7.

ORMAN YOLLARI TEMEL BİLGİLERİ

7.1. ORMAN YOLLARININ PROJELENDİRİLMESİNDE TEMEL ESASLAR

Orman yollarında araç sayısı ve yoğunluğu bir yandan iletmeye açma olanının
büyüklüğüne ve yerine, diğer yandan yolun fonksiyonlarına bağlıdır. Bu nedenle araç sayısı
ve yoğunluğu yerleşme alanlarına yakın olan yerlerde ve görevi çok olan yollarda, dağlık
havzadaki bir yola göre fazladır.
Orman yollarında yıllık araç sayısı ortalama 1.000-20.000 arasında değişir. Bu
nedenle tek şeritli olarak planlanır ve inşa edilirler.
7.1. Orman Yollarında Hız Kavramı

Orman yollarında, yol üzerindeki araçların hızlarının yüksek olması son derece önemli
bir özellik değildir. Zira orman yolları tek şeritli dağlık arazilerde yapılan yollar
olduklarından güvenlik kriteri hız kriterinden daha fazla önem arz eder. Ancak bununla
birlikte orman yollarında iki hız kavramı söz konusudur.
1.İşletme hızı (VI )
2.Proje hızı (Vp)

7.1.1. İşletme hızı (Vi)

İşletme hızı, bir yol parçasının bütün elemanlarının güvenli bir şekilde geçilebileceği
hızdır. Yolun geometrisi rahatlık ve güven için ölçü olarak kabul edilirse işletme hızı buna
göre teorik bir ölçüdür. İşletme hızı proje elemanlarının sınır değerlerini belirlemeye hizmet
eder.
Enine eğim

- Minimum kurp yarıçapı

Kurplarda yol genişliği
- Maksimum eğim
- Görüş uzaklığı
(İşletme hızının proje elemanlarına etkisi)
 Bu proje elemanlarından da anlaşılacağı üzere işleme hızı kavramının Min.<Vİ < Max
değerleri vardır. Buna göre max. ve min. Hızlardan anlaşılan şunlardır:
Vİ min = Yolun özelliğini önemli ölçüde etkilemeyecek sınır değerde tutulan hız.
Vİ max = Planlamaya güvenlik açısından ekonomik olabilecek sınırda kalan işletme
hızıdır.
İşletme hızının bu sınır değerleri arasında kalan değeri şu kriterlere göre belirlenir.
- Yolun önemi,
- Arazinin yapısı,
- Ekonomik koşullar,
- Yol üzerinde seyredecek araç sayısı,

Bir yolda seyreden araç sayısı arttıkça geometrik standartlar ve diğer koşullar aynı
kaldığı sürece o yolda güvenle yapılabilecek hızın düşeceği açıktır. Bu yüzden işletme hızı,
yolun hizmet düzeyini ortaya koyan önemli bir unsurdur.

7.1.2. Proje hızı (Vp)

İlgili yol parçasının söz konusu elemanlarının güvenli bir şekilde geçebileceği hızdır.
Bütün bir yol için belirlenen ve sabit tutulan işletme hızına karşılık proje hızı değişkendir.
Yolun (kurp) yarıçapına ve yolun eğimi tarafından belirlenir.

Vp (km/h) P (%)

r (m) Vp
Şekil 3.1.Kurp yarıçapına bağlı Şekil 3.2.Proje hızının yolun
olarak Proje hızının değişimi eğimine bağlı olarak değişimi
Ü = Motorlu aracın gücü (PG-PS)
Q = Yüklü aracın ağırlığı (kg)
V = 27000 .Ü / Q.P P = Yolun eğimi (%)
V = Proje hızı (km/saat)
 7.2. Orman Yollarında Eğim Kavramı
Orman yollarının projelendirilmesi sırasında yol eğiminin seçiminde belli sınırlar
arasında kalmak koşulu ile serbestlik vardır. Nakliyata uygun bir yolun yapımı için önemli
olan ilk koşul, yolun sınıfına ve yol üstünde yapılacak taşımanın biçimine uygun bir eğim
oranının belirlenmesi ve bu oranın yol boyunca doğru olarak uygulanmasıdır.
Eğim, harita veya arazi üzerinde iki nokta arasındaki yükseklik farkının yatay
mesafeye oranı olarak tanımlanır. Yüzde (%) veya açı ile gösterilir. Örneğin, bir yol %5 eğim
ile çıkılıyor denildiği zaman, bu yolun 100 m yatay mesafede 5 m yükseldiği anlaşılır. 5º
eğimli yol denildiği zaman yatayla 5º’lik açı yaparak yükselen ya da alçalan bir yol anlaşılır.

Örneğin; iki nokta arasındaki yükseklik farkı 12 m ve aralarında yatay mesafe 120 m
ise eğim şu şekilde bulunur:

H=12m
A
10,0

L = 120m
P / 100 = H / L P = (H / L) . 100
P = (12 / 120) . 100
P = 10 => %10 olarak bulunur

Eğimin açı olarak ifade edilmesi durumunda bir orman yolunun eğimi şu şekilde
bulunur:
 B

H
P
A α
100

L
tanα = P / 100 = H / L
Ö P = tanα . 100
Ö α = 4˚ için eğim
Ö P = 0,069 . 100
Ö P = %6,9 olarak bulunur.

Yukarıdaki ifadelerden anlaşılacağı üzere eğim transport yani taşıma yönündeki iniş
ve çıkışlardır. Bunun için eğim seçiminde, aracın çekişi uzun mesafelerde zorlanmayacak,
hızından önemli ölçüde kaybetmeyecek ve yük kapasitesinden de bir düşme olmayacak
şekilde seçilmelidir.
Bu nedenlerden dolayı da yol geçkisi boyunca eğim kırıklıklarından kaçınılmalı ve bu
kırıklıklar yavaş yavaş giderilmeye çalışılmalıdır. Zira keskin kırıklıklar taşımayı güçleştirdiği
gibi ayrıca yolda ve taşıtlarda onarım giderlerini yükseltir. Bunun için eğimler arasında ki
değişim yani birinden diğerine geçiş %2-3’den fazla fark göstermemelidir.

7.2.1 Orman Yollarında Uygulanan Eğim Oranları

Orman yollarında eğimin yüksek olması yüklü aracın kumanda edilmesi, frenlenmesi
ve yükün dengelenmesi açısından problemler ortaya çıkarır. Yine eğimin yüksek olması
orman yollarının bakım giderlerini arttırır, yol platformunda üst yapının bozulmasına,
yıkanarak erozyona uğramasına ve yol kenarlarındaki hendeklerde oyuntuların oluşmasını
ortaya çıkarır.

Bu sebeplerdendir ki eğim değerleri bakımından şu esaslara bağlı kalmak gerekir.

1. Her iki yöne doğru kamyonla orman ürünleri taşıması yapılan orman yollarında
uzun mesafeler söz konusu olduğunda eğim %6’I, kısa mesafelerde %10’u
aşmamalıdır.
 2. Yüklü kamyonlarda yamaç aşağı nakliyatın yapılması ve boş kamyonların yukarı
doğru orman alanına çıktığı transport şeklinde eğim %10’u geçmemelidir. Ancak
kış nakliyatının söz konusu olduğu yerlerde eğimin mümkün olduğunca düşük
tutulması gerektiği unutulmamalıdır.
3. Yollar boyunca eğimsiz (%0 eğimli) uzunluklardan imkan ölçüsünde
kaçınılmalıdır. Çünkü bu uzunluklar içerisinde yağmur suları akmamakta ve
uzunca süre yol üzerinde kaldıklarından nakliyat sırasında yolun bozulmasına
sebebiyet vermektedir. Bu nedenle böyle düşük eğimlerin kullanılması bazı
koşullara bağlıdır. Bunlar, suların akıtılmasının en iyi biçimde gerçekleştirilmesi,
yolun kazı içinde olması yani yolun her iki yanındaki arazinin daha yüksek
olmaması, yol üzerinde rüzgar ve güneş etkisinin olmaması halleridir. Ancak her
şeye rağmen %0 eğimden kaçınılamıyorsa yolun enine kesiti bombeli (balık sırtı)
olmalıdır.
4. Laselerde ve düşük yarı çaplı kurplarda eğimin %5’i geçmemesine özen
gösterilmelidir.
5. Uygun olmayan zemin şartlarında (zeminin aşırı killi olması gibi) ve orman
yolunun üst yapıya sahip olmaması veya zayıf bir üst yapıya sahip olması halinde
eğim değeri en az %2-3 olmalıdır.
6. Sürütme ve traktör yollarında uygulanacak en uygun eğim oranları, sürütmenin
kolaylıkla ve ekonomik olarak yapılabilmesi için iniş aşağı %6 ‘dan daha az
olmamalıdır. Ancak bu değer %20’yi de geçmemelidir.
7. Özellikle peyzaj ve turizm açısından orman içinde ana ve tali yollardan ayrılarak
orman içine giren yaya yolları düşünülüyorsa o zaman yaya yollarının eğimleri
yükseklik kazanılmak isteniyorsa %8-15 arası olabilir. Ancak belli bir yükseklik
kazanıldıktan sonra arazi yapısı nedeniyle eğim %1’e kadar düşürülebilir.

7.2.2 Aksi Eğim Ve Taşıma Üzerine Etkisi

Bir yolda veya yolun bir kısmında iniş ve çıkışlar birbirini izlediği takdirde bir yolda
aksi eğim (ters eğim) var demektir.
Aksi eğimin taşıma üzerine olan etkisi; bir yükün bir kez aksi eğimsiz bir kez de aksi
eğimli yolda taşınması sonucu yapılan işlerin farkına eşittir.
İş = Yük X Yükseklik
 E

2h2
D

h3

B
h2
C
h1
A
Şekil 3.3. Aksi eğimin etkisi

A-B-C-D Ters Eğimli Yolla D Noktasına gidilirken yapılan iş

A1 = Q (h1+h2) + Q (h2) + Q( h2 + h3)
A1 = Q (h1+h2+ h2+ h2+ h3)
A1 = Q (h1+ 3h2+ h3)

A-D Ters Eğimsiz Gidilmesi Durumunda Yapılan İş

A2 = Q (h1+ h2+ h3)
Buna göre iş farkı;
ΔA = A1-A2
ΔH = 2Qh2 yani 2h2 yüksekliğindeki E noktasına ulaşabilmesi demektir.
Belli bir uzunluk içindeki ters eğim; yükün bu uzunluğu geçmesi için yapılması
gereken işin iki katı kadar iş kaybına neden olmaktadır. Oysaki kaybedilen bu iş miktarıyla E
noktasına çıkılabilirdi (Şekil 3.3).
Bununla birlikte, genel yolların yapımında özellikle yerleşim yerlerini birbirine
bağlamak amacı için ters eğimden kaçınılamadığı, kardinal noktaların birleştirilmesi gereken
durumlarda en fazla 500 m içinde kalmak koşuluyla %7, daha uzun mesafeler için %6 ters
eğime izin verilebilir.

7.3.3 Enine Eğim (Dever)

 Orman yolları, araçların üzerinde yüksek hız yaptıkları yolları değillerdir. Ancak
orman ürünlerinin tüketim noktalarına ulaştırılmasını sağlayacak kapasite ve teknik
özelliliklere sahip olmalıdırlar.
Hızdan ziyade güvenli transportun esas olduğu orman yollarında geniş yarıçaplı
kurplarda ve düşük hızlarda araların kurp içersinde dönüşü bir sorun teşkil etmez. Ancak belli
bir kurp yarıçapında hızın artması veya sabit hızda yarıçapın düşmesi halinde araç dönüş
sırasında merkezkaç kuvvet etkisi ile kurp dışına itilmeye zorlanır. Bunu önlemek için kurp
içindeki yolda kurp merkezine doğru enine eğim vermek suretiyle dışa doğru etkiyen
merkezkaç kuvveti yenmeye çalışılır (Şekil 3.4).

Şekil 3.4. Merkezkaç kuvvetinin taşıta etkisi

Merkezkaç kuvveti (F) - hızın karesiyle doğru

- aracın ağırlığıyla doğru
- yarıçapla ters orantılıdır.
Merkezkaç kuvveti taşıt üzerinde devirme ve savurma (kaydırma) etkisi gösterir.
 W
W α

F α
P
F
α

P Merkezkaç kuvvetini
dengeleyen enine N
sürtünme kuvveti
N
W = aracın ağırlığı
F = Merkezkaç kuvveti
P = Merkezkaç kuvveti dengeleyen enine sürtünme kuvveti
N = Zeminim araca uyguladığı mukavemet kuvveti

Şekil 3.5. Araca etkiyen kuvvetler ve kuvvetlerin Kurp’ta ki durumu

Bunu engellemek için kurp içlerinde kurp merkezlerine doğru yola enine eğim (dever)
vermek suretiyle merkezkaç kuvveti yenmeye çalışılır. Özellikle güvenlik açısından gerekli
olan bu enine eğim aracın hızına ve kurbun yarıçapına bağlı olarak şöyle değişim gösterir.

Tablo 1.Yarıçap ve aracın hızına bağlı olarak yol enine eğiminin değişimi

YARIÇAP (m)
ARAÇ HIZI
20 3 4 50 60 70 80 90 10 110- >15
km/h 0 0 0 150 0
V=20 km/h 6 5 4 3 3 3 - - - - -
V=30 km/h 7 7 6 5 4 4 4 3 3 3 -
V=20 km/h - - - 7 6 6 5 5 5 4 3

7.4. Orman Yollarında Yatay Kurplar

Orman yollarının planlanmasında yatay ve düşey olmak üzere iki tür kurpdan
bahsedilir Yatay kurplar yol geçkisi sırasında uygulanmasına karşılık düşey kurplar boyuna
profilin çizilmesinde eğim kırıklıklarının birleştirilmesinde uygulanır.
Burada yatay kurplar üzerinde durulacaktır.
 Geçki etüdü sırasında doğrultulmuş sıfır poligonunda kırıklık gösteren yerlerde geçişi
uygun yarıçapta seçilmiş dairesel kurplarla gerçekleştirilir. Buna göre genel olarak yol
geçkilerinde dairesel kısımlara kurp, doğrusal kısımlara ise aliyman denir.

7.5.1 Yatay Kurpların Sınıflandırılması

Kurplar yol güzergahında birbirleriyle oluşturdukları kombinasyonlara göre
adlandırılarak sınıflandırılırlar.

a) Basit Dairesel Kurplar; Yol güzergahındaki kırıklığı gidermek için planlanan bir
tek kurba basit kurp denir (Şekil 3.6). İki alinyimanı birbirine bağlayan kurplardır.

T
β
γ
θ
a t

KO

KB KS

α/2 α/2
R
M

Şekil 3.6. Basit dairesel kurp

b) Ters Kurplar; Ortak bir teğetin iki tarafında bulunan iki basit dairesel kurptan
oluşan kurplardır (Şekil 3.7).
 M
γ
T1
γ/2 r1 T2

γ/2 r1 M

Şekil 3.7. Ters kurplar

c) Aynı Yönlü Bileşik Kurplar; Merkezleri aynı olan iki kurbun birleşmesiyle
oluşturulan bileşik kurplardır (Şekil 3.8).

r1 r2
r1 r2
M
r1=r2

Şekil 3.8. Aynı yönlü bileşik kurplar

d) Aksi Yönlü Bileşik Kurplar; Merkezleri birbirine zıt ancak, bir kurbun başlangıcı
bir önceki kurbun bitişiyle çakışıyorsa böyle bileşik kurplara aksi yönlü bileşik
kurplar denir (Şekil 3.9).
 M r1
KB

r1
KS
T2 T1
KB
r2
KS M
r2

Şekil 3.9. Aksi yönlü bileşik kurplar

Orman yollarında değişik kurp yarıçapları uygulanmaktadır. Uygulanan kurp

yarıçapları için şu kriterler söylenebilir;
1. Yalnız yakacak odunu taşıması yapılan yollarda en küçük kurp yarıçapı 15 m’den
az olamaz.
2. Kısa tomrukların taşınacağı yollarda en küçük kurp yarıçapı 20 m’den az olamaz.
3. Uzun tomrukların taşınacağı ormanlardaki yollarda ön ve arka aksları dönebilen
araçlarla taşıma için en küçük kurp yarıçapı 25 m, sadece ön aksı dönebilen
araçlar için en küçük kurp yarıçapı 40 m’den az olamaz (Erdaş1997).

202 Sayılı Tebliğe göre (Anonim, 1984).

Yol Tipi rmin (m)

Ana Orman Yolu 50
A Tipi Tali Orman Yolu 35
B Tipi Tali Orman Yolu 10-12
Traktör Yolu 8

Kısaca kurp yarıçapı kamyon iki katından düşük olamaz. Ayrıca kurp yarıçapı aracın
hızına da bağlıdır. Hızına göre kurp yarıçapının değişimi aşağıda tablo halinde gösterilmiştir.
Tablo 2. İşletme hızına göre kurp yarıçapının değişimi
İŞLETME HIZI km/h 20 30 40 50 60
MİNİMUM KURP YARIÇAPI (rmin ) m 15 30 50 80 120

7.6. Orman Yollarında Laseler

Laseler, yarıçapı çok küçük (8-12 m) ve merkez açıları çok büyük olan (α > 144º
yani α > 160 grad) kurplar olarak tanımlanırlar (Şekil 3.10). Laseler, genellikle oldukça zor
ve dik arazilerde sıfır hattının yön değiştirmesinin gerektiği yerlerde planlanırlar (Erdaş
1997). Bir dağ tırmanışında çok fazla yükselti farkı olan yerlerde uygun eğimle oluşturulan
kurplardır (Anonim,1984).

Transport yönü LB

LS

Şekil 3.10. Bir Lasenin Görünüşü

Laselerin inşaatları çok pahalıdır. Çünkü, bu gibi çalışmalar büyük materyal taşınması,
oldukça büyük miktarda kayaların parçalanması ve sanat yapıları gerektirir. Bu nedenle
laselerde söz konusu en küçük yarıçapın seçimi için proje hızı değil lase üzerinde hareket
edecek aracın özellikleri, laselerin yer ihtiyacı ve yapım giderleri etkili olur. Buna göre lase
yarıçapında şunlar etkili olur.
1. Lase üzerinde hareket edecek en büyük aracın yükü, boyutları, aracın cinsi ve
yapısı,
2. Yol platformu dışında araziye bağımlı yer imkanları.

Orman yollarında en uzun emval olarak tomrukların taşınacağı düşünülürse ‘l’ tomruk
boyu olmak üzere;
l = 16 m için r = 9 m
l = 20 m için r = 11 m olarak belirtilebilir. Ancak, tek akslı araçların nakliyat yapması
söz konusu olduğu yollarda 8 m’ye kadar düşülebilir. Maksimum değeri 12 m’dir.
 7.7. Orman Yollarında Yol Genişliği

Tek şeritli olan orman yollarında 3,5 – 4 m’lik bir yol genişliği orman yolu olarak
yeterli genişliktedir. Ancak çok dik arazi koşullarında ve kayalık arazilerde yol genişliği 3
m’ye kadar düşürülebilir. Yol genişliği şu faktörlere bağlı olarak değişebilir.
1. Yolun önemi,
2. Aracın hızı,
3. Araçların genişliği,
4. Araçların yükleme genişliği,
5. Orman içi ulaşımın tek ya da çift şerit üzerinden yapılması,
6. Uygulanan kurp yarıçapları,
7. Taşınacak olan orman ürünlerinin boyu.

Bu sayılanlardan özellikle kurp yarıçapının büyüklüğü değiştikçe, orman yollarının

genişliği de buna bağlı olarak değişir (Şekil 3.11). Diğer bütün hallerde bütün maddeleri
4m’lik yol genişliği güvenli bir şekilde karşılar. Çok dik arazi koşullarında ve kayalık
arazilerde yol genişliği 3m’ye kadar azaltılabilir.
Aşağıdaki tabloda kurp yarıçapına bağlı olarak orman yollarında yapılması gerekli
olan yol genişletme miktarı görülmektedir (Erdaş 1997).

Tablo 3. Kurp yarıçapına bağlı olarak kurplarda yol genişliği

10 15 20 30 50 75 100
KURP YARIÇAPI
(M)
1,4 1,0 0,6 0,5 0,4 0,2 ---
YOL GENİŞLİĞİ
(M)
 Şekil 3.11. Kurplarda yol genişliği
Kurplar içerisinde yol genişletilmesi sırasında şu hususlara dikkat edilmelidir:
- Genişletme bütün kurp boyunca yapılmalıdır.
- Genişletme kurbun sağına ve soluna 0,5v olacak şekilde her iki yönde dağıtılmalıdır.
- Kurp öncesinde kurp genişletilmesi için en az 10m önce başlamalı ve kurp
bitiminden 10m sonra sona erdirilmelidir.
- Kurpların birleştirilmesi sırasında ortak noktada daima daha büyük olan genişletme
miktarı alınmalıdır.
-Kurpların genişletilmesi yanında özel bir kurp olan laseler de genişletme aynı usule
göre yapılmaktadır.

7.8 Orman Yollarında Karşılaşma Ve Dönüş Yerleri

7.8.1 Karşılaşma yerleri

Tek şeritli olarak yapılan orman yolları üzerinde yüklü olarak ormandan
aşağıya doğru gelen araçlarla, boş olarak aşağıdan ormana doğru giden araçların
birbiri yanından geçebilmeleri için belli yerlerde karşılaşma yerleri planlanmalıdır.

Şekil 3.12. Tek taraflı karşılaşma yeri

Karşılaşma yerleri birbirin mümkün olduğunca görebilecek konumda 200-250m’de bir

uygulanmalıdır. Ancak kapalılığı tam sık bir ormanda 300-500m’de bir planlanmalıdır.
 Karşılaşma yerleri orman yollarında tek bir kamyon için boyutlandırılmıştır (Şekil
3.12, Şekil 3.13).
Optik açıdan görüşün güvencede kalabilmesi için karşılaşma yerleri imkan ölçüsünde
yolun bir tarafında kalmalı. Ayrıca sanat yapıları bulunmamalıdır (Erdaş 1997).
Karşılaşma yerleri tek taraflı planlanabileceği gibi (Şekil 3.12), çift taraflı olarak da
planlanabilir(Şekil 3.13).

Şekil 3.13. Çift taraflı karşılaşma yeri

7.8.2. Dönüş yerleri

Dönüş yerleri öncelikle bir orman yolunun diğer bir orman yoluna bağlantısı
olamadığı veya bir aracın dönüş yeri bulmak için çok uzun mesafeler alması gerektiği hallerde
500-1000 m aralıklarla planlanır.
Dönüş yerleri tek ve çift taraflı planlanabilir (Şekil 3.14, Şekil 3.15).

a) Tek Taraflı

ddd

a = 1,5-2 m; b = 7-8 m; c = 8-10 m

Şekil 3.14. Tek taraflı dönüş yeri

e) Çift Taraflı
 d = 1,5-2 m; e = 5 m; f = 5-7 m, g = 6 m; h = 6,5-9 m; i = 3,2 m
Şekil 3.15. Çift taraflı dönüş yeri

Orman yollarında yolun sonunda dönüş yeri oluşturulması gerektiği durumda

şekildeki gibi bir dönüş yeri yapılır (Şekil 3.16). Minimum kurp yarıçapı 10m’den düşük
olamaz ve gerekli yol genişliği kurp yarıçapına bağlı olarak verilir.

Şekil 3.16. Yol sonunda yapılması gereken dönüş yeri

7.9. Orman Yollarında Şevler Ve Şev Oranları

Şevler, herhangi bir kazı veya dolduruda platform kenarları ile doğal zemin arasındaki
eğik yüzeye verilen addır (Şekil 3.17).
 Şekil 3.17.
Orman yollarında şev oranları

Herhangi bir orman yolunda kazı şevi olsun, dolduru şevi olsun şevler; şev oranı
olarak ifade edilir. Şev oranı bir şev üçgeninde yüksekliğin (h) tabana oranı şeklinde ifade
edilir (Şekil 3.18, Şekil 3.19)
Orman yollarının planlanmasında ve yapılmasında, kazılarda şev oranı 1:2, 1:1, 2:1, ve
3:2, olarak kullanılabilmektedir. Doldurular da ise en çok 2:3, 1:3 şev oranları
kullanılmaktadır. Kayalık arazilerde şev oranı 10:1 olarak da alınabilir.

Kazılarda şev oranı h buna göre genel anlamda kazı şevi

45º olarak kabul edilir. Kazılarda 1:1

a
Şekil 3.18. Kazı şevi hesabı

Doldurularda 2:3
h

a
Şekil 3.19. Dolduru şevi hesabı
şevlerin eğimi şu özelliklerine göre değişir.
1. Zeminin özelliğine göre
2. Kazının derinliğine göre
3. Zeminin içindeki suyun miktarına göre
4. Zeminin tabakalaşma durumuna göre
5. İnşaat zamanına göre
6. Hava etkilerine göre
7. Yolda taşıma yapan araçların büyüklüğüne yapısına ve taşıdığı yük miktarına göre
değişir.

Doğal şev açısından daha büyük açılara göre yani daha dik şevlerle şev yapılması
gerektiği yerlerde bu gibi yerleri ve şevleri çimle kaplamak veya hızlı büyüyen ağaçlarla
ağaçlandırmak gerekir.