου να υπολογίσετε τον φόρο που πληρώνουν ο Α και ο Β, και να
σχολιαστεί η αναλογικότητα.
β) Αν ο κάθε ένας έκανε μια αγορά 1.000€ πληρώνοντας επιπλέον φόρο δαπάνης που υπολογίζεται με
φορολογικό συντελεστή 20%, να βρεθεί ο φόρος δαπάνης και να σχολιαστεί η αναλογικότητα του

15
Λύση:

α)

Φορολογικ. Εισόδημα Φόρος που πληρώνει Φόρος που πληρώνει ο

συντελεστές οΑ Β
0% 0– 12.000 0 0

25% 12.001 – 30.000 25 25

= 4.500 = 4.500
18.000 100 18.000 100

35% 30.001 – 75.000 35 35

= 7 .000 = 14.000
20.000 100 40.000 100
40% 75.001 και άνω

Σύνολο 11.500 18.500

11.500
.100 = 23%
Ο Α πληρώνει 11.500 και έχει 50.000 εισόδημα, δηλαδή πληρώνει το 50.000 του
εισοδήματος του.
18.500
.100 = 26,42%
Ο Β πληρώνει 18.500 και έχει εισόδημα 70.000, δηλαδή πληρώνει το 70.000 του
εισοδήματος του. Επομένως ο φόρος είναι αναλογικός μια και είναι αυξανόμενη αναλογία του
εισοδήματος , καθώς το εισόδημα αυξάνεται.

20
= 200
β) Φόρος δαπάνης=1000χ 100
200
.100 = 0,4%
για τον Α ο φόρος είναι 50.000

200
.100 = 0,28%
για τον Β ο φόρος είναι 70.000

Επομένως ο φόρος δαπάνης είναι αναλογικός ως προς την δαπάνη, λόγω σταθερού συντελεστή, και
αντίστροφα προοδευτικός ως προς το εισόδημα διότι η αναλογία του φόρου μειώνεται καθώς το
εισόδημα αυξάνεται.

16
5. Δίνεται ο παρακάτω πίνακας που αφορά την φορολογία εισοδήματος.

Φορολογικοί Εισόδημα
Εισόδημα
συντελεστές κλιμακίου
0% 0 – 12.000 12.000
25% 12.001 – 30.000 18.000
35% 30.001 – 75.000 45.000
40% 75.001 και άνω

Σύνολο

Ένας φορολογούμενος πλήρωσε φόρο 25.000 πόσο ήταν το ετήσιο εισόδημα του;

Λύση:

Φορολογικοί Εισόδημα Φόρος

συντελεστές
0% 0 – 12.000 0
25% 12.001 – 30.000 25
= 4.500
18.000 100
35% 30.001 – 75.000 35
= 15.750
45.000 100
40% 75.001 και άνω

Σύνολο

Για να βρούμε το εισόδημα που συνολικά έχει βρίσκουμε πρώτα τον φόρο που πληρώνει στο τελευταίο
κλιμάκιο 25.000=4.500+15.750+χ ⇔ χ=4.750

Επομένως πρέπει να βρούμε ποιο εισόδημα αποδίδει φόρο 4.750€ στο τελευταίο κλιμάκιο.
40 4.750
= 4.750 = 11.875
Ψ. 100 ⇔ ψ= 0,4

Επομένως το συνολικό εισόδημα του Α είναι 75.000+11.875=86.875€

17
ΙΙ) Κεφάλαιο 10ο: «Τα Δημόσια Οικονομικά».
Για την πληρέστερη κατανόηση του Κεφαλαίου10: Τα Δημόσια Οικονομικά προτείνεται ο καθηγητής να
κάνει:
i) παρουσίαση των εννοιών: οικονομική ύφεση, οικονομική άνοδος ή άνθηση, πληθωρισμός, ανεργία, που
αναφέρονται στο κεφάλαιο 9: «Οικονομικές Διακυμάνσεις – Πληθωρισμός – Ανεργία» και,
ii) παρουσίαση των εννοιών Α.Ε.Π., Καθαρό Εθνικό Προϊόν, Εθνικό Εισόδημα, Διαθέσιμο Εισόδημα, κατά
κεφαλή Α.Ε.Π. και αναφορά στους τρόπους μέτρησης του Α.Ε.Π.
Επίσης προτείνεται να γίνουν από τους μαθητές ομαδικές εργασίες που αναφέρονται στις Δημόσιες
Δαπάνες και στον Κρατικό Προϋπολογισμό. Για τις εργασίες προτείνεται να χρησιμοποιηθούν και οι
ιστοσελίδες του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (https://portal.gsis.gr/portal/page/portal/SYNTMIST),
του Υπουργείου Οικονομικών (http://www.minfin.gr/) και του Υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και
Τουρισμού (http://www.mindev.gov.gr/), της EUROSTAT (http://epp.eurostat.ec.europa.eu) και της
ΕΛΣΤΑΤ (Ελληνική Στατιστική Αρχή) (http://www.statistics.gr).

Οι διδάσκοντες να ενημερωθούν ενυπόγραφα. Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΑΒΡΟΓΛΟΥ

Εσωτερική Διανομή:
Γραφείο Υπουργού
Γραφείο Γενικού Γραμματέα
Δ/νση Ειδικής Αγωγής & Εκπ/σης
Δ/νση Παιδείας, Ομογ., Διαπολ. Εκπ/σης, Ξένων και Μειον. Σχολείων
Αυτοτελές Τμήμα Επαγγελματικού Προσ/μού
Γενική Διεύθυνση Σπουδών Π/θμιας και Δ/θμιας Εκπ/σης
Δ/νση Επαγγ/κής Εκπ/σης -Τμήμα Α΄

18