ΤεχνολογίαΠαραγωγής2 v2

Τεχνολογία Παραγωγής ΙΙ
ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

∆ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης
Τµήµατος Μηχανικών Παραγωγής & ∆ιοίκησης
Εργαστήριο Μηχανολογικού Σχεδιασµού


Το παρόν σύγγραµµα αποτελεί βοήθηµα στις παραδόσεις του µαθήµατος

Τεχνολογία Παραγωγής ΙΙ, του Τµήµατος Μηχανικών Παραγωγής & ∆ιοίκησης,
του ∆ηµοκρίτειου Πανεπιστηµίου Θράκης. Περιλαµβάνει µια σύντοµη επισκόπηση
των πιο διαδεδοµένων εργαλειοµηχανών και µεθόδων κατεργασίας. Στη συνέχεια,
στο δεύτερο κεφάλαιο, περιγράφεται ο αριθµητικός έλεγχος των εργαλειοµηχανών
σύµφωνα µε το πρότυπο RS274/NGC. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται
αναλυτικά οι εντολές που καθορίζουν την κίνηση του κοπτικού εργαλείου (εντολές
G) ενώ στο τέταρτο κεφάλαιο περιγράφονται οι εντολές που αφορούν τον έλεγχο
της εργαλειοµηχανής (εντολές Μ). Κατόπιν, στο πέµπτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η
αυτοµατοποιηµένη διαδικασία εξαγωγής του κώδικα ελέγχου ενός τόρνου, από ένα
τρισδιάστατο αντικείµενο. Έχοντας δηµιουργήσει ένα τρισδιάστατο µοντέλο του
αντικειµένου που θα κατασκευαστεί, µέσω της διαδικασίας που παρουσιάζεται,
παράγεται ο κώδικας εντολών (G και Μ εντολές) οι οποίες θα οδηγήσουν τον τόρνο
στην κατασκευή του αντικειµένου. Οµοίως, στο κεφάλαιο 6 παρουσιάζεται η
παραπάνω διαδικασία για την κατασκευή αντικειµένων από φρέζα. Τέλος, στο
έβδοµο κεφάλαιο δίνονται τα απαραίτητα στοιχεία για τον έλεγχο του αντικειµένου,
σε επίπεδο προσοµοίωσης, πριν αυτό κατασκευαστεί, µε τη µέθοδο των
πεπερασµένων στοιχείων.
Ξάνθη 2010
Αναστάσιος Ορφανίδης


Περιεχόµενα
1. Εργαλειοµηχανές 1
1.1. Εισαγωγή-Ιστορική αναδροµή 1
1.2. Είδη εργαλειοµηχανών 2
Α. ∆ράπανα. 2
Β. Τόρνος. 7
Γ. Φρέζα. 12
∆. Ευέλικτα συστήµατα παραγωγής . 15
1.3. Αριθµητικός Έλεγχος 16
2. Προγραµµατισµός εργαλειοµηχανών 21
2.1. Μορφή της γραµµής προγράµµατος. 21
2.2. Αρίθµηση των γραµµών προγράµµατος. 21
2.3. Εντολές. 22
2.4. Εκφράσεις και λογικές πράξεις. 23
2.5. Μαθηµατικοί τελεστές. 24
2.6. Σχόλια και Μηνύµατα. 25
2.7. Επανάληψη αντικειµένων. 25
2.8. Σειρά αντικειµένων. 25
2.9. Εντολές και λειτουργία µηχανής. 26
2.10. Παράµετροι. 26
3. Εντολές G 29
3.1. G0. Ταχεία γραµµική κίνηση 32
3.2. G1. Γραµµική κίνηση 32
3.3. G2. ∆εξιόστροφη κυκλική µετακίνηση 33
3.4. G3. Αριστερόστροφη κυκλική µετακίνηση 34
3.5. G4. Παύση 34
3.6. G10. Ρύθµιση αρχής συστήµατος συντεταγµένων 34
3.7. G17. Επιλογή επιπέδου ΧΥ. 35
3.8. G18. Επιλογή επιπέδου ΧΖ. 35
3.9. G19. Επιλογή επιπέδου ΥΖ. 35
3.10. G20. Μονάδες Μήκους (ίντσες). 35
3.11. G21. Μονάδες Μήκους (χιλιοστά). 35
3.12. G28. Επιστροφή στην αρχή. 35

3.13. G38.2 Λειτουργία καθετήρα. 36

3.14. G40. Ακύρωση αντιστάθµισης ακτίνας κοπτικού. 36
3.15. G41. Αριστερή αντιστάθµιση ακτίνας κοπτικού. 36
3.16. G42. ∆εξιά αντιστάθµιση ακτίνας κοπτικού. 37
3.17. G43. Μετατόπιση µήκους εργαλείου 37
3.18. G49. Ακύρωση µετατόπισης µήκους εργαλείου 37
3.19. G53. Κίνηση σύµφωνα µε το σύστηµα συντεταγµένων του 38
µηχανήµατος
3.20. G54 έως G59.3. Επιλογή προκαθορισµένου συστήµατος συντε- 38
ταγµένων .
3.21. G61. Ορισµός µεθόδου ελέγχου της διαδροµής: ακριβής 39
διαδροµή
3.22. G61.1. Ορισµός µεθόδου ελέγχου της διαδροµής: ακριβής 39
στάση.
3.23. G64. Ορισµός µεθόδου ελέγχου της διαδροµής: συνεχής στάση. 39
3.24. G80. Ακύρωση της λειτουργίας κίνησης-Συµπεριλαµβάνονται οι 39
κύκλοι κοπής.
3.25. G81. Κύκλος κοπής: διάτρηση. 39
3.26. G82. Κύκλος κοπής: διάτρηση µε παύση. 42
3.27. G83. Κύκλος κοπής: ταχεία διάτρηση. 43
3.28. G84. Κύκλος κοπής: σπειροτόµηση. 43
3.29. G85. Κύκλος κοπής: τυποποιηµένη διάτρηση. 44
3.30. G86. Κύκλος κοπής: διάτρηση, σταµάτηµα κεφαλής, ταχεία 45
µετακίνηση κοπτικού εκτός.
3.31. G87. Κύκλος κοπής: ανάστροφη διάτρηση. 45
3.32. G88. Κύκλος κοπής: διάτρηση, σταµάτηµα κεφαλής, χειροκίνητη 47
3.33. G89. Κύκλος κοπής: διάτρηση, παύση, ταχεία µετακίνηση 48
κοπτικού εκτός.
3.34. G90. Απόλυτο σύστηµα ορισµού αποστάσεων. 48
3.35. G91. Σχετικό σύστηµα ορισµού αποστάσεων. 48
3.36. G92. Αντιστάθµιση συστήµατος συντεταγµένων και εισαγωγή 49
παραµέτρων.
3.37. G93. Ρύθµιση ρυθµού προώθησης σε αντίστροφο χρόνο. 50
3.38. G94. Ρύθµιση ρυθµού προώθησης µε µονάδες ανά λεπτό. 51

3.39. G98. Κύκλος κοπής: επιστροφή στο αρχικό επίπεδο. 51

3.40. G99. Κύκλος κοπής: επιστροφή στο σηµείο R. 51
4. Οι εντολές Μ 53
4.1. ∆ιακοπή λειτουργίας µηχανής και τερµατισµός προγράµµατος 54
4.2. Έλεγχος ατράκτου M3, M4, M5 55
4.3. Αλλαγή κοπτικού εργαλείου Μ6. 55
4.4. Έλεγχος ψυκτικού υγρού. 56
4.5. Υπέρβαση ταχύτητας περιστροφής και πρόωσης. 56
4.6. Παράµετροι ελέγχου προγράµµατος 57
5. Κατασκευή δοκιµίων τόρνευσης. 61

5.1. Σχεδίαση του αντικειµένου σε τρεις διαστάσεις. 62
5.2. Εισαγωγή της γεωµετρίας στο TopSolid CAD 62
5.3. Ορισµός της εργαλειοµηχανής. 64
5.4. Εισαγωγή της γεωµετρίας στο TopSolid CAΜ 64
5.5. ∆ηµιουργία του υλικού προς κατεργασία 67
5.6. Ορισµός του συστήµατος συντεταγµένων. 69
5.7. Προσδιορισµός των κατεργασιών 70
5.8. Ορισµός των κοπτικών εργαλείων. 72
5.9. Προσοµοίωση των κατεργασιών 76
5.10. Εξαγωγή του κώδικα CNC. 78
6. Κατεργασία σε φρέζα. 79
6.1.Σχεδίαση του αντικειµένου σε τρεις διαστάσεις. 79
6.2.Εισαγωγή της γεωµετρίας στο TopSolid CAD 80
6.3. Ορισµός της εργαλειοµηχανής. 82
6.4. Εισαγωγή της γεωµετρίας στο TopSolid CAΜ 82
6.5. ∆ηµιουργία του υλικού προς κατεργασία 83
6.6. Ορισµός του συστήµατος συντεταγµένων. 84
6.7. Προσδιορισµός των κατεργασιών 86
6.8. Ορισµός των κοπτικών εργαλείων. 88
6.9. Προσοµοίωση των κατεργασιών 90
6.10. Εξαγωγή του κώδικα CNC. 92
7. Προσοµοίωσης µε τη Βοήθεια Υπολογιστή. 93

7.1. Εισαγωγή στη µέθοδο πεπερασµένων στοιχείων (FEM). 94
7.2. Σύντοµη µαθηµατική περιγραφή 96
7.3. ∆ιακριτοποίηση-Πλέγµα. 99
7.4 Επίλυση προβλήµατος µίας διάστασης. 101
7.5. Παράδειγµα εφαρµογής. 107


Εργαλειοµηχανές -1
Κεφάλαιο 1
Εργαλειοµηχανές
Εργαλειοµηχανή ονοµάζεται µία µηχανή η οποία χρησιµοποιείται κατά κύριο λόγο

στην κατασκευή µεταλλικών εξαρτηµάτων, µε την αποµάκρυνση υλικού. Ο όρος
«Εργαλειοµηχανή», χρησιµοποιείται για µηχανές οι οποίες έχουν ως κινητήρια
δύναµη οποιαδήποτε πηγή, εκτός από τον άνθρωπο. Αρχική, οι εργαλειοµηχανές
είχαν ως κινητήρια δύναµη τα ζώα και το νερό, ενώ στη συνέχεια, µε την
βιοµηχανική επανάσταση, τον ατµό. Σήµερα, όλες οι µηχανές κινούνται µε τον
ηλεκτρισµό.
1. Εισαγωγή – Ιστορική Αναδροµή
Ο έλεγχος των εργαλειοµηχανών γίνεται είτε χειροκίνητα είτε αυτόµατα. Οι πρώτες

εργαλειοµηχανές είχαν µεγάλους σφονδύλους για να σταθεροποιήσουν την κίνηση,
καθώς και ένα πολύπλοκο σύστηµα γραναζιών και µοχλών για τον έλεγχο τους.
Μετά τον ∆εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο, αναπτύχθηκε ο «Αριθµητικός Έλεγχος». Οι

µηχανές αριθµητικού ελέγχου χρησιµοποιούσαν οπές σε κάρτες ή ταινίες για τον
έλεγχο τους. Μετά το 1960, άρχισε η ανάπτυξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών και
σύντοµα χρησιµοποιήθηκαν στον αριθµητικό έλεγχο. Αυτές οι µηχανές
ονοµάζονται µηχανές αριθµητικού ελέγχου µε υπολογιστή (Computer Numeric
Control). Με τον τρόπο αυτό έγινε δυνατή η κατασκευή εξαρτηµάτων µε
επαναλαµβανόµενη ακολουθία εντολών, επιτυγχάνοντας µεγάλη
επαναληπτικότητα. Η ακρίβεια κατασκευής ήταν τέτοια που ήταν αδύνατο να
επιτευχθεί ακόµη και από υψηλά εκπαιδευµένους και εξειδικευµένους χειριστές.
Με την εξέλιξη των εργαλειοµηχανών, υπήρξε η δυνατότητα αυτόµατης αλλαγής

του εργαλείου κοπής. Το επόµενο βήµα, ήταν ο συνδυασµός διάφορων µηχανών
κάτω από τον έλεγχο ενός υπολογιστικού συστήµατος. Αυτές οι µηχανές
ονοµάζονται «Κέντρα Κατεργασίας».
Οι πιο κοινές εργαλειοµηχανές είναι:
• ∆ράπανα
• Γραναζοκόπτες
• Μηχανές ρεκτιφιέ
• Τόρνοι
• Φρέζες
• Μηχανή κοπής
• Μηχανή πλανίσµατος
Οι συνηθέστερες τεχνικές που χρησιµοποιούνται για την αφαίρεση του υλικού όταν
ένα αντικείµενο είναι υπό κατεργασία, είναι:
• Με ηλεκτρικό τόξο
• Λείανση
• Κοπτικό εργαλείο
Ένας άλλος τρόπος κατασκευής εξαρτηµάτων είναι η προσθήκη υλικού. Τα

εξαρτήµατα αυτά συνήθως φτιάχνονται από πλαστικό και οι µηχανές κατασκευής
ονοµάζονται «Μηχανές Ταχείας Προτυποποίησης».
Είδη εργαλειοµηχανών.
Α. ∆ράπανα.
Το δράπανο είναι ένα µηχάνηµα το οποίο έχει µια περιστρεφόµενη κεφαλή στην
οποία είναι στερεωµένο το κοπτικό εργαλείο. Καθώς η κεφαλή πιέζει το
περιστρεφόµενο κοπτικό εργαλείο προς το εξάρτηµα, ανοίγονται οι οπές στις
επιθυµητές θέσεις. Το εξάρτηµα είναι στερεωµένο στην τράπεζα η οποία
µετακινείται στις δύο διευθύνσεις.
Σε κάποιες περιπτώσεις, η τράπεζα µπορεί να περιστρέφεται γύρω από άξονα.

Σχήµα 1. Τυπική µορφή δραπάνου
Το µέγεθος του τρυπανιού καθορίζεται από το µέγεθος του υλικού που µπορεί να
χειριστεί δηλαδή την απόσταση από την κεφαλή µέχρι την τράπεζα.
Τα κύρια χαρακτηριστικά των τρυπανιών είναι:

• Απαιτείται µικρότερος κόπος για την διάτρηση. Η κίνηση της κεφαλής γίνεται
µε τη βοήθεια µοχλών και γραναζιών, τα οποία πολλαπλασιάζουν την δύναµη του
χειριστή.
• Η τράπεζα επιτρέπει την τοποθέτηση µέγγενης, η οποία επιτρέπει τη στήριξη
του προς κατεργασία εξαρτήµατος.
• Η θέση και γωνία περιστροφής είναι σταθερή σε σχέση µε την τράπεζα,
επιτρέποντας τη διάνοιξη οπών µε ακρίβεια και επαναληψηµότητα.

Σχήµα 1. ∆ράπανος ισχύος και ελεγχόµενος από υπολογιστή
Η αλλαγή της ταχύτητας περιστροφής του τρυπανιού γίνεται είτε µέσω συστήµατος
γραναζιών είτε µε ηλεκτρονικό τρόπο (Inverter). Στην πρώτη περίπτωση η ταχύτητα
επιλέγεται µε βήµατα, ενώ στην δεύτερη µε συνεχή τρόπο. Επίσης, µε τη χρήση
Inverter, η ταχύτητα µπορεί να µεταβληθεί ακόµη και κατά τη διάρκεια της
διάνοιξης της οπής.

Σχήµα 1. Συνιστώµενες τιµές της προώσεως s κατά τη διάτρησης διαφόρων

υλικών µε ελικοειδή τρύπανα από ταχυχάλυβα, [1, σελ. 314]

Σχήµα 2. Συστάσεις τιµών της προώσεως s κατά τη διάτρηση διαφόρων

υλικών µε ελικοειδή τρύπανα µε κόψεις από σκληροµέταλλο, [1,
σελ. 315]
Σχήµα 3. Προώσεις τρυπανιού ανάλογα µε τη διάµετρο του, [2, σελ. 98]

Β. Τόρνος.
Ο τόρνος είναι µια εργαλειοµηχανή η οποία περιστρέφει το προς κατεργασία

αντικείµενο, ενώ το κοπτικό εργαλείο κινείται παράλληλα µε το αντικείµενο. Το
τελικό αποτέλεσµα είναι ένα εξάρτηµα µε κυλινδρική συµµετρία, γύρω από τον
άξονα περιστροφής. Σαν πρώτη µορφή τόρνου µπορούν να θεωρηθούν οι τροχοί
κεραµικής.
Σχήµα 4. Τυπική µορφή τόρνου.
Οι τόρνοι χρησιµοποιούνται στην κατεργασία ξύλου, πλαστικού γυαλιού και

µετάλλου.
Παραδείγµατα αντικειµένων που µπορούν να κατασκευαστούν από τόρνο είναι το

κηροπήγιο, στέκα µπιλιάρδου, πόδια τραπεζιών, µουσικά όργανα κυρίως πνευστά,
στροφαλοφόρους άξονες, εκκεντροφόρους άξονες κλπ.

Σχήµα 5. Τόρνος επεξεργασίας µετάλλου του 1911.

a = κρεβάτι (bed), b = φορέας (carriage), c = κεφαλή (headstock), d = οδοντωτός
τροχός (back gear), e =κωνικός τροχό οδήγησης µε ιµάντα, f = αντικείµενο προς
κατεργασία, g =κουκουβάγια (tailstock), h = ατέρµονας κοχλίας οδήγησης
(leadscrew).
Όλοι οι τόρνοι αποτελούνται από την «τράπεζα», η οποία στις περισσότερες

περιπτώσεις είναι οριζόντια.
Στο ένα άκρο της τράπεζας (σχεδόν πάντα στην αριστερή πλευρά) βρίσκεται η
«κεφαλή». Η κεφαλή περιστρέφεται γύρω από τον οριζόντιο άξονα και στηρίζεται
σε ένα πολύπλοκο σύστηµα ρουλεµάν. Στο άκρο της η κεφαλή φέρει σφικτήρα για
την συγκράτηση του εξαρτήµατος. Η περιστροφή της κεφαλής γίνεται από
ηλεκτροκινητήρα και ενός συστήµατος οδοντωτών τροχών (γραναζιών) για τη
µεταβολή της ταχύτητας. Στα σύγχρονα συστήµατα ο κινητήρας ελέγχεται
ηλεκτρονικά µέσω αντιστροφέα (inverter).
Στο άλλο άκρο της κεφαλής (στην δεξιά πλευρά) βρίσκεται ο «κεντροφορέας»
(κουκουβάγια) του τόρνου. Αυτός µπορεί να µετακινείται παράλληλα µε τον άξονα
και να στερεώνεται στην επιθυµητή θέση. Ο κεντροφορέας µπορεί να εκτελέσει δύο
εργασίες:

Α) την στήριξη µακριών εξαρτηµάτων, καθώς το συγκρατεί και το σηµείο το

οποίο έρχεται σε επαφή µε το εξάρτηµα µπορεί να περιστρέφεται γύρω από τον
άξονα περιστροφής της κεφαλής.
Β) Να χρησιµοποιηθεί για την διάνοιξη οπών, καθώς µπορεί να στερεωθεί σε

αυτόν ένα κοπτικό εργαλείο.
Σχήµα 6. 1) Σχηµατική παράσταση οριζόντιου τόρνου, [1, σελ. 155]

Α. κεφαλή (κιβώτιο περιστροφικών ταχυτήτων και κύρια άτρακτος), Β. σφιγκτήρας
κοµµατιών (τσοκ), Γ. κεντροφορέας (κουκουβάγια), ∆. εργαλειοδέτης, Ε. κύριο
εργαλειοφορείο, Ζ. κοχλίας σπειρωµάτων, Η. ράβδος προώσεως, Θ. βάση, Ι.
διαµήκης ολισθητήρας, Κ. εγκάρσιος ολισθητήρας.
2) Λεπτοµέρεια εργαλειοφορέα, [1, σελ. 160]
Τα κοπτικά εργαλεία είναι στερεωµένα στον «Εργαλειοφορέα» . Αυτός

µετακινείται, γλιστρώντας κατά µήκος της τράπεζας, η οποία είναι διαµορφωµένη
για το λόγο αυτό σε πρισµατικές επιφάνειες.

Σχήµα 7. Α) Κινηµατική τορνεύσεως, [1, σελ. 154]

1) διαµήκης εξωτερική τόρνευση, 2) διαµήκης εσωτερική τόρνευση, 3) µετωπική
τόρνευση, 4) ακτινική τόρνευση: αποκοπή και τόρνευση µορφής, 5) εξωτερική και
εσωτερική κωνική τόρνευση.
Β) Το κοπτικό εργαλείο της τορνεύσεως.
Σχήµα 8. Σχηµατική παράσταση τυποποιηµένων µορφών εργαλείων

τορνεύσεως και παραδείγµατα εφαρµογής των, [1, σελ. 186]
1) ευθύ εργαλείο εκχονδρίσεως, 2) κεκκαµένο εκχονδρίσεως, 3)οξύ
αποπερατώσεως, 4) κεκκαµένο ειδικής µορφής, 5) πλατύ (ορθογωνικό)
αποπερατώσεως, 6) ξεθυµάσµατος (γωνιάσµατος), 7) αποκοπής, 8) µετωπικής
τορνεύσεως (προσώπου), 9) εσωτερικής τορνεύσεως (διαµπερή κοίλα) 10)
τορνεύσεως τυφλών κοίλων 11) ορθογωνικό εσωτερικής αυλακώσεως.

Σχήµα 9. Επιλεγόµενες ταχύτητες κοπής u240 σε m/min και προώσεις σε

mm/στρ, για εκτελούµενες σε ηµιαυτόµατους τόρνους
κατεργασίες, [1, σελ. 266]

Σχήµα 10. Κανονικές ταχύτητες κοπής σε µέτρα ανά πρώτο λεπτό χωρίς ψύξη,
[2, σελ. 172]
Γ. Φρέζα.
Η φρέζα είναι µια εργαλειοµηχανή, η οποία χρησιµοποιείται για την µορφοποίηση

µετάλλων και άλλων σκληρών υλικών. Οι φρέζες χωρίζονται σε δύο βασικές
κατηγορίες την οριζόντια και την κάθετη. Η ονοµασία αφορά τον άξονα
περιστροφής της κεφαλής.
Σε αντίθεση µε τις διατρητικές µηχανές, όπου το υλικό είναι σταθερό και το

κοπτικό κινείται κάθετα διαπερνώντας το, η φρέζες περιλαµβάνουν κίνηση του
υλικού. Επίσης το κοπτικό µπορεί να κατεργάζεται το υλικό και πλευρικά.
Σχήµα 11. Μηχανή κοπής οδοντωτών τροχών.

Σχήµα 12. α) Κινηµατική του περιφερικού φρεζαρίσµατος , [1, σελ. 330]

1. Οµόρροπο φειζάρισµα, 2. Αντίρροπο φρεζάρισµα,
β) τα κύρια µέρη µιας οριζόντιας φρεζοµηχανής,
Α. πρόβολος, Β. εργαλειοφόρος άξονας, Γ. τράπεζα, ∆. ανώτερο φορείο, Ε.
κατώτερο φορείο, Ζ. κορµός, Η. βάση,
γ) Κινηµατική του µετωπικού φρεζαρίσµατος,
δ) τα κύρια µέρη µιας κατακόρυφης φρεζοµηχανής,
Α. εργαλειοφόρος κεφαλή, Β. τράπεζα, Γ. ανώτερο φορείο, ∆. κατώτερο φορείο,
Ε. κορµός, Ζ. βάση,
ε) Αντιπροσωπευτικά τεµάχια που παράγονται µε φρεζάρισµα
γενικά.

Μία φρέζα µπορεί να είναι χειροκίνητη, µηχανικώς αυτοµατοποιηµένη ή

ελεγχόµενη από υπολογιστή µέσω αριθµητικού ελέγχου.
Οι φρέζες µπορούν να εκτελέσουν πληθώρα κατεργασιών όπως διάνοιξη σχισµών,

πλανάρισµα, διάτρηση, δηµιουργία σπειρωµάτων (φιλιάρισµα), τοµή απολήξεων,
δηµιουργία οδεύσεων (routing) κλπ.
Σχήµα 13. Τυπικά είδη κοπτήρων φρεζαρίσµατος, [1, σελ. 350]

Το ψυκτικό υγρό παρέχεται στην πλευρά κοπής του εργαλείου ώστε να το λιπαίνει
αλλά και να αποµακρύνει τα υπολείµµατα κοπής (γρέζια).
Όσον αφορά τα κοπτικά εργαλεία, αυτά είναι τυποποιηµένα ως ένα βαθµό,

ιδιαίτερα στις αυτοµατοποιηµένες φρέζες. Οι τυποποιήσεις που υπάρχουν είναι οι
SK (ή ISO), CAT, BT και η HSK. Η τυποποίηση SK χρησιµοποιείται κατά κύριο
λόγο στην Ευρώπη (πρότυπο ISO), σε αντίθεση µε την CAT (ή V-Flange Tooling) η
οποία είναι η παλαιότερη και χρησιµοποιείται στις ΗΠΑ. Η τυποποίηση BT είναι
παρόµοια µε την CAT, εκτός του ότι τα κοπτικά εργαλεία που ανήκουν στην
τελευταία είναι συµµετρικά γύρω από τον άξονα περιστροφής, δίνοντας µεγαλύτερη
ευστάθεια στο κοπτικό. Τέλος, η HSK (Hollow Shank Tooling), είναι παρόµοια µε
την BT, έχει όµως καλύτερο µηχανισµό συγκράτησης στις υψηλές ταχύτητες
περιστροφής της κεφαλής.
Σχήµα 14. Επιτρεπόµενη ταχύτητα κοπής σε φρέζα, [2, σελ. 247]
∆. Ευέλικτα συστήµατα παραγωγής (Flexible Manufacturing System).
Ένα σύνολο µηχανών συνδεµένων µέσω ενός αυτόµατου τροφοδότη και το

οποίο ελέγχεται από ένα κεντρικό υπολογιστή ονοµάζεται FMS. Καθώς το σύστηµα
ελέγχεται κεντρικά από έναν υπολογιστή, επιτυγχάνεται χαµηλό κόστος για τα
παραγόµενα προϊόντα, ακόµη και σε µικρές ποσότητες.
Το κύριο χαρακτηριστικό των συστηµάτων αυτών είναι η ικανότητά τους να

παράγουν διαφορετικό εξάρτηµα χωρίς διακοπή της διαδικασίας παραγωγής.

Το υπολογιστικό σύστηµα έχει αποθηκευµένες στη µνήµη του τις διαδικασίες

παραγωγής (G-Codes) πολλών διαφορετικών εξαρτηµάτων. Στη συνέχεια επιλέγει
και ενεργοποιεί αυτά τα προγράµµατα όπως απαιτείται από την διαδικασία
παραγωγής. Καθώς το υπολογιστικό σύστηµα καθορίζει την παροχή του υλικού στα
διάφορα τµήµατα της µηχανής, επιλέγονται οι µηχανουργικές κατεργασίες και τα
εργαλεία τα οποία θα τις εκτελέσουν.
1.3. Αριθµητικός Έλεγχος.
Η ποιότητα της µηχανουργικής κατεργασίας εξαρτάται από τον χειριστή, ο οποίος

εκτελεί τις κατάλληλες ρυθµίσεις µέσω των χειριστηρίων της µηχανής. Για την
βελτιστοποίηση της ποιότητας και την αυτοµατοποίηση της κατεργασίας, τα
χειριστήρια ελέγχου συνδέονται µε βηµατικούς κινητήρες υψηλής ακρίβειας.
Στους συµβατικούς κινητήρες δηµιουργείται ένα συνεχώς στρεφόµενο µαγνητικό

πεδίο µε αποτέλεσµα να µην είναι εύκολος ο ακριβής έλεγχος της ταχύτητάς τους ενώ
είναι σχεδόν αδύνατος ο έλεγχος της θέσης του ρότορα. Οι βηµατκοί κινητήρες λόγω
των πολλών πόλων που διαθέτουν έχουν τη δυνατότητα να δηµιουργούν µαγνητικό
πεδίο το οποίο περιστρέφεται κατά συγκεκριµένη γωνία (βήµα). Με κάθε παλµό
τάσης µε τον οποίο τροφοδοτείται ο βηµατικός κινητήρας, ο ρότορας του
περιστρέφεται κατά συγκεκριµένη γωνία, ανάλογα µε τα κατασκευαστικά
χαρακτηριστικά του κινητήρα. Μέσω του ηλεκτρονικού κυκλώµατος το οποίο
τροφοδοτεί τον κινητήρα, καθορίζοντας µε ακρίβεια τον αριθµό των παλµών
τροφοδοσίας, µπορεί να υπάρχει ακριβής έλεγχος στην ταχύτητα περιστροφής αλλά
και στη θέση του ρότορα. Συνήθως, οι βηµατικοί κινητήρες δέχονται δύο σήµατα
ελέγχου, εκ των οποίων το πρώτο είναι οι παλµοί περιστροφής ενώ το δεύτερο αφορά
τη φορά περιστροφής. Στο Σχήµα 15 παρουσιάζεται η σχηµατική µορφή ενός
βηµατικού κινητήρα µε έξι πόλους.
Τα βασικά χαρακτηριστικά ενός βηµατικού κινητήρα είναι η ισχύς του, η τάση
λειτουργίας και ο αριθµός των βηµάτων για µια πλήρη περιστροφή.
Σχήµα 15. Σχηµατική µορφή βηµατικού κινητήρα.

Παρ’ όλα αυτά, λόγω διαφόρων σφαλµάτων µπορεί να µην υπάρχει ταύτιση της
επιθυµητής µε την πραγµατική ταχύτητα περιστροφής ή της θέσης του ρότορα. Για
την επίτευξη του µέγιστου βαθµού ακρίβειας τοποθετούνται στην εργαλειοµηχανή
συσκευές ανάγνωσης θέσης ή ταχύτητας περιστροφής. Με τον τρόπο αυτό
δηµιουργείται ένα είδος ανάδρασης η οποία χρησιµοποιείται για την διόρθωση του
σφάλµατος.
Σχήµα 16. Σχετικός γραµµικός αναγνώστης θέσης.
Σχήµα 17. Απόλυτος γραµµικός αναγνώστης θέσης έξι ψηφίων.

Η πιο συνηθισµένη µορφή ανάγνωσης θέσης είναι οι οπτικοί κωδικοποιητές (optical
encoders). Αυτί χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τους περιστροφικούς και τους
γραµµικούς, ανάλογα µε την κίνηση την οποία θα αναγνώσουν.
Επίσης υπάρχουν δύο υποκατηγορίες ανάλογα µε τη µορφή της πληροφορίας την
οποία θα εξάγουν, δηλαδή οι απόλυτοι κωδικοποιητές και οι σχετικοί. Στο Σχήµα 16
φαίνεται ένας οπτικός γραµµικός αναγνώστης θέσης. Αποτελείται από δύο ψηφία, εκ
των οποίων το πρώτο δείχνει τη µεταβολή της θέσης και το δεύτερο τη φορά
µετακίνησης. Στο Σχήµα 17 παρουσιάζεται ένας απόλυτος γραµµικός αναγνώστης έξι
ψηφίων. Για µήκος L, η ακρίβεια ανάγνωσης είναι L/64, καθώς τα έξι δυαδικά ψηφία
παρέχουν 2 6 = 64 καταστάσεις. Μεγαλύτερη ακρίβεια επιτυγχάνεται µε την άυξηση
των ψηφίων.
Σχήµα 18. Σχετικός κυκλικός αναγνώστης θέσης.

Σχήµα 19. Απόλυτος κυκλικός αναγνώστης θέσης πέντε ψηφίων.

Στα Σχήµατα 18 και 19 παρουσιάζονται κυκλικοί αναγνώστες σχετικής και απόλυτης
θέσης, αντίστοιχα.
Η ενσωµάτωση των βηµατικών κινητήρων και των αναγνωστών θέσης σε µία

εργαλειοµηχανή είναι το πρώτο βήµα αυτοµατοποίησης, όπως φαίνεται στο Σχήµα
20. Η αυτοµατοποίηση ολοκληρώνεται µε την προσθήκη ενός ηλεκτρονικού
υπολογιστή, ο οποίος ελέγχει την εργαλειοµηχανή µέσω των βηµατικών κινητήρων,
ενώ αναγνωρίζει τη θέση του κοπτικού µέσω των αναγνωστών θέσης.
Σχήµα 20. Αριθµητικός έλεγχος εργαλειοµηχανής.

Σχήµα 21. Αριθµητικός έλεγχος µε υπολογιστή.
[1] Π. Πετρόπουλος, «Μηχανουργική Τεχνολογία, Τόµος II», εκδόσεις Ζήτη,

Θεσσαλονίκη 1991.
[2] Σ. Λοπρέστης, Γ. Μπάχας, «Μηχανουργική Τεχνολογία, Τόµος ∆εύτερος»,
Ίδρυµα Ευγενίδου, Αθήνα 1977.


Προγραµµατισµός εργαλειοµηχανών -21
Κεφάλαιο 2.
Προγραµµατισµός εργαλειοµηχανών
Ο προγραµµατισµός µιας εργαλειοµηχανής βασίζεται στο πρότυπο RS274/NGC.
1. Μορφή της γραµµής προγράµµατος.
Μια γραµµή προγράµµατος, σύµφωνα µε το πρότυπο RS274/NGC αποτελείται από

τα παρακάτω:
1. µία προαιρετική οµάδα χαρακτήρων διαγραφής, που είναι η κάθετος «/»

2. προαιρετική αρίθµηση γραµµής
3. οποιοσδήποτε αριθµός εντολών, παραµέτρων και σχολίων,
4. ένας χαρακτήρας τέλους γραµµής (carriage return ή/και line feed).
Οτιδήποτε πέραν των παραπάνω θα δηµιουργήσει σφάλµα στον µεταφραστή του

προγράµµατος.
Κενοί χαρακτήρες (space) και χαρακτήρες παραγράφου (tab) επιτρέπονται σε

οποιοδήποτε σηµείο της γραµµής και δεν αλλάζουν το νόηµα της γραµµής. Για
παράδειγµα η εντολή g0x +0. 12 34y 7 είναι ισοδύναµη µε την g0 x+0.1234 y7.
Οπότε, οι χαρακτήρες αυτοί θα πρέπει να χρησιµοποιούνται έτσι ώστε η µορφή του
προγράµµατος να είναι ευανάγνωστη.
Επίσης, επιτρέπονται οι κενές γραµµές, οι οποίες αγνοούνται από τον µεταφραστή

του προγράµµατος. Τέλος, οι γραµµές µπορούν να έχουν κεφαλαίους ή πεζούς
χαρακτήρες χωρίς καµία διαφορά.
2. Αρίθµηση των γραµµών προγράµµατος.
Η αρίθµηση της γραµµής προγράµµατος γίνεται µε το γράµµα Ν ακολουθούµενο

από έναν ακέραιο χωρίς πρόσηµο. Ο αριθµός πρέπει να είναι µέχρι πενταψήφιος,
δηλαδή οποιοσδήποτε αριθµός µεταξύ 0 και 99999. Για παράδειγµα, ο αριθµός
000005 είναι λάθος, καθώς είναι εξαψήφιος. Οι γραµµές εντολών µπορεί να
επαναλαµβάνονται και να µην είναι σε σειρά. Επίσης µπορούν να παραληφθούν
χωρίς πρόβληµα. Η συνήθης πρακτική όµως είναι να υπάρχει αύξουσα αρίθµηση.

3. Εντολές.
Μια εντολή αποτελείται από ένα γράµµα (εκτός του Ν) το οποίο ακολουθείται από
κάποιους αριθµούς.
Στον παρακάτω πίνακα περιλαµβάνονται οι εντολές που χρησιµοποιούνται στον
αριθµητικό έλεγχο (για πληρότητα περιλαµβάνεται και το γράµµα Ν αν και δεν
αποτελεί εντολή).
Πρέπει να τονίσουµε ότι κάποιες εντολές, ( I, J, K, L, P και R) έχουν διαφορετική
συµπεριφορά ανάλογα µε την χρήση.
Εντολή Περιγραφή
A A-άξονας της µηχανής
B B- άξονας της µηχανής
C C- άξονας της µηχανής
D Αριθµός ακτίνας αντιστάθµισης κοπτικού
F Ταχύτητα κίνησης κοπτικού
G Εντολές κατεργασίας
H ∆είκτης µετατόπισης µήκους κοπτικού
Αντιστάθµιση του X-άξονα κατά τη χάραξη τόξων
I Αντιστάθµιση του X-άξονα κατά την εκτέλεση κύκλων
κοπής µε την G87
Αντιστάθµιση του Y-άξονα κατά τη χάραξη τόξων
J Αντιστάθµιση του Y-άξονα κατά την εκτέλεση κύκλων
Αντιστάθµιση του Z-άξονα κατά τη χάραξη τόξων
K Αντιστάθµιση του Z-άξονα κατά την εκτέλεση κύκλων
Αριθµός επαναλήψεων κατά την εκτέλεση κύκλων κοπής
L
Παράµετρος της G10
M Εντολές ελέγχου
Αριθµός γραµµής
N

Χρόνος παύσης σε κύκλους κοπής

P Χρόνος παύσης της G4
Παράµετρος της G10
Μεταβολή της προώθησης κατά την εκτέλεση κύκλων κοπής
Q
µε την G83
Ακτίνα τόξου
R
Επίπεδο κύκλων κοπής
S Ταχύτητα περιστροφής
T Επιλογή εργαλείου
X X- άξονας της µηχανής
Y Y- άξονας της µηχανής
Z Z- άξονας της µηχανής
4. Εκφράσεις και λογικές πράξεις.
Οι εκφράσεις είναι µια σειρά χαρακτήρων οι οποίες γράφονται ανάµεσα σε

τετράγωνες παρενθέσεις «[]». Ανάµεσα σε αυτές τις παρενθέσεις µπορεί να
περιλαµβάνονται αριθµοί, τιµές παραµέτρων και µαθηµατικές εκφράσεις. Οι
εκφράσεις αυτές θα πρέπει να έχουν ως αποτέλεσµα έναν αριθµό. Πρώτα
αποτιµούνται οι εκφράσεις σε µια γραµµή και στη συνέχεια γίνεται η εκτέλεση της
γραµµής. Ένα παράδειγµα επιτρεπόµενης έκφρασης είναι [ 1 + acos[0] - [#3 **
[4.0/2]]].
Οι λογικές πράξεις εµφανίζονται µόνο µέσα σε εκφράσεις. Εννέα λογικές πράξεις

µπορούν να χρησιµοποιηθούν, από τις οποίες οι τέσσερεις είναι βασικές
αριθµητικές πράξεις και οι τρεις λογικές. Αυτές είναι η πρόσθεση (+), η αφαίρεση
(-), ο πολλαπλασιασµός (*) η διαίρεση (/), η πράξη or (OR), η exclusive or (XOR)
και η πράξη and (AND). Οι επόµενες δύο είναι η (MOD) και η ύψωση σε δύναµη
(**).
Οι παραπάνω εκφράσεις χωρίζονται σε τρείς οµάδες. Στην πρώτη οµάδα είναι η

ύψωση σε δύναµη, στη δεύτερη οµάδα ο πολλαπλασιασµός, η διαίρεση και το
modulus, ενώ στην τρίτη ανήκουν η πρόσθεση, η αφαίρεση, η OR, η XOR και η

AND. Όταν σε µία έκφραση περιλαµβάνονται πολλοί τελεστές, τότε εκτελούνται οι

πράξεις των οποίων οι τελεστές ανήκουν στην πρώτη οµάδα, µετά αυτές της
δεύτερης και τέλος οι πράξεις των οποίων οι τελεστές ανήκουν στην τρίτη οµάδα.
Εάν σε µία έκφραση υπάρχουν πολλοί τελεστές από την ίδια οµάδα τότε αυτοί
εκτελούνται από αριστερά προς τα δεξιά. Για παράδειγµα η έκφραση expression
[2.0 / 3 * 1.5 - 5.5 / 11.0]) είναι ισοδύναµη µε την [((2.0 / 3) * 1.5) - (5.5 / 11.0)] , η
οποία απλοποιείται στην [1.0 - 0.5]=0.5.
5. Μαθηµατικοί τελεστές.
Οι µαθηµατικοί τελεστές που µπορούν να χρησιµοποιηθούν κατά τον αριθµητικό

έλεγχο είναι οι:
ABS απόλυτη τιµή

ACOS τόξο συνηµίτονου
ASIN τόξο ηµιτόνου
ATAN τόξο εφαπτοµένης
COS συνηµίτονο
EXP e υψωµένο σε δύναµη),
FIX στρογγυλοποίηση προς τα κάτω
FUP στρογγυλοποίηση προς τα πάνω
LN φυσικός λογάριθµος
ROUND στρογγυλοποίηση στον κοντινότερο ακέραιο
SIN ηµίτονο
SQRT τετραγωνική ρίζα
TAN εφαπτοµένη
Ο τελεστής ΑΤΑΝ ακολουθείται από µία έκφραση η οποία διαιρείται από µία άλλη
(π.χ. ATAN[2]/[1+3]). Οι τριγωνοµετρικοί τελεστές έχουν το όρισµα τους
εκφρασµένο σε µοίρες. Οµοίως, το αποτέλεσµα των αντίστροφων τριγωνοµετρικών
συναρτήσεων είναι σε µοίρες.
Ο τελεστής FIX στρογγυλοποιεί το όρισµα προς τα αριστερά (π.χ. FIX[2.8] =2 και

FIX[-2.8] = -3), ενώ ο FUP στρογγυλοποιεί το όρισµα προς τα δεξιά (π.χ. FUP[2.8]
= 3 and FUP[-2.8] = -2).

6. Σχόλια και Μηνύµατα.
Όσοι χαρακτήρες περικλείονται σε παρενθέσεις αποτελούν σχόλια. Όταν ο

µεταφραστής του προγράµµατος συναντήσει µία αριστερή παρένθεση αγνοεί όλους
τους χαρακτήρες του προγράµµατος µέχρι να συναντήσει µία δεξιά παρένθεση. Οι
παρενθέσεις θα πρέπει πάντοτε να βρίσκονται σε ζεύγη. ∆εν θα πρέπει να
χρησιµοποιούνται παρενθέσεις µέσα σε σχόλια. Σφάλµα παρουσιάζεται όταν ενώ
έχει ξεκινήσει ένα σχόλιο (αριστερή παρένθεση) υπάρχει και δεύτερη αριστερή
παρένθεση.
Όταν αµέσως µετά την αριστερή παρένθεση ενός σχολίου υπάρχει η εντολή
"MSG," και ακολουθεί ένα κείµενο, τότε αυτό το κείµενο εµφανίζεται ως µήνυµα.
7. Επανάληψη αντικειµένων.
Μια γραµµή µπορεί να περιλαµβάνει έναν οποιοδήποτε αριθµό εντολών G, µε την

εξαίρεση ότι οι εντολές αυτές δεν ανήκουν στην ίδια οµάδα.
Μια γραµµή µπορεί να περιλαµβάνει µέχρι τέσσερις εντολές Μ, µε την εξαίρεση ότι
οι εντολές αυτές δεν ανήκουν στην ίδια οµάδα.
Από τις υπόλοιπες εντολές, µόνο µία από την κάθε εντολή επιτρέπεται να βρίσκεται
στην ίδια γραµµή.
Όσον αφορά τις παραµέτρους, όταν η ίδια παράµετρος ορίζεται περισσότερες από
µία φορές στην ίδια γραµµή, τότε ισχύει η τελευταία από αυτές. Για παράδειγµα αν
σε µία γραµµή υπάρχει η "#3=15 #3=6", τότε η παράµετρος "3" θα πάρει την τιµή
"6".
Εάν περισσότερα του ενός σχόλια παρουσιάζονται στην ίδια γραµµή τότε µόνο το
τελευταίο θα χρησιµοποιηθεί. Καθένα από τα προηγούµενα θα ελεγχθεί συντακτικά
από τον µεταφραστή του προγράµµατος και θα αγνοηθεί.
8. Σειρά αντικειµένων.
Οι τρεις τύποι αντικειµένων που µπορεί να υπάρχουν σε µία γραµµή είναι εντολές,
ορισµοί παραµέτρων και σχόλια. Η πρώτη οµάδα µπορεί να αναδιαταχθεί χωρίς
καµία επίδραση στην εκτέλεση του προγράµµατος. Στην δεύτερη οµάδα ισχύει το

ίδιο, µε την προϋπόθεση ότι κάθε παράµετρος έχει οριστεί µία µόνο φορά. Για την
τρίτη οµάδα, δηλαδή τα σχόλια, η αλλαγή της θέσης των σχολίων της ίδιας γραµµής
θα αλλάξει την συµπεριφορά της κατά την εκτέλεση, όπως αυτό αναφέρθηκε
παραπάνω.
9. Εντολές και λειτουργία µηχανής.
Σύµφωνα µε το πρότυπο RS274/NGC, αρκετές εντολές αλλάζουν τον τρόπο

λειτουργίας µιας µηχανής κατεργασίας. Με την εκτέλεση µιας τέτοιας εντολής η
λειτουργία της µηχανής µεταβάλλεται µέχρις ότου µία άλλη εντολή την µεταβάλλει
ξανά. Αυτές οι εντολές ονοµάζονται τροπικές (modal). Για παράδειγµα η λειτουργία
του ψυκτικού υγρού ξεκινά και λειτουργεί συνεχώς µέχρι να σταµατήσει από την
εκτέλεση µίας άλλης εντολής. Επίσης, εάν χρησιµοποιηθεί η εντολή γρήγορης
µετακίνησης (G1) σε µία γραµµή, αυτή συνεχίζει να εκτελείται και στις επόµενες
εάν οριστεί εκ νέου η θέση του κοπτικού.
Οι µη-τροπικές εντολές (Non-modal) είναι αυτές που έχουν επίδραση µόνο στην
γραµµή την οποία εκτελούνται, όπως για παράδειγµα η εντολή G4 (παύση).
10. Παράµετροι.
Σύµφωνα µε το πρότυπο RS274/NGC ένα κέντρο κατεργασίας περιλαµβάνει ένα

σύνολο 5400 αριθµητικών παραµέτρων, πολλοί εκ των οποίων έχουν συγκεκριµένη
χρήση. Οι παράµετροι αυτοί θα πρέπει να διατηρούν τις τιµές τους ακόµη και όταν
το κέντρο κατεργασίας τεθεί εκτός λειτουργίας. Συνήθως αποθηκεύονται σε ένα
αρχείο, το οποίο διαβάζεται κατά την εκκίνηση της µηχανής.
10.1. Τιµές των παραµέτρων.
Η τιµή µιας παραµέτρου καθορίζεται από το σύµβολο # ακολουθούµενο από την

παράµετρο και την τιµή της παραµέτρου. Η παράµετρος µπορεί να έχει
οποιαδήποτε ακέραια τιµή µεταξύ του 1 και 5399, ενώ η τιµή της παραµέτρου ένας
πραγµατικός αριθµός. Το σύµβολο # προηγείται από την παράµετρο, για
παράδειγµα #[1+2] εννοεί την τιµή της παραµέτρου τρία (#3), ενώ το "#1+2"

προσθέτει τον αριθµό 2 στην τιµή της παραµέτρου 1. Τέλος το ##2 εννοεί την τιµή
της παραµέτρου που ο δείκτης της είναι ο ακέραιος αριθµός που έχει αποθηκευτεί
στην παράµετρο 2.
10.2. Ρύθµιση παραµέτρων.
Για τη ρύθµιση µιας παραµέτρου χρησιµοποιούµε την εξής σύνταξη:
#Παράµετρος = Τιµή,
Για παράδειγµα, για να θέσουµε την τιµή 15 στην παράµετρο 3 γράφουµε #3 = 15.
Μία παράµετρος αλλάζει τιµή, µόνο αφότου ολοκληρωθεί η εκτέλεση ολόκληρης
της γραµµής στην οποία ορίζεται. Έτσι, εάν η παράµετρος 3 είχε την τιµή 15 και
εκτελείται η γραµµή #3=6 G1 x#3, τότε το κοπτικό θα µετακινηθεί στο σηµείο
x=15 και µετά η παράµετρος 3 θα πάρει την τιµή 6.
10.3. Χρήση παραµέτρων.
Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι παράµετροι που έχουν συγκεκριµένη

χρήση και η προρυθµισµένη τους τιµή.
Παράµετρος Τιµή Σχόλιο Παράµετρος Τιµή Σχόλιο
5161 0.0 G28 home X 5281 0.0 coord. system 4 X

5162 0.0 G28 home Y 5282 0.0 coord. system 4 Y
5163 0.0 G28 home Z 5283 0.0 coord. system 4 Z
5164 0.0 G28 home A 5284 0.0 coord. system 4 A
5165 0.0 G28 home B 5285 0.0 coord. system 4 B
5166 0.0 G28 home C 5286 0.0 coord. system 4 C
5181 0.0 G30 home X 5301 0.0 coord. system 5 X
5182 0.0 G30 home Y 5302 0.0 coord. system 5 Y
5183 0.0 G30 home Z 5303 0.0 coord. system 5 Z
5184 0.0 G30 home A 5304 0.0 coord. system 5 A
5185 0.0 G30 home B 5305 0.0 coord. system 5 B
5186 0.0 G30 home C 5306 0.0 coord. system 5 C
5211 0.0 G92 offset X 5321 0.0 coord. system 6 X
5212 0.0 G92 offset Y 5322 0.0 coord. system 6 Y
5213 0.0 G92 offset Z 5323 0.0 coord. system 6 Z
5214 0.0 G92 offset A 5324 0.0 coord. system 6 A
5215 0.0 G92 offset B 5325 0.0 coord. system 6 B
5216 0.0 G92 offset C 5326 0.0 coord. system 6 C
5220 1.0 coord. system number 5341 0.0 coord. system 7 X

5221 0.0 coord. system 1 X 5342 0.0 coord. system 7 Y

5222 0.0 coord. system 1 Y 5343 0.0 coord. system 7 Z
5223 0.0 coord. system 1 Z 5344 0.0 coord. system 7 A
5224 0.0 coord. system 1 A 5345 0.0 coord. system 7 B
5225 0.0 coord. system 1 B 5346 0.0 coord. system 7 C
5226 0.0 coord. system 1 C 5361 0.0 coord. system 8 X
5246 0.0 coord. system 2 C 5381 0.0 coord. system 9 X
5266 0.0 coord. system 3 C

Oι εντολές G -29
Κεφάλαιο 3.
Εντολές G.
Οι κώδικες G της γλώσσας RS274/NGC παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.
G0 ταχεία τοποθέτηση rapid positioning
G1 γραµµική παρεµβολή linear interpolation
G2 δεξιόστροφη κυκλική/ελικοειδείς circular/helical interpolation

παρεµβολή (clockwise)
G3 αριστερόστροφη κυκλική/ελικοειδείς circular/helical interpolation

παρεµβολή (counterclockwise)
G4 Παύση dwell
G10 ρύθµιση αρχής συστήµατος coordinate system origin

συντεταγµένων setting
G17 επιλογή επιπέδου-XY XY-plane selection
G18 επιλογή επιπέδου-XZ XZ-plane selection
G19 επιλογή επιπέδου-YZ YZ-plane selection
G20 µονάδες µέτρησης σε ίντσες inch system selection
G21 µονάδες µέτρησης σε χιλιοστά millimeter system selection
G28 επιστροφή στην αρχή return to home
G30 επιστροφή στην εναλλακτική αρχή return to secondary home
G38.2 Λειτουργία καθετήρα straight probe
G40 ακύρωση αντιστάθµισης ακτίνας cancel cutter radius

κοπτικού compensation
G41 αριστερή αντιστάθµιση ακτίνας κοπτικού start cutter radius

compensation left

G42 δεξιά αντιστάθµιση ακτίνας κοπτικού start cutter radius

compensation right
G43 µετατόπιση µήκους εργαλείου tool length offset (plus)
G49 ακύρωση µετατόπισης µήκους εργαλείου cancel tool length offset
G53 κίνηση σύµφωνα µε το σύστηµα motion in machine

συντεταγµένων του µηχανήµατος coordinate system
G54 χρησιµοποιήστε το προκαθορισµένο use preset work coordinate

σύστηµα συντεταγµένων –1 system 1





G59.1 χρησιµοποιήστε το προκαθορισµένο use preset work coordinate



G61 ορισµός µεθόδου ελέγχου της διαδροµής: set path control mode: exact
ακριβής διαδροµή path
G61.1 ορισµός µεθόδου ελέγχου της διαδροµής: set path control mode: exact
ακριβής στάση stop

G64 ορισµός µεθόδου ελέγχου της διαδροµής: set path control mode:
συνεχής στάση continuous stop
G80 ακύρωση της λειτουργίας κίνηση- cancel motion mode

συµπεριλαµβάνονται οι κύκλοι κοπής (including any canned
cycle)
G81 κύκλος κοπής: διάτρηση canned cycle: drilling
G82 κύκλος κοπής: διάτρηση µε παύση canned cycle: drilling with

dwell
G83 κύκλος κοπής: ταχεία διάτρηση canned cycle: peck drilling
G84 κύκλος κοπής: σπειροτόµηση canned cycle: right hand

tapping
G85 κύκλος κοπής: τυποποιηµένη διάτρηση canned cycle: boring, no

dwell, feed out
G86 κύκλος κοπής: διάτρηση, σταµάτηµα canned cycle: boring,

κεφαλής, ταχεία µετακίνηση κοπτικού spindle stop, rapid out
εκτός
G87 κύκλος κοπής: ανάστροφη διάτρηση canned cycle: back boring
G88 κύκλος κοπής: διάτρηση, σταµάτηµα canned cycle: boring,

κεφαλής, χειροκίνητη µετακίνηση spindle stop, manual out
κοπτικού εκτός
G89 κύκλος κοπής: διάτρηση, παύση, ταχεία canned cycle: boring, dwell,
µετακίνηση κοπτικού εκτός feed out
G90 απόλυτο σύστηµα ορισµού αποστάσεων absolute distance mode
G91 σχετικό σύστηµα ορισµού αποστάσεων incremental distance mode
G92 αντιστάθµιση συστήµατος offset coordinate systems

συντεταγµένων και εισαγωγή and set parameters
παραµέτρων

G92.1 ακύρωση αντιστάθµισης συστήµατος cancel offset coordinate

συντεταγµένων και µηδενισµός των systems and set parameters
παραµέτρων to zero parameters
G92.2 ακύρωση αντιστάθµισης συστήµατος cancel offset coordinate

συντεταγµένων χωρίς τον µηδενισµό των systems but do not reset
παραµέτρων parameters
G92.3 θέση παραµέτρων αντιστάθµισης apply parameters to offset

συστήµατος συντεταγµένων coordinate systems
G93 ρύθµιση ρυθµού προώθησης µε inverse time feed rate mode

αντίστροφο χρόνο
G94 µονάδες ανά λεπτό units per minute feed rate

mode
G98 κύκλος κοπής: επιστροφή στο αρχικό initial level return in canned
επίπεδο cycles
G99 κύκλος κοπής: επιστροφή στο σηµείο R R-point level return in

canned cycles
G0. Ταχεία γραµµική κίνηση.
G0 X- Y- Z- A- B- C-
Ταχεία γραµµική µετακίνηση του κοπτικού εργαλείου στη θέση που ορίζεται από
τις συντεταγµένες που ακολουθούν. Οι παράµετροι των αξόνων είναι προαιρετικοί,
θα πρέπει όµως να έχει χρησιµοποιηθεί τουλάχιστον ένας. Θεωρείται ότι το
κοπτικό, κατά την γρήγορη µετακίνηση, δεν θα εκτελεί εργασία κοπής.
Αν έχει ρυθµιστεί η αντιστάθµιση κοπτικού εργαλείου, τότε η κίνηση θα διαφέρει

από την αναµενόµενη. Το ίδιο ισχύει αν έχει χρησιµοποιηθεί και η εντολή G53 στην
ίδια γραµµή.
G1. Γραµµική κίνηση.
G1 X- Y- Z- A- B- C- F-

Γραµµική κίνηση στο σηµείο X, Y, Z µε ελεγχόµενη ταχύτατη µετακίνησης. Οι

παράµετροι των αξόνων είναι προαιρετικοί, θα πρέπει όµως να έχει χρησιµοποιηθεί
τουλάχιστον ένας. Η G1 είναι προαιρετική εάν η τρέχουσα κατάσταση κίνησης
είναι G1. Η εντολή αυτή παράγει γραµµική κίνηση ή/και κοπή, προς το σηµείο
προορισµού µε την ταχύτητα κίνησης που έχει οριστεί.
Αν έχει ρυθµιστεί η αντιστάθµιση κοπτικού εργαλείου, τότε η κίνηση θα διαφέρει

από την αναµενόµενη. Το ίδιο ισχύει αν έχει χρησιµοποιηθεί και η εντολή G53 στην
ίδια γραµµή.
G2. ∆εξιόστροφη κυκλική µετακίνηση.
Με την εντολή G2 ορίζεται δεξιόστροφη κυκλική ή ελλειπτική µετακίνηση. Με την

εντολή αυτή χαράσσεται δεξιόστροφο κυκλικό ή ελλειπτικό τόξο. Ο άξονας του
κύκλου ή της έλλειψης πρέπει να είναι παράλληλος προς τους άξονες του
συστήµατος συντεταγµένων της µηχανής. Ο άξονας ή το επίπεδο κάθετο προς τον
άξονα) επιλέγεται µε την G17 (Ζ-άξονα, XY- επίπεδο), G18 (Y-άξονα, XZ-
επίπεδο), ή G19 (Χ-άξονα, YZ- επίπεδο). Αν έχει ρυθµιστεί η αντιστάθµιση
κοπτικού εργαλείου, τότε η κίνηση θα διαφέρει από την αναµενόµενη.
G2 X- Y- Z- A- B- C- R-
Το τόξο µπορεί να οριστεί µε δύο τρόπους, τη µέθοδο «ακτίνας» και τη µέθοδο

«κέντρου».
Στην πρώτη περίπτωση, ορίζονται οι συντεταγµένες του τέλους του τόξου και η
ακτίνα του. Θετική τιµή, δηλώνει ακτίνα µεταξύ 0 και 180 µοιρών, ενώ αρνητική
τιµή µεταξύ 180 και 360 µοιρών.
∆εν είναι καλή πρακτική να χρησιµοποιείται η ακτίνα τόξου, όταν χαράσσονται

σχεδόν πλήρεις κύκλοι ή ηµικύκλια, επειδή µια µικρή αλλαγή στη θέση του άκρου
παράγει µια πολύ µεγαλύτερη αλλαγή στη θέση του κέντρου του τόξου.
Για παράδειγµα, µε την G17 G2 x 10 y 15 r 20 z 5 σχεδιάζεται δεξιόστροφο τόξο µε

άξονα παράλληλο στον –Ζ, άκρο το X=10, Y=15, Z=5 και ακτίνα 20. Εάν η αρχική
τιµή του Ζ είναι 5, τότε δηµιουργείται κυκλικό τόξο παράλληλα µε το XY-επίπεδο,
αλλιώς δηµιουργείται ελλειπτικό τόξο.
Στην δεύτερη περίπτωση, µαζί µε τις συντεταγµένες του άκρου του τόξου,
ορίζονται και οι σχετικές συντεταγµένες του κέντρου του. Σε αυτήν την περίπτωση,
το αρχικό και τελικό σηµείο µπορούν να ταυτίζονται.

Η µορφή της εντολής είναι:
G2 X- Y- Z- A- B- C- I- J- K-,
όπου X- Y- Z- A- B- C- είναι οι συντεταγµένες του άκρου, και I- J- K- οι σχετικές

συντεταγµένες του κέντρου.
Για παράδειγµα, η εντολή G17 G2 x 10 y 16 i 3 j 4 z 9, χαράσσει ένα δεξιόστροφο

κυκλικό τόξο, µε τέλος X=10, Y=16, Z=9 και κέντρο X=3, Y=4 σχετικές µονάδες
από το σηµείο στο οποίο βρίσκεται το κοπτικό εργαλείο.
Στην περίπτωση αυτή, όπου ορίζεται το κέντρο του τόξου, η ακτίνα δεν
καθορίζεται, αλλά µπορεί να υπολογιστεί ως η απόσταση µεταξύ του κέντρου και
του άκρου.
G3. Αριστερόστροφη κυκλική µετακίνηση.

Με την εντολή G3 ορίζεται αριστερόστροφη κυκλική ή ελλειπτική µετακίνηση,
οπότε µε την εντολή αυτή χαράσσεται δεξιόστροφο κυκλικό ή ελλειπτικό τόξο. Η
χρήση της είναι πανοµοιότυπη µε αυτή της εντολής G2.
G4. Παύση
Η εντολή αυτή ορίζει το χρόνο παύσης της κίνησης του κοπτικού εργαλείου.
G4 P-
Με την µεταβλητή P ορίζεται ο χρόνος παύσης σε δευτερόλεπτα. Χρησιµοποιείται

συνήθως όταν θέλουµε να καθαρίσουµε το περίσσιο υλικό (γρέζια).
G10. Ρύθµιση αρχής συστήµατος συντεταγµένων
Σύµφωνα µε το πρότυπο RS274/NGC κάθε κέντρο κατεργασίας έχει ένα απόλυτο

σύστηµα συντεταγµένων και εννιά σχετικά συστήµατα. Με την εντολή G10
ορίζουµε τη θέση των εννέα συστηµάτων συντεταγµένων.
G10 L2 P - X- Y- Z- A- B- C-
Όπου P είναι ο αύξων αριθµός του συστήµατος του οποίου ορίζουµε τις συντε-
ταγµένες, από 0 έως 9.
Η επιλογή του συστήµατος γίνεται από τις εντολές G54 έως G59.3. Εάν έχει
ρυθµιστεί µετατόπιση µε τις G92 ή G92.3 πριν από την G10, τότε η µετατόπιση
αυτή εξακολουθεί να ισχύει.
Για παράδειγµα η G10 L2 P1 x 3.5 y 17.2 ορίζει το πρώτο σύστηµα συντεταγµένων

(αυτό που επιλέγεται µε την G54) µε αρχή το σηµείο X3.5 και Y17.2 (σε απόλυτες
συντεταγµένες). Η συντεταγµένη Z παραµένει ως έχει, πριν την εκτέλεση της
εντολής.
G17. Επιλογή επιπέδου ΧΥ.

Με την εκτέλεση της G17 ορίζεται ως επίπεδο κοπής το επίπεδο XY.
G18. Επιλογή επιπέδου ΧΖ.

Με την εκτέλεση της G18 ορίζεται ως επίπεδο κοπής το επίπεδο XΖ.
G19. Επιλογή επιπέδου ΥΖ.

Με την εκτέλεση της G19 ορίζεται ως επίπεδο κοπής το επίπεδο YΖ.
G20. Μονάδες Μήκους (ίντσες).

Εκτελώντας την εντολή G20, ορίζεται ως µονάδα µήκους η ίντσα.
G21. Μονάδες Μήκους (χιλιοστά).

Εκτελώντας την εντολή G21, ορίζεται ως µονάδα µήκους το χιλιοστό.
G28. Επιστροφή στην αρχή.

Με την εντολή G28, το κοπτικό εργαλείο επιστρέφει στην αρχή της µηχανής.
G28 X- Y- Z- A- B- C-

Το κοπτικό, από την τρέχουσα θέση µετακινείται γρήγορα στο σηµείο το οποίο
ορίζεται από την εντολή και στη συνέχεια στην αρχή του συστήµατος
συντεταγµένων.
G38.2 Λειτουργία καθετήρα.
Η εντολή G38.2 µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την εύρεση των συντεταγµένων ενός
σηµείου ή για την εύρεση της διαµέτρου µιας οπής.
G40. Ακύρωση αντιστάθµισης ακτίνας κοπτικού.
Με την εκτέλεση της εντολής G40 ακυρώνεται η αντιστάθµιση κοπτικού, η οποία

ορίζεται µε τις εντολές G41 και G42.
G41. Αριστερή αντιστάθµιση ακτίνας κοπτικού.
Η αντιστάθµιση του κοπτικού µπορεί να ενεργοποιηθεί µόνο στο επίπεδο –ΧΥ.
Για την ενεργοποίηση της αριστερής αντιστάθµισης κοπτικού, (δηλαδή, το κοπτικό

να βρίσκεται αριστερά από την προγραµµατισµένη διαδροµή) εκτελούµε την:
G41 D- .
όπου D, η θέση του κοπτικού εργαλείου.
Η παράµετρος αυτή είναι προαιρετική. Στην περίπτωση που δεν

συµπεριλαµβάνεται, χρησιµοποιείται η ακτίνα του κοπτικού της τρέχουσας θέσης.
Η ακτίνα αυτή θα πρέπει να είναι θετική.
Εάν θέσουµε στην παράµετρο D, την τιµή µηδέν, τότε θεωρείται κοπτικό µε ακτίνα
µηδέν.
Σφάλµα παρουσιάζεται όταν:

• η παράµετρος D, δεν είναι ακέραιος, έχει αρνητική τιµή ή είναι µεγαλύτερη από
τον αριθµό των διαθέσιµων εργαλείων του εργαλειοδέτη,
• δεν είναι ενεργό το επίπεδο –ΧΥ,
• ενεργοποιείται η αντιστάθµιση κοπτικού, όταν είναι ήδη ενεργή.

G42. ∆εξιά αντιστάθµιση ακτίνας κοπτικού.
Η αντιστάθµιση του κοπτικού µπορεί να ενεργοποιηθεί µόνο στο επίπεδο –ΧΥ. Για
την ενεργοποίηση της αριστερής αντιστάθµισης κοπτικού, (δηλαδή, το κοπτικό να
βρίσκεται αριστερά από την προγραµµατισµένη διαδροµή) εκτελούµε την:
G42 D-
όπου D, η θέση του κοπτικού εργαλείου.
Για την παράµετρο αυτή, ισχύουν τα ίδια που αναφέρθηκαν στην περιγραφή της
εντολής G41.
G43. Μετατόπιση µήκους εργαλείου
Για την ρύθµιση της µετατόπισης του µήκους του εργαλείου χρησιµοποιείται η
εντολή:
G43 Η-
όπου Η, η θέση του κοπτικού εργαλείου.
Η παράµετρος αυτή είναι προαιρετική. Η θέση αυτή θα πρέπει (αλλά όχι

απαραίτητα) να αντιστοιχεί στη τρέχουσα θέση του κοπτικού. Εάν θέσουµε στην
παράµετρο Η, την τιµή µηδέν, τότε θεωρείται κοπτικό µε µηδενική αντιστάθµιση
µήκους.

• η παράµετρος Η, δεν είναι ακέραιος, έχει αρνητική τιµή ή είναι µεγαλύτερη από
τον αριθµό των διαθέσιµων εργαλείων του εργαλειοδέτη,
G49. Ακύρωση µετατόπισης µήκους εργαλείου
Με την εντολή G49, ακυρώνεται η αντιστάθµιση µήκους του κοπτικού εργαλείου.

G53. Κίνηση σύµφωνα µε το σύστηµα συντεταγµένων του µηχανή-

µατος
Για την γραµµική µετατόπιση σ’ ένα σηµείο σύµφωνα µε το απόλυτο σύστηµα

συντεταγµένων (σύστηµα συντεταγµένων µηχανήµατος) εκτελούµε την εντολή:
G1 G53 X- Y- Z- A- B- C-
Αντί της G1 µπορεί να χρησιµοποιηθεί η G0, ή και να παραληφθεί εφόσον η

τρέχουσα µορφή κίνησης είναι µία εκ των δύο. Η G53 δεν είναι τροποποιητική και
πρέπει να εκτελείται σε κάθε γραµµή που πρόκειται να χρησιµοποιηθεί.

• η εντολή χρησιµοποιείται χωρίς τις G0/G1
• όταν είναι ενεργή η αντιστάθµιση ακτίνας κοπτικού.
G54 έως G59.3. Επιλογή προκαθορισµένου συστήµατος συντε-

ταγµένων .
Υπάρχει η δυνατότητα επιλογής ενός εκ των εννέα συστηµάτων συντεταγµένων
χρήστη ως εξής:
o G54, επιλογή συστήµατος συντεταγµένων -1,
o G59.1, επιλογή συστήµατος συντεταγµένων -7,
Σφάλµα παρουσιάζεται όταν µία από αυτές τις εντολές χρησιµοποιείται ενώ είναι
ενεργή η αντιστάθµιση ακτίνας κοπτικού.

G61. Ορισµός µεθόδου ελέγχου της διαδροµής: ακριβής διαδροµή.
Το κέντρο κατεργασίας µπορεί να καθορίσει την µετακίνηση του κοπτικού µε τρεις

τρόπους. Ο πρώτος είναι η ‘ακριβής διαδροµή’ και ενεργοποιείται µε την εντολή
G61. Σύµφωνα µε αυτήν, η µηχανή ακολουθεί την προγραµµατισµένη διαδροµή µε
την µέγιστη δυνατή ακρίβεια, µειώνοντας την ταχύτητα της στις οξείες γωνίες, ώστε
να σχηµατιστούν όσο γίνεται καλύτερα.
G61.1. Ορισµός µεθόδου ελέγχου της διαδροµής: ακριβής στάση.
Ο δεύτερος τρόπος µετακίνησης είναι η ‘ακριβής στάση’, όπου η µηχανή σταµατά

για λίγο στο τέλος της κάθε κίνησης. Αυτός ο τρόπος κίνησης ενεργοποιείται µε την
εντολή G61.1
G64. Ορισµός µεθόδου ελέγχου της διαδροµής: συνεχής στάση.
Με την εντολή G64 ορίζεται η συνεχής κίνηση του κοπτικού. Σύµφωνα µε αυτήν,
το κοπτικό κινείται συνεχώς, µε αποτέλεσµα να στρογγυλοποιούνται οι οξείες
ακµές και γωνίες, επιτυγχάνεται όµως µεγάλη ταχύτητα κατεργασίας.
G80. Ακύρωση της λειτουργίας κίνησης - Συµπεριλαµβάνονται οι

κύκλοι κοπής.
Με τη χρήση της εντολής G80 διασφαλίζουµε ότι δεν θα υπάρξει καµία κίνηση των
αξόνων.
Σφάλµα παρουσιάζεται όταν εκτελούνται εντολές κίνησης αξόνων, ενώ η εντολή

G80 είναι ενεργή.
G81. Κύκλος κοπής: διάτρηση.
Οι κύκλοι κοπής ενεργοποιούνται µε τις εντολές G81 έως G89. Μπορούν να

χρησιµοποιηθούν µε οποιοδήποτε επίπεδο ενεργοποιηµένο (XY, YZ, ZX). Αν και
επιτρέπεται η χρήση παραµέτρων για την περιστροφή των αξόνων, καλό θα ήταν
αυτή η δυνατότητα να µην χρησιµοποιείται. Σε περίπτωση που χρησιµοποιηθούν,
θα πρέπει να έχουν τις ίδιες τιµές µε την τρέχουσα θέση, ώστε να µην υπάρχει
κίνηση γύρω από τον άξονα περιστροφής.

Όλες οι εντολές εκτέλεσης κύκλων κοπής χρησιµοποιούν τις παραµέτρους X, Y, R,

και Z. Η παράµετρος R ορίζεται επί του κάθετου άξονα στο τρέχον επίπεδο
κατεργασίας (Z-άξονας για το XY- επίπεδο, X- άξονας για το YZ- επίπεδο, Y-
άξονας για το XZ-επίπεδο).
Η παράµετρος L καθορίζει τον αριθµό των επαναλήψεων. ∆εν επιτρέπεται η τιµή

µηδέν (L=0), ενώ εάν παραλειφθεί παίρνει την τιµή ένα (L=1). Όταν θέσουµε τιµή
L>1 σε σχετικό σύστηµα συντεταγµένων στο ΧΥ-επίπεδο, τότε η θέση του
κοπτικού κατά τους Χ και Υ άξονες καθορίζονται προσθέτοντας τις Χ και Υ τιµές
των παραµέτρων της εντολής στην αρχική θέση. Η θέση του κοπτικού κατά τους R
και Ζ άξονες δεν µεταβάλλεται κατά τη διάρκεια των επαναλήψεων.
Το ύψος της αποµάκρυνσης κατά το τέλος της κάθε επανάληψης καθορίζεται από
τη ρύθµιση του τρόπου αποµάκρυνσης. Εάν η ρύθµιση του τρόπου αποµάκρυνσης
είναι G98, τότε το ύψος της αποµάκρυνσης είναι στο αρχικό σηµείο Ζ, εάν αυτό
είναι πάνω από τη θέση της R. Σε διαφορετική περίπτωση, το ύψος της
αποµάκρυνσης είναι αυτό που ορίζεται από την παράµετρο R.

• Λείπουν και οι τρεις παράµετροι θέσης X, Y, και Z
• Η παράµετρος P έχει αρνητική τιµή
• Η παράµετρος L δεν έχει ακέραια τιµή
• Εκτελείται περιστροφική κίνηση των αξόνων κατά την εκτέλεση του κύκλου
κοπής
• Είναι ενεργή η αντιστάθµιση ακτίνας κοπτικού κατά την εκτέλεση του κύκλου
κοπής
• Είναι ενεργός ο αντίστροφος χρόνος προώθησης κατά την εκτέλεση του κύκλου
κοπής
• Όταν το XY-επίπεδο είναι ενεργό και:
o Λείπει η παράµετρος Z
o Η παράµετρος R έχει τιµή µικρότερη από αυτή της Ζ.
• Όταν το XΖ-επίπεδο είναι ενεργό και:
o Λείπει η παράµετρος Υ
o Η παράµετρος R έχει τιµή µικρότερη από αυτή της Υ.
• Όταν το YΖ-επίπεδο είναι ενεργό και:
o Λείπει η παράµετρος Χ
o Η παράµετρος R έχει τιµή µικρότερη από αυτή της Χ.
Κατά την αρχική εκτέλεση των εντολών κύκλων κοπής, εφόσον έχει επιλεγεί το
ΧΥ-επίπεδο, εάν η τρέχουσα θέση κατά τον Ζ-άξονα είναι χαµηλότερα από την

τιµή της παραµέτρου R, ο άξονας Ζ µετακινείται τη θέση R. Αυτό συµβαίνει µία

φορά, ανεξάρτητα από την τιµή της παραµέτρου L.
Επιπροσθέτως, στην αρχή του πρώτου κύκλου και σε κάθε επανάληψη, εκτελούνται
οι παρακάτω κινήσεις:
1. Γρήγορη µετακίνηση παράλληλα µε το ΧΥ-επίπεδο, στην δεδοµένη θέση ΧΥ.
2. Γρήγορη µετακίνηση του Ζ-άξονα στη θέση που ορίζεται από την παράµετρο R.
Ανάλογες κινήσεις εκτελούνται όταν είναι ενεργό ένα διαφορετικό επίπεδο

κατεργασίας.
Τα παραπάνω ισχύουν για όλες τις εντολές κύκλων κατεργασίας G81 έως G89.
Η εντολή G81 χρησιµοποιείται για κύκλους διάτρησης.
G81 X- Y- Z- A- B- C- R- L-
Η εντολή εκτελεί τις εξής κινήσεις:

1. γρήγορη µετακίνηση στη θέση Χ,Υ
2. µετακίνηση κατά τον Ζ-άξονα (χαµήλωµα),
3. επιστροφή κατά τον Ζ-άξονα
Παράδειγµα 1. Θεωρούµε ότι το κοπτικό βρίσκεται στη θέση (1,2,3), η κατεργασία

γίνεται κατά το ΧΥ-επίπεδο και εκτελείται η παρακάτω εντολή:
G90 G81 G98 X4 Y5 Z1.5 R2.8
Χρησιµοποιείται το απόλυτο σύστηµα συντεταγµένων (G90), η ανάκληση της

παλιάς θέσης κατά τον Ζ-άξονα (G98), και εκτελείται ο κύκλος διάτρησης G81. Η
τιµή του Χ-άξονα είναι 4, του Υ-άξονα είναι 5, και του Ζ-άξονα είναι 5. Η τιµή της
παραµέτρου R είναι 2.8, ενώ η προηγούµενη τιµή του Ζ-άξονα είναι 3.
Εκτελούνται οι παρακάτω κινήσεις:
1. γρήγορη µετακίνηση κατά τον Χ και Υ-άξονα στη θέση (4,5,3)

2. γρήγορη µετακίνηση κατά τον Ζ-άξονα στη θέση (4,5,2.8)
3. µετακίνηση κατά τον Ζ-άξονα στη θέση (4,5,1.5)
4. γρήγορη µετακίνηση κατά τον Ζ-άξονα στη θέση (4,5,3)
Η παράµετρος L παραλείφθηκε, και γι’ αυτό πήρε την τιµή ένα (1).
Παράδειγµα 2. Θεωρούµε ότι το κοπτικό βρίσκεται στη θέση (1,2,3), η κατεργασία

γίνεται κατά το ΧΥ-επίπεδο και εκτελείται η παρακάτω εντολή:

G91 G81 G98 X4 Y5 Z-0.6 R1.8 L3
Χρησιµοποιείται το σχετικό συντεταγµένων (G91), η ανάκληση της παλιάς θέσης

κατά τον Ζ-άξονα (G98), και εκτελείται ο κύκλος διάτρησης G81. Η τιµή του Χ-
άξονα είναι 4, του Υ-άξονα είναι 5, και του Ζ-άξονα είναι -0.6. Η τιµή της
παραµέτρου R είναι 1.8, ενώ η παλιά τιµή του Ζ-άξονα είναι 3. Η νέα τιµή του Χ-
άξονα είναι 5 (1+4), του Υ-άξονα είναι 7 (2+5), και του Ζ-άξονα είναι 4.8 (1.8+3).
Εκτελούνται οι παρακάτω κινήσεις:
1. γρήγορη µετακίνηση κατά τον Ζ-άξονα στη θέση (1,2,4.8), καθώς η παλιά τιµή
του Ζ-άξονα (3) είναι µικρότερη από τη νέα (4.8).
Η πρώτη επανάληψη αποτελείται από τις παρακάτω τρεις κινήσεις:
2. γρήγορη µετακίνηση κατά τον Χ και Υ-άξονα στη θέση (5,7,4.8)

3. µετακίνηση κατά τον Ζ-άξονα στη θέση (5,7, 4.2)
Η δεύτερη επανάληψη µεταφέρει το κοπτικό στη θέσηΧ=9 (5+4) και Υ=12 (7+5)
και αποτελείται από τις παρακάτω τρεις κινήσεις:

Η τρίτη επανάληψη µεταφέρει το κοπτικό στη θέσηΧ=13 (9+4) και Υ=17 (12+5)
και αποτελείται από τις παρακάτω τρεις κινήσεις:

G82. Κύκλος κοπής: διάτρηση µε παύση.
Η εντολή G82 χρησιµοποιείται για διάτρηση και συντάσσεται ως εξής:
G82 X- Y- Z- A- B- C- R- L- P-


2. µετακίνηση κατά τον Ζ-άξονα (χαµήλωµα),
3. παύση για το χρονικός διάστηµα που ορίζεται από την παράµετρο P σε
δευτερόλεπτα
4. επιστροφή κατά τον Ζ-άξονα
G83. Κύκλος κοπής: ταχεία διάτρηση.
Η εντολή G82 χρησιµοποιείται για ταχεία διάτρηση µεγάλου βάθους µε καθάρισµα

των γρέζων. Η επαναφορά κατά τον Ζ-άξονα καθαρίζει την οπή από γρέζια,
ιδιαίτερα όταν το υλικό κατεργασίας είναι το αλουµίνιο. Η εντολή έχει επιπλέον την
παράµετρο Q, η οποία αφορά την διαφορά στην αύξηση της θέσης του κοπτικού
κατά τον Ζ-άξονα . Η εντολή συντάσσεται ως εξής:
G83 X- Y- Z- A- B- C- R- L- Q-

2. µετακίνηση κατά τον Ζ-άξονα (χαµήλωµα) όσο η παράµετρος Q ή στη θέση
που ορίζεται από την παράµετρο Ζ, ανάλογα µε το ποια είναι λιγότερο βαθιά.
3. γρήγορη µετακίνηση στη θέση Ζ
4. ταχύ κατέβασµα του κοπτικού στο κάτω άκρο της τρέχουσας οπής, µε µια
ελάχιστη µετατόπιση προς τα πάνω.
5. επανάληψη των βηµάτων 2, 3 και 4 µέχρι η θέση κατά τον Ζ-άξονα επιτευχθεί
στο βήµα 2.
6. επαναφορά κατά τον Ζ-άξονα
Σφάλµα παρουσιάζεται όταν η τιµή της παραµέτρου Q είναι αρνητική.
G84. Κύκλος κοπής: σπειροτόµηση.
Η εντολή G84 χρησιµοποιείται για δεξιόστροφη χάραξη (σπειροτόµηση) του

κατεργαζόµενου υλικού. Συντάσσεται ως:
G84 X- Y- Z- A- B- C- R- L-


2. αρχικός συγχρονισµός ταχύτητας-προώθησης.
3. µετακίνηση κατά τον Ζ-άξονα στη θέση Ζ
4. σταµάτηµα της ατράκτου.
5. εκκίνηση αριστερόστροφης περιστροφής της ατράκτου
7. εάν ο συγχρονισµός ταχύτητας-προώθησης δεν ήταν ενεργός πριν την
εκκίνηση του κύκλου κατεργασίας, τότε σταµατά.
8. σταµάτηµα της ατράκτου
9. εκκίνηση δεξιόστροφης περιστροφής της ατράκτου
Σφάλµα παρουσιάζεται όταν η άτρακτος δεν περιστρέφεται δεξιόστροφα πριν την

εκτέλεση της εντολής
Με την εντολή αυτή θα πρέπει η ταχύτητα περιστροφής της ατράκτου και η

ταχύτητα προώθησης του κοπτικού να είναι ρυθµισµένες ώστε να επιτευχθεί το
σωστό βήµα του κοχλία. Η ταχύτητα περιστροφής ισούται µε το γινόµενο της
προώθησης επί του βήµατος του κοχλία.
Για παράδειγµα, εάν το βήµα ανά χιλιοστό είναι δύο (2), οι τρέχουσες µονάδες είναι
σε χιλιοστά και η προώθηση έχει οριστεί σε εκατόν πενήντα (F150), τότε η
ταχύτητα περιστροφής θα πρέπει να είναι 2x150=300 (S300).
G85. Κύκλος κοπής: τυποποιηµένη διάτρηση.
Ο κύκλος κοπής µε τη χρήση της εντολής G85 χρησιµοποιείται για τη διάτρηση και
τη διεύρυνση οπών. Συντάσσεται ως εξής:
G85 X- Y- Z- A- B- C- R- L-

2. µετακίνηση κατά τον Ζ-άξονα.

G86. Κύκλος κοπής: διάτρηση, σταµάτηµα κεφαλής, ταχεία

Η εντολή G86 χρησιµοποιείται επίσης για τη διάτρηση και τη διεύρυνση οπών.

Συντάσσεται ως εξής:
G86 X- Y- Z- A- B- C- R- L- P-

3. παύση κατά Ρ δευτερόλεπτα
4. σταµάτηµα της περιστροφής της ατράκτου
6. επανεκκίνηση της περιστροφής της ατράκτου κατά την ίδια φορά.
Η άτρακτος πρέπει να περιστρέφεται πριν την εκτέλεση της εντολής, αλλιώς

δηµιουργείται σφάλµα.
G87. Κύκλος κοπής: ανάστροφη διάτρηση.
Η εντολή G87 χρησιµοποιείται για ανάστροφη διάτρηση. Συντάσσεται ως εξής:
G87 X- Y- Z- A- B- C- R- L- I- J- K-
Στην περίπτωση όπου υπάρχει µια διαµπερής οπή και επιθυµούµε την ανάστροφη
διάτρηση στο κάτω άκρο της, χρησιµοποιούµε ένα κοπτικό εργαλείο µορφής-L. Η
κοπτική επιφάνεια πρέπει να είναι προς την επάνω πλευρά του. Το κοπτικό
τοποθετείται εντός της οπής και µετακινείται έτσι ώστε το στέλεχος του να είναι
παράλληλο µε αυτήν. Στη συνέχεια ξεκινά η περιστροφή και κινείται προς τα πάνω.
Ο κύκλος αυτός χρησιµοποιεί τις παραµέτρους I και J για να ορίσουµε τη θέση

εισαγωγής και εξαγωγής του κοπτικού. Οι παράµετροι αυτοί, λειτουργούν στο
σχετικό σύστηµα συντεταγµένων αναφορικά µε την Χ και Υ συντεταγµένες,
ανεξάρτητα µε το σύστηµα που χρησιµοποιείται. Η πάνω θέση της αντίστροφης
διάτρησης κατά τον άξονα-Ζ, ορίζεται από την παράµετρο Κ. Η παράµετρος αυτή
δίνει τη θέση Ζ µε το τρέχον σύστηµα συντεταγµένων, όταν είναι ενεργό το

απόλυτο σύστηµα και τη µεταβολή κατά τον άξονα-Ζ, στο σχετικό σύστηµα

2. µετακίνηση παράλληλα µε το επίπεδο-ΧΥ, στη θέση που ορίζεται από τις
παραµέτρους I και J
3. παύση περιστροφής κατά τον συγκεκριµένο προσανατολισµό
4. µετακίνηση κατά τον Ζ-άξονα προς τα κάτω, στη θέση που ορίζεται από την
παράµετρο Ζ.
παραµέτρους Χ και Υ
6. επανεκκίνηση περιστροφής της ατράκτου µε την φορά που είχε
προηγουµένως.
7. µετακίνηση κατά τον Ζ-άξονα προς τα επάνω, στη θέση που ορίζεται από την
παράµετρο Κ.
8. µετακίνηση κατά τον Ζ-άξονα προς τα κάτω, στη θέση που ορίζεται από την
παράµετρο Ζ.
9. παύση περιστροφής κατά τον συγκεκριµένο προσανατολισµό
παραµέτρους I και J
11. µετακίνηση κατά τον Ζ-άξονα, στη θέση που ορίζεται από την παράµετρο Ζ.
παραµέτρους Χ και Υ
13. επανεκκίνηση περιστροφής της ατράκτου µε την φορά που είχε
προηγουµένως.
Κατά τον προγραµµατισµό της εντολής, οι παράµετροι Ι και J πρέπει να επιλεχθούν

έτσι ώστε όταν το κοπτικό εργαλείο σταµατήσει να κινείται, θα πρέπει να
εφαρµόζει στην οπή. Λόγω της κατασκευαστικής διαφοράς µεταξύ των κοπτικών, η
παραπάνω ρύθµιση απαιτεί κάποια ανάλυση και πιθανόν πειραµατισµό.

G88. Κύκλος κοπής: διάτρηση, σταµάτηµα κεφαλής, χειροκίνητη

Η εντολή G88 χρησιµοποιείται για διάτρηση µε τη δυνατότητα παύσης. Η

παράµετρος Ρ ορίζει το χρόνο παύσης σε δευτερόλεπτα. Συντάσσεται ως εξής:
G88 X- Y- Z- A- B- C- R- L- P-

4. παύση της περιστροφής της ατράκτου
5. παύση του προγράµµατος , έτσι ώστε ο χειριστής να κινήσει την άτρακτο
χειροκίνητα.
6. επανεκκίνηση της περιστροφής της ατράκτου κατά την ίδια φορά.

G89. Κύκλος κοπής: διάτρηση, παύση, ταχεία µετακίνηση κοπτικού

εκτός.
Η εντολή G89 χρησιµοποιείται για διάτρηση µε τη δυνατότητα παύσης. Η

παράµετρος Ρ ορίζει το χρόνο παύσης σε δευτερόλεπτα. Συντάσσεται ως εξής:
G89 X- Y- Z- A- B- C- R- L- P-

4. παύση του προγράµµατος , έτσι ώστε ο χειριστής να κινήσει την άτρακτο
χειροκίνητα.
G90. Απόλυτο σύστηµα ορισµού αποστάσεων.
Σύµφωνα µε το πρότυπο RS274/NGC οι αποστάσεις κατά τη διάρκεια της

κατεργασίας µπορούν να οριστούν είτε µε απόλυτο τρόπο είτε µε σχετικό. Με την
εκτέλεση της εντολής G90 ορίζεται το απόλυτο σύστηµα συντεταγµένων. Οι
αποστάσεις που καθορίζονται από τις παραµέτρους X, Y, Z, A, B, C, ορίζονται
σύµφωνα µε την αρχή του τρέχοντος συστήµατος συντεταγµένων.
G91. Σχετικό σύστηµα ορισµού αποστάσεων.
Για την εφαρµογή του σχετικού συστήµατος συντεταγµένων εκτελούµε την εντολή
G91. Οι αποστάσεις που καθορίζονται από τις παραµέτρους X, Y, Z, A, B, C,
ορίζονται σύµφωνα µε την τρέχουσα θέση του κοπτικού.
Οι παράµετροι I και J λειτουργούν πάντοτε µε το σχετικό σύστηµα συντεταγµένων,
ενώ η παράµετρος Κ πάντοτε µε το σχετικό σύστηµα συντεταγµένων.

G92. Αντιστάθµιση συστήµατος συντεταγµένων και εισαγωγή

παραµέτρων.
Για να θέσουµε στην τρέχουσα θέση τις συντεταγµένες που επιθυµούµε (χωρίς
µετακίνηση) χρησιµοποιούµε την εντολή G92.
G92 X- Y- Z- A- B- C-
όπου, οι παράµετροι των αξόνων περιγράφουν την επιθυµητή θέση. Όλες οι

παράµετροι είναι προαιρετικοί, θα πρέπει όµως να υπάρχει τουλάχιστον ένας εξ
αυτών. Σε περίπτωση που ένας άξονας δεν λάβει κάποια τιµή από την εντολή, τότε
παίρνει την τιµή της τρέχουσας θέσης.
Σφάλµα δηµιουργείται όταν παραλείπονται όλοι οι άξονες.
Όταν εκτελείται η εντολή G92, η αρχή του τρέχοντος συστήµατος συντεταγµένων

µετακινείται. Για αν γίνει αυτό, υπολογίζονται οι αντισταθµίσεις ώστε η νέα τιµή
της θέσης που βρίσκεται το κοπτικό να αντιστοιχεί σε αυτήν που ορίστηκε µε την
εκτέλεση της εντολής. Επιπλέον οι παράµετροι 5211 έως 5216 παίρνουν τις τιµές
αντιστάθµισης για τους άξονες X, Y, Z, A, B, και C. Η αντιστάθµιση για έναν
άξονα ισούται µε την απόσταση που πρέπει να µετακινηθεί η αρχή του συστήµατος
συντεταγµένων ώστε η νέα τιµή της θέσης που βρίσκεται το κοπτικό να αντιστοιχεί
σε αυτήν που ορίστηκε.
Για παράδειγµα, εάν θεωρήσουµε ότι το κοπτικό βρίσκεται στη θέση X=4 στο
τρέχον σύστηµα συντεταγµένων και µηδενική αντιστάθµιση κατά τον Χ-άξονα και
εκτελέσουµε την εντολή G92 x7, τότε η αντιστάθµιση κατά τον Χ-άξονα γίνεται -3,
η παράµετρος 5211 παίρνει την τιµή -3 και η τρέχουσα θέση του κοπτικού γίνεται
X=7.
Η αντιστάθµιση των αξόνων γίνεται πάντα µε το απόλυτο σύστηµα συντεταγµένων

και στα εννέα συστήµατα (αυτά που ορίζονται από τις εντολές G54 - G59.3).
∆ηλαδή και τα εννέα συστήµατα συντεταγµένων επηρεάζονται από την εκτέλεση
της G92.
Εάν είναι ενεργό το σχετικό σύστηµα συντεταγµένων (G91), η εκτέλεση της G92
δεν επιφέρει καµία µεταβολή.
Οι αντισταθµίσεις των αξόνων δεν είναι απαραίτητο να είναι µηδενικές πριν από
την εκτέλεση της G92. Σ’ αυτήν την περίπτωση εάν Α είναι η τιµή της
αντιστάθµισης, η αρχική αντιστάθµιση ήταν µηδενική και Β η τιµή της παλιάς
αντιστάθµισης, τότε η νέα αντιστάθµιση ισούται µε το άθροισµα των δύο (Α+Β).

Εάν στο προηγούµενο παράδειγµα όπου η τρέχουσα θέση είναι Χ=7 και εκτελεστεί
η εντολή G92 x9, τότε η αντιστάθµιση κατά τον άξονα-Χ είναι Α=(7-9)=-2, Β=-3,
Α-Β=-5.
Για να θέσουµε την αντιστάθµιση των αξόνων εκτελούµε τις εντολές G92.1 ή
G92.2.
Η G92.1 µηδενίζει τις παραµέτρους 5211 έως 5216, ενώ η G92.2 αφήνει µόνο τις
τρέχουσες τιµές.
Για να θέσουµε τις τιµές των αντισταθµίσεων ίσες µε αυτές των παραµέτρων 5211
έως 5216, εκτελούµε την εντολή G92.3.
Οι αντισταθµίσεις που έχουν καθοριστεί κατά την εκτέλεση ενός προγράµµατος

µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε κάποιο άλλο. Εκτελούµε την εντολή G92 στο
πρώτο πρόγραµµα όπως περιγράφηκε παραπάνω. Οι αντισταθµίσεις θα
αποθηκευτούν στις παραµέτρους 5211 έως 5216. Η εντολή G92.1 δεν πρέπει να
εκτελεστεί, καθώς θα µεταβάλει την τιµή αυτών των παραµέτρων. Κατά την
εκτέλεση του επόµενου προγράµµατος εκτελούµε την εντολή G92.3 ώστε να
επανατεθούν οι ρυθµίσεις της αντιστάθµισης.
G93. Ρύθµιση ρυθµού προώθησης σε αντίστροφο χρόνο.
Ο ρυθµός προώθησης του κοπτικού εργαλείου καθορίζεται από την εντολή G93 σε
µονάδες χρόνου.
G93 F-
Η παράµετρος F καθορίζει τον χρόνο στον οποίο πρέπει να ολοκληρωθεί η κίνηση.

Για παράδειγµα, η εκτέλεση της G93 F2, σηµαίνει ότι η κίνηση θα πρέπει να
ολοκληρωθεί σε µισό (1/2) δευτερόλεπτο.
Αυτός είναι σε χιλιοστά ανά λεπτό (mm/min) ή σε ίντσες ανά λεπτό (in/min),
ανάλογα µε την ρύθµιση των µονάδων µέσω των εντολών G20 ή G21. Όταν είναι
ενεργός ο ρυθµός προώθησης σε αντίστροφο χρόνο, η παράµετρος F θα πρέπει να
ρυθµίζεται σε κάθε µετακίνηση του κοπτικού µε τις εντολές G1, G2 ή G3. Εάν
υπάρχει η παράµετρος F σε γραµµή εντολής που δεν περιέχει κίνηση µε τις G1, G2
ή G3, τότε αυτή αγνοείται.
Σφάλµα παρουσιάζεται όταν είναι ενεργή η εντολή G93 και οι εντολές G1, G2 ή G3
δεν περιέχουν την παράµετρο F.
G94. Ρύθµιση ρυθµού προώθησης µε µονάδες ανά λεπτό.

Εναλλακτικά, ο ρυθµός προώθησης του κοπτικού εργαλείου καθορίζεται από την
εντολή G94 σε µονάδες προώθησης ανά λεπτό.
G94 F-
Η παράµετρος F καθορίζει τον ρυθµό προώθησης. Αυτός είναι σε χιλιοστά ανά

λεπτό (mm/min), σε ίντσες ανά λεπτό (in/min), σε µοίρες ανά λεπτό (deg/min) ή
ανάλογα µε την ρύθµιση των µονάδων µέσω των εντολών G20 ή G21.
G98. Κύκλος κοπής: επιστροφή στο αρχικό επίπεδο.
Όταν ανακαλείται η άτρακτος κατά τη διάρκεια ενός κύκλου κοπής, υπάρχει η

δυνατότητα καθορισµού της απόστασης ανάκλησης. Με την εκτέλεση της εντολής
G98 το κοπτικό κινείται κάθετα στο τρέχον επίπεδο, στη θέση που βρισκόταν πριν
την εκτέλεση του κύκλου κοπής. Σε περίπτωση που η θέση που καθορίζεται από
την παράµετρο R είναι χαµηλότερα από την θέση αυτή, τότε το κοπτικό πηγαίνει
στη θέση που καθορίζεται από την R.
G99. Κύκλος κοπής: επιστροφή στο σηµείο R.
Με την εκτέλεση της εντολής G99 το κοπτικό εργαλείο κινείται κάθετα στο τρέχον
επίπεδο, κατά την απόσταση που ορίζεται από την παράµετρο R. Υπενθυµίζεται ότι
η παράµετρος R έχει διαφορετική λειτουργία στο απόλυτο και στο σχετικό σύστηµα
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.
[1]. The NIST RS274NGC Interpreter - Version 3 Η NIST RS274NGC ∆ιερµηνέας

- Version 3 , Thomas R. Kramer, Frederick M. Proctor, Elena Messina, Intelligent
Systems Division, National Institute of Standards and Technology, Technology
Administration, US Department of Commerce, Gaithersburg, Maryland 20899,
NISTIR 6556, August 17, 2000.


Οι εντολές Μ -53
Κεφάλαιο 4.
Εντολές Μ
Εκτός από της εντολές G οι οποίες καθορίζουν την κίνηση του κοπτικού εργαλείου,
το πρότυπο RS274/NGC περιλαµβάνει και µια οµάδα εντολών οι οποίες ελέγχουν
την λειτουργία της µηχανής, όπως η περιστροφή της ατράκτου, η ροή ψυκτικού
υγρού κλπ.
Μία συνοπτική περιγραφή των εντολών Μ, σύµφωνα µε το πρότυπο RS274/NGC

παρουσιάζονται παρακάτω:
ΕΝΤΟΛΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Μ0 ∆ιακοπή προγράµµατος program stop
Μ1 Προαιρετικό σταµάτηµα optional program stop

προγράµµατος
Μ2 Τέλος προγράµµατος program end
Μ3 Περιστροφή ατράκτου turn spindle clockwise

δεξιόστροφα
Μ4 Περιστροφή ατράκτου turn spindle counterclockwise

αριστερόστροφα
Μ5 ∆ιακοπή περιστροφής stop spindle turning

ατράκτου
Μ6 Αλλαγή κοπτικού tool change
Μ7 Έναρξη ψεκασµού ψυκτικού mist coolant on
Μ8 Έναρξη υψηλής ροής flood coolant on

ψυκτικού
Μ9 ∆ιακοπή ροής ψυκτικού mist and flood coolant off

Μ30 Τέλος προγράµµατος, program end, pallet shuttle, and

µετακίνηση τράπεζας και reset
επανατοποθέτηση
Μ48 Ενεργοποίηση υπέρβασης enable speed and feed overrides

ταχύτητας περιστροφής και
πρόωσης
Μ49 Απενεργοποίηση υπέρβασης disable speed and feed overrides

ταχύτητας περιστροφής και
πρόωσης
Μ60 Μετακίνηση τράπεζας και pallet shuttle and program stop

τέλος προγράµµατος
1. ∆ιακοπή λειτουργίας µηχανής και τερµατισµός προγράµµατος
Για την προσωρινή διακοπή ενός εν λειτουργία προγράµµατος, ανεξάρτητα από τη

ρύθµιση του προαιρετικού διακόπτη stop, χρησιµοποιείται η εντολή Μ0.
Για την προσωρινή διακοπή ενός εν λειτουργία προγράµµατος, όταν έχει

ενεργοποιηθεί ο διακόπτης stop, χρησιµοποιείται η εντολή Μ1.
Η εντολή Μ60 χρησιµοποιείται για την µετακίνηση της τράπεζας και την
προσωρινή διακοπή ενός εν λειτουργία προγράµµατος, ανεξάρτητα από τη ρύθµιση
του προαιρετικού διακόπτη stop.
Εάν ένα πρόγραµµα σταµατήσει λόγω της εκτέλεσης µίας εκ των M0, M1, ή M60,
τότε µε την επανεκκίνηση του προγράµµατος, αυτό συνεχίζει από την επόµενη
γραµµή.
Ένα πρόγραµµα τερµατίζεται µε την εκτέλεση της εντολή Μ2, ενώ η εντολή Μ30
µετακινεί την τράπεζα και στη συνέχεια τερµατίζει το πρόγραµµα. Αυτές οι δύο
εντολές έχουν τα παρακάτω αποτελέσµατα:
1. Οι µετατοπίσεις των αξόνων µηδενίζονται (ως να εκτελέστηκε η G92.2) και

οι µετατοπίσεις των συστηµάτων συντεταγµένων αρχικοποιούνται (ως να
εκτελέστηκε η G54).

2. Ως επίπεδο κατεργασίας ορίζεται το ΧΥ-επίπεδο (ως να εκτελέστηκε η G17)

3. Ενεργοποιείται το απόλυτο σύστηµα συντεταγµένων (ως να εκτελέστηκε η
G90)
4. Η ταχύτητα πρόωσης ορίζεται σε µονάδες ανά λεπτό (ως να εκτελέστηκε η
G94)
5. Ενεργοποιείται η υπέρβαση ταχύτητας περιστροφής και πρόωσης (ως να
εκτελέστηκε η Μ48)
6. Απενεργοποιείται η αντιστάθµιση κοπτικού (ως να εκτελέστηκε η G40)
7. Η άτρακτος σταµατά να περιστρέφεται (ως να εκτελέστηκε η Μ5)
8. Ορίζεται η ελεγχόµενη µέθοδος µετακίνησης (ως να εκτελέστηκε η G1)
9. Απενεργοποιείται η ροή ψυκτικού (ως να εκτελέστηκε η Μ9).
Καµία άλλη εντολή του προγράµµατος δεν εκτελείται µετά τις Μ2 ή Μ30.
Επανεκκινώντας το πρόγραµµα, αυτό θα εκτελεστεί από την αρχή.
2. Έλεγχος ατράκτου M3, M4, M5
Η έναρξη δεξιόστροφης περιστροφής της ατράκτου ενεργοποιείται µε την εντολή

Μ3. Οµοίως, για την αριστερόστροφη περιστροφή εκτελείται η Μ4. Με την εντολή
Μ5 διακόπτεται η περιστροφή της ατράκτου.
Οι εντολές Μ3 και Μ4 µπορούν να χρησιµοποιηθούν ακόµη και όταν έχουµε ορίσει

µηδενική ταχύτητα περιστροφής, ή έχει ενεργοποιηθεί ο διακόπτης υπέρβασης
ταχύτητας. Σ’ αυτήν την περίπτωση, η άτρακτος δεν θα περιστραφεί άµεσα, αλλά
µόλις αλλάξει η ταχύτητα περιστροφής ή απενεργοποιηθεί ο διακόπτης υπέρβασης
ταχύτητας. Επίσης, µπορούµε να εκτελέσουµε την εντολή Μ5 όταν η άτρακτος δεν
περιστρέφεται.
3. Αλλαγή κοπτικού εργαλείου Μ6.
Η αλλαγή κοπτικού εργαλείου γίνεται µε την εκτέλεση της εντολής Μ6, σε

συνδυασµό µε την παράµετρο Τ. Όταν ολοκληρωθεί η αλλαγή κοπτικού τότε:
• Η άτρακτος σταµατά να περιστρέφεται,

• Το εργαλείο που έχει επιλεγεί (χρησιµοποιώντας την παράµετρο Τ) θα

βρίσκεται στον εργαλειοφορέα,
• Το εργαλείο το οποίο βρισκόταν στον εργαλειοφορέα θα τοποθετεί στην
βάση του,
• Οι συντεταγµένες της θέσης του κοπτικού εξακολουθούν να είναι αυτές που
ίσχυαν πριν την αλλαγή,
• Καµία άλλη αλλαγή δεν γίνεται, για παράδειγµα το ψυκτικό υγρό θα
εξακολουθεί να ρέει.
Η αλλαγή κοπτικού µπορεί να περιλαµβάνει και ταυτόχρονη κίνηση. Επιτρέπεται η

αλλαγή κοπτικού µε αυτό που βρίσκεται ήδη στον εργαλειοφορέα, αλλά δεν
συνίσταται. Επιτρέπεται ο ορισµός κενής θέσης κατά την αλλαγή του κοπτικού. Σε
αυτήν την περίπτωση ο εργαλειοφορέας θα παραµείνει κενός, δηλαδή χωρίς
εργαλείο. Εάν οριστεί η µηδενική θέση ως θέση κοπτικού τότε ο εργαλειοφορέας θα
παραµείνει κενός.
4. Έλεγχος ψυκτικού υγρού.
Η ροή του ψυκτικού υγρού καθορίζεται από τις Μ7 και Μ8. Με την πρώτη
ψεκάζεται ψυκτικό υγρό στο κοπτικό, ενώ µε την δεύτερη ενεργοποιείται η συνεχής
ροή. Η εντολή Μ9 διακόπτει την ροή του ψυκτικού.
Επιτρέπεται η χρήση των παραπάνω εντολών, ανεξάρτητα από την κατάσταση στην
οποία βρίσκεται η ροή του ψυκτικού υγρού.
5. Υπέρβασης ταχύτητας περιστροφής και πρόωσης.
Για την ενεργοποίηση της υπέρβασης της ταχύτητας περιστροφής και πρόωσης
εκτελείται η Μ48. Αντιθέτως, για την απενεργοποίηση τους, εκτελείται η Μ49.
Επιτρέπεται η εκτέλεση και των δύο παραπάνω εντολών, ανεξάρτητα από την
κατάσταση στην οποία βρίσκονται, δηλαδή αν είναι ήδη ενεργοποιηµένες ή
απενεργοποιηµένες

6. Παράµετροι ελέγχου προγράµµατος
6.1. Ταχύτητα πρόωσης –F.
Ο καθορισµός της ταχύτητας πρόωσης γίνεται µε την παράµετρο –F.
6.2. Ταχύτητα περιστροφής ατράκτου –S.
Για να ορίσουµε την ταχύτητα περιστροφής της ατράκτου σε στροφές ανά λεπτό
(rpm) χρησιµοποιούµε την παράµετρο –S. Όταν η άτρακτος αρχίζει να
περιστρέφεται µε τις εντολές Μ3 ή Μ4, τότε η ταχύτητα περιστροφής θα είναι αυτή
που καθορίστηκε από την παράµετρο S. Επιτρέπεται η αλλαγή της ταχύτητας,
ανεξάρτητα από το εάν η άτρακτος περιστρέφεται ή όχι. Εάν ενεργοποιηθεί ο
διακόπτης υπέρβασης ταχύτητας τότε η ταχύτητα περιστροφής θα µειωθεί.
Μπορούµε να θέσουµε µηδενική ταχύτητα περιστροφής, αλλά δηµιουργείται
σφάλµα όταν αυτή είναι αρνητική.
6.3. Επιλογή Εργαλείου –Τ.
Καθώς η εργαλειοµηχανή µπορεί να χειριστεί περισσότερα του ενός εργαλεία, η

επιλογή γίνεται µε την παράµετρο –Τ. Ο αριθµός που ακολουθεί την παράµετρο
ορίζει την θέση στην οποία βρίσκεται το κοπτικό που θα χρησιµοποιηθεί. Η
παράµετρος αυτή θα πρέπει να βρίσκεται στην ίδια ή σε προηγούµενη γραµµή µε
την εντολή Μ6. Επιτρέπεται η χρήση της παραµέτρου -Τ σε περισσότερες της µίας
γραµµής χωρίς την εκτέλεση της εντολή Μ6, αλλά η τελευταία ρύθµιση θα ληφθεί
υπόψη. Επίσης, επιτρέπεται η χρήση της µηδενικής θέσης (Τ0), όπου ο
εργαλειοφορέας θα µείνει κενός.
∆ηµιουργείται σφάλµα όταν:

• θέσουµε αρνητική τιµή στην παράµετρο
• θέσουµε τιµή µεγαλύτερη από τις διαθέσιµες.

6.4. Σειρά εκτέλεσης.
Εάν περισσότερες από µία εντολές βρίσκονται στην ίδια γραµµή τότε η σειρά µε
την οποία εκτελούνται είναι κρίσιµη. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει την σειρά
προτεραιότητας των εντολών.
Α/Α Εντολή - Κατεργασία
1 σχόλια
2 καθορισµός τρόπου πρόωσης (G93, G94)
3 ορισµός ταχύτητας πρόωσης (F)
4 ορισµός ταχύτητας περιστροφής ατράκτου (S)
5 επιλογή κοπτικού εργαλείου (T)
6 αλλαγή κοπτικού εργαλείου (Μ6)
7 εκκίνηση / διακοπή περιστροφής ατράκτου (M3, M4, M5)
8 εκκίνηση / διακοπή ροής ψυκτικού (M7, M8, M9)
9 ενεργοποίηση / απενεργοποίηση υπερβάσεων (M48, M49)
10 παύση (G4)
11 ορισµός ενεργού επιπέδου (G17, G18, G19)
12 ορισµός µονάδων µήκους (G20, G21)
13 ενεργοποίηση / απενεργοποίηση αντιστάθµισης ακτίνας κοπτικού (G40,

G41, G42)
14 ενεργοποίηση / απενεργοποίηση αντιστάθµισης µήκους κοπτικού (G43,

G49)
15 Επιλογή συστήµατος συντεταγµένων G54, G55, G56, G57, G58, G59,

G59.1, G59.2, G59.3)
16 Ορισµός µεθόδου µετακίνησης κοπτικού (G61, G61.1, G64)

17 Ορισµός απολύτου / σχετικού συστήµατος συντεταγµένων (G90, G91)
18 Ορισµός µεθόδου επαναφοράς (G98, G99)
19 Επιστροφή στην αρχή (G28, G30) ή αλλαγή συστήµατος

συντεταγµένων (G10), ή ορισµός µετατόπισης αξόνων (G92, G92.1,
G92.2, G94).
20 ∆ιεξαγωγή κίνησης (G0 έως G3 και G80 έως G89), όπως ορίστηκαν
από την G53
21 Τερµατισµός κατεργασίας / προγράµµατος (M0, M1, M2, M30, M60).


Κατασκευή δοκιµίων τόρνευσης -61
Κεφάλαιο 5.
Κατασκευή δοκιµίων τόρνευσης.
Με τη βοήθεια του συστήµατος CAM του προγράµµατος Top Solid,

ακολουθούµε µια σειρά βηµάτων, που ως τελικό αποτέλεσµα έχουν την παραγωγή
του υπό σχεδίαση προϊόντος. Αυτό επιτυγχάνεται ξεκινώντας µε τη σχεδίαση του
αντικειµένου σε τρεις διαστάσεις (CAD) και την επεξεργασία του από το σύστηµα
CAM. Αυτό παράγει το πρόγραµµα οδήγησης της εργαλειοµηχανής για την
κατασκευή του αντικειµένου.
Κατά τη διάρκεια της εργασίας µε το σύστηµα CAM θα πρέπει να ορίσουµε
παραµέτρους, όπως ο τύπος της εργαλειοµηχανής, ο τύπος των κοπτικών εργαλείων
καθώς και το είδος του προς κατεργασία υλικού. Όλες αυτές οι πληροφορίες θα
πρέπει να είναι εκ των προτέρων γνωστές, καθώς είναι απαραίτητες για την σωστή
παραγωγή του τελικού αποτελέσµατος, που είναι ο κώδικας οδήγησης της
εργαλειοµηχανής (CNC code). Φυσικά, βασική προϋπόθεση όλων είναι η καλή
γνώση των µηχανουργικών κατεργασιών.
Τέλος, τονίζεται ότι είναι απαραίτητος ο τελικός έλεγχος του κώδικα µέσω
προσοµοίωσης στην µηχανή κατεργασίας (τόρνο).
Τα βήµατα που ακολουθούµε είναι τα εξής:

1. Σχεδίαση του αντικειµένου σε τρεις διαστάσεις (π.χ. AutoCad)
2. Εισαγωγή της γεωµετρίας στο TopSolid CAD
3. Ορισµός της εργαλειοµηχανής
4. Εισαγωγή της γεωµετρίας στο TopSolid CAΜ
5. ∆ηµιουργία του υλικού προς κατεργασία
6. Ορισµός του συστήµατος συντεταγµένων.
7. Προσδιορισµός των κατεργασιών
8. Ορισµός των κοπτικών εργαλείων
9. Προσοµοίωση των κατεργασιών
10. Εξαγωγή του κώδικα CNC.

1. Σχεδίαση του αντικειµένου σε τρεις διαστάσεις.
Σχεδιάζουµε το τρισδιάστατο αντικείµενο στο AutoCad, αποτελούµενο ΜΟΝΟ από

στερεά αντικείµενα (3D Solids). Όταν ολοκληρωθεί η σχεδίαση, το αποθηκεύουµε σε
µορφή “AutoCAD 2007 Drawing (*.dwg)”.
Μετά την εκκίνηση του προγράµµατος ΤopSolid, επιλέγουµε το άνοιγµα ενός νέου
φακέλου στο σύστηµα CAM. (Σχήµα-1)
Σχήµα 1. Εκκίνηση νέου αρχείου.

Σχήµα 2. Επιλογή του συστήµατος «CAM».
Ρυθµίζουµε τις απαραίτητες παραµέτρους για την εισαγωγή (σχήµα 3), ενώ θα πρέπει
να θέσουµε σωστά τις µονάδες του αντικειµένου.
Σχήµα 3. Ορισµός των παραµέτρων εισαγωγής του σχήµατος.
Στην προτροπή «Εµφάνιση του αρχείου αποτελεσµάτων» επιλέγουµε «ΟΧΙ».

Στη συνέχεια, για τη σωστή εµφάνιση των δύο παραθύρων επιλέγουµε το πτυσσόµενο
µενού «Παράθυρο» και στη συνέχεια «Στοίχιση Κάθετα».
3. Ορισµός της εργαλειοµηχανής.
Αναγκαία προϋπόθεση για να ενεργοποιηθεί η δηµιουργία των κατεργασιών είναι η

επιλογή κατάλληλου κέντρου κατεργασίας. Αυτό πραγµατοποιείται µέσα από µια
µεγάλη βάση δεδοµένων όπου υπάρχει η δυνατότητα επιλογής κέντρου κατεργασίας
για φρεζάρισµα ή για τόρνευση. Επιλέγεται κέντρο κατεργασίας µε χαρακτηριστικά
συµβατά µε το οριζόντιο κέντρο τόρνευσης Haas SL10 και δίνεται η δυνατότητα
εµφάνισης στην οθόνη του υπολογιστή τον εργαλειοφορέα, το τσόκ κτλ.
Σχήµα 4. Παράθυρο επιλογής κέντρου κατεργασίας και ενεργοποίησης του
Με αυτόµατη διαδικασία, το στερεό από το CAD προσαρµόζεται µε ακρίβεια

πάνω στο τσόκ. Αυτή η διαδικασία αποθηκεύεται µε ένα όνοµα ενεργοποιώντας τα
αντίστοιχα σηµεία προσαρµογής του κοµµατιού στο τσόκ (Σχήµα 5)

Σχήµα 5. Τα σηµεία επιλογής στο τσοκ για την σωστή εφαρµογή

του στερεού
Για την εκτέλεση αυτής της αυτόµατης διαδικασίας, επιλέγεται από το µενού
η ακόλουθη σειρά εντολών: <µοντέλο>, <συγκράτηση κοµµατιού>, <δηµιουργία>,
<αυτόµατα> και ακολούθως για την εκτέλεση της αποθηκευµένης διαδικασίας από το
ίδιο µενού την εντολή <εκτέλεση> . (Σχήµα 6)
Σχήµα 6. Η µεταφορά του στερεού από το CAD στο CAM αρχείο για
τόρνευση

Το στερεό εµφανίζεται στο τσόκ όπου και δίνεται η δυνατότητα επιλογής της
πλευράς που θα κρατηθεί, δηλαδή την µπροστά ή την πίσω. Το στερεό
προσαρµόζεται πάνω στο τσοκ αυτόµατα. Έπειτα, ο χρήστης έχει την δυνατότητα να
ορίσει µια απόσταση ασφαλείας µέσα από το δέντρο εντολών. Για την εµφάνιση του
δέντρου εντολών και τον ορισµό της απόστασης ασφαλείας ακολουθούµε τα βήµατα
που παρουσιάζονται στα Σχήµατα 7 έως 10.
Σχήµα 7. Εµφάνιση της λίστας κατεργασιών
Σχήµα 8. Εµφάνιση της λίστας κατεργασιών

Σχήµα 9. Επιλογή του αντικειµένου για την εµφάνιση της λίστας

κατεργασιών
Σχήµα 10. Τροποποίηση της λίστας κατεργασιών
Για τον σωστό προγραµµατισµό της κατεργασίας είναι αναγκαίος ο ορισµός

του ακατέργαστου υλικού κοπής και η προσαρµογή του πάνω στο στερεό. Η βάση
δεδοµένων του συστήµατος έχει µια µεγάλη ποικιλία τύπων υλικού, ενώ υπάρχει η
δυνατότητα καταχώρησης νέων υλικών από τον χρήστη.

Για την δηµιουργία του υλικού επιλέγεται η εντολή από την πάνω εργαλειοθήκη
<δηµιουργία υλικού κοπής>(Σχήµα 11)
Σχήµα 11. Η εντολή για δηµιουργία υλικού κοπής
Ο τύπος του υλικού που επιλέγεται είναι <XC48> και σ’ ένα καινούργιο παράθυρο
ρυθµίζεται το αρχικό υλικό µε διάµετρο 140 mm, και 1 mm για πρόσωπο στην δεξιά
µεριά.(Σχήµα 12)
Σχήµα 12. Η βάση δεδοµένων για δηµιουργία υλικού κοπής

Σηµαντικό σηµείο της διαδικασίας είναι ο ορισµός και η προσαρµογή του

συστήµατος συντεταγµένων της διεργασίας, σύµφωνα µε το σύστηµα συντεταγµένων
της εργαλειοµηχανής. Το σηµείο αυτό ορίζεται ως το δεξιό κέντρο του ακατέργαστου
υλικού (σηµείο 0,0,0). Με την εντολή <ενεργό σύστηµα συντεταγµένων> επιλέγεται η
δεξιά επιφάνεια. Κατόπιν µετατρέπουµε τον τύπο µοντελοποίησης του στερεού σε
γραµµές για να είναι πιο ευδιάκριτα τα σηµεία επιλογής (Σχήµα 13α). Η εντολή
<δηµιουργία µηδέν του προγράµµατος> από την πάνω εργαλειοθήκη ορίζει το σηµείο
µηδέν στο στερεό (Σχήµα 13β).
Σχήµα 13. (a)Η εντολή για αλλαγή της µοντελοποιηµένης µορφής σε

γραµµές, (b) Η εντολή για τον ορισµό του σηµείου µηδέν
Για να πραγµατοποιηθεί η πιο πάνω διαδικασία επιλέγεται τυ αρχικό υλικό κοπής,

στη συνέχεια το εσωτερικό στερεό προς δηµιουργία και τέλος το σύστηµα
συντεταγµένων που βρίσκεται η αρχή του συστήµατος συντεταγµένων. Το σηµείο
αυτό προσαρµόζεται στο αντίστοιχο σύστηµα συντεταγµένων και εµφανίζεται το
κοµµάτι σε τοµή (Σχήµα 14).

Σχήµα 14. Το ορισµένο µηδενικό σηµείο
Μετά την εισαγωγή του στερεού στο τσοκ της µηχανής και τον ορισµό του
συστήµατος συντεταγµένων ακολουθεί ο ορισµός των κατεργασιών. Αρχικά
ενεργοποιούµε τις κατεργασίες για τόρνευση από την εργαλειοθήκη του
προγράµµατος και εµφανίζεται αυτόµατα η εργαλειοθήκη µε τα είδη κατεργασιών.
Αυτό πραγµατοποιείται µε την επιλογή από την αριστερή εργαλειοθήκη της εντολής
<τόρνοι>.(Σχήµα 15).
Σχήµα 15. Η ενεργοποίηση των κατεργασιών και η εργαλειοθήκη για την

επιλογή κατεργασίας

Οι κατεργασίες που απαιτούνται για την τελική µορφοποίηση του στερεού

διενεργούνται διαδοχικά µε την εξής σειρά:
• Το ξεχόνδρισµα που αφήνει 0.5mm για φινίρισµα προσώπου

• Το ξεχόνδρισµα µορφής που αφήνει 0.5mm για φινίρισµα
• Το φινίρισµα για καλύτερη λείανση της επιφάνειας
Η ενεργοποίηση της περιοχής προς κατεργασία γίνεται µε την επιλογή

προσώπου ή επιφανειών του στερεού. Συνεπώς για την καλύτερη επίτευξη της
διαδικασίας κρίνεται αναγκαία η µετατροπή της µοντελοποιηµένης µορφής του
στερεού σε γραµµές. Αυτό γίνεται µε την επιλογή της εντολής <ρύθµιση όψεων> και
στη συνέχεια ρυθµίζεται το παράθυρο εργασίας σε δύο όψεις. Επιλέγοντας την δεξιά
όψη του στερεού µετατρέπουµε τον τύπο µοντελοποίησης σε γραµµές (Σχήµα 16).
Σχήµα 16. Η εντολή για ρύθµιση των όψεων και το στερεό έτοιµο για
κατεργασία
Επιλέγεται η αντίστοιχη κατεργασία και γίνεται επιλογή της καµπύλης που θα

κατεργαστεί. Αυτό γίνεται επιλέγοντας την αρχική και τελική επιφάνεια. Η πρώτη
κατεργασία που δηµιουργείται είναι το ξεχόνδρισµα προσώπου. Επιλέγοντας το
εικονίδιο <ξεχόνδρισµα> το πρόγραµµα ζητά την επιλογή αρχικού προσώπου ή

καµπύλης προς κατεργασία. Με τον κέρσορα επιλέγεται η δεξιά επιφάνεια του
στερεού, µέσα από το υλικό κοπής. Στην προτροπή της γραµµής εντολών µας δίνεται
η δυνατότητα να επιλεγεί το τελικό σηµείο της κατεργασίας (Σχήµα 17).
Σχήµα 17. Η διαδικασία επίτευξης ξεχονδρίσµατος του προσώπου
8. Ορισµός των κοπτικών εργαλείων.
Στην συνέχεια το σύστηµα CAM ζητά τον καθορισµό του κατάλληλου

κοπτικού µέσα από µια βάση δεδοµένων. Για κάθε είδος κατεργασίας παρουσιάζονται
τα αντίστοιχα κοπτικά που µπορούν να πραγµατοποιήσουν την κατεργασία (π.χ. για
ξεχόνδρισµα - κοπτικά για εξωτερική τόρνευση). Αφού επιλεγεί το είδος κοπτικού,
δίνεται η δυνατότητα επιλογής της γεωµετρικής µορφής του κοπτικού πλακιδίου έτσι
ώστε να είναι επιτυχής η συγκεκριµένη κατεργασία. Για την εξωτερική τόρνευση του
συγκεκριµένου στερεού επιλέγεται κοπτικό µε γωνία πλακιδίου 80° (Σχήµα 18).

Σχήµα 18. Η βάση δεδοµένων για επιλογή κοπτικού και την επιλογή της
αντίστοιχης γεωµετρίας του πλακιδίου του
Ολοκληρώνοντας, επιλέγεται η ταχύτητα κοπής σε 500 m/min, το

βάθος κοπής και σε 2mm και η πρόωση σε 0.2 mm/rev. Αυτά καταχωρούνται στα
συγκεκριµένα κελιά και επιλέγοντας το κελί <Υπολογισµός συνθηκών κοπής> το
πρόγραµµα αποθηκεύει τις ανάλογες συνθήκες για την συγκεκριµένη κατεργασία.
Τέλος για φινίρισµα καταχωρείται η ίδια σταθερή ταχύτητα κοπής και πρόωση 0.1
mm/rev (Σχήµα 19).
Σχήµα 19. Ρύθµιση των συνθηκών κοπής για τόρνευση

Σε κάθε περίπτωση επιλογής προσώπου και κοπτικού εργαλείου, το CAM

παρουσιάζει, όπως αναφέρθηκε, την επιφάνεια προς κατεργασία. Ταυτόχρονα ένα
καινούργιο παράθυρο εµφανίζεται για τον σωστό προγραµµατισµό, ανάλογα µε το
κάθε είδος µηχανουργικής κατεργασίας. Στο παράθυρο που εµφανίζεται κατά την
κατεργασία του ξεχονδρίσµατος, παρουσιάζονται διάφορες ρυθµίσεις που πρέπει να
οριστούν. Μια από αυτές είναι το offset, δηλαδή το περιθώριο υλικού που αφήνει το
κοπτικό κατά το τελείωµα της κατεργασίας. Για την συγκεκριµένη διαδικασία το
πρόγραµµα ρυθµίζεται να αφήσει κατά το φινίρισµα 0.5mm και σαν τύπο
κατεργασίας επιλέγεται η κανονική φορά κίνησης του κοπτικού (Σχήµα 20).
Σχήµα 20. ∆ιάφορες παράµετροι που παρουσιάζονται για την σωστή

ρύθµιση της κατεργασίας
Κατά την παράλληλη τόρνευση του τεµαχίου, στην διαδικασία

ξεχονδρίσµατος, το offset ρυθµίζεται στο 0.5mm, ορίζοντας τελικό σηµείο κίνησης
του κοπτικού εργαλείου στον άξονα Z. Αυτό ορίζεται χειροκίνητα, µε την βοήθεια
του κέρσορα και µιας κάθετης γραµµής (σχήµα 21). Τέλος, στον προγραµµατισµό
του τελικού φινιρίσµατος του στερεού, το offset µηδενίζεται.

Σχήµα 21. Μέθοδος ρύθµισης ορίων κίνησης του κοπτικού
Ακολουθώντας την ίδια διαδικασία δηµιουργείται η κατεργασία

ξεχονδρίσµατος του υπόλοιπου στερεού, όπου επιλέγεται σαν αρχικό σηµείο το
πρώτο σπάσιµο και σαν τελικό το τελευταίο. Με την ολοκλήρωση της επιλογής του
κοπτικού εµφανίζεται αυτόµατα η συγκεκριµένη επιφάνεια προς κατεργασία. Η
επιλογή γίνεται για το ίδιο κοπτικό που επιλέχθηκε στο ξεχόνδρισµα του προσώπου
(Σχήµα 22).
Σχήµα 22. Η µέθοδος επιλογής αρχικής και τελικής καµπύλης για

ξεχόνδρισµα

Για να ολοκληρωθεί η τελική µορφή του στερεού επιλέγεται η διαδικασία

φινιρίσµατος από το µενού µε την εντολή <φινίρισµα / φινίρισµα µε στρογγυλά
πλακίδια>. Στην επόµενη επιλογή κοπτικού επιλέγεται από το µενού εντολών η
<Αλλαγή> και καθορίζεται διαφορετικής γεωµετρικής µορφής κοπτικό έτσι ώστε να
καταστεί δυνατή η σωστή δηµιουργία της µορφής. Επιλέγεται κοπτικό µε γωνία 55°
το οποίο είναι κατάλληλο για την δηµιουργία των σπασιµάτων. Η πορεία που
διαγραµµίζει το κοπτικό για το τελικό φινίρισµα παρουσιάζεται στο Σχήµα 23.
Σχήµα 23. ∆ιαδικασία φινιρίσµατος
Έχοντας ολοκληρώσει τη ρύθµιση των παραµέτρων, το σύστηµα CAM

παρουσιάζει µια προσοµοιωτική κίνηση του κοπτικού στο υλικό, µέσω του µενού
<Κατεργασίες>, <Προσοµοίωση> και ακολούθως από την γραµµή εντολών η
προσοµοίωση όλων των κατεργασιών (Σχήµα 24).

Σχήµα 24. Η προσοµοίωση των κατεργασιών
Αυτό δίνει την δυνατότητα του απευθείας προσοµοιωτικού ελέγχου και την πιθανή
αλλαγή κάποιων παραµέτρων. Αυτό επιτυγχάνεται επιλέγοντας από το µενού την
επιλογή <Κατεργασίες> και <Λίστα κατεργασιών>, όπου εµφανίζονται µε την σειρά
που προγραµµατίστηκαν οι κατεργασίες. Με την επιλογή οποιασδήποτε κατεργασίας
από τη λίστα δίνεται η δυνατότητα της διαγραφής των κατεργασιών, διόρθωσης των
παραµέτρων ή των συνθηκών κατεργασίας κτλ. (Σχήµα 25).
Σχήµα 25. Λίστα κατεργασιών

Ολοκληρώνοντας τον προσοµοιωτικό έλεγχο, πραγµατοποιείται η διαδικασία

εξαγωγής του αρχείου κώδικα NC. Η διαδικασία παραγωγής τέτοιων αρχείων είναι το
τµήµα µετεπεξεργασίας του προγράµµατος (post-proccesor), που περιλαµβάνεται στο
σύστηµα CAM και µετατρέπει σε γλώσσα µηχανής την προσοµοιωτική διαδικασία.
Παρουσιάζεται ένα νέο παράθυρο όπου επιλέγοντας την αντίστοιχη CNC µηχανή και
ορίζοντας το όνοµα του αρχείου, ο κώδικας NC αποθηκεύεται σε µορφή αρχείου
(Σχήµα 26).
Σχήµα 26. Εξαγωγή κώδικα NC

Κατεργασία σε φρέζα. -79
Κεφάλαιο 6.
Κατεργασία σε φρέζα.
Η κατεργασία ενός αντικειµένου σε κέντρο κατεργασίας τριών αξόνων όπως η

φρέζα γίνεται µε παρόµοιο τρόπο µε αυτήν που περιγράφηκε στο προηγούµενο
κεφάλαιο. Για την παραγωγή του υπό σχεδίαση προϊόντος µε τη βοήθεια του
συστήµατος CAM του TopSolid, απαραίτητη είναι η σχεδίαση του αντικειµένου σε
τρεις διαστάσεις (CAD) και στη συνέχεια η επεξεργασία του από το σύστηµα CAM.
Ο τελικός έλεγχος του κώδικα µέσω προσοµοίωσης στην µηχανή
κατεργασίας (φρέζα) είναι απαραίτητος.
Τα βήµατα που ακολουθούµε είναι τα εξής:

1. Σχεδίαση του αντικειµένου σε τρεις διαστάσεις (π.χ. AutoCad)
3. Ορισµός της εργαλειοµηχανής
8. Ορισµός των κοπτικών εργαλείων
1. Σχεδίαση του αντικειµένου σε τρεις διαστάσεις.
Σχεδιάζουµε το τρισδιάστατο αντικείµενο στο AutoCad, αποτελούµενο ΜΟΝΟ από

στερεά αντικείµενα (3D Solids). Όταν ολοκληρωθεί η σχεδίαση, το αποθηκεύουµε σε
µορφή “AutoCAD 2007 Drawing (*.dwg)” (Σχήµα-1).

Σχήµα 1. Τρισδιάστατη απεικόνιση αντικειµένου προς κατασκευή
Μετά την εκκίνηση του προγράµµατος ΤopSolid, επιλέγουµε το άνοιγµα ενός νέου
φακέλου στο σύστηµα CAM. (Σχήµατα-2&3)
Σχήµα 2. Εκκίνηση νέου αρχείου.

Σχήµα 3. Επιλογή του συστήµατος «CAM».
Ρυθµίζουµε τις απαραίτητες παραµέτρους για την εισαγωγή (Σχήµα 4), ενώ
προσέχουµε να θέσουµε σωστά τις µονάδες του αντικειµένου.
Σχήµα 4. Ορισµός των παραµέτρων εισαγωγής του σχήµατος.
Στην προτροπή «Εµφάνιση του αρχείου αποτελεσµάτων» επιλέγουµε «ΟΧΙ».
Στη συνέχεια, για τη σωστή εµφάνιση των δύο παραθύρων επιλέγουµε το πτυσσόµενο
µενού «Παράθυρο» και στη συνέχεια «Στοίχιση Κάθετα».

3. Ορισµός της εργαλειοµηχανής.
Για να ενεργοποιηθεί η δηµιουργία των κατεργασιών είναι απαραίτητη η επιλογή

κατάλληλου κέντρου κατεργασίας. Αυτό πραγµατοποιείται µέσα από µια µεγάλη
βάση δεδοµένων όπου υπάρχει η δυνατότητα επιλογής κέντρου κατεργασίας για
φρεζάρισµα ή για τόρνευση. Επιλέγεται κέντρο κατεργασίας παρόµοιων
χαρακτηριστικών µε το Yang Eagle SMV-1000.
Επιλέγουµε την ρύθµιση των επιπέδων, έτσι ώστε να εµφανίζεται η τράπεζα του
κέντρου κατεργασίας (Σχήµα 5). Αυτό είναι απαραίτητο για την σωστή τοποθέτηση
του αντικειµένου (Σχήµα 6).
Σχήµα 5. Εµφάνιση της τράπεζας κατεργασίας.
Για την σωστή τοποθέτηση του αντικειµένου, θα πρέπει το σύστηµα συντεταγµένων

να είναι ορισµένο έτσι ώστε η επιφάνεια που θέλουµε να προσαρµοστεί στο τραπέζι
κατεργασίας να είναι παράλληλη µε αυτό.
Η διαδικασία τοποθέτησης πραγµατοποιείται µε την επιλογή της εντολής <Μοντέλο>,
<Συγκράτηση κοµµατιού> <γρήγορη τοποθέτηση>. Θα πρέπει οι δυο φάκελοι
(CAD και CAM) να εµφανίζονται ταυτόχρονα µε κάθετη στοίχιση στην οθόνη του
υπολογιστή. Επιλέγονται µε τη σειρά το σχεδιασµένο στερεό, η επιφάνεια που θα

στερεωθεί και η θέση του τραπεζιού. Το στερεό αυτόµατα µεταφέρεται στην σωστή
θέση κατεργασίας µε την σωστή όψη. (Σχήµα 6)
Σχήµα 6. Τοποθέτηση του αντικειµένου στην τράπεζα.
Για τον σωστό προγραµµατισµό της κατεργασίας είναι αναγκαίος ο ορισµός

του ακατέργαστου υλικού κοπής και η προσαρµογή του πάνω στο στερεό. Η βάση
δεδοµένων του συστήµατος έχει µια µεγάλη ποικιλία τύπων υλικού, ενώ υπάρχει η
δυνατότητα καταχώρησης νέων υλικών από τον χρήστη.
Για την δηµιουργία του υλικού επιλέγεται η εντολή από την πάνω εργαλειοθήκη
<δηµιουργία υλικού κοπής> (Σχήµα 7).
Σχήµα 7. Η εντολή για δηµιουργία υλικού κοπής
Επιλέγεται ο κατάλληλος τύπος αρχικού υλικού προς κατεργασία και οι διαστάσεις

του (Σχήµα 8).

Σχήµα 8. Επιλογή αρχικού υλικού.
Σηµαντικό σηµείο της διαδικασίας είναι ο ορισµός και η προσαρµογή του

συστήµατος συντεταγµένων της διεργασίας, σύµφωνα µε το σύστηµα συντεταγµένων
της εργαλειοµηχανής. Το σηµείο αυτό ορίζεται στην πάνω πλευρά της κάτω
αριστερής γωνίας του ακατέργαστου υλικού (σηµείο 0,0,0).
Με την εντολή <σύστηµα συντεταγµένων>, παρουσιάζεται µια καινούργια σειρά
από εντολές, απ’ όπου επιλέγουµε <σύστηµα συντεταγµένων σε σηµείο> και
καταδεικνύεται η πάνω πλευρά της κάτω αριστερής γωνίας του υλικού (Σχήµα 9).
Σχήµα 9. Ορισµός συστήµατος συντεταγµένων σε σηµείο.

Επιλέγουµε την εντολή <Ενεργό σύστηµα συντεταγµένων> και επιλέγουµε το

σύστηµα συντεταγµένων που έχει δηµιουργηθεί (το σηµείο) (Σχήµα 10).
Τέλος, εκτελώ την εντολή <Create workpiece> και επιλέγω µε τη σειρά το υλικό, το
αντικείµενο και τέλος το σύστηµα συντεταγµένων (Σχήµα 11).
Σχήµα 10. Ορισµός συστήµατος συντεταγµένων.
Σχήµα 11. Ορισµός συστήµατος συντεταγµένων-συνέχεια.

Για την σωστή κατεργασία του στερεού είναι αναγκαία η επιλογή των
κατάλληλων κοπτικών εργαλείων και ο σωστός προγραµµατισµός των κατεργασιών.
Στο συγκεκριµένο παράδειγµα, χρησιµοποιήθηκαν τέσσερα κοπτικά εργαλεία:
a. φρεζοκεφαλή µε διάµετρο 80mm,
b. ελικοειδές κοπτικό µε διάµετρο 8mm,
c. κοπτικό µε σφαιρική µύτη µε διάµετρο 6mm, και
d. τρυπάνι µε διάµετρο 10mm.
Ο προγραµµατισµός της διαδικασίας πραγµατοποιείται µε την εξής σειρά :
• Το πρόσωπο µε την φρεζοκεφαλή µέχρι το αρχικό ύψος του στερεού.

• Την αρχική δηµιουργία του προφίλ µε το ελικοειδές κοπτικό
• Την διάτρηση των οπών
• Την τελική κοπή του τεµαχίου
Οι κατεργασίες πραγµατοποιούνται µε την επιλογή της εντολής <Φρέζα>,

<Τοπολογική ανάλυση> (Σχήµα 12). Με τον τρόπο αυτό, γίνεται απευθείας επιλογή
της επιφάνειας ή των επιφανειών που θα κατεργαστούν.
Το παραπάνω βήµα πραγµατοποιείται διαδοχικά για όλες τις κατεργασίες και
ανάλογα µε το είδος της κατεργασίας επιλέγεται και το αντίστοιχο κοπτικό εργαλείο.
Για παράδειγµα κατά την πραγµατοποίηση της κατεργασίας µε την φρεζοκεφαλή
επιλέγεται η πάνω επιφάνεια του στερεού και αυτόµατα το σύστηµα ενεργοποιεί την
διαδικασία (Σχήµα 13).

Σχήµα 12. Επιλογή κατεργασιών.
Σχήµα 13. Επιλογή είδους κατεργασίας
Κατά την διαδικασία ρύθµισης των οπών γίνεται επιλογή της εντολής, <Ανάλυση
µεθόδων κύκλων οπής>. Το σύστηµα αυτόµατα αντιλαµβάνεται τις οπές και την
διάµετρο και εκτελεί την διαδικασία, επιλέγοντας το ανάλογο κοπτικό (τρυπάνι).

8. Ορισµός των κοπτικών εργαλείων.
Κατά την επιλογή των κοπτικών παρουσιάζεται το παράθυρο επιλογής του

κατάλληλου για την κάθε εργασία κοπτικού (Σχήµα 14). Στη συνέχεια, θα πρέπει να
ρυθµιστούν οι σχετικές παράµετροι. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η µόνη αλλαγή
που πραγµατοποιείται είναι η αλλαγή του σηµείου εισόδου της φρεζοκεφαλής. Αυτό
καθορίζεται από την επιλογή, <Σηµεία εισόδου> και επιλέγοντας το σηµείο στην
οθόνη ενεργοποιείται αυτόµατα η νέα είσοδος κίνησης του κοπτικού (Σχήµα 15α).
Μια σηµαντική παράµετρος που πρέπει να ρυθµιστεί κατά την διαδικασία της
τελικής κοπής είναι η <Αντιστάθµιση κοπτικού>. Η παράµετρος αυτή προέρχεται
από την γεωµετρική περιγραφή του κοπτικού (ακτίνας r, µήκους l), όπου καθώς
περιστρέφεται γύρω από τον άξονα του, κατεργάζεται µε ότι έρθει σε επαφή µε την
εξωτερική του επιφάνεια. Εποµένως, κατά την κοπή του ακατέργαστου υλικού έτσι
ώστε να δηµιουργηθεί ένα συγκεκριµένο περίγραµµα, οι συντεταγµένες που πρέπει
να αντιλαµβάνεται το πρόγραµµα για την σωστή κίνηση, είναι οι συντεταγµένες της
µπροστά κυκλικής επιφάνειας του εργαλείου. Αυτό επιτυγχάνεται µε την από-επιλογή
της αντιστάθµισης στις παραµέτρους (Σχήµα 15β).
Σχήµα 14. Επιλογή κοπτικού εργαλείου.

Με την επιλογή της εντολής <Αντιστάθµιση εργαλείου> το πρόγραµµα

αντιλαµβάνεται τις συντεταγµένες του περιγράµµατος του τεµαχίου και το κοπτικό
κινείται πιο µέσα από το συγκεκριµένο περίγραµµα, σε απόσταση όσο είναι η ακτίνα
του. Ουσιαστικά αντί να αντισταθµιστεί η εξωτερική επιφάνεια του κοπτικού µε το
περίγραµµα, αντισταθµίζεται το κέντρο του.
Σχήµα 15. Ορισµός παραµέτρων κοπής.

α) Σηµείου εισόδου κοπτικού.
β) Αντιστάθµιση κοπτικού
Η επιλογή των συνθηκών κοπής πραγµατοποιείται σύµφωνα µε τις προτεινόµενες

τιµές, από το εγχειρίδιο του κατασκευαστή των κοπτικών (Σχήµα 16).
Αυτό ισχύει για κάθε ένα από τα κοπτικά που χρησιµοποιούνται στην κατεργασία και
ρυθµίζονται µε τις ανάλογες προτεινόµενες συνθήκες κοπής τους. Επίσης υπάρχει η
δυνατότητα του αυτόµατου υπολογισµού των συνθηκών κοπής από το σύστηµα.

Σχήµα 16. Ρύθµιση συνθηκών κοπής για φρεζάρισµα.
Έχοντας ολοκληρώσει τη ρύθµιση των παραµέτρων, το σύστηµα CAM

παρουσιάζει µια προσοµοιωτική κίνηση του κοπτικού στο υλικό, µέσω του µενού
<Κατεργασίες>, <Προσοµοίωση> και ακολούθως από την γραµµή εντολών
επιλέγεται η προσοµοίωση όλων των κατεργασιών (Σχήµα 17).
Σχήµα 17. Η Προσοµοίωση των κατεργασιών

Αυτό δίνει την δυνατότητα του απευθείας προσοµοιωτικού ελέγχου και την πιθανή
αλλαγή κάποιων παραµέτρων. Αυτό είναι δυνατό, επιλέγοντας από το µενού την
επιλογή <Κατεργασίες> και <Λίστα κατεργασιών>, όπου εµφανίζονται µε την
σειρά που προγραµµατίστηκαν οι κατεργασίες. Με την επιλογή οποιασδήποτε
κατεργασίας από τη λίστα δίνεται η δυνατότητα της διαγραφής των κατεργασιών,
διόρθωσης των παραµέτρων ή των συνθηκών κατεργασίας κτλ. (Σχήµα 18).
Σχήµα 18. Λίστα κατεργασιών
Η διαδικασία ελέγχου µε την προσοµοίωση των κατεργασιών

επαναλαµβάνεται κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές που προκύπτουν από την λίστα
κατεργασιών. Κατά την προσοµοίωση το σύστηµα έχει την δυνατότητα να συγκρίνει
αν η κατεργασία έχει την ίδια µορφή µε το αρχικό στερεό που σχεδιάστηκε. Αυτό
επιτυγχάνεται µε την σύγκριση των κατεργαζόµενων επιφανειών και διαχωρίζοντας
µε διαφορετικά χρώµατα το βαθµό ακρίβειας και ποιότητας. Αυτό πραγµατοποιείται
µε την εντολή <στερεή προσοµοίωση>, <κατεργασίες> και <σύγκριση µε το
µοντέλο>. Στο Σχήµα 19 φαίνεται η πράσινη κατεργαζόµενη επιφάνεια που δείχνει
ότι είναι επιτυχής η κατεργασία ενώ µε το µπλε χρώµα φαίνεται ότι κάποια
γεωµετρική περιγραφή του αρχικού CAD µοντέλου είναι ανεπιτυχής.

Σχήµα 19. Σύγκριση µοντέλου – έλεγχος κατεργασίας
Ολοκληρώνοντας τον προσοµοιωτικό έλεγχο, πραγµατοποιείται η διαδικασία

εξαγωγής του αρχείου κώδικα NC. Η διαδικασία παραγωγής τέτοιων αρχείων είναι το
τµήµα µετεπεξεργασίας του προγράµµατος (post-proccesor), που περιλαµβάνεται στο
σύστηµα CAM και µετατρέπει σε γλώσσα µηχανής την προσοµοιωτική διαδικασία.
Παρουσιάζεται ένα νέο παράθυρο όπου επιλέγοντας την αντίστοιχη CNC µηχανή και
ορίζοντας το όνοµα του αρχείου, ο κώδικας NC αποθηκεύεται σε µορφή αρχείου
(Σχήµα 20).
Σχήµα 20. Εξαγωγή κώδικα NC

Προσοµοίωση µε τη Βοήθεια Υπολογιστή -93
Κεφάλαιο 7.
Προσοµοίωση µε τη Βοήθεια Υπολογιστή.
Η ανάλυση και µοντελοποίηση πολύπλοκων διατάξεων µε τη βοήθεια

αριθµητικών µεθόδων είναι ένας από τους κύριους χώρους απασχόλησης των
ερευνητών τις τελευταίες δεκαετίες. Η αύξηση της πολυπλοκότητας των
µηχανολογικών διατάξεων έκανε αδύνατη τη χρήση αναλυτικών µεθόδων και κατά
συνέπεια υπήρξε µία στροφή των ερευνητών στις αριθµητικές µεθόδους. Σε αυτό
συνετέλεσε και η δυνατότητα πρόσβασης σε όλο και ισχυρότερους ηλεκτρονικούς
υπολογιστές µε ικανότητα επεξεργασίας και αποθήκευσης µεγάλης ποσότητας
πληροφοριών. Κατόπιν αυτών, δηµιουργήθηκε ο κλάδος της Προσοµοίωσης µε τη
Βοήθεια Υπολογιστή (Computer Aided Engineering - CAE), όπου οι µέθοδοι και
κατά συνέπεια οι αλγόριθµοι οι οποίοι αναπτύσσονται έχουν ως στόχο την ακριβή
επίλυση µιας όσο το δυνατόν µεγαλύτερης οµάδας προβληµάτων στον ελάχιστο
δυνατό χρόνο. Αυτό σχεδόν ποτέ δεν είναι δυνατό, µε αποτέλεσµα να υπάρχουν
αυτήν τη στιγµή µέθοδοι µε µεγάλες δυνατότητες προσαρµογής στα προβλήµατα τα
οποία µπορούν να επιλύσουν. Στις περισσότερες όµως περιπτώσεις οι χρόνοι
επίλυσης και οι απαιτήσεις σε υπολογιστική ισχύ είναι απαγορευτικές για τους
σκοπούς του σχεδιασµού.
Μεταξύ των ανωτέρω αµιγώς αριθµητικών µεθόδων και των αναλυτικών
τεχνικών υπάρχει µια ενδιάµεση κατηγορία ηµι-αριθµητικών µεθόδων που έχει τη
δυνατότητα επίλυσης προβληµάτων µε ορισµένη µόνο γεωµετρία αλλά σε χρόνους
ελάχιστους ακόµα και για ένα κοινό προσωπικό ηλεκτρονικό υπολογιστή. Αντίθετα,
µέθοδοι οι οποίες είναι κατά πολύ ταχύτερες στην επεξεργασία και µε µικρές
απαιτήσεις µνήµης έχουν την ικανότητα να επιλύουν µια µικρή κλάση προβληµάτων.
Ο µηχανικός θα πρέπει να επιλέγει την καταλληλότερη αριθµητική µέθοδο
ανάλογα µε τη φύση του προβλήµατος. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να γνωρίζει τον
τρόπο λειτουργίας της κάθε µεθόδου όσο το δυνατό καλύτερα, για να αποφεύγεται η
κατάχρηση της υπολογιστικής ισχύος που έχει στη διάθεσή του, επιδιώκοντας την
ακριβέστερη επίλυση του προβλήµατος, στον µικρότερο δυνατό χρόνο. Επίσης η
βελτιστοποίηση του υπό µελέτη συστήµατος θα πρέπει να γίνεται σε επίπεδο

προσοµοίωσης, αποφεύγοντας τις χρονοβόρες και χρηµατοβόρες διαδικασίες

κατασκευής και µέτρησης.
1. Εισαγωγή στη µέθοδο πεπερασµένων στοιχείων (FEM).
Μία µεγάλη κλάση προβληµάτων φυσικής, όπως η µετάδοση θερµότητας,

περιγράφεται από την εξίσωση LaPlace/Poison η οποία έχει τη µορφή:
− ∇ 2 (κψ ) = C (1)
Αντίστοιχα, στην περίπτωση της µελέτη καταπόνησης ενός αντικειµένου λόγω

εφαρµογής φορτίων, το πρόβληµα µπορεί να περιγραφεί από την εξίσωση:
D 2u Du (2)
M 2
+C + Ku = F (t )
Dt Dt
Όπου Μ η µάζα, C ο συντελεστής απόσβεσης, K ο συντελεστής ακαµψίας, u η

µετατόπιση, και F το εφαρµοζόµενο φορτίο.
Η επίλυση των παραπάνω διαφορικών εξισώσεων είναι εφικτή όταν
εφαρµόζονται σε απλές γεωµετρικές µορφές. Στις περισσότερες περιπτώσεις όµως
αυτό είναι αδύνατο καθώς δεν το επιτρέπει η πολυπλοκότητα της γεωµετρίας.
Η µέθοδος πεπερασµένων στοιχείων (Finite Element Method) είναι µία
µέθοδος διακριτοποίησης του χώρου επίλυσης. Σύµφωνα µε αυτήν ο χώρος επίλυσης
χωρίζεται σε µικρές υπο-περιοχές (στοιχεία) και επιχειρείται ο προσδιορισµός
κατάλληλων συναρτήσεων παρεµβολής που εφαρµόζονται σε αυτές.
Στην πραγµατικότητα η µέθοδος πεπερασµένων στοιχείων χρησιµοποιείται
για την επίλυση µερικών διαφορικών εξισώσεων δεύτερης τάξης. Αυτό γίνεται
µετατρέποντας την διαφορική εξίσωση η οποία εφαρµόζεται σε ολόκληρη τη
γεωµετρία σε ένα µεγάλο άθροισµα εξισώσεων οι οποίες εφαρµόζονται σε ένα
µικρό– πεπερασµένο τµήµα της γεωµετρίας.

Η σχέση η οποία περιγράφει το πρόβληµα µπορεί να γραφεί στη µορφή:
L(φ ) + f = 0 (3)
και οι οριακές συνθήκες του προβλήµατος έχουν τη µορφή
B(φ ) + g = 0 (4)
Οι παραπάνω εκφράσεις είναι γνωστές, αλλά είναι αδύνατη η επίλυση τους σε όλο το
πεδίο ορισµού τους (γεωµετρία). Ουσιαστικά, µε τη βοήθεια των πεπερασµένων
στοιχείων, η παραπάνω διαφορική εξίσωση µετατρέπεται σε ένα σύστηµα
απλούστερων εξισώσεων, η κάθε µία από τις οποίες ορίζεται σε ένα µικρό-
πεπερασµένο τµήµα της γεωµετρίας. Αυτές οι εξισώσεις, παρόλο τον µεγάλο αριθµό
τους, µπορούν να επιλυθούν αρκετά εύκολα. Εδώ έγκειται η χρήση των ηλεκτρονικών
υπολογιστών, οι οποίοι καλούνται να επιλύσουν αυτόν τον µεγάλο αριθµό
εξισώσεων. Η παραπάνω σχέση µπορεί να γραφεί σε µορφή πινάκων ως εξής:
[K ][u ] = [ f ] (5)
Από φυσικής απόψεως, ο πίνακας Κ περιγράφει την ιδιότητα του συστήµατος, ο

πίνακας u την άγνωστη απόκριση και ο f την διέγερση. Ανάλογα µε τη φύση του
προβλήµατος αυτά µπορεί να είναι:
Ιδιότητα [Κ] Απόκριση [u] ∆ιέγερση [f]
Μηχανική Ακαµψία Μετατόπιση ∆ύναµη
Θερµότητα Αγωγιµότητα Θερµότητα Πηγή Θερµότητας
Ρευστά Ιξώδες Ταχύτητα ∆ύναµη Σώµατος
Ηλεκτροστατική ∆ιαπερατότητα ∆υναµικό Φορτίο

Τα πλεονεκτήµατα της µεθόδου πεπερασµένων στοιχείων είναι:
• Πολύ γενική µέθοδος.

• Ένας αλγόριθµος µπορεί να χρησιµοποιηθεί για πολλές εφαρµογές.
• Κανένας περιορισµός σε γεωµετρία και υλικό.
• Έλεγχος του σφάλµατος µε µεταβολή του µεγέθους του πλέγµατος.
• ∆ιακριτοποιεί τη λύση και όχι τη διαφορική εξίσωση (π.χ. FTDT).
• ∆εν υπάρχουν προβλήµατα αστάθειας.
Αντίστοιχα, τα µειονεκτήµατα της µεθόδου είναι:
• Υψηλό υπολογιστικό κόστος.

• Μεγάλοι και αραιοί πίνακες (sparse matrices).
• ∆υσκολία στον προγραµµατισµό.
• Επίλυση δυσκολότερων µαθηµατικών εκφράσεων σε σχέση µε τις
Πεπερασµένες ∆ιαφορές.
• Απαιτείται η ύπαρξη ενός διακριτοποιητή (mesher) και µιας ρουτίνας
επίλυσης αραιών πινάκων.
• ∆εν χειρίζεται σωστά γεωµετρίες που έχουν προσαρµοσµένες οριακές
συνθήκες παρά µόνο µε τη βοήθεια άλλων τεχνικών (π.χ. τέλεια
απορρόφηση).
2. Σύντοµη µαθηµατική περιγραφή.
Για την περιγραφή ενός δισδιάστατου προβλήµατος, χρησιµοποιείται η

εξίσωσης Laplace:
∂ 2φ ∂ 2φ (6)
+ =0
∂x 2 ∂y 2

Με τη βοήθεια του λογισµού των µεταβολών και λαµβάνονται υπόψη τις οριακές
συνθήκες, η επίλυση της παραπάνω εξίσωσης είναι ισοδύναµη µε την
ελαχιστοποίηση της συνάρτησης:
(7)
⎛ ∂ 2φ ∂ 2φ ⎞ ⎡⎛ ∂φ ⎞ 2 ⎛ ∂φ ⎞ 2
⎤
I (φ ) =< φ , ∇ φ >= ∫∫ φ ⎜ 2 + 2 ⎟dxdy = − ∫∫ ⎢⎜ ⎟ + ⎜⎜ ⎟⎟
2
⎜ ⎟ ⎥dxdy
S ⎝ ∂x ∂y ⎠ ∂x
⎣⎝ ⎠ ⎝ ⎠
S ⎢
∂y ⎥⎦
όπου, < φ , g >= ∫∫ φgds το εσωτερικό γινόµενο δύο συναρτήσεων.

S
Ο χώρος που ορίζεται το πρόβληµα (γεωµετρία) χωρίζεται σε µικρότερες

επιφάνειες (στοιχεία) όπως για παράδειγµα στο Σχήµα 1.
Σχήµα 1. Τυπικός χωρισµός µιας δισδιάστατης επιφάνειας.
Το ολοκλήρωµα είναι το άθροισµα των συνεισφορών όλων των µικρών

πολυγωνικών περιοχών. Η συνάρτηση φ προσεγγίζεται σε κάθε πολύγωνο ως ένα
πολυώνυµο των µεταβλητών x και y. Στο τριγωνικό στοιχείο για παράδειγµα,
χρησιµοποιείται ένα πολυώνυµο, ως εξής:
φ = a + axx + ayy (8)

Η επιλογή του πολυωνύµου γίνεται µε τέτοιο τρόπο ώστε ο αριθµός των

αγνώστων συντελεστών να είναι ίσος µε τον αριθµό των βαθµών ελευθερίας, δηλαδή
τον αριθµό των αγνώστων τιµών της συνάρτησης παρεµβολής. Οι συντελεστές a, a x x
και a y y εκφράζονται ως προς τις τιµές του φ σε κάθε κορυφή του τριγώνου:
φp = a + ax x p + ay y p , p = i, j, k (9)
όπου ο δείκτης p = i, j, k προσδιορίζει την κάθε κορυφή. Καθώς µόνο τα a x και

ay είναι απαραίτητα για τον υπολογισµό της εξίσωσης (7), γράφονται ως:
⎡ φi ⎤ (10)
⎡a x ⎤ ⎢ ⎥
⎢a ⎥ = A ⎢ φ j ⎥
⎣ y⎦ ⎢⎣φ k ⎥⎦
Η τιµή του I (φ) για κάθε τρίγωνο είναι:
⎡ φi ⎤ (11)
[
I i , j,k (φ ) = φ i φj ]
φ k A A ⎢⎢ φ j ⎥⎥ ∆S
t
⎢⎣φ k ⎥⎦
όπου ∆S είναι η επιφάνεια του τριγώνου και είναι ίση µε:
1 xi yi (12)
1
∆S = 1 x j yj
2
1 xk yk
Για την ελαχιστοποίηση του I i , j, k (φ) χρησιµοποιείται συνήθως η τεχνική Rayleigh-

Ritz.

I i , j, k I i , j, k I i , j, k (13)
= =
∂φ i ∂φ j ∂φ k
η οποία µε την εφαρµογή της σχέσης (11) στην (13) έχουµε:

⎡φ ⎤ (14)
⎢ i⎥
A A⎢ φ j ⎥ = 0
t
⎢ ⎥
⎣φk ⎦
Όταν η µέθοδος εφαρµόζεται σε όλα τα τρίγωνα της επιφανείας S έχουµε:
⎡ φ1 ⎤
⎢φ ⎥
Z⎢ 2 ⎥ = 0 (15)
⎢ . ⎥
⎢ ⎥
⎣φ ν ⎦
όπου, Z = A t A
Καθώς αρκετά από τα φ i είναι γνωστά λόγω των οριακών συνθηκών, µε την
επίλυση της (15) προσδιορίζονται και τα υπόλοιπα.
Με αντίστοιχο τρόπο καταστρώνεται και το πρόβληµα της εύρεσης των
ιδιοτιµών. Στην περίπτωση αυτή, ένα από τα σηµαντικά προβλήµατα της µεθόδου
είναι η εµφάνιση ψευδών µηδενισµών οι οποίοι δεν αντιστοιχούν σε φυσικά µεγέθη.
3. ∆ιακριτοποίηση-Πλέγµα.
Τα στοιχεία στα οποία χωρίζεται η περιοχή ορισµού της συνάρτησης έχουν απλά
γεωµετρικά σχήµατα και οι συναρτήσεις παρεµβολής που χρησιµοποιούνται είναι
συνήθως πολυώνυµα. Ανάλογα µε το είδος της συνάρτησης παρεµβολής ορίζονται
δύο µεγάλες κατηγορίες:
• Στοιχεία ακµών (διανυσµατική συνάρτηση παρεµβολής)
• Στοιχεία κόµβων (βαθµωτή συνάρτηση παρεµβολής)

Τα στοιχεία χρησιµοποιούνται για την τµηµατοποίηση ενός στερεού σε διακριτές

περιοχές. Τα στοιχεία έχουν τις παρακάτω ιδιότητες:
• ∆ιάφορες µορφές, µεγέθη και διαστάσεις.

• Τυχαίο προσανατολισµό.
• ∆ιάφορες συναρτήσεις παρεµβολής και βαθµό ελευθερίας (τάξη).
• Σταθερές ιδιότητες υλικού σε κάθε στοιχείο.
• Οι ιδιότητες του υλικού µπορεί να είναι διαφορετικές σε στοιχειώδη βάση.
Επίσης, κάθε στοιχείο περιγράφεται από τα παρακάτω:
• Αριθµό στοιχείου. Κάθε στοιχείο έχει έναν µοναδικό ακέραιο αριθµό ο

οποίος χρησιµοποιείται για την ταυτοποίηση του στοιχείου. Η αρίθµηση αυτή
µπορεί να γίνει µε οποιαδήποτε τρόπο.
• Γεωµετρία. Υπάρχουν αρκετές γεωµετρικές µορφές που µπορεί να έχει ένα

στοιχείο. Μία σειρά από συνήθεις γεωµετρικές µορφές στοιχείων δίνονται
παρακάτω. Οι κόµβοι σε κάθε στοιχείο εµφανίζονται µε άσπρο χρώµα.
Σχήµα 2. Είδη στοιχείων

Στους κόµβους/ακµές η συνάρτηση θεωρείται σταθερή. Εντός του στοιχείου η τιµή

προσεγγίζεται µε πολυωνυµική παρεµβολή. Η τάξη του πολυωνύµου καθορίζει την
τάξη του στοιχείου καθώς και τον αριθµό των κόµβων/ακµών.
4. Επίλυση προβλήµατος µίας διάστασης.
Στη συνέχεια θα γίνει η περιγραφή της επίλυσης ενός µονοδιάστατου

προβλήµατος που περιγράφεται από την εξίσωση Poisson, µε τη µέθοδο των
πεπερασµένων στοιχείων. Ένα τέτοιο πρόβληµα είναι για παράδειγµα το
ηλεκτροστατικό δυναµικό ενός σταθερού φορτίου µεταξύ τέλεια αγώγιµου επιπέδου
και ενός µαγνητικού τοίχου. Για µία διάσταση η εξίσωση γράφεται:
d 2u
= p0
dx 2 (16)
όπου u είναι το άγνωστο ηλεκτροστατικό δυναµικό, p0 η κατανοµή του φορτίου και
µε οριακές συνθήκες:
u (0 ) = 0
du (17)
=0
dx x= L
Η σχέση (16) ονοµάζεται «αυστηρή διατύπωση» του προβλήµατος. Αυτή µπορεί να

γραφεί µε τη µορφή υπολοίπου:
d 2u
− p0 = R = 0
dx 2 (18)
όπου θα πρέπει να βρεθεί η άγνωστη συνάρτηση u, η οποία ελαχιστοποιεί (µηδενίζει)
το υπόλοιπο. Για να γίνει αυτό ορίζουµε την «συνάρτηση ελέγχου» (ν) και
εφαρµόζουµε το εσωτερικό γινόµενο της µε την (18).

⎛ d 2u ⎞ L
⎛ d 2u ⎞
⎜⎜ 2 − p0 ⎟⎟, v = ∫ ⎜⎜ 2 − p0 ⎟⎟ ⋅ vdx = 0
⎝ dx ⎠ 0⎝
dx ⎠ (19)
Η συνάρτηση ελέγχου είναι µία συνάρτηση την οποία επιλέγουµε έτσι ώστε να
ικανοποιούνται από αυτήν οι οριακές συνθήκες. Η σχέση (19) ονοµάζεται «ασθενής
διατύπωση» προβλήµατος.
Στη συνέχεια, εκτελούνται κάποιες µαθηµατικές απλοποιήσεις της (19), δηλαδή:
L
⎛ d 2u ⎞ L
d 2u
L
∫0 ⎜⎜⎝ dx 2 − p0 ⎟⎟⎠ ⋅ vdx = 0 ⇒ ∫0 dx 2 vdx = ∫0 p0 vdx (20)
L L x= L L
d 2u du dv ⎡ du ⎤ du dv du du
∫0 dx 2 vdx = −∫0 dx dx dx + ⎢⎣ν (x ) dx ⎥⎦ x =0 = −∫0 dx dx dx + ν (L ) dx x= L
− ν (0)
dx x=L (21)
Οι δύο τελευταίοι όροι µηδενίζονται, λόγω των οριακών συνθηκών, δηλαδή:
du du
ν (L ) = 0 , και ν (0 ) =0
dx x=L dx x= L (22)
Τελικώς, η ασθενής µορφή της εξίσωσης, µετά από τις απλοποιήσεις, µπορεί να
γραφεί ως:
L L
du dv
∫0 dx dx dx = ∫0 p 0 vdx (23)
Ουσιαστικά, η εφαρµογή της µεθόδου πεπερασµένων στοιχείων ξεκινά από το

επόµενο στάδιο, όπου χωρίζεται η γεωµετρία σε µικρά τµήµατα (πεπερασµένα
στοιχεία) και ορίζεται η συνάρτηση η οποία τα περιγράφει. Η συνάρτηση αυτή
ονοµάζεται «συνάρτηση βάσης», και είναι της µορφής (φ i )i =1, N .

Η άγνωστη συνάρτηση u, προσεγγίζεται από την γνωστή συνάρτηση φ, όπου κάθε

στοιχείο πολλαπλασιάζεται από ένα συντελεστή βάρους c i . Η τελική τιµή της
συνάρτησης u είναι το άθροισµα της συνεισφοράς όλων των στοιχείων.
N
u (x ) = ∑ c j φ j
j =1
(24)
Το ίδιο γίνεται και για τη συνάρτηση ελέγχου ν, όπου επιλέγεται µία συνάρτηση που
να την περιγράφει, ενώ θα πρέπει οι συναρτήσεις ελέγχου και βάσης να είναι
ορθογωνικές, δηλαδή:
N
ν (x ) = ∑ d j g j
j =1
(25)
και,
⎧k i= j
⎪ N N
u ⋅ν = ∫ uνdx = ∫ ∑ ciφi ∑ d j g j = ⎨ (26)
i =1 j =1 ⎪0 i≠ j
⎩
Μία ειδική περίπτωση είναι η χρήση της ίδιας συνάρτησης ως συνάρτησης βάσης και
ελέγχου. Η µέθοδος αυτή ονοµάζεται Galerkin. Εφαρµόζοντας τα παραπάνω στην
ασθενή µορφή του προβλήµατος, έχουµε:
L N
φ j (x ) N
φi ( x ) L N
∫ ∑c j ∑b i dx = ∫ p0 ∑ b jφ j ( x )dx
0 j =1
dx i =1 dx 0 j =1 (27)
Μετατοπίζουµε τα αθροίσµατα:
N N L
φ j ( x ) φi ( x ) N L
∑b ∑c ∫ i j dx = ∑ b j ∫ p0φ j ( x )dx
i =1 j =1 0
dx dx j =1 0 (28)
και απλοποιούµε, καταλήγοντας στην σχέση:

N L
φ j ( x ) φi ( x ) L
∑c ∫ j dx = ∫ p0φ j ( x )dx
j =1 0
dx dx 0 (29)

Σε µορφή πινάκων η παραπάνω σχέση µπορεί να γραφεί:
[K ][C ] = [F ] (30)
όπου,
L
φ j ( x ) φi ( x )
K ij = ∫ dx
0
dx dx (31)
L (32)
Fi = ∫ p0φi ( x )dx
0
Στο συγκεκριµένο παράδειγµα, ως συνάρτηση βάσης χρησιµοποιούµε την κατά

τµήµατα γραµµική, όπου έχουµε χωρίσει τον χώρο σε δύο τµήµατα (δύο στοιχεία).
⎧ 2x L
⎪ L 0< L<
2
⎪
⎪
φ1 = ⎨ 2 x − 1 L
<x<L (33)
⎪L 2
⎪
⎪
⎩ 0 αλλο ύ
⎧ 2x L
⎪ L 0<L<
2
⎪
⎪
φ 2 = ⎨2 − 2 x L
<x<L (34)
⎪ L 2
⎪
⎪
⎩ 0 αλλού

Υπολογίζοντας τις παραγώγους και ολοκληρώνοντας βρίσκουµε τα στοιχεία των

πινάκων [Κ] και [F],
4 − 2⎤ (35)
[K ] = 1 ⎡⎢
L ⎣− 2 2 ⎥⎦
⎡1 ⎤
⎢ ⎥
p0 ⎢ 2 ⎥ (36)
[F ] = ⎢ ⎥
L 1
⎢ ⎥
⎢⎣ 4 ⎥⎦
Αντιστρέφοντας τον πίνακα [Κ] και πολλαπλασιάζοντας µε τον [F], έχουµε ως

αποτέλεσµα τον πίνακα των άγνωστων συντελεστών [C],
⎡ 3 p 0 L2 ⎤
⎢ ⎥
⎢ 8 ⎥ (37)
[C ] = ⎢ ⎥
2
⎢ p0 L ⎥
⎢⎣ 2 ⎥⎦
Αντικαθιστούµε στην έκφραση (24) ώστε να βρεθεί η άγνωστη συνάρτηση u(x),
⎡ 3 L ⎤
⎢ 4 p 0 Lx 0< x< ⎥
2 (38)
u(x ) = ⎢ ⎥
⎢ ⎥
(
⎢ 1 p 0 L2 + Lx ) L
< x < L⎥
⎣⎢ 4 2 ⎦⎥
Η ακριβής έκφραση της επίλυσης του προβλήµατος δίνεται σε αναλυτική µορφή:
p0 x 2
u ( x ) = p 0 Lx −
2 (39)

Στο Σχήµα 3 παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα για την αναλυτική επίλυση, καθώς και
για την επίλυση µε τη µέθοδο πεπερασµένων στοιχείων. Παρατηρούµε ότι ακόµη και
µε δύο στοιχεία η σύγκλιση είναι ικανοποιητική. Βελτίωση της προσέγγισης µπορεί
να επέλθει είτε µε την αύξηση του αριθµού των στοιχείων, είτε µε τη χρήση
πολυωνυµικών συναρτήσεων βάσης υψηλότερης τάξης.
Σχήµα 3. Σύγκριση αναλυτικής επίλυσης και µεθόδου πεπερασµένων στοιχείων.

Τα βήµατα τα οποία ακολουθήθηκαν για την επίλυση του προβλήµατος ήταν:
∆ιακριτοποίηση του χώρου, δηλαδή ο χωρισµός της αρχικής διάταξης σε
µικρότερα τµήµατα (finite elements) τα οποία συνδέονται µεταξύ τους σε
κοινές κορυφές/ακµές.
Αυστηρή διατύπωση, δηλαδή η µετατροπή της διαφορικής εξίσωσης σε
αλγεβρική µόνο για ένα στοιχείο (εξίσωση στοιχείου)
Ασθενής διατύπωση, όπου εφαρµόζεται η µέθοδος Galerkin για ένα µόνο
στοιχείο.
Βασιζόµενοι στο πλέγµα δηµιουργούµε µια συνολική αλγεβρική εξίσωση για
ολόκληρη τη γεωµετρία
Εφαρµόζονται οι οριακές συνθήκες στο αλγεβρικό σύστηµα.
Επιλύεται το σύστηµα.

Ξεκινώντας από την Αυστηρή ∆ιατύπωση, προσεγγίζοντας την άγνωστη συνάρτηση

από ένα άθροισµα όρων γνωστής συνάρτησης προκύπτει η Ασθενής ∆ιατύπωση,
εφαρµόζοντας το εσωτερικό γινόµενο µε την ίδια συνάρτηση προκύπτει η Μορφή
Galerkin και τέλος το σύστηµα εξισώσεων που προκύπτει γράφεται σε Μορφή
Πινάκων και επιλύεται ως προς τους αγνώστους συντελεστές.
(S) ↔ (W) ≈ (G) ↔ (M)

Αυστηρή Ασθενής Μέθοδος Galerkin Μορφή Πινάκων
∆ιατύπωση ∆ιατύπωση
5. Παραδείγµατα εφαρµογής.
Στην ενότητα αυτή, θα παρουσιαστούν κάποια παραδείγµατα εφαρµογής της

µεθόδου πεπερασµένων στοιχείων στην επίλυση πρακτικών προβληµάτων. Οι
προσοµοιώσεις έχουν γίνει µε το πρόγραµµα FemLab της Comsol.
Αρχικά, θα παρουσιαστεί η µελέτη καταπόνησης ενός κοχλία ο οποίος συνδέει δύο
µεγάλα παραλληλεπίπεδα ατσάλινα τεµάχια, στο ένα εκ’ των οποίων ασκείται δύναµη
ώθησης ως προς τον άξονα z, ενώ το άλλο τεµάχιο συγκρατείται µε πάκτωση. Ο
κοχλίας που επιλέχθηκε έχει διάµετρο 70mm και είναι κατασκευασµένος από δοµικό
χάλυβα, όπως και οι πλάκες. Το φορτίο που ασκείται στην αριστερή πλάκα είναι 1000
ΚN/m2.
Σχήµα 4. ∆ιακριτοποίηση (πλέγµα) της ανεµογεννήτριας. Β) Τοµή: 3rd principal

stress

Στο Σχήµα4 παρουσιάζεται η διακριτοποίηση της γεωµετρίας, και η καταπόνηση.

Ο κοχλίας γενικά φαίνεται να δέχεται ασήµαντες πιέσεις µε τις ελάχιστες τιµές στις
περιοχές θλίψης κοντά στην κεφαλή αλλά πολύ µακριά από τα όρια θραύσης. Ο
υπόλοιπος κορµός του κοχλία φαίνεται σαν να µην δέχεται καµία πίεση (τιµές πολύ
κοντά στο 0) ενώ αντιθέτως στο σηµείο της οπή οι λάµες καταπονούνται
περισσότερο, αλλά σε ασήµαντο βαθµό.
Στην συνέχεια, θα παρουσιαστεί η µελέτη καταπόνησης µίας ανεµογεννήτριας
ισχύος 3.1 MW, µε τρία πτερύγια διαµέτρου 90 µ., ύψους 150 µ. και βάρους 380
τόνων χωρίς τα θεµέλια της.
Λόγω του ανέµου µια ανεµογεννήτρια δέχεται φορτία τα οποία χωρίζονται σε φορτία
που αναλογούν στον πύργο και σε φορτία που αναλογούν στην πτερωτή.
Αναλυτικότερα, οι δυνάµεις αυτές όπως φαίνονται στο Σχήµα 5 είναι οι εξής:
• Η δύναµη ώθησης Fy που ασκείται κάθετα στην πτερωτή και τον πύργο
εξαιτίας του ανέµου.
• Η δύναµη στρέψης FX, που ασκείται στην πτερωτή της ανεµογεννήτριας
εξαιτίας του ανέµου.
• Η δύναµη του βάρους Fz της ατράκτου και του δροµέα στο πύργο.
Σχήµα 5. ∆υνάµεις που ασκούνται σε µία ανεµογεννήτρια ισχύος 3.1 MW

Η γεωµετρία παρουσιάζεται στο Σχήµα 5, ενώ στο Σχήµα 6 εµφανίζεται ο χωρισµός

της γεωµετρίας σε τετράεδρα.
Σχήµα 6. ∆ιακριτοποίηση (πλέγµα) της ανεµογεννήτριας.

Εφαρµόζοντας τις ιδιότητες του υλικού και τις δυνάµεις στην γεωµετρία, µελετήθηκε
η µετατόπιση που προκαλεί ο άνεµος, η δύναµη του βάρους και η δύναµη στέψης
στην ανεµογεννήτρια. Τα αποτελέσµατα εµφανίζονται στα Σχήµατα 7 & 8.

Σχήµα 7. Απεικόνιση συνολικής µετατόπισης Α/Γ µε κυλινδρικό πύργο για άνεµο

τέσσερα µποφόρ.

Σχήµα 8. Απεικονίσεις περιοχών θλίψης και κάµψης στην Α/Γ (1st principal
stress, 8 µποφόρ)
Το επόµενο παράδειγµα αφορά τη µελέτη της επίδρασης της ηλιακής

ακτινοβολίας και της θερµοκρασίας περιβάλλοντος σε φωτοβολταϊκά στοιχεία καθώς
επίσης και η µελέτη της αντοχής του φωτοβολταϊκού στις δυνάµεις που προέρχονται
από την ένταση του ανέµου. Η ανάλυση έγινε µε χρήση της µεθόδου πεπερασµένων
στοιχείων. Το φωτοβολταϊκό στοιχείο το οποίο αναλύθηκε έχει µήκος:1500mm,
πλάτος:680mm και ύψος:37.5mm. Στο Σχήµα 9 εµφανίζεται η διακριτοποίηση της
γεωµετρίας και στο Σχήµα 10 απεικονίζονται οι επιφανειακές µετατοπίσεις για άνεµο
ταχύτητας έξι µποφόρ.

Σχήµα 9. Πλέγµα στο φωτοβολταϊκό στοιχείο.
Σχήµα 10. Απεικόνιση επιφανειακών µετατοπίσεων για άνεµο έξι µποφόρ.

Σχήµα 11. Τρισδιάστατη απεικόνιση επιφανειακών µετατοπίσεων για άνεµο οκτώ

µποφόρ.
Σχήµα 12. Επίδραση της θερµοκρασίας περιβάλλοντος 60οC στο φωτοβολταϊκό.

Οµοίως, στο Σχήµα 11 εµφανίζονται οι επιφανειακές µετατοπίσεις για άνεµο

ταχύτητας οκτώ µποφόρ και στο Σχήµα 12 η επίδραση της θερµοκρασίας
περιβάλλοντος 60οC στο φωτοβολταϊκό στοιχείο.
[1]Καρυπίδης Ιωάννης, ∆ιπλωµατική Εργασία: Σχεδιασµός και Ανάλυση Κοχλιών µε

την Μέθοδο των Πεπερασµένων Στοιχείων, Ξάνθη Οκτώβριος 2008.
[2] Βογιατζή Χρυσαυγή και Καραµπατάκη ∆ήµητρα, ∆ιπλωµατική Εργασία: Μελέτη,
Σχεδίαση και Ανάλυση Βιοµηχανικού Καλύµµατος Ανεµογεννήτριας µε την χρήση
H/Y, Ξάνθη, Μάρτιος 2008.
[3] Κελλίδης Νικόλαος, ∆ιπλωµατική Εργασία: ∆υναµική και Στατική Ανάλυση
Ανεµογεννήτριας Ισχύος 3.1MW µε τη Χρήση Πεπερασµένων Στοιχείων, Ξάνθη
Οκτώβριος 2009.
[4]Καραγιάννης Παναγιώτης, ∆ιπλωµατική Εργασία: Μοντελοποίηση Φαινοµένων
Μεταφοράς Θερµότητας σε Φωτοβολταϊκά Πλαίσια µε τη Χρήση Πεπερασµένων
Στοιχείων, Ξάνθη Οκτώβριος 2009.

ΤεχνολογίαΠαραγωγής2 v2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΤεχνολογίαΠαραγωγής2 v2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Τεχνολογία Παραγωγής ΙΙ

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

∆ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης

Τµήµατος Μηχανικών Παραγωγής & ∆ιοίκησης

Εργαστήριο Μηχανολογικού Σχεδιασµού

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

Το παρόν σύγγραµµα αποτελεί βοήθηµα στις παραδόσεις του µαθήµατος

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

3.13. G38.2 Λειτουργία καθετήρα. 36

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

3.39. G98. Κύκλος κοπής: επιστροφή στο αρχικό επίπεδο. 51

5. Κατασκευή δοκιµίων τόρνευσης. 61

7. Προσοµοίωσης µε τη Βοήθεια Υπολογιστή. 93

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

Εργαλειοµηχανή ονοµάζεται µία µηχανή η οποία χρησιµοποιείται κατά κύριο λόγο

1. Εισαγωγή – Ιστορική Αναδροµή

Ο έλεγχος των εργαλειοµηχανών γίνεται είτε χειροκίνητα είτε αυτόµατα. Οι πρώτες

Μετά τον ∆εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο, αναπτύχθηκε ο «Αριθµητικός Έλεγχος». Οι

Με την εξέλιξη των εργαλειοµηχανών, υπήρξε η δυνατότητα αυτόµατης αλλαγής

Οι πιο κοινές εργαλειοµηχανές είναι:

Ένας άλλος τρόπος κατασκευής εξαρτηµάτων είναι η προσθήκη υλικού. Τα

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

Σχήµα 1. Τυπική µορφή δραπάνου

Τα κύρια χαρακτηριστικά των τρυπανιών είναι:

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

Σχήµα 1. ∆ράπανος ισχύος και ελεγχόµενος από υπολογιστή

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

Σχήµα 1. Συνιστώµενες τιµές της προώσεως s κατά τη διάτρησης διαφόρων

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

Σχήµα 2. Συστάσεις τιµών της προώσεως s κατά τη διάτρηση διαφόρων

Σχήµα 3. Προώσεις τρυπανιού ανάλογα µε τη διάµετρο του, [2, σελ. 98]

Ο τόρνος είναι µια εργαλειοµηχανή η οποία περιστρέφει το προς κατεργασία

Σχήµα 4. Τυπική µορφή τόρνου.

Οι τόρνοι χρησιµοποιούνται στην κατεργασία ξύλου, πλαστικού γυαλιού και

Παραδείγµατα αντικειµένων που µπορούν να κατασκευαστούν από τόρνο είναι το

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

Σχήµα 5. Τόρνος επεξεργασίας µετάλλου του 1911.

Όλοι οι τόρνοι αποτελούνται από την «τράπεζα», η οποία στις περισσότερες

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

Α) την στήριξη µακριών εξαρτηµάτων, καθώς το συγκρατεί και το σηµείο το

Β) Να χρησιµοποιηθεί για την διάνοιξη οπών, καθώς µπορεί να στερεωθεί σε

Σχήµα 6. 1) Σχηµατική παράσταση οριζόντιου τόρνου, [1, σελ. 155]

Τα κοπτικά εργαλεία είναι στερεωµένα στον «Εργαλειοφορέα» . Αυτός

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

Σχήµα 7. Α) Κινηµατική τορνεύσεως, [1, σελ. 154]

Σχήµα 8. Σχηµατική παράσταση τυποποιηµένων µορφών εργαλείων

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

Σχήµα 9. Επιλεγόµενες ταχύτητες κοπής u240 σε m/min και προώσεις σε

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

Η φρέζα είναι µια εργαλειοµηχανή, η οποία χρησιµοποιείται για την µορφοποίηση

Σε αντίθεση µε τις διατρητικές µηχανές, όπου το υλικό είναι σταθερό και το

Σχήµα 11. Μηχανή κοπής οδοντωτών τροχών.

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

Σχήµα 12. α) Κινηµατική του περιφερικού φρεζαρίσµατος , [1, σελ. 330]

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ

Μία φρέζα µπορεί να είναι χειροκίνητη, µηχανικώς αυτοµατοποιηµένη ή

Οι φρέζες µπορούν να εκτελέσουν πληθώρα κατεργασιών όπως διάνοιξη σχισµών,

Σχήµα 13. Τυπικά είδη κοπτήρων φρεζαρίσµατος, [1, σελ. 350]

ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΡΦΑΝΙ∆ΗΣ